TIR (Transports Internationaux Routiers)

Bilindii gibi ar yk tamacl yapan trlarda ve sahip olduklar bu uzun konstrksiyonlarda retim yaplrken nemli noktalardan biri de dorse ve asi imalatlardr. Bir ok zorlanmaya ve darbelere maruz kalan bu ana elemanlar retilirken bir ok husus dikkate alnmaldr. asi ve dorseden ksaca bahsetmek gerekirse;

Dorse; 1970 li yllarda uluslararas kara tamaclnn gelimesiyle trk tamaclarn da filolarna giren ilk ara olan amerikan yapm "dorsey trailers" markal semi-treylerlerden esinlenerek ortaya kmtr, sylenim kolayl nedeniyle nakliye sektrnde yaygn olarak kabul grmtr.Damper Dorse; genel olarak ar derecede ar yk tayan ve fazla yk tayan firma ya da kiiler tarafndan kullanlr. Tr gibi aralarda kasa olarak kullanlr. Gerek uzunluu, gerek genilii ve gerek de arl bir hayli fazla olan dorse kasalar uzun bir yolculuk esnasnda dilediiniz yk tamak iin yardmc olur.Dorse kasalarda gene yksek mukavemetli ve dayankl zel eliklerden retilmektedir. Bu tr kasalarn retim aamasnda kullanlan kaynak trleri de zeldir ve baz makineler kullanlr. zel gazalt kaynak makineleri aracl ile kaynak yaplr. Bir dorse de dikkat edilmesi gereken asi, ereve ve omurga gibi ksmlar tamamen zel bir iilik ve teknolojik makineler ile retilerek, her trl zor arazi artlarna, ar yk ykleme durumlarna uygun olarak imal edilir. Ayrca grnt asndan da genel olarak dorselerde estetik adan dikkat edilir. Tabi bu durum retici firmaya gre de deiiklik gstermektedir. Dorse kasalarda iki hatl fren donanm mevcuttur ki bu ok yarar salamaktadr. lsel adan bakacak olur isek; toplum

uzunluklar genelde 8,700 milimetre civarlarnda olmaktadr. Yan taraflarda ki duvar ykseklikleri ise 1,00 milimetre civardndadr. Genel olarak tm dorselerde de ayrca hidrolik zel sistem mevcuttur.

asi; 3 ve daha fazla tekerlee sahip motorlu kara tatlarnn iskeletine verilen genel ad.. demir, aluminyum ve elikten olabilir. rnek bir dorse sistemi incelendiinde; asi, dingil, n sspansiyon sistemi, n dingil kaldrma, fren sistemi, lastik ve jantlar, mekanik ayaklar, king pimi, elektrik sistemleri, lift, yn kontrol valfleri, snr kontrol valfleri, kullanm ekillerine gre hidrolik ekici pompa, bagaj, yan ve n kapaklar, taban deme gibi elemanlardan olutuunu grrz. Baka bir imalat da Dorse retimlerindeki teknik bilgileri aadaki gibi sunmaktadr.http://www.aybabadorse.com/damperkasa-yari-romork

 Dingil Aks grubu soutmal olmak durumundadr. ABS / EBS Wabco Avrupa standartlarna gre dizayn edilmeli. Otomatik fren crcrlar, dorsenin nnde iki adet deiebilen ve muhafazal fren soketi bulunmaktadr, 30x30 imdatl fren kr kullanlmaldr. Damper lifti aracn kullanm zelliklerine gre yksek mukavemetli elikten, basncn olumsuz faktrleri gz nne alnarak montajlanmaldr. 6 adet sspansiyon kr, 2 adet kaldrma kr, Makaslar Z makas olmas uygundur. Amortisr says sspansiyon kr saysna eit olmaldr. Boya tm yzeyler temizlendikten sonra epoksi astar ve son kat akrilik boya ile boyanmal,. Kimyasal etkileimlere kar mukavemetli boya seilmeli ve kullanlmaldr. Dorse ayaklar seri ve ar devirli, ar yklemeler gz nnde bulundurarak taklmaldr. Stepne yeri, takm dolab, yangn sndrme cihaz dolab, su tank, bisikletlik korkuluu dorseye montaj edilirken ; Ana aseler A - 1 Kalite, ST - 52 AB standartlarna uygun olmaldr, rnein asi retimi yaplrken ; mukavemet hesaplarnda ar yklemeler de gz nnde tutularak edilmelidir. Ana aseler A - 1 Kalite, ST - 52 AB standartlarna uygundur, Aratrmalar gsteriyor ki dorse retiminde gaz alt ve toz alt kaynak yntemleri ok sk kullanlmaktadr. Baz amerikan firmalar baka kaynak methodlar uygulasalar da en sk rastlanan trler bunlardr. Yksek mukavemetli elikten ounlukla I kesitli olarak otomatik gaz alt kaynak makineler ile imal

