T.C.

DOKUZ EYLL NVERSTES ETM BLMLER ENSTTS TRKE ETM ANABLM DALI TRKE RETMENL PROGRAMI YKSEK LSANS TEZ

LKRETM 6-8. SINIF RENCLERNN TRKE DERS RETM PROGRAMINDA BELRTLEN YAZIM VE NOKTALAMA KURALLARINI UYGULAYABLME DZEY

Sedat KARAGL

zmir 2010

T.C. DOKUZ EYLL NVERSTES ETM BLMLER ENSTTS TRKE ETM ANABLM DALI TRKE RETMENL PROGRAMI YKSEK LSANS TEZ

LKRETM 6-8. SINIF RENCLERNN TRKE DERS RETM PROGRAMINDA BELRTLEN YAZIM VE NOKTALAMA KURALLARINI UYGULAYABLME DZEY

Sedat KARAGL

Danman Yrd. Do. Dr. Hseyin TUNCER

zmir 2010

iv

NSZ
Bu alma, ilk olarak ilkretim ikinci kademe rencilerine verilen yazma becerisi eitimi zerinde genel bir deerlendirme yapmak amacyla tasarlanm, ancak byle bir alma ok daha kapsaml olacandan ve yaplacak olan anket almalar nedeniyle alma konusu yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme becerisi ile snrl tutulmutur. Bu almada, lkretim 6., 7. ve 8. snf rencilerinin yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme becerileri, Trke dersine ilikin tutumlar ve ilkretimin ikinci kademesinde kullanlmakta olan Trke ders kitaplarnda yazm ve noktalama kurallarnn ilenii incelenmitir. Be blmden oluan almann birinci blmn oluturan giri blmnde, aratrmann konusuna aklk getirmek amacyla problem durumu, aratrmann amac ve nemi, problem cmlesi, alt problemler, saytllar ve snrllklar zerinde durularak aratrmayla ilgili tanmlar ve aratrmada yer alan ksaltmalar belirtilmitir. almann ikinci blmnde alanyazn taramas yaplarak konuyla ilgili almalar ksaca zetlenmi ve kronolojik srayla tantlmtr. Ayrca bu blmde yazma becerisi, yazma retimi, yazm ve noktalama kurallar ile ilgili kuramsal bilgilere de yer verilmitir. almann nc blmnde aratrmann modeli, evren ve rneklemi, veri toplama aralar ve veri zmleme teknikleri aklanmtr. Drdnc blmde ise toplanan verilerin her alt problemle ilgili olarak yaplan istatistiksel zmlemeleri sonucunda elde edilen bulgular ve bu bulgulara ynelik yorumlar yer almaktadr. almann son blm olan beinci blmde, aratrmann sonularyla birlikte, aratrmadan elde edilen bulgulara ynelik tartmalar ile aratrmadan elde

edilen verilerden ve aratrmann sonularndan yola klarak getirilen birtakm neriler yer almaktadr. almann kaynaka blmnde ise, almada incelenen Trke ders kitaplar ile alma srecinde yararlanlan kaynaklar belirtilmitir. Bu almay hazrlama srecinde bana rehberlik ederek byk katkda bulunan deerli danman hocam Yrd. Do. Dr. Hseyin TUNCERe; tezimin her srecinde sormu olduum her soruyu itenlikle yantlayan ve ulaamadm baz kaynaklara ulamam salayan deerli hocalarm Yrd. Do. Dr. Hlya YAZICI OKUYAN, Yrd. Do. Dr. Hakan LPER, Yrd. Do. Dr. Evren KARATA ve r. Gr. Ziynet YILDIZa; yapm olduum aratrmadan elde edilen verilerin analiz edilmesi srecinde byk bir sabr ve zveriyle yardmc olan Ar. Gr. eyma UYAR, Ar. Gr. Derya CAN ve Ar. Gr. Deniz EROLUna ve bu zorlu srete bana her konuda destek olan aileme teekkrlerimi itenlikle sunmay bir bor biliyorum. Sedat KARAGL zmir, Aralk 2010

vi

NDEKLER
YEMN..................................................................................................................... i DEERLENDRME KURULU TUTANAI ....................................................... ii Y..K. DKMANTASYON MERKEZ TEZ VER FORMU ......................... iii NSZ .................................................................................................................. iv NDEKLER ...................................................................................................... vi TABLO LSTES ................................................................................................. xiv EKL LSTES ................................................................................................... xix ZET......................................................................................................................xx ABSTRACT ........................................................................................................ xxii

BLM I 1. GR ..................................................................................................................1 1.1. Problem Durumu .........................................................................................1 1.2. Ama ve nem ............................................................................................9 1.3. Problem Cmlesi .......................................................................................10 1.4. Alt Problemler ...........................................................................................10 1.5. Saytllar ....................................................................................................13 1.6. Snrllklar ................................................................................................13 1.7. Tanmlar ....................................................................................................13 1.8. Ksaltmalar ................................................................................................15 BLM II 2. LGL YAYIN VE ARATIRMALAR ........................................................16 2.1. Trke retimine likin Yayn ve Aratrmalar ....................................16 2.2. Yazma Becerisine likin Yayn ve Aratrmalar......................................25 2.3. Yazm ve Noktalama Kurallarna likin Yayn ve Aratrmalar..............37 3. KURAMSAL EREVE ................................................................................41 3.1. Yazma .......................................................................................................41 3.2. Yazma Trleri ...........................................................................................43

vii

3.3. lkretim Trke Dersi retim Programnda Yer Alan Yazma Yntem ve Teknikleri .........................................................................................................45 3.3.1. Not Alma .......................................................................................45 3.3.2. zet karma ................................................................................46 3.3.3. Boluk Doldurma ..........................................................................47 3.3.4. Kelime ve Kavram Havuzundan Seerek Yazma .........................47 3.3.5. Serbest Yazma...............................................................................47 3.3.6. Kontroll Yazma ...........................................................................48 3.3.7. Gdml Yazma ...........................................................................48 3.3.8. Yaratc Yazma..............................................................................49 3.3.9. Metin Tamamlama ........................................................................50 3.3.10. Tahminde Bulunma .....................................................................51 3.3.11. Bir Metni Kendi Kelimeleriyle Yeniden Oluturma ...................51 3.3.12. Bir Metinden Hareketle Yeni Bir Metin Oluturma ...................51 3.3.13. Duyulardan Hareketle Yazma .....................................................52 3.3.14. Grup Olarak Yazma ....................................................................52 3.3.15. Eletirel Yazma ...........................................................................52 3.4. Yazma Becerisi .........................................................................................53 3.5. Trke Dersi retim Programnda Yer Alan Yazma Becerisi Kazanmlar. .....................................................................................................55 3.6. Yazma Becerisi retimi ..........................................................................57 3.7. Yazm Kurallar .........................................................................................62 3.7.1. De Balacnn Yazl ..................................................................63 3.7.2. Ki Balacnn Yazl ...................................................................64 3.7.3. nene Balacnn Yazl ...........................................................64 3.7.4. Soru Eki minin Yazl ...............................................................64 3.7.5. Fiil ekimi ile lgili Yanllklar ...................................................65 3.7.6. Mastar Eklerinin Yazl ..............................................................65 3.7.7. kenin Yazl ..............................................................................66 3.7.8. lenin Ek Olarak Yazl .............................................................66 3.7.9. Ek Fiil Olan imekin Yazl ........................................................66 3.7.10. Pekitirmeli Sfatlarn Yazl ....................................................67

viii

3.7.11. Saylarn Yazl .........................................................................67 3.7.12. Byk Harflerin Kullanld Yerler ...........................................68 3.7.13. Birleik Kelimelerin Yazl.......................................................71 3.7.14. Alnt Kelimelerin Yazl ..........................................................82 3.7.15. Yabanc zel Adlarn Yazl ....................................................83 3.7.16. Trk Devlet ve Topluluklarndaki zel Adlarn Yazl ...........85 3.8. Noktalama aretleri ..................................................................................85 3.8.1. Nokta .............................................................................................86 3.8.2. Virgl ............................................................................................87 3.8.3. Noktal Virgl ...............................................................................92 3.8.4. ki Nokta .......................................................................................93 3.8.5. Nokta .......................................................................................94 3.8.6. Soru areti ....................................................................................96 3.8.7. nlem areti .................................................................................97 3.8.8. Ksa izgi ......................................................................................99 3.8.9. Eik izgi ...................................................................................100 3.8.10. Trnak areti .............................................................................101 3.8.11. Yay Ayra .................................................................................102 3.8.12. Keli Ayra..............................................................................104 3.8.13. Kesme areti .............................................................................104 BLM III 4. YNTEM ........................................................................................................109 4.1. Aratrma Modeli ....................................................................................109 4.2. Evren ve rneklem .................................................................................109 Tablo 1 Aratrmann Uyguland Okullar ve Bu Okullarn Ortaretim Yerletirme Puan Ortalamalar.................................................................................................110 Tablo 2 Uygulamaya Katlan renci Says ......................................................111 4.3. Veri Toplama Aralar ............................................................................111 Tablo 3 Trke Dersine likin Tutum lei Puanlama Biimi ........................113 Tablo 4 2009-2010 Eitim-retim Ylnda Trkiyedeki lkretim Okullarnda Okutulan Trke Ders Kitaplar ...........................................................................114

ix

4.4. Veri zmleme Teknikleri ....................................................................116

BLM IV 5. BULGULAR VE YORUMLAR ...................................................................119 5.1. Birinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar................................119 Tablo 5 lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi .....120 5.2. kinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar .................................122 Tablo 6 lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi. .............................................................................................................123 5.3. nc Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ..............................125 Tablo 7 lkretim 6. Snf rencilerinin Yazm Olduklar Kompozisyonlarda Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi ..........................................................126 5.4. Drdnc Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ...........................127 Tablo 8 lkretim 6. Snf rencilerinin Yazm Olduklar Kompozisyonlarda Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi ....................................................128 5.5. Beinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ...............................130 Tablo 9 lkretim 6. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutum Puanlar. ...............................................................................................................131 5.6. Altnc Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar................................132 Tablo 10 lkretim 6. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutumlar ile Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyleri Arasndaki likiler .................................................................................................................133 5.7. Yedinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ..............................134 Tablo 11 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm .................................................................142 Tablo 12 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm .......................................................143

Tablo 13 Tuna Matbaaclk Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm .................................................................150 Tablo 14 Tuna Matbaaclk Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm .......................................................152 Tablo 15 Evrensel letiim Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm ......................................................................................159 Tablo 16 Evrensel letiim Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm.......................................................................................160 Tablo 17 Koza Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm ...............................................................................................................166 Tablo 18 Koza Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm.......................................................................................................167 5.8. Sekizinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ............................168 Tablo 19 lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi .....168 5.9. Dokuzuncu Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ........................169 Tablo 20 lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi ..................................................................................................................170 5.10 Onuncu Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar .............................172 Tablo 21 lkretim 7. Snf rencilerinin Yazm Olduklar Tasvir Yazlarnda Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi ..........................................................172 5.11. On Birinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ........................174 Tablo 22 lkretim 7. Snf rencilerinin Yazm Olduklar Tasvir Yazlarnda Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi ....................................................174 5.12. On kinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar .........................176

xi

Tablo 23 lkretim 7. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutum Puanlar ................................................................................................................177 5.13. On kinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar .........................178 Tablo 24 lkretim 7. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutumlar ile Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyleri Arasndaki likiler .................................................................................................................179 5.14 On Drdnc Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ....................180 Tablo 25 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm .................................................................187 Tablo 26 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm .......................................................189 Tablo 27 Koza Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm ...............................................................................................................195 Tablo 28 Koza Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm.......................................................................................................196 Tablo 29 Pasifik Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm ...............................................................................................................204 Tablo 30 Pasifik Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm.......................................................................................................205 Tablo 31 Harf Eitim Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm.......................................................................................................213 Tablo 32 Harf Eitim Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm.......................................................................................214 5.15. On Beinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar .......................215

xii

Tablo 33 lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi .....215 5.16. On Altnc Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ........................217 Tablo 34 lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama Kurallarn Uygulayabilme 220 Dzeyi ..........................................................................................................218 5.17. On Yedinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar Tablo 35 lkretim 8. Snf rencilerinin Kendilerine Verilen Yarm Brakla Bir yky Tamamlarken Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi .....................221 5.18. On Sekizinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ....................223 Tablo 36 lkretim 8. Snf rencilerinin Kendilerine Verilen Yarm Brakla Bir yky Tamamlarken Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi ..............223 5.19. On Dokuzuncu Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ................225 Tablo 37 lkretim 8. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutum Puanlar ................................................................................................................226 5.20. Yirminci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ..........................227 Tablo 38 lkretim 8. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutumlar ile Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyleri Arasndaki likiler .................................................................................................................228 5.21. Yirmi Birinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorumlar ...................229 Tablo 39 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm .................................................................234 Tablo 40 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm .......................................................235 Tablo 41 Batu Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm ...............................................................................................................242 Tablo 42 Batu Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm.......................................................................................................243

xiii

Tablo 43 Pasifik Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm ...............................................................................................................250 Tablo 44 Pasifik Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm.......................................................................................................251 Tablo 45 Koza Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm ...............................................................................................................256 Tablo 46 Koza Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm.......................................................................................................257 Tablo 47 Harf Eitim Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm.......................................................................................................264 Tablo 48 Harf Eitim Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm.......................................................................................265 BLM V 6. SONU, TARTIMA VE NERLER .......................................................267 6.1. Sonular ve Tartma...............................................................................267 6.2. neriler ...................................................................................................275

