KLMA TESSATI PROJESNE AT HESAP RNE 1 Uygulama Yeri : Elektronik Hesap Bilimleri Merkezi Sistem Salonu ile Operatr

r ve Teknisyen Odalarnda kullanm amalarna uygun olarak rutubet kontrollu yaz-k klimas uygulanmtr. 2 D Scaklk : Uyguland ehir : Trabzon a) Yaz : KT = 31 C YT = 25 C R = % 63 Gnlk Scaklk Fark : 5,8 C b) K : KT = - 3 C YT = - 4 C R = % 80 3 Scaklk ( darenin Verdii Deerler ) : a) Yazn Klima Edilen Mahallerde : KT = 26 C ( 18 C-28 C aras istenmitir. ) YT = 18.7 C R = % 50 ( % 40-% 60 aras istenmitir. ) b) Klima Edilmeyen Mahallerde : 31 3 = 28 C c) Kn Klima Edilen Mahallerde : 20 C 4 Yaz Klima Ykleri Aadaki Esaslar erevesinde Ekteki Is Kazanc Hesap Fylerinde Belirtilmitir A Harici Ykler : a) Pencerelerden gelen s kazanlar , b) Duvar , deme ve tavandan gelen s kazanlar , c) D havadan konveksiyonla gelen s kazanlar , d) Havalandrma s kazanlar. B Dahili Ykler : a) nsanlardan gelen s kaznlar , b) Aydnlatma ve k kazanlar , c) Bilgisayar cihazlarndan gelen s kazanlar. 4 1 . Pencerelerden Gelen Gne Is Kazanlar : Esas itibaryla klima tesisatnn yaplaca sistem sonunun pencereleri Kuzey Bat ynnde olup , ii avluya bakmaktadr. Klima tesisatnn yaplaca dier odalar ise Gney Dou ve Kuzey Dou ynlerine bakmaktadr. Camdan gelen toplam gne radyasyonu , Tablo 7den : 22 TEMMUZ SAATLER YN KD GD KB 22 EYLL YN KD GD KB SAATLER 9 179 339 35 9 71 439 33 10 71 298 38 10 35 426 35 11 38 222 38 11 35 361 35 12 38 114 38 12 38 244 38 13 38 41 38 13 35 111 35 14 38 38 79 14 35 38 35 15 35 35 179 15 33 33 71 16 33 33 285 16 24 24 157

Bu cetvellerden grld gibi her yn iin maksimum kazancn olduu tarih ve zaman yledir : KD : 23 Temmuz Saat 9 GD : 22 Eyll Saat 9 KB : 23 Temmuz Saat 16 4 2 . Glgelemenin Etd : Pencerenin yapdaki konumu dolays ile meydana gelen glgeleme :

FR =1 F

r1 x tg

r1 x r2 x tg x tg

r2 x tg +
cos cos

FR : Radyasyonun getii pencere alan [ m ]. F : Toplam pencere alan [ m ].

S r1 = h S r1 = h
= =

15
= 0,115 ; r2 =

s
=

15
= 0,214

130 15
= 0,115 ; r2 =

b s
=

70 15
= 0,214

130

70

Duvar Gne azimut as : 40 Kuzey enlemi iin ve alarnn deerleri aadadr. Tablo 14 ve Tablo 15den : KD : 23 Temmuz Saat 9 GD : 22 Eyll Saat 9 KB : 23 Temmuz Saat 16 a) KD : 23 Temmuz Saat 9

FR =1 F FR =1 F FR =1 F

r1 x tg r2 x tg + cos 0,115 x tg 47

r1 x r2 x tg + tg cos 0,115 x 0,214 x tg 47 x tg 61 0,214 x tg 61 + cos 61 0,115 x 214 x 1,072 x 1,804 0,214 * 1,804 + 0,485 FR = 0,458 F

cos 61 0,115 * 1,072 0,485

b) GD : 22 Eyll Saat 9

FR =1 F FR =1 F FR =1 F

r1 x tg r2 x tg + cos 0,115 x tg 33

r1 x r2 x tg + tg cos 0,115 x 214 x tg 33 x tg 29 0,214 x tg 29 + cos 29 0,115 x 0,214 x 0,65 x 0,55 0,214 x 0,555 + 0,875 FR = 0,805 F