a) TOZALTI ARK KAYNAI:

rtl elektrotla yaplan elektrik ark kaynanda, erime gcnn ve kullanlan akm iddetinin snrl olmas kaynak hzn da snrlamaktadr. Hzla gelien sanayinin ihtiyalarna cevap verebilmek

iin aratrclar kinci Cihan Harbine takaddm eden senelerde yeni kaynak usulleri ortaya karmlardr. Bugnn sanayisinin tatbik ettii, yksek erime gcne ve kaynak hzna sahip, kaynak usullerinin banda tozalt kayna gelmektedir. lk defa 1933 ylnda Amerika Birleik Devletleri'nde kullanlmaya balanlan tozaltnda kaynak usul, 1937' den sonra Avrupa'da da tatbikat sahasna girmitir. Demir ve alamlarnn kayna iin ok elverili olan bu usul kazan, profil, gemi ve basnl kap imalat ve doldurma ilemlerinde entansif bir ekilde kullanlmaktadr. Bu kaynak usulnde, bir bobinden salan kaynak teli, bir motorun tahrik ettii makaralar arasndan ve bir memeden geerek dikie iletilir; ark iin gerekli akm memeden alan tel i paras arasnda ark teekkl eder, ayr bir kanaldan gelen ve silikat ve toprak alkali metalleri ihtiva eden zelbir toz ark blgesini atmosferin menfi tesirlerinden korur. Kaynak teli ve i paras arasnda meydanagelen arkn scaklndan tel ve esas metalin bir ksm eriyerek arzu edilen birlemeyi salarlar. Arkn devaml olarak toz yn altnda yanmas bu usule tozalt ark kayna sminin verilmesine sebep olmutur. Ark scaklnda bir miktar toz da erir ve dikii rten bir cruf haline geer bu cruf henz ok scak olan kaynak dikiini ve banyoyu atmosferin tesirinden koruduu gibi ihtiva ettii dezoksidan ve alam elemanlar sayesinde kaynak banyosunun dezoksidasyonu salar. Tozalt kaynak kafas tabir edilen, toz hunisi, meme, tel ilerletme mekanizmas ve ayarkumanda grubu, zel raylar veya palet zerinde hareket eden bir arabaya monte edilmitir; arabann hz kaynak ilemi boyunca sabit tutulur, aksi halde diki homogen olmaz ve ekseri hallerde kaynak hatalar meydana gelir, nk akm iddeti, ark gerilimi, toz miktar ve kaynak hz birer mstakil parametre deildir, bunlar birbirlerine baldr, iyi bir diki bunlarn mterek olarak ayarlanmas ile elde edilir. Baz hallerde tozalt kaynak kafas sabit tutulur ve para belirli bir hzla hareket ettirilir. Bilhassasilindirik kaplarn evre dikilerinde bu kinci sistem kullanlr. Dorselerde ise otomatik kontroll ve yksek kalibrasyon zellikli bir kaynak makinas dorse ve asiyi tarayarak kayna yapar.