7. KAYNAKA ..................................................................................................279 7.1. Kullanlan Kaynaklar ..............................................................................279 7.2. Yararlanlan Kaynaklar ...........................................................................282 EKLER ................................................................................................................293

xiv

TABLO LSTES
Tablo 1 Aratrmann Uyguland Okullar ve Bu Okullarn Ortaretim Yerletirme Puan Ortalamalar.110 Tablo 2 Uygulamaya Katlan renci Says...111 Tablo 3 Trke Dersine likin Tutum lei Puanlama Biimi.113 Tablo 4 2009-2010 Eitim-retim Ylnda Trkiyedeki lkretim Okullarnda Okutulan Trke Ders Kitaplar...114 Tablo 5 lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi...120 Tablo 6 lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi...123 Tablo Tablo 7 8 lkretim lkretim 6. 6. Snf Snf rencilerinin rencilerinin Yazm Yazm Olduklar Olduklar Kompozisyonlarda Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi126 Kompozisyonlarda Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi.128 Tablo 9 lkretim 6. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutum Puanlar.131 Tablo 10 lkretim 6. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutumlar ile Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyleri Arasndaki likiler..133 Tablo 11 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm..142 Tablo 12 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm143 Tablo 13 Tuna Matbaaclk Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm..150

xv

Tablo 14 Tuna Matbaaclk Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm152 Tablo 15 Evrensel letiim Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm..159 Tablo 16 Evrensel letiim Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm160 Tablo 17 Koza Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm...166 Tablo 18 Koza Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm...167 Tablo 19 lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi...168 Tablo 20 lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi...170 Tablo 21 lkretim 7. Snf rencilerinin Yazm Olduklar Tasvir Yazlarnda Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi...172 Tablo 22 lkretim 7. Snf rencilerinin Yazm Olduklar Tasvir Yazlarnda Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi.174 Tablo 23 lkretim 7. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutum Puanlar.177 Tablo 24 lkretim 7. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutumlar ile Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyleri Arasndaki likiler..179

xvi

Tablo 25 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm..187 Tablo 26 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm189 Tablo 27 Koza Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm...................195 Tablo 28 Koza Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm...196 Tablo 29 Pasifik Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm...204 Tablo 30 Pasifik Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm...205 Tablo 31 Harf Eitim Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm..213 Tablo 32 Harf Eitim Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm214 Tablo 33 lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi...215 Tablo 34 lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi...218

xvii

Tablo 35 lkretim 8. Snf rencilerinin Kendilerine Verilen Yarm Braklan Bir yky Tamamlarken Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi...221 Tablo 36 lkretim 8. Snf rencilerinin Kendilerine Verilen Yarm Braklan Bir yky Tamamlarken Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi...223 Tablo 37 lkretim 8. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutum Puanlar.226 Tablo 38 lkretim 8. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutumlar ile Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyleri Arasndaki likiler..228 Tablo 39 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm..234 Tablo 40 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm235 Tablo 41 Batu Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm...242 Tablo 42 Batu Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm...243 Tablo 43 Pasifik Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm...250 Tablo 44 Pasifik Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm...251 Tablo 45 Koza Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm...256

xviii

Tablo 46 Koza Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm...................257 Tablo 47 Harf Eitim Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm..264 Tablo 48 Harf Eitim Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm265

xix

EKL LSTES
Yazma Becerisinin Temel eleri..53

xx

ZET
lkretim 6-8. Snf rencilerinin Trke Dersi retim Programnda Belirtilen Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi Bu almann amac; lkretim 6., 7. ve 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyini tespit etmektir. Bununla birlikte; rencilerin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasnda bir iliki olup olmadn saptamak ve lkretim 6., 7. ve 8. Snf Trke ders kitaplarnda yazm ve noktalama kurallarnn ilenii hakknda tespitlerde bulunmak da almann amalar arasnda yer almaktadr. Bu ama dorultusunda, rencilere farkl trlerde yazma almalarnn yaptrlmasnn yan sra, lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen her bir yazm kural ve noktalama iareti iin 3 snama maddesinin bulunduu metinler verilerek rencilerin bu metinlerdeki yanl yazlm szcklerin dorularn yazmalar ve bo braklan yerlere de gerekli noktalama iaretlerini koymalar istenmi, her bir yazm kural ve noktalama iareti tek tek deerlendirildikten sonra her rencinin bunlar doru ve yanl uygulama says belirlenerek bu saylar frekans ve yzde deeri olarak hesaplanmtr. rencilerin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasndaki ilikiyi saptayabilmek amacyla, SPSS 15.0 for Windows program kullanlarak Pearson Momentler arpm Korelasyon Katsaysna ilikin istatistik tekniinden yararlanlmtr. lkretim 6., 7. ve 8. Snf Trke ders kitaplarnda yazm ve noktalama kurallarnn ilenii hakknda tespitlerde bulunmak iin, 2009-2010 eitim-retim ylnda ilkretim ikinci kademede kullanlan Trke ders kitaplarna, alma kitaplarna, retmen klavuz kitaplarna ulalm ve bu kitaplar incelenerek yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik yaplanlar betimlenmeye ve deerlendirilmeye allmtr.

xxi

Aratrmann evreni, Burdur ilinde 2009-2010 eitim-retim ylnda renim gren lkretim 6., 7. ve 8. snf rencileri olup rneklemini ise Gazi lkretim Okulu, Altnterim Solmaz lkretim Okulu ve Kayaalt lkretim Okulunda renim grmekte olan toplam 180 renci oluturmaktadr. alma kapsamnda yaplan gzlem, inceleme ve istatistiksel analizler sonucunda, lkretim 6., 7. ve 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme becerilerinin beklenen dzeyin altnda kald grlmtr. lkretim 6., 7. ve 8. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar, iyi dzey ile ok iyi dzey arasnda deimekle birlikte, sadece lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeyleri arasnda anlaml bir iliki olduu tespit edilmitir. Yaplandrmac yaklam erevesinde hazrlanan lkretim 6., 7. ve 8. Snf Trke ders kitaplarnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin temalara ve metin trlerine gre dalmnn olduka dzensiz olduu; bununla birlikte, baz Trke ders kitaplarnda ise lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama iaretlerinden bazlarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Bu almada, yazma retimi erevesinde kazandrlmas gereken bilgi ve beceriler iinde yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme becerisinin son derece nemli bir yere sahip olduu gr benimsenmitir. Bu dorultuda yazm ve noktalama kurallarnn retimiyle ilgili mevcut durum belirlenmeye allarak yaplmas gerekenler belirtilmitir. Anahtar Szckler: Trke Eitimi, Yazma Becerisi, Yazm ve Noktalama Kurallar, Tutum, Ders Kitab

xxii

ABSTRACT
Applicaton Level Of The Noted Writing And ts Rules In Turkish Lesson Teaching Programme Of The Elemantary 6-8. Class Students

The purpose of this study is to determine the application level of the noted writing and its rules in Turkish lesson teaching programme of the elemantary 6-8. class student. Besides, whether or not there is a relationship between the application levels of writing and its rules and concluct about Turkish lesson of student and it is also to determine about application of writing and its rules in Turkish lesson books of elemantary 6,7 and 8. class.

With this purpose, in addition to making students do writing studies in diffent subjects, writing have been given about 3 texts for each writing and its rules noted in Elemantary Turkish Class Teaching Programme and it has been requested students for writing correct words in place of wrong words and placing essential pointing signals, after evaluation of each writing rules and pointing signals separately and the number of right or false application of each student will be determined and these numbers have been calculated as frequency and percent values.

The statistical technique in relation to correlation multitude number of Pearson Moments Multiple has been benefited by using SPSS 15.0 for Windows programme with purpose of determining relationship between the levels of writing and its rules and students behaviours about Turkish lesson.

To determine about application of writing and its rules in Turkish lesson books of Elemantary 6,7 and 8. class, Turkish lesson books, workbooks, teacher guide books have been reached, which have been used in elemantary second phase in 20092010 education-teaching year and it has been bried to evaluate and explain in terms of teaching of writing and its rules by studing these books.

xxiii

The reseach of the planet, is 6,7 and 8. students who are educated in 20092010 education-teaching year in Burdur and, its example consist of total 180 students who are educated in Gazi Elemantary School, Alnterim Solmaz Elemantary School and Kayaalt Elemantary Scool.

The result of obgervation, inspection and statistical analysis in the cover of the study, it has been found that their levels of skills are under the expected levels in noted writing and its rules in Teaching Programme of Elemantary Turkish lesson(6.,7.,8., classes) of elemantary 6,7 and 8. class students.

The behaviours of Elemantary 6,7 and 8.class students in terms of Turkish lesson varies between good level and very good level and it has been found that there is a meaniagful relationship between behaviour in relation of Turkish lesson of only Elemantary 7. class students and application levels of writing rules signals.

These gap is quiete inorder according to writing subject and text in terms of writing and its rules which are in Turkish lesson books of Elemantary 6,7 and 8. class, prepared for construction conduct.In addition, there is not any activities in relation to teaching about signals of writing and its rules noted in Elemantary Turkish lesson (6,7,8. classes) Teaching circullum even in some Turkish lesson books.

In this study, it has been accepted that the application skills of writing and its rules in knowledge and skills needed to be got in frame of writing teaching are very important the obligatory doings have been painted out by trying to determine current stituation in relation to writing and its rules teaching in this way.

Key words: Education of Turkish lesson, Writing Skills, Writing and its rules, Behaviour, Lesson Book.

BLM I 1. GR
Bu blmde aratrmann konusuna aklk getirmek amacyla problem durumu, aratrmann amac ve nemi, problem cmlesi, alt problemler, sayltlar ve snrllklar zerinde durularak aratrmayla ilgili tanmlar ve aratrmada yer alan ksaltmalar belirtilmitir.

