Bedizzaman Said Nurs

Nurun lk Kaps
[Bu risalenin felsefeye vurduu tokat, beere zararl ve dine
zt olan felsefe ksmdr. Beere menfaatli ve diyanete dost olan
felsefe deildir. Hem ecnebi krler tbiri, slmiyet ve din
aleyhinde alanlara aittir.]
Mukaddeme

1
1. Her trl noksan sfatlardan yce olan Allahn adyla.
Gayet acip ve garip ve beni gayet hayrette brakan bir
hdise-i Nuriyeyi beyan edeceim.
Risale-i Nurun birinci medresesi ve tarlas olan Barla
karyesine, yirmi be senelik bir mufarakattan sonra, aynen
meskat- resim Nurs karyesine kar olan sla-i rahimden
daha ziyade bir sikle geldim. Grdm ki:
Aynen Nurs Ky vaziyetindeki o eski medresem gibi
ve Nurstaki babamn ayn hanesi gibi ve hakik meskat-
resim Nursa gelmiim gibi, gayet hazin ve lezzetli bir
haleti hissettim. Birden ruhuma baktm ki, Eski Saidin ve
Yeni Saidin tarz- hayatn ve tarik-i hakikatteki tarz-
hareketlerini ve Risale-i Nurun telif olunan merkezlerini
bilmek iin, Risale-i Nurun teline merkez ve dershane
olmu olan yerleri gezdim.
Sonra, gayet zevkli ve neeli bir halet iinde iken, sekiz
sene hi gcendirmeden mkemmel bana hizmet eden
Sddk Sleyman bana bir kitap getirdi. Atm, baktm ki,
Eski Said ile Yeni Saidin birbiriyle mnazara edip nefs-i
emmareyi susturan ve uhud derecesindeki hakikatleri
ihtiva eden on dersler olup, bu on dersin dorudan
doruya Kurn- Mucizl-Beynn yetlerinden
aynelyakne yakn bir srette Yeni Saide ders olduunu ve
btn bu derslerde dorudan doruya birinci muhatap
Said olduunu grdm. Kk Szlerin ve baz mhim
Szlerin ekirdeklerini ve bir ksmnn tam izahlarn iinde
grdm.
Hususan, bu risalenin hirinden bir para evvel, risalet-i
Ahmediyeye (a.s.m.) ait olan On Dokuzuncu Sz, gayet
ksa olduu halde, gayet byk ve gayet kuvvetli olduu
iin, bu ekirdek olan risaleye aynen girmi. Demek o Sz,
gayet ehemmiyetli olduu iindir ki, aynen Nurun bu
ekirdeine girdii gibi, Nur mecmualarnda da
mkerreren neredilmi.
Bu eser bana ok ehemmiyetli geldi. Asl ve kata
hatrma gelmemiti. Btn btn bu eseri unutmutum.
Vcudunu hi bilmiyordum. Sddk Sleymann sekiz sene
sadakatli hizmetinin tam bir yadigr nevinden, onun
gayet byk bir hizmeti hkmnde kabul ettim, bin
brekllah dedim.
te, imdi, Risale-i Nurun bir hristesi ve bir listesi ve
bir ekirdei olan bu risalenin iindeki hakikatler geri
hem Kk Szlerde, hem baka Szlerde bir derece
yazldr; fakat Saide kar Kurnn birinci dersi ve tam
ilmelyakn ve aynelyakn derecesinde bir mehudat
tarznda olmasndan, telindeki acemlikten gelen iindeki
kusurata ve tekrarata bakmayp, Nur akirtleri onu
neretseler, inaallah oklar istifade edecekler.
Said Nurs

1


2
Birinci ders


3
1. Rahmn ve Rahm olan Allahn adyla. Ve sadece Ondan yardm diliyoruz.
2. Rahmn ve Rahm olan Allahn adyla. Ve Onun yardmyla. Ezelden ebede
hertrl hamd ve vg, kr ve minnet, lemlerin Rabbi olan
Allahamahsustur. Salt Selm, mahluktn en hayrls olan Hz.
Muhammedin(a.s.m.) ve onun btn l ve ashbnn zerine olsun. min.
3. Allah mminlerden canlarn ve mallarn, karlnda Cenneti onlara
vermek sretiyle satn almtr. Tevbe Sresi, 9:111.
Ey insan! Nedendir ki u azmticarete girmiyorsun?
Rabb-i Kerim, senin yannda emaneten koyduu mlkn
senden satn almak istiyort ki zayi olmaktan muhafaza
etsin. Hem bin derece kymeti ykselsin. Hem bedeline
byk bir yat veriyor. Hem istifaden iin senin elinde
brakyor. Hem klfet-i idaresini kendisi deruhte ediyor.
te sana be mertebe kr iinde kr!
Hlbuki, ey gal, Ona satmadndan, emanette hyanet
ettin. Hem btn btn kymetten drttn. Hem
bil-faide senin elinde zayi olacak. Hem o yksek yat
elinden gidecek. Hem senin zimmetinde, gnahyla
teklif-i idaresi ve lm ile zahmet-i muhafazas kalacak.
te, be mthi derecede hasaret iinde hasaret!
u muameledeki vaziyetinle yle miskin bir adama
benzersin ki, o adam bir dada bulunur. O dada yle bir
zelzele var ki, btn emsalini srayla derin derelere atp,
ellerinde olan hereyi para para ediyor. Nbet, o adama
gelmek zeredir. Hlbuki o adamn elinde bir emanet var.
O emanet, yle bir makine-i murassaa-i acibedir ki, o
makine iindeki hesapsz mizanlar ve letlerle, nihayetsiz
faydalar ve semereler verebilir.
O elm halette iken, grd ki, makinenin hakik maliki
tarafndan gelen bir adam der ki:
Seyyidim senden bu emaneti satn almak ister. Ta ki bu
dereye sukutunla faydasz krlmasn, muhafaza etsin. Ve
sen dereden ktktan sonra, krlmayacak bir srette yine
sana teslim edecek.
Hem o letleri ve mizanlar, geni bostanlarnda ve
kymettar maden ve hazinelerinde istimal edecei iin, o
letler ve o mizanlar gayet kymettar neticeler ve ok cret
ve semereler verirler ki, btn o kr sen alrsn. ayet
satmazsan, kymetsiz ve di birer let olarak kalacak. O
acip ve nzik letleri gayet darack evinde ve kck
hain tarlanda istimal edip kracaksn, atee atacaksn.
Hem sana byk bir yat verecek. Hem dada
bulunduka senin elindekalacaktr. Yalnz yukar kulpunu,
yukardan indirdii bir zincirlebalamak ister. Ta ki
skletini senden alp sana arlk vermesin. Klfeti seni
tciz etmesin. Eer beyi kabul edersen, seyyidimin
hesabyla, onun namyla ve onun izni dairesinde gzelce
tasarruf et. Ne hzn ek ve ne de havf et. Nasl bir nefer
atn devlete satar. Kendi de asker olur. Atnn zerine
biner. Masrf devlete ait; keyif ve safasn o nefer eker.
Eer lse, Devletimin can sa olsun der.
ayet bu be derece krl beyi kabul etmezsen, be
derece hasaret iinde emanete hyanet edeceksin; zyi
olunca, mesuliyeti kazanacaksn.
te temsili anladn. imdi hakikate bak:
Evet, o da, arzdr. Miskin adam da, fakir insandr.
Zelzele de, zeval ve raktr. Dere de, kabirle lem-i
berzahtr. O makine havas ve cihazat ve letif letleriyle
mcehhez, senin vcud-u hayattarndr. Gryorsun ki,
bunlar bozuluyorlar, faydasz gidiyorlar. Satn almak
isteyen, senin Hlkndr. O Hlkn, Resul vastasyla der
ki: u emanetimi, gya senin maln imi gibi Bana sat, ta
zyi olmasn. Hem zararl bir srette fena bulmasn. Sen
bki ve meyvedar bir srette o malna tekrar
kavuabilesin. Hem o hayat iindeki cihazat ve letif
Benim namm ve hesabmla istimal edildii vakit,
nihayetsiz kymettar ve hadsiz semerat- bkiye verecek.
te o mizanlar ve letler ise, letifve havass-
insaniyedir. Mesel, gz, Allah hesabna istimal edilse, u
kitab- kebir-i kinatn bir mtalacs ve u
mzeyyenmevcudatn bir seyircisi ve u masnuatn
ieklerinin bir ars olarak ibret ve mrifet ve muhabbet
ehdinden, yani balndan, nur-u ehadeti kalbe aktyor.
Eer nes hesabna istimal edilse; zil, fni baz mehasini
seyretmekle, heves ve ehvetin di bir hizmetkr olur.
Mesel, lisndaki kuvve-i zika satlsa, Rahmanr-
Rahmin hazin-i rahmetinin nzr ve matbaha-i
nimetinin bir mfetti-i lisi hkmnde bir vazifedardr.
Satlmazsa, mide tavlasnn bir kapcs hkmne sukut
eder.
Mesel, akl satlsa, btn knuz-u esm-i lhiyenin
miftah ve kinatn hakaikinin keaf hkmnde bir
cevher-i li ve gli olur. Satlmazsa, mzinin lm-
hazinnesini ve mstakbelin ehvl-i muhavvifanesini
bare beerin bana ykleten meum bir let hkmne
der.
te, btn lt ve cihazat- beeriyeyi bunlara kyas et.
Eer o lt ve cihazat Allaha verilse, bki birer elmas
olurlar. Eer verilmezse, fni birer ie olurlar.
Elhasl: Cenb- Hak sana verdii kendi mlkn,
senden gli bir kymetle satn alyor. Yine senin iin
muhafaza ediyor.
Ey beer, bak: ki sad senin kulana geliyor. Biri
Kurn- Hakmin sada-y semvsidir. Der ki: Sat, krlsn.
1
diyor. Dieri, kffarn,
felsefe-i medeniyesinin vesvesesidir ki, Sen kendine
mliksin der. Seni
2
diyenlerden
etmek ister. Bu mnevver hd ile, u mzevver dehnn
mbeynlerindeki fark gr; ta kr olmayasn.
1. Asl hayata mazhar olan, elbette hiret yurdudur. Ankebut Sresi, 29:64.
2. Hayat, sadece u bizim dnya hayatdr. Enm Sresi, 6:29; Mminn
Sresi, 23:37.


1


2
1. Kim bu dnyada hakka kar krlk ederse, ite o hirette de krdr ve
yolca daha akndr. sr Sresi, 17:72.
2. Allahm! Bizi doru yola ilet. Kendilerine nimet ve ihsanda
bulunduunpeygamberlerinin ve onlara tbi olan slih kullarnn yolunailet-
gazabna urayanlarn ve saptm olanlarn yoluna deil. min.
kinci ders

1
1. O gn Cennet, takv sahiplerinin gzleri nne getirilir. Cehennem de
azgnlara gsterilir. uar Sresi, 26:90-91.
Ey insan- gl! Ey dnya iin dinini ihml eden! u
temsilbir hikyeyi dinle. Ta dinsiz dnyann hakikatini
gresin.
Eski zamanda iki karde vard. Bu iki karde seyahate
ktlar. Git gide, ta yol ikileti. O iki yolun banda bir
adam grdler. O adam onlaradedi ki:
Sa yolda kanun ve nizama tebaiyet var. Ve o tebaiyet
klfeti iinde, bir emniyet ve saadet var. Sol yolda ise, bir
serbestiyet ve bir hrriyet var. Ve o serbestiyet ve hrriyet
iinde bir tehlike ve ekvet var. stediiniz yola
gidebilirsiniz.
Gzel huylu karde sa yola Tevekkelt alllah deyip
gitti. Ve o haf klfeti ve nizam ve kanunu kabul etti. S-i
hulk sahibi, zde-ser karde, serbestlik iin sol yolu tercih
etti. Zhiren haf, mnen gayet ar bir vaziyette gitti. Biz
de hayalen bunu takip ediyoruz.
te, da ve sahrdan gide gide, ta hli bir sahrya dahil
oldu. Birden mthi bir sada iitti. Bakt ki: Dehetli bir
arslan meelikten kp, kendisine hcum etti. O da kap
altm arn derinliinde susuz bir kuyuya rastgeldi.
Havfndan kendini iine att. Yarsna kadar inmekle
kuyunun duvarnda germi bir aaca rastgeldi. O aac
tuttu. Grd ki: O aacn iki kk var.Biri siyah renkte,
dieri beyaz renkte iki fare, o iki kke musallatolup
kesiyorlar.
Yukar bakt, arslan kuyunun banda nbeti gibi
bekliyor. Aaya bakt,dehetli bir ejderha kuyunun
iindedir. Ban kaldrm, otuz arn yukarda ayann
yaknna kadar gelmi. Aznn genilii ise birin, yani
kuyunun azna benzer, kuyunun duvarna bakar. Isrc,
muzr haerat etrafn sarmlar.
Aacn bana bakt, grd ki, incir aacdr. Lkin
hrikadan olarak, cevizden nara kadar ok
muhtelifaalarn meyveleri ve yemileri var. S-i
fehminden ve s-i taliinden bu dehetli hltn di ve
kendi kendine olmu birey olmadn anlamad. Ve bu
ince i iinde i olduuna intikal etmedi. Kalb ve ruhu ve
akl ve leti bu elm ve dehetli vaziyetten feryat ve gan
ederken, nefs-i emmresi tegafl ile tecahl etti. Kalb ve
ruhun h ve enin ve zarndan kulan kapayp, kendi
kendini aldatarak bir bostanda bulunuyor gibi o meyveleri
yemeye balad. Fakat o meyvelerin bir ksm zehirli ve
muzr idi. Bir hadis-i kudsde Cenb- Hak buyurdu ki:
1
Yani, Kulum Beni nasl
tanrsa, ona yle muamele ederim.
1. Buhar,Tevhid: 15, 35; Mslim, Tevbe: 1, Zikr: 2, 19; Tirmiz, Zhd: 51, Daavt:
131; bni Mce, Edeb: 58; Drim, Rikak: 22; Msned, 2:251, 315, 391, 412, 445,
482, 516, 517, 524, 534, 539, 3:210, 277, 491, 4:106.
u bedbaht adam da s-i zannyla grdn hakikat
telkki etti. yle muamele grd ve gryor. Ne lr ki
kurtulsun ve ne de elemsiz kalr ki yaasn. u miskin
ahmak, fehmetmedi ki, bu tlsml ve acip ilerde tesadf
mmkn olmaz.
Biz de u meumu u azapta brakp dneceiz.
Mbarek ve ymnl dier kardein arkasndan gideriz.
te, u zt, hsn- sretinden ni, hsn- zannyla
nsiyet ederek yolunda gidiyor. Bak, nasl hsn- nazaryla,
kardeinin mahrum kald bostandan istifade ediyor. u
bostanda iek ve yemilerle beraber, murdar ve
mstakzer eyler de bulunur. Bu karde ise, bu gzel
eylerden istifade etti. Mlevvesata bakmad. stirahat etti.
Evvelki meum kardei ise, murdar eylerle megul
oldu. Midesini bulandrd.
Sonra, bu gzel huylu arkada da, git gide teki kardei
gibi bir sahr-y azme dahil oldu. Birden hcum eden bir
arslann sesini iitti, korktu. Lkin kardeinden daha az
korkmutu. Zira, o arslann, sahr sultannn bir memuru
olduu ihtimali kendisine tesell verdi. Lkin yine kat.
Altm arnlk derinliinde bir bir-i muattalaya, yani susuz
bir kuyuya rastgeldi, kendini iine att. Ortasnda duran bir
aac tuttu. O da kardei gibi grd ki, iki mahlk, o aacn
iki kkn de kesiyorlar.
Sonra bakt, yukarda arslan, aada byk bir ylan
var. Ylan geni azn am, ayana takarrb etmi
olduunu grd. Bare o da havfndan tedehh etti. Lkin
onun deheti kardeinin dehetinden ok derece daha
hafti. nk, gzel hsn- zannyla ve fehmiyle bu
umur-u acbeyi birbiriyle alkadar ve bir emirle hareket
eder gibi grmekle anlad ki, bu ilerde bir tlsm var.
Bunlar bir hkimin emriyle dnerler. O haf hkim, ona
bakyor, tecrbe ediyor, onu bir maksat iin davet ediyor.
u tatl havftan bir merak neet etti. Merak da, Acaba
beni tecrbe edip ve kendini bana tanttrmak isteyen ve
bu acip yol ile byle acip bir maksada beni sevkeden
kimdir?
te u merak- mrifetten, sahib-i tlsmn muhabbeti
neet etti. Aacn bana bakt, grd ki, incir aacdr.
Lkinmeyveleri ayr ayr ok aalarn meyveleridir. O
vakit tamamen korkusuzail oldu ve o vakit anlad ki, bunda
bir tlsm var. O tlsm bunlara hkmediyor. Zira, mmkn
deil, bu incir aac byle ok aacn meyvesini versin.
Belki o aa, liste ve hristedir. Gizli olan hkimin
bostanna, hem o melik-i kermin misarlerine ihzar ettii
eit eit etimeye iaret eder. Ve o taamlarn
numuneleridirler.
Onun bu muhabbetinden, tlsm amak talebi ve tlsm
sahibini raz etmek arzusu neet etti. Birden miftah ona
ilham edildi. O da nida etti ki: Sana itimat ediyorum ve
hereyi senin iin terk ediyorum ve yalnz seninim ve seni
istiyorum dedi.
Birden kuyu duvar yarld. hne ve nezihbir baheye
bir kap ald. Arslan ve ylan da iki mut hizmetkra
dnp, onu o baheye girmek iin davet ettiler. Hatta o
arslan kendisine musahhar bir at mesabesine dnd.
te, ey hayal arkadam, bu iki kardein vaziyetlerini
muvazeneet:
Evvelki bedbaht, her vakit ylann azna girmeye
muntazrdr. u bahtiyar ise, meyvedar ve revnaktar bir
baheye davet edilir.
Hem evvelki bedbahtn, elm bir dehette ve azm bir
korku iinde kalbi paralanyor.
Bu bahtiyar ise, leziz bir ibret, tatl ve mahbub bir havf
ve evk ve mrifet iinde garaibi seyrediyor.
Hem o bedbaht, vahet ve yeis iinde azap ekiyor. u
bahtiyar ise, nsiyet ve mit ve itiyak iinde telezzz
ediyor.
Hem o bedbaht, vahi canavar dmanlarn
hcumlarna maruz bir mahpus hkmndedir. u bahtiyar
bir aziz misardir ki, misar olduu melik-i kermin acip
hizmetkrlaryla nsiyet ediyor.
Hem o bedbaht, zehirli leziz yemileri yemekle azabn
tcil ediyor. Zira o meyveler asllarna mteri olmak iin
numunelerdir. Tatmaya izin var; hayvan gibi yemeye izin
yoktur. u bahtiyar ise, tadar, ii anlar, yemesini tehir eder.
Ve intizar ile telezzz eder.
Eer bedbaht karde olmamak ve bahtiyar karde
olmak istersen, Kurn dinle, mut ol, ona yap ve itaat
et.
Eer u hikye-i temsiliyedeki dekaiki fehmettinse,
hakikati ona tatbik et. Mhimlerini ben syleyeceim;
incelerini de sen istihrac et.
Bak: O iki karde, ruh-u mminle ruh-u krdir; kalb-i
salihle kalb-i fsktr. O iki tarik ise, tarik-i Kurn ve iman
ile tarik-i isyan ve tuyandr. O yoldaki bostan ise,
cemiyet-i beeriye iinde muvakkat hayat- itimaiyedir ki,
er ve hayr, irkin ve gzel karktr. O sahr ise, arz ve
dnyadr. O arslan ise, lm ve eceldir. O bir (kuyu) ise,
beden-i insan ve hayattr. O altm arn derinlik ise, vasat
ve mr- galibi olan altm seneye iarettir. O aa ise,
mddet-i mrdr. O beyaz ve siyah iki fare ise, gece ve
gndzdr. O ejderha ylan ise, az kabir olan lem-i
berzaha giden yoldur. O haerat- muzrra ise, beliyeler ve
musibetlerdir. O aataki yemiler ise, niam- dnyeviyedir
ki, niam- uhreviyenin listesi ve ihzar edici mabihleri,
mterileri meyve-i Cennete davet eden nmuneleridir. O
aa, birliiyle beraber baka baka yemiler vermesiyle,
sikke-i kudrete ve htem-i rububiyete ve turra-i ulhiyete
iarettir. nk, bireyden hereyi yapmak, bir topraktan,
btnmeyveleri yapmak; bir sudan btn hayvanlar
halketmek, bir basitgdadan btn cihazat- hayvaniyeyi
icadetmek; hem hereyi birey yapmak, bir zihayatn
yedii gayet mtebayin taamlardan bir lhm- mahsus ve
bir cild-i basit nescetmek gibi sanatlar, ehad ve samed
olan Sultan- Ezel ve Ebedin sikke-i hassasdr, htem-i
mahsusasdr, taklit edilmez bir turrasdr. O zehirli bir
ksm meyveler ise, lezaiz-i muharremedir. O tlsm ise,
srr- iman ile alan srr- hikmet-i hilkattir. O miftah ise,
,
1
ve
2

kelimeleridir.
1. Ey Allah! Kendisinden baka lh olmayan Allah.
2. Allah Odur ki; Ondan baka ibdete lyk hibir ilh yoktur. O
Hayydr,ezel ve ebed hayat sahibidir. O Kayymdur, varl iin hibir
sebebeihtiyac olmad gibi, btn eya Onun yaratmasyla ve tedbiriyle
devam eder ve vcutta kalr, bek bulur. Bakara Sresi, 2:255.
O suban aznn, yani ylan ve ejderha aznn bostan
kapsna inklb, kabre iarettir ki, kabir, ehl-i dallet ve
tuyana, vahet-i nisyan iinde, zindan gibi bir berzah ve
suban batn gibi dar bir mezara alan bir kap olduu
halde, ehl-i Kurn ve imana, dehliz-i cinandan rahmet-i
Rahmna ve zindan- dnyadan bostan- bekaya alan bir
kapya dner. Ve o mthi arslann mnis bir hizmetkra
ve musahhar bir ata dnmesi ise, mevte iarettir ki, mevt
ile ehl-i dallet btn mahbubatndan elm bir rak- ebed
iinde, kendi cennet-i kzibe-i dnyeviyelerinden ihra; ve
vahet ve inrad iinde zindan- mezara ithal olunduklar
halde; ehl-i hidayetve Kurn iin, o mevt mtak olduklar
ahbaplarna visal ve hakik vatanlarna vusl; ve zindan-
dnyadan bostan- cinana davet ve Hannn, Mennn,
Deyyn ve Rahmnn rahmetinin fazlndan, hizmetlerine
mukabil ahz- cret etmelerine vesiledir.
Elhasl: Hayat- fniyeyi esas maksat yapan, zahiren
cennet iinde olsa da, mnen cehennemdedir. Hayat-
bakiyeye mteveccih olan zt ise, saadet-i dreyne
mazhardr.
.
1
1. Allahm! Bizi saadet, Kuran, ve iman ehlinden kl. min.
nc ders

1
1. Sakn dnya hayat sizi aldatmasn. O ok aldatc eytan da Allah ile
(yaniAllahn azbn unutturup sadece affna gvendirerek) sizi
aldatmasn(isyana srklemesin.) Lokman Sresi, 31:33.
Ey gururlu, marur gal! Sana ne olmu ki,
Mslmanlar ecanib tarznda hayat- dnyeviyeye davet
edersin? O hayat, uyku iinde bir lb ve hev iinde bir
lehivden baka birey deildir.
Hem ne oluyorsun ki, keyierine k gelen hell ve
tayyibat dairesinden huruca tevik ederek, dinin ihmaline
veya dinin baz eairinin terkine sebebiyet veriyorsun? Ve
muharremat ve habisat dairesinde duhule tec ediyorsun?
Ey mvesvis! Bilir misin, mislin neye benzer? O derece
belhet kesbetmi bir sarhoa benzer ki, arslan attan,
daraacn salncaktan, cerahatli yaray krmz glden fark
etmez.
Hem yle zannettii halde, mridvaziyetini alr, muslih
tavrn taknr, mthi bir vaziyete dm bare bir
adama ders verir. Baz mzahrafat ve aldatc hevesat ve
baz lehviyat irae etmekle o bare adam batan karmak
ister. are-i necat taharr etmez.
te o adam, yle bir vaziyettedir: Arkasnda, her an
ona hcuma mheyy bir arslan duruyor. nnde, bir
daraac dikilmi onu bekliyor. Sa tarafnda, derin bir yara
alm. Sol cnibinde, mzi bir ban, cerahat akttryor.
u vaziyetle beraber, mhim bir sefere sevk ediliyor. u
adam ise, bu mvesvisin tamamen zdd olan bir hayrhah
ztn iradyla iki ilc elde etmi. Eer gzelce istimal
etse, o iki cerahat, iki adet ryihal gl olur.
Hem o mbarek ztn iaretiyle iki tlsm bulmu, kalb
ve lisnna takm. Eer gzelce istimal etse, o mthi
arslan, musahhar bir ata dner ve ona biner, bir Kerm-i
Rahmin ziyafetine gider. O daraacnn ipi dahi, seyir ve
tenezzhe let ve salncak olur.
Hlbuki, eytan, onu sarho etmek ister. O mthi
vaziyette iken, eytan- ins o adama der ki: Brak bu
tlsmlar, at bu illar, gel keyf edelim. Beraber
oynayalm. u lezaiz ve gzel sretlerden istifade edelim,
mrmz ho geirelim.
Dier mbarek zt kendine diyor ki: Ey are-i necat
bulmu musibetzede adam! u boboaza de ki: llarn
hfz ve tlsmlarn muhafazas lzm. Kerm-i Rahmin
msaade ettii daire-i merua keyme k, lezzet-i
hayatma vdir. Hem hakik lezzet ve saadet u daire
haricinde mmkn deildir.
Hem de ki: Bu lm arslann ldrmek ve rakve
zevali izale etmek ve acz ve fakr yaralarn beerden
kaldrmak aresini bulmusan, yani dnyay Cennete ve
arz- fniyeyi arz- bakiyeye tebdil ve acz- mutlak- beeriyi
bir iktidar- mutlakaya tahvil ve nihayetsiz fakr- beeriyi
bir gna-y mutlakaya kalb etmek aresi varsa, syle
dinleyelim. Yoksa are-i necatn brakp sana aldanacak,
senin gibi bir sarho lazm ki, glmeyi alamaktan, bekay
fenadan, derdi dermandan, hevy hddan fark ve temyiz
etmez olsun. Ben ise, o mbarek ztn szn dinlerim.
1
der, tlsm ve illar
hfzederim ve hrz- can ederim.
1. Allah bize yeter; O ne gzel vekildir (koruyucu sahiptir). l-i mrn Sresi,
3:173.
Eer u temsilin srrn anlayp hakikatin sretini
grmek istersen, dinle:
u dallet-ld ve sefahetperver medeniyetin akirtleri
ve idll edici sakm felsefenin talebeleri, acip ihtirasat ve
pek garip teferunlukla sarho olmular. Sonra gelip,
desiselerle, Mslmanlar, ecneblerin dtna davet ve
terk-i eair-i slmiyeye tevik ediyorlar. Hlbuki, her
eairde nur-u slma bir uur ve bir iar vardr.
Kurn- Hakmin tilmizleri ise, bunlara mukabele edip
derler ki: Ey dallete dalm galler! Dnyadan mevti,
insandan acz ve fakr kaldrmak aresi varsa, dinden ve
dinin eairlerinden istina edebilirsiniz. Yoksa susunuz!
Zira, lm, acz, zeval, fakr, sefer gibi yt- tekviniye,
yksek sadalaryla, dinin lzumuna ve eairin iltizamna
davet ediyorlar.

1


2
yetlerini kraat ediyorlar. Ve beerin banda drt-be
cihette, her biri birer melek-i rad gibi naralaryla beeri
ikaz edip Kurna davet ederlerken, sizin vesveseleriniz
bunlara nisbeten sivrisinek sads gibi kalr.
1. Sakn dnya hayat sizi aldatmasn. Lokman Sresi, 31:33.
2. Kurn okunduu zaman onu dinleyin. Arf Sresi, 7:204.
Evet, hakikat-bn gz sahibi byle mukabele eder. Der
ki: Arkama bakyorum, gryorumki, ecel arslan
arkamda duruyor. Daima beni tehdit ediyor. Eer
imankulayla Kurn sadasn dinlesem, o arslan gzel bir
ata, o rak ise buraka dnerler. Beni rahmet-i Rahmna
vusule ve Seyyid-i Kermimin huzuruna sle vasta olurlar.
Yoksa, yrtc birer canavar ve beni btn sevdiklerimden
ebed rakla tefrik edici birer esed hkmnde kalrlar.
Sonra nme bakyorum, gryorum ki: Gece-gndz
dnmesinden, fenave zevalin lt sallanyor.
Hem o fusul ve usurun emvacndan raklar ve
helketten zevaller temevvc ediyor. u letler, beni ve
hem btn sevdiklerimi mahvetmek iin dikilmi bir
daraac grnyor. Eer sem-i kanile irad- Kurnyi
dinlesem, o mthi letler, salncak ve merakibe ve seyir
ve tenezzhe dnerler ki, dnya denizinde, zaman
seylinde, hayal ve akl- beer onlara biner. Cenb- Kadr-i
Zlcellin tecelliyat- uunat- sanatn mahede ederler.
Evet, Kurn gsterir ki, u mevcudat- seyyale, Hlk-
Zlcellin esm-i hsnsnn yineleri ve kalem-i
kudretinin elvah- mtehavvilesidir. Bunlarn tahvilinden,
teceddd- sanat- Rabbaniye ve cilve-i ceml-i
mcerred-i esm-i lh mahede edilir. Merynn
tebeddlnde, ceml-i esm tazelenir.
Sonra sa tarafma bakyorum, gryorum ki:
Nihayetsiz bir fakr ve hadsiz bir ihtiyatan dehetli bir
ban duruyor. Zira, en ciz bir hayvandan daha ciz ve
btn hayvanattan daha fakir olduum halde, dnya kadar
ihtiyacatm var. ktidarm ise, bir sere kuunun
faaliyetinden ok aadr. Eer Kurn- Kermin ifa-i
ksine itimat ederek tedavi etsem, o elm mzi fakr,
rahmetin ziyafetinden gelen leziz bir evke ve
semeratndan gelen ltif bir itaha dner. u acz ve fakrn
lezzeti, istina ve kuvvetten gelen lezzetin fevkinde bir
lezzet verir. Yoksa o fakr, gayet mzi elemli zillet ve
tezellle vasta bir yara olarak kalr.
Sonra sol tarafma bakyorum, gryorum ki: Nihayetsiz
bir acz ve o hadsiz aczden neet eden derin bir yaram var
ki, o mutlak aczimle, kalb ve ruhumun ve aklmn
cihetinden hadsiz darbeler bana vurulabilir. u elem ise,
lezzet-i hayat- dnyeviyeyi cidden izale eder. Eer
teslimiyetle Kurn- Kermin dersini dinlesem, o aczim, bir
tezkereye dner. Beni, srr- tevekkl ile, yle bir Kadr-i
Mutlaka istinada davet eder. Ve yle bir nokta-i istinad
buldurur ki, o noktada btn addan emn emn temin
eder. Evet, emr-i kn feyekne mlik ve btn eya ona
musahhar ve hdim olan bir Sultan- Cihana acz
tezkeresiyle istinad eden adam, ne gibi eyden perva eder?
Yoksa mthi aczimle, merhametsiz ve hadsiz dmanlar
iinde pek ok ztrap ekmeye mecbur kalacam.
Hem halime bakyorum, gryorum ki: Ben misarim;
uzun bir sefere sevk ediliyorum. Yolum kabir, berzahve
hair stnden geip ebedl-bda kadar gider. O karanlk
yolda, zd ile ziya ister. Hlbuki, Kurn haricinde hibir
akl ve hikmet ve hibir ilim ve felsefe, o yolun zulmatn
izale edecek bir nur ve o uzun sefere zd olacak bir rzk
vermiyor. Ancak onu klandracak yalnz ems-i
Kurndan iktibas edilen ziyadr. Ve o sefere zd olacak
yalnz hazine-i Rahmndr. Ve dellet-i Kurn ile
ahzedilen gdadr.
Ey galve sarho! Eer bu mecbur seferden beni hals
edecek bir are bulmusan, syle. Fakat bulduun are
ktittariklik olmasn. nk inkr ve dallet, ancak kabrin
aznda zulmat- adem-bdda sukutu kabul demek
olduundan, u ktittariklik ok defa uzun seferden daha
mthi ve daha korkuntur. Madem aresi yok, yleyse
sus! Ta Kurn- Hakim dediini desin...
Acaba, bu be mthi azap kaplarn Kurn- Hakmin
be saadet kapsna tahvilinden neet eden lezzet ve
saadet-i mneviyeye mukabil gelecek, dnyada bir lezzet
ve saadet var mdr? Mesel, rak- ebediye kapsnn
visal-i hakikiye kapsna inklb, her lezzetin fevkindedir.
te kitab- lemin bu yt- hamsesinin her biri, her bir
beerin banda bu hakikatleri okuyor.

1
1. Sakn dnya hayat sizi aldatmasn. O ok aldatc eytan da Allah ile
(yaniAllahn azbn unutturup sadece affna gvendirerek) sizi
aldatmasn(isyana srklemesin.) Lokman Sresi, 31:33.
te bu be hatibin yksek ikazlarn dinleyen, nasl sana
tbi olacaktr ve szne uyacaktr?
Evet, ey gururlu ve marur adam! Senin merebini
ihtiyar edecek yle bir sarho lzm ki, ya arb- siyaset
veya hrs- hret veya rikkat-i cinsiye veya zndka-i
felsefe veya sefahet-i medeniyet veya gurur ve enaniyet
veya derd-i maiet gibi mskirat- mneviyeyle zarar ve
nef ini fark etmeyecek derecede sarho olsun. Hlbuki,
insann bana inen mthi darbeler ve beliyyat ve beerin
yzn tokatlayan u ehvl ve musibt elbette u sekri,
beerden karp, beerin akln bana toplattracaktr.
Ey fask ve seh! Demek ki, Ben de renk gibi
olacam. Dikkat et, sen renk gibi olamazsn. Zira, bir
renk, Peygamberimizi (a.s.m.) kabul etmezse de sa (a.s.)
ve Musa (a.s.) ve sair enbiyalar bir derece kabul edebilir.
Ruhunda, maliyta medar kendince bir esas kalabilir.
Fakat, sen, Peygamber-i hirzamann (a.s.m.) derslerini
terk ettiin dakikada, senin ruhunda nihayetsiz bir tahribat,
bir boluk, bir karanlk peyda olacaktr ki, hibir kemlt
ve ahvl-i liyeye ve mesudiyete yer kalmayacaktr
meer insaniyetini sndresin ve zaman- hl ile
mukayyet srf bir hayvan olasn ve hayvan gibi bir
muvakkat muzahraf lezzeti gresin! Hlbuki, insan,
mstakbelin ehvli ve mzinin ahzan ile giriftar olmutur.
Bu ikisi, onu pek cidd dndrr. Ban mtemadiyen
dverler. nsan bu havf ve hznden kurtarc tek bir
medetkr var; o da Kurn- Azmandr.
Eer btn hayvanattan daha ak, daha zelil, daha
ahmak kalmamak istersen, skt et. mann kulayla,
Kurnn bearetini ve u ilnlarn dinle:




1
1. Bilin ki, Allahn dostlar iin ne bir korku vardr, ne de onlar mahzunolurlar.
Onlar iman eden ve Allahn emir ve yasaklarna kar gelmekten saknan takv
ehlidir. Dnya hayatnda da, hirette de onlar iin mjde vardr. Allahn
szlerinde deiiklik olmaz. En byk kurtulu itebudur. Ynus Sresi,
10:62-64.
nc dersin zeyli
Ey Said-i ksr, ciz ve fakir! Bilmelisin ki, senin
mahiyet-i nefsinde nihayetsiz bir kusur, nihayetsiz bir acz,
nihayetsiz bir fakr, nihayetsiz bir ihtiya, nihayetsiz ml
derc edilmi. Cenb- Ftr- Hakm, nasl ki alk ve
susuzluu midene vermi, ta ihsanatn ve lezaiz-i nimetini
tanyasn. Onun gibi, seni kusur ve fakr ve ihtiyatan terkip
etmi, ta mirsad- kusurunla Ftr- Zlcellin, seradikat-
ceml ve kemline; ve mikyas- fakrnla, derecat- gna ve
rahmetine; ve mizan- aczinle, meratib-i iktidar ve
kibriyasna; ve hriste-i ihtiyacatn tenevv ile env-
niam ve ihsanatna bakabilesin ve tanyasn ve vazife-i
hilkatini eda edesin.
Bundan bil ki, gaye-i ftratn, ubudiyettir. Ve
ubudiyetodur ki, sen, Ftr- Zlcellin dergh- rahmetinde
Estarullah ve Subhanallah ile kusurunu ve Hasbnallah ve
Elhamd lillh ile fakrn, ve Allahu ekber ve

1
ile ve istimdatla aczini iln etmek ve yine-i
ubudiyetinle ceml-i rububiyetini izhar etmektir.
1. Havl ve kuvvet ancak Ondandr.
Drdnc ders

1
1. hls ile kulluk edenler, nimetlerle dolu Cennet iindedir. Gnaha
dalankrler ise Cehennem ateindedir. ntar Sresi, 82:13-14.
Ey Said-i gl! Herkes iin u hayat denilen sratli
seferde, kabre iki yol vardr. O iki yol, uzun ve ksalkta
msavidirler. Lkin birisinde zararsz olmakla beraber, bir
menfaat-i azme olduu, mtevatir ehl-i uhud ve ihtisasn
ehadet ve icmlaryla sabittir. O yolun on yolcusundan
dokuzu o menfaat-i azmeye nail olduu, yine ehl-i
uhudun tevatryle sabittir.
kinci yol ise, ittifaken menfaatsiz olduu halde, pek
azm bir zarar olduu, ehl-i hibre ve uhudun icmyla
sabittir. Bu ikinci yolda, onda dokuz ihtimal- zarar vardr.
u tehlikeli yolu ihtiyar edenler bedbaht ve eblehlerdir ki,
zhir bir haik iin, silh ve zd beraber kaldrmyorlar.
Vka bir batman arlktan kurtuluyorlar; lkin bilmiyorlar
ki, kalbleri yz batman minneti kaldryor. Kantarlarla
ehval ve mehavi ruhlarna yklyorlar. Temsil mkul
eyleri mahsus gsterdii iin, u hakikati bir mislle izah
ve beyan edelim.
Mesel, sen istiyorsun ki, u ehirden stanbula
gideceksin veyahut ona gnderiliyorsun.
Fakat yolunu sen ihtiyar edeceksin.
te, stanbula giden yolun biri sada, dieri solda. Bu
iki yol, uzun veksalkta msavidir. Bu iki yolun birisinde
menfaat ve zhir bir klfet var; dierinde, zarar ve surbir
hiffet var. Sa taraftaki yoldan gitsen, bilittifak, zararszdr.
Ehl-i ihtisasn icmyla, bir menfaat-i azmeyi
kazanacaksn. Yalnz her dmana mukabele edecek, her
gdann hlsasn cmi drt kyyelik bir anta ve iki
kyyelik bir silh ki, mecmuu bir batman arl
kaldracaksn. Lkin ruh ve kalbin, minnet ve hayet
skletlerinden kurtulacak. Herkese dilenci ve hereyden
ekinmekten kurtulacaksn.
Sol taraftaki yol ise, milyonlar ehl-i uhudun
ehdetiyle, azmzararl olduunu ve muvafk ve muhalin
ittifakyla, menfaatsiz olduunu; ve bu yola gitsen, yalnz
bir hiffet-i zhiri ve bir sur serbestlik var. Ve o lzm olan
silh almayacaksn; ve o elzem olan zd- lezizi terk
edeceksin. Lkin bu zhiri hiffetin, sana gayet ara mal
olur ki, ruhunun omuzuna ykleyecei iki kyyelik silh
bedeline, korkudan gelen kantarlarla arl tayorsun. Ve
zahrna ykleyecein drt kyyelik zda bedel, yzer
batman minneti o kalbine ykletirsin.
Byle yollarda, di bir muhbirin zayf bir ihbar nazar-
itibara alnr. Hlbuki, tevatr derecesinde, kmil hit
sadklar ihbar ediyorlar ki, ymn- imanla yemin cihetinde
gidenler, mddet-i seferlerinde emn emandadrlar. ehre
yetitiklerinde, on yolcudan dokuzuna, herhalde, bir nef-i
azm vardr.
Hem ihbarediyorlar ki, dallet ve batalet ve belhet
umuyla (uursuzluuyla) sol yolda gidenler, mddet-i
seferlerinde, alk ve korkudan azm bir ztrap ekiyorlar.
Hereyden titriyorlar. nk, aczleri iinde zayftrlar.
Hereye tezelll ederler. nk, fakirlikleri iinde
muhtatrlar. ehre yetitiklerinde, bir-iki tanesi mstesna,
ya hapis veya katledilirler.
imdi, edn bir akl olan, ihtimal-i zarar bulunan yolu,
zararsz yola, bir hiffet-i zhir iin tercih etmez. Nasl
oluyor ki, kendini mkemmel ve kl zannettii halde, yle
bir yolu tercih eder ki, o yolda, yzde doksan dokuz zam-
zararihtimali vardr. Hem yle bir yolu terk eder ki, yzde
doksan dokuz zamn-nef ihtimali o yolda vardr. Acaba,
niin bunu terk, onu tercih ederler? Srf tembellik iin,
yalnz sreten cz bir hiffet-i zhir iin. Hlbuki, klliyetli
bir skleti ekerler.
te, misli anladn. Hakikati udur ki:
Misar, sensin. stanbul, lem-i hiretve berzahtr. Sa
yol tarik-i Kurndr ki, imandan sonra, salta, yani namaza
emreder. Sol yol, tarik-i ehl-i fsk ve tuyandr. Ehl-i uhud
dediimiz ehl-i hibre, enbiya ve evliyadr. nk, hakik
vel, zevk-i uhud sahibidir. mnin itikad ettii gayb
eyleri bazan vel, ayn eyi gzyle veyahut kalble
gryor. Silh ve zd ise, iman- billhtan neet eden
tevekkl ve itimattr ki, btn mehalik ve hcta kar bir
nokta-i istinad ve bir nokta-i istimdattr.
Evet, bir Kadr-i Hafz-i Alme ve bir Ganiyy-i Kerm-i
Rahme tevekkletmekte yle bir nokta-i istinad ve bir
nokta-i istimdat bulunuyor ki, o noktalar, kelime-i tevhidin
zmnnda mnderi, o da namazda mndemi, o da
ubudiyetin iinde, o da teklin zmnndadr.
Demek, ubudiyeti iltizam eden derecesine gre
tenezzlve tezelllden kurtulur. Hereye tezelll, hereye
dilenci olmaktan necat bulur. nk, L ilhe illallh
kelime-i kudsiyesi ifade eder ki, nef ve zarar verici ancak
Allahtr. Ve hem zarar ve nef de Onun izniyledir.
Beinci ders
`

1
1. Bu dnya hayat bir oyun ve oyalanmadan baka birey deildir. Asl
hayata mazhar olan ise hiret yurdudur. Ankebut Sresi, 29:64.
Ey ihtiyarsz sratle kabre, hare, ebede giden Said-i
ak! Bil ki:
Uzun ve ksal nisbetinde iki hayatn levazmatn
tahsil etmek iin, Mlik-i Kerm sana bir sermaye-i mr
verdii halde, sen o sermayenin ksm- zamn hayat-
bakiyeye nispeti bir bahrin bir katre seraba nispeti gibi
olan u hayat- faniye katresinde zayi ettin. Eer akln
varsa, elde kalan ksmnn yarsn veya te birini, veya
lakal onda birisini deniz gibi hayat- bakiyeye sarf et.
Yoksa, Eyvahlar olsun diyecein bir zaman gelecek.
Acaiptendir ki, senin gibi ahmaklara kl ve zfnun
deniliyor. u temsili dinle:
Mesel, u bir hizmeti kuldan daha ahmak
grnyorsun ki, onun seyyid-i kermi, ona yirmi drt altn
veriyor. Onu Burdurdan Antalyaya, oradan da ama ve
Yemene gnderiyor. Ve emrediyor ki:
O altnlar, levazm- seferinde sarf et. Lkin Antalyaya
kadar, cebren iki gn yayan gideceksin. Hem, bir nevi
ihtiyarn var. O altnlar bireyde sarf etsen de, etmesen de
yine gidecein yere yetiebilirsin. Lkin Antalyadan
sonraki sair menzillere gitmekte, bir cihette ihtiyar senin
elindedir. Eer bir vesika veya bir bilet alabilir ve bir
vapura veya bir trene veya bir tayyareyebinebilirsen, bir
aylk mesafeyi bir gnde kat edebilirsin. Yoksa, hemyayan,
hem yalnz, hem mtehayyir, hem matrud bir srette
yoluna devam edeceksin.
Hlbuki, o ebleh, ahmak yolcu, yirmi altnn iki
gnlk mesafede sarf etti. Ona denildi ki:
u bki kalanbir altn, o uzun yolun iin, bir zd ve bir
bilete ver. mit edilir ki, seyyidin sana merhamet eder,
rahatla gidersin.
O dedi ki:
Yok, lezzet-i hzram terk etmem. Bir ihtimal var ki,
fayda vermez.
Ona denildi:
Acaba bu derece belhet olur mu ki, senin akln sana
nasl fetv veriyor? Yar maln, bin adam itirak eden bir
piyango kumarnaatarsn. Hlbuki o kumarda, bin
ihtimalden bir ihtimalle, belki binliray kazanabilirsin.
Hem nasl oluyor ki, u menfaatperest akln sana fetv
vermiyor ki, yirmi drt para malndan tek bir czn
verirsen, binde dokuz yz doksan dokuz ihtimalle,
tkenmez hazinelere zafer bulacan, milyonlar ehl-i hibre
ve ehl-i ihtisasn ehdtyla katiyet kesb etmitir?
Hlbuki, byle cesm menfaatler iin, birtek minin ihbar
dahi nazar- itibara alnr. Hlbuki, muhbirler, nev-i beerin
umus ve ncumu hkmnde mtevatir ehl-i uhuddurlar
ki; o msbitlerden ikisi, binler ehl-i ney ve mnkirlere
tercih edilir. nk, hill-i Ramazann ryetini dv eden
iki ahit, binler nf kirlerin hkmn skat eder. yle
ehl-i uhudun ihbrt, nasl oluyor ki, sana tesir etmiyor?
Cehalet ve gaetin ne kadar kalnlam?
Ey trikssalt! Misli anladnsa, hakikati dinle:
O abd-i misarsensin. Burdur, dnyadr; Antalya, kabir.
am, berzah ve hairdir.
Yemen, mbdel-hairdir. Yirmi drt lira da, yirmi drt
saattir. Sen, o yirmi drt saatin yirmi n, u hayat-
fniyeye biltereddt ve bilperva sarf ediyorsun. Pek uzun
seferin iin elzem-i zd olan be vakit namazn edasna, bir
saatin sarfnda tehavn gsteriyorsun. Yani, ar
davranyorsun. Hatta sarf ettiin vakitte bir hisse de
dnyaya karyorsun ki, namaz iinde dnyan da
dnyorsun.
Hallk- Kermin bu kadar az bireyle u kadar byk
eyleri sana verdii halde senyapmazsan, senin bu
insafszlnla Cehennem sana lyk olmaz m ve senona
mstehak olmaz msn, ey galve ey trikssalt?

1
1. Vakti kmadan namaz klmakta; lm gelmeden tevbe etmekte acele edin!
Altnc ders


1
1. Sana her ne iyilik eriirse Allahtandr. Sana her ne ktlk gelirse, o
dakendi kusurun sebebiyledir. Nis Sresi, 4:79.
Ey zaafyla beraber marur ve ilemedii eyle mftehir
bare Said! Senin fahir ve gurura hi hakkn yok. nk,
senin nefsinde, kusur ve erden baka yoktur. Eer hayr
olsa, o hayr da, cz- ihtiyarn gibi czdir. Lkin, deme ki
errim de czdir. Hayr, sen, o cz- ihtiyarnla bir err-i
kllyi ileyebilirsin. nk, sen, ilediin bir kusurla, senin
maksuduna mteveccih olan sair esbabn semerat-
saylerini hkmden iskat ederek bir hasaret-i klliyeye
sebep ve bir hacalet-i dimye mstehak olursun. Hakikat
byle iken, eytann bir cihette akirdi olan nefsin,
kaziyenin aksine olarak hayr kll, erri cz tasavvur
eder; ravunlarsn. Bilir misin, mislin neye benzer?
Marur ahmak bir adam, bir gemiyle ticaret eden bir
cemaate erik olur. O cemaatin her biri bir ksm sermaye
verip, gemide bir vazifeyi deruhte eder. Herkes kendi
vazifesini ifa eder.Yalnz o marur, hareket-i seneye
medar olan vazifesini terk ederek, geminin garkna
sebebiyet verir. O cemaatin hepsi bin lira zarar ederler.
Ona denildi:
Hak olan odur ki, btn hasareti sen ekeceksin.
nk, bizim sayimizi de heba ettin.
O dedi:
Yok kabul etmem. Belki bu hasaret taksim edilerek
hissem miktarnca ekebilirim.
Sonra, ikinci seferde, o dahi onlar gibi vazifesini ifa etti.
Bin lira kr ettiler. Dediler ki:
Hasaret vazifeye bakar. Kr, reslmle bakar. yleyse,
reslml nispetinde taksim edelim.
O marur dedi ki:
Yok, belki btn kr benimdir. nk, endan evvelce
Hasaret sana racidir demitiniz. Ben kabul etmemitim.
yleyse, btn kr da bana olmal.
O vakit ona denildi:
Ey cahil ndan! Bireyin vcudu, btn ecza ve
eraitinin vcuduna tevakkuf eder. yleyse vcudun
semeresi, btn esbab- vcuda verilir. Kr ise, vcudun
semeresidir. Hasaret ise, ademin semeresidir. Hlbuki,
bireyin ademi, bir cz- vahidin ademiyle veya bir artn
fkdanyla oluyor. yleyse, ademin semeresi, inidamn
sebebine verilecektir.
Elhasl: Y Saidaslahakellahsenin, fahre ve gurura
hakkn yoktur. nk:
Evvelen: er, senden; hayr ise, gayrdandr.
Saniyen: errin kll, hayrn czdir.
Salisen: Sen, amel-i hayrn cretini, amelden evvel
almsn. Belki btn hasenatn, seni insan- mslim yapan
Mnimin inmna kar, r- mir- arna da, yani onda
birin onda birinin onda birine de mukabil gelmez. yleyse,
daha gururun nedendir? Fahrn ne iindir? te bu srdandr
ki, Cennete girmek mahz- fazldr. O dehetli Cehennem,
ceza-y amel ve ayn- adildir. nk, beer bir err-i
czyle, bir cinayet-i klliye-i daimeyi ileyebilir.
Rabian: Hayr, o vakit hayr olur ki Allah iin ola... Eer
Allah iin olsa, o vakit kat Onun izniyledir. Tevk
Onundur. Minnet Onadr. Senin hakkn, krdr fahir
deildir. nk fahir, irae, yani gsteri ve riya iledir. Riya
ise, hayr er eder. erle iftihar edersen et! te bu hakikati
bilmediindendir ki, nefsinden marur, gayrya da gururlu
oldun.
Hem sen, bir cemaatin hasenatn tutuyorsun. O
hasenat, mtenefz bir ahsa vermekle, teferuna vasta ve
vesile oluyorsun. Belki, Allahn maln ve ef alini, esbaba
ve tautlara taksim ediyorsun.
Hem, u cehildendir ki, nefsinle sana idiyeti olan
seyyiat kadere vererek mesuliyetten kayorsun.
Hem, nass ile sabit olan Ftrn srf feyz-i fazlndan olan
hasenat kendi nefsine veriyorsunt ilemediin eylerle
medholunasn. u edeb-i Kurn ile edeplen. Kurn-
Kerim diyor ki:


1
Malna sahip ol; bakasnn maln gasbetme.
Hem Kurn- Kerm diyor ki:


2
1. Sana her ne iyilik eriirse Allahtandr. Sana her ne ktlk gelirse, o da
kendi nefsindendir. Nis Sresi, 4:79.
2. Kim Allahn huzuruna bir iyilikle gelirse, kendisine on kat sevap vardr.Kim
bir ktlkle gelirse, o da ancak o ktln misliylecezlandrlr; Enm
Sresi, 6:160.
Madem ki hasene on misline kar. Seyyie, nefsinde,
birde mnhasr kalr. Sen de haseneden neet eden
muhabbeti, muhsinden, muhsinin mteallikatna temil et.
Uybundan imz- ayn et. Seyyieden neet eden adavet-i
msiden, musiin akaribine veya sair gzel sfatlarna
tecavz ettirme. Bu edeb-i illiye-i dile-i Kurniyeyle
edeplen. Kurnn edebiyle edeplenmeyen, zamann
sillesiyle tedip olunaca muhakaktr.
Yedinci ders



1
1. Cinleri ve insanlar ancak Bana iman ve ibadet etsinler diye yarattm.
Benonlardan bir rzk istemiyorum; Beni doyurmalarn da
istemiyorum.phesiz ki rzk veren, mutlak kudret ve kuvvet sahibi olan
Allahtr. Zriyat Sresi, 51:56-58.
Ey Said-i gl! Nedendir ki vazifeni terkedip, Hlknn
vazifesiyle fuzuli itigal ediyorsun? Zalm ve cehl vasfna
liykat kesb ediyorsun ki, daire-i iktidarnda olan haf
ubudiyet vazifesini terk ediyorsun. Hlbuki, zayf beline,
tahammlsz bana, takatsiz kalbine, Hlk ve Rezzakna
mahsus vazife-i rububiyeti ykletiyorsun. Saadet ve
istirahat istersen, vazifene sahip ol, Hlkn vazifesini Ona
tefviz et. Yoksa sen, ak bir si, fuzul bir hin olursun.
Bilir misin, neye benzersin? Mislin bir nefer asker gibidir
ki, o nefer, iki vazife karsndadr.
Biri: Vazife-i asliyedir ki, o da tlim ve cihaddr. Sultan
ise, u vazifede ona muavenet eder, levazmatn ihzar eder.
kinci vazife: Sultana mahsus vazifedir ki, o neferin
erzakn ve taynatn, libasn ve silhn, atn ve devasn
vermektir. Lkin, bazan neferi, u vazife-i hnede
istihdam eder ki, o hizmeti de devlet hesabna yapar. u
srdandr ki, taam piiren veya karavanay ykayan nefere
denilse, Arkada, ne yapyorsun?
O nefer der: Hkmet ve devletin angaryasn
ekiyorum. Demiyor, Rzkm iin alyorum. Zira bilir
ki, o vazife-i asliyesi deil; belki rzk devlete aittir. Hatta
hasta olsa, azna lokmay koymaya kadar devlete aittir.
te yle bir nefer, rzkn tedarik niyetiyle ticaretle
itigal etse, cahil bir ak olur. Tezyif olunur, tedip edilir.
Tlim ve cihad terk ettii iin hain ve si olur. Tnif ve
darb edilir.
Ey Said-i ak! Misli anladnsa dinle: Sen o nefersin.
Salt ve ibadatn, tlimattr. Terk-i kebairle, nes ve
eytanla mcaheden harptir. Senin vazife-i ftratn budur.
Fakat, Cenb- Hak, senin vazifende muvaffk ve muindir.
Amma, rzkn ve hayatn idamesi, emval ve evldn
muhafazas, Hlkna aittir. Fakat bazan seni u vazifede
istihdam eder ki, hazain-i rahmetinin kaplarn kavl ve hl
ve il ve sualle dakk- bab etmek ile ubudiyet sretinde
hizmet edersin.
Hem, nimetlerinin matbahlarna vasl edecek yollarda
slk etmekle seni istimal eder. Ta ki, ya istidat veya
ihtiya veya il veya kal lisnyla, sen, kaderle tyin
olunan taynatn ve levazmatn alasn. Bununla beraber,
ne derece bir cehle dtn anla ki, ihtiyarsz ve
iktidarsz olduun tufuliyet zamannda en leziz rzk sana
ve hem rzkn tedarik edemeyen btn zayf hayvanlara
erzaklarn ihsan eden Rezzak- Hakikyi itham ediyorsun
ki, ol Rezzak her bir duay iitir ve her bir hacat bilir ve
her bireye kudreti eriir. yle bir ganidir ki, yeryzn,
yaz zamannda, zhayat olan misarlerine bir matbaha-i
Rabbaniye yapar ki, her bir bostan bir kazandr. Ve her bir
msmir meyveli aa, bir kaptr. Btn onlar, feyiz ve
rahmetinden, et'ime-i lezize ile doldurur. ncecik sicim gibi
iplerle indirip bizlere ikram ediyor.
Madem i byledir; vazife-i asliyeni yaptktan sonra,
seni istimal ettii vakit, Onun hesabyla al, Onun
namyla bala. zin verdii dairede amel et. Eer vazife-i
asliyen olan ubudiyetle vazife-i rziye muaraza etseler, sen
vazifene bak. tekini, sahib-i hakik olan Cenb- Hakka
tefviz et. Ve

1

2
de.
1. "O ne gzel ship ve O ne gzel yardmcdr." Enfl Sresi, 8:40.
2. "Allah bize yeter; O ne gzel vekildir (koruyucu sahiptir)." l-i mrn Sresi,
3:173.
Sekizinci ders


1

2

3
1. "Kullarm senden Beni sorduklar vakit de ki, muhakkak Ben ok yaknm.
Bana du ettii zaman, du edenin dusna cevap veririm." Bakara Sresi,
2:186.
2. "Bana dua edin, size cevap vereyim." M'min Sresi, 40:60.
3. "De ki: Eer duanz olmasa Rabbim katnda ne ehemmiyetiniz var?" Furkan
Sresi, 25:77.
u yetler, duann, mhim bir esas- ubudiyet olduunu
gsteriyor.
Ey hakikat-i hlden gl mddei! Dv ediyorsun ki:
"Dua ediliyor, cevap verilmiyor. yet ise, mmdr."
Evvelen: Cevap vermek ayrdr, kabul etmek ayrdr.
Belki cevap vermek daimdir. Fakat is'f- hcet, mcbin
hikmetine tbidir. Mesel, sen tabibi aryorsun. Dersin
ki: "Ey hekim!"
O da cevaben, "Lebbeyk" der.
Sonra dersin, "Bana u taam veyahut u derman ver."
Hekim bazan mnasip grd matlubu aynen verir;
bazan istediinden daha lsn verir; bazan da, senin
hastalna zarar olduu iin, cevap verdii halde sana
birey vermez.
Dua, bir nev'i ibadet olduu iin, hlis olmak gerektir, ta
ki kabul olunsun. badetin semerat ise uhrevdir. Dnyev
iler, o ibdtn evkat- mahsusalardr. Mesel,
yamursuzluk, yamur namaznn vaktidir. Namaz, yamur
yamas iin vaz edilmemitir. Umur-u dnyeviye niyet
edilse, o ibadet olan dua halis olmad iin kabule lyk
olmaz.
Evet, nasl ki gurub, marib namaznn vaktidir. Ay ve
gnein tutulmalar da, salt'l-ksuf ve'l-husuf denilen iki
ibdt- mahsusann vaktidir. Yoksa gaye deil ki, namaz
klmakla, ta gne ve kamer alsnlar. nk, gne ve
kamerin almalar zaman muayyendir. Ftr- Zlcell, bu
iki yt- azmin nikab zamannda, yani perdelendikleri
zamanda, ibdn, ibadete davet eder.
Onun gibi, yamursuzluk da, yamur namaznn
vaktidir; yamurun gelmesinin gayesi deil. Yamursuzluk
devam ettike, ol vehile Allah'a ibadet devam eder.
Yamur geldii vakit, vakti kaza olur.
Onun gibi, zlimlerin tasallutu ve beliyelerin nzul
zamanlar, baz ed'ye-i mahsusann evkatdr. Belki de o
beliyeler, o dualar sylettirmek iindir. Yoksa o dualar, srf
o beliyelerin def'i iin deildir. Belki, bir nev'i ubudiyet
olan o dualar, o beliyyelerin devam mddetince devam
ederler. Eer dualarn berektyla beliyeler def' ve ref'
olunsalar, nurun al nur. ayet ref' olunmazlarsa,
denilemez ki, "Dua kabul olunmad." Belki, "Duann vakti
bitmedi" denilir.
Dokuzuncu ders



1
1. Rahman ve Rahm olan Allahn adyla. Yemin olsun incire ve zeytine. Ve
SnDana. Ve bu emniyetli beldeye. Muhakkak ki Biz insan en gzel
birekilde yarattk. Sonra da onu en aa seviyeye indirdik. Tn Sresi,95:1-5.
Ey insan! Senin nnde iki yol var. Birisinden gitsen,
kinatn esfel-i slnine gidersin. Dier yoldan gidersen,
l-y illiyyn-i erefe kabilirsin. u hakikati dokuz
mukaddeme ile beyan ederiz.
BRNC MUKADDEME: nsann, en czbir kk
czden, ta en kll bir kll- ekbere kadar alkat ve hct
intiar ettiinden, o insana lyk deil ki, hereyin
melektu elinde, hereyin hazini yannda, hibir meknda
olmad ve hibirey Onun yannda bulunmad halde
her meknda ve hereyin yannda olan Zt- Zlcellden
baka eylere ibadet etsin. Zira, nihayetsiz hct-
insaniyeyi ifaya muktedir, ancak nihayetsiz bir kudret ve
nihayetsiz bir ilim sahibi olabilir. yle de, ubudiyete ayan
dahi yalnz Odur.
KNC MUKADDEME: nsanda iki cihet var.
Birinci cihet: Vcut ve icad, hayr ve il cihetidir.
kinci cihet: Naks ve kusur cihetidir.
nsan, birinci cihette karnca ve ardan daha aa,
ankebut ve sivrisinekten daha zayftr. Fakat ikinci cihette
adem ve tahrip, er ve inal cihetinde, semvt ve arz ve
cibalden daha byktr. Mesel, iyilik ettii vakitte, yalnz
vsati nispetinde eli ular; kuvveti yettii miktarnca iyilik
edebilir. Fakat fenalk ettii vakitte, fenal tecavz ve
intiar eder.
te, kfrbir seyyiedir. Fakat, mecmu-u kinatn
tahkirini tazammun eder. nk, u mevcudat ve u
mektubt- Rabbniyeyi derecelerinden ve kymetlerinden
drp, abesiyet ve tesadfn oyunca ve zeval ve rakla
sratle mtegayyir mevadd- vhiye derekesine ve hilie
sukut ettirir. Ve insan denilen ve esma-i kudsiye-i
lhiyenin cilvelerini iln eden ve bir kaside-i mevzune-i
manzume-i hikmet ve bir ecere-i bkiyenin cihazatn
cmi olan mucize-i kudret bir ekirdei; ve haml-i
emanetle, zam- mevcudata tefevvuk eden bir halife-i arz,
en zelil bir hayvan- fani-i zilden daha zelil ve daha zayf,
daha ciz, daha fakir ve seriz-zeval vet-tahavvl bir
levha derekesine indirir.
Demek nefs-i emmare, er cihetinde nihayetsiz cinayet
ileyebilir. Hayr ve vcutta iktidar pek czdir. Fakat
enaniyeti brakp hayr, vcudu ve tevki Allahtan istese,
erden ve tahripten ve itimad- nesten itinap edip istifar
ederek tam bir abd olsa,
1

srrnca, nihayetsiz kabiliyet-i er, nihayetsiz
kabiliyet-i hayra inklp eder; l-y illiyyne kar.
1. Allah onlarn ktlklerini iyiliklere evirir. Furkan Sresi, 25:70.
NC MUKADDEME: nsanda iki vecih var. nsan,
u hayata nazr birinci vehiyle yle bir mahlktur ki, ona,
ihtiyardan bir are (yani, sa gibi cz), iktidardan bir
zerre, hayattan bir ule, mrden bir dakika,
mevcudiyetten bir cz- cz verilmi ki, tabakat- kinatta
serilmi hadsiz envdan, adetsiz efrattan kk, nazik,
zayf bir ferttir.
Fakat ubudiyete nzrikinci vehiyle, hususan acz ve
fakr cihetinde pek byk bir vsati var. nk, mahiyet-i
mneviye-i insande, nihayetsiz azm bir acz, hadsiz cesm
bir fakr mnderitir ki, bu cihetle, kudreti nihayetsiz bir
Kadrin, gnas nihayetsiz gani bir Ztn hadsiz tecelliyatna
cmi geni bir yine olmutur.
DRDNC MUKADDEME: nsan, hayat- hayvaniye-i
maddiye-i dnyeviyecihetinde yle bir ekirdee benzer ki,
kudretten mhim cihazlar, kaderden dakik programlar
insana verilmi. Ta ki insan, toprak altnda dar lemden
kp, geni olan lem-i fezada bir aa olmasn
Hlkndan o istidat lisnyla istesin. Hlbuki o insan, s-i
mizacndan, o cihazat ve o programlar baz mevadd-
muzrra-i vhiyenin celbine sarf edip, o dar yerde, cz bir
telezzz iinde, ksa bir zamanda faydasz tefessh ettirir.
Mesuliyet-i mneviyeyi yklenip gider. Fakat insan,
hayat- mneviye-i ubudiyet cihetinde mlinin dallar
ebede uzanm bir ecere-i bkiyenin makinesi ve u
ecere-i kinatn bir mnevver meyvesidir
BENC MUKADDEME: nsann il ve say-i madd
cihetiyle daire-i tasarruf ve malikiyeti, bir hayvan- zayf
ve cizin daire-i tasarruf ve malikiyetinden daha dardr.
nk insan, elini uzatsa ona yetiir. Fakat insan, inal ve
dua ve sual cihetinde u misarhane-i dnyada, bir
misar-i azizdir. Hem yle bir Kerme misardir ki, o
Kerm, btn hazain-i rahmetini insana am ve bedayi-i
sanatn ona musahhar etmi. Hem yle bir daire-i
azmeyi onun tenezzhne mheyya etmi ki, nsf- kutru,
medd-i nazar kadar klm. Yani, gz gidinceye kadar
genitir. Belki hayaliningittii yere kadar kabiliyet vermi,
belki daha geni klm.
ALTINCI MUKADDEME: nsan, hayat-
hayvaniyelezzetinde ve kemlinde ve selmetinde ve
metanetinde, sere kuundan derece aadr. Zira,
gemi zamann hznleri, gelecek zamann korkular,
insann her bir lezzetinde bir elem izi brakyor. Hayvanda
ise o yok. Lezzeti, elemsizdir. Fakat insan, sermaye
cihetinde ok derece en l kutan daha li, daha
zengindir. Zira, cihazat- mneviyesi pek ok. Ve akl
vastasyla, hassalarnda bir inkiaf, bir tafsil, bir vsat var.
Ve kesret-i hct vastasyla, hayvanda bulunmayan
fevkalde bir tenevv- hissiyat ve camiiyet-i ftrat iinde
kesret-i makasd ve vezaif vastasyla inbisat- lt ve
enva-i ibdta mstaid; ve her bir tohuma cmi
istidadatnda, ekser-i meratib peyda olmu.
nsandaki u tarz- zenginlik gsteriyor ki, insann
vazife-i asliyesi, aczini ve fakrn ve kusurunu derk ederek
ubudiyetle iln etmek; ve hctnn celbi iin dua etmek;
ve mevcudatn tesbihatn grp mahede ederek ehadet
etmek; ve nimetleri grp tefekkr iinde kretmek; ve
ibret iinde bakmaktr. En edna akl olan anlar ki, u
cihazat, u hayat- faniyenin idamesi iin verilmemitir.
Belki bir hayat- bkiyenin sermayesidir. Temsil, hakikati
fehme takrip eder. Mesel:
Bir zt, bir hdimine on altn verdi. Ta mahsus gzel bir
kumatan kendine bir kat libas satn alsn. O hdim gitti, o
kuman en lsndan mkemmel bir libas ald. Sonra o
zt, dier bir hdimine bin altn verdi. Bir kt iinde baz
eyler yazd, cebine koydu, bir ticarete gnderdi. Her akl
banda olan bilir ki, o sermaye, bir kat libas almak iin
deil... Zira evvelki hdim, on altnla en l kumatan bir
kat libas alm. Bu bin altn bir kat libasa sarf edilmez.
ayet bu hdim, kd okumayp, evvelki hdime bakarak
btn paray bir kat libasa verse, hem o kuman en
rnden, hem evvelkinin daha ednsndan alsa, elbette
byle yapan ahmak hdim iddetle tzip ve hiddetle tedip
edilecektir.
Ey Said! Akln bana topla. Sermaye-i mrn ve
hayat- istidadn, hayvan gibi, belki hayvandan daha aa
u hayat- fniye-i maddiyeye sarf ve hasretme. Yoksa, en
l hayvandan yz derece yksek olduun halde, en edn
hayvandan yz derece aa dersin.
YEDNC MUKADDEME: nsan, bir nazik, nazenin
ocua benzer. Zaafnda byk bir kuvvet, aczinde byk
bir kudret vardr. Eer zaafn anlayp dua etse, aczn bilip
istimdat etse, metalibine yle muvaffak olur ve makasd
ona yle musahhar olur ki, iktidar- ztsiyle, r-
miarna muvaffak olamaz. Nasl ki, nazdar bir ocuun
alamasyla matlubuna yle muvaffak olur ve yle kavler
ona musahhar olurlar ki, bin defa kendi kuvvetiiyle
onlara yetiemez. Demek ki, saltanat- insaniyet, celb ve
gasp etmekle ve galip olmakla deildir. Belki insana bu
derece musahhariyetin sebebi, efkat ve rahmet ve
hikmet-i Hlktr ki, eyay insana musahhar etmi. Bir
gzsz akrep ve bir ayaksz ylan gibi haarata malp
olan insana, bir kurttan ipei giydiren ve bir bcekten bal
yediren, zaafnn semeresi olan teshir-i Rabbndir. Yoksa
netice-i iktidar deildir.
Ey Said! Madem ki i byledir; gurur ve enniyeti brak.
Dergh- ulhiyetinde, acz ve zaafn, fakr ve fkatn
istimdat ve lisn- tazarru ve ubudiyetle ve duayla iln et.
Ve de:
1
1. Allah bize yeter; O ne gzel vekildir (koruyucu sahiptir). l-i mrn Sresi,
3:173.
SEKZNC MUKADDEME: Evet insan, endan
nefsinde ve sretinde hitir ve hi hkmndedir. Fakat
vazife ve mertebe noktasnda, u kinat- muhteemenin
seyircisi ve u mevcudatn lisn- ntk ve u kitab-
lemin mtlaacs ve u msebbih ve bid mahlkatn
nzr ve ustabas hkmndedir.
Evet insan, u dnyaya bir misar olarak gnderilmi.
Ve insana mhim istiddtve o istiddta gre mhim
vezif tevdi edilmi. Hem insan, insan olmak iin, kendine
gre bir derece bu gayeye almaldr. Bu gayeler ise:
Evvelen: u kinatta saltanat- rububiyetini tasdikle,
mehasin-i kemltna nezaret etmektir.
Sniyen: Esm-i kudsiye-i lhiyenin nuku-u
bedayikrnelerini birbirine gsterip dellllk etmektir.
Slisen: Knuz-u mahye olan esm-i Rabbaniyenin
cevherlerini mizan- idrakle tartmak ve kymet vermektir.
Rbian: Kalem-i kudretin mektubatn mtlaa ile
tefekkr etmektir.
Hmisen: Ftratn letif ve mzeyyenatn tema
etmekle, Ftrn mrifetine ve ryetinin temaasna itiyak
gstermektir.
Sadisen: Sni-i Zlcellin sanatnn mucizeleriyle
kendini tanttrmasna ve bildirmesine mukabil, iman ve
mrifetle mukabele etmektir.
Sabian: Rahm-i Kermin semerat- rahmetinin
mzeyyenatyla kendini teveddd sretinde sevdirmesine
mukabil, Ona hasr- muhabbet ve taabbd ile tahabbb
etmektir.
Saminen: Mnim-i Hakiknin, madd ve mnev
nimetlerin lezaiziyle insan perverde etmesine mukabil, il
ve hl ve kal ile, hatta elinden gelse btn havass ve
letiyle O Mnim-i Hakikye kr ve hamd etmektir.
Tasian: Cell-i Mutlakn (celle cellh) ve Ceml-i
Mutlakn (azze cemlh) kinatn mezahirinde ve
mevcudatn yinelerinde kibriya ve kemlini, cell ve
cemlini izhar etmesine mukabil, tekbir ve tesbihle ve
mahviyet iinde ubudiyetle ve hayret ve muhabbet iinde
secdeyle mukbele etmektir.
Airen: O Rahmnn rahmetinin derece-i vsatini ve
servetinin derece-i kesretini ve ittikan ve intizam iinde
cd-u mutlakn gstermesine mukbil, tahmid ve tzim
iinde iftikar ile sual etmektir.
Hem, sanatnn letifve antikalarn sath- zeminde
tehir etmesine mukabil, takdir ve tahsin ve istihsanla
mukabele etmektir. Hem, u kasr- kinatta, taklit edilmez
sikkeleriyle ve Ona mahsus htemleriyle ve Ona mnhasr
turralaryla ve Ona has fermnlaryla btn mevcudata
damga-i vahdet koymasna ve yt- tevhidi naketmesine
ve aktr- fkta bayrak- vahdaniyetini iln etmesine
mukabil; tasdikle, iman ve tevhidle, izan ve ehadet ve
ubudiyetle mukabele etmektir.
te, bunlar gibi vcuh-u ibdtve tefekkratla insan
hakik insan olur. Ahsen-i takvimde olduunu gsterir.
Ymn- imanla emanete mlik emin bir halife-i arz olur.
DOKUZUNCU MUKADDEME: nsan, cismaniye-i
nebatiye ve maddiye-i hayvaniye cihetinde sar bir cz,
hakr bir cz, fakir bir mahlk, zayf bir hayvandr ki,
mevcudat- dehhae-i seyyale-i mtemevvicenin dalgalar
iinde alkanp gidiyor. Fakat muhabbetullah tazammun
eden imann nuruyla mnevver olan slmiyetin
terbiyesiyle tekemml eden insaniyet cihetinde, ubudiyeti
iinde bir sultan; ve cziyeti iinde bir kll; hakareti
iinde makam pek byk ve daire-i nezareti pek geni bir
nzrdr ki, diyebilir: Dnya, hnemdir; gne, lmbamdr;
bu nebatat ve hayvanat, hatta insanlar, u hanemin
levazmat ve mzeyyenatdr. Eer ubudiyetinde tam bu
kasra malik olsa, sultanlar ve gneler, onun kasrnn ecza
ve ahcr hkmne girerler.
te u srdandr ki, baz byle fakir bir kimse kendini,
kendinden ok mertebe l olandan l grr. Nasl ki, bir
adam, elindeki bir yineyi gnele mtelele olan, yani
parlayan bir denize mukbil tutsa, hem deniz, hem gne,
hem dalar yinesinin iine girer. Eer, ak veya istirakla
bir nevi sekri de varsa, avucundaki yinesini, denizden
daha byk tevehhm eder. Hem her makamn baz zlleri
bulunur. Zll, asl zannetse, atahata der.
u tahkikattan anlald ki, insann nnde iki yol var. O
yoldan birinde nefsi ve eytan dinleyip gitse, esfel-i
slne der. Dierinde, hak ve Kurn dinleyip gitse,
l-y illiyyne kar, kinatn bir takvim-i zan olur.
Onuncu ders






1
1. O gn Cennet ehli byk bir zevk ve saf iindedir. Kendileri ve
eleriglgeliklerdeki koltuklara kurulurlar. Orada onlar iin meyveler
vediledikleri herey bulunur. Rahmet sahibi Rablerinden onlara selmvardr.
Sizler, ayrln, ey mcrimler! Ben size emretmedim mi, eydemoullar,
eytana kulluk etmeyin, o sizin ap ak dmannzdr.Bana kulluk edin; doru
yol ite budur diye. Ysin Sresi, 36:55-61.
u yetin hazinesinden bir cevherine temsil ile bir
iarettir.
Ey nefsini unutmu, vazife-i hayatn anlamam ve
hilkat-i insann hikmetinden gaet etmi ve u masnuat-
mzeyyenede Sni-i Hakmin tevdi ettii ve u kitab-
kebirde nakettii ytna cahil kalm Said-i bare! u
temsili gzel dinle. Bu lemin halk ve binas ve insan iine
ithal etmesi, bunun misli una benzer ki:
Bir zaman bir sultan varm. Onun ok hazineleri
varm. O hazinelerde her eit cevahir bulunurmu. Hem
o sultann gizli mhim kenzleri varm. Hem sanayi-i
garibede mehareti, hem hesapsz fnun-u acbeye mrifeti
ve ihatas, hem nihayetsiz ulm-u bediaya ilim ve ttla
varm. Her ceml ve keml sahibi, kendi ceml ve
kemlini grp gstermek istemesi srrnca, o sultan dahi
istedi ki, bir meher asn. Enzr- nsta saltanatnn
hametini, servetinin aasn, sanatnn harikalarn,
mrifetinin garibelerini izhar edip gstersin. Ta kendi
ceml ve keml-i mnevsini iki vecihle mahede etsin:
Biri, bizzat nazar- dekaik-insyla baksn. Dieri,
bakalarn nazarlaryla baksn.
te, bu hikmete binaen, gayet cesm ve gayet geni bir
kasr yapmaya balad. O kasr yle hne bir srette
dairelere ve menzillere taksim etti. Ve o menzilleri
hazinelerinin env- murassaatyla tezyin etti. Ve sanatnn
en ltif, en gzel eserleriyle sslendirdi. Ve fnun-u
hikmetinin en dakikleriyle tanzim ve ulmunun sr-
mucizekrneleriyle tersim ve tekmil etti.
Sonra, her taam ve nimetlerin btn envndan en
lezizlerini cmi sofralar kurdu. Herkese lyk bir sofra tayin
etti. Gayet sahavetkrne ve sanatperverane bir srette,
her bir lokma, yz sanayi-i ltifenin eseriyle vcut bulmu
gibi musann bir ziyafet-i mme ihzar ettirip, aktar-
memleketindeki raiyetini seyre, tenezzhe, ziyafete davet
etti.
Sonra, bir stad- almtayin etti. Ta kasrn sniini kasrn
mtemiltyla nsa tarif etsin. Ve kasrn naklarnn
remizlerini ve sanatlarnn iaretlerini ve murassaatnn
manzumelerini ve nukuunun mevzunelerini ve ne
olduklarn ve ne cihetlerle kasrn sahibinin kemltna ve
hnerlerine dellet ettiklerini seyircilere tlim etsin. Hem,
db- duhul ve seyri ve sultana kar marziyat
dairesinde terifat tarif etsin.
te o stad, her bir dairede bulunan aveneleri iinde ve
byk dairede akirtleri iinde durmu. Btn seyircilere
yle bir tebliatta bulunuyor. Diyor ki:
Ey ahali! u kasrn meliki, bu eylerin izharyla, kendini
sizlere tanttrmak istiyor. Siz de onu tanynz. Hem bu
tezyinatyla kendini size sevdirmek istiyor. Siz dahi takdir
ve istihsanla kendinizi ona sevdiriniz. Hem u ihsanatyla
size muhabbetini gsteriyor. Siz dahi ona muhabbet ediniz.
Hem bu inamlar ve ikramlarla, size efkat ve rahmetini
gsteriyor. Siz dahi ona krle hrmet ediniz. Hem u
sr- kemltyla, ceml-i mnevsini size gstermek
istiyor. Siz de ryetine itiyaknz gsteriniz. Hem btn
grdnz masnuat ve mzeyyenat stnde birer sikke,
birer hatem, birer turra koymakla, herey ona has ve
kendisinin tek olduunu ve istikll ve inradn size
gstermek istiyor. Siz de onu, tek ve yekta ve misilsiz
tanynz ve kabul ediniz. Daha bunlar gibi o sultana
mnasip ve o makama lyk szleri seyircilere syledi.
Sonra, o kasra dhil olanlar iki gruha ayrldlar.
Bir gruh: Kendini tanm akl banda olanlardr. Kasr
iindeki acaibe baktlar, dediler ki: Bunda byk bir i
var. Ve o acaibin beyhude olmadn anladlar. Merak
ettiler. Acaba nedir? dediler. Birden o stad- muallimin
bahsettiimiz nutkunu iittiler. Anladlar ki, btn esrarn
miftah ondadr. Ona mteveccih oldular. Dediler:
Esselm aleyke y stad! yle bir kasrn, senin gibi bir
muarri lzm ki, seyyidimiz, sana ne bildirmise, bize de
bildir. O da, onun evvelce bahsettiimiznutkunu onlara
dedi. Onlar da dinlediler. Kabul edip istifade ettiler.
Melikin marziyyat dairesinde amel ettiler.
Onlarn u edepli muameleleri melikin houna gitti.
Melik de, has ve yksek ve tavsif edilmez dier bir kasra
onlar davet etti. yle bir cevad- melike lyk ve yle mut
ve edepli misarlere has ve yle li bir kasra lyk bir
tarzda onlara ikramlar etti.
kinci gruh ise: Kasra girdikleri vakit, neslerine malp
olduklar iin, etime-i lezizeden baka bireye iltifat
etmediler. Mehasinden gzlerini kapadlar.
radat ve ikazattan kulaklarn tkadlar. Uykuya
daldlar. Baz eyler iin ihzar edilmi olan ve iilmeyen
iksirlerden itiler. Sarho olup yle bardlar ki, seyirci
misarleri btn tciz ettiler. Sahib-i kasrn askerleri de
onlar tutup, yle edepsizlere lyk olan hapislere attlar.
Ey Said! Biliyorsun ki, o melik, bu kasr, u mezkr
maksatlar iin bina etmitir. u makasdn husl ise, iki
eye mtevakkftr.
Biri: u grdmz stadn vcududur. nk o stad
olmazsa, maksat beyhude olur.
kincisi: nsanlarn onun szlerini kabul edip
dinlemesidir.
Demek vcud-u stad, vcud-u kasrn disi, istim-
nas, kasrn beksnn sebebidir. yleyse, denilebilir ki:
Eer u stad olmasayd, melik, u kasr bina etmezdi.
Hem o stad- mbelliin talimatn raiyet dinlemedii
vakit, o kasr tahrip ve tebdil edilir.
Ey Said-i gl! Eer u temsilin srrn anladnsa, bak,
hakikatin yzn de gr. O kasr, u lemdir ki, sakf,
mtebessim misbahlarla tenvir edilmi sem yzdr.
Zemini, gna-gn ieklerle tezyin edilmi zemin yzdr.
O melik ise, ezel ve ebed Sultan olan yle bir Zt-
Mukaddestir ki, yedi kat semvt ve arz ve onlarda olan
herey elsine-i mahsusalaryla Onu takdis ve tesbih
ediyorlar.
Hem o melik, yle bir Meliktir ki, semvtve arz alt
gnde halk ederek, ar- rububiyetinde kim gece ve
gndz birbirinin arkasnda dndrr. ems ve kamer ve
ncum emrine musahhar, zhamet ve zkudret bir Zttr. O
kasrn menazili ise, u on sekiz bin lemdir ki, her biri
kendine lyk bir tarz ile tezyin ve tanzim edilmi. Kasrda
grdn sanayi-i garibe ise, u lemdeki kudretin
mucizeleridir. Orada grdn etime ise, rahmetinin
semerat harikalarna iarettir. Oradaki tandr ve mutfak ise,
burada, arz ve sath- arzdr. Orada grdn knuz-u
mahye cevherleri ise, burada, esm-i kudsiyeye ve
cilvelerine misldir. Oradaki nuku ve o nukuun rumuzlar
ise, burada, manzume ve mevzune olan masnuatn,
Nakkalarnn esmsna delletlerine misldir.
Amma stad ve muallim ve aveneleri ve tilmizleri ise,
Seyyidimiz Muhammednil-Mustafa ve sair enbiyalar
aleyhi ve aleyhim efdalus-salevti ves-salm ve evliya
(radyallah anhm) hazaratna misldirler. Kasrdaki
melikin hizmetkrlar ise, melike aleyhimsselma
iarettir. Seyir ve ziyafete davet edilen misarler ise, cin ve
insan ve insanlara hizmetkr olan hayvanlara iarettir. O
iki frka ise: Birisi, ehl-i iman ve kitab- kinatn ytlarnn
mfessir-i lian olan Kurn- Hakmin tilmizleridir. Dier
frka ise, ehl-i kfr ve tuyan, nes ve eytana tbi ve
yalnz hayat- dnyeviyeyi tanyan ve hayvan gibi, belki
daha aa,
1
(sar-dilsiz) olan madub ve dlln
gruhudur.
1. Bakara Sresi, 2:18.
Birinci kle olan sed ve ebrar, zlcenaheyn olan
stad dinlediler. O stad, hem abddir; ubudiyet
noktasnda, Cevenl-Kebr ve emsaliyle Rabbini tavsif ve
tarif eder. Hem resuldr; risaletnoktasnda, Rabbinin
ahkmn Kurn vastasyla tebli eder.
u frka, resul dinleyip Kurna kulak vermekle
kendilerini, ok makamat- liye iinde, ok vezaif-i
ltifeyle mtelebbis grdler.
Evvelen: Saltanat- rububiyetin mehasinini temaager
makamnda tekbir ve tesbih vazifesini eda ettiler.
Saniyen: Esm-i kudsiye cilvelerinin bedyiine dellllk
makamnda, takdis ve tahmid vazifesini ifa ettiler.
Salisen: Rahmetin hazinelerindeki mddehart zhir ve
batn hassalaryla tartp fehmetmek makamnda, kr ve
sena vazifesini edaya baladlar.
Rabian: Esm-i mtecelliye-i lhiyenin denelerindeki
cevherleri, cihazat- mneviyelerinin mizanlaryla tartp
bilmek makamnda, tenzih ve takdis ve medih vazifesine
baladlar.
Hamisen: Mistar- kader stnde kalem-i kudretle
yazlan mektubat- Rabbaniyeyi mtala makamnda,
tefekkr ve istihsan vazifesine baladlar.
Sadisen: Ftrat ve sanatndaki ltif incelikleri ve
gzellikleri temaa ile tenzih makamnda, Ftr-
Zlcelllerine ve Sni-i Zlcemllerine muhabbet ve
itiyak vazifesine girdiler.
Sonra, Sni-i Hakmin sanatnn mucizeleriyle kendini
tanttrmasna kar, hayret iinde, mrifetle mukabele
ettiler. Dediler ki:
1
Ey Sbhanmz! Seni, hakk-
mrifetinle nasl tanyabiliriz? Senin tarif edicilerin, btn
masnuatndaki mucizelerindir.
1. phesiz Sen btn mkemmel sfatlarn sahibisin ve btn kusurlardan,
noksan sfatlardan, acz ve erikten mnezzehsin!
Sonra, rahmetinin meyvelerinin mzeyyenleriyle
kendini sevdirmesine kar, ak ve muhabbetle mukabele
ettiler.
Sonra, nimetinin lezizleriyle terehhum ve taattufunu
gstermesine kar, kr ve hamd ile dediler ki:
Ey Sbhanmz! Senin hakk- krn nasl eda
ederiz? diyerek, btn kinattaki btn ihsanatn fasih
lisn- hlleriyle ettikleri kr ve senalarn, hem ar-y
lemde dizilmi ve zeminin yzne serpilmi btn
nimetlerin ilnatyla yaptklar hamd ve medihlerini, hem
rahmet ve nimetin semerat- manzume ve mevzunelerinin
cd ve keremine ehadetleriyle ettikleri krlerini kendi
namlarna enzar- mahlkat nnde eda ederler.
Sonra, u kinatn mezahirinde ve u mevcudt-
seyyalenin yinelerinde ceml ve cell ve keml-i
kibriysnn izharna kar, mahviyet iinde muhabbet ve
hayretle secde edip mukbele ettiler.
Sonra servetinin kesretini ve rahmetinin vsatini irae
etmesine kar, fakr ve hcetlerini izhar ve sual etmekle
mukabele ettiler.
Hem, sanatnn ltifelerini ve hrikalarn ve
antikalarn sergilerle mehergh- enamda tehir etmesine
kar, takdir ve istihsan ve mahede ve ehadet ve ihad
ile mukabele ettiler.
Hem, kinatn aktarnda rububiyetinin saltanatn iln
etmesine kar tevhid, tasdik, itaat ve inkiyad ile mukabele
ettiler.
Hem, izhar- rububiyetine kar, zaaar iinde aczlerini,
hcetleri iinde fakrlarn iln olan ubudiyetle mukabele
ettiler. Daha bunlar gibi eit eit ok vezaie u dr-
dnyada vazife-i hayatlarn eda edip ahsen-i takvim
sretini aldlar. Ve btn mahlkat stnde yle bir
mertebeye ktlar ki, ymn- iman ve emanetle mcehhez
emin birer halife-i arz oldular.
u meydan- tecrbe ve u destgh- imtihandan sonra
Rabb- Kerm, onlar saadet-i ebediyeye ve drsselma
dvet ederek onlara yle bir srette ikramlar etti ki, hi
gzler grmemi ve kulaklar iitmemi ve kalb-i beere hi
hutur etmemi gayet parlak ikramlarla onlar rahmetine
mazhar etti.
Evet, ebedve sermed bir cemlin seyirci mtak ve
yinedar k, elbette bki kalp ebede gidecektir. te
hizbl-Kurnn kbeti yledir, inaallahu teal.
Amma, fccar ve erar olan gruh ise, u kasr- leme
girdikleri vakit, btn delail-i vahdaniyete kar kfr ve
btn nimetlere kar kfran ile mukabele edip, btn
mevcudat kymetsizlikle krane bir itham ile tahkir
ettiler. Btn esm-i lhiyenin tecelliyatna kar red ile
mukabele ettiklerinden, mtenhi bir vakitte gayr-
mtenhi bir cinayet ilediler; gayr- mtenhi bir ikaba
mstehak oldular.
Ey miskinSaid! Ay, zannediyor musun ki, senin vazife-i
hayatn yalnz terbiye-i medeniyeyle gzelce muhafaza-i
nefsine veyaayp olmasnbatnn hizmetlerine mi
mnhasrdr? Veyahut zannediyor musun ki, makine-i
hayatnda derc olunan u letif ve mneviyatn ve u z
ve ltn ve u cevarih ve cihztn ve u havas ve
hissiyatn gaye-i yegnesi, u hayat- faniyede nefs-i rezile
ve deniyenin hevesat- siyesinin tatmini iin istimaline
mi mnhasrdr? H ve kell! Belki senin vcudunda
bunlarn hikmet-i derci ve ftratnda gaye-i ithali iki esastr.
Biri: Cenb- Mnim-i Hakik(amme nevluhu) btn
nimetlerinin eit eit envn sana ihsas etmekten ve
ettirmekten ibarettir. Sen de hissedip kr ve ibadetini
etmelisin.
kincisi: leme tecell eden esm-i kudsiyesinin btn
aksm- tecelliytn birer birer sana o cihazatla
tanttrmaktr. Sen de zevkle tanyp iman getirmelisin ki,
bu iki esas zerinde senin kemlt- insaniyen nevnem
bulsun.
Evet, senin hayatn ve hayatndaki cihazatn gayelerinin
icmli dokuz emirdir.
Birincisi: Vcudunda derc olan mizanlarla rahmetin
hazinelerindeki mddahart tartmaktr.
kincisi: Ftratndaki cihazatn anahtarlaryla, esm-i
kudsiyenin gizli denelerini amaktr.
ncs: Kardelerin olan dier mevcudatn enzarnda,
esm-i lhiyenin garip cilvelerinin numunelerini hayatnla
tehir ve izhar etmektir.
Drdncs: Hl ve klin ile, dergh- rububiyetinde
ubudiyeti iln etmektir.
Beincisi: Bir padiahtan eit eit nianlar alm ve o
nianlarn takp, padiahnn nazarnda grnmek gibi; sen
de, esmsnn cilvelerinin verdikleri murassaatla sslenmi
olduunu bilerek, hid-i Ezelnin nazar- uhud ve
ihadna grnmektir.
Altncs: Zevilhayatlarn tezahrat- hayatlar olan
tahiyyatlaryla ve tesbihatlar olan rumuzt- hayatlaryla,
Vhibl-Hayata arz- ubudiyetlerini fehmedip mahede
ederek grp gstermektir.
Yedincisi: Hayatna verilen ilim ve kudretve irade gibi
sfat ve hallerinden cz nmuneleri mikyas ederek,
Hlkn sft- mutlakasn ve un-u mukaddesesini
fehmetmektir. Mesel, nasl ben, cz ilim ve irade ve
iktidarmla bu evi byle muntazam yaptmsa, bu kasr-
lemin bnisi de, kasr- lemin bykl nispetinde kadr
ve alm ve hakmdir.
Sekizincisi: u mevcudatn her birinin kendine mahsus
bir lisnla syledii tevhid ve rububiyet-i Sanie dair
kelimatn fehmetmektir.
Dokuzuncusu: Aczve fakr derecelerinin emsaliyle,
kudret-i Sniin ve gn-y lhiyenin derecat- tecelliyatn
anlamaktr. Nasl ki aln dereceleri nispetinde ve
ihtiyacatn env miktarnca lezzet-i taamn env- derect
anlalyor. yle de, gayr- mtenhi acz ve fakrnla, Sniin
gayr- mtenhi kudret ve gnsnn derecatn
fehmetmektir.
Hem senin gaye-i hayatn bunlar olduu gibi, mhiyet-i
hayatnda unlardr:
1. sr- esm-i lhiyenin garaibinin hristesi.
2. uunve sft- lhiyenin fehmine bir mikyas.
3. fk lemlere bir mizan.
4. lem-i kebrin bir enmuzeci.
5. Kinatn bir haritas.
6. u kitab- kebrin bir fezlekesi.
7. Defain ve knuz-u mahyeyi aacak anahtarlarn
mahzenidir. te mahiyet-i hayatn budur.
Hayatn sreti ise udur: Hayatn, bir kelime-i
mektubeve hem mesmuadr. Esml-Hsnya dellet
eder.
Hakikat-i hayatn da budur: Tecell-i ehadiyete yinelik
etmektir. Hayatn saadet ve kemli ise, hayatn yinesine
temessl edene kar, uurla muhabbet ve evkle ibadet
etmektir.
Ey Said-i bare! Hayat, byle gyta mteveccih
olduu halde, ne akl ve ne insaa hayatn hi ender hi
hkmnde olan huzuzat- nefsaniyeye sarf ediyorsun? Sair
zevilhayat, hatta nebtat dahi, bahsettiimiz gayelerin
bazsnda sana eriktirler. Evet, nar, elma ve dut gibi
musann meyveler birer kelime-i kudrettirler. Esm-i
lhiyeyi iln edip okutturuyorlar. Onlarn hayatlarnn
gayeleri bu gibi emirlerdir. Yoksa, bu meyvelerin
sretlerinin gayeleri olan yenilmek, gaye-i hayatlar
deildir. Ancak, gaye-i mevtleri olabilir. Yani lmlerinin
bir gayesidir. Fakat sair zevilhayat, btn gayelerde sana
msavi olamaz. nk, cmi yine sendedir. Sen dahi,
senden ok aa olanlardan daha aa olma. Mminin
kymetini iln eden u hadis-i kuds sana kdir.


1
Ve hem yine bu beyte nazar et.


2
1. Ben gklere ve yere smam, fakat mminkulumun kalbine sarm.
el-Acln, Kefl-Haf, 2:165; mam- Gazl, hy u Ulmid-Dn, 3:14.
2. Bu beyit yukardaki hadis-i kudsnin Farsa ifadesidir.
On birinci ders





1
1. Rahmn ve Rahm olan Allahn adyla. Yemin olsun kaplayan geceye. Ve
parlayan gnee. Ve erkei ve diiyi yaratana. Sizin iiniz trl trldr.
Kimbata bulunur, gnahtan kanr ve (dinin) en gzelini tasdik ederse,Biz
de ona hayr ve kolaylk yolunu kolaylatrrz. Kim cimrilik eder,kendisini
(hiret nimetlerine) muhta hissetmez ve (dinin en gzelini)yalanlarsa, Biz de
ona ktln ve Cehennem gibi zorlu bir kbetinyolunu kolaylatrrz. Leyl
Sresi, 92:1-10
Ey Avrupa! Sen, sa elinle, sakm ve mudill (yani
dallete sevk eden) bir felsefeyi, sol elinle seh ve muzr
bir medeniyeti tutup, Beerin saadeti bu iki eyledir
deyip dv edersin ve beeri bunlara dvet edersin. Senin
bu iki elin krlsn. Senin bu iki hediyen, senin ban yesin!
Ey nir-i kfr- kfran! Ay, hi ciz olur mu ki, bir
adamn akl ve kalbi ve vicdan ve ruhu mthi bir
derecede musibet iinde olduu hlde, cismen zhir bir
derece refah ve ziynet iinde bulunmasyla o adama mesut
denilsin ve saadetine hkmedilsin? Gryoruz ki, bir
adam, inkisar- hayale urasa veya bir emel-i vehmden
meyus olsa veya bir emr-i czden midi kesilse, nasl
dnya ona darlar. Onun tatl eyleri, ona nasl ac gelir
Acaba, btn lmn menei ve btn mlin hdimi (

2
) olan senin bu eametin ve bu dalletinle hasta
olup yeis ve yetimlikle mnev bir cehenneme den bir
kalb ve bir ruh sahibi, nasl bir cennet-i kzibe-i zile
iinde mesut olabilir?
2. Ykan, yok eden, mahveden.
Ey beeri ifsad eden mfsid Avrupa! Beerin bana
getirdiin binler bellardan birtekini sylyorum, dinle! Ve
onu izah eden bu temsile bak:
Ey felsefe-i Avrupatilmizi! Seninle ikimiz, imdi,
tenezzh iin bir seyahate kyoruz. te, nmzde iki yol
var. Gel, bak:
Biz, u galmedenlerin gittikleri yola gidiyoruz. te,
urada burada her yerde, hatt gzmzn yetitii
yerlerde, belki btn seyahatimiz mddetince byle
greceiz ki, her adm banda bir ciz adam duruyor. Bir
ksm kav ve galip insanlar o bareye hcum edip, yle
bir srette mal ve hayvanatn gasp ediyorlar ve hanesini
tahrip ediyorlar ve bazan onu yle baklayp cerh
ediyorlar ki, hline sem alyor. te, her nereye baksan
bu hl taammm etmi. Her yerde, zlimlerin
velvelelerinden ve mazlumlarn vaveyllarndan baka
birey iitilmiyor. Btn yol boyunca bir matemhane-i
umum eklini alan bu hl devam ediyor. Madem ki
insanz; insan, insaniyeti cihetiyle bakasnn elemiyle
mteellim olur. Bu hadsiz lm- beere nasl tahamml
ederiz? Vicdan nasl bu hle dayanabilir? Yalnz u azab-
vicdaniyeden bizi kurtaracak iki aremiz var.
Birisi: Gayet sarho olmalyz.
Dieri: nsaniyetten tecerrd edip vahi, hodendi bir
kalbi tamalyz ki, selmetimiz iin bu iki are bize btn
halkn helketini unuttursun ve bizi mteessir etmesin.
Hem, bir para ahmak da olmalyz ki, btn halka mil
bir beldan kendimizi hari zannetmeliyiz!
Ey Avrupa! Senin, bir gz kr dehanla ruh-u beere
hediye ettiin u cehennem hleti sen de anladn. Sen, u
mthi derde bir derman aradn. Bu derde ifa ve il olan
hd-i Kurndan gzn yumdun. Muvakkaten elemi
hissetmemek iin czibedar lehviyat, parlak ve okayc
hevesat il olarak buldun. Ve bunlarla beerin hissini
iptal ettin. Senin bulduun bu derman, senin ban yesin
ve yiyecek!
Ey hayal arkadam! Elbette anladn, u yol, hayat
yoludur ki, ehl-i gaet ve dalleto yolda giderler. Btn
zhayat onlarn nazarnda o bare adama benzer. Mevt ve
musibetler, o zlimlere benzer. Daha baka noktalar sen
tatbik edebilirsin.
Ey yolda ve ey tilmiz-i Avrupa! Gel, dier yoldan,
Kurnn talebelerinin arkalarndan gidiyoruz. te bak:
Her menzilde, her yerde, her adm banda, btn yol
boyunca birer asker, herkulbecik nnde vazife banda
nbet bekliyor. te, bak, kanun zbitleri geliyorlar.
Herkese terhis tezkereleri veriyorlar. te, her yerde bir
srurdur kopuyor. O memurlar, terhis olunan neferlerden
silhlarn, varsa atlarn ve mr libaslarn alyorlar.
Neferlerden, ameliyata muhta olanlar varsa, ameliyat-
cerrahiye yapyorlar. Sonra, terhis tezkeresini veriyorlar. Bu
neferler, endan lfet ettikleri eyalarndan ayrlmak iin
zahiren bir hzn gsteriyorlar; fakat btnen mesrur
oluyorlar. Zira, o vazifenin klfet ve mesuliyetinden
kurtuluyorlar. Hem ettikleri hizmetlerine mukabil
mkfatlarn almak iin vatan- asllerine dnyorlar. Hem
sultanlarna kavuuyorlar. te, bak: O memurlar, bazan
acemi ve kaba bir nefere rastgeliyorlar. Nefere, Silhn,
atn teslim et. Sana izin vereceiz diyorlar. Nefer onlara
diyor: Ey efendiler! Sizi tanmyorum. Ben devletin
askeriyim,padiahn hizmetindeyim. Sonra huzuruna
kacam, yanna dneceim.Eer onun izin ve rzasyla
gelmiseniz, ba ve gz stne. Yok,cesaretimi tecrbe iin
emretmi de rzas yoksa, yanl geldiniz.Bendeki
emanetini muhafaza ve sultanmn haysiyetini himaye
yolunda btn kuvvetimle sizinle mdafaa edeceim.
te, bu yolda, batan baa hl bu minval zere gidiyor.
Her taraftan srur ve enlik sadas geliyor. Bir taraftan
srur iinde tahidat- askeriye tekbir ve tehlil ile balam.
Evet, hayvanat cinsindeki btn tevelldat, tahidata
benzer. Dier taraftan yine srurla terhisat- askeriye bir
velvele-i tekbir ve teekkr iinde balam. Evet,
zhayatcinsindeki btn veyat bu terhisata benzer.
te Kurn- Hakm, beere byle bir hediye getirmitir.
Eer beer bu hediyeyi kabul edip gzelce istimal etse,
hayat- dnyevde cennet-i mneviyeyi andran bu ikinci
yoldan gidecektir. Ne gemiten hzn eder ve ne de
gelecekten havf ve perva eder.
Ey Avrupa! Evvelki cehennem yol, senin atn yol
olduu, senin desatirinle sabittir. nk, senin nazarnda
hayatn dsturu, Her zhayat kendi nefsine maliktir ve
kendi zt iin alr, lezzeti iin sayeder; bir hakk- hayat
vardr. Hayatnn gayesi kendisine aittir dersin. Ve
Netice-i himmeti, hfz- bek ve temin-i hayata
mnhasrdr. Ve kuvvetine gvenmelidir. Zira, medr-
hayat olan, dstur-u cidaldir. Belki hayat cidaldir diye
hkmediyorsun. Daha bunlar gibi ok esasat- btla ile
beeri evvelki yola sevk ettin. Acaba, medar- hayat olan
dstur-u teavn ezharun mine-ems (gneten daha
zahir) olduu hlde, nasl kr oldun, grmyorsun? Evet,
ems ve kamerden tut, ta nebatatn, hayvanatn imdadna;
ve hayvanatn, insanlarn imdadna; ve mevadd-
gdaiyenin, semeratn imdadna; hatta taamn zerrat,
hceyrat- bedenin tegaddsi iin keml-i intizamla
komalar, bir Rabb-i Kermin emriyle bir vazife-i
muavenet ve teavn ve uhuvvet olduunu ve kavnin zaife
musahhariyeti olduunu, kr olmayan grr.
Amma, dstur-u cidal ise, bir ksm hayvanat-
zlimenin s-i istimallerinden neet eden bir dstur-u cz
gayr- ftrdir. Mesela, killlhm canavarlarn vazifeleri,
shhiye neferleri gibi hayvanatn cenazelerini toplamak, ber
ve bahrin yzn temizlemektir. Onlarn, sa olan
hayvanlar yemeleri, s-i istimaldir gayr- merdur;
cezasn ekeceklerdir.
Bu dsturun rkln grdn. imdi, Her zhayat
nefsine maliktir diye olan dsturun mahiyetini gr:
Zhayatiinde en eref ve ihtiyarca en geni olan
insandr. Hlbuki, insann, ef l-i ihtiyariyesi iinde en
ha ve en zhiri, sz sylemesi ve yemek ve imesi ve
dnmesidir. Hlbuki, insann bunlarda dest-i ihtiyarnn
mdahalesi ne kadar az olduu, azck dnmekle
anlalr. Hlbuki, mahlkatn en ere olan insann eli,
tasarruf-u hakikden bu derece bal olsa, baka hayvanat
ve cemadat, srf birer memlktan ve Hlkn hesabyla
dnen ve alan birer mahlk-u musahhardan baka
birey deillerdir.
Sair esasatn, bu iki esasn gibi esasszdrlar. Seni bu
hatya dren, senin yek-em dehndr. nk sen
Rabbini unuttun. Hikmet-i sanat- Rabbaniyeye kr
tabiat namn taktn. sr- rahmeti, o mevhum tabiata
istinad ederek, esbaba isnat ettin, kfrana baladn.
Allahn maln baz eytan tautlara taksim ettin, kfre
girdin. te bu dalletindendir ki, senin nazarnda her bir
insan, belki her bir hayvan, nihayetsiz hctnn tahsili iin,
hesapsz dmanlarna kar tek bayla mcadele ve
musaraa etmeye muztardr. Fakat neyle, hangi silhla?
Evet, zerre gibi bir iktidar, sa gibi bir ihtiyar, zevale
mruz lema gibi bir uur, intifaya mruz ule gibi bir
hayat, ksalkta, dakika gibi bir mrle musaraa etmek
lzm gelir. Hlbuki, btn elinde olan sarf etsen, hadsiz
metalibinden birisini de tahsile k deil. Bir musibete
dsen, kr, sar esbabdan istimdat edersin. te karanlkl
dehn, beerin edyn- semv nuruyla gndz rengini
alm mrn geceye tebdil etti. Yalnz o muzlimgeceyi,
yalanc ve mstehz baz klarla tenvir etmisin.
te her bir zhayat, evvelki yolda grdmz bare
adama benzer ki, sahipsiz ve ciz olduklar halde, hadsiz
merhametsiz zlimlerin hcumuna mruzdur. Btn dnya
bir matemhane-i umum, yani zikirhane olan dnyay, bir
matemhane eklinde gsterdin. Tesbihat olan asvt, elm
rak ve zeval vaveyllar tarznda iittiriyorsun.
imdi, senin felsefen tilmizleriyle Kurn- Hakmin
tilmizlerinin muvazenelerine bak:
Senin hlistilmizin, bir ravundur. Fakat, menfaati iin
en hasis bireye de ibadet eder bir ravun-u zelildir. Her
n eyi kendine rab tanr.
Kurnn hlistilmizi ise abddir. Fakat zam- mahlkata
da ibadete tenezzl etmez. Ve zam- menfaat olan
Cenneti, gaye-i ibadet kabul etmez bir abd-i azizdir.
Hem senin tilmizin, mtemerrid ve muanniddir. Fakat,
bir lezzet iin nihayet zilleti kabul eden ve bir menfaat-i
hasise iin eytan gibi ahslarn ayan pmekle zillet
gsteren bir miskin-i zelildir.
Kurnn tilmizi ise, mtevazi, heyyin, yani sn ve
leyyin, yani yumuaktr. Fakat, Ftrnn gayrna, daire-i
izni haricinde tezellle tenezzl etmez.
Hem senin tilmizin, cebbar ve marurdur. Fakat
kalbinde nokta-i istinad bulmad iin, ztnda gayet aczle
ciz bir cebbar- hodfurutur.
Kurnn tilmizi ise fakir ve zayftr; fakr ve zaafn bilir.
Fakat onun Malik-i Kermi ona iddihar ettii servetle
mstanidir. Seyyidinin nihayetsiz kudretine istinad ettii
iin kavdir.
Hem senin tilmizin menfaatperest ve hodendiliktir ki, o
tilmizin gaye-i himmeti, nes ve batnn hevesatn
tatmindir. Ve menfaat-i ahsiyesinibazankavminin
menfaati iinde kavminin menfaati namyla; ve menfaat-i
nefsini, menfaat-i millet namyla arar. Ya rikkat-i cinsiye
eleminden kurtulmak ister; veya hrsn veya gururunu
veya hubb-u cahn o milliyetperverlik cihetinde teskin
eder. Elhasl, nefsinden baka hakik hi bireye muhabbet
etmez. Hereyi kendi nefsine feda eder.
Kurnn tilmizi ise, yalnz livehillah ve rza-y lh iin
ve fazilet iin o derece nefsinin menfaatinden tecerrd
eder ki, Cennet-i ebediyeyi dahi hakik maksat ve gaye-i
ibadet yapmaz. Nerede kald ki, bu dnya-y zailenin fni
olan menai onu, hakik maksat ve gayesinden evirsin.
te, o iki halistilmizin himmetlerinin birbirinden ne
derece mtefavit ve mugayir olduu bununla anlalr.
Evet, Kurnn tilmizi, en byk eyleri, ar ve ems
gibi mevcutlar birer memur, birer mahlk, musahhar birer
ciz tanr. Ruhunda, btn ehl-i semvt ve arz salihlerine
kar yle bir alka-i edide-i uhuvvetkrane hisseder ki,
ehl-i beytine dua ettii gibi, an samimil-kalb onlara da dua
edip, saadetleriyle mesut olduunu gsterir.
Bu iki tilmizin mrvvetlerinin derece-i farkna bak ki:
Senin tilmizin, nefsi iin kardeinden kaar. Kurnn
tilmizi ise, btn ibad, belki btn mahlkat kendine
karde grr.
Kurn- Kerimin, tilmizlerine verdii ulviyet ve kymet
bununla anlalr ki:
Bu kk insan, kk bir mikroba malp ve edn bir
kerb ile yere dt ve o kadar zayf olduu halde;
Kurn- Kerimin feyiz ve iradyla o derece ykseklenir ve
o derece leti inbisat eder ki, dnya mevcudatn ve
zerrat- kinat tesbih tanesi edip, Mbudunu o adetle
zikreder. Hatta bir ksmlar bunlar da az grp, Mbud-u
Zlcellin liyakatini gstermek iin gayr- mtenhi adetle,
gayr- mtenhi tesbihle Mbud-u Zlcemli zikrediyorlar.
Dnya zerratnn virdlerine k bir tesbih olmadn ve
naks olduunu gren ve Cenneti zikirlerine gaye
tanmayan ulvv- himmet sahibi o tilmizler, kendi
neslerini en edn bir mahlk-u lhden efdal
grmediklerini gsteren bir hlle, nihayet derecede tevazu
ve mahviyet gsteriyorlar. O ecere-i tuba-i Kurniyenin
had ve hesaba gelmez mnevver meyvelerinden Kutb-u
Geyln, Rfa, zel gibi zkirleri dinle. Nasl, tesbih
tanelerine bedel zerrat- kinatn silsilelerini ellerinde
tutmular, ylece Mabudun zikrini ekiyorlar!
Ey Avrupann ruh-u habisi! Felket-i mneviye-i
beeriyenin sebebi olan desatirinden bazlarn sabkan
zikrettik. imdi, beerin saadet-i mneviyesine mene olan
desatir-i Kurniyenin yalnz bir-ikisine iaret edeceiz:
Evet, hd-y Kurnbyle insana hitaben der: Ey insan!
Senin elinde olan hayatn ve vcudun ve nefsin ve maln
emanettir. Onlar, hereye kadr ve hereye alm bir Mlik-i
Kermin mlkdr. O Mlik-i Kerm ve Rahm, keml-i
kereminden, sende emanet olan kendi mlkn senden
satn almak istiyor. Ta senin iin muhafaza etsin. Senin
elinde beyhude zyi olmasn. Sonunda, sana byk fayda
versin. Sen bir memursun, asker gibi muvazzafsn. yleyse,
onun namyla al, onun hesabyla say et. Muhta
olduun btn eyleri sana baheden ve rzkn veren,
muktedir olmadn eylerden seni hfzeden Odur. Senin
gaye-i hayatn, Mbudun tecelliyatna ve esm ve
untna mazhariyettir. Sana bir musibet geldii vakit de
ki: Ben, Onun hizmetindeyim. Ey musibet! Eer
Rabbimin izin ve rzasyla gelmisen, merhaba, safa geldin.
1
Biz Ona gideriz ve onun ryetine
mtakz. Gnn birinde elbette bizi hayatn vazife ve
teklinden zd edecektir. Ne var, o azatlk bugn olsun.
Hem, ey musibet, senin elinde olsun. Yok, eer Rabbimin
irade ve emriyle beni tecrbe ve imtihan iin gelmisen,
fakat Rabbimin beni azat etmeye izin ve rzas yoksa,
kuvvetim yettike ben, emaneti emin olmayana teslim
etmeyeceim. Haydi git, ey zlim musibet!
1. Bakara Sresi, 2:156.
Ey hayal arkadam! Hakikat-i hal, iki tarafta bu minval
zeredir. Lkin, hidayet ve dallette derecat- insan
mtefavittir. Meratib-i gaette insanlar muhteliftir. u
zamann gaeti o derecede kalnlam ve yle uyutucu bir
tarzda iptal-i his etmi ki, medenler, evvelki yolun elm
elemini hissetmiyorlar. Lkin, hassasiyet-i ilmiyenin
tezayd ile ve mevt-ld inklbatn ikazatyla u perde-i
gaet paralanacaktr.
Binlerle veyl o Mslman evltlarna ki, ecneblerin
tautlarna ve felsefelerine aldanp, Kurn- Kerimin
dersini unutur.
Ey genler ve ey slm evltlar! Avrupann size kar
olan merhametsiz zulm ve adavetine ve batl efkrna ne
aklla muhabbet edip onlar taklit ediyorsunuz ve onlara
ittibaen sefahetlerine itirak ve saarna iltihakla mukabele
ediyorsunuz? Onlar taklit ve onlara ittib ile beraber
dv-y hamiyet yalandr. Milleti istihfaf ve milliyetle
istihzadr!
Cenb- Hakbizi de, sizi de tarik-i mstakimden
ayrmayp hidayette klsn. min.
On ikinci ders

1
1. Nice az topluluklar, nice kalabalk topluluklara Allahn izniyle galip
gelmilerdir. Bakara Sresi, 2:249.
Ey birader! Kffar ve ehl-i dalletin kesret-i adediyle
beraber baz hakaik-i imaniyenin inkrlarnda ittifaklar
seni sarsmasn. nk kymet, kesrette deildir. Zira insan,
insan olmad vakit, eytan bir hayvan olur. Ecnebler gibi
ihtirasat- hayvaniyede terakki ettike hayvaniyeti
iddetlenir, daha ziyade hayvan olur. Hayvanatn
kemiyete kesreti; ve insann, hayvanata nisbeten klleti
malm... Hlbuki hayvanat, insan iin halk olunmutur.
Kffarn tari ise: Kffar, hayvanat- lhden bir nevi
habistirler ki; imaret-i dnyaya ve hem mminlere
derecat- niam- lhiyeyi anlamaya bir vhid-i kyas
olmak iin halk edilmiler ve imhal edilmilerdir. u kffar
denilen bu nevi hayvanatn, hakk inkr edip nefyetmekte
ittifaklar kuvvetsizdir.
Evet, kfr, endan ispat sretinde de olsa, neydir,
inkrdr, cehildir, ademdir. Binler ehl-i ney ve inkrn iki
ehl-i ispata kar szleri btldr, sukut eder.
Mesel, btn bir ehrin ahalisi, Ramazan ayna
bakyorlar. Binler insan, yok diye ney ve inkr etseler,
iki adam da ispat edip ehadet etse, btn inkr edenlerin
szleri hie iner. Acaba, kr- akl mdr ki, sen desen: Bu
kadar binlerle insanlarn tevatrlerini kabul ederim, o iki
adamn ehadetlerini reddederim?
Aynen bunun gibi, biri ksa dese, Koca Avrupann bu
kadar hkemas u hakikat-i imaniyeyi inkr ediyorlar.
Bizim iki hocamzn sz nasl tercih ediliyor?
Ey bare ndn! Mesele hi yle deil. Bu sze hi
hakkn yok. Belki bu mesele, hi ehil olmadklar
meselelerde n-ehil birka fuzulnin hadsiz ehl-i ihtisasa
kar sz sylemesidir.
Bir iki hoca dediin, milyarlar beerin gneleri
hkmnde olan eyh Geyln, mam- Gazal, Muhyiddin-i
Arab, h- Nakibend, mam- Rabban gibi ehl-i ihtisasn
icmlardr ki, o hakikati grmler, gsteriyorlar. Koca
Avrupa hkemas dediin, maddeperest, akllar gzlerine
sukut etmi, mneviyattan uzaklam, ems-i hakikatten
ve hill-i haktan milemi, hakk grmedikleri iin hakk
nefyeden, haddinden tecavz etmi sanatkrlardr.


1
Yani, baz gz hasta olan kimse, gnein ziyasn; ve
vcudu hasta olan kimse de, suyun tadn inkr ediyorlar.
1. Kaside-i Brdeden.
On nc ders

1
1. Kime hikmetverilmise, ite ona pek ok hayr verilmitir. Bakara Sresi,
2:269.
Ey serab- gururu, arab- tahur zanneden Said-i
hodfuru! Hikmet, hayr- kesir olduunu iittin. Fakat
yanl yola gitmitin. u kitab- kinatn hikmetini,
maanisinde aramadn. Gittin, nukuunda taharri ettin.
Hikmet-i kudsiye-i Kurniyeyle hikmet-i felsefe-i insann
farklarn grmek istersen, u temsile gzel bak:
Bir zaman dindar, sanatkr bir hkim, Kurn acip bir
tarzda yazm. Baz hurufatn elmas ve zmrtle, bir
ksmn altun ve gmle, bir ksmn daha kymettar
cevherlerle yazp yle mzeyyen ve mnakka etmiti ki, o
Kurn, kraatini bilen ve bilmeyen herkes temaa edip
istihsan ederdi. Fakat o Kurnn mnsndaki ziynet ve
gzellik, zhir ziynetinden milyon mertebe daha li, daha
gl, belki nispet kabul etmez derecededir.
O hkim, u musannve murass Kurn- Hakmi, bir
ecneb feylesofa ve bir Mslman lime gsterdi. Ve
emretti ki, Her biriniz buna dair birer eser yaznz.
Her biri, o Kurna dir birer kitap telif etti. Fakat
feylesofun kitab, yalnz hurufun naklarndan ve
mnasebetlerinden ve vaziyetlerinden ve cevherlerinin
hsiyetlerinden ve trifatndan bahseder. Mnsna hi
ilimez. Zira o ecneb adam, Arapa okumasn hi bilmez.
Hatta o mzeyyen Kurnn kitap olduunu bilmiyor. Ve
ona, mnakka bir antika nazaryla bakyor. Lkin o ecneb
feylesof, her ne kadar Arapa bilmiyor, fakat iyi bir
mhendistir, gzel bir musavvirdir, mhir bir kimyagerdir,
sarraf bir cevhercidir.
Amma Mslman lim ise, ona bakt vakit, O Kitab-
Mbndir, Kurn- Hakmdir anlad. Tezyinat- zahrisine
ehemmiyet vermedi. Hurufunun naklaryla itigal etmedi.
Belki yle bireyle megul oldu ki, tekinin meselelerinden
milyon mertebe daha li ve daha gl, daha ltif, daha erif,
daha n, daha cmi. nk o Mslman lim, o Kurnn
perde-i nukuu altnda olan hakaik-i kudsiyesinden ve
envar ve esrarndan bahsederek bir gzel tefsir yazd.
Sonra, ikisi de eserlerini hkime takdim ettiler. Hkim,
evvel feylesofun eserine bakt. Grd ki, o hodpesent,
tabiatperest adam ok alm; fakat hi hikmetini ve
mnsn anlamam. Belki kartrm. Ona kar
hrmetsizlik, belki edepsizlik etmi. Mnsz nuku
zannederek, kymetsizlikle tahkir etmi. Hkim dahi
eserini bana vurdu. O feylesofu huzurundan kard.
Sonra teki limin eserine bakt. Grd ki, gayet gzel
n bir tefsirdir ve hakmane ve mridne bir teliftir.
ferin! dedi. te lim ve hakm buna derler. teki,
haddinden tecavz etmi bir sanatkrdr.
Eer temsil fehmettinse, bak, hakikati gr.
Amma o mzeyyenKurn ise, u musann kinattr. O
Hkim ise, Hakm-i Ezeldir. O iki adam ise, birisi, yani
ecnebsi, ilm-i felsefedir ve hkemasdr. Dieri, Kurn ve
tilmizleridir. Kurn- Hakm, u Kurn- azm-i kinatn bir
mfessiridir, bir tercmandr.
Evet, Furkan- Hakmdir ki, u sahaif-i kinatta kalem-i
kudretle yazlan yt- tekviniyeyi beere ders verir.
Mevcudata, mn-y haryle bakar. Ne gzel yaplm, ne
gzel dellet ediyor der. Kinatn hakik gzelliini
gsterir.
lm-i hikmetdedikleri felsefe ise, sahaif-i kinatn
hurufunun tezyinat ve mnasebatna dalm,
sersemlemi. Hurufata, mn-y haryle bakmak lzm
gelirken, mn-y ismiyle bakm. Ne gzel yaplm
diyecek yerde, Ne gzeldir deyip irkinletirmi. Kinat
tahkir edip, kendisine mtek etmitir.