Dorse retiminde bu kaynak ynteminin seilmesinin bir ok nedeni vardr. Bunlara deinmek gerekirse; 1-Yksek kaynak gc ve kaynak hz: Dorse seri retiminde byk kaynak gcne ve hzna ihtiya vardr. Tozalt kaynak tekniinde kullanlan akm iddeti normal olarak 200 ila 2000 Amper arasndadeiir; ok telli tekniklerde bu deer 3000 Ampere kadar ykselmektedir. Bu husus ok yksek birerime gc salamaktadr. Ayrca kaynak hz 6 ila 300 m/saat arasnda ayarlanabilmektedir.Bu bakmlardan tozalt kaynak usul dier konvansiyonel kaynak usulleri ile mukayese edilemeyecekderecede yksek bir erime gc ve kaynak sratine sahiptir. 2-Yksek nfuziyet: Kaynak akm iddetinin yksek olmas bu usulde az amadan bir paso ile 18. mm. ve az aarak da iki paso ile 150 mm. kalnlndaki paralar rahatlkla kaynatmak mmkndr.Bu da dorse retiminde tercih edilmesinin en nemli sebeplerinden biridir. 3-Enerji tasarrufu: Tozalt kaynak usulnde elektrik enerjisinin byk bir ksm kaynak iin kullanlmakta ve dolaysyla byk bir enerji tasarrufu salanm olmaktadr, rtl elektrot ile yaplan elektrik ark kaynanda, elektrik enerjisinin % 25'inden Tozalt kaynanda ise % 68'inden direk kaynak iin istifadeedilmektedir. 4-Elektrot tasarrufu: Tozalt kaynak usulnde srama kayb yoktur; tel elektrot kullanldndan elektrot art zayiat da yoktur. Yksek kaynak ihtiyac olan dorse imalatnda bu kriterde byk avantaj salar. 5-Emniyetli ve dzgn grnl kaynak dikii: Son dnemlerde lkemizde de grlen dorse kaynann kopmas sonucu oluan trafik kazalar kaynan daha emniyetli olmas gerektii sonucunu ortaya karmaktadr .Kaynak yerinin muntazam ve messir bir ekilde crufla rtlmesi emniyetli bir katlama saylamaktadr. 3U ekilde kaynak banyosunun degazaji daha kolay salanmakta ve gei blgesinin sertleme ihtimali azalmaktadr. Erimi vizkoz cruf diki formunun dzgn ve trtlsz olmasn salamakta ve kenarlarda yanma oluklarnn olumasna imkn vermemektedir. Kaynak metalinde birleme hatasna ve cruf kalntlarna Talanmadndan daha emniyetli kaynak dikileri elde edilmektedir.

6-Kaynak dikii kalitesine kaynak faktr tesir etmemektedir: Toz alt kaynak usulnde elektro mekanik ayar ve kumanda sisteminin mevcudiyeti kaynak faktrn ortadan kaldrmaktadr. Dolaysyla kaliteli kaynakya ihtiya yoktur, ayrca kaynak bedenen de az yorulmaktadr. Dorse retiminde de otomatik kontroll CNC tipi kaynak makinalar kullanlmas suretiyle kaynak faktr yok edilerek hatalar minimuma indirilmektedir. 7-Yksek ark stabilitesi: Ark blgesinde buharlaan cruf dolaysile ark ok iyi bir ekilde muhafaza edilebilmektedir. Bu husus yksek akm iddeti ve byk kaynak hzlarnn kullanlabilmesine imkn vermektedir. 8- zel koruyucu donanmlara ihtiya yoktur: Ark tozaltndan yandndan, grnen nlar ve ultraviole nlar etrafa yaylmaz ve dolaysile gzleri korumak iin zel maskeye ihtiya yoktur. Kaynak esnasnda caz ve toz teekkl de ok az olduundan zel havalandrma sistemine ihtiya yoktur. Toz alt kaynayla ilgili baz teknik zellikler rnek olarak aada verilmitir. Kaynak Akm iddeti 250-2000 (5000) A Kaynak Ark Gerilimi 25-50 Y Kaynak Hz 6-300 m/saat Akm Younluu 20-300 A/mm Ergitme Verimi 3-60 kg/saat Kaynak eli/Elektrodu ap lf2-12,0 mm Ana malzemeden Ergitme 10-85 % gibi zellikler Tr dorsesi imalatnda otomatik kontrol ve dier optimize edilmi hususlaryla tozalt kaynan dorse imalat iin ok uygun ve kabul edilebilir hale getirmektedir.