1.1. Problem Durumu letiim, hayatmz srdrmemiz iin gerekli olan en nemli

ihtiyalarmzdan biridir. letiimin en temel esi ise dildir. Dili bilinli olarak kullanmak, iletiimin kalitesini artrmaktadr. Baka bir ifadeyle bireyler arasnda salkl bir iletiimin kurulabilmesi, bireylerin dili bilinli kullanmalarna baldr. Bilinli kullanm ise bir dilin sahip olduu zellikleri, kullanm kurallarn bilmek ve bunlar uygulama dzeyine ulatrmakla gerekleebilir. Bu sre, etkili bir dil eitiminin sonucunda meydana gelebilir. Dil eitiminin temel amac, kiilerin dnme ve iletiim becerilerinin gelitirilmesidir. Dilin iletiim ynn anlatma, teki ynn anlama oluturur. Bu nedenle btn lkelerin eitim sistemlerinde, dil eitimine, zellikle ve ncelikle anadili eitimine byk nem verilir. Dil eitiminde asl hedef; drt temel dil becerisi olan dinleme, konuma, okuma, yazma becerilerinin hedef kitleye kazandrlmas ve gelitirilmesidir. Anadili dersi, bir bilgi aktarma dersi deil, beceri kazandrma dersidir (Kavcar, 1998:12). Sever (2000: 5)in de belirttii gibi, bireylere doru, ak ve etkili bir iletiimi gerekletirebilecek dilsel becerileri kazandrma; onlarn dnme glerini gelitirme, biimlendirme ve toplumsallatrma srelerine katkda bulunma; dil duyarln ve bilincini gelitirme; bireylere yurt ve dnya gereklerini Trkeyle kavrama ve deerlendirme becerileri kazandrma gibi temel amalar bulunan Trke

retimi program, Trk Mill Eitiminin genel amalarnda belirtilen zelliklere sahip bireylerin yetitirilmesinde nemli grev stlenmektedir. Trk Mill Eitim Sisteminde davran yaklamn terk edilip eitim srecinde renciyi merkeze alan bir yaklam olan yaplandrmac yaklama geilmesiyle birlikte Mill Eitim Bakanlnn ilkretim programnda yapm olduu deiiklikler erevesinde lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda da pek ok deiiklik meydana gelmitir. Yaplandrmac yaklam esas alnarak hazrlanan lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Program, rencilere; Trkeyi doru, gzel ve etkili kullanma, eletirel dnme, yaratc dnme, iletiim kurma, problem zme, aratrma, karar verme, bilgi teknolojilerini kullanma ve giriimcilik becerilerini kazandrmay hedeflemektedir. rencinin bu becerilere ulaabilmesi iin, Trke Dersi retim Program, yapsal olarak okuma, dinleme/izleme, konuma, yazma temel dil becerileri ve dilbilgisi ile bu becerilere ynelik belirlenmi kazanmlar, etkinlik rnekleri ile aklamalardan oluturulmu; bu temel dil becerileri hem kendi ilerinde hem de birbirleriyle bir btnlk ierisinde ele alnm ve ilikilendirilmitir. lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda bu balamda ele alnan drt temel dil becerisinden biri olan yazma, dilin anlatm boyutunda yer almaktadr ve insanlarn birbirleriyle iletiim kurabilmelerinde ok nemli bir ara konumundadr. Yazma, insan hayatnn belli bir aralna sktrlm bir kavram deildir. lkretim birinci snftan itibaren balayp yksek renime, i hayatndan sosyal hayata kadar ok uzun bir zaman dilimini kapsamaktadr. Bu nedenle yazl anlatmla ilgili becerilerin zellikle ilkretimde hem gzel ve doru yazma, hem de dnceleri doru ifade edebilme asndan rencilere zenle kazandrlmas gerekmektedir (Uluda, 2002:100). Trke Dersi retim Programnda yazma becerisinin gelitirilmesiyle; rencilerin duygu, dnce, hayal, tasar ve izlenimlerini dilin imknlarndan yararlanarak ve yazl anlatm kurallarna uygun ekilde anlatmalar, yazmay

kendini ifade etmede bir alkanla dntrmeleri ve yazma yetenei olanlarn bu becerilerini gelitirmeleri amalanmaktadr (MEB, 2006:7). Bu amalar dorultusunda, yazma becerisiyle ilgili belirlenen ama ve kazanmlardan biri de Yazm ve noktalama kurallarna uyar. (MEB,2006) kazanmdr. Bu balamda, lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda her snf dzeyi iin retilmesi ngrlen yazm ve noktalama kurallar ak bir biimde belirtilmitir. Buna gre, 6. snfta ele alnacak yazm kurallar unlardr: Kalnlk-incelik uyumu, nsz benzemesi ve nl dmesine urayan

kelimelerin, yazm kartrlan kelimelerin (hibir, hibir ey, herhangi bir, her ey vd.), soru eki minin, bala olan de ve kinin, ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm Saylarn yazm Saylar metin iinde yazyla yazlr. Birden fazla kelimeden oluan saylar ayr yazlr. Romen rakamlar ancak yzyllarda, hkmdar adlarnda, tarihlerde aylarn yazlnda, kitap ve dergi ciltlerinde ve kitaplarn asl blmlerinden nceki sayfalarn numaralandrlmasnda kullanlabilir. Sra saylar yazyla ve rakamla gsterilebilir. Rakamla gsterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme iareti konularak derece gsteren ek yazlr. letirme saylar rakamla deil yazyla belirtilir.

Byk harflerin kullanm Dizeler genellikle byk harfle balar. zel adlar byk harfle balar. Belirli bir tarih bildiren ay ve gn adlar byk harfle balar. (MEB, 2006: 36) Bu snfta ele alnacak noktalama kurallar ise u ekilde belirtilmitir:

Nokta (.) Saylardan sonra sra bildirmek iin konur. Bir yaznn maddelerini gsteren rakam veya harflerden sonra konur. Tarihlerin yazlnda gn, ay ve yl gsteren saylar birbirinden ayrmak iin konur. Saat ve dakika gsteren saylar birbirinden ayrmak iin konur.

Virgl (,) Anlama g kazandrmak iin tekrarlanan kelimeler arasna konur. Trnak iinde olmayan aktarma cmlelerinden sonra konur. Konuma izgisinden nce konur. Kendisinden sonraki cmleye bal olarak ret, kabul veya tevik bildiren hayr, yok, evet, peki, pekl, tamam, olur, hayhay, bastne, yle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime ve kelime gruplaryla yap ve anlam bakmndan balants olmadn gstermek ve anlam karkln nlemek iin kullanlr. Hitap iin kullanlan kelimelerden sonra konur. Noktal virgl (;) Cmle iinde virgllerle ayrlm tr veya takmlar birbirinden ayrmak iin konur. ki nokta (:) Edebi eserlerdeki karlkl konumalarda, konuan kiinin adndan sonra konur. nokta () Szn bir yerde kesilerek geri kalan blmn okuyucunun hayal dnyasna brakldn gstermek veya ifadeye g katmak iin konur. nlem ve seslenmelerde anlatm pekitirmek iin konur. Karlkl konumalarda, yeterli olmayan, eksik braklan cevaplarda kullanlr.

Ksa izgi (-) Dil bilgisinde ekleri ayrmak iin konur. Fiil kk ve gvdelerini gstermek iin kullanlr. Eklerin bana konur. Eik izgi (/) Yan yana yazlmas gereken durumlarda msralarn arasna konur. Adres yazarken apartman numaras ile daire numaras arasna ve semt ile ehir arasna konur. Tarihlerin yazlnda gn, ay ve yl gsteren saylar birbirinden ayrmak iin konur. Dil bilgisinde eklerin farkl biimlerini gstermek iin kullanlr. Trnak iareti ( ) zel olarak belirtilmek istenen szler trnak iine alnr. Cmle ierisinde kitaplarn ve yazlarn adlar ve balklar trnak iine alnr. Yay ayra ( ( ) ) Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuann hareketlerini, durumunu aklamak ve gstermek iin kullanlr. Alntlarn aktarld eseri veya yazar gstermek iin kullanlr Bir yaznn maddelerini gsteren say ve harflerden sonra kapama ayrac konur. Kesme iareti () zel adlara getirien iyelik, durum ve bildirme eklerinden sonra konur. Kii adlarndan sonra gelen sayg szlerine gelen ekleri ayrmak iin kullanlr. Ksaltmalara getirilen ekleri ayrmak iin konur. Saylara getirilen ekleri ayrmak iin konur. (MEB, 2006: 36-37)

Yaplandrmac yaklam esas alnarak hazrlanan lkretim Trke Dersi (6, 7, 8. Snflar) retim Program (2006)nda 7. snfta ele alnacak yazm kurallar u ekilde belirtilmitir: Yazm kartrlan kelimelerin (hibir, hibir ey, herhangi bir, her ey vd.)

yazm Saylarn yazm

Notay niteleyen saylar ayr yazlr. Oyun adlarn niteleyen saylar bitiik yazlr. Byk harflerin kullanm

Levhalar ve aklama yazlar byk harfle balar. Kitap, bildiri, makale vb.nde ana balkta bulunan kelimelerin ise yalnzca ilk harfleri byk olarak yazlr. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, izelge, tablo vb.nin altnda yer alan aklayc yazlar byk harfle balar. (MEB, 2006: 38)

Bu snfta ele alnacak noktalama kurallar ise u ekilde belirtilmitir:

Nokta (.) Bibliyografik knyelerin sonuna konur. Virgl (,) Bibliyografik knyelerde yazar, eser, basmevi vb. maddelerden sonra konur. ki nokta (:) Genel A adreslerinde kullanlr. ,

nokta () Kaba sayldndan veya bir baka sebepten tr aklanmak istenmeyen kelime ve blmlerin yerine konur. Alntlarda; bata, ortada veya sonda alnmayan kelime ve blmlerin yerine konur. Soru iareti (?) Bilinmeyen, kesin olmayan veya pheyle karlanan yer, tarih vb. durumlar iin kullanlr. nlem iareti (!) Alay, kinaye veya kmseme anlam kazandrlmak istenen szden hemen sonra ayra iinde nlem iareti kullanlr.

Ksa izgi (-) Kelimeler arasna den -a, ve, ila, arasnda anlamlarn vermek iin kullanlr. Eik izgi (/) Genel A adreslerinde kullanlr. Yay ayra (( )) Alntlarda, bata, ortada ve sonda alnmayan kelime ve blmlerin yerine konulan nokta, yay ayra iine alnabilir. Bir sze alay, kinaye veya kmseme anlam kazandrmak iin kullanlan nlem iareti yay ayra iine alnr. Bir bilginin pheyle karlandn veya kesin olmadn gstermek iin kullanlan soru iareti yay ayra iine alnr. Keli ayra ([ ]) Ayra iinde ayra kullanlmas gereken durumlarda yay ayratan nce kullanlr.

Kesme iareti () iirde seslerin l dolaysyla dtn gstermek iin kullanlr. (MEB, 2006: 38-39)

Yaplandrmac yaklam esas alnarak hazrlanan lkretim Trke Dersi (6, 7, 8. Snflar) retim Program (2006)nda 8. snfta ele alnacak noktalama iaretleri u ekilde belirtilmitir: Virgl (,) Birbiri ardnca sralanan e grevli kelime ve kelime gruplarnn arasna konur. Sral cmleleri birbirinden ayrmak iin konur. Cmlede zel olarak vurgulanmas gereken elerden sonra konur. Uzun cmlelerde yklemden uzak dm olan eleri belirtmek iin konur. Cmle iinde ara szleri ve ara cmleleri ayrmak iin konur. Noktal virgl (;) eleri arasnda virgl bulunan sral cmleleri birbirinden ayrmak iin konur. Ksa izgi (-) Ara szleri ve ara cmleleri ayrmak iin kullanlr. (MEB, 2006: 40) Yazm kurallarnn, iletiimi kolaylatrma, yazda birlii ve belli bir dzeni salama; noktalama iaretlerinin de yaznn anlalmasn kolaylatrma, cmleleri ve cmle elerini ayrarak anlam etkili klma, okuyucunun ilgisini uyank tutma, ak bir anlatm salama ilevleri gz nnde bulundurulduunda, yazma becerisi retiminin nemli bir boyutunun yazm ve noktalama kurallarn etkili bir biimde retme ve bu kurallar doru bir ekilde uygulayabilme becerisi kazandrabilme olduu ak bir biimde grlmektedir.