1
1. Allaha tevekkledene Allah kdir. Talk Sresi, 65:3.
Ey Said! Saadet istersen, tevekkl et. Fakat tevekkl,
esbab btn btn reddetmek deildir. Belki, msebbebat
ve netaicini Hlktan istemektir.
Esbaba teebbs, bir nevi dua-y ildir. Vesait ise,
perde-i dest-i kudrettir.
Evet, tevekkletsen, dnyada istirahatin, hirette
istifaden katdir. Mtevekkil ile, sz anlamayan gayr-
mtevekkilin mislleri u hikyeye benzer ki:
ki adam, bellerine ve balarna ar ykler ykletip bir
seneye bilet alp girdiler. Birisi, girer girmez ykn
gemiye brakt, stnde oturdu, nezaret etti. Dieri, hem
ahmak, hem marur, ykn yere brakmad.
Ona denildi: u ar ykn gemiye brak, rahat et.
O dedi: Yok, ben kuvvetliyim. Ykm, hem belimde,
hem bamda muhafaza ederim.
Ona denildi: Bizi ve seni kaldran u gemi daha
kuvvetlidir; daha gzelmuhafaza eder. Hem gittike
kuvvetten den belin ve aklsz ban, ugittike arlaan
yklere takat getiremeyecek. Hem dahi, gemi kaptan seni
byle grse, ya Divanedir der, seni tard eder; ya Haindir
der, Gemimizi ithamediyor ve bizimle istihza ediyor,
hapsediniz der, seni hapsettirir. Hem herkese de maskara
olursun. nk, zaayetini gsteren tekebbrnle, aczini
gsteren gururunla, riyay gsteren tasannuunla kendine
mudhike yaparsn. Herkes sana glecek.
O barenin akl bana geldi. Ykn yere koydu,
stnde oturdu. Oh! Allah senden raz olsun. Zahmetten
ve hapisten ve maskaralktan kurtuldum dedi.
On drdnc ders


1

2


3


4
1. Allah hereyin yaratcsdr. O herey zerinde hakkyla grp
gzeticidir.Gklerin ve yerin tedbir ve tasarrufu Ona aittir. Zmer
Sresi,39:62-63.
2. n ne ycedir Onun ki, hereyin hkm ve tasarrufu elindedir. Ysin
Sresi, 36:83.
3. Hibirey yoktur ki, hazineleri Bizim yanmzda olmasn. Hereyi Biz belirli
birmiktar ile indiririz. Hicr Sresi, 15:21.
4. Hibir canl yoktur ki, Allah onu alnndan tutup kudretine boyun
edirmiolmasn. phesiz ki benim Rabbim hak ve adlet zeredir. Hd
Sresi,11:56.
Tevhid-i hakikinin hlisgneinden on drt lemadr,
yani, on drt lmbadr.
BRNC LEMA
Ey galesbabperest insan! Esbab bir perdedir. nk
izzet ve azamet yle ister. Fakat i gren, kudret-i
Samedaniyedir. nk tevhid ve cell yle ister. Sultan-
Ezelnin memurlar, saltanat- rububiyetinin icraatlar
deildirler, belki dellllar ve nzrlardrlar. nk,
memurlar ve vesaitler, izzet-i kudretini ve hamet-i
rububiyetini izhar iindirler. Yoksa, sultan- insan gibi acz
ve ihtiyac iin, memurlarn saltanatna erik etmi
deildir. Esbab, haksz ekvlar dil-i Mutlaka tevcih
edilmemek iin vaz edilmitir.
Evet, izzetve azamet ister ki, esbab, perdedar- dest-i
kudret olsun akln nazarnda. Tevhid ve cell ister ki,
esbab- dmenke, ellerini eksin tesir-i hakikden.
KNC LEMA
Evet, Sni-i Zlcellin, her masnustnde bir Hlk-
Klli eye has bir sikkesi; her mahlku stnde bir Sni-i
Klli eye mahsus bir hatemi; ve kalem-i kudretinin
menuru stnde taklit kabul etmez mkemmel bir turra-i
garrs vardr. Mesel, hesapsz sikkelerinden hayat
stnde koyduu sikkeye bak ki: Bireyden hereyi yapar,
hem hereyden birey yapar.
Evet, bir iilen sudan, hesapsz z ve cihazat-
hayvaniyeyi yapar. Hem ekl edilen btn muhtelif
etimeden, hayvan olsun, nebat olsun, bir cism-i has ve
belki bir cild-i mahsus, belki bir cihaz- basit yapar. Evet,
sen de akln varsa anlarsn ki, bireyden hereyi yapmak
ve hereyden birey yapmak, hereyin Sniine has ve
Hlk- Klli eye mahsus bir sikkedir.
NC LEMA
Hem mesel, zhayatstnde koyduu hteme bak. O
zhayat, det kinatn bir misl-i musaar ve ecere-i
lemin bir semeresi ve u lemin bir ekirdei gibi, env-
lemin ekser nmunelerini cmi. Gya o zhayat, gayet
hassas mizanlarla, mecmuu kinattan szlm bir
katredir. Demek, u zhayat halk etmek iin btn kinat
kabza-i tasarrufunda tutmak lzm gelir.
te, akln varsa anlarsn ki, bireyi, mesel balarsn
eksereyaya bir nevi hriste yapmak; bireyde, mesel
insanda, u kitab- kinatn hemen btn mesailini
yazmak; bireyde, mesel kck incir ekirdeinde koca
incir aacnn programn ve kalb-i beerde u lem-i
kebirin bir nevi programn ve kuvve-i hfzada hdist-
kevniyenin mufassal hristesini derc etmek, elbette Hlk-
Kll-i eye has ve bu kinatn Rabbine mahsus bir
hatemdir.
DRDNC LEMA
hystnde koyduu turrasna bak: Mesel, gne, her
bir effaf stnde, seyyarattan tut, ta katarata, ta zerrat-
zcaciyeye ve tereuhatna kadar her biri stnde cilve-i
misliyesini gsteren turras olduu gibi; ems-i Sermedin
ve tecell-i ehadiyetin ihy cihetinde her bir zhayat
stnde yle bir turras vardr ki, faraza btn esbab
toplansa, yine o turrann taklidini yapamaz.
Nasl ki katrelerde grnen gnein timsalleri gnein
tecellsine verilmedii vakit, her bir katrede ve ziyaya
mruz her bir cam parasnda ve her bir zerre-i effafede,
tabi ve hakik bir gnein vcudunu bilasle kabul etmek
lzm gelir. Bu hal ise, belhetin nihayetsiz derekesidir.
yle de, ems-i Ezelnin ualar olan ve esmsnn nokta-i
mihrakiyesi hkmnde olan her bir zhayat stndeki
tecell-i ehadiyeti, Ehad ve Samed olan Zt- Akdese
verilmedii vakit, her bir zhayatta, hatta sinekte ve
iekte, nihayetsiz bir kudret-i ftra, bir ilm-i muhit, bir
irade-i mutlaka, hem Vcibl-Vcuda mahsus sair sfatlar
o zhayatn iinde kabul etmek; ve det o zhayatn her bir
zerresine bir ulhiyet vermek gibi dalletin en eblehcesini
kabul etmek lzmdr. Zira zerrelere, hususan tohum
zerreleri olsa, yle bir vaziyet verilmi ki, o zerreler, cz
olduu zhayata, belki o zhayatn nevine, belki muhta
olduu btn mevcudata kar yle bir mevki alyorlar ki,
eer o zerrelerin nispeti Kadr-i Mutlaktan kesilse, o vakit,
o zerrelerin her birine, hereyi grr bir gz, hereyi muhit
bir uur vermek lzm gelir.
Elhasl: Nasl ki katrelerde olan gneikler, gnein
cilvesine verilmezse, nihayetsiz gneleri kabul etmek
lzm geliyor. yle de, hereyi Kadr-i Mutlaka vermezsek,
gayr- mtenhi ilheleri kabul etmek lzm gelir.
BENC LEMA
Evet, nasl ki, bir kitap olsa, hususan o kitap yazma olsa,
o kitab yazmak iin bir kalem kdir. Eer o kitap, basma
veya matbu olsa, hurufat adedince kalemler, yani demir
harer lzm ki, tab edilebilsin. ayet o kitabn baz
harerinde ince hatla kitabn ekseri yazlmsa, btn o
demir harerin kckleri, o tek harfe lzm; ta o kitap
tab edilebilsin.
Aynen yle de, u kitab- kinat, kalem-i kudretin, Zt-
Ehadin mektubu desen, vcubderecesinde suhulet ve
mkuliyet yoluna gidersin. Eer tabiata isnad etsen, imtin
ve muhal derecesinde bir suubet ve hibir vehmin kabul
etmeyecei bir hurafat yoluna gidersin. nk, tabiat iin
her bir cz toprakta ve suda ve havada, milyarlarla maden
matbaalar, fabrikalar bulunmas lzm ki, hesapsz ezhar ve
esmrn teekkltna mazhar olabilsin. Zira, her bir cz
toprak, ekser nebatata mene olabilir. Hususan meyveli
olsalar, iekli olsalar, teekkltlar o kadar muntazam, o
kadar mevzun, o kadar mmtaz, o kadar ayrdr ki; her
birisi iin yalnz ona mahsus birer ayr fabrika veya ayr
birer matbaa lzmdr. Demek tabiatn herbireyde, her
bireyin makinelerini bulundurmaya mecburdur.
te u hurafeden, hurafeciler dahi utanyorlar.
ALTINCI LEMA
Elhasl: Nasl bir kitabn her bir har, kendi nefsini ve
kendi vcudunu bir harf kadar gsterir ve bir vecihle kendi
nefsine ve vcuduna dellet eder. Lkin ktibini on
kelimeyle tarif eder ve birka vecihle gsterir. yle de, u
kitab- kebr-i lemin her bir har, kendi vcuduna cirmi
kadar dellet eder ve gsterir. Fakat Nakka- Ezelnin
esmsn bir kaside kadar tarif eder, gsterir. Demek hem
kendini, hem btn kinat inkr eden bir ahmak, yine
Sniin inkrna gitmemelidir.
YEDNC LEMA
Nasl ki, her bir mahlk-u czstnde ehadiyetin
sikkesi olduu gibi; her bir nevi stnde, her bir kll
stnde, ta mecmuu lem stnde sikke-i ehadiyet ve
htem-i vahidiyet ve turra-i vahdet gayet parlak bir srette
vaz edilmitir. te bak, sath- arzn sahifesinde, bahar
mevsiminde, Nakka- Ezel, en ekal yz bin nebatat ve
hayvanat envn hair ve nereder. Nihayetsiz ihtilt ve
karklk iinde, nihayet derecede imtiyaz ve intizamla
bunlar iade edip harediyor. endan bir ksmn aynen
iade etmiyor. Fakat ayniyet derecesinde bir mabehet ve
bir misliyetle iade ediyor.
Demek har-i bahar, tevhide sikke olduu gibi, har-i
kyamete dahi tamamen misl olabilir. Demek baharda,
ihy-y arz iinde yz bin harin nmunelerini keml-i
intizamla icad edip, sahife-i arzda kark bir halde yz
bin muhtelif env hi hatsz ve hi sehivsiz ve hi
kartrmadan, gayet mevzun ve muntazam ve manzum
olarak yazmak, nihayetsiz kudret ve ilim ve iradeye mlik
bir Zt- Zlcellin sikke-i mahsusas olduunu her
zuurun derk etmesi lzm gelir. Kurn- Kerim fermn
ediyor ki:


1
1. imdi bak Allahn rahmet eserlerine: Yeryzn lmnn ardndan
nasldiriltiyor! Bunu yapan, elbette lleri de ylece diriltecektir; Ohereye
hakkyla kdirdir. Rum Sresi, 30:50.
Evet, ihy-y arziinde yz bin harin nmunelerini
birka gn zarfnda yapan kudret-i ftraya, insann hari,
elbette gayet haf gelir. Sbhan Dan bir iaretle kaldran
bir zta, Bu kaleyi nasl kaldracak? demek, belhettir.
SEKZNC LEMA
Evet, yeryzndeki gayet basrne ve hakmne u
tasarruf-u azm iinde gayet ikre bir htem-i vhidiyet
grnyor ki, vsat-i mutlaka iindeki, srat-i mutlaka
iindeki, sehavet-i mutlaka iindeki intizam- mutlak ve
hsn- sanat ve mkemmeliyet-i hilkat, her bir fert iin
yle bir htemdir ki, bu htem, ancak gayr- mtenhi bir
ilim ve bir kudret sahibine mahsustur.
Evet gryoruz ki, btn yeryznde, bir vsat-
mutlaka iinde bir srat- mutlaka, hem o srat ve vsat-i
mutlakaiinde bir suhulet-i mutlaka, hem o suhulet ve
srat ve vsat-i mutlakayla beraber bir cd ve sehavet-i
mutlaka iinde, nevilerde olduu gibi, her bir fertte
grlen gayet mkemmel bir intizam- mutlak ve gayet
mmtaz bir hsn- sanat ve gayet mkemmeliyet-i hilkat,
hem bir anda ve her yerde ve bir tarzda, her fertte
mahede edilen bir sanat- harika, elbette ve elbette yle
bir Ztn htemidir ki, o Zt- Akdes, hibir yerde olmad
halde her yerde hazrdr. Ve hibir ey Ondan
gizlenemedii gibi, hibir ey Ona ar gelemez. Zerreler
ve yldzlar, Onun kudretine nisbeten msavidirler.
DOKUZUNCU LEMA
Evet, nasl ki sahife-i arz stnde Ehad ve Samedin
htemlerini grebiliyorsun. Bak, kitab- kinat stnde de,
bykl nispetinde bir vuzuh ile htem-i vahdet
okunuyor. nk, u mevcudat, bir fabrikann ve bir kasrn
ve bir muntazam ehrin eczalar gibi birbirine kar
muavenet ellerini uzatm, birbirinin sual-i hcetlerine
lebbeyk derler. El ele verip, bir intizamla alrlar. Ba
baa verip, zevilhayata hizmet ederler. Omuz omuza verip,
bir gayeye mteveccihen, bir Mdebbire itaat ederler.
Evet, ems ve kamerden, gece ve gndzden, k ve
yazdan tut, ta nebatat hayvanlarn imdadna, hayvanlar
insanlarn imdadna, zerrat- gdaiye semeratn imdadna,
mevadd- taamiye, hceyrat- bedenin imdadna koup
gelmelerine kadar cri olan dstur-u teavnle btn
mevcudat, Kerm bir Mrebbinin emriyle hareket
ettiklerini gsteriyorlar.
te, u kinatiinde cri olan bu tesand, bu teavn, bu
tecavb, bu tenuk, bu musahhariyet, bu intizam, bir tek
Mdebbirin terbiyesiyle idare ve bir tek Mrebbnin
tedbiriyle sevk edildiine katiyen ehadet eden bu
mehudumuz hikmet-i mme iindeki inayet-i tmme ve o
inayet iindeki rahmet-i vasia ve o rahmetiindeki rzk-
mm ve her mterezzika lyk bir tarzda rzk vermek, yle
parlak bir htem-i tevhiddir ki, btn btn kr olmayan
grr.
ONUNCU LEMA
Evet, nasl ki bir tarlada ekilen bir nevi tohum, o
tarlann, tohum sahibinin taht- tasarrufunda olduunu; ve
o tohum da, tarla mutasarrfnn taht- tasarrufunda
olduunu gsterir. yle de, u anasr denilen mezraa-i
masnuatn, vhidiyet ve besatet ile beraber klliyet ve
ihatalar; ve u mahlkat denilen semerat- rahmet ve
mucizat- kudret ve kelimat- hikmetin, mmaselet ve
mabehetleriyle beraber ok yerlerde intiarlar, ve her
tarafta bulunup tavattun etmeleri, bir Sni-i
Muciznmnn taht- tasarrufunda olduklarn gsterir.
Gya her bir iek her bir semere, her bir hayvan, o Sniin
birer sikkesidir, birer htemidir, birer turrasdr. Her nerede
bulunurlarsa bulunsunlar, lisn- hlle derler ki: Biz kimin
sikkesiyiz, bu yerler dahi onundur.
En edn bir mahlka rububiyet, btn anasr kabza-i
tasarrufunda tutan Zta mahsustur. En basit bir unsuru
tedbir ve tedvir etmek, btn hayvanat ve nebatat ve
masnuat kabza-i rububiyetinde terbiye edene has
olduunu, kr olmayan grr.
Her bir fert misliyetlisnyla der: Kim btn nevime
malik ise, bana malik olabilir. Yoksa olamaz.
Her nevi, intiarlar lisnyla der: Kim btn sath-
arza malik ise, bize malikolabilir, yoksa olamaz.
Arz, tesand lisnyla der: Kim btn kinata malik ise,
bana yle malik olabilir; yoksa olamaz.
ON BRNC LEMA
Czde, czde, kllde, kllde, btn lemde, hayatta
zhayatta, ihyda olan sikkelerden, htemlerden bazlarna
iaret ettik. imdi, nevilerdeki hesapsz sikkelerden bir
sikkeye iaret edeceiz.
Evet, nasl meyvedar bir aacn hesapsz semereleri bir
terbiyeyle ve bir kanun-u vahdetle bir merkezden idare
edildiklerinden, o aacn terbiye ve idaresindeki klfet ve
meakkat ve masraf o kadar suhulet peyda eder ki, irket
ve kesretle terbiye edilen tek bir meyveye msavi olurlar.
Demek, irket-i kesret ve taaddd- merkez, her meyve
iin kemiyete, yani adete btn aa kadar klfet,
masraf ve cihazat ister. Fark, yalnz keyyetedir. Nasl ki,
birtek nefere lzm olan tehizat- askeriyeyi yapmak iin
orduya lzm btn fabrikalar kadar fabrikalar lzmdr.
Demek, i vahdetten kesrete gese, kemiyet cihetiyle, efrad
adedince klfet ziyadeleir. te, her nevide bilmahede
grlen suhulet-i fevkalde, vahdetten ve tevhidden gelen
bir ysr ve suhuletin eseridir.
Elhasl: Bir cinsin btn envnn ve bir nevin btn
efradnn z-y esasde muvafakat ve mabehetleri nasl
ispat eder ki, tek bir Sniin masnulardrlar. nk vahdet-i
kalem ve ittihad- sikke yle ister. yle de, bu mehud
suhulet-i mutlaka ve klfetsizlik, vcub derecesinde icap
eder ki, bir Sni-i Vhidin eserleri olsun. Yoksa, imtin
derecesine kan bir suubet, o cinsi ve o nevi inidama,
ademe gtrecekti.
Velhasl, btn eya Cenb- Hakka isnad edilse, birtek
ey kadar suhulet peyda eder. Eer esbaba isnad edilse,
her birey, btn eya kadar suubet peyda eder. Kinatta
fevkalde ucuzluk ve mebzuliyet, sikke-i vahdeti gne gibi
gsterir.
ON KNC LEMA
Cemlliolan hayat nasl bir burhan- ehadiyettir, cellli
olan memat dahi bir burhan- vhidiyettir.
Evet, nasl ki gnee kar parlayan byk bir nehr-i
crinin katarat ve yeryznn mteceddid effafat
gnein misl n gstermekle gnee ehadet
ediyorlar. Esbab- zahirleriyle birlikte zevale gitmeleriyle
ve gurub ve uful ve fena ve mevtleriyle beraber,
arkalarnda gelenlerin stnde yine cilvelerinin devam,
tecell-i ziyann istimrarna katiyen ehadet ederler ki, o
misl gnecikler bir bk, l, dim mstemirrt-tecell,
tek bir gnein cilveleridir. Zuhurlaryla gnein vcudunu,
guruplaryla gnein beka ve devamn gsteriyorlar.
yle de, u mevcudat- seyyle, vcutlaryla, Vcibl-
Vcudun vcub-u vcuduna ehadet ettikleri gibi;
zevalleriyle ezeliyetine, sermediyetine ve ehadiyetine
ehadet ederler. Zira, gece ve gndzn, k ve yazn,
asrlar ve devirlerin deimesiyle gurub ve uful ile
teceddd eden masnuat- cemileve mevcudat- ltife l,
sermed, daimt-tecell bir ceml-i mcerredin vcudunu
ve beksn ve vahdetini gsteriyorlar. Hem,
msebbabatyla beraber zeval bulan esbab- siyenin
hiliini gsteriyorlar. Belki btn sanatlar, btn esms
kudsiyye ve cemile olan Ceml-i Mutlak Zt- Zlcellin
mteceddid sanatlar, mtehavvil naklar, mteharrik
aynalar, mteakip sikkeleri, mtebeddil htemleri
olduklarn gsteriyorlar.
ON NC LEMA
Evet, herey, zerrattan ta seyyarata, ta umusa kadar,
acz-i ztsiyle, Hlkn vcub-u vcuduna ehadet ettii
gibi; o acz-i mutlakla beraber nizam- umumde hayret
verici vezai deruhte etmeleri, o Vacibl-Vcudun
vahdetine ehadet eder.
Hem bununla beraber, kinatn btn eczalar, her bir
czelli be lisnla Zt- Ehad ve Samede ehadet eder.
Kurn- Hakmden fehmettiim o elsineleri icmalen Katre
namnda bir Risale-i Arabde beyan etmiim. stersen ona
mracaat et.
Hem o Hlk- Zlcellin vcubve vahdeti gibi, btn
evsaf- kemliyesine ve cemliye ve celliyesine u
mevcudat ehadet ettikleri gibi; kusursuz, noksaniyetsiz
keml-i ztsini de ispat ederler. nk, eserde keml, ilin
kemline; ilin kemli, ismin kemline; ismin kemli,
sfatn kemline; sfatn kemli, enin kemline; enin
kemli, ztn kemline, hadsen, zarureten, bedahaten
dellet eder.
Mesel, nasl ki kusursuz bir kasrn mkemmel nuku
ve tezyinat, arkalarndaki ef lin mkemmeliyetini
gsterir. O ef lin mkemmeliyeti, filin esmsnn
mkemmeliyetini gsterir. Esmnn mkemmeliyeti, sftn
mkemmeliyetini gsterir. Sftn mkemmeliyeti,
msemmnn un-u ztiyesinin mkemmeliyetini gsterir.
unun mkemmeliyeti, o nakkan ztnn
mkemmeliyetini gsterir.
Aynen yle de, u kusursuz, ftursuz sr-
mehudedeki keml, bilmahede Messirin keml-i
ef line dellet eder. Keml-i ef l ise, bilbedahe filin
keml-i esmsna; keml-i esm ise, bizzarure
msemmnn, keml-i sftna; keml-i sft ise, bilyakn
Mevsufun keml-i ununa; keml-i un ise, bihakklyakn
Zunun keml-i ztna dellet eder. menna ve
saddakn.
ON DRDNC LEMA
On Drt Rehay tazammun eder.
BRNC REHA
Rabbimizi bize tarif eden byk, kllmuarrif var:
Birisi kitab- kinattr ki, bir nebze ehadetini iittin. Birisi
u kitab- kebrin yet-i kbrs olan Hteml-Enbiy
Aleyhissalt Vesselmdr. Birisi de Kurn- Azmandr.
imdi, biz u ikinci burhan- ntk Aleyhissalt Vesselm
tanmalyz ve dinlemeliyiz.
Evet, bak! Sath- arz bir mescid, Mekke bir mihrap,
Medine bir minber; Peygamberimiz (a.s.m.), btn ehl-i
imana imam, btn insana hatip, btn enbiyaya reis,
btn evliyaya seyyid, btn enbiya ve evliyadan
mrekkep bir halka-i zikrin serzkiri; btn enbiya hayattar
kkleri, btn evliya tarvettar semereleri bir ecere-i
nuraniyedir ki, her bir dvsn, mucizatlarna istinat eden
btn enbiya ve kerametlerine itimat eden btn evliya
tasdik edip imza ediyorlar.
Zira, o burhan- ntk Aleyhissalt Vesselm L ilhe
illllah der, dv eder. Btn sa ve sol, mazi ve mstakbel
taraarnda saf tutan o nuran zkirler, ayn kelimeyi tekrar
ederek, icm ile, mnen Sadakte ve bilhakk natakte derler.
Hangi vehmin haddi var ki, byle hesapsz imzalarla
teyid edilen bir iddeya parmak kartrsn?
KNC REHA
Evet, u nuranburhan- tevhid, nasl ki iki cenhn icm
ve tevatryle teyid ediliyor. yle de, Tevrat, ncil gibi
ktb- semvinin irt ve irhstn rumuzt ve
htierin bert ve khinlerin ehdt ve akk- kamer
gibi binler muciztnn dellt ve eriatnn hakkaniyeti ile
teyid ve tasdik edildii gibi, ztndaki gayet kemlde
ahlk- hamdesi ve vazifesindeki secy-y liyesi ve
keml-i emniyeti ve kuvvet-i iman ve gayet itminan ve
nihayet vsukunu gsteren fevkalde takvs ve fevkalde
ubudiyeti ve fevkalde ciddiyeti ve fevkalde metaneti, u
burhan- natkn, dvsnda sadk olduunu ikre
gsteriyorlar.
NC REHA
Eer istersen, gel, Asr- Saadete, Ceziretl-Araba
gidelim. Hayalen olsun, o Zt vazife banda grp ziyaret
edelim.
te, bak: Hsn- sretve ceml-i sretle mmtaz bir zt
gryoruz ki, elinde muciznm bir kitap tutmu,
lisnnda hakaik-in bir hitap ile btn ben deme,
belki cin ve ins ve melee, belki btn mevcudata kar bir
hutbe-i ezeliyeyi tebli ediyor. Srr- hilkat-i lemin
muamm-i acibnesini hall ve erh edip, srr- hikmet-i
kinatn tlsm- mulkn fetih ve kefediyor. Btn
mevcudattan sorulan ve btn ukl hayret iinde megul
eden u mkl ve mthi sual-i azime ki, Necisin? Ne
yerden geliyorsun? Ve ne yere gidiyorsun? suallerine
mukni ve makbul cevab- savab veriyor.
DRDNC REHA
O burhan- ntk, yle bir ziya-y hakikat nereder ki,
det kinatn eklini deitiriyor. te onu dinlemediin
vakit bak: Kinat, bir matemhane-i umum hkmnde;
mevcudat birbirine ecneb, belki dman; cmidt
dehetli cenazeler; btn zevilhayat zeval ve rakn
sillesiyle alayc yetimler hkmnde grrsn.
imdi o ztn nerettii nur ile bak, o matemhane-i
umum, evk ve cezbe iinde bir zikirhaneye inklp etti. O
ecneb, dman mevcudat, birer dost, birer karde ekline
girdi. O cmidt- meyyite-i smite, birer mnis memur,
birer musahhar hizmetkr vaziyetini ald. O alayc, ekv
edici, kimsesiz yetimler, birer tesbih iinde zkir veya
vazife paydosundan kir sretini giydi. Ve kinattaki
harekt ve tenevvt ve tagayyrt, mnszlktan ve
abesiyet ve tesadf oyuncaklndan kp, birer mektubat-
Rabbaniye, birer sahife-i yt- tekviniye, birer mery-y
esma-i lhiyeve lem dahi, bir kitab- hikmet-i
samedaniye mertebesine ktlar.
nsan, btn hayvanatn madununa dren, insann
hadsiz zaaf ve aczi, fakr ve ihtiyac, hem insan btn
hayvanlardan daha bedbaht hle getiren, vasta-i nakl-i
hzn ve elem-i havf ve gam olan insann akl o nur ile
nurland vakit; insan, btn hayvanat, btn mahlkat
stnde, o nurlanm acz ve fakr ve akl ile, niyaz ile,
nzenin bir sultan; ve zar ile, nazdar bir halife-i zemin
olur. Demek, o muarrif burhan- natk olmazsa, kinat da,
insan da, hatta herey de hie iner. Elbette byle bir bedi
kinatta, byle bir muarrif zt elzemdir. Yoksa kinat ve
ek olmamaldr.
BENC REHA
te o zt, bir saadet-i ebediyenin muhbiri, mjdecisi; bir
rahmet-i bnihayenin ki, ilncs; ve saltanat-
rubbiyetin mehasininin delll, seyircisi; ve knuz-u
hayye-i esma-i lhiyenin keaf, gstericisi olduundan;
byle baksan, Onu; bir burhan- hak, bir srac- hakikat, bir
ems-i hidayet, bir vesile-i saadet grrsn. yle baksan,
onu; bir misl-i muhabbet, bir timsal-i rahmet, bir eref-i
insaniyet, en nuran bir semere-i ecere-i hilkat grrsn.
te bak, nasl berk-i htf gibi Onun nuru ark ve garb
tuttu. Nsf- arz ve hums-u beer, Onun getirdii hediye-i
hidayeti kabul edip, hrz- can etti. Bizim nesve
eytanmza ne oluyor ki, byle bir ztn btn dvlarn,
hem dvlarnn esas olan L ilhe illllah kelime-i
kudsiyesini btn meratibiyle kabul etmesin?
ALTINCI REHA
te bak, u cezire-i vasiada, vahi ve detlerine
mteassb, inat muhtelif akvamn, ne abuk dt ve
ahlk- seyyie-i vahiyanelerini bsbtn def aten kal ve
refetti. Ve onlar, btn ahlk- hasene ile techiz edip,
btn leme muallim ve meden mmetlere stad eyledi.
Bak, hem zhir bir tasallut ile deil; belki akllarn,
ruhlarn, kalblerini, neslerini feth ve teshir ederek; hem
kendisi mahbub-u kulb, hem muallim-i ukl, hem
mrebbi-i nfus, hem sultan- ervh oldu.
YEDNC REHA
Bilirsin ki, sigara gibi kk bir deti, kk bir
kavimden, byk bir hkim, byk bir himmetle ancak
daim kaldrabilir. Hlbuki bak bu zt (a.s.m.) ok
bykdetleri, hem inat, mteassb byk kavimlerden,
kk bir kuvvetle,kk bir himmetle az bir zamanda ref
edip; yerlerine, yle bir secaya-y liyeyi dem ve
damarlarna karm olarak vaz ve tesbit eyliyor. Bunlar
gibi daha pek ok harika icraat yapyor. te u asr-
saadeti grmeyenlere, Ceziretl-Arab gzlerine
sokuyoruz. Yz lozofu alsnlar oraya getirsinler, yz sene
alsnlar, O ztn (a.s.m.) o zamana nisbeten bir senede
yapt icraat- liyenin yzde birisini acaba yapabilirler
mi?
SEKZNC REHA
Hem bilirsin ki; kk bir adam, kk bir haysiyetle,
kk bir cemaatte, kk bir meselede, mnazaral bir
dvda, hicapsz, pervsz, kk fakat haclet-ver bir
yalan, dmanlar yannda hilesini hissettirmeyecek
derecede teessr ve tel gstermeden syleyemez.
imdi bak bu zta (a.s.m.); pek byk bir vazifede, pek
byk bir vazifedar olarak, pek byk bir haysiyetle, pek
byk bir emniyete muhta olduu bir hlde, pek byk
bir cemaatte, pek byk husumet karsnda, pek byk
meselelerde, pek byk bir dvda, byk bir
serbestiyetle, bilperv, biltereddt, bilhicap, telsz,
samim bir safvetle, byk bir ciddiyetle, hasmlarnn
damarlarna dokunduracak edit ve ulv bir srette
syledii szlerinde hi hilf bulunabilir mi? Hi hile
karmas mmkn mdr? Kell!
1
` Evet, hak aldatmaz, hakikatbn
aldanmaz. Hak olan meslei hileden mstandir.
Hakikatbnin gzne hayalin ne haddi var ki hakikat
grnsn, aldatsn?
1. "Bu Kur'n, kendisine vahyolunandan baka birey deildir." Necm Sresi,
53:4.
DOKUZUNCU REHA
te, bak, ne kadar merak-ver, ne kadar cazibedar, ne
kadar lzumlu, ne kadar dehetli hakaiki gsteren mesili
ispat eder. Bilirsin ki, en ziyade insan tahrik eden meraktr.
Hatta, eer sana denilse, Yar mrn, yar maln versen,
Kamerden, Mteriden biri gelecek; Kamerde, Mteride
ne var, ne yok, sana haber verecek. Hem doru olarak
senin istikbalini ve senin bana ne geleceini gsterecek.
Elbette bil-tereddtvereceksin. Bak u zta ki (a.s.m.), her
haber verdii eyleri, ehl-i uhud ve ehl-i ihtisas olan
btn enbiya (a.s.) ve evliya imza edip, icma ve tevatr ile
tasdik ediyorlar.
Hem o zt (a.s.m.), yle bir sultann haberlerini doru
olarak sylyor ki, o sultann memleketinde Kamer, bir
sinek gibi, bir pervane etrafnda dner. Arz olan o pervane
ise, bir lmba etrafnda pervaz eder. Gne olan o lmba
ise, o Sultann binler menzillerinden bir misarhanesinde,
yz binler misbahlar iinde bir lmbasdr.
Hem yle bir acaip bir lemden hakik olarak bahseder,
yle bir inklptan haber verir ki, binler kre-i arz bomba
olsa, patlasalar, o kadar acip olmaz. Bak, onun lisnndan

1

2

3
gibi
sreleri iit.
1. Gne drlp doplandnda. Tekvir Sresi, 81:1.
2. Gk atlayp yarld zaman. ntar Sresi, 82:1.
3. O Kaaria, o iddetli ses kararak arpan!
Hem yle bir istikbalden doru olarak haber verir ki, u
dnyev istikbal, ona nisbeten bir katre serap
hkmndedir.
Hem yle bir saadetten pek ciddi olarak haber verir ki,
btn saadet-i dnyeviye ona nisbeten bir berk-i zilin bir
ems-i sermede nisbeti gibidir.
ONUNCU REHA
Evet, byle acip ve muamm-ld u kinatn perde-i
zahiriyesi altnda, elbette ve elbette byle acaip bizi
bekliyor. Byle acaibi haber verecek, byle harika,
fevkalde muciznm bir zt (a.s.m.) lzmdr.
Bu ztn (a.s.m.) gidiatndan grnyor ki, o gryor,
sonra grdn sylyor.
Hem bizi ve bu dnyamz halkeden ve bizi nimetleriyle
perverde eden u semvtve arzn lh bizden ne istiyor,
marziyt nedir? Pek salam olarak bize ders veriyor.
Hem, daha bunlar gibi pek ok merak-ver, lzumlu
hakaiki ders veren bu zta (a.s.m.) kar hereyi brakp
ona komak, onu dinlemek lzm gelirken, ekser insanlara
ne olmu ki, sar olup kr olmular, belki divane olmular
ki bu hakk grmyorlar ve hakikati iitmiyorlar,
anlamyorlar?
ON BRNC REHA
te, u zt (a.s.m.) vahdniyetin, hakkaniyetderecesinde
hak bir burhan- ntk ve bir delil-i sdk olduu gibi,
harin ve saadet-i ebediyenin dahi bir burhan- kat, bir
delil-i stdr. Evet, nasl ki o zt (a.s.m.) hidayetiyle
saadet-i ebediyenin sebeb-i husul ve vesile-i vusuldr;
yle de, duasyla, niyazyla o saadetin sebeb-i vcudu ve
vesile-i icaddr.
te, bak: O Zt (a.s.m.), yle bir salt- kbrda dua
ediyor ki, gya bu cezire, belki arz, onun azametli
namazyla namaz klar, niyaz eder.
Bak, hem yle bir cemaat-i uzmda niyaz ediyor ki,
gya ben demin, demden asrmza ve kyamete kadar
btn nuran, kmil insanlar, ona ittib ediyorlar, iktid
ediyorlar. Duasna min diyorlar.
Bak, hem yle bir hcet-i mmeiin dua ediyor ki, deil
ehl-i arz, belki ehl-i semvt, belki btn mevcudat,
niyazna, Evet, y Rabben, ver, biz de istiyoruz diyorlar.
Hem yle fakirne, yle hazinne, yle mahbubne,
yle mtakne, yle tazarrukrne dua ediyor ki, btn
kinat alattryor, duasna itirak ettiriyor.
Bak, hem yle bir maksat, yle bir gaye iin dua ediyor
ki, insan ve lemi, belki btn mahlkat esfel-i slne
sukuttan, kymetsizlikten, faydaszlktan kurtarp, l-y
illiyyne, kymete, bekaya, ulv vazifeye karyor.
Bak, hem yle yksek bir zr- istimdatkrne ve yle
tatl bir niyaz- istirhamkrne ile istiyor, yalvaryor ki,
gya btn mevcudata, semvt ve Ara iittirip, onlar
vecde getirip, duasna min, Allahmme min dedirtiyor.
Bak, hem yle Sem, Kermbir Kadrden, hem yle
Basr, Rahm bir Almden hcetini istiyor ki, bilmahede,
en haf bir zhayatn en haf bir hcetini, en haf bir niyazn
iitir, grr, kabul eder, merhamet eder. nk istediini,
velev lisn- hl ile bile olsa verir. Hem yle bir sret-i
hakmne, basrne, rahmnede verir ki, bu terbiye ve
tedbir yle Sem ve Basre ve yle Kerm ve Rahme has
olduundan phe brakmaz.
ON KNC REHA
Acaba btn ben demi arkasna alp, arz stnde
durup, Ar- zama mteveccihen el kaldrp dua eden u
eref-i nev-i insan ve ferd-i kevn- zaman ve fahr-i kinat
(a.s.m.) ne istiyor?
Bak, saadet-i ebediyeistiyor. Beka istiyor. Lika istiyor.
Cennet istiyor. Bu mery-y mevcudatta cemllerini
gsteren btn esm-i kudsiye-i lhiye ile beraber istiyor.
Hatta, eer rahmet, inyet, hikmet, adalet gibi hesapsz o
matlubun esbab- mucibesi olmasayd, u ztn (a.s.m.) tek
duas, baharmzn icad kadar kudretine haf gelen u
Cennetin binasna sebebiyet verecekti.
Nasl ki onun risaleti u dr- imtihann almasna
sebebiyet verdi. Acaba ehl-i akl ve ehl-i tahkike
1

dedirten u mehud intizam- fik,
u rahmet iinde kusursuz hsn- sanat ve misilsiz
ceml-i Rububiyet, hi byle bir irkinlii ve byle bir
merhametsizlii ve byle bir intizamszl kabul eder mi
ki, en cz bir mahlkundan, en ehemmiyetsiz arzular ve
sesleri ehemmiyetle iitip ifa etsin; en ehemmiyetli
mahlkundan, en ehemmiyetli, en lzumlu arzular
ehemmiyetsiz grp iitmesin, anlamasn, yapmasn? H
ve kell, yz bin defa h! Byle bir ceml, byle bir
irkinlii kabul etmez, irkin olmaz.
1. mkn dairesinde, u varlk leminden daha mkemmeli, daha stn
yoktur. (mam- Gazal)
ON NC REHA
Gel arkada imdilik k, geri gidelim. Yoksa, yz sene
u zamanda, u cezirede kalsak, o ztn garaib-i icraatnn,
acaib vezinin, yzde birisini tamamen ihata edemeyiz ve
temsndan doyamayz. imdi, gel, stnde dneceimiz
her asra birer birer bak. Nasl o asrlar, o ems-i hidayetten
aldklar feyizle iek amlar; Eb Hanife, , Eb
Yezid-i Bistm, Cneyd-i Badd, eyh-i Geyln,
Muhyiddin-i Arab, mam- Gazl, Ebul-Hasan- azel,
ah- Nakibend, mam- Rabbn gibi milyonlar mnevver
meyveleri veriyor.
Mehudtmzn tafsiltn baka vakte tlik edip, o zta
bir salvat getirmeliyiz.
1


.


..
.





..




. .
1. Rahmnr-Rahmden, Ar- zamdan gelen Furkan- Hakmin kendisine
indii EfendimizMuhammede, mmetinin hasenat adedince milyonlar salt
ve milyonlarselm olsun. Risaleti Tevrat, ncil ve Zeburda mjdelenen;
nbvveti irhstla, cinlerinhtieriyle, insanlk leminin evliyalaryla, beerin
khinleriylemjdelenen; bir iaretiyle ay paralanan Efendimiz Muhammede,
mmetinin hasent adedince milyonlar salt ve selm olsun. Davetine
aalarnkoup geldii, dusyla yamurun hemen iniverdii, scaktan korumak
iin bulutlarn ona glge yapt, bir lek taamyla yzlerce insanndoyduu,
parmaklarnn arasndan defa kevser gibi sularn alad,onun hrmetine
Allahn, kertenkeleyi (keleri), ceyln, aa ktn,zehirli keinin kolunu,
deveyi, da, ta ve topra konuturduu,Miracn sahibi ve gznn asla
amad o mucize-i kbrda ruyetullahamazhar olan Efendimiz ve efimiz
Muhammede, Kurnn bidyet-inzulnden zamann nihayetine kadar onu
okuyan her bir okuyucununokuduu her bir kelimenin temevvct- haviye
aynalarnda Rahmnnizniyle temessl eden btn kelimelerinin btn hareri
adedince,milyonlar salt ve selm olsun. Btn bu salvatlardan her
birihrmetine bizi maret et, ey lhmz, bize merhamet et. min.
ON DRDNC REHA
ut- Mrifetin-Neb namndaki Trke bir risalede
delil-i nbvvet-i Ahmediyeyi (a.s.m.) beyan etmiim.
Hem onda Kurn- Hakmin vcuh-u iczn icmlen
zikretmiim. Yine Lemet namnda Trke bir risalede
Kurnn krk vecihle mucize olduunu beyan edip, krk
vcuh-u iczna iaret etmiim. O krk vecihten yalnz
nazmndaki belgati, rtl-cz namnda bir tefsir-i
Arabde, yz yirmi sayfa iinde yazmm. Eer ihtiyacn
varsa u kitaba mracaat edebilirsin.
Birinci burhan- tevhidin mfessiri, ikinci burhan-
natkn musaddk olan nc burhanmz, Kurn-
Hakmdir.
Gemi derslerden anlarsn ki, Rabbimizden gelen ve
Rabbimizi bize tarif eden Kurn,
u kitab- kebir-i kinatn tercme-i ezeliyesi,
u sahif-i arz ve semda mstetirknz-u esm-i
lhiyenin keaf,
u sutr-u hdistn altnda muzmer hakaikn mifth,
u lem-i ehadetperdesi arkasndaki lem-i gayb
cihetinden gelen iltiftt- Rahmniye ve hitbt-
ezeliyenin hazinesi,
u avlim-i mneviye-i slmiyenin gnei, temeli,
hendesesi, lem-i uhreviyenin haritas,
Zt ve sft ve esma ve un-u lhiyenin kavl-i rihi,
tefsir-i vzh, burhan- kt, tercman- st,
u lem-i insaniyetin mrebbsi, hikmet-i hakiksi,
mridi, hdsi,
nsana; hem bir kitab- hikmet,
hem bir kitab- eriat,
hem bir kitab- dua ve ubudiyet,
hem bir kitab- emir ve davet,
hem bir kitab- zikir,
hem bir kitab- kirgibi,
insann btn hct- mneviyesine kar birer kitap,
hem btn muhtelif ehl-i meslik ve merib olan
evliya ve sddknin, asya ve muhakkiknin her birinin
mereplerine lyk birer risale ibraz eden bir ktphane-i
mukaddestir.
Tekraratndaki lema-i icza bak ki: Kurn kitab- zikir,
kitab- dua, kitab- dvet olduundan, iinde tekrar
mstahsendir, belki elzemdir, belki ebldr. Zira, zikrin
eni, tekrar ile tenvirdir. Duann eni, terdad ile takrirdir.
Emir ve davetin eni, tekrar ile tekittir.
Hem herkes her vakit btn Kurn okumaya muktedir
olamaz veya muvaffakolmaz, fakat bir sreye galiben
muktedir olur. Onun iin, mhimmakasd- Kurniye
ekseruzun srelerde derc edilerek, her bir sre birer kk
Kurn hkmne gemi. Demek, hi kimseyi mahrum
etmemek iin, kssa-i Ms (a.s.) gibi baz maksatlar tekrar
edilmi.
Hem cismn ihtiyacat gibi, mnev hct dahi
muhteliftir. Bazsna insan her nefes ona muhta olur:
cisme hava, ruha Hgibi. Bazsna her saat, Bismillh gibi
ve hkez... Demek, tekrar- yt, tekerrr- ihtiyatan
ilerigelmi. O ihtiyaca iaret etmek, hem ihtiyac uyandrp
tevik etmek,hem itiyak ve itah tahrik etmek iin,
Kurnda baz kssalar tekerrr ediyor.
Hem Kurn messistir, bir din-i mbnin esasatdr ve
u lem-i slmiyetin temelleridir ve itimat- beeriyeyi
deitirip muhtelif tabakatn mkerrer suallerine cevaptr.
Messise, tesbit iin tekrar lzmdr. Tekit iin terdad
lzmdr. Teyit iin takrir, tahkik, tekrir lzmdr.
Hem yle mesil-i azmeden ve hakaik-i dakikadan
bahsediyor ki, umumun kalblerinde yerletirmek iin, ok
defa muhtelif sretlerde tekrar lzmdr.
Bununla beraber, sretentekrardr. Fakat, mnen her bir
yette, her bir kssada ok mani, ok fevaid, ok vcuh,
ok tabakat vardr. Her bir makamda ayr ayr mn ve
fayda ve maksat iin zikrediliyor.
Kurnn, mesil-i kevniyenin bazsnda ipham ve icmli
ise, irad bir lema-i icazdr.
Eer desen: Acaba neden Kurn- Hakm, mevcudattan,
felsefenin bahsettii gibi bahsetmiyor? Baz mesili
mcmel, mphem brakyor; bazsn, nazar- umumyi
okayacak, hiss-i mmeyi rencide etmeyecek, kr-i avam
tciz edip yormayacak bir sret-i basitne ve zahirnede
sylyor.
Cevaben deriz ki: Felsefe hakikatin yolunu arm.
Gemi derslerden anladn ki, Kurn- Hakm u kinattan
bahseder, ta Zt ve sft ve esm-i lhiyeyi bildirsin. Yani,
bu kitab- kinatn mansini anlatp, ta Hlk tanttrsn.
Demek Kurn, mevcudata kendileri iin deil, Mcidleri
iin bakyor. Hem umuma hitap ediyor. lm-i hikmet ise
mevcudata mevcudat iin bakyor. Hem, havassa ve ehl-i
fenne hitap ediyor. yleyse, madem ki Kurn- Hakm
mevcudat delilyapyor, burhan yapyor; delil zahir olmak
ve nazar- umumde abukanlalmak gerektir. Hem
madem ki Kurn- Mridbtn tabakat- beere hitap
ediyor. Kesretli tabaka ise tabaka-i avamdr. rad ister ki,
lzumsuz eyleri ipham ile icmal etsin; dakik eyleri temsil
ile takrib etsin. Malatalara drmemek iin, nazar-
zahirlerinde bedih olan eyleri lzumsuz, belki zararl bir
srette tayir etmesin.
Mesel gnee der, Dner bir siracdr, bir lmbadr.
Zira, gneten, gne iin ve mahiyeti iin bahsetmiyor.
Belki bir nevi intizamn zemberei ve merkezi ve intizam
ve nizam ise Sniin yine-i marifeti olduundan
bahsediyor.
Evet,
1
der. Yani, Gne dner. Bu
dner tabiriyle, k ve yazn, gece ve gndzn
devernndaki muntazam tasarruft- kudreti ihtar ile
azamet-i Snii ifham eder. Bu dnmek hakikati ne olursa
olsun, maksud olan, mensuc, mehud intizama tesir etmez.
Hem
2
der. u tabir ile, bu
lemin bir kasr sretinde olduunu, iinde olan eyann,
insana ve zhayata ihzar edilmi mzeyyenat ve matmat
ve levazmat ve gne dahi musahhar bir mumdar
olduunu ihtar ile rahmet ve ihsan- Hlk ifham eder.
imdi bak, u sersem, geveze felsefe ne der? Diyor ki:
Gne bir ktle-i azme-i myia-i nriyedir. Ondan frlam
olan seyyrt etrafnda dndrr, cesmetibu kadardr,
mahiyeti byledir, yledir der. Ruha, muvahhi
birdehetten ve bir hayretten baka, bir keml-i ilm
vermiyor. Gnein enmhim olan vazifesinden, en byk,
en gzel, en tatl bir hakikat- ilmiyeyi ruha veren bahs-i
Kurn gibi bahsetmiyor.
1. Ysin Sresi, 36:38.
2. Gnei bir kandil yapt. Nuh Sresi, 71:16.
Buna kyasen, btnenkof, zhiren mutantan felsef
meselelerin ne kymette olduunu anla. Onun aaa-i
surisine aldanp Kurnn gayet li ve fehme gayet karib
olan beyan- muciznmsna kar hrmetsizlik etme.

1
HAYE-1
Ey birader! Dman harite olsa, insan, silhsz o
dmanla geinebilir. Fakat dman kal iinegirse ve
gizlense, o vakit o dmana kar silhlanmak, zrh giymek
vegayet dikkat etmek, hem pek ciddi sebat etmek lzmdr.
Ta ki hayat- ebedsini haf darbelerden kurtarabilsin.
1. Sakn dnya hayat sizi aldatmasn. O ok aldatc eytan da Allah ile
(yaniAllahn azbn unutturup sadece affna gvendirerek) sizi
aldatmasn(isyana srklemesin.) Lokman Sresi, 31:33.
Haiye-1 Bu ksm, nc dersten ta sekizinci dersin nihayetine kadar,
tafsilen yazld hlde ehemmiyeti iin, burada bir hlsas tekrar yazlmas
mnasiptir.
Ey karde! Zrh ve silh, namaz ve takvadr. Kurnn
zincirini muhkemtut. Onun szne kulak ver. Bakalar
seni aldatmasn. u zamann gal sarholar iinde seni,
terk-i eaire ve medeniyet-i dnyaya davet edenlere de ki:
Hey sersem galler! Benim halim sizi dinlemeye msait
deil. Zira benim arkamda, takulamn dibine kadar
yaknlaan ecel arslan beni tehdit ediyor. Venmde bir
daraac dikilmi ki, gece-gndzn dnmesinden, zeval
ve rak aac tesmiye edilen bu rak- elm, benimle btn
sevdiklerimi asp mahvetmektedir. Ve sa tarafmda,
cierlerime kadar ileyen bir acz yaras var. Nihayetsiz zaaf
ve aczimle, nihayetsiz dman ve mehalikin hcumuna
maruzum. Sol tarafmda, kalbimin iine kadar girmi bir
fakr yaras var. Nihayetsiz fakr ve isa ve nihayetsiz hct
ve mle mptelym. En zelil hayvandan daha ciz, daha
zayf iken, dnya kadar metalibe ve makasda muhtacm.
Bunlarla beraber, yle bir yolcuyum ki, nmde
ebedl-bda giden uzun bir yol var. Bu uzun yolda birinci
menzilim dnya, ikinci menzilim kabirdir. Bu yolda zd
ister, ziya ister. te, mukaddes Kurn, bana bu dehetleri
izale ediyor. Helakete, lma alan bu bekapy, saadete,
rahmete alacak be kapya tebdil edecek iki tlsm-
imanyi ve iki ilc- slmyi ve bir nur-u Kurnyi Kurn
bizevermitir.
O tlsm- imannin biri, o mthi ecel arslann,
musahhar bir atadndrr ve zerine bizi bindirir. Ve bizi,
zindan- dnyadan kurtarr,huzur-u Rahmana gtrr,
cennet-i bakiyeye koydurur.
kinci olan tlsm- iman ile o daraacn, yani zeval ve
rakn ellerini tutup, tazelenen gzel manzaralar stnde
yaplmbir salncak hkmne getirir. Yani, nehr-i zaman ve
bahr-i dnyadatazelenen elvah- sanat- Rabbaniyeyi
seyretmek iin, bir merkeb-i seyr ve tenezzh olur.
Kurn- Hakmin bir ilcyla o aczyaras, tevekkl
glne ve teslim ieine dner. Btn arlklarm, beni
kaldran tevekkl senesine koyup, aczin izcatndan beni
kurtaryor. Emr-i kn-feyekne mlik olan bir sultan-
cihana, acz tezkeresiyle istinad eden bir insana, ne gibi
birey ar olabilir?
Kurn- Kerimin ikinci ilc, fakryarasn, vesile-i rzk
ve rahmet-i bnihayeye ve itiha-i lezzet-i nimet-i bgayeye
tebdil ve tashih eder.
Evet, nihayetsiz semerat- rahmete a olan ruh ve
letif-i beer, o nihayetsiz semerat- rahmete fakr ve
ihtiyacn hissettike, lezzet-i saadeti tezayd eder. Byle
fakire, fakir nm ar gelebilir, fakat
1
bu srra
iaret eder.
1. Fakrm, iftiharmdr.
Hem, Kurn- Kerimin verdii zd ve takva ile ve nr-u
hidayetle, zulmat- berzah ve ehval-i hair sn olur. Ve o
vesika-i Kurniye ile insan, bin senelik bir yolu bir gnde
kat eder.
Ey gal! Eer lm ldrebilirsen, zevali dahi
dnyadan izale edebilirsen ve aczve fakr beerden
kaldrabilirsen ve katittariklik yapmak iin zihayatn,
hususan insann ebede giden yolunu seddedecek bir are
bulmusan, dinden istina ve dinin eairini terk etmeye
insanlar davet edebilirsin.
Yoksa ey sersem! Sus! Kurn- Azimann dediini
dinle.
Evet, bu be emir, be yt- uzmdr. Rad gibi mthi
sadalaryla

1
yetini okuyorlar. Ve

2
yetinin hakikatine hkmediyorlar.
1. Sakn dnya hayat sizi aldatmasn. O ok aldatc eytan da Allah ile
(yaniAllahn azbn unutturup sadece affna gvendirerek) sizi
aldatmasn(isyana srklemesin.) Lokman Sresi, 31:33.
2. Kurn okunduu zaman onu dinleyin ve susun ki, rahmete eriesiniz.
Arf Sresi, 7:204.
te bu sadalara kar vesvese-i medeniyet olan senin
medeniyeti szlerin, sivrisinein vzlts kadar da
olmuyor. yleyse ihtiyaryla, Kurnn tlsm ve illarn
terk edip seninle dallet yoluna gidecek, ancak senin gibi
bir sarho lzm ki, ya heves-i nefs veya hrs- hret veya
zndka-i felsefe veya sefahet-i medeniyet veya derd-i
maiet veya kin ve intikam veya gurur gibi bir mskiratla o
derece sarho olmal ki, hereye kendini muktedir ve mlik
bilsin ve herey benimdir desin ve kendini lyemut
tahayyl etsin.
Hem sen Ben de Frenk gibi olacam diyemezsin ve
Frenk gibi olamazsn. nk bir Frenk, Muhammed
(a.s.m.) Hazretlerini kabul etmezse de s ve Ms
Aleyhimesselm veya sir enbiyalarn birini bir derece her
naslsa kabul eder. Sen ise, Nebiy-yi hirzaman
Aleyhissalt Vesselm Hazretlerinin zincirinden ktn
ve derslerini terk ettiin dakikada, senin ruhunda
nihayetsiz bir tahribat, bir boluk, bir karanlk peyda
olacak. Ve senin ruhunda hibir kemlt ve ahlk- liyeye
yer kalmayacak. Meer insaniyetini sndrp, zaman- hl
ile mukayyed srf bir hayvan olabilesin.
Hlbuki insan, mstakbelin korkusuna, mzinin
hznne giriftardr. Bu ikisi insan pek ciddi dndrr.
nsann ban mtemadiyen dver. nsan, bu havf ve
hznden kurtaracak ancak bir tek medetkr var, o da
Kurn- Azimandr ki, iln eder.
1

der, bearet verir.
Bu ksm, ehl-i dalletin sahife-i
zulmniyesini tasvireden levhadr.
Beni dnyaya arma,
Dem gaet hicab oldu;
Btn eya u mevcudat,
Vcut desen, onu giydim,
Hayat desen onu tattm,
Aklayn- ikab oldu,
mr ayn- hev oldu,
Amel ayn- riya oldu,
Visal nefs-i zevl oldu,
Bu envarzulmat oldu,
Bu savtlar ny- mevt oldu,
Ulmevhma kalb oldu,
Lezzet ayn- elem oldu,
Habibdesen onu buldum,
Ona geldim fen grdm.
Ve nur-u Hak nihan grdm.
Birer fni muzr grdm.
Ah, ademdi, ok bel grdm.
Azap-ender azap grdm.
Beky bir bel grdm.
Keml ayn- heba grdm.
Emel ayn- elem grdm.
Devy ayn- d grdm.
Bu ahbab yetim grdm.
Bu ahyy mevat grdm.
Hikemde bin sekam grdm.
Vcutta bin adem grdm.
Ah, rakta ok elem grdm.
1. Bilin ki, Allahn dostlar iin ne bir korku vardr, ne de onlar mahzun
olurlar. Ynus Sresi, 10:62.
Bu sahife, ehl-i hidayetin sahife-i
nuraniyesini tasvir eden levhadr.
Dem gaet zevl buldu,
Vcut, burhan- Zt oldu,
Akl, miftah- kenz oldu,
Kemlin lem'as snd,
Zevlayn- visal oldu,
mr nefs-i ameloldu,
Zalmzarf- ziya oldu,
Btn eya ens oldu,
Btn zerrat- mevcudat,
Fakr kenz-i gnbuldum,
Eer Allah' buldunsa
Eer Mlik-i Mlke memlkisen
Eer hodbin ve kendi nefsine mliksen
Bil-haddin azaptr, tad,
Ve nur-u Hak ayan grdm.
Hayat, mir't- Haktr, gr.
Fen, bb- bekdr, gr.
Fakat ems-i ceml var, gr.
Elem, ayn- lezzettir, gr.
Ebed ayn- mrdr, gr.
Bu mevtte, hak hayat var, gr.
Btn asvat zikirdir, gr.
Birer zkir, msebbih gr.
Aczde tam kuvvet var, gr.
Btn eya senindir, gr.
Onun mlk senindir, gr.
Bil-addin beldr, gr,
Bel gayet ardr, gr.
Zilim, zil olan istemem!
Fniyim, fniolan istemem!
lim, l olan istemem!
cizim, cizolan istemem!
Ruhumu Rahmna teslim eyledim; gayr istemem!
sterim, fakat bir yr- bki isterim!
Zerreyim, fakat bir ems-i sermed isterim!
Hi ender hiim, fakat bu mevcudat birden isterim!
Maraz- Vesveseye Mptel
Olanlara Derstir
Ey maraz- vesvese ile mptel! Bilir misin vesvesen
neye benzer? Musibete benzer. Sen ona ehemmiyet
verdike ier, ehemmiyet vermezsen sner.Demek byk
nazarla baksan byr, kk grsen klr.
Korksan,arlar, hasta eder. Korkmasan, haf olur, haf
kalr. Mahiyetini bilmesen devam eder, bilsen gider.
yleyse, bu marazn devasndan Be Vechini beyan
edeceim. Belki, sana da ifa olur. Zira cehil onu dvet
eder. lim onu tardeder.
Birinci vecih: eytan, pheyi kalbe atar. Eer kalb kabul
etmezse, o pheden, etme dner. Hayale kar, etme
benzer baz htralar ve baz mna-i edeb irkin halleri
tasvir eder. Kalbe eyvah! dedirtir, yese drttrr.
Vesveseli adam zanneder ki, kalbi Rabbisine kar s-i
edepte bulunuyor. Mthi bir helecan hisseder. Bundan
kurtulmak iin huzurdan kaar, gaete dalmak ister.
Ey bare, tel etme! nk o, etm deil, belki
tahayyldr. Tahayyl- kfr, kfr olmad gibi,
tahayyl- etm dahi etm deildir. Zira etm, hkmdr.
Tahayyl, hkm deildir. Hem onunla beraber, o szler,
senin kalbin szleri deil. nk kalbin o szlerden
mteessir ve mteessiftir. Belki o szler, kalbe yakn olan
lmme-i eytanden gelen szlerdir. Bunun zarar, yalnz
tevehhm- zararla mtezarrr olmaktr. nk tahayyl,
hakikat tevehhm eder. eytann iini kalbine ml eder.
Zarar diye anlar, zarara der. eytann dahi istedii odur.
kinci vecih: Budur ki; mnlar, kalbden ktklar vakit,
plak olarak karlar ve plak olarak hayale girerler.
Sretleri, hayalde giyerler. Hayal ise, her vakit bir sebep
tahtnda bir nevi sretleri dokur. Ehemmiyet verdii
eylerin sretlerini yol stnde brakr. Hangi mn gese,
ona giydirir. Ya takar, ya bulatrr ya perde eder. Eer
mnlar mnezzehve temiz iseler, sretler mlevves ve
rezil ise, giymek yoktur; fakat temas vardr. Vesveseli
adam, temas telebbsle iltibas eder: Eyvah der. Kalbim
ne kadar bozulmu. Bu hisset-i nes beni matrud eder.
Bu yarann merhemi ise, ey bare! Bak, nasl ki
namazn edeb-i nezihanesinin vesilesi olan zhir taharete,
batnn btnndaki necaset tesir etmez. yle de, mani-i
mukaddesenin suver-i mlevveseye mcavereti zarar
etmez. Mesel, sen, yt- lhiyeyi tefekkr ediyorsun.
Birden bir maraz veya bir itah veya bevl gibi mheyyi bir
hal iddetle senin hissine dokunur. Elbette hayalin, deva-y
illet ve kaza-y hacet levazmatn grecek ve onlara
mnasip si sretleri nescedecek. O si sretlerin
ortalarndan geecek olan mani-i mukaddeseye ne
televvs var, ne zarar var, ne hatar var ve ne de beis var.
Yalnz hat, hasr- nazardr. Zann- zarardr.
nc vecih: Eya mabeynlerinde baz mnsebt-
hayye bulunur. Hi mit etmediin eyler iinde
mnasebet ipleri bulunur. Ya bizzat bulunur, veya senin
hayalin o ipleri yapm, onlar birbiriyle balam olur. Bu
srrn mnasebatndandr ki; bazan bir mukaddes eyi
grmek, bir mlevves eyi hatra getirir.
Fenn-i beyanda beyan olunduu gibi: Harite uzaklk
sebebi olan zddiyet, hayalde sebeb-i kurbiyettir. Yani iki
zddn sretlerinin cemine vasta, bir mnasebet-i
hayaliyedir. Bu mnasebetle olan tahattura, tedai-i efkr
tbir edilir. Mesel, sen namazda, mnctta, Kbe
karsnda, huzur-u Rabde iken, u tedai-i efkr seni tutup
en uzak mlyaniyat- rezileye sevk eder. Sen, intibaha
geldiin anda dn. Aman ne kusur ettim deyip tetkikle
megul olup durma!
Ta zayf mnasebet, senin dikkatinle kuvvet peyda
etmesin. Zira sen, teessr gsterdike ve ehemmiyet
verdike o tahattur, bir melekeye dner; bir maraz- hayal
olur. Korkma, maraz- kalb deildir. u nevi tahattur ise,
galiben ihtiyarszdr. Hassas asabilerde daha galiptir.
u yarann merhemi ise, nasl ki eytan ile melek-i
ilhamn kalb taraarnda mcaveretleri ve fccar ile
ebrarn karabetleri ve bir meskende durmalar zarar
vermez. yle de, tedai-i efkr saikasyla istemediin
sevimsiz pis hayaltn nezih efkrlarnn iine girmesi zarar
vermez. Meer kasten ola veya zarar zanniyle onunla
megul olasn.
Drdnc vecih: Amelin en iyi sretini taharriden neet
eden bir vesvesedir ki, takva zanniyle teeddd ettike hal
ona iddetlenir. Hatta yle bir dereceye varr ki, o amelin
daha evlsn ararken harama girer. Bazan bir snnetin
aramas, bir vacibi terk ettirir. Bu gibi, vesvese, ehl-i itizale
lyktr. nk onlar derler ki: Eyann ztnda hsn var.
Sonradan, o hsne binaen emredilmi. Eer kubhu varsa,
sonradan o kubha binaen nehyedilmi.
Demek, eyada hsn ve kubh ztdir. Emir ve nehy-i
lh ona tbidir. Bu mezhebe gre insana, her iledii
amelde bir vesvese gelebilir. Acaba amelim, nefsl-
emirdeki gzel sretle yaplm mdr? diyebilir.
Amma, mezheb-i hakolan ehl-i snnet velcemaat derler
ki: Cenb- Hak, bireye emreder, sonra hsn olur;
nehyeder, sonra kabih olur. Demek emir ile gzellik, nehiy
ile irkinlik tahakkuk eder. Demek hsn ve kubuh,
mkellen ttlana bakar. Mesel sen, namaz kldn veya
abdest aldn. Hlbuki namazn ve abdestini fesada
verecek bir sebep nefsl-emirde varm. Lkin sen, ona
hi muttali olmadn. Senin namazn ve abdestin hem
sahihtir, hem hasendir. Hakikatta senden kabul edilir.
nk mazursun.
yleyse, zahireneriata muvafk ilediin ameline
Acaba sahih olmu mu? deyip vesvese etme. Fakat,
Kabul olmu mu? de, gururlanma, ucbe girme. Madem
ki, dinde harec yoktur; madem ki drt mezheb haktr;
yleyse, istifara mncer olan derk-i kusur, gurura incirar
eden ryet-i hsn- amele mreccahtr. Yani, byle
vesveseli adam, amelini gzel grp gurura dmektense;
kusurunu grse, istifar etse daha evldr. Sen vesveseyi at.
eytana de ki, u hl, harecdir. Ysr- dine mnadir.
Hakikat- hle muttali olmak gtr. En ekal bu amelim,
bir mezheb-i hakka muvafktr. Ben, lyk- vechiyle eda-y
ibadette aczimi itiraf ederek istifar ile, tazarru ile,
merhamet-i lhiye dehalet ediyorum. Aczim, kusurumun
af olunmasn, ve ksr amelimin kabul olunmas iin bir
vesilem olur de.
Beinci vecih: phe sretinde gelen vesvesedir. Bare
vesveseli, baz tahayyl halt, taakkul halat ile iltibas
eder. Hayale gelen pheyi, akla gelen bir phe tevehhm
edip, itikadna halel gelmi zanneder. Bazan, tevehhm
ettii pheyi, ek zanneder. Bazan, tasavvur ettii pheyi,
bir tasdik-i akl zanneder. Bazan, bir emr-i kfrde,
tefekkr, hilf- iman zanneder. Eyvah! Kalbim
bozulmu der.
Hlbuki; tahayyl, tevehhm, tasavvur, tefekkr; tasdik-i
aklden, izan- kalbden ayrdrlar, bakadrlar. Tahayyl,
tevehhm, tasavvur, tefekkr, phe ve tereddt deildirler.
Lkin tekerrr edip istikrar peyda etseler, bazan bir nevi
phe-i hakiki onlarda tevelld eder.
u nevi vesvesenin en mhimmi budur ki: Vesveseli
adam, imkn- zt ile imkn- zihnyi iltibas eder. Yani,
birey ztnda mmknse, onu zihnen, ilmen mmkn ve
mekk olduunu tevehhm eder. Hlbuki, imkn- zti
yakn-i ilmye ve zaruret-i zihnye mna deildir. Mesel,
bu dakikada, ztnda, Karadenizin yere batmas
mmkndr, muhtemeldir. Hlbuki, yaknen, yerinde
olduunu hkmediyoruz. O ihtimal ve o imkn- zt bize
bir ek vermez.
Mesel, gne mmkndr ki, bugn gurub etmesin,
veya yarn tul etmesin. Hlbuki bu imkn ve bu ihtimal,
ilm-i yakinimize zarar vermez. Demek, baz hakaik-i
imaniyede, yani hayat- dnyeviyenin gurubu ve hayat-
uhreviyenin tulu gibi imkn- zt cihetinde gelen evham,
yakn-i imanye zarar vermez. Btn bunlarla beraber asl
vesvese, teyakkuza sebeptir. Taharriye didir, ciddiyete
vesiledir. Lkaytl atar, tehavn defeder. O art ile ki;
ifrata varmasn, galebe almasn.
(On nc lemann on ikinci iaretinden)
DRDNC SUAL: Ehl-i dalletin kazandklar
muvaffakiyet ve gsterdikleri kuvvet ve ehl-i hidayete
galebeleri gsteriyor ki, onlar bir kuvvete ve bir hakikate
istinad ediyorlar. Demek ya ehl-i hidayette zaaf var veya
onlarda bir hakikat var.
Elcevap: H! Ne onlarda hakikat var, ne ehl-i hakta
zaaf vardr. Fakat, maatteessf, ksrnnazar,
muhakemesiz bir ksm avam tereddde dp vesvese
ediyorlar, akidelerine halel geliyor. nk diyorlar: Eer
ehl-i hakta tam hak ve hakikat olsayd, bu derece
malbiyet ve zillet olmamak lzmd. nk hakikat
kuvvetlidir.
1
olan kaide-i
esasiye ile, kuvvet haktadr. Eer ehl-i hakka mukabil
galibne gelen ehl-i dalletin hakik bir kuvveti ve bir
nokta-i istinad olmasayd, onlarda bu derece galibiyet ve
muvaffakiyet olmamak lzm gelecekti.
1. Hakdaima stn gelir; hakka galebe edilmez. Bu hakikatin Buhar, Ceniz:
79daki rivayeti u ekildedir:
Elcevap: Ehl-i hakkn malbiyeti kuvvetsizlikten,
hakikatsizlikten gelmedii, sabk iaretlerle kat ispat
edildii gibi, ehl-i dalletin galebesi de kuvvetlerinden ve
iktidarlarndan ve nokta-i istinad bulduklarndan
gelmedii, yine o iaretlerde kat ispat edildiinden, bu
sualin cevab, sabk iaretlerin heyet-i mecmuasdr. Yalnz
burada desiselerinde, istimal ettikleri bir ksm silhlarna
iaret edeceiz. yle ki:
Ben kendim mkerreren mahede etmiim ki, bu
zamanda yzde on ehl-i fesat, yzde doksan ehl-i salhat
malp ediyor. Hayretle merak ettim. Tetkik ederek
katiyen anladm ki, o galebe kuvvetten ve kudretten
gelmiyor, belki fesattan ve alaklktan ve tahripten ve ehl-i
hakkn ihtilfndan istifade etmelerinden ve ilerine ihtilf
atmaktan ve zaif damarlar tutmaktan ve alamaktan ve
hissiyat- nefsaniyelerini ve arz- ahsiyelerini tahrik
etmekten ve insann mahiyetinde muzr madenler
hkmnde bulunan fena istidatlar ilettirmekten ve an ve
eref namyla, riykrne nefsin ravuniyetini okamaktan
ve vicdanszca tahribatlarndan herkesin korkmasndan
ileri geliyor. Ve o misillu eytan desiseler vastasyla
muvakkaten ehl-i hakka galebe ederler. Fakat
1

srryla,
2
dsturuyla,
onlarn o muvakkat galebeleri, menfaat cihetinde onlar iin
ehemmiyetsiz olmakla beraber, Cehennemi kendilerine ve
Cenneti ehl-i hakka kazandrmalarna sebeptir.
1. Gerek sonu takv sahiplerinindir. Arf Sresi, 7:128.
2. Hak daima stn gelir; hakka galebe edilmez. Bu hakikatin Buhar,Ceniz:
79daki rivayeti u ekildedir:
te, dallette, iktidarszlarn muktedirgrnmeleri ve
ehemmiyetsizlerin hret kazanmalar iindir ki, hodfuru,
hretperest, riykr insanlarn ve az bireyle iktidarlarn
gstermek ve ihfe ve zrar cihetinde bir mevki kazanmak
iin ehl-i hakka muhalif vaziyete girerler. Ta grnsnler
ve nazar- dikkat onlara celb olunsun. Ve iktidar ve
kudretle olmayan, belki terk ve atletle sebebiyet verdii
tahribat onlara isnad edilip onlara bahsedilsin. Nasl ki
byle hret divanelerinden birisi namazgh telvis etmi,
ta herkes ondan bahsetsin. Hatt telvis edenden lnetle de
bahsedilmi de, hretperestlik damar kendisine bu lnetli
hreti ho gstermi diye darbmesel olmu.
(On nc lemann on nc iaretininnc
noktasndan)
eytann bu desisesine benzer dier bir desise ile,
insann selmet-i krini ifsad ediyor, hakaik-i imaniyeye
kar shhat- muhakemesini bozuyor ve istikamet-i krini
ihll ediyor. yle ki:
Bir hakikat-i imaniyeye dair yzer delil-i ispatiyenin
hkmn, nefyine dellet eden bir emre ile krmak ister.
Hlbuki, kaide-i mukarreredir ki, Bir ispat edici, ok
nefyedicilere tereccuh ediyor. Bir dvya msbit bir
ahidin hkm, yzler nflere rcih oluyor. Bu hakikate bu
temsil ile bak. yle ki:
Bir saray, yzer kapal kaplar var. Birtek kapnn
almasyla o sarayagirilebilir, teki kaplar da alr. Eer
btn kaplar ak olsa, biriki tanesi kapal olsa, o saraya
girilemeyecei sylenemez.
te, hakaik-i imaniyeo saraydr. Her bir delil, bir
anahtardr; ispat ediyor, kapy ayor. Bir tek kapnn kapal
kalmasyla o hakaik-i imaniyeden vazgeilmez ve inkr
edilmez. eytan ise, baz esbaba binaen, ya gaet veya
cehalet vastasyla kapal kalm bir kapy gsterir; ispat
edici btn delilleri nazardan iskat ediyor. te bu saraya
girilmez. Belki bu saray deildir, iinde birey yoktur der,
kandrr.
te, ey eytann desiselerine mptel olan bare insan!
Hayat- diniyenin, hayat- ahsiyenin ve hayat-
itimaiyenin selmetini dilersen ve shhat-i kir ve
istikamet-i nazar ve selmet-i kalb istersen, muhkemt-
Kurniyenin mizanlaryla ve Snnet-i Seniyyenin
terazileriyle aml ve htrtn tart! Ve Kurn ve Snnet-i
Seniyyeyi rehber yap! Ve

1
de, Cenb- Hakka iltica et!
1. Kovulmu eytann errinden Allaha snrm.
BR NUR TALEBESNN STAD
HAZRETLERNNDR-I BEKYA
RTHALLERNDEN EVVEL RSALE-
NUR VE STAD HAKKINDAK BR
TAKRZDR.

1

2
1. Her trl noksan sfatlardan yce olan Allahn adyla. Hibirey yokturki
Allah hamd ile tesbih etmesin. sr Sresi, 17:44.
2. Allahn selm, rahmeti ve bereketi ebediyen, dima zerinize olsun.
ok efkatli, pek kerm, hayatmdan ok azizstadm
Efendim Hazretleri!
Mbtedi ve pek acem bir ocuun, stadndan ald
dersi tekrar misill, cehl-i mrekkeb ierisinde pyan olan
u ciz talebenize Risale-i Nurun feyz-i nmtenahsinden
szlen iksir-i hayt, ruh ve kalbimi, akl ve idrak ve
uurumu, hissiyt- sehenin istilsndan vikaye ederek, en
mbarek bir mrid-i zam gibi himmet-i nmtenahsiyle,
en mhim bir kuvve-i da olarak, vcud mlknden nefs-i
emmre ve hev erlerini def ve tardederek, almaz ve
yklmaz bir sedd-i Kurn ve bir sedd-i iman tesis ediyor.
Risale-i Nur, nebtatn hatta cemdatn dahi lisn-
hlleriyle olan tesbihatn, kinatn medr- mefhareti olan
lisn- demle beyan ederek Hlk- Kinata takdim
etmesinden Risale-i Nur btn mahlukt ve btn zruh ile
de yaknen alkadar ve mnsebettardr.
Bu kadar ihatal, cmi, mnidar bir hayat-
nmtenahnin feyyaz nurlaryla kinatlar klanrken,
zulmatlar dalrken, asrlar ykanrken, gzleri felsefe
bataklnn amurlaryla kapal, kalbleri mhrl, beer
ehreli mtemerridlerin,
1
srrnn
mazhar o zavall dlln gruhunun hakaik-i Kurniyeye
kar kr, sar, gl olarak Hlk- Kinata isyanlar, hi
phesiz, kinat emsalsiz bir gadapla
gadaplandryor;
2
srryla Cehennemi
ileden karyor; mevcudata, lisn- hliyle: Yaasn
azb- Cehennem! dedirtiyor.
1. Hayvan gibi, hatt daha da aadrlar. Arf Sresi, 7:179.
2. Neredeyse fkeden paralanacak! Mlk Sresi, 67:8.
Risale-i Nur btn mizanlaryla ve riyz katiyyetiyle,
her trl hakaiki tam ispat etmesiyle; madd ilim ve
ravunane dncelerin neticesi ruhlar ziri karanlkta
olan bu zmrelerin mesuliyetleri, geen asrlardaki
mtemerrid kfre nisbetle daha katmerli bir srette eed
bir azaba inklp edecei sarahatle tezahr ediyor. Zira bu
dehetli asrn zndklar, itiraz veya inkr ettikleri hakikin
riyz katiyyetini, iki kerre iki drt eder derecesinde bir
katiyyetle, Risale-i Nurda bizzat mahede ettiklerinden
ve onlar daha dnyada iken teslime mecbur olduklarndan,
srf bir kfr- inad ile kfr iltizam etmelerinden, iblise
tb bu bedbaht iblis hizmetilerinin azabn, kfrleri gibi,
eedd-i azaba lyk klmaktadr.
Risale-i Nur tebiratyla, ihbar- gaybleriyle, gemi
asrlarn skinlerinin nazarlarn gpta ve tahsin ile asrmza
baktrmaktadr. Verset-i Nebev yoluyla pek ulviyeti haiz
ve mmetin en mbecceli olan ve birinci safn tekil eden
Ashab- Kiramn, hususiyle Hazret-i Alinin (r.a.) kermet-i
Aleviyeleri ve daha sonra muhakkiknin ve asyann
serraz Hazret-i Gavsn (k.s.) kermet-i Gavsiyeleriyle ve
Necmeddn-i Kbr ve Muhyiddn-i Arab (k.s.) gibi
kmmelnin kendilerinden sonraki asrlara ait iaretlerinin
emsalsiz sarahatlaryla, ziyann gnei ve hararetin atei
gstermesi gibi, Risale-i Nurdan en kat ve en sarih ve en
ziyadar bir srette tebiratlaryla ve ihbrt- gaybyeleriyle
beyanlar; ihsnt- lhiyenin emsalsiz hamd ve senaya
lyk bir ikramdr.

1
1. Allaha hamd olsun ki, bu Rabbimin bir ihsndr.
Risale-i Nur malm Szleriyle ve btn eczalaryla
cadde-i kbr-y Kurniyeyi gstermesi itibariyle, kemlin
hadd-i kusvasna sale vesile olduu gibi; myesi harc-
Kurn ile mzeyyen, msenna, muazzam, muhteem olan
Risale-i Nura lkaytlk etmek, temerrd ve inkrda
bulunmak, insan l-y illiyynin mukabili olan esfel-i
salne drr.
stadm Efendim Hazretleri! Ksr fehmim, naks
ifadem, ok mahdut ihatamla; iman ve irfan aacnn en
son ve en nes meyvesi Risale-i Nurun terihi ve izahn
ben yapamyorum. Zaten onu tam hakikatyla sekene-i
arzn hibiri ve hibir unsuru, mkemmel yapamaz. O
semv ilham mecmuasnn tari ve terihi ve izah;
kendisinin kendisine has, mmtaz ve serapa sehl-i
mmteni olan selasetli, hametli, ziyadar, mnakka,
mzeyyen olan ifade ve beyanlarnda nmayan ve orada
ziyabah ve nur-efandr.
Ey Risale-i Nur, ey mucize-i Kurn!
Mftehir seninle ins cin, zemin zaman,
Ikland kalpler, doldu nurunla cihan,
Binler selm sana ey mucize-i Kurn!
Ey Risale-i Nur, ey dertlilere derman!
Yangn gnllere b- kevser sen oldun,
k barelere vird-i seher sen oldun,
Gnllere takl inci cevher sen oldun,
Mftehir seninle ins cin, zemin zaman,
Binler selm sana ey mucize-i Kurn!
Yank gnllere sanki zemzem pnar,
Cennet-misl ortas, ba- Firdevs kenar,
Ruen lem, nurunla ey hidyet serdar!
Mftehir seninle ins cin, zemin zaman,
Binler selm sana ey mucize-i Kurn!
ok mk, ok kermstadm Efendim,
Huzur-u Hazretinizde, mnen rahle-i tedrisinizde,
irfannza mtak, feyzinizle serab u fakir, u ciz
talebenizin, Nurun derslerinden ald intibah ile, hakaik-i
Kurniyenin icazkr ve nmtenah ulv hakikatlarndan
ve mbarek feyzinizin tereuhat olarak yle bir hakikat
kalbime geldi:
Kurn- Azmndan dersimi okurken Sre-i
Lokmandaki

1
yetini kraat ederkengayr- ihtiyarkalbim, ruhum,
aklm bu kudsi kelmn pek derin, pek ulvmnasna
sapland. Bata asr- pk-i Muhammed (a.s.m.) olduu
hlde btn asrlarla konuan bu yet-i kerime, asrmza da
elbette bakmaktadr. Hususiyle bu yet-i celilenin
asrmzdaki tam msadaki olacak bir mnev zta ifreli
mklemesi ve hitab var diyerek iddetli bir ihtarn
sikyla baktm. O kudsi cmle-i Kurniye
2

nazm- celiline kadar, Risale-i Nur mellinin
doduu tarihe veya Risale-i Nurun mukaddematn
tahsiline balad tarihe, makam- cifrsiyle parmak
basmaktadr.
1. yi davranlar iinde kendini btnyle Allaha veren kimse, (gerekten en
salam kulpa) yapmtr. Lokman Sresi, 31:22.
2. Yapmtr. Lokman Sresi, 31:22.

(1292) ediyor. har iki defa saylrsa, (1302) ediyor.
Drt 24 , drt 160 , iki 100 , bir 10 , drt 240 , drt
120 , bir 3 , drt 20 , 3 , bir 8 ,
bir 80 , bir 100 , bir 4 , bir 20 , bir 400 . Yekn
1292 ederek mellin doum tarihini gstermektedir.
iki defa sayld takdirde (1302) tarihi eder ki; bu
tarih, Risale-i Nur mellinin tahsile, yani Nurun
basamaklarna balad zaman gsteriyor. leride Kurna
yaplacak taarruzlarda Nur akirtleri Kurnn emsalsiz
elmas klc Risale-i Nur ile yaplacak mcahedede,
mellin kfr tedip iin lzumlu Kurn cephane ve
tehizat taallm ve iddihar ile megul bulunduklar tarihe
parmak basyor.
1
nazm- celili pek latf bir
tevafuk eseri olarak makam- cifrsi (1347) ederek, tam
tamna Risale-i Nur mellinin beyn-el avam ve beyn-el
slm en ok kullanlan ism-i mbareki olan stad
Bedizzaman ismine parmak bastndan

2
nazm- celili ile, hereyi cmi
olan Kurn- Azml-Beyan, elbette ve elbette gerek iar
mnsyla ve gerek hesab- cifrsiyle, Risale-i Nur
mellinin doum tarihine veya tahsile balad tarihe ve
isimlerine iaret etmektedir. Risale-i Nur czlerinde, Sre-i
Bakaradaki
3
il hir yet-i kerimesinin
hakikatli, hikmetli, muhteem tefsiri; iar mn ve hesab-
cifrsiyle beyan edildiinden, o hakkatl ve hametli
tefsirin Risale-i Nura ve mbarek melline latf iaretleri
arasnda nazm- celil-i Sbhansi, circe
(1347) rakamn gstererek, stad Bedizzaman ismine
cifren tevafuku gsteriyor ki, bu yetin Sre-i Lokmandaki
yetle mnsebeti ve iki yerde bu hakikatn tekrar,
Risale-i Nura ok kuvvetli bir iaret ve im tekil
etmektedir.
1. En salam kulpa.. Lokman Sresi, 31:22.
2. Ya ve kuru ne varsa hepsi apak bir kitaptadr. Enam Sresi, 6:59.
3. Dinde zorlama yoktur. Bakara Sresi, 2:256.
Risale-i Nur kendi akirtleriyle kopmaz bir zincir, bir
habll-metin vasfna tam lyk olarak, bu dehetli asrn
savletli bidalarna kar emsalsiz bir kahramanlkla gs
gererek piva-y lem-i slm olmu ve Kurn- Azmin
delll sfatyla aktr- slmiyenin her yerinde, hatta kre-i
zeminde meale-i iman, Kurnn ezel ve ebed yla
parlatm olmas, elhak bu vasfa tam lyk olduunu nice
burhanlarla teyid etmi bulunuyor.
Bu kudsiyetlerin tafsiltl tefsiri Risale-i Nur
Klliyatnda beyan edilmi bulunduundan, bu yksek
hakaik ona havale ederek dersime htime veriyorum.
ok mbarekstadm efendim! Haddimin milyon kere
fevkinde olan bir meselede kklme, nihayetsiz
aczime, sonsuz fakrime ve cehlime bakmayarak, cretli
hareketimden dolay bendenizi affediniz. Yalnz urasn
tekraren arzedeyim ki: Rahle-i tedrisinizde ahz- mevki
ettim; huzur-u irfannza ba koydum.
Ey tabib-i hazkm, ey mbarek stadm! Beni affediniz.
Derece-i kemldeki efkatinizden ve ikramnzdan ancak af
dilerim. En byk edep ve hrmetlerimle mbarek
ellerinizden per, mbarek dualarnz istirham eylerim
efendim hazretleri...

1
Pek kusurlu, duanza muhta talebeniz
Mehmed
1. Bk olan sadece Odur.
(Evvelce bir bayram tebriki olarak arz edilen u nazmn mevzu
ile alkasndan dolay buraya derci mnsip olur kanaatyla
tekrar takdim edilmitir.)
Burc-u enversin efendim, kla-i slma sen.
Nail olmusun bugn Kurn ile ikrama sen.
Sensin ol delll- Kurn, yoluna canlar feda,
ltift- ah- Merdan ile sensin mukteda.
Vasfn resmetmeye yok takatim, gelmez dile.
Sen meyyedsin efendim, ol kermt- Gavs ile.
Sensin ol Nur nairi, feyzin demdem aikr.
Oldu mlhidler tahassngh, seninle tar mar.
Kl keremler bendene kim, ar u nr syledim.
Sen mceddid-i kriban htemisin seyyidim.
Ltfunu bekler gedym, affedip hddamn,
Ald feyzinden bu Mehmed, dima ilhamn.
Frka-i nciyeyiz biz, rh- tevhidcephemiz.
Piva-y lem-i slmsensin phesiz.
Gnlerin olsun mbarek, hatrn bulsun safa,
sm-i pk-i hakk in Ahmed-i Muhammed Mustafa.
(a.s.m.)
Ankara niversitesinde
okunan bir konferanstr
Risale-i Nurun dersiyle ve azizve kymetli stadm
Bedizzamann himmetiyle yazlabilen bu konferans,
Risale-i Nur hakknda tatl ve zevkli birsohbettir. Risale-i
Nurun kymet ve ehemmiyetini ifade etmek deildir,buna
cesaretim yoktur. Zira ben Risale-i Nurun en mbtedi, en
ciz bir talebesiyim. Milletler iinde hret kazanm bir
aheserin deerini anlatmaya kltrm kifayetsizdir. Bu
byk eref Risale-i Nurun mnevver, idrkli ve takdirkr
okuyucularna mahsustur.
Ben, Risale-i Nura kavuuncaya kadar matbuatmzda
ve kitaplarmzda Kurn- Kerimin kymetini anlatan tek
bir yazokumamtm. Sonradan anladm ki, Kurn-
Kerimi yarm asrdanfazladr, bizde yetien ediplerden
ziyade, ecnebi bykleri takdir ediyorlarm. Amerikada
Beyaz Sarayda btn dnyann ve kinatn gnei olan
Kurn- Hakm yeil ipekliler arasnda lyk olduu yksek
mevkie konuyormu. Mucitler, feylesoar, psikologlar,
sosyologlar, pedagoglar Kurn- Kerimi esas tutarak
yazlm olan eserleri okuyorlar; o ahsiyetler bu
mukaddes kitaptan aldklar malmat ile eserler yazarak
dnya apnda hret kazanyorlar. nsanla, milletlerine
hizmet ediyorlarm. sve, Norve ve Finlandiyada en
byk ilim adamlarndan mteekkil bir heyet meydana
getirmiler, genlerin kurtuluunu salayacak halskr bir
kitab senelerce aramlar, nihayet genlii en yksek
ahlk ile ahlklandrmak ve dnyada ak kirli, mstakim
ilim adam yapmak iin Kurn- Kerimi okutmann yegne
are olduu neticesine varmlar.
slmiyeti ve Kurn takdireden yabanclar oktur,
daha birok misller vermek mmkndr.
te Mslman olmayan kimseler, slm kitabnn
kymetini takdiredip istifade ederlerse, uyank Mslman
Trk genlii acaba daha fazla durabilir mi? Kata ve asl
duramaz ve uyuyamaz.
Mabd-u Zanmz olan Cenb- Hak, genliimizin en
ulv ve en kuds ihtiyalarna tam cevap verecek bir ilm-i
hakikat hazinesini yirminci asrda da meydana getirmitir.
te bu zengin dene-i ilmiye, Kurn- Kerimin hakik ve
parlak bir tefsiri olan Risale-i Nurdur. Bu eserler, Kurn-
Hakmden tereuh etmi ve onun esaslar dairesinde
yazlmtr. Eseri telif eden Bedizzamandr. Btn hakik
ilim adamlar mttekan Risale-i Nurun bu muhteem
mellinin Bedizzaman denmeye lyk bir ahsiyet
olduunu tasdik etmilerdir. Risale-i Nur eserlerinin millet
ve genlii dallet ve sapknlk girdaplarndan kurtaracak
bir tefsir-i Kurn olduunu takdir ve tahsinlerle tasdik
etmilerdir. Byle olduu hlde bu kadar byk bir
heserin mellini bugn herkes tam tanmyor
denilebilir.
Evet arkadalar, iimizde on be-yirmi senedir
komnistler ve din dman cereyanlar oklukla
alyorlarm. Byle dhilerimizi tantmak yle dursun,
trl trl isnadlarla ktlemiler, buna muvaffak olmak
iin de btn imknlardan istifade etmeye almlar,
hakiki ve mcahid ilim adamlarmz millete fena
gstermek iin btn gayretlerini sarf etmiler. Bu feci
hlin byleolduunu, demokrasinin memleketimizde u
yllarda gelimeye balamassayesinde anlam
bulunuyoruz. Meer aldanmz ve aldatlmz. imdiye
kadar din adamlarmz hakknda bize yaplan uydurma
telkinatlar ve yalan yanl propagandalar bu hakikatlara
vkf olduktan sonra kafamzdan karabildik. Menf
intibalarmz sildik, hakiki mnevverlerin istifade ettikleri
kuds kitabmz Kurna sarldk ve Kurn- Hakimin bu
asrda yksek bir tefsiri olan Risale-i Nurdan Kurn ve
iman hakikatleriyle mnevver olmaya baladk.
Evet, Abdlkadir-i Geyln, mam- Gazlve Mevln
Celleddin-i Rum gibi slmiyetin birer gnei olan dh
byklerimizin eserlerini ve hakiki kymetlerini bugnk
genlik nasl bilemiyorsa, Bedizzaman Said Nurs gibi
misilsiz bir mfessir-i Kurn da tam tanyamamtr.
Esasen gizli ve aikr din dmanlarnn birtakm kasd-
mahsuslaryla tannmasna meydan verilmemitir. Fakat
byle byk bir mfessirin ve bir slm dhsinin bu asrda
da mevcut olduunu ahs gayretleriyle renenler
Bedizzamann tarih ve cihanuml deerini derhal idrk
etmekte ve eserlerinden faydalanmak iin can
atmaktadrlar.
Evet, arkadalar! Kat ve kmil bir kanaatla diyebiliriz
ki: Bu asrdaki insanlar saadete kavuturacak, onlar aklen
ve kalben ikna edecek eser ancak Risale-i Nurdur. Bu
hkm Nur Risalelerini okuyan mnevverlerin kat bir
hkmdr. Hem bu kanaatn isabetini Risale-i Nurdaki
ilm kudret ve orijinallik aka gstermektedir.
Arkadalar!
Nasl Kurn- Kerime sarlanlarn dnya ve hiretleri
mmur olursa, onun parlak bir tefsiri olan Risale-i Nuru
okuyup amel edenler de hakiksaadete erieceklerdir. Bu
iman eserleri okuyan genlerin iman kuvvetlenecek,
istikballeri parlayacak, ilim ve irfan sahibi olacaklardr.
Hem vatana, hem millete, hem anne ve babalarnafaydal,
yksek ahlka sahip genler olarak temayz
edeceklerdir.Allahn halis bir kulu, Peygamberin hakiki bir
mmeti hline gelmek bahtiyarlna nil olacaklardr.
Risale-i Nur hakknda bilgi soran arkadalarmza
gelince; bu hususta bir kir edinebilmek iin hibir yerden
izahat almaya lzum yoktur. Siz bu feyyaz eserleri okuyun,
bizzat kendi cehd ve ahs gayretinizle onu anlamaya ve
tanmaya aln. O ilim ve irfan hazinesine bizzat giriniz,
ite ancak o zaman arzu ettiiniz malmat hakkyla elde
etmi olacaksnz.
Evet, Risale-i Nuru okuduka, Kurn nuru iinize
dolacak, o Kurn hakikatler aklnz ve kalbinizi
tenviredecek ve imannz inkiaf ettirip
kuvvetlendirecektir. Nur Risalelerini okuduka lh bir
feyiz, ruh ve mneviyat leminizi kaplayacaktr. Hayatta,
sizlere byk bir huzur ve saadetin refah iinde
yaayabilmenin kaplar alacaktr. Dnyann bir
hiretmezraas olduunu ve bu fni dnyaya, ebed bir
hayatn kazanlmas iin geldiinizi bu eserlerden
renecek ve bu iman cihetinden dnyann cennetten
daha zevkli olduunu hissedeceksiniz. te byle sonsuz ve
mnev bir evk ve akla dnyay, u geici hayat iin
deil, ebed bir hayat ve bk bir saadeti kazanmak iin
seveceksiniz.
Hem namaz klmann ve ibadetin byk ve kudsbir
zevk olduunu bir kat daha anlayacaksnz. Namazda
Rabb-i Rahmimizin, Allahmzn huzurunda durmaktan o
kadar derin ve ilh bir zevk duymaya balayacaksnz ki;
namazsz geen gnleriniz ztrap ve skntlarla dolacak;
en sevinli, en mesut anlarnz Allaha ibadet ve taatta
bulacaksnz.
Arkadalar,
Risale-i Nur, yirminci asrn Mslmanlarn ve btn
insanlar koyu kir karanlklarndan ve mthi dalalet
yollarndan kurtarmak iin mellin kendi ihtiyariyle deil,
bir ihsan- lh olarak yazlm olan ilham bir eserdir. te
insan zerindeki tesiri pek byk olan byle bir eseri
devaml olarak teenni ile ve lgatlarn mnlarn
renerek, dikkatle okuyabilseniz, geceli gndzl
alanbirok Nur talebeleri gibi siz de byk bir huzur ve
saadete kavuursunuz. Hem gayet cevval ve faal bir hle
gelirsiniz. O kuds eserleri gnlerce okuyabilmenin ilh
hazz ile rpnrsnz. Bu gibi kymeti lye smayan
eserlerle megulolabilmek iin be dakikay bile boa
geirmezsiniz. Ve hem daimacebinizde, antanzda Nurlar
tamak, okumak, daima okumak iinzamanlarnz byk
bir kymetle kymetlendireceksiniz. Nurlar
okumaksevgisiyle, Nurlar okumak heyecanyla, Nurlar
okumak ihtiyacylayanacaksnz.
Evet arkadalar, Risale-i Nur yle czibedar bir eserdir
ki; Risale-i Nurla Kurna ve imana hizmet etmenin
kudsiyet ve bykln anladka, dnyada iken sizleri
Cennete dvet etseler, byle mukaddes bir vazifeyi, byle
ulv bir saadeti imdi brakp gitmek istemeyeceksiniz.
man cihetiyle ve iman kurtarmak dvsna hizmet etmek
gayesiyle dnyann bir mnev cennet hkmnde
olduunu hissedeceksiniz.
Risale-i Nura alanlar, iman ve slmiyet hizmeti
urunda yle bir feragat ve fedakrla sahip olmular ki,
onlarda menfaat-i ahsiye denilen di ve baya maksatlar
yer bulamam ve tutunamamtr. Zira Nur talebelerinde
en birinci maksat ve en byk gaye rza-i lhdir. Allaha
hadsiz krler olsun Risale-i Nura almann, mukaddes
kitabmz Kurn- Azmana hizmet olduunu renen
uyank ve kymettar ve fedakr arkadalarmz milyonlar
gemitir. Akl yerinde olanlar iin pek ikr olarak
grnen bu hakikati hibir ferd inkr edememektedir.
Allah iin bir alma olan Risale-i Nur faaliyetlerinde,
lh bir ak ve evkle, kalb ve ruh bir sevgiyle gece
uykularn dahi feda edenler olmaktadr.
Baknz! Risale-i Nura hizmet eden Nurun yle
hakikitalebeleri var ki, onlardan birisine denilse, Risale-i
Nur yerine u kitaplar istinsah et de Amerikal milyarder
Fordun servetini sana verelim Risale-i Nurun
satrlarndan kaleminin ucunu bile kaldrmadan o bahtiyar
talebe yle cevap verecektir:
Dnyay servetiyle ve saltanatyla verseniz kabul
etmem. nk, Cenb- Hak, bize Risale-i Nurun
mtalas ve hizmetiyle tkenmez, bk bir hazine
verecektir. Acaba sizin o dnyev servetiniz beni mesut
edecek midir? Bu phelidir, fakat Rabbimizin ihsan
edecei bk servet ile hakiki bir saadete kavuacamzda
ek ve phe yoktur.
Kymetli kardelerim,
Risale-i Nurun yksek deerini anlamakta veya onu
iitip tanmakta birazgecikmi olan genler ileri szlaya
szlaya yle demektedirler: uge uyanan
kymettargenliimi fni, geici eylerle zayi etmeyeceim.
Ancak ve ancak Kurna ve imanahizmet urunda, sevgili
Allahm ve sevgili Peygamberimin emirlerineitaat
yolundaki hizmetlere vakfedeceim. Ancak bylelikle, bu
muvakkat genliimde bk bir genlii elde etmi
olacam.
Risale-i Nura bu kadar balanldn grnce
dnyadan alkamzn kesildii zannna varlmasn. Bilkis,
bu cihet u hatt- hareketimizle tebarz eder: Mcerred
isek ilerimizi, talebe isek derslerimizi, memur isek
vazifemizi, tccar isek ticaretimizi yapyoruz. Dnyev
megalemiz ne kadar fazla bulunursa bulunsun, ders ve
imtihanlarmz ne derecesk olursa olsun Risale-i Nura
almaya ve hizmete yine vakitbuluyoruz ve bulabiliriz;
zaman ayryoruz ve ayrabiliriz. Zira nasl ki, hergn
ekmek, su ve havaya ihtiya var. Aynen yle de bunlardan
daha fazla olarak hergn Kurn ve iman hakikatlarndan
mnev gdalarmz almaya muhtacz.
Evet, Risale-i Nurla olan itigalimiz, i ve
derslerimizdeki muvaffakiyeti kat kat arttrarak bize kuvvet
ve heves veriyor. Bizde dnyaya din iin almak krini
uyandryor. Bize vaktin kymetini idrk ettiriyor, takvim
yapraklarnn geri dnmeyeceini kalb ve aklmza tesirli
bir srette ihtar ederek, mr sermayesi olan zamanmz
kymetlendirmek evk ve azmini veriyor. alma
saatlerinde urada burada bou bouna veya lzumlu
zannna kapldmz ve fakat bizce faydasz eylerle
vakitlerimizi ldrmekten bizi kurtaryor. Hatta istirahat
zamanlarnda dahi iman hakikatlarna alma sevgisini
husule getirerek rahmet-i lhnin hareket iine dercettii
faaliyet zevkini tattryor, bylece fni bir mrde bk bir
hayat kazanmann yolunda yrtyor.
Kymetli kardelerim,
Risale-i Nurun yksek deerini tam beyan etmek
mmkn deildir. Onun kymeti, onu daim ve sadakatla
okuyanlarn ruhunu o kadar saryor, o kadar kendine rm
ve meftn ediyor ki, tahkik iman mertebelerinde terakki
eden o fedakrlardan birinin bana btn din dmanlar
toplanp Risale-i Nurdan vazgeirmeye alsalar yine
muvaffak olamazlar ve olamadlar.
Ben ki, Risale-i Nuru telie vazifelendirilen ve istihdam
edilen stadn hizmetisi olmay en byk bir nimet
bilirim. Hizmetisinin hizmetiliini yapmay bir eref
addederim. Bu kalb ve samim ball ok grenler
olabilir, fakat hi de fazla bulmamaldr. Mesel, kymetli
bir eser okuruz, melline kar iimizde az ok bir takdir
hissi belirir. Molirein, Hugonun, Goethenin eserlerine
bir hayranlk duyarz. Acaba slm dininin rehberi olan
Kurn- Hakimi tefsir eden bir slm dhisinin ahsna
kar balln derecesi nasl olmaldr? O mehurlardan
birinin eseri kda yazlrsa, Bedizzaman Said Nursnin
Kurn tefsiri olan Nur Risalelerini altun sayfalara
naketmek lzmdr. Dine muarz olmayan mstakim bir
lozofun eserini tetkik iin saatlerce allrsa, iki cihann
saadetini ders veren Bedizzamann eserlerini okumak
iin uykularmz terketmek gerektir. Evet, dnyev bir
kitaba be lira dersek, Risale-i Nurgibi dnya ve hirette
insan mesud klan ve en yksek bir mevki ve erefe nil
olan bir tefsir-i Kurna yz lira veririz ve veriyoruz. cap
ederse onun neri urunda servetimizi de feda etmek
slm cengverlerinin torunlar olan biz genlere lzm ve
elzemdir arkadalar!
yleyse geliniz kardelerim,
Nurlarn dersinde diz dize, hizmetinde el ele, cihad-
diniyede omuz omuza verelim, Nurlardan Nur almaya,
iman derslerinden dersalmaya iddetle muhta
olduumuz Nur Risalelerine beraberce
alalm,grelim, konualm. Allah yolunda, din yolunda
koalm. Dinsizlerekar mcadele bayran aarak cihad-
diniye meydanlarnda, hizmet-i imaniyemuhitlerinde tatl
canlarmz feda edelim.
Kymetli kardelerim,
Risale-i Nurda ok stn meziyet ve hususiyetler vardr.
O mmtaz ve mstesna hsiyetler imdiye kadar telif
edilmi olan hibir eserde grlmyor. mrnokumakla
geiren hakiki ilim adamlarndan Risale-i Nuru okuyanlar
bu hakikat izhar ediyorlar. Ve o kadirinas ve stn
ahsiyetler bu zamanda yaayan insanlarn, ilmi ne kadar
zengin olursa olsun Risale-i Nuru okumaya muhta
olduklar kanaatna varyorlar. Enaniyet ve ilm kskanlk
gibi hastalklara mptela olmaktan korkan faziletli lim ve
mnevverler Risale-i Nura derhal sarlyorlar. Bazlar
altm-yetmi yalarndaolduu halde yine Nur Risalelerine
talebe olmak eref ve nimetini kazanmaya alyorlar.
Bedizzaman Said Nurs Hazretleri diyor ki: Risale-i
Nur baka kitaplar gibi yalnz ilimvermiyor, onun mnevi
dersi de vardr. te bu mnev dersin tesiridirki, Risale-i
Nuru okuyanlarn ruh ve kalbleri, vicdan ve ltifeleri o
feyyazdersten hisselerini ve gdalarn alyorlar. Bu mnev
dersin nfuzu deil midir ki, Nur Risalelerini okuyanlarn
mnev lemleri lh Nurlarla ykanyor. Ve lh bir
czibe ve ilh bir tesirle iman hakikatlarna msahhar ve
meftun ve meclp bir hale gelerek Allah ve Resulullah
yolunda ykseliyorlar. lm-i iman klar Risale-i Nur
okuyor. Din malmat merakllar Risale-i Nur okuyor.
Hakikat arayclar Risale-i Nur okuyor. Mcadeleci
mcahid ftratlar Risale-i Nur okuyor. Hamset, bahadrlk
ve kahramanln hikasna erimek isteyen kabiliyetler
Risale-i Nur okuyor. Milliyetiler, Risale-i Nur okuyor. Fen
ve sanat erbab, Risale-i Nur okuyor. Msbet
ilimhayranlar, Risale-i Nur okuyor. Ehl-i tasavvuf, Risale-i
Nur okuyor. Edebiyat merakllar, Risale-i Nur okuyor.
Demek her bir tabaka-i insaniye, Risale-i Nura, ruhunda
byk bir ihtiya duymakta ve ondan istifade
etmektedirler.
Arkadalar,
Risale-i Nuru okuyanlarn ikna kabiliyeti artar, akl ve
mant iler ve kuvvet bulur. Herhangi bir mevzuu,
seviyesi nisbetinde mukn bir srette ifade edebilmek
meziyetine sahip olur. Zira o Nurcu batanbaa akl,
mantk ve mukn bir heserin hne dersleriyle
tenevvr ve tefeyyz etmektedir.
Hakiki medeniyetin ve yksek itimaiyatn, insanlk
kanunlarnn menba ve esas Kurndr. Kurn umum
nev-i beere hitap eden bir hatb-i umumdir. Kurn-
Hakimin hakiki ve berrak ve parlak bir tefsiri olan Risale-i
Nurda aradnz iman ve slm, akl ve kr, kalb ve
ruh birok ihtiyalarnzn tatmin edildiini greceksiniz.
Kafanzdaki bir ksm istifhamlarn tam ikna edici bir
tarzda cevaplandrldn byk bir hayranlk ve kran
hisleri iinde mahede edecek ve Risale-i Nurun
kendinize hitap eden lh hakikatlar mecmuas olduuna
kani olarak sonsuz bir huzur iinde mesdne bir hayat
yaamaya balayacaksnz. O Nurlar defalarca ve hatta
birmr boyunca okumak zevk ve sevgisinden kendinizi
kurtaramayacaksnz.
Risale-i Nur mevzuunu byk bir alka ile takip eden
uyank arkadalarm,
Kurn- Kerimin mns bilinmese de, okunduu ve
dinlendii zaman ruhlarda nasl ki mnev ve derun bir
tesir husule gelir. Zira kelm, Allah kelmdr. Bu
Kelmullahtaki ve slmiyetteki mnnn kudsiyetidir ki,
Trkler slmiyetle cihangir oldular, ktalar, beldeler
fethettiler. Bin seneden beri slmiyetinbayraktarln
yapmaktadrlar. Aynen yle de, Kurnn bu asrdayksek
bir tefsiri olan Risale-i Nurdaki baz bahisleri balangta
tamamen anlayamazsanz da onun mnev tesiri ve
mnev feyzi, ruh ve kalbinize nfuz eder; mn leminizi
istil eder, katiyen istifadesiz kalmazsnz ve kalmyoruz.
Hem insan yalnz akldan ibaret deildir; kalb, ruh, sr ve
vicdan gibi mnev ltife ve cihazata da mliktir. Aklnz,
her bir mesele-i imaniyeyi birinci okuyuta hakkyla
kavrayamasa da kalb ve ruh ondan hissesini alr. Risale-i
Nurun bu mnev tesiridir ki, Risale-i Nurun ilk teli
zamannda sekiz-on Nur talebesi varken, imdi milyonlar
olmutur. Dnya kir cereyanlar iinde en kuvvetli bir
iman cereyan olarak Anadoluyu istil etmi; Avrupa,
Amerika, Asya ktalarna kadar varln ve kuvvetini kabul
ettirmi, dindmanlarn dehete drerek malubiyete
dar etmi, iman veslmiyete hayat ve hareket vermi,
nesl-i cedidi ihtizaza getirmi ve kahraman ve cengver
ftratlar inkiaf ettirerek cihad- slmiye meydanlarnda
hereyini iman urunda feda ettirecek derecede
koturmutur ve koturmaktadr. Nihayet dnyann ve
lem-i slmn fevkalde takdir ve hayranlna mazhar
olmu ve olmaktadr.
Bunun iin, devaml okumaya hergn devam ediniz.
Kendini tekrar tekrar, zevkle ve evkle okutan bu heser
klliyatn okuduka anlaynz ziyadeleecektir;
anlamann tek aresi; Nurlarla babaa kalp zihn cehd
sarf ederek tekrar tekrar okumak sevgisiyle pyidar
olmaktr.
Muhterem arkadalarm,
Risale-i Nurun slbu emsalsizve hibir slpla kabil-i
kyas olmayan czip bir slptur. Bedizzaman Said Nurs
bir mfessir-i Kurn olmakla beraber asrmzn en byk
edibi ve kuvvetli bir beliidir. Fakat lfzn gsteri ve
tantanasna deer veren ediplerden deildir. Bilkis en
fazla mnya ehemmiyet ve kymet verip lfzn hatr iin
mndan fedakrlk yapmayan, elbise iin vcuddan
kesmeyen bir melliftir. O, ztna has ve gayet messir ve
gayet cazibedar bir slb-u beyana sahiptir. Bunun iin Nur
Risalelerinde, Kurn ve iman hakikatlar en berrak ve en
mkemmel, en czip ve en messir bir tarzda izah ve ispat
edilmitir.
Risale-i Nur cmihakikatlar ve veciz szler hazinesidir.
Bir cmlede bir sahifelik, bir sahifede on sahifelik, bir
risalede bir kitaplk mn ifade eden ve cmilkelim
hususiyetine mlik olan bir heserdir. Bunun iindir ki,
dersleri ok tesirlidir ve gayet nzdir. Mtehasss ztlarca
malmdur ki, iman meselelerde fazla tafsilt, dersin tesir
ve tefhimini zorlatrabilir. O derslerin kanaat verici ve
tatminkr olmasnda ok defa faydal bir netice elde
edilemez. Bu hakikate binaen, bilhassa iman hakikatlarn
mcmel olarak ders verilmesi daha tesirli ve daha verimli
ve daha anlayl olur ve olmaktadr. Bu dstura istinaden
Risale-i Nur tafsilta ve teferruata dalmamtr. Zihni
teferruatla datmamak metodunu esas tutmutur.
man ilmine mtak arkadalarm,
Bedizzaman Said Nurs, hls Risalesinin sonunda
bizlere ok byk bir mjde veriyor. O kadar harika bir
kolayl beere takdim edebilmek asrmza kadar hibir
mellifte grlmemitir kanaatndayz.
Diyor ki: Bu Risaleleri anlayarak ve kabul ederek bir
sene okuyan, bu zamann hakikatl bir limi olabilir.
Evet, fen btn hzyla ilerlemektedir. Mneviyatta
ykselmek de, bununla muvazidir. Madd alanda bir saatlik
yolun bir saniyeye indirildii bir devri yayoruz.
Mneviyat sahas ise daha sratli ve daha vsatlidir. Eski
zamanda yarm asrda elde edilebilen ilm-i hakikat, imdi
ksa bir zamanda kazanlabiliyor. Belki de daha az bir
mddette ayn semere ve netice hsl oluyor. Cenb-
Hakkn rahmet ve keremiyle bu asr Mslmanlarna ve
insanlarna ltuf buyurduu bu kadar selmetli ve kolay
elde edilebilecek slm bir maarin, imani bir neticenin
mevcudiyetini iiten ve akl banda olan her insan,
hususan her Mslman, bu zengin servete mlik olmak
iin Nur Risalelerine byk bir sadakat ve sevgi ile
almaktan nasl geri kalabilir?
Gayretli arkadalarm,
O kadar deerli, o kadar kymettarbir eser klliyatn bir
an evvel okumak ve onlardan hergn iman ve slm
gdalarnz almak iin btn himmet ve varlnzla
alacanzdan eminim, byle olmanz temenni
ediyorum. Zira genlik gidiyor, mr geiyor, zamanlar geri
gelmiyor.
Evet, biz ne muallimlerimizden bir medet ve ne de
peder ve validelerimizden bir tevik beklemiyoruz ve
beklemeyiz. Biz ancak Allahn inayetiyle kendi kendimizi
yetitirmek zaruret ve sebatndayz. naallah devam ve
sadakatla alarak mutlaka ykseleceiz. Ta iman ve
slmiyet meratibinin zirvesine ulaacaz. Kalbimizi Nur-u
Kurnla, kafamz ilm-i imanla aydnlatacaz. Kalb ve
aklmz altracaz. Allahn has ve hlis, fakat mcahid
bir kulu, Resulullahn ihlsl, fedakr ve cengver bir
mmeti olmak yolunda Nur Risaleleriyle yryeceiz ve
ilerleyeceiz.
Risale-i Nurdan eskimez yaz renmeye gelince;
Kurn yazsyla olan NurRisalelerini yazmaktaki
kazancmz ok byktr. Eskimez yazy ksa bir zamanda
reniyoruz, hem yazarken malmatelde ediyoruz. Hem
Risale-i Nur eczalarn oaltmakla imana ve Kurna
hizmet edildii iin pek byk mnevikazanlar elde
ediyoruz. Hem yazlarak edinilen bilgi hfzaya dahaesasl
yerleiyor. Bunun iin imdiye kadar binlerce gen Risale-i
Nuru yazarak Kurn yazsn renmi ve renmektedir.
Kymetli kardelerim,
Risale-i Nurun birok meziyet ve hususiyetlerinden bir
kan daha sizlere nakledeceim: Risale-i Nurdaki
hrikulde ilm kuvvet, taklid iman tahkik imana
eviriyor; insan salbetli ve kuvvetli bir Mslman, ilmiyle
amel eden bir mmin-i kmil olmaya doru gtryor.
Menhus, pis zevklerden nefret ettirip vazgeiriyor. En ulv
ve en temiz, ebed ve sermed zevk ve hazlar verecek
hareketlere sevk ediyor. nsana hayat sevdiriyor.
Bedbinlikten kurtarp imanl bir nikbinlik veriyor. Uyuuk
ve tembelleri cevval yapyor; ruh bir ceveln insann i
leminde hkm-ferma oluyor. Orta halli deil, en ileri
veen yksek bir insan olmak hevesini uyandryor. Gurur
ve kibir gibi kt ahlklar kaldryor. nsan, tevazu,
mahviyet ve vakar gibi faziletlerle deerlendiriyor. Hasm
taraar bartryor. Fenala, fenalkla deil, iyilikle
mukabele etmek dersini veriyor. Siz gibi temiz ve terbiyeli
genleri fena bir muhitin fena grenekleriyle ahlksz hale
dmek felketinden muhafaza ediyor.
te bunun iindir ki, Risale-i Nuru sadakatve devamla
okuyan hakik bir Nur talebesi, ahlken dk insanlar
arasnda kalsa da ahlknbozmadan onlardan uzaklap
kendini kurtaryor. Hem ahlk ve terbiyesini ykseltmek
iin nes mcadelesine giriiyor. Risale-i Nurdan ald
malmat ve iman kuvvetle muvaffak oluyor. Hem kendini
o bozuk cemiyete ve kimselere kaptrmyor; bilakis Risale-i
Nuru nerederek iman esaslarn zayamas neticesi
olarak bozulan o cemiyeti ikna ve slah etmek cehdine
sahip oluyor. tima yksek esaslarla mcehhez bir
slahat gibi gaye ve prensibinde terakkiler kaydediyor.
Dvsn yrtmekte ve yerletirmekte det zaferden
zafere komaya balyor.
Evet arkadalar!
Bugn, itimadert ve yaralarmz halledip tedavi
edecek en esasl ve en tesirli faktr ve nizam hvi olan bir
hakikat kayna vardr. O da, Risale-i Nurdur. Bunun
iindir ki, hakikat idrk edebilen hakik mnevverler ve
uyank mektepliler byk bir ounlukla Risale-i Nura
sarlmaktadrlar.
Evet, dncemiz daima terakki etmekte olacaktr. Bu
muvakkat dnyann, ebed saadeti kazanmak iin bir
ticarethane olduunu Risale-i Nur bize ders veriyor. Biz de,
btn hakik ilimlerin madeni, esas, nuru ve ruhu olan
iman ilmini tahsil ve iktisab etmek iin ve mukaddes
dvmzda muvaffak ve kuds mcadelemizde muzaffer
olmak iin aza kanaat etmeyeceiz. Daima ykselmek,
daima ilerlemek, daima terakki etmek iin Nur
Risalelerine alacaz ve altracaz.
1947 KonyaNur talebeleri namna
Zbeyir Gndzalp
Hasta, mbarek stadmz, btn kardelerimizin hem Leyle-i
Kadirlerini, hem bayramlarn tebrik ediyorlar.
ok hasta stadmzn hizmetinde bulunan
Bayram, Ceylan, Zbeyir, Tahir, Sddk Sleyman

1

2
1. Her trl noksan sfatlardan yce olan Allahn adyla Hibirey yoktur ki
Allah hamd ile tesbih etmesin. sr Sresi, 17:44.
2. Allahn selm, rahmeti ve bereketi ebediyen, dima zerinize olsun.
Aziz, sddkkardelerim,
lem-i slmda Leyle-i Kadirtelkki edilen bu
Ramazan- erin yirmi yedinci gecesinde bir nevi
tesemmmle iddetli bir mide hastal iinde sinirlerimi
ve vicdan ve kalbimiistil eder gibi bir dier dehetli
hastalk hissettim. Bu madd vemnev iki dehetli hastalk
ierisinde efkat hissiyle btn zhayatlarn elemleri htra
geldi. ahs hastalmdan daha ziyade elm bir hlet-i
ruhiyeyi hissettim. Bununla beraber seksen ksur seneye
varan mrmn sonundaseksen sene mnev bir ibadeti
kazandran en son Leyle-i Kadre lykalamayacam
diye, sabk iki dehetli hastalktan daha iddetli, hazn bir
meyusiyet iinde sba gelen ve nefs-i emmarenin
vazifesini gren bir elm his beni ezdii ayn zamanda,
yet-i Hasbiyenin bir srr imdadma yetiti. Bu hastal
izale edip, Cenb- Hakka hadsiz kr olsun ki, hilf-
memul bir tarzda dayandm. Bu hastalma da byle
merhem srld. Madd hastalnHastalar
Risalesinde isbat edildii gibibir saat hastalk, sbir ve
mtevekkil insanlara, hi olmazsa on saat ibadet ve Leyle-i
Kadirde ise daha ziyade ibadet hkmne getii gibi,
benim de bu Leyle-i Kadirdeki hastalm, iktidarszlmla
yapamadm Leyle-i Kadirdeki hizmetin yerine
gemesiyle, tam ifa verici bir merhem oldu. Ve btn
zhayatn hastalk ve elemlerinden efkat srryla bana
gelen teellm marazn birden rahmiyet-i lhiyenin
tecellsi ile, yani, mahlklar yaratann efkat ve rahmiyeti
ve rahmeti tam k olmasndan, onlarn elemlerini onlar
iin bir nevi lezzete veya mkfata evirdiinden, o
rahmet-i lhiyeden daha ileri efkati srmek mnsz ve
haksz olduundan, efkatten gelen elemi, bir mnev
srura ve lezzete evirdi. Yalnz merhem deil, belki ifa da
verdi.
Ve en son mrmde en ziyade kymettarmnev bir
hazineyi kaybetmekteki mnev eleme kar, Nurun has
akirtlerinin her birisi irket-i mneviye srryla umum
namna dahi dua ile ve amel-i slihle altklarndan, hem
el-Hccetz-Zehrada, hem Nur Anahtarnda izah edilen;
teehhdde ve Fatihada btn mevcudat ve zhayat
cemaatinin dualarna ve tevhiddeki dvlarna itirak
sretiyle, hususan toprak, hava, su ve nur unsurlar birer
dil olmasyla, topraktan kan btn hayat hediyeleri ve
sudan mbrekt ve tebrikt ve havadan kr ve ibadetin
temesslleri ve nur unsurundan madd-mnev tayyibatlar,
gzellikler tarznda, teehhdde ve Fatihada, kinattaki
btn nimetlerden gelen krler ve hamdler ve btn
mahlkatn, hususan zhayatlarn kll ibadetleri ve btn
istineleri ve doru yolda giden btn ehl-i hakikate ve
ehl-i imann yolundan gidenlere, mnev refakat etmekle
onlarn dualarna ve dvlarna tasdik sretinde minlerle
itirak ederek, min demekle hissedar olmann kll srr o
gece imdadma geldi. Gayet hasta, zaif, meyus bir halde,
cz bir hizmet edememekteki mnev elm hastalma
yle bir tiryk oldu ki, ben hakikaten en salam hallerimde
ve en gen zamanlarmda, en zevkli ve lezzetli evradmda
bulamadm bir mnev sruru hissettim. Ve hadsiz kr
edip, o dehetli hastalma raz oldum.


1
dedim.
HAYE-1

2
Kardeiniz
Said Nurs
1. Her zamanda gelen btn Ramazan aylarnn ireleri adedince Allaha
hamd olsun.
Haiye-1 stadmz diyorlar ki: Benim kanaatim var ki, benim yetim iin
mbarek kardelerimin ettikleri dualarnn makbuliyetinin bir neticesidir ki,
byle acib bir hl, garip bir tarzda dnd.
Bu mbarekramazan- erin mbarek bir hediyesi olan bu mbarek risalenin
htimesine, mbarek stadmzn Leyle-i Kadirdeki elemli ve zdrapl
hastalklarna ait bu mektubun ilhak mnsip grlerek ilve edilmitir.
Hsrev
2. Bk olan sadece Odur.
Ecneb Filozoarn Kur'n'
Tasdiklerine Dair ehadetleri
(Bu lozoarn Kur'n hakkndaki senalarnn bir hlsas
kk Tarihe-i Hayat'ta ve Nur emesi Mecmuasnda
yazlmtr.)
Prens Bismarck'n Beyanat
Sana muasr bir vcut olamadmdan
mteessirim, ey Muhammed (a.s.m.)
Muhtelif devirlerde, beeriyeti idare etmek iin taraf-
Lhutden geldii iddia olunan btn mnzel semav
kitaplar tam ve etrafyla tetkik ettimse de, tahrif
olunduklar iin, hibirisinde aradm hikmet ve tam
isabeti gremedim. Bu kanunlar deil bir cemiyet, bir hane
halknn saadetini bile temin edecek mahiyetten pek
uzaktr. Lkin Muhammedlerin (a.s.m.) Kur'n', bu
kayttan zdedir. Ben, Kur'n' her cihetten tetkik ettim,
her kelimesinde byk hikmetler grdm.
Muhammedlerin (a.s.m.) dmanlar, bu kitap
Muhammed'in (a.s.m.) zde-i tab' olduunu iddia
ediyorlarsa da, en mkemmel, hatt en mtekmil bir
dimadan byle harikann zuhurunu iddia etmek,
hakikatlere gz kapayarak kin ve garaza let olmak
mnsn ifade eder ki, bu da ilim ve hikmetle kabil-i telif
deildir. Ben unu iddia ediyorum ki, Muhammed (a.s.m.)
mmtaz bir kuvvettir. Destgh- kudretin byle ikinci bir
vcudu imkn sahasna getirmesi ihtimalden uzaktr.
Sana muasr bir vcut olamadmdan dolay
mteessirim, ey Muhammed (a.s.m.)! Muallimi ve niri
olduun bu kitap, senin deildir; o Lhutdir. Bu kitabn
Lahut olduunu inkr etmek, mevzu ilimlerin butlann
ileri srmek kadar glntr. Bunun iin, beeriyet senin
gibi mmtaz bir kudreti bir defa grm, bundan sonra
gremeyecektir. Ben, huzur-u mehabetinde kemal-i
hrmetle eilirim.
Prens Bismarck
En temiz ve en doru din, Mslmanlktr
Mehur muharrir, msterik, edebiyat- Arabiye mtehasss ve
Kur'n- Kerimin mtercimi Doktor Maurice yle diyor:
Bizans Hristiyanlarn, iine dtkleri btl itikatlar
girvesinden, ancak Arabistan'n Hra Danda ykselen
ses kurtarabilmitir. lh kelimeyi en ulv makama
ykselten ses, bu ses idi. Fakat Rumlar bu sesi
dinleyememilerdi. Bu ses, insanlara en temiz ve en doru
dini tlim ediyordu. O yksek din ki, onun hakknda,
Gund Firey Hesin gibi muhakkik bir fzl, u szleri pek
hakl olarak sylyor: "Bu dinde mukaddes sular, yn-
teberrk eya, esnm ve azizler, yahut a'ml-i slihadan
mcerred iman mt tanyan akideler, yahut sekerat-
mevt esnasnda nedametin bir fayda vereceini ifade eden
szler, yahut bakalar tarafndan vuku bulacak dua ve
niyazlarn gnahkrlar kurtaracana dair ifadeleri yoktur.
nk bu gibi akideler, onlar kabul edenleri alaltmtr."
Zamanlar getike, Kur'n'n ulv srlar
inkiaf ediyor
Doktor Maurice, Le Parler Franaise Roman nvanl gazetede,
Kur'n'n Franszca mtercimlerinden Selman Runah'n
tenkidatna verdii cevapta diyor ki:
Kur'n nedir? Her tenkidin fevkinde bir fesahat ve
belgat mucizesidir. Kur'n'n, 350 milyon Mslmann
gsn hakl bir gururla kabartan meziyeti, onun, her
mny hsn- ifade etmesi itibaryla, mnzel kitaplarn en
mkemmeli ve ezel olmasdr. Hayr, daha ileri gidebiliriz:
Kur'n, kudret-i ezeliyenin, inayetle insana bahettii
ktb- semaviyenin en gzelidir. Beeriyetin refah nokta-i
nazarndan Kur'n'n beyanat, Yunan felsefesinin
ifdtndan pek ziyade ulvdir. Kur'n, arz ve semann
Hlkna hamd ve kranla doludur. Kur'n'n her kelimesi,
hereyi yaratan ve hereyi hiz olduu kabiliyete gre sevk
ve irad eden Zt- Kibriyann azametinde mndemitir.
Edebiyatla alkadar olanlar iin, Kur'n, bir kitab-
edebdir. Lisan mtehassslar iin Kur'n, bir elfaz
hazinesidir. irler iin Kur'n, bir henk menbadr.
Bundan baka bu kitap, ahkm ve fkh namna bir muhit-i
maariftir.
Davud'un (a.s.) zamanndan, Jan Talmus'un devrine
kadar gnderilen kitaplarn hibiri, Kur'n- Kerimin
yetleriyle muvaffakiyetli bir ekilde rekabet edememitir.
Bundan dolaydr ki, Mslmanlarn yksek snar,
hayatn hakikatini kavramak nokta-i nazarndan ne kadar
tenevvr ederlerse, o derece Kur'n ile alkadar oluyorlar
ve ona o kadar tazim ve hrmet gsteriyorlar.
Mslmanlarn Kur'n'a hrmetleri daima tezayd
etmektedir. slm muharrirleri, Kur'n yetlerini iktibasla
yazlarn sslerler ve o yazlar o yetlerden mlhem
olurlar. Mslmanlar, tahsil ve terbiye itibaryla
ykseldike, kirlerini o nisbette Kur'n'a istinad
ettiriyorlar. Mslmanlar, kitaplarna ktrlar ve onu,
kalblerinin btn samimiyetiyle mukaddes tanrlar.
Halbuki, ktb- lhiyeye nil olan dier milletler, ne
kitaplarna ehemmiyet verirler ve ne de onlara hrmet
gsterirler.
Mslmanlarn Kur'n'a hrmetlerinin sebebi, bu kitap
pyidar olduka, baka bir din rehbere arz- ihtiya
etmeyeceklerini anlamalardr. Filhakika, Kur'n'n fesahat,
belgat ve nezahet itibaryla mmtaziyeti, Mslmanlar
baka belgat aramaktan vareste klmaktadr. Edeb
dehlarn ve yksek irlerin Kur'n huzurunda eildikleri
bir vkadr. Kur'n'n hergn daha fazla tecell etmekte
olan gzellikleri, hergn daha fazla anlalan, fakat
bitmeyen esrar, iir ve nesirde stad olan Mslmanlar,
slbunun nezahet ve ulviyeti huzurunda diz kmeye
mecbur etmektedir. Mslmanlar, Kur'n' t rz-u hare
kadar pyidar kalacak kymet biilmez bir hazine
addeylerler ve onunla pek hakl olarak iftihar ederler.
Mslmanlar, Kur'n', en fasih szlerle, en rakik mnlarla
coan bir nehre benzetirler.
ayet Monsieur Renaud slm lemiyle temas etmek
frsatn elde edecek olursa, mnevver ve terbiyeli
Mslmanlarn, Kur'n'a kar en yksek hrmeti perverde
ettiklerini ve onun evamir-i ahlkiyesine fevkalde
riayetkr olduklarn ve bunun haricine kmamaya gayret
ettiklerini grrd.
Yeni nesiller ve asr mekteplerin mezunlar da, Kur'n'a
ve Mslmanla kar mstehziyane bir cmlenin sarfna
tahamml etmemektedirler. nk Kur'n, iki sfatla bu
ehliyeti hizdir.
Bunlarn birincisi: Bugn ellerde tedavl eden Kur'n'n
Hazret-i Muhammed'e (a.s.m.) vahyolunan kitabn ayn
olmasdr. Halbuki, ncilile Tevrat hakknda birok pheler
ileri srlmektedir.
kincisi: Mslmanlar, Kur'n', Arapann en kuvvetli
muhafz ve esasat- diniyenin amel bir mahiyet almasnn
en kuvvetli menba telkki ederler.
Binaenaleyh, Monsieur Renaud eserini tashih edecek
olursa, bu tercmesiyle, insanlar tenvir hususunda
insanla byk bir muavenette bulunur ve btl itikadlarn
hudutlarn tarmar etmeye hdim olur.
Doktor Maurice
[Nur emesi'nde ve Risale-i Nur'da yazlan bu nevi
lozoardan krk altncsdr.]
Zat- Kibriya hakkndaki yetlerin ulviyeti
veKur'n'n kuds nezaheti
Mister John Davenport, "Hazret-i Muhammed (a.s.m.) ve
Kur'n- Kerim" nvanleserinde Kur'n- Kerimden
bahsederken u szleri sylyor:
Kur'n'n saysz hususiyetleri iinde bilhassa ikisi
fevkalde mhimdir.
1. Zt- Kibriyay ifade eden ytn hengindeki
ulviyettir. Kur'n- Kerim, beer zaaardan herhangi
birisini Zat- Kibriya'ya isnaddan mnezzehtir.
2. Kur'n, bandan sonuna kadar, gayr- beli, gayr-
ahlk, yahut terbiyeye muhalif kirlerden, cmlelerden ve
hikyelerden tamamen mnezzehtir.
Halbuki btn bu naksalar, Hristiyanlarn ellerindeki
muharref Kitab- Mukaddeste mebzuliyetle vardr.
John Davenport
Kur'n, serapa samimiyet ve hakkaniyetle
doludur
Carlyle yle diyor:
Kur'n' bir kere dikkatle okursanz, onun hususiyetlerini
izhara baladn grrsnz. Kur'n'n gzellii, dier
btn edeb eserlerin gzelliklerinden kabil-i temyizdir.
Kur'n'n balca hususiyetlerinden biri, onun asliyetidir.
Benim kir ve kanaatime gre, Kur'n, serapa
samimiyet ve hakkaniyetle doludur. Hazret-i
Muhammed'in (a.s.m.) cihana tebli ettii davet, hak ve
hakikattr.
Carlyle
Mslmanlk, tecessd ve teslis akdesini
reddeder
ngiltere'nin en mehur ve en byk mverrihlerinden Edward
Gibbon Roma mparatorluunun nhitat ve Sukutu adl
eserinde yle diyor:
Ganj Nehriile, Bahr-i Muhit-i Atlas (Atlas Okyanusu)
arasndaki memleketler, Kur'n', bir kanun-u esas ve teri
hayatn ruhu olarak tanmlardr. Kur'n'n nazarnda,
satvetli bir hkmdarla, zavall bir fakir arasnda fark
yoktur. Kur'n, bu gibi esaslar zerinde yle bir ter
vcuda getirmitir ki, dnyada bir nazri yoktur.
Mslmanln esasat, teslisiyet ve Allah'n
tecessdiyetini ve vahdet-i vcut akidesini reddetmektedir.
Bu mutasavvifne akideler kuvvetli ulhiyetin
mevcudiyetini ve Mesih'in, Allah'n oluh!
olduunu retmektedir. Fakat bu akideler, ancak
mutaassp Hristiyanlar tatmin edebilir. Halbuki Kur'n, bu
gibi karklklardan, iphamlardan zdedir.
Kur'n, Allah'n birliine en kuvvetli delildir.
Feylesofane bir dimaa mlik olan bir muvahhid,
slmiyetin nokta-i nazarn kabul etmekte hi tereddt
etmez. Mslmanlk, belki bugnk inkiaf- krimizin
seviyesinden daha yksek bir dindir.
Edward Gibbon
Hlkn hukukuyla mahlkatn hukukunu
en mkemmel surette ancak Mslmanlk
tarif etmitir
Kur'n'n telkin ve Hazret-i Muhammed'in (a.s.m.) tebli
ettii essttan mkemmel bir ahlk mecellesi vcut bulur.
Esasat- Kur'niyenin muhtelif memleketlerde insanla
ettii iyilii ve ettikten sonra da Allah'a takarrub etmek
isteyen insanlar Cenab- Hakka raptettiini inkr etmek
mmkn deildir.
Hlkn hukuku ile mahlkun hukuku, ancak
Mslmanlk tarafndan mkemmel bir surette tarif
olunmutur. Bunu yalnz Mslmanlar deil, Hristiyanlar
da, Mseviler de itiraf ediyorlar.
Marmaduke Pickthall
Kur'n ile kavanin-i tabiiye arasnda tam
bir henk vardr
Yeni keyatn veyahut ilim ve irfann yardmyla
hallolunan, yahut halline uralan mesail arasnda bir
mesele yoktur ki slmiyetin esastyla taarruz etsin.
Bizim, Hristiyanl, kavanin-i tabiiye ile telif iin sarf
ettiimiz mesaiye mukabil, Kur'n- Kerim ve Kur'n'n
tlimiyle kavanin-i tabiiye arasnda tam bir henk
grlmektedir. Kur'n, her hrmete yn olan eserdir.
Levazaune
Kur'n, btn iyilik ve fazilet esaslarn
muhtevdir; insan, her trl dalletlerden
korur
Kur'n, insanlara hukukullah tantm, mahlkatn
Hlktan ne bekleyeceini, mahlkatn Hlkla
mnsebtn en sarih ekilde retmitir. Kur'n, ahlk ve
felsefenin btn esasatn cmidir. Fazilet ve rezilet, hayr
ve er, eyann mahiyet-i hakikiyesi, hlsa her mevzu
Kur'n'da ifade olunmutur. Hikmet ve felsefenin esas
olan adalet ve msavat reten ve bakalarna iyilik
etmeyi, faziletkr olmay talim eden esaslar, bunlarn hepsi
Kur'n'da vardr. Kur'n, insan iktisat ve itidale sevk eder,
dalletten korur, ahlk zaaarn karanlndan karr,
teli-i ahlk nuruna ulatrr, insann kusurlarn, hatalarn
i'til ve kemle kalb eyler.
Msterik Sedio
Kur'n, yle bir Peygamber sesidir ki, onu
btn dnya dinleyebilir. Bu sesin aksi,
saraylarda, llerde, ehirlerde,
devletlerde nlar.
Kur'n iir midir? Deildir. Fakat onun iir olup
olmadn tefrik etmek mkildir. Kur'n, iirden daha
yksek bireydir. Maamah, Kur'n ne tarihtir, ne
tercme-i haldir, ne de sa'nn (a.s.) dada irad ettii
mev'ize gibi bir mecmua-i e'ardr. Hatt Kur'n, ne
Buda'nn telkinat gibi bir mba'd e't-tabiiye, yahut mantk
kitab, ne de Etun'un herkese irad ettii nasihatler
gibidir.
Bu, bir Peygamberin sesidir. yle bir ses ki, Onu, btn
dnya dinleyebilir. Bu sesin aksi, saraylarda, llerde,
ehirlerde, devletlerde nlar. Bu sesin tebli ettii din,
evvel nirlerini bulmu, sonra teceddtperver ve mar
edici bir kuvvet eklinde tecell etmitir. Bu syededir ki,
Yunanistan ile Asya'nn birleen , Avrupa'nn
zulmat-bad olan karanlklarn yarm ve bu hdise,
Hristiyanln en karanlk devirlerini yaad zaman vuku
bulmutur.
Dr. Johnson
Kur'n'n cihanmul hakikati: Kur'n,
Allah'n birliine inanmak hakikat-i
kbrsn iln eder
ngilizce-Arapa, Arapa-ngilizce lgatlerin muharriri Doktor
City Youngest Kur'n hakknda u szleri sylyor:
Kur'n, insanlarn yed-i istifadesine geen eserlerin en
byklerinden biridir. Kur'n'da, byk bir insann hayal ve
seciyesi, en vzh ekilde grlmektedir.
Carlyle"Kur'n'n ulviyeti, onun cihan-mul
hakikatindedir" dedii zaman, phesiz, doru sylemiti.
Muhammed'in (a.s.m.) doruluu, faaliyeti, hakikat
taharride samimiyeti, sarslmayan azmi, iman, kendisini
dinlemek istemeyenlere ezel hakikati dinletmek yolundaki
sebat, bana kalrsa, onun, o cesur ve azimkr Peygamberin
htem-i risalet olduunun en kat' ve en emn delilleridir.
Kur'n, akaid ve ahlkn, insanlara hidayet ve hayatta
muvaffakiyet temin eden esasatn mkemmel mecellesidir.
Btn bu esasatn ss'l-esas, lemin btn
mukadderatn yed-i kudretinde tutan Zt- Kibriyaya
imandr.
Allah'n birliine iman etmek hakikat-i kbrsn iln
ediyorken, Kur'n, lisan- belgatin en ykseine ve
nezahetin hikasna varr. Kur'n, Allah'n iradesine itaati,
Allah'a isyann neticelerini izah ederken, insanlarn
muhayyilesini elektrikleyen en seyyal lisan kullanr.
Resul-i Kibriyaya tesell vermek ve onu tevik etmek,
yahut halk sair Peygamberlerin ahvliyle, milletlerinin
kbetiyle korkutmak icap ettii zaman, Kur'n'n lisan, en
kat' ciddiyeti almaktadr.
Mdem ki Kur'n'n birbirine dman kabileleri,
yekdieriyle mcadele eden unsurlar derli toplu bir millet
haline getirdiini, onlar eski kirlerindendaha ileri bir
seviyeye ykselttiini gryoruz; o halde, belgat-
iKur'niyenin mkemmeliyetine hkmetmeliyiz. nk,
Kur'n'n bu belgati, vah kabileleri meden bir millet
haline getirmi, dnyann eski tarihine yeni birkuvvet ilve
etmitir. Zaman ve mekn itibaryla birbirinden ok
uzakolduklar gibi, kr inkiaf itibaryla da birbirinden ok
farkl insanlara harikulde bir hassasiyet ilham eden ve
muhalefeti hayrete ve istihsana kalb eden Kur'n, en
yan- hayret eser tannmaya lyktr. Kur'n, beerin
mukadderatyla megul limler iin tetebbua ayan en
faydal mevzu saylr.
Doktor City Youngest
Kur'n'n lisan, nezahet ve belgat
itibaryla nazirsizdir. Kur'n, bizatih
muhteem bir mucizedir.
Kur'n'n mutaassp mnekkidi ve mtercimi Corselle diyor ki:
Kur'n Arapann en mkemmel ve pek mevsuk bir
eseridir. Mslmanlarn itikad vehile bir insan kalemi, bu
i'czkr eseri vcuda getiremez. Kur'n, bizatih daim bir
mucizedir; hem yle bir mucize ki, lleri diriltmekten
daha yksektir. Bu mukaddes kitabn ta kendisi, meneinin
semav olduunu ispata kdir. Muhammed (a.s.m.), bu
mucizeye istinaden, bir peygamber olarak tannmasn
istemitir. Arabistan'n plak ve ksr llerini aydnlatan,
air ve hatiplere meydan okuyan Kur'n, bir yetine bir
nazire istemi; hibir kimse bu tahaddye kar
gelememiti. Burada yalnz bir misal irad ederek, btn
byk adamlarn Kur'n'n belgatine ba ediklerini
gstermek isterim.
Hazret-i Muhammed'in (a.s.m.) zamannda,
Arabistanirlerinin ehriyar, air Lebid idi. Lebid,
muallkattan birinin nzmdr. O zaman putperest olan
Lebid, Kur'n'n belgati karsnda ll kalm, bu belgati
en gzel szlerle ifade etmiti. Kur'n'n belgati karsnda
hayran kalan Lebid, Mslmanl kabul etmi, Kur'n'n
ancak bir Peygamber lisanndan duyulacan sylemitir.
Kur'n'n lisan, beli ve harikulde seyyaldir. Cenab-
Hakkn an ve celletini azamet sfatlarn ifade eden
yetlerin eksersi, mstesna bir gzellii hizdir. Kur'n'
btarafane tercmeye gayret ettimse de, krilerim,
Kur'n'n metnini sadakatkrne bir ifadeye muvaffak
olamadm greceklerdir. Bu kusuruma ramen, kriler
tercmemde bahis mevzuu ettiim muhteem yetlerin
biroklarn okuyacaklardr.
Corselle
Kur'n, beeriyete ilh bir ltuftur. Kur'n,
muzaffer cumhuriyetler meydana
getirmitir.
Kur'n yetlerini nzul tarihine gre tercme ve tertip eden
ngiltere'nin en mutaassp papazlarndan Rodwell, u
hakikatleri itiraf ediyor:
Kur'n, Arabistan'n basit bedevlerini yle bir istihaleye
uratmtr ki, bunlarn det mehur olduklarn
zannedersiniz. Hristiyanlarn telkkisine gre Kur'n'n
nzil olmu bir kitap olduunu syleyecek olsak bile,
Kur'n putperestlii imha; Allah'n vahdaniyet akdesini
tesis; cinlere, perilere, talara ibadeti ilga; ocuklar diri diri
gmmek gibi vah detleri izale; btn hurafeleri istsal;
taaddd- zevcat tahdit ile, btn Araplar iin lh ltuf
ve nimet olmutur.
Kur'n btn kinat yaratan, gizli ve ikr hereyi
bilen Kadr-i Mutlak sfatyla Zt- Kibriyay takdis ve tebcil
ettiinden, her sitayie ayandr. Kur'n'n ifadesi veciz ve
mcmel olmakla beraber, en derin hakikati, en kuvvetli ve
mlhem hikmeti takrir eden elfaz ile sylemitir. Kur'n,
devaml memleketler deilse de, muzaffer cumhuriyetler
vcuda getirmeye hdim olacak esaslar muhtev olduunu
ispat etmitir. Kur'n'n esaslaryladr ki, fakr ve sefaletleri
ancak cehaletleriyle kabil-i kyas olan, susuz ve plak bir
yarmadann sekenesi, yeni bir dinin hararetli ve samim
slikleri olmular, devletler kurmular, ehirler ina
etmilerdir. Filhakika Mslmanlarn heybetidir ki, Fsdat,
Badat, Kurtuba, Delhi, btn Hristiyan Avrupa'y titreten
bir azamet ve hamet ihraz etmilerdir.
Rodwell
Mslmanlk, dnyann kvam olan bir
dindir; cihan medeniyetinin istinad ettii
temelleri muhtevdir
Fransa'nn en maruf msteriklerinden Gaston Care, 1913
senesinde Le Figaro Gazetesinde, yeryznden Mslmanlk
kalkacak olursa, msalemetin muhafazasna imkn olup
olmad hakknda makaleler silsilesi yazm ve o zaman bu
makaleler ark gazeteleri tarafndan tercme olunmutu.
Fransz msteriki diyor ki:
Yz milyonlarca insann dini olan Mslmanlk, btn
sliklerine nazaran, dnyann kvam olan bir dindir. Bu
akl dinin menba ve dsturu olan Kur'n, cihan
medeniyetinin istinad ettii temelleri muhtevdir. O kadar
ki, bu medeniyetin, slmiyet tarafndan nerolunan
esaslarn imtizacndan vcut bulduunu syleyebiliriz.
Filhakika, bu l din, Avrupa'ya, dnyann imarkrne
inkiaf iin lzm olan en esasl kaynaklar temin etmitir.
slmiyetin bu fikiyetini teslim ederek, ona medyun
olduumuz kran tanmyorsak da, hakikatn bu
merkezde olduunda ek ve phe yoktur.
Fransz muharriri, daha sonra, Kur'n'n umum msalemeti
muhafaza hususundaki hizmetini bahis mevzuu ederek diyor ki:
slmiyet, yeryznden kalkacak ve bu suretle hibir
Mslman kalmayacak olursa,bar devam ettirmeye
imkn kalr m? Hayr buna imkn yoktur!
Gaston Care
Kur'n btn din kitaplara fiktir
Alman limlerinden ve msteriklerinden Jochahim du Rulpp
Kur'n'n shhate verdii ehemmiyetten bahsederken u szleri
sylyor:
slmiyetin, imdiye kadar Avrupamuharrirlerinden
hibirinin nazar- dikkatini celb etmeyen bir safhasn bahis
mevzuu etmek istiyorum. slmiyetin bu safhas, onun
shhati muhafaza iin vuku bulan emirleridir. Evvel unu
itiraf etmek lzmdr: Kur'n, bu nokta-i nazardan btn
din kitaplara fiktir. Kur'n'n tarif ettii basit, fakat
mkemmel shh kaideleri nazar- dikkate alrsak, bu
mukaddes kitap sayesinde, btn dnyann baz
ksmlaryla, haarat maheri olan Asya'nn mthi bir
tehlike olmaktan kurtulduunu grrz. Mslmanlk
nezafeti, temizlii, nezaheti btn sliklerine farz etmekle,
birok tahripkr mikroplar imha etmitir.
Jochahim
Kur'n yetleri slmiyetin muhteem
bnyesinde altn bir kordon gibi
ilenmitir
Sembires Encyclopedia namyla intiar eden ngilizce muhit'l-
maarifte, Mslmanlktan u suretle bahsolunmaktadr:
slm Peygamberinin seciyesini aydnlatan Kur'n
yetleri, son derece mkemmel ve son derece messirdir.
Bu ksm yetler, Mslmanln ahlk kaidelerini ifade
eder. Fakat bu kaideler, bir iki sreye mnhasr deildir. Bu
yetler, slmiyetin muhteem bnyannda, altndan bir
kordon gibi ilenmitir. nsafszlk, yalanclk, hrs, israf,
fuhu, hyanet, gybet, bunlarn hepsi Kur'n tarafndan en
iddetli surette takbih olunmu ve bunlar reziletin ta
kendisi tannmtr.
Dier taraftan, hsn- niyet sahibi olmak, bakalarna
iyilik etmek, iffet, haya, msamaha, sabr ve tahamml,
iktisat, doruluk, istikamet, sulhperverlik, hakperestlik
hereyden fazla Cenab- Hakka itimad ve tevekkl, Allah'a
itaat, Mslmanlk nazarnda hakik iman esaslar ve
hakik bir m'minin balca sfatlar olarak gsterilmitir.
Resul-i Ekrem idrak ve uur timslidir
Profesr Edward Monte, "Hristiyanln ntiar ve Hasm
Olan Mslmanlar" nvanl eserinin 17 ve 18'inci sayfalarnda
diyor ki:
Rasyonalizm, yani "akliye" kelimesinin mfadn ve
tarih ehemmiyetini tevsi edebilirsek, Mslmanln akl
bir din olduunu syleyebiliriz. Akl ve mantk msdkyla
akaid-i diniyeyi muhakeme eden mektep, rasyonalizm
kelimesinin, slmiyete tamamyla mutabk olduunu
teslim etmekte tereddt etmez.
Resul-i Ekrem uur ve idrak timsli olduu, dimann
iman klar ve kmil bir yakn ile pr-nur olduu
muhakkaktr. Resul-i Ekrem, muasrlarn ayn heyecanla
alevlemi, bu sfatlarla tehiz etmitir. Hazret-i
Muhammed (a.s.m.), baarmak istedii slahat, lh bir
vahiy olarak takdim etmitir. Bu, lh bir vahiydir. Hazret-i
Muhammed'in (a.s.m.) dini ise, akl kaidelerinin
ilhamlarna tamamyla muvafktr.
Ehl-i slma gre slmiyetin esas akaidi, u suretle
hlsa olunabilir:
Allah birdir; Muhammed (a.s.m.) Onun Peygamberidir.
Filhakika, slmiyetin esaslarn sknetle ve derin bir
teemmlle tetkik ettiimiz zaman, bunlarn, Allah'n
birliine ve Muhammed'in (a.s.m.) risaletine, sonra hair ve
nere ve itikada mntehi olduklarn grrz. Bizzat dinin
esaslar tannan bu iki akide, btn dindar insanlarca akl
ve manta mstenid telkki olunmakta ve bunlar Kur'n'n
akidelerinin hlsas bulunmaktadr.
Kur'n'n ifadesindeki sadelik ve berraklk,
Mslmanln intiar ve i'tilsn bil-tevakkuf temdi
ettiren sik kuvvet olmutur. Resul- slm tarafndan
tebli olunan mukaddes talimatn cihanmul terakkisine
ramen, Mslmanlarn ilham kayna ve en kuvvetli
ilticagh Kur'n olmutur. En takdiskr ve kanaat-bah bir
lisanla, baka bir kitab- mnzelin tefevvuk edemeyecei
bir ifade ile takrir eden kitap, Kur'n'dr. Bu kadar
mkemmel ve esrarengiz, her insann tetkikine bu kadar
ak olan bir din, muhakkak, insanlar kendisine meclb
eden i'czkr kudreti hizdir. Mslmanln bu kudreti
hiz olduunda phe yoktur.
Edward Monte
Daha bu eit mehur ok feylezoar var. Kurn tam
tasdik ve takdir etmiler.
Said Nurs
Bedizzaman Said Nurs
Nokta

1
[ok kymetlidir.]
2
fade-i Meram
1. Marifetullahn (c.c.) nurundan (bir nokta).
2. Bu risalenin ilk bask tarihi 1337 (1921)dir.
Bir baheye girsem iyisini intihab ederim.
Koparmasndan zahmet eksem holanrm. rn,
yetimemiini grsem Huz m saf derim.
Muhataplarm da yle arzu ederim. Derler:
Szlerin iyi anlalmyor?
Bilirim ki, kh minare banda, kh kuyu dibinde
konuuyorum. Neyleyeyim, zuhurat yle. ut ve u
kitapta mtekellim, ciz kalbimdir. Muhatap, si nefsimdir.
Mstemi, mteharr-i hakikat bir Japondur. Tem eden
bunu dnmeli. Gayetl-gyt olan mrifetullahn bir
burhan olan mrifetn-Nebyi utta bir nebze beyan
ettik. u risalede maksud-u bizzat olan tevhidin lyhad
berhininden yalnz drt muazzam burhanna iaret
edeceiz. Hem nazar- aklyi hads-i kalbiyle birletirmek
iin, melike ve harin bir ksm deliline im ederek,
imann alt rknnden drdnn birer lemasn, fehm-i
ksrmla gstermek isterim.
Said Nurs



1
1. Allaha, meleklerine, kitaplarna, peygamberlerine, hiret gnne, kadere,
hayr ve errin Allah Teldan geldiine iman ettim. lmden sonra
dirilihaktr. Allahtan baka ilh olmadna ahitlik ederim.
Muhammedin,Allahn resul olduuna da ahitlik ederim.