b) GAZALTI ARK KAYNAI (OTOMATK KONTROLL GAZALTI ARK KAYNAI):

Kaynak yerinin bir gaz atmosferiyle korunmas sonucu yaplan ark kaynana gazalt ya da koruyucu gaz kayna ad verilir. Balca trleri MIG-MAG ve WIG (TIG) gazalt kaynak teknikleridir. Bu kaynak trnde koruyucu gaz olarak argon ve gibi soy gazlar kullanan MIG (Metal Inert Gas) kaynak teknii ile koruyucu gaz olarak aktif bir gaz olan Karbondioksit kullanan MAG (Metal Active Gas) teknikleri en youn olarak kullanlr. Dierlerine gre niseten daha az kullanlan WIG tekniinin dierlerinde fark erimeyen Wolfram (Tungsten) elektrod kullanlmasdr.

Gazalt kayna. denir 1.Kaynak yn, 2.Tor, 3.Kaynak teli 4.Koruyucu gaz, 5.Kaynak banyosu, 6.Kaynak dikii, 7. paras.

Gazalt kayna, kaynak iin gerekli snn, tkenen bir elektrod ile i paras arasnda oluan ark sayesinde ortaya kt bir ark kaynak yntemdir. Kaynak blgesine srekli ekilde beslenen (srlen), masif haldeki tel elektrod ergiyerek tkendike kaynak metalini oluturur. Elektrod, kaynak banyosu, ark ve i parasnn kaynaa yakn blgeleri, atmosferin zararl etkilerinden kaynak torcundan gelen gaz veya karm gazlar tarafndan korunur. Gaz, kaynak blgesini tam olarak koruyabilmelidir, aksi taktirde ok kk bir hava girii dahi kaynak metalinde hataya neden olur.

Avantajlar Gazalt kayna, kaynak iin gerekli snn, tkenen bir elektrod ile i paras arasnda oluan ark sayesinde ortaya kt bir ark kaynak yntemdir. Kaynak blgesine srekli ekilde beslenen (srlen), masif haldeki tel elektrod ergiyerek tkendike kaynak metalini oluturur. Elektrod, kaynak banyosu, ark ve i parasnn kaynaa yakn blgeleri, atmosferin zararl etkilerinden kaynak torcundan gelen gaz veya karm gazlar tarafndan korunur. Gaz, kaynak blgesini tam olarak koruyabilmelidir, aksi taktirde dorse iin ok nemli olabilen kaynak hatalar ve oksit

tabakas oluumunu engellemek iin bu ok nemlidir aksi halde dorsede hatalar oluur. Avantajlar 1. Gazalt kayna rtl elektrod ark kaynana gre aadaki sebeplerden dolay daha hzl bir kaynak yntemidir. * Tel eklindeki kaynak elektrodu kaynak blgesine srekli beslendii iin kaynak rtl elektrod ark kaynak ynteminde olduu gibi tkenen elektrodu deitirmek iin kayna durdurmak zorunda deildir. * Cruf olumad iin rtl elektrodlardaki gibi her paso sonras cruf temizlii ilemi yoktur ve kaynak metalinde cruf kalnts oluma riski olmadndan, daha kaliteli kaynaklar elde edilir. * rtl elektrod ark kaynana gre daha dk apl elektrodlar kullanldndan, ayn akm aralnda yksek akm younluuna ve yksek metal yma hzna sahiptir. Gazalt kayna ile elde edilen kaynak metali dk hidrojen miktarna sahiptir, bu zellikle serleme zellii kazanan elik dier baz yntemlerden daha iyi zelliklere sahip olmasn salar. 3. Gazalt kaynanda derin nfuziyet salanabildii iin bazen kk ke kaynaklar yapmaya izin verir ve rtl elektrod ark kaynana gre daha dzgn bir kk penetrasyonu salar.Tr dorselerinde byk kaynak yzeyi ve byk hacimler sz konusu olduu iin Gazalt ark kayna , Tozalt ark kaynana gre daha sk kullanlmaktadr. Aadaki tertibatlar dorse-asi kaynan yapmakta ok sk kullanlan makina ve yntemleri gstermektedir.