Yazm ve noktalama kurallarnn retimi, bylesine kritik bir nem tamasna karn, bu konuyla ilgili eitim ortamlarnda yeterli almalarn ve uygulamalarn yaplmad, gzlemler sonucunda ak bir ekilde grlebilmektedir. Gnmzde renciler, hatta yazma iiyle birebir iliki iinde olan baz yazarlar ve gazeteler, ad geen kurallarn nerede, nasl ve hangi amala kullanlmas gerektiini bilmiyormuasna yanl kullanmlarn srdrmektedirler. rnein, birleik yazlmas gereken bir kelimenin ayr yazlmas, de/da balacnn de/da ekinin yazmyla kartrlmas, ki balacnn ilgi eki olan ki ekiyle kartrlmas, byk harfle balayan bir szcn kk harfle balatlarak yazlmas gibi yanllar giderek yaygnlamtr. rnekleri ne yazk ki oaltlabilecek olan bu yanllarn tm renim hayat boyunca bu konuya gereken nemin gsterilmemesinden kaynakland dnlmektedir (Erdem, 2007:12). Yaplandrmac yaklam dorultusunda hazrlanan lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnn ilkretim 6., 7. ve 8. snf rencilerine yazm ve noktalama kurallarn doru bir biimde uygulayabilme becerisini ne lde kazandrdn tespit etmek amacyla yaplan bir tez bulunmamaktadr. almada, bu problem durumu k noktas alnarak, lkretim 6., 7. ve 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyi tespit edilmi ve rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme becerilerine katk salamak zere nerilerde bulunulmutur. 1.2. Aratrmann Amac ve nemi Bu aratrmann amac, ilkretim 6., 7. ve 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyini tespit etmektir. Bununla birlikte; rencilerin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasnda bir iliki olup olmadn saptamak ve lkretim 6., 7. ve 8. Snf Trke ders kitaplarnda yazm ve noktalama kurallarnn ilenii hakknda tespitlerde bulunmak da almann amalar arasnda yer almaktadr.

10

Yazma eylemi, dnme sreci sonucunda gerekleen bir eylemdir. Konuma eyleminden farkl olarak, yaz araclyla anlatlanlar kardakine ulatrdktan sonra deitirme ve dzeltme olanann son derece dk olmas, yazma eyleminin dnlerek ve planlanarak yaplmasn gerektirir. Bu nedenle yazma becerisi retiminin temel amac, rencinin yaz dilini sistematik bir dzleme oturtmak olmaldr. Eker (2006: 565)in de belirttii gibi, yazy sze yaklatrmak, daha anlalr klmak vb. amalarla ulusal ve uluslar aras alanda lnlemi iaretler dizgesi kullanlmaktadr. Gittike yaygnlaan bu logografik ve piktografik iaretler, trafik iaretlerinin ilevlerine benzer biimde, yazy ve yazm ynlendirmekte, anlamay kolaylatrmaktadr. Bu nedenle bireylerin okuduklarn anlayabilmeleri ve anlatmak istediklerini doru ve etkili bir ekilde anlatabilmeleri iin belirlenen yazm ve noktalama kurallarna uymalar byk nem tamaktadr. Ancak, yazm ve noktalama yanllar, ok sk karlalan bir dil sorunu olmaya devam etmektedir. Bu durum, rencilerin bu kurallar uygulayabilme dzeylerini tespit etmeyi ve elde edilen veriler dorultusunda yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme becerileri retimi srecinin eitli evrelerini ve elerini gzden geirmeyi gerekli klmaktadr. 1.3. Aratrmann Problem Cmlesi lkretim 6., 7. ve 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyi nedir? 1.4. Aratrmann Alt Problemleri 1. lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri nedir?

11

2. lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri nedir? 3. lkretim 6. snf rencilerinin, kompozisyon yazarken yazm kurallarn uygulayabilme dzeyi nedir? 4. lkretim 6. snf rencilerinin, kompozisyon yazarken noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeyi nedir? 5. lkretim 6. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ne dzeydedir? 6. lkretim 6. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulama dzeyleri arasnda iliki var mdr? 7. lkretim 6. snf Trke ders kitaplarnda Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarnn ilenii nasldr? 8. lkretim 7. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri nedir? 9. lkretim 7. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri nedir? 10. lkretim 7. snf rencilerinin, yazm olduklar tasvir yazlarnda yazm kurallarn uygulayabilme dzeyi nedir? 11. lkretim 7. snf rencilerinin, yazm olduklar tasvir yazlarnda noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeyi nedir?

12

12. lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ne dzeydedir? 13. lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulama dzeyleri arasnda iliki var mdr? 14. lkretim 7. snf Trke ders kitaplarnda Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarnn ilenii nasldr? 15. lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri nedir? 16. lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri nedir? 17. lkretim 8. snf rencilerinin, kendilerine verilen yarm braklan bir yky tamamlarken yazm kurallarn uygulayabilme dzeyi nedir? 18. lkretim 8. snf rencilerinin, kendilerine verilen yarm braklan bir yky tamamlarken noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyi nedir? 19. lkretim 8. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ne dzeydedir? 20. lkretim 8. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulama dzeyleri arasnda iliki var mdr? 21. lkretim 8. snf Trke ders kitaplarnda Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarnn ilenii nasldr?

13

1.5. Aratrmann Sayltlar 1. Veri toplama aralarna verilen cevaplarn doru ve samimi olduu varsaylmaktadr. 1.6. Aratrmann Snrllklar 1. Aratrma, 2009-2010 retim ylnda Burdur il merkezinde ortaretim yerletirme puanna gre tespit edilen ilkretim okulunda renim gren 6., 7. ve 8. snf rencileri iinden tesadfi (random) olarak seilmi toplam 180 renci ile snrldr. 2. lkretim 6., 7. ve 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6, 7, 8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarn uygulama becerileri konusu ile snrldr. 1.7. Tanmlar Yaz: Azdan kan seslerin, dolaysyla dili oluturan szcklerin gzle grlebilen ya da elle dokunulabilen iaretler ya da simgelerle biimlendirilmesine yaz denir (Yardmc, 2009). Yazma: Yazma, beyinde yaplandrlm bilgilerin yazya dklmesidir (Gne, 2007). Yazl Anlatm: Her trl olay, dnce, durum ve duygular, dili en gzel ekilde kullanarak, belli bir plan dhilinde bakalarna ve yarnlara ulatrarak kalcln salamaya imkan veren araca, yazl anlatm denir (Akta ve Gndz, 2001). Yazm: Dilin szcklerinin ses, kural ve gelenek etkenlerine gre yazya geirilmesine yazm denir (Odac vd., 2008).

14

Noktalama aretleri: Yazl anlatm szl anlatma yaklatrabilmek ve mesaj tam olarak iletebilmek amacyla kullanlan ve genellikle uluslar aras deerler tayan, harfler dndaki iaretler dizgesine noktalama iaretleri ad verilir (Eker, 2006). Tutum: Bireyin ilgili bulunduu tm nesne ve durumlara olan tepkisi zerinde ynlendirici ya da dinamik bir etkisi olan yaantlarla biimlenen zihinsel ve sinirsel bir hazr olma durumu (Kapar Kuvan, 2008). Tutum lei: Bir kimsenin ya da bir topluluun nelere ne derece nem verdiini belirlemeye yarayan lme arac (Bac, 2007). Ders Kitab: Her tr ve derecedeki rgn ve yaygn eitim kurumlarnda kullanlacak olan, konular retim programlar dorultusunda hazrlanm, renim amac ile kullanlan basl eser (Mill Eitim Bakanl Ders Kitaplar Ynetmelii, 1995). renci alma Kitab: lgili retim programlarnda yer alan ama ve aklamalar dorultusunda dersin renilmesini kolaylatracak ve rencilerin yeteneklerinin gelitirilmesine yardmc olacak eitli rnek, altrma, ilenen nitelerle ilgili internet adresleri, okuma kaynaklar ve dier etkinlikleri kapsayan basl eser ile niteleri grsel ve iitsel ynden destekleyen CD, DVD, VCD gibi ek materyalleri kapsayan set (Mill Eitim Bakanl Tebliler Dergisi Nisan 20042559:267). retmen Klavuz Kitab: lgili retim programlarnda yer alan hedef ve aklamalar dorultusunda ders kitabnn daha etkili kullanmn salayacak eitli rnek, altrma; ilenen nitelerle ilgili internet adresleri, okuma kaynaklar ve dier etkinlikleri kapsayan, retmenlerin yararlanmas iin hazrlanan basl eser (Mill Eitim Bakanl Tebliler Dergisi Nisan 2004-2559:267).

15

1.8.Ksaltmalar MEB: Mill Eitim Bakanl TDK: Trk Dil Kurumu SBS: Seviye Belirleme Snav OKS: Ortaretim Kurumlar Snav S : Say s. : Sayfa ve dier. : ve dierleri

16

BLM II

2. LGL YAYIN VE ARATIRMALAR

Bu blmde alanyazn taramas yaplarak konuyla ilgili almalar ksaca zetlenmi ve kronolojik srayla tantlmaya allmtr. 2.1. Trke retimine likin Yayn ve Aratrmalar Temizyrek (1994) Atatrk Dneminde Trkenin retimi ile lgili Olarak Gelitirilen Devlet Politikalar adl yksek lisans tez almasnda 1920 ile 1938 yllar arasnda Trkenin retimi ile ilgili olarak gelitirilen devlet politikalarn anayasa, kanun ve kararname metinlerinden tespit etmeyi amalamtr. Bu almann birinci blmnde Tanzimat ve Merutiyet Dnemlerindeki Sadeleme Hareketlerine Genel Bir Bak bal altnda, Tanzimat ve Merutiyet dnemlerinin genel olarak siyas ve sosyal durumlar, dilin sadelemesi ve sadelemesinde katklar olan ahslarn ve kurulularn dilimiz hakkndaki grleri ele alnmtr. kinci blmde, Atatrkn Eitim, Kltr ve Dil Hakkndaki Grleri bal altnda tezin ana konusunu oluturan dnemde lkemizin banda bulunan ve devletin eitim, kltr ve dil konusundaki kararlarna grleri ile yn veren Mustafa Kemal Atatrkn bu konulardaki fikirleri tespit edilerek deerlendirilmitir. nc blmde, Atatrk Dnemi Trkenin retimi ile lgili Olarak Alnan Kararlar bal altnda, 1920-1938 yllar arasnda devletin alm olduu kararlarn anayasa, kanun ve kararnameler erevesinde tespiti yaplmtr. almann drdnc blmnde ise, Sonu ve Toplu Deerlendirme bal altnda btn blmlerin genel bir deerlendirmesi yaplmtr.

17

Uakl (2005) zmir linde G Alan Blgelerdeki lkretim Okullarnda (II) Trke retiminde Karlalan Sorunlar ve zm nerileri adl yksek lisans tez almasnda, zmir iline g ile gelen ailelerin ilkretim ikinci kademede okuyan ocuklarnn Trke retimlerinde retmenler tarafndan belirtilen sorunlar aratrmtr. Bu almada Trke retmenleri tarafndan belirtilen sorunlar anlama, anlatma, dilbilgisi ve evre eklinde drt alt boyutta toplanmtr. retmenler tarafndan belirtilen sorunlarn, retmenlerin cinsiyeti, mezun olduklar okul program, kdemleri, zmir metropolnde altklar ile; renci ailelerinin sosyo-ekonomik dzeyleri ve okuldaki g ile gelen renci oran deikenleri arasndaki farklara baklmtr. Bu almada yaplan aratrmalar sonucunda, gle gelen rencilerin Trke retiminde karlalan sorunlarda, retmenlerin cinsiyeti, kdemi ve alt ileye gre anlaml bir fark grlmedii; ancak retmenlerin altklar okuldaki g ile gelen renci oran (tamam, yardan fazla, yar yarya, yardan fazla) arasnda belirgin farkllklar grld ve zellikle okulda g ile gelen rencilerin oran arttka Trke retmenlerinin bu rencilerin Trke derslerinde karlatklar sorunlar grme oranlarnn da artt saptanm ve g ile gelmi ocuklarn ailelerinin gelir durumlarna gre Trke derslerinde karlatklar sorunlar asndan anlama ve evre alt boyutlarnda anlaml fark olduu belirlenmitir. eri (2005), Trke retiminde renmeyi renme Stratejilerinin rencilerin Anlama Dzeylerine Etkisi adl yksek lisans tez almasnda, renmeyi renme stratejilerinin Trke retiminde rencilerin okuduunu ve dinlediini anlama dzeyine ve Trke dersine ynelik tutumlarna etkisini belirlemeyi amalamtr. alma sonucunda, Trke dersinde anlamaya ynelik hedeflerin gerekletirilmesinde renmeyi renme stratejilerinin kullanmnn rencilerin baarlarn olumlu ynde etkiledii sonucuna ulalmtr. nal (2006), yklerin Trke retimindeki levi ve 6., 7., 8. Snf Trke Ders Kitaplarndaki Yerinin ncelenmesi adl durum saptamas niteliinde olan yksek lisans tezinde, yklerin Trke retimindeki ilevi ve 6, 7, 8. snf ders kitaplarndaki yerini tespit etmeyi amalamtr. Bu alma sonucunda,