1

2
maksudumuzdur, matlubumuzdur. Gayr- mtenahi
berhininden drt burhan- kllyi rad ediyoruz.
1. Hamd, lemlerin Rabbi olan Allaha mahsustur. Peygamberlerin htemi olan
Muhammede ve btn l ve ashabna salt ve selm olsun.
2. Allah Tel ki, Ondan baka ibdete lyk hibir ilh yoktur. O Hayydr, O
Kayymdur. Bakara Sresi, 2:255.
Birinci burhan: Muhammed Aleyhissalt Vesselmdr.
u burhan- neyyirimiz utta tenevvr ettiinden,
tenvir-i mddemzda mnevver bir mirattr.
kinci burhan: Kitab- kebr ve insan- ekber olan
kinattr.
nc burhan: Kitab- mucizl-beyan, Kelm-
Akdestir.
Drdnc burhan: lem-i gayb ve ehadetin nokta-i
iltisak ve berzah ve iki lemden birbirine gelen seyyrtn
mltekas, vicdan denilen ftrat- zuurdur. Evet, ftrat ve
vicdan akla bir penceredir; tevhidin un nerederler.
BRNC BURHAN: Risalet ve slmiyetle mcehhez
olan hakikat- Muhammediyedir ki, risalet noktasnda en
muazzam icm ve en vsi tevatr srrn ihtiva eden
mecm-u enbiynn ehadetini tazammun eder. Ve
slmiyet cihetiyle vahye istinad eden btn edyn-
semviyenin ruhunu ve tasdiklerini tayor. te, btn
enbiyann ehadetiyle ve btn edynn tasdikiyle ve
btn mucizatnn teyidiyle musaddak olan btn
akvaliyle, vcud ve vahdet-i Snii beere gsteriyor.
Demek u dvada ittihad etmi btn efzl- beer nmna
o nuru gsteriyor. Acaba bu kadar tasdiklere mazhar,
byk, derin, durbn, s, keskin, hakaik-aina bir gzn
grd hakikat, hakikat olmamak hi ihtimali var m?
KNC BURHAN: Kinat kitabdr. Evet, u kitabn btn
hurufu ve btn noktalar, efrden ve terekkben Zt-
Zlcellin vcud ve vahdetini, elsine-i mahsusalar kraatla
1
yi tilvet ediyorlar. Cem
zerrat- kinat, birer birer, zt ve sft ve saire vcuh ile
hadsiz imknat mabeyninde mtereddit iken, birden bire
bir ciheti takip, muayyen bir sfatla ittisaf, mahsus bir
keyyetle tekeyyf ederek hayret-bah hikemi inta
ettiinden, Sniin vcub-u vcuduna ehadetle, avlim-i
gaybiyenin enmuzeci olan ltife-i Rabbniye iinde iln-
Sni eden misbah- iman klandryorlar. Evet, bir nefer,
nefsinde ve takmda ve blkte, taburda ve orduda gibi;
her bir zerre de, kendi bayla zt, sft, keyyetindeki
imknat cihetiyle Snii iln ettii gibi, tesvir-i
mtedahileye benzeyen mrekkebat- mtebike-i
mteside-i kinatn her bir makamnda ve her bir
nisbetinde ve her bir dairesinde, her bir zerre, muvzene-i
cereyan- umumyi muhafaza; ve her nisbetinde ve her
takmnda ayr ayr vazifeyi ifa ve hikmeti inta
ettiklerinden, Sniin kast ve hikmetini izhar ve vcut ve
vahdetinin ytn kraat ettikleri iin, Sni-i Zlcellin
berhini, zerrattan kat kat ziyade olur. Demek
1

hakikattir, mbala deil; belki
nkstr.
1. Hibirey yoktur ki Onu vp Onu tesbih etmesin. sr Sresi, 17:44.
1. Allah'a giden yollar, mahluktn nefesleri saysncadr.
S: Neden aklyla herkes gremiyor?
C: Keml-i zuhurundan ve zddn ademinden.


Yani, Sahife-i lemin ebd- vsiasnda Nakka-
Ezelnin yazd silsile-i hdistn satrlarna hikmet
nazaryla bak ve kr-i hakikatle sarl. Ta ki mele-i ldan
uzanan u selsil-i resil, seni l-y illiyyn-i tevhide
karsn.
u kitabn heyet-i mecmuasnda yle parlak bir
nizamvar ki, nazzm gne gibi iinde tecell ediyor. Her
kelimesi, her har birer mucize-i kudret olan bu kitab-
kinatn telinde yle bir icz var ki, btn esbab-
tabiiye, farz- muhal olarak muktedir birer fil-i muhtar
olsalar, yine keml-i acz ile o icza kar secde ederek
1

diyeceklerdir. Her bir kelimesi btn kelimatyla
mnasebettardr. Ve her har, bhusus zhayat bir har,
btn cmlelere kar mteveccih birer yz, nzr birer
gz var olan bu kitabn yle bir muzaf itibak-
tesnd- nazm vardr ki, bir noktay yerinde icad etmek
iin, btn kinat icad edecek bir kudret-i gayr- mtenahi
lzmdr. Demek sivrisinein gzn halk eden, gnei
dahi o halk etmitir. Pirenin midesini tanzim eden,
manzume-i emsiyeyi de o tanzim etmitir.
1. Sen her trl noksandan mnezzeh ve uzaksn. Bizim hi bir kudretimiz
yoktur. phesiz ki Sen Azzsin, Senin kudretin hereye galiptir;Hakmsin,
Senin her iin hikmetiledir.
Snuhatn dokuzuncu sahifesinde
1

yetinin srrna mracaat et.
Yalnz u kitabn kk bir kelimesi olan balarsn gr:
Nasl ehd-i ehadet o mucize-i kudretin lisnndan akyor!
Veyahut u kitabn bir noktas olan hurdebini bir huveynat
ki, ok defa bylttkten sonra grnr. Dikkat et: Nasl
muciznm, hayret-fez bir misl-i musaar- kinattr!
Sre-i Ysin, sret-i lfz- Ysin de yazld gibi,
cezletli, mciz bir nokta-i cmiadr. Onu yazan, btn
kinat da o yazmtr. Eer insaa dikkat etsen, u
kck hayvann ve huveynatn sreti altnda olan
makine-i dakika-i beda-i lhiyenin uursuz, kr, mecr ve
mahrekleri tahdid olunmayan ve imkntndan evleviyet
olmayan esbab- basta-i cmide-i tabiiyeden husuln,
muhal-ender-muhal greceksin
1. Sizin yaratlmanz da, diriltilmeniz de, tek bir kiinin yaratlp diriltilmesi
gibidir. Lokman Sresi, 31:28.
Eer her bir zerrede hkem uuru, etibb hikmeti,
hkkmn siyaseti bulunduunu ve her bir zerre de sair
zerratla vastasz muhabere ettiini itikad edersen, belki
nefsini kandrp o muhali de itikad edebilirsin. Hlbuki, o
zhayat makinede yle bir mucize-i kudret, yle bir
harika-i hikmet vardr ki, ancak btn kinat, btn
untn icad eden, tanzim eden bir Sniin sunu olabilir.
Yoksa kr, az, basit imkn teredddyle ayak atamaz.
Esbab- tabiden olamaz. Bhusus o esbab- tabiyenin
ssl-esas hkmnde olan cz- lyetecezzdaki kuvve-i
czibe ve kuvve-i dann itimlarnn hortumu zerinde,
bir muhaliyet damgas var. Fakat cizdir ki, her bireyin
esas zannettikleri olan cezb, def, hareket, kuv gibi
emirler, dtullahn kanunlarna birer isim olsun. Lkin
kanun, kaidelikten tabilie ve zihnlikten hriclie ve
itibarden hakikate ve letiyetten messiriyete gememek
artyla kabul ederiz.
Sul: Ezeliyet-i madde ve harekt- zerrattan teekkl-
env gibi umur-u btlaya neden ihtimal veriliyor?
Cevap: Srf baka ey ile nefsini ikna etmek sadedinde
olduu iin, o umurun esas- fasidesini tebe bir nazarla
derk etmediinden neet ediyor. Eer nefsini ikna etmek
sretinde, kasten ve bizzat ona mteveccih olursa,
muhaliyetine ve mkul olmadna hkmedecektir. Faraza
kabul etse de, tegafl- anis-Sni sebebiyle hasl olan
ztrar ile kabul edilebilir. Dallet ne kadar aciptir. Zt-
Zlcellin lzm- zarursi olan ezeliyeti ve hassas olan
icad aklna strmayan, nasl oluyor ki gayr- mtenh
zerrta ve ciz eylere veriyor?
Evet, mehurdur ki, hill-i de bakarlard. Kimse birey
grmedi. htiyar bir zt yemin etti: Hilli grdm.
Hlbuki grd hill, kirpiinin takavvs etmi beyaz bir
kl idi. Kl nerede, kamer nerede? Harekt- zerrat nerede,
sebeb-i tekil-i env nerede?
nsan ftratenmkerrem olduundan hakk aryor. Bazan
btl eline gelir, hak zannederek koynunda saklar. Hakikati
kazarken ihtiyarsz dallet bana der;
hakikatzannederek bana giydiriyor.
Sul: Nedir u tabiat, kavnin, kuva ki, onlarla
kendilerini aldatyorlar?
Cevap: Tabiat, lem-i ehadet denilen cesed-i hilkatin
ansr ve zsnn ef lini intizam ve rapt altna alan bir
eriat- kbr-y lhiyedir. te u eriat- ftriyedir ki,
snnetullah ve tabiat ile msemmdr. Hilkat-i kinatta
cri olan kavnin-i itibariyesinin mecm ve
muhassalasndan ibarettir. Kuv dedikleri ey, her biri u
eriatn birer hkmdr. Ve kavnin dedikleri ey, her biri
u eriatn birer meselesidir. Fakat o eriattaki ahkmn
yeknesak istimrrna istinaden vehim, hayal tasallut
ederek tazyik edip, u tabiat- heviye tevazzu ve
tecessm edip mevcud-u haric ve hayalden hakikat
sretine girmitir. Hayali, hakikat sretinde gren,
gsteren, nfusun istidat- resinden, fil-i messir
sretini takmtr. Hlbuki, kr, uursuz tabiat, katiyen
kalbi ikna edecek ve kre kendini beendirecek ve nazar-
hakikat ona nsiyet edecek hibir mlyemet ve
mnasebet yok iken ve masdar olmaya kabiliyeti mefkud
iken, srf nefy-i Sni farzndan kan bir ztrar ile veleh-
resan- efkr olan kudret-i ezeliyenin sr- bhiresinin
tabiattan suduru tahayyl edilmi.
Hlbuki tabiatmisl bir matbaadr, tbi deil; naktr,
nakka deil; kbildir, fil deil; mistardr, masdar deil;
nizamdr, nzm deil; kanundur, kudret deil; eriat-
iradiyedir, hakikat-i hariciye deil. Mesel, yirmi yanda
bir adam birden bire dnyaya gelse, hli bir yerde,
muhteem ve sanayi-i nefsenin sryla mzeyyen bir
saraya girse, hem farz etse, katiyen hariten gelme hibir
filin eseri deil. Sonra iindeki eya-y muntazamaya
sebep ararken, tanziminin kavninini cmibir kitap bulsa,
onu mkes-i uur olduundan, bir fil, bir illet-i ztrar
kabul eder. te, Sni-i Zlcellden tegafl sebebiyle, byle
gayr- mkul, gayr- mlyim bir illet-i ztrar olan tabiat
ile kendilerini aldatmlar.
eriat- lhiyeikidir:
Biri: Sfat- kelmdan gelen bir eriattr ki, beerin ef l-i
ihtiyariyesini tanzim eder.
kincisi: Sfat- iradeden gelen ve evmir-i tekviniye
tesmiye edileneriat- ftriyedir ki, btn kinatta cri olan
kavnin-i dtullahn muhassalasndan ibarettir. Evvelki
eriat nasl kavnn-i akliyeden ibrettir; tabiat denilen
ikinci eriat dahi, mecmu-u kavnin-i itibariyeden ibarettir.
Sfat- kudretin hassas olan tesir ve icada mlik deillerdir.
Sabkan, srr- tevhid beyannda demitik: Herey
hereyle baldr. Birey hereysiz yaplmaz. Bireyihalk
eden, hereyi halk etmitir. yleyse, bireyi yapan Vhid,
Ehad, Ferd, Samed olmak zarurdir.
u ehl-i dalletin gsterdikleri esbab- tabiiye, hem
mteaddit, hem birbirinden haberi yok, hem kr, iki elinde
iki kr olan tesadf- am ve ittifakyet-i avrnn eline
vermitir.

1
1. "(Reslm) sen 'Allah' de, sonra brak onlar saplandklar batakta
oynayadursunlar." En'm Sresi, 6:91.
Elhsl: kinci burhanmz olan kitab- kebir-i kinattaki
nazm ve nizam, intizam ve telindeki icz gne gibi
gsteriyor ki, bir kudret-i gayr- mtenahi, bir ilm-i
lyetenha, bir irde-i ezeliyenin eserleridir.
S: Nazmve nizam- tmme neyle sabittir?
Elcevap: Nev-i beerin havs ve cevsisi hkmnde olan
fnun-u ekvan, istikr-i tmme ile o nizam kefetmilerdir.
nk, her bir neve dair bir fen ya teekkl etmi veya
etmeye kabildir. Her bir fen, klliyet-i kaide hasebiyle,
kendi nevindeki nazm ve intizam gsteriyor. Zira, her bir
fen kavaid-i klliye desatirinden ibarettir. Demek, ahsn
nazar, nizam ihata etmezse, cevsis-i fnun vastasyla
grr ki, insan- ekber, insan- asgar gibi muntazamdr. Her
birey, hikmet zere vaz edilmitir. Faidesiz, abes yoktur.
u
HAYE-1*
burhanmz deil yalnz erkn ve zs, belki
btn hceyrat, belki btn zerrat birer lisn- zkir-i
tevhid olarak byk burhann sad-y blendine itirak
ederek L ilhe illllah diye zikrediyorlar.
Haiye-1
*
Dellete simas bir Hu lafzna benzer ki, o Hnun her bir cz
kk H lardan, her bir kk Hda kck H lardan teekkl etmitir.
NC BURHAN: Kurn- Azmandr. u burhan-
ntkn sinesine kulan yaptrsan iiteceksin ki, Allah
L lhe ll Hyu tekrar ediyor. Hem gayet mkemmel
semertyla, meyvedar bir aacn menba- hayat olan
crsme olmazsa veya kk bozuk ise, semere vermez. u
burhanmz dallarnda meyve-i hak ve hakikato kadar
oktur ve o kadar dorudur ki, phe brakmaz ki,
crsmesinde olan mesele-i tevhid, hi vehim brakmaz
derecede kuvvetli, doru bir hak ve hakikati tazammun
ediyor. Hem u burhann lem-i ehadet tarafna tedell
etmi olan ahkma dair dal, btn sdk ve hak ve hakikat
olduu gibi, bizzarure lem-i gayb tarafna uzanan tevhide
ve gayba dair gusn-u azam yine sabit hakaikle
meyvedardr.
Hem derince u burhan tersim edilse anlalr ki, onu
gsteren zt, neticesi olan mesele-i tevhidde o kadar
emindir ki, hibir aibe-i tereddt hibir tarafnda ihsas
edilmiyor. Hem o neticeyi btn hakaike esas addederek,
mselleme ve zaruriye olduunu btn kuvvet-i beyanyla
ve sraryla ona giydiriyor. Ve baka eyleri ona irc ediyor.
Temel ta gibi o edit kuvvet, sun olamaz. Hem de,
stndeki sikke-i icz her ihbarn tasdik eder, tezkiyeden
mstani klar. deta ihbarat binefsih sbit
umurlardandr. Evet, u burhan- mnevverin alt ciheti de
effaftr. stnde icz, altnda mantk ve delil, sanda akl
istintak, solunda vicdan istihad, nnde, hedende hayr
ve saadet, nokta-i istinad vahy-i mahzdr. Vehmin ne
haddi var ki girebilsin!
Mrifet-i Snidenilen kemlt arna uzanan miraclarn
usul drttr.
Birincisi: Tasyeve irka messes olan muhakkikn-i
suyenin minhacdr.
kincisi: mknve hudsa mebn mtekellimnin tarkidir.
Bu iki asl, endan Kurndan teub etmilerdir. Lkin
kr-i beer baka srete ifra ettii iin uzunlam ve
mkillemi. Evhamdan masun kalmamlar.
ncs: behat-ld hkem mesleidir.
Drdncs ve en birincisi: Belgat- Kurniyenin ulv
mertebesini iln etmekle beraber, cezlet cihetiyle en
parla ve istikamet cihetiyle en ksas ve vuzuh cihetiyle
beerin umumuna en emeli olan mirac- Kurndir.
Hem o ara kmak iin drt vesile vardr: lham, tlim,
tasye, nazar- kr.
Tark-i Kurniki nevidir.
Birincisi: Delil-i inayetve gayettir ki, men-i eyay
tdt eden btn yat- Kurniye bu delili nesc ve u
burhan tanzim ediyorlar. Bu delilin zbdesi, kinatn
nizam- ekmelinde ittikan- sanat ve riayet-i meslih ve
hikemdir. Bu ise, Sniin kast ve hikmetini ispat ve tesadf
vehmini ortadan nefyediyor. Zira ittikan ihtiyarsz olmaz.
Evet, nizamn ahitleri olan btn fnun-u ekvan,
mevcudatn silsilelerindeki halkalardan aslm meslih ve
semerat ve inklbt- ahvlin katmer ve dmleri iinde
saklanm hikem ve fevaidi gstermekle, Sniin kast ve
hikmetine kat ehadet ediyorlar. Ezcmle:
Fenn-i hayvanat, fenn-i nebatat, iki yz bini mtecviz
envn byk peder ve demleri hkmnde olan
mebdelerinin her birinin hudsuna ehadet ettii gibi;
mevhum ve itibar olan kavnin, kr ve uursuz olan
esbab- tabiiye ise bu kadar hayret-fez silsileler ve bu
silsileleri tekil eden ve efrad denilen dehet-engiz birer
makine-i acbe-i lhiyenin icad ve inasna adem-i
kabiliyetleri cihetiyle her bir fert, her bir nevi mstakillen
Sni-i Hakmin dest-i kudretinden ktklarn iln ve izhar
ediyorlar. Kurn- Kerm
1

der.
Kurndan delil-i inayet, vcuh-u mmkinenin en
mkemmelvehi ile bulunuyor. Kurn kinatta tefekkre
emir verdii gibi, fevidi tezkr ve nimetleri tdt eden
ytn fevsl ve htimelerinde galiben akla havale ve
vicdanla maverete sevk etmek iin

2

3

4

5
gibi o burhan- inayeti ezhanda tesbit ediyor.
1. Haydi, evir gzn: En kk bir kusur gryor musun? Mlk Sresi,
67:3.
2. Onlar bilmiyorlar m ki? Bakara Sresi, 2:77.
3. Hi dnmyorlar m? Ysin Sresi, 36:68.
4. Hi dnmez misiniz? Ynus Sresi, 10:3.
5. bret alnz. Hair Sresi, 59:2.
kinci delil-i Kurn: Delil-i ihtirdr. Hlsas:
Mahlkatn her nevine, her ferdine ve o neve ve o
ferde mrettep olan sr- mahsusasn mnti ve istidad-
kemline mnasip bir vcudun verilmesidir. Hibir nevi
mteselsil-i ezel deildir. mkn brakmaz. nklb-
hakikat olmaz. Mutavasst nevin silsilesi devam etmez.
Tahavvl- esnaf inklb- hakaikin gayrsdr. Madde
dedikleri ey, sret-i mtegayyire, hem harekt-
mtehavvile-i hdiseden tecerrd etmediinden hudsu
muhakkaktr. Kuvvet ve sretler, arziyetleri cihetiyle
envdaki mbyenet-i cevheriyeyi tekil edemez. Arz
cevher olamaz. Demek envnn fasleleri ve umum
arznn havss- mmeyyizeleri bizzarure adem-i srftan
muhteradrlar. Silsilede tensl, erait-i diye-i
itibariyedendir.
Fey acaba! Vcibl-Vcudun lzime-i zaruriye-i
beyyinesi olan ezeliyetini zihinlerine stramayan, nasl
oluyor da, her bir cihetten ezeliyete mn olan maddenin
ezeliyetini zihinlerine strabilirler? Hem dest-i
tasarruf-u kudrete kar mukavemet edemeyen koca
kinat, nasl oldu da kck ve nzik zerratlarn (yle
dehetli salbet bulmu ki) kudret-i ezeliyenin yed-i
damna kar dayanyor? Hem nasl oluyor ki, kudret-i
ezeliyenin hassas olan ibd ve icad, hibir mnasebet-i
mkule olmadan en ciz ve en bare esbaba isnad
ediliyor?
te Kurn- Kerim, u delili, halkve icaddan bahseden
yt ile ezhanda tanzim ediyor. Messir-i hakik yalnz
Allahtr. Tesir-i hakik esbabda yoktur. Esbab, izzet ve
azamet-i kudretin perdesidirt ki, akln nazar-
zahirsinde, dest-i kudret umur-u hasse ile mbair
grnmesin. Bireyde iki cihet var:
Biri, mlkyinenin mlevven vechi gibi, ezdat ona
vrid oluyor; irkin olur, er olur, hakr olur, azm olur, il
hir. Esbab bu cihette vardr; izhar- azamet ve izzet-i
kudret yle ister.
kinci cihet, melektiyet cihetidir: yinenin effaf vechi
gibi. u cihet hereyde gzeldir. u cihette esbabn tesiri
yoktur. Vahdet yle ister. Hatta hayat ve ruh ve nur ve
vcut, iki vecihleri effaf ve gzel olduundan, mlken ve
melekten vastasz dest-i kudretten kyorlar.
DRDNC BURHAN: Vicdan- beer denilen ftrat-
zuurdur. u burhanda drt nkteyi nazar- dikkate al.
Birincisi: Ftratyalan sylemez. Mesel, Bir ekirdekteki
meyeln- nmvv der ki: Smblleneceim, meyve
vereceim. Doru syler. Mesel, yumurtada bir
meyeln- hayat var. Der: Pili olacam. Biiznillh olur.
Doru syler. Mesel, bir avu su incimad ile meyeln-
inbisat der: Fazla yer tutacam. Metin demir onu yalan
karamaz; sznn doruluu, demiri paralar. te u
meyelnlar, irade-i lhiyeden gelen evmir-i tekviniyenin
tecellleridir, cilveleridir.
kincisi: Beerin havssl-hams- zhire ve btnadan
baka, lem-i gayba kar alan pek ok pencereleri var.
Gayr- meur pek ok hisleri var. Hiss-i smia, bsra,
zika olduu gibi, bir hiss-i sdise-i sdka olan sika
vardr. Hem bir hiss-i sbia-i brika olan ika var. O evk
ve sevk yalan sylemez. Yanl gidemez.
ncs: Mevhum birey hakikat-i hariciyeye mebde
olamaz. Ftrat ve vicdanda nokta-i istinad ile nokta-i
istimdad, iki hakikat- zaruriyedir. Hilkatin safveti ve en
mkerremi olan ruh-u beer, o iki nokta olmazsa en s,
en berbat bir mahlk olur. Hlbuki, kinattaki hikmet ve
nizam ve keml bu ihtimali reddeder.
Drdncs: Akl ttil-i egal etse de, nazarn ihmal
etse, vicdan Snii unutamaz. Kendi nefsini inkr etse de
onu grr. Onu dnr. Ona mteveccihtir.
Hadski, imek gibi srat-i intikaldirdaima onu
tahrik eder. Hadsin muzaaf olan ilham, onu daima tenvir
eder. Meyelnn muzaf olan arzu ve onun muzaaf olan
itiyak ve onun muzaaf olan ak- lh, onu daima
mrifet-i Zlcelle sevk eder. u ftrattaki incizap ve cezbe,
bir hakikat-i czibedarn cezbiyledir.
Bu nkteleri bildikten sonra, u burhan- enfs olan
vicdana mracaat et. Greceksin ki, kalb bedenin aktarna
ner-i hayat ettii gibi, kalbdeki ukde-i hayatiye olan
mrifet-i Snidir ki, istiddt- gayr- mahdude-i
insaniyeyle mtenasip olan ml ve myl- mteibeye
ner-i hayat eder. Lezzeti iine atar ve kymet verir ve bast
ve temdid eder.
te, nokta-i istimdad ve kavga ve mzhemetin
meydan olan dadaa-i hayata hcum gsteren lemin
binlerce musibet ve mzhemelere kar yegne nokta-i
istinad, yine mrifet-i Snidir. Evet, hereyi hikmet ve
intizam ile ileyen bir Sni-i Hakme itikad etmezse ve
alel-amy kr tesadere havale ederse ve o beliyyta
kar elindeki kudretin adem-i kifayetini dnse, ister
istemez tevahhu, dehet, tel, havftan mrekkep bir
hlet-i cehennem-nmn ve cier-ikfe decektir. O ise,
eref ve ahsen-i mahlkat olan ruh-u insaniyetin
hereyden ziyade perian olduunu istilzam eder. O ise,
intizam- kmil-i kinattaki nizam- ekmele zt oluyor. u
nokta-i istimdat ve nokta-i istinad ile bu derece nizam-
lemde hkmfermlk, hakikat- nefsl-emriyenin hassa-i
mnhasras olduu iin, her vicdanda iki pencere olan u
iki noktadan Sni-i Zlcell mrifetini kalb-i beere daima
tecell ettiriyor. Akl gzn kapasa da, vicdann gz
daima aktr. Sni-i Zlcellbu drt burhan- azmin kat
ehadetleriyle Vcibl-Vcud, Ezel, Vhid, Ehad, Ferd,
Samed, Alm, Kadr, Mrid, Sem, Basr, Mtekellim, Hayy,
Kayyum olduu gibi, btn evsf- celliye ve cemliye ile
muttasftr. Zira mukarrerdir ki, masnudaki feyz-i keml,
Sniin zll-i tecellsiden muktebestir. Demek, kinatta ne
kadar hsn, ceml, keml varsa, umumundan lyhad
derecede yksek tabakada evsaf- cemliye ve kemliye ile
Sni-i Zlcell muttasftr. Zira, ihsan servetin, icad
vcudun, icab vcubun, tahsin hsnn, tenvir nurun feri
ve delili olduu gibi; btn kinattaki btn keml ve
ceml, Sni-i Zlcellin keml ve cemline bir zll- zalldir
ve burhandr.
Hem de, Sni-i Zlcell cem nekaisten mnezzehtir.
Zira, nevkis mahiyet-i maddiyatn istidatszlndan neet
eder. Zt- Zlcell maddiyattan mcerrettir, mnezzehdir.
Hem kinatn mhiyt-i mmkinesinden neet eden evsaf
ve levzmatndan mukaddestir.
1
..
.. ..

1. Onun benzeri hibirey yoktur. Mnezzehtir o Zt ki, iddet-i
zuhurundanihtif etmitir. Mnezzehtir o Zt ki, zdd ve rakibi olmad
iinistitar etmitir. Mnezzehtir o Zt ki, esbab izzetine perde yapmtr.
S: Vahdetl-vcudu nasl gryorsun?
Elcevap: Tevhidde istiraktr. Ve nazara smayan bir
tevhid-i zevkdir. Esasen tevhid-i rububiyet ve tevhid-i
ulhiyetten sonra tevhidde zevken iddet-i istirak,
vahdet-i kudret, yani
1
sonra
vahdet-i idare, sonra vahdet-hud, sonra vahdetl-
vcud, sonra yalnz bir vcudu, sonra yalnz bir mevcudu
grnceye mncer oluyor. Muhakkkn-i suyenin
mteabihat hkmnde olan atahatyla istidll edilmez.
Daire-i esbab yrtp kmayan ve tesirinden kurtulmayan
bir ruh, vahdetl-vcuddan dem vursa, haddinden tecavz
eder. Dem vuranlar, Vcibl-Vcuda o kadar hasr- nazar
etmilerdir ki, mmkinattan tecerrd ederek, yalnz bir
vcudu, belki bir mevcudu grmler.
1. Mkevvenatta Allahtan baka messir yoktur.
Evet, delil iinde neticeyi grmek, lemde Snii
mahede etmek, tark-i istirakkrne cihetiyle cedvil-i
ekvanda cereyan- tecelliyat- lhiyeyi ve melektiyet-i
eyada sereyan- fyuzat ve mery-y mevcudatta
tecell-i esm ve sft, yalnz zevken anlalr birer hakikat
iken, dk- elfaz sebebiyle ulhiyet-i sriye ve hayat- sriye
tabir ettiler. Ehl-i kir, o hakaik-i zevkiyeyi nazarn
mekayisine sktrdndan, ok evham- btlaya mene
oldu. Maddeperver hkem ve zafl-itikad ehl-i nazarn
vahdetl-vcudu ile evliyann vahdetl-vcudu, tamamen
birbirinin zdddr. Be cihetten fark vardr:
Birincisi: Muhakkikn-i soye, Vcibl-Vcuda o kadar
hasr- nazar etmi ve mstarak olmu ve ehemmiyet
vermiler ki, onun hesabna kinatn vcudunu inkr
etmiler. Hkem ve zafl-itikad olanlar, maddeye o
kadar hasr- nazar etmiler ve mstarak olmular ki,
fehm-i ulhiyetten uzaklatlar. Ve o derece maddeye
kymet verdiler ki, hereyi maddede grmek, hatta
ulhiyeti onda mezcetmek, hatta kinat hesabna
ulhiyetten istin etmek derecede meslek-i mteassifeye
girmilerdir.
kincisi: Muhakkikn-i soyenin vahdet-i vcudu,
vahdet-uhudu tazammun eder. kincilerin, vahdetl-
mevcudu tazammun eder.
ncs: Birincilerin meslei zevkdir. kincilerin
nazardir.
Drdncs: Birinciler, evvelen ve bizzat Hakka, nazar-
tebe olarak halka bakarlar. kinciler, evvelen ve bizzat
halka bakarlar.
Beincisi: Birinciler, Hudperesttirler. kinciler,
hodperesttiler.


1
1. Ser nerede, Sreyy nerede? Hereyi gsteren k nerede, hereyi rtp
saklayan zulmet nerede?
Tenvir
Mesel, kre-i arz rengrenk muhtelif ve kk kk
cam paralarndan farz olunursa, herbiri baka hasiyetle
levnine ve cirmine ve ekline nispetle emsden bir feyiz
alacaktr. u hayal feyiz ise, ne gnein zt ve ne de ayn-
ziyasdr. Hem de ziyann temsili ve elvn- sebasnn
tesviri ve gnein tecellsi olan u gna-gn ve rengrenk
ieklerin elvn faraza lisana gelseler, herbiri Gne
benim gibidir veyahut Gne benim diyeceklerdir.


1
Fakat ehl-i vahdet-uhudun merebi fark ve sahvdr.
Ehl-i vahdetl-vcudun merebi mahv ve sekirdir. S
merep ise, mereb-i ehl-i fark ve sahvdr.


2



3
1. Evliyaya tuzak olan hayaller, ilhbahelerin ay yzl gzellerinin akisleridir.
2. Allahn nimetlerini tefekkr edin; Onun ztn tefekkr etmeyin. nk
buna g yetiremezsiniz. El-Mnv, Feyzl-Kadr, 3:262-263.
3. nsan, kendi hakikatini dahi idrak etmekten ciz iken, hereyden nce var
olan ve hereyi ceberutiyet-i mutlaka ile hkm altnda tutan Zt naslidrak
edebilir? O Cebbr- Zkdem ki, hereyi ilk olarak yoktanyaratm ve ina
etmitir; sonradan var olup can bulanlar Onu naslidrak etsin? mam- Aliye
(r.a.) ait olduu rivayet edilmektedir. bk. Dvn u mam Ali,Beyrut.
fade
1
1. stad Bedizzaman Mesnev-i Nuriye'de Nokta Risalesi'nin bundan sonraki
blmleri iin u aklamay yapm ve oraya almtr: "Nokta'nn ikinci ksm,
hair ve melike ve bek-y ruha ait olduundan, buhakikatleri kerametli Yirmi
Dokuzuncu Sz ve Onuncu Sz gayet parlak bir surette izah ettiinden, onlara
havale edilerek buraya derc edilmedi.nc ksm ise, on drt dersten ibaret
Nurun lk Kapsnamyla ayrca neredildi.
Said Nurs"
Evliyullah demiler:
Yani, mrifetullahn burhanlar nefesler kadar
hadsizdir.
Mrifet-i Nebinin burhanlar dahi nfs-u
mminnkadar muhtelif ahsiyetler ile tezahr eder.
Demek u enfs- halik miktarnda ve bu nfs-u ehl-i
iman adedinde layuad burhanlarn netice-i yegnesidir.
Evet muvaffak bir nazar, kainatn her zerresinin her
hlinden vcud-u Snii, hem Peygamberin her bir hl, kl,
ilinden sdk- nbvvetin un grr.
Bir ahs bir ahsa tamamen benzemedii gibi, fehim
dahi fehme benzemez. Delil bir olsa da, tarz- telkki ve
tarik-i tefehhm ayr ayrdr.
te u risalede kelime-i ehdetin iki kelmndaki
tevhidve nbvvete dair tarz- tefehhm ve tarik-i
telkkimi Japonun eski bir suali mnsebetiyle yalnz
meslek-i nazar noktasnda mcez bir icmal ile yazdm. O
maksad- liyeye uzanan mirc- zevk-i irk ve minhc-
hads-i ilham ise tabire smaz. rtl czda

2
ilahir
3
ilahir
2. Ey insanlar, ibadet ediniz. Bakara Sresi, 2:21.
3. Eer indirdiklerimizden herhangi bir phe iindeyseniz. Bakara Sresi,
2:23.

1
ilahir yetleri beyannda yine
Kurndan istifaza ettiim ayn fehmimi Arab olarak
yazmtm.
u kelime-i ehdetteki cevher-i imanbir nurdur. Allah
(c.c.) istediinin kalbine atar. Kayyumu hidayet-i lhiyedir.
Burhan ise bir mcahiddir, dmann tard eder,
sprgecidir evhamdan tehzib eder.
Peinen derim; Trke gzel ifade edemiyorum. Mny
dndke lfz dnemiyorum. Kriden ricam odur ki,
lafzn perianiyetini grp mnya kar ihtiramszlk,
lkaytlk gstermesin.

2
1. Onlar, hirete de kesin olarak iman etmi kimselerdir. Bakara Sresi, 2:4.
2. Muvaffakiyet sadece Allahtandr.
Melike Tasdiki, mann Bir Rkndr
Medhal
Drt Nkteye Dikkat!
BRNC NKTE: Madde asl deil, tbidir. Mahdum
deil, hdimdir. Hkim deil, mahkmdur. Lb, esas,
mstekar deil; yarlmaya, erimeye, yrtlmaya mheyy
bir krdr, zebeddir, srettir.
Zira let-i mkebbireile binler defa bytlen sonra
grnen bir mikroba dikkat edilse grnr ki, maddenin
tesguru nisbetinde sr- hayat nur-u ruh tezyd eder,
teeddd eder.
Madde inceletike bizden uzaklanca, ruh lemine
hayat lemine yaklayor gibi hararet-i ruh, nur-u
hayatdaha iddet ile tecell ediyor.
Bak o hurdebn huveynenin havassna! Ne kadar
keskindirler ki, zsn, rzkn grr. Kardeinin sesini iitir,
ilahir... Demek havass ve kuvvalar binler defa
bizimkilerden ediddir, keskindir, hassastrlar.
Hem madde-i mehureden baka pek ok menbiin
tereuhat, lemaat, semerat lem-i mlkte vardr ki,
katiyyen maddeye ve hareketine irca ile izah edilmez.
Demek lem-i mlk ve ehadet, lem-i melekt ve ervh
stnde tenteneli bir perdedir...
Herey, hatta meyvelerin ii dndan, batn zahirinden
daha muntazam, daha ltif, daha sanatkraneolduu
gsterir ki; hkm melektundur.
Esbb- maddiyebahanedir, tbidirler. Yoksa zhiri daha
mkemmmel olmak lzm gelirdi. Maddeden azm bir
ktleyi nasl bir ruh istihdam eder, bir zerreyi de istihdam
edebilir. Ona istinad ile lem-i mislde mzehher bir ahs
olur. lem-i turabda bir ekirdek lem-i havada ondan bir
ecer-i meyvedr gibi.
KNC NKTE: Hayat hereyin banda ve
esasndadr. Hayat hereyi hereye mleder. Onun ile
birey der: Herey malmdr. Dnya hanemdir. Kinat
mlkmdr.
Ziya, ecsmn keaf ve elvann sebeb-i vcudu olduu
gibi; hayat dahi mevcudatn keaf; ve cz kll gibi belki
daha byk yapmak; ve kll cze sktrmak ve itirak
ve ittihad ettirmek gibi kemlt- vcudun sebebidir.
Hayat kesrette bir eit tecell-i vahdettir.
Bak! Hayatsz bir cisim, da dahi olsa yetimdir,
mnferittir, garibdir. Mnasebeti yalnz oturduu mekn ve
ona karan eyle var. Baka ne varsa ona nisbeten
mdumdur.
imdi bak kck bir cisme! Mesel bal arsnahayat
girdii anda, btn kinatla yle mnasebat tesis eder,
btn taifeleri ile yle bir ticaret akdediyor ki, diyebilir:
lem bahemdir. Gneim parlyor. Sika ve ikay
ihtiva eden havass- aeresiyle; dnyann ekser env ile
ihtisas, nsiyet, mbadele ve tasarrufa balar.
Bak! Hayat tabaka-i insaniyeye ktka yle inbisat ve
inkiaf ve tenevvr eder ki; ziy-y aklla menzilindeki
odalar gezer gibi, avlim-i ulviye ve ruhiye ve
cismniyede gezer. O, o avlime misar gittii gibi, onlar
dahi onun mirt- ruhuna misar oluyorlar. Hayat, Zt-
Zlcellin en parlak bir burhan- vahdeti ve en byk bir
nimeti ve tecell-i merhameti ve en haf, dakik, bilinmez bir
nak- nezihidir.
Bak! Env- hayatn en edns olan hayat- nebat ve
onun en birinci derecesi olan ekirdekteki ukde-i
hayatiyenin tenebbh, o derece zuhur, kesret, mebzuliyet,
lfetle zaman- demden beri hikmet-i beer nazarndan
gizli kalm. Hakikati kefedilememi. Hem o kadar
nezihdir ki, dest-i kudret ile onun arasnda sebeb-i zahir
vaz edilmemi. Zira mlk ve melektu, iki vechi temiz,
pak, effaftr. Nazar- zahirde umur-u hasise ile perdesiz
mbaeretinden tel eden izzet-i kudret, esbab- zhiriye
yalnz mlk cihetinde bulunmasn baka eyde ister,
bunda istemez. Hatt denilebilir; hayat olmazsa vcud
vcud deildir. Hayat ruhun ziyasdr.
Mademki, hayat bu derece ehemmiyetlidir. Madem
lemde bir intizam- kmil var. Bir itkan- muhkem var.
Madem bu bare perian kremiz, bu kadar zevil-ervh
ile dolmutur. yle ise bir hads-i sdkla hkmolunur ki; u
kusr-u semviye ve u burc-u smiyenin dahi
kendilerine mnasip skkn vardr. Nar nuru yakmaz.
Nurn dahi emste yaar (Balk suda gibi.)
Madem Kudret-i Ezeliyedi ve en kesif bir maddeden
zevil-ervh halkeder. Elbette nur gibi, esir gibi ruha yakn
sair seyylt- ltife maddelerini ihmal etmez, meyyit
brakmaz.
Temsil: Melikeyi, ruhaniyt tasdiketmeyen; vahi bir
adama benzer ki; byk muhteem bir meden ehre
gidiyor. ehrin uzak kesinde pis, perian, kk bir bir
haneye rast gelir ki, sel insanlarla dolu. Etraf da
zevil-ervh ile memlu. Onlara mahsus erait-i hayatiye
vardr ki; bazs kiln-nebat, bazs kils-simaktir.
Sonra uzaktan binlerce mzeyyenkusr-u liye gryor
ki, mbeynlerinde geni tenezzhgh meydanlar var.
Uzaklktan veya kasr- nazarndan veya onlarn
gizlenmesinden, o insanlar ona grnmedii ve urada
grd erit-i hayat o kasrlarda grnmedii iin itikat
ediyor ki; o kasrlar sakininden hlidir.
Hem melikeyi tasdikeden zt, o vahinin arkada
olan, nimbedev bir adama benzer ki; u kk, hakir
haneyi grd ki, zruhla dolu. Ve ihtiyar ve hikmete dellet
eden ehrin intizamn grdnden cezm eder ki; o
kusr-u mzeyyenenin baz skknlar var ki, onlar onlara
mnasip, onlar ona muvafktrlar. Kendilerine mahsus
erait-i hayatiyeleri vardr. Uzaklk veya gzn
kabiliyetsizlii veya tesettrlerine binaen grnmemeleri
olmamalarna delil olamaz. Adem-i ryet, adem-i vcuda
dellet etmez.
Demek, kre-i arzn hakaret ve kesafetiyle beraber bu
kadar zevil-ervhn vatan olmas ve en hasis, hatt
mteafn czleri menb- hayat kesilmesi bittarkil-evl,
hem intizam- muttaride mebni olan kyas- haf-yi hadsiye
messes olan kyas- evlev ile dellet eder ki; u feza-y
lyetenh burcuyla, ncmuyla zuur, zevil-ervh ile
doludur. Nurdan, nardan ve seyyltlardan mahlk olan o
zevil-ervha eriat; melike ve cn der. Melike ise
ecnas- muhtelifedir. Cin dahi yle.
NC NKTE: Btn ukal, turuk-u tabirde
ihtilaryla beraber melikenin mn ve hakikatinin
vcuduna icm- mnev ile ittifak etmilerdir. Hatt
meiyyun, melikeyi envn mahiyt- mcerrede-yi
ruhaniyeleri ile tbir etmilerdir. rkiyyun: ukl-u aere,
erbbul-enva diye tevsim etmiler. Ehl-i edyan melekl-
cibal, melekl-bihar, melekl-emtar namlaryla tesmiye
etmiler. Hatt akllar gzlerinde olan maddiyyun ve
tabiiyyun dahi mn-y melikeyi inkra mecl
bulamamlar. Belki nevmis-i ftratta kuv-y sriye diye
bir cihette tasdike muztar olmular.
Evet madem ki, hayatmevcudatn keafdr. Belki
neticesi, zbdesidir. Nasl u feza-y vsia sakinnden ve u
semvt- ltife mutevattinnden hli olabilir?
S: Acaba u hilkatte cr olan nevmis ve kavnin,
kinatn irtibat ve hayeviyetine k deil midir?
C: Bu nevmis-i criyeve u kavnin-i sriye umur-u
itibriyedir, vehmiyedirler. Ki hem mmessilt, hem
mekisi, hem dizginlerini tutan melikeler olmazsa, onlara
bir vcud taayyn etmez. Bir hviyet teahhus edemez. Bir
hakikat- hriciye olmaz. Hem de ehl-i hikmetle ehl-i din
ve akl ile nakil ittifak etmiler ki; teekkl- ervha
nmuvafk, cmid, zhir olan lem-i ehdete mevcudat
mnhasr deildir. Ve vcud ona inhisar etmemitir. Belki
daha ok tabakt- vcud var. Deniz bala mnasebeti
gibi, ervha muvafk ve o ervhla dolu bir leml-gayb ve
avliml-ervh dahi bulunur. Madem ki btn bu umur,
mny- melikenin vcuduna ehdet eder. Onlarn
vcudunun en ahsen sreti ve ukl-u selime kabul edecek
ve istihsan edecek keyyeti odur ki, eriat erh etmitir.
Der: Melike, ibd- mkerremdir. Emre muhalefet
etmezler, ecsm- ltife-i nrniyedirler. Env- muhtelifeye
mnkasmdrlar. Melike bir mmettir ki, sfat- iradeden
gelen eriat- tekvniyenin hamelesi ve mmessili ve
mmtesilidirler. Messir-i hakik olan Kudret-i Ftrann ve
rade-i Ezeliyenin emrine tbi bir nevi ibadullahtr.
DRDNC NKTE: Mesele-i melike, o
mesildendir ki, bir czn vcuduyla klln tahakkuku
bilinir. Bir ahsn ryetiyle nevin vcudu malm olur. Zira
kim inkr ederse, kll inkr eder.
Ey birader bak! Grmyor musun, iitmiyor musun ki;
btn ehl-i edyn, btn asrlarda zamn- demden
imdiye kadar melikenin vcuduna ittifak ve insann
taifeleri birbirinden bahsi gibi, onlarla muhavere
edilmesine ve onlarn mahedesine ve onlardan rivayet
etmesine icma etmiler. Acaba hibir fert onlardan
grnmese, hem bizzarure bir ahs veya ehasn vcudu
kat bilinmezse, hem onlarn bilbedahe vcutlarn
hissetmezse, hi mmkn mdr; byle msbet ve vcd
bir emirde mstemirren ittifak devam etsin? Bununla
beraber muhaldir ki, itikad- umumnin mvellidi olan
mebdi-i zaruriye olmadan, byle bir vehim btn
inklbt- beeriyede, akaid-i beerde istimrar etsin, bek
bulsun.
yle ise u icmn senedi bir hads-i katdir ki, emarat-
mteferrikadan tevelld etmitir. O emart ok vktn
mahedtndan neet etmitir. O vkt, katiyen baz
mebadi-i zaruriyeye istinad etmitir. yle ise bu itikad-
umumnin sebebi, tevatr- mnev kuvvetini ifade eden
pek ok kerrat ile mahede ve ryetlerinden hsl olan
mebadi-i zaruriyedir, esst- katiyedir.
Hlbuki tek bir ruhnnin vcudu, tek bir zamanda
tahakkuk etse, u nev-i muhtelifl-esnaftahakkuk eder.
Madem u nev tahakkuk ediyor, sret-i tahakkukun en
ahseni, en mkul, en makbul eriatn erh ettii gibidir,
Kurnn gsterdii gibidir, Sahib-i Miracn grd gibidir.
te medhal drt nktesiyle bitti.
Eer buraya kadar kalben km isen, maksadn
hakikn grmek istersen, hazr ol! Tahir ol!
te lem-i Kurn kaplar aktr. te cennet-i Furkan,
Mfettehatl-ebvabdr. Gir, bak! Melikeyi iinde iyi gr!
Onlarla tan!
Sre-i Kadirde:

1
; hem,


2
hem,


3
Eer istersen Sre-i

4
ye gir! Cinlerle de gr!
1. Melekler ve Cebril o gecede Rablerinin izniyle yeryzne iner. Kadir
Sresi, 97:4.
2. O atein banda, Allahn emrine kar gelmeyen ve verilen emri
yerinegetiren hain ve iddetli melekler vardr. Tahrim Sresi, 66:6.
3. O, evlt edinmekten ve her trl kusurdan mnezzehtir. Melekler
ise,Allahn ikramda bulunduu kullardr. Allah emretmedike bir
szsylemezler; ancak Onun emriyle hareket ederler. Enbiy Sresi,21:26-27.
4. De ki: Cinlerden bir topluluun Kurn dinledikleri bana vahyolundu. Cin
Sresi, 72:1.
Hair

1
1. lmden sonra dirili hak ve gerektir.
Medhal
u meseleye dair Kurnn irtndan fehmettiim bir
miktarn Arab olarak rtl-czda yazmtm. Burada
vazifem, hkm- Kurn gzel telkki etmek iin zemini
ihzar etmektir.
te kalbe kabiliyet-i kabul verecek ve vicdan izana
ihzar edecek drt esas var ki:
Muktazimevcuttur.
Filmuktedirdir.
Mahal kbildir.
Mni yoktur.
Birinci Makam
Saadet-i Ebediyeye muktazivardr. O muktazinin
vcuduna burhan, on menbiden szlen ve tehallub eden
bir hadsdir
Birincisi: te kinatta bir nizam- ekmel-i kasdvar. Her
cihette reahat- ihtiyar, lemet- kasd grnyor. Hereyde
bir nur-u kasd, her ende bir ziy-y irade, her harekette
bir lema-y ihtiyar, her terkipte bir le-i hikmet, nazar-
dikkate arpyor.
Evet saadet-i ebediyeolmazsa, nizam bir sret-i zaife-i
vhiyeden ibaret kalr. Yalanc bir nizam olur. Nizamn
ruhu olan mneviyat ve revbt ve niseb heb olur. Demek
nizamn nazzm saadet-i ebediyedir.
kinci Menba: Hilkatte bir hikmet-i tmme var. Evet
inyet-i ezeliyenin timsli olan hikmet-i lhiye kinattaki
riayet-i meslih ve iltizam- hikem lisniyle saadet-i
ebediyeyi iln eder. Zira saadet-i ebediye olmazsa, kinatta
bilbedahe sbit olan hikem ve fevidi mkbere ile inkr
etmek lzm gelir.
nc Menba: Akl ve hikmet ve istikrn
ehdetleriyle sabit olan hilkatteki adem-i abesiyet; hem
Sniin ftratta, hereyde en ksa yolu ve en yakn ciheti ve
en haf sreti ve en gzel keyyeti ihtiyar ve intihab
etmesiyle sbit olan adem-i israf, saadet-i ebediyeye iaret
eder. Zira adem-i srf hereyi abes eder.
Ftratta, ezcmle insanda fenn-i menul-z
ehdetiyle sbit olan adem-i israf gsterir ki; insanda olan
istiddt- mneviye ve ml ve efkr ve mylt dahi
israf edilmeyecektir. O meyl-i tekemml, bir kemlin
vcudunu ve o meyl-i saadet, bir saadet-i ebediyeye
namzed olduunu kat olarak iln eder. yle olmazsa,
insann mhiyet-i hakikiyesini tekil eden mneviyat ve
ml kurur, hebaen gider.
Acaba kymettar bir cevherin klfna o derece dikkat ve
itina edilse ki, gubarn konulmasna da msaade etmeyen
sahibi, nasl ve ne sretle o cevher-i yegneyi krp
mahveder.
u menbadaki ahidi tezkiye eden her birinin
mevzuunun nevindeki nizamna hid-i sdk olan cem-i
fnunun istikr-i tmmesidir. Ki o intizam- kmili
ihtillden hals eden, meyl-i tekemml tatmin eden
yalnz saadet-i ebediyedir.
Drdnc Menba: Pek ok envda yevm ve sene gibi,
hatt insann ahslarnda bir ok kymet-i mkerrere-i
neviye vardr ki; bir kyamet-i kbrnn tahakkukunu ihsas
ediyor.
Evet, mrufsaatin sniye, dakika, saat, eyymn sayan
arklarna benzeyen Allahn byk saatindeki yevm, sene,
mr- beer, devern- dnya birbirine mukaddeme olarak
dner, iler. Geceden sonra sabah, kdan sonra bahar
iledikleri gibi; mevtten sonra subh-u kyamet o
destghdan, o saat- uzmdan kacan haber veriyorlar.
Bir ahsn mddet-i mrnde bana geen bir ok
kyameteitleri gemitir. Be alt senede bilittifak btn
zerrtn deitirmi. Belki bir senede iki defa tedric bir
kyamet grm. Hem baz env- hayvanatta baz vakitte
bir kyamet-i neviye mahede ediyoruz.
nsann bir ahs, bakasnn nevi hkmndedir. Zira
nur-u kir, onun mline yle bir vsat vermi ki; ezmine-i
selseyi yutsa tok olmaz. Sair nevilerdeki ferdlerin
mhiyeti cz, kymeti ahs, nazar mahdut, kemli
mahsur, lezzet ve elemi ndir. Beerin ise mhiyeti ulv,
kymeti gl, nazar mm, kemli hadsiz, lezzeti, elemi
ksmen daimdir.
yle ise, ok nevilerde olan birer eit kyamet-i
mkerrere-i neviyede, insan iin bir kyamet-i ahsiye-i
umumiyeye remz vardr.
Beinci Menba: Beerin cevher-i ruhundaki gayr-
mahsur istiddt ve o istiddtda mndemi olan gayr-
mahdut kabiliyt; ve o kabiliyttan neet eden hadsiz
mylt; ve o myltdan hsl olan lyetenh ml; ve o
mlden tevelld eden gayr-i mtenh efkr ve
tasavvurt; u lem-i ehdetin mversnda olan saadet-i
ebediyeye elini uzatm medd-i nazar ederek o tarafa
mteveccih olmutur. Hatt ruhun bir ir sanatkr olan
hasse-i hayale denilse: Sana dnya bir milyon mr ile
verilecektir. Fakat sonun adem-i srf, hilik olacaktr.
Hayal, derinden derinebunu alklamak yerineteessf
edecektir. Bir hizmetkr tatmin etmeyen u dnya, sultan-
ruhu nasl tatmin edebilir? te hi yalan sylemeyen
ftrattaki u kat, edid, sarslmaz, meyl-i saadet-i ebediye;
saadet-i ebediyenin tahakkukuna bir hads-i kat veriyor.
Altnc Menba: Errahmnirrahm olan Sni-i Zlcellin
rahmetidir. Evet nimeti nimet eden, nimeti nkmetlikten
hals eden; ve kinat rk- ebedden hsl olan
vaveylalardan kurtaran saadet-i ebediye, o rahmetin
enindendir ki beerden esirgemesin. Zira btn
nimetlerin reisi, resi, neticesi olan saadet-i ebediye
verilmezse, btn nimetler nkmetlere tahavvl eder. O
tahavvl ise, bilbedahe ve bizzarure ve umum kinatn
ehdetiyle muhakkak olan Rahmet-i lhiyeyi inkr etmek
lzm gelir. Hlbuki rahmet, en vzh ve gneten daha
parlak bir hakikattir.
Bak rahmetin cilvelerinden olan Muhabbetve ak ve
efkat nimetlerine dikkat et! Eer rk- ebed ve hicrn-
lyezalye incirar etse; grrsn ki, o muhabbet, en byk
musibet olur. efkat en byk maraz olur. Akl en byk
bel olur. Demek rahmet, rahmet olduu iin hicrn-
ebedyi muhabbet-i hakikiyeye kar karmaz.
Yedinci Menba: Kinattaki btn letif, btn
mehsin, btn kemlt, btn incizbt ve itiykt ve
terehhumt birer mezmundur ki, Sniin ltf-u
merhametinin, ihsan ve kereminin cilvelerini bizzarure ve
bilbedhe kalbe gsteriyor. Madem bir hakikat var.
Bilbedahe hakiki rahmet var. Madem hakiki rahmet var,
saadet-i ebediye olacaktr..
Sekizinci Menba: Ftrat- zuur olan vicdandr. Kim
kendi uyank vicdann dinlese: Ebed! ebed! sesini
iitecektir. Demek o, onun iin mahlktur. Demek bu
incizab bir gaye-i hakiki ve hakikat- cazibedrn yalnz
cezbiyle olabilir.
Dokuzuncu Menba: Sdk, masdk, musaddak olan
Muhammed Aleyhissalt Vesselmn ihbardr. Evet onun
szleriyle saadet-i ebediyenin kaplar alm. Ve ona kar
kelmlar birer penceredir. Zaten btn kuvvetiyle btn
davalar tevhidden sonra o noktada temerkz ediyor.
Onuncu Menba: On asrda yedi vecihle iczn
muhafaza eden Kurn- Mucizl-Beynn ihbrt-
katiyesidir. Evet nefs-i ihbr, har-i cismnnin kef ve
u remz-i hikmetin mifthdr. Hem tazammun ettii ve
mkerreren tefekkre emrederek nazara vaz ettii berhin
binlerdir.
Ezcmle: Bir kyas- temsilyi tazammun eden

1
ve
2
hem
bir delil-i adlye iaret eden
3
gibi
pek ok yt- kesre ile har-i cismndeki saadet-i
ebediyeye nzr pek ok drbnleri nazar- beere
vazetmitir.
1. O sizi halden hale sokarak yaratmtr. Nuh Sresi, 71:14.
2. De ki: Onu ilk nce kim yaratmsa tekrar O diriltecek. Ysin Sresi, 36:79.
3. Rabbin, kullarna hakszlk edecek deildir. Fusslet Sresi, 41:46.
Birinci Kyasn Hlsas
Bak vcud-u insantavrdan tavra getike acib,
muntazam inklbt geiriyor. Nutfeden alakaya, alakadan
mudgaya, mudgadan azm ve lahme, azm ve lahmeden
halk- cedide intikal, gayet dakk desatire tbidir. Her bir
tavrn yle kavnin-i mahsusa, ve yle nizmt-
muayyene, ve yle harekt- muttaridesi vardr ki; cam gibi
altnda kasd, irade, ihtiyar, hikmetin cilvelerini gsterir. te
vcud itibariyle byle her sene libasn deitiren o
vcudun beks, inhillin yerini dolduran bir terkibe
muhtatr.
te o hceyrtn yklmasyla tamir etmek zarureti, bir
madde-i ltife ister ki, znn hct nisbetinde Rezzk-
Hakik bir kanun-u mahsus ile taksim ediyor. te o
madde-i latfenin etvarna bak! Greceksin ki; o kle-i
zerrat, kre-i havada, toprakta mnteir iken, bir hareket-i
kasdiyeyi imam eden bir keyyetle toplanyorlar. Gya
her bir zerre bir vazife ile muvazzaf, bir mekn-
muayyeneye gitmek iin memurdur gibi toplanr. Bir Sik-i
Muhtarn kanun-u mahsusuyla lem-i mevlide girer.
Nizmt- muayyene ile, hareket-i muttaride ile, destir-i
mahsusa ile bedende drt matbahda piirildikten sonra,
drt inklb- acibeyi geirdikten sonra, drt szgeten
szldkten sonra aktr- bedende intiar ederek, btn
muhta olan zlarn derece-i ihtiyalarna gre Rezzk-
Hakiknin inyetiyle inksam eder.
te o zerrattan her bir zerreye bir nazar- hikmetle
baksan greceksin ki; kr ittifak, kr tesadf hi ona
karamaz. Her biri hangi tavra girmi ise, kavnin-i
muayyenesiyle gya ihtiyaren amel ediyor. Hangi tabakaya
sefer etmi ise, yle muntazam ayak atyor ki, bilbedahe
bir Sikin emriyle gidiyor.
te byle tavrdan tavra, tabakadan tabakaya gitgide
hedef-i maksadndan ayrlmayarak, makam- lykna girer
oturur. te bu hl gsteriyor ki; evvelen o zerreler
muayyendiler, muvazzafdlar. O makamlar iin namzettiler.
te u nee-i lay gren, nee-i uhray istibad ile istinkr
etmemek gerektir.
Mesal, bir taburun askerleri istirahat izniyle dalp
boru ile arlsa birden tabur bayra altnda toplanmalar,
yeniden bir taburu tekil etmekten ok ok esheldir. Bir
vcudda imtiza ile nsiyet ve mnasebet peyda eden
zerrt, sr-u srl ile Hlknn emrine lebbeykzen
olmalar aklen birinci caddan daha sehil, daha
mmkndr. Hem nveler hkmnde olan ecz-i asliye,
ikinci nee iin bir ess- kdir.
kinci Kyasn Hlsas
u lemde ok gryoruz ki; zlim, fcir, gaddar gayet
refah ve rahat ile mr geiriyor. Hlbuki, gryoruz ki;
mazlum, fakir, mtedeyyin, hsn- hulk sahibi, zahmet ve
zillet ve mazlumiyette hayatn geiriyor. Sonra mevt gelir,
ikisini msv klar. Eer u msavat, nihayetsiz ise zulm
grnr. Hlbuki, zulmden tenezzh kinatn
ehdetiyle sabit olan adalet ve hikmet-i lhiye, bir
mecma- her iktiza eder ki; birincisi cezasn, ikincisi
mkfatn grsn.
Hem u perian beer, sair ihvan olan kinat-
muntazama gibi tanzim edecek ve istiddyla mtenasip
tecziye ve mkafat edecek bir mahkeme-i kbr ister. Ta
adlet-i mahza tecell etsin. u dar dnya beerin ruhunda
mndemi olan istiddt- gayr- mahdudenin
snbllenmesine msaid deildir. Demek baka leme
gnderilecektir.
nsann cevheri byktr. Ebede namzettir. Mahiyeti
liyedir. Cinayeti dahi azimdir, intizam da mhimdir. Sair
kinata benzemez, intizamsz olamaz. Mhmel kalamaz.
Abes olamaz. Fen-y mutlak ile mahkm olamaz. Adem-i
srfa kaamaz. Cehennem azn, Cennet dahi u-u
nazendrnesini ap bekliyorlar.
u yetler gibi, ok berhn-i ltifeyi tazammun eden
yt- sireyi kyas eyle, tetebbu et! te bu Menbi-i aere
muktaznin vcuduna katiyen dellet eder.
kinci Makam
Filmuktedirdir. Kudrette noksan yoktur. zam ve asgar
ona nisbeten birdirler. Evet bir Kadr ki; lem btn
gneleri, yldzlar, avlimi, zerrat, cevahiri gayr-
mtenah lisnlar ile azametine, kudretine ehdet eder.
Hibir vehim ve vesvesenin hakk var mdr ki, har-i
cismanyi o kudretten istibd etsin?
urada yalnz deriz: En ok ve en byk ey, en basit ve
en kk eye nispeten kudrete daha ar gelemez.

1
1. Sizin yaratlmanz da, diriltilmeniz de, tek bir kiinin yaratlp diriltilmesi
gibidir. Lokman Sresi, 31:28.
te u srr Snhatta yazmtm. Makamn
mnasebetiyle naklediyorum:
te Kudretztiyedir. Acz tahalll edemez. Melektiyete
taallk eder. Mevni tedahl edemez. Nisbeti kanundir.
Cz klle msv, cz kll hkmne geer.
Birinci Nokta: Kudret-i Ezeliye, Zt- Akdesin lzme-i
zruriye-i nie-i ztiyedir. yle ise zdd olan acz, onun
melzumu olan zta bilbedahe rz olamaz. Madem acz zta
rz olamaz, tahalll edemez. Madem tahalll edemez,
bilbedahe kudrette mertip olamaz. Zira meratibin vcudu
ezddn tedhlyledir.
Mesel, hararette mertip, brdetin tahallliyledir.
Hsndeki derect, kubhun tedhliyledir. lh...
Mmknatta hakik, tabi lzum-u zt olmadndan
kainatta ezdd birbirine girebilmi. Mertip tevelld
ederek ihtilft ile tagayyrat neet etmitir..
Madem ki, kudrette mertipolamaz. Makdrat dahi
bizzarure kudrete nisbeti bir olur. En byk en ke
msv ve zerrat yldzlara emsal olur.
kinci Nokta: Sabkan getii gibi, kinatn ayna gibi
iki ciheti var. Biri mlk, biri melektiyet.
Mlk cihetiezddn cevelanghdr. Hsn-kubh,
hayr-er, sar-kiber, sab-sehl gibi umurun mahall-i
tevarddr. Onun iin vesait ve esbab vaz edilmi. Ta
dest-i kudret zahiren umur-u hasise ile mbair
grnmesin. Azamet ve izzet yle ister. Fakat hakik tesir
vermemi. Vahdet yle ister.
HAYE-1
Melektiyet ciheti ise,
hereyde efffedir. Teahhust karmaz. O cihet vastasz
Hlikna mteveccihtir. Terettb, teselsl yoktur. lliyet,
maluliyet giremez. vicact yoktur. Avik mdahale
edemez. Zerre emse karde olur.
Haiye-1 Eer vasta hakik olsa idi ve hakik tesir verilse idi; hem bir uur-u
kll verilmek lzm idi. Hem bizzarure eser-i itkan, keml-i sanat muhtelif
olacakt. Hlbuki en diden en lye, en kkten en bye itkan derece-i
kemlde, mhiyetin kameti nisbetindedir.
Evet Kudret, hem basit, hem nmtenah, hem zt...
Mahall-i taalluk-u kudret, hem vastasz, hem lekesiz, hem
isyanszdr. Byk ke tekebbr yok, cemaat ferde
rchn yok. Kll cze nisbeten kudrete kar fazla
nazlanmas olamaz.
nc Nokta:
1


2
1. Onun hibir benzeri yoktur. r Sresi, 42:11.
2. En yce sfatlar Allahndr (En yce misaller Allaha ve Onun sfatlarna
aittir.) Nahl Sresi, 16:60.
Temsil, tasvirve tasavvuru teshil ettiinden u gamz
noktay alt temsil ile iaret edeceiz.
te effyet, mukabele, muvazene, intizam, tecerrd,
itaatin srlarn birden zihinde mezc edebilsen; vesvesesiz
bu noktay anlayacaksn.
Sakn mikyasyapma! ciz mmkintn zaif, kck
mikyaslar Kadr-i Ezelnin tasarrufatna ebh olamaz.
Tanzr edemez. Yalnz u emrin imknnn fehmini teshl
eder.
Birinci Temsil: emsin feyz-i tecellsi olan timsali,
denizin mecmusathnda, denizin her bir katresinde ayn
hviyeti gsteriyor. Kre-i Arz perdesiz gnee kar
muhtelif cam paralarndan olsa; timsal-i ems her bir
parada ve umum sath- arzda mzahametsiz, tecezzsiz,
tenakussuz bir olur. te effyet srr.
Faraza ems muhtar olsayd, o feyizden biri daha rahat,
dieri daha zahmet olamazd.
kinci Temsil: Noktalardan terekkb eden bir daire-i
azmenin nokta-i merkeziyesinin elinde bir mum ve
muhitteki noktalarn ellerinde birer ayna farzedilse; nokta-i
merkeziyenin muht aynalarna verdii feyz;
muzahemetsiz, tecezzisiz, tenkussuz nispeti birdir. te
mukabele srr.
nc Temsil: Hakiki bir mizann iki gznde iki
gne; veya iki yldz; veya iki da; veya iki yumurta; veya
iki cevher-i ferd, herhangisi bulunsa, sarf olunacak ayn
kuvvetle o hassas, azmterazinin bir kefesi Sreyyya bir
kefesi seraya inebilir. te muvazene srr.
Drdnc Temsil: En azmbir gemi en kk bir
oyuncak evrilmesi gibi evrilebilir. te intizamn srr.
Beinci Temsil: Bir mahiyet-i mcerrede, btn
cziyyatna en asarndan en ekberine yorulmadan,
tenkus etmeden, tecezz etmeden bir bakar, girer.
Teahhusat- mlkiye cihetindeki hususiyt mdahale edip
artmaz, nazarn tayir etmez. te tecerrdn srr.
Altnc Temsil: Bir kumandan Ar emriyle bir neferi
tahrik ettii gibi, bir orduyu dahi tahrik eder.
Hereyin bir nokta-i kemli var. Ve o noktaya bir meyli
var. Muzaaf meyil ihtiyatr. Muzaaf ihtiya itiyaktr.
Muzaaf itiyak incizaptr. Bunlar emr-i tekvinnin mhiyt-
eya tarafndan birer habbe ve nve-i imtisalidir. Mhiyt-
mmkintn mutlak kemli, mutlak vcuttur. Husus
kemli, istiddtn bilile karan ona mahsus vcuddur.
Btn kinatn
1
emrine itaati bir nefer hkmnde olan
bir zerrenin itaati gibidir. rade-i Ezeliyeden gelen emr-i
ezelsine mmkinin itaat ve imtislinde, yine iradenin
tecellsi olan meyil ve ihtiya ve evk ve incizab birden
mmtezic, mndemitirler. te itaat srr.
u temsilt- sitte nks, mtenh, zaf, hakiki tesiri yok
olan kuvvet-i mmknatta mahede ile grnyor. yle
ise gayr- mtenah, ezel, ebed, btn kinat adem-i
srftan cad eden ve btn ukl hayrette brakan sr-
azamet ile tecell eden Kudret-i Ezeliyeye nisbeten herey
msvdir. Hibirey ar gelemez.
1. Ol!
Gaet olunmaya; u esrar- sitte olan kck
mizanlarla o Kudret-i Ezeliye tartlmaz. Belki hi
mnasebete giremez. Yalnz istibd def iin zikredilir.
te u noktay ve nc noktadaki alt srrylamlk
ve mmkin cnibinde deil, belki melektiyet ve Kudret-i
Ezeliye cihetinde nazar edilse, istinkra incirar eden
istibd zil ve nes mutmain olur.
Netice
Madem ki, Kudret-i Ezeliyegayr- mtenahiyedir. Hem
lzme-i zaruriyedir. Hem herey lekesiz, perdesiz cihet-i
melektiyeti ona mteveccihtir. Hem ona mukabildir. Hem
tesav-i tarafeyn olan imkn itibaryla mtevazint-
tarafeyndir. Hem eriat- ftriye-i kbr olan nizama
mutidir. Hem avik ve hususiyt- mtenevviadan cihet-i
melektiyet mcerreddir. yle ise kll-i zam, cz-
asara nisbeten kudrete kar ziyde nazlanmaz,
mukavemet etmez. yle ise, hairde btn zevil-ervhn
ihys, mevt-ld bir nevm ile kta uyumu bir sinei
baharda ihy ve inndan kudrete daha ar olamaz. yle
ise;


1
mblaaszdr, mczefesizdir, dorudur, haktr,
hakikattir.
te mddemz ki, Filmuktedirdir... o cihette hibir
mni yoktur tahakkuk etti.
1. Sizin yaratlmanz da, diriltilmeniz de, tek bir kiinin yaratlp diriltilmesi
gibidir. Lokman Sresi, 31:28.
nc Makam
Mahal kabildir... urada drt nokta var. lemin imkn-
mevti ve vukuu, tamir ve ihysnn imkn ve vukuu.
Birinci Nokta: Kinatn imkn- mevtine delil: Birey
kanun-u tekmle dhil ise, o eyde nevnem var.
Nevnem varsa, ona bir mr- tabi var. mr- tabi
varsa, ona bir ecel-i ftr var. Vsi bir istikr ile sbittir ki,
pene-i mevtten kendini kurtaramaz. Nasl ki, insan kk
bir lemdir, yklmaktan kurtulamaz. lem dahi byk bir
insandr, o da lmn penesinden kurtulamaz, o da
lecek. Sonra dirilecek. Veya yatp sonra subh-u hair ile
gzn aacaktr.
Hem nasl ki, kinatn bir nsha-i musaaras olan bir
ecere tahrip ve inhillden ban kurtaramaz. yle de
ecere-i hilkatten olan silsile-i kinat tamir ve tecdid iin
tahripten kendini kurtaramaz. Eer ecel-i ftrden evvel
irade-i ezeliyenin izniyle bir maraz- haric veya bir hdise-i
muharrib olmazsa ve Snii daha evvel onu bozmazsa, her
halde, hatta fenn bir hesapla, bir gn gelecek ki;


1


2
srlar Kadr-i Ezelnin izniyle tezahr edip o byk
insann sekerat da acib bir hrhra ve mthi bir savt ile
fezay dolduracak, barp lecek, sonra dirilecek.
1. Gne drlp toplandnda, yldzlar dkldnde; dalar
yrtldnde. Tekvir Sresi, 81:1-3.
2. Gk atlayp yarld zaman; yldzlar sald zaman; denizler kaynayp
fkrd zaman. ntar Sresi, 82:1-3.
Dakik Bir Nkte: Nasl ki su, kendi zararna incimad
eder. Buz buzun zararna temeyy eder. Lbb, kr
zararna kuvvetlenir. Lfz, mn zararna kalnlar. Ruh,
cesed hesabna zayar. Cesed, ruh hesabna inceleir...
yle de lem-i kesif, lem-i ltif hesabna effanr.
Kudret-i Ftratbir caiz isehummal bir faaliyetle
ecza-i meyyite-i hmide-i camide-i kesifede her tarafta
il-i nur-u hayat ettii bir remz-i kudrettir ki; lem-i ltif
hesabna lem-i kesi eritiyor, yandryor, klandryor.
Hakikat ne kadar zayf ise de lmez. Belki teahhusatta
seyr sefer eder. Hakikat byr, inkiaf eder, genleir.
Kr ve sret eskilenir, incelenir, paralanr. Daha gzel
olarak tazelenir.
Ziyde-noksan noktasnda makusen mtenasiptir. u
kanun, btn kanun-u tekmle dhil olan eyaya mildir.
Demek bir zaman gelecektir ki; hakikat- uzm-y kinatn
kr ve sreti olan lem-i ehdet Allahn izni ile
paralanacak, daha gzel, daha ltif bir srette
tazelenecektir,
1
srr
tahakkuk edecektir.
1. O gn yeryz baka bir ekle girer. brahim Sresi, 14:48.
kinci Nokta: u mevtin vukuudur. Buna delil; cem-i
edyn- semviyenin icmadr. Btn ftrat- selmenin
ehdetidir. Ve kinatn tahavvl ve tebeddl ve
tagayyrnn iaretidir.
u sekerat zihninde temessl etmek istersen bak! u
kinat; dakik, ulv bir nizam ile birbirine balanm. Ha,
nzik, latf bir birbiriyle tutunmu!.. Ve ecram- ulviyeden
bir cirim kn! veya mihverinden k! hitabna mazhar
olunca sekerata balar. Ncm tesdme, ecram teltuma;
fez-y gayr- mtenh, glleleri kreler gibi byk,
milyonlar top sadalarnn muhassalyla vveylya balar.
Birbirine arparak, kremiz byklnde kvlcmlar
saacak!
te u mevtile dest-i kudret, kinat alkalar. Kinat
tasaff ile ayrlmaya balar. Cehennem aireti ve
maddesiyle bir tarafa ekilir; Cennet ansr ve letiyle
baka yerde tecell eder.
nc Nokta: lecek lemin dirilmesi mmkndr.
Zira Birinci Makamda getii gibi, kudrette noksan yok,
gayet kav muktaz var. Mesele ise mmkinattandr.
Evet, kinatta dikkat edilse grnr ki; iinde iki
unsur-u esas var, her tarafa uzanm. ki kk var ki;
tahassul ve temerkz ile ebedlese, Cennet-Cehennem
olacaklardr. Cennet-Cehennem ise, ecere-i hilkatten ebed
tarafna tedell eden dalnn iki meyvesidir. Ve silsile-i
kinatn iki neticesidir. Ve seyl-i untn iki mahzenidir.
Ve ebede kar cereyan eden mtemevvic mevcudatn iki
havzdr. Ve ltuf ve kahrn iki tecellghdr. Ki dest-i
kudret, bir hareket-i edide ile kinat alkalad vakit, o
iki havz mevadd- mnsibiyle dolacaktr.
Hakm-i Ezel, inayetve hikmet-i ezeliyesinin iktizsyla
u dnyay tecrbe ve imtihana meydan olmak iin yaratt.
Tecrbe ve imtihan nevnemya sebeptir. O nevnem,
istiddtn inkiafna sebeptir. O inkif, kabiliyatn
tezahrne sebepdir. O tezahr, hakik-i nisbiyenin
zuhuruna sebeptir. O hakik-i nisbiye, ahirette hakik-i
hakikiyeye inklb ettii gibi; dnyada da btn kinatn
revabt ve tutkal hkmnde olan meratib-i nisbiyenin
takarruruna sebeptir.
te bu srr- imtihan ve srr- teklif iledir ki, cevahir-i
liye, hazeft- sleden tasaf eder. Vakt ki bunun gibi
ok hikem-i dakika iin lemi bu srette irade etti. u
lemin tagayyr ve tahavvln de irade etti. u tahaavvl
ve tagayyr iin ezdad birbirine kartrd. Mazarrat
menaa mezc, darr nef a derc; urru hayrata mtedahil,
mekbihi mehasinle mtemi halk ederek; u ezdad dest-i
kudret yourarak kinat kanun-u tebeddl ve tagayyre ve
namus-u tahavvl ve tekmle tbi kld.
Vakt ki, meclis-i imtihan kapand. Vakt-i tecrbe bitti.
nyet-i ezeliye tebid iin ezddn tasyesini istedi. Huld
iin esbab- tagayyr ve mevadd- ihtilf tefrik etmek
istedi. te bu tasyenin neticesinde, Cehennem bir cism-i
muhkem ile, airetiyle mehun olarak hitab-

1
ye mazhar oldu. Hem Cennet bir
cism-i mebbed-i meyyed ile kendi esasatyla tecell
ederek taifesi
2
hitab- terifyeye
mazhar oldu. Mnasebet, art- intizamdr. ntizam, sebeb-i
devamdr. Hakm-i Ezel iki menzilin skinlerine kudret-i
kmilesiyle yle bir vcud-u mstekar verir ki, hi inhill
ve tegayyre mruz kalamaz. Zira inkraza mncer olan
tegayyrn esbab bulunmaz. Esbab- tagayyrbulunsa da,
vridat ve masrif mabeynindeki nisbet, mstekardr.
Hlbuki u dnyada inkrza mncer olan tegayyrn
sebebi; bedendeki terekkb ve tahlil mabeynindeki nisbet,
istikrarsz olduu iindir.
1. Ayrln bir tarafa bugn, ey sulular! Ysin Sresi, 36:59.
2. Daim kalmak zere Cennete giriniz. Zmer Sresi, 39:73.
Drdnc Nokta: u mmkinvki olacaktr. Bata
Kurn- Kerim btn ktb- semviye bunda mttektir.
Zt- Zlcellin evsf- celliye ve cemliyesi bunun
vukuuna tecelliytyla dellet ederler.
Drdnc Makam
Ruh katiyen bkidir.
Bence u mesele o kadar katdir ki; fazla beyan abes
olur. lem-i berzah ve lem-i ervhdaki hirete gitmek iin
bekleyen hadsiz ervh- bkiye kleleriyle bizim
mabeynimizdeki mesafe o kadar ince, dakikdir ki; burhan
ile gstermeye lzum kalmaz. Yalnz vesveseleri izle iin
hads-i kalbnin menbiine iaret edeceiz. te uradaki
hadsin drt madeni var.
Birinci Maden: Enfsdir ki, her ruh ka sene yaam
ise, o kadar belki ondan fazla beden deitirdii hlde, yine
bilbedhe aynen bki kalmtr. yle ise, mevt ile plak
olmak dahi beksna tesir etmez. Yalnz burada tedric
libas deitiriyor. Mevtte birden soyunuyor.
Gayet kat bir hads ile sbittir ki; cesed ruhla kimdir.
Ruh, binefsihi kim ve hkim olduundan cesed istedii
gibi dalsn, toplansn istiklliyetine sebep vermez. Belki
cesed, hanesi ve yuvasdr. Libas ise bir derece sbit ve
letfete ona mnasip bir glf- lat var. yle ise mevtte
btn btn plak olmaz.
kinci Maden: fkdir ki; mhedt- mkerrereye
incirar eden bir nevi hkm- tecrbdir.
Evet, tek bir ruhun badelmevtbeks bilbedahe
anlalsa, u nevin klliyetiyle beksn istilzam eder. Zira
mantka zt bir hassa bir ferdde grnse, btn efradda
dahi vcuduna hkmedilir. nk ztdir. te u meselede
mucibe-i cziye, mucibe-i klliyeyi istilzam eder, denilir.
Hlbuki deil bir ferdbelki o kadar hadsiz, o kadar hasra
gelmez mahedta istinad eden sr, o derece katdir ki;
bizde nasl Yeni Dnya var, orada insanlar var; vcudlarna
hi vehim hatra gelmez. yle de vesvese kabul etmez ki,
imdi lem-i melekt ve ervhda lm insanlarn
ervhlar vardr. Hem hads-i kat ile insanda badel-mevt
esasl bir cihet bkdir. O esas ise ruhdur. Zaten tahrip ve
inhill, kesret ve terkibin enidir. Basit ve vahdete rz
olmaz.
Sabkan beyan ettik ki; hayat kesrette vahdeti temin
eder. Ve uur, ruhun ziysdr. yle ise ruhun fens, ya
tahrib ve inhill iledir. O ise vahdet ve besatet brakmaz.
Veya idam iledir. O ise Cevd- Mutlak Celle Cellhnun
merhameti, cdu brakmaz ki, verdii nimet-i vcudu geri
alsn.
nc Maden: Dikkat edilse; mruz-u tegayyr olan
btn envda bir hakikat- sbite btn tegayyrat ve etvar
iinde yuvarlanarak, sretler deitirip lmeyerek,
yaayarak geliyor, bki kalyor.
te ahs- insnsabkan getii gibitasavvurat ve
uur-u kll ile bir ahs iken, bir nev hkmne geiyor.
yle ise onun hakikat- zuuru ve unsur-u zhayat olan
ruhu dahi Allahn izniyle daima bkdir.
Drdnc Maden: Ruhamasdar itibariylebir
derece mabih ve yalnz vcud-u hiss olmayan, envda
hkmran olan kavnine dikkat edilse grnr ki; ayet o
kanun vcud-u hric giyse idi; o nevin birer ruhu olurdu.
Hlbuki dima bki, dima mstemir, hibir tegayyrat
onlarn vahdetine tesir etmez. Ruh ise, lem-i emirden
gelen bir kanun-u zuur, bir nmus-u zhayattr ki; Kudret-i
Ezeliye ona vcud-u hricyi giydirmi. Demek nasl ki
sfat- iradeden ve lem-i emirden gelen uursuz kavnin,
dima bki kalyor. Aynen onlarn kardei ve onlar gibi
Sfat- iradenin tecellsi olan, lem-i emirden gelen ruh;
bekya mazhar olmak daha ziyde lyktr. nk zvcud
ve zhakikat- hriciyedir. Daha kavdir, nk zuurdur.
Daha dimdir, nk hayydr, zhayattr.
Ey birader! Zihni izna, kalbi kabule ihzar etmek iin u
drt makamdaki nkt fehmetmi isen; ite bak maksada
giriyoruz!
te Kurn- Kerim ve Furkn- Hakmin cennetine gir!
Bak har-i cismnyi keml-i vuzuhile ve Cennet ve
Cehennemin ahvlini Beyn- Muciz ile sana gsteriyor.
Kimsenin haddi yoktu; o beyndan sonra beyna kalksn!
l
1

..l
2
1. Kurnn beynndan sonra artk beynyoktur.
2. Evet, Gne doduu zaman yldzlar gizlenir, kandiller sner!
Bak menzilgh- dnyada asrnin olan ecylin
suffuna hitaben kinat zelzeleye getiren u hutbe-i
ezeliyeyi dinle!

1





2




1. Ne zaman ki yer mthi bir sarsntyla sarslr. Ve yeryz btnarlklarn
dar karr. Ve insan Ne oluyor buna? der. O gnyeryz, zerinde herkesin
ne i yaptn haber verir. nk Rabbin ona konumasn emretmitir. O gn
insanlar yaptklarnn karlngrmek iin hesap yerinden blk blk
dnerler. Kim zerre kadar biriyilik yaparsa onun mkfatn grr. Kim zerre
kadar bir ktlkyaparsa onun cezasn grr. Zilzl Sresi, 99:1-8.
2. man eden ve gzel iler yapanlar mjdele: Altlarndan rmaklar
akanCennetler onlarndr. O Cennetlerden rzk olarak bir meyveyediklerinde,
Bu daha nce yediimiz rzktandr derler. Rzklar,dnyadakine benzer
ekilde kendilerine sunulur. Orada onlar iin tertemiz kadnlar vardr. Onlar
orada ebed olarak kalacaklardr. BakaraSresi, 2:25.
Bedizzaman Said Nurs

1
Bu kelime-i liyessl-esas- slmiyet olduu gibi;
kinat stnde temevvc eden slmiyetin en nurn ve en
ulv bayradr. Evet misk- ezeliye ile peyman ve
yeminimiz olan iman, bu menur-u mukaddesde
yazlmtr. Evet b- hayat olan slmiyet ise, bu kelimenin
aynl-hayatndan nebean eder. Evet, ebede namzed olan
nev-i beer iinde saadet-saray- ebediyeye tayin ve tebir
olunann ellerine verilmi bir fermn- ezeldir. Evet u
kelime, kalb denilen avlim-i gayba kar olan
penceresinde kurulmu olan ltife-i Rabbniyenin
yinesine inikas eden Sultan- Ezelnin tecellsini iln
eden bir harita-i nurniyesidir ve tercman- beliidir. Evet,
vicdann esrarengiz olan nutk-u belinesini cemiyet-i
kinata kar vekleten inad eden vicdann hatib-i fasihi
ve kinata Hkim-i Ezelyi iln eden imann mbelli-i
belii olan lisnn elinde bir menur-u lyezaldir.
1. Ben ehdet ederim ki, Allahtan baka hibir ilh yoktur, yine ben ehadet
ederim ki, Muhammed (a.s.m.) Allahn kulu ve peygamberidir.
Bu kelime-i ehdetin iki kelm birbirine hid-i
sdktr. Ve birbirini tezkiye eder. Evet ulhiyet, nbvvete
burhan- limmdir. Muhammed AleyhisselmSni-i
Zlcelle ztiyle ve lisnyla burhan- inndir. Kelime-i
ehdetin birinci kelmna birinci burhan, ikinci kelmdr.
Sual:
HAYE-1
Sniin vcud ve vahdetine en vzh delil
nedir?
Cevap: En parlak burhan Muhammeddir (a.s.m.). Ve
Nbvvet-i Ahmediyyenin en metin burhan, nbvvet-i
mutlakadr.
Kinatta bir hakikatvarsa, nbvvet vardr. Hilkatte
nizam varsa, nbvvet zaruridir.
HAYE-2
Haiye-1 Sual eden Japondur.
Haiye-2 Karncay emirsiz, ary yasubsuz brakmayan Kudret-i Ftra, beeri
nebsiz brakmaz.
Zr insann vehm-lud nazarna istikamet; ve
tecavzkr kuv-y selsesine itidal; ve istiddt-
mneviyesine inkiaf verecek lh bir mrid olabilir. O
ise Nebdir.
Dnyada bundan doru ne haber olabilir ki; yzbinler
enbiyayzbinler mucizat ile nbvveti iddia etmiler.
Mucizat ile isbat etmiler.
Nokta-i nbvvette mttek, selef halefe mbeir,
halef selefe musaddk, asl- dinde mttehiddirler.
yle ise, cemi-i enbiyann cemi-i mucizat Hazret-i
Muhammedin (a.s.m.) bir mucizesi hkmndedir. nk
medar- nbvvetve enbiyaya neb dedirttiren esaslar,
Hazret-i Ahmedde (Aleyhisselm) daha ekmel bulunur.
Dnyada nebvarsa, o da nebdir.

1
Evet, sirc- vehhac, burhan- kat odur.
yle ise onu tanmalyz. Ve o zt ne derece ulv, parlak
olduunu bunun ile kyas edilir ki;
2

srrnca btn mmetinin btn hasentnn bir
misli onun kefe-i hasentna ilve edilmitir.
1. Allahm! Senin Vcub-u Vcuduna dellet eden Muhammede (a.s.m.) salt
ve selm et.
2. Bireye sebep olan onu yapan gibidir.
Mnev bir cazibe-i umumyi andran hidayet ve
iradndan her bir fert ne kadar feyz ve nur almsa, bir
misli o Zt- erife inikas etmitir.
te derece-i kemltgayr-i mtenah, onun ruhundaki
istidat ve kabiliyet nihayetsiz, muhit-i enfs olan ztndan
baka, mmetinin fkndan gelen esbb- inkiaf hadsiz
olduundandr ki; Hakikat- Muhammediye (a.s.m.) lem-i
imknda en rsih, en rcih hakikat olduunu ehl-i kef
ittifak etmilerdir. Nasl bazen cz bir tereuh, uzak
menbadan suyun gelmesine delil ve sakatlk olmadna
ahid olur. yle de kk bir emare, byk bir hakikati
ihsas edebilir. Madem ki hadsiz ehl-i keml onun minhc-
cedvelinden zll-i hayat imilerdir. Bizzarure gsterir ki;
nurdan yaplm o boru ve hakikatta kazlm o ark, doru
menbdan gelir. nhiraf ve sakatlk yoktur. imdi o zt
bize tanttracak pek ok sdk muhbirler vardr.
Birincisi: Enbiyameclis-i smsidir.
kincisi: Huluk-u azmmerkezi olan Zt- Nrnsidir.
ncs: Zaman- mzidir.
Drdncs: Asr- Saadettir.
Beincisi: Bata eriatolarak zaman- mstakbeldir.
Altncs: Bata Kurn olarak muciztdr.
yle ise haber almak iin bunlara birer birer mracaat
edeceiz.
Hatta eer mucizt noktasnda mevcudat istintak
etsek; grecek ve iiteceiz ki; lem, enva ve ecnasyla
onun risaletine ehdet ve mucizelerine dellet ve hazine-i
gaybdan getirdii met- lye dellllk ediyor. Gya leme
terif ettiinde, her bir nev kendi lisn- mahsusuyla
alklad gibi; Sultan- Ezel, zemin ve sumann evtarn
intak edip, her bir tel baka lisn ile muciztnn
naamatn ind etmekle, o sad-y irin bu kubbe-i
mnada ilelebed tannendaz etmitir.
Gya
HAYE-1
suman, kendi mirac ve melek ve kamerin
elsine-i semviyesiyle risaletini tebrik ediyor.
Haiye-1 u mselsel beyan, mucizat- Ahmediyenin (a.s.m.) envana iarettir.
Ve zemin, kendi hacer ve ecer ve hayvann dilleriyle
mucizelerine senhan oluyor.
Ve cevv-i feza, kendi cin ve bulutun iaretiyle
nbvvetine bearet verir ve syebanlk ediyor.
Ve zaman- mz, enbiya ve ktb ve khinlerin rumuz
ve telvihtyla, o ems-i Hakikatin fecr-i sdkn
gstererek mjdeci oluyor.
Ve zaman- hl, yani Asr- Saadet lisn- hliyle; tabiat-
Araptaki inklb- azmin ve bedeviyet-i srfdan
medeniyet-i mahzann defaten tevelldn ahid
gstererek nbvvetini isbat ediyor.
Ve zaman- mstakbel, kendi vukuat ve fnunun etvar-
mdakkikane ile onun mevkib-i ikblini istikbl, ve lisn-
hakmne ile iradatna teekkr ediyor. Nev-i beer, kendi
muhakkikleriyle bahusus hatib-i belii ki; ems gibi kendi
kendine burhan olan Muhammedin (a.s.m.) lisn-
fasihnesiyle hakdan geldiini iln ediyor. Ve Zt-
Zlcell, kendi Kurnnn lisn- belinesiyle ol Nebiy-yi
mmnin fermn- risaletini cin ve inse iittiriyor.
Hangi kuvvet vardr ki, bu icmn hkmn reddetsin?
Kimin haddi var, u ittifaka kar muhalefet etsin? Hangi
phe var ki, tevatr- mevcudata kar dayanabilsin?
Birinci u
Enbiya Meclisine Mracaat
te enbiyann lisn- hlleri ehdet, lisn- kalleri
bearet veriyor.
BRNCS
Eer sahife-i itibar-i lemde menku olan sr-
enbiyay nazar- mtlaaya alsan; ve tarihin lisnndan
nbvvete dair cereyan eden ahvallerini dinlersen; ve
cihetl-vahdet-i nbvveti zaman ve meknn tesirat-
hususiyeden tecrid edebilsen, greceksin ki, enbiyaya
neb dedirtmi ve nbvvetlerine medar olmu olan
esaslar ki, her bir neb, iddia-y nbvvet ve mucizeyi
izhar; ve dstur-u hareketi Hukukullah ve hukuk-u ibad
muhafaza; ve terk-i mena-i ahsiye; ve meme kar
keyyet-i muameleleri; ve mmetin onlara kar keyyet-i
telkkisi; ve ztlarndaki sebeb-i temayz olan meziyyt
gibi medar- nbvvet olan esaslar evld- beerin en hir
stad olan Muhammed-i Himde (a.s.m.) daha ekmeli
ve daha azheri bulunur. Demek oluyor ki; yakni ifade eden
nev-i vahiddeki istikra, hususan kyas- hads-i haf
ianesiyle ve kyas- evleviyenin teyidiyle, mucizatlarnn
lisnyla vahdet-i Sniin bir burhan- bhiresi olan
Muhammedin (a.s.m.) sdk- nbvvetine ehdet ederler.
te bu srdandr ve nbvvet-i Muhammediyeye
(a.s.m.) mukaddeme olmasndandr ki, Kurn- Hakm
ahvl-i enbiyay kesretle zikrediyor.
KNCS
Enbiyann Nbvvet-i Ahmediyeye (a.s.m.) irt ve
bearetleridir. Ktb- Mnzele pek ok tahrif ve tayir
olmakla beraber, ehl-i tetkik pek ok irt ve bearetlerini
nakletmilerdir.
HAYE-1
Ezcmle Hseyn-i Cisr, risalesinde
yz delil kadar tdat ediyor. Burada iktisaren ehline havale
ediyoruz.
Haiye-1 Hazret-i s, bn-i insandan mkerreren bahsediyor. bn-i insan,
Hazret-i Ahmed olmak gerektir.
kinci u
Zt- Nrnsine Mracaat
Mukaddeme
Delil-i sdk, hrika olmak lzm deildir. Resul-
Ekremin her bir ilinde ve her bir hlinde, her bir klinde
sdk lemen eder. Fakat her hli hrika olmak lzm
deildir. Zira hrika izhar, tasdik-i mddea iindir. Hacet
olmad veya mnasip olmad vakitte cereyan-
umumiyeye mutbaatla datullahn kavninine destedd-
teslim oluyor. Ve yle olmak gerektir.
Evet, Peygamberin delil-i sdk, her bir hareket, her bir
hlidir. Nebiyy-i Kureynin her bir hli ve hareketi
mazbut-u mmettir. nk menabi-i eriattr. Evet her bir
hareketinde adem-i tereddd; ve muterizlere adem-i iltifat;
ve muarzlara adem-i mblt; ve muhalif olanlardan
adem-i tahavvufu sdkn ve ciddiyetini gsteriyor. Hem
de evamirinde hakikatin ruhuna olan isabeti, hakkyetini
gsterir.
Elhsl: Hileyi ve adem-i vsku ve itminanszl ma
eden tahavvuf ve tereddt ve tela ve mblt gibi
umurlardan mberra iken, bilperva ve kuvvet-i itminanla
en hatarl makamlarda olan hareketi ve nihayette olan
isabeti ve iki lemde semere verecek olan zhayat
kaideleri harekatyla tesis ettiine binaen; her bir il ve her
bir tavrnn iki taraftan, yani bidayet ve nihayetten ciddiyeti
ve sdk nazar- ehl-i dikkate arz- didar ediyor. Bahusus
mecmu-u harektnn imtizacndan ciddiyet, hakkyet
ule-i cevvale gibi; ve inikasatndan ve muvzenatndan
sdk ve isabet berk-i lmi gibi tezahr ve tecelli ediyor.
imdi mesele-yi liye-i ztiyeyi temaa ve ziyaret
etmekten evvel, drt nkteyi bilmek lzmdr.
Birincisi:
1
kaidesine binaen
sun ve tasannu olan birey ne kadar mkemmel olsa da,
tabi yerini tutmadndan; heyatnn felettn,
muzahreyetini im edecektir.
1. Ftr karagzllk, sun (yapma) karagzllk gibi deildir.
kincisi: Ahlk- liyenin, hakikatin zeminiyle olan
rabta-i ittisali ciddiyettir. Ve deveran- dem gibi hayatlarn
idame eden ve imtizalarndan tevelld eden haysiyet,
kuvvet veren ve heyet-i mecmuasna intizam veren yalnz
sdktr.
Evet, u rabta olan sdk ve ciddiyet kesildii anda, o
ahlk- liye kurur ve hebaen gidiyor.
ncs: Umur-u mtenasibede temayl ve teczb;
ve eya-y mtezadda tenafr ve tedf kide-i mehresi
maddiyatta nasl cereyan ediyor, mneviyat ve ahlkta
dahi cereyan eder.
Drdncs:
1
Mecmuda bir
kuvvet ve hasiyet var ki, eczada bulunmaz.
1. Btnde bulunan hkm, o btnn hi bir ferdinde tek bana yoktur.
imdi gelelim maksada: te sr ve siyer ve tarih-i
hayat, hatt adnn ehdetleriyle Zt- Peygamberde
vcudu muhakkak olan ahlk- liyenin kesret ve ihata ve
tecemmu-u imtizacndan tevelld eden, izzet ve
haysiyetten neet eden eref ve vakar ve kibr-i nefs
ilemelekler, eytanlarn ihtilat ve itiraklarndan
tenezzhleri gibisrr- tezada binaen, o ahlk- liye dahi
hile ve kizbden tereffu ve tenezzh ve teberri ederler.
Hem de hayat ve mayeleri makamnda olan sdk ve
hakkyeti tazammun ettiklerinden, le-i cevvle gibi
nbvveti lemean ediyor.
Hazret-i ie demi:
1
. Kurn demi:
2

1. Onun ahlk Kurn idi.Mslim, Saltl-Msrn: 139; Eb Dvud,
Tatavvu: 26; Nesi, Tetavvu: 2; Msned, 6:54, 91, 163, 188, 216; el-Mnv,
Feyzl-Kadr, 5:170; bni Hibban, Sahih, 1:345, 4:112.
2. Hi phesiz sen pek byk bir ahlk zerindesin. Kalem Sresi, 68:4.
Dmana da mil bir tevatr ve icm ile sbittir ki,
btn ahlk- hamdenin en ekmeline mliktir.
Ey birader! Gryorsun ki; bir adam yalnz ecaatla
mehur olursa, o hret, ona verdii haysiyeti ihll
etmemek iin kolaylkla yalana tenezzl etmez. Nerede
kald ki, cemi-i ahlk- liye birden tecemmu ede. Evet
mecmuda bir hkm bulunur, ferdde bulunmaz.
Netice: Tarih ve siyer ve sr nokta-i nazarnda dikkat
olunursa; Muhammed Aleyhisselm drt yandan krk
yana kadar, lasiyyema hararet-i gariziyenin iddet-i
iltihab zamannda keml-i istikametle ve keml-i
metanetle ve tamam- ttrad- ahvl ile ve msvat ve
muvazenet-i etvar ile ve nihayet iffet ile ve hibir hileyi
im etmemekle beraber yaad
HAYE-1
nazara alnrsa,
sonra istimrar- ahlkn zaman olan krk seneden sonra o
inklb- azm nazara alnrsa; Haktan geldiini ve hakikat
olduunu tasdik etmez ise, nefsine levm etsin. Zira
zihninde bir sofestai gizlenmi olacaktr.
Hem de en hatarl makamlarda (Grda gibi
HAYE-2
)
tarik-i hals mefkud iken; ve haytl-emel bihasebil-det
kesilir iken; gayet metanet ve keml-i vsk ve nihayet
itminan ile olan hareket ve hl ve tavr, nbvvet ve
ciddiyetine hid-i kdir. Ve hak ile temessk ettiine
delildir.
Haiye-1 Hile, mestriyetini yle ehl-i inada kar muhafaza edemez.
Haiye-2 Korkma! Allah bizimle beraberdir. demi.
nc u
Zaman- Mziye Mracaat
Yani, sahife-i l zaman- mzidir. te u sahifede drt
nkteyi nazar- dikkate almak lzmdr.
Birincisi: Bir fende veyahut kasasda, bir adam
esaslarn ve ruh ve ukdelerini ahzederek mddeasn ona
bina ederse, o fende hazakat ve maharetini gsterir.
kincisi: Ey birader! Eer tabiat- beere arif isen bak;
kk bir haysiyetle, kk bir dvda, kk bir kavimde,
kk bir hilfn suhulet ve serbestiyetle irtikab
olunmadna nazar edersen; gayet byk bir haysiyetle,
nihayet cesim bir dvda, hasra gelmeyen bir kavimde,
hadsiz bir inada kar, her cihetten mmliiyle beraber,
hibir cihetiyle akl mstakil olmayan meselelerde; tam
serbestiyetle, bilperva ve keml-i vsk ile al
rusil-ehad zikr ve naklinden gne gibi sdk tul
edeceini greceksin.
ncs: Bedevilere nisbeten ok ulm-u nazariye
vardr; medenilere nisbeten lisn- dt ve ef lin
telkintyla ulm-u mtearife hkmne gemilerdir.
Bu nkteye binaen; bedevilerin hllerini muhakeme iin
kendini o bdiyede farzetmen gerektir.
Drdncs: Bir mm, ulema meyannda mtedavil
bir fende beyan- kir ederse, ittifak noktalarda muvafk
olarak ve muhtelefun fh olan noktalarda muhalefet edip
musahhihane olan sz, onun tefevvuku kesb olmadn
ispat eder.
u nktelere binaen deriz ki: Resul-u Ekremin (a.s.m.)
malm olan mmiyetiyle beraber, gya gayr- mukayyed
olan ruh-u cevvle ile tayy- zaman ederek, mzinin
amk- hafsna girerek hazr ve bizzat grm ve gryor
gibi Enbiya-y Slifenin ahvallerini ve esrarlarn terih
etmesiyle; btn enzr- leme kar yle bir dv-y
azmedeki btn ezkiya-y lemin nazarlarn dikkate
celbederbilperva ve nihayet vsk ile mddeasna
mukaddeme olarak o esrar ve ahvlin ukad-i hayatiyeleri
hkmnde olan esaslarn zikretmek ile beraber, Ktb-
Slifenin ittifak noktalarnda musaddk ve ihtilf
noktalarnda musahhih olarak, kasas ve ahvl-i enbiyay ve
memi bize hikyet etmesi, sdk ve nbvvetini inta eder.





1
Evet, onun nur-u nazarna hayl kendini
hakikatgsteremez! Ve hak olan meslei telebbsden
mstandir.
1. Ona bu kssalar hikye ederek ruhunu mzinin derinliklerinde ve gelecein
ahikalarnda gezdiren ve olaylarn karanlk kelerindeki esrar perdesini onun
iin kaldrana yemin olsun ki, onun keskin gzkendisini artmayacak kadar
dikkatlidir. Ve onun hak olan meslei iseinsanlar aldatmaktan uzaktr.
Drdnc u
Asr- Saadete Mracaat
Yani, zaman- hlin (yani, Asr- Saadetin) sayfasnda
drt nkte, bir noktay nazar- dikkate almak gerektir.
Birincisi: Kk bir det, kk bir kavimde; veya zayf
bir haslet, kalil bir taifede; byk bir hkimin byk bir
himmetle kolaylkla kaldrmadn nazara alr isen; acaba
gayet ok, tamamen mstemirre, nihayet derecede melfe,
ok da mtenevvia, tamamen rsiha olan dt ve ahlk,
nihayet kesir ve melftna gayet mteassb ve edd-
sekme olan bir kavmin amak- ervhndan (emrin
azametine nisbeten) az fedkrlkla, ksa bir zamanda kal
ve ref ettiini; ve o dt- seyyienin yerine baka dt ve
ahlk danlarn gars etmesi ve defaten nihayet derecede
tekemml ettiklerini nazara alrsan ve dikkat edersen;
hrikulde olduunu tasdik etmezsen, seni sofesta
defterinde yazacam.
kincisi: ahs- mnevhkmnde olan bir devletin
nmvv- tabisi hkmnde olan teekkl mtemehhildir.
Ve devlet-i atikaya galebesiki ona inkyad, tabiat- sniye
hkmne girdii iintedricdir. yle ise maddeten ve
mnen hkim, hem de gayet cesim bir devleti ksa bir
zamanda tekili, hem de dvel-i rsihaya def gibi galebe
etmesi, mneviyat ve ahvlde cri olan dtn hrkdr.
ncs: Tahakkm- zhir, kahr ve cebir ile
mmkndr. Fakat efkra galebe etmek, hem de ervha
tahabbb ve tebayia tasallut, hem de hakimiyetini
vicdanlar zerine daima muhafaza etmek, hakikatin
hassa-i frikasdr. Bu hassay bilmez isen, hakikatten
bignesin.
Drdncs: Hakikatsiztergb veya terhib hilesiyle,
yalnz sath bir tesir ve akla kar sedd-i turuk edilir.
Hkm devam edemez. Ruha nfuz edemez. u halde
amk- kulbe nfuz ve erakk- hissiyat tehyic ve
kfe-misl olan istiddt inkiaf ettirmek ve kmine ve
nime olan seciyeleri kaz ve tenbih ve cevher-i insaniyeti
feverana getirmek ve kymet-i ntkyeti izhar etmek, u-
hakikatin hassasdr.
Evet, kasavet-i mcessemenin misl-i mahhas olan
ved-i benat
HAYE-1
gibi umurlardan kalblerini taskl; ve
rikkat ve letfetin lemas olan hayvanata merhamet; hatta
karncaya efkat gibi umur ile tezyin etmesi yle bir
inklb- azmdir, hususan yle akvam- bedevdeki
hibir kanun-u tabiiyeye tevk olmadndanhrikulde
olduu musaddak-gerde-i erbb- basirettir.
Haiye-1 Kzn diri olarak defnetmek.
slmiyetinden bir saat evvel mer, slmiyetinden
sonra mer ile muvazene edilse; bir hurma ekirdei, bir
meyvedar hurma aac nisbeti nazara arpar.
Vahi bir bedev sahradan gelir, kelime-i ehdetten
sonra sohbet-i nebeviyenin iksiriyle birdenbire bakalar.
Kendi kendine benzemez. Baka kavme gider, muallim-i
hikmet olurdu.
Beincisi: Noktay dinle!
te tarih-i lemehdet eder ki; dh odur: Umumda bir
veya iki hissin ve seciyenin ve istidadn inkiafna ve
kazna ve feverana getirmesine muvaffak olsun. Zira yle
bir hiss-i nim kaz edilmezse, say hebaen gider ve
muvakkat olur.
te en byk dh, ancak mmede bir veya iki hiss-i
umumnin kazna muvaffak olabilmitir. Ezcmle: Hiss-i
hrriyet ve seciye-i hamiyet ve kr-i milliyet ve muhabbet-i
vataniye ve uhuvvet-i insaniye gibi.
Bu noktaya binaen, Ceziretl-Arabsahr-y vesasnda
olan akvm- bedevde kmine ve nime ve mestre olan
hissiyt- liye, secy-y smiyeki binlere blidir
birden inkiaf, birden kaz, birden feveran ve galeyana
getirmek; ems-i hakikatin ziya-y lefeannn hassasdr.
Bu noktay aklna sokmayan, biz Cezretl-Arab gzne
sokacaz. te Cezretl-Arab, on asr- beerin
terakkiyatndan sonra, en mkemmel feylesoardan yz
taneyi gndersin. Yz sene kadar alsn! Acaba bu
zamana nisbeten o zamana nisbet; yaptnn yzde birini
yapabiliyor mu?
Noktann Zeyli
Peygamber muvaffaktr.
Kim tevk isterse, kinatta cri olan datullaha inalk
etmek ve nevmis-i ftrata dostluk etmek gerektir. Yoksa
ftrat tevksizlikle bir cevab- red verecektir.
Cereyan- umum ise, muhalif harekette bulunanlar,
adem-bad, hiahie atacaktr. te buna binaen temaa et,
greceksin ki; hilkatte cri olan kavnin-i amka-i
dakkaki hurdebn-i akl ile grlmezhakik- eriat ne
derece onlar mraat ve onlar ile muarefet ve mnasebette
bulunmulardr ki, o kavnin, hilkatin muvazenesini
muhafaza etmitir.
Evet u asr- tavlede, u musademat- azme iinde
hakikn muhafaza, belki daha ziyade inkiafa
HAYE-1
getirdiinden gsterir ki; Resul-i Ekrem Aleyhisselmn
meslei hibir vakit mahvolmayan hak zerine messestir.
Haiye-1 Hatta medeniyet nazarnda, eriatn en ziyade tenkide maruz olan
mesili, keaf zaman gsterdi ki; hayat- itimaiyeye en ziyade lzm o
esaslardr. Mesel rib, kumar, mskirin hurmeti; talak, taaddd- zevcatn
cevaz; mesturiyet-i nisvan ve zektn vcbu; unsuriyetten gelen kr-i milliyeti
ve hevesin serbestiyetini red ve meni gibi mesail.
Sretlerin tahriminde hikmet bir deil! Acaba hased, gurur, riya, ehvet-ld
imdiki beerin hrn ruhunda tesavir(*) denilen kck cenazelerin roln
ve derece-i tesirini yine zaman gstermeyecek midir?
(*) Memnu heykel, ya bir zulm- mtehaccir veya bir riya-y mtecessiddir.
u nkte ve noktalar bildikten sonra; geni ve
muhakemeli ve mdakkik bir zihinle dinle ki:
Muhammed-i Him Aleyhisselm mmiyeti ve adem-i
kuvvet-i zhiresi ve adem-i hkimiyeti; ve adem-i meyl-i
saltanat ile beraber gayet hatarl mevakide keml-i vsukla
teebbs ederek efkra galebe etmekle; ervha tahabbb
ve tabaya halavetle tasallut; gayet kesire ve mstemirre
ve rsiha ve melufe olan dt ve ahlk- vahiyneyi
esasyla hedmederek, onlarn yerine ahlk- liyeyi gayet
metin bir esas ile lahm ve demlerine karm gibi tesis
etmek ile beraber, zviye-i vahette hmid olan bir
kavimdeki kasavet-i vahiyeyi ihmad ve hissiyat- dakikay
tehyc ve secaya-y liyeyi kaz ve cevher-i insaniyetlerini
izhar etmekle beraber evc-i medeniyete bir zaman-
kasrde isad ederek, ark ve garbda oturmu madd ve
mnev bir devlet-i cesimeyi bir zaman- kalilde tekil edip,
ate-i cevval gibi, belki nur-u nevvar gibi veyahut As-y
Ms gibi sair devletleri bel ve imha derecesine
getirdiinden; basar- basreti kr olmayanlara sdkn ve
nbvvetini ve hak ile temesskn gstermitir.
Beinci ua
Sahife-i mstakbelde rub-u nev-i beerin ruhunda
hkmran olmu mesele-i eriat mtalaa edeceiz. yle
ise drt nkteyi nazar- dikkatten dr etmemelisin!
Birincisi: Bir ahs, drt veya be fende meleke sahibi
mtehasss olmaz. Meer hrika ola...
kincisi: Mesele-i vhideiki mtekellimden sudur eder.
Birisi mebde ve mntehasn ve siyak ve sibaka
mlyemetini ve ahavatiyle nisbetini ve mevzi-i
mnasibde istimlini, yani mnbit bir zeminde sarfn
nazara ald iin o fende olan meharetine ve
melekiyyetine ve ilmine dellet ettii halde; teki
mtekellim, u noktalar ihmal ettii iin, sathiyetine ve
taklidiyetine dellet eder. Hlbuki kelm, yine o kelmdr.
ncs: ki asr evvel hrika saylan keif, bu
zamana kadar mestur kalsayd; tekemml- mebad
cihetiyle bir ocuk da kefedebildiini nazara al! Sonra on
asr geriye git! O zamanlarn tesiratndan kendini tecrid
et! Dehet-engiz olan Ceziretl-Arabda otur; dikkatle
temaa et! Grrsn ki; mm, tecrbe grmemi, zaman
ve zemin yardm etmemi, tek bir adamki yalnz zekya
deil, belki gayet kesir tecrbn mahsul olanfnunun
kavniniyle yle bir nizam ve adaleti tesis ediyor ki,
istidad- beerin kmeti, netaic-i efkr teerrbnden
tekebbr ederse; O eriatdahi tevess ederek ebede
tevecch eder. Kelm- Ezelden geldiini iln etmekle
beraber, iki lemin saadetini temin eder. nsaf eder isen;
yalnz o zamann insanlarnn deil, belki nev-i beerin
tavk haricinde greceksin. Meer evham- seyyie, senin u
tarafa mteveccih olan ftratnn tarfn rtm ola...
Drdncs: Cumhurun istidad- efkr derecesinde
eriatn irad etmesidir. yle ki; Cumhurun milii iin
hakik-i mcerredeyi, meluar vasta olmakszn adem-i
telkkileri sebebiyle, mteabiht ve tebihat ve istiarat ile
tasvir etmesidir. Hem de fnun-u ekvanda cumhurun hiss-i
zhir sebebiyle; hilf- vakii, zarur telkki etmekle beraber;
mebad basamaklar adem-i inikad ve tekemmlnden
malatalarn vartalarna dmemek iin eriat, yle
mesailde ibham etti ve mutlak brakt. Lkin hakikati
madan hl brakmad.
Beincisi:
Bir nokta: Tevatr- kat ile sabittir ki; Nebiy-yi
Kurey getirdii dine, tebli ettii eriata herkesten ziyade
mutekid, evamirine srren ve cehren herkesten ziyade
mmtesil, nevahisinden herkesten ziyade mctenip,
mevadine herkesten ziyade mutmein, vadlerine
herkesten ziyade mmin ve mttak ve ihbaratna
herkesten ziyade musaddk ve Kurna herkesten ziyade
muazzim ve ibadete herkesten ziyade k ve
mehafetullaha herkesten ziyade mnkad ve likaullaha
herkesten ziyade mtak olmutur. Btn ahvl ve etvar
keml-i imanna ve nihayet derecede itminanna ve gayet
rash itikadna dellet ediyordu. Dnyada hibir sebep
byle bir zt ittiham edemez.
te Neticeye Giriyoruz: Bak ey birader! Fnun ve
ulmun zbde-i hakikiyesi, berhin-i akliye zerine
messes olan diyanet ve eriat- slmiye; yle fnunlar
tazammun etmitir:
Ezcmle: Fenn-i tehzib-i ruh ve riyazetl-kalb ve
terbiyetl-vicdan ve tedbirl-cesed ve tedvirl-menzil ve
siyasetl-medine ve nizmtl-lem ve fennl-hukuk
vesaire. Lzum grlen yerlerde tafsil. Ve lzm olmayan
veya ezhnn veya zamann mstaid veya msaid olmad
yerlerde birer fezleke ile kavaid-i esasiyeyi vaz ederek,
tenmiye ve tefriini ukln meveret ve istinbatatna havale
etmitir, ki bu fnunun mecmuuna deil, belki ekalline on
asr- terakkiden sonra en meden yerlerde, en hrika
zek ile mevsuf olanlar, tkat- beerin haricindebahusus
o zamandaolduunu tasdikten vicdan- mnsfne seni
men edemiyor. Geothe ve Carlyle gibi
Eer desen: Her bir fende yalnz bir fezlekeyi bilmek
bir adam iin mmkndr?
Elcevap: Neam, (L!). Zira yle bir fezleke ki; hsn-
isabet ve mevki-i mnasibde ve mnbit bir zeminde
istimal gibi, sabkan mezkr sair noktalar ile cam gibi
maverasndan ttla- tam ve melekeyi gsteren fezlekeler
mmkn deildir.
Evet, kelm- vhidiki mtekellimden kar ise; birinin
cehline ve tekinin ilmine baz umur-u mermuze-i gayr-
mesmua ile dellet eder.
Ey benim ile
HAYE-1
hayalen seyr sefer eden birader-i
vicdan! Geni bir nazar ve muvazene ile, kendi hayalinde
muhakeme etmek iin sevabik, levhikden bir meclis-i
liyeyi tekil ve gelecek on kaideler ile mavere et!..
Haiye-1 imdikinden az gnahkr, ziyade safvetkr Eski Saidin u
makamlardaki ibrtn tayir etmek istemedim.
te bir ahs, ok fnunda mtehasss ve meleke sahibi
olmaz. Hem de bir kelm iki mtekellimden mtefvittir,
bakalar; ve hem de fnun, mrr-u zaman ile telhuk-u
efkrn neticesidir. Hem de mstakbeldeki bedih birey,
mzide nazar olabilir. Hem de mziyi mstakbele kyas
etmek bir kyas- hdi-i msebbittir. Hem de ehl-i veber ve
bdiyetin besatat ise, ehl-i meder ve medeniyetin hile ve
desaisine mtehammil deildir (Evet hile, medeniyetin
perdesi altnda tesettr edebilir). Hem de pek ok ulm,
dt ve ahval ve vukuatn telkinatyla teekkl edebilir.
Hem de beerin nur-u nazar mstakbele nfuz edemez,
mstakbele mahsus olan eyleri gremez. Hem de beerin
kanunu iin bir mr- tabii vardr. Nefs-i beer gibi o da
inkta eder. Hem de muhit-i zaman ve meknn nfusun
ahvalinde byk bir tesiri vardr. Hem de eskide
hrikulde olan eyler, imdilik di srasna geebilir.
Mebadi tekemml etmiler. Hem de zek eer endan
harika olsa, bir fennin tekmiline k deildir. Nasl ok
fenlerde kifayet edecektir.
te ey birader! u ztlar ile mavere et! Sonra da
mfettilik sfatyla nefsini tecrid et, hayalat- muhitiye ve
evham- zamaniyenin elbiselerini kart, plak ol! Bahr-
bkeran-i zamana u asrn sahilinden iine gir, ta olan
adaya k! te hereyden evvel senin nazarna arpacak ve
tecell edecek udur ki; vahd ve nsr yok, saltanat
mefkud, tek bir ahs; umum leme kar mbareze eder.
Ve kre-i zeminden daha byk bir hakikati omuzuna
alm. Ve btn nev-i beerin saadetine tekeffl eden bir
eriatki o eriat, fnun-u hakikiye ve ulm-u lhiyenin
zbdesi olarakistidad- beerin nmvv derecesinde
tevess edip iki lemde semere vererek, ahvl-i beeri
gya bir meclis-i vhid, bir zaman- vhidin ehli gibi
tanzim eden yle bir adaleti tesis eder ki; eer o eriatn
nevmisinden sual edersen:
Nereden geliyorsunuz? Ve nereye gideceksiniz?
Sana yle cevap verecekler ki:
Biz Kelm- Ezelden gelmiiz. Nev-i beerin selmeti
iin ebedin yolunda refakat iin ebede gideceiz. u
dnya-y fniyeyi kestikten sonra bizim sr olan
irtibatmz kesilir ise de, daima mneviyatmz beerin
rehberi ve gda-y rhansidir.
eriatn Ferde, Neve, Medeniyete Kar
Birka Nktesi
Birinci Nkte: Vicdann anasr- erbaas ve ruhun drt
havass olan rade, Zihin, His, Ltife-i Rabbniye her
birinin bir gytl-gyt vardr.
radenin ibadetullahtr.
Zihnin mrifetullahtr.
Hissin Muhabbetullahtr.
Ltifenin mehadetullahtr.
badet-i kmiledrdn tazammun eder. eriat; unlarn
itidal ve muvazenetlerini muhafaza ve gytl-gytna
sevkettii gibi, nefsin ftraten serbest braklm olan kuva-
selsesini ifrat ve tefritten kurtarp hikmet, iffet, ecet
tazammun eden adalet noktasna sevkeder.
kinci Nkte: mmet, eriata temessk nisbetinde
terakki ve tesahl nispetinde tedennisi hakik-i
tarihiyedendir.
nc Nkte: Medeniyet-i hazra ile eriat- slmiye
esas itibariyle muvazene:
te medeniyet-i hzra, be men esas zerine
teesss etmitir.
Nokta- istinad kuvvettir. O ise eni tecavzdr.
Hedef-i kasd, menfaattir. O ise eni tezahumdur.
Hayatta dsturu cidldir. O ise eni tenazudur.
Kitleler mabeynindeki rabtas, aheri yutmakla beslenen
unsuriyet ve men milliyettir. O ise eni mdhi
tesadmdr.
Czibedar hizmeti, hev ve hevesi tec ve arzularn
tatmin ve metalibini teshildir. O hev ise eni insaniyeti
derece-i melekiyeden dereke-i kelbiyete indirmektir.
nsann mesh-i mnevsine sebep olmaktr.
eriat- slmiyeise; onun men esaslar yerine msbet
esaslar vaz eder.
te nokta-y istinad, kuvvetebedel haktr ki; eni adalet
ve tevazndr.
Hedefte menfaat yerine fazilettir ki; eni muhabbet ve
tecazbdr.
Cihetl-vahdette unsuriyet ve milliyet yerine; rabta-y
din, vatan, snfdir ki; eni samim uhuvvet ve
mslemet ve haricin tecavzne kar yalnz tedafdr.
Hayatta dstur-u cidal yerine, dstur-u teavndr ki;
eni ittihad ve tesanddr.
Hevyerine hddr ki; eni insaniyeten terakki ve
ruhen tekamldr. Hevy tahdid eder. Nefsin hevesat-
seflesinin teshiline bedel, ruhun hissiyat- ulviyesini
tatmin eder.
HAYE-1
Haiye-1 Bu szler garip bir ryada, acib bir hitabenin parasdr. Tahayyl
ediyorum, halkn ilmi dimandadr. Musluu alsa rahatla akyor. Hafzam
snyor, yardm etmiyor. Benimki kuyu gibi kalbimdedir. kmas gtr. ok
yazamyorum, vakf mal olan mesaili veya bizzat kalbime mal olmayan
mebahisi nakletmek istemem. Kendi eski kalbimden ve eski eserlerimden
aynen naklediyorum.
Hem medeniyet-i hazrada serbest hevnn
tahakkmyle havic-i gayr- zaruriye; havic-i zaruriye
hkmne gemilerdir.
Bir bedevi yalnz drt eye muhta iken; medeniyet yz
eye muhta ve fakir etmitir. Say masrafa k
gelmediinden hileye harama sevketmekle ahlkn esasn
u noktadan ifsad etmitir. Cemaate, neve verdii servet,
hamete bedel; ferdi, ahs fakir, ahlksz etmitir. Kurn-u
lnn mecmu-u vahetini bu medeniyet bir defada kustu.
lem-i slmn u medeniyete kar istinkf cy- dikkattir.
Zira istina ve istiklliyet hassasiyle mmtaz olan
eriattaki lh hidayet, medeniyetin esas olan Roma
felsefesinin dehsyla alanmaz.
Medeniyet, nev-i beerden yzde onu mzahref bir
saadete karm, sekseni meakkate sefalete atmtr.
Saadet odur ki; umuma veya eksere saadet ola! Nev-i
beere rahmet olan Kurn- Kerim ancak umumun, lakal
ekseriyetin saadetini tazammun eden bir medeniyeti kabul
eder.
Altnc u
Mucizat- hissiyeden szlen ut-
istihaddr
Birincisi: Kurn- mucizdir. Evet Kurn mucizedir.
Zira misliyoktur.