rnek bir gaz alt kaynak makinas CNC ile kalibre edilirse retim hzlar ve kaynak kalitesi beraber dnldnde %40 lara yaklaan bir avantaj salanabilir. Hem kaynak dolaysyla imalat hz artar hem de kaynak faktrnden kaynaklanan hatalar engellenmi olur. Piyasada bir ok Gazalt otomatik kontroll kaynak makinas vardr. Bu ekilde bir kaynak makinas alnarak kontrol ve kalibrasyonu sonradan da eklenebilir.Aada standart bir gaz alt kaynak makinasnn teknik zellikler verilmektedir. MIG 350 S - MIG/MAG Gazalt Kaynak Makinas:nce ve orta kalnlkta demir, alminyum ve paslanmaz metallerin zl veya normal tellerle gazalt kaynanda kullanlabilen, profesyonel, basit kullanml, gvenilir, salam, ekonomik MIG/MAG gazalt kaynak makinas iin modeller; MIG 250 S - MIG/MAG GAZALTI KAYNAK MAKNASI MIG 350 S - MIG/MAG GAZALTI KAYNAK MAKNASI MIG 400 A - MIG/MAG GAZALTI KAYNAK MAKNASI MIG 550 W - MIG/MAG GAZALTI KAYNAK MAKNASI Gibi eitli modellerde ebeke Gerilimi U1 Akm Ayar Sahas Imin-Imax Ak Devre Gerilimi U2 Maximum Giri Gc Primax G Faktr cos 380 V 50 A - 350 A 18 V - 37 V 15,5 kVA 0,85

Tel ap Kaynak Akm I2 Soutma Koruma Snf Boyutlar (e/b/y) (mm) Arlk

X 60 % 100

0,80 - 1,00 - 1,20 340 A 240 A Fan IP 21 370x690x700 100 kg

Salam metal gvdesiyle her koulda gvenilir alma 0-1 konumlu ama kapama anahtar Hassas gerilim ayar iin 2 kaba, 7 ince; toplam 14 kademeli ayar alteri zerindeki tama kolu ve tekerlekleri sayesinde portatif ve kolay tanma imkan leri teknoloji elektronik tel srme ve kontrol kart Torca tel srmek ve test iin kaynak ilemini balatmadan tel besleme ve gaz k olana Hassas potansiyometresi sayesinde tel srme hznn kontrol Hafzal-hafzasz tetik modu Nfuziyeti ve sramay kontrol etmek iin 2 adet ase balants Yksek sya dayankl Naylon 6 (%70) ve cam elyaf (%30) karm ile retilmi transformatr bobinlerinin karkaslar Ayr ayr gruplandrlm 6 adet diotu sayesinde gl doru akm kayna yapabilme Demir, alminyum ve paslanmaz metallerin zl veya normal tellerle kaynanda alabilme 2 adet 12 cm apnda gl soutma fan CE belgeli Teknik hatalara kar 2 yl Demiriz garantisi (Tor ve tor kablosu hari)

REFERANSLAR:
http://www.frmtr.com/motorlu-araclar-genel-konular/392472-tirsan-yaptimi-en-iyisini-yapardorseler.html http://www.damper.web.tr/damper-dorse.html http://www.wiconmak.com/default.aspx?mi=8&ln=tr http://www.verametal.com/s6.html http://damper-dorse.blogspot.com/ http://www.ekoldorse.com/index.php?option=com_content&task=view&id=35&Itemid=90 http://www.toplukmetal.com/topluk/orta.htm http://tr.wikipedia.org/wiki/Kaynak_%28imalat%29 http://www.tradett.com/marble-gang-saw-machine-sell/ http://www.tazminathukuku.com/gorus-bildirimleri/is-kazasiyla-ilgili-dosya-incelemesi.htm (kaynak asi-Dorse kopmasndan 3 l 10 yaral)