18

yklerin ilevinin derse giren retmenin bak asna, ders kitaplarndaki ele alnlarna gre Trke retimini etkiledii ve yklerin Trke retiminde nemli bir yeri olduu tespit edilmitir. Ufak tefek hatalaryla ders kitaplarndaki yklerin, ocuun kiilik kazanmasnda, hayat tanmasnda, Trk dilinin inceliklerini renip kullanabilmesinde, rf, adet ve kltrel deerlerin kavratlmasnda gz ard edilemeyecek ilevinin olduu ve yk metinlerinin genelinin renci seviyesine gre dzenlendii ve rencilerin ilgilerine hitap ettii grlmtr. Susar Krmz (2006), lkretim 4. Snf Trke retiminde oklu Zek Kuramna Dayal birlikli renme Ynteminin Erii, Tutumlar, renme Stratejileri ve oklu Zek Alanlar zerindeki Etkileri adl doktora tez almasnda, Trke dersinde oklu zek kuramna dayal ibirlikli renme ynteminin erii, tutumlar, renme stratejileri ve oklu zek alanlar zerindeki etkilerini ortaya koymay amalamtr. Bu almada yaplan aratrmalar sonucunda, okuduunu anlama baarsna ynelik olarak hem ibirlikli renme yntemi hem oklu zeka kuramna dayal ibirlikli renme ynteminin 2005-2006 Trke Dersi retim Programyla yaplan renmeye gre daha etkili olduu ve szel-dilsel zek, grsel-uzaysal zek, bedensel-kinestetik zek, isel-zednk zek alanlarnn harekete geirilmesi lehine anlaml bir farkllamann olduu tespit edilmitir. Danolu (2006), Elendirici Yaznsal Trlerin Trke retiminde Kullanm ve Bu erevede 2004-2005 Trke retim Programnn Deerlendirilmesi adl yksek lisans tez almasnda, 2004-2005 Trke retim Programnda Elenmek iin fkra, tekerleme, masal vb. okur. biiminde oluturulan kazanmn zenginletirilmesi ve daha etkili kullanlmas iin Trke retim Programnda yer alan temalar esas alnmak kouluyla elendirici yaznsal trlere ait kaynaklarn (fkra, elendirici ykler, tekerleme, bilmece, karikatrvb.) deerlendirilmesini amalamtr. Bu aratrmada, ocuklarn dilsel geliimleri, okuma alkanl kazanmalar ve yaratc yazmalarna destek olabilecek elendirici yaznsal trlerin 2004-2005 Trke retim Program ve Trke 1-5. snf ders,

19

alma, retmen klavuz kitaplarnda kullanlmasnn nemi belirtilmi; bunun yannda ailelere, retmenlere ve rencilere kaynaklk edilmesi, elendirici yaznsal trlerin kaynak aratrmasnn yaplmas ve elendirici yaznsal trlerin yeni programa uygulanabilirlii hedeflenmitir. Aratrma sonucunda, ocuun geliim dzeyi, beklenti ve tutumlar da gz nne alndnda Trke retim programnda yer alan elendirici yaznsal trlere ynelik kazanmlarn Trke ders kitaplarnda yeterince yanstlmad grlmtr. Ko (2006), Tanzimattan Cumhuriyete Trkenin retimindeki

Gelimeler ve Aamalar adl doktora tezinde, Osmanl eitim hayat iinde Trk dilinin ve edebiyatnn retimini sz konusu dnemin artlarn gz nnde bulundurarak deerlendirmitir. Bu alma, belli kaynaklara dayal olarak bir dnemi ve bu dnem iindeki deime ve gelimeleri aydnlatmaya ynelik olarak hazrlanmtr. Aratrma sonucunda, Trk eitim tarihi ierisinde Trk dilinin retilmesinin geirdii aamalar ve gelimeler tespit edilen kaynaklar erevesinde aydnlatlmtr. Sandk (2006)nn yapm olduu retmenlerin lkretim Alt, Yedi ve Sekizinci Snf Trke Dersi retimi Uygulamalaryla lgili Grleri (Konya linde Bir nceleme) adl yksek lisans tez almasnn k noktas Trkenin dnyada konuulan en eski ve kkl diller arasnda olmasna ve geni corafyada kullanlmasna ramen anadili retiminde grlen verimsizlik, insanlarn Trkeyi kullanmadaki duyarszlklar ve yllardr Trkeyi retme konusunda birtakm problemlerin yaanmasdr. almann amac ise, retmenlerin ilkretim alt, yedi ve sekizinci snf Trke dersi retim uygulamalar ile ilgili grlerini ortaya koymaktr. almada retmenlerin Trke dersi retimi uygulamalaryla ilgili grleri belirtilerek elde edilen veriler dorultusunda nerilerde bulunulmutur. Tilbe (2006), oklu Zek Kuramna Gre Hazrlanan Trke retiminin renci Eriisine ve Kalcla Etkisi adl yksek lisans tez almasnda, oklu zek kuramna gre hazrlanan Trke retiminin, rencilerin Trke dersindeki baarlarna ve renenlerin kalclna etkisini belirlemeyi amalamtr.

20

Aratrmada n-test, son-test deneme modeli kullanlmtr. Aratrmaya katlan gruplara uygulama ncesi n-test, uygulama sonras son-test, uygulamann bitiminden drt hafta sonra ise kalclk testi uygulanmtr. Aratrmann sonucunda ise, deney grubunun son-test puan ortalamalar ile geleneksel yntemin uyguland kontrol grubunun son-test puan ortalamalar arasnda anlaml bir farkn olduu; deney grubunun n-test puan ortalamalar ile son-test puan ortalamalar arasnda anlaml bir farkn bulunduu; kontrol grubunun n-test puan ortalamalar ile son-test puan ortalamalar arasnda anlaml bir farkn olduu; deney grubunda uygulanan oklu zek kuramna gre hazrlanan Trke dersinin retimi, kontrol grubunda uygulanan geleneksel retime gre renci eriisi zerinde deney grubu lehine anlaml bir farklln olutuu; deney grubunun son-test puan ortalamalar ile kalclk testi puan ortalamalar arasnda anlaml bir farkn olduu; kontrol grubunun son-test puan ortalamalar ile kalclk testi puan ortalamalar arasnda anlaml bir farkn olduu; deney grubunda uygulanan oklu zek kuramna gre hazrlanan Trke dersinin retimi, kontrol grubunda uygulanan geleneksel retime gre renilenlerin kalclnda deney grubu lehine anlaml bir farklln olutuu sonucuna ulalmtr. Aytekin (2007), lkretim Birinci Kademe 4. ve 5. Snf Trke Ders Kitaplarnn lkretim Kurumlar Trke retiminin Amalarna Uygunluunun ncelenmesi adl yksek lisans tezinde, Mill Eitim Bakanl tarafndan hazrlanm olan 2004 lkretim Trke Programnn ve Trke ders kitaplarnn retmen ve rencilerce grnmn belirmeyi amalamtr. Bununla birlikte, bu almada 2004 lkretim Trke Program tantlm olup bu programn 1981 Trke Programyla benzer ve farkl ynleri ortaya konmutur. Aratrma sonucunda retmen ve rencilerin ders kitaplarna bak alarnn farkl olduu grlm, rencilerin retmenlere gre ders kitaplarna daha olumlu yaklarken, retmenlerin kitaplar olumsuz ynlerden eletirdikleri belirtilmitir. retmenlerin ders kitaplarnda bulunan metinlerin fazla uzun olmasndan ve bu metinlerde yabanc szck kullanlmasndan yakndklar belirtilmi, rencilerin ise baz metinlerin ve etkinliklerin anlalmasnn zor olduunu belirttikleri vurgulanmtr.

21

Demirba (2007), Cumhuriyet Dnemi Trke retimi ile Gnmz Trke retiminin Karlatrlmas adl yksek lisans tezini Kzm Nami Duru tarafndan 1925 ylnda yazlan Trkeyi Nasl retmeli? kitabndan hareketle, Cumhuriyetin ilk yllarnda Trke retiminin ne ekilde gerekletirildiini grmek ve bugnk retim ekilleriyle karlatrma yapabilmek amacyla hazrlamtr. almaya anadili retiminin ierii ve nemi hakknda bilgiler verilerek balanm, ardndan gnmzde Trke retiminin nasl yapld tm beceri alanlaryla anlatlmtr. Trke retiminde gemiten bugne kadar meydana gelen deiiklikler Trke retiminin Tarihesi bal altnda verilmitir. Bununla birlikte evirisi yaplan eserin yazar olan Kzm Nami Duru tantlm ve Trkeyi Nasl retmeli? adl eserle ilgili bilgiler verilmitir. Hemen ardndan, Arap harfleriyle yazlm olan bu eserin Latin alfabesine evirisi yaplmtr. Bunun yannda bu esere dair deerlendirme yaplm ve bu eserin Trke retiminde yntem belirtme asndan son derece nemli olduu ve ierdii dnceler nedeniyle dnemine k tutan bir eser olduu belirtilerek eserdeki bilgiler bugn bile geerliliini srdrd iin yazld dneme gre olduka ileri bir eser olduu sonucuna varlmtr. Uyar (2007), Trke retiminde Kltr Aktarm ve Kltrel Kimlik Gelitirme adl yksek lisans tez almasnda, rgn eitim kurumlarnda Trke retimi yoluyla rencilerin kltrel kimlik geliimine nasl katk salanabileceini aratrmtr. almada literatr taramas yntemi kullanlarak Mill Eitim Temel Kanunu, lkretim Kurumlar Ynetmelii, 1981 ylnda uygulamaya koyulan Trke Dersi Mfredat Program ve 2006-2007 ylndan itibaren 6. snflarda uygulanmaya balanan Trke Dersi Mfredat Program incelenmi ve Trke retiminde kltr aktarmn gerekli klan, kltr aktarmna dayanak olan blmler deerlendirilmitir. almann sonucunda ise, Trke retiminin amacna tam olarak hizmet edebilmesi iin Trke retiminde kltr aktarm ile ilgili sistemli almalar yaplmas gerektii belirtilerek bu almalarn uygulamalara da yanstlmas nerilmitir.