1
tahaddi kamsyla on
asrdan beri mtemadiyen adann kafasna vurmakla
galeyana getirdii arzu-yu muaraza, hem de czibedar
letfetiyle heyecana getirdii evk-i taklid mmede
hkmrn olmakla beraber, meydanda olan milyonlar
ktb-u Arabiye ile muvazene edilse; hatt en m adam
dahi diyecektir ki: Bu bunlara benzemez. yle ise ya en
aadadr, bu ise btn dnyann ittifakyla battaldr. Veya
umumun fevkindedir ki, o ihtiyac- edd ve ak- eddin
srar ve tahrikiyle de takat- beer, mislinden ciz kalmtr.
mmet icaznda ittifak etmitir. Mtena olmayan
vcuh-u icazda ayr ayr gitmiler.
1. Kurnn mislinden bir sre getiriniz. Bakara Sresi, 2:23.
Muarazadan men-i lh, sarf- kuv, mmden zuhuru,
cem-i hakik, garabet-i slb, belgat- nazm, ihbar- guyub
gibi.
Bir sil-i mislbana demiti:
caz- Kurn caz ile beyan et! Ben de Rumuzda
byle cevap vermitim:
Cevap: caz- Kurn yedi menabi-i klliyeden tecell
ve yedi ansrdan terekkb eder.
Birinci Menba: Lfzn fesahatndan, nazmn
cezaletinden, mnnn belgatndan, mefhumlarn
bedaatndan, mazmunlarn beraatndan, slblarn
garabetinden tevelld eden nak- acbdir.
kinci Unsur: Umur-u kevniyedeki gaybdan, hakaik-i
lhiyedeki gaybdan, mzideki gaybdan, mstakbeldeki
gaybdan terekkb eden ilml-guyubdur.
nc Menba: Lfz cihetiyle pek ok; ve usl-
Arabiyece sahih; ve nazar- belgatte mstahsen; ve
hikmet-i teriiyeye mnasib pek vsi vch ve ihtimltn
mulnden; ve mn cihetiyle mearib-i evliya, ezvak-
rifn, mezhib-i slikn, meslik-i fukeh, turuk-u
mtekellimn ihatasndan; ve ahkm cihetiyle hakik-i
ahval, desatir-i saadet-i dareyn, vesail-i terbiye, revabt-
hayat- itimaiyenin istiabndan; ve ilmi cihetiyle ulm-u
kevniye, ulm-u lhiyeye istirakndan; ve makasd
cihetiyle muvazenet ve ttrad ve destir-i ftrata
mutabakatndan neet eden cmiiyet-i hrikuldedir.
Drdnc Unsur: Her asrn derece-i fehim ve edebine
ve her asrdaki tabaktn derece-i istidat ve kabiliyetine
ifaze-i nur; her bir asrda ve her asrdaki her bir tabakaya
kaps kde ve her birisini irz etmekle hasl olan
hrikulde tazeliiyle ihatasdr.
Beinci Menba: Nakil cihetiyle; ahbar- evveln ve
hirn, hakik-i gayb ve ehdet, serair-i lhiye; revabt-
kevniyeye dair hikyatdr ki; ne vki, ne akl ve mantk
onu kabul etmese de, tekzib edememi. Ktb- sabkann
ittifakndan musaddkne, ihtil yerlerde musahhihane
hikytndan neet eden ihbrt- sdkasdr.
Altnc Unsur: Tazammun ettii ve tesis ettii Din-i
slmdr ki, onun misline ne mzi muktedir olmu, ne
mstakbel muktedir olabilir.
Yedinci Menba: u alt menbadan kan envar-
sittenin imtizacndan tevelld eden, hsn- hakikiden hasl
olan zevk-i iczdr, ki hadsen bilinir. Tabirine lisn ve kir
ksrdr.
imdi o yedi menabiden yalnz birinci menbadan ikinci
cz olan belgat-i nazm noktasnda duht- belgat olan
Abdulkhir-i Crcn, Zemaher, Sekkk, Chz tarik
ile iczn vcuduna katiyyen hkmetmilerdir.
Birincisi: Kavm-i Arab bedev, mm, kendilerine
mnasib bir muhit-i acibde uzanmken; beerdeki
inklbat- azme onlar uyandrm. Divanlar iir, ilimleri
belgat, medar- mfaharetleri fesahat olmu. Akvamn en
zekisi, ceveln- zihne en muhtac olduu bir mevsim-i
bahar zamannda Kurn, hamet-i belgatyla Kurey
merknden tul etti. Cidr- Kbede altun ile yazlm
olan temasil-i belgatlarndan Muallkat- Sebay sildi,
sndrd. cz iddia ve muarazaya davet ederek; o
umera-y belgat ve hkkm- fesahat ashab, edd-
ekme kavmin iddetle sbna dokundurdu. Damar-
asabiyetini tahrik ve izzet-i neslerini levm ve tesh ve
terzil ile krd. En hassas hiss-i mezheblerini tadlille
galeyana getirdii halde; uzun bir zamanda tahadd ile
meydan okuyordu. O marur, mtekebbir, izzet-i nesleri
yaralanm blea muaraza edemediler. Eer iktidarlar
dahilinde olsa idi, bizzarure skt etmez idiler. Demek
istediler; aczi hissettiler, sustular. yle ise onlarn aczi
icz- Kurnn delilidir.
kinci Tarik: Kelmn havassna ve mezy ve letine
in olan ehl-i tetkik ve tenkid, Kurn sre be sre, ar
be ar, yet be yet, kelime be kelime cadde-i tetkikten
geirdikten sonra, bilittifak ehdet veriyorlar ki; Kurn
yle mezy, letif, hakika cmidir ki, kelm- beerde
olamaz. Bu hid, binlerce binlerdir. Bu ahidlerin sdkna
hid udur ki; Kurn beer leminde yle bir tahavvl-
azm ve bir inklb- cesm ka; ve yetitirdii milyonlar
evliya ve insan- kmil olan semertyla hakikatinin pek
kuvvetli olduuna dellet eden; ve mrur-u zaman ile
vicdana hkimiyeti devam eden bir diyanet-i vsiay tesis
etmitir ki; zaman ihtiyarlandka o genleir ve ulmunun
menba olan Kurn tekerrr ettike tatllar. yle ise:
1

`
1. O (Kurn) ancak kendisine vahyolunan bir vahiydir. Necm Sresi, 53:4.
nc Tark: ptl-i dv-y Nebde, ble-y
munidn, hsidniin iki yol vard.
Birincisi: Sehl, selm; eer mmkn olsa idi

1
lisn kullanmak.
1. Szle muhalefet etmek.
kinci Yol: Akbeti mekuk, bellar ok, hem uzun,
hem tehlikeli. O da yani kln
kullanmak.
imdi onlar ikinci yola slk ettiler ki; mal ve ruh ve
evltlarn mehlekede brakt. Onlar ise ya sehdiler.
Hlbuki, badel-slm siyaset-i alemi idare eden zek-y
siyasye mlik yle bir kavim ne seh olabilir, ne de en
fen yolu, en iyi yola tercih eder. Demek ki, ztrr olarak
tark- evvelden katiyen ciz dp, ikinci yola slk
etmitir.
S: Belki muaraza mmknd, lkin edilmedi?
C: Eer mmkn olsa idi, herkesin damarna
dokunduu iin baz ns teebbs edecekti. Eer teebbs
olsa idi, iddet-i ihtiya iin ileyeceklerdi. Eer ilese
idiler, zuhurun kesret-i esbb ve iddet-i rabet iin
tezhr edecekti. Eer tezhr etse idi, her mezhebi iltizam
ve mdafaa edecek bir ksm insan bulunmas gibi, onun
dahi mltezim ve mutaassblar bulunacakt. Eer endan
taassubla da olsa mdfleri bulunsa idi, mesele mhim
olduu iin itihar edecekti. Eer itihar etseydi, pek nho
eyleriMseylimenin hezeynt gibinakleden tevarih,
onlar da nakledecekti. Demek muaraza mmkn
olmam, onun iin edilmemi. yle ise mucizdir. nk
Kelmullahtr.
Zeyl
Ehl-i raybn btn beht esasa rcidir.
Birincisi: Der: Kurnn mbihil-imtiyaz ve vuzuh-u
ifade zerine messes olan belgata mnfdir ki; vcud-u
mtebihat ve mkilttr.
kincisi: eriatn maksud-u hakikisi olan irad ve
talime mnadir ki; fnun-u ekvanda ibham ve tlktdr.
ncs: Tark- Kurn olan tahkik ve hidayete
muhaliftir. te o da baz zevhiri, delil-i aklnin hilfna
imle edip hilf- vka ihtimalidir.
Ey muteriz! Ben de derim: Sebeb-i noksan gsterdiin
u nokta tevehhm ettiin gibi deildir. Belki de
icaz- Kurnn en sdk hidleridir.
Birinci Noktaya Cevap: yle ki: Nsn ekseri,
cumhur-u avamdr. Nazar- ride ekall, eksere tbidir.
Zira avama mvecceh olan bir hitab, havas fehmeder ve
istifade eder. Bilkis olursa olamaz. Cumhur-u avam melf
ve mtehayyeltndan tecerrd edip hakik- mcerrede
ve mkult- srfeye temaa edemezler. Meer
mtehayyeltlarn drbin gibi tevst etseler.
Mesel, kinattaki tasarruf-u lhyi, sultann serr-i
saltanatnda olan tasarrufunun sretinde temaa
edebilirler.
1
gibi. te hissiyat-
cumhur, u merkezde olduklarndan elbette irad ve
belgat iktiza eder ki, onlarn hissiyat riayet ve ihtiram
edilsin. Ve efkrlar dahi bir derece mmaat ve riayet
edilsin. te riayet ve ihtiram
ile tesmiye olunur. Evet o tenezzlt tenis-i ezhn
iindir. Bu srdandr ki; hakaik- mcerredeye temaa
etmek iin hissiyat ve hayal-lud cumhurun nazarlarn
okayan suver-i mteabiheden birer drbin vaz edilmitir.
1. O Rahmn ki, hkmranl Ar kaplamtr. Th Sresi, 20:5.
u cevab teyid eden maan-i amka veya mteferrikay
bir sret-i sehl ve basitede tasavvur veya tasvir etmek iin
nsn kelmnda kesretle istirat bulunmasdr. Demek
mteabihat dahi istirtn en amaz ksmdr. Zira, en haf
hakaikn suver-i misaliyesidir. Demek ikl, mnnn
dikkatindendir. Lfzn ilkndan deildir.
Ey muteriz! nsaa bak, kr-i beerden bahusus avamn
krinden en uzak olan hakaik yle bir tarik ile takrib
etmek, ayn belgat deil midir? Zira belgat, muktez-y
hle mutabakat ve makamn tahamml nisbetinde
keml-i vuzuh ile ifade etmektir.
kinci Noktaya Cevap: lemde mndemi olan;
meyll-istikmlin dal olan insandaki meylt-terakkinin
semerat, fnun-u mterettibedir ki, pek ok tecrb ile
telhuk-u efkrn neticinden teekkl etmilerdir ki,
terakki iin bir nerdibann basamaklardr. Aas takarrr
etmezse, yukarsna ayak atlmaz. Demek mukaddem fen,
ulm-u mtearife hkmne geecek, sonra mteahhir
fenne mukaddeme olabilir. Bu srra binaen: u zamanda
efkrn ok alkalanmasyla yetimi, pimi bir fenni,
faraza, on asr evvel bir adam tefhim ve talimine alsa
idi; malata ve safsataya drmekten baka birey
yapamaz idi. Mesel, denilse idi: emsin skunuyla
HAYE-1
arzn hareketine ve bir katre suda bir milyon hayvanatn
bulunduklarna temaa edin! Ta Sniin azametini
bilesiniz!
Haiye-1 Tefsirimde byle yazmtm:



. .
Yani, kendi mustakarrnda mihveri zerinde Allahn emriyle cereyan,
manzumesini tanzim eden cazibesinin tevlidi iindir. Eer ems silkinmese
meyveleri decek. Silkinse yemileri olan seyyaratn istikrarlar temin edilir.
Cumhur-u avam ise, hiss-i zhir veya galat- hissin
sebebiyle hilarn zarur bildikleri iin, ya tekzib veya
neslerine muglata veya mahsus olan eye mkbere
etmekten baka ellerinden birey gelmez idi. Tevi
isebahusus onuncu asra kadarminhac- irada byk
bir vartadr. Ezcmle: Sathiyet-i arz, ve deveran- ems,
onlarca bedihiyat- hissiyeden saylr idi.
u gibi meseleler mstakbeldeki nazariyata
kyasolunmaz. Zira mstakbele ait olan eylere hiss-i zhir
taalluk etmedii iin iki ciheti de muhtemeldir, itikad
olunabilir. mkn derecesindedir, itminan kbildir.
Onun hakk- sarhi tasrihdir. Lkin hna ki, hissin galat
bizim m nahn fhimizi imkn derecesinden bedahete,
yani cehl-i mrekkebe kard. Onun nazar- belgatte hi
inkr olunmaz olan hakk ise, ibham ve tlaktr. Ta ezhan,
mevve olmasnlar. Fakat hakikate telvih ve remz ve ma
etmek gerektir. Efkr iin kaplar amak, duhule davet
etmek lzmdr. Nasl ki, eriat- Garr yle yapmtr. Hem
de istikrarsz, mtegayir ve mtegayyir, birbirine mkezzib
fen ve felsefe nazariyat; tarik ve menbaca ayr olan vahyin
nususuna ayar olamaz, mehenk olamaz.
Yahu insaf mdr, taharri-i hakikat byle midir ki; sen
irad- mahz ve ayn- belgat ve hidayetin maz olan eyi,
irada mn ve mbayin tevehhm edesin! Ve belgata
ayn- keml olan eyi noksan tahayyl edesin! Acaba senin
zihn-i sakminde belgat o mudur ki; ezhan talit ve efkr
tevi ve muhitin msaadesizlii ve zamann adem-i
idadndan ezhan mstaid olmadklar iin, ukle tahmil
edilmeyen eyleri teklif etmek midir? Kell!
1
bir dstur-u hikmettir.
1. nsanlarla anlay seviyelerine gre konu.
nc Noktaya Cevap: riin ird- cumhurdan
maksud-u aslsi; isbat- Sni-i Vahid ve nbvvet ve hair
ve adalete mnhasrdr. yle ise Kurndaki zikr-i ekvn,
istidrd ve istidll iindir. Cumhurun efhmna gre
sanatta zhir olan nizam- bed ile nezzam- hakik olan
Sni-i Zlcellin evsaf- cell ve cemline istidll etmek
iindir. Hlbuki sanatn eseri ve ftratn nizam hereyden
tezahr eder. Keyyet-i teekkl nasl olursa olsun,
maksad- aslye taallk etmez.
Mukarrerdir ki; delil mddeadan evvel malm olmas
gerektir. Bunun iindir ki, baz nususun zevhiri ittizah-
delil ve istins- efkr iin cumhurun mutekadt-
hissiyelerine imle olunmutur. Fakat dellet etmek iin
deildir. Zira Kurn, ytnn telnde yle emrt ve
karini nasb etmitir ki; o sadeerdeki cevahiri ve o
zevhirdeki hakikatleri ehl-i tahkike parmakla gsterir ve
iaret eder.
Evet Kelimetullaholan Kitb- Mbnin baz yt,
bazsna mfessirdir; karine olabilir ki, mn-y zhir
murad deildir. Eer istidllin makamnda denilse idi ki:
Elektiriin acaibini ve czibe-i umumiyenin garibi ve
kre-i arzn yevmiye ve seneviye olan hareketi ve
yetmiten ziyade olan ansrn imtizc- kimyeviyelerini ve
emsin istikrryla beraber sriye olan hareketini nazara
alnz, ta Snii bilesiniz. te o vakit delil olan sanat,
mrifet-i Sni olan neticeden daha haf ve daha gamz ve
kide-i istidlle mnf olduundan, baz zevhiri efkra
gre imle olunmutur. mle delletiin deil, belki
vuzuh-u delil iindir. Bu ise ya mstetbeatt-terkip
kabilesinden veya kin nevindendir.
Mesel lfzndaki elif eliftir, haftir. Asl olsa
olsa, ne olursa olsun tesir etmez.
Ey birader! nsaf ile dikkat edilse, btn asrlarda btn
insanlarn iratlar iin nzilolan Kurnn icznn lemet
noktann arkasnda grlmeyecek midir?
Neam:




1
Evet, hayalin ne haddi vardr ki; nurefanolan nazarna
kar kendini hakikat gsterebilsin? Evet meslei nefs-i hak
ve mezhebi ayn- sdkdr. Hak ise tedlis ve talit etmekten
mstanidir.
kincisi: Mucize-i Muhammed, ayn- Muhammeddir
(a.s.m.). Zt- Zlcell(Celle Cellh) ona demi:
2


1. Kurn- Mucizl-Beyn retene and olsun ki, ber ve nezr olan ztn
nazar ve hereyi inceden inceye tetkik eden basireti, hakikati hayale
kartrmak veya benzetmekten yce, dakik ve parlak; hakolan meslei ise,
insanlar aldatmak veya yanltmaktan mstani, mnezzeh ve ycedir.
2. Hi phesiz sen pek byk bir ahlk zerindesin. Kalem Sresi, 68:4.
Btn mmet hatt dmanlar da dhil olduu halde
icm etmiler ki, btn ahlk- haseneye cmidir.
Nbvvetten evvel ondaki ahlk- hamdenin kemline
tercman olan Muhammedl-Emin unvanyla itihar
etmitir.
Hazret-i ie (r.anha)her vakit derdi:
1
.
Demek Kurnn tazammun ettii btn ahlk- haseneye
cmi idi. te o zt- kermde icm- mmetle, tevtr-
mnev-i katyle sbittir ki: nsanlarn sreten ve sreten en
cemli ve en halmi ve en sbiri ve en kiri ve en zhidi ve en
mtevz ve en af ve en cevd ve en kermi ve en rahmi ve
en dili; herkesten ziyade mrvvet, vakar, afv, shhat- fehim,
efkat gibi ne kadar secy-y liye varsa en mkemmel bir
fhriste-i nransidir. Bunlarn iindeki nokta-y icz udur
ki: Ahlk- hasene endan birbirine mbyin deil, fakat
derece-i kemlde birbirine mzahamet eder. Biri galebe
alsa teki zaieir.
Mesel, keml-i hilmile keml-i ecaat. Hem keml-i
tevzu ile keml-i ehmet. Hem keml-i adalet ile keml-i
merhamet ve mrvvet. Hem tam iktisat ve itidl ile
tamam- kerem ve sehvet. Hem gayet vakar ile nihayet
hay. Hem gayet efkat ile nihayet .
2
Hem
gayet afv ile nihayet izzet-i nes, hem gayet tevekkl ile
nihayet itihad gibi mecmi-i ahlk- mtezahime birden
derece-i liyede bir ztta itim, mzayakasz inkiaar
mucizelerin mucizesidir.
1. Onun (a.s.m.) ahlk Kurn idi.
2. Allah iin buz etmek.
Nebiyy-i Himnin sm-y mnevsinin cemlve
ulviyetine dair (Keml) ho demitir:
Sen ol mahbub-u lemsin / Ki zlf ebrvanndr,
Nitk- Kabe-i Uly / Revk- Mescidl-Aks.
Sen ol Nur-u Cemlullahsn / Kim hsn- akndr,
era- Leyle-i sr / Sirc- kurb-i ev edn.
Acep bir Kabe-i smetsin / Ey ruh-u behiti kim,
Olur hk-i harmin / Secdegh- dem Havva.
Acep bir Mushaf- hikmetsin / Ey feyz-i lh kim,
Eder her nak- hsnn / erh-i rz- allemel-esm.
Kitb- hsnnher safhas / Bir sre-i icz,
Hatt- ruhsrnn her noktas / Bir yet-i kbr.
ncs: nikak- kamerdir ki; u mucize-i kbr,
kamer gibi zulmet-i evham datr. Zira hibir kuvve-i
arziye semvta tesir edemez. Gya kalb-i sem olan
kamer, mbarek kalbiyle inikakta bir mnasebet peyda
etmek iin sne-i sf ve berrakn, ehdet parmann
iaretiyle itiykan akk ve k etmitir.
nikk- kamer, mtevtir-i bilmnadr.
1
olan yet-i kerime ile o inikk vki olduu katiyen sbittir.
Zira Kurn inkr eden mlhidler dahi bu yetin mnsna
iliememiler. Kat olmasa idi, yle mnkirlere en byk
sermaye-yi itiraz olurdu. timada ayan olmayan bir tevil-i
zayftan baka, zahirden tahvil edilmemitir. nikak, hem
n, hem gece, hem vakt-i gaet, hem u zaman gibi
sumana adem-i tarassud, hem vcud-u sehb, hem
ihtilf- metali cihetiyle btn lemin grmeleri lzm
gelmez ve lzm deildir. Hem de hem-matla olan
yerlerde sabittir ki grlmtr.
1. Ay yarld. Kamer Sresi, 54:1.
Drdncs: Miracdr. Evet inikak- kamer, lem-i
ehdette olan demlere bir mucize-i kbr olduu gibi;
Mirac dahi, bir mucize-i kbr-i Muhammeddir ki lem-i
ervahda olan ruhniyt ve melikeye kar nbvvetinin
velyeti bu keramet-i bhire ile ispat edilmitir.
Andelib-i ak olan Cm gzel terennm etmitir:
1






( : )
2


1.
Btn nurlarn onun nurundan meydana geldii Peygambere salt olsun.
Zemin onun hilmi ile skin, gkkubbe onun akyla cokun.
ki negiz gzlerin ki Gz arp kaymad yetini okudu.
Anber kokulu zleri ki kararan geceye ond olsun yetini okudu.
Ey Cmi, biz senin gsn amadk m? yetinin okunmas, onun
gsnn srrna iaret eder.
Sbhnellez esr yeti ona iaret eder.
2. Molla Cezr-i Krd ne gzel sylemi:
Ehadiyet gneine ayna kld Muhammed adn,
Acemde gsterdi Arap diyarnda parlayan nurun tecellsini.
Mukaddeme
Bunlardan baka ki mucizat, endan baz efrad
mtevtir deildir. Cinsi mutlak, belki ok enva katiyyen
ve yaknen mtevtir-i bilmnadr. O havrik birka
nevdir. te bir nevi irhst- mtenevviadr. Gya o drr-i
yetim ile hmile olan o asr, Peygamberden istifaza ile
istifade ederek keramet sahibi olmu. Kalb-i hassasndan
hiss-i kablelvukua binaen irhstyla Fahr-i lemin (a.s.m.)
geleceini ihbar etmitir.
Bir nevi dahi; gaybdan olan ihbrt- kesredir. Gya
tayyar olan Ruh-u mnevveri; zaman ve meknn
kaydlarn krm ve hudud-u mziye ve mstakbeleyi
inemi gemi; her tarafn grerek bize sylemi ve
gstermitir.
Bir ksm dahi; tahaddi vaktinde mteferrikan, hatta
bazen tek bir adam iin izhar olunan havrk- hissiyedir.
Bine karib tadat olunmutur. Hatt mehir-i enbiyann
mehir-i mucizatlarnn neziri iindedir. Efrad hd de
olsa, mecmuu mtevtir-i bilmnadr.
Birisi: Rivyt- sahiha- sbite ile mkerreren mbarek
parmaklarndan suyun nebeandr. Gya mden-i sehvet
olan yed-i mbarekesinden mye-i hayat olan suyun
nebean ile; menba- hidyet olan lisnnda mye-i ervh
olan zll-i hidyetin fevernn hissen tasvir ediyor.
Dieri: Rivyt- sahiha- sbite ile mkerreren vuku
bulan tekellm- hacer ve ecer ve hayvandr. Gya
hidyetindeki hayat- mneviye cemadat, hayvanata
sirayet ederek nutka getirmitir. Minber-i erindeki cizin
hanni, yani o aacn alamas mtevtir-i bilmnadr.
Bir ksm da; az bir taam teksirdir ki; rivyet-i sahiha-y
mehreile sbittir. Pek ok defa az bir taam, bir cemaat-i
azmeyi ib ederek, deta noksan olmam gibi
kalyormu.
Bir ksm da; hy-y emvat, hastalar teyeye aittir.
Bunun gibi pek ok aksm esnd-i sahiha ile ktb-
muhakkikn tamamyla beyan etmilerdir. Onun iin iktisar
ettik. Kd yaz if-i erif inde, Kastaln Mevhib-i
Lednniyede mucizat gzel tafsil etmilerdir.

1
Ey kri-i mteharri-i hakikat!Geni bir kir ile,
mteyakkz bir nazar ile yedi ut birden muht bir daire
veya mstedir bir sur gibi nazara al, Nbvvet-i
Ahmediyeyi iinde merkez gibi temaa et! Ta ki bir
taraftan hcum eden evhm, mtecvib olan cevnib-i
sire defedebilsin. te u hlde Japonlarn suli olan:


2
ye kar cevben derim. te:
1. Allah onlarn mkfatn en gzel ekilde versin.
2. Bizi, kendisine iman etmeye ardnz Allahn varlna ve birliine
dellet eden ak delil nedir?
Birinci Burhan: Muhammed Aleyhissalt Vesselm.
kincisi: te btn kinatzerratyla:


1
Kitab- lemin evrakdr ebd- nmahdd
Sutr-u hdist- dehrdir sr- nmadd.
Baslm destgh- levh-i mahfuz-u hakikatte
Mcessem lfz- mnidrdr lemde her mevcd.
Tahsin

2
ncs: Kurndr.
3
tevhide kat bir
burhan- neyyirdir.
te Sre-i hls, btn env- irki reddeder. Ve yedi
mertib-i tevhidi kinata iln ediyor.

4
tlk ile taayyn, tevhid-i uhda iarettir.
5
:
1. Kinatn satrlarn dikkatle mtala et. Zira onlar, Mele-i ldan sana
gnderilmi mektuplardr.
2. Hereyde Allahn birliini gsteren bir delil vardr.
3. Eer gklerde ve yerde Allahtan baka ilhlar olsayd, ikisi de harap olup
giderdi. Enbiy Sresi, 21:22.
4. De ki: O hls Sresi, 112:1.
5. Yani: Hakikat nazaryla bakldnda lemde grnen herey Ondandr ve
ancak Ona dellet eder.

1
Tevhid-i ulhiyete tasrihdir.
2
:

3
Tevhid-i rububiyete remizdir.
4
:
ve tevhid-i ceberta telvihdir.

5
Tevhid-i celle telmihdir. irkin envn
reddeder.
Yani: taayyrveya tecezz veya tenasl eden ilh
olamaz. Ukl-u aere, veya melike, veya s, veya
zeyrin velediyetini dava eden irkleri reddeder.

6
sbat- Ezelyet ile tevhiddir. Esbabperest,
ncumperest, sanemperest, tabiatperestin irkini reddeder.
Yani, hdis veya bir asldan munfasl veya bir maddeden
mtevellid ilh olamaz.

7
cmi bir tevhiddir. Yani, ztnda,
sftnda ef linde nazri, erki, ebhi yoktur.

8
1. Allah birdir. hls Sresi: 112:1.
2. Yani: Asl Ondan baka mbud yoktur.
3. Allah Sameddir; herey Ona muhtatr, O ise hibireye muhta deildir.
hls Sresi: 112:2.
4. Yani: Asl Ondan baka Hlk ve Rab yoktur.
5. O dourmamtr. hls Sresi, 112:3.
6. O domamtr. hls Sresi, 112:3.
7. Ve hibirey Onun dengi deildir. hls Sresi, 112:4.
8. Onun hibir benzeri yoktur. O hereyi hakkyla iiten, hereyi hakkyla
grendir. r Sresi, 42:11.
u srede yedi mertib-i tevhidi tazammun eden alt
cmle mtenticedir. Her biri tekinin burhandr.
Tevhidin Tenviri
Kinattaki teabh- sr ve etraf birbiriyle munaka
ve elele tutmu birbirine arz- intizam; ve birbirinin suline
kar cevb- savap; ve birbirinin nid-y ihtiyacna lebbeyk
ile mukbele etmek; ve bir nokta-y vhideye temaa
etmek; ve bir mihver-i nizam zerinde deveran etmek
cihetiyle Sni-i Zlcellin tevhidine telvih, belki Hkim-i
Ezelin vahdniyetine tasrih ediyor.
Evet, karncann gzn, midesini halkeden zt; aynen
Odur ki; emsi ve btn kinat da halketmitir.
nki kinat, mtebik birbirine girmi. Herey, herey
ile murtbttr. Demek kre-i arz ile btn yldz ve
gneleri tesbih taneleri gibi kaldracak ve evirecek
derecede kuvvetli bir ele mlik olmayan kimse; kinatta
dv-y halk, hibireyde iddia-y cad edemez.
Suntasarruft- beeriye ise, ftratta cri nevmis-i
lhiyenin sereyanlarn kef ile tevk-i hareket edip, kendi
lehinde yalnz istimal etmektir. cad deildir.
Bidayette mevzumuz ve mddeamz kelime-i ehdet
idi. imdi netice-i burhan- bhirimiz dahi ilmelyakn ile:

1
1. Ben ehdet ederim ki, Allahtan baka bir ilh yoktur, yine ben
ehadetederim ki, Muhammed (a.s.m.) Allahn kulu ve peygamberidir.
Bedizzaman Said Nurs
fade
Herkes insanlarla megul; ben insanlardan usandm.
Misllerle mbhase daha houma gidiyor; nk
munsftrlar.
Gariptir ki, bir-iki senedir, uyank iken zihnimde bir
karanlk oluyor. Bazan nisyan- mutlakbasar. lem-i
menma girdike bir vuzuh geliyor, daha iyi gryorum.
te, iki gece lem-i menamda iki suale maruz oldum.
Birinci gecede cevaba hazrlanrken uyandm. kinci
gecede cevab verdim, daha itmam etmeden uyandm.
Birinci sual: cz- Kurn iczile beyan et.
Cevap: cz- Kurnyedi menabi-i klliyeden tecell ve
yedi anasrdan terekkp eder.
Birinci menba: Lfzn feshatinden, nazmn cezaletinden,
mnnn belgatndan, mefhumlarn bedatinden,
mazmunlarn beraatinden, slplarn garabetinden
tevelld eden nak-i aciptir.
kinci unsur: Umur-u kevniyedeki gaybdan, hakaik-i
lhiyedeki gaybdan, mzideki gaybdan, mstakbeldeki
gaybdan terekkp eden ilml-guybdur.
nc menba:
Lfz cihetiyle pek ok ve usul- Arabiyece sahih,
nazar- belgatte mstahsen, hikmet-i teriiyeye mnasip
pek vsi vcuh ve ihtimltn mulnden;
ve mn cihetiyle merib-i evliya, ezvak- rifn,
mezhib-i slikn, mesalik-i fukah, turuk-u mtekellimnin
ihtasndan;
ve ahkmcihetiyle hakaik-i ahvl, desatir-i saadet-i
dreyn, vesil-i terbiye, revabt- hayat- itimaiyenin
istibndan;
ve ilmi cihetiyle ulm-u kevniye, ulm-u lhiyeye
istirakndan;
ve makasd cihetiyle muvazenet ve ttrad ve desatir-i
ftrata mutabakatndan neet eden cmiiyet-i
hrikuldedir.
Drdnc unsur: Her asrn derece-i fehim ve edebine ve
her asrdaki tabakatn derece-i istidat ve kabiliyetine ifza-i
nur, her bir asra ve her asrdaki her bir tabakaya kaps
kde, ve her birisini irz etmekle hasl olan hrikulde
tazeliiyle ihatasdr.
Beinci menba: Nakil cihetiyle ahbar- evveln ve hirn,
hakaik-i gayb ve ehadet, serir-i lhiye, revabt-
kevniyeye dir hikytdrki, ne vki, ne akl ve mantk
onu kabul etmese de, tekzip edememiktb-
sabkann ittifakndan musaddkane, ihtilf yerlerde
musahhihne hikytndan neet eden ihbrt-
sadkasdr.
Altnc unsur: Tazammun ettii ve tesis ettii dn-i
slmdr ki, onun misline ne mazi muktedir olmu, ne
mstakbel muktedir olabilir.
Yedinci menba: u alt menbadan kan envr- sittenin
imtizacndan tevelld eden hsn- hakikden hasl olan
zevk-i iczdr ki, hadsen bilinir; tbirine lisn ve kir
kasrdr.
Eer desen: Tasvirden anlalr ki, taaddd- mesalik ve
ihtilf- turuk matluptur.
Cevap: Evet, matluptur. Hem zarurdir. Eer
hodgmlktan neet eden inhisar zihniyetiyle bakalarn
reddine kalkrsa, el-buzu llh s-i istimal ederse, o
vakit ihtilf zarardr. Yoksa el-hubbu llah dsturunu esas
tutsa, tekmlde tevn kanununu bilse, eriatn vsatini,
tabipliini dnse, ihtilf imtizaca sebep olur.
Elhasl: Herkes kendi mesleine Hve hakkun demeli,
Hvel-hakk dememeli. Veyahut Hvel-ahsen demeli,
Hvel-hasen dememeli.
Ey sil-i misl! Cevab- mcezistedin, ben de mcmel
cevap verdim. zah istersen, birok mcelled lzm gelir.
te u anasr- sebann yalnz birinci unsurun ikinci cz
olan nazmn cezaletini beyan etmek iin, rtl-cz
namndaki tefsirimi ire ediyorum. Zira btn o tefsir,
ancak nazmn cezaletinin bir ksmn erh edebilmitir.
kinci sualki cevab, yars beyaz, yars siyahtrDedi
ki: Burhannza ekk-i itiraz geldike imannz sarslmaz
m? Bu mareke-i evham olan istidlliyatla taharr zarar
vermez mi?
Elcevap: Eer neticeyi burhan ile bal, onunla ikame ve
ispat sretiyle olsa ve tahakkuk-u hakaike ayar tutmakla
adem-i delilden adem-i medll tevehhm etse zarar olur.
Hlbuki iman incecik bir burhana yklenmez. Belki yle
bir hadse bina ve istinad eder ki, o hads yle menbiden
kuvvet ve yle medinden k alr ki, sndrlmesi,
kinatn sndrlmesidir.
Birinci menba: En azm icm srrn ve en vsi tevatrn
mnsn tazammun eden milyonlar ehl-i hakikatin
ittifakdr.
Srr- icmve srr- tevatr noktasndan tecell eden bir
hads-i mukni ile o netice zihinde karar klmtr. Zira her
bir muhakkikin bir burhan var. Ve o burhann mahiyeti
tehis edilmese de, vcudu katiyen mlumdur.
Acaba dnyada hangi itiraz ve phe vardr ki, milyarlar
huyut-u berahinden teekkl etmi u habl-i metini
kesebilsin? nk derim: Vahdete dair u netice, hasra
gelmez ehl-i tahkikin her biri bir burhan veya berhin ile
hakikat olarak grmler. Demek, onlarn btn burhanlar
sarslmaz bir burhandr. nk o burhanlar tanmasa da,
vcutlarn bilir. Hadsin zengin bir menbadr.
kinci menba: Kinatn btn ehdtdr.
nc menba: Vicdandaki ftrattr. Bunlar gibi daha ok
menbalar vardr.
te bu hads, btn menbii sndrlmezse snmez.
phe bir delili, yz delili atsa da, medlle iras- zarar
edemez. nk o kubbe-i liye yalnz bir direk stnde
kaim deildir.
Zihnin cziyeti hasebiyle, mteri nazaryla ispatna
almak hatardr. Belki bu istidlltve berhnin vazifesi
menfdir. Matlab tavzih eder, tasye eder. Bazan da takviye
eder.
Tetkik iki eittir: Biri gittike nrun al nur tenevvr
eder; dieri gittike behtn zulmatna der. Mesel,
bir tatl suyun menba var. O menbadan binlerce cedvil
ve cetvellerden beler teferr ederek ok yerlerde dolap,
baz ecz-i harle bulam. te bir adam menba grd,
tatt, hakkalyaknle tatlln anlam. Teaubtn ittislini
derk etmi. Sonra hangi cetvele, yahut herhangi fere
rastgelse, edn bir emare tatllna dair ona kanaat
verirt aksi kat bir delille tebeyyn edinceye kadar. O
vakit Baka madde karm der. Bu nevi nazar ve tetkik,
imann kuvvet ve inkiafna yardm eder.
kinci nazar: Menbadan aa inmeye bedel, aada
gezer. Bu ise hangi fere rastgelse, aclna bir emare
grse, pheye der, tatllk iin delil-i kat arzu eder.
Heyht! Her yerde burhan ele gelmez. Byle incecik bir
fere cesm bir neticeyi bindirmek ister. Git gide phe,
emniyetsizlik tezayd eder. Hem de akl- nazar
penceresiyle eyaya bakar. Hlbuki mahall-i iman olan
kalb, hads ve ilham gibi isimlerle tbir edilen bir hiss-i
sdise-i btniye ile hakaike bakar ki, enbiyada vahiy o
hisse gredir.
Nazar- akl kendi desatiriyle ok fakirdir ve dardr. Pek
ok hakaike kar kasr olur. Kavrayamadndan, Hakikat
deil der, reddeder.
Bir ins tarafndan soruldu:
1

Hlbuki kr Mslmana galebe eder.
1. Hak daima stn gelir; hakka galebe edilmez Bu hadis-i erin
Buhar,Ceniz: 79daki rivayeti u ekildedir:
*Elcevap: Sfat- kelmdan gelen evmir-i teriiyeye kar
itaat ve isyan olduu gibi, sfat- iradeden gelen evmir-i
tekviniyeye kar da itaat ve isyan vardr. Evvelkide
mkfat ve mcazat galiben hirette olur; ikincisinde
alebi dnyada olur.
Mesel, sabrn mkfat zaferdir. Ataletin mcazat
sefalettir. Say ve sebatn sevab, servet ve galebedir. u
halde, krin evamir-i tekviniyeye kar itaati, Mslmann
evamir-i tekviniyeye kar isyanna galebe etmitir. Bir
mslim, her bir sfat Mslman olmak lzm gelmedii
gibi, bir krin her bir sfat kr olmak ve kfrnden
neet etmek lzm deildir. Veyahut galebesi ona
istidratr, Mslmana tathrdir.
u lemin ihtilli nedir?
Sayin sermaye ile mcadelesidir.
Acaba ikisini bartrmak aresi yok mudur?
Evet, vcub-u zektve hurmet-i rib, karz- hasen
erit-i sulhiyedir. u rib tan altndan eksen, u zlim
medeniyet kasr kecektir.
Gvurlardaki iki cereyanlar nasl gryorsun?
imdilik biri necis, biri encestir. Thir-i mutlak yalnz
desatir-i slmiyettir.
yleyse iki cereyana da lnet!
Evet. Lkin bize bulam olan encesin temizlii
hesabna, onun izalesine alan necise necis demekle onu
da kendimize sratmak, maslahat olmasa gerektir. Mesel,
bir hnzr seni bouyor. Bir ay da onu bouyor. Aynn
barna drtmekle kendine musallat etmek, akldan ziyade
cnundur. Zaten bir cinnet-i mstevliye dnyaya
dalmtr.
Kfrn inikakndan ne gryorsun?
ttihad- slm.
ttihad- slmnedir?
ttihad- slm, arktan garba, cenuptan imale
mmted bir meclis-i nurndir ki, elan yz milyondan
fazla bulunur ki, gaetlerinden ni gayr- mer bir srete
girmi olan bir rabta-i metin ile birbiriyle merbutturlar.
Misak- ezeliye ile, peyman ve yeminimiz olan iman ile o
cemiyete dahil olmuuz, ehl-i tevhidiz, ittihada memuruz.
u cemiyetin ubeleri btn mesacid ve medaris ve teky
ve zevydr. Ve u cemiyetin reisi, Resul-i Ekremdir
(a.s.m.). Kanun-u esassi, Kurn- Azmndr.
Btn efradmbeynindeki rabta-i nuraniyeyi uur bir
srette ihtizaza getirmekle btn o ubelere ifaza-i nur
etmek zaman gelmitir.
te kbe-i saadetimiz olan ittihad- mnevver-i slmn
hacerul-esvedi Kbe-i Mkerremedir. Ve drretl-beyzs
Ravza-i Mutahharadr. Mekke-i Mkerremesi Ceziretl-
Araptr. Medine-i medeniyet-i mnevveresi, Devlet-i
Osmniyedir.
Bir zaman, slmiyetin secy, revbt, mehsin-i
ahlkna iareten rumuz tarikiyle yle demitim:
Eer u Kbenin ziynetve nakn grmek istersen, ite
bak: Hay ve hamiyetten neet eden civanmerdne
humret; hrmet ve rahmetten tevelld eden msumne
tebessm; cezlet ve melhattan hasl olan ruhn halvet;
ak- ebbden, evk-i baharden neet eden semv nee;
hzn- gurubden, ferah- seherden vcuda gelen melekt
lezzet; hsn- mcerredden, ceml-i mcelldan tecell
eden mukaddes ziynet birbiriyle imtiza edip, ondan kan
levn-i nurn, o ark ve garbn kab- kavseyni olan kbe-i
saadetteki tk- muallsndaki, kavs- kuzahndaki elvn-
sebann lcivert ve yeil levninin timslini greceksin.
Lkin ittihad cehl ile olmaz. ttihad, imtizac- efkrdr;
imtizac- efkr marifetin uayla olur.
Yksekten bakmak isteyen dessas bir
papaza cevap
Bir adam seni amurda drm, ldryor. Ayan
senin boazna basm olduu halde istifham- istihfafyla
sual ediyor ki: Mezhebin nasldr? Buna cevab- mskit,
ksmekle skt edip yzne tkrmektir. Tkrn lanin o
haysz yzne!
Ona deil, hakikatnamna udur:
1. S - Din-i Muhammednedir?
C - Kurndr.
2. S - Fikir ve hayata ne verdi?
C - Tevhidve istikamet.
3. S - Mezhimin devas nedir?
C - Hurmet-i ribve vcub-u zekttr.
4. S - u zelzeleye ne der?
C -
...
1


2
1. Altn ve gm yp da onlar Allah yolunda harcamayanlar yok mu,
iteonlara elem verici bir azab mjdele! Tevbe Sresi, 9:34.
2. nsan iin ancak altnn karl vardr. Necm Sresi, 53:39.
Mcahid bir hayvan mersiyesi

1
1. Rabbinin ordularn Ondan bakas bilemez. Mddessir Sresi, 74:31.
te o cnuddan bir gazi-i ehid,
Nev-i hayvandaki meymun-u sad.
Ey maymun-u meymun! Mminleri memnun,
Krleri mahzun, Yunan da mecnun eyledin.
yle bir tokat vurdun ki, siyaset arkn bozdun.
Lloyd Georgeu kudurttun.
Venizelosu geberttin.
Mizan- siyasette pek ar oturdun ki, kfrn
ordularn, zulmn lekerlerini bir hamlede havaya
frlattn.
Balarndaki maskelerini drp maskara ederek,
btn dnyay gldrdn.
Cennetle mbeer olan hayvanlarn isrine gittin.
Cennette sadsin; nk gazi hem ehidsin.
Mhim bir nokta
slm gaetedip kst. Hristiyanlk dini fen ve
medeniyeti kendine mal edip, iki silhla galebe ald.
imdi arkta mthi bir silh imal ediliyor. Bunun hak
ksmna sahip olmal. Yoksa yine kssek, onu da
Hristiyanlk slmiyet aleyhinde istimal edecektir. Buna
kar dayanlmaz.
Cumhur-u avama mteveccih olan bir kir, bir kudsiyet
almazsa sner. O desatire kudsiyet verecek iki muazzam
rakb din var. u keskin kir, gzn at vakit hasmn ve
hasmnnelindeki silhn Hristiyanlk dini bulmutur.
yleyse o kir kudsiyet almak iin slmiyete dehalet
etmeye mecburdur.
Bedizzaman Said Nurs
fade
Bundan alt sene evvel, u zelzelenin bidayetinde
rtl-cz tefsirini yazarken,
1

beyan sadedinde, u risaledeki fehmimi aynen
yazmtm. Zaman fehmimi teyid ettiinden nerediyorum.
Zeyli perakende hakikatlerden bir uredir.

u cmle-i liyenin itnbnda bir cz- iczvar. nk

2
veya
3
gibi ksa bir cmleye bedel bunu
ihtiyar etmesinden, sadakann erait-i makbuliyetini fehme
ihsas ve nkt- hsnn ihsan ediyor. Sadaka be artla
tam sadaka olabilir.
1. Kendilerine rzk olarak verdiklerimizden Allah yolunda bata bulunurlar.
Bakara Sresi, 2:3.
2. Sadakaverirler.
3. Tezkiye ederler (temizlerler).
Birincisi:
Sadakaya muhta olacak derecede tasaddukta
israfetmemektir.
u arta imen, daki min-i tebziyeyi menar
etmitir.
kincisi:
Kendi malndan vermeli; yoksa Aliden alp Veliye
vermemeli. una iareten, hasr ifade eden
1
deki takdimi ayar etmitir.
ncs:
Minnet etmemektir. Buna remzen,
2
deki hakiki
mlik kim olduunu ve sadaka veren yalnz vasta
olduunu gstermekle, u arta medar etmitir.
Drdncs:
Tyb- nesile, rza-i kalb ile olmal; havf- fakr ile
olmamal. una telvihan, daki nun-u azametle
3

mnsn remzedip u arta emre
etmitir.
Beincisi:
Sadakay alan sefahatte deil, belki nafakasnda ve
hct- zaruriyesinde sarf etmeli. una telmhan,
4
un maddesini almet etmitir.
1. Kendilerine rzk olarak verdiklerimizden. Bakara Sresi, 2:3.
2. Rzk olarak verdik.
3. phesiz ki rzk veren, mutlak kudret ve kuvvet sahibi olan ancak Benim
(Allah). (Ayrca bk. Zriyat Sresi, 51:58.)
4. Bata bulunurlar. Bakara Sresi, 2:3.
Altncs:
art- kemldir. Mala hasredilmemeli. Zira
tasaddukmalda olduu gibi, ilimde, kirde, ilde de olur.
u tmime, lfzndaki umum ile ima ve deki tlak
ile iaret etmitir. nk, makam- htbide tlak,
tamimdir.
slmiyetin bir rkn- mhimmi olan zekt, beerin
hayat- neviyesi iin ehemmiyeti udur:
Hadiste var:
1
Yani, Zekt bir
kprdr ki, Mslman, kardei olan Mslmana
muavenet iin ondan geer. Zira memrn-bih olan
teavn, o vasta iledir. Ve nev-i beerin heyet-i
itimaiyedeki nizamn srtul-mstakmi odur. nsanlar
iinde madde-i hayatn cereyanna rabta odur. Terakkiyat-
beerdeki zehirlere tiryak odur.
1. el-Mnzir, et-Terb vet-Terhb, 1:517.
Evet, zektn vcub-u katsinde ve onun kabilesi olan
sadakaya ve karz- hasene davet-i Kurnde ve ribnn
vesailiyle beraber hurmet-i edidesinde azm bir hikmet,
l bir maslahat, vsi bir rahmet vardr.
Eer sahife-i lemde tarih bir nazarla dikkat ve
cemiyet-i beeriyenin mesavisinin esaslar tefti edilse,
grlecektir ki, btn ihtillt ve fesadn asl ve madeni ve
btn ahlk- rezilenin mahrek ve menba, tek iki
kelimedir. O iki kelimenin imtizacndan, bomba gibi kre-i
arz patlad; ve izdivacndan, meden insanlardan
canavarlar dodu.
Birinci kelime: Ben tok olsam, bakas alktan lse
bana ne?
kinci kelime: stirahatim iin zahmet ek; sen al, ben
yiyeyim.
Merhametsiz nesperestolan birinci kelime-i gaddaredir
ki, lem-i insan zelzeleye getirip, kyameti kopmak
zeredir. u kelimenin rkn kesecek tek bir devas var ki,
o da zekttr ve zektn mkemmili olan sadakattr. Ve
onun mtemmimi olan karz- hasendir.
Haris, hodgm, zlim olan ikinci kelimedir ki, beerin
terakkiyatn yle sarsyor ki, hercmerc ateine atmak
zeredir.
u dhiye-i dehynn tek bir devas var. O da hurmet-i
ribdr ve faizin btn vesailini hayat- itimaiyeden ref
etmektir. Hodgm ellerde servetin inhisarna vesile olan
rib kaplar, bankalar seddir. Evet, bu kaplarla servet ve
temellk kalil adamlarda toplanr. Bu iki dsturla tevzi
edilmezse gasp edilecektir.
Evet, heyet-i itimaiyedeki intizamn art, tabakat-
beer birbirinden uzaklamamak, tabaka-y havas tabaka-
avamdan, taife-i aniya taife-i fukaradan ayrlmasn ki,
sla-i rahim kopmasn. Hlbuki, ribnn hayat ve zektn
mevtiyle geni bir mesafe alm, yle bir uzaklk olmu
ki, hayt- vasl kopmu.
Tabaka-i sdan, tabaka-y ulyya kar ihtiram, itaat,
tahabbb yerine, yalnz ihtill sedas, haset sayhas, kin
enni, nefret velvelesi, intikam feryad ykselip iitilir.
Tabaka-i ulyadan, tabaka-i sya merhamet, ihsan ve
taltife bedel, yalnz zulmn atei, tahakkmn sikas,
tahkirin rad iniyor.
te bu hlet-i ruhiyedendir ki, sebeb-i tevazuve
terahhum olan havastaki meziyet, tekebbr ve gurura
sebep olmutur. efkate, acmaya ve yardma sebep olan
fukara aczi, avamn fakr, esaretlerine, sefaletlerine sebep
olmutur.
Eer ahit istersen, lem-i medennin fesat ve rezaletine
bak; zaman ok ahitleri gsterecektir.
Elhasl, tabakatn musalhas, birbirine
yaknlatrmasnn are-i yegnesi, erkn- slmiyetten
olan zekt, heyet-i itimaiyenin tedvirine vsi, li dstur
ittihaz etmektir.
slmiyette en byk kebre olan riby, vesiliyle ilga
etmektir. Adalet-i Kurniye lem kapsnda durup, ribya
Yasaktr, girmeye hakkn yoktur der.
Zaman ihtiyarlandka Kurn genleiyor, rumuzu,
tavazzuh ediyor.
Mesel,
1
il ahir.
Mesel,
2
il ahir.
Mesel,
3
il ahir. Mesel,
mesel... il ahir.
1. Eer sizden (sabrl) yirmi (kii) bulunursa (iki yz kiiye glip gelir.Sizden
sabreden yz kii olsa, krlerden bin kiiye glip gelir. nk onlar anlaytan
mahrum bir topluluktur.) Enfl Sresi, 8:65.
2. Denizde akp giden gemilerde... Bakara Sresi, 2:164; brahim Sresi, 14:32;
Hac Sresi, 22:65; Lokman Sresi, 31:31.
3. Uhdud Ashbna lnet olundu. (Tututurduklar atein karsna
oturur,mminlere yaptklar ikenceleri seyrederlerdi.) Brc Sresi, 85:4.

:

:


...
.





.
Trkesi
S - Kimsin? lsen yine sen misin? Bedenin inhilli
ruhun ahsiyetine tesir etmez mi?
C - Ben bu anda, seksen Saidden telhis ile tezahr
etmiim. Onlar mselsel ahs kyametler ve
mteselsil
HAYE-1
istinsahlar ile alkalanp u zamana beni
frlatmlar.
Haiye-1 Mstensih kalem-i kudrettir.
u Said yetmi dokuz meyyit, bir hayy- ntkn
hristesidir. Eer zamann suyu donup dursa, mtemessil
olan o Saidler birbirlerini grseler, iddet-i tehalften
birbirlerini tanmayacaklardr. Ben onlarn stnde
yuvarlandm; hasenat, lezzat dald kald. Seyyiat, lm
topland, yklendi. Nasl ki imdi o merhalelerde daima
ben benim. yle de, mevtimle gelecek menzillerde de yine
ben benim. Lkin her senede u menzilhanelerdeki zerrat,
iki muhaceret-i umum yaptndan, ene dahi libasn
deitirir, yrtlm Saidi atar, Yeni Saidi giyer.
niks
HAYE-1
ya hviyeti veya hviyetle hsiyeti, veya
hviyetle mahiyeti tutar.
Birbirinden eltafve eeff, kudretin ok yineleri vardr.
Camdan suya, sudan havaya, havadan esire, esirden lem-i
misle, hatta zamana, hatta kre, il hir, tenevv ediyor.
Suda kesin aksi, asln ayn deilse, nurande gayr da
deil... Havada ayndr. Hava aynasnda bir kelime
milyonlar kelimat olur. Kudretin u matbaasnda srr-
tenasl, kalem-i sun-u lh acip istinsah ediyor.

1
Haiye-1 Tulutn hirine dikkat.
1. Yaratclk mertebelerinin en gzelinde olan Allahn n ne ycedir!
Mminn Sresi, 23:14.
Misleyn telkki edilen zddeyn
Zevk olan soye vahdetl-vcudu, Allah hesabna
kinat inkrdr.
Fikrolan felsefe ve zaifl-itikadlarn lisnnda olan
vahdetl-vcud isehkinat hesabna Allah
inkrdr.
Biri vahdet-uhud, dieri vahdetl-mevcudu
tazammun eder. Eynes-ser mines-Sreyy.
Nazarmesele-i zevkiyede tasarruf etse bozar. Zevk,
kef olan emir, nazar- kir mizanyla tartlmaz; ona inse
katlar, irkinleir.
Mesel, toprak altnda bir ekirdek; havada ondan
iekli bir smbl var. lem-i turabda nazar, ekirdee
dikkat etse, ince esasat grr. Hava lemindeki mzehher
smbl onlara irca ile izah edemez. ekirdek iine
sktramaz. te zevk burada bakar, nazar orada... Ryet
deiir.
Bare hakikatler, kymetsiz ellerde kymetsiz olur.
Demiler:
1

Ben de derim:


2
Cennet olmasa, Cehennem tzip etmez. Zemherir
olmasa, ihrak etmez.
1. Her trl kusurdan mnezzehtir o Zat ki, iddet-i zuhurundan gizlenmitir.
2. Evet, adem-i ztt olmadndan istitar etmi olan Zt- Akdes her
trlnoksandan mnezzehtir. Cennet olmasa, Cehennem tzip etmez. Zemherir
olmasa, yakmaz.
Nesperestlerin nazar- dikkatine
HAYE-1
Bir lokma krk paraya; bir lokma on kurua...
Aza girmeden, boazdangetikten birdirler. Yalnz birka
saniye, azda bir fark var. Mfetti ve kapc olan zaikay
taltif ve memnun etmek iin birden ona gitmek, israfn en
sehidir.
Eskide, ekserslm a deildi; tereffhe ihtiyar vard.
imdi atr; telezzze ihtiyar yoktur.
Haiye-1 Mugaddlikte ikisi bir iken, heves sanatlar birinin kymetine vergiler
ilve ediyor.
Lezzetperestlerin nazar- dikkatine
nsan eski zamann dnse, ya lisn veya kalbi, ya
h! h! veya Oh! Oh! tahattur veya telffuz edecektir.
h! mstetirelemin tercmandr. Oh! ruhta muzmer
bir lezzet ve nimetin muhbiridir.
h! dedirten, lezaiz-i mziyenin tasavvur-u zevalidir.
nk zeval-i elem, lezzet olduu gibi, zeval-i lezzet de
elemdir. airlerin divanlar, tasavvur-u zeval-i lezzetten
gelen bir elem-i krnin birer feryaddr.
Oh! yani Elhamd lillh dedirttiren, lm-
mziyenin tasavvur-u zevali, verdii lezzet-i ruhaniyenin
unvandr. Demek muvakkat lezzetten ziyade, muvakkat
eleme tebessm etmeli, hogeldin demeli.
Evlenmeli
Bekrlk, bkrlarn krdr.
Bkire, iki sls kadn, bir sls erkektir. Bekr iki sls
erkek, bir sls ocuktur. zdiva, tasye, tehzip eder.
S - Hangi cemiyettensin? Neden muhalefeti iddetle
tenkit ediyorsun?
C - hedacemiyetindenim. Tek bir velyi inkr veya
istihfaf etmek, meumdur. yleyse, iki milyon evliyaullah
olan heday inkr etmek ve kanlarn heder saymak,
meumlarn en meumudur.
Zira muhalefetder: Haksz olarak harbe girildi;
hasmmz hakl idiler. Cihad deildi. te u hkm, iki
milyon hedann ehadetini inkrdr.
Bence en ok duamz bu olmal:

1
1. Allahm aramza dmanlk verme, bizi birbirimize drme!
Bir hakikatvar ki, en bedev ve hatta vahi insanlar dahi,
o hakikate kar serfru brde-i itaat ve ihtiramdrlar. Bir
airetten mtehasm iki kabile, hari bir hasm zuhur etse,
sevk-i tabi ile dhil husumet ttil edilir. yn- istirabdr
ki, meden, mnevver telkki edilenler, o vahilerden ok
aadrlar. Husumet-i hariciyenin zuhuruyla, dahil
husumeti tedit ederler. Eer medeniyet ve fen byle ise,
insann saadeti vahet-i cehalettedir.
lim-i mridkoyun olmal, ku olmamal. u kuzusuna
st, bu yavrusuna kay verir.
Btl eyleri tasvir, s zihinleri idlldir ve cerhdir.
Badehu cerh ve red ile tedavi, ya olur, ya olmaz.
Bare stanbul, mtebayin, dhiyne prensiplerin
telkinat- musrraneleriyle kabiliyet-i telkhasn
kaybetmitir. Zihni lfte olmutur.
Nisyan bir nimettir, yalnz her gnn lmn ektirir,
mterakimi unutturur.
Derecat- hararet gibi, her musibette bir derece-i nimet
vardr. Daha byn dnp, kkteki derece-i nimeti
grp, Allaha kretmeli. Yoksa istizam ile ense ier,
merak edilse ikileir. Kalbdeki misli, hakikate inklp
eder.
Zulmet-i mnevvere
Efkr- hzrada cehl-i basiti cehl-i mrekkebe kalb
eden en mhim sebep, mehul bireye parlak bir isim
takmakla, anladm zannetmek ve mehul eyler ona irca
ile izah ettim zannetmektir. Hlbuki tarif ya had, ya resim
ile olur. Yoksa vz chil ve msemmya mmas olan
vehi muzlim ve gze arpan vehi, effaf bir ism-i camid
ile olmaz: manyetizma, telepati, kuvve-i mknatsiye gibi.
hy-y din, ihy-y millettir.
Hayat- din, nur-u hayattr.
mmet eriata temessk nisbetinde terakki, tesahl
nisbetinde tedennsi hakaik-i tarihiyedendir.
Bedizzaman Said Nurs
Mukaddime
Bu Snuhat Risalesi, Hazret-i stadn Eski Said
tabirettii zamannda Risale-i Nurdan evvel telif ettii
eserlerinden olmakla beraber tazeliini daima muhafaza
etmekte ve Risale-i Nurdaki baz meselelerin hlasalarn
ihtiva etmektedir.
Bedizzaman Said NursHazretleri sonradan yazd bir
mektubunda bu risaleden bahisle yle izahatta
bulunmaktadr.
Hrriyetin bidayetinde Risale-i Nurdan ok evvel
kuvvetli bir mit ve itikad ile ehl-i imann meyusiyetlerini
izale iin; stikbalde bir k var, bir nur gryorum. diye
mjdeler veriyordum. Hatt Hrriyetten evvel de
talebelerime bearet ederdim. Tarihe-i Hayatmda
merhum Abdurrahmann yazd gibi, Snuhat misill
risalelerde dahi; Ben bir k gryorum. diye dehetli
hdisata kar o mit ile dayanp mukabele ederdim. Ben
de herkes gibi o siyaset leminde ve hayat-
itimaiye-i slmiyede ve ok geni bir dairede tasavvur
ederdim. Hlbuki hdisat- lem beni o gayb ihbarda ve
bearette bir derece tekzip edip midimi krard.
Birden bir ihtar- gayb ile kat kanaat verecek bir
surette kalbime geldi. Denildi ki: Ciddi bir alka ile senin
eskiden beri tekrar ettiin Bir k var, bir nur greceiz.
diye mjdelerin tevili ve tefsiri ve tbiri sizin hakknzda,
belki man cihetiyle, lem-i slm hakknda dahi en
ehemmiyetlisi Risale-i Nurdur. Bu ktr ki, seni iddetle
alkadar etmiti. Ve bu nurdur ki, eskide de tahayyl ve
tahminin ile geni dairede belki siyaset leminde gelecek
mesudane ve dindirane hletlerin ve vaziyetlerin
mukaddemesi ve mjdecisi iken, bu muaccel o
meccel saadet tasavvur ederek eski zamanda siyaset
kapsyla onu aryordun.
Bir mektubunda da ayn bahse temasla u beyanda
bulunuyor:
Bu Osmanl lkesinde byk bir parlak nur kacak.
Hatt Hrriyetten evvel pek ok defa talebelere teselli
vermek iin Bir nur kacak, grdmz btn
fenalklara kar bu vatana saadet temin edecek. diyordu.
te krk sene sonra Risale-i Nur o hakikati kr gzlere de
gsterdi. te Nurun zhiren, kemiyeten dar cihetine
bakmayarak hakikat cihetinde keyyeten geni ve
fevkalde menfaatini hissetmesi suretiyle; hem de siyaset
nazariyle btn memleket-i Osmaniyede olacak gibi ifade
etmi. nk Risale-i Nur mn kurtarmas cihetiyle o dar
dairesi, madem hayat- bkiye ve ebediyeyi mnla
kurtaryor; bir milyon talebesi bir milyar hkmndedir.
Yani bir milyon deil, belki bin insann hayat- ebediyesini
temine almak, bir milyar insann hayat- fniye-i
dnyeviye ve medeniyetine almaktan daha kymettar ve
mnen daha geni olmas, Eski Saidin o rya-y sdka
gibi olan hiss-i kablel-vuku ile o dar daireyi btn
Osmanl memleketini ihta edeceini grm. Belki
inaallah o gr, yz sene sonra Nurlarn ektii
tohumlarn smbllenmesiyle aynen o geni daire, Nur
dairesi olacak.
Hem yine hiss-i kablel-vuku ile istikblden haber
verdii mjdelere dair Hutbe-i miyenin haiyesinde
diyor: Eski Said, hiss-i kablel-vuku ile bin yz yetmi
birdebata Arap devletlerilem-i slmn ecneb
esaretinden ve istibdadndan kurtulup slm devletler
tekil edeceklerini, krk be sene evvel haber vermi. ki
harb-i umum ve otuz krk sene istibdad- mutlak
dnmemi. Bin yz yetmite olan vaziyeti bin yz
yirmi yedide olacak gibi mjde vermi, tehirinin sebebini
nazara almam.
Eskiden nerettii maklatna dair yle sylemektedir:
Btn kuvvetimle derim ki:
Gazetelerde nerettiim umum maklatmdaki umum
hakaikte nihayet derecede musrrm. ayet zaman- mzi
cnibinden, Asr- Saadet mahkemesinden adaletnme-i
eriatla dvet olunsam; nerettiim hakaik aynen ibraz
edeceim. Olsa olsa, o zamann ilcaatnn modasna gre
bir libas giydireceim.
ayet mstakbel tarafndan yz sene sonraki
tenkidt- ukal mahkemesinden tarih celpnamesiyle celp
olunsam, yine bu hakikatleri, tevess ve inbisat ile
atlayan baz yerlerini yamamakla beraber, taze olarak
orada da gstereceim.
Demek, hakikattahavvl etmez, hakikat haktr.
1


1. Hak daima stn gelir; hakka galebe edilmez. Bu hadis-i erin
Buhar,Ceniz: 79daki rivayeti u ekildedir:
Hem bu Snhat Risalesinde Kurnn hkimiyet-i
mutlakas bahsinde, cemaat- slmiyenin nazarn
Kurna evirmek, bu suretle muharrik-i vicdan olan
kudsiyeti temin ile kalplere meleke-i hassasiyet gelerek,
dinin emirlerine ve mnn ihtaratna kar lakayt ve sar
kalmamak gibi baz hususlara dair izahlar var.
Zaman gsterdi ki; bu risalede Hazret-i stadn
ehemmiyetle zerinde durduu ve Mslmanlarn
dorudan doruya okuduklar tefsir kitaplarndan Kurna
mteveccih olmalar, iddetli bir rabet ve alkayla
Kurn dinlemeleri, Kurndan ders almalar gibi hususlar,
Risale-i Nurda tecelli etmitir.
Zamann hastaln tehis eden ve o hastala devay
gsteren zt, Cenb- Hakkn ona ihsan ettii Nur
Klliyatyla, bu pek ehemmiyetli hizmeti, lem-ml bir
vsatle if etmitir.
Evet, bahsettii, "eriat kitaplar birer effaf cam
mahiyetinde olmak lzm." dedii hakikat, Risale-i Nur'la
zuhura gelmi ve meydan- istifadeye arz edilmi
bulunuyor. imdi bata Anadolu olarak lem-i slm ve
insaniyette Kur'n'n bu yeni dersi, Risale-i Nur; asrn
ihtiyalarna cevap veren en messir bir eser olarak
benimsenmekte, yeni nesillerin istifadesine sunulmaktadr.
fade-i Meram
Baz yt dnrken, baz nkteler kalbime hutur
ederek nota sretinde kaydettim. Elfazca zengin deilim,
israf da sevmem, terifat elfz beenmem, czmdan
darlma.
1
kaidesiyle, sana ho
gelen eyleri al; sana ho grnmeyeni bana brak, ilime!.
Said
2

HAYE-1
1. Her eyin en gzelini ve ho olan ynn al.
Haiye-1 Yalnz tlakn nktesini beyan eder.
2. mn edip gzel iler yapanlar. Rad Sresi, 13:29.
Kurn, slihat mutlak, mphem brakyor. nk ahlk
ve faziletler, hsn ve hayr ou nisbdirler. Nevden neve
getike deiir. Snftan snfa nzil olduka ayrlr.
Mahalden mahalle tebdil-i mekn ettike bakalar. Cihet
muhtelif olsa muhtelif olur. Fertten cemaate, ahstan
millete ktka mhiyeti deiir.
Mesel, cesaret, sehavet, erkekte gayret, hamiyet ve
muavenete sebeptir. Kadnda, nuza, vakahate, zevc
hakkna tecavze sebep olabilir.
Mesel, zayfn kavye kar izzet-i nefsi, kavde tekebbr
olur. Kavnin zayfa kar tevazuu, zayfta tezelll olur.
Mesel, bir ull-emir, makamndaki ciddiyeti vakar,
mahviyeti zillettir. Hnesinde ciddiyeti kibir, mahviyeti
tevazudur.
Mesel, tertib-i mukaddematta tefviz, tembelliktir.
Terettb- neticede tevekkldr. Semere-i sayine,
ksmetine rza kanaattir; meyl-i sayi kuvvetlendirir.
Mevcuda iktifa, dnhimmetliktir.
Mesel, fert, mtekellim-i vahdeolsa; msamahas,
fedakrl, amel-i slihtir. Mtekellim-i maal-gayr olsa
hyanet olur.
Mesel, bir ahs, kendi namna hazm- nefs eder,
tefahur edemez. Millet namna tefahur eder, hazm- nefs
edemez.
Her birinde birer misl grdn; istinbat et.
Madem ki, Kurn, btn tabakata, btn asrda, kffe-i
ahvlde mil bir hitab- ezeldir. Hem nisb hsn, hayr
oktur. Slihttaki tlak, beline bir cz- mutnebdir.
Beyanda sktu, geni bir szdr.
1
kbet, ikaba delildir; hadsen
onu gsteriyor. Msiyetin ekseriya dnyada olan kbeti bir
emre-i hadsiyedir ki, cezasnda bir ikab vardr. nk
herkes husus bir tecrbeyle hadsen gryor ki, hibir
mnasebet-i tabiiye olmad halde, msiyet bir netice-i
seyyieye mncer olur. Bu kadar kesret ve vsatle tesadf
olamaz. Eer u umum muhtelif husus tecrbeler nazara
alnrsa, grnr ki, nokta-i itirak yalnz tabiat- msiyettir
ki, cezay istilzam ediyor. Demek ceza, msiyetin lzm-
ztsidir.
1. Gnaha dalan krler ise Cehennem ateindedir. ntar Sresi, 82:14.
Madem ki dnyada lcmle bu lzm, srf tabiat-
msiyet iin terettp ediyor. Elbette, bu drda terettp
etmeyen, baka drda terettp edecektir. Acaba kim vardr
ki, kck bir tecrbe geirmemi ve dememi ki, Filn
adam fenalk etti, belsn buldu.

1


2
Bir nefer takmda, blkte, taburda, frkada birer
rabtas, birer vazifesi olduu gibi, herkesin heyet-i
itimaiyede mteselsil, revabt ve vezai vardr. Halita
eklinde gayr- muayyen olsa, tearf ve teavn olmaz.
Unsuriyetin intibah ya msbettir ki, efkat-i cinsiyeyle
intiaa gelir ki, teare teavne sebeptir. Veya mendir ki,
hrs- rk ile intibaha gelir ki, tenakrle teandn
sebebidir. slmiyet bunu reddeder.
1. Birbirinizi tanyp kaynaasnz ve aranzdaki mnasebetleri bilesiniz diye,
sizimilletlere ve kabilelere ayrdk. Hucurt Sresi, 49:13.
2. Yoksa, sizi kabile kabile yaptm ki, yekdierinize kar inkrla yaban
bakasnz, husumet ve adavet edesiniz deildir.

1
1. "Yeryznde hareket eden hibir canl yoktur ki, onun rzkn vermek Allah'a
ait olmasn." Hd Sresi, 11:6.
Rzk, hayat kadar, kudretnazarnda ehemmiyetlidir.
Kudret karyor, kader giydiriyor, inayet besliyor. Kudret-i
ezeliye dehetli bir faaliyetle lem-i kesi, lem-i ltife
kalb; ve zerrat- kinat hayattan hissedar etmek iin, edn
bir sebeple, bir bahaneyle keml-i ehemmiyetle hayat
verdii gibi, ayn derece ehemmiyetle mebsten
mtenasip, rzk dahi ihzar ediyor.
Hayat; muhassal- mazbuttur, grnr. Rzk gayr-
muhassal; tedrici, mnteirdir, dndrr. Bir nokta-i
nazarda denilebilir. Alktan lmek yoktur. Zira ahm ve
sair srette iddihar olunan gda bitmeden evvel lyor.
Demek terk-i detten neet eden maraz ldrr, rzkszlk
deil.
1

HAYE-1
1. Asl hayata mazhar olan ise hiret yurdudur. Ankebut Sresi, 29:64.
Haiye-1 Hayat- hakikiye ancak lem-i hiretin hayatdr. Hem o lem ayn-
hayattr.Hibir zerresi mevat deildir. Demek, dnyamz da bir hayvandr.
Kremiz hayvana benziyor, sr- hayat gsteriyor.
Acaba yumurta kadar klse, bir nevi hayvan olmayacak
mdr? Veya bir mikrop kre kadar byse, ona
benzemeyecek mi?
Hayat varsa, ruhu da vardr. nsan- ekberolan lem,
tazammun ettii manzume-i kinat o derece hassasiyet ve
sr- hayat gsteriyor ki, bir cesetteki z, ecz, zerrat,
izhar ettikleri tesand, tecazb, teavnden daha ziyade
muntazam, muttarid, mkemmel sr gsteriyor. Acaba
lem insan kadar klse, yldzlar zerrat ve cevahir-i fert
hkmne gese, o da bir hayvan- zuur olmayacak mdr?
u yet dehetli bir srr telvih eder. Kesretin mebdei
vahdettir, mntehs da vahdettir. Bu bir dstur-u ftrattr.
Kudret-i ezeliyenin feyz-i tecells ve eser-i ibd olan
kinattaki kuvvetten umum zerrata, her bir zerreye birer
zerre-i czibe halk ve ihsan ederek ve ondan kinatn
rabtas olan mttehid, mstakil, muhassal cazibe-i
umumiyeyi ina ve icad etmitir. Nasl ki, zerratta reahat-
kuvvet olan cazibelerin muhassalas bir cazibe-i umumiye
vardr. O da kuvvetin ziyasdr. zabesinden neet eden bir
istihale-i ltifesidir.
Kezalik, kinata serpilmi katarat ve lemeat- hayatn
dahi muhassal bir hayat- umumiye var olmak gerektir.
Hayat varsa ruh da vardr. teki gibi mnteh-i ruh bir
mebde-i ruhun cilve-i feyzidir. O mebde-i ruh dahi, hayat-
ezeliyenin tecellsidir ki, lisn- tasavvufta hayat- sriye
tesmiye ederler.
te, ehl-i istirakn itibahnn sebebi ve atahatn
menei, u zlli, asla iltibas etmeleridir.
1


2
:
ehid kendini hayybilir.
HAYE-1
Feda ettii hayat
sekerat tatmadndan, gayr- mnkat ve bki gryor.
Yalnz daha nezih olarak buluyor. Baka meyyite nispeti
una benzer ki:
ki adam ryada lezaizin envna cmi bir bahede
geziyorlar. Biri rya olduunu bilir, ehemmiyet vermez.
Dieri ise yakaza bilir, hakik mtelezziz olur.
lem-i rya, lem-i mislin zlli ve o da lem-i berzahn
zlli olduundan, desatirleri mtemsildir.
1. "Allah yolunda ldrlenlere l demeyin. Dorusu onlar diridirler; lkin siz
farkna varmazsnz." Bakara Sresi, 2:154.
2. Yani: Onlar kendilerini lmemi diriler olarak hissederler.
Haiye-1 Acip bir vka u mnya bana kat' kanaat vermitir.
1



1. Kim bir cana kymam veya yeryznde fesat karmam birisini
ldrrse,btn insanlar ldrm gibidir. Kim de birisini diriltirse,
btninsanlar diriltmi gibi olur (Yani, kim bir can kurtarrsa, btninsanlar
kurtarm gibi olur) Mide Sresi, 5:32.
u yet haktr, akla mn olamaz, hakikattir. Mczefe,
mbala, iinde bulunamaz. Hlbuki zahir dndrr.
BRNC CMLE: Adalet-i mahznn en byk
dsturunu vaz ediyor. Der ki: Bir msumun hayat, kan,
hatta umum beer iin olsa da, heder olmaz. kisi nazar-
kudrette bir olduu gibi, nazar- adalette de birdir.
Cziyatn kllye nispeti bir olduu gibi, hakkn dahi
mizan- adlete kar ayn nispettir. O nokta-i nazardan,
hakkn k by olamaz.
Lkin, adalet-i izaye, cz klle feda eder. Fakat
muhtar czn sarihen veya zmnen ihtiyar ve rza vermek
artyla. Eneler nahnye inklp edip mezci, cemaat ruhu
tevellt ederek, klle feda olmak iin fert zmnen rzadde
olabilir.
Bazan nur, nar grnd gibi iddet-i belgat da
mbala grnr. urada nkte-i belgat noktadan
terekkp ediyor.
Birincisi: Beerin ftratndaki istidad- isyan ve tehevvr,
gayr- mahdut olduunu gstermektir. Hayra olduu gibi,
erre dahi insann kabiliyeti nmtenhi gibidir.
Hodgmlkla yle insan olur ki, heves ve ihtirasna mni
hereyi, hatta elinden gelirse dnyay harap ve nev-i beeri
mahvetmek ister.
kincisi: stidad- ftrnin harite derece-i kuvvetini
izharla, mmkn vki sretinde gstererek, nefsi zecr
eder. Demek, o damar- gadir ve isyan ekirdei, gya
bilkuvveden bilile kp, imknat vukuata inklp ederek,
mstaid olduu semerat verip, bir ecere-i zakkum
sretinde hayalin nasbl-aynna vaz edert matlub olan
teneffr ve inzicar, nefsin dibine kadar iletilsin. rad
belgat byle olur.
ncs: Kaziye-i mutlaka, bazan klliye; ve kaziye-i
vaktiye-i mnteire, bazan daime sretinde grnr.
Hlbuki bir fert, bir zamanda hkme mazhar olsa kaziyenin
mantkan sdkna kdir. Ehemmiyetli bir kemiyet olsa,
rfen dahi dorudur. Nasl ki, her mhiyette baz
hrikulde efrad veya o nevin nihayet derecede tekemml
etmi bir fert veya her fert iin acip eraiti cmi harika bir
zaman bulunur ki, sair efrad ve ezmine o ferde veya o
zamana nisbeten zerreler kadar, kck balklar balina
balna nispeti gibidir.
Bu srra binaen cmle-i l endan zahiren klliye ise,
fakat daime deildir. Fakat beere katlin zaman cihetiyle
en mthi ferdini nazara vaz ediyor.
yle zaman olur ki, bir kelime bir orduyu batrr; bir
glle otuz milyonun mahvna sebep olur. Nasl ki oldu da...
yle erait tahtnda olur ki, kk bir hareket insan l-y
illiyyne karr. yle hal olur ki, kk bir il, insan esfel-i
slne indirir.
Byle kaziye-i mutlakada veya mnteire-i zamaniyede
byle haller, byk bir nkte iin nazara alnr. Byle acip
fertler ve acip zamanlar ve haller mutlak mphem braklr.
Mesel, insanlarda veli, Cumada dakika-i icabe,
Ramazanda Leyle-i Kadir, Esml-Hsnada sm-i zam,
mrde ecel mehul kaldka, sair efrad dahi kymettar
kalr, ehemmiyet verilir. Taayyn ettike, sairleri rabetten
der. Yirmi sene mphem bir mr, nihayeti muayyen bin
seneye mreccahtr. Zira vehim, ebediyete ihtimal
verdiinden mphemde nefsi kandrr. Muayyende ise,
yars getikten sonra, daraacna tedricen takarrp gibidir.
Tenbih
Baz yt ve ehdis vardr ki, mutlakadr; klliye telkki
edilmi. Hem yleler vardr ki, mnteire-i muvakkatedir;
daime zannedilmi. Hem mukayyed var; mm hesap
edilmi.
Mesel, demi, Bu ey kfrdr. Yani, o sfatimandan
neet etmemi; o sfat kredir. O haysiyetle, o zt kfr
etti, denilir. Fakat mevsufu ise, msume ve imandan neet
ettikleri gibi, imann tereuhatna da hize olan baka
evsafa malik olduundan, o zt krdir, denilmez. ll ki, o
sfat kfrden neet ettii, yaknen biline... Zira baka
sebepten de neet edebilir. Sfatn delletinde ek var;
imann vcudunda da yakn var. ek ise yaknin hkmn
izale etmez. Tekre abuk cret edenler dnsnler!
KNC CMLE:
1
:

hy, mn-y zhir-yi mecazi itibaryla, hasenatn
gayr- mahdut tezauf dsturunu gsterir. Mn-y asl
itibaryla halk ve icadda irk ve itiraki, esasyla hedmeden
bir burhana remizdir. Zira bu cmleyle beraber,
2

tarafeyndeki tebih, iktidar mnsn ifham ettiini dahi
nazara alnsa, mantkan aks-i nakz kaidesiyle istilzam
ediyor ki,


3
demek, iareten dellet ediyor.
1. Yani: Kim de birisini diriltirse, btn insanlar diriltmi gibi olur.
2. Sizin yaratlmanz da, diriltilmeniz de, tek bir kiinin yaratlp diriltilmesi
gibidir. Lokman Sresi, 31:28.
3. Kim btn insanlar diriltmeye muktedirolamazsa; bir tek nefsi de diriltmeye
muktedir olamaz.
Madem ki insann, mmkinatn kudreti, bilbedahe
semvtn, kre-i arzn halkna, icadna muktedir deildir.
Bir tan, hibireyin halkna da muktedir olamaz.
Demek, arz ve btn ncum ve musu tesbih taneleri
gibi kaldracak, evirecek kuvvetli bir ele mlik olmayan
kimse, kinatta dv-y halk ve iddia-y icad edemez.
Sun tasarrufat- beeriye ise, ftratta cri olan
nevms-i lhnin sereyanlarn keif ile, tevk-i hareket
edip, lehinde istimal etmektir.
te bu derece burhanda vuzuh, parlaklk, Kurnn
rumuz-u iczndandr. Gelecek yet bunu ispat edecektir.

1
1. Sizin yaratlmanz da, diriltilmeniz de, tek bir kiinin yaratlp diriltilmesi
gibidir. Lokman Sresi, 31:28.
Zira kudret ztiyedir. Acz tahalll edemez. Melektiyete
taallk eder. Mevni tedahl edemez. Nispeti kanndir.
Cz ve kll, cz ve kll hkmne geer.
BRNC NOKTA: Kudret-i ezeliye, Zt- Akdese
lzme-i zaruriye, nie-i ztiyedir. Acz, zdd olduundan,
bizzarure, zaruriye-i ztiyeyle, zddnn melzumu olan zta
rz olmaz.
Madem zta rz olamaz; kudrete bizzarure tahalll
edemez.
Madem ki tahalll edemez; kudrette meratip, bizzarure,
olamaz. Zira meratibin vcudu, ezdadn tedahuliyledir.
Mesel, hararette meratip, burudetin tahalllyledir.
Hsndeki derecat, kubhun tedahliyledir.
1
1. Ve sire Dierlerini de buna kyas et!
Mmkinatta hakiklzum-u zti-i tabi olmadndan,
kinatta ezdad birbirine girebilmi. Meratip tevelld edip,
ihtilfatla taayyrat neet etmitir.
Madem ki kudrette meratip olamaz; makdurat dahi
bizzarure kudrete nispeti bir olur. En byk, en ke
msavi; zerrat yldzlara emsl olur.
KNC NOKTA: Kinatn iki ciheti varaynann iki
vechi gibi: Biri mlk, biri melektiyet. Mlk ciheti ezdadn
cevelanghdr. Hsn-kubh, hayr-er, sar-kebr gibi
umurun mahall-i tevarddr. Onun iin vesait ve esbab
vaz edilmi, ta dest-i kudret zahiren umur-u hasise ile
mbair olmasn. Azamet, izzet yle ister. Hakik tesir
verilmemi; vahdet yle ister.
Melektiyetciheti ise, mutlaka effafedir; teahhusat
karmaz. O cihet vastasz Hlka mteveccihdir. Terettp,
teselsl yoktur. lliyet, mlliyet giremez. vicct yoktur.
Avik mdahale edemez. Zerre, emse karde olur.
Kudrethem basit, hem nmtenhi, hem zt; mahall-i
taallk-u kudret hem vastasz, hem lekesiz, hem
isyanszdr. Byk ke tekebbr, cemaat ferde
rhan, kll cze nisbeten kudrete kar fazla nazlanmas
olamaz.
NC NOKTA:

1

2
1. Onun hibir benzeri yoktur. r Sresi, 42:11.
2. En yce sfatlar Allaha mahsustur. Nahl Sresi, 16:60.
Temsil, tasviri teshil ettiinden, temsiltla bu gmz
noktay tefhime alacaz.
Mesel, emsin feyz-i tecellsi olan timsali, deniz
sathnda, denizin katresinde ayn hviyeti gsteriyor.
Mesel, kinat, hailsiz emse mteveccih olmak artyla,
mtefavit cam paralarndan farz edilse, timsal-i ems
zerrede, sath- arzda, umumda mzahametsiz, tecezzsiz,
tenakuzsuz bir olur. te effayet srr.
Mesel, noktalardan terekkp eden bir daire-i azmin
nokta-i merkeziyenin elinde bir mum ve muhitteki
noktalarn ellerinde birer ayna farz edilse, nokta-i
merkeziyenin verdii feyiz, mzahametsiz, tecezzsiz,
tenakuzsuz, nispeti birdir. te mukabele srr.
Mesel, hakikbir mizann iki gznde iki ems, iki
yldz, iki da, iki yumurta, iki cevher-i fert, hangisi
bulunursa bulunsun, sarf olunacak ayn kuvvetle, hassas
terazinin bir kefesi Sreyyaya, bir kefesi serya inebilir. te
muvazene srr.
Mesel, en azmbir gemiyi, bir ocuk dahi oyuncan
evirdii gibi evirir. te intizamn srr.
Mesel, bir mhiyet-i mcerrede btn cziyytna, en
asarna, en ekberine, yorulmadan, tenakus etmeden,
tecezzsiz bir bakar. Mlk cihetindeki teahhusat, hususiyat
mdahale edip tayir edemez. te tecerrdn srr.
Mesel, bir kumandan ar emriyle bir neferi tahrik, bir
orduyu tahrik eder. te itaat srr.
Zira hereyin bir nokta-i kemli ve o noktaya bir meyli
var. Muzaaf meyil ihtiya, muzaaf ihtiya ak, muzaaf ak
incizaptr. Mhiyt- mmkinatn mutlak kemli, mutlak
vcuttur. Husus kemli, istidadatn bilile karan has
vcuttur. Btn kinatn kn emrine itaati, bir zerre neferin
itaati gibidir. Kn emr-i ezelsine mmkinin itaat ve
imtisalinde, meyil ve ihtiya ve evk ve incizap mmtezi,
mndemitir. Nukat- selse, hususan nc Noktadaki
esrar- sitte ile, mlk ve mmkin canibinde deil,
melektiyetve kudret-i ezeliye cihetinde nazar edilse,
istinkra incirar eden istibad zil ve nes mutmainne olur.
yle:
Madem ki, kudret-i ezeliyegayr- mtenhiyedir,
ztiyedir, zaruriyedir. Hereyin lekesiz, perdesiz cihet-i
melektiyeti ona mteveccihtir, ona mukabildir. mkn
itibaryla mtesavi, mtevazint-tarafeyndir. eriat-
ftriye-i kbr olan nizama mutdir. Avik ve hususiyat-
mtenevviadan cihet-i melektiyet mcerrettir. Kll-
zam, cz- asara nispeten, kudrete kar ziyade
nazlanmaz, mukavemet etmez. Hairde btn zevil-ervh
ihyas, mevt-ld bir nevm ile kta uyumu bir sinei
baharda ihy ve inndan kudrete daha ar olamaz.
Mezkr nokta dikkat-i nazara alnsa grnr ki,
1

mbalasz,
mcazefesiz dorudur, haktr, hakikattir.
1. Sizin yaratlmanz da, diriltilmeniz de, tek bir kiinin yaratlp diriltilmesi
gibidir. Lokman Sresi, 31:28.

1
1. "Allah' brakp da birbirimizi rab edinmeyelim." l- mrn Sresi, 3:64.
Binler nktesinden bir nkte:
Soye merebinden kat- nazar, slmiyet vastay red,
delili kabul ve vesileyi ney, imam ispat eder. Baka din
vastay kabul eder.
Bu srra binaendir ki, Hristiyanda servet ve rtbece
yksek olanlar, ziyade dindardr. slmiyette avam ise,
servet ve rtbece yksek olanlardan ziyade dine
merbuttur. Zira bir zrtbe enaniyetli bir Hristiyan, ne
derece dinde mtesallip ise, o derece mevkiini muhafaza
ve enaniyeti okar, kibrinde imtiyazndan fedakrlk etmez.
Belki kazanr.
Bir mslimne derece dine mtemessik ise, o derece
kibrinden, gururundan, hatta izzet-i rtebden fedakrlk
etmek gerektir.
yleyse, kendini havas zanneden zlimlere mazlmn
ve avamn hcumuyla, Hristiyanlk havassn tahakkmne
yardm ettiinden paralanabilir. slmiyet ise, dnyev
havastan ziyade avamn mal olduundan esasat itibaryla
mteessir olmamak gerektir.

1
1. lden diriyi, diriden de ly O karyor. Rum Sresi, 30:19.
Pek ok desatir-i klliyeve bir ksm desatir-i ekseryi
tazammun eder. Ferde, cemaate, neve, meslee mildir.
Yalnz ekseri dsturlarn msadakndan bir iki misl
zikredeceiz.
Lkayt Emevlik, nihayet snnet cemaate, salbetli
Alevlik, nihayet Rfzlie dayand. Hem zlime kar
miskinlii esas tutan Hristiyanlk, nihayat tecelld;
cebbarlkta ve zlime kar cihad, izzet-i nefsi esas tutan
slmiyeteyvah!nihayet miskinlikte karar kld.
Hem mebdei, taassup derecesinde azmet olsa, nihayeti
msaheleye, ruhsata taraftarsa, nihayeti salbete mncer
olur. Bir ksm Hanbel, Hanef gibi. Hatta en garibi, bir
ksm mutaassplar, mesleklerinin zddna olarak, kffara
kar msamaha dostluk ve lkayt Jnler husumet ve
salbet taraftar ktlar. Gya mebde-i Hrriyetteki
mevkilerini becayi ettiler.
ki lim, bazan nksn olu kmil, kmilin olu naks
oluyor. Gya bakiye-i itiha-i evki, tevarsle velede
geiyor. teki kaz-i vatar ettiinden, veledine ilme kar
alk hissini uyandrmyor. u emsilelerdeki srr- dstur
udur:
Beerde meyl-i teceddd var. Halef sele kmil grse,
tezyid eylemese, meylinin tatminini baka tarzda arar,
bazan akslmel yapar.
1
te siyaset-i ahsiye,
cemaatiye, milliyeye dair en dil bir dstur-u Kurn.
2

te mhiyet-i insaniyede dehetli
kabiliyet-i zulm. Srr udur:
1. Hibir gnahkr bakasnn gnahn yklenmez. Enm Sresi, 6:164;
srSresi, 17:15; Ftr Sresi, 35:18; Zmer Sresi, 39:7.
2. Gerekten o (insan), ok zlim ve ok childir. Ahzb Sresi, 33:72.
Beerde, hayvann aksine olarak, kuv ve myul ftraten
tahdit edilmemi. Meyl-i zulm, hubb-u nes dehetli
meydan alyor.
Evet, ene ve enaniyetin ekl-i habsesi olan hodgmlk,
hodbinlik, hodendilik, gurur ve inat o meyle inzimam
etse, yle ekberl-kebiri icad eder ki, daha beer ona
isim bulmam. Cehennemin lzumuna delil olduu gibi,
cezas da yalnz Cehennem olabilir.
Evvel: ahs itibaryla, bir ahs ok evsafa cmidir.
Onlarn iinde bir sfat, adaveti celb etse, birinci yetteki
kanun-u lh iktiza eder ki, adavet o sfata inhisar etsin,
mecma-i evsaf- masume olan ahsna yalnz acsn ve
tecavz etmesin.
Hlbuki o zalm-u cehl, tabiat- zlimaneyle, bir cni
sfatiin, o evsaf- msumenin hakkna da tecavz edip,
mevsufa da husumet, hatta onda da iktifa etmiyor;
akrabasna da, hatta meslektana da zulmn temil eder.
Bireyin mteaddit esbab olduundan; olabilir, o cni sfat
da kalbin fesadndan deil, belki hari bir sebebin
neticesidir. O halde sfat caniye deil, kre de olsa, o zt
cni olamaz.
Cemaatitibaryla gryoruz ki, bir ahs- muhteris, bir
intikamla veya muntakim bir muhalefetle, arzuyu
tazammun eden bir kirle demi ki, slm paralanacak
veyahut hilfet mahvolacak. Srf o meum szn doru
gstermek, gururiyetini, enaniyetini, tatmin etmek iin,
slmn perianiyetini-eliyazbillah-uhuvvet-i slmiyenin
boulmasn arzu eder. Hasmn zulm- kranesini, hayale
gelemez cerbezeli tevillerle adalet sretinde gstermek
ister.
Medeniyet-i hazraitibaryla gryoruz ki, u
medeniyet-i meume yle gaddar bir dstur-u zulm
beerin eline vermi ki, btn mehasin-i medeniyeti sfra
indiriyor. Melike-i kiramn,

1
deki endielerinin srrn gsteriyor.
1. Yeryznde fesat karp kan dkecek birisini mi yaratacaksn? Bakara
Sresi, 2:30.
te, bir kyde bir hain bulunsa, o ky msumeleriyle
imh etmek veya bir cemaatte bir si bulunsa, o cemaati
oluk ocuuyla ifn etmek veya Ayasofya gibi milyarlara
deer mukaddes bir binaya, kanun-u zlimanesine serfur
etmeyen birisi tahassun etse, o binay harap etmek gibi, en
dehetli vahetlere u medeniyet fetv veriyor.
Acaba, bir adam, kardeinin gnahyla hak
nazarndamesul olmad halde, nasl oluyor ki, bir
karyenin veya bir cemaatin binlerle msumlar, hibir
zaman fena tabiatl ihtillciden hli kalmayan bir ehirde
veya bir mahallede bulunan bir serke adamn isyanyla,
hi mnasebet olmad halde, o msumlar mesul, belki
ifn ediliyor?

1

2
Kurnn hkimiyet-i mutlakas
1. Allahn ipine hep birlikte smsk sarln; ayrla dp dalmayn. l-i
mrn Sresi, 3:103.
2. Elif lm mim. u yce kitap ki, onda asla phe yoktur. O, Allahn emir
veyasaklarna kar gelmekten saknanlar iin bir yol gstericidir.Bakara
Sresi, 2:1-2.
mmet-i slmiyenin ahkm- diniyede gsterdii
teseyyp ve ihmalin bence en mhim sebebi udur:
Erkn ve ahkm- zaruriyeki yzde doksandrbizzat
Kurnn ve Kurnn tefsiri mhiyetinde olan snnetin
maldr. tihad olan mesail-i hilye ise, yzde on
nispetindedir. Kymete mesail-i hilye ile erkn ve
ahkm- zaruriye arasnda azm tefavt vardr. Mesele-i
itihadiye altn ise, teki birer elmas stundur. Acaba
doksan elmas stunu on altnn himayesine vermek, mezc
edip tbi klmak caiz midir?
Cumhru, burhandan ziyade, mehazdeki kudsiyet
imtisale sevk eder. Mtehidnin kitaplar vesile gibi, cam
gibi Kurn gstermeli; yoksa vekil, glge olmamal.
Mantka mukarrerdir ki, zihin, melzumdan tebe olarak
lzma intikal eder ve lzmn lzmna tabi olarak etmez.
Etse de, ikinci bir tevecch ve kastla eder. Bu ise gayr-
tabidir.
Mesel, hkmn mehaz olan eriat kitaplar melzum
gibidir. Delili olan Kurn ise, lzmdr. Muharrik-i vicdan
olan kudsiyet, lzmn lzmdr. Cumhurun nazar kitaplara
temerkz ettiinden, yalnz hayal meyal lzm tahattur
eder. Lzmn lzmn ndiren tasavvur eder. Bu cihetle,
vicdan lkaytla alr, cumudet peyda eder.
Eer zaruriyat- diniyede dorudan doruya Kurn
gsterilseydi, zihin tabi olarak mevvik-i imtisal ve
mkz- vicdan ve lzm- zt olan kudsiyete intikal ederdi.
Ve bu sretle kalbe meleke-i hassasiyet gelerek, imann
ihtaratna kar asamm kalmazd.
Demek, eriatkitaplar, birer effaf cam mhiyetinde
olmak lzm gelirken, mrur-u zamanla, mukallitlerin
hats yznden paslanp hicap olmulardr. Evet bu
kitaplar, Kurna tefsir olmak lzmken, bal bana
tasnifat hkmne gemilerdir.
Hct- diniyede cumhurun enzarn dorudan doruya,
czibe-i icz ile revnakdar ve kudsiyetle hledar ve daima
iman vastasyla vicdan ihtizaza getiren hitab- Ezelnin
timsali bulunan Kurna evirmek tarikledir:
1. Ya mellifnin bihakkn lyk olduklar derin bir
hrmeti, emniyeti tenkitle krp o hicab izale etmektir. Bu
ise tehlikedir, insafszlktr, zulmdr.
2. Yahut, tedric bir terbiye-i mahsusa ile ktb- eriat
effaf birer tefsir sretine evirip, iinde Kurn
gstermektir: Selef-i Mtehidnin kitaplar gibi, Muvatta,
Fkh- Ekber gibi. Mesel, bir adam bni Hacere nazar ettii
vakit, Kurn anlamak ve Kurnn ne dediini renmek
maksadyla nazar etmeli. Yoksa bni Hacerin ne dediini
anlamak maksadyla deil. Bu ikinci tarik de zamana
muhtatr.
3. Yahut cumhurun nazarn, ehl-i tarikatn yapt gibi,
o hicabn fevkine kararak, stnde Kurn gsterip,
Kurnn hlis maln yalnz ondan istemek ve bilvasta
olan ahkm vastadan aramaktr. Bir lim-i eriatn vazna
nisbeten, bir tarikat eyhinin vazndaki olan halvet ve
czibiyet bu srdan neet eder.
Umur-u mukarreredendir ki, efkr- mmenin bireye
verdii mkfat, gsterdii rabet ve tevecch, ekseriya o
eyin kemline nisbeten deildir; belki ona derece-i ihtiya
nispetindedir. Bir saatinin bir allmeden ziyade cret
almas bunu teyid eder.
Eer cemaat-i slmiyenin hct- zaruriye-i diniyesi
bizzat Kurna mteveccih olsa idi, o Kitab- Mbin,
milyonlarca kitaplara taksim olunan rabetten daha edit
bir rabete, ihtiya neticesi olan bir tevecche mazhar olur
ve bu sretle nfus zerinde btn mnsyla hkim ve
nz olurdu. Yalnz tilvetiyle taberrk olunan bir mbarek
derecesinde kalmazd.
Bununla beraber, zaruriyat- diniyeyi, mesail-i cziye-i
feriye-i hilye ile mezc edip, ona tbi gibi klmakta byk
bir hatar vardr. Zira Musavvibenin
HAYE-1
muhali olan
Tahtiecilerden biri der ki: Mezhebim haktr; hat ihtimali
var. Baka mezhep hatdr; sevaba ihtimali var.
Hlbuki cumhur-u avam, mezhepte imtiza etmi olan
zaruriyat, nazariyat- itihadiyeden vzhan temyiz
etmediinden, sehven veya vehmen Tahtieyi lcmle
temil edebilir. Bu ise, hatar- azmdir. Bence, Tahteci,
hubb-u nesten neet eden inhisar zihniyeti illetiyle
malldr. Ve Kurnn cmiiyetinden ve umum tabakat-
beere mul- hitabndan gaetle mesuldr.
Haiye-1 Drt mezhep de haktr. Fruatta hak taaddd eder diyenlere ilm-i
usul stlahnca Musavvibe denir.
Hem Tahtecilik kri, s-i zan ve tarafgirlik hissinin
menba olduundan, slmda lzm olan tesand- ervh,
tevhid-i kulb, tehbbb ve tevne byk rahneler
amtr. Hlbuki hsn- zanla, muhabbet ve vahdetle
memuruz.
Bu meseleyi yazdktan biraz zaman sonra, bir gece
ryada Cenb- Peygamber Sallllahu Aleyhi ve Sellem
Efendimizi grdm. Bir medresede, huzur-u saadette
bulunuyordum. Cenb- Peygamber bana Kurndan ders
vereceklerdi. Kurn getirdikleri srada, Hazret-i
Peygamber Sallllahu Aleyhi ve Sellem Efendimiz,
Kurna ihtiramen kyam buyurdular. O dakikada, u
kyamn, mmeti irad iin olduu birden hatrma geldi.
Bilhare bu ryay suleha-y mmetten bir zta hikye
ettim. u sretle tabir etti: Bu byk bir iaret ve
bearettir ki, Kurn- Azman lyk olduu mevki-i
mually btn cihanda ihraz edecektir.

1

2
HAYE-1
Tarih bize gsteriyor ki, slm ne derece dine
temessk etmise terakki etmi, ne vakit dinde zaaf
gstermise tedenn etmitir. Baka dinde, bilkis, kuvveti
zamannda vahet, zaaf zamannda temeddn hsl
olmutur.
1. Onlarn ileri, aralarnda yaptklar istiare iledir. r Sresi, 42:38.
2. lerinde onlarla istiare et. l-i mrn Sresi, 3:159.
Haiye-1 Bidayet-i Hrriyette u kri Jn Trklere teklif ettim, kabul
etmediler. On iki sene sonra tekrar teklif ettim, kabul ettiler. Lkin Meclis
feshedildi. imdi lem-i slmn mtemerkiz noktasna tekraren arz ediyorum.
Cumhur-u enbiyann arkta biseti, kader-i ezelnin bir
remzidir ki, arkn hissiyatna hkim, dindir. Bugn lem-i
slmdaki tezahrat da gsteriyor ki, lem-i slm
uyandracak, u mezelletten kurtaracak, yine o histir.
Hem de sabit oldu ki, bu devlet-i slmiyeyi btn
ldrc msademata ramen, yine o his muhafaza
etmitir. Bu hususta garba nispetle ayr bir hususiyete
malikiz; onlara kyas edilemeyiz.
Saltanat ve hilfet gayr- mnfek, mttehid-i bizzattr.
Cihet muhteliftir. Binaenaleyh, bizim Padiahmz hem
sultandr, hem halifedir ve lem-i slmn bayradr.
Saltanat itibaryla otuz milyona nezaret ettii gibi, hilfet
itibaryla yz milyonun mbeynindeki rabta-i
nuraniyenin mkes ve istinatgh ve medetkr olmak
gerekir. Saltanat sadaret, hilfeti meihat temsil eder.
Sadaret mhim rya bizzat istinat ediyor, yine
kifayet etmiyor. Hlbuki byle incelemi ve oalm
mnasebat iinde, itihadattaki mthi fevz, efkr-
slmiyedeki teettt, fsid medeniyetin tedahlyle
ahlktaki mthi tedenniyle beraber, meihat cenah bir
ahsn itihadna terk edilmi.
Fert tesirat- hariciyeye kar daha az mukavimdir.
Tesirat- hariciyeye kaplmakla ok ahkm- diniye feda
edildi.
Hem nasl oluyor ki, umurun besateti ve taklit ve teslim
cri olduu zamanda, velev ki intizamsz olsun, yine
meihat bir rya, lakal kazaskerler gibi, mhim
ahsiyetlere istinat ederdi. imdi i besatetten km,
taklit ve ittib gevemi olduu halde, bir ahs nasl
kifayet eder?
Zaman gsterdi ki, hilfeti temsil eden u meihat-
slmiye, yalnz stanbulve Osmanllara mahsus deildir.
Umum slma mil bir messese-i celiledir. Bu snk
vaziyetle, deil koca lem-i slmn, belki yalnz
stanbulun iradna da k gelmiyor. yleyse, bu mevki
yle bir vaziyete getirilmelidir ki, lem-i slm ona itimat
edebilsin. Hem menba, hem mkes vaziyetini alsn. lem-i
slma kar vazife-i diniyesini hakkyla ifa edebilsin.
Eski zamanda deiliz. Eskiden hkimbir ahs- vhid idi.
O hkimin mfts de, onun gibi mnferit bir ahs
olabilirdi, onun krini tashih ve tdil ederdi. imdi ise,
zaman cemaat zamandr. Hkim, ruh-u cemaatten km,
az mtehassis, sarca, metin bir ahs- mnevdir ki,
rlar o ruhu temsil eder.
yle bir hkimin mfts de ona mcanis olup, bir
r-y liye-i ilmiyeden tevelld eden bir ahs- mnev
olmak gerektir. Ta ki, szn ona iittirebilsin. Dine taallk
eden noktalardan, srat- mstakme sevk edebilsin. Yoksa,
fert dhi de olsa, cemaatin ferd-i mnevsine kar
sivrisinek kadar kalr. u mhim mevki, byle snk
kalmakla, slmn ukde-i hayatiyesini tehlikeye mruz
brakyor.
Hatt diyebiliriz, imdiki zaaf- diyanet ve eair-i
slmiyetteki lkaytlk ve itihadattaki fevz, meihatn
zaafndan ve snk olmasndan meydan almtr. nk,
harite bir adam reyini, ferdiyete istinat eden meihata
kar muhafaza edebilir. Fakat byle bir rya istinat eden
bir eyhlislmn sz, en byk bir dhiyi de, ya
itihadndan vazgeirir, ya o itihad ona mnhasr brakr.
Her mstaid, endan itihad edebilir. Lkin itihad o
vakit dsturl-amel olur ki, bir nevi icm veya cumhurun
tasdikine iktiran ede. Byle bir eyhlislm mnen bu srra
mazhar olur. eriat- garrda daima icm ve rey-i cumhur
medr- fetv olduu gibi, imdi de fevz-i r iin, byle
bir faysala lzum-u kat vardr.
Sadaret, meihat, iki cenahdr. u devlet-i slmiyenin
bu iki cenah mtesvi olmazsa, ileri gidilmez. Gidilse de,
byle bir medeniyet-i faside iin mukaddesatndan insilh
eder.
htiya her iin staddr. yle bir rya ihtiya
edittir. Merkez-i Hilfette tesis olunmazsa, bizzarure
baka yerde teekkl edecektir. Bu rann baz
mukaddemat olan cemaat-i slmiye tekilt ve evkafn
meihata ilhak gibi umurun daha evvel tahakkuku
mnasip ise de, batan balansa, sonra mukaddemat ihzar
edilse, yine maksat hasl olur. Daire-i intihabiyeleri hem
mahdut, hem muhtelit olan yan ve mebusann vazife-i
resmiyeleri itibaryla bilvasta ve dolaysyla bu ie tesiri
olabilir. Hlbuki vastasz, dorudan doruya bu vazife-i
uzmy deruhte edecek, hlis slm bir ra lzmdr.
Birey m vudia lehinde istihdam edilmezse atlete
urar, matlup eseri gstermez. Binaenaleyh, mhim bir
maksat iin tesis edilen Drl-Hikmetil-slmiyeyi,
imdiki di bir komisyon derecesinden karp, meihattaki
devairin resasyla beraber rnn z-y tabiiyesi
addetmek ve hariteki lem-i slmdan, imdilik on be,
yirmi kadar slmn dinen, ahlken itimadn kazanm
mntehap ulemasn celb eylemek, bu mesele-i uzmnn
esasn tekil eder.
Vehham olmamalyz. Korkmakla din rvet verilmez.
Dinin zaayeti bahanesine olan mzahraf medeniyete
lnet! Havf ve zaaf tesirat- hariciyeyi tec eder.
Muhakkak maslahat, mevhum mazarrata feda edilmez. Ve
minallahit-tevfk.
Ryada bir hitabe
Meli ve hatrda kalan elfaz aynendir.
1335 senesi Eyllnde, dehrin hadisatnn verdii
yeisle, iddetle muztarip idim. u kesif zulmet iinde bir
nur aryordum. Mnen rya olan yakazada bulamadm.
Hakikaten yakaza olan rya-y sdkada bir ziya grdm.
Tafsilt terk ile, yalnz bana sylettirilmi noktalar
kaydedeceim. yle ki:
Bir Cuma gecesinde nevm ile lem-i misle girdim. Biri
geldi, dedi:
Mukadderat- slmiin teekkl eden bir meclis-i
muhteem seni istiyor.
Gittim, grdm ki, mnevver, emsalini dnyada
grmediim, Selef-i Salihnden ve asrn mebuslarndan
her asrn mebuslar iinde bulunur bir meclis grdm.
Hicap edip kapda durdum. Onlardan bir zt dedi ki:
Ey felket, helket asrnn adam, senin de reyin var.
Fikrini beyan et!
Ayakta durup dedim:
Sorun, cevap vereyim.
Biri dedi: Bu malbiyetin neticesi ne olacak;
galibiyette ne olurdu?
Dedim: Musibet err-i mahz olmad iin, bazan
saadette felket olduu gibi, felketten dahi saadet kar.
Eskiden beri il-y kelimetullah ve bek-y istiklliyet-i
slm iin, farz- kifaye-i cihad deruhte ile kendini
yekvcut olan lem-i slma fedaya vazifedar ve hilfete
bayraktar grm olan bu devlet-i slmiyenin felketi,
lem-i slmn saadet-i mstakbelesiyle tel edilecektir.
Zira u musibet, maye-i hayatmz ve b- hayatmz olan
uhuvvet-i slmiyenin inkiaf ve ihtizazn hrikulde tacil
etti. Biz incinirken lem-i slm alyor. Avrupa ziyade
incitse, baracaktr. ayet lsek, yirmi leceiz, yz
dirileceiz. Harikalar asrndayz. ki- sene mevtten sonra
meydanda dirilenler var. Biz bu malbiyetle bir saadet-i
cile-i ( ) muvakkate kaybettik. Fakat bir saadeti
cile-i ( ) mstemirre bizi bekliyor. Pek cz ve
mtehavvil ve mahdut olan hli, geni istikballe mbadele
eden kazanr.
Birden meclis tarafndan denildi: zah et.
Dedim: Devletler, milletler muharebesi, tabakat- beer
muharebesine terk-i mevki ediyor. Zira beer esir olmak
istemedii gibi, ecr olmak da istemez. Galip olsaydk,
hasmmz ve dmanmz elindeki cereyan-
mstebidaneye, belki daha eddne kaplacak idik.
Hlbuki o cereyan hem zlimne, hem tabiat- lem-i
slma mn, hem ehl-i imann ekseriyet-i mutlakasnn
menfaatine mbayin, hem mr ksa, paralanmaya
namzettir. Eer ona yapsaydk, lem-i slm ftratna,
tabiatna muhalif bir yola srkleyecektik. u medeniyet-i
habise ki, biz ondan yalnz zarar grdk. Ve nazar- eriatta
merdud ve seyyiat hasenatna galebe ettiinden,
maslahat- beer fetvsyla mensuh ve intibah- beerle
mahkm-u inkraz, seh, mtemerrid, gaddar, mnen vahi
bir medeniyetin himayesini Asyada deruhte edecektik.
Meclisten biri dedi: Neden eriatu medeniyeti
HAYE-1
reddeder?
Haiye-1 Bizim muradmz, medeniyetin mehasini ve beere menfaati bulunan
iyiliklerdir. Yoksa, medeniyetin gnahlar, seyyiatlar deil ki, ahmaklar o
seyyiatlar, o sefahetleri mehasin zannedip taklit edip, malmz harap ettiler.
Medeniyetin gnahlar, iyiliklerine galebe edip, seyyiat hasenatna racih
gelmekle, beer iki Harb-i Umumi ile iki dehetli tokat yeyip, o gnahkr
medeniyeti zr zeber edip yle bir kustu ki, yeryzn kanla bulatrd.
naallah, istikbaldeki slmiyetin kuvvetiyle, medeniyetin mehasini galebe
edecek, zemin yzn pisliklerden temizleyecek, sulh-u umumyi de temin
edecek.
(Mellif-i muhteremi sonradan ilve etmitir.)
Dedim: nk, be men esas zerine teesss etmitir.
Nokta-i istinad kuvvettir. O ise, eni tecavzdr. Hedef-i
kast menfaattr. O ise, eni tezahumdur. Hayatta dsturu,
cidaldir. O ise, eni tenazudur. Kitleler mabeynindeki
rabtas, hari yutmakla beslenen unsuriyet ve menf
milliyettir. O ise, eni byle mthi tesadmdr. Cazibedar
hizmeti, hev ve hevesi tec ve arzularn tatmin ve
metalibini teshildir. O hev ise, eni insaniyeti derece-i
melekiyeden, dereke-i kelbiyete indirmektir. nsann
mesh-i mnevsine sebep olmaktr. Bu medenlerden ou,
eer ii dna evrilse, kurt, ay, ylan, hnzr, maymun
postu grlecek gibi hayale gelir.
te, onun iin bu medeniyet-i hazra, beerin yzde
seksenini meakkate, ekvete atm; onunu mmevveh
saadete karm; dier onu da, beyne beyne brakm.
Saadet odur ki, klle, ya eksere saadet ola. Bu ise, ekall-i
kalilindir ki, nev-i beere rahmet olan Kurn, ancak
umumun, lakal ekseriyetin saadetini tazammun eden bir
medeniyeti kabul eder.
Hem serbest hevnn tahakkmyle, havic-i gayr-
zaruriyehavic-i zaruriye hkmne gemilerdir. Bedavette
bir adam drt eye muhta iken, medeniyet yz eye
muhta ve fakir etmitir. Say, masrafa k gelmediinden,
hileye, harama sevk etmekle, ahlkn esasn u noktadan
ifsad etmitir. Cemaate, neve verdii servet, hamete
bedel, ferdi, ahs fakir ahlksz etmitir. Kurn-u lnn
mecmu vahetini, bu medeniyet bir defada kustu!
lem-i slmn u medeniyete kar istinkf ve souk
davranmas ve kabulde ztrab c-y dikkattir. Zira istina
ve istiklliyet hassasyla mmtaz olan eriattaki lh
hidayet, Roma felsefesinin dehsyla alanmaz, imtiza
etmez, bel olunmaz, tbi olmaz.
Bir asldan tevem olarak neet eden eski Roma ve
Yunan iki dehlar, su ve ya gibi mrur-u asr ve
medeniyet ve Hristiyanln temzicine alt halde, yine
istiklllerini muhafaza, det tenasuhla o iki ruh imdi de
baka ekillerde yayorlar. Onlar tevem ve esbab- temzic
varken imtizac olunmazsa, eriatn ruhu olan nur-u
hidayet, o muzlim medeniyetin esas olan Roma dehsyla
hibir vakit mezc olunmaz, bel olunmaz.
Dediler: eriat- garrdaki medeniyet nasldr?
Dedim: eriat- Ahmediyenin (a.s.m.) tazammun ettii
ve emrettii medeniyet ise ki, medeniyet-i hazrann
inkindan inkiaf edecektir. Onun men esaslar yerine,
mspet esaslar vaz eder.
te nokta-i istinad, kuvvete bedel haktr ki, eni adalet
ve tevazndr. Hedef de, menfaat yerine fazilettir ki, eni
muhabbet ve tecazptr. Cihetl-vahdet de unsuriyet ve
milliyet yerine, rabta-i din, vatan, snfdir ki, eni
samim uhuvvet ve msalemet ve haricin tecavzne kar
yalnz tedfdr. Hayatta dsturu, cidal yerine dstur-u
teavndr ki, eni ittihad ve tesanttr. Hev yerine
hddr ki, eni insaniyeten terakk ve ruhen tekmldr.
Hevy tahdit eder; nefsin hevesat- siyesinin teshiline
bedel, ruhun hissiyat- ulviyesini tatmin eder.
Demek, biz malbiyetle ikinci cereyana takldk ki,
mazlumlarn ve cumhurun cereyandr. Bakalarndan
yzde seksen fakir ve mazlumsa, slmdan doksan, belki
doksan betir.
lem-i slmu ikinci cereyana kar lkayt veya
muarz kalmakla hem istinatsz, hem btn emeini heder,
hem onun istilsyla istihaleye mruz kalmaktan ise,
klne davranp onu slm bir tarza evirip, kendine
hdim klmaktr. Zira dmann dman, dman kaldka
dosttur. Nasl ki, dmann dostu, dost kaldka dmandr.
u iki cereyan birbirine zt, hedeeri zt, menfaatleri zt
olduundan; birincisi dese l! dieri diyecek Diril!
Birinin menfaati zarar, ihtilf, tedenn, zaaf, uyumamz
istilzam ettii gibi; tekinin menfaati dahi kuvvetimizi,
ittihadmz bizzarure iktiza eder.
ark husumeti, slm inkiafn bouyordu; zil oldu ve
olmal. Garp husumeti, slmn ittihadna, uhuvvetin
inkiafna en messir sebeptir; bki kalmal.
Birden o meclisten tasdik emareleri tezahr etti.
Dediler: Evet, mitvar olunuz. u istikbal inklb
iinde, en yksek gr sada slmn sadas olacaktr!
Tekrar biri sordu: Musibet, cinayetin neticesi,
mkfatn mukaddemesidir.
Hangi ilinizle kadere fetv verdirdiniz ki, u musibetle
hkmetti? Musibet-i mme ekseriyetin hatsna terettp
eder. Hazrda mkfatnz nedir?
Dedim: Mukaddemesi mhim erkn- slmiyedeki
ihmalimizdir: salt, savm, zekt.
Zira, yirmi drt saatten yalnz bir saati, be namaz iin
Hlk Telbizden istedi. Tembellik ettik; be sene yirmi
drt saat talim, meakkat, tahrikle bir nevi namaz kldrd.
Hem senede yalnz bir ay oru iin nefsimizden istedi.
Nefsimize acdk; kefreten be sene oru tutturdu. Ondan,
krktan yalnz biri, ihsan ettii maldan zekt istedi. Buhl
ettik, zulmettik, O da bizden mterakim zekt ald.

1
1. Verilecek cez yaplan i ve davrann trne gredir.
Mkfat- hzramz ise: Fsk, gnahkr bir milletten,
humsu olan drt milyonu velyet derecesine kard;
gazilik, ehadetlik verdi. Mterek hatdan neet eden
mterek musibet, mzi gnahn sildi.
Yine biri dedi: Bir mir, hata ile felkete atmsa?
Dedim: Musibetzede mkfat ister. Ya mir-i hatdarn
hasenat verilecektir; o ise hi hkmnde. Veya hazine-i
gayp verecektir. Hazine-i gaybda byle ilerdeki mkfat
ise, derece-i ehadet ve gaziliktir.
Baktm, meclis istihsan etti. Heyecanmdan uyandm.
Terli, elpene yatakta oturmu, kendimi buldum. O gece
byle geti.
Ayn gn, pr-mit, baka ve dnyev bir meclise gittim.
Dnyevler dediler:
Neden geldin geleli siyasete karmyorsun?
Dedim:
1

1. eytann ve siyasetin errinden Allaha snrm.
Evet, stanbul siyaseti, spanyol hastal gibi bir
hastalktr. Fikri hezeyanlatrr. Biz mteharrik-i bizzat
deiliz, bilvasta mteharrikiz. Avrupa yor, biz burada
oynuyoruz. O tenvim ile telkin eder, biz kendimizden hayal
edip, asammne tahribimizde eser-i telkini icra ederiz.
Madem ki menba Avrupadadr. Gelen cereyan ya
menf veya mspettir. Menfye kaplan harf gibi:
1

yahut
2

tarif edilir. Demek btn harekt, bizzat hari
hesabna geer. nk iradesi hkmszdr. Huls-u niyeti
fayda vermez. Bahusus, menf iki cihet-i zaaa hari
cereyann kuvvetine bir let-i layakl olur.
Dier mspet cereyan ise ki, dahilden muvafk eklini
giyer. sim gibi
3
dir. Hareketi
kendinedir. Tebei haricedir. Lzm- mezhep, mezhep
olmadndan, belki muahez deil. Bahusus iki cihetle
kuvveti, hari cereyann mspet ve zaafna inzimam etse,
harici kendine let-i lyeur edebilir.
1. Mns kendisinden bakasna dellet eder.
2. Mns kendisine dellet etmez.
3. Mns kendisine dellet eder.
Dediler: Dinsizlii grmyor musun, meydan alyor.
Din namna meydana kmak lzm.
Dedim: Evet, lzmdr. Fakat kat bir art ile ki,
muharrik, ak- slmiyet ve hamiyet-i diniye olmal. Eer
muharrik veya mreccih, siyasetilik veya tarafgirlik ise,
tehlikedir. Birincisi hat da etse, belki mafuvdur. kincisi
isabet de etse, mesuldr.
Denildi: Nasl anlarz?
Dedim: Kim fask siyasetdan, mtedeyyin
muhaline, s-i zan bahaneleriyle tercih etse, muharriki
siyasetiliktir. Hem umumun ml- mukaddesi olan dini,
inhisar zihniyetiyle kendi meslektalarna daha ziyade has
gstermekle, kav bir ekseriyette dine aleyhdarlk meyli
uyandrmakla nazardan drmek ise, muharriki
tarafgirliktir.
Mesel, iki adam dvrler. Biri, zayf deceini
hissederken, elindeki Kurn kavye uzatmakla himayesini
davet edip, kav bir ele vermek lzmdr. Ta beraber
amura dmesin, Kurnamuhabbetini, hrmetini
gstersin, Kurn, Kurn olduu iin sevsin.Eer kavnin
karsna siper etse, himayet damarn tahrik etmeye bedel,
hiddetini celb eder. Kurn kav bir hdimden mahrum
brakmakla, zayf bir elde beraber yere derse, o Kurn
kendi nefsi iin sever demektir.
Evet, dine imale etmek ve iltizama tevik etmek ve
vazife-i diniyelerini ihtar etmekle dine hizmet olur. Yoksa
Dinsizsiniz dese, onlar tecavze sevk etmektir. Din
dahilde men tarzda istimal edilmez. Otuz sene halife olan
bir zt, men siyaset namna istifade edildi zannyla eriata
gelen tecavz grdnz. Acaba imdiki men
siyasetilerin fetvlarndan istifade edecek kimdir, bilir
misin? Bence slmn en edit hasmdr ki, hanerini
slmn cierine saplamtr.
Dediler: ttihada edit bir muarzdn. Neden imdi
skt ediyorsun?
Dedim: Dmanlarn onlara iddet-i hcumundan.
Dmann hedef-i hcumu, onlarn hasenesi olan azim ve
sebattr ve slmiyet dmanna vasta-i tesmim olmaktan
feragatdr.
Bence yol ikidir: mizann iki kefesi gibi. Birinin hiffeti,
tekinin skletine geer. Ben tokadm Antranik ile beraber
Envere, Venizelos ile beraber Said Halime vurmam.
Nazarmda vuran da seldir.
Dediler: Frkaclk lzm- Merutiyettir.
Dedim: Bizdekilerde hutut-u efkrtelki iin
mtemayilen imtidada bedel, mnharifen gittiinden,
nokta-i telki vatanda, belki krede grlmyor.
Vcut-adem gibi, birinin vcudu tekinin ademini ister.
nat, bazan mfrit frka mteassplarna, dall ve batl
iltizam ettirir. eytan birisine yardm etse, melek der,
rahmet okutur. tekinde melek grse, libasn
deitirmitir der, lnet eder. S-i zan ve hsn- zan
nazaryla, drbnn iki taraf gibi leh, aleyhtar... Vhi
emareyi burhan, burhan vhi emare grr.
te u zulmdr
1
srrn gsterir.
Zira, hayvann aksine olarak, kuv ve meyilleri ftraten
tahdit edilmemi; meyl-i zulm hadsizdir. Lsiyyem,
enenin ekl-i habisesi olan hodgmlk, hodkirlik,
hodbinlik, hodendilik, gurur ve inat o meyle inzimam
etse, yle ekberl-kebiri icad eder ki, daha beer ona
isim bulmam. Cehennemin lzumuna delil olduu gibi,
cezas da yalnz Cehennem olabilir.
1. nsan ise, phesiz ki, ok zlimdir. brahim Sresi, 14:34.
Mesel, birisinin bir sfatndan darlsa, mecma- evsaf-
msumeolan ahsna, hatta ehibbsna, hatta meslektana
zulmn temil eder.
1
ya kar temerrd eder.
Mesel, muhteris bir intikam veya mntakim bir hila
bir kere demi: slm malp olacak, kalbi paralanacak.
Srf o mri ruhtan gelen, yalanc kirden kan meum
szn doru gstermek iin, slm malbiyetini, slm
perianiyetini arzu eder, alklar, hasmn darbesinden
mtelezziz olur. te u alk ve gaddar telezzzdr ki,
mecruh slm mkl mevkide brakm. Zira hanerini
slmn cierine saplam olan hasm, Skt et demiyor.
Alkla, mtelezziz ol, beni sev diyor, onlar misl
gsteriyor.
te size dehetli bir gnah ve zulm ki, ancak
hairdeki mizan tartabilir.
2

1. Hibir gnahkr bakasnn gnahn yklenmez. Enm Sresi, 6:164;
srSresi, 17:15; Ftr Sresi, 35:18; Zmer Sresi, 39:7.
2. Ve buna kyas et.
Denildi: Malbiyet mlmdu, biz bilirdik. Bilerek bizi
belya attlar.
Dedim: Acaba Hindenburg gibi dehetli insanlar
nazarna nazar kalm olan gaye-i harp, sizin gibi
acemlere nasl malm ve bedih olabilir? Acaba kir
dediiniz eyeliyaz billharzu olmasn? Bazan
zlimne intikam- ahs, arzuya kir sretini giydirir.
Yahu, pis bir amura dmsnz, misk anber diye
yznze gznze bulatrmaya ne mn var?
te misllerin mnevvergece meclisinde ve
dnyevlerin muzlim gndz mahfelinde akldan akma
deil, kalbden kan beyanatm: stersen kabul et, istersen
etmeanlamak artyla.
ster al g-i kabul-i cne, ister hiddet et!
Ryann zeyli
Rya hacda skt etti. nk, haccn ve ondaki
hikmetin ihmali, musibeti deil, gazap ve kahr celb etti.
Cezas da keffretz-znub deil, kessretz-znub oldu.
Haccn bahusus taare tevhid-i efkr, teavnle terik-i
mesaiyi tazammun eden iindeki siyaset-i liye-i slmiye
ve maslahat- vsia-i itimaiyenin ihmalidir ki, dmana
milyonlarla slm, slm aleyhinde istihdama zemin ihzar
etti.
te Hint, dman zannederek, hlbuki pederini
ldrm, banda oturmu baryor.
te Tatar, Kafkas, ldrlmesine yardm ettii ahs,
bare valideleri olduunu, bade harabil-Basra anlyor.
Ayak ucunda alyorlar.
te Arap, yanllkla kahraman kardeini ldrp,
hayretinden alamay da bilmiyor.
te Afrika, biraderini tanmayarak ldrd, imdi
vveyl ediyor.
te lem-i slm, bayraktar olunu gaetle bilmeyerek
ldrmesine yardm etti, valide gibi salarn ekip h
fzar ediyor.
Milyonlarla ehl-i slm, hayr- mahzolan sefer-i hacca
edd-i rahl etmek yerine, err-i mahz olan dman bayra
altnda dnyada uzun seyahatlar ettirildi. Fatebir.