cos 29 0,115 x 0,65 0,875

c) KB : 23 Temmuz Saat 16

FR =1 F FR =1 F

r1 x tg r2 x tg + cos 0,115 x tg 35

r1 x r2 x tg + tg cos 0,115 x 0,214 x tg 35 x tg 50 0,214 x tg 50 + cos 50

cos 50

FR =1 F FR =1 F

0,115 x 0,7 0,643 0,115 x 0.7 0,643

0,115 x 0,214 x 0,7 x 1,192 0,214 x 1,192 + 0,643 0,115 x 0,214 x 0,7 x 1,192 0,214 x 1,192 + 0,643

FR = 0,664 F FR = 0,664 F

d) Sonu olarak pencerenin yapdaki konumu dolays ile meydana gelen glgelemenin durumu ynler itibaryla aadaki ekilde olmaktadr. KD : 23 Temmuz Saat 9 : f1 = 0,458 GD : 22 Eyll Saat 9 : f2 = 0,805 KB : 23 Temmuz Saat 16 : f3 = 0,664 Klima tesisatnn yaplaca oda pencereleri iten krem rengi perde ile yar kapatlaca kabul edilerek , Tablo 11den , ( ift pencere iin ) glgeleme faktr : fD = 0,78 alnd. Bu duruma gre ynler itibaryla toplam glgeleme faktrleri aadadr. KD : 23 Temmuz Saat 9 : f1T = f1 x fD = 0,458 x 0,78 = 0,36 GD : 22 Eyll Saat 9 : f2T = f2 x fD = 0,805 x 0,78 = 0,63 KB : 23 Temmuz Saat 16 : f3T = f3 x fD = 0,458 x 0,78 = 0,52 4 3 . atdan Gne Is Kazanc : Klima yaplacak hacimlerin atlar gnee maruz olup , orta konstrksiyonlu atlar grubunda mtalaa edilmitir. Tablo 18den , atda 10 cm. betonarme ve 5 cm. izolasyon olduu dnlerek edeer scaklk farklar saat 16 ve 9 iin aada hesaplanmtr. Edeer scaklk farklar : Saat 9 16 Te 11,1 28,9 a) D ve i scaklk fark iin yaplacak dzeltme : D scaklk i scaklk = 31 26 = 5 C Yaplacak dzeltme = ( 8 5 ) = 3 C b) Gnlk scaklk fark iin yaplacak dzeltme : Trabzon iin gnlk maksimum scaklk fark : 5,8 C Yaplacak dzeltme = ( 11 5,8 ) / 2 = 2,6 C Saat 9 iin dzeltilmi ( Te ) hesab : Te = 11,1 C Dzeltilmi Te = Te + D ve i scaklk fark iin yaplacak dzeltme + gnlk scaklk fark iin yaplacak dzeltme Dzeltilmi Te = 11,1 3 + 2,6 = 10,7 C Saat 16 iin dzeltilmi ( Te ) hesab : Te = 28,9 C Dzeltilmi Te = Te + D ve i scaklk fark iin yaplacak dzeltme + gnlk scaklk fark iin yaplacak dzeltme Dzeltilmi Te = 28,9 3 + 2,6 = 28,5 C Sonu : at iin dzeltilmi ( Te ) deerlei aadadr. Edeer scaklk farklar : Saat 9 16 Te 11,1 28,9 4 4 . D Duvardan Gelen Gne Is Kazanc : Tablo 17den , 35 cm. boluklu tula iin ak renk sva dnlerek , SAAT YN KD GD KB 9 Te 1,1 2,2 1,1 16 Te 4,4 6,7 2,2

D duvar edeer scaklk farklarna uygulanacak dzeltmeler : a) D ve i scaklk fark iin yaplacak dzeltme : D scaklk i scaklk = 31 26 = 5 C Yaplacak dzeltme = ( 8 5 ) = 3 C b) Gnlk scaklk fark iin yaplacak dzeltme : Trabzon iin gnlk maksimum scaklk fark : 5.8 C Yaplacak dzeltme = ( 11 5.8 ) / 2 = 2,6 C Sonuta d duvar iin dzeltilmi ( Te ) deerleri aadadr. SAAT YN KD GD KB 9 Te 0,7 1,8 0,7 16 Te 4,0 6,3 1,8