22

etinkaya (2007), Masallarn Trke retimindeki Yeri ve nemi adl doktora tez almasnda, Trke ders kitaplarndaki masallara, masal kitaplarnn seimine, masallarn Trke retiminde kullanmna ilikin retmen grlerini ve masallarn dil, ierik, basm/biim zelliklerini belirlemeyi amalamtr. Aratrmada elde edilen veriler sonucunda, retmenlerin masallara ve bunlarn Trke retiminde kullanmna ilikin grlerinin genel olarak olumlu olduu grlmtr. Bununla birlikte incelenen masallarn anlalrlk dzeyi yksek bulunmu ve ierik asndan srasyla en ok etik, sosyal, duygusal, bilisel, devinisel ve din inanla ilgili zelliklere yer verildii; basm/biim ynnden ise genel olarak kitaplarn olumlu zellikler tad belirtilmitir. en (2007)in yazm olduu Mill Eitim Bakanlnn 2005 Ylnda Tavsiye Ettii 100 Temel Eser Yoluyla Trke Eitiminde Deerler retimi zerine Bir Aratrma adl yksek lisans tez almasnda, Mill Eitim Bakanlnn ilkretim okullar iin hazrlad 100 Temel Eser serisinde yer alan kitaplarda mill, ahlak, insan, manev ve kltrel deerler tespit edilmi; Trke eitiminde deer aktarmnn nasl olmas gerektii ortaya konmutur. Aratrmann sonucunda, ilkretim 100 Temel Eser serisindeki kitaplarda sevgi deerinin ilk srada yer ald grlmtr. Sevgi deerini srayla, duyarllk, yardmseverlik, sayg ve sorumluluk deerleri izlemitir. 100 Temel Eser serisindeki kitaplarda bamszlk deerinin bulunmad ve salkl olmaya nem vermek, bar, zgrlk, bilimsellik deerlerinin ise eserlerde en az yer alan deerler olduu belirtilmitir. Pekkaya (2007), renci Merkezli Trke retiminde ocuk iirleri (Yeniden Yaplandrlan Trke retimi Program Uygulamalarna Ynelik Eletiriler ve neriler) adl yksek lisans tez almasnda, Trke derslerinin zellikle okuma hedefleri balamnda yaratc, eletirel dnen, okumay alkanlk hline getiren bireyler yetitirme ynndeki hedeflerin ne kadarnn yerine getirilebildiini, bu konudaki eksikliklerini ve eksikliklerin giderilmesi iin neler yaplabileceini saptamay amalamtr. almann k noktasn ise, renci merkezli anlay ncesindeki anadili eitiminin temel arac olan Trke ders kitaplarndaki metin altrma dzenlerinin ocuklar dnmeye, yorum yapmaya,

23

d glerini gelitirmeye ve retmeye ynlendiren almalar iermemesi oluturmutur. Bu nedenle almada, ders kitaplarndaki altrma dzenleri incelenmi, nesnel yorum yapabilmek amacyla dnya genelinde yaplm olan PISA ve PIRLS gibi eitim aratrmalarnn sonularndan yararlanlmtr. Bununla birlikte, Trke derslerinde nitelikli ocuk edebiyat rnlerinin kullanlmasnn rencilerin okumay ve dersi sevmeleri iin nemli olduu dnlerek almada ocuk edebiyatnn nemi, nitelii ve yarar zerinde durulmutur. almann sonunda ise, ocuk iirlerinin derste kullanmna rnek oluturacak renci merkezli metin ileme modellerine yer verilmitir. Dolunay (2007), Okul Kltr ve Trke retimi adl makalesinde, okul kltrnn oluturulmasnn neminden bahsederek okul kltrnn oluturulmas ve evreye tantlmas iin yaplan faaliyetlerde Trke retimi ve retmenlerine de nemli grevler dtn belirtmi ve okul kltr ile Trke retimi arasndaki ilikiye dikkat ekmitir. Demir ve Yapc (2007), Ana Dili Olarak Trkenin retimi ve Sorunlar adl almada, Trke retiminin Trke bilim alan ile eitimbilim alanndaki kesime noktasn temel alarak Trke retiminin teorik ve uygulamal sorunlarn ele almlardr. almann temelini, Trke retiminin Trke retimine muhatap olan kademe rencilerinin bilisel, duyusal ve psiko-motor dzeylerine uygun olarak, nasl tasarlanabilecei olgusu oluturmaktadr. almann sonucunda, Trke retimi alannda, bilim alan olarak Trke ile eitimbilimlerinin tam bir sentezinin yaplamad grlmtr. Ylmaz (2007), Trke Eitiminde Velinin Rol adl makalesinde toplumsal bir varlk olan bireyin/rencinin eitiminde rol alan btn etmenlerin ibirlii iinde olmasnn iyi bir eitimin temel koulu olduunu belirterek bu konuda retmen ve okul ynetimi kadar renci velisine de byk grevler dtn belirtmi ve rencinin baarsnda etkin unsurlardan biri olan renci velisinin retmen tarafndan ynlendirilmesi gerektiini ifade etmitir.

24

Balun (2008), lkretim I. Kademede Uygulanan Grsel Okuma ve Grsel Sunu renme Alannn Trke retiminde Kazanmlara Ulamadaki Etkililii (Bingl-Elaz-Diyarbakr rnei) adl yksek lisans tez almasnda, ilkretim birinci kademede uygulanan grsel okuma ve grsel sunu renme alannn Trke retiminde kazanmlara ulamadaki etkililiini retmen grlerine dayal olarak belirlemeyi amalamtr. Aratrmada elde edilen veriler dorultusunda, retmenlerin grsel okuma ve grsel sunu renme alann yntem ve tekniklerde eitlilik salamas, bilgiye grsellie dayal bir kalclk kazandrmas bakmndan yeterli bulduklar, ancak grsel etkinliklerin verimli bir biimde uygulanabilmesi iin okullar yeterli donanma ve imkna sahip olmak bakmndan yeterli bulmadklar; retmenlerin yeni programn ve grsel etkinliklerin pratikte uygulanmasna ynelik yabanclk ektikleri ve hizmet ii eitime ihtiya duyduklar; retmenlerin ders kitaplarndaki ulalmtr. Kl (2008), Yeni lkretim Programnda lkretim Birinci Kademe 3. Snflarnda Trke Dersi retiminin Deerlendirilmesi adl yksek lisans tez almasnda, yeni ilkretim programnda Trke dersi retimine ilikin retmen tutumlarn inceleyerek retmenlerin programa yaklamlarn analiz etmitir. Takaya ve Muta (2008), Snf retmenlerinin Trke retim Yntemlerine likin Grleri adl almada, yapm olduu aratrmalar sonucunda snf retmenlerinin drtte birinin kendilerini Trke retiminde yetersiz grdkleri, drtte nn mezun olduklar okullar Trke retimi konusunda yetersiz grdkleri, Trke retim yntemi olarak en ok bilinen ve uygulanan yntemlerin soru-cevap, drama ve dz anlatm yntemleri olduu sonucuna ulalmtr. almaya katlanlar, Trke derslerinde kullanlacak yntemlerin en nemli zelliini rencilerin derse katlmn arttrmas olarak belirtmilerdir. almada, aratrma sonular dorultusunda, snf retmenlerinin Trke retim yntemleri konusunda hizmet ii eitimle desteklenmesi nerilmitir. etkinlikleri nitelik bakmndan yetersiz bulduklar sonucuna

25

Temizkan ve Bac (2008), 2005 lkretim Trke Dersi retim (5. Snflar) Program renme Alanlarnn retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi adl makalede, ilkretim 5. snf retmenlerinin 2005 Trke Dersi retim Programnda yer alan okuma, yazma, konuma, dinleme, grsel okuma ve grsel sunu renme alanlar hakkndaki grlerini tespit etmeyi amalamlardr. almada, bu ama dorultusunda 110 retmene toplam 30 maddeden oluan bir anket uygulanm, uygulanan bu anketten elde edilen veriler sonucunda retmenlerin genel olarak olumlu gr bildikleri grlmtr. Metin ve Demiryrek (2009), Trke retmenlerinin Yenilenen Trke retim Programlarnn lme-Deerlendirme Anlay Hakkndaki Dnceleri adl makalede, Trke retmenlerinin yenilenen ilkretim programnn lmedeerlendirme anlay hakkndaki dncelerini belirlemeyi amalamtr. almann sonucunda, Trke retmenlerinin yeni lme-deerlendirme anlay hakknda olumlu bak asna sahip olduklar belirlenmi olmakla birlikte, retmenlerin lme-deerlendirme anlay hakknda bilgilerinin olmamas, zamann yeterli olmamas, maliyetin yeterli olmamas gibi nedenlerden dolay etkili bir ekilde lme-deerlendirme aktiviteleri yapamadklar tespit edilmitir. Susar Krmz ve Akkaya (2009), Trke retimi Programnda Yaanan Sorunlara likin retmen Grleri adl almada, yeni Trke Dersi retim Program ile ilgili olarak retmen grlerini belirleyerek programn etkili olan ve olmayan ynlerini ortaya koymay; uygulamadaki yetersizliklere ve gelecekte yaplacak deiikliklere ilikin nerilerde bulunmay amalamtr. Aratrmada elde edilen veriler sonucunda, retmenlerin etkinlikler, materyal kullanm, Trke retiminin beceri alanlar, hizmet ii eitime ynelik olarak sorunlar yaadklar grlmtr. 2.2. Yazma Becerisine likin Yayn ve Aratrmalar Uyank, Bumin, Dger ve Kayhan (2001), lkokul rencilerinin Yaz Yazma Performansna Etki Eden Faktrlerin Aratrlmas adl almalarnda,

26

grsel alglama, kinestetik alglama, grsel-motor performans ve motor planlama yeteneinin yaz yazma yeteneini etkilediini tespit etmiler ve yaz yazma problemi olan ocuklarda grsel motor integrasyon, kinestezi ve motor planlamaya ynelik eitim zerinde odaklalmas gerektii sonucuna ulamlardr. Temizkan (2003) tarafndan yaplan Yazl Anlatm Etkinlii erevesinde Trke retmenlerinin almalarna likin Bir Deerlendirme adl yksek lisans tez almas, retmenlerin, rencilerin yazl anlatm becerilerini gelitirmek iin yaptklar uygulamalar konu edinmitir. blmden oluan almann birinci blmnde uygulanan anket sayesinde retmenlerin yazl anlatm etkinlii srecinde yaptklar uygulamalar ortaya karlm; ikinci blmde on sekiz retmenin birer snfna ait kompozisyon ktlar yazl anlatm etkinliinin ierik, teknik ve dil eleri dorultusunda incelenmitir. almann nc blmnde ise, retmenlere ait zel bilgilerin anket sorular zerindeki anlamllk farklar tespit edilmitir. almann sonucunda renci ktlarndan elde edilen bulgular ile anket sorularndan elde edilen bulgular karlatrlm ve yaplan uygulamalarn rencilerin yazl anlatm becerilerini gelitirmede ne kadar etkili olduu tespit edilmitir. Gner (2004), Trke Kompozisyon retiminde (lkretimin II. Basama) Yazma ncesinde Yaplabilecek Baz Etkinlikler adl makalede, rencilerin duygu, dnce ve birikimlerini plnl bir biimde yazabilme yetenei kazanabilmeleri iin yazma ncesinde yaplacak baz etkinliklerle gdlendirilmeleri ve yazmaya hazr duruma getirilmeleri gerektii dncesinden hareketle retmenlerin yazma ncesinde snfta uygulayabilecekleri baz nemli etkinlikler zerinde durmutur. Anlan (2005), Yazl Anlatm Becerilerinin Gelitirilmesinde Kelime A Oluturma Ynteminin Etkililii adl doktora tez almasnda, ilkretim beinci snf Trke dersinde kelime a oluturma ynteminin rencilerin yazl anlatm becerilerinin geliimine etkisini belirlemeyi amalamtr. almann sonucunda Trke dersi yazl anlatm almalarnda kelime a oluturma ynteminin

27

uyguland deney grubu ile geleneksel retim ynteminin uyguland kontrol grubundaki rencilerin yazl anlatm becerileri arasnda istatistiksel bakmdan deney grubu lehine anlaml bir fark olduu tespit edilmitir. Koak (2005), lkretim rencilerinin Yazl Anlatm Becerileri zerine Bir Aratrma adl yksek lisans tez almasnda, ilkretim beinci ve sekizinci snf rencilerinin yazl anlatm becerilerini incelemeyi ve inceleme sonucunda elde edilen veriler dorultusunda nerilerde bulunmay amalamtr. almann sonucunda rencilerin ilgi duyduklar ve i ie bulunduklar konularda yaz yazarken daha baarl olduklar; ehirde yaayan rencilerin kyde yaayan rencilere gre daha baarl olduklar; rencilerin okuma alkanlklar, annebabalarnn eitim durumlar, meslekleri ve dier faktrlerin yazl anlatm almalarnda nemli bir etken olduu tespit edilmitir. Trke derslerindeki yazma becerilerinin gelitirilmesinde yaanan sorunlara yaratc yazma yaklamnn hangi boyutlarda zm retebileceine ynelik karmlarda bulunmak iin Maltepe (2006) tarafndan yaplan Yaratc Yazma Yaklam Asndan Trke Derslerindeki Yazma Srelerinin ve rnlerinin Deerlendirilmesi adl doktora tez almasnda, yazma becerilerinin gelitirilmesinde yaanan sorunlara yaratc yazma yaklamnn hangi boyutlarda zm retebileceine ynelik karmlarda bulunmak zere Trke derslerindeki yazma uygulamalarn ve srdrlen yazma uygulamalaryla rencilerin oluturabildikleri yazl anlatm almalarn (kompozisyonlar) yaratc yazma yaklamnn zellikleri asndan deerlendirmeyi amalamtr. Bu almada nicel sonular olarak Trke derslerindeki uygulamalarn rencileri yaratc yazma yneltebilecek yazmaya hazrlk srelerini ve yazlanlar deerlendirme ve sunma srelerini yeterince iermedii; yazma sreci oluumlarnn daha ekili iledii; 6. snflarn 7. ve 8. snflara gre yaratc yazma yaklamndaki yazmaya hazrlk sreci, yazma sreci ve yazlanlar deerlendirme ve sunma srecindeki etkinlikleri Trke derslerindeki yazma uygulamalarnda daha ok gerekletirdikleri; st, orta ve alt dzeyde Trke baarsna sahip okullarda yaratc yazmaya hazrlk asndan ortaya kmas beklenen zelliklerin yetersiz, yazma sreci ve yazlanlar