1
korkaklkta darb- mesel hkmnde olan tavuk,
ocuklar yannda iken efkat-i cinsiyesiyle cmusa saldrr.
te dehetli bir cesaret...
1. Zaruretler, yasaklar mbah kld gibi zorluklar da kolaylatrr.
Hem darb- mesel olmu, kei, kurttan havf, ztrar
vaktinde mukavemete inklp eder; boynuzuyla kurdun
karnn deldii vkidir. te harika bir ecaat...
Ftrmeyelan, mukavemet-szdur. Bir avu su, kaln bir
demir glle iine atlsa, kta soua mruz braklsa,
meyl-i inbisat demiri paralar.
Evet, efkatli tavuk cesareti, hamiyetli kei ztrar
ecaati gibi ftr bir heyecan, demir gllede su gibi zulmn
burudetli husumet-i kranesine maruz kaldka hereyi
paralar. Rus mojikleri buna ahittir.
Bununla beraber imann mahiyetindeki hrikulde
ehamet, izzet-i slmiyenin tabiatndaki lempesent
ecaat, uhuvvet-i slmiyenin intibahyla her vakit
mucizeleri gsterebilir.
Birgn olur elbette doar ems-i hakikat
Hi byle mebbedmi kalr zulmet-i lem?
Birka vecizeler
Hevesat- nefsaniyeyle erkeklerin karlamas, karlarn
hayaszlkla erkeklemesine sebeptir.
Merak, ilmin hocasdr.
htiya, medeniyetin staddr.
Sknt, sefahetin muallimidir.
Acz, muhalefetin meneidir.
Zaaf, gururun madenidir.
Sar- nefs, tekebbrn menbadr.
Tenasp, tesandn esasdr.
Temasl, tezadn sebebidir.
Msavatsz adalet, adalet deildir.
Gayr- merumuhabbetin kbeti, mkfat, mahbubun
gaddrne adavetidir.
HAYE-1
Haiye-1 Avrupaya muhabbetimiz gibi.
Bundan yedi sene evvelbir
risaleme yazdm zeyldir
:
:

1
1. Birbirinizi gybet etmeyin (arkadan ekitirmeyin)!
(*)
buyuran Allaha
hamd olsun. Salt da Kim ki insanlar helk oldu,insanlar helk oldu derse, o
kimse onlarn en fazla helk olandr.buyuran Muhammede olsun.
(**)
(*)
[Hucurt Sresi, 49:12]
(**)
Mslim, Birr: 139; Eb Dvud, Edeb: 77; Muvatta, Kelm: 2; Msned, 2:272,
342, 465, 517.
u zamann meden engizisyonu mthi bir vesileyle,
baz ezhan telkih ile, bir ksm nmeru evldn vcuda
getirip, slmiyete kar kinini ve hiss-i intikamn icra eder.
Diyanetsizlie veya lubalilie veya Hristiyanla
temayle veya slmiyetten pheyle soutmaya bir kap
amak ister.
te o desise udur: Ey Mslman, bak nerede bir
mslim varsa binnisbe fakir, gal, bedevdir. Nerede
Hristiyan varsa, bir derece meden, mtenebbih ehl-i
servettir, demek... l hir.
Ben de derim ki:
Ey Mslman! Biri madd, biri mnev, Avrupa
rhannn iki sebebinin u netice-i mthiiyle, o neticenin
tesir-i muharribanesine kar, mevcudiyetimizin hmisi
olan slmiyetten elini gevetme, drt elle sarl. Yoksa
mahvolursun!
Evet, biz aaya iniyoruz, onlar yukarya kyor. Bunun
iki sebebi vardr.
Biri madd, biri mnevdir.
BRNC SEBEP: Umum Hristiyann kilisesi ve mden-i
hayat olan Avrupann vaziyet-i ftriyesidir. Zira dardr,
gzeldir, demir madenidir, girintili kntldr. Deniz ve
enhar barsaklardr, briddir.
Evet, Avrupakre-i zeminin hums-u r iken, nev-i
beerin bir rubunu letfet-i ftriyesiyle kendine ekmi.
Hikmeten sabittir ki, efrad- kesirenin itim, ihtiyacat
inta eder. Grenek gibi ok esbabla tekessr eden hct,
zeminin kuvve-i nbitesine smaz. te u noktadan
ihtiya, sanata ve merak ilme ve sknt vesait-i sefahete
hocalk edip tlime balarlar.
Evet, kr-i sanat, meyl-i mrifet, kesretten kar.
Avrupann darl ve deniz ve enhar olan vesait-i tabiiye-i
mnakale iinde dolamas sebebiyle, tearf ticareti,
teavn itirak-i mesaiyi inta ettikleri gibi, temas dahi
telhuk-u efkr, rekabet de msbakat tevlit ederler. Ve
btn sanayiinin mderi olan demir madeni, kesretle
iinde bulunduundan, o demir, medeniyetlerine yle bir
silh- kuvvet vermitir ki, dnyann btn enkaz-
medeniyetlerini gasp ve garat edip gayet ar bast, mizan-
zeminin muvazenetini bozdu.
Hem de hereyi ge almak, ge brakmak anndan olan
burudet-i mutedilne, saylerine sebat ve metanet verip,
medeniyetlerini idame etmitir. Hem de ilme istinatla
devletlerinin teekkl, mtekabil kuvvetlerinin tesadm,
gaddarane istibdatlarnn izct, engizisyonane
taassuplarnn akslmel yapan tazyikat, mtevazi
unsurlarnn rekabetle msabakat, Avrupallarn
istidatlarn inkiaf ettirip, mezy ve kr-i milliyeti
uyandrd.
KNC SEBEP: Nokta-i istinattr. Evet her bir
Hristiyanban kaldrp, mteselsil ve mtedahil
maksatlarn birine el atsa, arkasna bakar ki, istinat
edecek, kuvve-i mneviyesine daima imdat edip hayat
verecek, gayet kav bir nokta-i istinat grr. Hatta en ar
ve byk ilere kar mbarezeye kendinde kuvvet bulur.
te, o nokta-i istinat, her taraftan ellerini uzatan
dindalarnn uruk-u hayatna kuvvet vermeye ve
slmlarn en can alacak damarlarn kesmeye her vakit
made ve dessas, meden engizisyon taassubuyla,
maddiyunun dinsizliiyle yorulmu ve medeniyetlerinin
galebesiyle mest-i gurur olmu bir msellh kitlenin klas
veya byk bir kilisesi olan Avrupann medeniyetidir.
Grlmyor mu ki, en hrriyetperver maskesini takan,
(.G.) elini uzatp aryor. Nerede Hristiyan bulsa hayat
veriyor. te Habe, Sudan. te Tayyar, Artui. te
Lbnan, Huran. te Malsor ve Arnavut. te Krt ve
Ermeni, Trk ve Rum, il hir...
Elhasl: Onlar canlandran emeldir ve bizi ldren
yeistir. Mehurdur ki, biri demi: Eer bir nokta-i istinat
bulsam, kre-i zemini yerinden oynatrm. Bu faraziyede
acip bir nokta vardr. Demek, bu kck insan, nokta-i
istinat bulsa, kre gibi byk ileri evirebilir.
Ey ehl-i slm! te, kre-i zemin gibi ar ve lem-i
slmiyete km olan mesib ve devhiye kar nokta-i
istinadnz, muhabbetle ittihad, mrifetle imtizac- efkr,
uhuvvetle teavn emreden nokta-i slmiyettir.
Bak, lem-i slmn u byk dairenin nokta-i
uzmsndan tut, ta en kk daireninmesel medrese
talebelerininbirer ukde-i hayatiyesi vardr. Heyet-i
itimaiyenin efrad ve revabt birbirine istinad gibi, o
ukdeler dahi birbirine merbut, mteselsilen o nokta-i
uzmya mstenittir. Demek, btn o ukde-i hayatiyelerini
bomak deil, belki tenebbh ve nevnem vermekle
slm tenebbh edip, terakkiye balayabilir.
Yoksa, biri Avrupann mehasinini mesvimizle ve
telhuk-u efkrn semeratn bizim bir ahsn semere-i sayi
ile, insafszca, aldatc cerbeze ile muvazene etmekle,
Hristiyanln mal olmayan medeniyeti ona mal etmek,
slmiyetin dman olan tedennyi ona dost gstermek,
felein ters dnmesine delildir.
Avrupaya edit bir meftuniyet ve milletine kar amik
bir nefret hissiyle, kendini Avrupann veled-i nmeruu
gsterdii gibi, kr-i ihtill ve meyl-i tahrip ve aldatc
cerbezenin neticesi olan hicv-i siyane, mfteriyane,
namus-ikenane ile, kendi ravniyetini ve zmnen medih
ve gururiyetini ve bilmedii halde slma dmanln
gstermekle beraber, ravniyet, enaniyet, gurur hkmyle,
milletine kar eran, aklen, hikmeten mkellef olduu
hiss-i efkat yerine hiss-i tahkir, meyl-i incizab yerine
meyl-i nefret, meyeln- muhabbet yerine irade-i istihfaf,
temayl- ihtiram yerine meyeln- tehil, arzu-yu
merhamet yerine arzu-yu taazzum, seciye-i fedakr yerine
temayl- inrad ikame edip, hamiyetsizliini, aslszln
gsterdiinden, nazar- hakikatte yle bir cni ve menfur
olur ki, mesel, birisi Pariste, sefahet leminde bir lfte
madamn kametinde istihsan ettii bir libas, camide
muhterem bir hocaya giydirmeye almak gibi bir
hareket-i ahmakne ve cniyanede bulunur. Zira hamiyet
ise, muhabbet, hrmet, merhametin netice-i zaruriyesidir.
Onsuz olmaz ve ill yalandr, sahtekrlktr. Nefret,
hamiyetin zdddr.
Mutaassplara hcum eden Avrupann kselisleri, her
biri yz mutaassp kadar meslek-i sakminde mutaassptr.
Bunlardan birisi Shakespeare medhinde ettii ifrat, ayet
bir hoca o ifrat eyh Geyln medhinde etseydi, tekr
olunacakt.
Heyhat! Bunlarn neresinde millete muhabbet ve millet
iin hamiyet?
Esef! Heyet-i itimaiyeyi faaliyet ve harekete gtren
ok ukde-i hayatiyelerden, bizde inkiafa balayan yalnz
kr-i edebiyat, bahusus irne, mfritne, edepikenne,
hodpesendne olan kr-i hiciv ve arzu-yu tahkirdir.
1
tedib-i hakikye kar
edepsizliktir ki, birbirine saldryor. Fakat millete ve
slmiyete kar olan trizat- zmniyelerini o kselislerin
yzlerine arpmakla beraber, onlar birbirine kar
dinsizcesine hiciv ve terzilleri ise, kimbilir belki
mstehaktrlar dnp, deyip gemekle iktifa ederiz.
1. Birbirinizi gybet etmeyin (arkadan ekitirmeyin)! Hucurt Sresi, 49:12.
Ben zannederim ki, bu milletin perianiyetine, fazla
cehaletten ziyade, nur-u kalb ile mterafk olmayan fazla
zekvet-i betr tesir etmitir. Bence en mthi maraz
asabliktir. Zira hereyi haddinden geirmekle akslmel
yaptrr.
Ey birader! lem-i Hristiyann rhanna sebebiyet
veren ihtiyarlam olan esbaba tekabl edecek, gen, din
esbab bizde inkiafa balamtr. Baka kitapta tafsil
etmiim. Bir hikye:
HAYE-1
Haiye-1 Bu kitabn birinci tabndan yedi sene gemitir. Demek, on sene
evvel, yani Rum 1326 (1910) senesinde.
Bundan on sene evvel Tiise gittim. eyh Sanan
Tepesine ktm, dikkatle temaa ediyordum. Bir Rus
yanma geldi. Dedi: Niye byle dikkat ediyorsun?
Dedim: Medresemin plnn yapyorum.
Dedi: Nerelisin?
Bitlisliyim dedim.
Dedi: Bu Tiistir.
Dedim: Bitlis, Tiis, birbirinin kardeidir.
Dedi: Ne demek?
Dedim: Asyada, lem-i slmda nur, birbiri arkas
sra inkiafa balyor. Sizde birbiri stnde zulmet
inkiafa balayacaktr. u perde-i mstebidane yrtlacak,
takalls edecek. Ben de gelip burada medresemi
yapacam.
Dedi: Heyhat! aarm senin midine.
Dedim: Ben de aarm senin aklna. Bu kn
devamna ihtimal verebilir misin? Her kn bir bahar, her
gecenin bir nehar vardr.
Dedi: slm para para olmu.
Dedim: Tahsile gitmiler. te Hindistan, slmn
mstaid bir veledidir; ngiliz mekteb-i idadsinde alyor.
Msr, slmn zeki bir mahdumudur; ngiliz mekteb-i
mlkiyesinden ders alyor. Kafkas ve Trkistan, slmn iki
bahadr oullardr; Rus mekteb-i harbiyesinde talim alyor,
il hir.
Yahu, u aslzade evlt, ehadetnamelerini aldktan
sonra, her biri bir kta bana geecek, muhteem dil
pederleri olan slmiyetin bayran fk- kemltta
temevvc ettirmekle, kader-i Ezelnin nazarnda, felein
inadna, nev-i beerdeki hikmet-i ezeliyenin srrn iln
edecektir.
te hikyemin yars bu kadar.
Neme lzm ve nefs nefsdediren halet-i ruhiyeyi, bir
temsille beyan edeceim.
Felekzede, perian, fakat asil bir airetten bir cesur
adamla, talihi yaver, felei msait, dier bir airetten bir
korkakla bir yerde rastgelirler. Mfahare, mnazara balar.
Evvelki adam ban kaldrr, airetinin zelil olduunu
grr, izzet-i nefsine yediremez. Ban indirir, nefsine
bakar, bir derece ar grr. Eyvah, o vakit Neme lzm,
ite ben, ite ef lim gibi ahsiyatla yaralanm gururu
feryada balar. Veyahut o airetten ekilip veya aslszlk
gsterip, baka airete intisap eder.
kinci adam ban kaldrdka airetinin mefahiri
gzn kamatrr, hiss-i gururunu kabartr. Nefsine bakar,
gevek grr. te o vakit, hiss-i fedakr, kr-i milliyet
uyanr! Airetime kurban olaym der.
Eer bu temsilin remzini anladnsa, u msabaka ve
mcadele meydan olan bu cihan- ibrette, bir mslim,
mesel bir Hristiyan veya bir Krt, bir Rum ile mnen
hissiyatlar mbareze-i hamiyette mukabele ve
muvazeneyle tezahr etse, temsilin srrn greceksin.
Lkin u tefavt, herkesin zannettii gibi deildir. Belki
zahirperestlik ve sathlik ve galat- histen gelmitir.
Ey Mslman, aldanma, ban indirme! Paslanm
bhemt bir elmas, daima mcell cama mreccahtr.
Zahiren olan slmiyetin zaaf, u medeniyet-i hazrann,
baka dinin hesabna hizmet etmesidir. Hlbuki u
medeniyet sretini deitirmesi zaman hull etmitir.
Sret deiirse, kaziye bilkis olur. Nasl imdiye kadar
bidayetinde sylenildii gibi, nerede Mslman varsa,
Hristiyana nispeten bedev, medeniyete kar mstenkif
ve souk davranr ve kabulnde ztrap eker, sret deise
bakalar.

1

2
1. Her gelecek ey yakndr. Ibni Mce, Mukaddeme: 7.
2. Gerekten zorlukla beraber bir kolaylk vardr. nirah Sresi, 94:6.
Bedizzaman Said Nurs
fade
Telepati nevinden, ruhumla iddet-i alkas olan bir
ahs- mehul, muhtelif ve birbirinden uzak mevzulara
dair, birdenbire kibrit yakmak gibi seri sualler soruyor.
Ratb ve ybis karyor.
ntihap, kariin arzusuna tabidir.
) :
(
1
Sual: lem-i slm ulemasnn ortasndaki mthi
ihtilfata ne dersin ve reyin nedir?
Cevap:
Evvel:
HAYE-1
lem-i slma gayr- muntazam veya
intizam bozulmu bir meclis-i mebusan ve encmen-i
r nazaryla bakyorum. eriattan iitiyoruz ki, rey-i
cumhur budur, fetv bunun zerinedir. te u, bu
meclisteki rey, ekseriyetin naziresidir. Rey-i cumhurdan
mad olan akval, eer hakikat ve mazdan hli ve bo
olmazsa, istidadtn reylerine braklr. Ta her bir istidat,
terbiyesine mnasip grdn intihap etsin.
1. Allaha hamd olsun ki, yle buyurmutur: htilfa dmeyin; sonra
cesaretiniz krlr, kuvvetiniz de elden gider. Sabredin... Enfl Sresi, 8:46.
Haiye-1 Bir zaman byle demitim.
Lkin, burada iki nokta-i mhimme vardr:
Birincisi: u istidadn meyeln ile intihap olunan ve bir
derece hakikati tazammun eden ve ekalliyette kalan kavl,
nefslemirde mukayyed ve o istidat ile mahsus olduu
halde, sahibi ihmal edip mutlak brakt; etb iltizam edip
tamim etti. Mukallitleri taassup edip, o kavlin hfz iin
muhalierin red ve hedmine altlar. u noktadan
msademe, maabe, cerh ve red o derece meydan ald
ki, ayaklar altndan kan toz ve azlarndan feveran eden
duman ve lisnlarndan pskren berkler, imekli ve
bazan rahmetli bir bulut ems-i slmiyetin tecellsine bir
hicap tekil etmitir. Lkin ziya-y emsten tefeyyz
etmesine istidat baheden rahmetli bulut derecesinde
kalmad. Yamuru vermedii gibi, ziyay dahi men
etmektedir.
kinci nokta: Ekalliyette kalan kavl, eer iindeki hakikat
ve maz, onu intihap eden istidatlardaki heves ve hev ve
mevrus ayineye ve mizacna galebe almasa, o kavl bir
hatar- azmde kalr. Zira istidat onunla insiba edip, onun
muktezasna inklp etmek lzmken, o onu kendine evirir
ve telkih eder, kendi emrine musahhar eder. te u
noktadan hd hevya tahavvl ve mezhep mizatan
teerrb eder. Ar su ier, bal aktr. Ylan su ier, zehir
dker.
Fakat kaviyyen mit ederim ki, kinatta u meclis-i li,
u meczup sergerdan kre ehrinde millet-i insaniyede ve
dem kavminde, ulema-i slm lemi, bir meclis-i
mebusan- mukaddese hkmne geecektir. Selef ve
halef, asrlar stnden birbirine bakp, mabeynlerinden bir
encmen-i r tekil edeceklerdir.
S - Nasraniyet, slmiyetin inkiafna bundan sonra
mni olmayacak mdr?
C - Nasraniyetya intfa veya stfa ile terk-i silh
edecektir. Zira birka defa yrtld, Protestanla geldi.
Protestanlk da yrtld, tevhide yaklat; tekrar yrtlmaya
hazrlanyor. Ya intfa bulup snecek, veyahut dorudan
doruya hakik Hristiyanln esasna cmi olan hakaik-i
slmiyeyi karsnda grecektir.
Beer dinsiz olamaz.
te bu srr- azme Hazret-i Peygamber (a.s.m.) iaret
etmitir ki, Hazret-i sa gelecek, mmetimden olacak,
ayn- eriatmla amel edecektir.
Saniyen: Sebeb-i ihtilaf- muzr, Bu haktr dsturu
yerine Yalnz hak budur; ve En gzeli budur hkm
yerine, Gzeli budur hkm ikame edilmitir.
El-hbbu llahesas- merhamet-kr yerine, el-buzu llah
ikame edilmitir. Kendi mesleinin muhabbeti yerine,
baka meslekten nefret harektnda hkim klnmtr.
Hakikate muhabbet yerine, ene tarafgirlii mdahale
etmitir. Vesail ve delil, makasd ve gyt yerine ikame
edilmitir. Hlbuki, fasit bir delil ile, hak bir netice zihinde
ikame edilir; btl bir vesile ile hak bir gaye, kirde tespit
edilir. Madem gaye ve maksat haktr; delil ve vesilelerdeki
fesat, byle inikak- kulba sebebiyet vermemeli.
Salisen: Sebeb-i ihtilf, hkim-i zlim olan cerbezedir.
Fikr-i tenkit ve bedbinlie istinad eden cerbeze, daima
zlimdir.
S - O sil-i mehul, tekrar der: Cerbeze nedir?
C
HAYE-1
Mteferrik byk ilerde yalnz kusurlar
grmek cerbezeliktir; aldanr ve aldatr. Cerbezenin eni,
bir seyyieyi smbllendirerek hasenata galip
etmektir.
HAYE-2
Haiye-1 Bir zaman airetlere byle cevap vermitim.
Haiye-2 irkin emirler, irkin eylerle tasvir edilir. Gelecek temsillerde
kusura bakma.
Mesel, bir airetin her bir ferdi bir gnde att
balgam, cerbeze ile, vehmen tayy- mekn ederek, birden
bir ahsta o muhassal temsil edip, baka efrad ona kyas
ederek, o nazar ile baksa...
Veyahut bir sene zarfnda birisinden gelen ryiha-i
keriheyi, cerbeze ile tayy- zaman ederek, bir dakika-i
vhidede, o ahs- hazrda sudurunu tasavvur etse, acaba
evvelki adam ne derece mustakzer, ikinci adam ne derece
mteafn... Hatta, hayal gzn kapasa, vehim dahi
burnunu tutsa, maaralarndan kasalar, akl onlar tevbih
etmeye hakk olmayacaktr.
te, u cerbezenin tavr- acbi, zaman ve meknda
mteferrik eyleri toplar, bir yapar. O siyah perde ile
hereyi temaa eder. Hakikaten, cerbeze, envaiyle garaibin
makinesidir.
Grlmyor ki, cerbeze-ld bir kn nazarnda umum
kinat birbirine muhabbetle mncezip, rakkasne hareket
edip glyor. Veyahut ocuunun vefatyla matem tutan
bir vlidenin cerbeze-ld meyusiyeti nazarnda umum
kinat hzn-engizne alayor. Herkes, istedii ve haline
mnasip grd meyveyi koparr.
Bu makamda size bir temsil: Mesel, sizden yorulmu
yolcu bir adam, yalnz bir saat tenezzh etmekzere, gayet
mzeyyen ve mzehher bir baheye girse, nakaisten
mberra olmak, cinan- Cennetin mahsusatndan ve her
kemle bir noksan kartrmak, u lem-i kevn ve fesadn
mukteziyatndan olmakla, u bahenin mteferrik
kelerinde baz pis ve murdar eyler bulunduu iin,
inhiraf- miza sevki ve emriyle, yalnz o taaffunt taharri
ve o murdar eylere idame-i nazar eder. Gya, onda yalnz
o var. Hlynn hkmyle fena hayal tevess ederek, o
bostan bir selhhne ve mezbele sretinde gsterdiinden
midesi bulanr ve istifra eder, keml-i nefretle kaar.
Acaba, beerin lezzet-i hayatn gussedar eden byle bir
hayale hikmet ve maslahat r-yi rza gsterebilecek midir?
Gzel gren gzel dnr. Gzel dnen hayatndan
lezzet alr.
S - Herkes, zaman ve dehirden ikyet ediyor. Acaba
Sni-i Zlcellin sanat- bedine itiraz kmaz m?
C - Hayr, asla! Belki mns udur: Gya ikyeti der
ki, istediim emir ve arzu ettiim ey ve teehh ettiim
hal, hikmet-i ezeliyenin dsturuyla tanzim olunan lemin
mahiyeti mustaid deil; ve inyet-i ezeliyenin pergeliyle
nakolunan felein kanunu msait deil; ve meiet-i
ezeliyenin matbaasnda tab olunan zamann tabiat
muvafk deil; ve meslih-i umumiyeyi tesis eden hikmet-i
lh rz deildir ki, u lem-i imkn, Feyyaz- Mutlakn
yed-i kudretinden u uklmzn hendesesiyle ve
tehevvsmz itahyla istediimiz semerat koparsn...
Verse de tutamaz, dse de kaldramaz.
Evet, bir ahsn tehevvs iin, byk bir daire-i
muhita, hareket-i mhimmesinden durdurulmaz.
Elhasl: Cerbeze bir hkimdir. Yalnz seyyiat tarafn
konuturmamal; onun hasm olan hasenat da dinlemeli,
sonra muvazene edip, mizan- hairdeki hkm- dilne
gibi rcih gelene muhabbetle hak vermelidir.
S - Efkr- hzrada cerbeze nasl bir tesir etmitir?
C - Bak, o seyyiedir ki, Ararat Da kadar bize zulm ve
tahkir eden ecneb bir devleti, ne safsatal bahanelerle,
bilmem hangi tarihte Krmda bize yardm etmi gibi
yavelerle, bize dost olabilecek srette gsteriyorlar.
Hem Sbhan Dakadar slmiyetin izzet ve erene
alan grh-u mcahidni, acip bahanelerle en fena
derekesine indirip, millete dman gibi gsteriyorlar.
Hem de Avrupann terbiyesinin neticesi olarak

1
kaidesiyle hereyin en iyi cihetini nazara
almak maslahat iken, en fena ciheti nazara alp
mtemadiyen milleti yese sevk ederek, ruh-u cemaati
ldryor.
1. Hereyin en gzel ve ho olan ynn al!
Hem yine cerbeze seyyiesine zaaf- akide inzimam
etmesiyle, mesail-i diniyede en zayf tarafn irae ederek
dinsizlie zemin ihzar ediyor.
Hem yine onun netaicidir ki, mukteza-y beeriyet olan,
beynesselef cereyan eden tenkidat- rakipkrne veya
hakperestaneyi, sofestaicesine bir cerbeze ile, her birinin
hakknda bakalarnn tenkidatn irae edip, ezm- mmet
hakknda hrmetsizlik ve emniyetsizlii telkin ederek o
vasta ile ezhandaki slmiyetin kudsiyetini sarsyor.
te, bunlar gibi ok mazarrat- azme, u nevi
cerbezeden tevelld ediyor.
stanbulu dndke, iki kar kadar dili uzanm, sair
zs nevnemdan mahrum kalm ihtiyar bir ocuun
timsli zihnime geliyor.
S - Anadolu aleyhinde km olan fetvya ne
dersin?
HAYE-1
Haiye-1 C-y dikkattir ki, merkez-i Hilfet ulemas ve Drl-Hikmet ve
zbta-i ahlkiye ile fuhu, iret, kumar gibi kebairi izale deil, tevkif
edemediler. Anadolu hkmetinin bir emriyle, btn iret, kumar gibi kebairler
men edildi. Demek, desatir-i hikmet nevamis-i hkmetle; kavann-i hak
revabt- kuvvetle imtiza etmezse, cumhur-u avamda msmir olamaz.
Cevap: Fetv-y mahz deil ki, itiraz edilmesin. Belki
kazay tazammun eden bir fetvdr. nk, Fetvnn
kazadan fark, mevzuu mmdr, gayr- muayyendir; hem
mlzim deil. Kaza ise, muayyen ve mlzimdir. u fetv
ise, hem muayyendir; kim nazar etse bizzarure murad
anlar. Hem mlzim olmutur; nk, avam- mslimni
onlar aleyhinde sevk etmekte esbabn en hiridir.
Madem ki u fetv, kazay tazammun ediyor; kazada iki
hasm dinletmek zaruridir. Anadolu da sylettirilmeliydi,
netice-i mddeayatlarn aleyhlerinde olan dvlarla,
siyasiyun ve ulemadan bir heyet tarafndan maslahat-
slmiye noktasnda muhakeme edildikten sonra fetv
verilebilirdi.
Zaten imdi baz hakaikte bir inklp var. Ezdad
isimlerini deitirip mbadele etmiler. Zulme adalet,
cihada bay, esarete hrriyet nm veriliyor.
S - Neden bu kadar .g.z.den nefret ediyorsun,
musalhasn da istemiyorsun?
C - Sebep bir deil, bindir. Bana en ziyade edid
grnen, mnen ahlkmza vurduu darbedir. ekirdek
halinde olan secya-y seyyieyi iimizde inkiaf ettirdi.
Hayatn yaras iltiyam bulur; izzet-i slmiye, namus-u
millnin yaras pek derindir.
Edirne Camiinde, bir slm hocasnn lisnyla,
Venizelos gibi eytan zlime dua ettirdi. Merkez-i Hilfette,
Mslmanlar lisnyla hizbeytan olan .g.z., Yunan
askerlerini halskr, tathirci iln ve karsndaki grh-u
mcahidni cni, zlim sylettirdi.
Acaba, bir vlide o dereceye getirilse ki, ocuunu
kendi eliyle ldrerek, mteessir olmayarak para para
etse, hi mmkn mdr ki, onda hissiyat- liye ve ahlk-
smiye intifa etmesin?
S - Neden bu kadar .g.z. siyaseti galip kar?
C - Siyasetinin hassa-i mmeyyizesi, tnekrlk,
ihtilftan istifade, menfaat yolunda her alakl irtikp
etmek, yalanclk, tahripkrlk, harite menfliktir.
Bir adam, kocaman bir binay bir gnde harap eder, bir
taburu ihtille verir. u alak siyasettir ki, K.T.T.yi
zahirentelin ettii halde, gizlice dehalet ediyor. Fenalk ve
ahlk- seyyie, siyasetine vasta olduu iin, her yerde
ahlk- seyyieyi himye ederek teci eder. imdiki stanbul
hli ahittir.
S - Anadoluda pek ok zulm ediliyor ve pek ok
Mslmanlar idam ediliyor. Neden byle yapyorlar?
C - Evet, maatteessf pek feci eyler oluyor. Fakat asl
sebep, melun mimsiz medeniyet, yle zlimne bir silh,
u harb-i vahiyaneye vermitir ki, o silhn karsnda
dayanmak, onun naziriyle mukabele etmek lzm gelir.
ihane ile mitralyoza mukabele edilmez. te o silh, o
dstur ki, medeniyet harbin eline vermitir. Bence kendi
gzmle Grandk Nikoloviin namna iki emri grdm.
Der: Askerimize bir kyden bir tfek alsa, oluk
ocuu ile imha edilecektir. kinci emri de: Bir cemaatte
bir adam, cephe zararna bize hiyanet etse, oluk ocuu
ile imha edilecektir.
te byle azlembir dstur ile .g.z. Anadoluya hcum
ediyor.
S - lem-i slmdaki ihtilf tdil edecek are nedir?
C - Evvel: Mttefekun aleyh olan makasd- liyeye
nazar etmektir. nk, Allahmz bir, Peygamberimiz bir,
Kurnmz bir... Zaruriyat- diniyede umumumuz
mttek... Zaruriyat- diniyeden baka olan teferruat veya
tarz- telkki veya tarik-i tefehhmdeki tefavt, bu ittihad
ve vahdeti sarsamaz, rcih de gelemez. El-hubbu llah
dstur tutulsa, ak- hakikat harektmzda hkim olsaki
zaman dahi pek ok yardm ediyor-o ihtilfat sahih bir
mecrya sevk edilebilir.
Esef, gaye-i hayalden tensi veya nisyan olmakla,
ezhan enelere dnp etrafnda gezerler. te gaye-i hayal,
maksad- li btn vuzuhuyla meydana atlmtr.
Zulmn edit bir nevi
Dnyaca havas tanlan insanlardaki meziyet, sebeb-i
tevazu ve mahviyet iken, tahakkm ve tekebbre sebep
olmutur. Fukara aczi, avamn fakr, sebeb-i merhamet ve
ihsan iken, esarete, mahkmiyetlerine mncer olmutur.
Bir ite mehsinve eref hasl olduka, havassa peke
edilir, seyyiat olsa, avama taksim edilir.
Mesela, bir tabur galebe alsa, an ve eref kumandana
verilir, taksim edilmez. Malp olduu vakit, seyyie tabura
taksim edilir. Mesel bir airet namuskrane bir i etse,
Aferin Hasan Aa derler. Fenalk ettikleri vakit, Tuh! Ne
pis airetmi diyecekler.
1


kavl-i mehuru, u acip zulmn tercmandr.
1. Musibet geldike bana baryorlar. Tatl yendike Cndp arlyor.
Hem de u itimi sistemdeki damar- zulmn bir
mecrs da udur: Yksek tabakadaki birinin
ldrlmesiyle, ok seneler matem tutulur. Hlbuki, onun
cinayetiyle tabaka-i avamda yzer, belki binler kii telef
olsa, bir iki gnde unutulur. u ise, adalet-i Kurniyeye
zttr. Bir ah, bir geday ldrse, eriat ksasa hkmeder,
ikisini bir grr.
Mstehak bir ceza
eriatn
1
dstur-u dilnesi, eriat-
ftriye olan kavanin-i kadere muntabktr ki, tarik-i gayr-
meru ile bir maksad takip eden, maksudunun zddyla
ceza gryor. Wilson, Klemanso, Venizelos gibi...
una bir misl: Bidayet-i inklbmzdan beri, sevb-
hiretin vesilesini dinsizcesine an ve erefe vasta
yapanlar, mthi bir rezaletle neticelendi. Muvakkat bir
an ve ereften sonra, elm bir sukut takip etti. Lisn-
hlleri
2
tilvet ediyor.
1. Katil miras alamaz. Tirmiz, Feriz: 17; Eb Dvud, Diyt: 18; Drim,Feriz:
41; bn-i Mce, Feriz: 8: , Diyt: 14; Msned, 1:49.
2. Keke tamamen unutulmu olaydm.
Ftrat- insanbir mezraa hkmndedir ki, secay-y
hasene temylt- erriye ile beraber, taneler gibi dest-i
kaderle iinde ekilmitir. Bu tanelernevnem bulmak
iin bir suya muhtatr. Hevdan gelse, er
tanelerinevnem bulur: imdiki u medeniyet-i
habisenin heyet-i itimaiyeye verdii tesir gibi... Ftraten,
endan hayr ciheti galiptir; fakat smbllenmi, semere
vermi on ekirdek, yz deil, bin kurumu ekirdee
galebe eder. te unun aresi, o bab- tneyi kapatmakla
suyu hd tarafndan vermek lzmdr.
S - Taaddd- zevcat ve abd gibi baz mesaili, ecnebler
serrite ederek, medeniyet nokta-i nazarnda, eriata baz
evham ve behat irad ediyorlar.
C - slmiyetin ahkm iki ksmdr.
Birisi: eriatona messestir. Bu ise, hsn- hakik ve
hayr- mahzdr.
Birisi dahi: eriatmuaddildir. Yani, gayet vahi ve gaddar
bir sretten karp, ehvener ve muaddel ve tabiat-
beere tatbiki mmkn ve tamamen hsn- hakikiyeye
geebilmek iin zaman vezeminden alnm bir srete ifra
etmitir. nk, birden tabiat- beerde umumen
hkmferm olan bir emri, birden ref etmek, tabiat-
beeri birden kalb etmek iktiza eder.
Binaenaleyh, eriat vz- esaret deildir. Belki en vahi
bir sretten, byle tamamen hrriyete yolaacak ve
geebilecek bir srete indirmitir, tdil etmitir.
Hem de drde
HAYE-1
kadar taaddd- zevcat, tabiata,
akla, hikmete muvafakatiyle beraber, eriat bir taneden
drde karmam, belki sekizden, dokuzdan drde
indirmitir. Bahusus taaddde yle erait koymutur ki,
ona mraat etmekle, hibir mazarrata meddi olmaz. Baz
noktada er olsa da, ehvenerdir. Ehvener ise, bir
adalet-i izayedir. Heyhat! lemin her halinde hayr- mahz
olamaz.
Haiye-1 Erkek galiben yz yana kadar telkih eder. Kar, yar vakti hayz
olduu halde elliye kadar telekkuh eder.
S - Drl-Hikmetil-slmiye neden hizmet edemedi?
C - En byk hizmeti, adem-i hizmetidir. En byk
hareketi, hareketsizliidir. nk, buradaki hkim olan
kuvvet-i ecnebiye, lehinde olmayan her bir hareketi
bouyor. Hareket edenleri grdk: Mukaddes camilerde
gvurlara dua ettirildi ve mcahidlerin cevaz- katline fetv
verdirildi... te Drl-Hikmet, bu frtna iinde let
ettirilmedi. En byk mni olan ecneb kuvvet, btn
kuvvetiyle ahlkszl himaye ve teci ediyordu.
kinci derecede sebep:
Drl-Hikmeteczalar, kabil-i imtizac, belki de ihtilt
deil. ahs meziyetleri vardr. Cemaat ruhu tevelld
etmedi. Eneler kavdir, delinmedi ki, bir nahn olsun.
Ben, biz olmad. Mesailerinde teark dsturuyla ie
giriildi, teavn dsturu ihmal edildi.
Teark, maddiyatta eseri azmletirir, fevkalde yapar.
Mneviyat ve efkrda diletirir, belki irkinletirir.
Teavn dsturu bunun tamamen aksidir. Maddiyatta
cemaate nisbeten pek kk, fakat yalnz bir ahsa
nisbeten byk eserlere vasta olur. Mneviyatta ise, eseri
hrikulde derecesine isd eder.
Hem de tenkitleri ok keskinlemitir, karsna kan
kir paralanr, sner. Ehakk aramakla bazan hakk da
kaybeder. Hakta ittifak, ehakta ihtilf olduundan, bence
ok defa hak, ehaktan ehaktr. Ehakkn mddet-i taharrsi
zamannda, btln vcuduna bir nevi msamaha var. Yani,
bazan hasen, ahsenden ahsendir.
S - Biri dese, Bu hadisi kabul etmem nasldr?
C - Bazen adem-i kabul, kabul- ademle iltibas olunur.
ok hatiata mncer olur. Hlbuki, adem-i kabul, adem-i
delil-i sbut onun delilidir. Kabul- adem, delil-i adem
ister. Biri ek, biri inkrdr. Mesel, bir hadisin kabul,
adem-i kabul, kabul- ademi vardr.
Birincisi: Burhan bir czibe ister.
kincisi: Kaziye-i tasdikdeil, belki cehldir.
ncs: Red ve inkr olduundan, burhan ve ispat
ister. O neydir. Ney kolayca ispat edilmez. Belki butlan-
mn ile binefsih mnte olur.
S - Tenkidi nasl gryorsun? Hususan umur-u
diniyede...
C - Tenkidin siki, ya nefretin teefsidir, veya efkatin
tatminidir. (Dostun veya dmann aybn grmek gibi.)
Shhat ve fesada muhtemel bireyde kabule temayl ve
tercih efkatten; redde temayl ve tercihvesvese
olmazsanefretten geldiine ayardr.


1
Sik-i tenkit, ak- hak ve arzu-yu tenzih-i hakikat
olmal. Selef-i Salihnin tenkitleri gibi...
S - Zlim gvurlarn bu kadar propagandalarna nasl
mukabele edilmeli?
C - Propaganda, sabkan tezyif ettiim zlim cerbezenin
veled-i nmeruudur. Ona mukabele, o yalanc silhla
olmamal, belki sdk ve hak ile olmal. Bir tane sdk, bir
harman yalan yakar.

2


3
Maziye, mesaibe kader nazaryla ve mstakbele,
masiye teklif noktasndan bakmak lzmdr.
aresi bulunan eyde acze, aresi bulunmayan eyde
ceza iltica etmemek elzemdir.
1. Rza gz, ayplara kar krdr. Kem gz ise kusurlar aratrr. Ali
Mverd, Edebd-Dny ved-Dn,s.10; Dvn-, s.91.
2. (Reslm) sen Allah de, sonra brak onlar saplandklar batakta
oynayadursunlar. Enm Sresi, 6:91.
3. Gerek hile, hileleri terk etmektir.
Hads bir hakikat
S - Hazret-i Azrail birdir, bir anda, her yerde eceli
gelenlerin ruhunu kabzeder. Hazret-i Cebrail, Sidretl-
Mntehda sret-i hakikiyesinde olduu anda, Dhye veya
bakasnn sretinde, meclis-i Nebevde iman ve slmn
erknn soruyor veya tebli eder. Daha, yalnz Allah bilir,
ka yerlerde bulunuyor. Hazret-i Peygamber (a.s.m.) demi:
1
u srrna binaen,
avam- mmetten binlere, bir anda menmen ve havassa
yakazaten ve kefen temessl ve umum mmetin
salvatnn istim ve hirette umumla grmesi ve
efaati; hem de bir vel, bir anda pek ok yerlerde
mahedesi gibi srlarn miftah nedir?
1. Beni ryada gren, hakikaten beni grmtr. Buhar,lim: 38; Mslim,
Rya: 10-11; Tirmiz, Rya: 4.
C - Bir nurnnin timsali, onun hsiyetine maliktir; hem
gayr deildir. u leme kar alan lem-i suver ve
mislin bir penceresi olan ecsam- effafeden yineler,
ecsam- kesifenin hssasz eklini alr; fakat, nurnnin
timsaliyle beraber hssa-i ztiyesini de alr.
Mesel, bir adam, binler ayna ortasnda dursa, her bir
aynada ayn ahsbulunur; fakat, ruhsuz, hissiz, kirsiz
birer ahstr.
Lkin ems binler aynada temessl etse, her bir
timsalendan emsin azamet-i mahiyetine ve mertebe-i
kemline mlik deilse de, lkin emsin hissi hkmnde
olan harareti, hayat hkmnde olan ziyas, akl hkmnde
olan tenviri, havass- selseyi camidir. Nurnnin timsali
hayy- murtabittir. Kesin timsali, meyyit-i mteharriktir.
Ruh, en mnevver bir nurdur. Tahdidi kabul etmeyen
lem-i mislin pencerelerinde temger bir ruhun gayr-
mahsr timsalleri de birer ruh-u mtecessittir. Havassna
maliktir, onun gayr deillerdir.
Bedizzaman Said Nurs
Takdim
Bu Hutuvt- Sitte adl eser, stad Bedizzaman Said
Nurs tarafndan 1920-1923 yllarnda stanbulun igali
srasnda yazlp igalcilere kar gizliceneredilmi ve el
altndan datlmtr.
Eser, ayn zamanda Arapa olarak da Evkf- slmiye
Matbaasnda 1336 Rumve 1338 Hicr 1920 ylnda
tabedilen Snhat adl eserin son ksmna konularak
neredilmitir.
O dehetli gnlerde Anadolunun drt bir yan igalci
kuvvetlerle sarldbir srada, bata ngiliz olarak
istilaclarn yzlerine tkrrcesine matbaa lisnyla,
slmn izzet ve ereni haykran ve ehmet-i imaniyesini
ekinmeden izhar eden kahraman stadn, binler
mehasin-i ulviye ve hizmet-i liyesine yalnz u kk
kitap dahi bir parlak yinedir.
Bu tarihten sonra bata Anadolu ve lem-i slmda ve
ta lem-i insaniyetin her tarafnda iman ve Kurn
hakikatlerini delil-i akliye ve mantkiyeile ispat ve izah
eden ve Kurn- Hakmin bu asrn fehmine bir dersi olan
Risale-i Nuru telif ve neredecek olan Hazret-i
Bedizzamann, bu Hutuvt- Sitteyi telinden evvel,
Birinci Harb-i Umumye arkta talebeleriyle birlikte
gnll alay kumandan olarak itirak edip, Rus ve
Ermenilere kar etin muharebeler yapp, talebelerinin
ksm- zamn ehid verdikten ve iki sene kadar Rusyada
esir kaldktan sonra esaretten dnp stanbulda Erkn-
Harbiye Riyasetinin iaryla Drl-Hikmetil-slmiye
azalnda bulunup ve bu arada, Arapa Mesnev-i
Nuriyede cem edilen Arab risalelerini, Trke, manzum
Lemeat ve Nokta gibi risaleleri telif ve nerettikten sonra,
bilahre bu Hutuvt- Sitte eserini igalcilere kar gizlice
tab ve neretmitir.
Hazret-i stad, hayatnn son senelerinde yanna gelen
bilhssa resm zevattan ziyaretilere ve baz mebuslara,
Risale-i Nur hizmetinde msbet hizmet dersini verirken,
Eski Said hayatndan bahisle, tek bayla drt cebbar
kumandanlara mukabele ettiini ifade ve beyan ederdi. Ve
o zamandaki harika cesaret ve ehmetini zikretmesiyle,
imdiki Risale-i Nur neriyat ve hizmeti ve Nur Talebeleri
cmiasyla yapt msbet harekete, o gnk tavrn kyas
ederek delil gsterirdi. Mesel, EmirdaLhikasnn en
sonunda derc edilen, talebelerine en son dersinde:
Bizim vazifemiz msbet hareket etmektir. Menf
hareket deildir. Rza-y lhye gre srf hizmet-i
imaniyeyi yapmaktr, vazife-i lhiyeye karmamaktr.
Bizler syii muhafazay netice veren msbet iman
hizmeti iinde her bir skntya kar sabrla, krle
mkellez.
Mesel, kendimi mislalarak derim: Ben eskiden beri
tahakkme ve terzile kar boyun ememiim. Hayatmda
tahakkm kaldrmadm, birok hdiselerle sabit olmu.
Mesel, Rusyada kumandana ayaa kalkmamak, Divan-
Harb-i rfde idam tehdidine kar mahkemedeki paalarn
suallerine be para ehemmiyet vermediim gibi, drt
kumandanlara kar bu tavrm, tahakkmlere boyun
emediimi gsteriyor. Fakat bu otuz senedir msbet
hareket etmek, menf hareket etmemek ve vazife-i
lhiyeye karmamak hakikati iin, bana kar yaplan
muamelelere sabrla, rza ile mukabele ettim. Cercis
Aleyhisselm gibi ve Bedir, Uhud muharebelerinde ok
cefa ekenler gibi, sabr ve rza ile karladm...
demektedir.
Hem Emirda Lhikas mektuplarndan birinde bu
Hutuvt- Sitteden bahisle:
...Salisen: Dnk gn yanma gelen mhim bir resm
memura byle syledim ki: Eski Saidin sergzete-i
hayatndan harika vaka, imdi tahakkuk etmi ki,
ileride kacak Risale-i Nurun kerameti imi. yle ki:
31 Mart hdisesinde Hareket Ordusunun
Bakumandan Mahmud evket Paabana kar fazla
hiddetli iken ve Divan- Harb-i rfde beni muhakeme
ettikleri gn, on be adam karmda daraacnda asl bir
vaziyette Divan- Harb-i rf Reisi Hurid Paa benden
sordu: Sen eriat istedin mi? te eriat isteyenler byle
aslrlar.
Ben de eriatn bir meselesine bin ruhum olsa feda
ederim dediim hlde ve beni mahkm etmeye pek ok
esbapmuhbirlerin iftiralarylavarken, benim mstesna
bir srette mttekan beraatime karar vermeleri..
Hem eski Harb-i Umumnin nihayetinde, stanbulda
ngilizlerin Bakumandannn eline benim ngilizaleyhine
iddetli yazdm Hutuvt- Sitte ve Bapapazna
tahkirkrne szlerim eline getii hlde, beni mahvetmek
yzde yz ihtimali varken, hiddetini geri alp ilimemesi...
Hem Ankarada, divan- riyasetinde pek ok mebuslar
varken Mustafa Keml iddetli bir hiddetle divan-
riyasetine girip, bana kar bararak: Seni buraya ardk
ki, bize yksekkir beyan edesin. Sen geldin, namaza dair
eyler yazp iimize ihtilf verdin. Ben de onun hiddetine
kar dedim: Namaz klmayan haindir, hainin hkm
merduddur. Dehetli bir put krdm.
Hazr mebus dostlarm tel ettikleri ve herhalde beni
ezeceklerini tahminettikleri srada, bana kar bir nevi
tarziye verip o mecliste hiddetini geri almas, det
dehetli bir kuvveti ve hakikati hissedip geri ekilmesi,
ikinci gn husus riyaset odasnda, Hcumat- Sittenin
Birinci Desise iinde bulunan Mesel, Ayasofya Camii
ehl-i fazl ve kemlden, il hir... cmlesinden balayan, ta
kinci Desiseye kadar, bir saat tamamen ona syledim.
Btn hissiyatn ve prensibini rencide ettiim hlde
bana ilimemesi, hatta taltime ok almas, katiyen bu
cebbar kumandanlarn bu acip hletleri, deta Eski
Saidden korkmalar, phesiz ki Risale-i Nurun, ileride
kahraman akirtlerin ahs- mnevsinin harika bir kuvveti
ve Risale-i Nurun parlak bir kerametidir.
Harb-i Umumde malbiyetimizden dolay fazla
mteessir olduunuzu gryoruz diyenlere cevaben,
Ben kendi elemlerime tahamml ettim; fakat, ehl-i
slmn eleminden gelen teellmat beni ezdi. lem-i
slma indirilen darbelerin en evvel kalbime indiini
hissediyorum. Onun iin bu kadar ezildim. Fakat bir k
gryorum ki, o elemlerimi unutturacak inaallah diyerek
tebessm eylerdi.
stanbulda en byk ve en ehemmiyetli ve tesirli
hizmet-i vataniye ve milliyesinden birisi de Hutuvt- Sitte
adl eseriyle gaddar zlimlerin yzlerine tkrp, izzet-i
diniyeyi ve eref-i slmiyeyi muhafaza etmesidir.
stanbulun yabanclar tarafndan igali sralarnda, ngiliz
Anglikan Kilisesinin, Meihat-i slmiyeden sorduu alt
sualine, alt tkrk mnsnda verdii mkul ve sert
cevaplar, onun derece-i cesaret ve kemlt ve ecaatn
ilen gstermektedir.
...ngilizBakumandanna bu eser gsterilir ve
Bedizzamann btn kuvvetiyle aleyhte bulunduu
kendisine ihbar edilir. O cebbar kumandan, idam kararyla
vcudunu ortadan kaldrmak istedi ise de, fakat kendisine,
Bedizzaman idam edilirse btn ark Anadolu ngilize
ebediyen adavet edecei ve airetler her ne pahasna
olursa olsun isyan edecekleri sylenmesi zerine birey
yapamaz.
stanbulda, ngilizler desiseleriyle eyhlislm ve dier
baz ulemay lehlerine evirmeye almalarna mukabil,
Bedizzaman, Hutuvt- Sitte adl eseri ve stanbuldaki
faaliyetiyle ngilizin, lem-i slm ve Trkler aleyhindeki
mstemlekecilik siyasetini ve entrikalarn, tarih
dmanln etrafa nerederek, Anadoludaki Mill
Kurtulu Hareketini desteklemi, bu hususta en byk
millerden birisi olmutu.
Bu hizmetine dair kendi ifadesinden bir para:
Bir zaman ngilizdevleti, stanbul Boaznn toplarn
tahrip ve stanbulu istil ettii hengmda, o devletin en
byk daire-i diniyesi olan Anglikan Kilisesinin Bapapaz
tarafndan, Meihat- slmiyeden din alt sual soruldu.
Ben de o zaman, Drl-Hikmetil-slmiyenin zs idim.
Bana dediler: Bir cevap ver. Onlar, alt suallerine alt
yzkelime ile cevap istiyorlar. Ben dedim: Alt yz kelime
ile deil,alt kelime ile deil, hatta bir kelime ile deil,
belki bir tkrklecevap veriyorum. nk o devlet, ite
gryorsunuz, ayan boazmzabast dakikada, onun
papaz marurane stmzde sual sormasna kar yzne
tkrmek lzm geliyor... Tkrn o ehl-i zulmn o
merhametsiz yzne! demitim.
te muhtevas kk fakat zaman ve zemindeki neri
ve zuhuru itibariyle gayet ehemmiyetli ve Hazret-i stad
Bedizzamann bu millet ve memleket-i slmiyenin
mdafaa, muhafaza, istikll ve istikbali iin feveran eden
hamiyet-i liyesini gstermesi noktasndan byk olan bu
Hutuvt- Sitte eserini, yaayan ebed bir tarih mnsyla
yeni nesillerin nazar- dikkatine arz ediyoruz.
Hizmetinde bulunan talebeleri
Hutuvt- Sitte


1
1. eytann izini takip etmeyin. Bakara Sresi, 2:168, 208; Enm Sresi,
6:142.
Her bir zamann ins bir eytan vardr. imdi beerde
insan sretinde eytann vekili olan ruh-u gaddar,
tnekrane siyasetiyle cihann her tarafna kundak sokan
el-hannas, alt hutuvtyla lem-i slm ifsad iin
insanlarda ve insan cemaatlerindeki habis menbalar ve
tabiatlarndaki muzr madenleri, il propaganda ile
ilettiriyor, zayf damarlar buluyor.
Kimi(nin) hrs- intikamn, kimi(nin) hrs- chn,
kimi(nin) tamahn, kimi(nin) humkunu, kimi(nin)
dinsizliini, hatta en garibi, kimi(nin) de taassubunu iletip
siyasetine vasta ediyor.
BRNC HATVES: Der veya dedirir:
Siz kendiniz de dersiniz ki: Musibete mstehak
oldunuz. Kader zlim deil, adalet eder. yleyse, size kar
muameleme raz olunuz.
u vesveseye kar demeliyiz: Kader-i lhi isyanmz
iin musibet verir. Ona rzadde olmak, o gnahtan tevbe
demektir. Sen ey melun! gnahmz iin deil,
slmiyetimiz iin zulmettin ve ediyorsun. Ona rza veya
ihtiyarla inkyad etmeknez billhslmiyetten
nedamet ve yz evirmek demektir.
Evet ayn eyihem musibettirAllah verir, adalet
eder. nk gnahmza, errimize zecren ondan
vazgeirmek iin verir. O eyi ayn zamanda beer verir,
zulmeder. nk, baka sebebe binaen ceza verir. Nasl ki
dman- slm, ayn eyi bize icra ediyor. nk
Mslmanz.
KNC HATVES: Der (ve dedirtir):
Baka krlere dost olduunuz gibi bana da dost ve
taraftar olunuz. Neden ekiniyorsunuz?
u vesveseye kar deriz:
Muavenet eli(ni) kabul etmek ayrdr. Adavet eli(ni)
pmek de ayrdr. Bir krin her bir sfat kr olmak ve
kfrnden neet etmek lzm olmadndan, slmn eski
ve mtecaviz bir dmann def iin, bir kr muavenet
eli(ni) uzatsa, kabul etmek slmiyete hizmettir.
Senin ise, ey kr-i melun, senin kfrnden neet eden
teskinkabul etmez husumet elini pmek deil, temas
etmek de slmiyete adavet etmek demektir.
NC HATVES: Der (veya dedirtir):
imdiye kadar sizi idare edenler fenalk ettiler,
kartrdlar. yleyse bana raz olunuz.
Bu vesveseye kar deriz:
Ey el-hannas! Onlarn fenalklarnn asl sebebi de
sensin. lemi onlara darlatrdn, damar- hayat kestin,
evld- nmeruunu onlara kartrdn. Dinsizlie sevk
ederek dini rvet isterdin. Onlara bedel seni kabul etmek,
yalnz mteneccis su ile necis olmu bir libas, hnzrn
bevliyle ykamak demektir. Sen yalnz hayvancasna
muvakkat bir hayat- selneyi bize brakyorsun; insanca,
slmca hayat ldryorsun. Biz ise heminsancasna, hem
Mslmancasna yaamak istiyoruz. Senin ramna
yaayacaz!
DRDNC HATVES: Der (veya dedirtir):
Sizi idare eden ve bana muhsm vaziyetini alanlarki
Anadoludaki sergerdeler(i)dirmaksatlar bakadr.
Niyetleri din ve slmiyet deildir.
u vesveseye kar deriz:
Vesilelerde niyetin tesiri azdr. Maksadn hakikatini
tayir etmez. nk maksut, vesilenin vcuduna terettp
eder; iindeki niyete bakmaz.
Mesel, ben bir dene veya su bulmak iin bir kuyu
kazyorum. Biri geldi, kendini saklamak veya orada
muzahrafatn defnetmek iin, bana yardm ederek kazd.
Suyun kmasna ve dene bulunmasna niyeti tesir etmez.
Su, iline, kazmasna bakar, niyetine bakmaz. Bunun gibi,
onlar bizi Kbeye gtryorlar.
Kurn yksek tutmak istiyorlar. Btn felketimizin
menba olan Avrupa muhabbetine bedel, husumetini esas
tutuyorlar. Niyetleri ne olursa olsun, bu maksatlarn
hakikatini tayir edemez.
BENC HATVES: Der:
rade-i Hilfet, siyasetimin lehinde kt.
u vesveseye kar deriz:
Bir ahsn arzu-yu ztsi ve emr-i husussi bakadr,
mmet namna emin olarak deruhte ettii emanet-i
Hilfetten hasl olan ahsiyet-i mneviyenin iradesi
bambakadr. Bu irade bir akldan kp, bir kuvvete istinad
ederek, lem-i slmn maslahatn takip eder. Akl ise,
r-y mmettir; senin vesvesen deil. Kuvveti msellh
ordusu, hr milletidir; senin snglerin deildir. Maslahat
da muhitten merkeze nazar edip slm iin faide-i uzmya
tercih etmektir. Yoksa, aksine olarak merkezden muhite
bakmakla lem-i slm bu devlete, bu devleti de
Anadoluya, Anadolu(yu) da stanbula, stanbulu da
hnedn- Saltanata tearuz vaktinde feda etmek gibi
hod-endine kir ve irade, deil Vahdeddin gibi
mtedeyyin bir zt, hatta en fcir bir adam da, yalnz ism-i
hilfeti tad iin ihtiyaryla etmez. Demek, mkrehtir. O
halde ona itaat, adem-i itaattir.
ALTINCI HATVES: Der ki:
Bana kar mukavemetiniz beyhudedir. Mttekiniz
beraberken yapamadnz eyi imdi nasl yapacaksnz?
u vesveseye kar deriz:
En ziyade hileve tne kuvvetiyle ayakta duran azametli
kuvvetin bizi yese drmyor.
Evvel: Hile ve tne, perde altnda kaldka tesir eder.
Zhire kmakla is eder, kuvveti sner. Perde yle
yrtlm ki, senin yalan, hile, tne(n) hezeyana,
maskarala inklp edip akim kalyor. Bu defaki
Anadoluya kar...... gibi...
Saniyen: O kof kuvvetin yzde doksan sana kar itilf
kabul etmez. Muhsm bir cereyan, atlete mahkm
ediyor. Fazla kalan kuvvetinle dert ve dermanda mterek
olan lem-i slm susturacak, depretmeyecek derecede
eski(si) gibi bir istibdat altnda tutmaya ihtimal versen,
eytan iken eein eei olursun!
HAYE-1*
Haiye-1
*
Hey ekpek'l-kpek! Kpekten tekepkp etmi kpek!
Salisen: Madem ki ldryorsun. lmek iki sretledir:
Birinci sret: Senin ayana dmek, teslim olmak
sretinde ruhumuzu, vicdanmz ellerimizle ldrmek,
cesedi de gya ruhumuza ksasen sana telef ettirmektir.
kinci sret: Senin yzne tkrmek, gzne tokat
vurmakla ruh ve kalbimiz sa kalr, ceset de ehit olur.
Akide faziletimiz tahkir edilmez; slmiyetin izzetiyle
istihza edilmez.
Elhasl: slmiyet muhabbeti, senin husumetini istilzam
eder. Cebrail, eytan ile baramaz.
Siyasetimizde en acnacak, en ebleh bir akl varsa, o da
ylelerin akldr ki, (...) milletinin ihtiras ve menfaatini,
slmiyetin menfaat ve izzetiyle kabil-i tevk gryor.
Burada en sel ve en ahmak kalb, ylelerin kalbidir ki,
hayat onun himayeti altnda kabul eder. Hayatmz onun
himayeti altnda kbil gryor.
HAYE-2**
nk, yle bir
arta hayatmz tlik ediyor ki, muhal ender muhaldir.
Haiye-2
**
Allah kimseyi artmasn, artrsa srndrmesin,
srndrrseektirmesin, ektirirse rezil etmesin, rezil ederse perian
etmesin,perian ederse sersem, vre etmesin.
Der: Yaaynz. Fakat bir tek adam bana hynet etse
yakarm, ykarm!
ayet bir adam hakka sadakatnamna onun krane
zulmne kar hynet etse, Ayasofyaya iltica etse,
milyarlara deer o mukaddes binay harap eder. Veyahut,
bir kyde ona bir hain bulunsa, oluk ocuuyla
mahvetmek, veya bir cemaatte ona muzr biri varsa
cemaati ifn etmek, her vakit kendinde selhiyet gryor.
Lnet o medeniyete ki, ona o salhiyeti vermi! Acaba,
btn millet bir kalbdehem mnafk, haner-i
zulmnden mtelezziz olacak ahmak bir kalbde
ittifakndan daha muhal ne var?
eytan gibi hasis hisleri, fena ahlklar teci ve himaye
eder, iyi hisleri sndrr. Hem insan, slm hayat men
etmekle beraber, muvakkat hayvan bir hayat, iki genc-i
mcehhez, peneli; ekseriyeti kazanmak iin, imhay esas
program yapm, iki kelbi iki cierimize musallat ederek
bizi silhtan tecrit ediyor. te onun himayeti, ite
hayatmz!
O hasm, gsterdii kin ve husumet harpten neet etme
deildir. Harpten olsayd, tabi malbiyetimizle sairlerin
husumeti gibi sknet bulurdu. Hem hasmn, uzakta irkin
yzndeki riyakrane izgileri gzel zannedilirdi. Yaknda
grenler, inaallah daha aldanmaz.


1
1. Zaruretler, yasaklar mbah kld gibi zorluklar da kolaylatrr.
Korkaklkta darb- mesel hkmnde olan tavuk,
ocuklar yannda iken efkat- cinsiye sebebiyle camusa
saldrr. te dehetli bir cesaret...
Hem darb- meselolmu: Kei kurttan havf, ztrar
vaktinde mukavemete inklp eder. Boynuzu ile kurdun
karnn deldii vkidir. te harika bir ecaat
Ftrmeyeln mukavemetszdur. Bir avu su, kaln bir
demir glle iinde atlsa, kta soua maruz braklsa,
meyl-i inbisat demiri paralar.
Evet, efkatli tavuk cesareti, hamiyetli kei ztrar
ecaati gibi, ftr bir heyecan demir gllede su gibi, zulmn
burudetli husumet-i krnesine maruz kaldka hereyi
paralar. Rus mojikleri buna ahittir.
Bununla beraber, imann mahiyetindeki hrikulade
ehmet, izzet-i slmiyetin tabiatndaki lem-pesend
ecaat, uhuvvet-i slmiyenin intibahyla her vakit
mucizeleri gsterebilir.
Bedizzaman Said Nurs

1
1. Her trl noksan sfatlardan yce olan Allahn adyla.
Yarm asr evvel tabedilen bu mdafaay, imdi bu asra
daha muvafk grdk. Gya o zamandan elli sene sonra bir
hiss-i kablelvuku ile bir nevi ihbar- gayb olarak hayat-
itimaiyeyi alkadar eden ok hakikatlere temas ettiinden
neredildi.
Eserin krk be sene evvel (1327) tabndaki
fade-i Nir
Ahmed Rmizder:
YZ YRM senesi zarfnda idi ki, arkn yaln,
sarp, henn mver-i evhik-i cibalinde tul etmi Said
Nurs isminde nevdir-i hilkatten mdud bir atepre-i
zeknn stanbul fknda ryet edildii haberi etrafa
aksetmi ve ftraten mtecessis olan baz kimseler o
harika-i ftrat peyapey grdke, mder-i hilkatin hazin-i
l-tefnsndaki sehaveti bir trl hazmedemeyenler, ark
Anadolu kyafetinde, o al ve alvar altnda yle bir
kanun-u dehnn ihtifa edebileceini bir trl
anlayamayarak, bir ksm adamlar ona, mecnun
demilerdi.
Said Nurs, lvki ifrat- zek itibaryla hudud-u
cnunda idi. Fakat, yle bir cnun ki, Onun ulv ruh ve
keml-i aklna iarettir diye bir zt u msralarnda
tercman- zan olmutur:
Cnun, bamda yanar ate-i maldir,
Cnun, bamda benim bir zek-i ldir.
Benim cnunuma rehber ziya-y ulviyet,
Benim cnunumu bekler azm bir niyet.
Evet, Said Nurs stanbula, rezr vilyt- arkiyenin
maarifsizlikle ldrlmek istenilen Yldz siyasetlerine
istikamet vermek azmiyle gelmiti. Daha stanbula
gelmeden, Vandan, Bitlisten, Mardinden defaatla
nefyolmasndan, stanbula gelmesiyle beraber, merhum
Sultan Abdlhamid tarafndan sret-i ciddiyede tarassut
altna aldrld. Birka kere tevkif edildi. Nihayet birgn
geldi, Said Nursyi skdara, Toptana yolladlar. nk
hapishanede ikaz edilecek kimseler bulunmak
muhtemeldi. Tmarhaneden ikide bir kartlyor; maa,
rtbe tebir ediliyor; Hazret-i Said, Ben memleketimde
mektep-medrese atrmak zere geldim, baka bir dileim
yoktur. Bunu isterim, baka birey istemem diyordu.
Tbir-i harle, Bedizzaman iki ey istiyordu: Vilyat-
arkyenin her tarafnda mektepler, medreseler atrmak
istiyor ve baka birey almamak istiyordu.
Ar- kanaat oldu behit-i gna bize,
Biz etmeyiz zemn-i mdrya ol emin.
Mansblarn, makamlarn en blendidir,
Hizmet-i imanile syi ve saadeti temin.
ehzadebanda emtetle konferans verildii gece,
keml-i mehabetle sahneye kp irad ettii nutk-u beli-i
btarafane, Saidin ihata-i ilmiyesi kadar hamaset ve
fedakrlkta da ileri olduunu teyid eder. Gerek o gece,
gerek menhus 31 Martta cihandeer nasihatleriyle ortaya
atlan hoca-i dnya, byle tehlikeli bir anda vcud-u
kymetdarnn syaneti, nefean lilumum elzem olduu
halde ve ihtar edildii zaman, En byk ders, doruluk
yolunda lmn istihkar dersi vermektir; Yerinde
lmek iin bu hayat lzmdr krine kar,
Ainayz, bize bgnedir endie-i mevt.
Adl hak uruna nezreylemiiz cnmz.
Olur bize b- hayat, ate-i seyyl-i memat.
msr ile mukabele ederdi.
Said-i hyrn safvet-i ruhunu, besalet ve ecaatini,
fedakrlndaki nihayetsizliini anlamak ve ona
balanmak iin, lisn- hamasetinden bu mezkr msr
dinlemek kifayet eder.
Bedizzamana zurafdan biri bir gn irfanyla
mtenasip bir esvap iktisa lzumundan bahseder.
Marn ileyh de, Siz Avusturyaya gya boykot
yapyorsunuz; hem onun yollad kalpaklar giyiyorsunuz.
Ben ise btn Avrupaya boykot yapyorum;
HAYE-1
onun
iin yalnz memleketimin madd ve mnev mmultn
giyiyorum buyurmutur.
Haiye-1 Otuz sene cebirve ikenceler altnda sktrld halde, hibir defa
Avrupa apkasn bana koymad.
Elyevm, Said Nurs memleketine dnd. Karm
stanbulun hav-i gll gndan ve tezviratndan ve
bedraka-i efkr olmak lzm gelen gazetecilerin bazlarnn
btn fenalklara bd ve btn felketlerin mvellidi
olduklarn grerek, bu derece ak cinayetlere tahamml
edemeyerek meyus ve mteessir, vahetzr fakat mnis,
vefakr ve nmusperver olan dalarna dnd. sabet etti.
Kim bilir, belki en byk icraatndan biri de budur.
Niri
Ahmet Rmiz
(Rahmetullahi aleyh)
Krk alt sene evvel tab edilen
1
ki Mekteb-i Musibetin
ehadetnamesi

2

3
Mukaddime
1. Bu tarih 1954 senesine aittir.
2. Her trl noksan sfatlardan yce olan Allah'n adyla.
3. "Hibir ey yoktur ki Allah' hamd ile tesbih etmesin." sr Sresi, 17:44.
VAKT K HRRYET divanelikle yd olunurdu; zayf
istibdat tmarhaneyi bana mektep eyledi. Vakt ki itidal,
istikamet; irtica ile iltibas olundu; Merutiyette iddetli
istibdat, hapishaneyi mektep yapt.
Ey u ehadetnamemi temaa eden zevat! Ltfen ruh ve
hayalinizi misareten, yeni medeniyete karm asab bir
bedev talebenin hl-i ihtillde olan ceset ve dimana
gnderiniz. Ta tahtie ile hatya dmeyiniz.
31 Mart Hdisesinde Divan- Harb-i rfde dedim ki:
Ben talebeyim. Onun iin hereyi mizan- eriatla
muvazeneediyorum. Ben milliyetimizi, yalnz slmiyet
biliyorum. Onun iin hereyi de slmiyet nokta-i
nazarndan muhakeme ediyorum.
Ben hapishane denilen lem-i berzahn kapsnda
dururken ve daraac denilen istasyonda hirete giden
imendiferi beklerken, cemiyet-i beeriyenin gaddarane
hallerini tenkit ederek, deil yalnz sizlere, belki bu
zamandaki nev-i ben beere irad ettiim bir nutuktur.
Onun iin,
4
srrnca, kabr-i kalbden
hakaik plak kt; nmahrem olan kimseler nazar
etmesin. hirete keml-i itiyak ile mheyyaym. Bu
aslanlarla beraber gitmeye hazrm. Nasl ki, bir bedev
garaipperest, stanbulun acaip ve mehasinini iitmi, fakat
grmemi; nasl keml-i hhile grmeyi arzu eder! Ben de
marez-i acaip ve garaip olan lem-i hireti, o hhile
grmek istiyorum. imdi de yleyim. Beni oraya
nefyetmek, bana ceza deil! Sizin elinizden gelirse, beni
vicdanen tzib ediniz! Ve ill baka sretle azap, azap
deil, benim iin bir andr!
1. O gn ki, btn srlar ortaya serilir. Trk Sresi, 86:9.
Bu hkmet zaman- istibdatta akla husumet ederdi.
imdi de hayata adavet ediyor. Eer hkmet byle olursa,
yaasn cnun! Yaasn mevt! Zlimler iin de yaasn
Cehennem! Ben zaten bir zemin istiyordum ki, efkrm
onda beyan edeyim. imdi bu Divan- Harb-i rf iyi bir
zemin oldu.
Bidayetlerde herkesten sual olunduu gibi, Divan-
Harpte bana da sual ettiler: Sen de eriat istemisin.
Dedim: eriatn bir hakikatine bin ruhum olsa feda
etmeye hazrm. Zira, eriat, sebeb-i saadetve adalet-i
mahz ve fazilettir. Fakat ihtillcilerin isteyii gibi deil.
Hem de dediler: ttihad- Muhammediyeye (a.s.m.)
dahil misin?
Dedim: Maaliftihar! En kk efradndanm. Fakat,
benim trif ettiim vecihle... Ve o ittihaddan olmayan,
dinsizlerden baka kimdir, bana gsterin.
te o nutku imdi nerediyorum. Ta ki, Merutiyeti
lekeden ve ehl-i eriat meyusiyetten ve ehl-i asr tarih
nazarnda cehil ve cnundan ve hakikati evham ve
pheden kurtaraym. te balyorum:
Dedim: Ey paalar, zabitler!
Hapsimi iktiza edencinayetlerin icmali:


Yani, medar- iftiharm olan mehasinim, imdi gnah
saylyor. Artk nasl itizar edeyim, mtehayyirim.
Mukaddime olarak sylyorum: Mert olan cinayete
tenezzl etmez. ayet isnadolunsa cezadan korkmaz. Hem
de haksz yere idam olunsam, iki ehidsevabn kazanrm.
ayet hapiste kalsam, byle hrriyeti lfzdan ibaret
bulunan gaddar bir hkmetin en rahat mevkii hapishane
olsa gerektir. Mazlumiyetle lmek, zlimiyetle yaamaktan
daha hayrldr. Bunu da derim ki:
Siyaseti dinsizlie let yapan baz adamlar, kabahatini
setriin bakasn irtica ile ve dinini siyasete let yapmakla
itham ederler. imdiki hayeler eskisinden beterdirler.
Bunlarn sadakatine nasl itimad olunur? Adalet onlarn
szlerine nasl bina olunur?
Hem de cerbeze ile, insan adalet yaparken zulme
dyor. Zira insan kusursuz olmaz. Fakat uzun zamanda
ve efrad- kesre iinde ve tahalll- mehasinle tdil
olunan mteferrik kusurlar cerbeze ile cem edip bir
zaman- vhidde bir ahs- vahidden sudurunu tevehhm
ederek edid cezaya mstehak grr. Hlbuki bu tarz, bir
zulm- edddir.
imdi gelelim on bir buuk cinayetlerimin tddna:
BRNC CNAYET: Geen sene bidayet-i Hrriyette
elli-altm telgraf umum ark airetlerine Sadret
vastasyla ektim. Meli u idi:
Merutiyetve kanun-u esas iittiiniz mesele ise,
hakik adalet ve meveret-i eriyeden ibarettir; hsn-
telkki ediniz. Muhafazasna alnz. Zira dnyev
saadetimiz Merutiyettedir. Ve istibdattan herkesten ziyade
biz zararddeyiz.
Her yerden bu telgraarn cevab, mspet ve gzel
olarak geldi. Demek vilyat- arkiyeyi tenbih ettim, gal
brakmadm. Ta yeni bir istibdat onlarn gaetinden
istifade etmesin. Neme lzm demediimden cinayet
iledim ki, bu mahkemeye girdim.
KNC CNAYET: Ayasofyada, Bayezidde, Fatihte,
Sleymaniyede umum ulema ve talebeye hitaben
mteaddit nutuklarla eriatn ve msemm-y merutiyetin
mnasebet-i hakikiyesini izah ve terih ettim. Ve
mtehakkimane istibdadn eriatla bir mnasebeti
olmadn beyan ettim. yle ki:
1
hadisinin srryla, eriat leme
gelmi, ta istibdad ve zlimne tahakkm mahvetsin.
1. Milletin efendisi, onlara hizmet edendir. el-Marib, Cmiu-eml,1:450,
hadis no: 1668, el-Acln, Kefl-Haf, 2:463.
Herhangi bir nutuk irad ettimse, her bir kelimesine
kimsenin bir itiraz varsa, burhan- kat ile ispata hazrm.
Ve dedim ki: Asl- eriatn meslek-i hakiksi, hakikat-i
merutiyet-i meradr.
Demek merutiyeti, delil-i eriyeile kabul ettim. Baka
medeniyetiler gibi takld ve hilf- eriat telkki etmedim.
Ve eriat rvet vermedim. Ve ulema ve eriat,
Avrupann znun-u fsidesinden iktidarma gre
kurtarmaya altmdan cinayet ettim ki, bu tarz
muamelenizi grdm.
NC CNAYET: stanbulda yirmi bine yakn
hemehrilerimi, hamal ve galve safdil olduklarndan, baz
particiler onlar ifal ile vilyt- arkiyeyi lekedar
etmelerinden korktum. Ve hamallarn umum yerlerini ve
kahvelerini gezdim. Geen sene anlayacaklar sretle
merutiyeti onlara telkin ettim. u mealde:
stibdat, zulm ve tahakkmdr. Merutiyet, adalet ve
eriattr. Padiah, Peygamberimizin emrine itaat etse ve
yoluna gitse halifedir. Biz de ona itaat edeceiz. Yoksa,
Peygambere tbi olmayp zulmedenler, padiah da olsalar
haydutturlar. Bizim dmanmz cehalet, zaruret, ihtilftr.
Bu dmana kar sanat, marifet, ittifak silhyla cihad
edeceiz. Ve bizi bir cihette teyakkuza ve terakkiye sevk
eden hakik kardelerimiz Trklerle ve komularmzla
dost olup el ele vereceiz. Zira husumette fenalk var,
husumete vaktimiz yoktur. Hkmetin iine
karmayacaz. Zira, hikmet-i hkmeti bilmiyoruz.
te o hamallarn, Avusturyaya kar, benim gibi btn
Avrupaya kar
HAYE-1
boykotajlar ve en mevve ve
heyecanl zamanlarda klne hareketlerinde bu nasihatin
tesiri olmutur. Padiaha kar irtibatlarn tdil etmeye ve
boykotajlarla Avrupaya kar harb-i iktisad amaya
sebebiyet verdiimden, demek cinayet ettim ki, bu belya
dtm.
Haiye-1 Bedizzamana zurafdan biri, birgn, irfanyla mtenasip bir esvap
giymesi lzumundan bahseder. Marn ileyh de: Siz Avusturyaya gya
boykot yapyorsunuz; hem onun gnderdii kalpaklar giyiyorsunuz. Ben ise
btn Avrupaya boykot yapyorum. Onun iin yalnz memleketimin madd ve
mnev mamultn giyiyorum buyurmutur.
DRDNC CNAYET: Avrupa, bizdeki cehalet ve
taassup msaadesiyle, eriath ve kellistibdada
msait zannettiklerinden, nihayet derecede kalben
zlmtm. Onlarn zannn tekzip etmek iin,
Merutiyeti herkesten ziyade eriat namna alkladm.
Lkin yine korktum ki, baka bir istibdat tekrar o zann
tasdik eder diye, ne kadar kuvvetim varsa Ayasofya
Camiinde mebusana hitaben feryad ettim. Ve syledim ki:
Merutiyeti, meruiyet unvan ile telkki ve telkin
ediniz. Ta yeni ve gizli ve dinsiz bir istibdat, pis eliyle o
mbarei arazna siper etmekle lekedar etmesin.
Hrriyeti, db- eriatla takyid ediniz. Zira chil efrad ve
avam- nas kaytsz hr olsa, artsz tam serbest olsa, seh
ve itaatsiz olur. Adalet namaznda kbleniz drt mezhep
olsun. Ta ki namaz sahih ola. Zira, hakaik-i merutiyetin
sarahaten ve zmnen ve iznen drt mezhepten istihrac
mmkn olduunu dv ettim.
Ben ki, bir di talebeyim. Ulemaya farz olan bir vazifeyi
omuzuma aldm. Demek cinayet ettim ki bu tokad yedim.
BENC CNAYET: Gazeteler iki kyas- fsidcihetiyle
ve haysiyet krc bir neriyatla ahlk- slmiyeyi sarstlar.
Ve efkr- umumiyeyi perian ettiler. Ben de gazetelerle
onlar reddeden makaleler nerettim. Dedim ki:
Ey gazeteciler! Edipler edepli olmal; hem de edeb-i
slmiye ile mteeddib olmal. Ve onlarn szleri, kalb-i
umum-i mterek-i milletten btarafane kmal. Ve
matbuat nizamnamesini, vicdannzdaki hiss-i diyanet ve
niyet-i hlisa tanzim etmeli. Hlbuki, siz iki kys- fsidle,
yani taray stanbula ve stanbulu Avrupaya kyas
ederek efkr- umumiyeyi batakla drdnz. Ve ahs
garazlar ve kr-i intikam uyandrdnz. Zira, elifba
okumayan ocua felsefe-i tabiiye dersi verilmez. Ve
erkee tiyatrocu kar libas yakmaz. Ve Avrupann
hissiyat, stanbulda tatbik olunmaz. Akvmn ihtilf,
meknlarn ve aktrn tehlf, zamanlarn ve asrlarn
ihtilf gibidir. Birisinin libas, tekinin endamna gelmez.
Demek Fransz byk ihtilli, bize tamamen hareket
dsturu olamaz. Yanllk, tatbik-i nazariyat ve muktez-y
hli dnmemekten kar.
Ben ki mm bir kylym; byle cerbezeli ve
mualtal ve arazl muharrirlere nasihat ettim. Demek
cinayet iledim.
ALTINCI CNAYET: Ka defa byk itimalarda
heyecanlar hissettim. Korktum ki, avam- nas siyasete
karmakla asayii ihll etsinler. Trkeyi yeni renen
kyl bir talebenin lisnna yakacak lfzlarla heyecan
teskin ettim. Ezcmle, Bayezidde talebenin itimasnda ve
Ayasofya mevlidinde ve Ferah Tiyatrosundaki heyecana
yetitim. Bir derece heyecan teskin ettim. Yoksa bir frtna
daha olacakt.
Ben ki bedev bir adamm. Medenlerin entrikalarn
bildiim halde ilerine kartm. Demek cinayet ettim.
YEDNC CNAYET: ittim: ttihad-
Muhammed(a.s.m.) namyla bir cemiyet teekkl etmi.
Nihayet derecede korktum ki, bu ism-i mbarekin altnda
bazlarnn bir yanl hareketi meydana gelsin. Sonra
iittim: Bu ism-i mbareki baz mbarek zevt, (Sheyl
Paa ve eyh Sdk gibi ztlar) daha basit ve srf ibadete
ve Snnet-i Seniyyeye tebaiyete nakletmiler. Ve o siyas
cemiyetten kat- alka ettiler, siyasete karmayacaklar.
Lkin tekrar korktum, dedim: Bu isim umumun hakkdr,
tahsis ve tahdit kabul etmez. Ben nasl ki dindar mteaddit
cemiyete bir cihetle mensubum. Zira maksatlarn bir
grdm. Kezlik, o ism-i mbareke intisap ettim. Lkin
tarif ettiim ve dahil olduum ittihad- Muhammednin
(a.s.m.) tari budur ki:
arktan garba, cenuptan imale uzanan bir silsile-i
nuran ile merbut bir dairedir. Dahil olanlar da bu zamanda
yz milyondan ziyadedir. Bu ittihadn cihetl-vahdeti ve
irtibat, tevhid-i lhdir. Peyman ve yemini, imandr.
Mntesipleri, kl beldan dahil olan umum mminlerdir.
Defter-i esmlar da Levh-i Mahfuzdur. Bu ittihadn nir-i
efkr, umum ktb- slmiyedir. Gnlk gazeteleri de,
il-i kelimetullah hedef-i maksat eden umum din
gazetelerdir. Kulp ve encmenleri, cmi ve mescidler ve
din medreseler ve zikirhanelerdir. Merkezi de Haremeyn-i
erifeyndir. Byle cemiyetin reisi, Fahr-i lemdir. Ve
meslei, herkes kendi nefsiyle mcahede, yani ahlk-
Ahmediye (a.s.m.) ile tahallk ve snnet-i Nebeviyeyi ihy
ve bakalara da muhabbet veeer zarar etmezse
nasihat etmektir. Bu ittihadn nizamnmesi snnet-i
Nebeviyeve kanunnamesi evamir ve nevh-i eriyedir. Ve
kllar da berhin-i katadr. Zira, medenlere galebe
almak ikna iledir, icbar ile deildir. Taharr-i hakikat,
muhabbet iledir. Husumet ise, vahet ve taassuba kar idi.
Hedef ve maksatlar da, il-y kelimetullahtr. eriat da,
yzde doksan dokuz ahlk, ibadet, hiret ve fazilete aittir.
Yzde bir nispetinde siyasete mtealliktir; onu da ull-
emirlerimiz dnsnler.
imdiki maksadmz, o silsile-i nurnyi ihtizaza
getirmekle, herkesi bir evk ve hhi-i vicdaniye ile tarik-i
terakkde kbe-i kemlta sevk etmektir. Zira, il-y
kelimetullahn bu zamanda bir byk sebebi, maddeten
terakki etmektir.
te ben bu ittihadn efradndanm. Ve bu ittihadn
tezahrne teebbs edenlerdenim. Yoksa, sebeb-i
iftirakolan frkalardan, partilerden deilim.
Elhasl: Sultan Selime biat etmiim. Onun ittihad-
slmdaki krini kabul ettim. Zira, o vilyt- arkiyeyi ikaz
etti. Onlar da ona bat ettiler. imdiki arkllar, o zamanki
arkllardr. Bu meselede seleerim, eyh Cemleddn-i
Efgan, allmelerden Msr mfts merhum Muhammed
Abduh, mfrit limlerden Ali Suvi, Hoca Tahsin ve
ittihad- slm hedef tutan Namk Kemal ve Sultan
Selimdir ki, demi:
htilf u tefrikaendiesi
Ke-i kabrimde hatta bkarar eyler beni.
ttihadken savlet-i ady def a aremiz,
ttihadetmezse millet, da-dar eyler beni.
Yavuz Sultan Selim
Ben zahirenbuna teebbs ettim, iki maksad- azm iin:
Birincisi: O ismi tahdit ve tahsisten hals etmek ve
umum mminlere muln iln etmek. Ta ki tefrika
dmesin ve evham kmasn.
kincisi: Bu geen musibet-i azmeye sebebiyetveren
frkalarn iftiraknn, tevhid ile nne set olmakt. V esef
ki, zaman frsat vermedi. Sel geldi, beni de ykt. Hem
derdim: Biryangn olsa, bir parasn sndreceim. Fakat
hocalk elbisem de yand. Ve uhdesinden gelemediim bir
yalanc hret de maalmemnuniye ref oldu.
Ben ki di bir adamm. Byle meclis-i mebusan ve
ayan ve vkelnn en mhim vazifelerini dndrecek bir
emri uhdeme aldm. Demek cinayet ettim.
SEKZNC CNAYET: Ben iittim ki, askerler baz
cemiyetlere intisapediyorlar. Yenierilerin hdise-i
mthiesi hatrma geldi. Gayet tel ettim. Bir gazetede
yazdm ki:
imdi en mukaddescemiyet, ehl-i iman askerlerinin
cemiyetidir. Umum mmin ve fedakr askerlerin
mesleine girenler, neferden seraskere kadar dahildir. Zira,
ittihad, uhuvvet, itaat, muhabbet ve il-y kelimetullah,
dnyann en mukaddes cemiyetinin maksaddr. Umum
mmin askerler tamamyla bu maksada mazhardrlar.
Askerler merkezdir. Millet ve cemiyet onlara intisap etmek
lzmdr. Sair cemiyetler, milleti, asker gibi mazhar-
muhabbet ve uhuvvet etmek iindir.
Amma ittihad- Muhammed(a.s.m.) ki, umum
mminlere mildir, cemiyet ve frka deildir. Merkezi ve
saff- evveli gaziler, ehidler, limler, mridler tekil
ediyor. Hibir mmin ve fedakr asker-zbit olsun, nefer
olsun-hari deil ki, ta intisaba lzum kalsn. Lkin baz
cemiyet-i hayriye, kendine ittihad- Muhammed diyebilir.
Buna karmam.
Ben ki di bir talebeyim. Byle byk ulemann
vazifelerini gasp ettim. Demek cinayet ettim.
DOKUZUNCU CNAYET: Martn otuz birinci gnnde
dehetli hareketi, iki- dakika uzaktan temaa ettim.
Mteaddit metalibi iittim. Fakat yedi renk sratle
evrilirse yalnz beyaz grnd gibi, o ayr ayr
matlaplardaki fesadt binden bire indiren ve avam
anarilikten kurtaran ve efrad elinde kalan umum siyaseti
mucize gibi muhafaza eden lfz- eriat yalnz grnd.
Anladm i fena, itaat muhtel, nasihat tesirsizdir. Yoksa, her
vakit gibi yine o atein sndrlmesine teebbs
edecektim. Fakat avam ok; bizim hemehriler gal ve
safdil; ben de bir hret-i kzibe ile grnyorum.
dakikadan sonra ekildim. Bakrkyne gittim. Tabeni
tanyanlar karmasnlar. Rastgelenlere de karmamak
tavsiyeettim. Eer zerre miktar dahlim olsayd, zaten
elbisem beni iln ediyor, istemediim bir hretde beni
herkese gsteriyordu. Bu ite pek byk grnecektim.
Belki, Ayastefanosa kadar tek bama olsun, Hareket
Ordusuna kar mukabele ederek ispat- vcut edecektim.
Merdane lecektim. O vakit dahlim bedh olurdu, tahkike
lzum kalmazd.
kinci gnde bir ukde-i hayatmz olan itaat-i
askeriyeden sual ettim: Dediler ki: Askerlerin zabitleri
asker kyafetine girmi. taat ok bozulmam. Tekrar sual
ettim: Ka zabit vurulmu? Beni aldattlar, dediler: Yalnz
drt tane. Onlar da mstebit imiler. Hem eriatn dap ve
hududu icra olunacak
Bir de gazetelere baktm; onlar da o kyam meru gibi
tasvir ediyorlard. Ben de bir cihette sevindim. Zira, en
mukaddes maksadm, eriatn ahkmn tamamen icra ve
tatbiktir. Fakat itaat-i askeriyeye halel geldiinden, nihayet
derecede meyus ve mteessir oldum. Ve umum
gazetelerle askere hitaben nerettim ki:
Ey askerler! Zabitleriniz bir gnah ile neslerine
zulmediyorlarsa, siz o itaatsizlikle otuz milyon Osmanl ve
yz milyon nfus-u slmiyenin haklarna bir nevi
zulmediyorsunuz. Zira, umum slm ve Osmanllarn
haysiyet, saadet ve bayrak- tevhidi, bu zamanda bir
cihette sizin itaatinizle kaimdir.
Hem de eriatistiyorsunuz; fakat itaatsizlikle eriata
muhalefet ediyorsunuz.
Ben onlarn hareketini ve ecaatlarn okadm. Zira
efkr- umumiyenin yalanc tercman olan gazeteler,
nazarmza hareketlerini meru gstermilerdi. Ben de
takdirle beraber nasihatimi bir derece tesir ettirdim. syan
bir derece bastrdm. Yoksa byle sn olmazd.
Ben ki, bililtmarhaneyi ziyaret etmi bir adamm.
Neme lzm, byle ileri aklllar dnsn
demediimden cinayet ettim.
ONUNCU CNAYET: Harbiye Nezaretindeki askerler
iine Cuma gn ulema ile beraber gittim. Gayet messir
nutuklarla sekiz tabur askeri itaate getirdim. Nasihatlerim
tesirini sonradan gsterdi. te nutkun sreti:
Ey asakir-i muvahhidn! Otuz milyon Osmanl ve yz
milyon slmn nmusu ve haysiyeti ve saadeti ve bayrak-
tevhidi, bir cihette sizin itaatinize vabestedir. Sizin
zabitleriniz bir gnah ile kendi nefsine zulmetse, siz bu
itaatsizlikle yz milyon slma zulmediyorsunuz. Zira
bu itaatsizlikle uhuvvet-i slmiyeyi tehlikeye atyorsunuz.
Biliniz ki, asker oca cesm ve muntazam bir fabrikaya
benzer. Bir ark itaatsizlik etse, btn fabrika hercmerc
olur. Asker neferat siyasete karmaz. Yenieriler ahittir.
Siz eriat dersiniz, hlbuki eriate muhalefet ediyorsunuz.
Ve lekedar ediyorsunuz. eriatla, Kurn ile, hads ile,
hikmet ile, tecrbe ile sabittir ki; salam, dindar, hakperest
ull-emre itaat farzdr. Sizin ull-emriniz, stadnz,
zabitlerinizdir. Nasl ki, mhir mhendis, hzk tabip bir
cihette gnahkr olsalar, tp ve hendeselerine zarar
vermez. Kezlik, mnevverl-efkr ve fenn-i harbe in,
mektepli, hamiyetli, mmin zabitlerinizin bir cz
nmeru hareketi iin itaatinize halel vermekle
Osmanllara slmlara zulmetmeyiniz. Zira, itaatsizlik
yalnz bir zulm deil, milyonlarca nfusun hakkna bir
nevi tecavz demektir. Bilirsiniz ki, bu zamanda bayrak-
tevhid-i lh sizin yed-i ecaatinizdedir. O yedin kuvveti de
itaat ve intizamdr. Zira bin muntazam ve mut asker, yz
bin babozua mukabildir. Ne hcet, yz sene zarfnda
otuz milyon nfusun vcuda getirmedii byle pek ok kan
dktren inklplar siz itaatinizle, kan dkmeden yaptnz.
Bunu da sylyorum ki: Hamiyetli ve mnevverl-kir
bir zbiti zyi etmek, mnev kuvvetinizi zyi etmektir. Zira
imdi hkmferm, ecaat-i imaniye ve akliye ve
fenniyedir. Bazan bir mnevverl-kir, yze mukabildir.
Ecnebler size bu ecaatle galebeye alyorlar. Yalnz
ecaat-i ftriye k deil...
Elhasl: Fahr-i lemin fermnn size tebli ediyorum ki,
itaat farzdr. Zabitinize isyan etmeyiniz. Yaasn askerler!
Yaasn meruta-i merua!
Demek ki ben, bu kadar lim varken, byle mhim
vazifeleri deruhte ettiimden cinayet ettim.
ON BRNC CNAYET: Ben vilyt- arkiyede
airetlerin hl-i perianiyetini gryordum. Anladm ki,
dnyev bir saadetimiz, bir cihetle fnun-u cedide-i
medeniye ile olacak. O fnunun da gayr- mteafn bir
mecrs ulema ve bir menba da medreseler olmak
lzmdr. Ta ulem-i din, fnun ile nsiyet peyda etsin.
Zira, o vilyatta nim-bedev vatandalarn zimm-
ihtiyar, ulema elindedir. Ve o saik ile Dersaadete geldim.
Saadet tevehhm ile o vakitte-imdi mnkasim olmu,
iddetlenmi olan-istibdatlar, merhum Sultan- mahla
isnad edildii halde, onun Zaptiye Nzr ile bana verdii
maa ve ihsan- ahanesini kabul etmedim reddettim. Hat
ettim. Fakat o hatam, medrese ilmi ile dnya maln
isteyenlerin yanllarn gstermekle hayr oldu. Aklm
feda ettim, hrriyetimi terk etmedim. O efkatli Sultana
boyun emedim. ahs menfaatimi terk ettim.
imdiki sivrisinekler beni cebirle deil, muhabbetle
kendilerine mttek edebilirler. Bir buuk senedir burada
memleketimin ner-i maari iin alyorum. stanbulun
ekserisibunu bilir.
Ben ki bir hamaln oluyum. Bu kadar dnya bana
myesser iken kendi nefsimi hamal oulluundan ve fakr-
hlden karmadm. Ve dnya ile kkleemediim ve en
sevdiim mevki olan vilyt- arkyenin yksek dalarn
terk etmekle millet iin tmarhaneye, tevkifhaneye ve
Merutiyet zamannda ikenceli hapishaneye dmeme
sebebiyet veren yle umurlara teebbs etmekle byk bir
cinayet eyledim ki, bu dehetli mahkemeye girdim.
YARI CNAYET: yle ki: Daire-i slmn merkezi ve
rabtas olan nokta-i hilfeti elinden karmamak kriyle ve
sabk Sultan merhum Abdlhamid Han Hazretleri sabk
itima kusuratn derk ile nedamet ederek kabul-
nasihate istidat kesbetmi zannyla ve Aslh tarik
musalhadr mlhazasyla, imdiki en ok araz ve
inlta mebde ve tohum olan bu vukua gelen iddet
sretini daha ahsen srette dndmden, merhum
Sultan- sbka ceride lisnyla syledim ki:
Mnhasif Yldz darlfnun et, ta Sreyya kadar li
olsun. Ve oraya seyyahlar, zebnler yerine ehl-i hakikat
melike-i rahmeti yerletir, ta cennet gibi olsun. Ve
Yldzdaki milletin sana hediye ettii servetini, milletin ba
hastal olan cehaletini tedavi iin byk din
darlfnunlara sarf ile millete iade et. Ve milletin
mrvvet ve muhabbetine itimad et. Zira, senin ahane
idarene millet mtekefldir. Bu mrden sonra srf hireti
dnmek lzm. Dnya seni terk etmeden vvel sen
dnyay terk et. Zektl-mr mr- sni yolunda sarf
eyle.
imdi muvazeneedelim: Yldz elence yeri olmal veya
darlfnun olmal? Ve iinde seyyahlar gezmeli veya
ulema tedris etmeli? Ve gasp edilmi olmal veyahut
hediye edilmi olmal? Hangisi daha iyidir? nsaf sahipleri
hkmetsin.
Ben ki bir gedaym, bir byk padiaha nasihat ettim.
Demek yar cinayet ettim.
Cinayetin teki yarsn sylemek zaman
gelmedi.
HAYE-1
Haiye-1 O yarnn zaman, on be sene sonra yirmi sekiz senedir mellin
sebeb-i hapsi olan Siracn-Nurun hirindeki bahse baknz. Tam o yar
cinayeti bileceksiniz.
Yazk! Eyvahlar olsun! Saadetimiz olan merutiyet-i
mer, bir menba- hayat- itimaiyemiz ve slmiyete
uygun olan maarif-i cedideye millet nihayet derecede
mtak ve susam olduu halde, bu hdisede ifratperver
olanlar Merutiyete garazlar kartrmakla ve kren
mnevver olanlar da dinsizce harekt- lubaliyne ile
milletin rabetine kar maatteessf set ektiler. Bu seddi
ekenler, ref etmelidirler; vatan namna rica olunur.
Ey paalar, zabitler!
Bu on bir buuk cinayetin ahitleri binlerle adamdr.
Belki bazlarnastanbulun yars ahittir. Bu on bir buuk
cinayetin cezasna rza ile beraber, on bir buuk sualime de
cevap isterim. te bu seyyiatma bedel bir hasenem de
var. Syleyeceim:
Herkesin evkini kran ve neesini karan ve arazlar
ve taraftarlklar hissini uyandran ve sebeb-i tefrika olan
rklk cemiyat- akvamiyeyi tekiline sebebiyet veren ve
ismi merutiyet ve mns istibdat olan ve ttihad ve
Terakki ismini de lekedar eden buradaki ube-i
mstebidaneye muhalefet ettim.
Herkesin bir kri var. te sulh-u umum, aff- umum ve
ref-i imtiyaz lzm.
Ta ki, biri bir imtiyaz ile bakasna haerat nazaryla
bakmakla nifak kmasn. Fahr olmasn, derim: Biz ki
hakik Mslmanz; aldanrz, fakat aldatmayz. Bir hayat
iin yalana tenezzl etmeyiz. Zira, biliyoruz ki,
1
Fakat, meru, hakik
merutiyetin msemmsna ahd peyman ettiimden,
istibdat ne ekilde olursa olsun, merutiyet libas giysin ve
ismini taksn, rastgelsem sille vuracam.
1. Gerek hile, hileleri terk etmektedir.
Fikrimce merutiyetin dman, merutiyeti gaddar,
irkin ve hilf- eriat gstermekle meveretin de
dmanlarn ok edenlerdir. Tebeddl- esm ile hakaik
tebeddl etmez. En byk hat, insan kendini hatsz
zannetmek olduundan, hatm itiraf ederim ki, nsn
nasihatini kabul etmeden nsa nasihati kabul ettirmek
istedim. Nefsimi irad etmeden bakasnn iradna
altmdan, emr-i bilmrufu tesirsiz etmekle tenzil ettim.
Hem de tecrbe ile sabittir ki, ceza bir kusurun
neticesidir. Fakat bazan o kusur, ilenmemi baka kusurun
sretinde kendini gsterir, o adammsum iken cezaya
mstehakolur. Allah musibet verir, hapse atar, adalet eder.
Fakat hkim ona ceza verir, zulmeder.
Ey ull-emir! Bir haysiyetim vard, onunla slmiyet
milliyetine hizmet edecektim; krdnz. Kendi kendine
olmu istemediim bir hret-i kzibem vard, onunla
avama nasihatm tesir ettiriyordum; maalmemnuniye
mahvettiniz. imdi usandm bir hayat- zaim var;
kahrolaym eer idama esirgersem! Mert olmayaym, eer
lmeye glmekle gitmezsem! Sret mahkmiyetim,
vicdanen mahkmiyetinizi inta edecektir. Bu hal bana
zarar deil, belki andr. Fakat millete zarar ettiniz. Zira
nasihatimdeki tesiri krdnz.
Sniyen: Kendinize zarardr. Zira, hasmnzn elinde bir
hccet-i kta olurum. Beni mihenk tana vurdunuz.
Acaba frka-i hlisa dediiniz adamlar byle mihenge
vurulsalar, ka tanesi salam kacaktr? Eer merutiyet
bir frkann istibdadndan ibaretse ve hilf- eriathareket
ise,
HAYE-1
Haiye-1 Yani, btn dnya, cin ve ins ahit olsun ki ben mrteciim.
Zira yalanlarla ittihad yalandr. Ve ifsadat zerine
messes olan ism-i merutiyet, fsittir. Msemm-i
merutiyet hak, sdk, muhabbet ve imtiyazszlk zerine
bek bulacaktr. Maatteessf bunu keml-i tel ve
teesse ihtar ediyorum ki: Mesel, bir lim-i ztehevvr
ki, sfat- ilim kendini fesat ve fenalktan men etmiken,
daima onun sfat- tehevvrnden vcuda gelen fesat ve
fenaln zikri vaktinde onu limlikle ydetmek ve sfat-
ilme ilimek, nasl ilme husumet ve adaveti ima eder.
Kezalik, eriat- mutahharann ve ittihad- Muhammednin
ism-i mukaddesi ki, frkalarn arz- ahsiye ve hilf-
eriat ile ektikleri tohum-u fesad bir milyon ek havaya
atld ve umum siyaset ve syi efrad elinde kald ve
ortalk anarist gibi olduu halde, o mthi frtna mucize-i
eriatla kansz, haf getii halde, o mbarek nm ile o
mthi fesad binden bir dereceye indirmekle beraber,
daima o ismi garaz sahiplerine siper gstermek pek byk
bir tehlikeli noktaya, belki ukde-i hayatiyeye ilimektir ki,
dehetinden her bir vicdan- selim titriyor, da-dr- teessf
oluyor.
Sreyyay sprge yapmaya, frmekle emsi
sndrmeye ihtimal veren, belhetini iln eder. Mesela,
Ar Da ile Sbhan Da, ikisini tartacak dehetli bir
terazinin birer kefesine konulsalar ve cevv-i semda,
Zuhalde duran bir melek de o terazinin ucunu tutsa; Ar
Da zerine bir dirhem ilve olunsa Sbhan Da
sumna, Ar Da zemine geldiini grenlerden kri ksa
olanlar, kymet ve skleti tamamen o ilveye verecekler.
te haysiyet-i askeriye ve hamiyet-i slmiye ve eriat-
Muhammediye, o cesm dalara benzer. Esbb- hariciye
bir dirhem kymetindedir. Bu kymetsiz esbab esas tutmak,
insaniyetin ve slmiyetin kymetini bilmemek ve tenzil
etmektir.
Hakkn hatrn krmayacam, hakikati syleyeceim.
Zira Hakkn hatr lidir; hibir hatra feda edilmez. Kimin
hatr krlrsa krlsn, yalnz hak sa olsun. yle ki:
31 MartHdisesi denilen o sika ve mthi frtna, di
sebepler tahtnda yle bir istidad- tabiyi mheyya etmiti
ki, neticesi hercmerc olduu halde, min indillh ehl-i
kyamn lisnna daima mucizesini gsteren ism-i eriat
geldi. O frtnay gayet haf geirdiinden Nisann
nsfndan sonraki gazeteleri indallah mahkm ediyor. Zira,
o hdiseye sebebiyet veren yedi mesele ve onunla beraber
yedi hal nazar- mtlaya alnsa, hakikat tezahr eder.
Onlar da bunlardr:
1. Yzde doksan ttihad ve Terakkinin aleyhinde, hem
onlarn tahakkm ve istibdad aleyhinde bir hareket idi.
2. Frkalarn meydan- mnakat olan vkely tebdil
idi.
3. Sultan- mazlmu sukut-u musammemden
kurtarmakt.
4. Hissiyat- askeriyenin ve db- dindaranelerinin
muhalif telkinatn nne set olmakt.
5. Pek ok bytlen Hasan Fehmi Beyin ktilini
meydana karmakt.
6. Kadro haricine kanlar ve alay zabitlerini madur
etmemekti.
7. Hrriyeti, sefahete umuln men ve db- eriatla
tahdit ve avamn siyaset-i er' bildikleri yalnz ksas ve
kat- yed haddini icra idi.
Fakat zemin bataklk ve dam ve pln serilmiti.
Mukaddes olan itaat-i askeriye feda edildi. ssl-esas
esbab, frkalarn taraftarane ve garazkrane mnakaat ve
gazetelerin belgat yerine mbalat ve yalan ve
ifratperverane kemekeleri idi. Bu metlib-i sebada, nasl
ki yedi renk evrilse yalnz beyaz grnr, bunda da yalnz
ziya-y eriat- beyz tecell etti, fesadn nne set ekti.
Elhasl: Sekiz-dokuz ayda gazetelerin heyecan verici
neriyatyla ve frkalarn cemiyetlere fedai yazmakla ve
inklab vcuda getiren zevatn tahakkmatyla ve itaat-i
askeriyeye mna olan hrriyet-i mutlaka efrada sirayetle
ve db- diniyeye muhalif zannettikleri eyleri baz
dikkatsizlerin efrada telkinatyla ve itaat bozulduktan sonra
mstebitler, cahil mutaassplar, dinde hassas, muhakeme-i
akliyede noksan olanlar, iyilik zannyla o bataklk zeminde
tohum ekmeye balamasyla ve devletin umum siyaseti
cahil efradn elinde kalmakla ve bir milyona yakn ek
havaya atlmakla ve dahil ve hari mddeler parmak
vurmakla ortalk anaristlik haline girdiinden, bu
hdisenin istidad- tabisi, hercmerc ve mdahale-i ecneb
iken, min indillh, ism-i eriat, o mteaddit sebeplerden
kan ervh- habse ve mnteireyi yuvalarna irca ile, on
asrdan sonra bir mucize daha gsterdi.
Hem geen inklb- azmde ordu ve ulemann
Merutiyeteriata msteniddir diye ykselen sads,
umum ehl-i slmn vicdanlarn manyetizmalandrd. O
inklp, inklplarn kaide-i tabiyesini hark ile eriatn
tesir-i muciznesini gsterdi. Ve daima da gsterecektir.
Nisann nsf- hirinde kan gazetelerin esas- kirlerine
muterizim. yle ki:
Hayat onun yoluna feda edilen ve hayattan bin derece
daha yksek olan haysiyet ve itaat-i askeriyeyi, hayata feda
edilen ve ehl-i vicdan nazarnda gayet hasis olan ml-i
nmeruaya feda etmeye ihtimal verdiler. Hem de hakaik
ve ahval onun cazibesine tbi ve o merkeze merbut olan
ems-i eriat, saltanata veya hilfete veya baka siyasete
tb ve let tevehhmyle, bir ems-i mnri, mnkesif bir
yldza peyk ve czibesine tbi itikad etmek gibi
gstermekle tarik-i dallete slk ettiler.
Btn kuvvetimle derim ki: Terakkimiz, ancak
milliyetimiz olan slmiyetin terakkisiyle ve hakaik-i
eriatn tecellsiyledir. Yoksa, Yryn terk etti,
bakasnn da yryn renmedi diye olan darb-
mesele msadak olacaz.
Evet, hem an ve eref-i millet-i slmiye, hem sevab-
hiret, hem cemiyet-i milliye, hem hamiyet-i slmiye, hem
hubb-u vatan, hem hubb-u din ile mtehassis olmalyz.
Zira msenn daha muhkemdir.
Ey paalar, zabitler!
Cinayetlerime ceza ve imdi suallerime de cevap
isterim. slmiyet ise, insaniyet-i kbr; ve eriatise,
medeniyet-i fuzla (en faziletli) olduundan, lem-i
slmiyet, medine-i fazilet-i Etuniye olmaya
sezdr.
HAYE-1
Haiye-1 Bu sualler krk-elli masum mahpusun tahliyelerine sebep oldu.
Birinci sual: Gazetelerin aldatmalaryla merubilerek
buradaki grenek ve dete binaen cereyan- umumye
kaplan safdillerin cezas nedir?
kinci sual: Bir insan ylan sretine girse yahut bir
velhaydut kyafetine girse veyahut merutiyet, istibdat
ekline girse, ona taarruz edenlerin cezas nedir? Belki,
hakikaten onlar ylandrlar, haydutturlar ve istibdattrlar.
nc sual: Acaba mstebit yalnz bir ahs m olur?
Mteaddit ahslar mstebit olmaz m? Bence kuvvet
kanunda olmal, yoksa istibdat mnkasm olmu olur. Ve
komitecilikle tam iddetlenir.
Drdnc sual: Bir msumu idam etmek mi, yoksa on
cniyi affetmek mi daha zarardr?
Beinci sual: Madd tazyikler, ehl-i meslek ve kre galebe
etmedii gibi daha ziyade nifak ve tefrika vermez mi?
Altnc sual: Bir mden-i hayat- itimaiyemiz olan
ittihad- millet, ref-i imtiyazdan baka ne ile olur?
Yedinci sual: Msavat ihll ve yalnz bazlar tahsis ve
haklarnda kanunu tamamyla tatbik etmek, zahiren adalet
iken, bir cihette acaba msavatszlkla zulm ve garaz
olmaz m? Hem de tebrie ve tahliye ile msumiyetleri
tebeyyn eden ekser mahbusnin, belki yzde sekseni
msum iken, acaba ekseriyet nokta-i nazarnda bu hal
hkmferm olsa, garaz ve kr-i intikam olmaz m?
Divan- harbe diyeceim yok, ihbar edenler dnsnler.
Sekizinci sual: Bir frkakendisine bir imtiyaz taksa,
herkesin en hassas nokta-i asabiyesine daima dokundura
dokundura zorla herkesi merutiyete muhalif gibi gsterse
ve herkes de onlarn kendilerine takt ism-i merutiyet
altnda olan muannid istibdada ilimi ise, acaba kabahat
kimdedir?
Dokuzuncu sual: Acaba bahvan bir bahenin kapsn
asa, herkese ibaha etse, sonra da zyiat vuku bulsa,
kabahat kimdedir?
Onuncu sual: Fikir ve sz hrriyeti verilse, sonra da
muahaze olunsa, acaba bare milleti atee atmak iin bir
pln olmaz m? Byle olmasayd, baka bahaneyle mevki-i
tatbike konulaca hayale gelmez miydi?
On Birinci sual: Herkes merutiyete yemin ediyor.
Hlbuki ya msemm-y merutiyete kendi muhalif veya
muhalefet edenlere kar skt etse, acaba kefaret-i yemin
vermek lzm gelmez mi? Ve millet yalanc olmaz m? Ve
msum olan efkr- umumiye yalanc, bunak ve gayr-
mmeyyiz addolunmaz m?
Elhasl: edit bir istibdat ve tahakkm, cehalet cihetiyle
imdi hkmfermdr. Gya istibdat ve hayelik tensuh
etmi. Ve maksat da Sultan Abdlhamidden istirdad-
hrriyet deilmi. Belki haf ve az istibdad, iddetli ve
kesretli yapmakm!
Yarm sual: Nazik ve zayf bir vcut ki, sivrisineklerin ve
arlarn srmasna tahamml edemedii iin, gayet tel
ve zahmetle onlar def e alrken, biri ksa, dese ki:
Maksad sivrisinekleri, arlar def etmek deil, belki byk
arslan ikaz edip kendine musallat etmek ister. Acaba
byle demekle hangi ahma kandracaktr?
Sualin dier yars kmaya izin yoktur.
Ey paalar, zabitler! Btn kuvvetimle derim ki:
Gazetelerde nerettiim umum makaltmdaki umum
hakaikte nihayet derecede musrrm. ayet zaman- mzi
cnibinden, Asr- Saadet mahkemesinden adaletnme-i
eriatla davet olunsam; nerettiim hakaiki aynen ibraz
edeceim. Olsa olsa, o zamann ilcaatnn modasna gre
bir libas giydireceim.
ayet mstakbel tarafndan yz sene sonraki
tenkidt- ukal mahkemesinden tarih celp namesiyle celp
olunsam, yine bu hakikatleri, tevess ve inbisat ile
atlayan baz yerlerini yamalamakla beraber, taze olarak
orada da gstereceim.
HAYE-1
Demek, hakikattahavvl etmez; hakikat haktr.
1

Millet uyanm; mugalta ve cerbeze
ile ifal olunsa da devam etmeyecektir. Hakikat telkki
olunan hayalin mr ksadr. Feveran eden efkr-
umumiye ile o aldatmalar ve mugaltalar dalacaktr. Ve
hakikat meydana kacaktr, inaallah.


2
Sizin ikenceli hapishanenin hali, zaman mthi, mekn
muvahhi, mahbusn mtevahhi, gazeteler mrcif, efkr
mevve, kalbler hazin, vicdanlar mteessir ve meyus,
bidayet- hlde memurlar emtetli, nbetiler mzi
olmakla beraber, vicdanm beni tzip etmedii iin, o hal
bana elence gibi idi. Musibetlerin tenevv, musikinin
namelerinin tenevv gibi bana geliyordu.
Hem de geen sene tmarhanede tahsil ettiim dersi,
imdi bu mektepte itmam ettim.
HAYE-2
Musibet zamannn
uzunluundan, uzun dersler grdm. Dnyann ruhan
lezzeti olan hzn- msumne ve mazlumneden, zayfa
efkat, ve gadre iddet-i nefret dersini aldm.
Haiye-1 imdi stad Bedizzaman bu krk be senedeki dehetli
mahkemelerinde, aynenbu on bir buuk cinayetlerini ve on bir buuk suallerini
o divan- harb-i rfdeki gibi tekrar etmitir ve etmektedir.
Nur talebeleri namna
Hsrev
1. Hak daima stn gelir; hakka galebe edilmez. Bu hadis-i erin
Buhar,Ceniz: 79daki rivayeti u ekildedir:
2. Akll olanlara bu dediklerim yeterlidir. Ben ky ardmeer kyde
kimseler varsa.
Haiye-2 stad Bedizzaman Said Nurs Hazretleri krk be sene evvel
tmarhane hkmndeki mahkeme-i zlimanede aldklar dersi, imdi bu
gaddarane hazr mektepte imtihan vermiler ve bylece iki ehadetname
almlardr.
Nazif, Hsrev
midim kavdir ki: ok msumlarn kalblerinden
hararet-i hznle tebahhur eden ay, vay ve ahlar,
rahmetli bir bulut tekil edecektir. Ve lem-i slmda yeni
yeni slm devletlerinin teekklleriyle, o rahmetli bulut
teekkle balamtr.
Eer medeniyet byle haysiyet krc tecavzlere ve
nifak verici iftiralara ve insafszcasna intikam kirlerine ve
eytancasna mugaltalara ve diyanette lblicesine
hareketlere msait bir zemin ise, herkes ahit olsun ki, o
saadet-saray- medeniyet tesmiye olunan byle mahall-i
arza bedel, vilyat- arkiyenin, hrriyet-i mutlakann
meydan olan yksek dalarndaki bedeviyet ve vahet
adrlarn tercih ediyorum. Zira bu mimsiz medeniyette
grmediim hrriyet-i kir ve serbesti-i kelm ve hsn-
niyet ve selmet-i kalb, ark Anadolunun dalarnda tam
mnsyla hkmfermadr.
Bildiime gre, edipler edepli olurlar. Edepsiz baz
gazeteleri nir-i arz gryorum. Eer edep byleyse ve
efkr- umum byle karma kark olsa, ahit olunuz,
byle edebiyattan vazgetim.Bunda da dahil deilim.
Vatanmn yksek dalarnda, yani, Bait bandaki ecram
ve elvh- lemi, gazetelere bedel mtala edeceim.
Muarrdr fez-y feyzimiz eyn-i temenndan,
Bize dd- ezeldir zrden bldan istin.
ekildik neve-i mitten, tl-i emellerden,
yle mecnunuz ki, ettik vuslat- Leyldan istin.
1






1. Eer ulv mesuliyetler, yce gayeler ve bir de hdiselerin yarn ne getirecei
belli olmasayd, nefsimin benden istedikleriniyerine getirirdim. Zira
ocukluktan beri takip ettiim gayem budur.Syleyeceim baz eyleri
gizliyorum. nk sylersem, sulh iin bir zemin brakmam olurum.
Tenbih: MEDENYETTEN STFAM, sizi
dndrecek. Evet, byle istibdat ve sefahete ve zilletle
memzu medeniyete, bedeviyeti tercih ediyorum. Bu
medeniyet, ehas fakir ve seh ve ahlksz eder. Fakat
hakik medeniyet, nev-i insann terakki ve tekemmlne ve
mahiyet-i neviyesinin kuvveden ile kmasna hizmet
ettiinden, bu nokta-i nazardan medeniyeti istemek,
insaniyeti istemektir.
Hem de mn-y merutiyete iptil ve muhabbetimin
sebebi udur ki: Asyann ve lem-i slmn istikbalde
terakkisinin birinci kaps merutiyet-i merua ve eriat
dairesindeki hrriyettir. Ve talih ve taht ve baht- slmn
anahtar da merutiyetteki rdr. Zira, imdiye kadar
yz yetmi milyon slm ecanibin istibdad- mnevsi
altnda eziliyordu. imdi hkimiyet-i slmiye, lemde,
bahusus bundan sonra Asyada hkmferm olduu halde,
her bir ferd-i Mslman hkimiyetin bir cz- hakiksine
mlik olur. Ve hrriyet yz yetmi milyon slm
esaretten hals etmeye bir re-i yegnedir. Farz- muhal
olarak, burada yirmi milyon nfus, tesis-i hrriyette ok
zarardde olsalar da, feda olsunlar. Yirmiyi verir, yz
alrz.
Yazk! Eyvahlar olsun! Bizdeki unsurlar, rklar, hava gibi
muhtelittir. Su gibi memzu olmamlar. naallah,
elektrik-i hakaik-i slmiyetle imtiza ederek, ziya-y
maarif-i slmiye hararetiyle kuvvet tevlid ederek bir
mizc- mutedile-i adalet vcuda gelecektir.
Yaasn merutiyet-i merua! Sa olsun hakikat-i
eriatterbiyesinden tam ders alan neyyir-i hrriyet!
stibdadn Garibzzaman,
Merutiyetin Bedizzaman,
imdikinin de Bidatzzaman:
Said Nurs
Htime
VATANDALARIMA ve kardelerime burada birka sz
sylemezsem, bence bahis ntamam kalr.
Ey eski alarn cihangir Asya ordularnn kahraman
askerlerinin ahfd olan vatandalarm ve kardelerim! Be
yz senedir yattnz yeter. Artk uyannz, sabahtr. Yoksa,
sahr-y vahette yatmakla gaet sizi yama edecektir.
Hikmetdenilen makine-i lemin nizam ve telgraf hatt
gibi umum leme uzanan ve dal budak salan kanun-u
nurn-yi lhiyenin messisi olan hikmet-i lhiye, ufk-u
ezelden kaderin parman kaldrm, size emrediyor ki:
Tefrika ile mteferrik su gibi katre katre zyi olan hamiyet
ve kuvvetinizi kr-i milliyetle, yani slmiyet milliyetiyle
tevhid ve mezc ederek, zerratn czibe-i cziyeleri gibi bir
cazibe-i umum-i vatan tekil ile ktle-i azmi kre gibi
tedvir ederek ems-i evket-i slmiyenin cemahir-i
mtteka-i slmiyenin mevkibinde bir kevkeb-i mnevver
gibi czibesine ittib ile muvazene ve heng-i umumiyeyi
muhafaza ediniz.
Hem de hrriyet-i eriye denilen yksek bir hakikat-i
itimaiye, Sbhan ve Ar dalar gibi istikbalin cibl-i
hikasnn tepesinde ayaa kalkm ve esaret-i nes altna
girmeyi yasak etmi ve gayra tecavz tecviz etmeyerek
eriata istinad etmi olan sultan- hrriyet, yksek sad ile
sizin gibi mzinin en derin derelerinde galve mteferrik
insanlara Fen, sanat silhyla cehalet ve fakra hcum
ediniz emrini veriyor.
Hem de ihtiya denilen medeniyetin pederi ve
terakkiyatn messisi olan stad- ihtiya, sillesini
kaldrm, size hkmediyor ki, ya hayat- hrriyetinizi bu
sahr-y vahette yamaclara vereceksiniz, veyahut
meydan- medeniyette fen ve sanat balonuna,
imendiferine binerek istikbali istikbal ve o ecneb ellerine
geen o emval-i mttekay istirdad ederek kbe-i
kemlta koacaksnz.
Hem de slmiyet milliyeti denilen mzi derelerinde ve
hal sahrlarnda ve istikbal dalarnda hayme-niin olan ve
Salhaddin-i Eyyub ve Celleddin-i Harzemah ve Sultan
Selim ve Barbaros Hayreddin ve Rstem-i Zal gibi
ecdatlarnzdan emsalleri gibi dhi kahramanlarla bir
adrda oturan bir aile gibi, herkesi bakasnn haysiyet ve
ereyle ereendiren ve hayat- ulviyenin enmuzeci olan
slmiyet milliyeti size emr-i kat ile emrediyor ki: Ta her
biriniz umum slmn mkes-i hayat ve hmi-i saadeti ve
umum millet-i slmn ferd bir misl-i mahhas olunuz.
Zira, maksadn bymesiyle himmet de byr. Ve
hamiyet-i slmiyenin galeyan ile ahlk da tekemml ve
tel eder.
Hem de merutiyet-i meruadenilen dnyada beer
saadetinin bir sebebi ve hkimiyet-i milliyeyi temin ile
makine-yi hayatn buhar olan hrriyetteki irade-i cziyeyi
istibdat ve tahakkmn belsndan kurtaran meveret-i
eriyenin mayasyla mayalandran merutiyet-i merua
sizi herkes gibi imtihana davet ediyor ki, sinn-i rde
blunuzu ve vasye adem-i ihtiyacnz grmek istiyor.
mtihana hazrlannz. Mevcudiyetinizi ittihadla gsteriniz
ve hamiyet-i diniye-i mill ile kir ve vicdan- ahsiyenizi
milletin kalb ve akl- mtereki gibi gsteriniz. Yoksa, sfr
ekecek ve ahadetnme-i hrriyeti elinize vermeyecektir.
Evet, mzinin sahrlarnda kemekeliinize sebebiyet
veren her birinizdeki meyll-aalk ve kr-i hodserne ve
enaniyet, imdi istikbalin saadet-saray- medeniyetinde
kr-i icada ve teebbs- ahsiyeye ve kr-i hrriyete
inklp edecektir, inaallah.
Hatta diyebilirim ki: Ey ark vilyetlerindeki
vatandalarm! Bakalarnn skt medreselerine nispeten
sizin grltl olan medreseleriniz bir meclis-i mebusan-
ilmiyeyi gsteriyor.
Hem olduunuzdan ve imam arkasnda kraat-
Fatiha ile semv ve ruhan vzltlarnz sizi mezheben ve
medreseten ve ftraten
1

nn baka bir unvan olan teebbs- ahsiyeye tevik
ediyor.
1. nsan iin ancak altnn karl vardr. Necm Sresi, 53:39.
Hem de her bir kemlin messis ve hmsi olan cesaret
ve nmus-u millet-i slmiye sizlere emrediyor ki: Nasl ki,
imdiye kadar dimadan kalbe mecr amakla, akl
kuvvete mezc ederek maarinizi kllarnzn hutut-u
cevherinden renmekle ecaat-i maddiyede terakki
ettiniz. imdi ise, kalbden kre kar menfez anz.
Kuvveti akln imdadna ve hissiyat efkrn arkasna
gnderiniz. Ta ki, ecaat-i akliye-i medeniyet meydannda
namus-u millet-i slmiye pyimal olmasn. Kllarnz,
fen ve sanat ve tesand- hikmet-i Kurniye cevherinden
yapmalsnz.