4 5 . D Havadan Konveksiyonla Gelen Is Kazanc : Trabzon ilinde yaz iin d scaklk : 31 C Klima edilen odalarn i dizayn scakl 28 C olup , aradaki 5 C scaklk farkndan dolay konveksiyonla gelen s kazanc ekteki fylerde gsterilmitir. 4 6 . Havalandrma ve Enfiltrasyondan Gelen Is Kazanc : a) lgili firma yetkililerinden alnan bilgiye gre , sistem salonuna monte edilecek cihazlarn hava ihtiyalar aada tablo halinde verilmitir. Bu deerler cihazlarndan iinden geen sirkle ( air flew ) hava miktarlar olup , tamamen dahili hacimden emilmektedir. CHAZIN ADI Ana lem Birimi Yazc Hard Disk Kart Okuyucu Kart Delici Disket Okuyucu Manyetik Teyp Birimi Konsol TOPLAM ADED 1 2 4 1 1 1 4 1 BEHERNN HAVA HTYACI [ m/dak. ] 37 10 5,5 8 6 5 11 0 TOPLAM HAVA HTYACI [ m/dak. ] 37 20 22 8 6 5 44 0 142

Sonu olarak , sistem salonundaki cihazlarn toplam havalandrma ihtiyac V = 142 m/dak. = 8250 m/h.dir. Bu hava i hacimden emilmektedir. b) Yine ilgili firma yetkililerinin verii bilgiye gre sistem salonu , operatr odas ve teknisyen odasnda alan personel iin gerekli d hava ihtiyac 1.5 m/dak.dr. Bu hacimlerin toplam hava ihtiyac alan personel saysna gre aada verilmitir. ODA SM Sistem Salonu Operatr Odas Teknisyen Odas PERSONEL SAYISI 8 2 2 TOPLAM HAVA HTYACI [ m/h ] 8 x 1.5 x 60 = 720 2 x 1.5 x 60 = 180 2 x 1.5 x 60 = 180

d) Tm hacimler devaml ( + ) basn altnda tutulmakta olup , enfiltrasyon s kazanc yoktur. 4 7 . nsanlardan Gelen Is Kazanc : Tablo 21den , odalardaki insanlar orta dereceli i yapan ofis memuru olarak dnlm ve 26 C KT i dizayn scakl iin : Duyulur Is Kazanc : qD = 55 kcal/hxkii Gizli Is Kazanc : qG = 60 kcal/hxkii alnmtr. 4 8 . Aydnlatma ve Is Kazanlar :

Tm odalarda 20 Watt/m kabul edildi. 4 9 . Bilgisayar Cihazlarndan Is Kazanlar : a) lgili firma yetkililerinden alnan bilgiye gre , sistem salonuna monte edilecek cihazlarn yayd duyulur s miktarlar aada verilmitir. CHAZIN ADI Ana lem Birimi Yazc Hard Disk Kart Okuyucu Kart Delici Disket Okuyucu Manyetik Teyp Birimi Konsol TOPLAM ADED 1 2 4 1 1 1 4 1 BEHERNN YAYDII ISI (BTU/h) 15.000 8.150 3.100 5.200 4.800 1.600 5.600 0 TOPLAM YAYDII ISI (BTU/h ) 15.000 16.300 12.400 5.200 4.800 1.600 22.400 0 77.700

qBC = 0,252 x 77.700 = 19.581 kcal/hdir. b) Oda bana delgi makinalarnn yayd duyulur s , Q = 8.500 kcal/hdir. 5 Klima Santrali Cihaz Seimi : 5 1 . Gerekli Hava Miktarlar : Klima hesaplar fynden : ODA NO. D Hava Sirkle Edilen Hava Soutucu Hava Debisi ( Nemi Alnan Hava ) By Pass Havas Odadan Emilen Hava 103 720 12.060 9.680 2.380 11.120 104 180 1.270 1.025 245 1.205 105 180 1.280 1.035 245 1.205 TOPLAM 1.080 [ m/h ] 14.610 [ m/h ] 11.740 [ m/h ] 2.870 [ m/h ] 13.530 [ m/h ]