28

deerlendirme ve sunma sreci asndan da yeterli olduu; retmenlerin, yaratc yazma yaklamndaki yazmaya hazrlk sreci, yazma sreci ve yazlanlar deerlendirme ve sunma srelerinin Trke derslerindeki yazma uygulamalarnda gerekleme derecesini yeterli, rencilerin ise yetersiz olarak deerlendirdikleri saptanmtr. almann nitel sonular olarak ise, okullarn Trke derslerindeki baar dzeyi arttka, rencilerin dilbilgisi, yazm ve noktalama, genel grnm ltlerine olduka uygun metinler retmede daha yetkin olduklar grlmtr. Bununla birlikte almann sonucunda, rencilerin yazlarnda dnsel yaratclk asndan dayanan dinden alan dncelerin, otoriteye balln etkisiyle genellikle deiime kapal, aktarmac ve esnek olmayan bir dnce yaps sergiledikleri; yazlarnda deiime ak olduklar grlen rencilerin ise genellikle zdeim kurma ve farkllk asndan yeterli dzeyde olmadklar; ok sayda rencinin, yazlarnda genel bir anlatm dili, tanm cmleleri, ders verici (tleyici) deyiler, kalplam giri, gelime ve sonu blmleri kullanarak dili yaratc kullanmak yerine anlatmda kalplara bal kaldklar tespit edilmitir. Kk (2006) tarafndan yaplan ve Trke eitiminde, yazl anlatm sorularla ynlendirme asndan tasvirlerle ilikilendirerek incelemeyi ve yeni bir bak as ortaya koymay hedefleyen disiplinler aras nitelikteki Trke Eitiminde Yazl Anlatm almalarnn Sorularla Ynlendirilmesi adl almada, yazl anlatm sorununu rneklerle somutlatrmak amalanmtr. almada, Mill Eitim Bakanlna bal ilkretim okullarnda 2004-2005 eitim-retim ylnda okutulmu olan ilkretim birinci ve ikinci kademe Trke ders kitaplar yntem ynnden incelenerek eksiklikler belirlenmi, retim programyla ders kitaplarnn rtme derecesi karlatrlm, yazl anlatmda soru sormann ve ynlendirmenin nemine ve gereine iaret edilmitir. Akbayr (2006), Yazl Anlatm Biimlerinin Yazma Becerisi Edinimindeki levleri adl yksek lisans tez almasnda yaznsal ve dnsel anlatm biimleriyle oluturulan metinler zerinde durmutur. Bu almada, yazl anlatmda biemin bir esi olarak kullanlan anlatm biimlerinin yazma becerisindeki ilevlerini edinim ve kullanm balamnda ele alan aratrmac, uygulamalarn

29

sistematik bir biimde, ilk yazlandan son yazlana doru, gelime, edinim ve kullanm dzeyinde sralandnda, anlatm biimlerini kuram ve uygulama balamnda kavrayan, yeterli donanm alan retmen aday bir rencinin dnsel ya da yaratc yan yksek, zgn bir metin ortaya koymasa da kurgu ve dil kullanm asndan nitelikli metinler oluturmada belirli bir dzeye ulaabildiini tespit etmitir. Ekinci elikpazu (2006), Erzurum Merkez le lkretim 6. Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerileri zerine Bir Aratrma adl yksek lisans tez almasnda Erzurum merkez iledeki ilkretim okullarnn 6. snf rencilerinin yazl anlatm almalarnda yaptklar yanllar belirleyip bu yanllarn sebepleri ve karlalan sorunlarla ilgili zm nerileri zerinde durmutur. almann sonucunda, rencilerin baarlarn etkileyen en byk faktrn yerel azn etkisiyle ortaya kan okuma yazma alkanlnn yetersiz oluu olduu tespit edilmitir. Nalc (2006), Uak l Merkezindeki 8. Snf rencilerinin Yazl Anlatmda Deyimleri Kullanma Becerisi adl yksek lisans tez almasnda, ailelerin sosyoekonomik dzeylerinin, anne-baba ve kardelerinin renim durumlarnn ve mesleklerinin, kiminle ve nerede yaadklarnn, ocukken masal dinleyip dinlemediklerinin, kitap okuma alkanlklarnn, evlerinde kitaplk bulunup bulunmamasnn, ktphaneye gidip gitmediklerinin eer gidiyorlarsa gidi amalarnn, gazete okuyup okumadklarnn, aile fertlerinin kitap okuma alkanlklarnn, kitap dnda yararlandklar kaynaklarn, cinsiyetin rencilerin yazl anlatmlarnda deyim kullanma alkanl ve becerisi zerindeki etkisini incelemitir. Aratrmann sonucunda, erkek rencilerin %26snn, kz rencilerin ise %18,9unun yazl anlatmlarnda deyim kullanmadklar; ilde yaayan rencilerin %21,7sinin, ilede yaayan rencilerin %45,5inin, kyde yaayan rencilerin ise %25inin yazl anlatmlarnda deyim kullanmadklar; alt gelir dzeyindeki rencilerin deyim kullanma ortalamasnn 2.07, orta gelir dzeyindeki rencilerin deyim kullanma ortalamasnn 1.70, st gelir dzeyindeki rencilerin deyim kullanma ortalamasnn ise 2.28 olduu tespit edilmitir.

30

Aslan (2006), Yaznsal Nitelikli ocuk Kitaplarnn ocuun Okuduunu Anlama ve Yazl Anlatm Becerilerine Etkisi adl doktora tez almasnda, yaznsal nitelikli ocuk kitaplarnn ocuun okuduunu anlama ve yazl anlatm becerilerine katks olup olmadn aratrmtr. Aratrmann sonucunda, rencilere, okuduunu anlama becerisinin bilgi dzeyindeki davranlarn kazandrmada, geleneksel yntem ile yaznsal nitelikli ocuk kitaplarna gre hazrlanm Trke retimi programnn benzer derecede etkili olduu; yaznsal nitelikli ocuk kitaplarnn temel ara olarak kullanld Trke retimi programnn rencilere okuduunu anlama becerisinin kavrama dzeyindeki davranlarn kazandrmada geleneksel yntemden daha etkili olduu; yaznsal nitelikli ocuk kitaplarna gre oluturulan Trke retimi programnn rencilere, okuduunu anlama becerisini btnleyen (oluturan) davranlarn kazandrlmasnda geleneksel yntemden daha etkili olduu; yazl anlatm becerisinin bilgi dzeyindeki davranlarn kazandrmada, yaznsal nitelikli ocuk kitaplarna gre tasarlanm Trke retimi program ile geleneksel yntemin benzer derecede etkili olduu; yaznsal nitelikli ocuk kitaplarna gre oluturulan Trke retimi programnn rencilere yazl anlatm becerisinin uygulama dzeyindeki davranlarn kazandrmada geleneksel yntemden daha etkili olduu; yaznsal nitelikli ocuk kitaplarna gre oluturulan Trke retimi programnn rencilere yazl anlatm becerisini btnleyen (oluturan) davranlarn kazandrlmasnda geleneksel yntemden daha etkili olduu; yaznsal nitelikli ocuk kitaplarna gre oluturulan Trke retimi programnn rencilere okuduunu anlama ve yazl anlatm becerisini btnleyen (oluturan) davranlarn kazandrlmasnda geleneksel yntemden daha etkili olduu; yaznsal nitelikli ocuk kitaplarna gre oluturulan Trke retimi programnn rencilere kompozisyon (yazl anlatm) becerisi kazandrmada, geleneksel yntemden daha etkili olduu tespit edilmitir. nce (2006), lkretim 3,4,5,6,7 ve 8. Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerilerinin llmesi ve Deerlendirilmesi adl yksek lisans tez almasnda, Mula il merkezindeki ilkretim okullarnda renim gren 3,4,5,6,7 ve 8. snf rencilerini noktalama, yazm ve yazl anlatm becerileri bakmndan inceleyerek

31

bulunan tespitler nda ilgililere neriler sunmay amalamtr. almann sonucunda, snf seviyesi arttka kompozisyonlarda kullanlan kelime saylarnn artt, snf seviyesi arttka yazm ve noktalama hata oranlarnn artt ve snf seviyesi arttka yazl anlatm bozukluklarnn azald grlmtr. Yaratc Dramann lkretim II. Kademede 6. Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerilerine Olan Etkisi adl yksek lisans tez almasnda, Karateke (2006), ilkretim ikinci kademe Trke derslerinde yaratc dramay bir teknik olarak kullanm ve rencilerin yazl anlatm becerilerini bu teknik yoluyla gelitirmeye almtr. Bunun yannda almada, yaratc drama ile yaplan Trke dersleri ile geleneksel yolla yaplan Trke derslerine ynelik renci tutumlarn tespit etmek de amalanmtr. almann sonucunda, yaratc drama ile yaplan Trke derslerinin, geleneksel yolla yaplan Trke derslerine gre yazl anlatm becerilerini gelitirdii sonucuna ulalmtr. Avc (2006), lkretim 8. Snf rencilerinin Yaptklar Yazl Anlatm Yanllarnn ncelenmesi adl yksek lisans tez almasnda, Mula il merkezindeki ilkretim okullarnda okuyan 8. snf rencilerinin yazl anlatm yanllarn Trke retimi program erevesinde aratrmay amalamtr. almann sonucunda elde edilen veriler dorultusunda, cinsiyete gre farkllk olan on bir davrann hepsinde kz rencilerin daha baarl olduu grlm, dier yirmi davranta ise cinsiyete gre anlaml bir fark olmad tespit edilmitir. On drt davrann uygulanmasnda okullara gre anlaml farkllk olduu, on yedi davranta ise anlaml bir farklln olmad belirlenmitir. almada, en ok uygulama hatas grlen davranlarn; iki noktay doru kullanabilme, trnak iaretini doru kullanabilme, de balacn doru yazma, saylar doru yazma, paragraflarda btnlk salama, konuyu paragraf yaparak aklama olduu grlmtr. Aratrmac, almann sonunda, yazl anlatm amalarnn gereklemesi iin uygulamalara dnk, ok ynl nlemlerin alnmas gerektiini belirtmitir. Ungan (2007), Yazma Becerisinin Gelitirilmesi ve nemi adl makalesinde, yazmann nemi, dnyann yazma eitiminde gelmi olduu nokta