1
BedizzamanSaid Nurs
1. Bk olan sadece Odur.
Yaasn eriat- Ahmed
(Aleyhissalt Vesselm)
5 Mart 1325 (18 Mart 1909)
Din Ceride, no. 77
eriat- garr, kelm- ezelden geldiinden, ebede
gidecektir. Nefs-i emmarenin istibdad- rezilesinden
selmetimiz, slmiyete istinad iledir. O habll-metine
temessk iledir. Ve hakl hrriyetten hakkyla istifade
etmek, imandan istimdad iledir. Zira, Sni-i leme
hakkyla abd ve hizmetkr olann, halka ubudiyete tenezzl
etmemesi gerektir. Herkes kendi leminde bir kumandan
olduundan, lem-i asgarnda cihad- ekber ile mkelleftir.
Ve ahlk- Ahmediye (aleyhissalt vesselm) ile tahallk
ve snnet-i Nebeviyeyi ihy ile muvazzaftr.
Ey evliya-i umr! Tevk isterseniz, kavnin-i detullaha
tevk-i hareket ediniz. Yoksa tevksizlik ile cevab- red
alacaksnz. Zira, mruf umum enbiyann memlik-i
slmiye ve Osmaniyeden zuhuru, kader-i lhnin bir
iaret ve remzidir ki; bu memleket insanlarnn makine-i
tekemmltnn buhar diyanettir. Ve bu Asya ve Afrika
tarlasnn ve Rumeli bostannn iekleri ziya-y slmiyet
ile nevnem bulacaktr.
Dnya iin din feda olunmaz. Gebermi istibdad
muhafaza iin, vaktiyle mesil-i eriat rvet verilirdi.
Dinin meseleleri terk ve feda edilmesinden, zarardan
baka ne faydas grld? Milletin kalb hastal zaaf-
diyanettir. Bunu takviye ile shhat bulabilir.
Bizim cemaatmizin merebi, muhabbete muhabbet ve
husumete husumettir. Yani, beynel-slm muhabbete
imdat; ve husumet askerini bozmaktr.
Mesleimiz ise, ahlk- Ahmediye(aleyhissalt
vesselm) ile tahallk ve snnet-i Peygamberyi ihy
etmektir. Ve rehberimiz eriat- garr ve klcmz da
berahin-i kta ve maksadmz il-y kelimetullahtr.
Cemaatimize her bir mmin mnen mntesiptir. Sreten
intisap ise, Snnet-i Nebeviyeyi kendi leminde ihyaya
azm-i kat iledir. En evvel mrid-i umum ulema ve
meyih ve talebeyi, eriat namna ittihada dvet ederiz.
Said Nurs
htar- mahsus
Gazeteci denilen huteba-i umumiki kyas- fsidle
milleti batakla drtmtr.
Birincisi: Vilyt, stanbula kyas ederek... Hlbuki
elifby okumayan ocuklara felsefe dersi verilse sath olur.
kincisi: stanbulu Avrupaya kyas etmiler. Hlbuki,
bir erkek, kadnn kametinden istihsanettii libas giyinse
maskara ve rezil olur.
Said Nurs
Hakikat
26 ubat 1324 (Mart 1909)
Din Ceride, No. 70
Biz kl beldan cemiyet-i Muhammedde (a.s.m.)
dhiliz. Cihetl-vahdet-i ittihadmz tevhiddir. Peymn ve
yeminimiz imandr. Madem ki muvahhidiz, mttehidiz. Her
bir mmin il-y kelimetullah ile mkelleftir. Bu zamanda
en byk sebebi maddeten terakki etmektir. Zira, ecnebler
fnun ve sanayi silhyla bizi istibdad- mnevleri altnda
eziyorlar. Biz de, fen ve sanat silhyla il-y
kelimetullahn en mthi dman olan cehil ve fakr ve
ihtilf- efkrla cihad edeceiz.
Amma cihad- haricyi eriat- garrnn berahin-i
ktasnn elmas klnlarna havale edeceiz. Zira
medenlere galebe almak ikna iledir, sz anlamayan
vahiler gibi icbar ile deildir. Biz muhabbet fedaileriyiz;
husumete vaktimiz yoktur. Cumhuriyet ki,
HAYE-1
adalet ve
meveret ve kanunda inhisar- kuvvetten ibarettir. On
asr evvel eriat- garr teesss ettiinden, ahkmda
Avrupaya dilencilik etmek, din-i slma byk bir
cinayettir. Ve imale mteveccihen namaz klmak gibidir.
Kuvvet kanunda olmal. Yoksa, istibdat tevzi olunmu olur.
1
hkim ve mir-i vicdan
olmal. O da mrifet-i tam ve medeniyet-i mm veyahut
din-i slm namyla olmal. Yoksa istibdat daima
hkmferm olacaktr.
Haiye-1 O zaman Merutiyet; imdi o kelime yerine Cumhuriyetkonulmu.
1. phesiz ki Allah, mutlak kuvvet ve kudret sahibidir.
ttifak hddadr, hevda ve heveste deil.
nsanlar hr oldular, ama yine abdullahtrlar. Herey hr
oldu; eriatda hrdr, merutiyet de. Mesail-i eriat rvet
vermeyeceiz. Bakasnn kusuru insann kusuruna senet
ve zr olamaz.
Yeis, mni-i herkemldir. Neme lzm, bakas
dnsn! istibdadn yadigrdr. Bu cmlelerin mabeynini
raptedecek olan mukaddemat, Trke bilmediim iin
mtalinin kirlerine havale ediyorum.
Said Nurs
Sad-y Hakikat
27 Mart 1909
Tark-i Muhammed (aleyhissalt vesselm) phe ve
hileden mnezzeh olduundan, phe ve hileyi m eden
gizlemekten de mstanidir. Hem o derece azm ve geni
ve muhit bir hakikat, bahusus bu zaman ehline kar hibir
cihetle saklanmaz. Bahr-i umman nasl bir destide
saklanacak?
Tekraren sylyorum ki: ttihad- slmhakikatinde olan
ttihad- Muhammednin (aleyhissalt vesselm) cihet-i
vahdeti tevhid-i lhdir. Peymn ve yemini de imandr.
Encmen ve cemiyetleri, mesacid ve medaris ve zevydr.
Mntesibni, umum mminlerdir. Nizamnamesi, Snen-i
Ahmediyedir (aleyhissalt vesselm). Kanunu, evmir ve
nevh-i eriyedir. Bu ittihad, detten deil, ibadettir.
hf ve havf riyadandr. Farzda riya yoktur. Bu zamann
en byk farz vazifesi ittihad- slmdr. ttihadn hedef ve
maksad, o kadar uzun, mnaib ve muhit ve merakiz ve
meabid-i slmiyeyi birbirine rapt ettiren bir silsile-i
nuranyi ihtizaza getirmekle, onunla merbut olanlar ikaz
ve tark-i terakkiye bir hhi ve emr-i vicdan ile sevk
etmektir.
Bu ittihadn merebi muhabbettir. Husumeti ise, cehalet
ve zaruret ve nifakadr. Gayr- mslimler emin olsunlar ki,
bu ittihadmz, bu sfata hcumdur. Gayr- mslime
kar hareketimiz ikndr. Zira onlar meden biliriz. Ve
slmiyeti mahbup ve ulv gstermektir. Zira onlar munsif
zannediyoruz. Lubaliler iyi bilsinler ki, dinsizlikle
kendilerini hibir ecnebye sevdiremezler. Zira
mesleksizliklerini gstermi olurlar. Mesleksizlik, anarilik
sevilmez. Ve bu ittihada tahkik ile dahil olanlar, onlar
taklit edip kmazlar. ttihad- Muhammed (aleyhissalt
vesselm) olan ttihad- slmn efkr ve meslek ve
hakikatini efkr- umumiyeye arz ederiz. Kimin bir itiraz
varsa etsin, cevaba hazrz.
1


1. Cihann btn arslanlarnn balandklar bir zinciri hilekr bir tilkinin
koparmasna imkn var mdr?
Nerettiim hriste-i makasddan terk ettiim bir
fkradr. yle ki:
Zahiren hariten cereyan eden maarif-i cedidenin bir
mecrs da bir ksm ehl-i medrese olmal. Ta gll gtan
tasaf etsin.
Zira, bulanklyla baka mecrdan taaffn ile gelmi.
Ve atlet bataklndan neet ve istibdat smumu ile
teneffs eden ve zulm tazyikiyle ezilen efkra bu
mteafn su, baz aksl-mel yaptndan, misfat- eriat
ile szdrmek zarurdir. Bu da ehl-i medresenin d-u
himmetine muhavveldir.
(Vesselm al menit-tebeal-hd)
Said Nurs
Krk be sene evvel
1
Din Ceridelerde neredilen Eski
Saidin o dindar mebuslara hitaben bir makalesidir.
1. Bu tarih 1954 senesine aittir.
Yaasn Kurn- Kermin Kanun-u
Esasleri
26 ubat 1324 (11 Mart 1909)
Din Ceride, No. 73
Ey Mebusan! Uzunluu ile beraber gayet mcez bir tek
cmle syleyeceim. Dikkat ediniz, zira itnbnda caz var.
yle ki:
Cumhuriyet ve demokrat mnsndaki merutiyet ve
kanun-u esas denilen adalet ve meveret ve kanunda
cem-i kuvvet, bu unvan ile beraber, asl mlik-i hakik ve
sahib-i unvan- muhteem olan (1), ve messir ve adlet-i
mahzy mutazammn bulunan (2), ve nokta-i istinadmz
temin eden (3), ve merutiyeti ve cumhuriyeti bir esas-
metine istinad ettiren (4), ve evham ve kk sahibini
varta-i hayretten kurtaran (5), ve istikbal ve hiretimizi
tekeffl eden (6), ve mena-i umumiye olan hukukullah
izinsiz tasarruftan sizi tahlis eden (7), ve hayat-
milliyemizi muhafaza eden (8), ve umum ezhan
manyetizmalandran (9), ve ecanibe kar metanetimizi ve
kemlimizi ve mevcudiyetimizi gsteren (10), ve sizi
muahaze-i dnyeviye ve uhreviyeden kurtaran (11), ve
maksat ve neticede ittihd- umumyi tesis eden (12), ve o
ittihadn ruhu olan efkr- mmeyi tevlid eden (13), ve
rk mesvi-i medeniyeti hudud-u hrriyet ve
medeniyetimize girmekten yasak eden (14), ve bizi Avrupa
dilenciliinden kurtaran (15), ve geri kaldmz uzun
mesafe-i terakkiyi srr- icza binaen, bir zaman- kasrda
tayyettiren (16), ve Arap ve Turan ve ran ve Smileri, yani
beraber olanlar tevhid ederek az zaman iinde bize bir
byk kymet verdiren (17), ve ahs- mnev-i hkmeti
Mslman gsteren (18), ve kanun-u esasnin ruhunu ve
on birinci maddeyi muhafaza ile sizi hns- yeminden
kurtaran (19), ve Avrupann eski zann- fasidlerini tekzip
eden (20), Muhammed Aleyhissalt Vesselmn
hteml-Enbiya ve eriatnn ebed olduunu tasdik
ettiren (21), ve muharrib-i medeniyet olan ve anarilie yol
aan dinsizlie kar set eken (22), ve zulmet-i tebyn-
efkr ve teettt- ry safha-i nuransi ile ortadan
kaldran (23), ve umum ulema ve vizleri ittihad ve
saadet-i millete ve icraat- hkmeti, meruta-i meruaya
hdim eden (24), ve adalet-i mahzs merhametli
olduundan ansr- gayr- mslimeyi daha ziyade telif ve
rapt eden (25), ve en cebn ve mi adam en cesur ve en
has adam gibi hiss-i hakik-i terakki ile ve fedakrlk ve
hubb-u vatanla mtehassis eden (26), ve hdim-i
medeniyet olan sefahet ve israfattan ve havayic-i gayr-
zaruriyeden bizi hals eden (27), ve muhafaza-i hiretle
beraber imr- dnya etmekle saye neat veren (28), ve
hayat- medeniye olan ahlk- hasene ve hissiyat-
ulviyenin dsturlarn reten (29), ve her birinizi, ey
mebuslar, elli bin kiinin takazasn, yani haklarn sizden
dv etmelerini hakknzda tebrie eden (30), ve sizi icma-
mmete kk bir misl-i meru gsteren (31), ve hsn-
niyete binaen mlinizi ibadet gibi ettiren (32), ve yz
milyon Mslmann hayat- mneviyesine suikast ve
cinayetten sizi tahlis eden (33), ol Kurn- mukaddesin
dsturlar unvanyla gsterseniz ve hkmlerinize mehaz
edinseniz ve dsturlarn tatbik etseniz, acaba bu kadar
fevaid ile beraber ne gibi birey kaybedeceksiniz?
Vesselm
Yaasn Kurnn Kanun-u Esasleri!
Said Nurs
Hrriyete Hitap
EY HRRYET- ER! yle mthi ve fakat gzel ve
mjdeli bir sad ile aryorsun, benim gibi bir arkly
tabakat- gaet altnda yatmken uyandryorsun. Sen
olmasaydn, ben ve umum millet, zindan- esarette
kalacaktk. Seni mr- ebed ile tebir ediyorum. Eer
aynl-hayat eriat menba- hayat yapsan ve o cennette
nevnem bulsan, bu millet-i mazlumenin de eski
zamana nispeten bin derece terakki edeceini mjde
veriyorum. Eer hakkyla seni rehber etse, arz- ahs ve
kr-i intikam ile sizi lekedar etmezse
1

ki bizi kabr-i vahet ve istibdattan ihra ve cennet-i
ittihad ve muhabbet-i milliyeye davet etti.
Y Rab! Ne saadetli bir kyamet ve ne gzel bir hair ki,
2
hakikatinin kk bir mislini bu
zaman bize tasvir ediyor. yle ki:
Asyann ve Rumelinin kelerinde medfun olan
medeniyet-i kadme hayata balam ve menfaatini
mazarrat- umumiyede arayan ve istibdad arzu edenler,
3
demeye baladlar. Yeni hkmet-i
merutamz mucize gibi doduu iin, inaallah bir seneye
kadar,
4
srrna mazhar olacaz.
Mtevekkilne, sabrne tuttuumuz otuz sene Ramazan-
sktun sevabdr ki, azapsz, cennet-i terakki ve
medeniyet kaplarn bize amtr. Hkimiyet-i milliyenin
beraat-i istihlli olan kanun-u er hzin-i cennet gibi bizi
duhule davet ediyor. Ey mazlum ihvan- vatan! Gidelim,
dahil olalm. Birinci kaps, eriat dairesinde ittihad- kulub;
ikincisi, muhabbet-i milliye; ncs, maarif; drdncs,
say-i insan; beincisi, terk-i sefahettir. tekilerini sizin
zihninize havale ediyorum. Zira davete icabet vciptir.
1. Azametve byklk Allaha mahsustur. Ve yalnz Ona boyun eilir.
2. lmden sonra dirili haktr.
3. Ne olurdu, keke toprak olaydm! Nebe Sresi, 78:40.
4. Beikte ocuk iken konutu.
Bu inklb- azmin fatihas mucizegibi balad iin bir
fl-i hayrdr ki, htimesi de pek gzel olacaktr. yle ki:
Bu inklp, kr-i beerin ar zincirlerini para para ve
istidd- terakkiye kar setleri zr zeber ederek, hkmeti
varta-y mevtten tahlis ve bu millet-i mazlumede cevahir-i
insaniyeti izhar ve zde olarak kbe-i kemlta doru
gnderdii gibi, hatimesi de, yani otuz sene kadar
rengrenk sefahet ve isrfat ve hevesat ve lezaiz-i
nmerua gibi seyyiat- medeniyet, devlet-i medeniyeti,
hkmet-i mstebide gibi inkraza sevk eden umurlar
maddeten zararn ihsas edeceinden, o muzlim ve kesif
olan sehab, arzu-yu umum ile mnkeif olduundan,
ems-i eriat ve mkesi olan kamer-i medeniyet, berrak ve
saf ve essatta Asyay ve Rumelini tenvir ve mutazammn
olduu istidad- kemlin tohumlar hrriyetin yamuru ile
nevnem bularak rengrenk elvan ile tezyin edeceini,
bu fl-i hayr bize mjde veriyor.
Bir mucize-i Peygamberdir (a.s.m.) ve bu millet-i
mazlumeye bir inayet-i lhdir ve cemiyet-i milliyenin
niyet-i hlisnesinin bir kerametidir ki, bu maden-i saadet
ve hrriyet olan eriat dairesindeki ittihad- kulb ve
muhabbet-i mill elimize meccanen girdi. Milel-i saire,
milyonlarla cevahir-i nfus feda etmekle kazandlar. lm
olan hissiyat ve ml ve mylt- liye-i milliyemizi ve
ahlk- hasene-i slmiyemizi bu kre-i arz denilen, cezbe
tutmu mevlev gibi meczup cevvlin simhnda
tanin-endz ve umum milleti srur ile bir garip ihtizaza
getiren sad-y hrriyet ve adalet nefh-i sr-u srl gibi
hayatlandryor.
Sakn, ey ihvn- vatan! Sefahetlerle ve dinde
lubaliliklerle tekrar ldrmeyiniz. Ve btn efkr-
fsideye ve ahlk- rezileye ve desais-i eytaniyeye ve
tabasbusata kar eriat- garr zerine messes olan
kanun-u ess Azril hkmne geti, onlar ldrd.
Ey hamiyetli ihvn- vatan! srft ve hilf- eriat ve
lezaiz-i nmerua ile tekrar ihya etmeyiniz.
Demek, imdiye kadar mezarda idik, ryorduk. imdi
bu ittihd- milletve merutiyet ile rahm- mdere getik,
nevnem bulacaz. Yz bu kadar sene geri kaldmz
mesafe-i terakkiden, inaallah mucize-i Peygamber
(a.s.m.) ile, imendifer-i kanun-u eriye-i esasiyeye amelen
ve burak- meveret-i eriyeye krenbineceiz. Bu
vahet-engiz sahr-y kebiri zaman- ksrada tekemml-
mebdi cihetiyle tayyetmekle beraber, milel-i
mtemeddine ile omuz omuza msabaka edeceiz. Zira
onlar kh kz arabasna binmiler, yola gitmiler; biz
birden bire imendifer ve balon gibi mebdiye bineceiz,
geeceiz. Belki cmi-i ahlk- hasene olan hakikat-
slmiyenin ve istidad- ftrnin, feyz-i imann ve iddet-i
cun hazma verdii teshil yardmyla fersah fersah
geeceiz. Nasl ki vaktiyle gemitik.
Talebeliin bana verdii vazife ile ve hrriyetin fermn-
mezuniyetiyle ihtar ediyorum ki:
Ey ebn-y vatan! Hrriyeti s-i tefsir etmeyiniz; ta
elimizden kamasn ve mteafn olan eski esareti baka
kapta bize iirmekle bizi bomasn.
HAYE-1
Zira hrriyet,
mrt- ahkm ve db- eriat ve ahlk- hasene ile
tahakkuk ve nevnem bulur. Sadr- evvelin, yani
Sahabe-i Kiramn o zamanda, lemde vahet ve cebr-i
istibdat hkmferma olduu halde, hrriyet ve adalet ve
msavatlar bu mddeya bir burhan- bhirdir. Yoksa,
hrriyeti sefahet ve lezaiz-i nmerua ve israfat ve
tecavzat ve hev-i nefse ittibda serbestiyet ile tefsir ve
amel etmek, bir padiahn esaretinden kmakla ve
alaklarn istibdad ve esaret-i rezilesinin altna girmekle
beraber, milletin ocukluk istidadn ve seh olduunu
gsterdiinden, paralanm olan eski esarete lyk ve
hrriyete adem-i liykatini gsterir. Zira seh mahcurdur.
Geni ve muaa olan yeni hrriyet-i eriyeye adem-i
liykatzira ocua geni olmazanl olan ittihad-
millyi bozulmu ve mteafn olan hlt ile fena bir
hastala hedef edecektir. Zira ehl-i takv ve vicdann
tefsiri byle deil. Mezhebi de muhalif olacaktr. Biz
millet-i Osmaniye erkeiz. Kmet-i merdane-i istidad-
milliyemize kadnlarn libas gibi ssl sefahet ve hevesat
ve israfat yakmyor. Binaenaleyh, aldanmayalm.
1
kidesini dsturul-amel
yapalm. yle ki:
Haiye-1 Evet, daha dehetli bir istibdat ile, pek ac ve zehirli bir esareti bize
iirdiler.
1. Duru olan al; bulank olan brak!
Ecnebiyede terakkiyat- medeniyeye yardm edecek
noktalar (fnun ve sanayi gibi) maalmemnuniye alacaz.
Amma medeniyetinznub ve mesavsi olarak baz dt
ve ahlk- seyyie ki, ecneblerde mehasin-i medeniye-i
kesiresiyle muhat olduu iin irkinliini o kadar
gstermiyor. Biz ise, aldmz vakit s-i tlih cihetiyle ve
s-i intihap tarikiyle mkilt-tahsil mehasin-i medeniyeti
terk edip, ocuk gibi hev ve hevese muvafk znub-u
medeniyet kesb ettiimizden, muhannes gibi veya
mtereccile gibi oluruz. Kadn, erkek gibi giyinse maskara
olur. Erkek, kadn gibi sslense muhannesliktir, yakmaz.
Mert ve lihimmet, zb zverle muzahraf cilveli hanm
gibi olmamal.
Elhasl: Znub ve mesv-i medeniyeti, hudud-u hrriyet
ve medeniyetimize girmekten seyf-i eriatla yasak
edeceiz. Ta ki, medeniyetimizin genlii ve ebabeti,
zll-i aynl-hayat- eriatla muhafaza olsun. Kesb-i
medeniyette Japonlara iktida bize lzmdr ki, onlar
Avrupadan mehasin-i medeniyeti almakla beraber, her
kavmin mye-i beks olan dt- milliyelerini muhafaza
ettiler. Bizim dt- milliyemiz slmiyette nevnema
bulduu iin, iki cihetle sarlmak zaruridir.
Ey hamiyetli ebn-y vatan! Cemiyet-i mill ruhlarn
feda etmekle saadetimize yol atlar. Biz de, baz
lezaizimizi terk ile onlara yardm edeceiz. Zira o sofra-y
nimete beraber oturuyoruz. Efkr- fside sahibi, yani
hrriyet altnda istibdad ve mezlimi arzu edenler, mevt-i
ebedye mazhar olan ve zaman- mzinin ukurunda
medfun olan istibddt veyahut seyl-i hurn- zaman
iinde yuvarlanm olan mezlimi, bir daha temaa
etmemek iin, tarih-i hayat- hrriyetin beyanyla, mzi ve
hl meyannda delinmez bir sedd-i henin ekmek
istiyorum. yle ki:
Bu inklp, dourduu hrriyeti, eer meveret-i
eriyenin terbiyesine verse, bu milletin eski satvet ve
kuvvetini ihy edecektir. Eer veb-y raz- ahsiyeye
msadif olsa, istibdd- mutlaka dnecek, o ocuk lecek.
Hrriyet tam zamannda dodu. Ahval ve ilcaat- zaman
tam terbiyesine hizmet ister. Sun ve ihtiyar deil; ta ki
ok klfete muhta olsun. Eski zaman gibi bu kadar
tazyikatn tesiriyle meyusiyet ve mahvolmak anndan
olmayan hamiyet-i slmiye o kadar galeyana gelmi ki,
gya hrriyet rahm- mderde tekmil yaa kadar gelmi.
Kadem-nihde-i saha-i vcut olduu anda
hkmfermln iln ve hibir msademata kar
tezelzle ve delmeye uramayacak bir sedd-i henin gibi
veyahut taht- Belks gibi be hakaik-i sabite zerine
teesss edecek.
Birinci hakikat: Mecmuda bir kuvvet bulunur; hibir fert
o kuvvete mlik olamaz: bir kaln erit ile eczasndan kaln
bir telin kuvveti gibi... Veyahut efkr- umumiyeyi
mutazammn yeni hkmetimiz ve eski hkmetimiz gibi.
Ey millet, biz imdi kaln eridiz. Her kim muhalefet ile
veyahut hodserane ile bunu zayf etse, umumun hakkna
affolunamaz bir cinayettir.
kinci hakikat: Zaman- slifte, yani galebe-i vahet
vaktinde lemde hkmferm, vahetin mahsul ve
tedenn ve inkrazn mahkmu olan kuvvet ve cebrin
saltanat idi. Herhangi devletin devern- demmi yerine
girmise, yle devletlerin sahif-i tarihiyeleri baykularn
iyneleri gibi satrlar inkrazlarn aryorlar,
baryorlar.
Tasallut-u medeniyetin zamannda lemin hkmran
ilim ve marifettir. Mvellidi medeniyet; ve n tezayd; ve
mr ebed olduundan herhangi devletin hayat ve
mdebbiri olmusa, o hkmeti kendi gibi kayd- mr-
tabiden ve ecel-i inkrazdan tahlis ve kre-i arz kadar
yaamasna istidat vermi. Kitab- Avrupa sahi bunu
alenen gsteriyor.
Eer denilse: imdiye kadar bu hkmet-i zaifeyi di
adamlar idare edebilirlerdi. Fakat bu kadar metin ve
dehetli, kaviyen emel ettiimiz yeni hkmeti omuzunda
tayacak harika ve dhi adamlar lzmken, Asya ve
Rumeli tarlas acaba yle mahsult verecek mi?
Buna cevap: Eer baka inklplar baa gelmezse, evet.
Ve nc hakikatedikkat et. yle ki:
Bu zaman- mzide insan istidad- gayr- mtenhye
mlik iken, o kadar dar ve mahdut daire iinde hareket
ediyordu ki, gya insan iken hayvan gibi yaadndan,
efkr ve ahlk o daire nispetinde tedenn etmi ve mahsur
kalmt. imdi bu er hrriyet-i dilne eer yaasa ve
bozulmazsa, kr-i beerin ar zincirlerini paralamakla ve
istidad- terakkiye kar setleri hercmerc ederek o kk
daireyi dnya kadar tevsi edebilir. Hatta benim gibi bir
kyl adam, Sreyya kadar ulv olan idare-i umumyi
nazara alacak, ml ve myltn lizlerini orada
balayacak. Ve her bir il ve tavrnn orada bir ihtizaz ile
zmedhal bulunacandan, himmet Sreyya kadar tel ve
ahlk o derece tekemml ve efkr memalik-i Osmaniye
kadar tevess edeceinden, Etunlar, bn-i Sinalar ve
Bismarcklar, Dekartlar ve Taftazanleri inaallah geri
brakacak. Bu kuvvetli Asya ve Rumeli tarlas ok bban-
vatan mahsul vereceinden kaviyen mitvarz.
Lsiyyema: u memalik-i Osmaniye umum enbiyann
mahall-i zuhuru ve devlet-i mtemeddine-i slifenin
mehd-i teekkl ve ems-i slmiyetin mark- tulu
olduundan, insanlarn ftratlarnda ektikleri bu
istiddt- keml bu hrriyetin yamuru ile nevnem
bulsa, herkesin istidad ve kr-i mnevverinin dal ve
budaklar ecere-i tb gibi her tarafa aacaktr. Ve arkn
Garba nispetini, seherin guruba nispeti gibi
edecektireer sist-i atletle ve smum-u arz ile
kurutulmazsa.
Drdnc hakikat: eriat- garrkelm- ezelden
geldiinden, ebede gidecektir. Zira ecere-i meyll-
istikml-i lemin dal olan insandaki meylt-terakkinin
mahsul ve semeresi olan istidadn telhuk-u efkrla hasl
olan neticinin teerrub ve tegadd ile bymesi
nispetinde, eriat- garr aynen madd zihayat gibi tevess
ve intibak edeceinden, ezelden gelip ebede gideceine
burhan- bhirdir. Asr- Saadet olan sadr- evvelin hrriyet
ve adalet ve msvt, bhusus o zamanda delil-i katdir
ki, eriat- garr msvt ve adaleti ve hakik hrriyeti
cem revabt ve levzmtyla cmidir. mam- mer (r.a.),
mam- Ali (r.a.) ve Salhaddin-i Eyyubsr bu mddeya
delil-i alendir. Buna binaen, katiyen hkmediyorum:
imdiye kadar noksaniyetimiz ve tedenniyatmz, s-i
ahvlimiz drt sebepten gelmi:
1. eriat- garrnn adem-i mrt- ahkmndan,
2. Baz mdhinlerin keyfemye s-i tefsirinden,
3. Zhirperest lim-i chilin veyahut chil-i limin
taassubat- n-bemahallinden,
4. S-i tlih cihetiyle ve s-i intihap tarikiyle mkilt-
tahsil olan Avrupa mehasinini terk ederek, ocuk gibi hev
ve hevese muvafk znub ve mesv-i medeniyeti tuti gibi
taklittendir ki, bu netice-i seyyie zuhur ediyor. Memurn
hakkyla vazifesini ifa etse, memur olmayan ilcaat-
zamana muvafk say etse, sefahete vakit bulamayacaktr.
Bu iki ksmn herhangisinde bir fert, sefahete inhimak
gsterdiyse, bu, heyet-i itimaiye iinde muzr bir mikrop
sretine giriyor.
Beinci hakikat: Zaman- sabkta revbt- itim ve
levazm- taayy ve fevaid-i medeniyet o kadar tekessr
ve teaub etmediinden, baz kalil adamlarn kri, devletin
idaresine yar k gibi idi. Amma bu zamanda revabt-
itima o kadar tekessr etmi ve levazm- taayy o
derece taaddt etmi ve semerat- medeniyet o kadar
tefennn etmi ki, ancak yalnz kalb-i millet hkmnde
olan meclis-i mebusan ve kr-i mmet makamnda olan
meveret-i er ve seyf ve kuvvet-i medeniyet menzilinde
bulunan hrriyet-i efkr o devleti tayabilir ve idare ve
terbiye edebilir. Bu hakikate misl, eski hkmet-i
mstebide, yeni hkmet-i merutadr.
nc Hakikatin bana verdii vazife ile ve hrriyetin
fermn- mezuniyetiyle, ey ihtar ediyorum.
Birincisi: Bir cisim birden zerrattan tahalll ve yeni
zerrattan teekkl eylemesi muhal olacandan, cism-i
devletin birden memurni ref ve yenilerini ikame
eylemesi, muhal olmasa da, mteazzirdir. Binaenaleyh,
istidad- habis ve kabil-i slh olmayan adamlar zaten
cism-i devlet def-i tabi ile ifraz edecektir. Amma kabil-i
slah olanlar, zaten gne garptan tul etmediinden,
tevbenin kaps aktr. Bunlarn tecrbelerindenistifade
etmeli. Bunlarn yerini dolduracak, krk sene lzm. Yoksa,
umumu aleyhinde itle-i lisn ve terzil etmek, bu anl
olan ittihad- milletibozulmu baz efkr ve ahlklarna
binaenbir hastala hedef edecektir.
kincisi: Ben arkn dalarnda bym idim. Merkez-i
Hilfeti gzel tahayyl ediyordum. Vakt ki, bundan
yedi-sekiz ay mukaddem Dersaadete geldim. Grdm ki,
stanbul, tevahhu ve tenafur-u kulb sebebiyle meden
libas giymi vahi bir adama benzerdi. imdi, ittihad-
mill sebebiyle, meden adam, fakat yar meden, yar vahi
libasnda bize arz- ddr ediyor. Evvel arkta fenaln
sebebi, arkn uzvu hastalanm zannediyordum. Vakt ki,
hasta olan stanbulu grdm, nabzn tuttum, terih ettim.
Anladm ki, kalbindeki hastalktr, her tarafa sirayet eder.
Tedavisine altm;bir divanelikle taltif edildim.
Hem de grdm ki, medeniyet-i hakikiyeyi tekil
eyleyen slmiyet, madd cihetinde medeniyet-i hzradan
geri kalm; gya slmiyet s-i ahlkmzdan darlm,
mzi tarafna dnp gidiyor. Zaman- Saadete bizi ikyet
edecektir. Bunun en byk sebebi, istibdattan sonra,
mrid-i umum byk ubenin ki, Cmlenin maksudu
bir amma rivayet muhtelif, veyahut


1
beytinin msadak olan ehl-i medrese ve ehl-i mektep
ve eh-i tekkenin, tebayn- efkr ve tehlf- meribidir.
1. barelerimiz ayr ayr ise de, gzelliin birdir. Hepsi de o gzellie iaret
ediyorlar.
Bu tebayn- efkrahlk- slmiyenin esasn sarsm,
ittihad- milleti atallatrm. Terakkiyat- medeniyeden
geri brakmtr. Zira biri ifrat ile dierini tekr ve tadlil
ediyor; teki tefrit ile onu tehil ve gayr- mutemed
addediyor. Bunun aresi, tevhid ile ve efkrlarnn
mabeyninde teyid ile mnasebet ile musalhadr. Ta itidal
noktasnda musafaha ile birlemeli ki, heng-i terakkyi
ihll etmesinler.
ncs: Ben vaizleri dinledim; nasihatleri bana tesir
etmedi. Dndm. Kasvet-i kalbimden baka sebep
buldum:
Birincisi: Zaman- hzray zaman- slifeye kyas ederek
yalnz tasvir-i mddey parlak ve mbalal gsteriyorlar.
Tesir ettirmek iin ispat- mdde ve mteharr-i hakikati
ikn lzm iken, ihmal ediyorlar.
kincisi: Bireyi tergib veya terhib etmekle ondan daha
mhim eyi tenzil edeceklerinden, muvazene-i eriat
muhafaza etmiyorlar.
ncs: Belgatn muktezas olan, hale mutabk, yani
ilcaat- zamana muvafk, yani tehis-i illete mnasip sz
sylemezler. Gya insanlar eski zaman kelerine
ekiyorlar, sonra konuuyorlar.
Hsl- kelm: Byk vaizlerimiz hem lim-i muhakkik
olmal, ta ispat ve ikn etsin. Hem hakm-i mdakkik
olmal, ta muvazene-i eriat bozmasn. Hem beli-i mukn
olmal, ta muktez-y hl ve ilcaat- zamana muvafk sz
sylesin. Ve mizan- eriatle tartsn. Ve byle olmalar da
arttr.
Yaasn eriat- garr! Yaasn adalet-i lh! Yaasn
ittihad- mill! lsn ihtilf ! Yaasn muhabbet-i mill!..
Gebersin arz- ahsiye ve kr-i intikam! Yaasn ecaat-
mcessem askerler! Yaasn satvet-i muahhas ordular!
Yaasn akl ve tedbir-i mcessem dindar cemiyet-i ahrr
ve Nur talebeleri.
HAYE-1
Said Nurs
Haiye-1 Medar- ibret ve hayrettir ki, krk sene evvel Hrriyetin nc
gnnde, stanbulda, hem sonra Selnikte Meydan- Hrriyette binler
siyaslere kar dv ettii ve btn kuvvetiyle eriat istedii ve hrriyeti ve
merutiyeti eriata hizmetkr yapt ve sonra 31 Martta Hareket Ordusu gayet
dehet ve iddetle eriat isteyenleri mesul ettikleri zamanda Divan- Harb-i
rfde Saidin bu mnteir nutuklarndan tam beraat verildii halde; imdi ise,
siyaseti otuz seneden beri brakt ve o nutuklarna nispeten siyasete pek az
temas iin 27 sene dinsizlik hesabna ikenceler ve gaddarane azap ve cezalar
verenler, elbette din namna zulmettiklerini ve engizisyonlardan daha zlim
olduklarn ispat eder.
Said Nurs
RSALE- NUR
KLLYATINDAN
Bedizzaman Said Nurs
Azametli Bahtsz Bir Ktann, anl Talisiz Bir
Devletin, Deerli Sahipsiz Bir Kavmin Reetesi
Veyahut
BEDZZAMANIN MNZARATI
[arktaki airetlerin suallerine cevap olarak hazrlanp
H. 1329 (M. 1911)de neredilen bu eser, bilhare Mellif
Bedizzaman Said Nurs tarafndan tekrar gzden
geirilerek neredilmitir.]
fade-i Meram ve Uzunca Bir
Mazeret
Y eyyhen-nzr!
Hasent seyyitna, sevb hatsna terecch edenler,
maret ve affa mstehaktrlar.
te, iki inklp beni iki telif-i mevvee mecbur etti; iki
rhlet dahi, iki kitab ilhm ettirdi. u eserlerden her birisi
Krt olduugibi, ayn halde Trk, ayn vakitte Araptr.
Gya her bir eser Arap abasn iktis ve Trk pantolonu
giymi klahl bir Krttr. Byle acb-ekil bir telif, telif
kanununa muhlefetle muheze olunmamak gerektir.
Evet, benim hakkm skt idi; zira cizim. Bilirim,
srm rabete yn deildir. Fakat Sdinin:


1
1. Yazmaktan maksat, bizden bir nakn bki kalmasdr. nk varlmzda
bek yoktur.
olan mtemld ve hikmetmiz kelmnn verdii
himmet, hem de benim gibi iktidarszlarn
mahcubiyetlerini izle ile meydan- hamiyete kmaya
cesret vermek iin nmne-i imtisl olmaya olan arzu,
hem de eserin bizzat rabete yn olmasa da, benim gibi
meml olmayan birisinden kk bir eser dahi bir nevi
antikalk rabetine yn olmasna olan mit, beni eser
yazmaya cesret vermilerdir. Yoksa ben bilmez deilim ki,
eserlerim bzan hem hakikatiken, hem nazmiken, hem
slpiken, hem hayaliken, hem hisiken, hem
ifratlddur. Lkin, ne yapaym, baka trl de olamazd.
Zira, tam bir asr bir seneye sktran ve yedinci asrdan on
nc asra kadar benim gibi kurn-u vust adamlarnn
haylini yuvarlandrmakla; her bir asr bir his ve bir tesiri
kartrp birinci eserimi ilhm eden Temmuzun inklb-
mesdunun tevikiyle; hem de btn devir ve tabakt-
mtedhile-i mtesleyi kartran ve istibdadn tazyik-i
mecnunnesiyle vcuda atlan ve doktorlarn tokatyla
ademden tmarhne kapsyla darya frlayan cinnet
htrt olan eserimi tekmil edip, ki Mekteb-i Musibet
ehdetnmesini ibrza beni mecbur eden Mart ve Mays,
meum ve mthi olan ihtill ve inklbnn verdii
heyecan ile; hem de gyet mtenevvia ve muhtelife tabyi
ve hissiyt tazammun eden ve u iki reeteyi vcuda
getiren ssl-ess- mesleim elmas-misl olan slmiyet
hissinin sade ve Krtlkle memzc olan milliyet krinin
verdii ders ile yle eserleri intc etti. Demek, her bir
eserim birka asrn fezlekesi ve Krt tifelerinin
tabiatlarnn enmzeci ve gyet muhtelife etvrmn
nmnesi olduundan, hakik intizam onda aramak
abestir.
Evet, edebin deil, belki edebiyatn kanununa kar
srm muhlefete sevk eden yedi esbabdr:
Evvel: Sabvetimden beri kh kuyu dibinde, kh
minre banda gibi fehmen istidatlarda bulunuyorum; kh
gyet dakk bir hakikat dvetsiz elime geliyor; kh gyet
tanm, dostum olmu bir hakikat ecneb olup
tanmyorum. Hatta bir gnde kh gyet chil, kh
tecrbeli bir siyas gibi ie karmak isterim.
Sniyen: Merutiyetin fecr-i sdkna kadar in ve
kitbette tamamen hem mm, hem acemi idim. Her ne ki
in ettimse, stdmz olan merutiyetten rendim.
Cinn- cennda yemiler kemle ermemi iken kopardm.
Eer size eki gelirse, yznz ekitip abs, kamtarr
olmaynz.
Slisen: Mstehak olmadm tevecch- mmeden
neet eden bir hret-i kzibe, bana tahml ettii vazife-i
mhimme ile, aczden neet eden atlamakla, nmyie,
sahte ehliyetle ehil olmadm bireye girimeye mecbur
oldum.
Rbian: Ftraten bendeki gurur, milliyeten bendeki
fahriye, mesleken bendeki tahdis-i nimet, mereben
bendeki meyl-i tefevvuk, kavmiyeten bendeki meyl-i
tecelld ve meyl-i nmyi, adama eserlerimde
hakikatten fazla bir enniyet gsteriyor. Evet, enniyet var;
benim deil, milletimin enniyetidir. Benlik var; benim
deil, snfm olan melik-i medrisin izzetidir.
Hmisen: Ben, Krte dnrm, Trke ve Arapa
yazyorum. Matbaa-i hayaldeki mtercim acemi; ya kalbin
szn iyi anlamyor veya lisnn diline in deildir.
Hem, Trkenin sarf nahivini bilmediimden, mnya
giydirdiim slbun dmeleri pek kark oluyor. Hatta
evet, ite, imdi, hem de, zira, olan, u, bu tekrarlar, sizin
gibi beni de usandryor. Bakasnn tashihine de katiyen
rz olamyorum. Zira, klahma pskl takmak gibi,
bakasnn sz szlerimle hi mnsebet ve lfet peyd
etmiyor. Szlerimden tevahhu eder.
Sdisen: Tabiatmdaki ifrat cihetiyle dndmden,
mtercim-i haylnin tercmesinde, hattatn imlsnda,
tbiin tbnda, mtliin fehminde bzan yanl dmekle,
gzel bir hakikat irkinleiyor.
Sbian: u Saykl- slmiyet ve Ekrad Reetesi
olan iki eser, o dehetli da ve dere ve sahrlarn kuvve-i
mnbitesi fevkalde nevnem vererek, krk elli gn
zarfnda hem yeillendi, hem cesim bir ecere oldu, hem
meyve verdi. Evet, yle bir vakitte vcuda geldi ki, dalar
beni derelerin yed-i hanine frlatyordu. Onlar da, beni
sahrlarn yzlerine arpyordu. Sonra, hamiyet-i milliye ve
hamiyet-i slmiye u iki snf meyveleri da bandan
koparp ve bzan rzgr vurup, derenin dibine dm
meyveleri il iin toplayp, medine-i medeniyetin
arsna getirdiler. Hatta bir ksm Bid Dann
yemiidir, bir tifesi Ferrn Ovasnn meyvesidir, bir
miktar Beytebap Deresinde, krmzlanm semeresidir.
te, u iki eseri yazdm vakit, zaman ksa, mekn vahi,
ben seyyah, zihin mevve, vcut yarm hasta, yazmak
acele olduundan, elbette mevve olur.
Ey ehl-i insaf ! Mzeretim bu. Kabul ederseniz, insafn
enidir; etmezseniz, emin olunuz, size minnet etmem, hi
de kabul etmeyiniz. Sizin minnetiniz da banda olsun.
Size beendirmek iin deil, belki hakka hizmet iin
yazdm, vesselm.
u eserin naamtn dinlemek iin, bir Krt cesedini
giymek, bir vahi haylini bana takmak gerektir. Yoksa ne
istim hell, ne sem tatl olur.
Eb Ley
Said

1
1. lemlerin efendisine salt ve rahmet olsun.
Emm bad, ehl-i hamiyetin nazarna arz ediyorum ki:
Vakt Merutiyetin ikinci yanda, stanbulun temsil
ettii asrdan tarihvr bir nazar ile gp, kurn-u vustya
kar aaya inmekle, air-i Ekradn iinde ceveln ile
bahardan gze bir rhlet-i sayye, gzden bahara bild-
Arabiyeden bir rhlet-i itiye ettim. Da ve sahry bir
medrese ederek merutiyeti ders verdim. Birden bana
grnd ki, merutiyeti gyet garip bir srette telkki
etmiler. Her tarafn phe ve sualleri aleb bir dereden
gelmi gibi grdm. te, tehis-i maraz iin mifth-
kelm onlara verdim.
Dedim: Siz sual ediniz, ben de ona gre cevap
vereyim.
Onlar istihsan ettiler. Zira Krtlerin tabiat- merutiyet-
pervernelerine binen, dersi mnzara ve mnkaa
sretinde okuyorlar. Onun iindir ki, medreseleri kk bir
meclis-i mebusn- ilmiyeyi andryor. te, tmimen
lilfide, suallerini cevaplarmla musfaha ettirerek u kitab
yazdm; ta birbirine muvenette bulunsun. Hem de,
grmediim Ekrad ve emsline, u kitap, bana bilvekle
onlarla konuarak cevap versin; hem de, lisnlar
kalblerine tercmanlk edemeyenlere bedelen sual etsin.
Elhsl: u kitap, tarafmdan cevap, onlarn cnibinden
sual etmek vazifesiyle mkelleftir. Hem de siyaset
tabiblerine, tehis-i illete dir hizmet ile muvazzaftr.
Ey ehl-i hamiyet, anlaynz! Krt ve emsli, kren
merutiyetperver olmu ve oluyorlar. Lkin, baz memurun
ilen merutiyetperver olmas mkldr. Hlbuki, akllar
gzlerinde olan avama ders veren ildir.
mdi, sual ve cevaba balyorum
Sual: Ey Seyda! stanbula gittin. Bu inklb- azmi
grdn. Mhim iler iine girdin. Bize ne getirdin?
Cevap: Mjde getirdim.
Sual: Mjde ne demek? Bazlar bize Sizin iin fenalk
var diyorlar.
Cevap: Nurdan zarar gelmez; gelirse, huffa gelir,
murdar eylere gelir. Size, cem kuvvetimle, yalnz
Krdistana deil, belki leme iittirecek tarzda bararak
mjde veriyorum ki; umum slmn, lsiyyem
Osmnlerin, bhusus Ekradn saadetinin fecr-i sdknn
geldiini, hatta Bid banda gryorum.

1
1. mitsizlik ve karamsarln sembol olan Arap lozof ve iri Eb Alil-
Maarrye ramen.
Faraza, u devletin yar milleti, pahasnda verilse idi
gene erzn ve zulmetle beraber yansa idi gene ucuz!
Sual: Biz yle iitmedik.
Cevap: eytann arkadalar oktur...
Sual: yle ise zihnimize gelen pheleri ve sualleri
hallet.
Cevap: Elbette; fakat mteri olmadan, istemeden
malm satmam.
Sual: stibdat nedir? Merutiyet nedir? Dieri:
Ermeniler aa oldular. Biz sel kaldk. Bakas:
Dnimize zarar yok mu? Daha bakas: Jn Trkler
yledirler, byledirler, bizi de zarardde edecekler. Dieri:
Gayr-i mslim, nasl asker olacak? l hir...
Cevap: Yahu, u grltl, karma kark, sizin gibi
intizamszsuallerinize nasl cevap vereceim?
Sual: Kide-i suali sen gster?
Cevap: Merutiyet kanunuyla sual ediniz. Yani iinizden
bir iki zek adam intihapediniz; ta size vekil olarak mteri
olup, sual etsin. Siz dedinleyiniz.
Onlar: Peki, peki...
Sual: stibdat nedir; merutiyet nedir?
Cevap: stibdat tahakkmdr, mumele-i keyyedir,
kuvvete istinad ile cebirdir, rey-i vhiddir, s-i istimlta
gyet msit bir zemindir, zulmn temelidir, insniyetin
mhisidir. Seflet derelerinin esfel-i slnine insan
tekerlendiren ve lem-i slmiyeti zillet ve seflete
drttren ve arz ve husmeti uyandran ve slmiyeti
zehirlendiren, hatta hereye siryet ile zehrini atan, o
derece ihtilft beynel-slm k edip, Mutezile, Cebriye,
Mrcie gibi dallet frkalarn tevlid eden, istibdattr.
Evet, taklidin pederi ve istibdad- siyasnin veledi olan
istibdad- ilmdir ki, Cebriye, Rfziye, Mtezile gibi
slmiyeti mevve eden frkalar tevlid etmitir.
Sual: stibdat bu derece bir semm-i katil olduunu
bilmezdik. Lehl-hamd, paraland. Onu essiyle tedvi
edecek olan tiryk- merutiyeti bize trif et.
Cevap: Bz memurlarn ef ali, adem-i lfetten dolay
size yanl ders gsterdii ve iddetten neet eden
mevveiyetle hl-i hazrdan fehmettiiniz merutiyeti
tefsir etmeyeceim. Belki hkmetin hedef-i maksad olan
merutiyet-i mery beyn edeceim:
te, merutiyet

1

2
yet-i kermelerinin tecellsidir ve meveret-i eriyedir.
O vcud-u nrnnin kuvvete bedel, hayat haktr, kalbi
mrifettir, lisn muhabbettir, akl kanundur, ahs deildir.
1. Ve ilerde onlarla istiare et. l-i mrn Sresi, 3:159.
2. Onlarn ileri, aralarnda yaptklar istiare iledir. r Sresi, 42:38.
Evet, merutiyethkimiyet-i millettir; siz dahi hkim
oldunuz. Umum akvmn sebeb-i saadetidir; siz de saadete
gideceksiniz. Btn evk ve hissiyt- liyeyi uyandrr;
uyku bes, siz de uyannz. nsan hayvanlktan kurtarr; siz
de tam insan olunuz. slmiyetin bahtn, Asyann tliini
aacaktr. Size mjde. Bizim devleti mr- ebedye mazhar
eder. Milletin beksyla ibk edecek; siz daha meyus
olmaynz. Bir ince tel gibi her tarafa hev ve hevesin
tehyci ile evrilmeye mstaid olan rey-i vhid-i istibdd
lyetezelzel bir demir direk gibi, lyetefellel bir elmas
kln gibi olan efkr- mmeye tebdil eder; siz de, sene-i
Nuh gibi emniyet ediniz. Herkesi bir padiah hkmne
getiriyor; siz de hrriyetperverlikle padiah olmaya gayret
ediniz. Ess- insniyet olan cz- ihtiyr temin eder, zd
eder; siz de cmid olmaya rz olmaynz. yz
milyondan ziyade ehl-i slm bir aret gibi birbirine
rapteder; siz de o rbtay muhfaza ediniz. Zira meveret
perdeyi att; milliyet grnd, harekete geldi. Milliyet
iinde slmiyet kland, ihtizza geldi. Zira,
milliyetimizin rhu slmiyettir; hakiki ve nisb ve izfden
mrekkeptir. Baka millete benzemiyor.
Sual: stibdadn irkinliine, merutiyetin bu derece
iyiliine delilin nedir?
Cevap: Siz avam olduunuzdan haylinizle tefekkr,
gznzle taakkul ettiinizden, temsil size brhn-
nazarden daha ziyade mukndir. te, ikisinin mhiyetlerini
mislle tasvir edip gstereceim.
te, biliniz:
Hkmet hekim gibidir; millet hastadr. Farzediniz, ben
u adrda oturmu birhekimim. u etraftaki her bir kyde,
Allah etmesin, birer ayr hastalkvar.
Ben o hastalklar tehis etmemiim, hem de tcizimi
istemeyen mdhenecilerden, yalanclardan baka kimseyi
grmemiim. u halde, u kylere,tanmadm bir
hastala, grmediim bir hastaya gnderdiim reetesiz;
mzansz bir ilc istiml eden, acaba if m bulur veyahut
lr?
Evet,
1
srrna, unun sye-i
muzlimnesinde mazhar oldunuz. te her kye byle il
gndermek, hatta dl-c ile karn arsna mptel olan
emslinize hazm ilc hkmnde olan ine toplamak,
yahut ekiylk ve husmet derdiyle mltehap bulunan o
vcuda, iltihb tezyid eden Hamidlik icr etmek ve il
hirihi, acaba tedvi mi, yoksa tesmm midir,
melekl-mevte yardm etmek midir?
1. lmeden nce lnz.
te mhiyet-i istibdadn timsli budur. Zira, sbkta,
Padiah kendi yerinde mahpus gibi oturuyordu, bare
milletin hlini anlamyordu, yahut zaaf- kalb ve kuvvet-i
vehim ile anlamak istemiyordu, yahut mtehevvisne ve
mtekeyyifne ve mtekalkl olan tabiat, anlattrmaya
msit deildi. te hkmetteki istibdada, hereydeki
istibdad kyas ediniz. Hatta, taklidi tevlid eden ilmin
istibdad dahi byledir.
Amm, bizzarre hkmet-i slmiyenin hedef-i
maksad olan merutiyet-i merann timslini isterseniz,
farzediniz ben bir hekimim. u adr dahi eczahnedir;
iindeyim. Umum kylerde veyahut evlerde eit eit
hastalklar tehis etmi, reetesini yazm bir mntehap
adam, yanma geliyor, reetesini ibrz ediyor ki;
Dl-cehl ile ba ars var yazldr. Ben dahi, fen
afyonunu iptid onlarn lisnlarnn zarfnda, sonra da
lisn- resmiyeye ifra ederek veriyorum. Bir bakasnn
reetesini gsteriyor ki; kalb hastal olan zaaf- diynet
var. Ben de, fnunu maarif-i slmiye ile mezc ederek bir
mcun yapyorum, mderrislerin ellerine veriyorum,
gnderiyorum. Dierinde dl-husmet ile ihtill stmas
var. Ben de kr-i milliyeti uyandrarak, klandrarak,
tiryk-misl adalet ve muhabbeti o nur ile mezc ettirerek,
sulfato-misl bir il veriyorum. te byle bir hekimdir ki,
vatan hastahnesinde, bare etfli helktan hals eder.
H, hkmet-i merutann timsl-i nrnsi

1
srrnca, her bir byk adam, bu dsturu nazara almak
gerektir.
Sual: Derman, dermandr; neden zehir olsun?
Cevap: Bir derdin dermn baka bir derde zehir
olabilir. Bir derman hadden gese, dert getirir.
Sual: Ne diyorsun?
2
Hl-i hzrn
eskisi gibi ok fenal var, bize zulmeder; hem de zaafta,
kuvvetsizlikte eskisine benzer. Demek, trif ettiin
merutiyet daha bize selm etmemi; ta ki, biz de Ehlen
ve sehlen desek?


3
1. Hepiniz obansnz ve hepiniz idreniz altndakilerden mesulsnz.
Mslim,mre: 20.
2. Veremli (hastalktan imi) birini vyorsun.
3. Hayr! Aksine, ben bir nehirden su almak istedim. Bir bulutun bolca
yamurindirmesini arzu ettim. Ahu gzl bir gzel beendim ve hri gibi gzel,
hr bir hrryeti methettim.
Cevap: Fakat, sizin dvneliinizden korkmu,
gelememi. Zulm, merutiyetin hats deil, belki
kafanzdaki cehletin zulmetindendir. Siz dvnelikle ksa
yolu uzun yapyorsunuz. Kdn ve Mmehurn airetleri,
daha asker gelmeden, alkllihl vermeye mecbur olan
emvl-i emiriyeyi hazr etse idiler, u kadar zulm
olmayacakt. Evet, bir millet cehletle hukukunu bilmezse,
ehl-i hamiyeti dahi mstebit eder.
Siz diyorsunuz: imdiki hkmet eskisi gibi zayftr.
Evet; kuvvetsizlikte, dokuz yandaki ocuk, doksan
yandaki ihtiyara benzer. Fakat, o kabre mteveccihen
iner, eilir, girer; u ise, dorulur, ebbe doru ykselir.
Sual: Neden byle bulanktr, sf olmuyor?
Cevap: Yz seneden beri harba yz tutan birey,
birden yaplamaz. Size bir misl syleyeceim. Bir
belba, ok zaman taaffn ve tesemmm etmi, iine
ok pislik dm, sonra da onu tasye iin o pislikleri
iinden karlrsa ve bir havuz gibi yaplrsa,acaba pnarn
suyu bir zaman bulank olarak gelmeyecek mi? Fakat
meraketmeyiniz; kbet berrak olacaktr.
Sual: Tarif ettiin merutiyetin ne miktar bize gelmi
ve ne iin btn gelmiyor?
Cevap: Ancak on ksmdan bir ksm size gelebilmi.
Zira sizin u vahetengiz, cehletperver husumetefz olan
sarp da ve derelerinizdeki vahet aylarndan, cehlet
ejderhasndan, husmet kurtlarndan bare merutiyet
korkar, kolaylkla gelmeye cesret edemez. Eer siz tembel
kalp daonun yolunu yapmazsanz, tembellik etseniz, yz
sene sonra tamamen cemlini greceksiniz. Zira sizinle
stanbul arasndaki mesfe bir aylktr; fakat sizinle ehl-i
merutiyet arasndaki mesfe bin aydan fazladr. Zira eski
zamann adamlarna benzersiniz. O nzik merutiyet,
stanbul havlisindeki ylanlardan kurtulsa, u uzun
mesfeden gemekle, cehlet gibi mthi batakl, fakr
gibi mtevahhi kralar, husmet gibi gyet keyer
dalar katetmekle beraber, ekiyaya rast geecektir.
Ezcmle: Baz cez-y sezsn hazmetmeyen, bir ksm
da bakasnn etini yemekten dii karlan ve baz bir
mehur bekti gibi mn verenler, yol zerine kp, gasp
ve garet ediyorlar. Daha onlarn te tarafnda da bir ksm
gevezelervardr; baz bahane ile, para para etmek
istiyorlar. yle ise, ona bir yol veyahut bir balon yapnz.
Sual: Biz meyus olduk; daha ne vakit bize gelecektir?
Cevap: Yeis, aczden gelir. Yeis, mni-i herkemldir.
Hamiyet ise, iddet-i mevnia kar iddetle metnet
etmektir. Hlbuki u zaman, mmtenit- diyeyi mmkn
derecesine indiriyor. abuk yeise inklp eden hamiyet,
hamiyet deildir. Ben, sizi tembellikten kurtarmak iin,
kabahatlerinizi gsteririm. Ona abuk gelmek istiyorsanz,
ite mrifetve faziletten demiryolunu yapnz! Ta ki,
merutiyet, medeniyet denilen imendifer-i kemlta binip
ve terakkiyt tohumlarn bindirerek, ksa bir zamanda
mnilerden kurtulup geereksize selm etsin. Siz ne kadar
yolu acele ile yapsanz, o da o dereceacele ile gelecektir.
Sual: naallah, tliimiz varsa biz de greceiz. Bize
tevekkl k deil midir?
Cevap: Bare tliinize siz de yardm etmelisiniz.
Badat tarrarlar gibi olmaynz. Sizin atlet bahanesi olan
u teebbssz tevekklnz, nizm- esbb
reddettiinden, kinat tanzm eden meete kar
temerrd demektir. u tevekkl dner, nefsini nakzeder.
Sual: imdi fenal da gryoruz, iyilii de gryoruz.
Merutiyetin sr hangisi, tekisinin sr hangisidir?
Cevap: Ne kadar iyilik var, merutiyetin ziyasndandr;
ne kadar fenalk var, ya eski istibdadn zulmetinden, yahut
merutiyet nmyla yeni bir istibdadn zulmndendir. Geri
kald; ta tziyeden sonra ved edip, pederini takip etsin.
Fakat, emin olunuz, ziya galebe alacaktr.
Sual: Merutiyeti pek ok izmediyorsun. Eskide rey-i
vhid idi, milletten sual yok idi; imdi meverettir,
milletten sual edilir. Millet, Ne iin? der; ona, Ne
istersin?denilir, ite bu kadar. Daha nedir, o kadar ilveyi
takyorsun?
Cevap: Zaten u nokta btn cevaplarm tazammun
etmi. Zira merutiyet hkmete dt vakit, kr-i
hrriyet merutiyeti her vecihle uyandrr. Her nevide, her
tifede onun sanatna ait bir nevi merutiyeti tevlid eder.
Hatta ulemda, medriste, talebede bir nevi merutiyeti
intc eder. Evet, her tifeye ona mahsus bir merutiyet, bir
teceddt ilhm olunuyor. te, u arkasnda ems-i saadeti
telvih eden ve temyl ve incizap ve imtizca yz tutan
lemet- meverettir ki, bana merutiyet hkmetini bu
kadar sevdirmitir. Bence taklidin temelini atp ihtilft
karmakla, Mtezile, Cebriye, Mrcie, Mcessimegibi
dallet frkalarn slmiyetten intc eden mesil-i
diniyedeki istibdad- ilmdir ve nefsl-emirde mukayyed
olan eyde tlaktr.
HAYE-1
Merutiyet-i ilmiye hakkyla
teesss etse, meyl-i taharri-i hakikatin imddyla, fnun-u
sdkann muvenetiyle, insafn yardmyla u frak- dlle
Ehl-i Snnet ve Cemaate dahil olacaklar kaviyyen
memldr. u frkalar, eer, endan bir hizip olarak
grnmyor, fakat efkrda tahalll ederek mnteiredir.
Herkesin dimnda onlarn meylettii meslee meyeln
bulunabilir. Hatta, eer bir dima bytlse, man tecsim
edilir ise, u frak sinematografvr
HAYE-2
o dimada
temessl ettii grlecektir. u kssa, uzundur, makam
deil; siz suallerinizi ediniz.
Haiye-1 Dikkat lzmdr.
Haiye-2 Krtlere medeniyetin garbetini zikrettiim srada sinematograf
trif etmitim.
Sual: u merutiyet, byklerimizi, beylerimizi krd;
fakat bazlar da mstehakidi. Hem de, maddeten birey
grmeden yalnz merutiyetin nmn iitmekle, kendi
kendilerine dtler. Bunun hikmeti nedir?
Cevap: Mnen her bir zamann bir hkm ve
hkmrn vardr. Sizin stlhnzca, o zamann makinesini
eviren bir aa lzmdr. te, zaman- istibdadn hkim-i
mnevsi kuvvet idi; kimin klnc keskin, kalbi ks olsa
idi, ykselirdi. Fakat, zaman- merutiyetin zenberei, rhu,
kuvveti, hkimi, aas haktr, akldr, mrifettir, kanundur,
efkr- mmedir; kimin akl keskin, kalbi parlak olursa,
yalnz o ykselecektir. lim yan aldka tezyd, kuvvet
ihtiyarlandka tenkus ettiklerinden, kuvvete istinad eden
kurn-u vust hkmetleri inkrza mahkm olup, asr-
hzr hkmetleri ilme istinad ettiklerinden, Hzrvr bir
mre mazhardrlar.
te ey Krtler! Sizin bey ve aa, hatta eyhleriniz dahi,
eer kuvvete istinadile klnlar keskin ise, bizzarre
deceklerdir; hem de mstehaktrlar. Eer akla istinad ile,
cebr yerine muhabbeti istiml ve hissiyt, efkra tb ise,
o dmeyecek, belki ykselecektir.
Sual: Neden, u inklb- hkmet, hereyde bir inklp
getirdi?
Cevap:
1
srrnca, istibdat
herkesin damarlarna siryet etmiti, ok nm ve
sretlerde kendini gsteriyordu, ok dm ve plnlar istiml
ediyordu. Hatta benim gibi bir adam, ilmi vsta edip,
tahakkm ediyor idi veyahut sehvet-i milliyeyi s-i istiml
ederdi. Veyahut u eyh gibi, necbeti sebebiyle herkes
onun hatrn tutarak, tutmakla mkellef bildiinden
tahakkm ve istibdat ediyordu.
1. nsanlar kendi idrecilerinin yolunda giderler. Kefl-Haf,2:311.
Sual: Demek, ldrmemize, hkmetin istibdadna
yardm eden baka istibdatlar da varm?
Cevap: Evet, cehletimizin silhyla, asl bizi
mahveden, iimizdeki, garip nmlar ile hkm sren para
para istibdatlar idi ki, hayatmz tesmm etmi idi. Fakat,
yine kabahat, o kk istibdatlarn pederi olan istibdad-
hkmete aittir.
Sual: Beyler, aalar, mteeyyihler iki ksmdr; farklar
nedir?
Cevap: stibdat ile merutiyet kadar farklar vardr. Ben
dahi merutiyet ve istibdad mahhas olarak size
gstermek istediimden, u iki ksm timsl olarak beyn
ediyorum.
Sual: Nasl?
Cevap: Eer, byk adam, istibdat ile kuvvete veya
hileye veya kendisinde olmayan, tasannen kuvve-i
mneviyeye istinden, halk istibd ederek havf ve cebrin
tazyiki ile tutup, insan hayvanla indirmi; daima o
milletin evkini krar, neelerini karr. Eer, bir nmus
olursa, yalnz o ahs- mstebitte grnr; denir ki, Falan
adam yle yapt. Eer bir seyyie olursa, kabahat bare
etba taksim olunur. te u mhiyetteki byk, hakikaten
byk deildir, kktr; milletini kklettiriyor. Zira,
milletin her sayi suhre gibi iliyor, hatr iin gibi yapyor,
iyilik etse de riy kartryor, mdhene ve yalana alyor,
daima aaya iniyor. Zira, say-i insnnin buhar
hkmnde olan evk, mntaf oluyor. Aalar ve bykleri,
omuzlarna biner, ta yalnz grnsn, onlarn etlerinden
yer, ta bysn. O milletin gonca-misl istiddt zerine o
reis perde olup ziyay gstermiyor. Belki, yalnz o
nevnem bulur, inkiaf eder, alr. Eer mahhas
istibdad grmek arzu ediyorsanz, ite size u...
Sual: Aman, bu kadar istibdadn fenabir zehiri varken,
acbdir ki, biz bu kadar kalmz!
Cevap: Acb deildir. htilftan bzan istifde olunur. O
pis istibdadn taaddd iin, birbirinin kuvvetini bir derece
krar, tdil ederdi; yoksa iiniz fena idi.
Sual: kinci ksm nasldr?
Cevap: Bir byk adam, hakka isnad ile akl istiml
edip muhabbetle milletini kendisine rabt, zrdostnnn
omuzlar stne kmaz, altna girer, ykseltir, evklerini
uyandrr, bir iyilik olursa mnen millete tevz eder,
herkese bir para nmus dmekle evki artrr, hak yerini
bulmak iin milletini ziya-i mrifete kar tutar,
gonca-misl olan o milletin hissiytna zll-i muhabbet ve
akl gnderir, nevnem verirse,
1

hads-i erifte merutiyetli reise misl-i mahhas
olur.
1. Milletin efendisi, onlara hizmet edendir. el-Marib, Cmiu-eml,1:450,
hadis no: 1668; el-Acln, Kefl-Haf, 2:463.
Merutiyeti gzle grmek istiyorsanz, ite u aynaya
baknz.
Sual: Demek byk o deil ki, klnc keskin olsun,
milleti kendine fed etsin; belki odur ki, akl keskin olsun,
kalbi millet iin fedkr olsun.
Cevap: H, imdi bir k buldunuz. Elbette bir doru
eyhin mridleri, yahut eski dil beylerin mensuplaryla,
mstebit bir aa hizmetkrlarnn cihet-i irtibatta farklarn
bulursunuz.
Maatteessf, byklerdeki meziyet, sebeb-i tevzu iken,
vsta-i tahakkm oluyor; avamdaki zayf bir damar, clib-i
efkat iken, vesile-i esret oluyor.
Sual: u pis istibdat ne vakitten beri balam, geliyor?
Cevap: nsanlar hayvanlktan kp geldii vakit, naslsa
bunu da beraber getirmitir.
Sual: Demek u istibdat hayvaniyetten gelmedir?
Cevap: Evet... Mstebit bir kurt, bare bir koyunu
para para etmek, daima kav, zayf ezmek, hayvanlarn
birinci dstur ve kavnn-i essiyesindendir.
Sual: Sonra?
Cevap: eriat- Garr zemine nzl etti; ta ki, zeminin
yzn temiz ve insann yzn ak etsin, u insniyetin
siyah lekesini izle etsin; hem de, izle etti. Fakat, vesef
ki, muht-i zamn ve meknnin tesiriyle, hilfet saltanta
inklp edip, istibdat bir para hayatland. Ta Yezid
zamannda, bir derece kuvvet bularak, ban
kaldrdndan, mam- Hseyin Hazretleri hrriyet-i
eriye klncn ekti, bana havle eyledi. Fakat, ne are
ki, istibdadn kuvveti olan cehil ve vahet, cevnib-i
lemde zaynb gibi Yezidin istibdadna kuvvet verdi.
Sual: imdiki merutiyet, istibdat nerede? Onlarn
harekt nerede? Hilfet, saltanat nerede? Nasl tatbik
ediyorsun? Yekdierine musfaha ve temas ettiriyorsun,
aralarnda karnlar ve asrlar var?
Cevap: Merutiyetin srr, kuvvet kanundadr, ahs
hitir. stibdadn ess, kuvvetahsta olur, kanunu kendi
keyne tb edebilir, hak kuvvetin malbu.Fakat, bu iki
ruh her zamanda birer ekle girer, birer libas giyer. Bu
zamann modas byle giydiriyor. Zannolunmasn, istibdat
galebe ettii vakit tamamen hkmn icr etmi,
merutiyet malup olduu vakit mahvolmu. Kell!
Kinatta glib-i mutlak hayr olduundan, pekok env ve
uubt- heyet-i itimiyede merutiyet hkmferm
olmutur. Cidl berdevam, harb ise sicaldir.
Sual: Baz adam, eriata muhliftir diyor?
Cevap: Ruh-u merutiyet, eriattandr; hayat da
ondandr. Fakat ilc-i zarretle teferruat olabilir,
muvakkaten muhlif dsn. Hem de, her ne hl ki,
merutiyet zamannda vcuda gelir! Merutiyetten neet
etmesi lzm gelmez. Hem de, hangi ey vardr ki, her
cihetle eriata muvfk olsun; hangi adam var ki, btn
ahvli eriata mutbk olsun? yle ise ahs- mnev olan
hkmet dahi msum olamaz; ancak Etn-i lhnin
medne-i fzla-i hayaliyesinde msum olabilir. Lkin,
merutiyet ile s-i istimltn ekser yollar mnsed olur;
istibdatta ise aktr.
Sual: tiraz ettiin eye nasl cevap veriyorsun?
Cevap: Ben libsa iliiyordum. Hkmet iyi bir
adamdr. Pislerin libsn giymiti. Biz o libs yrtmak ve
ykamak istiyorduk, olamad. Zamana braktk; ta yava
yava yrtlsn. Evet, namaz klyordu, kbleyi tanmyordu;
sonra tandveya tanyacaktr. Ehvenerreyn, bir adalet-i
izyedir. Fakat keml-i telehhf ile baryorum ki,
iddete inklp eden kr-i intikmn tedhl ve
heyecnt intc eden tecrbesizlik, zerimize emri
iddetlendirdi, pahalatrd. Muvakkaten, bir nev karanlk
kt. Emin olunuz ki, ekilecektir.
Sual: Neden makine-i ahvl gzelce ilemiyor?
Cevap: Zira tecrbe, hamiyet, nr-u kalb ve nr-u kri
cem edenler, vezife kifayet etmezler. Baz ehl-i gayret ve
hamiyette de meyl-i tahrip meleke olmu; tmire pek alk
deildir. Baz ehl-i tecrbe ve tmir ise, eskisine bir derece
meyil ile, istidatlar pek msit deildir. Demek, bize bir
nesl-i cedd lzmdr.
Bunu da cidden sylyorum: Eer, meveret eriattan
bir parmak mfrakat ederse, eski hl yz arn ayrlmtr.
Sual: Neden?
Cevap: Bir ince teli, rzgr her tarafa evirebilir. Fakat
itim ve ittihat ile hsl olan habll-metin ve
urvetl-vsk deme eylerle tezelzl etmez. cm-
mmet, eriatta bir delil-i yakndir. Rey-i cumhur, eriatta
bir esastr. Meyeln- mme eriatta mteber ve
muhteremdir.
te, baknz: Eski padiahlarn iradesini, Ermenirzgr
veya ecneb havas veya vehmin vesvesesi esmekle
evirebilirdi. O da, skta rvet-i mneviye olarak, birok
ahkm- eriat feda ediyordu. imdi kap ald; fakat,
tamam ileride. yz r-i mtekbile ve efkr-
mtehlife hak ve maslahattan baka birey ile muslha
etmez veya skt etmezler. Hak ve maslahat ise, eriatta
esastr. Fakat
1
kide-i
eriyesince bzan haram bildiimiz ey, ilc-i zarretle
vcip olur. Taaffn etmi parmak kesilir; ta el kesilmesin.
Selmet-i millet, cevher-i hayata tevakkuf etse, vermekten
tevakkuf edilmez; nasl ki, edilmedi. Dnyada en acb, en
garibi, rhunu iftiharla selmet-i millete fed edenlerden,
bzan garaznda menfaat-i cziye-i gurriyesinde buhl
eder, vermiyor.
1. Zarretler haramlar mbah klar.
Demek, eriat isteyenler iki ksmdr: Biri, muvzeneile
zarreti nazara alarak, mdakkikne merutiyeti eriata
tatbik etmek istiyor. Dieri de, muvzenesiz,
zhirperestne, klmaz bir yola sapyor.
Sual: Meclis-i Mebusanda Hristiyanlar, Yahudiler
vardr; onlarn reylerinin eriatta ne kymeti vardr?
Cevap: Evvel: Meverette hkm ekserindir. Ekser ise,
Mslmandr, altmtan fazla ulemdr. Mebus hrdr,
hibir tesir altnda olmamak gerektir. Demek, hkim
slmdr.
Sniyen: Saati yapmakta veyahut makineyi iletmekte,
sanatkr bir Hao ve Berhamn reyi mteberdir; eriat
reddetmedii gibi, Meclis-i Mebusandaki meslih-i
siyasiye ve men-i iktisdiye dahi ekser bu kbilden
olduundan, reddetmemek lzm gelir. Amm ahkm ve
hukuk ise, zaten tebeddl etmez; tatbikat ve tercihttr ki,
meverete ihtiya gsterir. Mebuslarn vazifesi, o ahkm ve
hukuku s-i istiml etmemek ve baz kad ve mftlerin
hilelerine meydan vermemek iin baz kanunlar yapmak,
etrfna sur etmektir. Asln tebdiline gitmek olamaz;
gidilse, intihardr.
Sual: Adalettir diyorsun. Neden teklif-i devlet, fukar
stnde haemedi?
Cevap: Bir fark vardr: Eskide vridt zyi olur giderdi,
imdi millet rakbdir. Demek, evvel suya ve ristana atlr
idi, imdi tarlaya atlyor veya atlacaktr. te, bir nevi
haik...
Sual: u hkmet ve Trkler nasl olsalar, biz rahat
edemiyoruz, ykselemiyoruz. Bamz kaldrp onlarn
zerinden leme tem etmek ve ellerimizi onlarla
beraber s suya uzatmak, kendimizi de bir kavim
olduumuzu gstermek nsldr? Zira hkmet ve stanbul
daha bulanktr.
Cevap: Merutiyethkimiyet-i millettir. Yani efkr-
mmenizin misl-i mcessemi olan mebusn hkimdir;
hkmet, hdim ve hizmetkrdr. yle ise kendinizden
teekk ediniz; her kabahati hkmet ve Trklere atmakla
ok aldanrsnz.
Size bir misl syleyeceim:
Her tarafa ubeler salm bir byk eme banda bir
tegayyrt olursa, her tarafa da siryet eder. Fakat yz
pnarn ortasnda byk bir havuz olursa, o havuz pnarlara
bakar ve onlara tbdir. Faraza, o havuz tamamen tagayyr
ederse veyahut Allah etmesin bozulursa da, emelere
tesir etmez. Eer pnar, pnar olursa.
te, baknz: stibdadn hkmnce, stanbul ve hkmet
belba idi; ikyette hakknz vard. imdi ise hakikat
itibariyle bilkuvve, stanbul gldr, hkmet havuzdur,
Trk zaynbdr veya yle olmak lzmdr. Pnar bizlerdedir
veya bizde olmak gerektir.
Ey Krtler! Gryorum ki, bizde pnar yoktur. Onun iin,
uzaktan gelen taaffn eden bir suyu iiyoruz. Eskisi gibi
istibdad gryoruz. yle ise, gayret ediniz, alnz;
sebeb-i saadetimiz olan merutiyeti takviye iin, kr-i
milliyeti haffr yapp, mrifet ve fazileti eline veriniz. u
yerlerde de bir kngn atnz; ta bir kemlt pnar bizde de
ksn. Yoksa daima dilenci olacaksnz, ya susuzluktan
leceksiniz. Hem de, dilencilik para etmez. nsan dilenci
olursa,nefsine olsun. Bence merhamet dilencileri ya haksz
veya tembeldirler.Eer siz insan olsanz, hkmet ve
stanbul ve Trkler nasl olsalar olsunlar, size fenalklar
dokunmaz, fakat iyilikleri gelir.
Sual: Neden iyilik gelsin, fenlk gelmesin? kisi
arkadatr.
Cevap: Yahu! Dedik: imdi, hkmet ve
stanbulukurda bir havuzdur veya yle olacaktr. Havuz
ise, aadadr. Fenalk sakldir, yukarya yuvarlanmaz
(Cehletle cezb etmemek artyla). yilik nurdur, yukarya
akseder.
Sual: Dine zarar olmasn, ne olursa olsun?
Cevap: slmiyet gne gibidir, emekle snmez.
Gndz gibidir; gz yummakla geceolmaz. Gzn
kapayan, yalnz kendine gece yapar. Hem de, malp
bare bir reise yahut mdahin memurlara veyahut
mantksz bir ksm zabitlere itimat edilirse ve dinin
himayesi onlara braklrsa m daha iyidir; yoksa efkr-
mme-i milletin arkasndaki hissiyat- slmiyenin mdeni
olan,herkesin kalbindeki efkat-i imaniye olanenvr-
lhnin lemetnn itimalarndan ve hamiyet-i
slmiyenin errt- neyyirnesinin imtizacndan hasl
olan amd-u nurannin ve o seyf-i elmasn hamiyetine
braklrsa m daha iyidir? Siz muhakeme ediniz.
Evet, u amd-u nuran,
HAYE-1
dinin himayetini,
ehametinin bana, murakabenin gzne, hamiyetinin
omuzuna alacaktr. Gryorsunuz ki, lemet- mteferrika,
telele balam. Yava yava incizab ile imtiza edecektir.
Fenn-i hikmette takarrur etmitir ki: Hiss-i din, bhusus
din-i hakk- ftrnin sz daha nz, hkm daha l, tesiri
daha edittir.
Haiye-1 Risale-i Nuru hissetmi ki, sayfa ile cevap veriyor. Fakat siyaset
perdesi baka renk vermi.
Elhasl: Bakasna itimat etmeyen nefsiyle teebbs
eder. Size bir misl syleyeceim: Siz gersiniz. Gerin
mal koyundur; o ii bilirsiniz.imdi her biriniz, baz
koyunlar bir obann uhdesine vermisiniz.Hlbuki oban
tembel ve muavini kaytsz, kpekleri deersizdir.
Tamamyla ona itimat etseniz, rahatla evlerinizde yatsanz,
bare koyunlar mstebit kurtlar ve hrszlar ve bellar
iinde braksanz daha m iyidir; yoksa onun adem-i
kifayetini bilmekle nevm-i gaeti terk edip, hanesinden her
biri bir kahraman gibi kosun, koyunlarn etrafnda halka
tutup, bir obana bedel bin muhafz olmakla, hibir kurt ve
hrsz cesaret etmesin, daha m iyidir? Acaba Mmehuran
hrszlarn tevbekr ve sof eden u sr deil midir? Evet,
ruhlar alamak istedi, biri bahane oldu, aladlar.
Evet, evet, neam, neam. Sivrisinek tantanasn kesse,
balars demdemesini bozsa, sizin evkiniz hi bozulmasn,
hi teessf etmeyiniz. Zira, kinat naamatyla raksa
getiren hakaikin esrarn ihtizaza veren musika-i lhiye hi
durmuyor; mtemadiyen gm gm eder.
Padiahlarn padiah olan Sultan- Ezel, Kurn denilen
musika-i lhiyesi ile umum lemi doldurarak kubbe-i
sumanda iddetli ses getirmekle, sadef-i kefh-misl olan
ulema ve meyih ve hutebnn dima, kalb ve femlerine
vurarak, aks-i sads onlarn lisnlarndan kp seyir ve
seyeln ederek, eit eit sadlarla dnyay gm gm ile
ihtizaza getiren o sadnn tecessm ve intibayla; umum
ktb- slmiyeyi bir tanbur ve kanunun bir teli ve bir
eridi hkmne getiren ve her bir tel, bir neviyle onu iln
eden o sad-y semv ve ruhnyi kalbin kulayla
iitmeyen veya dinlemeyen; acaba o sadya nispeten,
sivrisinek gibi bir emrin demdemelerini ve karasinekler
gibi bir hkmetin adamlarnn vzvzlarn iitecek midir?
Elhasl: nklb- siyas cihetiyle dininden havf eden
adamn, dinde hissesi, beytl-ankebut gibi zayf dm
cehalettir, onu korkutur; taklittir, onu tela drttrr.
Zira itimad- nefsin fkdan ve aczin vcudu cihetiyle,
saadetini yalnz hkmetin cebinden zannettiinden;
kalbini, akln da hkmetin kesesinden tahayyl eder,
korkar.
Sual: Baz adam, dediiniz gibi demiyor. Belki,
Mehdgelmek lzmdr der. Zira; dnya eyhuhet
itibariyle mevveedir; slmiyet arazn teneffs ile
mtezelziledir.
Cevap: Eer Mehdacele edip gelse, ba-gz stne,
hemen gelmeli. Zira gzel bir zemin mheyya ve
mmehhed oldu. Zannettiiniz gibi irkin deildir. Gzel
iekler, baharda vcudpezir olur. Rahmet-i lh
nndandr ki, u milletin sefaleti, nihayetpezir olsun.
Bununla beraber, kim dese, Zaman btn berbt oldu,
eskisine temayl gsterse, bilmedii halde slmiyetin
muhalefetinden neet eden eski seyyiat, baz ecneblerin
zann gibi slmiyete isnat etmektir.
Sual: Efkr tevi eden, hrriyet ve merutiyeti takdir
etmeyen kimlerdir?
Cevap: Cehalet aann, inat efendinin, garaz beyin,
intikam paann, taklit hazretlerinin, msy gevezeliin
taht- riyasetlerinde insan milletinden menba- saadetimiz
olan mevereti inciten bir cemiyettir.
Ben beerde ona intisap eden, bir dirhem zararn bin
lira milletin menfaatine fed etmeyen, hem de menfaatini
zrar- nsta gren, hem de muvazenesiz, muhakemesiz
mn veren, hem de meyl-i intikam ve garaz- ahssini
feda etmedii halde marurane millete ruhunu feda etmek
dvsnda bulunan, hem de beylik veya tavif-i mlk
mukaddemesi olan muhtariyet veya istibdad- mutlak
mnsyla bir cumhuriyet gibi gayr- mkul kirlerde
bulunan, hem de zulm grm, kin balam, hrriyet ve
merutiyetin birinci ihsan olan af ve istirahat-i umumiyeyi
kr-i intikamna yediremediinden, herkesin sbna
dokundurmakla, ta heyecana gelip terbiye grmekle teef
isteyenlerdir.
Sual: Neden bunlarn umumuna fena diyorsun? Hlbuki
hayrhhmz gibi grnyorlar.
Cevap: Hibir mfsid ben mfsidim demez. Daima
sret-i haktan grnr. Yahut btl hak grr. Evet, kimse
demez ayranm ekidir. Fakat siz mihenge vurmadan
almaynz. Zira ok silik sz ticarette geziyor. Hatta benim
szm de, ben sylediim iin hsn- zan edip tamamn
kabul etmeyiniz. Belki ben de mfsidim. Veya bilmediim
halde ifsad ediyorum. yleyse, her sylenen szn kalbe
girmesine yol vermeyiniz. te, size sylediim szler
hayalin elindekalsn, mihenge vurunuz. Eer altn ktysa
kalbde saklaynz. Bakr ktysa, ok gybeti stne ve
bedduay arkasna taknz, bana reddediniz, gnderiniz.
Sual: Neden hsn- zannmza s-i zan edersin? Eski
padiahlar ve eski hkmetler seni haktan eviremedi. Jn
Trkler sizi kendilerine rm ve mdaheneci edemediler.
Zira seni hapis ettiler, asacaklard; sen tezelll etmedin.
Merdane ktn. Hem sana byk maa vereceklerdi, kabul
etmedin. Demek sen onlarn taraftarl iin demiyorsun.
Demek hak taraftarsn.
Cevap: Evet, hakk tanyan, hakkn hatrn hibir hatra
feda etmez. Zira, hakkn hatr lidir; hibir hatra fed
edilmemek gerektir. Fakat u hsn- zannnz kabul
etmem. Zira bir mfside, bir dessasa da hsn- zan
edebilirsiniz. Delil ve kbete baknz!
Sual: Nasl anlayacaz? Biz chiliz, sizin gibi ehl-i ilmi
taklit ederiz.
Cevap: endan chilsiniz, fakat klsnz. Hanginizle
zebib, yani zm paylasam, zekvetiyle bana hile
edebilir. Demek cehliniz zr deil... te, mtebih
aalar gsteren semereleridir. yleyse, benim ve onlarn
kirlerimizin neticelerine baknz. te birisinde istirahat ve
itaattir. tekisinde ihtilf ve zarar saklanmtr.
Size bir misldaha syleyeceim:
u sahrda bir nar grnr. Ben derim nurdur; nar olsa
da, eski nardan kalma zayf, yukar tabakasdr. Geliniz,
etrafna halka tutup tem edelim. stifaza edip, ta
tabaka-i nriye yrtlsn, istifade eyleyelim. Eer dediim
gibi nur ise, zaten istifade edeceiz. Eer onlarn dedikleri
gibi nar olsa, kartrmadk ki bizi yaksn. Onlar diyorlar ki:
Ate-i szandr. Eer, nur olursa kalb ve gzlerini kr
eder. Eer nar dedikleri nur-u saadet
HAYE-1
dnyann
hangi tarafna km ise, milyonlarla insann tulum gibi
kansuyu zerine boaltlm ise sndrlmemi. Hatta bu
iki senedirmlkmzde iki- defa sndrlmesine
teebbs edildi. Fakat sndrmek isteyenler kendileri
sndler.
Haiye-1 Burada dahi Risale-i Nuru hissetmi; fakat siyaset perdesiyle
bakm, hakikatin ekli deimi.
Sual: Sen dedin ate deil; imdi ate nazaryla
bakyorsun.
Cevap: Evet, nur, fenalara nardr.
Sual: O frkadan ehl-i fazlksmna ne diyeceiz? Onlar
iyi adamlardr.
Cevap: ok iyiler var ki, iyilik zannyla fenalk
yapyorlar.
Sual: Nasl iyilikten fenalk gelir?
Cevap: Muhali talep etmek, kendine fenalk etmektir.
Zerrt gnahkrlardan mrekkep bir hkmet tamamyla
msum olamaz. Demek, nokta-i nazar, hkmetin
hasent, seyyitna tereccuhudur. Yoksa, seyyiesiz
hkmet muhal-i didir. Ben yle adamlara anarist
nazaryla bakyorum. Zira onlardan birisiAllah
etmesinbin sene yaayacak olsa, det mmkn
hkmetin hangi sretini grse, hlya ile yine raz
olmayacak. u hlyann neticesi olan meylt-tahrip ile, o
sreti bozmaya alacak. u halde, bylelerin fena
zannettikleri Jn Trklerin nazarlarnda dahi, melun,
anarist ve itia frkasndan addolunurlar. Meslekleri
ihtill ve fesattr.
Sual: Belki onlar eski hali istiyorlar?
Cevap: Size ksa bir sz syleyeceim; ezber
edebilirsiniz: te, eski hl muhal; ya yeni hl veya
izmihll...
Sual: Acaba daha Sultan Hamidgibi padiah tahta
kmayacak mdr? Eski hl hi olmayacak mdr?
Cevap: Acaba sizin u siyah adrnz para para edilip
yandrlrsa, kl havayasavrulursa, o klden yeniden adr
edip iinde oturmak kbil midir?
Sual: Neden?
Cevap: Zira eskiden bin adamdan yalnz onu
mtenebbih iken, istibdat o dehetli kuvvetiyle karsnda
duramad, paraland. imdi, istibdadn kuvveti binden
bire indi; tenebbh ve iltihb- ezhn birden bine kt.
Sual: stibdat o kadar fena birey iken, niin herkes bir
eit ile onu irtikb ederdi?
Cevap: inde teferunun lezzet-i menhsesi ve
tahakkm ve tehevvs- nemrudne vard.
Sual: imdi ok hilf- eriat eyler yaplyor
Cevap: Bence, muhlif-i hakikat-i eriatolan eyler
merutiyete dahi muhliftir, ya gnahlardr veya ilc-i
zarrettir. Farzediniz, u siyaset muhlif olsun, yine tela
mahl yoktur. Zira, eriat- Garrnn bin ksmndan bir
ksmdr ki, siyasete taallk eder. O ksmn ihmliyle, eriat
ihml olunmaz.
Evet, imtisletmemek, inkr etmek demek deildir.
Hem de, Devlet-i Osmniyeye tb olan slmlarn on be
misli slmlar, srf siyaset-i ecnib altndadrlar. Onlarn
dinlerine zarar gelmez; nerede kald ki, u hkmetteki;
kendisi slm, millet-i hkimesi slm; ssl-esas- siyaseti
de u dsturdur: Bu devletin dini, din-i slmdr; u esas
vikaye etmek vazifemizdir. nk, milletimizin maye-i
hayatiyesidir.
Sual: Demek hkmet bundan sonra da slmiyet ve
din iin hizmet edecek midir?
Cevap: Hayhay! Baz aklsz dinsizler mstesna olmak
artyla, hkmetin hedef-i maksadvelev gizli ve uzak
olsa bileuhuvvet-i imaniye srryla yz milyonu bir
vcut eden ve nurn olan slmiyetin silsilesini takviye ve
muhafaza etmektir. Zira, nokta-i istinad ve nokta-i istimdad
yalnz odur. Yamurun katarat, nurun lemeat dank ve
yaylm kaldka abuk kurur, abuk sner. Fakat
snmemek ve mahv olmamak iin, Cenb- Feyyaz-
Mutlak bize
1
ve
2
ile ezel cnibinden
nid ediyor. Evet, e cihetten name-i eyler
hur.
Evet, zarurat ve incizab ve temayl ve tecarb ve
tecavb ve tevatr, o katarat ve lemeat musafaha
ettirerek, ortalarndaki mesafeyi tayyedip bir havz- b-
hayat ve dnyay klandracak bir elektrik-i nevvareyi
tekil edecektir. Zira, kemlin cemli dindir. Hem, din
saadetin ziyasdr, hissin ulviyetidir, vicdann
selmetidir.
HAYE-1
1. Blnmeyin, ayrla dmeyin. r Sresi, 42:13.
2. midinizi kesmeyin. Zmer Sresi, 39:53.
Haiye-1 Acele etme! Yani ifre gibi irt var.
Sual: imdi hrriyet bahsini sual edeceiz. Nedir u
hrriyet ki, o kadar tevilt onda birbiriyle ekiiyorlar? Ve
hakknda acip, garip ryalar grlr?
Cevap: Yirmi seneden beri onu, hatta ryalarda bile
takip eden ve o sevda ile hereyi terk eden birisi, size
gzel cevap verebilir.
Sual: Hrriyeti bize ok fena tefsir etmiler. Hatta det
hrriyette insan her ne sefahet ve rezalet ilerse, bakasna
zarar vermemek artyla birey denilmez, diye bize
anlatmlar. Acaba byle midir?
Cevap: yleleri hrriyeti deil, belki sefahet ve
rezaletlerini iln ediyorlar ve ocuk bahanesi gibi hezeyan
ediyorlar. Zira, nzenin hrriyet, db- eriatla
mteeddibe ve mtezeyyine olmak lzmdr. Yoksa, sefahet
ve rezaletteki hrriyet, hrriyet deildir. Belki hayvanlktr,
eytann istibdaddr. Nefs-i emmreye esir olmaktr.
Hrriyet-i umum, efrdn zerrt- hrriytnn
muhassaldr. Hrriyetin eni odur ki, ne nefsine, ne
gayrya zarar dokunmasn.
1



HAYE-1
1. Hrriyetin kemli, ravunluk taslamamak ve bakasnn hrriyetini hafe
almamaktr. Murad haktr; fakat mcahede o yolda deil...
Haiye-1 Acele etme, yani Mizan ceridesinin sahibi Murad hakldr.
Taninmuharriri Hseyin Cahid yanl ve hat ediyor.
Sual: Baz ns, senin gibi mn vermiyorlar. Hem de
baz Jn Trklerin aml ve etvr pis tefsir ediliyor. Zira
baz Ramazan yer, rak ier, namaz terk eder. Byle,
Allahn emrinde hyanet eden, nasl millete sadakat
edecektir?
Cevap: Evet, neam, hakknz var. Fakat hamiyet ayr, i
ayrdr. Bence bir kalb ve vicdan fezil-i slmiye ile
mtezeyyin olmazsa, ondan hakik hamiyet ve sadakat ve
adalet beklenilmez. Fakat i ve sanat baka olduu iin,
fsk bir adam gzel obanlk edebilir. Ayya bir adam,
ayya olmad vakitte iyi saat yapabilir. te, imdi salhat
ve mehareti, tbir-i harla fazileti ve hamiyeti, nur-u kalb
ve nur-u kri cem edenler vezaife kifayet etmezler.
yleyse, ya maharettir veya salhattir. Sanatta maharet
ise mreccahtr. Hem de o sarho namazszlar Jn Trk
deiller, belki eyn Trktrler. Yani fena ve irkin
Trktrler. Gen Trklerin rfzleridirler. Hereyin bir
rfzsi var. Hrriyetin rfzsi de sfehdr.
Ey Trkler ve Krtler! nsaf ediniz. Bir rfzbir hadse
yanl mn verse veya yanl amel etse, acaba hadsi
inkr etmek mi lzmdr, yoksa o rfzyi tahtie edip
nms-u hadsi muhafaza etmek mi lzmdr? Belki
hrriyet budur ki: Kanun-u adalet ve tedipten baka, hi
kimse kimseye tahakkm etmesin. Herkesin hukuku
mahfuz kalsn, herkes harekt- meruasnda hne
serbest olsun.

1
nehyinin
srrna mazhar olsun.
Sual:
HAYE-1
Demek biz eskiden beri hrriyetimize mlik
idik. Hrriyetimiz tevem olarak bizimle domu. yleyse
bakalar keyiensin, bize ne?
1. Allah brakp da birbirinizi rab edinmeyin. l-i mrn Sresi, 3:64.
Haiye-1 Hayme-niinler tarafndan yani gebe, siyah adrl bedevlerin
sualidir.
Cevap: Evet, zaten o sevd-y hrriyettir ki, sizi
tahamml-sz meakkatlere mtehammil klm. Ve
medeniyetin mua bu kadar mehasininden, sizin anka-i
merebneniz sizi mstan etmitir. Fakat, ey gerler,
sizde olan yar hrriyettir. Dier yars da bakasnn
hrriyetini bozmamaktr. Hem de kut-u lyemt ve vahet
ile lde olan hrriyet, sizin da komularnz olan
hayvanlarda da bulunuyor. Vka, u bare vahi
hayvanlarn bir lezzeti ve tesellsi varsa, o da
hrriyetleridir. Lkin gne gibi parlak, her ruhun
mukas ve cevher-i insaniyetin kfv o hrriyettir ki,
saadet-saray- medeniyette oturmu ve mrifet ve fazilet
ve slmiyet terbiyesiyle ve hulleleriyle mtezeyyine olan
hrriyettir.
Sual: Ne diyorsun? u sen ettiin hrriyet hakknda
denilmitir:

1
Cevap: O bare air, hrriyeti bolevizm meslei ve
ibha mezhebi zannetmi. H! Belki insana kar
hrriyet, Allaha kar ubudiyeti inta eder. Hem de ok
adamlar grmm, Sultan Abdlhamide Ahrardan ziyade
hcum ederdi ve derdi: Hrriyeti ve Kanun-u Essyi otuz
sene evvel kabul ettii iin fenadr. te, yahu, Sultan
Abdlhamidin mecbur olduu istibdadn hrriyet
zanneden ve Kanun-u Esasnin msemmsz isminden
rken adamn sznde ne kymet olur? Hem de, yirmi
senelik slmiyetin bir fedaisi de demitir:
2

HAYE-1*
1. Hrriyet, atee lyktr, nk o ancak krlere hastr.
Haiye-1
*
Gzel trif.
2. Hrriyet Rahmnn ihsndr, zira o imann bir hassas ve sekin bir
zelliidir.
Sual: Nasl hrriyet imann hassasdr?
Cevap: Zira, rabta-i imanile Sultan- Kinata hizmetkr
olan adam, bakasna tezelll ile tenezzl etmeye ve
bakasnn tahakkm ve istibdad altna girmeye o adamn
izzet ve ehamet-i imaniyesi brakmad gibi; bakasnn
hrriyet ve hukukuna tecavz etmeyi dahi, o adamn
efkat-i imaniyesi brakmaz. Evet, bir padiahn doru bir
hizmetkr, bir obann tahakkmne tezelll etmez. Bir
bareye tahakkme dahi o hizmetkr tenezzl etmez.
Demek iman ne kadar mkemmel olursa, o derece
hrriyet parlar. te Asr- Sadet...
Sual: Bir byk adama ve bir veliye ve bir eyhe ve bir
byk lime kar nasl hr olacaz? Onlar, meziyetleri
iin bize tahakkm etmek haklardr. Biz onlarn ve
faziletlerinin esiriyiz.
Cevap: Velyetin, eyhliin, bykln eni tevazu ve
mahviyettir, tekebbr ve tahakkmdeildir. Demek,
tekebbr eden sabiyy-i mteeyyihtir. Siz de byk
tanmaynz.
Sual: Neden tekebbrkklk almetidir?
Cevap: Zira, her bir insan iin, iinde grnecek ve
onunla ns tem edecek bir mertebe-i haysiyet ve
hret vardr. te, o mertebe eer kamet-i istidadndan
daha yksek ise; o, o seviyede grnmek iin tekebbr ile
ona uzanp tetavl ve tekebbr edecektir. ayet kymet ve
istihkak daha blend ise, tevazu ile tekavvs edip ona
eilecektir.
Sual: Pekl, kabul ettik ki hrriyet iyidir, gzeldir.
Fakat u Rum ve Ermenilerin hrriyeti irkin grnyor,
bizi dndrr. Reyin nedir?
Cevap: Evvel: Onlarn hrriyeti, onlara zulmetmemek
ve rahat brakmaktr. Bu ise, erdir. Bundan fazlas, sizin
fenalnza, divaneliinize kar bir tecavzleridir,
cehaletinizden bir istifadeleridir.
Sniyen: Farz ediniz ki, hrriyetleri bildiiniz gibi size
fena olsun. Lkin, yine biz ehl-i slm zararl deiliz.
nk, iimizdeki Ermeniler milyon olmad gibi,
gayr- mslimler dahi on milyon yoktur. Hlbuki bizim
milletimiz ve ebed kardelerimiz yz milyondan ziyade
iken, bunlar mthi kayd- istibdat ile mukayyed olup,
ecnebilerin istibdad- mnevlerinin taht- esaretlerinde
ezilirler. te hrriyetimizin bir ubesi olan gayr-
mslimlerin hrriyeti, bizim umum milletimizin
hrriyetinin rvetidir. Ve o mthi istibdad-
mnevnin
HAYE-1
didir. Ve o kaytlarn anahtardr. Ve
ecneblerin, bizim dmze ktrdkleri mthi
istibdad- mnevnin ridir. Evet, Osmanllarn hrriyeti,
koca Asya taliinin keafdr; slmiyetin bahtnn
miftahdr; ittihad- slm srunun temelidir.
Haiye-1 Krk drt sene sonra sylemesi lzm gelen szleri, o zaman
sylemi.
Sual: Nedir o kayt ki, istibdad- mnev onunla
lem-i slmiyeti kayd etmitir?
Cevap: Mesel, Rus hkmetinin istibdad, bir kayttr.
Rus milletinin tahakkm de dier bir kayttr. dt-
kfriye ve zlimnelerinin tagallb de nc bir kayttr.
ngiliz hkmeti, geri zahiren mstebid deilse de, milleti
mtehakkimedir. dt dahi mtegallibedir. te size
Hindistan bir burhan ve Msr yar burhandr. Binaenaleyh,
milletimiz ya veya bir buuk kayt ile mukayyeddir.
Buna mukabil, bizim gayr- mslimlerin ayaklarnda yalnz
bir yalanc kaydmz vard. Ona bedelen ok nazlarn
ektiimiz gibi, onlar neslen ve serveten ziyadeletiler; biz,
bir nevi hizmetkrlk olan memuriyet ve askerlik cihetiyle
servet ve nesilce aaya dtk. Bence onlar eskiden beri
hrdrler. Fikr-i milliyet, hrriyetin pederidir. Yine esir
Ekrad ve Etrak idi. te o yalanc kayd, veya on
milyonun ayanda ayoruz. Ta ki, kayt ile mukayyed
yz milyon slmn hrriyetine meydan alsn.
HAYE-1
Elbette cilen ( ) veren ve cilen ( )
yzn kazanan, hasaret etmiyor.
1




HAYE-2
Haiye-1 Elhamd lillh, imdi almaya balad.
1. Salam, keskin ve bilenmi hccetten klc sa eline ve hrriyeti de, parlak
renkli Arap atnn dizgini gibi sol eline alacak olan slm, ba ve
bahelerimizin kkn kurutan istibdadn ban paralayacaktr.
Haiye-2 Yine bak, maaallah, hem Nurun Zlkar ve Hccetullahil-Blia
gibi mecmualarn, hem Yemen, Msr, Cezayir, Hind, Fas, Kafkas, Fars ve Arap
gibi slm milletlerini haber verir gibi ifreli bir fkradr.
Sual: Heyht! Nasl, hrriyetimiz umum lem-i slmn
hrriyetinin mukaddimesi ve fecr-i sdk olur?
Cevap: ki cihetle:
Birincisi: Bizde olan istibdat, Asyann hrriyetine
zulman bir set ekmiti. Ziya-y hrriyet o muzlim
perdeden geemezdi ki, gzleri asn, kemlt gstersin.
te bu seddin tahribiyle, kr-i hrriyet ine kadar yayld
ve yaylacaktr. Fakat in ifrat edip komnist oldu.
lemdeki terazinin hrriyet gz ar geldiinden, birden
bireterazinin teki gznde olan vahet ve istibdad
kaldrd, git gidekalkacak. Eer siz sahife-i efkr okusanz,
tark-i siyaseti grseniz, huteba-i umum olan, doru
konuan ceridi dinleseniz, anlayacaksnz ki: Arabistan,
Hindistan, Cava, Msr, Kafkas, Afrika ve emsallerinde o
derece kr-i hrriyetin galeyanyla, lem-i slmn
efkrnda yle bir tahavvl- azm ve inklb- acip ve
terakk-i kr ve teyakkuz-u tam inta etmitir ki, bahasna
yz sene verseydik yine ucuzdu. Zira hrriyet, milliyeti
gsterdi. Milliyet sadende olan slmiyetin cevher-i
nuransi tecellye balad. slmiyetin ihtizazn ihbar etti
ki, her bir mslim, cz- fert gibi babo deildir. Belki her
biri, mrekkebt- mtedahile-i mtesaideden bir czdr.
Sair eczalarla czibe-i umumiye-i slmiye noktasnda
birbiriyle sla-i rahimleri vardr. u ihbar bir kav mit verir
ki, nokta-i istinad, nokta-i istimdad gayet kav ve metindir.
u mit, yeisle ldrlen kuvve-i mneviyemizi ihy etti.
u hayat, lem-i slmdaki galeyan eden kr-i hrriyetten
istimdad ederek, umum lem-i slm zerine km olan
istibdad- mnev-i umumnin perdelerini para para
edecektir.
HAYE-1

1
Haiye-1 Lillhilhamd, krkbe sene sonra para para etmeye balad.
1. mitsizliin babasnn burnu yere srtmesine ramen...
kinci cihet: imdiye kadar ecnebler bahane-mahane
tutarlard. Milletimizi eziyorlard. imdi ise, ellerinde
uruk-u insaniyetkrnelerine veya damar-
mteassbnelerine veya sb- dessasnelerine
dokunduracak, ellerinde serrite-i bahane olacak yle
nokta bulamazlar. Bulsalar da tutamazlar. Bhusus
medeniyet, hubb-u insaniyeti tevlid eder.
Sual: Heyht! Bize tesell veren u ulv emeli yese
inklp ettiren ve etrafmzda hayatmz zehirlendirmek ve
devletimizi para para etmek iin azlarn am olan o
mthi ylanlara nediyeceiz?
HAYE-1
Cevap: Korkmaynz. Medeniyet, fazilet, hrriyet lem-i
insaniyette galebe almaya baladndan, bizzarure
terazinin teki yz eyen feeyen haeecektir. Farz-
muhal olarak, Allah etmesin, eer bizi para para edip
ldrseler, eminolunuz, biz yirmi olarak leceiz, yz
olarak dirileceiz. Bamzdan rezil ve ihtilfatn gubarn
silkip, hakik mnevver ve mttehid olarak kervn- ben
beere pdrlk edeceiz. Biz, en edit, en kav ve en bk
hayat inta eden yle bir lmden korkmayz. Biz lsek de
slmiyet sa kalr. O millet-i kudsiye sa olsun;

1
Haiye-1 Dehetli ve hakikatl bir sual.
1. Her gelecek (uzak da olsa) yakndr. bn Mce, Mukaddime, 7:46.
Sual: Gayr- mslimlerle nasl msavi olacaz?
Cevap: Msavat ise, fazilet ve erefte deildir,
hukuktadr. Hukukta ise ah ve ged birdir. Acaba bir
eriat, karncaya bilerek ayak basmaynz dese,
tzibinden men etse, nasl ben demin hukukunu ihml
eder? Kell... Biz imtisal etmedik. Evet, mam- Alinin (r.a.)
d bir Yahudi ile muhakemesi ve medr- fahriniz olan
Salhaddin-i Eyybnin miskin bir Hristiyan ile mrafaas,
sizin u yanlnz tashih eder zannederim.
HAYE-1
Haiye-1 Eski Said, Nurun parlak hsiyetinden gelen kuvvetli mit ve tam
teselli ile siyaseti slmiyete let etmek kriyle hararetle hrriyete alrken
dier bir hiss-i kablelvuku ile dehetli ve ldini bir istibdd- mutlakn
geleceini bir hadis-i erin mnsndan anlayp elli sene evvel haber vermi.
Saidin tesell haberlerini o istibdad- mutlak yirmi be sene bilil tekzib
edeceini hissetmi ve otuz seneden beri Ez billhi mineeytni
vessiyse deyip siyaseti brakm, Yeni Said olmutur.
Sual: Ermeniler zimmdirler. Ehl-i zimmet,
zimmettarlaryla nasl msvi olur?
Cevap: Kendimizi dev aynasnda grmemeliyiz.
Kabahat bizde. Tamamen zimmetimize alamadk, bihakkn
adalet-i eriat gsteremedik. eriat dairesinde, hukuklarn
istibdadn snnet-i seyyiesiyle muhfaza edemedik; sonra
da istedik, kuvvetimiz kalmad. Ben imdi Ermenilere bir
nevi zimm-i muhid nazaryla bakyorum.
Sual: Ermeniler bize dmanlk edip, hile ve hynet
ediyorlar. Nasl dostluk zerinde ittifak edeceiz?
Cevap: Dmanln sebebi olan istibdat ld.
stibdadn zevliyle dostluk hayat bulacak. Size bunu
katiyen sylyorum ki, u milletin saadeti ve selmeti
Ermenilerle ittifak ve dost olmaya vbestedir. Fakat
mtezellilne dost olmak deil, belki izzet-i milliyeyi
muhafaza ederek, muslaha elini uzatmaktr.
Birey syleyeceim: Eer mmkndr; Ermeniler birden
sahfe-i vcuttan silinsin, olabilir, yalnz size husmetin bir
faydas olsun. Yoksa mutlaka husmet zarardr. Hlbuki
dem zamanndan yolda arkadalk eden, bizimle gelmi
byk bir unsurun zevli deil.. Belki kk bir kavmin
mahv dahi
1
dr. mer Diln kabilesi
bin senedir yine mer Dilndr. Hem de onlar uyanmlar
siz uykudasnz. Ry gryorsunuz. Hem de kr-i
milliyette mttek ve kavdirler, siz ihtila imdilik
bosunuz. Hem de galebe etmek istiyorsanz; onlar, sizi
malb ettii silh ile, yani akl ile, kr-i milliyet ile, meyl-i
terakki ile, temyl- adalet ile malb edebilirsiniz.
Bence imdi kln vuran, o klncn aksidner yetimlerine
dokunur. imdi galebe kln ile deildir. Klnolmal, lkin
akln elinde... Hem de dostluun sebebi vardr,
zirakomudurlar. Komuluk, dostluun komusudur. Hem
de onlar uyandlar.Dnyaya yayldlar. Terakkiyat
tohumlarn topladlar. Vatanmzda ekecekler. Bizi
medeniyete mecbur, terakkye kaz, bizdeki kr-i milliyeti
hyr ediyorlar.
1. nnde dikenli bir aacn kabuunu soymak kadar g engeller var. Arap
Atasz.
te u noktalara binen onlarla ittifak etmek lzmdr.
Hem de bizim dmanmz ve bizi mahveden cehalet aa
ve olu zarret efendi ve hafdi husmet beydir. Ermeniler
bize dmanlk etmilerse, u mfsidin kumandas
altnda yapmlar.
Sual: Rumve Ermenilerin hrriyeti bizi tevi ediyor. Bir
kere tecavze balyorlar; bir kere Hrriyet ve merutiyet
bizimdir, biz yaptk. diyorlar, bizi meys ediyorlar.
Cevap: Zannediyorum, tecavzleri, eskiden sizden
tahayyl ettikleri tecavze kar bir teeff-i gayz ve
bundan sonra sizden tevehhm ettikleri tecavze kar bir
nmayi gibidir. Eer tamamyla iman etseler ki tecavz
sizden olmaz, adalete kanaat edeceklerdir. ayet adalete
kanaat etmezlerse, hak, hakkn kuvvetiyle burunlarn krp
ikn ettirecektir. Hem de Merutiyeti biz istihsal ettik
olan szleri yalandr. Hrriyet ve merutiyet; askerimizin
sngsyle, cemiyet-i milliyenin kalemiyle sahife-i vcuda
geldi. yle herzeglarn arzular, beylik ve muhtariyetin
ammizdesi olan adem-i merkeziyet-i siyasiye idi. Sonra
da yzde doksan bize ittib ettiler. Bei geveze, birka
tanesi de zevzeklik edip eski hlyalarndan vazgemek
istemiyorlar.
Sual: Yahudive Nasara ile muhabbetten Kurnda nehiy
vardr.
1
Bununla beraber
nasl dost olunuz dersiniz?
1. Yahudileri ve Hristiyanlar dost edinmeyin. Mide Sresi, 5:51.
Cevap: Evvel: Delil katiyyl-metn olduu gibi,
katiyyd-dellet olmak gerektir. Hlbuki tevil ve ihtimalin
mecli vardr. Zira, nehy-i Kurn mm deildir, mutlaktr;
mutlak ise, takyid olunabilir. Zaman bir byk mfessirdir;
kaydn izhar etse, itiraz olunmaz. Hem de hkm mtak
zerine olsa, mehaz- itikak, illet-i hkm gsterir.
Demek bu nehiy, Yahudi ve Nasara ile Yahudiyet ve
Nasraniyet olan yineleri hasebiyledir.
Hem de bir adam zt iin sevilmez. Belki muhabbet,
sfatveya sanat iindir. yleyse her bir Mslmann her
bir sfat Mslman olmas lzm olmad gibi, her bir
krin dahi btn sfat ve sanatlar kr olmak lzm
gelmez. Binaenaleyh, Mslman olan bir sfat veya bir
sanat, istihsan etmekle iktibas etmek neden ciz olmasn?
Ehl-i kitaptan bir haremin olsa elbette seveceksin!
Sniyen: Zaman- Saadette bir inklb- azm-i din
vcuda geldi. Btn ezhn nokta-i dine evirdiinden,
btn muhabbet ve adaveti o noktada toplayp muhabbet
ve adavet ederlerdi. Onun iin, gayr- mslimlere olan
muhabbetten nifak kokusu geliyordu. Lkin, imdi
lemdeki bir inklb- acb-i meden ve dnyevdir. Btn
ezhn zapt ve btn ukl megul eden nokta-i
medeniyet, terakki ve dnyadr. Zaten onlarn ekserisi,
dinlerine o kadar mukayyed deildirler. Binaenaleyh,
onlarla dost olmamz, medeniyet ve terakkilerini istihsan
ile iktibas etmektir. Ve her saadet-i dnyeviyenin esas
olan asayii muhafazadr. te u dostluk, katiyen nehy-i
Kurnde dahil deildir.
Sual: Bir ksm Jn Trkder: Demeyiniz Hristiyanlara
hey kr! Zira ehl-i kitaptrlar. Neden kr olana kr
demeyeceiz?
Cevap: Kr adama, hey kr demediiniz gibi... nk
eziyettir. Eziyetten nehiy var.
1

1. Kim zimm olan birine eziyet ederse... Hadis-i erin devam
eklindedir. Yani, Ben onun hasm olurum. el-Mnv, Feyzl-Kadr:
6:19, hadis no: 8270.
Saniyen: Krin iki mns vardr:
Birisi ve en mtebadiri: Dinsiz ve mnkir-i Sni demektir.
u mn ile ehl-i kitaba tlak etmeye hakkmz yoktur.
kincisi: Peygamberimizi ve slmiyeti mnkir demektir.
u mn ile onlara tlak etmek hakkmzdr. Onlar dahi
razdrlar. Lkin rfen evvelki mnnn tebdrnden, bir
kelime-i tahkir ve eziyet olmutur.
Hem de daire-i itikad, daire-i muamelta kartrmaya
mecburiyet yoktur. Kabildir, o ksm Jn Trklerin murad
bu olsun.
Sual: ok fena eyleri iitiyoruz. Bhusus gayr-
mslimler de gya bir slm kzn almlar, ln yerde
byle olmu, dier yerde yle olmu. Olmu, olmu,
olmu, ilhir...
Cevap: Evet, maatteessf, daha yeni ve bulank bir
devlette ve cahil ve perian bir millette, yle fena ve pis
eylerin vukuu zarur gibidir. Eskiden daha berbad vard;
fakat imdi grnyor. Bir dert grnrse, devs sndr.
Hem de byk ilerde yalnz kusurlar gren, cerbezelik ile
aldanr veya aldatr. Cerbezenin eni, bir seyyieyi
smbllendirerek hasenata galip etmektir.
Mesel, u airetin her bir ferdi bir gnde att balgam,
cerbeze ile, vehmen tayy-i mekn ederek, birden bir
ahsta tahayyl edip, baka efrd ona kyas ederek, o
nazar ile baksa veyahut bir sene zarfnda birisinden gelen
ryiha-i kerheyi, cerbeze ile, tayy- zaman tevehhmyle,
birden dakika-i vhidede o ahstan sudurunu tasavvur
etse, acaba ne derecede evvelki adam mstakzer, ikinci
adam mteafn olur? Hatta, hayal gzn kapasa, vehim
dahi burnunu tutsa, maaralarndan kasalar haklar var.
Akl onlar tevbih etmeyecektir.
te u cerbezenin tavr- acbi, zaman ve meknda
mteferrik eyleri toplar, bir yapar. O siyah perde ile
hereyi tem eder. Hakikaten cerbeze, envayla garibin
makinesidir. Grnyor ki, cerbeze-ld bir kn
nazarnda umum kinat birbirine muhabbetle mncezip ve
rakkasne hareket ediyor ve glyor. ocuunun
vefatyla mtem tutan bir validenin nazarnda, umum
kinat hzn-engizne alayor. Herkes istedii ve haline
mnasip grd meyveyi koparr. Bu makamda size bir
temsil irad edeceim. Mesel, sizden bir adam yalnz bir
saat tenezzh etmek zere gayet mzeyyen ve mzehher
bir baheye girse, nekaisten mberr olmak cinn-
Cennetin mahsstndan ve her kemle bir noksan
kartrmak u lem-i kevn fesdn mukteziyatndan
olmakla, u bahenin mteferrik kelerinde de baz pis ve
murdar eyler bulunduu iin, inhirf- mizac sevki ve
emriyle, yalnz o taaffnat taharr ve o murdar eylere
idame-i nazar eder. Gya onda yalnz o var! Hlyann
hkmyle fena hayal tevess ederek o bostan bir selhne
ve mezbele sretinde gsterdiinden, midesi bulanr ve
istifra eder, keml-i nefretle kaar. Acaba beerin lezzet-i
hayatn gussedr eden byle bir hayale, hikmet ve
maslahat r-yi rza gsterir mi?
Gzel gren gzel dnr, gzel dnen gzel
rya
HAYE-1
grr. Gzel rya gren hayatndan lezzet alr.
Haiye-1 Mevtbir nevmdir.
Sual: Ermeni fedileri o kadar fenalk ettikleri halde,
imdi en mteber onlar oldular. Zehirlerine tiryak
nazaryla bakld.
Cevap: Zira, fenalklar iyilie yardm etti. Eer meylt-
tahripten vazgeerlerse, mfsitlikten ktlar deriz. Yoksa,
maraz muzmer olsa, daha muzrdr. Buhar, menfez
bulmadka zelzele verir. Hayrdan bzan er tevelld ettii
gibi, erden de bzan hayr doar. ok err var ki, erleri
ahyrn maksadna hizmet ettii iin, ahyr sretinde
grnr ve erri alklanr. Sen evini tmir iin tahrip
eylediin vakit, bakas sirkat iin delerse, bir cihetten
sana muvenet etmi olur. Fakat, tmirde ihtiyatl bulun!
Sual: Gayr- mslimin askerlii nasl caizolur?
Cevap: Drt vecihle:
Evvel: Askerlik kavga iindir. Dnk gn siz o dehetli
ay ile boutuunuzvakit karlar, ingeneler, ocuklar, itler
size yardm ettiklerindensize ayp m oldu?
Sniyen: Peygamber Aleyhissalt Vesselmn, Arap
mriklerinden muhid ve halieri vard. Beraber kavgaya
giderlerdi. Bunlar ise, ehl-i kitaptr. Orduda toplu olmayp
mteferrik olduklarndan, bizdeki ekseriyet ve kuvvet-i
hissiyat, mazarrat- mtevehhimeye kar set eker.
Salisen: Dvel-i slmiyede velev nadiren olsun gayr-
mslim, askerlikte istihdam olunmutur. Yenieri oca
buna ahittir.
Rbian: Neslen ve serveten tedennmize ve gayr-
mslimlerin terakksine sebep, askerliin bizde mnhasr
olmas idi. Zira bundan ka asr evvel u devletin nfus-u
slmiyesi krk milyondan fazla idi. Ve imdilik, iimizdeki
o gayr- mslimler, o vakitte yalnz be alt milyon idi.
Servet ve ticaret elimizde idi. Hlbuki biz yirmiye
yuvarlandk, fakr bataklna dtk; onlar, fakrn aya
altndan kp servetin bana binerek, on milyona ktlar.
Bunun en mhim sebebi: Mesel, senin drt olun varsa,
askerlik mlhazasyla evlenmezler. yet evlenseler,
memuriyet ilcsyla kedi yavrusu gibi her tarafta
gezdirerek, mahsl- hayatn zyi edecektir. Delil istersen
Vana git; bir Ermeni kapsn, bir slm derghn a, bak.
Greceksin ki, Ermeni evi on salam delil gsterecek,
slmn evi iki zayf burhan nazar- ibrete arz edecektir.
Sual: Eskiden slmlar zengin, onlar fakirdiler. imdi her
yerde kaziye bilkistir. Hikmeti nedir?
Cevap: ki sebebi biliyorum:
Birincisi:
1
olan fermn-
Rabbnden mstefd olan meyeln- say ve
2

olan fermn- Nebevden mstefd olan evk-i
kesbbaz telkinat ile o meyeln krld ve o evk de
snd. Zira il-y kelimetullah u zamada maddeten
terakkiye mtevakkf olduunu bilmeyen; ve dnya
3

cihetiyle kymetini takdir
etmeyen; ve kurn-u vst ile kurn-u uhrnn ilcaatn
tefrik eylemeyen; ve birbirinden gayet uzak, biri mezmum
ve biri memduh olan tahsil ve kisbde olan kanaatiyle,
mahsul ve cretteki kanaat temyiz etmeyen; ve
birbirinden nihayet derecede bad, hatta biri tembelliin
unvan, dieri hakik ihlsn sade olan iki tevekklki,
biri, meietin muktezs olan esbab arasndaki nizama
kar temerrd hkmnde olan, tertib-i mukaddemattaki
bir tevekkl- tembelne; dieri, slmiyetin muktezs
olan, netice itibaryla gerdendde-i tevk olarak vazife-i
lhiyeye karmamakla terettp- neticede mminne
tevekkldr. kisini birbiriyle iltibas eden ve mmet!
mmet! srrn teferrs etmeyen ve
4

hikmetini anlamayan baz adamlar ve
bilmeyen bir ksm vizlerdir ki, o meyeln krdlar, o evki
de sndrdler.
1. nsan iin ancak altnn karl vardr. Necm Sresi, 53:39.
2. alp kazanan, Allahn sevdii bir kuldur.
3. hiretin tarlas olmas...
4. nsanlarn en hayrls onlara en faydal olandr. el-Acln, Kefl-
Haf,2:463; el-Mnv, Feyzl-Kadr, 3:481, hadis no: 4044.
kinci sebep: Biz, gayr- tabi ve tembellie msait ve
gururu okayan imret maietine el atp belmz bulduk.
Sual: Nasl?
Cevap: Maetiin tarik- tabi ve meru ve zhayat,
sanattr, ziraattir, ticarettir. Gayr- tabi ise, memuriyet ve
her neviyle imrettir. Bence imreti, ne nm ile olursa
olsun, medr- maiet edenler bir nevi cerrar ve aceze ve
seeledirfakat hilebaz ksmnda... Bence memuriyete veya
imarete giren, yalnz hamiyet ve hizmet iin girmelidir.
Yoksa, yalnz maiet ve menfaat iin girse, bir nevi
ingenelik eder.
HAYE-1
te, memuriyet lcmle ve askerlik
bilcmle bizde olduu iin, servetimizi israf eline verip
neslimizi etrafa sap zyi ettik. Eer yle gitseydi, biz de
elden giderdik. te onlarn asker olmas, zarurete yakn bir
maslahat- mrseledir. Hem de mecburuz. Meslih-i
mrsele ise, mam- Mlik mezhebinde bir illet-i eriye
olabilir.
Haiye-1 Ey memurlar, Eski Saidin krk be sene evvel syledii bu sznden
gcenmeyiniz.
Sual: imdi Ermenilerkaymakam ve vali oluyorlar.
Nasl olur?
Cevap: Saati ve makineci ve sprgeci olduklar gibi...
Zira, merutiyet, hkimiyet-i millettir. Hkmet
hizmetkrdr. Merutiyetdoru olursa, kaymakam ve vli,
reis deiller, belki cretli hizmetkrlardr. Gayr- mslim
reis olamaz, fakat hizmetkr olur. Farz ediniz ki, memuriyet
bir nevi riyaset ve bir aalktr. Gayr- mslimlerden bin
adam aalmza, riyasetimize erik ettiimiz vakitte,
millet-i slmiyeden aktr- lemde yz bin adamn
riyasetine yol alyor. Biri zayi edip bini kazanan, zarar
etmez.
Sual: eriatn baz ahkm, mesel valilerin vazifelerine
taallku var.
Cevap: Bundan sonra bizzarure hilfeti temsil eden
Mehat- slmiye ve Diyanet dairesi, hem li, hem
mukaddes, hem ayr, hem nezzre olacaktr. imdi hkim,
ahs deil, efkr- mme olduu iin, onun nevinden
ahs- mnev bir fetv emni ister. te u hkimin fetv
emnisi, Mehatta mezhib-i erbaadan krk elli ulem-i
muhakkik bir meclis-i mebusn- ilmiye tekiliyle ahs-
mnevleri, teki ahs- mnevye fetv emnlik edecektir.
Yoksa, hkim ve mfti bir cinsten olmazsa, birbirinin
lisnn anlamazlar. Zira ahs- vhid; ahs- mnevyi
kandramaz ve tenvir edemez.
Sual: Eskiden beri iitiyoruz ki: Baz Jn
Trklermasondurlar, dine zarar ediyorlar.
Cevap: stibdat, kendini ibka etmek iin u telkinat
vermitir. Baz lublilik dahi u vehme kuvvet veriyor.
Fakat emin olunuz ki, onlarn masonlua girmeyen
ksmnn maksatlar dine zarar deildir. Belki, milletin
selmetini temin etmektir. Fakat bazlar, dine lyk
olmayan brid taassuba mfritne iliiyorlar. Demek,
hrriyete ve merutiyete hizmetleri sebkat eden veyahut
kabul eyleyenleri Jn Trk tesmiye ediyorsunuz. te
onlarn bir ksm, slmiyet fedileridir. Bir ksm da,
selmet-i millet fedileridir. Onlarn ukde-i hayatiyelerini
tekil eden, mason olmayan ekseri, ttihad ve Terakkidir.
Ve sizin u airiniz kadar ulema ve meyih, Jn Trkler
meyannda mevcuttur. Vaka onlarda birtakm edepsiz, ok
seh masonlar dahi bulunur; lkin yzde ondur. Yzde
doksan sizin gibi mutekid mslimlerdir. Vel-hkm
lil-ekser.



( )
1
HAYE-1
1. u kaideye binaendir ki: Hogren gzn ziyneti, ltuf ve efkatle
hsn-nazar etmekte ve kalbin nuru dahi rfk ve rahmettedir. Hakka
tevkle(baar ihsanyla) klr. Kulum Beni nasl tanrsa, onunla
ylemuamele ederim. (Buhar,Tevhid: 15, 35; Mslim, Tevbe: 1) misbahyla
aydnlanmay ihtiyar eden, saadete eriir.
Haiye-1 Tekrar tem et, nk bu Arab fkra ifrelidir, irt var.
Hsn- zanediniz. S-i zan hem size, hem onlara zarar
verir.
Sual: Neden s-i zannmz onlara zarar versin?
Cevap: Onlarn bir ksm sizin gibi tahkiksiz, taklit ile
slmiyetin zevhirini bilirler. Taklit ise, tekikt ile yrtlr.
O halde bazlarnabhusus dinde sath, felsefe ile
mtevaggl olursadinsiz dediiniz vakit, ihtimal ki
tereddde dp, meslei slmiyetten harimi gibi
vesveselerle Heri-bd-bd diyerek, meysne, belki
muannidne slmiyete mn harekta balar. te, ey
binsaar! Grdnz, nasl baz barelerin dalletine sebep
oluyorsunuz. Fena adama iyisin iyisin denilse iyilemesi ve
iyiadama fenasn denildike fenalamas ok vuku
bulmutur.
Sual: Neden?
Cevap: Faraza, bazlarnn altnda byk fenalklar
varsa da, hcum edilmemekgerektir. Zira ok fenalk vardr
ki, iyilik perdesi altnda kaldka ve perde yrtlmadka ve
ondan tegafl edildike, mahdut ve mahsur kald gibi,
sahibi de perde-i hicap ve hay altnda kendisinin slahna
alr. Lkin, vakta ki perde yrtlsa, hay atlr; hcum
gsterilse, fenalk, fena tevess eder. Ben 31 Mart
hdisesinde una yakn bir hl grdm. Zira slmiyetin
merutiyetperver ve hamiyetli fedileri cevher-i hayat
makamnda bildikleri nimet-i merutiyeti eriata tatbik
edip ehl-i hkmeti adalet namaznda kbleye irad ve tam
mukaddes eriat, merutiyet kuvvetiyle il; ve merutiyeti,
eriat kuvvetiyle ibka; ve btn seyyiat- sabkay
muhalefet-i eriat zerine ilka etmek iin baz telkinatta ve
teferruatn tatbikatnda bulundular. Sonra, san solundan
fark edemeyenlerh!eriat, istibdada msait
zannederek tti kular taklidi gibi eriat isteriz demekle,
hakik maksat ortada anlalmaz oldu. Zaten plnlar
serilmiti. te o zaman yalan olarak hamiyet maskesini
taknan baz herier, o ism-i mukaddese tecavz ettiler.
te c-y ibret bir nokta-i siyah!
1

.
.

HAYE-1
1. Himmet bu noktada kald, mukavemete g yetiremedi. Garazlarn tantanas
dahi hrriyet musikisinin sadasn mevve etti. Merutiyet ise, isme
mnhasr olarak, ekalliyetin zerine kald ve batan beri onun eref ve
haysiyetini mdafaa edenler ondan ayrldlar.
Haiye-1 Gitme, dikkat et. lihimmet olanlar, o hdisede skt ettiler.
Garazkr cerideler hakik hrriyetin sadsn susturdular. Merutiyet pek az
adamlarn stne mnhasr kald. Fedakrlar da daldlar.
Sual: Neden dinsiz zannettiimiz bazlarndan bize
zarar gelsin?
Cevap: Hayal perdesi stnde size bir
timsalmanzarasn gstererek mazarratn anlatacam:
te, u sahrda gayet muhteem bir bostan iinde bir
kasr var. Kasrn bir kesinde sizin Beytebab Kaplcas
gibi bir kaplca olduunu tahayyl ediniz. Siz, darda
burudetin tazyikiyle, karn tokadyla, rzgrn sillesiyle,
ihtiyaren veya ztraren saray iine girmeye mecbursunuz.
Lkin, kapda bir-iki kr ve havuziinde baz plak
adamlar grm veya iitmisiniz. Bundan
tevehhmediyorsunuz ki, o saray, krhne veya
plakhnedir. Siz girdiinizde, onlar gibi olmak iin taat
libasn karyorsunuz; ve onlarn avretini grmemek iin,
akide denilen hakikat gzn kapatyorsunuz. Hlbuki,
onlar muhteem odalarda gzleri ak ve avretleri mestur
olarak mtefekkirne meveret ve baz kelerdeki kr ve
plaklarn setr ve tedavisine hizmet ediyorlar. te sen, u
sret-i vahiyne ve eblehnede avretin ak, gzn kapal
olarak ilerine girsen, acaba bundan daha byk
maskaralk ve zarar olabilir mi? Hakikaten, bence, bir
Mslman neslinden gelen bir adamn, akl ve kri
slmiyetten tecerrt etse bile, ftrat ve vicdan hibir vakit
slmiyetten vazgeemez. En ebleh, en seh bile, sedd-i
rasn-i istinadmz olan slmiyete btn mevcudiyetiyle
taraftardrlsiyyema siyasetten haberdar olanlar...
Hem zaman- saadetten imdiye kadar hibir tarih bize
bildirmiyor ki, bir Mslman muhakeme-i akliyesiyle
baka bir dini, slmiyete tercih etmi olsun ve delil ile
baka bir dine dahil olmu olsun. Dinden kanlar var, o
baka mesele... Taklit ise, ehemmiyetsizdir. Hlbuki
edyn- saire mntesipleri mutlaka fevc fevc, muhakeme-i
akliye ile ve burhan- kat ile daire-i slmiyete dahil
olmular ve olmaktadrlar. Eer biz doru slmiyeti ve
slmiyete lyk doruluu ve istikameti gstersek, bundan
sonra onlardan fevc fevc dahil olacaklardr.
Hem de tarih bize bildiriyor ki, ehl-i slmn
temeddn, hakikat-i slmiyete ittibalar nispetindedir.
Bakalarn temeddn ise, dinleriyle mksen
mtenasiptir.
Hem de hakikatbize bildiriyor ki, mtenebbih olan
beer, dinsiz olamaz. Lsiyyema, uyanm, insaniyeti
tatm, mstakbele ve ebede namzet olmu adam dinsiz
yaayamaz. Zira uyanm bir beer, kinatn tehacmne
kar istinad edecek ve gayr- mahdud mline nevnem
verecek ve istimdatgh olacak noktay, yani din-i hak olan
dne-i hakikati elde etmezse yaamaz. Bu srdandr ki,
herkeste din-i hakk bulmak iin bir meyl-i taharr
uyanmtr. Demek istikbalde nev-i beerin din-i ftrsi
slmiyet olacana beraatl-istihll vardr.
Ey insafszlar! Umum lemi yutacak, birletirecek,
besleyecek, ziyalandracak bir istidadda olan hakikat-i
slmiyeti, nasl dar buldunuz ki, fukaraya ve mutaassp bir
ksm hocalara tahsis edip, slmiyetin yar ehlini darya
atmak istiyorsunuz? Hem de, umum kemlt cmi, btn
nev-i beerin hissiyat- liyesini besleyecek mevadd muht
olan o kasr- nurn-yi slmiyeti, ne cretle mtem
tutmu bir siyah adr gibi bir ksm fukaraya ve bedevlere
ve mrtecilere has olduunu tahayyl ediyorsunuz? Evet,
herkes yinesinin mhedatna tbidir. Demek sizin siyah
ve yalanc yineniz size yle gstermitir.
Sual: frat ediyorsun, hayali hakikatgsteriyorsun. Bizi
de tehil ile tahkir ediyorsun. Zaman hirzamandr, gittike
daha fenalaacak.
HAYE-1
Haiye-1 Muhtemeldir ki, o zamanda orada bulunan byk bir veliEski Said'in
Risale-i Nur'un dar dairesini gayet geni ve siyas bir daire olarak bir hiss-i
kablelvuku ile krk be sene evvel hissetmesinden ve bu risaledeki ok
cevaplar o histen ne'et ettiinden, o veli yalnz bu noktada itiraz etmi.
Cevap: Neden dnya herkese terakki dnyas olsun da,
yalnz bizim iin tedenn dnyas olsun? yle mi? te, ben
de sizinle konumayacam. u tarafa dnyorum;
mstakbeldeki insanlarla konuacam:
Ey yz seneden sonraki yksek asrn arkasnda
gizlenmi ve skitne Nurun szn dinleyen ve bir nazar-
haf-i gayb ile bizi tem eden Saidler, Hamzalar,
merler, Osmanlar, Thirler, Ysuf lar, Ahmedler ve
saireler! Sizlere hitap ediyorum. Balarnz kaldrnz,
Sadakte deyiniz. Ve byle demek sizlere bor olsun. u
musrlarm, varsn beni dinlemesinler. Tarih denilen mazi
derelerinden sizin yksek istikbalinize uzanan telsiz
telgraa sizinle konuuyorum. Ne yapaym, acele ettim,
kta geldim; sizler cennet-s bir baharda geleceksiniz.
imdi ekilen nur tohumlar, zemininizde iek aacaktr.
Biz, hizmetimizin creti olarak sizden unu bekliyoruz ki:
Mazi ktasna gemek iin geldiiniz vakit, mezarmza
uraynz; o bahar hediyelerinden birka tanesini
medresemin
HAYE-1
mezarta denilen ve kemiklerimizi
misar eden ve Horhor toprannkapcs olan kalenin
bana taknz. Kapcya tenbih edeceiz; biziarnz.
Mezarmzdan
1
sadsn iiteceksiniz.
2
u zamann
memesinden bizimle st emen ve gzleri arkada maziye
bakan ve tasavvuratlar kendileri gibi hakikatsiz ve
ayrlm olan bu ocuklar, varsnlar, u kitabn
HAYE-2
hakaikini hayal tevehhm etsinler. Zira ben biliyorum ki,
u kitabn mesili hakikat olarak sizde tahakkuk edecektir.
Haiye-1 Medresetz-Zehrnn Vandaki nmunesi olan ve vefat eden
Horhor Medresesinin mezarta hkmnde bulunan Van Kalesi demektir.
1. Ne mutlu size!
2. Misarin hayali zerinden yaplan mahede kabilinden olsa bile...
Haiye-2 stikbalde telif edilecek Risale-i Nur Klliyatn hiss-i kablelvuku ile
haber veriyor.
Ey muhataplarm! Ben ok baryorum. Zira asr- slis-i
arn (yani on nc asrn) minaresinin banda
durmuum; sreten meden ve dinde lkayt ve kren
mazinin en derin derelerinde olanlar camie dvet
ediyorum.
te ey iki hayatn ruhu hkmnde olan slmiyeti
brakan iki ayakl mezar- mteharrik bedbahtlar! Gelen
neslin kapsnda durmaynz. Mezar sizi bekliyor, ekiliniz!
Ta ki, hakikat-i slmiyeyi hakkyla kinat zerinde
temevvc-sz edecek olan nesl-i cedid gelsin!
Sual: Eskiler bizden l veya bizim gibi. Gelenler
bizden daha fena gelecekler.
Cevap - Ey Trklerve Krtler! Acaba imdi bir miting
yapsam, sizin bin sene evvelki ecdadnz ve iki asr
sonraki evltlarnz u grlthne olan asr- hzr
meclisine dvet etsem; acaba sa tarafta saf tutan eski
ecdadnz demeyecekler mi:
Hey mirasyedi yaramaz ocuklar! Netice-i hayatmz
siz misiniz? Heyht! Bizi akim bir kyas ettiniz, bizi ksr
braktnz.
Hem de sol tarafnda duran ve ehristn- istikblden
gelen evltlarnz, sadaki ecdatlarnz tasdik ederek
demeyecekler mi ki:
Ey tembel pederler! Siz misiniz hayatmzn sur ve
kbrs? Siz misiniz u anl ecdadmzla bizi rapt eden
rabtamzn hadd-i evsat? Heyht! Ne kadar hakikatsiz ve
kartrc ve maabeli bir kyas oldunuz!
HAYE-1
te, ey bedev gerler ve ey inklp softalar!
HAYE-2*
Manzara-i hayal
HAYE-3
stnde grdnz ki, u byk
mitingte iki taraf da sizi protesto ettiler.
Haiye-1 Fenn-i mantkn tbirat, o zaman ilm-i mantk dersini alan talebeleri
o mecliste bulunmasndan yle sylemi.
Haiye-2
*
Sonradan ilve edilmitir.
Haiye-3 Hayal dahi bir sinematoraftr.
Sual: Bu kadar tahkire mstehak deiliz. Biz eslfn
ezyalini tutmakla beraber, ahlfn teebbsatndan dahi
geri kalmamaya sz veriyoruz.