D hava / Sirklasyon Havas Oran : 1.080 x 100 / 14.160 = % 7,4 5 2 . Yaz Klimas : Toplam Duyulur Is Oran = 34.725 x 100 / 36.030 = % 96 alma artlar : D artlar : 31 C KT , 25 C YT , %63 R ( 1 No.lu noktada ) artlar : 26 C KT , 18,7 C YT , %50 R ( 2 No.lu noktada ) Karm Noktas artlar ( Psikrometrik Diyagram ) ( 3 No.lu Nokta ) : KT = 0,074 * 31 + 0,926 * 26 = 26,4 C YT = 0,074 * 25 + 0,926 * 18,7 = 19,2 C fleme Noktas artlar ( 5 No.lu Nokta ) : t5 = t2 8 = 26 8 = 18 C KT ( 16 C YT ) Cihaz k Noktasnn artlar ( 4 No.lu Nokta ) : Kanallarda 1,7 C snma kabul edilerek , t4 = t5 1,7 = 18 1,7 = 16,3 C KT ( 15,3 C YT ) 5 3 . K Klimas : Klima yaplan hacimlerin kondksiyon s kayplar ( Sistem salonundaki cihazlarn altrlmadklar zamanlarda stma ihtiyacnn karlanabilmesi iin ) radyatrlerle karlanmtr. Ancak d havadan dolay gerekli s ihtiyac , qdh = 0,29 x 1.080 x 23 = 7.205 kcal/hdir. Buna mukabil cihazlarn yayd s miktar q = qbc qdh = 19.581 7.205 = 12.376 kcal/h olup , aradaki bu fark sistem salonunun snmasna neden olacaktr. Bu durumda fleme havas scaklk fark , t = 12.376 / 0,29 * 14.610 = 3 C D artlar : - 3 C KT , %80 R ( 1 No.lu nokta ) artlar : 20 C KT , %50 R ( 2 No.lu nokta ) Karm Noktas ( Cihaz Giri ) Scakl ( 3 No.lu Nokta ) :

t3 = 0,074 x ( -3 ) + 0,926 x 20 = 18,3 C KT ( 12,6 C YT ) Cihaz k Noktas ( Nemlendirici k ) Scakl ( 4 No.lu Nokta ) : t4 = 20 3 = 17 C KT ( %60 R , 12,6 C YT ) BY PASS HAVASI 2.870 m/h TAZE HAVA 14.610 m/h DI HAVA 1.080 m/h ORTAM HAVASI 13.530 m/h

KLMA SANTRAL ELEMANLARI 1 ASPRATR 5 NEMLENDRC 2 DAMPER 6 DAMLA TUTUCU 3 FLTRE 7 VANTLATR 4 SOUTUCU 5 4 . Cihaz Seimleri : Cihaz Debileri : Aspirasyon havas miktar : 13.530 m/h D hava miktar : 1.080 m/h By pass havas miktar : 2.870 m/h Vantilasyon havas miktar : 14.610 m/h Cihaz Karakteristikleri : a) ASPRATR : Debisi ( %10 Emniyetle ) : V = 1,1x13.530 = 14.883 m/h Basn Kayplar : Kanal Kayplar : 15,00 mmSS Aspiratr Hcresi : 4,50 mmSS Damper : 3,50 mmSS lk Toplayc Menfezi : 5,00 mmSS 29,00 mmSS %10 Emniyetle : H = 1,1x28 = 30,8 mmSS Seilen Aspiratre Ait Karakteristikler : Debisi : V = 15.000 m/h Basnc : H = 35 mmSS Devir Says : n = 650 d/d Gc : N = .......... HP Tipi : ift Emili , Radyal Tip b) FLTRE : Filtre Kesiti : F = 14.610 / ( 3.600 x 1,5 ) = 2,7 m F = 3 m kabul edildi. Filtre Tipi : Elemanlar Temizlenebilen Tip Kuru Hava Filtresi c) SOUTUCU : Proses etdnden , Soutucu Batarya Giri Havas Entalpisi : 3 = 13,2 kcal/kg Soutucu Batarya k Havas Entalpisi : 4 = 10,2 kcal/kg Soutucu Batarya Hava Debisi : V = 14.610 2.870 = 11.740 m/h Soutucu Kapasitesi : Qs = 11.740 x 1,2 x ( 13,2 10,2 ) = 42.264 kcal/h %5 Emniyetle : Q5 = 45.000 kcal/h kabul edildi.