1
Cevap: Nedamet ettiinizden, vazifeniz olan suale avdet
edebilirsiniz.
Sual: Ulema-i eslstibdadn fenalndan bahsetmiler
mi?
HAYE-1
1. Szne kulamz atk. Ho geldi saf geldi.
Haiye-1 Bu sul-cevap dahi her zaman yaayabileceinden, o krk sene
evvelki ders imdi dahi lzumludur, yaar.
Cevap: Bin kere evet. Zira aleb-i uar kasidelerinde,
ok mellier kitaplarnn dibacelerinde zamandan ikyet
ve dehre itiraz ve felee hcum etmi ve dnyay ayak
altna alp inemiler.Eer kalb kulayla ve akl gzyle
dinleyip baksanz, greceksiniz ki: Btn itirazat oklar,
mazinin muzlim perdesine sarlan istibdadn barna gider.
Ve iiteceksiniz ki, btn vveyllar istibdat penesinin
tesirinden gelir. Geri istibdat grnmyordu ve ismi belli
deildi; lkin herkesin ruhu istibdadnmnsyla
tesemmm ederdi. Ve bir zehir atan bilirdi. Baz
kuvvetlidhiler nefes aldka amk ve derin bir feryat
koparrlard. Fakat akl onu gzelce tanmazd. nk
karanlkta ve toplanmam idi.
Vakt ki o mn-y istibdad, def i muhal bir bel-y
semv zannettiler; zamana hcum ve dehrin bana tokat
ve felein barna oklar atmaya baladlar. nk bir
kaide-i mukarreredir: Birey cz-i ihtiyarnin dairesinden
ve cziyetten kp klliyet dairesine girse, veyahut
bihasebilde def i muhal olsa, zamana isnat edilir ve
kabahat dehre atlr. Talar felein kubbesine vurulur. Eer
iyi tem etsen greceksin ki, felee atlan talar,
dnd vakit bir yeis olarak kalbde tahaccr eder.
1



HAYE-1
1. Bak, gereksiz eylerin iinde nasl da kalakaldlar. Ne zaman saadet nlerini
aydnlatsa reislerini verler; ne zaman da zerlerine karanlk kse zaman
ktlerler.
Haiye-1 Dur, geme, anla. Yani iyilikleri reislere, fenalklar zamana verip
etimle ekv ederler.
Sual: Acaba u zaman ve dehrin ikyetinden Sni-i
Zlcellin sanat- bedine itiraz kmaz m?
Cevap:
HAYE-1
Hayr, asla! Belki mns udur: Gya
ikyeti der ki: stediim emir ve arzu ettiim ey ve
teehh ettiim hl ise, hikmet-i ezeliyenin dsturu ile
tanzim olunan lemin mahiyeti mstaid ve inayet-i
ezeliyenin pergryla nakolunan felein kanunu msait ve
meet-i ezeliyenin matbaasnda tab olunan zamann
tabiat muvafk ve meslih-i umumiyeyi tesis eden
hikmet-i lh raz deillerdir ki, u lem-i imkn, Feyyaz-
Mutlakn yed-i kudretinden u uklmzn hendesesiyle
ve tehevvsmzn itahasyla istediimiz semerat
koparsn. Verse de tutamaz, dse de kaldramaz. Evet, bir
ahsn tehevvs iin byk bir dire-i muhta hareket-i
mhimmesinden durdurulmaz.
Sual: ok lim ve airler, zamanlarnda byk
hkimleri ifratla sen etmiler. Hlbuki o hkimlerin
ouna mstebid nazaryla bakyorsun? Demek iyi
etmemiler.
Cevap:


1
kidesince, onlarn niyetleri mery seyyiattan ltif bir
hile ile vazgeirmek ve onlara hasenat arkasnda
msabaka iin garip bir bahi-i airneyi ortaya koymak...
Lkin o bahi koca bir milletin srtndan alndndan,
istibdatkrne hareket etmilerdir. Demek endan niyette
iyi etmiler, lkin amelde yanl gitmiler.
Haiye-1 ok ehemmiyetli bir cevaptr.
1. iirin koyduu o kaide ve yollar olmasayd, yce eyleri yapan ustalar o
eylerin nasl yaplacan bilemezlerdi (Suriyeli Eb Temm).
Sual: Neden?
Cevap: Zira, kasideve baz telierinde byk bir kavmin
mehsinini mnen garat edip, bir mstebide verip ve
ondan gsterdiklerinden u noktadan bilmeyerek istibdad
alklamlar.
Sual: Biz Trkler ve Krtler, bizde kalbimizin dolusu,
belki cesedimiz mlml, belki inbisat edip u derelerde
da olarak tahaccr etmi kalemiz olan bir ecaat vardr.
Ve bamzn dolusu zekvetimiz var. Ve sinemizi mlml
edecek gayret vardr. Ve bedenimizi ve zlarmz
dolduracak itaat vardr. Ve dereleri hayatlandracak ve
dalar mzeyyen edecek efradmz var.
HAYE-1
Neden
byle sel ve mis ve zelil kaldk ki, hem yol stnde de
kaldk. Terakkiye binenler bizi ineyip istikbale doru
koup gidiyorlar. Komumuz olan milletler bizden az iken,
kuvvetleri bizden ok ksa iken, zerimize tetavl
ediyorlar?
HAYE-2

1
Haiye-1 Demek kuvve-i mneviyeleri krlmam.
Haiye-2 stersen dikkat et. O zaman Ermenimebusu Vartakis ve Hakkri
mebusu Seyyid Molla Thire iaret eder.
1. Onlarn kirlisi, bizim temizimize (Tahire) galebe ediyor.
Cevap: Hn-i merutiyette tevbenin kaps aktr ve
tevbe edenler oktur. imdiki resya tevbih ve tanifte
hakkm yoktur. Ben tam sabka atyorum. Bazlarnn
hatr krlsa da mzur tutulsun. Yalnz hakkn hatr
krlmasn. Zira, milletin hatr, onlarn hatrndan daha li,
daha galdir.
te o tedennnin mhim bir sebebi: Baz res ile
haksz olarak millete fedakrlk iddia eden sahtekr
hamiyet-furular veya velyeti dv eden ehliyetsiz baz
mteeyyihlerdir. Fakat, snnet-i seniyeye muhalif olan bu
snnet-i seyyie, yine istibdadn seyyiatndandr.
Sual: Nasl?
Cevap: Zira, her bir millet iin, o milletin cesaret-i
milliyesini tekil eden ve namus-u milliyesini muhafaza
eden ve kuvveti onda toplanacak bir mnev havuz vardr.
Ve sehvet-i milliyesini tekil eden ve men-i
umumiyesini temin eden ve fazla kalan mallar onda
tahazzn edecek bir hazine-i mneviyesi vardr. te o iki
ksm reisler, bilerek veya bilmeyerek, o havuzun ve o
hazinenin etrafnda delik-melik atlar. Mye-i beky ve
madde-i hayat ektiler. Havuzu kurutup hazineyi bo
braktlar. Byle gitse, devlet milyarlar bor altnda kalp
decek. Nasl bir adamn kuvve-i gadabiyesi olan das
ve kuvve-i eheviye olan cazibesi olmazsa, lm olmu
olur ve hayy iken meyyittir. Hem de, bir imendiferin
buhar kazan delik-melik olsa, perian ve hareketten
muattal kalr. Hem de bir tesbihin ipi krlsa dalr. yle
de, bir ahs- mnev olan bir milletin kuvvet ve malnn
havuzu ve hazinesini boaltan balar, o milleti serseri,
perian ve mevcudiyetsiz edip, kr-i milliyetin ipini kesip,
para para ederler. Evet,
Baz avamn htr iin hakikatn htrn
krmayacam.
Sual: u makam, nihayet derecede tafsile deer bir
makamdr. Mcmel ve mphem brakma.
Cevap: Zaman- sabk, vahet ve cehaletinizi istihdam
ederek pis bir tarik ile ve mheyy ettii plnlarla, bir
ksm bykler cebir kuvvetiyle o menba ve o mdeni
delip, zll-i hayat kumistan ve ristan sahrasna akttlar.
Baz tembel ve cerrarlar yeillendi. Hatta onlar servet-i
dnyadan tenr yolunda penesini kk bir sayda atan
barelerin hassas ve zayf damarlarn tutarlard. Ta
peneleri o sayddan alsn, onlar o av karsnlar.
Evet, her milletin, o milletin menfaat iin bir miktar
mal ile fedakrlk edip bir sehveti vardr. te, bizdeki
sehvet-i milliye s-i istimal edildi. Baka milletin
sehvet-i milliyesi zeynb gibi iine girer, milletin cevnde
hazine tutar. Ulm ve maarif, altna su verir. Hem de
zaman- sabkta bir ksm bykler namus-u milleti
muhafaza eden cesaret-i milliyeyi s-i istimal edip, zemin-i
ihtilf olan kumistana atp kaybettiler. Her biri o kuvvetin
bir zarfn (tarafn) bakasnn boynuna vurup krdlar ve
krld. Hatta be yz bin kahraman ile namus-u milleti
muhafaza etmeye mstaid olan bir kuvvet-i azmeyi
mbeynlerinde sarf edip ihtilfat zemininde
mahvettiklerinden, kendilerini terbiyeye mstahak
ederlerdi. Eer merutiyetten ve hrriyet-i er'iyeden
istifade edip, o delikleri kapatp veya zeynb sretine
evirseniz, o kymettar kuvveti harice sarf etmek iin
devletimizin eline verseniz, bahasna merhamet ve adalet
ve medeniyeti kazanacaksnz.
Eer isterseniz sizinle becayi olacam. Ben soraym
siz cevap veriniz.
Cevap:
1

Sual: Ermeni milleti sizden daha cesur olabilir mi?
HAYE-1
1. Sor, fakat ondan haberdr olan bulamazsn.
Haiye-1 ve Krtler ecat fenninde allme olduklarndan, ben sil, onlar
mucip olabilirler.
Cevap: Hayr, asla! Olmam ve olamaz.
Sual: Neden onlarn bir fedaisini yandrp para para
ederlerdi, esrarn ve arkadan izhar etmezdi. Hlbuki
sizin bir yiitinize bir bak vurulsa, btn esrarn kanyla
beraber fkrtarak dker. Bu, ecaate byk bir tefavttr.
Sebebi nedir?
Cevap: Biz asl sebebini tehis edemiyoruz. Fakat biliriz
ki, zerreyi da gibi eder ve arslan tilkiye malp ettirir bir
nokta vardr.
Sual: Senin vazifeni kaldramyoruz. Vcudunu bildik,
mahiyetini sen erh et.
Cevap: yleyse dinleyiniz ve kulaklarnz be anz.
te kr-i milliyetle uyanm bir Ermeninin himmeti,
mecmu-u milletidir. Gya onun milleti klm, o olmu.
Veya onun kalbinde yerlemi. Onun ruhu ne kadar tatl ve
kymettar olsa da, milletini daha ziyade tatl ve byk bilir.
Bin ruhu da olsa feda etmeye iftihar eder. nkkendince
yksek dnr. Hlbuki, imdikilere demiyorum, lkin
sizineskiden bir yiidiniz uyanmam, nura girmemi,
slmiyet milletinin namusunu bilmemi, yalnz bir
menfaat veya bir garaz veya bir adamn veya bir airetin
namusunu mlhaza eder, ksa dnrd. Elbette tatl
hayatn yle kk eylere herkes feda etmez. Faraza,
slm kr-i milliyetle
HAYE-1
onlar gibi tem etseydiniz,
kahramanlnz leme tasdik ettirip yksek tabakalara
kacaktnz. Eer Ermeniler sizin gibi sath ve ksa
dnseydiler nihayette korkak ve sel olacaklard.
Hakikaten sizin hrikulde ecaate istidadnz vardr. Zira
bir menfaat veya cz bir haysiyet veya itibar bir eref
iin veya Filn yiittir szlerini iitmek gibi kk
emirlere hayatn istihfaf eden veya aasnn namusunu
istizam iin kendini feda eden kimseler, eer uyansalar,
hazinelere deer olan slmiyet milliyetine, yani yz
milyon slmn uhuvvetlerini ve mnev yardmlarn
kazandran slmiyet milliyetine, binler ruhu da olsa, acaba
istihfaf- hayat etmezler mi? Elbette hayatn on paraya
satan, on liraya binler evkle satar.
Haiye-1 Milliyetimiz bir vcuttur; ruhu slmiyet, akl Kurn ve imandr.
Maatteessf, gzel eylerimiz gayr- mslimler eline
getii gibi, gzel olan ahlklarmz da yine gayr-
mslimler almlar. Gya bir ksm itima ahlk-
liyemiz yanmzda reva bulmadndan, bize darlp
onlara gitmi. Ve onlarn bir ksm rezili, kendileri iinde
ok reva bulmadndan cehaletimizin pazarna getirilmi.
Hem, byk bir taaccple grmyor musunuz ki,
terakkiyat- hzrann ssl-esas ve belki din-i hakkn
muktezs olan Ben lrsem devletim, milletim ve
ahbaplarm sadrlar gibi kelime-i beyzave haslet-i
hamry gayr- mslimler almlar? nk onlarn bir
fedisi der: Ben lrsem milletim sa olsun; iinde bir
hayat- mneviyem vardr. Ve btn sefaletin ve
ahsiyatn esas olan Ben ldkten sonra dnya ne olursa
olsun. sterse tfan olsun veyahut
1

olan kelime-i hamk ve seciye-i avra,
himmetimizin elini tutmu, rehberlik ediyor. te, en iyi
haslet ki, dinimizin muktezasdr: Biz ruhumuzla,
canmzla, vicdanmzla, krimizle ve btnkuvvetimizle
demeliyiz ki: Biz lsek, milletimiz olan slmiyet haydr,
ilelebed bkdir. Milletim sa olsun. Sevb- uhrev bana
kdir. Milletin hayatndaki hayat- mneviyem beni
yaattrr; lem-i ulvde beni mtelezziz eder.
2
deyip, nurun ve hamiyetin
nurlu rehberlerini kendimize rehber etmeliyiz.
Sual: Biz kuvvetimizi nasl toplayp namus-u slmiye-i
milliyeyi muhafaza edeceiz?
HAYE-1
1. Ben susuzluktan lrsem, tek damla yamur bile yamasn!
2. lm, Nevruz gnmzdr, baharmzdr.
Haiye-1 Krk be sene evvel bedev aire olan bu dersler, imdi Nurun
akirtlerine de bir ders olabilir diye kalbime ihtar edildi.
Cevap: Fikr-i milliyetle, milletin cevnde havz- kevser
gibi bir havz- mrifet ve muhabbet yapnz. Altndaki
suyunu eken delikleri maarif ile kapatnz. ine su aktan
yukardaki mecrlar fazilet-i slmiye ile anz. Byk bir
eme var, imdiye kadar s-i istimal ile ristana dalp
baz seele ve acezeye nevnem verdi. Bu emeye gzel
bir mecr yapnz, mesi-yi eriye ile u havuza dknz.
Sonra da bostan- kemltnza su veriniz. Bu, hi bitmez
ve tkenmez bir menbadr.
Sual: Nedir o eme?
Cevap: Zekt. Sizler Hanef ve siniz.
Sual:


1
Cevap:
HAYE-1

2
1. Eer o su ekilip gitmez de, bu hazineye dklp taarsa ne l!
Haiye-1 Darlma, u kelm zektn postunu giymi.
2. Sizde yle bir zek var ki, ancak zekt ile iek aar.
Sual: Nasl?
Cevap: Eer, ezkiya zekvetlerinin zektn ve aniya,
velev zektn zektn milletin menfaatine sarf etseler,
milletimiz de baka milletlere yolda karabilir.
Sual: Daha baka?
Cevap: ant- milliye-i slmiye denilen nzur ve
sadakt, zektn ammizdeleridirler. Asabiyetini ekerler,
hizmette yardm edecekler.
Sual: Neden ok dt- mstemirremizi tezyif
ediyorsun?
HAYE-2
Haiye-2 Baz sualler komu grnyor; lkin ortalarnda byk bir dere var.
Hayal bir balona binse ve eline bir drbn alsa, ancak vatanlarn bulabilir.
Cevap: Her bir zamann bir hkm vardr. u zaman,
baz ihtiyarlanm dtn mevtine ve neshine hkmediyor.
Mazarratlarnn menfaatlerine olan tereccuhu, idamna
fetv veriyor.
Sual: Hereyden evvel bize lzm olan nedir?
Cevap: Doruluk.
Sual: Daha?
Cevap: Yalan sylememek.
Sual: Sonra?
Cevap: Sdk, ihls, sadkat, sebat, tesand.
Sual: Yalnz...
Cevap: Evet...
Sual: Neden?
Cevap: Kfrn mahiyeti yalandr. mann mahiyeti
sdktr. u burhan k deil midir ki, hayatmzn bekas,
imann ve sdkn ve tesandn devamyladr?
Sual: En evvel resmz slah olunmal.
Cevap: Evet, reisleriniz malnz ceplerine indirip
hapsettikleri gibi, akllarnz da sizden almlar veya
dimanzda hapsetmiler. yleyse, imdi onlarn
yanndaki akllarnzla konuacam:
Eyyher-rus ver-rues! Teksl olan tevekklden
saknnz. i birbirinize havale etmeyiniz. Elinizdeki
malmzla ve yannzdaki aklmzla bize hizmet ediniz.
nk, u meskini istihdam ile cretinizi almsnz. te
hizmet vaktidir.

1
Sual: Bir-iki senedir herkeste bir arzu-yu diyanet ve
meyeln- hak uyanmtr. Hatt bizim Gevedan,
Mamhuran hrszlar da eyh Ahmedin bir nasihat ile sof
olmular.

2
Cevap: Redet-penh merutiyet ve eyh-i Risale-i
Nur
HAYE-1
sayesindedir.
1. Vakit gemi deil, eskiden kaybettiklerinizi imdi tadrik edin.
2. te bu meyeln, akliin yolunu kesmitir.
Haiye-1 Madem Nurcular Mmehuraniine girmiler, eyh-i merutiyet
yerine ahrar perdesi ve hamiyet-i slmiye ve milliye ve elbette ittihd-
Muhammed dairesinde olan eyh-i Risale-i Nur denilmeli.
Zira, merutiyet-i eriyetaht- efkra kt, habll-
metn-i milliyeti ihtizaza getirdi, nuran urvetl-vska olan
slmiyet ihtizaza geldi. Her bir mslim anlad ki, babo
deil. Menfaat-i mtereke ile ve hiss-i mcerred ile
bakalaryla baldr. Umum slm bir airet gibi birbiriyle
merbuttur. Nasl bir airetten bir adam bir iyilik etse,
umum airet bu namus ile iftihar eder, hissedar olur. O
namus bir olarak kalmaz. Binlerle aynada grnen bir
mum gibi, binler olur. O airetin rabta-i hayatiyesine nur
ve kuvvet verir. Eer birisi bir cinayet ilese, btn efrad-
airet onunla bir derece mttehem saylr. Mesel, u
mecliste olan adamlar birbiriyle bal olursa,birisi kendini
amura atsa, arkadalarn ya beraber drecek
veyatahrik ile tciz edecek. Binaenaleyh, imdi bir gnah
birlikte kalmaz, bine kar. Bir hayr

1
hkmne geer.
1. "Bir daneye benzer ki, ondan yedi baak smbllenir; her bir baakta da yz
dane bulunur." Bakara Sresi, 2:261.
te u nktedir ki, ya kren veya ruhen uyanmlara,
alamaya hhi vermitir. Bir bahane ile alarlar, tevbekr
olurlar. Lkin, minare banda olan akl, kalb-i kalb
dibinde bulunan sebebini iyi gremiyor.
Elhasl: slm uyand ve uyanyor.
HAYE-1
Fenal fena,
iyilii iyi olarak grdler. Evet, u dereler airini tevbekr
eden, ite bu srdr. Hem de btn slm yava yava bu
istidad almakta ve kesb etmektedir. Lkin, sizler bedev
olduunuzdan ve ftrat- asliyeniz, olduka bozulmam
olduundan, slmiyetin kuds milliyetine daha yaknsnz.
Sual:
HAYE-2
Misarperverlik mstahsen bir detimiz
olduunu bilirken, neden kimseye misar
olmuyorsun?Talebelerinizi de, ekmeimizi yemekten,
hediyemizi almaktan menediyorsun. Hlbuki size iyilik
etmek borcumuzdur. Ve hakknzdr.
te u detimiz,
1
neden
u det-i mstemirreyi tezyif ediyorsun?
Haiye-1 Evet, krk be sene sonra Pakistan, Arabistanairi dahi hkimiyet ve
istiklllerini kazandlar. Eski Saidi bu derste tasdik ediyorlar ve daha
edecekler.
Haiye-2 u birbirinden uzak suallerden senin hayalin atlamakla cimnastie
alr.Lkin dikkat et; birey ayana dolap drttrp ayan krlmasn.Yani:
Savclar gibi yanl mn verme.
1. Zaman, ite u detin srtndan yiyip iti.
Cevap: Evvel: lim azizdir, zelil etmek istemem. Hem
de size gstermek isterim ki: Bir ksm ehl-i ilim vardr ki,
dnyaya tenezzl etmez ve sanat- ilmi medr- maiet
etmez. Talebe ise, cerrar ve seeleden ayrdr.
Saniyen: Vazifelerinde ihmal ile kanaat gsteren ve
maalaryla kanaat etmeyen, harcrahlar ellerini
misarlikten ektirmemi olan baz memurlara ilen
nasihat etmek isterim.
Salisen: Varidat- zulmiyeleri kesilmi olan baz
byklere, zulmt- zulme sapp pek geni at
masrfn kapsnn seddine yol gsteriyorum.
Rabian: Millet iinde seyahat edenler, acaba millet iin
mi, veyahut keyif iin midir? Bir mizan gstermekle hile ve
hamiyete bir mihenk gsteriyorum.
Sual: Sen halkn ihsanna mni oluyorsun. Acaba
bundan sehvetin tezyi kmaz m?
Cevap: hsan, ihsandr. Eer neve olsa veya muhtaca
ve fakire olsa, sehvet o vakit tam sehvettir. Eer millet
iin olsa, yahut milleti tazammun eden bir ferde olsa
gzeldir. ayet muhta olmayan ahsa olsa, ahs tembel
eder, ingenelie altrr. Elhasl, millet bkdir, fert fni...

1
Sual:




2
1. Millet ve millete destek veren ey bkdir. Birey ve bireyi temsil eden ey de
fndir.
2. mmetin emin ve reid kiileri, devletin de kl ve salh olan selen,
birarpa tanesi etmeyen bir iire on dinar bata bulunmak gibi ihsanat-
ahsiyelerinde ortaya kan eki duruma ne dersin?
Cevap:
HAYE-1
...



1
Haiye-1 u ibare, kendine hediye olunan ve mevzuun fabrikasndan kan
yerli bir slbu giymitir.
1. Buna bakmak lzm... Bununla beraber bu balar, nev'e ve millete
dner;nk iirin hizmet ettii lisn, milliyetin ipidir. Nitekim bu
zaman,milliyet ihtiyacn ortaya karm ve bu maksad- linin
kapsnamtr.
Sual: Mtegallip balar, kendi kendilerine dtler.
Zulmn kaps, onlarn yzlerineyzne kar kapatld.
Denlere ayak vurulmaz. Sekeratta olanlar brak kendi
haline; sekeratn tamam etsin.
Cevap: sterim ki, merutiyet ve hrriyet-i eriyenin
snnetini onlara ezber ettireyim. Eer lmedilerse
temessl etsinler. Evet, yalnz istibdadn kuvvetiyle terbiye
olan balar, bilistihkak dtler. Lkin, ilerinde gayet
hamiyetli adamlar var; onlara teekkr ederiz. Baz
mteksil var; onlardan ikyet ederiz. Baz mtehayyir,
mtereddit var; onlar irad etmek isteriz. Baz lmler
var; miraslarn muhafaza etmek isteriz. Ta yeni kmalar
almasnlar.


...
1
1. Bu Arapa ibarenin tercmesi st paragraftaki Lkin kelimesinden
itibaren sonuna kadardr.
Sual: Ne demek?
Cevap: Korkuyorum; ehliyetsizlikle beraber, teeyyuh
veya necbeti dv edenler, air iinde o reslara
kardelik dv ederek miraslarn alsnlar, iki bal bir bel
kesilsinler. Zira sizdeki cehlet-i avr ve itaat-i amy,
aaiyet ve tahakkme tensuh hkmn verir. Gya
aaiyet sretiyle lse, efendilik kalbyla veyahut teeyyuh
cismiyle veya asilzdelik ekliyle hayatlanacaktr. te,
benim maksadm; o meyll-aalk ve meyl-i tahakkm ve
meyl-i riyseti yle ldreceim, kymete kadar
harolmasn.
Sual: Sen eskiden umum mrid eyhlere muhabbet,
hatta mteeyyihlere de hsn- zan ederdin. Neden imdi
bidaya dm bir ksm mteeyyihlere hcum
ediyorsun?
Cevap: Bazan adavet, iddet-i muhabbetten gelir. Evet,
nefsim iin onlar ne kadar severdim; nefs-i slmiyet iin
bin derece daha ziyade onlara ktm.
1


HAYE-1


2
1. Gerekten onlarn temiz kalblerinin merkezine sba-i Rabbniye ve
gnllerine de hakikatin ziyas nakolunmutur.
Haiye-1 u slp, bir silsilenin mbarek hrkalarnn paralarndan
dikilmitir. Yani, h- Nakibend, mam- Rabbn, Hlid Ziyeddin, Seyyid
Th, Seyyid Sbatullah ve Seyda gibi evliyaya iaret var.
2. klar arab iip gittiler; arap mahzenini boaltp gittiler.
Lkin, onlarn asl- esas- meslei, kulbun tenviri ve
rapt, yani fazilet-i slmiye zerine slk, yani hamiyet-i
slmiye ile tehattm, yani slmiyet iin hayatta zhd ve
ravh terk, yani ihls iin terk-i mena-i ahs, yani, tesis-i
muhabbet-i umumiyeye tevecch, yani ittihad- slmiyeye
hizmet ve irad...



1
1. Maatteessf, onlar oturmakla ktlk ettiler ve hizmetlerinde tembellik
gsterdiler. imdi ben onlarn himmetlerini eski ve hakik mecrsna
yneltmekistiyorum.
Sual: Dima ttihad- slmdan bahsedersin. Sen bize
tarif et.
Cevap: ki Mekteb-i Musibet ehadetnamesiismindeki
eserimde tarif etmiim. imdi ileride o kasr- muallnn bir
tan, bir nakn gstereceim. te, kbe-i saadetimiz
olan ittihad- mnevver-i slmn Hacerl-Esvedi, Kbe-i
Mkerremedir; ve drret-i beyzs, Ravza-i Mutahharadr;
Mekke-i Mkerremesi, Ceziretl-Araptr; medine-i
medeniyet-i mnevveresi, tam hrriyet-i eriyeyi tatbik
eden Devlet-i Osmniyedir. Eer slmiyet milliyetini ve
ttihad- slmn tan ve nakn istersen, ite bak:
Hay ve hamiyetten neet eden civanmerdne humret;
hrmetve merhametten tevelld eden msumane
tebessm;
feshatve melhattan hasl olan ruhn halvet;
ak- ebabden, evk-i bahrden neet eden semv
nee;
hzn- gurbden, ferah- seherden vcuda gelen
melekt lezzet;
hsn- mcerredden, ceml-i mcelldan tecell eden
mukaddes ziynet;
HAYE-1
birbiriyle imtiza edip, ondan
kan levn-i nuran ancak o ark ve garbn kab- kavseyni
olan kbe-i saadetinin tk- muallsnn kavs- kuzahnn
elvan- sebasnn lcivert levninin timsali, belki u levnin
manzaras bir derece irae edilebilir. Lkin ittihad, cehl ile
olmaz. ttihad, imtizac- efkrdr. mtizc- efkr, mrifetin
u- elektrikiyle olur.
Haiye-1 u mselsel slptaki fkralar, her biri slmiyetin bir una, bir
hsnne, bir seciyesine, bir rbtasna, bir temeline iarettir.
Sual: Neden eskiden skt ettin?
Cevap:
1


HAYE-1
Sual: Bidalara den eyhlere hcum hatardr.
lerinde evliya bulunur.


2
Cevap:
3



HAYE-2
1. nk istibdad, ittihada mni idi. Ben de kor stnde duruyor ve skt
ediyordum!
Haiye-1 Lisn- Arabnin elzemiyetini dndm vakitte sylemiim.
2. Cahillikle onlara dokunup da yaptna piman olmaktan hi korkmaz
msn?
3. Mevl (celle celluhu) onlarn yksek alnlarna nak- hakikatiresmetmitir.
Benim muradm ise, bu nakn mnsn anlamakta zorlanankimseleri irad
etmektir.
Haiye-2 Mridler u tekkede, yani bu ibarede toplanmlar. Ziyaret etmeden
geme. Yani hem Mevlev, hem Kadir, hem Nak, hem Bektaye iaret var.
Evet, benim hcumum onlarn aleyhinde deil,
lehlerindedir. Ta ki onlarn sretiyle kendini gsteren baz
ehliyetsiz, onlarn kymetini tenzil etmesin.
Beni tehdit ile vazgeiremezler. Azm-i kat ile,
maksadmn yoluna tesadf eden her bir mehlike
gireceim. u hayat- dnyeviyeyi edn bir Ermeni, milleti
iin feda ettii halde; ben ki, u hayat ile alkam pek zayf;
bhusus yedi defadr u hayat elimden uacakt, emaneten
elimde braklm; bunu vermekten minnet etmek hakkm
deildir. O ruh, kafesten aaca umak, akl resten yeise
kamak istedikleri halde, ileride feda iin ibka edildi. Bu
hayat ile tehdit etmek hitir. Kald ki, hayat- uhreviye ile
tehdit ediyorlar. Ondan da hi minnet ekmem. imdiki
nr- teesse muhterik bir ruh olsun, onlarn bedduasyla
Cehennemde yansn; o teessf ateini iinden karmakla
vicdan, maksattan bir rdevs tazammun ettii gibi, hayal
dahi emelden bir cenneti tekil edecektir. Umumun
malmu olsun ki: ki elimde iki hayatm tutmuum, iki
hasm iin iki meydan- mbarezede iki harp ile
megulm. Tek hayatl olan adam meydanma kmasn.
Sual: imdiki eyhlerden ne istersin?
Cevap: Daima onlarn demdemelerinin mevzuu olan
ihls; hem de tekke denilen mnevlemi klalarda,
tarikat denilen ruhnlemi askerlikte ona murabt
olduklar cihad- ekberi ve terk-i iltizam- nefsi; hem de
onlarn ir olan, zhdn mns olan terk-i men-i
ahsiyeyi; hem de dima iddiasnda bulunduklar ve
mizac- slmiyetin mayas olan muhabbeti isterim. Zira
onlar, bizi istihdam ederek cretlerini almlar. imdi bize
hizmet etmek borlardr.
Sual: Nasl olsunlar?
Cevap: Ya balarmzdan kalksnlar, yahut inat, gybetve
taraftarl mabeynlerinden kaldrsnlar. Zira, bir ksm
dallet ve bidat frkalarnn teekklne baz bidatkr
mteeyyihler sebebiyet vermitir.
Sual: Nasl birbiriyle ittihadve ittifak edecekler?
Hlbuki bazlar bazlarn mnkirdir. Onlarn
dsturlarndandr ki, mnkirile muhabbet, belki nsiyet
dahi haramdr. nkr meselesi mhimdir.
Cevap: yleyse size yle bir hitap etmek hakkmdr:
Ey divaneler! itmediniz mi, anlamam msnz ki,
1
bir namus-u lhdir? Veya krlemi
misiniz ki, grmyor musunuz ki,
2

bir dstur-u Nebevdir? Acaba u sdk ve kizb
mabeyninde mtereddit olan inkr meselesi, nasl oldu u
iki esas- lzm ve metine nsih olabildi, bu inkr meselesi
doru olsun? Allahn kelm deil ki, mensuh olmasn.
te zaman onu nesheder. Zarar faidesine galebesi,
neshine fetv verir. Mensuh ile amel ciz deildir.
1. Mminler ancak kardetirler. Hucurt Sresi, 49:10.
2. Sizden hibiriniz kendisi iin istediini din kardei iin istemedike tam
iman etmi olamaz. Mslim,man: 71, 72; Buhar, man: 7; Tirmiz, Kyme: 59;
Nes, man: 19, 33; bn-i Mce, Mukaddime: 9, Ceniz: 1; Drim, stizn: 5,
Rikk: 29; Msned, 1:89, 3:176, 206, 251, 272, 278, 289.
Sual: Belki birbirleriyle adavetleri, birbirinden
grdkleri nmer baz ef al iindir?
Cevap: Acaba ne cihetle, ne insaa, ne sretle, Sbhan
Da kadar ar ve byk olan iman ve slmiyet ve
insaniyet ve cinsiyet sebebiyle hasl olan muhabbet, yle
ocuun bahanesiyle baz nmer harekt vesilesinden
mtehassl olan adavete kar haf ve malp olmutur?
Evet, muhabbeti iktiza eden slmiyet ve insaniyet, Cebel-i
Uhud gibidir. Adaveti inta eden esbab, baz kk akl
talar gibidir. Muhabbeti adavete malp ettiren adam,
nazar- hakikatte Cebel-i Uhudu bir akl tandan aa
derecesine indirmek kadar ahmakne hareket etmitir.
Adavetle muhabbet, ziya ile zulmet gibi, itima edemez.
Adavet galebe alsa, muhabbet mmaata inklp eder.
Muhabbet galebe alsa, adavet terahhum ve acmaya
inklp eder. Benim mezhebim, muhabbete muhabbet
etmektir, husumete husumet etmektir. Yani dnyada en
sevdiim ey muhabbet; ve en darldm ey de husumet
ve adavettir.
Sual: Veliolan eyhin, mdde olan mteeyyih ile
farklar nedir?
Cevap: Eer hedef-i maksad, slmn ziya-y kalb ve
nur-u kriyle ittihad; ve meslei muhabbet; ve ir terk-i
iltizm- nes; ve merebi mahviyet; ve tarikati hamiyet-i
slmiye olsa; kabildir ki, bir mrid ve hakik eyh olsun.
Lkin, eer meslei, tenks-i gayr ile meziyetini izhar ve
husumet-i gayr ile muhabbetini telkin ve inikak- sy
istilzam eden hiss-i taraftarlk ve meyeln- gybeti inta
eden kendine muhabbeti bakasna olan husumete
mtevakkf gsterilse; o bir mteeyyih-i mteevvidr, bir
zib-i mtegannimdir. Din ile dnyann saydna gider. Ya bir
lezzet-i menhuse veya tehevvs- s bir itihad- hat
onu aldatm; o da kendisini iyi zannedip byk meyihe
ve zevt- mbarekeye s-i zan yolunu amtr.
Sual: Szlerin iyi, fakat dinleyen nerede? Meslein li,
ittib edenler aadr.
Cevap:

1

2


3
1. Ameller niyetlere gredir. Buhar,Bedl-Vahy: 1, man: 41, Nikh: 5, Talk:
11, Menkbul-Ensr: 45, Itk: 6, man: 23, Hyel: 1; Mslim, mra: 155; Eb
Dvud, Talk: 11; Tirmiz, Fedill-Cihd: 16; Nes, Tahra: 50, Talk: 24,
Eymn: 19; bn-i Mce, Zhd: 26; Msned: 1:25, 43.
2. Birey btnyle elde edilmezse, tamamen de terk edilmez.
3. Btn levm ve itb ve nefret, hev ve hevese tbi olanlara olsun. Selm ve
selmet, hdya tbi olanlar stne olsun.
Sual: lem-i slmulemasnn ortalarndaki mthi
ihtilfata ne dersin? Reyin nedir?
Cevap: Ben lem-i slmiyete gayr- muntazamveya
intizam bozulmu bir meclis-i mebusan ve bir encmen-i
r nazaryla bakyorum. eriattan iitiyoruz ki, rey-i
cumhur budur, fetv bunun zerinedir. te u, bu
meclisteki rey-i ekseriyetin nazresidir. Rey-i cumhurdan
mad olan akval, eer hakikat ve mazdan hli ve bo
olmazsa, istiddtn reylerine braklr. Ta, her bir istidad,
terbiyesine mnasip grdn intihap etsin. Lkin burada
iki nokta-i mhimme vardr:
HAYE-1
Haiye-1 u iki noktaya dikkatle bak; kymet versen fen olmaz.
Birincisi: u istidadn meyeln ile intihap olunan ve bir
derece hakikati tazammun eden ve ekalliyette kalan
kavl, nefslemirde mukayyet ve o istidad ile mahsus
olduu halde, sahibi ihmal edip mutlak brakt. Etb
iltizam edip tmim etti. Mukallidi taassup edip, o kavlin
hfz iin muhalierin hedmine altlar. u noktadan
msademe, mabe, cerh ve red, o derece meydan ald
ki, ayaklar altndan kan toz ve azlarndan feveran eden
duman ve lisnlarndan pskren berkler, imekli ve
bazan rahmetli bir bulut, ems-i slmiyetin tecellsine bir
hicap tekil etmitir. Lkin ziya-y emsten tefeyyz
etmesine istidt baheden rahmetli bulut derecesinde
kalmad. Yamuru vermedii gibi, ziyay dahi men
etmektedir.
kincisi: Ekalliyette kalan kavl, eer iindeki hakikat ve
maz, onu intihap eden istidatlardaki heves ve hev ve
mris aynaya ve mizacna galebe almazsa, o kavl bir
hatar- azmde kalr. Zira, istidat onunla insiba edip onun
muktezasna inklp etmek lzmken; o, onu kendine
evirir ve telkih eder, kendi emrine musahhar eder. te u
noktada hd hevya tahavvl ve mezhep dahi mizatan
teerrb eder. Ar su ier bal aktr, ylan su ier, zehir
dker.
Sual: Acaba kinatta, u meclis-i li-i slm, u
sergerdan kre ehrinde bir intizam daha bulamayacak
mdr?
Cevap: man ederim ki, umum lem-i slm, millet-i
insaniyede ve dem kavminde bir meclis-i mebusan-
mukaddese hkmne geecektir. Selef ve halef, asrlar
zerinde birbirine bakp mabeynlerinde bir encmen-i r
tekil edeceklerdir. Fakat, birinci ksm olan ihtiyar babalar,
skitane ve sitayikrane dinleyeceklerdir.
Sual:
HAYE-1
Taaddd- zevcat ve esir ve kle gibi baz
mesili, baz ecnebler serrite ederek, medeniyet nokta-i
nazarnda eriata baz evham ve beht irad ediyorlar.
Haiye-1 Bir Arnavuttarafndan vuku bulan sualdir.
Cevap: imdilik mcmelen bir kaide syleyeceim.
Tafsilini mstakil bir risale ile beyan etmek krindeyim.
te, slmiyetin ahkm iki ksmdr:
Birisi: eriat ona messestir, bu ise hsn- hakik ve
hayr- mahzdr.
kincisi: eriat muaddildir. Yani, gayet vahi ve gaddar
bir sretten karp, ehven-i er ve muaddel ve tabiat-
beere tatbiki mmkn ve tamamen hsn- hakikye
geebilmek iin zaman ve zeminden alnm bir srete
ifra etmitir.
nk, tabiat- beerde umumen hkmferma olan bir
emri birden ref etmek, bir tabiat- beeri birden kalb etmek
iktiza eder. Binaenaleyh, eriat vz- esaret deildir; belki
en vahi sretten byle tamamen hrriyete yol aacak ve
geebilecek srete indirmitir, tdil etmitir.
Hem de, drde kadar taaddd- zevcattabiata, akla,
hikmete muvafk olmakla muvfakatla beraber; eriat bir
taneden drde karmam, belki sekiz-dokuzdan drde
indirmitir. Bhusus taaddtte yle erait koymutur ki,
ona mraat etmekle hibir mazarrata medd olmaz. Baz
noktada er olsa da, ehven-i erdir. Ehven-i er ise bir
adalet-i izayedir.
Heyht! lemin her halinde hayr- mahz olamaz.
Sual:
HAYE-1
nklptan on sene evvel, hkmete
nihayet derecede mteriz olduun halde, hkmete hcum
edenlere dahi tiraz ederdin. Hatta seltin-i Osmniyeyi
ifratla sen ederdin; hatta derdin: Muhtemeldir,
Abdlhamid, muktedir deil ki dizgini gevetsin, milletin
saadetine yol versin. Veyahut hat bir itihad ile olabilir,
bir gayr-i makbul zr kendine bulsun. Veyahut
avanelerinin ve vehminin elinde mahpus gibidir. Sonra
birden btn kabahati ona attn. Neden hem tiraz, hem
hcum ederdin; hem de bazlara kar mdfaa ederdin?
Haiye-1 u sual maalcevap ehemmiyetsizlikle beraber, cevapta bir iki mhim
nokta vardr.
Cevap: nklptan on alt sene evvel,
Mardincihetlerinde, beni hakka irad eden bir zta rast
geldim. Siyasetteki muktesit meslei bana gsterdi. Hem,
ta o vakitte, mehur Kemlin Rysyla
1
uyandm.
Lkin, maatteessf, s-i tesade hkmete itiraz
edenlerden ehl-i ifrat ve ehl-i tefrite rast geldim. Ehl-i
ifratn bir ksm, Araptan sonra slmiyetin kvm olan
Etraki tadlil ediyorlard. Hatta bir ksm o derece tecavz
etti ki, ehl-i kanunu tekr ederdi. Otuz sene evvel olan
kanun-u essyi ve Hrriyetin ilnn tekre delil gsterdi,
2
il hir hccet ederdi. Bare
bilmezdi ki:
3
bilmn
4
dr. Acaba
sabk istibdad hrriyet zanneden ve Kanun-u Essye itiraz
eden adamlara nasl itiraz etmeyeceim? endan onlar
hkmete itiraz ederlerdi. Lkin onlar, istibdadn
dahadehetlisini istediler. Bunun iin onlar reddederdim.
te imdi ehl-i hrriyeti tadlil eden u ksmdandr.
1. Namk Kemalin 1908de Msrda nerolmu Ryaadl risalesi.
2. Her kim Allahn indirdiiyle hkmetmezse (yani tasdik etmezse, ite
onlarkrlerin ta kendisidir.) Mide Sresi, 5:44.
3. Her kim hkmetmezse.
4. Her kim tasdik etmezse.
kinci ksm olan ehl-i tefriti grdm; dini bilmiyorlar,
ehl-i slma insafszca itiraz ediyorlar, taassubu delil
gsteriyorlard. te imdi Osmanllktan tecerrd edip,
tam tamna Avrupaya temessl etmek krinde bulunanlar
u ksmdandr. Bununla beraber, istibdat kendini muhafaza
etmek iin herkese vesvese verdii gibi, beni de inklptan
on sene evvel aldatt ki, ehl-i ihtillin ekseri masondur.
Lillahilhamd, o vesvese bir iki sene zarfnda zil oldu. Ta o
vakitte anladm; bizim ekser ahrarmz, mtekid
Mslmanlardr.
Elhasl: Hkmete hcum edenlerin, bazlar Haydo,
Haydo derlerdi. BazlarHaydar Aa, Haydar Aa
derlerdi; ben Haydar derdim. imdi deHaydar
diyorum, vesselm
Eyyhel-avam! imdi Allahasmarladk, siz durunuz;
havas ile konuulacak bir dvm var. Hkmet ve eraf ve
ttihad-Terakkye mason olmayan ksmna kar bir mhim
meselem var.
Ey tabaka-i havss! Biz, avam ve ehl-i medrese, sizden
hakkmz isteriz.
Sual: Ne istersin?
Cevap: Sznz, iliniz tasdiketmek. Bakasnn
kusurunu kendinize zr gstermemek. i birbirine
atmamak. zerinize vcip olan hizmetimizde teksl
etmemek. Vastanzla zyi olan mft tel etmek.
Ahvlimizi dinlemek, hcetimizle istiare etmek, bir para
keynizi terk etmek ve keymizi sormak istiyoruz.
Elhasl: Vilyt- arkiye ve ulemsnn istikbalini temin
etmek istiyoruz. ttihad ve Terakki mnsndaki hissemizi
isteriz. zerinizde haf, yanmzda ok azm birey isteriz.
Sual: Maksadn mphem brakma, ne istersin?
Cevap: Cmil-Ezherin kzkardei olan, Medresetz-
Zehr namyla drlfnunu mutazammn pek li bir
medresenin Bitliste ve iki rekasyla Bitlisin iki cenah
olan Van ve Diyarbakrda tesisini isteriz. Emin olunuz, biz
Krtler bakalara benzemiyoruz. Yaknen biliyoruz ki,
itima hayatmz Trklerin hayat ve saadetinden neet
eder.
Sual: Nasl? Ne gibi? Niin?
Cevap: Ona baz erait ve varidat ve semerat vardr.
Sual: eraiti nedir?
Cevap: Sekizdir.
Birincisi: Medrese-nm melf ve menus ve cazibedar ve
evk-engiz itibar olduu halde byk bir hakikati
tazammun ettiinden, raabat uyandran o mbarek
medrese ismiyle tesmiye.
kincisi: Fnun-u cedideyi, ulm-u medaris ile mezc ve
derc; ve lisn- Arab vcip, Krd ciz, Trk lzm klmak.
Sual: u mezcde ne hikmet var ki, o kadar taraftarsn,
daima sylyorsun?
Cevap: Drt kyas- fsit
HAYE-1
ile hsl olan safsatann
zulmnden muhakeme-i zihniyeyi hals etmek, meleke-i
feylesofanenin taklid-i tufeylneye ettii mugaltay izle
etmek...
Haiye-1 te o kyaslar: Mneviyat maddiyata kyas edip Avrupa szn
onda dahi hccet tutmak. Hem de baz fnun-u cedideyi bilmeyen ulemann
szn ulm-u diniyede dahi kabul etmemek. Hem de fnun-u cedidede
mahareti iin gurura gelip, dinde de nefsine itimad etmek. Hem de, sele
halefe, maziyi hle kyas edip haksz itirazda bulunmak gibi fasit kyaslardr.
(Birader-i Ebu Ley)
Abdlmecid
Sual: Ne gibi?
Cevap: Vicdann ziyas, ulm-u diniyedir. Akln nuru,
fnun-u medeniyedir. kisinin imtizacyla hakikat tecell
eder. O iki cenah ile talebenin himmeti pervaz eder. ftirak
ettikleri vakit, birincisinde taassup, ikincisinde hile, phe
tevelld eder.
nc art: Zlcenaheyn ve Krtlerin ve Trklerin
mtemedi olan Ekrad ulemasn veya istins etmek iin
lisn- mahallye aina olanlar mderris olarak intihap
etmektir.
Drdncs: Ekradn istidatlar ile istiare etmek, onlarn
sabavet ve besatetlerini nazara almaktr. Zira ok libas var;
bir kamete gzel, bakasna irkin gelir. ocuklarn talimi,
ya cebirle, ya hevesatlarn okamakla olur.
Beinci art: Taksiml-aml kaidesini bitamamih
tatbik etmekt ubeler birbirine medhal ve mahre
olmakla beraber, her bir ubeden mtehasss kabilsin.
Altnc art: Bir mahre bulmak ve mdavimlerin
tefeyyzn temin etmek; hem de mektib-i liye-i
resmiyeye msavi tutmak ve imtihanlar, onlarn
imtihanlar gibi mnti klmak, akm brakmamaktr.
Yedinci art: Drul-muallimni muvakkaten u
drlfnun dairesinde merkez klmak, mezc etmektir. Ta
ki, intizam ve tefeyyz ondan buna gesin ve fazilet ve
diyanet, bundan ona gesin; tebdl ile her biri tekine bir
kanat verip zlcenaheyn olsun.
Sekizinci art: Krdistanda det-i mstemirre olan
talim-i inradiyi halka ve daireye tebdil etmek.

1
1. phesiz bu (tek eitimciye dayal eitim sistemi) zamann imha edip yerle
bir ettii bir dettir.
Sual: Varidat nedir?
Cevap: Hamiyet ve gayret.
Sual: Sonra?
Cevap: u medrese, ekirdek gibi bilkuvve bir ecere-i
tby tazammun eyliyor. Eer hamiyet ve gayretle
yeillense, tabiatyla madd hayatn cezb ile sizin kuru
kesenizden istina edecektir.
Sual: Ne cihetle?
Cevap: ok cihetle.
Brincisi: Evkaf, hakkyla intizama girse, u havuza
tevhid-i medris tarikiyle bir mhim emeyi aktacaktr.
kincisi: Zekttr. Zira biz hem Hanef, hem yiz. Bir
zamandan sonra o Medresetz-Zehr slmiyete ve
insniyete gsterecei hizmetle, phesiz bir ksm zekt
bilistihkak kendine mnhasr edecektir. Bhusus, zektn
zekt da olsa kdir.
ncs: u medrese neredecei semeratla, tamim
edecei ziya ile, slmiyete edecei hizmetle ukl yannda
en l bir mektep olduu gibi, kulb yannda en ekmel bir
medrese, vicdanlar nazarnda en mukaddes bir zaviyeyi
temsil edecektir. Nasl medrese, yle de mektep, yle de
tekke olduundan; slmiyetin int- milliyesi olan nzur
ve sadakt ksmen ona tevecch edecektir.
Drdncs: Mezkr tebdl iin drl-muallimn ile
imtiza ettiinden, darl-muallimnin varidat bir derece
tevsi ile muvakkaten ve riyeteneer mmknse
verilse, bir zaman sonra istina edecek, o riyeyi iade
edecektir.
Sual: Bunun semerat nedir ki, on, belki elli be
seneden beri baryorsun?
Cevap: cmali:
HAYE-1
Krt ve Trk ulemsnn
istikbalini temin. Ve maari, Krdistana medrese kapsyla
sokmak. Ve Merutiyetin ve hrriyetin mehasinini
gstermek ve ondan istifade ettirmektir.
Haiye-1 u Medresetz-Zehrya dair mebhisi, Hrriyetin nc
senesinde nutuk sretiyle Bitliste, Vanda, Diyarbakrda, daha birok yerlerde
ahaliye ders verdim. Umumen dediler: Hakikattir, hem mmkndr. Demek
diyebilirim ki, ben bu meselede onlarn tercmanym.
Sual: zah etsen fena olmaz.
Cevap: Birincisi: Medrisin tevhid ve slh...
kincisi: slmiyeti, onu paslandran hikyat ve srailiyat
ve taassubat- brideden kurtarmak. Evet, slmiyetin eni
metanet, sebat, iltizam- hak olan salbet-i diniyedir. Yoksa
cehilden, adem-i muhakemeden neet eden taassup
deildir. Bence taassubun en dehetlisi, baz Avrupa
mukallitlerinde ve dinsizlerinde bulunur ki, sath
phelerinde muannidane srar gsteriyorlar. Burhan ile
temessk eden ulemnn n deildir.
ncs: Mehsin-i merutiyeti neir iin bir kap
amaktr. Evet, airde Merutiyeti incitecek niyet yoktur.
Fakat istihsan edilmezse istifade edilmez; o daha zararldr.
Hasta tiryak zehir-ald zannetse, elbette istimal etmez.
Drdncs: Maarif-i cedideyi medrise sokmak iin bir
tarik ve ehl-i medresenin nefret etmeyecei saf bir
menba- fnun amaktr. Zira, mkerreren sylemiim:
Fena bir tefehhm, meum bir tevehhm imdiye kadar
set ekmitir.
Beincisi: Yz defa sylemiim, yine syleyeceim: Ehl-i
medrese, ehl-i mektep, ehl-i tekkenin musalhalardr. T,
temayl ve tebadl- efkriyle lakal maksatta ittihad
eylesinler. Teesse grlyor ki, onlarn tebyn- efkr,
ittihad tefrik ettii gibi; tehlf- meribi de terakkiyi
tevkif etmitir. Zira her biri mesleine taassup, bakasnn
mesleine sathiyeti itibaryla tefrit ve ifrat ederek, biri
dierini tadlil, teki de berikini tehil eyliyor.
Elhasl: slmiyet harite temessl etse, bir menzili
mektep, bir hcresi medrese, bir kesi zaviye, salonu dahi
mecmal-kll, biri dierinin noksann tekmil iin bir
meclis-i r olarak, bir kasr- med-i nuran timsalinde
arz- ddar edecektir. Ayna kendince gnei temsil ettii
gibi, u Medresetz-Zehr dahi o kasr- lhyi haricen
temsil edecektir.
Eyyhel-eraf ! Biz size hizmet ettiimiz gibi, siz de bize
hizmet ediniz. Yoksa, ey bize vesayete muhta ocuk
nazaryla bakan ehl-i hkmet, size itaat ettiimiz gibi,
sadetimizi temin ediniz. Ve ill, ey Krt ve Trkn
cemiyyet-i milliye vazifesini bilistihkak omuzunuza alan
eski ttihad ve Terakki! yi ettiniz mezcettiniz. yi etseniz
iyi; ve ill
1

HAYE-1
1. Emanetleri ehline verin.
Haiye-1 htar: Ey kendini havass zanneden ehl-i siyaset ve ehl-i hkmet!
Yesi krmak iin avama ders ve hitap olan u kitab senet tutup tesell
etmeyiniz. Zira sizin s-i istimliniz onlarn s-i tefehhmnden daha ziyade
s-i tesir eder. Size bir ders vermek iin zaman tevkil eyledim. Dersini
dinlemediniz, dehetli tokadn yediniz.
Sual: Ulemya pek ok itab edilir, hatta...
Cevap: Byk, hem pek byk bir insafszlk!
Sual: Neden?
Cevap: Ademin kabahatine vcut vermek kadar
ahmaklktr.
Sual: Ne demek?
Cevap: Bir ztta ilim, adem-i hilim ile iktiran cihetiyle,
adem-i hilimden neet eden kabahati ile ilmi mahkm
etmek ne derece eblehliktir. yle de, slmn kudsiyetini
daima telkin eden ve ahkm- diniyeyi iktidarlarnca tebli
eden ve imdi millet-i slmiye mabeyninde en ziyade
hrmet ve muhabbet ve merhamete mstehak olan bare
ulemy, zamana yakacak ulemann adem-i vcudundan
neet eden kabahati ve gnahyla mahkm etmek ve o
kabahat ve o gnah o barelere haml etmek ahmaklk
deildir de ya nedir?
Evet, vcutlarndan zarar gelmemi, istediimiz
ulemann ademinden gelmitir. Zira zekler galiben
mektebe gittiler. Zenginler, medresenin maietine tenezzl
etmediler. Medrese deintizam ve tefeyyz ve mahre
bulunmadndanzamana gre ulemay yetitiremedi.
Saknnz! Ulemaya buzetmek bir hatardr.
HAYE-1
Sual: Niyeti hlis olanlar azdr. Senin niyetin hlis olsa
muvaffak olacaksn. Niyetine bak.
Cevap: Lillhilhamdve l fahr...
HAYE-2
hls niyetini
ihll eden ve ansr- garaz olan nesep ve nesil ve tamah
ve havf beni bilmiyorlar. Ben de onlar tanmyorum veya
tanmak istemiyorum. Zira, mehur bir nesebim yok ki,
mazisini muhafazaya alaym. Ben ebu ley
olduumdan bir neslim de yoktur ki, istikbalini temin
edeyim... yle bir cnunum var ki, Divan- Harp dehet ve
tahviyle tedavisine muktedir olamad. yle bir cehaletim
var ki, beni mm edip, dinar ve dirhemin nakn
okuyamyorum.
Haiye-1 Ehl-i medaris, meyus olmaynz. imdi ilim ve fen hkimdir. Her
neviyle teli edilecek, en ls en l tabakaya kacak.
Haiye-2 eyhin kerameti eyhten rivayet; lkin tahdis-i nimet dahi bir
krdr.
Kald, ticaret-i uhrev... yle bir ahd etmiim ki,
resl-mli de kaybetsem mesleimden dnmeyeceim.
imdiden hasret ediyorum, ok gnaha dyorum.
Birey kald, o da hret-i kzibedir. te ben ondan
usandm, kayorum. Zira uhdesinden gelmediim ok
vazifeyi bana ykletiyor.
Sual: Neden meruthkmete ve dinsiz olmayan Jn
Trklere mmkn olduu kadar hsn- zan ediyorsun?
Cevap: Mmkn olduu derecede s-i zan ettiiniz iin,
ben hsn- zan ederim. Eer yleyse zaten iyi; yoksa, ta
yle olsunlar, yol gsteriyorum.
Sual: ttihad ve Terakkihakknda reyin nedir?
Cevap: Kymetlerini takdirle beraber, siyasiyunlarndaki
iddete muterizim.
HAYE-1
Lkin onlarn iktisad ve maarif
olanbhusus ark vilyetlerdekiubelerini bir derece
istihsan ve tebrik ederim.
Haiye-1 Adaletin tevziinde adalet olmazsa zulmgrnr. Bir hatr iin bin
hatr krlmaz. iddet ayr, hamiyet ayrdr. Bir hod-pesend hakk iltizam etse,
oklar hakszla sevk eder, belki mecbur eder.
Sual: Zindan- atlete dtmzn sebebi nedir?
Cevap: Hayat bir faaliyet ve harekettir. evk ise
matiyyesidir. te, himmetiniz evke binip mbareze-i
hayat meydanna kt vakit, en evvel dman- edd
olan yeis rastgelir. Kuvve-i mneviyesini krar. Siz o
dmana kar
1
klncn istimal ediniz.
Sonra mzahemetsiz olan hakkn hizmetinin yerini
zapteden meylttefevvuk istibdad hcuma balar.
Himmetin bana vurur, atndan drttrr. Siz

2
hakikatini o dmana gnderiniz.
Sonra da ilel-i mteselsiledeki terettb atlamakla
mevve eden aculiyet kar, himmetin ayan kaydrr.
Siz,
3
yu siper ediniz.
Sonra da, medeni-i bittab olduundan ebn-y cinsinin
hukukunu muhafazaya ve hakkn onlar iinde aramaya
mkellef olan insann mlini datan kr-i inrad ve
tasavvur-u ahs kar kar. Siz de,
4

olan mcahid-i l-himmeti mbarezesine karnz.
Sonra, bakasnn tekslnden grenek frsat bulup,
hcum edip belini krar. Siz de,
5
) (
olan hsn- hasni himmete melce
ediniz.
1. midinizi kesmeyin. Zmer Sresi, 39:53.
2. Allah iin olunuz.
3. badette, musibette ve gnahtan kanmakta sabrl olun; sabr
yarndadmanlarnz geride brakn; her an cihada hazrlkl bulunun
vemurabt olun. l-i mrn Sresi, 3:200.
4. nsanlarn en hayrls onlara faydal olandr. el-Acln, Kefl-Haf, 2:463;
el- Mnv, Feyzl-Kadr,3:481, no: 4044.
5. Tevekkl etmek isteyenler, sadece Allaha tevekkl etsinler (bakalarna
deil). brahim Sresi, 14:12.
Sonra da aczve nefsin itimatszlndan neet eden ve
ii birbirine brakmak olan dman- gaddar geliyor.
Himmetin elini tutup oturtturur. Siz de,
1

olan hakikat-i hikay zerine karnz.
T, o dmann eli o himmetin dmenine yetimesin.
Sonra, Allahn vazifesine mdahale etmek olan dinsiz
dman gelir; himmetin yzn tokatlar, gzn kr eder.
Siz de,
2

3
olan
kr-aina ve vazifeinas olan hakikati gnderiniz. Ta onun
haddini bildirsin.
Sonra, umum meakkatin anas ve umum rezaletin
yuvas olan meylrrahat geliyor. Himmeti kaydeder,
zindan- sefalete atar. Siz de,
4

olan mchid-i licenab o celld- sehhara
gnderiniz. Evet, Size meakkatte byk rahat var. Zira,
ftrat mteheyyi olan insann rahat yalnz say ve
cidaldedir.
5


HAYE-1
1. Siz doru yolda olduka, saptm olanlar size zarar veremez. Mide
Sresi, 5:105.
2. Efendine efendi olmaya alma.
3. Emrolunduun gibi dos doru ol. r Sresi, 42:15.
4. nsan iin ancak altnn karl vardr. Necm Sresi, 53:39.
5. steki cmle bu Arapa ibarenin tercmesidir.
Haiye-1 imdi anlyorum ki, ne dediimi anlamyorsunuz. Zira ben siz
oluyorum, anlamyorum. unun byk kardei olan ulemreetesi
(Muhkemt) daha mphem konuuyor. Demek beraber gezmekliim lzm.
te ben de haylimi terk ettim.
Seyahatimde beni tanmayanlar kyafetime bakp, beni
tcir zannedip derlerdi ki:
Sual: Sen tcir misin?
Cevap: Evet, tcirim, hem de kimyagerim.
Sual: Nasl?
Cevap: ki madde var, mezc ettiriyorum. Bir tiryak-
, bir elektrik-i muz tevelld eder.
Sual: Nerede bulunur?
Cevap: Medeniyet ve faziletarsnda, cephesinde
insan yazlan ve iki ayak stnde olan sandk iindeki,
stne kalbyazlan siyah ve prlanta gibi parlak olan bir
kutudadr.
Sual: simleri nedir?
Cevap: man, muhabbet, sadkat, hamiyet.
Ceride-i Seyyare,
Ebu Ley,
bnzzaman,
Ehul-Acib,
bn-u Ammil-Garib,
Said Nurs
Bedizzaman

1
1. Her trl noksan sfatlardan yce olan Allahn adyla.
Azizkardelerim,
Eski Saidin matbueski eserlerinden birisi elime geti. Merak
ve dikkatle baktm. Bu gelen fkra kalbe geldi. Mnasipse
Mektubat hirinde yazlsn.
Evvel: Hrriyetin nc senesinde airler arasnda
merutiyet-i meruay aire tam bildirmek ve kabul
ettirmek iin Ertu airi iinde hususan Kdan ve
Mamhurana verdii ders ve 1329da Matbaa-i Ebzziyada
tab edilen, krk bir sene evvel tab edilmi, fakat
maatteessf yirmi otuz seneden beri aryordum,
bulamamtm. Bu defa birisi bir nsha bulup bana
gndermi. Ben de Eski Said kafasn alp ve Yeni Saidin
snuhatyla dikkatle mtala ettim. Anladm ki, Eski Said
acip bir hiss-i kablelvuku ile, otuz krk sene sonra imdi
vukua gelen vukuat- maddiye ve mneviyeyi hissetmi. Ve
bedev Ekrad airi perdesi arkasnda, bu zamann meden
perdesini kendilerine maske yapan ve vatanperverlik
perdesi altnda dinsiz ve hakik bedev ve hakik mrteci,
yani, bu milleti, slmiyetten evvelki detlerine sevk eden
hainleri grm gibi, onlarla konuup balarna vuruyor.
Saniyen: O matbu eserin yz beinci sahifeden ta yz
dokuza kadar paraya dikkatle baktm. O zamanda aire
ders verdiim o sualler ve cevaplar vaktinde, mhim bir
veli ilerindebulunuyormu. Benim de haberim yok. O
makamda iddetli itiraz etti.Dedi:
Sen ifrat ediyorsun, hayali hakikat gryorsun, bizi de
tahkir ediyorsun. hir zamandr. Gittike daha
fenalaacak.
O vakit ona kar matbukitapta byle cevap vermi:
Herkese dnya terakk dnyas olsun; yalnz bizim iin
mi tedenn dnyasdr? yle mi? te, ben de sizinle
konumayacam. u tarafa dnyorum; mstakbeldeki
insanlarla konuacam:
Ey yzden ta yz seneden sonraki yksek asrn
arkasnda gizlenmi, skitne benim szm dinleyen ve
bir nazar- hayy-i gayb ile beni tem eden Said,
Hamza, mer, Osman, Yusuf, Ahmed, v.s. Size hitap
ediyorum.
Tarih denilen mzi derelerinden sizin yksek
istikbalinize uzanan telsiz telgraa sizinle konuuyorum.
Ne yapaym, acele ettim, kta geldim. Siz inaallah
cennet-s bir baharda gelirsiniz. imdi ekilen nur
tohumlar zemininizde iek aacaklar. Sizden unu rica
ederim ki, mzi ktasna gemek iin geldiiniz vakit
mezarma uraynz. O ieklerin birka tanesini,
mezarta denilen, kemiklerimi misar eden
toprankapcsnn bana taknz. Yani, htiyar Risalesinin
On nc Ricasnda beyan ettii gibi, Medresetz-
Zehrann mekteb-i iptidasi ve Vann yekpare ta olan
kalasnn altnda bulunan Horhor medresemin vefat
etmesi ve Anadoluda btn medreselerin kapatlmasyla
vefat etmelerine iaret ederek, umumunun bir mezar-
ekberi hkmnde olmasna bir almet olarak, o azametli
mezara azametli Van Kalas mezarta olmu. Ey yz
sene sonra gelenler! u kalann banda bir medrese-i
Nuriye ieini yapnz. Cismen dirilmemi, fakat ruhen
bki ve geni bir heyette yaayan Medresetz-Zehray
cisman bir srette bina ediniz demektir. Zaten Eski Said
ekser hayat o medresenin hayaliyle gitmi ve o matbu
risalenin 147nci sahifeden ta 157nci sahifeye kadar
Medresetz-Zehrann tesisine ve fidelerine dair
ehemmiyetli hakikatleri yazm.
Bir fal-i hayrdr ki, yirmi be senelik dehetli ve
medreseleri ldren istibdadn krlmasyla, Maarif Vekili
Tevk, Vanda ark niversitesi namnda Medresetz-
Zehray ina etmesine karar vermesi ve midin haricinde
Reis Cell, dahi mhim meseleler iinde Tevkin krine
itirak etmesi, Eski Saidin krk sene evvelki sz ve ricas
doru kacan gsteriyor.
imdi krk be sene evvelki cevabnn izahnda
hakikatbeyan edilecek.
Birincisi: Eski Saidbir hiss-i kablelvuku ile iki acip
hdiseyi hissetmi, fakat rya-y sadka gibi tabire muhta
imi. Nasl bir krmz perde ile beyaz veya siyah bireye
baklrsa krmz grnr. O da siyaset-i slmiye
perdesiyle o hakikate bakm. Hakikatin sreti bir derece
eklini deitirmi. O hazr byk veli dahi o yanln
grp o cihette iddetle itiraz etmi. te o hakikatiki
ksmdr:
Birincisi: Bu Osmanl lkesinde byk bir parlak nur
kacak. Hatta Hrriyetten evvel pek ok defa talebelere
teselli vermek iin, Bir nur kacak, grdmz btn
fenalklara kar bu vatana saadet temin edecek diyordu.
te, krk sene sonra Risale-i Nur o hakikati kr gzlere
dahi gsterdi.
te Nurun zahiren, kemiyeten dar cihetine bakmayarak,
hakikat cihetinde keyyeten geni ve fevkalde menfaatini
hissetmesi sretiyle, hem de siyaset nazaryla btn
memleket-i Osmaniyede olacak gibi ifade etmi. O byk
veli, onun dar daireyi geni tasavvurundan ona itiraz etmi.
Hem o zt hakl, hem Eski Said bir derece hakldr. nk
Risale-i Nur iman kurtarmas cihetiyle odar dairesi
madem hayat- bkye ve ebediyeyi imanla kurtaryor.
Birmilyon talebesi bir milyar hkmndedir. Yani bir milyon
deil, belki bin insann hayat- ebediyesini temine
almak, bir milyar insann hayat- fniye-i dnyeviye ve
medeniyetine almaktan daha kymettar ve mnen daha
geni olmas, Eski Saidin o rya-y sadka gibi olan hiss-i
kablelvuku ile o dar daireyi btn Osmanl memleketini
ihata edeceini grm. Belki, inaallah, o gr, yz sene
sonra nurlarn ektii tohumlarn smbllenmesiyle aynen
o geni daire Nur dairesi olacak, onun yanl tbirini sahih
gsterecek.
kinci hakikat: Krk sene evvel Eski Said bu matbu
kitabetlerinde, rtl-czn bataki ifade-i meramnda
ve sair eserlerinde musrrane ve mkerreren talebelerine
diyordu ki: Hem madd, hem mnev byk bir zelzele-i
itima ve beer olacak. Benim dnya terkiyle inzivam ve
mcerret kalmam gpta edecekler diyordu. Hatta
Hrriyetin birinci senesinde stanbulda Cmil-Ezherin
Reis-i Ulemas olan eyh Bahid Hazretleri (r.a.) stanbulda
Eski Saide sordu:


Said cevaben demi:


Yani, Osmanl hkmetindeki hrriyete ne diyorsun ve
Avrupahakknda krin nedir?
O vakit Eski Saiddemi: Osmanl hkmeti Avrupa ile
hmiledir; Avrupa gibi bir hkmeti douracak. Avrupa da
slmiyete hmiledir; o da bir slm devleti douracak
eyh Bahide sylemi.
O allmezt demi: Ben de tasdik ediyorum.
Beraberinde gelen hocalara dedi: Ben bununla mnazara
edip galebe edemem.
Birinci tevelld gzmzle grdk. Bir eyrek asr
Avrupadan daha dinden uzak...
kinci tevelld de inaallah yirmi otuz sene sonra
kacak. ok emarelerle, hem arkta, hem garpta Avrupa
iinde bir slm devleti kacak.
nc hakikat: Hem Eski Said, hem Yeni Said, hem
madd, hem mnev byk bir hdise Osmanl
memleketinde byk ve dehetli ve tahribat bir zelzele-i
beeriye Osmanl memleketinde olacak diye, hiss-i
kablelvuku ile Eski Said mkerrer ve musrrane haber
veriyordu. Hlbuki o his ile Nur meselesinin aksiyle gayet
geni daireyi dar grm. Zaman onu ikinci Harb-i Umum
ile tam tasdik ettii halde, onun o ok geni daireyi
Osmanl memleketinde grdn yle tbir ediyor ki:
kinci Harb-i Umumbeere ettii tahribat- azme geri
ok genitir. Fakat hayat- dnyeviyeye ve bekasz
medeniyete bakt cihetinde, Osmanldaki tahribata
nisbeten dardr. Osmanldaki mnev zelzele hayat-
ebediye ve saadet-i bkiyenin zararna bir tahribat ve bir
zelzele-i mneviye-i slmiye mnen o ikinci Harb-i
Umumden daha dehetli olmasndan, Eski Saidin o
sehvini tashih ediyor ve rya-y sadkasn tam tbir ediyor
ve o hiss-i kablelvukuunu gzlere gsteriyor. Ve o muteriz
ehl-i velyeti zahiren hakl, fakat hakikaten Eski Saidin o
hissi daha hakl olduunu ispatla, o veli ztn itirazn tam
reddediyor.
Said Nurs
Risale-i Nur mektuplarndan bu mektubunuzun bendeki
tesirlerini hlsaten arz edeyim:
Shhat ve yetinizin devam, krm; bu gibi mesilin
hallini isteyenlerin vcudu, midimi; nazarmda ilim
saylacak hereyi sizden rendiim iin, bu vesileyle
hakikat sahasndaki malmtm; hasbel-beeriye ftur
hsl oluyorsa, evkimi; hasta bir talebeniz olduumdan
Kurnn eczahanesinden verdiiniz bu illarnzla
shhatimi, matbaha-i Kurndan intihap buyurduunuz bu
gdalarla btn hasselerimin kuvvetini; hayatn be
derecesini de tlim, mevtin itibr bir keyyet olduunu
tefhim, idam- ebednin mutasavver olamayacana
kalbimi takvm buyurduktan sonra, Allah iin muhabbetin
herhalde bu hayat derecelerinde de devam ederek hayat-
bkiyede bki meyvesini vereceini iaret buyurmakla
mddet-i hayatm nihayetsiz arttrmaya sebep olmutur.
Risale-i Nurla ihd buyurduunuz dualar, zaten hergn
sevgili stad dnmeye k gelmektedir. Kurnn
nihyetsiz fyuztndan, tkenmez hazinesinden inayet-i
Hakla edindiiniz ve teblie mezun olduunuz mnlar,
cevherleri gstermekle, bildirmekle de bu bare ve
mtak talebe ve kardeinize sonuna kadar ders vermek
istediinizi izhar ediyorsunuz ki, bu sretle de ebeden ve
teekkrle gzmn nnden, hayalimden
ayrlmamaklnz temin edilmi olunuyor.

1
Hulsi
1. Elhamd lillah, bu Rabbimin bir ihsndr.
Muvasalatmn ilk gecesi pederimin misarlerine tahsis
eyledii odaya devam eden zevta, mtevekkilen alllah,
akamla yats arasnda Risale-i Nuru okumaya baladm.
Sevgili stadm,
Evvelce arzettiim vehile, ben artk birey iin
yaadm zannediyorum. O da, stadm olan delll-
Kurnn vazife-i memure-i mneviyesini ifda kendilerine
pek cz bir yardm ve Kurn hesabna cz bir
hizmetkrlktan ibarettir. Orada bulunduunuz mddete
Hazret-i Kurndan hakikat-i iman ve slm hesabna vaki
olacak istihra ve tecelliyattan mahrum
braklmamaklm hassaten istirham ediyorum.
naallah, mstecap olan duanzla Allah Zlcell,
Risale-i Nur hizmetinde mit ve arzu ettiim neticeye vasl,
merhum ve mafur Abdurrahman gibi hir nefeste iman ve
tevk ve saadet-i bkiyede iki cihan serveri Nebiyy-i
Ekremimiz Muhammedenil-Mustafa (sallllahu tel
aleyhi ve sellem) Efendimize ve siz muhterem stadmn
arkasnda ve yaknnda komuluk vermek sretiyle ml-i
hakikiyeye nil buyurur.
Risale-i Nur geri zahirensizin eserinizdir. Fakat nasl ki,
Kurn- Mbn Allahn kelm iken Seyyid-i Kinat,
Eref-i Mahlkat Efendimiz nsa teblie vasta olmutur;
siz de bu asrda yine o Furkan- Azmin nurlarndan
bugnn karma kark sarho insanlarna emr-i Hakla
hitap ediyorsunuz. yleyse, O Hakm-i Rahim, size bu
eseri yaptrtan o Nurlar ayak altnda braktrmaz. Elbette
ve elbette fnilerden, belki de hi mit edilmediklerden
sahipler, hafzlar, ikinci, nc, hatta onuncu derecede
mbelliler, nairler halk buyurur itikadndaym.
Hulsi
Evet, slmiyet gibi bir li tarkm, acz ve fakr Allaha
kar bilmek gibi bir merebim, Seyyidl-Mrseln gibi bir
rehberim, Kurn- Azman gibi bir mridim, bir
dakikada mertebe-i velyete erimek gibi ulv bir netice
almak mmkn olan askerlik gibi bir mesleim var.
stadm bana ve dinleyen her zevil-ukle, Tarikat
zaman deil, iman kurtarmak zamandr. Be vakit
namazn hakkyla ed et; namazn nihayetindeki tesbihleri
yap; ittib- snnet et; yedi kebiri ileme dersini
vermitir. Ben gerek bu derse, gerek Risaletn-
Nurlaverilen derslere, Kurndan istinbat buyurarak
gsterdii hakikatlere kar Allahn tevkiyle can dilden
bel dedim, tasdik ettim ve bana bylece hakikat dersini
veren bu zta da mrmde ilk defa olarak stad dedim.
Hat etmedim, isabet ettim.
Hulsi
Gnl isterdi ki, o muazzamSzlere snk yazlarmla
biraz uzun cevap yazaym. Fakat buna muvaffak
olamyorum. Kabiliyetimin azl, istidadmn ksal,
iktidarmn noksanlyla beraber uhdeme verilmi olan
birka madd vazifelerin taht- tesirinde dimam megul
ve adeta meb olduundan, o mbarek cevherlerinize
mukabil di boncuk bile ibraz edemeyeceim.
Biliyorsunuz ki, ok ifadelerimde sizi taklit ettiim
birinci sebebi, merbutiyet-i hlisnemin; ikinci sebebi,
kudret-i kalemiyemin kifayetsizliidir. Fakat mbarekYirmi
Drdnc Szde misli geen fakir gibi, ben de derim: Ey
sevgili stadm, gcm yetise, elimden gelse btn o
nurlu Szler ayarnda kelimelerden mrekkep cmlelerle
size mruzatta bulunmak isterim. Fakat biliyorsunuz ki,
yok. Niyetime gre muamele buyurunuz.
Hulsi
Bedizzaman Said Nurs
Bu Hutbe-i miyeeseri, stad Bedizzaman Said Nurs
Hazretlerinin otuz be yanda iken, amda, am ulemasnn
srar zerine Cmi-i Emevde irad ettii bir hutbedir. ok
byk bir ehemmiyeti haiz olmas hasebiyle, o zaman amda
bir hafta iinde iki defa tab edilmitir. Bilhare mellif
Bedizzaman Said Nurs tarafndan tercmesi neredilmitir.
Arab Hutbe-i miyenin
Mukaddemesidir

1

2

3
1. Her trl noksan sfatlardan yce olan Allahn adyla.
2. Hibirey yoktur ki Allah hamd ile tesbih etmesin. sr Sresi, 17:44.
3. Allahn selm zerinize olsun.
Aziz, sddkkardelerim,
Krk sene evvel amdaki Cami-i Emevde,
amulemasnn sraryla, iinde yz ehl-i ilim bulunan on
bin adama yakn bir azm cemaate verilen bu Arab ders
risalesindeki hakikatleri, bir hiss-i kablelvuku ile Eski Said
hissetmi, keml-i katiyetle mjdeler vermi ve pek yakn
bir zamanda o hakikatler grnecek zannetmi. Hlbuki iki
harb-i umum ve yirmi be sene bir istibdad- mutlak, o
hiss-i kablelvukuun krk-elli sene tehirine sebep olmu; ve
imdi o zamandaki verdii haberlerin aynen tezahrleri
lem-i slmiyette balam. Demek, bu pek ehemmiyetli
ders, zaman gemi eski bir hutbe deil, belki dorudan
doruya, 1327ye (Rum 1911) bedel 1371de ve Cami-i
Emev yerine lem-i slm camiinde, yz yetmi milyon
bir cemaate hakikatli ve taze bir ders-i itima ve slmdir
diye, tercmesini neretmek zamandr tahmin ederim.
Said Nurs
Gayet mhim bir suale verilen ok ehemmiyetli bir
cevab burada yazmaya mnasebet geldi. nk krk sene
evvel Eski Said, o dersinde bir hiss-i kablelvuku ile Risale-i
Nurun harika derslerini ve tesiratn grm gibi
bahsediyor. Onun iin o sual-cevab yazacaz. yle ki:
oklar tarafndan hem bana, hem baz Nur kardelerime
sual etmiler ve ediyorlar: Neden bu kadar muarzlara
kar ve muannid feylesoara ve ehl-i dallete mukbil
Risale-i Nur malp olmuyor? Milyonlar kymettar hakiki
ktb- imaniye ve slmiyenin intiarlarna bir derece sed
ekmekle ve sefahet ve hayat- dnyeviyenin lezzetleriyle
ok bare genleri ve insanlar hakaik-i imaniyeden
mahrum brakyorlar. Hlbuki en iddetli hcum ve en
gaddarne muamele ve en ziyade yalanlarla ve aleyhinde
yaplan propagandalarla Risale-i Nuru krmak, insanlar
ondan rktmek ve vazgeirmeye altklar halde, hibir
eserde grlmedii bir tarzda Risale-i Nurun intiar, hatta
ou el yazmasyla alt yz bin nsha risalelerinden
keml-i itiyakla perde altnda intiar etmesi ve dahil ve
harite keml-i itiyakla kendini okutturmasnn hikmeti
nedir? Sebebi nedir? diye bu mealde ok suallere kar
el-cevap deriz ki:
Kurn- Hakmin srr- iczyla hakikbir tefsiri olan
Risale-i Nur, bu dnyada bir mnev cehennemi dallette
gsterdii gibi, imanda dahi bu dnyada mnev bir cennet
bulunduunu ispat ediyor. Ve gnahlarn ve fenalklarn ve
haram lezzetlerin iinde mnev elm elemleri gsterip
hasenat ve gzel hasletlerde ve hakaik-i eriatn amelinde
cennet lezaizi gibi mnev lezzetler bulunduunu ispat
ediyor. Sefahet ehlini ve dallete denleri o cihetle, akl
banda olanlarn kurtaryor. nk, bu zamanda iki
dehetli hal var.
Birincisi: kbeti grmeyen, bir dirhem hazr lezzeti
ileride bir batman lezzetlere tercih eden hissiyat- insaniye
akl ve kre galebe ettiinden, ehl-i sefaheti sefahetten
kurtarmann are-i yegnesi, ayn lezzetinde elemi gsterip
hissini malp etmektir. Ve
1

yetinin iaretiyle, bu zamanda hiretin elmas gibi
nimetlerini, lezzetlerini bildii halde, dnyev krlacak ie
paralarn onlara tercih etmek, ehl-i iman iken ehl-i
dallete o hubb-u dnya ve o sr iin tbi olmak
tehlikesinden kurtarmann are-i yegnesi, dnyada dahi
cehennem azab gibi elemleri gstermekle olur ki, Risale-i
Nur o meslekten gidiyor. Yoksa, bu zamandaki kfr-
mutlakn ve fenden gelen dalletin ve sefahetteki
tiryakiliin inad karsnda, Cenb- Hakk tanttrdktan
sonra ve Cehennemin vcudunu ispat ile ve onun azabyla
insanlar fenalktan, seyyiattan vazgeirmek yoluyla ondan,
belki de yirmiden birisi ders alabilir. Ders aldktan sonra
da, Cenb- Hak Gafrr-Rahmdir, hem Cehennem pek
uzaktr der, yine sefahetine devam edebilir. Kalbi, ruhu
hissiyatna malp olur.
1. Onlar dnya hayatn seve seve (ahirete) tercih ederler. brahim Sresi,
14:3.
te, Risale-i Nur ekser muvazeneleriyle kfr ve
dalletin dnyadaki elm ve rktc neticelerini
gstermekle, en muannid ve nesperest insanlar dahi o
menhus, gayr- meru lezzetlerden ve sefahetlerden bir
nefret verip, akl banda olanlar tevbeye sevkeder. O
muvazenelerden, Altnc, Yedinci, Sekizinci Szlerdeki ksa
muvazeneler ve Otuz kinci Szn nc Mevkfndaki
uzun muvazene, en seh ve dallette giden adam da
rktyor, dersini kabul ettiriyor. Mesel, yet-i Nurda,
seyahat-i hayaliye ile hakikat olarak grdm vaziyetleri
gayet ksaca iaret edeceiz. Tafsilini isteyen Sikke-i
Gaybiyenin hirine baksn.
Ezcmle: O seyahat-i hayaliyede, rzka muhta hayvanat
lemini grdm vakit, madd felsefe ile baktm; hadsiz
ihtiyacat ve iddetli alklaryla beraber zaaf ve aczleri, o
zhayat lemini bana ok ackl ve elm gsterdi. Ehl-i
dallet ve gaetin gzyle baktmdan feryad eyledim.
Birden hikmet-i Kurniye ve imann drbnyle grdm
ki, Rahmn ismi, Rezzk burcunda parlak bir gne gibi
tul etti. O a, bare zhayat lemini rahmet yla
yaldzlad.
Sonra hayvanat lemi iinde, yavrularn zaaf ve acz ve
ihtiya iinde rpndklar hazin, elm ve herkesi rikkat ve
acmaya getirecek bir karanlk iinde dier bir lemi
grdm. Ehl-i dalletin nazaryla baktma eyvah dedim.
Birden iman bana bir gzlk verdi. Grdm ki, Rahm ismi
efkat burcunda tul etti. O kadar gzel ve irin bir srette
o ac lemi sevinli leme evirip klandrd ki, ekv ve
acmak ve hznden gelen gzyalarm, sevin ve krn
lezzetlerinden gelen damlalara evirdi.
Sonra sinema perdesi gibi insan lemi bana grnd.
Ehl-i dalletin drbnyle baktm. O lemi o kadar
karanlkl, dehetli grdm ki, kalbimin en derinliklerinden
feryad ettim, eyvah dedim. nk, insanlarda ebede
uzanp giden arzular, emelleri ve kinat ihta eden
tasavvurat ve efkrlar ve ebed bek ve saadet-i ebediyeyi
ve Cenneti gayet cidd isteyen himmetleri ve ftr istidatlar
ve had konulmayan ve serbest braklan ftr kuvveleri ve
hadsiz maksatlara mteveccih ihtiyalar ve zaaf ve
aczleriyle beraber hcumlarna mruz kaldklar hadsiz
musibet ve adlar ile beraber gayet ksa bir mr, hergn
ve her saat lm endiesi altnda, gayet dadaal bir
hayat, yaamak iin gayet perian bir maiet iinde kalbe,
vicdana en elm ve en mthi hlet olan mtemdi zevl
ve rak belsn ekmek iinde, ehl-i gaet iin zulmat-
ebediye kaps sretinde grlen kabre ve mezaristana
bakyorlar, birer birer ve taife taife o zulmat kuyusuna
atlyorlar grdm.
te, bu insan lemini bu zulmatiinde grdm anda,
kalb ve ruh ve aklmla beraber btn letif-i insaniyem,
belki btn zerrt- vcudum feryatla alamaya hazrken,
birden Kurndan gelen Nur ve kuvvet-i iman o dallet
gzln krd, kafama bir gz verdi. Grdm ki, Cenb-
Hakkn dil ismi Hakm burcunda, Rahmn ismi Kerm
burcunda, Rahm ismi Gafr burcunda, yani mnsnda,
Bis ismi Vris burcunda, Muhy ismi Muhsin burcunda,
Rab ismi Mlik burcunda birer gne gibi tul ettiler. O
karanlkl ve iinde ok lemler bulunan insan leminin
umumunu birden klandrdlar, enlendirdiler. Cehennem
hletleri datp, nuran hiret leminden pencereler ap, o
perian insan dnyasna nurlar serptiler. Zerrt- kinat
adedince, Elhamd lillh, ekr lillh dedim. Ve
aynelyakn grdm ki, imanda mnev bir cennet ve
dallette mnev bir cehennem bu dnyada da vardr,
yaknen bildim.
Sonra kre-i arzn lemi grnd. O seyahat-i
hayaliyemde dine itaat etmeyen felsefenin karanlkl
kavnin-i ilmiyeleri, hayalime dehetli bir lem gsterdi.
Yetmi defa top gllesinden daha sratli hareketiyle, yirmi
be bin sene mesafeyi bir senede gezip devreden ve her
vakit dalmaya ve paralanmaya mstaid (kbil) ve ii
zelzeleli, ok ihtiyar ve ok yal kre-i arz iinde ve o
dehetli gemi stnde kinatn hadsiz boluunda seyahat
eden bare nev-i insan vaziyeti bana pek vahetli bir
karanlk iinde grnd, bam dnd. Gzm karard.
Felsefenin gzln yere vurdum, krdm. Birden hikmet-i
Kurniye ve imaniye ile klanm bir gzle baktm,
grdm ki, Hlk- Arz ve Semvtn Kdir, Alm, Rab, Allah
ve Rabbs-Semvti vel-Ard ve Msahhir-emsi
vel-Kamer isimleri, rahmet, azamet, rububiyet burlarnda
gne gibi tul ettiler. O karanlkl, vahetli, dehetli lemi
yle klandrdlar ki, o hlette, benim imanl gzme
kre-i arz gayet muntazam, musahhar, mkemmel, ho,
emniyetli, herkesin erzak iinde bir seyahat gemisi ve
tenezzh ve keyif ve ticaret iin mheyy edilmi ve
zruhlar gnein etrafnda, memleket-i Rabbniyede
gezdirmek ve yaz ve bahar ve gzn mahsultn rzk
isteyenlere getirmek iin bir gemi, bir tayyare, bir
imendifer hkmnde grdm. Kre-i arzn zerrt
adedince Elhamd lillhi al nimetil-iman dedim.
te, buna kyasen, Risale-i Nurda pekok
muvazenelerle ispat edilmitir ki, ehl-i sefahet ve dallet,
dnyada dahi bir mnev cehennem iinde azap ekerler;
ve ehl-i iman ve salhat, dnyada dahi bir mnev cennet
iinde, slmiyet ve insaniyet midesiyle ve imann
tecelliyat ve cilveleriyle, mnev bir cennet lezzetleri
tadabilir, belki derece-i imanlarna gre istifade edebilirler.
Fakat, bu frtnal zamann hissi iptal eden ve beerin
nazarn fka datan ve boan cereyanlar, iptal-i his
nevinden bir sersemlik vermi ki, ehl-i dallet mnev
azabn muvakkaten tam hissedemiyor; ehl-i hidyete dahi
gaet basyor, hakik lezzetini tam takdir edemiyor.
Bu asrda ikinci dehetli hal: Eski zamanda kfr- mutlak
ve fenden gelen dalletler ve kfr- inadden gelen
temerrd, bu zamana nisbeten pek azd. Onun iin, eski
slm muhakkiklerinin dersleri, hccetleri o zamanlarda
tam k olurdu kfr- mekk abuk izale ederlerdi.
Allaha iman umum olduundan, Allah tanttrmakla ve
Cehennem azabn ihtar etmekle oklar sefahetlerden,
dalletlerden vazgeebilirlerdi. imdi ise, eski zamanda bir
memlekette bir kr-i mutlak yerine, imdi bir kasabada
yz tane bulunabilir. Eskide, fen ve ilimle dallete girip
inat ve temerrd ile hakaik-i imana kar kana nisbeten
imdi yz derece ziyade olmu. Bu mtemerrid inatlar,
ravunluk derecesinde bir gurur ile ve dehetli
dalletleriyle hakaik- imaniyeye kar muaraza
ettiklerinden, elbette bunlara kar,atom bombas gibi, bu
dnyada onlarn temellerini para para edecek bir
hakikat-i kudsiye lzmdr ki, onlarn tecavzatn
durdursun ve bir ksmn imana getirsin.
te, Cenb- Hakka hadsiz krler olsun ki, bu
zamann tam yarasna bir tiryak olarak Kurn- Mucizl-
Beynn bir mucize-i mneviyesi ve lemeat bulunan
Risale-i Nur, pek ok muvazenelerle, en dehetli muannid,
mtemerridleri, Kurnn elmas klcyla kryor. Ve kinat
zerreleri adedince vahdniyet-i lhiyeye ve imann
hakikatlerine hccetleri, delilleri gsteriyor ki, yirmi be
seneden beri en iddetli hcumlara kar malp olmayp
galebe etmi ve ediyor.
Evet, Risale-i Nurda, iman ve kfr muvazeneleri ve
hidayetve dallet mukayeseleri, bu mezkr hakikatleri
bilmahede ispat ediyor. Mesel, Yirmi kinci Szn iki
makamnn burhanlarna ve lemalarna ve Otuz kinci
Szn Birinci Mevkfna ve Otuz nc Mektubun
pencerelerine ve As-y Msnn on bir hccetine, sair
muvazeneler kyas edilse ve dikkat edilse anlalr ki, bu
zamanda kfr- mutlak ve mtemerrid dalletin inadn
kracak, paralayacak Risale-i Nurda tecelli eden hakikat-i
Kurniyedir.
naallah, nasl Tlsmlar Mecmuasnda, dinin mhim
tlsmlarn ve hilkat- lemin muammalarn kefeden
paralar, o mecmuada toplanm. Aynen yle de ehl-i
dalletin dnyada dahi cehennemlerini ve ehl-i hidyetin
dnyada leziz-i cennetlerini gsteren ve iman, Cennetin
bir mnev ekirdei ve kfr ise Cehennem zakkumunun
bir tohumu olduunu gsteren Nurun o gibi paralar,
ksack bir tarzda, bir mecmuack olarak yazlacak,
inaallah neredilecek.
Arab Hutbe-i miye eserinin tercmesi
Btn zhayatlar hayatlarnn lisn- hlleriyle
Hlklarna takdim ettikleri mnev hediyelerini ve lisn-
hlle hamdve krlerini, o Zt- Vacibl-Vcuda biz de
takdim ediyoruz ki, demi:
1
Yani, Rahmet-i lhiyeden
midinizi kesmeyiniz. Hem hadsiz salt ve selm ol
Peygamberimiz Muhammed Mustafa Aleyhissalt
Vesselm zerine olsun ki, demi:
2
Yani, Benim insanlara
Cenb- Hak tarafndan bisetim ve gelmemin ehemmiyetli
bir hikmeti, ahlk- haseneyi ve gzel hasletleri tekmil
etmek ve beeri ahlkszlktan kurtarmaktr.
1. Zmer Sresi, 39:53.
2. Muvatta, Hsnl-Hulk: 8; Msned, 2:381; Beyhak, es-Snenl-Kbr,10:192.
Hamd ve salttan sonra: Ey bu Cami-i Emevde bu dersi
dinleyen Arap kardelerim! Ben haddimin fevkinde, bu
minbere ve bu makama iradnz iin kmadm. nk
size ders vermek haddimin fevkindedir. Belki iinizde yze
yakn ulema bulunan cemaate kar benim mislim,
medreseye giden bir ocuun mislidir ki, o sab ocuk
sabahleyin medreseye gidip, okuyup, akamda babasna
gelip, okuduu dersini babasna arz eder. Ta doru ders
alm m, almam m? Babasnn iradn veya tasvibini
bekler. Evet, bizler size nispeten ocuk hkmndeyiz ve
talebeleriniziz. Sizler bizim ve slm milletlerinin
stadlarsnz. te, ben de aldm dersimin bir ksmn,
sizler gibi stadlarmza yle beyan ediyorum:
Ben bu zaman ve zeminde, beerin hayat- itimaiye
medresesinde ders aldm ve bildim ki: Ecnebler,
Avrupallar terakkide istikbale umalaryla beraber; bizi
madd cihette kurun-u vustda durduran ve tevkif eden,
alt tane hastalktr. O hastalklar da bunlardr:
Birincisi: Yesin, mitsizliin iimizde hayat bulup
dirilmesi.
kincisi: Sdkn hayat- itimaiye-i siyasiyede lmesi.
ncs: Adavete muhabbet.
Drdncs: Ehl-i iman birbirine balayan
nuranrabtalar bilmemek.
Beincisi: eit eit sar hastalklar gibi intiar eden
istibdat.
Altncs: Menfaat-i ahsiyesine himmeti hasretmek.
Bu alt dehetli hastaln ilcn da, bir tp fakltesi
hkmnde, hayat- itimaiyemize, eczahane-i
Kurniyeden ders aldm alt kelime ile beyan
ediyorum. Mualecenin esaslar onlar biliyorum.
BRNC KELME: El-emel. Yani, rahmet-i lhiyeye
kuvvetli mit beslemek.
Evet, ben kendi hesabma aldm dersime binaen, ey
slm cemaati, mjde veriyorum ki: imdiki lem-i slmn
saadet-i dnyeviyesi, bhusus Osmanllarn saadeti ve
bilhassa slmn terakkisi onlarn intibahyla olan Arabn
saadetinin fecr-i sadknn emreleri inkiafa balyor. Ve
saadet gneinin de kmas yaknlam. Yesin burnunun
ramna olarak
HAYE-1
ben dnyaya iittirecek derecede
kanaat-i katiyemle derim:
Haiye-1 Eski Said hiss-i kablelvuku ile 1371de, bata Arap devletleri, lem-i
slmn ecneb esaretinden ve istibdadndan kurtulup slm devletler tekil
edeceklerini, krk be sene evvel haber vermi. ki Harb-i Umum ve 30-40 sene
istibdad- mutlak dnmemi. 1370de olan vaziyeti 1327de olacak gibi
mjde vermi, tehirinin sebebini nazara almam.
stikbal, yalnz ve yalnz slmiyetin olacak. Ve hkim,
hakaik-i Kurniye ve imaniye olacak. yleyse, imdiki
kader-i lh ve ksmetimize raz olmalyz ki, bize parlak
bir istikbal, ecneblere mevve bir mzi dm.
Bu dvma ok burhanlardan ders almm. imdi o
burhanlardan mukaddematl bir buuk burhan
zikredeceim. O burhann mukaddematna balyoruz:
te, slmiyetin hakaiki hem mnen, hem maddeten
terakki etmeye kabil ve mkemmel bir istidad var.
Birinci cihet olan mnen terakki ise: Biliniz, hakik vukuat
kaydeden tarih, hakikate en doru ahittir. te, tarih bize
gsteriyor. Hatta, Rusu malp eden Japon
Bakumandannn slmiyetin hakkaniyetine ehadeti de
udur ki:
Hakikat-i slmiyetin kuvveti nispetinde, Mslmanlar o
kuvvete gre hareket etmeleri derecesinde ehl-i slm
temeddn edip terakki ettiini tarih gsteriyor. Ve ehl-i
slmn hakikat-i slmiyede zaayeti derecesinde
tevahhu ettiklerini, vahete ve tedennye dtklerini ve
hercmerc iinde bellara, malbiyetlere dtklerini
tarih gsteriyor. Sair dinler ise bilkistir. Yani, salbet ve
taassuplarnn zaayeti nispetinde temeddn ve terakki
ettikleri gibi, dinlerine salbet ve taassuplarnn kuvveti
derecesinde de tedenn ve ihtilllere maruz kaldklarn
tarih gsteriyor. imdiye kadar zaman byle gemi.
Hem Asr- Saadetten imdiye kadar hibir tarih bize
gstermiyor ki, bir Mslmann muhakeme-i akliye ile ve
delil-i yakin ile ve slmiyete tercih etmekle, eski ve yeni
ayr bir dine girdiini tarih gstermiyor. Avamn delilsiz,
taklid bir srette baka dine girmesinin bu meselede
ehemmiyeti yok. Dinsiz olmak da baka meseledir.
Hlbuki, btn dinlerin etblar isehatta en ziyade
dinine taassup gsteren ngilizlerin ve eski Ruslarn
muhakeme-i akliye ile slmiyete dahil olduklarn ve
gnden gne, baz zaman takm takm, kat burhanile
slmiyete girdiklerini tarihler bize bildiriyorlar.
HAYE-1
Haiye-1 te, bu mezkr dvya bir delil udur ki: ki dehetli harb-i
umumnin ve iddetli bir istibdad- mutlakn zuhuruyla beraber, bu dvya krk
be sene sonra imalin sve, Norve, Finlandiya gibi kk devletleri Kurn
mekteplerinde ders vermek ve kabul etmek ve komnistlie, dinsizlie kar
set olmak iin kabul etmeleri; ve ngilizin mhim hatiplerinin bir ksm Kurn
ngilize kabul ettirmeye taraftar kmalar; ve kre-i arzn imdiki en byk
devleti Amerikann btn kuvvetiyle din hakikatlerine taraftar kmas ve
slmiyetle Asya ve Afrikann saadet ve sknet ve musalha bulacana karar
vermesi ve yeni doan slm devletlerini okamas ve tevik etmesi ve onlarla
ittifaka almas, krk be sene evvel olan bu mddeay ispat ediyor, kuvvetli
bir ahit olur.
Eer biz ahlk- slmiyenin ve hakaik-i imaniyenin
kemltn ef limizle izhar etsek, sair dinlerin tbileri,
elbette cemaatlerle slmiyete girecekler; belki kre-i arzn
baz ktalar ve devletleri de slmiyete dehlet edecekler.
Hem nev-i beer, hususan medeniyet fenlerinin
ikazatyla uyanm, intibaha gelmi, insaniyetin mahiyetini
anlam. Elbette ve elbette dinsiz, babo yaamazlar. Ve
olamazlar. En dinsizi de dine iltica etmeye mecburdur.
nk, acz-i beer ile beraber hadsiz musibetler ve onu
inciten hric ve dahil dmanlara kar istinat noktas; ve
fakryla beraber hadsiz ihtiycta mptel ve ebede kadar
uzanm arzularna medet ve yardm edecek istimdad
noktas, yalnz ve yalnz Sni-i lemi tanmak ve iman
etmek ve hirete inanmak ve tasdik etmekten baka,
uyanm beerin aresi yok...
Kalbin sadende din-i hakkn cevheri bulunmazsa,
beerin banda madd, mnev kymetler kopacak ve
hayvanatn en bedbaht, en perian olacak.
Hsl- kelm: Beer bu asrda harplerin ve fenlerin ve
dehetli hdiselerin ikazatyla uyanm ve insaniyetin
cevherini ve cmi istidadn hissetmi. Ve insan, acip
cemiyetli istidadyla yalnz bu ksack, dadaal dnya
hayat iin yaratlmam.
Belki ebede mebustur ki, ebede uzanan arzular
mahiyetinde var. Ve bu dar, fni dnya, insann nihayetsiz
emel ve arzularna k gelmediini herkes bir derece
hissetmeye balam.
Hatta insaniyetin bir kuvs ve hdimi olan kuvve-i
hayaliyeye denilse, Sana dnya saltanat ile beraber bir
milyon sene mr olacak; fakat sonunda hi dirilmeyecek
bir srette bir idam senin bana gelecek. Elbette hakik
insaniyetini kaybetmeyen ve intibaha gelmi o insann
hayali, sevin ve bearete bedel, derinden derine teessf
ve eyvahlarla saadet-i ebediyenin bulunmamasna
alayacak.
te bu nkte iindir ki, herkesin kalbinde derinden
derine bir din-i hakk aramak meyli km. Hereyden
evvel, lm idamna kar din-i haktaki bir hakikati aryor
ki kendini kurtarsn. imdiki hal-i lem bu hakikate
ehadet eder.
Krk be sene sonra, tamamyla beerin bu ihtiyac-
eddini, dinsizliin zuhuruyla kre-i arzn ktalar ve
devletleri birer insan gibi hissetmeye balamlar. Hem
yat- Kurniye balarnda ve hirlerinde beeri aklna
havale eder, Aklna bak der. Fikrine, kalbine mracaat
et, meveret et, onunla gr ki bu hakikati bilesin diyor.
Mesel, baknz, o yetlerin banda ve hirlerinde diyor
ki: Neden bakmyorsunuz? bret almyorsunuz? Baknz ki,
hakikati bilesiniz. Biliniz ve Bil hakikatine dikkat et.
Acaba neden beer bilemiyorlar, cehl-i mrekkebe
dyorlar? Neden taakkul etmiyorlar, divanelie derler?
Neden bakmyorlar, hakk grmeye kr olmular? Neden
insan sergzet-i hayatnda, hdisat- lemden tahattur ve
tefekkr etmiyor ki, istikamet yolunu bulsun? Neden
tefekkr ve tedebbr ve aklen muhakeme etmiyorlar,
dallete dyorlar? Ey insanlar, ibret alnz! Gemi
kurunlardan ibret alp gelecek mnev bellardan
kurtulmaya alnz mnsnda gelen yetlerin bu
cmlelerine kyasen, ok yetlerde, beeri, aklna, kriyle
meverete havale ediyor.
Ey bu Cmi-i Emevdeki kardelerim gibi lem-i slmn
cami-i kebirinde olan kardelerim! Siz de ibret alnz. Bu
krk be senedeki bu dehetli hadisattan ibret alnz. Tam
aklnz banza alnz, ey mtefekkirve akl sahibi ve
kendini mnevver telkki edenler!
Hsl- kelm: Biz Kurn akirtleri olan Mslmanlar,
burhana tbi oluyoruz, akl ve kir ve kalbimizle hakaik-i
imaniyeye giriyoruz. Baka dinlerin baz efradlar gibi
ruhbanlar taklit iin burhan brakmyoruz. Onun iin akl
ve ilim ve fen hkmettii istikbalde, elbette burhan- aklye
istinat eden ve btn hkmlerini akla tespit ettiren Kurn
hkmedecek.
Hem de slmiyet gneinin tutulmasna, inkiafna ve
beeri tenvir etmesine mmanaat eden perdeler almaya
balamlar. O mmanaat edenler ekilmeye balyorlar.
Krk be sene evvel o fecrin emreleri grnd. Yetmi
birde fecr-i sdk balad veya balayacak. Eer bu fecr-i
kzip de olsa, otuz-krk sene sonra fecr-i sdk kacak.
Evet, hakaik-i slmiyetin mzi ktasn tamamen
istilsna sekiz dehetli mnialar mmanaat ettiler.
Birinci, ikinci, nc mniler: Ecneblerin cehli ve o
zamanda vahetleri ve dinlerine taassuplardr. Bu mni,
mrifet ve medeniyetin mehasini ile krld, dalmaya
balyor.
Drdnc ve beinci mniler: Papazlarn ve ruhan
reislerin riyasetleri ve tahakkmleri ve ecneblerin kr
krne onlar taklit etmeleridir. Bu iki mni dahi kr-i
hrriyetve meyl-i taharr-i hakikat nev-i beerde
balamasyla, zeval bulmaya balyor.
Altnc, yedinci mniler: Bizdeki istibdat ve eriatn
muhalefetinden gelen s-i ahlkmz mmanaat
ediyordular. Bir ahstaki mnferid istibdat kuvveti imdi
zeval bulmas, cemaat ve komitenin dehetli
istibdadlarnn otuz-krk sene sonra zeval bulmasna iaret
etmekle ve hamiyet-i slmiyenin iddetli feveran ile s-i
ahlkn irkin neticeleri grlmesiyle bu iki mni de zeval
buluyor ve bulmaya balam. naallah tam zeval bulacak.
Sekizinci mni: Fnun-u cedidenin baz mspet mesili,
hakaik-i slmiyenin zahir mnlarna muhalif ve muarz
tevehhm edilmesiyle, zaman- mazideki istilsna bir
derece set ekmi. Mesel, kre-i arza emr-i lh ile
nezarete memur Sevr ve Ht namlarnda iki ruhan
melikeyi dehetli cismn bir kz, bir balk tevehhm
edip, ehl-i fen ve felsefe hakikati bilmediklerinden,
slmiyete muarz kmlar.
Bu mislgibi yz misl var ki, hakikati bilindikten sonra,
en muannid feylesof da teslim olmaya mecbur oluyor.
Hatta Risale-i Nur, Mucizat- Kurniye risalesinde, fennin
ilitii btn yetlerin her birisinin altnda Kurnn bir
lema-i iczn gsterip, ehl-i fennin medar- tenkit
zannettikleri Kurn- Kermin cmle ve kelimelerinde
fennin eli yetimedii yksek hakikatleri izhar edip en
muannid feylesofu da teslime mecbur ediyor. Meydandadr,
isteyen bakabilir. Ve baksn, bu mni, krk be sene evvel
sylenen o szden sonra nasl krldn grsn.
Evet, baz muhakkkn-i slmiyenin bu yolda telifatlar
var. Bu sekizinci dehetli mniann zr zeber olacana
emareler grnyor.
Evet, imdi olmasa da, otuz-krk sene sonra fen ve
hakiki mrifet ve medeniyetin mehasini, bu kuvveti tam
tehiz edip, cihazatn verip, o sekiz mnileri malp edip
datmak iin taharr-i hakikat meyelnn ve insaf ve
muhabbet-i insaniyeti, o sekiz dman taifesinin sekiz
cephesine gndermi. imdi onlar karmaya balam.
naallah, yarm asr sonra onlar darma dan edecek.
Evet, mehurdur ki: En kat fazilet odur ki, dmanlar
dahi o faziletin tasdikine ehadet etsin. te yzer
misllerinden iki misl:
Birincisi: On dokuzuncu asrn ve Amerikaktasnn en
mehur feylesofu Mister Carlyle, en yksek sadasyla,
ekinmeyerek, feylesoara ve Hristiyan limlerine
neriyatyla bararak byle diyor, eserlerinde yle
yazm:
slmiyet gayet parlak bir ate gibi dodu. Sair dinleri
kuru aacn dallar gibi yuttu. Hem bu yutmak slmiyetin
hakk imi. nk sair dinlerfakat Kurnn tasdikine
mazhar olmayan ksmhi hkmndedir.
Hem Mister Carlyleyine diyor:
En evvel kulak verilecek szlerin en lyk
Muhammedin aleyhissalt vesselmszdr. nk,
hakik sz, onun szleridir.
Hem yine diyor ki:
Eer hakikat-i slmiyette phe etsen, bedihiyat ve
zaruriyat- katiyede itibah edersin. nk, en bedih ve
zarur bir hakikat ise slmiyettir.
te bu mehur feylesof, slmiyet hakknda bu
ehadetini, eserinde mteferrik yerde yazm.
kinci misl: Avrupann asr- hirde en mehur bir
feylesofu Prens Bismarck diyor ki:
Ben btn ktb- semviyeyi tetkik ettim. Tahrif
olmalarna binaen, beerin saadeti iin aradm hakik
hikmeti bulamadm. Fakat Muhammedin (aleyhissalt
vesselm) Kurnn umum ktplerin fevkinde grdm.
Her kelimesinde bir hikmet buldum. Bunun gibi beerin
saadetine hizmet edecek bir eser yoktur. Byle bir eser,
beerin sz olamaz. Bunu Muhammedin (aleyhissalt
vesselm) szdr diyenler, ilmin zaruriyatn inkr etmi
olurlar. Yani, Kurn Allah kelm olduu bedihidir.
te Amerikave Avrupann zek tarlalar Mister Carlyle
ve Bismarck gibi byle dhi muhakkikleri mahsult
vermesine istinaden, ben de btn kanaatimle derim ki:
Avrupave Amerika slmiyetle hamiledir; gnn birinde
bir slm devlet douracak. Nasl ki Osmanllar Avrupa ile
hamile olup bir Avrupa devleti dourdu.
Ey Cami-i Emevdeki kardelerim ve yarm asr sonraki
lem-i slm camiindeki ihvanlarm! Acaba batan buraya
kadar olan mukaddemeler netice vermiyor mu ki,
istikbalin ktalarnda hakik ve mnev hkim olacak ve
beeri dnyev ve uhrev saadete sevk edecek yalnz
slmiyettir ve slmiyete inklp etmi ve hurafattan ve
tahrifattan syrlacak sevlerin hakik dinidir ki Kurna
tbi olur, ittifak eder.
kinci cihet: Yani, maddeten slmiyetin terakkisinin
kuvvetli sebepleri gsteriyor ki, maddeten dahi slmiyet
istikbale hkmedecek. Birinci cihet, mneviyat cihetinde
terakkiyat ispat ettii gibi; bu ikinci cihet dahi madd
terakkiyatn ve istikbaldeki hkimiyetini kuvvetli
gsteriyor. nk lem-i slmn ahs- mnevsinin
kalbinde, gayet kuvvetli ve krlmaz be kuvvet itima ve
imtiza edip yerlemi.
HAYE-1
Haiye-1 Evet, Kurnn stadiyetinden ve dersinin irtndan fehmediyoruz
ki: Kurn, mucizat- enbiyay zikretmesiyle, beer, istikbalde terakki edeceini,
o mucizatn nazireleri istikbalde terakki ile vcuda geleceini beere ders
verip tevik ediyor: "Haydi, al, bu mu'cizatn nmunelerini gster. Sleyman
Aleyhisselm gibi iki aylk yolu bir gnde git. s Aleyhisselm gibi en dehetli
hastaln tedavisine al. Hazret-i Ms'nn ass gibi tatan ab- hayat kar,
beeri susuzluktan kurtar. brahim Aleyhisselm gibi ate seni yakmayacak
maddeleri bul, giy. Baz enbiyalar gibi ark ve garpta en uzak sesleri iit,
sretleri gr. Dvud Aleyhisselm gibi demiri hamur gibi yumuat, beerin
btn san'atna medr olmak iin demiri balmumu gibi yap. Yusuf
Aleyhisselm ve Nuh Aleyhisselmn birer mu'cizesi olan saat ve gemiden
nasl ok istifade ediyorsunuz. yle de, sair enbiyann size ders verdii
mu'cizelerden dahi o saat ve sene gibi istifade ediniz, taklitlerini yapnz."
te, buna kyasen, Kur'n her cihetle beeri, madd, mnev terakkiyata sevk
etmek iin ders veriyor, stad- kll olduunu ispat ediyor.
Birincisi: Btn kemltn stad ve yz yetmi
milyon nesleri birtek nes hkmne getirebilen ve hakik
bir medeniyetle ve mspet ve doru fenlerle tehiz edilmi
olan ve hibir kuvvet onu kramayacak bir mahiyette
bulunan hakikat-i slmiyettir.
1
kinci kuvvet: Medeniyet ve sanatn hakikstad ve
vesilelerin ve mebdilerin tekemmlyle cihazlanm olan
edid bir ihtiya ve belimizi kran tam bir fakr, yle bir
kuvvettir ki, susmaz ve krlmaz.
nc kuvvet: Yksek eylere msabaka sretinde
beere yksek maksatlar ders veren ve o yolda altran
ve istibddt para para eden ve ulv hisleri heyecana
getiren ve gpta ve hased ve kskanlk ve rekabetle ve tam
uyanmakla ve msabaka evkiyle ve teceddd meyliyle ve
temeddn meyelnyla tehiz edilen nc kuvvet, yalnz
hrriyet-i eriyedir. Yani, insaniyete lyk en yksek
kemlta olan meyil ve arzu ile cihazlanm olmak.
Drdnc kuvvet: efkatle cihazlanm ehamet-i
imaniyedir. Yani tezelll etmemek, hakszlara, zlimlere
zillet gstermemek, mazlumlar da zelil etmemek. Yani,
hrriyet-i eriyenin esaslar olan mstebitlere dalkavukluk
etmemek ve barelere tahakkm ve tekebbr etmemektir.
Beinci kuvvet: zzet-i slmiyedir ki, il-y kelimetullah
iln ediyor. Ve bu zamanda il-y kelimetullah, maddeten
terakkiye mtevakkf; medeniyet-i hakikiyeye girmekle
il-y kelimetullah edilebilir. zzet-i slmiyenin iman ile
kat verdii emri, elbette lem-i slmn ahs- mnevsi, o
kat emri istikbalde tam yerine getireceine phe
edilmez.
Evet, nasl ki eski zamanda slmiyetin terakkisi,
dmann taassubunu paralamak ve inadn krmak ve
tecavzatn def etmek, silh ile, kl ile olmu. stikbalde
silh, kl yerine hakik medeniyet ve madd terakki ve
hak ve hakkaniyetin mnev kllar dmanlar malp
edip datacak.
Biliniz ki: Bizim muradmz, medeniyetin mehasini ve
beere menfaati bulunan iyilikleridir. Yoksa medeniyetin
gnahlar, seyyiatlar deil ki, ahmaklar o seyyiatlar, o
sefahetleri mehasin zannedip, taklit edip malmz harap
ettiler. Ve dini rvet veripdnyay da kazanamadlar.
Medeniyetin gnahlar iyiliklerine galebe edip seyyiat
hasenatna racih gelmekle, beer iki harb-i umum ile iki
dehetli tokat yiyip o gnahkr medeniyeti zr zeber edip
yle bir kustu ki, yeryzn kanla bulatrd. naallah,
istikbaldeki slmiyetin kuvvetiyle medeniyetin mehasini
galebe edecek, zemin yzn pisliklerden temizleyecek,
sulh-u umumyi de temin edecek.
Evet, Avrupann medeniyeti faziletve hda stne tesis
edilmediinden, belki heves ve hev, rekabet ve tahakkm
zerine bina edildiinden, imdiye kadar medeniyetin
seyyiat hasenatna galebe edip ihtillci komitelerle
kurtlam bir aa hkmne girdii cihetle, Asya
medeniyetinin galebesine kuvvetli bir medar, bir delil
hkmndedir. Ve az vakitte galebe edecektir.
Acaba istikbale kar ehl-i iman ve slm iin byle
madd ve mnev terakkiyata vesile ve kuvvetli, sarslmaz
esbab varken ve demiryolu gibi istikbal saadetine yol
ald halde, nasl meyus olup yese dyorsunuz ve
lem-i slmn kuvve-i mneviyesini de kryorsunuz? Ve
yeis ve mitsizlikle zannediyorsunuz ki Dnya herkese ve
ecnebilere terakki dnyasdr. Fakat, yalnz bare ehl-i
slm iin tedenn dnyas oldu diye pek yanl bir hatya
dyorsunuz.
Mdem meyll-istikmal(tekml meyli) kinatta ftrat-
beeriyede ftraten derc edilmi. Elbette, beerin zulm ve
hatasyla bana abuk bir kyamet kopmazsa, istikbalde
hak ve hakikat, lem-i slmda nev-i beerin eski hatatna
kefaret olacak bir saadet-i dnyeviyeyi de gsterecek
inaallah.
Evet, baknz, zaman hatt- mstakimzerine hareket
etmiyor ki, mebde ve mntehs birbirinden uzaklasn.
Belki kre-i arzn hareketi gibi bir daire iinde dnyor.
Bazan terakki iinde yaz ve bahar mevsimi gsterir. Bazan
tedenn iinde k ve frtna mevsimini gsterir. Her ktan
sonra bir bahar, her geceden sonra bir sabah olduu gibi,
nev-i beerin dahi bir sabah, bir bahar olacak inaallah.
Hakikat-i slmiyenin gneiyle, sulh-u umum dairesinde
hakik medeniyeti grmeyi rahmet-i lhiyeden
bekleyebilirsiniz.
Dersin banda, bir buuk burhan dvmza ahit
gstereceiz demitik. imdi bir burhanmcmelen bitti. O
dvnn yar burhan da udur ki:
Fenlerin casus gibi tetkikatyla ve hadsiz tecrbelerle
sabit olmu ki, kinatn nizamnda galib-i mutlak ve
maksud-u bizzat ve Sni-i Zlcellin hakik maksatlar,
hayr ve hsn ve gzellik ve mkemmeliyettir. nk
kinata ait fenlerden her bir fen, kll kaideleriyle
bahsettii nev ve taifede yle bir intizam ve
mkemmeliyet gsteriyor ki, ondan daha mkemmel, akl
bulamyor. Mesel, tbba ait terih-i beden-i insan fenni ve
kozmorafyaya tabi manzume-i emsiye fenni, nebatt ve
hayvanta ait fenler gibi btn fenlerin her birisi, kll
kaideleriyle o bahsettii ksmda Sni-i Zlcellin o
nevideki nizamnda mucizat- kudretini ve hikmetini ve
1
hakikatn gsteriyor.
1. O (Allah) ki, yaratt hereyi ok gzel yapt. Secde Sresi, 32:7.
Hem istikra-i tmmeve tecrbe-i umum gsteriyor,
netice veriyor ki: er, kubh, irkinlik, btl, fenalk, hilkat-i
kinatta czdir. Maksut deil, tebedir ve dolaysyladr.
Yani, mesel irkinlik, irkinlik iin kinata girmemi; belki
gzelliin bir hakikati ok hakikatlere inklp etmek iin,
irkinlik bir vhid-i kyas olarak hilkate girmi. er, hatta
eytan dahi, beerin hadsiz terakkiyatna msabaka ile
vesile olmak iin beere musallat edilmi. Bunlar gibi, cz
erler, irkinlikler, kll gzelliklere, hayrlara vesle olmak
iin kinatta halk edilmi.
te, kinatta hakikmaksat ve netice-i hilkat, istikra-i
tmme ile ispat ediyor ki, hayr ve hsn ve tekemml
esastr ve hakik maksut onlardr. Elbette beer, bu kadar
zulm kfriyatlaryla zemin yzn mlevves ve perian
ettikleri halde, cezasn grmeden ve kinattaki maksud-u
hakikye mazhar olmadan dnyay brakp ademe
kaamayacak, belki Cehennem hapsine girecek.
Hem istikr-i tmmeile ve fenlerin tahkikatyla sabit
olmu ki, mahlkat iinde en mkerrem, en ehemmiyetli
beerdir. nk beer, hilkat-i kinattaki zahir esbab ve
neticelerinin mabeynindeki basamaklar ve teselsl eden
illetlerin ve sebeplerin mnasebetlerini aklyla kefedip
sanat- lhiyeyi ve muntazam hikmeti icadat-
Rabbaniyenin taklidini sanatyla yapmak ve ef l-i
lhiyeyi anlamak iin ve sanat- lhiyeyi bilmek ve cz
ilmiyle ve sanatlaryla anlamak iin bir mizan, bir mikyas
kendi cz ihtiyaryla iledii maddelerle, Halk-
Zlcellin kll, muht ef l ve sfatlarn bilerek kinatn en
eref, en ekrem mahlku beer olduunu ispat ediyor.
Hem slmiyetin kinata ve beere ait hakikatlerinin
ehadetiyle mkerrem beer iinde en eref ve en ls,
ehl-i hak ve hakikat olan ehl-i slmiyet, hem istikr-i
tmme ile, tarihlerin ehadetiyle, en mkerrem beer
iindeki en merref olan ehl-i hakkn iinde dahi bin
mucizat ve ok yksek ahlknn ve slmiyet ve Kurn
hakikatlerinin ehadetiyle en efdal, en yksek olan
Muhammed Aleyhissalt Vesselmdr.
Madem bu yar burhann hakikati byle haber
veriyor. Acaba hi mmkn mdr ki, nev-i beer,
ekvetiyle bu kadar fenlerin ehadetini cerh edip, bu
istikr-i tmmeyi krp, meiet-i lhiyeye ve kinat iine
alan hikmet-i ezeliyeye kar temerrd edip, imdiye kadar
ekseriyetle yapt gibi, o zlimne vahetinde ve
mtemerridne kfrnde ve dehetli tahribatnda devam
edebilsin? Ve slmiyet aleyhinde bu halin devam etmesi
hi mmkn mdr?
Ben btn kuvvetimle, hadsiz lisnm olsa, o hadsiz
lisnlarla kasem ederim ki, lemi bu nizam- ekmel ile, bu
kinat zerreden seyyarata kadar, sinek kanadndan
semvt kandillerine kadar nihayet bir hikmet-i intizam ile
halkeden Hakm-i Zlcelle ve Sni-i Zlcemle o hadsiz
lisnlarla kasem ediyoruz ki, beer hibir cihetle btn
enva-i kinata muhalif olarak ve kk kardeleri olan sair
tifelere zt olarak kinattaki nizama, kll erleriyle
muhalefet edip nev-i beerde errin hayra galebesine
binler senede sebep olan o zakkumlar yiyip hazmetmesi
mmkn deil.
Bunun imkn ancak ve ancak bu farz- muhal ile
olabilir ki, beer bu leme emanet-i kbr mertebesinde ve
halife-i r-yi zemin makamnda sair env- kinata byk
ve mkerrembir karde olduu halde en edna, en berbat,
en perian, en muzr ve ehemmiyetsiz, hrszcasna ve
dolaysyla bu kinat iine girmi, kartrm. Bu farz-
muhal, hibir cihetle kabul olunamaz.
Bu hakikatiin, elbette bu yarm burhanmz netice
veriyor ki, hirette cennet ve cehennemin zarur vcutlar
gibi hayr ve hak din istikbalde mutlak galebe edecektir. Ta
ki, nev-i beerde dahi sair neviler gibi hayr ve fazilet
galib-i mutlak olacak. Ta beer de sair kinattaki
kardelerine msvi olabilsin ve srr- hikmet-i ezeliye
nev-i beerde dahi takarrur etti denilebilsin.
Elhasl: Madem mezkr kat hakikatlarla bu kinatta en
mntehap netice ve Halkn nazarnda en ehemmiyetli
mahlk beerdir. Elbette ve elbette ve hayat- bakiyede
cennet ve cehennemi, bilbedahe, beerdeki imdiye kadar
zlimane vaziyetler cehennemin vcudunu; ve ftratndaki
kll istiddt- kemliyesi ve kinat alkadar eden
hakaik-i imaniyesi, cenneti bedahetle istilzam ettii gibi,
her halde iki harb-i umum ile ettii ve kinat alattran
cinayetleri ve yuttuu zakkum erleri hazmetmedii iin
kustuu ve zeminin btn yzn pislendirdii vaziyetiyle,
beeriyeti en berbat bir dereceye drp bin senelik
terakkiyatn zr zeber etmek cinayetini beer
hazmetmeyecek. Her halde abuk banda bir kyamet
kopmazsa, hakaik-i slmiye beeri esfel-i saln derece-i
sukutundan kurtarmaya ve ru-yi zemini temizlemeye ve
sulh-u umumiyi temin etmeye vesile olmasn Rahmn-
Rahmin rahmetinden niyaz ediyoruz ve mid ediyoruz ve
bekliyoruz.
KNC KELME: Ki, mddet-i hayatmda
tecrbelerimle krimde tevelld eden udur:
Yeis en dehetli bir hastalktr ki, lem-i slmn kalbine
girmi. te o yeistir ki bizi ldrm gibi, garpta bir-iki
milyonluk kk bir devlet, arkta yirmi milyon
Mslmanlar kendine hizmetkr ve vatanlarn
mstemleke hkmne getirmi. Hem o yeistir ki, yksek
ahlkmz ldrm, menfaat-i umumiyeyi brakp
menfaat- ahsiyeye nazarmz hasrettirmi. Hem o yeistir
ki, kuvve-i mneviyemizi krm. Az bir kuvvetle, imandan
gelen kuvve-i mneviye ile arktan garba kadar istil ettii
halde, o kuvve-i mneviye-i harika meyusiyetle krld
iin, zlim ecnebler drt yz seneden beri yz milyon
Mslman kendilerine esir etmi. Hatta bu yeisle,
bakasnn lkaytln ve fturunu kendi tembelliine zr
zannedip neme lzm der, Herkes benim gibi berbattr
diye ehamet-i imaniyeyi terk edip hizmet-i slmiyeyi
yapmyor.
Madem bu derece bu hastalk bize bu zulm etmi, bizi
ldryor. Biz de o ktilimizden ksasmz alp
ldreceiz.
1
klcyla o yeisin ban
paralayacaz.
2
hadisinin hakikatiyle
belini kracaz inaallah.
Yeis, mmetlerin, milletlerin seretan denilen en
dehetli bir hastaldr. Ve kemlta mni ve
3

hakikatine muhaliftir; korkak, aa ve
cizlerin enidir, bahaneleridir. ehamet-i slmiyenin
eni deildir. Hususan Arap gibi nev-i beerde medar-
iftihar yksek seciyelerle mmtz bir kavmin eni olamaz.
lem-i slm milletleri Arabn metanetinden ders almlar.
naallah, yine Araplar yesi brakp, slmiyetin kahraman
ordusu olan Trklerle hakik bir tesnd ve ittifak ile el ele
verip Kurnn bayran dnyann her tarafnda iln
edeceklerdir.
1. Rahmet-i lhiyeden midinizi kesmeyiniz. Zmer Sresi, 39:53.
2. Birey btnyle elde edilmezse, btnyle de terk edilmez.
3. Ben kulumun zann zereyim (yani kulum Beni nasl tanrsa, ona yle
muamele ederim).Buhar, Tevhid: 15, 35; Mslim, Tevbe: 1, Zikr: 2, 19; Tirmiz,
Zhd: 51, Daavt: 131; bni Mce, Edeb: 58; Drim, Rikak: 22; Msned, 2:251, 315,
391, 412, 445, 482, 516, 517, 524, 534, 539, 3:210, 277, 491, 4:106.
NC KELME: Ki, btn hayatmdaki tahkikatmla
ve hayat- itimaiyenin alkamasyla, hlsave zbdesi
bana kat bildirmi ki: Sdk, slmiyetin ssl-esasdr ve
ulv seciyelerinin rabtasdr ve hissiyat- ulviyesinin
mizacdr. yleyse, hayat- itimaiyemizin esas olan sdk,
doruluu iimizde ihya edip onunla mnev
hastalklarmz tedvi etmeliyiz.
Evet sdk ve doruluk slmiyetin hayat- itimaiyesinde
ukde-i hayatiyesidir. Riyakrlk, il bir nevi yalanclktr.
Dalkavukluk ve tasannu, alaka bir yalanclktr. Nifak ve
mnafklk, muzr bir yalanclktr. Yalanclk ise, Sni-i
Zlcellin kudretine iftira etmektir.
Kfr, btn envyla kizbdir, yalanclktr. man sdktr,
doruluktur. Bu srra binaen, kizb ve sdkn ortasnda
hadsiz bir mesafe var; ark ve Garp kadar birbirinden uzak
olmak lzm geliyor. Nar ve nur gibi birbirine girmemek
lzm. Hlbuki, gaddar siyaset ve zlim propaganda
birbirine kartrm, beerin kemltn da
kartrm.
HAYE-1
Haiye-1 Ey kardelerim! Krk be sene evvel Eski Saidin bu dersinden
anlalyor ki, o Said siyasetle, itimaiyat- slmiyeile ziyade alkadardr. Fakat
sakn zannetmeyiniz ki, o, dini siyasete let veya vesile yapmakmesleinde
gitmi. H, belki o btn kuvvetiyle siyaseti dine letediyormu. Ve derdi ki:
Dinin bir hakikatini bin siyasete tercih ederim. Evet, o zamanda krk-elli sene
evvel hissetmi ki, baz mnafk zndklarn siyaseti dinsizlie let etmeye
teebbs niyetlerine ve kirlerine mukabil, o da btn kuvvetiyle siyaseti
slmiyetin hakaikine bir hizmetkr, bir let yapmaya alm. Fakat o
zamandan yirmi sene sonra grd ki: O gizli mnafk zndklarn garpllamak
bahanesiyle siyaseti dinsizlie let yapmalarna mukabil, bir ksm dindar ehl-i
siyaset, dini siyaset-i slmiyeye let etmeye almlard. slmiyet
gneiyerdeki klara let ve tbi olamaz. Ve let yapmak,
slmiyetinkymetini tenzil etmektir, byk bir cinayettir. Hatta, Eski Said o
eit siyaset tarafgirliinden grd ki: Bir slih lim, kendi kr-i siyassine
muvafk bir mnfk hararetle sen etti ve siyasetine muhalif bir salih hocay
tenkit ve tefsik etti. Eski Said ona dedi: Bireytan senin krine yardm etse
rahmet okutacaksn. Senin kr-i siyasiyene muhalif bir melek olsa lnet
edeceksin. Bunun iin, Eski Said
(eytan ve siyasetten Allaha snrm.) dedi. Ve otuz be seneden
beri siyaseti terk etti.
[Siyaseti Yeni Saidbtn btn terk ettii iin bakmadndan, Esk Saidin
siyasete temas eden Hutbe-i miye dersinin (onun yerine) tercmesi yazld].
Said Nurs
HAYENN HAYES
Hem stadmzn yirmi yedi senelik hayat ve yz otuz
para kitab vemektuplar, mahkeme (imdi yz mahkeme) ve hkmet
memurlartarafndan tam tetkik edildii ve aleyhinde alan zlim mrted ve
mnafklara kar mecbur da olduu halde, hatta idam iin gizli emir verildii
halde, dini siyasete let ettiine dair en ufak bir emre bulamamalar, dini
siyasete let etmediini kat ispat ediyor. Ve hayatn yakndan tanyan biz Nur
akirtleri ise, bu fevkalde hale kar hayranlk duymakta ve Risale-i Nur
dairesindeki hakik ihlsa bir delil saymaktayz.
Nur akirtleri
Bu sdk ve kizb, kfr ve iman kadar birbirinden uzak.
Asr- Saadette sdk vastasyla Muhammed Aleyhissalt
Vesselmn l-y illiyyne kmas ve o sdk anahtaryla
hakaik-i imaniye ve hakaik-i kinat hazinesi almas
srryla, itimaiyat- beeriye arsnda sdk en reval bir
mal ve satn alnacak en kymetli bir met hkmne
gemi. Ve kizb vastasyla Mseylime-i Kezzabn emsli,
esfel-i sline sukut etmi. Ve kizb o zamanda kfriyat ve
hurafatn anahtar olduunu o inklb- azm
gsterdiinden, kinat arsnda en fena, en pis bir mal
olup, o mal satn almak deil, herkes nefret etmesi
hkmne geen kizb ve yalana, elbette o inklb- azmin
saff- evveli olan ve ftratlarnda en reval ve medr-
iftihar eyleri almak ve en kymetli ve reval mallara
mteri olmak ftratnda bulunan Sahabeler, elbette,
phesiz bilerek ellerini yalana uzatmazlar. Kizb ile
kendilerini mlevves etmezler. Mseylime-i Kezzaba
kendilerini benzetemezler. Belki, btn kuvvetleriyle ve
meyl-i ftrleriyle en reval mal ve en kymettar met ve
hakikatlerin anahtar, Muhammed Aleyhissalt
Vesselmn l-y illiyyne kmasnn basama olan sdk
ve dorulua mteri olup, mmkn olduu kadar sdktan
ayrlmamaya altklarndan, ilm-i hadise ve ulema-i
eriat iinde bir kaide-i mukarrere olan, Sahabeler daima
doru sylerler. Onlardaki rivayet, tezkiyeye muhta deil.
Peygamberden (aleyhissalt vesselm) rivayet ettikleri
hadisler, btn sahihtir diye, ehl-i eriat ve ehl-i hadisin
ittifakna kat hccet, bu mezkr hakikattir.
te, Asr- Saadetteki inklb- azm, sdk ile kizb, iman
ile kfr kadar birbirinden uzak iken, zaman getike, gele
gele birbirineyaknlat. Ve siyaset propagandas bazan
yalana ziyade reva verdi. Fenalk ve yalanclk bir derece
meydan ald. te bu hakikat iindir ki, Sahabelere kimse
yetiemez. Yirmi Yedinci Szn zeyli olan Sahabeler
hakkndaki risaleye havale edip ksa kesiyoruz.
Ey bu Cmi-i Emevdeki kardelerim! Ve krk-elli sene
sonra lem-i slmmescid-i kebirindeki drt yz milyon
ehl-i iman olan ihvanmz! Necat yalnz sdkla, dorulukla
olur. Urvetl-vuska sdktr. Yani, en muhkem ve onunla
balanacak zincir, doruluktur.
Amma maslahatiin kizb ise, zaman onu neshetmi.
Maslahat ve zaruret iin baz lim muvakkat fetvs
vermiler. Bu zamanda o fetv verilmez. nk, o kadar
s-i istimal edilmi ki, yz zarar iinde bir menfaati
olabilir. Onun iin hkm maslahata bina edilmez.
Mesel, seferde namaz kasretmenin sebebi,
meakkattir. Fakat illet olamaz. nk muayyen bir haddi
yok; s-i istimale debilir. Belki illet, yalnz sefer olabilir.
Aynen yle de, maslahat dahi yalan sylemeye illet
olamaz. nk muayyen bir haddi yok; s-i istimle
msait bir bataklktr. Hkm- fetv ona bina edilmez.
yleyse,
1
Yani, yol ikidir,
deildir. Ya doru, ya yalan, ya skt deildir.
1. Ya doruyu sylemek, ya da skt etmek.
te imdi beerin ortadaki dehetli yalanclyla ve
tezviratlaryla emniyet-i umumiyenin ve r-yi zemin
syilerinin zr zeber olmas, kizble ve maslahatn s-i
istimaliyle olmasndan, elbette o nc yolu kapatmaya
beeri mecbur ediyor ve kat emir veriyor. Yoksa, bu yarm
asrda grdkleri umum harpler ve dehetli inklplar ve
sukutlar ve tahribatlar, balarna bir kyameti koparacak.
Evet, her sylediin doru olmal; fakat her doruyu
sylemek doru deil. Bazan zarar verse skt etmek...
Yoksa yalana hi fetv yok. Her sylediin hak olmal;
fakat her hakk sylemeye senin hakkn yok. nk hlis
olmazsa s-i tesir eder, hak, hakszlkta sarf olur.
DRDNC KELME: Btn hayatmda, hayat-
itimaiye-i beeriyeden kat bildiim ve tahkikatlarn bana
verdii netice udur ki:
Muhabbete en lyk ey muhabbettir; ve husumete en
lyk sfat husumettir. Yani, hayat- itimaiye-i beeriyeyi
temin eden ve saadete sevk eden muhabbet ve sevmek
sfat, en ziyade sevilmeye ve muhabbete lyktr. Ve
hayat- itimaiye-i beeriyeyi zr zeber eden dmanlk
ve adavet, hereyden ziyade nefrete ve adavete ve ondan
ekilmeye mstahak ve irkin ve muzr bir sfattr. Bu
hakikat Risale-i Nurun Yirmi kinci Mektubunda izahyla
beyan edildiinden burada ksa bir iaret ediyoruz. yle
ki:
Husumet ve adavetin vakti bitti. ki harb-i umum
adavetin ne kadar fena ve tahrip edici ve dehetli zulm
olduunu gsterdi. inde hibir fayda olmad tezahr
etti. yleyse, dmanlarmzn seyyiattecavz olmamak
artylaadavetinizi celb etmesin. Cehennem ve azab-
lh kdir onlara...
Bazan insann gururu ve nesperestlii, uursuzolarak,
ehl-i imana kar haksz olarak adavet eder; kendini hakl
zanneder. Hlbuki, bu husumet ve adavetle, ehl-i imana
kar muhabbete vesile olan iman, slmiyet ve cinsiyet
gibi kuvvetli esbab istihfaf etmektir, kymetlerini tenzil
etmektir. Adavetin ehemmiyetsiz esbablarn, muhabbetin
da gibi sebeplerine tercih etmek gibi bir divneliktir.
Madem muhabbetadavete zttr; ziya ve zulmet gibi
hakik itima edemezler. Hangisinin esbab galip ise, o
hakikatiyle kalbde bulunacak; onun zdd hakikatyla
olmayacak. Mesel, muhabbet hakikatiyle bulunsa, o vakit
adavet efkate, acmaya inklp eder. Ehl-i imana kar
vaziyet budur. Yahut adavet hakikatiyle kalbde bulunsa, o
vakit muhabbet, mmaat ve karmamak, zahiren dost
olmak sretine dner. Bu ise tecavz etmeyen ehl-i
dallete kar olabilir.
Evet, muhabbetin sebepleri, iman, slmiyet, cinsiyet ve
insaniyet gibi nuran, kuvvetli zincirler ve mnev
kalalardr. Adavetin sebepleri, ehl-i imana kar kk
talar gibi bir ksm husus sebeplerdir. yle ise, bir
Mslmana hakik adavet eden, o da gibi muhabbet
esbablarn istihfaf etmek hkmnde byk bir hatdr.
Elhasl: Muhabbet, uhuvvet, sevmek, slmiyetin
mizacdr, rabtasdr. Ehl-i adavet, mizac bozulmu bir
ocua benziyor ki, alamak ister; birey aryor ki onunla
alasn. Sinek kanad kadar ehemmiyetsiz birey,
alamasna bahane olur. Hem insafsz, bedbn bir adama
benzer ki, s-i zan mmkn olduka hsn- zan etmez. Bir
seyyie ile on haseneyi rter. Bu ise, seciye-i slmiye olan
insaf ve hsn- zan bunu reddeder.
BENC KELME: Meveret-i eriyeden aldm ders
budur: u zamanda bir adamn bir gnah, bir kalmyor.
Bazan byr, sirayet eder, yz olur. Birtek hasenebazan bir
kalmyor. Belki bazan binler dereceye terakki ediyor.
Bunun srr- hikmeti udur:
Hrriyet-i eriye ile meveret-i merua,
hakikmilliyetimizin hkimiyetini gsterdi. Hakik
milliyetimizin esas, ruhu ise slmiyettir. Ve Hilfet-i
Osmaniye ve Trk Ordusunun o milliyete bayraktarl
itibaryla, o slmiyet milliyetinin sade ve kalas
hkmnde Arap ve Trk hakik iki karde, o kala-i
kudsiyenin nbettarlardrlar.
te, bu kuds milliyetin rabtasyla, umum ehl-i slm
birtek airet hkmne geiyor. Airetin efrad gibi, slm
taifeleri de birbirine uhuvvet-i slmiye ile mrtebit ve
alkadar olur. Birbirine mnenlzum olsa maddeten
yardm eder. Gya btn slm taifeleri bir silsile-i
nuraniye ile birbirine baldr.
Nasl ki bir airetin bir ferdi bir cinayet ilese, o airetin
btn efrad, o airetin dman olan baka airetin
nazarnda mttehem olur. Gya her bir fert o cinayeti
ilemi gibi, o dman airet onlara dman olur. O tek
cinayet, binler cinayet hkmne geer. Eer o airetin bir
ferdi, o airetin mahiyetine temas eden medar- iftihar bir
iyilik yapsa, o airetin btn efrad onunla iftihar eder.
Gya her bir adam, airette o iyilii yapm gibi iftihar
eder.
te bu mezkr hakikat iindir ki, bu zamanda, hususan
krk-elli sene sonra, seyyie, fenalk ileyenin stnde
kalmaz. Belki milyonlar nfus-u slmiyenin hukuklarna
tecavz olur. Krk-elli sene sonra ok mislleri grlecek.
Ey bu szlerimi dinleyen bu Cami-i Emevdeki kardeler
ve krk-elli sene sonra lem-i slm camiindeki ihvn-
Mslimn! Biz zarar vermiyoruz, fakat menfaat vermeye
iktidarmz yok. Onun iin mazuruz diye byle zr beyan
etmeyiniz. Bu zrnz kabul deil. Tembelliiniz ve neme
lzm deyip almamanz ve ittihad- slm ile, milliyet-i
hakikiye-i slmiye ile gayrete gelmediiniz, sizler iin
gayet byk bir zarar ve bir hakszlktr.
te, seyyie byle binlere kt gibi, bu zamanda
haseneyani slmiyetin kudsiyetine temas eden iyilik
yalnz ileyene mnhasr kalmaz. Belki o hasene,
milyonlar ehl-i imana mnenfayda verebilir. Hayat-
mneviye ve maddyesinin rabtasna kuvvet verebilir.
Onun iin, neme lzm deyip kendini tembellik deine
atmak zaman deil!
Ey bu camideki kardelerim ve krk-elli sene sonraki
lem-i slm mescid-i kebirindeki ihvanlarm!
Zannetmeyiniz ki, ben bu ders makamna size nasihat
etmek iin ktm. Belki buraya ktm, sizden olan
hakkmz dv ediyoruz. Yani, kk taifelerin menfaati ve
saadet-i dnyeviyeleri ve uhreviyeleri, sizin gibi byk ve
muazzam taife olan Arap ve Trk gibi hkim stadlarla
baldr. Sizin tembelliiniz ve fturunuzla, biz bare
kk kardeleriniz olan slm taifeleri zarar gryoruz.
Hususan, ey muazzam ve byk ve tam intibaha gelmi
veya gelecek olan Araplar, en evvel buszlerle sizinle
konuuyorum. nk, bizim ve btn slm taifelerinin
stadlarmz ve imamlarmz ve slmiyetin mcahidleri
sizlerdiniz. Sonra muazzam Trk milleti o kuds vazifenize
tam yardm ettiler.
Onun iin tembellikle gnahnz byktr. Ve iyiliiniz
ve haseneniz de gayet byk ve ulvdir. Hususan krk-elli
sene sonra, Arap taifeleri, Cemahir-i Mtteka-i Amerika
gibi en ulv bir vaziyete girmeye, esarette kalan hkimiyet-i
slmiyeyi eski zaman gibi kre-i arzn nsfnda, belki
ekserisinde tesisine muvaffak olmanz rahmet-i lhiyeden
kuvvetle bekliyoruz. Bir kyamet abuk kopmazsa,
inaallah nesl-i ti grecek.
Sakn kardelerim, tevehhm, tahayyl etmeyiniz ki,
ben u szlerimle siyasetle itigal iin himmetinizi tahrik
ediyorum. H! Hakikat-i slmiye btn siystn
fevkindedir. Btn siyasetler ona hizmetkr olabilir. Hibir
siyasetin haddi deil ki, slmiyeti kendine let etsin.
Ben kusurlu fehmimle u zamanda, heyet-i itimaiye-i
slmiyeyi, ok ark ve dolaplar bulunan bir fabrika
sretinde tasavvur ediyorum. O fabrikann bir ark geri
kalsa, yahut bir arkada olan baka bir arka tecavz etse,
makinenin mihanikiyeti bozulur. Onun iin, ittihad-
slmn tam zaman gelmeye balyor. Birbirinizin ahs
kusurlarna bakmamak gerektir.
Bunu da teessf ve teellmle size beyan ediyorum ki:
Ecneblerin bir ksm, nasl kymettar malmz ve
vatanlarmz bizden aldlar, onun bedeline rk bir yat
verdiler. Aynen yle de, yksek ahlkmz ve yksek
ahlkmzdan kan ve hayat- itimaiyeye temas eden
seciyelerimizin bir ksmn da bizden aldlar, terakkilerine
medar ettiler. Ve onun yat olarak bize verdikleri, sehane
ahlk- seyyieleridir, sehane seciyeleridir.
Mesel, bizden aldklar seciye-i milliye ile, bir adam
onlarda der: Eer ben lsem milletim sa olsun. nk
milletimin iinde bir hayat- bakiyem var. te, bu
kelimeyi bizden almlar ve terakkiyatlarnda en metin
esas da budur. Bizden hrszlamlar. Bu kelime ise, din-i
haktan ve iman hakikatlerinden kar. O bizim, ehl-i
imann maldr. Hlbuki, ecneblerden iimize giren pis ve
fena seciye itibaryla bir hodgm adam bizde diyor: Ben
susuzluktan lsem, yamur hibir daha dnyaya gelmesin.
Eer ben grmezsem bir saadeti, dnya istedii gibi
bozulsun. te bu ahmakane kelime dinszlikten kyor,
hireti bilmemekten geliyor. Hariten iimize girmi,
zehirliyor.
Hem o ecneblerin bizden aldklar kr-i milliyetle, bir
ferdi, bir millet gibi kymet alyor. nk, bir adamn
kymeti himmeti nispetindedir. Kimin himmeti milleti ise,
o kimse tek bayla kk bir millettir. Bazlarmzdaki
dikkatsizlikten ve ecneblerin zararl seciyelerini
almamzdan, kuvvetli ve kuds slm milliyetimizle
beraber, herkes Nefs, nefs demekle ve milletin
menfaatini dnmemekle, menfaat-i ahsiyesini
dnmekle, bin adam, bir adam hkmne sukut eder.