Soutucu Serpantin Cinsi : Bakr Boru Alminyum Kanatl d) NEMLENDRC : Nemlendirici Kapasitesi ( Maksimum ) : V = 15.000 m/h Nemlendirici Tipi : Havuzlu Tip Hava Ykayc Nemlendirici Pompas Debisi : Vp = 14.610 x 1,2 x ( 7,2 6,8 ) = 7012,8 gr/h Sonu olarak aadaki karakteristiklerde 2 adet ( 1 asl + 1 yedek ) santrifj tip nemlendirici pompalar seildi. Seilen Pompalara Ait Karakteristikler : Debisi : Vp = 3-5 ton/h Basnc : Hp = 10,1 15 mSS Devir Says : n = 1500 d/d Gc : N = 2,5 HP Tipi : Santrifj Pompa Miktar : 2 adet ( 1 asl + 1 yedek ) e) VANTLATR : Debisi : %5 Emniyetle , V = 1,05 x 14.610 = 15340,5 m/h Basn Kayplar : Kanal Kayplar : 15,00 mmSS Taze Hava Menfezi : 2,50 mmSS Filtre ve Karm Hcresi : 6,00 mmSS Soutucu Batarya : 10,00 mmSS Nemlendirici : 12,00 mmSS Vantilatr Hcresi : 5,00 mmSS Son Menfez : 5,00 mmSS 55,50 mmSS %10 Emniyetle : H = 1,1 x 55,50 = 61,05 mmSS Seilen Vantilatre Ait Karakteristikler : Debisi : V = 16.000 m/h Basnc : H = 65 mmSS Devir Says : n = 800 d/d Gc : N = 6 HP Tipi : ok Emili Radyal Vantilatr e) SANTRAL : DKP satan preste imal edilmi , iten s ve akustik tecritli olup V = 16.000 m/h kapasitesindedir. 5 5 . Menfez Seimleri : 103 No.lu Sistem Salonu : a) Datc Menfezler : Toplam Hava Debisi : V = 12.060 m/h Datc Menfez Says : n = 6 adet Beher Menfezin Debisi : V1 = V / n = 12.060 / 6 = 2.010 m/h Datc Menfezlerde Hava fleme Hz U = 4 m/sn. ve Menfez Serbest Alan % 80 Alnarak Gerekli Kesit : F1 = 2.010 / ( 3.600 x 4 x 0,80 ) = 0,175 m Sonu olarak , 6 adet 400 x 450 mm. boyutlarnda ift sra kanatl ve damperli menfezler seildi. b) Toplayc Menfezler : Odadan Emilen Hava Miktar : V = 11.120 m/h Toplayc Menfez Says : n = 5 adet Beher Menfezin Debisi : V1 = V / n = 11.120 / 5 = 2.224 m/h Datc Menfezlerde Hava Gei Hz U = 4 m/sn. ve Menfez Serbest Alan % 80 Alnarak Gerekli Kesit : F1 = 2.224 / ( 3.600 x 4 x 0,80 ) = 0,193 m Sonu olarak , 5 adet 650 x 300 mm. boyutlarnda tek sra kanatl menfezler seildi. 104 No.lu Operatr Odas : a) Datc Menfez : Menfezin Hava Debisi : V = 1.270 m/h Menfezden Hava Gei Hz : U = 4 m/sn. Menfez Serbest Alan : % 80 F = 1.270 / ( 3.600 x 4 x 0,80 ) = 0,110 m Sonu olarak , 400 x 300 mm. boyutlarnda ift sra kanatl ve damperli menfez seildi. b) Toplayc Menfez : Menfezin Hava Debisi : V = 1.205 m/h Menfezden Hava Gei Hz : U = 4 m/sn. Menfez Serbest Alan : % 80

F = 1.205 / ( 3.600 x 4 x 0,80 ) = 0,105 m Sonu olarak , 350 x 300 mm. boyutlarnda tek sra kanatl ve damperli menfez seildi. 105 No.lu Teknisyen Odas : a) Datc Menfez : Menfezin Hava Debisi : V = 1.280 m/h Menfezden Hava Gei Hz : U = 4 m/sn. Menfez Serbest Alan : % 80 F = 1.280 / ( 3.600 x 4 x 0,80 ) = 0,111 m Sonu olarak , 400 x 300 mm. boyutlarnda ift sra kanatl ve damperli menfez seildi. b) Toplayc Menfez : Menfezin Hava Debisi : V = 1.205 m/h Menfezden Hava Gei Hz : U = 4 m/sn. Menfez Serbest Alan : % 80 F = 1.205 / ( 3.600 x 4 x 0,80 ) = 0,105 m Sonu olarak , 350 x 300 mm. boyutlarnda tek sra kanatl ve damperli menfez seildi. Klima Santral in Temiz Hava Emi Menfezinin Tesbiti : D Hava Miktar : Vd = 1.080 m/h D Hava Menfezlerinden Hava Gei Hz : U = 2,5 m/sn. Menfez Serbest Alan : % 80 F = 1.080 / ( 3.600 x 2,5 x 0,80 ) = 0,15 m Sonu olarak , 500 x 300 mm. boyutlarnda sabit kanatl menfez seildi. 5 6 . Soutma Grubu Seimi : a) Soutma Yk : Klima Santral Soutucusu : 45.000 kcal/h b) Grup Seimi : i Noktas Scakl : ADP = 14,7 C olup , Chiller Su Rejimi : t1 = 6 C ; t2 = 10 C seildi. Boru ve dier kayplar gznne alnarak , % 10 emniyetle Qs = 49.500 kcal/h Tipi : Freon 22 ile alan , ak pistonlu soutma kompresr seildi. Grubun zellikleri : Su Giri Scakl : t1 = 6 C Su k Scakl : t2 = 10 C Evaporasyon Scakl : te = t1 4 = 6 4 = 2 C Kondenzasyon Scakl : tk = tm ( YT ) + 15 = 18,7 + 15 = 33,7 C Kule k Scakl : tk = tm ( YT ) + 5 = 18,7 + 5 = 23,7 C Kule Giri Scakl : tkg = tk + 5 = 25 + 5 = 30 C c) Evaporatr Seimi : Kapasitesi : Qe = 49.500 kcal/h Tipi : Spiral tip ( Karo Chill ) bakr borudan yaplm su soutan evaporatr seildi. d) Kondenser Seimi : Kapasitesi : Qk = 49.500 kcal/h Tipi : Freon 22 ile alr , bakr boru serpantinli boru gmlek tipi kondenser seildi. e) Soutma Kulesi Seimi : Kapasitesi : Qkule = 1,1 x [ Qk + ( 860 x N ) ] = 1,1 x [ 49.500 + ( 860 x 50 ) ] = 101.750 kcal/h Qkule = 105.000 kcal/h Tipi : Aksiyal vantilatrl , cebri ekili soutma kulesi seildi. f) Kule Pompalar Seimi : Debisi : V = Qkule / ( tkg - tk ) = 105.000 / ( 30 25 ) = 21.000 lt/h Basnc Kayplar : Kule Kayb : 10 mSS Kondenser : 10 mSS Boru Kayb : 1,5 mSS 21,5 mSS Sonu olarak , 2 adet ( biri asl dieri yedek ) aadaki karakteristiklerde santrifj tip kule pompalar seildi. Debisi : V = 41 50 ton/h Basnc : H = 20,1 30 mSS Devir Says : n = 1500 d/d Gc : N = 10 HP f) Chiller Pompalar Seimi :

: V = Qe / ( t2 t1 ) = 49.500 / ( 10 6 ) = 12.375 lt/h : : 10 mSS : 5 mSS : 4 mSS 19 mSS Sonu olarak , 2 adet ( biri asl dieri yedek ) aadaki karakteristiklerde santrifj tipi evaporatr pompalar seildi. Debisi : V = 13 ton/h Basnc : H=15,1 20 mSS Devir Says : n = 1500 d/d

Debisi Basnc Kayplar Santral Kayplar Evaporatr Kayplar Boru Kayplar