Yani, kimin himmeti yalnz nefsi ise, o insan deil.
nk, insann ftrat medendir. Ebn-y cinsini
mlhazaya mecburdur. Hayat- itimaiye ile hayat-
ahsiyesi devam edebilir. Mesel, bir ekmei yese, ka
ellere muhta ve ona mukabil o elleri mnen ptn ve
giydii libasla ka fabrikayla alkadar olduunu kyas
ediniz. Hayvan gibi bir postla yaayamadndan, ebn-y
cinsiyle ftraten alkadar olduundan ve onlara mnev bir
yat vermeye mecbur bulunduundan, ftratyla
medeniyetperverdir. Menfaat-i ahsiyesine hasr- nazar
eden, insanlktan kar, msum olmayan cni bir hayvan
olur. Birey elinden gelmese, hakik zr olsa, o
mstesna...
ALTINCI KELME: Mslmanlarn hayat- itimaiye-i
slmiyedeki saadetlerinin anahtar, meveret-i eriyedir.
1
yet-i kerimesi, ry esas olarak
emrediyor.
1. Onlarn ynetimi, aralarnda yaptklar istiare iledir. r Sresi, 42:38.
Evet, nasl ki, nev-i beerdeki telhuk-u efkr unvan
altnda asrlar ve zamanlarn tarih vastasyla birbiriyle
mevereti, btn beeriyetin terakkiyat ve fnunun esas
olduu gibi, en byk kta olan Asyann en geri
kalmasnn bir sebebi, o r-y hakikiyeyi yapmamasdr.
Asyaktasnn ve istikbalinin keaf ve miftah rdr.
Yani, nasl fertler birbiriyle meveret eder; taifeler, ktalar
dahi o ry yapmalar lzmdr ki, yz, belki drt yz
milyon slmn ayaklarna konulmu eit eit
istibdatlarn kaytlarn, zincirlerini aacak, datacak,
meveret-i eriye ile ehamet ve efkat-i imaniyeden
tevelld eden hrriyet-i eriyedir ki, o hrriyet-i eriye,
db- eriye ile sslenip garp medeniyet-i sehanesindeki
seyyiat atmaktr.
mandan gelen hrriyet-i eriye iki esas emreder:



:
Yani,
man bunu iktiza ediyor ki, tahakkmve istibdat ile
bakasn tezlil etmemek ve zillete drmemek, ve
zlimlere tezelll etmemek...
Allaha hakikabd olan, bakalara abd olamaz.
Birbirinizi, Allahtan baka kendinize Rabyapmaynz.
Yani, Allah tanmayan, hereye, herkese nispetine gre bir
rububiyet tevehhm eder, bana musallat eder.
Evet, hrriyet-i eriyeCenb- Hakkn Rahmn, Rahm
tecellsiyle bir ihsandr ve imann bir hassasdr.



Yaasn sdk! lsn yeis! Muhabbet devam etsin! r
kuvvet bulsun! Btn levm ve itb ve nefret, hev hevese
tbi olanlara olsun. Selm ve selmet, hdya tbi olanlar
stne olsun. min.
Eer denilse: Neden rya bu kadar ehemmiyet
veriyorsun? Ve beerin, hususan Asyann, hususan
slmiyetin hayat ve terakkisi nasl o r ile olabilir?
Elcevap: Nurun Yirmi Birinci Lema-i hlsnda izah
edildii gibi, hakl r ihls ve tesand netice
verdiinden, elif, yz on bir olduu gibi, ihls ve
tesand- hakiki ile, adam, yz adam kadar millete
fayda verebilir. Ve on adamn hakik ihls ve tesand ve
meveretin srryla, bin adam kadar i grdklerini, ok
vukuat- tarihiye bize haber veriyor. Madem beerin
ihtiyacat hadsiz ve dmanlar nihayetsiz, ve kuvveti ve
sermayesi pek cz; hususan dinsizlikle canavarlam,
tahribat, muzr insanlarn oalmasyla, elbette ve
elbette, o hadsiz dmanlara ve o nihayetsiz hcetlere
kar, imandan gelen nokta-i istinad ve o nokta-i istimdad
ile beraber hayat- ahsiye-i insaniyesi dayand gibi,
hayat- itimaiyesi de yine imann hakaikinden gelen
r-y er ile yaayabilir, o dmanlar durdurur, o
hcetlerin teminine yol aar.
Arab Hutbe-i miyenin zeylinin ksa
bir tercmesi
(Tehisl-llet)
Hutbe-i miyenin Arab zeylinde, gayet ltif bir temsille
imandan gelen mnev ve krlmaz bir kahramanlk
gsteriyor. Bu meselemiz mnasebetiyle bir hlsasn
beyan ediyoruz:
Hrriyetin banda Sultan Readn Rumeliye seyahati
mnasebetiyle, vilyat- arkiye namna ben de refakat
ettim. imendiferimizde iki mektepli mtefennin arkadala
bir mbahase oldu. Benden sual ettiler ki: Hamiyet-i
diniye mi, yoksa hamiyet-i milliye mi daha kuvvetli, daha
lzm? O zaman dedim:
Biz Mslmanlar, indimizde ve yanmzda din ve
milliyet bizzat mttehiddir. tibar, zahir, rz bir ayrlk
var. Belki din, milliyetin hayat ve ruhudur. kisine
birbirinden ayr ve farkl bakld zaman, hamiyet-i diniye
avam ve havassa mil oluyor. Hamiyet-i milliye, yzden
birisine (yani, men-i ahsiyesini millete feda edene) has
kalr. yleyse, hukuk-u umumiye iinde hamiyet-i diniye
esas olmal. Hamiyet-i milliye, ona hdim ve kuvvet ve
kalas olmal. Hususan, biz arkllar, garpllar gibi deiliz.
imizde kalblere hkim hiss-i dindir. Kader-i ezel ekser
enbiyay arkta gndermesi iaret ediyor ki, yalnz hiss-i
din ark uyandrr, terakkiye sevk eder. Asr- Saadet ve
Tbin bunun bir burhan- katsidir.
Ey bu hamiyet-i diniye ve milliyeden hangisine daha
ziyade ehemmiyet vermek lzm geldiini soran bu
imendifer denilen medrese-i seyyarede ders arkadalarm!
Ve imdi, zamann imendiferinde istikbal tarafna bizimle
beraber giden btn mektepliler! Size de derim ki:
Hamiyet-i diniye ve slmiyet milliyeti, Trk ve Arap
iinde tamamyla mezc olmu ve kabil-i tefrik olamaz bir
hale gelmi. Hamiyet-i slmiye, en kuvvetli ve metin ve
Artan gelmi bir zincir-i nurandir. Krlmaz ve kopmaz bir
urvetl-vskadr. Tahrip edilmez, malp olmaz bir kuds
kaladr dediim vakit, o iki mnevver mektep
muallimleri bana dediler: Delilin nedir? Bu byk dvya
byk bir hccet ve gayet kuvvetli bir delil lzm. Delil
nedir?
Birden, imendiferimiz tnelden kt. Biz de bamz
kardk, pencereden baktk. Alt yana girmemi bir
ocuu imendiferin tam geecei yolun yannda durmu
grdk. O iki muallim arkadalarma dedim:
te bu ocuk, lisn- hliyle sualimize tam cevap
veriyor. Benim bedelime o msum ocuk bu seyyar
medresemizde stadmz olsun. te, lisn- hli bu gelecek
hakikati der:
Baknz, bu dabbetl-arz, dehetli hcum ve grlts
ve barmasyla ve tneldeliinden kp hcum ettii
dakikada, geecei yolda bir metreyaknlkta o ocuk
duruyor. O dabbetl-arz tehdidiyle ve
hcumununtahakkmyle bararak tehdit ediyor. Bana
rastgelenlerin vay haline!dedii halde, o msum, yolunda
duruyor. Mkemmel bir hrriyet ve harika bir cesaret
vekahramanlkla, be para onun tehdidine ehemmiyet
vermiyor. Budabbetl-arzn hcumunu istihfaf ediyor ve
kahramancklyla diyor: Ey imendifer! Sen rad ve gk
grlts gibi barmanla beni korkutamazsn. Sebat ve
metanetinin lisn- hliyle gya der: Ey imendifer, sen bir
nizamn esirisin. Senin gemin, senin dizginin, seni
gezdirenin elindedir. Senin bana tecavz etmen haddin
deil. Beni istibdadn altna alamazsn. Haydi yolunda git,
kumandannn izniyle yolundan ge.
te ey bu imendiferdeki arkadalarm ve elli sene
sonra fenlere alan kardelerim! Bu msum ocuun
yerinde Rstem-i rn ve Herkl- Yunan, o acip
kahramanlklaryla beraber, tayy- zaman ederek o ocuk
yerinde burada bulunduklarn farz ediniz. Onlarn
zamannda imendifer olmad iin, elbette imendiferin
bir intizamla hareket ettiine bir itikadlar olmayacak.
Birden bu tnel deliinden, banda ate, nefesi gk
grlts gibi, gzlerinde elektrik berkleri olduu halde,
birden kan imendiferin dehetli tehdit hcumuyla
Rstem ve Herkl tarafna komasna kar, o iki
kahraman ne kadar korkacaklar,ne kadar kaacaklar! O
harika cesaretleriyle bin metreden fazlakaacaklar. Baknz,
nasl bu dabbetl-arzn tehdidine karhrriyetleri,
cesaretleri mahvolur. Kamaktan baka are
bulamyorlar.nk onlar, onun kumandanna ve
intizamna itikad etmedikleri iin, mut bir merkep
zannetmiyorlar. Belki gayet mthi, paralayc vagon
cesametinde yirmi arslan arkasna takm bir nevi arslan
tevehhm ederler.
Ey kardelerim ve ey elli sene sonra bu szleri iiten
arkadalarm! te, alt yana girmeyen bu ocua o iki
kahramandan ziyade cesaret vehrriyet veren ve ok
mertebe onlarn fevkinde bir emniyet ve korkmamak
hletini veren, o msumun kalbinde hakikatin bir ekirdei
olan imendiferin intizamna ve dizgini bir kumandann
elinde bulunduuna ve cereyan bir intizam altnda ve
birisi onu kendi hesabyla gezdirmesine olan itikad ve
itminan ve imandr. Ve o iki kahraman gayet korkutan ve
vicdanlarn vehme esir eden, onlarn, onun kumandann
bilmemek ve intizamna inanmamak olan chilne
itikatszlklardr.
Bu temsilde, o msum ocuun imanndan gelen
kahramanlk gibi, bin senede slm taifelerinin birka
airetinin (Trk ve Trklemi milletin) kalbinde yerleen
iman ve itikad cihetiyle, r-yi zeminde yz mislinden
ziyade devletlere, milletlere kar imanndan gelen bir
kahramanlkla, slmiyet ve kemlt- mneviyenin
bayran Asya ve Afrikada ve yar Avrupada gezdiren ve
lsemehidim, ldrsem gaziyim deyip lm glerek
karlamakla beraber,dnyadaki mteselsil dman
hadisatlara kadar beerin kll istidadna kar da
dmanlk vaziyetini alan o dehetli imendiferlerin
tehditlerine kar imann kahramanlyla mukabele edip
korkmayan; kaza ve kader-i lhiyeye kar imann
teslimiyetiyle korkmak, dehet almak yerinde, hikmet ve
ibret ve bir nevi saadet-i dnyeviyeyi kazanan, bata Trk
ve Arap taifeleri ve btn Mslman kabileleri, o msum
ocuk gibi fevkalde bir mnev kahramanlk gsterdikleri
gsteriyor ki, istikbalin hkim-i mutlak, hirette olduu
gibi, dnyada da slmiyet milliyetidir.
O iki temsilde, o iki acip kahramann pek acip korku ve
tellarna ve elemlerine sebep, onlarn adem-i itikadlar
ve cehaletleri ve dalletleri olduu gibi; Risale-i Nurun
yzer hccetlerle ispat ettii bir hakikati ki, bu risalenin
mukaddemesinde bir iki misli sylenmi, mesele udur ki:
Kfrve dallet, btn kinat ehl-i dallete binler
mthi dmanlar taifeleri ve silsileleri gsteriyor. Kr
kuvvet, serseri tesadf, sar tabiat elleriyle, manzume-i
emsiyeden tut, ta kalbdeki verem mikroplarna kadar
binler taife dmanlar bare beere hcum ettiklerini ve
insann cmi mahiyeti ve kll istidadat ve hadsiz
ihtiyacat ve nihayetsiz arzularna kar mtemadiyen
korku, elem, dehet ve tel vermesiyle, kfr ve dallet
bir cehennem zakkumu olduunu ve bu dnyada da
sahibini bir cehennem iine koyduunu; din ve imandan
hari binler fen ve terakkiyat- beeriye o Rstem ve
Herkln kahramanlklar gibi be para fayda vermediini,
yalnz iptal-i his nevinden muvakkaten o elm korkular
hissetmemek iin sefahet ve sarholukla rnga ediyor.
te, iman ve kfrn muvazenesi hirette Cennet ve
Cehennem gibi meyveleri ve neticeleri verdii gibi,
dnyada da iman bir mnev cenneti temin ve lm bir
terhis tezkeresine evirmesini, ve kfr dnyada dahi bir
mnev cehennem ve hakik saadet-i beeriyeyi
mahvetmesi ve lm bir idam- ebed mahiyetine
getirmesini kat bir his ve uhuda istinad eden Risale-i
Nurun yzer hccetlerine havale edip ksa kesiyoruz.
Bu temsilin hakikatini grmek isterseniz, banz
kaldrnz, bu kinata baknz. Ne kadar imendifer misilli
balon, otomobil, tayyare, berriye ve bahriye gemiler,
karada, denizde havada kudret-i Ezeliyenin nizam ve
hikmetle halk ettii yldzlarn krelerine ve
kinatecramna ve hdisatn silsilelerine ve mteselsil
vakatlarna baknz.
Hem lem-i ehadette ve cisman kinatta bunlarn
vcudu gibi, lem-i ruhan ve mneviyatta kudret-i
ezeliyenin daha acip mteselsil nazreleri var olduunu,
akl bulunan tasdik eder, gz bulunan ounu grebilir.
te, kinatiinde madd ve mnev btn bu silsileler,
imansz ehl-i dallete hcum ediyor, tehdit ediyor, korku
veriyor, kuvve-i mneviyesini zr zeber ediyor. Ehl-i
imana deil tehdit ve korkutmak, belki sevin ve saadet,
nsiyet ve mit ve kuvvet veriyor. nk ehl-i iman, iman
ile gryor ki, o hadsiz silsileleri, madd ve mnev
imendiferleri, seyyar kinatlar mkemmel intizam ve
hikmet dairesinde birer vazifeye sevk eden bir Sni-i
Hakm onlar altryor. Zerre miktar vazifelerinde
armyorlar, birbirine tecavz edemiyorlar. Ve kinattaki
kemlt- sanata ve tecelliyat- cemliyeye mazhar
olduklarn grp kuvve-i mneviyeyi tamamyla eline
verip, saadet-i ebediyenin bir nmunesini iman gsteriyor.
te, ehl-i dalletin imanszlktan gelen dehetli
elemlerine ve korkularna kar hibirey, hibir fen, hibir
terakkiyat- beeriye buna kar bir tesell veremez, kuvve-i
mneviyeyi temin edemez. Cesareti zr zeber olur. Fakat
muvakkat gaet perde eker, aldatr.
Ehl-i iman, iman cihetiyle deil korkmak ve kuvve-i
mneviyesi krlmak, belki o temsildeki msum ocuk gibi,
fevkalde bir kuvvet-i mneviye ve bir metanetle ve
imandaki hakikatle onlara bakyor. Bir Sni-i Hakmin
hikmet dairesinde tedbir ve iradesini mahede eder,
evham ve korkulardan kurtulur. Sni-i Hakmin emri ve
izni olmadan bu seyyar kinatlar hareket edemezler,
iliemezler deyip anlar. Keml-i emniyetle, hayat-
dnyeviyesinde de derecesine gre saadete mazhar olur.
Kimin kalbinde imandan ve din-i haktan gelen bu hakikat
ekirdei vicdannda bulunmazsa ve nokta-i istinad
olmazsa, bilbedahe, temsildeki Rstem ve Herkln
cesaretleri ve kahramanlklar krld gibi, onun cesareti
ve kuvve-i mneviyesi muzmahil olur ve vicdan tefesh
eder. Ve kinatn hadisatna esir olur. Hereye kar korkak
bir dilenci hkmne der. mann bu srr- hakikatini ve
dalletin de bu dehetli ekavet-i dnyeviyesini Risale-i
Nur yzer kat hccetlerle ispat ettiine binaen, bu pek
uzun hakikati ksa kesiyoruz.
Acaba en ziyade kuvve-i mneviyeye ve teselliye ve
metanete ihtiyacn hissetmi bu asrdaki beer, bu
zamanda o kuvve-i mneviyeyi ve tesellyi ve saadeti
temin eden ve slmiyet ve imandaki nokta-i istinad olan
hakaik-i imaniyeyi brakp, garpllamak unvanyla,
slmiyet milliyetinden istifade yerine, btn btn kuvve-i
mneviyeyi krp ve teselliyi mahveden ve metanetini
kran dallet ve sefahete ve yalanc politika ve siyasete
dayanmak, ne kadar maslahat- beeriyeden ve menfaat-i
insaniyeden uzak bir hareket olduunu, pek yakn bir
zamanda intibaha gelmi, bata slm olarak, beer
hissedecek. Dnyann mr kalmsa Kurnn hakaikine
yapacak.
te, sabk temsil gibi, eski zamanda, Hrriyetin banda
baz dindar mebuslar, Eski Saide dediler:
Sen her cihette siyaseti, dine, eriata let ediyorsun ve
dine hizmetkr yapyorsun ve yalnz eriathesabna
hrriyeti kabul ediyorsun. Ve merutiyeti de meruiyet
sretinde beeniyorsun. Demek, hrriyet ve merutiyet
eriatsz olamaz. Bunun iin seni de eriat isteriz
diyenlerin iine Otuz Bir Martta dahil ettiler.
Eski Said onlara demi ki:
Evet, millet-i slmiyenin sebeb-i saadeti yalnz ve
yalnz hakaik-i slmiye ile olabilir. Ve hayat- itimayesi ve
saadet-i dnyeviyesi eriat- slmiye ile olabilir. Yoksa
adalet mahvolur. Emniyet zr zeber olur. Ahlkszlk, pis
hasletler galebe eder. yalanclarn, dalkavuklarn elinde
kalr. Size bu hakikati ispat edecek binler hccetten bir
kk nmune olarak, bu hikyeyi nazar- dikkatinize
gsteriyorum:
Bir zaman bir adam, bir sahrda, bedevler iinde ehl-i
hakikat bir ztn evine misar olur. Bakyor ki, onlar
mallarnn muhafazasna ehemmiyet vermiyorlar. Hatta ev
sahibi, evinin kesinde paralar oralarda akta brakm.
Misarhane sahibine dedi:
Hrszlktan korkmuyor musunuz, byle malnz
keye atmsnz?
Hane sahibi dedi: Bizde hrszlk olmaz. Misar dedi:
Biz paralarmz kasalarmza koyduumuz ve
kilitlediimiz halde ok defalar hrszlk oluyor.
Hane sahibi demi: Biz emr-i lh namna ve adlet-i
eriye hesabna hrszn elini kesiyoruz.
Misar dedi: yleyse ounuzun bir eli olmamak lzm
gelir.
Hane sahibi dedi: Ben elli yana girdim, btn
mrmde bir tek el kesildiini grdm.
Misar taaccp etti, dedi ki: Memleketimizde hergn
elli adam hrszlkettikleri iin hapse sokuyoruz. Sizin
buradaki adaletinizin yzde birikadar tesiri olmuyor.
Hane sahibi dedi: Siz byk bir hakikatten ve acip ve
kuvvetli bir srdan gaet etmisiniz, terk etmisiniz. Onun
iin adaletin hakikatini kaybediyorsunuz. Maslahat-
beeriye yerine adalet perdesi altnda garazlar, zlimne ve
tarafgirne cereyanlar mdahale eder, hkmlerin tesirini
krar. O hakikatin srr budur:
Bizde bir hrsz elini bakasnn malna uzatt
dakikada hadd-i ernin icrasn tahattur eder. Ar-
lhden nzil olan emir hatrna gelir. mnn hassasyla,
kalbin kulayla, kelm- ezelden gelen ve hrsz elinin
idamna hkmeden
1

yetini hissedip iitir gibi iman ve itikad heyecana
ve hissiyat- ulviyesi harekete gelir. Ruhun etrafndan,
vicdann derin yerlerinden, o sirkat meyelnna hcum gibi
bir hlet-i ruhiye hsl olur. Nes ve hevesten gelen
meyeln paralanr, ekilir. Git gide, o meyeln btn
btn kesilir. nk, yalnz vehim ve kir deil, belki
mnev kuvveleri (akl, kalb ve vicdan) birden o hisse, o
hevese, hcum eder. Hadd-i eryi tahattur ile ulv zecr ve
vicdan bir yasak o hissin karsna kar, susturur.
1. Hrsz erkein ve hrsz kadnn elini kesin. Mide Sresi, 5:38.
Evet, iman, kalbde, kafada daim bir mnev yasak
braktndan, fena meyelnlar histen, nesten ktka
yasaktr der, tard eder, karr.
Evet, insann illeri kalbin, hissin temayltndan kar.
O temaylt, ruhun ihtisasatndan ve ihtiyacatndan gelir.
Ruh ise, iman nuru ile harekete gelir. Hayr ise yapar, er
ise kendini ekmeye alr. Daha kr hisler onu yanl yola
sevk edip malp etmez.
Elhasl: Had ve ceza, emr-i lh ve adalet-i Rabbaniye
namna icra edildii vakit, hem ruh, hem akl, hem vicdan,
hem insaniyetin mahiyetindeki ltifeleri mteessir ve
alkadar olurlar. te bu mn iindir ki, elli senede bir
ceza, sizin hergn mteaddit hapsinizden ziyade bize fayda
veriyor. Sizin adalet nam altndaki cezalarnz, yalnz
vehminizi mteessir eder. nk biriniz hrszla niyet
ettii vakit, millet, vatan maslahat ve menfaati hesabna
cezaya arplmak vehmi gelir. Yahut insanlar eer bilseler
ona fena nazarla bakarlar. Eer aleyhinde tebeyyn etse,
hkmet de onu hapsetmek ihtimali hatrna geliyor. O
vakit yalnz kuvve-i vhimesi cz bir teessr hisseder.
Hlbuki nes ve hissinden kanhususan ihtiyac da
varsakuvvetli bir meyeln galebe eder. Daha o fenalktan
vazgemek iin o cezanz fayda vermiyor. Hem de emr-i
lh ile olmadndan, o cezalar da adalet deil. Abdestsiz,
kblesiz namaz klmak gibi battal olur, bozulur. Demek,
hakik adalet ve tesirli ceza odur ki, Allahn emri namyla
olsun. Yoksa tesiri yzden bire iner.
te bu czsirkat meselesine sair kll ve mull
ahkm- lhiye kyas edilsin. Ta anlalsn ki, saadet-i
beeriye dnyada adaletle olabilir. Adalet ise, dorudan
doruya Kurnn gsterdii yol ile olabilir.
Hikyenin hlsas bitti.
Eer beer abuk akln bana alp adalet-i lhiye
namna ve hakaik-i slmiye dairesinde mahkemeler
amazsa, madd ve mnev kyametler balarna kopacak,
anarilere, Yecc ve Mecclere teslim-i silh edecekler
diye kalbe ihtar edildi.
te bu hikyeyi o zamandaki baz dindar mebuslara
Eski Said sylemi. Ve iki defa tab edilen Arab Hutbe-i
miyenin zeylinde krk be sene evvel yazlm.
HAYE-1
imdi bu hikye ile evvelki temsil, o zamandan ziyade
tam bu zamann dersi olmasndan, ber-y malmathakik
dindar mebuslarn nazarna medar- ibret iin
gsteriyoruz.
Said Nurs
Haiye-1 Hutbe-i miyenamnda matbu Arab risaleyi, Arab bilmediimiz iin
stadmzdan rica ettik ki, bize bir-iki gn ders ver. Birka gn zarfnda
syledii dersin takririni kaleme aldk. stadmz dersi verdii vakit, baz
cmlelerini zihnimizde tam yerletirmek iin tekrar ederdi. hirdeki temsil ve
hikyeyi izahl bulduumuzdan, en evvel onlar niversitelilerin ve dindar
mebuslarn nazarlarna gstermemizin sebebi: stadmz derse balad vakit
Eski zamanda imendiferde mektepli o iki muallim yerine sizleri; ve bana
eriat hakkndaki sual soran krk be sene evvelki mebuslar yerine, imdiki
hakik dindar mebuslar kabul ve tasavvur edip ylece konuuyorum dedii
iin, biz de ehl-i maarif ve dindar mebuslara, ber-y mlmat bu dersimizi
gsteriyoruz. Sonra isterlerse Hutbe-i miyeden btn dersimizi gstereceiz.
Mnasip grlse neir de edeceiz. lem-i slmdaki siyaset-i slmiyeye dair
stadmzdan bir ders almak isterdik. Hlbuki otuz be seneden beri siyaseti
terk ettiinden Eski Saidin siyaset-i slmiyeye temas eden bu Hutbe-i miye
tercmesi Eski Said hesabna bir derstir.
Tahir, Zbeyir, Bayram, Ceyln, Sungur, Abdullah, Ziya, Sadk, Salih, Hsn, Hamza
Hutbe-i miyenin Zeylinin
Zeyli
Krk iki sene evvel
1
Din Ceridelerde neredilen Saidin
makalesidir.
Yaasn eriat- Garr
26 ubat 1324 (11 Mart 1909)
Din Ceride, no. 73
Ey Meb'usan! Uzunluu ile beraber gayet mcez bir tek
cmle syleyeceim. Dikkat ediniz, zira itnbnda caz var.
yle ki:
Cumhuriyetve demokrat mnsndaki merutiyet ve
kanun-u esas denilen adalet ve meveret ve kanunda
cem-i kuvvet, bu unvan ile beraber, asl mlik-i hakik ve
sahib-i unvan- muhteem olan (1), ve messir ve adlet-i
mahzy mutazammn bulunan (2), ve nokta-i istinadmz
temin eden (3), ve merutiyeti ve cumhuriyeti bir esas-
metine istinad ettiren (4), ve evham ve kk sahibini
varta-i hayretten kurtaran (5), ve istikbal ve hiretimizi
tekeffl eden (6), ve mena-i umumiye olan hukukullah
izinsiz tasarruftan sizi tahlis eden (7), ve hayat-
milliyemizi muhafaza eden (8), ve umum ezhan
manyetizmalandran (9), ve ecanibe kar metanetimizi ve
kemlimizi ve mevcudiyetimizi gsteren (10), ve sizi
muahaze-i dnyeviye ve uhreviyeden kurtaran (11), ve
maksat ve neticede ittihd- umumyi tesis eden (12), ve o
ittihadn ruhu olan efkr- mmeyi tevlid eden (13), ve
rk mesvi-i medeniyeti hudud-u hrriyet ve
medeniyetimize girmekten yasak eden (14), ve bizi Avrupa
dilenciliinden kurtaran (15), ve geri kaldmz uzun
mesafe-i terakkiyi srr- i'cza binaen, bir zaman- kasrda
tayyettiren (16), ve Arap ve Turan ve ran ve Smileri, yani
beraber olanlar tevhid ederek az zaman iinde bize bir
byk kymet verdiren (17), ve ahs- mnev-i hkmeti
Mslman gsteren (18), ve kanun-u esasnin ruhunu ve
on birinci maddeyi muhafaza ile sizi hns- yeminden
kurtaran (19), ve Avrupa'nn eski zann- fasidlerini tekzip
eden (20), Muhammed Aleyhissalt Vesselmn htem'l-
Enbiya ve eriatnn ebed olduunu tasdik ettiren (21), ve
muharrib-i medeniyet olan ve anarilie yol aan dinsizlie
kar set eken (22), ve zulmet-i tebyn- efkr ve
teettt- ry safha-i nuransi ile ortadan kaldran (23),
ve umum ulema ve vizleri ittihad ve saadet-i millete ve
icraat- hkmeti, meruta-i meruaya hdim eden (24), ve
adalet-i mahzs merhametli olduundan ansr- gayr-
mslimeyi daha ziyade telif ve rapt eden (25), ve en cebn
ve mi adam en cesur ve en has adam gibi hiss-i hakik-i
terakki ile ve fedakrlk ve hubb-u vatanla mtehassis
eden (26), ve hdim-i medeniyet olan sefahet ve israfattan
ve havayic-i gayr- zaruriyeden bizi hals eden (27), ve
muhafaza-i hiretle beraber imr- dnya etmekle sa'ye
neat veren (28), ve hayat- medeniye olan ahlk- hasene
ve hissiyat- ulviyenin dsturlarn reten (29), ve her
birinizi, ey meb'uslar, elli bin kiinin takazasn, yani
haklarn sizden dv etmelerini hakknzda tebrie eden
(30), ve sizi icma- mmete kk bir misl-i
merugsteren (31), ve hsn- niyete binaen mlinizi
ibadet gibi ettiren (32), ve yz milyon Mslmann
hayat- mneviyesine suikast ve cinayetten sizi tahlis eden
(33), ol Kur'n- mukaddesin dsturlar unvanyla
gsterseniz ve hkmlerinize me'haz edinseniz ve
dsturlarn tatbik etseniz, acaba bu kadar fevaid ile
beraber ne gibi birey kaybedeceksiniz? Vesselm
Yaasn Kur'n'n Kanun-u Esasleri!
Said Nurs
1. Bu tarih 1951 senesine aittir.
Yaasn eriat- Ahmed
(Aleyhissalt Vesselm)
5 Mart 1325 (18 Mart 1909)
Din Ceride, no. 77
eriat- garr, kelm- ezelden geldiinden, ebede
gidecektir. Nefs-i emmarenin istibdad- rezilesinden
selmetimiz, slmiyete istinad iledir. O habll-metine
temessk iledir. Ve hakl hrriyetten hakkyla istifade
etmek, imandan istimdad iledir. Zira, Sni-i leme
hakkyla abd ve hizmetkr olann, halka ubudiyete tenezzl
etmemesi gerektir. Herkes kendi leminde bir kumandan
olduundan, lem-i asgarnda cihad- ekber ile mkelleftir.
Ve ahlk- Ahmediye (aleyhissalt vesselm) ile tahallk
ve snnet-i Nebeviyeyi ihy ile muvazzaftr.
Ey evliya-i umr! Tevk isterseniz, kavnin-i detullaha
tevk-i hareket ediniz. Yoksa tevksizlik ile cevab- red
alacaksnz. Zira, mruf umum enbiyann memlik-i
slmiye ve Osmaniyeden zuhuru, kader-i lhnin bir
iaret ve remzidir ki; bu memleket insanlarnn makine-i
tekemmltnn buhar diyanettir. Ve bu Asya ve Afrika
tarlasnn ve Rumeli bostannn iekleri ziya-y slmiyet
ile nevnem bulacaktr.
Dnya iin din feda olunmaz. Gebermi istibdad
muhafaza iin, vaktiyle mesil-i eriat rvet verilirdi.
Dinin meseleleri terk ve feda edilmesinden, zarardan
baka ne faydas grld? Milletin kalb hastal zaaf-
diyanettir. Bunu takviye ile shhat bulabilir.
Bizim cemaatmizin merebi, muhabbete muhabbet ve
husumete husumettir. Yani, beynel-slm muhabbete
imdat; ve husumet askerini bozmaktr.
Mesleimiz ise, ahlk- Ahmediye(aleyhissalt
vesselm) ile tahallk ve snnet-i Peygamberyi ihy
etmektir. Ve rehberimiz eriat- garr ve klncmz da
berahin-i kta ve maksadmz il-y kelimetullahtr.
Cemaatimize her bir mmin mnen mntesiptir. Sreten
intisap ise, Snnet-i Nebeviyeyi kendi leminde ihyaya
azm-i kat iledir. En evvel mrid-i umum ulema ve
meyih ve talebeyi, eriat namna ittihada dvet ederiz.
Said Nurs
htar- mahsus
Gazeteci denilen huteba-i umumiki kyas- fsidle
milleti batakla drtmtr.
Birincisi: Vilyt, stanbula kyas ederek... Hlbuki
elifby okumayan ocuklara felsefe dersi verilse sath olur.
kincisi: stanbulu Avrupaya kyas etmiler. Hlbuki,
bir erkek, kadnn kametinden istihsanettii libas giyinse
maskara ve rezil olur.
Said Nurs
Hakikat
26 ubat 1324 (Mart 1909)
Din Ceride, No. 70
Biz kl beldan cemiyet-i Muhammedde (a.s.m.)
dhiliz. Cihet'l-vahdet-i ittihadmz tevhiddir. Peymn ve
yeminimiz imandr. Madem ki muvahhidiz, mttehidiz. Her
bir m'min i'l-y kelimetullah ile mkelleftir. Bu zamanda
en byk sebebi maddeten terakki etmektir. Zira, ecnebler
fnun ve sanayi silhyla bizi istibdad- mnevleri altnda
eziyorlar. Biz de, fen ve san'at silhyla i'l-y
kelimetullahn en mthi dman olan cehil ve fakr ve
ihtilf- efkrla cihad edeceiz.
Amma cihad- haricyi eriat- garrnn berahin-i
ktasnn elmas klnlarna havale edeceiz. Zira
medenlere galebe almak ikna iledir, sz anlamayan
vahiler gibi icbar ile deildir. Biz muhabbet fedaileriyiz;
husumete vaktimiz yoktur. Cumhuriyet ki,
HAYE-1
adalet ve
meveret ve kanunda inhisar- kuvvetten ibarettir. On
asr evvel eriat- garr teesss ettiinden, ahkmda
Avrupa'ya dilencilik etmek, din-i slma byk bir
cinayettir. Ve imale mteveccihen namaz klmak gibidir.
Kuvvet kanunda olmal. Yoksa, istibdat tevzi olunmu olur.
1
hkim ve mir-i vicdan
olmal. O da mrifet-i tam ve medeniyet-i mm veyahut
din-i slm namyla olmal. Yoksa istibdat daima
hkmferm olacaktr.
Haiye-1 O zaman Merutiyet; imdi o kelime yerine Cumhuriyetkonulmu.
1. phesiz ki Allah, mutlak kuvvet ve kudret sahibidir.
ttifak hddadr, hevda ve heveste deil.
nsanlar hr oldular, ama yine abdullahtrlar. Herey hr
oldu; eriatda hrdr, merutiyet de. Mesail-i eriat rvet
vermeyeceiz. Bakasnn kusuru insann kusuruna senet
ve zr olamaz.
Yeis, mni-i herkemldir. "Neme lzm, bakas
dnsn!" istibdadn yadigrdr. Bu cmlelerin mabeynini
raptedecek olan mukaddemat, Trke bilmediim iin
mtalinin kirlerine havale ediyorum.
Said Nurs
Sad-y Hakikat
27 Mart 1909
Tark-i Muhammed (aleyhissalt vesselm) phe ve
hileden mnezzeh olduundan, phe ve hileyi m eden
gizlemekten de mstanidir. Hem o derece azm ve geni
ve muhit bir hakikat, bahusus bu zaman ehline kar hibir
cihetle saklanmaz. Bahr-i umman nasl bir destide
saklanacak?
Tekraren sylyorum ki: ttihad- slmhakikatinde olan
ttihad- Muhammednin (aleyhissalt vesselm) cihet-i
vahdeti tevhid-i lhdir. Peymn ve yemini de imandr.
Encmen ve cemiyetleri, mesacid ve medaris ve zevydr.
Mntesibni, umum m'minlerdir. Nizamnamesi, Snen-i
Ahmediyedir (aleyhissalt vesselm). Kanunu, evmir ve
nevh-i er'iyedir. Bu ittihad, detten deil, ibadettir.
hf ve havf riyadandr. Farzda riya yoktur. Bu zamann
en byk farz vazifesi ittihad- slmdr. ttihadn hedef ve
maksad, o kadar uzun, mnaib ve muhit ve merakiz ve
meabid-i slmiyeyi birbirine rapt ettiren bir silsile-i
nuranyi ihtizaza getirmekle, onunla merbut olanlar ikaz
ve tark-i terakkiye bir hhi ve emr-i vicdan ile sevk
etmektir.
Bu ittihadn merebi muhabbettir. Husumeti ise, cehalet
ve zaruret ve nifakadr. Gayr- mslimler emin olsunlar ki,
bu ittihadmz, bu sfata hcumdur. Gayr- mslime
kar hareketimiz ikndr. Zira onlar meden biliriz. Ve
slmiyeti mahbup ve ulv gstermektir. Zira onlar munsif
zannediyoruz. Lubaliler iyi bilsinler ki, dinsizlikle
kendilerini hibir ecnebye sevdiremezler. Zira
mesleksizliklerini gstermi olurlar. Mesleksizlik, anarilik
sevilmez. Ve bu ittihada tahkik ile dahil olanlar, onlar
taklit edip kmazlar. ttihad- Muhammed (aleyhissalt
vesselm) olan ttihad- slmn efkr ve meslek ve
hakikatini efkr- umumiyeye arz ederiz. Kimin bir itiraz
varsa etsin, cevaba hazrz.
1


1. Cihann btn arslanlarnn balandklar bir zinciri hilekr bir tilkinin
koparmasna imkn var mdr?
Nerettiim hriste-i makasddan terk ettiim bir
fkradr. yle ki:
Zahirenhariten cereyan eden maarif-i cedidenin bir
mecrs da bir ksm ehl-i medrese olmal. Ta gll gtan
tasaf etsin.
Zira, bulanklyla baka mecrdan taaffn ile gelmi.
Ve atlet bataklndan ne'et ve istibdat smumu ile
teneffs eden ve zulm tazyikiyle ezilen efkra bu
mteafn su, baz aks'l-mel yaptndan, misfat- eriat
ile szdrmek zarurdir. Bu da ehl-i medresenin d-u
himmetine muhavveldir.
(Vesselm al meni't-tebea'l-hd)
Said Nurs
Reddl-Evham
(31 Mart 1909)
ttihad- Muhammed (aleyhissalt vesselm)
cemaatine isnad ettikleri dokuz evham- fsideyi
reddedeceim.
Birinci vehim: Byle nazik bir zamanda din meselesini
ortaya atmak mnasip grlmyor.
Elcevap: Biz dini severiz. Dnyay da yine din iin
severiz.
1

1. Dinsiz dnyada hayr yoktur.
Saniyen: Madem ki Merutiyette hkimiyet millettedir.
Mevcudiyet-i milleti gstermek lzmdr. Milletimiz de
yalnz slmiyettir. Zira Arap, Trk, Krt, Arnavut, erkez
ve Lzlarn en kuvvetli ve hakikatli revbt ve milliyetleri
slmiyetten baka birey deildir. Nasl ki az ihmal ile
tevif-i mlk temelleri atlmakta ve on asr evvel
lm olan asabiyet-i cahiliyeyi ihy ile tne ikaz
olunmaktadr. Ve oldu grdk...
kinci vehim: Bu unvan, tahsisiyle, mntesip olmayanlar
vehim ve tela dryor.
Elcevap: Evvel de sylemitim. Ya mtala olunmam
veya s-i tefehhme uram olduundan, tekrarna
mecbur oldum. yle ki:
ttihad- slm olan ttihad- Muhammed (aleyhissalt
vesselm) dediimiz vakit, umum mminlerin
mabeyninde bilkuvve veya bilil sabit olan ittihad murattr.
Yoksa, stanbul ve Anadoludaki cemaat murad deildir.
Amma bir katre su da, sudur. Bu unvandan tahsis kmaz.
Tarif-i hakiksi yledir:
Esas temeli, arktan garba, cenuptan imale mmted ve
merkezi Haremeyn-i erifeyn ve cihet-i vahdeti tevhid-i
lh; peyman ve yemini iman; nizamnamesi, snnet-i
Ahmediye(aleyhissalt vesselm); kanunnamesi, evmir
ve nevh-i eriye; kulp ve encmenleri, umum medris,
mescid ve zevy; o cemaatin ilelebed ve muhalled
nair-i efkr, umum ktb- slmiye ve her vakit nir-i
efkr bata Kurn ve tefsirleri (ve bu zamanda bir tefsiri,
Risale-i Nur) ve il-y kelimetullah hedef ve maksat eden
umum din ve mstakim ceraiddir. Mntesibni, umum
mminlerdir. Reisi de Fahr-i lemdir (aleyhissalt
vesselm).
imdi istediimiz nokta, mminlerin tevecchleri ve
teyakkuzlardr. Tevecch- umumnin tesiri inkr edilmez.
ttihadn hede ve maksad il-y kelimetullah ve meslei
de kendi nefsiyle cihd- ekber ve bakalarn da iraddr.
Bu mbarek heyetin yzde doksan dokuz himmeti siyaset
deildir. Siyasetin gayr olan hsn- ahlk ve istikamet ve
saire gibi makasd- meruaya masruftur. Zira bu vazifeye
mteveccih olan cemiyetler pek az, kymet ve ehemmiyeti
ise pek oktur. Ancak yzde biri, siyasiyynu irad tarkiyle
siyasete taallk edecektir. Klnlar, berhin-i katiyedir.
Merepleri de muhabbet olduu gibi beynel-mminn
uhuvvet ekirdeinde mndemi olan muhabbete ecere-i
tba gibi nevnem vermektir.

Beinci vehim: Ecneblerin bundan tevahhu etmek

ihtimali var.
Elcevap: Bu ihtimale ihtimal verenler mtevahhitir. Zira
merkez-i taassuplarnda slmiyetin ulviyetine dair
konferanslarla
HAYE-1
takdis etmeleri bu ihtimali reddeder.
Hem de dmanlarmz onlar deil; asl bizi bu kadar
drp il-y kelimetullaha mni olan ve cehalet neticesi
olan muhalefet-i eriattr. Ve zaruret ve onun semeresi olan
s-i ahlk ve harekettir ve ihtilf ve onun mahsul olan
araz ve nifaktr ki, ittihadmz bu insafsz dmana
hcumdur.
Haiye-1 Bismarckve Mister Carlyle gibilerin malm beyanatlarna iaret eder.
Amma ecneblerin vahi olduklar kurun-u vustada,
slmiyet vahete kar husumet ve taassuba mecbur
olduu halde adalet ve itidalini muhafaza etmi. Hibir
vakit engizisyon gibi etmemi. Ve zaman- medeniyette
ecnebler meden ve kuvvetli olduklarndan, zararl olan
husumet ve taassup zil olmutur. Zira din nokta-i
nazarndan medenlere galebe almak ikna iledir, icbar ile
deildir. Ve slmiyeti, mahbup ve ulv olduunu,
evmirine imtisalen ef al ve ahlk ile gstermek iledir.
cbar ve husumet, vahilerin vahetine kardr.
Altnc vehim: Bazlar, Snnet-i Nebeviyeyi hedef-i
maksat eden ittihad- slm, Hrriyeti tehdit eder ve
levzm- medeniyeye mndir diyorlar.
Elcevap: Asl mmin hakkyla hrdr. Sni-i leme
abdve hizmetkr olan, halka tezellle tenezzl etmemek
gerektir. Demek, ne kadar imana kuvvet verilse, hrriyet
de o kadar kuvvet bulur.
Amma hrriyet-i mutlakise, vahet-i mutlakadr, belki
hayvanlktr. Tahdid-i hrriyet dahi insaniyet nokta-i
nazarndan zarurdir.

Salisen: Baz seh ve lubaliler hr yaamak

istemediklerinden, nefs-i emmarenin esaret-i rezilesi altna
girmek istiyorlar.
Elhasl: eriat dairesinden hari olan hrriyet, ya istibdat
veya esaret-i nes veya canavarcasna hayvanlk veya
vahettir. Byle lubaliler ve zndklar iyi bilsinler ki,
dinsizlikle ve sefahetle sahib-i vicdan hibir ecnebye
kendilerini sevdiremezler ve benzetemezler. Zira mesleksiz
ve seh sevilmez. Ve bir kadna yakr, istihsan ettii
libas, erkek giyse maskara olur.
Yedinci vehim: ttihad- slm cemaati, sair cemiyet-i
diniye ile akkul-sdr. Rekabet ve mnaferat inta eder.
Elcevap: Evvel umur-u uhreviyede haset ve mzahamet
ve mnakaa olmadndan, bu cemiyetlerden hangisi
mnakaaya, rekabete kalksa, ibadette riya ve nifak
etmi gibidir.
Saniyen: Muhabbet-i din saikasyla teekkl eden
cemaatlerin iki artla umumunu tebrik ve onlarla ittihad
ederiz.
Birinci art: Hrriyet-i eriyeyi ve syii muhafaza
etmektir.
kinci art: Muhabbetzerinde hareket etmek, baka
cemiyete leke srmekle kendisine kymet vermeye
almamak; birinde hat bulunsa, mfti-i mmet olan
cemiyet-i ulemya havale etmektir.
Salisen: l-y kelimetullah hedef-i maksat eden
cemaat, hibir garaza vasta olamaz. sterse de muvaffak
olamaz. Zira nifaktr. Hakkn hatr lidir, hibireye feda
olunmaz. Nasl Sreyya yldzlar sprge olur veya zm
salkm gibi yenilir? ems-i hakikate pf, f eden,
divaneliini iln eder.
Ey din cerideler! Maksadmz, din cemaatlar maksatta
ittihad etmelidirler. Mesalikte ve mereplerde ittihad
mmkn olmad gibi, caiz de deildir. Zira taklit yolunu
aar ve Neme lzm, bakas dnsn szn de
sylettirir.
Sekizinci vehim: Ehl-i ttihad- slm olan buradaki
cemaate, mnen gibi sreten de intisap edenlerin ekserisi
avam, bir ksm da mehull-hal olduundan, tne ve
ihtilf im ediyor.
Elcevap: Belki, araza adem-i msaadesine binaendir.
Hem de, madem maksad ittihad ve il-y kelimetullahtr;
teebbsat ve harekt da ibadettir. badet camiinde ah ve
ged birdir. Msavat hakik dsturdur. mtiyaz yoktur. Zira
en ekrem, en mttakdir. Ve en mttak, en mtevzidir.
Binaenaleyh, mnen asl hakikat, ittihada intisap ile
beraber sreten onun nmunesi olan bu uhrev ve srf din
cemaate intisap ile teerrf edecek. Yoksa eref
vermeyecektir. Bir katre, bahr-i umman tezyid edemez.
Hem de, bir gnah- kebire ile imandan kmad gibi;
ems garptan tul etmediinden, tevbenin kaps da aktr.
Bir desti mteneccis su, bir denizi tencis etmedii gibi,
kendi de temizlendiinden, imdi bu nmune-i ittihada
intisap eden adama artmz olan snnet-i Nebeviyeyi
(aleyhissalt vesselm) ihy ve evmirine imtisal ve
nevhden itinap ve asyie ilimemek, elinden gelse
azm-i kat ile dahil olan baz mehull-hal olanlar, bu
hakikat-i liyeyi lekedar etmez. Zira kendi lekedar olsa da,
iman mukaddestir. Rabta da imandr. Bu unvan-
mukaddese byle bahaneyle leke srmek slmiyetin
kymet ve ulviyetini bilmemekle beraber, kendini
ahmakun-nas iln etmektir. Nmune-i ittihad olan
cemaatimizesair cemiyt- dnyeviyeye kyasenleke
srmeyi, triz etmeyi cem kuvvetimizle reddederiz.
stifsar tarikiyle bir itirazlar olursa, cevaba hazrz. te
meydan!
Benim dahil olduum cemaat, burada tafsil ettiim
ttihad- slmdr. Yoksa muterizlerin btl tevehhm
ettikleri cemiyet-i mtehayyile deildir. Bu din heyet
efrad, arkta olsa, garpta olsa, cenupta olsa, imalde olsa
beraberiz.
Sual: Sen imzan bazen Bedizzaman yazyorsun.
Lkap medhi im eder.
Cevap: Medih iin deildir. Kusurlarm, sened-i zrm,
mazeretimi bu unvan ile ibraz ediyorum. Zira bedi, garip
demektir. Benim ahlkm, sretim gibi ve slb-u beyanm,
elbisem gibi gariptir, muhaliftir. Grenekle revata olan
muhakemat ve esalibi, benim slp ve muhakematmla
mikyas ve mihenk itibar yapmamay bu unvann lisn-
hliyle rica ediyorum. Hem de muradm, bed, acip
demektir.


1
masadak oldum. Bir misli budur: Bir senedir stanbula
geldim, yz senenin inklbatn grdm.

2
Cemmminlerin lisnyla insanlarn adedi kadar deriz:
Yaasn eriat- Ahmed! (aleyhissalt vesselm).
Bedizzaman Said Nurs
Biraderim Bamuharrir Beye,
Edipler edepli olmaldrlar. Hem de edeb-i slmiye ile
mteeddip olmaldrlar. Matbuat nizamnamesini
vicdanlarndaki hiss-i diyanet tanzim etsin. Zira bu
inklb- eriye gsterdi ki, vicdanlarda hkmferma,
nurun-nur olan hamiyet-i slmiyedir. Hem de anlald ki,
ittihad- slm umum askere ve umum ehl-i imana
mildir. Hari kimse yoktur.
Said Nurs
1. mrmn hakk iin, her bir acayip ey beni kastediyor, beni buluyor.
Acayibinkendi gznde bile ben acayip bir ey gibiyim.
2. Selm, hidyete erenler zerine olsun.
Hutbe-i miyenin birinci
zeylinin zeylinden son
paradr
(31 Mart Hdisesinde isyan eden sekiz taburu itaate getiren
ve musibeti yzden bire indiren iki derstir ki din ceridelerde
1325de neredilmitir. Mild 1909)
Kahraman askerlerimize
Ey anl asakir-i muvahhidn! Ve ey bu millet-i
mazlumeyi ve mukaddes slmiyeti iki defa byk
vartadan tahlis eden muhteem kahramanlar!
Cemlve kemliniz, intizam ve inzibattr. Bunu da
hakkyla en mevve bir zamanda gsterdiniz. Ve
hayatnz ve kuvvetiniz itaattir. Bu meziyet-i mukaddeseyi
en ufak mirinize kar bile irae ediniz. Otuz milyon
Osmanl ve yz milyon slmn nmusu artk sizin
itaatinize baldr. Sancak ve tevhid-i lh sizin yed-i
ecaatinizdedir. Sizin o mbarek elinizin kuvveti de itaattir.
Sizin zabitleriniz, mk pederlerinizdir. Kurn ve hadis ve
hikmet ve tecrbe ile sabittir ki, hakl mire itaat farzdr.
Malmunuzdur ki, otuz milyon nfus, yz sene
zarfnda byle iki inklb yapamad. Sizin o itaatten neet
eden hakik kuvvetiniz, umum millet-i slmiyeyi
medyun-u kran etti. Bu ere hakkyla teyid etmek,
zabitlerinize itaatledir. slmiyetin namusu da o itaattedir.
Biliyorum ki, mk pederleriniz olan zabitlerinizi mesul
etmemek iin ie kartrmadnz. imdi ise i bitti.
Zbitlerinizin u-u efkatlerine atlnz. eriat- garr
byle emrediyor. Zira zabitler llemirdirler. Vatan ve
millet menfaatinde, hususan nizam- askerde ull-emre
itaat farzdr. eriat- Muhammednin (aleyhissalt
vesselm) muhafazas da itaat iledir.
Said Nurs
Asakire Hitap
(Din Ceride, numara 110, 30 Nisan 1909)
Ey asakir-i muvahhidn! Fahr-i lemin (aleyhissalt
vesselm) fermnn size tebli ediyorum ki, eriat
dairesinde ull-emre itaat farzdr. Ull-emriniz ve
stadlarnz, zabitlerinizdir. Askerlik oca cesm ve
muntazam bir fabrikaya benzer. arklarn biri intizam ve
itaatte serkelik etmekle, btn fabrika hercmerc olur.
Sizin o muntazamve kuvvetli fabrika-i askeriyeniz, otuz
milyon Osmanl ve yz milyon nfus-u slmiyenin
nokta-i istinad ve mden-i istimdaddr.
Sizin iki mthi istibdad kansz ve def aten ldrmeniz
hrikulde olduundan ve eriat- garrnn iki mucize-i
garrsn izhar ettiinizden, zaifl-akide olanlara hamiyet-i
slmiyenin kuvvetini ve eriatn kudsiyetini iki burhan ile
izhar eylediniz. Bu iki inklbn pahasna binler ehit
verseydik, ucuz sayacaktk. Lkin itaatinizden binde bir
cz feda olunsa, bize pek ok pahal der. Zira
itaatinizin tenakusu, ukde-i hayatiye veya hararet-i
gariziyenin tenakusu gibi, mevti inta eder.
Tarih-i lemserp ehadet ediyor ki, asker neferatnn
siyasete mdahaleleri devlete ve millete mthi zararlar
inta etmitir. Elbette hamiyet-i slmiyeniz byle sizi
uhdenizde olan hayat- slmiyeye zarar verecek
noktalardan men edecektir. Siyaset dnenler, sizin
kuvve-i mfekkireniz hkmnde olan zabitleriniz ve
llemirlerinizdir.
Bazen zarar zannettiiniz ey, siyaseten byk zarar def
ettii iin ayn- maslahatolduundan, zabitleriniz
tecrbeleri hasebiyle gryor ve size emir veriyor. Sizde de
tereddt ciz deildir. Ef l-i hususiye-i nmerua,
sanattaki meharet ve hazakate mna deildir ve sanat
menfur etmez. Nasl ki bir tabib-i hzk ve bir mhendis-i
mhirin nmer harekt iin, onlarn tp ve
hendeselerinden mani-i istifade olamaz. Kezalik, fenn-i
harpte tecrbeli ve o sanatta mahir ve hamiyet-i slmiye
ile mnevverl-kir zabitlerinizin bazlarnn cz
nmer harekt iin itaatinize halel vermeyiniz. Zira
fenn-i harp mhim bir sanattr. Hem de sizin kyamnz,
eriat- garr, yed-i beyz-i Ms gibi, sair sebeb-i tefrika
ve teettt- efkr olan cemiyetleri bel etti. Sahirleri de
secdeye mecbur eyledi. Harektnz bu inklpta il
gibiydi ki, fazla olsa zehre mnkalip olur. Ve hayat-
slmiyeyi fena bir hastala hedef eder. Hem de
himmetinizle bizdeki istibdat imdilik mahvoldu. Lkin,
terakkiler iin Avrupann istibdad- mnevsi altndayz.
Nihayet derecede ihtiyat ve itidal lzmdr.
Yaasn eriat- garr! Yaasn askerler!
Said Nurs
Cemiyetlere ihtar- mhim
imdi cemiyetimiz bir hkmet-i meruta-i meruadr.
Hkmet iinde hkmetin zarar grld. Seviye-i irfanbir
olmadndan, frkalarda husumet, taassup ve taraftarlk
inta eder. Tabi o kuvveti istimal ile siyasete karacak ve
umum idarede herkese lezzetli olan tahakkmat
yapacak sahib-i araza msait bir zemin olur. Binaenaleyh,
bizdeki frkalarn imdiki hl ile devam gayet muzrdr.
Lkin bir irkette veya mnevverl-kir ve btaraf
mabeyninde tenkidat- siyasetten veya ehl-i ilim
mabeyninde nasihat ve iraddan menfaat olabilir. imdi
hkmet-i meruamz asl byk cemiyettir.
Bedizzaman
Said Nurs
Hakikat ekirdekleri
Otuz be sene evvel tab edilen Hakikat
ekirdeklerinamndaki risaleden vecizelerdir.


1
1. Her trl hamd ve vg, medih ve minnet, lemlerin Rabbi olan
Allahamahsustur. Salt ve selm ise, Efendimiz Muhammedin ve btn l
veashabnn zerine olsun.
1. Mariz bir asrn, hasta bir unsurun, all bir uzvun
reetesi, ittib- Kurndr.
2. Azametli, bahtsz bir ktann; anl, talisiz bir
devletin; deerli, sahipsiz bir kavmin reetesi, ittihad-
slmdr.
3. Arz ve btn ncum ve musu tesbih taneleri gibi
kaldracak ve evirecek kuvvetli bir ele mlik olmayan
kimse, kinatta dv-y halk ve iddiay icad edemez. Zira
herey hereyle baldr.
4. Hairde btn zevilervhn ihys, mevt-ldbir
nevm ile kta uyumu bir sinein baharda ihy ve
inasndan kudrete daha ar olamaz. Zira kudret-i ezeliye
ztiyedir; tagayyr edemez, acz tahalll edemez, avik
tedahl edemez. Onda mertib olamaz; herey ona
nisbeten birdir.
5. Sivrisinein gzn halk eden, gnei dahi o halk
etmitir.
6. Pirenin midesini tanzim eden, manzume-i emsiyeyi
de o tanzim etmitir.
7. Kinatn telinde yle bir icz var ki, btn esbab-
tabiiye, farz- muhal olarak, muktedir birer fil-i muhtar
olsalar, yine keml-i acz ile o icza kar secde ederek,


1
diyeceklerdir.
1. Sen her trl kusurdan mnezzehsin. Bizim hibir kudretimiz yok; nihayetsiz
izzetve hikmet sahibi olan muhakkak Sensin.
8. Esbaba tesir-i hakik verilmemi; vahdet ve cell yle
ister. Lkin, mlk cihetinde, esbab dest-i kudrete perde
olmutur; izzet ve azamet yle istert, nazar- zhirde,
dest-i kudret mlk cihetindeki umur-u hasise ile mbair
grlmesin.
9. Mahall-i taallk-u kudretolan hereydeki melektiyet
ciheti, effaftr, nezihdir.
10. lem-i ehadet, avliml-guybstnde tenteneli
bir perdedir.
11. Bir noktay tam yerinde icad etmekiin, btn
kinat icad edecek bir kudret-i gayr- mtenhi lzmdr.
Zira, u kitab- kebr-i kinatn her bir harnin, bahusus
zhayat her bir harnin, her bir cmlesine mteveccih birer
yz, nzr birer gz vardr.
12. Mehurdur ki, hill-i de bakarlard. Kimse birey
grmedi. htiyar bir zt yemin ederek Hilligrdm dedi.
Hlbuki grd hill deil, kirpiinin takavvs
etmibeyaz bir klyd. O kl nerede, kamer nerede?
Harekt- zerrat nerede, fil-i tekil-i env nerede?
13. Tabiatmisl bir matbaadr, tbi deil. Naktr,
nakka deil. Kbildir, fil deil. Mistardr, masdar deil.
Nizamdr, nzm deil. Kanundur, kudret deil. eriat-
iradiyedir, hakikat-i hariciye deil.
14. Ftrat- zuurolan vicdandaki incizap ve cezbe, bir
hakikat-i cazibedarn cezbesiyledir.
15. Ftratyalan sylemez. Bir ekirdekteki meyeln-
nmvv der: Ben smblleneceim, meyve vereceim.
Doru syler. Yumurtada bir meyeln- hayat var. Der:
Pili olacam. Biiznillh olur, doru syler. Bir avu su,
meyeln- incimad ile der: Fazla yer tutacam. Metin
demir onu yalan karamaz; sznn doruluu demiri
paralar. u meyelnlar, iradeden gelen evmir-i
tekviniyenin tecellleridir, cilveleridir.
16. Karncay emirsiz, ary ysupsuz brakmayan
kudret-i ezeliye, elbette beeri nebsiz brakmaz. lem-i
ehadetteki insanlara inikak- kamer bir mucize-i
Ahmediye (a.s.m.) olduu gibi, Mirac dahi lem-i
melekttaki melike ve ruhaniyta kar bir mucize-i
kbr-y Ahmediyedir ki, nbvvetinin velyeti bu
keramet-i bhire ile ispat edilmitir ve o parlak zt, berk ve
kamer gibi melektta lefen olmutur.
17. Kelime-i ehadetin iki kelm birbirine ahittir.
Birincisi ikincisine burhan- limmdir; ikincisi birincisine
burhan- inndir.
18. Hayat, kesrette bir eit tecell-i vahdettir. Onun iin
ittihada sevk eder. Hayat, bireyi hereye mlikeder.
19. Ruh, bir kanun-u zvcud-u haricdir, bir namus-u
zuurdur. Sabit ve daim ftrkanunlar gibi, ruh dahi lem-i
emirden, sfat- iradeden gelmi, kudret ona vcud-u hiss
giydirmitir, bir seyyle-i ltifeyi o cevhere sadef etmitir.
Mevcutruh, mkul kanunun kardeidir. kisi hem daim,
hem lem-i emirden gelmilerdir. ayet nevilerdeki
kanunlara kudret-i ezeliye bir vcud-u haric giydirseydi,
ruh olurdu. Eer ruh, uuru bandan indirse, yine lyemut
bir kanun olurdu.
20. Ziya ile mevcudat grnr; hayat ile mevcudatn
varl bilinir. Her birisi birer keaftr.
21. Nasraniyet ya intf veya stf edip slmiyete kar
terk-i silh edecektir. Nasraniyet birka defa yrtld,
Protestanla geldi. Protestanlk da yrtld, tevhide
yaklat. Tekrar yrtlmaya hazrlanyor. Ya intf bulup
snecek veya hakik Nasraniyetin esasn cmi olan
hakaik-i slmiyeyi karsnda grecek, teslim olacaktr.
te bu srr- azme Hazret-i Peygamber Aleyhissalt
Vesselm iaret etmitir ki, Hazret-i s nzil olup
gelecek, mmetimden olacak, eriatmla amel edecektir.
1
22. Cumhur-u avam, burhandan ziyade, mehazdaki
kudsiyet imtisle sevk eder.
1. Buhr, Enbiy, 49; Mslim, man, 242-247; Tirmiz, Fiten, 62; Msned, 4:226.
23. eriatn yzde doksan (zaruriyat ve msellemt-
diniye) birer elmas stundur. Mesil-i itihadiye-i hilye,
yzde ondur. Doksan elmas stun, on altnn himayesine
verilmez. Kitaplar ve itihadlar Kurna durbn olmal,
yine olmal; glge ve vekil olmamal.
24. Her mstaid, nefsi iin itihadedebilir, teri edemez.
25. Bir kre davet, cumhur-u ulemann kabulne
vbestedir. Yoksa davet bidattr, reddedilir.
26. nsan ftraten mkerremolduundan, hakk aryor.
Bazan btl eline gelir; hak zannederek koynunda saklar.
Hakikati kazarken, ihtiyarsz, dalletbana der; hakikat
zannederek kafasna giydiriyor.
27. Birbirinden eeff ve eltaf, kudretin ok yineleri
vardr; sudan havaya, havadan esire, esirden lem-i misle,
lem-i mislden lem-i ervha, hatta zamana, kre
tenevv ediyor. Hava yinesinde, bir kelime milyonlar
kelimat olur; kalem-i kudret, u srr- tenasl pek acip
istinsah ediyor. niks, ya hviyeti veya hviyetle mahiyeti
tutar. Kesin timsalleri birer meyyit-i mteharriktir. Bir
ruh-u nurannin kendi yinelerinde olan timsalleri, birer
hayy- murtabttr; ayn olmasa da, gayr da deildir.
28. ems, hareket-i mihveriyesiyle silkinse, meyveleri
dmez. Silkinmezse, yemileri olan seyyarat dp
dalacaktr.
29. Nur-u kir, ziya-y kalble klanp mezc olmazsa,
zulmettir, zulm fkrr. Gzn muzlim nehar- ebyaz,
muz
HAYE-1
leyle-i sveyd ile mezc olmazsa basarsz
olduu gibi, kret-i beyzda sveyd-i kalb bulunmazsa,
basiretsizdir.
Haiye-1 Meli: Gzn gndze benzeyen beyaz, geceye benzeyen
siyahlyla beraber olmazsa, gz, gz olmaz.
30. limde izn- kalb olmazsa cehildir. ltizam baka,
itikad bakadr.
31. Btl eyleri iyice tasvir, s zihinleri idlldir.
32. lim-i mrid koyun olmal, ku olmamal. Koyun
kuzusuna st, ku yavrusuna kay verir.
33. Bireyin vcudu, btn eczasnn vcuduna
vbestedir. Ademi ise, bir cznn ademiyle olduundan,
zayf adam, iktidarn gstermek iin tahrip taraftar oluyor,
msbet yerine mence hareket ediyor.
34. Desatir-i hikmet, nevmis-i hkmetle; kavnin-i
hak, revbt- kuvvetle imtiza etmezse, cumhur-u avamda
msmir olamaz.
35. Zulm, bana adalet klhn geirmi. Hyanet,
hamiyet libasn giymi. Cihada, bay ismi taklm.
Esarete hrriyet nam verilmi. Ezdad, sretlerini
mbadele etmiler.
36. Menfaat zerine dnen siyaset canavardr.
37. A canavara kar tahabbb, merhametini deil,
itihasn aar. Hem de di ve trnann kirasn da ister.
38. Zaman gsterdi ki, Cennet ucuz deil; Cehennem
dahi lzumsuz deil.
39. Dnyaca havas tannan insanlardaki meziyet,
sebeb-i tevazu ve mahviyet iken, tahakkm ve tekebbre
sebep olmutur. Fukarann aczi, avamn fakr, sebeb-i
merhamet ve ihsan iken, esaret ve mahkmiyetlerine
mncer olmutur.
40. Bireyde mehsinve eref hsl olduka, havassa
peke ederler. Seyyiat olsa, avama taksim ederler.
41. Gaye-i hayalolmazsa veyahut nisyan veya tensi
edilse, ezhan enelere dnp etrafnda gezerler.
42. Btn ihtillt ve fesadn asl madeni ve btn
ahlk- rezilenin muharrik ve menba, tek iki kelimedir.
Birinci kelime: Ben tok olsam, bakas alktan lse
bana ne.
kinci kelime: stirahatim iin zahmet ek; sen al, ben
yiyeyim.
Birinci kelimenin rkn kesecek tek bir devs var ki, o
da vcub-u zekttr. kinci kelimenin devs hurmet-i
ribdr. Adalet-i Kurniyelem kapsnda durup, ribya
Yasaktr, girmeye hakkn yoktur der. Beer bu emri
dinlemedi, byk bir sille yedi. Daha mthiini yemeden
dinlemeli.
43. Devletler, milletler muharebesi, tabakat- beer
muharebesine terk-i mevki ediyor. Zira, beer esir olmak
istemedii gibi, ecr olmak da istemez.
44. Tarik-i gayr- meruile bir maksad takip eden,
galiben maksudunun zddyla ceza grr. Avrupa
muhabbeti gibi gayr- meru muhabbetin kbetinin
mkft, mahbubun gaddrne adavetidir.
45. Maziye, mesibe kader nazaryla; ve mstakbele,
mesye teklif noktasnda bakmak lzmdr. Cebir ve tizal,
burada barrlar.
46. aresi bulunan eyde acze, aresi bulunmayan
eyde cezaa iltica etmemek gerektir.
47. Hayatn yaras iltiyam bulur. zzet-i slmiyenin ve
namusun ve izzet-i milliyenin yaralar pek derindir.
48. yle zaman olur ki, bir kelime bir orduyu batrr, bir
glle otuz milyonun mahvna sebep olur.
HAYE-1
yle erit
tahtnda olur ki, kk bir hareket, insan l-y illiyyne
karr. Ve yle hl olur ki, kk bir il, insan esfel-i
slne indirir.
Haiye-1 Srpbir neferin Avusturya Veliahdine att bir tek glle, eski Harb-i
Umumyi patlattrd, otuz milyon nfusun mahvna sebep oldu.
49. Bir tane sdk, bir harman yalanlar yakar. Bir tane
hakikat, bir harman hayalta mreccahtr.

Her szn doru olmal; fakat her doruyu sylemek
doru deil.
50. Gzel gren gzel dnr. Gzel dnen,
hayatndan lezzet alr.
51. nsanlar canlandran emeldir, ldren yeistir.
52. Eskiden beri il-y kelimetullah ve bek-y
istiklliyeti ve slm iin farz- kifaye-i cihad deruhte ile
kendini, yekvcut olan lem-i slma fedaya vazifedar ve
hilfete bayraktar grm olan bu devlet-i slmiyenin
felketi, lem-i slmn saadet ve hrriyet-i
mstakbelesiyle tel edilecektir. Zira u musibet, maye-i
hayatmz olan uhuvvet-i slmiyenin inkiafn hrikulde
tcil etti.
53. Hristiyanln mal olmayan mehsin-i medeniyeti
ona mal etmek ve slmiyetin dman olan tedennyi ona
dost gstermek, felein ters dnmesine delildir.
54. Paslanm bhemt bir elmas, daima mcell cama
mreccahtr.
55. Hereyi maddede arayanlarn akllar gzlerindedir.
Gz ise mneviyatta krdr.
56. Mecaz, ilmin elinden cehlin eline dse, hakikate
inklp eder, hurfta kap aar.
57. hsan- lhden fazla ihsan, ihsandeildir. Hereyi
olduu gibi tavsif etmek gerektir.
58. hret, insann mal olmayan dahi insana mal eder.
59. Hads, maden-i hayatve mlhim-i hakikattir.
60. hy-y din, ihy-y millettir. Hayat- din, nur-u
hayattr.
61. Nev-i beere rahmet olan Kurn, ancak umumun,
lakal ekseriyetin saadetini tazammun eden bir medeniyeti
kabul eder. Medeniyet-i hazra, be men esas zerine
teesss etmitir:
1. Nokta-i istinad kuvvettir. O ise, eni tecavzdr.
2. Hedef-i kast menfaattir. O ise, eni tezhumdur.
3. Hayatta dsturu cidaldir. O ise, eni tenzudur.
4. Kitleler mbeynindeki rabtas, hari yutmakla
beslenen unsuriyet ve men milliyettir. O ise, eni mthi
bir tesdmdr.
5. Cazibedar hizmeti, hev ve hevesi tec ve arzular
tatmindir. O hev ise, insann mesh-i mnevsine sebeptir.
eriat- Ahmediyenin (a.s.m.) tazammun ettii ve
emrettii medeniyet ise:
Nokta-i istinad, kuvvete bedel, haktr ki, eni adaletve
tevzndr.
Hede de, menfaat yerine fazilettir ki, eni muhabbetve
teczptr.
Cihetl-vahdetde, unsuriyet ve milliyet yerine, rabta-i
din ve vatan ve snfdir ki, eni samim uhuvvet ve
msalemet ve haricin tecavzne kar yalnz tedfdr.
Hayatta, dstur-u cidal yerine dstur-u tevndr ki,
eni ittihad ve tesanttr.
Hevyerine hddr ki, eni insaniyeten terakki ve
ruhen tekmldr.
Mevcudiyetimizin hmisi olan slmiyetten elini
gevetme, drt elle sarl. Yoksa mahvolursun.
62. Musibet-i mme, ekseriyetin hatasndan terettp
eder. Musibet, cinayetin neticesi, mkftn
mukaddimesidir.
63. ehid, kendini hayybilir. Feda ettii hayat, sekert
tatmadndan, gayr- mnkat ve bki gryor; yalnz,
daha nezih olarak buluyor.
64. Adalet-i mahz-y Kurniye, bir msumun hayatn
ve kann, hatta umum beer iin de olsa heder etmez. kisi
nazar- kudrette bir olduu gibi, nazar- adalette de birdir.
Hodgmlk ile, yle insan olur ki, ihtirasna mni hereyi,
hatta elinden gelirse dnyay harap ve nev-i beeri
mahvetmek ister.
65. Havf ve zaaf, tesirat- hariciyeyi tec eder.
66. Muhakkak maslahat, mevhum mazarrata feda
edilmez.
67. imdilik stanbulsiyaseti, spanyol hastal gibi bir
hastalktr.
68. Deli adama yisin, iyisin denilse iyilemesi, iyi
adama Fenasn, fenasn denilse fenalamas nadir
deildir.
69. Dmann dman, dman kaldka dosttur.
Dmann dostu, dost kaldka dmandr.
70. nadn ii: eytan birisine yardm etse, Melektir
der, rahmetokur. Muhalinde melek grse, Libasn
deitirmi eytandr der, lnet eder.
71. Bir derdin derman, baka bir derde zehir olabilir.
Bir derman, haddinden gese, dert getirir.
72.



1
73. Cemaattevahid-i sahih olmazsa, cem ve zam, kesir
darb gibi kltr.
HAYE-1
1. Tesand iindeki bir cemiyet, atleti harekete tebdil eden bir vastadr.
Birbirlerini kskanma iindeki bir cemaatise, hareketi atlete evirmeye
vastadr.
Haiye-1 Hesapta malmdur ki, darb ve cem ziyadeletirir. Drt kere drt, on
alt olur. Fakat kesirlerde, darb ve cem, bilkis kltr. Sls sls ile darb
etmek, tsu olur, yani dokuzda bir olur. Aynen onun gibi, insanlarda shhat ve
istikamet ile vahdet olmazsa, ziyadelemekle klr, bozuk olur, kymetsiz
olur.
74. Adem-i kabul, kabul- ademle iltibas olunur. Adem-i
kabul: Adem-i delil-i sbut, onun delilidir. Kabul- adem,
delil-i adem ister. Biri ek, biri inkrdr.
75. manmeselelerde phe, bir delili, hatta yz delili
atsa da, medlle iras- zarar edemez. nk binler delil
var.
76. Sevd- zama ittib edilmeli. Ekseriyete ve sevd-
zama dayand zaman, lkayt Emevlik, en nihayet Ehl-i
Snnet cemaatine girdi. Adete ekalliyette kalan salbetli
Alevlik, en nihayet az bir ksm Rfzlie dayand.
77. Hakta ittifak, ehakta ihtilf olduundan, bazan hak,
ehaktan ehaktr; hasen, ahsenden ahsendir. Herkes kendi
mesleine Hve hakkun demeli, Hvel-Hakku
dememeli. Veyahut Hve hasen demeli, Hvel-Hasen
dememeli.
78. Cennet olmazsa, Cehennem tzip etmez.
79. Zaman ihtiyarlandka Kurn genleiyor, rumzu
tavazzuh ediyor. Nur, nar grnd gibi, bazan iddet-i
belgat dahi mbala grnr.
80. Hararetteki mertip, burudetin tahalll iledir.
Hsndeki derecat, kubhun tedahl iledir. Kudret-i
ezeliye ztiyedir, lzmedir, zaruriyedir. Acz tahalll
edemez, mertip olamaz, herey ona nisbeten msavidir.
81. emsin feyz-i tecellsi olan timsali, denizin sathnda
ve denizin katresinde ayn hviyeti gsteriyor.
82. Hayat, cilve-i tevhiddendir; mntehs da vahdet
kesb ediyor.
83. nsanlarda vel, Cumada dakika-i icabe, Ramazanda
Leyle-i Kadir, Esm-i Hsnda sm-i zam, mrde ecel
mehul kaldka, sair efrad dahi kymettar kalr,
ehemmiyet verilir. Yirmi sene mphem bir mr, nihayeti
muayyen bin sene mre mreccahtr.
84. Dnyada msiyetin kbeti, ikab- uhrevye delildir.
85. Rzk, hayat kadar kudret nazarnda ehemmiyetlidir.
Kudret karyor, kader giydiriyor, inyet besliyor. Hayat,
muhassal- mazbuttur, grnr. Rzk, gayr- muhassal,
tedric mnteirdir, dndrr. Alktan lmek yoktur.
Zira bedende ahm ve saire sretinde iddihar olunan gda
bitmeden evvel lyor. Demek, terk-i detten neet eden
maraz ldrr; rzkszlk deil.
86. killlhm vahilerin hell rzklar, hayvntn
hadsiz cenazeleridir. Hem r-yi zemini temizliyorlar, hem
rzklarn buluyorlar.
87. Bir lokma krk paraya, dier bir lokma on kurua...
Aza girmeden veboazdan getikten sonra birdirler.
Yalnz birka saniye azda bir fark var. Mfetti ve kapc
olan kuvve-i zikay taltif ve memnun etmek iin birden
ona gitmek, israfn en sefhidir.
88. Leziz ardka, Sanki yedim demeli. Sanki
yedimi dstur yapan Sankiyedim namndaki bir mescidi
yiyebilirdi, yemedi.
89. Eskiden ekserslm a deildi; tereffhe ihtiyar
vard. imdi atr; telezzze ihtiyar yoktur.
90. Muvakkat lezzetten ziyade, muvakkat eleme
tebessm etmeli, hogeldin demeli. Gemi leziz, ah vah
dedirtir. Ah, mstetir bir elemin tercmandr. Gemi
lm, oh dedirtir. O oh, muzmer bir lezzet ve nimetin
muhbiridir.
91. Nisyan dahi bir nimettir. Yalnz hergnn lmn
ektirir, mterkimi unutturur.
92. Derece-i hararet gibi, her musibette bir derece-i
nimet vardr. Daha byn dnp, kkteki derece-i
nimeti grp, Allaha kretmeli. Yoksa, istizm ile ense
ier, merak edilse ikileir; kalbdeki misli, hayali, hakikate
inklp eder, o da kalbi dver.
93. Her adam iin, heyet-i itimaiyede grmek ve
grnmek iin mertebe denilen bir penceresi vardr. O
pencere kamet-i kymetinden yksek ise, tekebbrletetvl
edecek. Eer kamet-i kymetinden aa ise, tevazu ile
takavvs edecek ve eilecek, ta o seviyede grsn ve
grnsn. nsanda bykln mikyas kklktr, yani
tevazudur. Kkln mizan byklktr, yani
tekebbrdr.
94. Zayfn kavye kar izzet-i nefsi, kavde tekebbr
olur. Kavnin zayfa kar tevazuu, zayfta tezelll olur. Bir
ull-emrin makamndaki ciddiyeti vakardr mahviyeti
zillettir; hanesindeki ciddiyeti kibirdir, mahviyeti tevazudur.
Fert mtekellim-i vahde olsa, msamahas ve fedakrl
amel-i salihtir; mtekellim-i maalgayr olsa hyanettir,
amel-i tlihtir. Bir ahs kendi namna hazm- nes eder,
tefahur edemez; millet namna tefahur eder, hazm- nes
edemez.
95. Tertib-i mukaddematta tevz tembelliktir; terettb-
neticede tevekkldr. Semere-i sayine ve ksmetine rza
kanaattir, meyl-i sayi kuvvetlendirir; mevcuda iktif,
dn-himmetliktir.
96. Evmir-i eriyeye kar itaat ve isyan olduu gibi,
evmir-i tekviniyeye kar da itaat ve isyan vardr.
Birincisinde mkfat ve mcztn ekseri hirette,
ikincisinde alebi dnyada olur. Mesel, sabrn mkft
zaferdir; atletin mczt sefalettir; sayin sevab servettir;
sebatn mkft galebedir. Msavatsz adalet, adalet
deildir.
97. Temasltezadn sebebidir. Tenasp tesandn
esasdr. Sgar- nes tekebbrn menbadr. Zaaf gururun
madenidir. Acz muhalefetin meneidir. Merak ilmin
hocasdr.
98. Kudret-i ftra, ihtiya ile, hususan alk ihtiyacyla,
bata insan, btn hayvnt gemlendirip nizama sokmu.
Hem lemi hercmercten hals edip, hem ihtiyac
medeniyete stad ederek terakkiyt temin etmitir.
99. Sknt sefahetin muallimidir. Yeis dallet-i krin,
zulmet-i kalb ruh skntsnn menbadr.
100.

1
Bir meclis-i ihvna gzel bir kar girdike riy,
rekabet, haset damar intibah eder. Demek, inkiaf-
nisvandan, meden beerde ahlk- seyyie inkiaf eder.
1. Erkekler hev ve hevesle kadnlarsa, kadnlar da hayaszlkla erkekleir.
101. Beerin imdiki seyyiat-ld hrn ruhunda,
mtebessim kk cenazeler olan sretlerin rol
ehemmiyetlidir.
102. Memnu heykel, ya bir zulm- mtehaccir, ya bir
heves-i mtecessim veya bir riy-y mtecessiddir.
103. slmiyetin msellemtn tamamen imtisal ettii
cihetle bihakkn daire-i dahiline girmi ztta, meylt-tevsi,
meylt-tekemmldr. Lkaytlkla harite saylan ztta,
meylt-tevsi, meylt-tahriptir. Frtna ve zelzele
zamannda, deil, itihad kapsn amak, belki
pencerelerini de kapatmak maslahattr. Lubliler
ruhsatlarla okanlmaz; azmetlerle, iddetle ikaz edilir.
104. Bare hakikatler, kymetsiz ellerde kymetsiz olur.
105. Kremiz hayvana benziyor, sr- hayat gsteriyor.
Acaba yumurta kadar klse, bir nevi hayvan olmayacak
mdr? Veya bir mikrop kremiz kadar byse, ona
benzemeyecek midir? Hayat varsa, ruhu da vardr. lem,
insan kadar klse, yldzlar zerrat ve cevhir-i ferdiye
hkmne gese, o da bir hayvan- zuur olmayacak mdr?
Allahn byle ok hayvanlar var.
106. eriatikidir.
Birincisi: lem-i asgarolan insann ef l ve ahvlini
tanzim eden ve sfat- kelmdan gelen bildiimiz eriattr.
kincisi: nsan- ekberolan lemin harekt ve sekentn
tanzim eden, sfat- iradeden gelen eriat- kbr-y
ftriyedir ki, bazan yanl olarak tabiat tesmiye edilir.
Melike bir mmet-i azmedir ki, sfat- iradeden gelen ve
eriat- ftriye denilen evmir-i tekviniyesininhamelesi ve
mmessili ve mtemessilleridirler.
107.

:

1
1. Hurdebin bir hayvann hasseleri insann hasseleriyle muvazene edildiinde,
acipbir sr grrsn: nsan, iinde Ysin Sresi yazlm bir Ysin sreti ( )
gibidir.
108. Maddiyyunluk mnev tundur ki, beere u
mthi stmay tutturdu, gazab- lhye arptrd. Telkin ve
tenkit kbiliyeti tevess ettike, o tun da tevess eder.
109. En bedbaht, en muztarip, en skntl, isiz adamdr.
Zira, atlet ademin biraderzadesidir. Say, vcudun hayat
ve hayatn yakazasdr.
110. Ribnn kap ve kaplar olan bankalarn nef i,
beerin fenas olan gvurlara ve onlarn en zlimlerine ve
bunlarn en sehlerinedir. lem-i slma zarar- mutlaktr;
mutlak beerin refah nazara alnmaz. Zira gvur harb ve
mtecaviz ise, hrmetsiz ve ismetsizdir.
111. Cumada hutbe, zaruriyat ve msellemt tezkirdir;
nazariyt talim deildir. bare-i Arabiye daha ulv ihtar
eder. Hadis ile yet muvazene edilse grnr ki, beerin en
belii dahi, yetin belgatine yetiemez, ona benzemez.
Said Nurs
Hutbe-i miyenin kinci Zeylinin
kinci Ksm Sre-i hlsn bir remzi



1
: Itlak ile tayini, tevhid-i uhuda iarettir.
2
:

3
: Tevhid-i ulhiyete tasrihtir.
4
:

5
: Tevhid-i rububiyete remizdir.
6
: Ve tevhid-i ceberuta
telvihtir.
1. De ki, O
2. Yani: Hakikat nazaryla bakldnda ahit olunan herey Ondandr ve ancak
Ona dellet eder.
3. Allah birdir.
4. Yani: Asla Ondan baka mbud yoktur.
5. Allah Sameddir (Yani herey Ona muhtatr, O ise hibireye muhta
deildir.)
6. Yani: Asla Ondan baka Hlk ve Rab yoktur.
:

1
: Tevhid-i celle telmihtir. irkin envan
reddeder. Yani tegayyr veya tecezz veya tenasl eden,
ilh olamaz. Ukl- aere veya melike veya s veya
zeyrin velediyetini dv eden irkleri reddeder.

2
: spat- ezeliyet ile tevhiddir. Esbabperest,
ncumperest, sanemperest, tabiatperestin irkini reddeder.
Yani hdis veya bir asldan mnfasl veya bir maddeden
mtevellid olan ilh olamaz.

3
: Cmi bir tevhiddir. Yani,
ztnda, sfatnda, ef linde naziri, eriki, ebihi yoktur.

4
u sre, btn env- irki reddeder. Ve yedi meratib-i
tevhidi tazammun eden alt cmlesi mtenaticedir. Her biri
tekinin hem neticesi, hem burhandr.
1. Dourmamtr.
2. Domamtr.
3. Hibirey Onun dengi deildir.
4. Onun hibir benzeri yoktur. O hereyi hakkyla iiten, hereyi hakkyla
grendir. r Sresi, 42:11.
Muvahhid-i ekberve tevhidin burhan- muazzam olan
kinat, deil yalnz erkn ve zs, belki btn hceyrat,
belki btn zerrat birer lisn- zkir-i tevhid olarak bu
byk burhann sad-y blendine itirak ederek, hep
birden L ilhe illallah diye mevlev-vari zikrediyorlar.
Tevhidin burhan- ntk olan Kurnn sinesine kulan
yaptrrsan iiteceksin ki, kalbinde derinden derine, gayet
ulv, nihayet derecede cidd, gayet samim, nihayet
derecede mnis ve mukn ve burhan ile mcehhez bir
sad-y semv iiteceksin ki,
1
zikrini
tekrar ediyor.
1. Allah Tel ki, Ondan baka hibir ilh yoktur. Bakara Sresi, 2:255.
Evet, u burhan- mnevverin alt ciheti de effaftr.
stnde sikke-i icz, iinde nur-u hidayet, altnda mantk
ve delil, sanda akl istintak, solunda vicdan istihad,
nnde hayr, hedende saadet-i dareyn, nokta-i istinad
vahy-i mahzdr. Vehmin ne haddi var, girebilsin?
Vicdann ansr- erbaas ve ruhun drt havass olan
irade, zihin, his, ltife-i Rabbaniye her birinin bir
gayetl-gyt var:
radenin ibadetullahtr. Zihnin, mrifetullahtr. Hissin,
muhabbetullahtr. Ltifenin, mahedetullahtr.
Takvdenilen ibadet-i kmile, drdn tazammun eder.
eriat, unlar hem tenmiye, hem tehzip, hem bu gayetl-
gyta sevk eder.
Eer icaddaki vasta hakik olsayd ve hakik tesir
verilseydi, hem bir uur-u kll verilmek lzmd; hem de
bizzarure eserde ittikan- keml-i sanat muhtelif olacakt.
Hlbuki, en diden en liye, en kkten en byeittikan;
derece-i kemlde, mahiyetin kameti nispetindedir. Demek
Messir-i Hakikden baz karb, baz bad, ksmen vastasz,
ksmen vasta ile, ksmen vesait ile deildir. nsann ihtiyar
eserindeki adem-i keml, cebri nefy, ihtiyar ispat eder.
C-y dikkattir ki: Cz bir ihtiyarn tavassutu ile eser-i
akl bir insan ehri, intizamca semere-i vahiy bir ar
kovanndaki cemaate yetimez. Ve arlarn meher-i sanat
bir petek hceyrat ehri, bir nar ve glnardan intizamca
geridir. Demek kinattaki czibe-i umumiye hangi
kalemden akmsa, cz- lyetecezzdaki kck
cazibeler o kalemin noktalardr.
slmiyet der:
1
; hem vesait ve esbab,
messir-i hakik olarak kabul etmez. Vastaya mn-y har
nazaryla bakar. Akide-i tevhid ve vazife-i teslim ve tefviz
yle ister. Tahrif sebebiyle imdiki Hristiyanlk esbab ve
vesaiti messir bilir, mn-y ism nazaryla bakar. Akide-i
velediyet ve kr-i ruhbaniyet yle ister, yle sevk eder.
Onlar azizlerine mn-y ismiyle birer menba- feyiz ve
gnein ziyasndan bir kre gre istihale etmi lmbann
nuru gibi birer mden-i nur nazaryla bakyorlar. Biz ise
evliyaya mn-y haryle, yani ayine gnein ziyasn
nerettii gibi birer mkes-i tecell nazaryla
bakyoruz.
HAYE-1
1. Ondan baka hibir Yaratc yoktur.
Haiye-1 Nakibendi rabtas bu srra bina edilmitir.
Bu srdandr ki bizde slk tevazudan balar,
mahviyetten geer, fen llh makamn grr, gayr-
mtenahi makamatta slke balar. Ene ve nefs-i emmare
kibriyle, gururuyla sner. Hakik Hristiyanlk deil, belki
tahrif ve felsefe ile sarslm Hristiyanda ene
levazmatyla kuvvetleir. Enesi kuvvetli, mteahhs,
rtbeli makam sahibi bir adam Hristiyan olsa mtesallib
olur. Fakat Mslman olsa lkayt olur.
Kuvveden ile gemek olan faaliyetteki edit ve
mtenevvi lezzet, tegayyr- lemin myesi ve kanun-u
tekmln nvesidir. Zindandan bostana kmak, daneden
smble gemek, ayn lezzettir. Faaliyet istihaleyi
tazammun etse, lezzet tezayd ederek taar. Vazifedeki
klfeti tattran o taddr. Zuura nispeten gayetteki keml
ne kadar czibedarsa, l mdrikeye nispeten nefs-i
faaliyet yle de cazibedardr, saye sevk eder. Bu srdandr
ki, rahat zahmettir, zahmet rahattr.
Hrs ile aculiyet, sebeb-i haybettir. Zira mrettep
basamaklar gibi ftrattaki tertibe, teselsle tatbik-i hareket
etmediinden, hars muvaffak olamaz. Olsa da, tertib-i
clisi bir basamak kadar seyr-i ftrden ksa olduundan,
yese dp gaet bastktan sonra kap alr. Allah kalbin
btnn iman ve mrifet ve muhabbeti iin yaratmtr.
Kalbin zahirini sair eylere mheyyaetmitir. Cinayetkr
hrs kalbi deler, sanemleri iine idhal eder. Allah darlr,
maksudunun aksiyle mcazat eder.
Hrs cihetiyle, siyaset efkrn slmiyet akaidinin
yerlerine kadar isal eden herier, an ve eref deil, belki
eyn ve enaate mazhar oldular. Nefsn aklardaki
felketler, haybetler bu srdandr. O eit klarn btn
divanlar birer feryad- matemdir.
Gece kalben nevmi merak edersin, bakiyesini de karp
uyank kalrsn.
ki dilenci: biri musrr- muhteris, biri mstan-i
muhteriz. kincisine vermeyi daha ziyade arzu etmekliin,
u geni kanunun bir nmunesidir.
En mthi maraz ve musibetimiz, cerbeze ve gurura
istinad eden tenkittir. Tenkidi eer insaf iletirse, hakikati
rendeler. Eer gurur istihdam etse, tahrip eder, paralar. O
mthiin en mthiidir ki, akaid-i imaniyeye ve mesail-i
diniyeye girse! Zira iman hem tasdik, hem izan, hem
iltizam, hem teslim, hem mnev timsaldir. u tenkit,
imtisali, iltizam, izan krar. Tasdikte de bitaraf kalr. u
zaman- tereddt ve evhamda izan ve iltizam tenmiye ve
takviye eden nuran scak kalblerden kan mspet efkr
ve mevvik beyanat hsn- zan ile temaa etmek
gerektir. Btarafane muhakeme dedikleri ey, muvakkat
bir dinsizliktir. Yeniden mhted ve mteri olan yapar.




1
1. Kur'n- Mu'ciz'l-Beyn retene and olsun ki, ber ve nezr olan
ztnnazar ve hereyi inceden inceye tetkik eden basireti, hakikati
hayalekartrmak veya benzetmekten yce, dakik ve parlak; hak olan
mesleiise, insanlar aldatmak veya yanltmaktan mstani, mnezzeh ve
ycedir.
Zira hakikat-bingz aldanmaz; hakperest kalb aldatmaz.
Gybetin derece-i enaati, Kurn der:

2
2. Sizden biri, l kardeinin etini yemekten holanr m? Hucurt Sresi,
49:12.
Alt kelime ile, alt derece iddetle gybeti takbih ediyor.
Yani, hemze ile der:
Aklna bak, byle eye cevaz verir mi? Mstakimakln
yoksa kalbine bak, byle eye muhabbet eder mi? Selim
kalbin yoksa vicdanna bak, byle diinle kendi etini
paralamak gibi hayat- itimaiyeyi bozmaya rza gsterir
mi? Vicdan- itimaiyen olmazsa insaniyetine bak, byle
canavarvar iftirasa itah gsterir mi? Mnen insaniyetin
olmazsa, rikkat-i cinsiye ve karabet-i rahmiyene bak, byle
kendi belini kracak harekete meyleder mi? Rikkat-i
cinsiyen olmazsa hi salam tabiatn yok mu ki, ly
dilerinle paralyorsun?
Demek akl, kalb, vicdan, insaniyet, rikkat-i cinsiye,
tabiat, eriat nazarnda gybet merduttur, matruddur.





1
1. Teavn ve yardmlama srrn idrak edemeyen insan gerekten tatan
dahacamiddir. nk bir ta, talyla birlikte kardeine muavenet iineilip
bklr. Eimli bir binnn dam ve kubbesinde mahir bir ustann elinden kar
kmaz, kardeinin bana yaslamak iin ban eer, smsk sarlr t ki, dme
tehlikesinden kurtulsunlar. (rtl-cz, sh. 66)
Yani, kubbelerde talar babaa vururlar, ta dmesinler.
Cz- lyetecezzazerresinden insana, insandan ems-i
umusa mteselsil mahrut silsilenin vasatndaki cevher-i
feridi, insan- mkerremdir.
nsann mehur havassndan baka havass vardr. Zaika
gibi bir hiss-i saika, hem bir hiss-i aika vardr. Hem
insanda gayr- meur hisler oktur.
Bazan arzu kirsretini giyer. ahs- muhteris, arzu-yu
nefsaniyesini kir zanneder.
Gariptir ki, baz adam pis bir amura der, kendini
aldatmak iin misk anber diye yzne gzne bulatrr.
ehidvelidir. Cihad farz- kifaye iken farz- ayn olmutur.
Belki muzaaf bir farz- ayn hkmne gemitir. Hac ve
zekt gibi, cihadda da niyetin tasarrufu azdr. Hatta adem-i
niyet dahi asl nokta-i nazarndan niyet hkmndedir.
Demek zdd- niyet yaknen tebeyyn etmezse, cihad
ahadet-i hakikiyeyi inta eder. Zira vcub tezuf etse
taayyn eder. htiyar tazammun eden niyetin tesiri azalr.
u gnahkr millete, birden bire on binler evliya inkiaf ve
tezahr etse, az bir mkfat deildir.
Bizde biri fask olsa, galiben ahlksz ve vicdansz olur.
Zira arzu-yu msiyet, vicdandaki imann sadasn
susturmakla inkiaf edebilir. Demek vicdann ve
mneviyatn sarsmadan, istihfaf etmeden tam ihtiyar ile
erri ilemez. Onun iin, slmiyet, fsk hain bilir,
ehadetini reddeder. Mrtedi zehir bilir, idam eder.
Hristiyan bir zimmyi ve kr muahidi ibka eder. Hanef
mezhebi zimmnin ehadetini kabul eder.
cr-y adalet, din namna olmal, ta akl ve kalb ve ruh
mteessir olsunlar, imtisal etsinler. Yoksa yalnz vehim
mteessir olur. Yalnz hkmetin cezasndan korkareer
tahakkuk etse. Nsn itabndan ekinireer tebeyyn
etse.
Bir cni yznden ok msumlar ihtiva eden bir gemi
batrlmaz. Bir cni sfat yznden, ok evsaf- msumeyi
muhtev bir mmine adavet edilmez.
Lsiyyema, sebeb-i muhabbet olan iman ve tevhid,
Cebel-i Uhud gibidir. Sebeb-i adavet olan eyler akl
talar gibidir. akl talarn Cebel-i Uhuddan daha ar
telkki etmek ne kadar aklszlksa, mminin mmine
adaveti, o kadar kalbsizliktir. Mminlerde adavet, yalnz
acmak mnsnda olabilir.
Elhasl: man muhabbeti, slmiyet uhuvveti istilzam
eder.
1

Said Nurs
1. Sz mala benzer, onda yaplan israf ciz olmaz.

1


2
1. Her trl noksan sfatlardan yce olan Allahn adyla.
2. Allahn selm, rahmeti ve bereketi ebediyen, daima zerinize olsun.
Aziz, sddkkardelerim,
Evvel: Hem gemi, hem gelecek, hem madd, hem
mnev bayramlarnz ve mbarek gecelerinizi btn ruh
u canmla tebrik ve ettiiniz ibadet ve dualarn
makbuliyetini rahmet-i lhiyeden btn ruh u canmzla
niyaz edip, isteyip, o mbarek dualara min deriz.
Saniyen: Hem ok defa mnev, hem ok cihetlerden
ehemmiyetli iki suallerine mahremce cevap vermeye
mecbur oldum.
Birinci Sualleri: Niin eskiden Hrriyetin banda
siyasetle hararetle megul oluyordun, bu krk seneye
yakndr ki btn btn terk ettin?
Elcevap: Siyaset-i beeriyenin en esasl bir kanun-u
esassi olan, Selmet-i millet iin fertler feda edilir.
Cemaatin selmeti iin ehas kurban edilir. Vatan iin
herey feda edilir diye, btn nev-i beerdeki imdiye
kadar dehetli cinayetler bu kanunun s-i istimalinden
neet ettiini katiyen bildim. Bu kanun-u esas-yi beeriye,
bir hadd-i muayyenesi olmad iin ok s-i istimale yol
alm. ki Harb-i Umum, bu gaddar kanun-u esasnin s-i
istimalinden kp bin sene beerin terakkiyatn zr zeber
ettii gibi, on cni yznden doksan msumun mahvna
fetv verdi. Bir menfaat-i umum perdesi altnda ahs
garazlar, bir cni yznden bir kasabay harap etti. Risale-i
Nur bu hakikati baz mecmua ve mdafaatnda ispat ettii
iin onlara havale ediyorum.
te, beeriyet siyasetlerinin bu gaddar kanun-u
esassine kar, Ar- zamdan gelen Kurn- Mucizl-
Beyandaki bu gelen kanun-u esasyi buldum. O kanunu da
u yet ifade ediyor:

1


2
1. En'm Sresi, 6:164; sr Sresi, 17:15; Ftr Sresi, 35:18; Zmer Sresi, 39:7.
2. Mide Sresi, 5:32.
Yani, bu iki yet, bu esas ders veriyor ki: Bir adamn
cinayetiyle bakalar mesul olmaz. Hem bir msum, rzas
olmadan, btn insana da feda edilmez. Kendi ihtiyaryla,
kendi rzasyla kendini feda etse, o fedakrlk bir ehadettir
ki, o baka meseledir diye, hakik adalet-i beeriyeyi tesis
ediyor. Bunun tafsiltn da Risale-i Nura havale ediyorum.
kinci sual: Sen eskiden arktaki bedev airde seyahat
ettiin vakit, onlar medeniyet ve terakkiyata ok tevik
ediyordun. Neden krk seneye yakndr medeniyet-i
hzradan mimsiz diyerek hayat- itimaiyeden ekildin,
inzivaya sokuldun?
Elcevap: Medeniyet-i hzra-i garbiye, semv kanun-u
esaslere muhalif olarak hareket ettii iin seyyiat
hasenatna, hatlar, zararlar, fidelerine rcih geldi.
Medeniyetteki maksud-u hakik olan istirahat-i umumiye
ve saadet-i hayat- dnyeviye bozuldu. ktisat, kanaat
yerine israf ve sefahet; ve say ve hizmet yerine tembellik
ve istirahat meyli galebe aldndan, bare beeri hem
gayet fakir, hem gayet tembel eyledi. Semv Kurnn
kanun-u esassi,

1

2
fermn- esassiyle, beerin saadet-i hayatiyesi, iktisat
ve saye gayrette olduunu ve onunla beerin havas, avam
tabakas birbiriyle barabilir diye Risale-i Nur bu esas
izaha binaen, ksa bir iki nkte syleyeceim:
1. Yiyin, iin, fakat israf etmeyin. Arf Sresi, 7:31.
2. nsan iin ancak altnn karl vardr. Necm Sresi, 53:39.
Birincisi: Bedevlikte beer drt eye muhta
oluyordu. O drt hctn tedarik etmeyen, on adette
ancak ikisiydi. imdiki Garp medeniyet-i zlime-i hzras,
s-i istimlt ve israfat ve hevesat tehyi ve havic-i gayr-
zaruriyeyi, zarur hcatlar hkmne getirip grenek ve
tiryakilik cihetiyle, imdiki o meden insann tam muhta
olduu drt hct yerine, yirmi eye bu zamanda muhta
oluyor. O yirmi hct tam hell bir tarzda tedarik edecek,
yirmiden ancak ikisi olabilir; on sekizi muhta hkmnde
kalr. Demek, bu medeniyet-i hzra insan ok fakir ediyor.
O ihtiya cihetinde beeri zulme, baka haram kazanmaya
sevk etmi. Bare avam ve havas tabakasn daima
mbarezeye tevik etmi. Kurnn kanun-u esassi olan
vcub-u zekt, hurmet-i rib vastasyla avamn havassa
kar itaatini ve havassn avama kar efkatini temin eden
o kuds kanunu brakp burjuvalar zulme, fukaralar isyana
sevk etmeye mecbur etmi. stirahat-i beeriyeyi zr
zeber etti.
kinci nkte: Bu medeniyet-i hzrann harikalar, beere
birer nimet-i Rabbaniye olmasndan, hakik bir kr ve
menfaat-i beerde istimali iktiza ettii halde, imdi
gryoruz ki, ehemmiyetli bir ksm insan tembellie ve
sefahete sevk ve sayi ve almay brakp istirahat iinde
hevesat dinlemek meylini verdii iin, sayin evkini
kryor. Ve kanaatsizlik ve iktisatszlk yoluyla sefahete,
israfa, zulme, harama sevk ediyor.
Mesel, Risale-i Nurdaki Nur Anahtarnn dedii gibi,
radyo byk bir nimetiken, maslahat- beeriyeye sarf
edilmekle bir mnev kr iktiza ettii halde, bete drd
hevesata, lzumsuz, mlyni eylere sarf edildiinden,
tembellie, radyo dinlemekle heveslenmeye sevk edip
sayin evkini kryor. Vazife-i hakikiyesini brakyor.
Hatta ok menfaatli olan bir ksm harika vesait, say ve
amel ve hakik maslahat- ihtiyac- beeriyeye istimali
lzm gelirken, ben kendim grdm, ondan bir ikisi zarur
ihtiycta sarf edilmeye mukabil, ondan sekizi keyif,
hevesat, tenezzh, tembellie mecbur ediyor. Bu iki cz
misle binler misller var.
Elhasl: Medeniyet-i garbiye-i hzra, semv dinleri tam
dinlemedii iin, beeri hem fakir edip ihtiyacat
ziyadeletirmi. ktisat ve kanaat esasn bozup israf ve
hrs ve tamah ziyadeletirmeye, zulm ve harama yol
am.
Hem beeri vesait-i sefahete tevik etmekle, o bare
muhta beeri tam tembellie atm, say ve amelin
evkini kryor. Hevesata, sefahete sevk edip mrn
fidesiz zayi ediyor.
Hem o muhta ve tembellemi beeri, hasta etmi.
S-i istimal ve israfatla yz nevi hastaln sirayetine,
intiarna vesile olmu.
Hem iddetli ihtiya ve meyl-i sefahet ve lm her
vakit hatra getiren kesretli hastalklar ve dinsizlik
cereyanlarnn o medeniyetin ilerine yaylmasyla intibaha
gelip uyanm beerin gz nnde lm idam- ebed
sretinde gsterip her vakit beeri tehdit ediyor, bir nevi
cehennem azb veriyor.
te bu dehetli musibet-i beeriyeye kar Kurn-
Hakmin drt yz milyon talebesinin intibahyla ve iinde
semv, kuds kanun-u esasleriyle bin yz sene evvel
gsterdii gibi, yine bu drt yz milyonun kendi kuds
esas kanunlaryla beerin bu dehetli yarasn tedavi
etmesini; ve eer yaknda kyamet kopmazsa, beerin hem
saadet-i hayat- dnyeviyesini, hem saadet-i hayat-
uhreviyesini kazandracan; ve lm, idam- ebedden
karp lem-i nura bir terhis tezkeresi gstermesini; ve
ondan kan medeniyetin mehasini, seyyiatna tam galebe
edeceini; ve imdiye kadar olduu gibi dinin bir ksmn,
medeniyetin bir ksmn kazanmak iin rvet vermek
deil, belki medeniyeti ona, osemv kanunlara bir
hizmetkr, bir yardmc edeceini, Kurn-Mucizil-
Beynn irt ve rumuzundan anlald gibi, rahmet-i
lhiyeden imdiki uyanm beer bekliyor, yalvaryor,
aryor.

1
Said Nurs
1. Bk olan sadece Odur.

2
2. Her trl noksan sfatlardan yce olan Allahn adyla.
ok aziz, ok mbarek, ok mk, ok sevgili
stadmz Hazretleri,
Risale-i Nuru, himmet ve dualarnzla, dikkat ve
tefekkrle okuduka, bu muazzam eser klliyatnn tlsm-
kinatn muammsn kef ve halleden bir keaf
olduunu, hl ve istikbalin bir mrid-i ekberi ve bir
rehber-i zam olduunu, yine dua ve himmetinizle idrak
ediyoruz. Evet, stadmz Hazretleri Risale-i Nuru okuyan
her idrak sahibi anlyor ki, Risale-i Nur, gerek bu asrn,
gerekse nmzdeki asrn beeriyetini kir
karanlklarndan kurtarp, tenvir ve irad edecektir.
Risale-i Nur, yalnz bu vatan ve millet iin deil, lem-i
slmve btn beeriyetin ihtiyacna cevap verecek bir
klliyat olarak telif edilmitir. Bugn, tarihte hi
grlmemi bir fecaat ve felket ierisinde rpnan
beeriyet iin, halskr olarak Risale-i Nura sarlmaktan
ve ne pahasna olursa olsun, Risale-i Nurun nuran ve
parlak eczalarn elde edip dikkat ve tefekkrle okumaktan
baka bir kurtulu aresi yoktur. Risale-i Nuru okuyan
herkes, bu hakikati idrak etmi ve etmektedir. Eer biz
muktedir olsak, bu hakikati, kinata nazr bir mahalle kp,
btn kinata iln edeceiz. Fakat madem ki buna
muvaffak olamyoruz ve mademki Risale-i Nurun
cihanmul kymetini bu derece stadmzn himmetiyle
idrak etmiiz; u halde o nur ve feyiz hazinesi, irfan ve
kemlt menba olan Risale-i Nuru, bir dakikamz bile
bo geirmeden, mtemadi ve devaml bir ekilde hergn
ve her saat okuyacaz ve bu uurdageceli gndzl
alacaz inaallah. Fakat, her an btn
ilerimizdeolduu gibi, bunda da byk stadmzn dua
ve himmetiyle muvaffak olabileceiz.
Hem u hakikatzahir ve bhirdir ki: Bir kimse allme
dahi olsa, Risale-i Nurun ve mellinin talebesidir, Risale-i
Nuru okumak zaruret ve ihtiyacndadr. Eer gaet ederse,
kendisini aldatan enaniyetine boyun eip Risale-i Nur
Klliyatn okumazsa, byk bir mahrumiyete dar olur.
Fakat biz, idrak ettiimiz bu muazzam hakikat karsnda,
beeriyetin halskr ve milyarlarca insanlarn fevkinde
olan bir memur-u Rabbanye nasl minnettar ve medyun
olduumuzu tarif edemiyoruz. Yine dua ve himmetinizle
idrak etmiiz ki, Kurn- Kerimin bir mucize-i mneviyesi
olan harika Risale-i Nur Klliyatnn bir satrndan
ettiimiz istifadenin, bir miktar- mukabilini dahi demeye
gcmz yetimez. Bunun iin, ancak Cenb- Hakka yle
yalvarmaya karar verdik:
Y Rab! Bizi ebed haps-i mnferidden kurtarp bkive
sermed bir lemin saadetine nil edecek bir hakaik
hazinesinin anahtarn Risale-i Nur gibi nazirsiz bir eseriyle
baheden sevgili ve mk stadmz, zlimlerin ve
dmanlarn suikastlarndan muhafaza eyle, Kurn ve
iman hizmetinde daima muvaffak eyle. Ona shhat ve
yetler, uzun mrler ihsan eyle diye dua ediyoruz.
Evet, stadmz Hazretleri, Risale-i Nuru dikkat ve
tefekkrle okumak nimet-i uzmsna nail olan biz bir ksm
niversite genlii, bir hsn- zan veya bir tahmin ile deil,
tahkik ve tetkik bir srette, sarslmaz ve sarslmayacak
olan ilmelyakn bir kuvvet-i imaniye ile inanyoruz ki,
zemin yznn bu asra kadar grmedii bir vahet ve
dehetin sebebi olan dinsizlik ve ilhad, Bedizzaman
ortadan kadrmaya inayet-i Hak ile muvaffak olacaktr.
Bizim bu kanaatimiz, safdilne veya tahminle deildir;
ilm ve delile mstenid bir tahkik iledir. Bunun iin, muarz
olan dahi bu hakikati kalben tasdik edecektir. Dua ve
efkat buyurun, Kurn ve iman hizmetinde fedi olalm.
Risale-i Nuru, bir dakikamz bile kaybetmeden okuyalm,
yazalm, ihls- tamme muvaffak olalm.
niversite Nur talebeleri namna
Abdlmuhsin

1
ok mbarekstadmz Hazretleri,
Evvel: Geenlerde alnan Nur eczalarnn hepsi dald;
Nurun mtaklar srur iinde kaldlar. Nurdan ksmeti
olanlar, birer birer kp ona kouyorlar. Nur arayan sineler
2
hakikatince buluyorlar. Bu sefer Ziya
kardeimizin getirdii otuz drt adet Szler kapld. As-y
Mslar Ankaraya ve Anadolunun muhtelif yerlerine
dalyor...
1. Her trl noksan sfatlardan yce olan Allahn adyla.
2. Cidd olarak arayan, aradn bulur.
Risale-i Nurun perde arkasndaki parlakln
grmeyenler dahi ona taraftardrlar. Risale-i Nurun
Medresetz-Zehrs Anadoluapnda ve lem-i slm
lsnde genileyeceini, Risale-i Nurdaki hakikatin
yksekliinden ve dikkat ve tefekkrle okuyan mminlerin
ve ehl-i ilmin arasnda vcuda gelen sarslmaz uhuvvet ve
kardelikten anlyoruz. Medresetz-Zehrnn bu muazzam
faaliyetleri, zemin yznde bahar mevsiminde olan lh ve
muazzam neir gibi sessiz, grltsz, aasz, gsterisiz
ve mtevazi, fakat muazzam birekilde cereyan etmektedir.
Ftraten acl olan insanolu, lemde hkimolan kanun-u
lhyi dnmeyerek, her meselenin istedii vakitte
hallolunmasn istiyor;kk dairelerdeki vazifelerini
atlayp, byk dairelere sapyor.
Tohumlar atlm ve smbl vaktine gelmi olan
Risale-i Nurun yetitirdii hakikimanl ztlar, inaallah
yakn zamanda lem-i slma birer nmune-i imtisal olup
nur-u hidayeti gstereceklerdir.
Ankaraniversitesi Nur talebeleri namna
Abdullah