32

konularn ele alm ve okullarmzda yazma eitiminin geliimi iin nelerin yaplabileceini aratrm ve tartmtr. Belet ve Yaar (2007) tarafndan yaplan renme Stratejilerinin Okuduunu Anlama ve Yazma Becerileri ile Trke Dersine likin Tutumlara Etkisi adl alma, deneme modellerinden kontroll ntest sontest modele gre gerekletirilmitir. almada veri toplama aralar olarak aratrmac tarafndan gelitirilen baar testleri, ders materyalleri ve yaplandrlm gzlem formlar ile Acat (2000) tarafndan gelitirilen Trke Dersine likin Tutum lei kullanlmtr. Aratrmann sonucunda, renme stratejilerini kullanmann okuduunu anlama ve yazma becerilerini gelitirdii ve rencilerin Trke dersine ilikin olumlu tutumlar gelitirmeleri ynnde etkili olduu tespit edilmitir. Pekaz (2007) tarafndan yaplan lkretim Sekizinci Snf Yazl Anlatmlarndaki Ses Olaylar, Noktalama, ml Hatalar ve Anlatm Bozukluklarnn Dzeltilmesinde pucu ve Geri Bildirim Teknikleri adl yksek lisans tez almasnda, Sinop ili Trkeli ilesinde bulunan ilkretim sekizinci snf rencilerinin yazl anlatmlarnn hangi dzeyde olduu, yazl anlatmlarndaki yazm kurallar, noktalama iaretleri, ses olaylar ve anlatm bozukluklar hatalarnn neler olduu ve bu hatalarn dzeltilmesinde ipucu ve geri bildirim tekniklerinin etkileri aratrlmtr. Bu dorultuda deney ve kontrol grubu rencilerine er yazl snav uygulanm, yaplan snavlar sonunda yaplan hatalar tespit edilerek deney grubu rencilerine ipucu ve geri bildirim yoluyla gsterilmitir. Bu uygulama sonucunda deney grubu renci hatalarnda yzde seksenlere varan dler kaydedilmi, kontrol grubu rencilerindeki deiim oranlarnn ok az farkllat grlmtr. Temizkan (2007), Trke retmenlerinin Yazl Anlatm Etkinlii erevesinde Yaptklar Uygulamalarn Deerlendirilmesi adl makalede, ilkretim okullarndaki Trke retmenlerinin yazl anlatm etkinlii erevesinde yaptklar almalar deerlendirmitir. almann sonucunda, retmen yetitiren kurumlarda genellikle anadili eitimine ynelik yeni yntemlere yer verilmedii,

33

retmenlerin Trke derslerini beceri kazandrmak yerine bilgi aktarmak amacyla kullandklar ve Trke eitiminde kalplam uygulamalar yaptklar tespit edilmitir. Bykikiz (2007) tarafndan yaplan lkretim 8. Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerilerinin Sz Dizimi ve Anlatm Bozukluu Asndan Deerlendirilmesi adl yksek lisans tez almasnda, farkl sosyo-ekonomik dzeylerdeki 105 ilkretim 8. snf rencisinin yazl anlatm becerileri sz dizimi ve anlatm bozukluu asndan deerlendirilmitir. Aratrmada, rencilerin toplam 1360 cmle kulland, bu cmlelerden %76snn basit, %9unun birleik, %5inin sral, %8inin bal cmle olduu grlmtr. rencilerin yazm olduklar cmleler, anlatm bozukluu bakmndan deerlendirildiinde 12 trde toplam 311 anlatm bozukluu tespit edilmi; bu anlatm bozukluklarnn 72sinin yanl anlamda kullanlan szcklerden, 36snn gereksiz szck kullanmndan, 11inin gereksiz tekrarlardan, 1inin deyim ve atasz yanlndan, 7sinin sra yanllndan, 39unun e eksikliinden, 19unun mantk yanllndan, 31inin zne-yklem uyumsuzluundan, 15inin tamlama yanllndan, 2sinin gereksiz kip ve kii eklerinden, 51inin eksik veya yanl ek kullanmndan, 7sinin de zamir belirsizliinden kaynakland grlmtr. Bac (2007), Trke retmeni Adaylarnn Yazl Anlatm Derslerine Ynelik Tutumlar ile Yazma Becerileri zerine Bir Aratrma adl doktora tez almasnda, Trke retmeni adaylarnn Yazl Anlatm derslerine ynelik tutumlar ile yazl anlatm bilgi ve beceri dzeylerini belirlemeyi amalamtr. Aratrmada elde edilen veriler dorultusunda, Trke retmeni adaylarnn yazl anlatmn gelitirilebilir bir beceri olduu bilincini kazandklar, fakat adaylarn yazl anlatm becerilerindeki yetersizliklerinden yakndklar ve mesleki yaamlarnda da bu alanda sknt ekeceklerine inandklar tespit edilmi, Trke retmeni adaylarnn Yazl Anlatm bilgisi genel baar ortalamas da %76 olarak belirlenmitir. Bunun yannda, nitelikli Trke retmenlerinin yetitirilebilmesi iin Yazl Anlatm derslerinin renci beklentileri de gz nnde bulundurularak daha

34

kapsaml ve daha titiz ilenmesi gerektii, bunun iin de ders retim elemanlarna byk sorumluluklar dt sonucuna ulalmtr. Ayaz (2007), Ankara linde Lise Birinci Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerilerinin Yap Bakmndan Geliimi zerine Bir nceleme adl yksek lisans tez almasnda, farkl sosyo-ekonomik dzeylerdeki liselerin dokuzuncu snfnda renim gren 300 rencinin yazl kompozisyonlarn, balama eleri kullanm hatalar, tutarllk biimleri ve metin ii tutarsz ifadelerden kaynaklanan hatalar bakmndan deerlendirmitir. Aratrmann sonucunda, dokuzuncu snf rencilerinin yazl anlatmlarnn ortaretim deerlendirme ltlerine gre (fikir retimi, konu btnl, genel dil kurallarna uygunluu, pln, anlatm baars, yazm ve noktalama kurallarna uygunluu, balk uygunluu) %44.7sinin orta, %39.7sinin iyi ve %15.6snn zayf seviyede olduu tespit edilmi; yaplan anlamlandrma testlerinde konu seiminin ve sosyo-ekonomik dzeylerin renci baars zerinde etkisi olmad belirlenmitir. Bununla birlikte, dokuzuncu snf rencilerinin kompozisyonlarda birden fazla konuda yazma, konuyu doru ekilde alglayamama, konu snrlamas yapamama, fikir retememe, rnekleme yapamama, balk yazmama veya uygun balk bulamama, konuma dilini yaz diline aktarma, paragraf kavramn bilmeme, kompozisyon st yap unsurlarn etkili kullanamama, ana fikir, tartma ve sonu yetersizlikleri, dilbilgisi ve yazm kurallarna uygunsuzluk, doru ve gzel yorum yapamama, dndn etkili ve gzel bir biimde ifade edememe, anlatmda bir btne ve sonuca ulaamama, internet ortamnda kullanlmaya balanan ksaltmal dil kullanmlarn yanstma, az zelliklerini yaz diline tama gibi genel sorunlar olduu da saptanmtr. Alkan (2007), lkretim Beinci Snf rencilerinin Yazl Anlatm Hatalar adl yksek lisans tez almasnda, Ankara ili, Nallhan ilesi ilkretim beinci snf rencilerinin yazl anlatm hatalarn ortaya koymay amalamtr. almada ilkretim beinci snf rencilerinin yazl anlatm almalarnda yaptklar hatalar, d yap, i yap ve dil anlatm boyutlarnda belirlenmitir. Bununla birlikte almada, bu hatalarn uygulama zamanna ve okulun bulunduu evrenin sosyo-ekonomik durumuna gre farkllamalar da tartlm; elde edilen veriler

35

sonucunda rencilerin d yap, i yap ve dil anlatm boyutlarnda yaptklar hatalarn uygulama zamanna ve sosyo-ekonomik durumlarna gre farkllat tespit edilmitir. lper (2008), Bilisel Sre Modeline Gre Hazrlanan Yazma retimi Programnn renci Baarsna Etkisi adl doktora tezinde metindilbilimsel veriler ile ieriklendirilmi olan bilisel sre yaklamnn, rencilerin yazma becerilerinin gelimesine bir etkisinin olup olmadn incelemeyi amalamtr. almann sonucunda elde edilen veriler dorultusunda, bilisel sre yaklamna gre hazrlanan retim programnn, geleneksel yaklama gre rencilerin daha iyi yazl metinler retebilmelerini salad sonucuna ulalmtr. Seban (2008), retmenlerin Yazl Anlatm retimi Hakkndaki nan ve Uygulamalarna Durum almalar zerinden Bir Bak adl makalede, ilkokul retmenlerinin yazl anlatm retimi hakkndaki inanlar ve uygulamalar hakknda bilgi edinmeyi; bununla birlikte retmenlerin yazl anlatm retimi hakknda belirttii dnceleri ile snf uygulamalar, meslek ve eitim gemileri ve bulunduklar okul tr arasnda ne gibi bir iliki bulunduunu tespit etmeyi amalamtr. Bu aratrmann sonucunda, retmenler arasnda yazl anlatm retimi hakknda ok farkl grler benimsediklerini ve ayn kategoriye ait retmenlerin yazl anlatm uygulamalar arasnda nemli farkllklar olduu grlmtr. Bununla birlikte, retmenlerin benimsedikleri retim ekline aykr olmasna ramen beceriyi esas alan, retmen merkezli retim eklini uyguladklar; retmenlerin inanlar ve uygulamalarnn bulunduklar okul trne gre devlet veya zel ok deiiklik gstermedii ama, sahip olduklar eitim ve meslek gemilerinin etkili olabilecei saptanmtr. Arc ve Ungan (2008), lkretim kinci Kademe rencilerinin Yazl Anlatm almalarnn Baz Ynlerden Deerlendirilmesi adl makalede, ilkretim ikinci kademe rencilerinin yazl anlatmda yaptklar yanllklar incelemeyi amalamlardr. almann sonucunda, rencilerin daha ok yazm, kelime ve noktalama yanl yapt saptanmtr. Bununla birlikte, cinsiyet ve sosyo-

36

ekonomik dzeyin de yazl anlatm konusunda nemli bir rol oynad belirlenmitir. zdemir (2008), Orta retim Seme Snavnda Baarl Olan rencilerin Yazl Anlatm Becerileri zerine Bir nceleme adl yksek lisans tez almasnda, Orta retim Seme Snavnda 400 ve zeri puan alm rencilerin yazl anlatm becerilerinin seviyelerini tespit etmeyi, OKSnin yazl anlatm becerisini lmede yeterli olup olmadn belirlemeyi, test eklinde yaplan snavda yksek bir baar gsteren rencilerin yazl anlatmlarnda ayn baary gsterip gstermediklerini ortaya koymay amalamtr. Aratrmann sonucunda, rencilerin OKSde gsterdikleri baary yazl anlatmda gsteremedikleri grlmtr. rencilerin kompozisyonlar incelendiinde dncelerini paragraflar hlinde ifade edememe, paragrafta birden fazla dncenin bir arada verilmesi, gereksiz szck kullanm, birbiriyle elien ifade kullanma, szcn anlamca cmleye uymamas, metinde elikiler, deyimin/atasznn yanl kullanm, cmlelerde e eksiklii, hecelerin yanl blnmesi, yazm yanllklar, sonucun gerekli ekilde balanmamas veya sonu blmnn hi olmamas gibi hatalar tespit edilmitir. Kapar Kuvan (2008), Yaratc Yazma Tekniklerinin rencilerin Trke Dersine likin Tutumlarna ve Trke Dersindeki Baarlarna Etkisi adl yksek lisans tez almasnda, yaratc yazma tekniklerinin rencilerin Trke dersine ilikin tutum ve akademik baarlar zerindeki etkililiini belirlemeyi amalamtr. Aratrmann sonucunda elde edilen veriler dorultusunda, yaratc yazma tekniklerinin kullanlmasnn rencilerin Trke dersine ilikin olumlu tutumlarn arttrd, yaratc yazma almalarnn rencilerin Trke dersine ilikin baarlarn kabul edilebilir dzeyde etkilemedii, yaratc yazma almalarnn rencilerin sz varln gelitirmelerinde nemli bir etki yapt tespit edilmitir. Sallaba (2009), lkretim Beinci Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerilerinin eitli Deikenler Bakmndan Deerlendirilmesi adl makalede, Ankara ili merkez ilkretim okullarnn nden seilen 120 renci zerinde, eitli deikenlerin rencilerin yazl anlatm becerisi zerinde anlaml fark

37

oluturup oluturmadn aratrmtr. almann sonucunda, rencilerin yazma becerisinin cinsiyet, ailedeki birey says ve gnlk tutup tutmama alkanlna gre anlaml fark oluturmad; ancak babann ve annenin eitim dzeyi, ailenin gelir dzeyi, kendine ait oda ve alma masasnn olup olmamas, evde kitaplk bulunup bulunmamas, evlerine sreli yayn alma skl ve okul ncesi eitim alp almama deikenlerine gre anlaml farkllklar oluturduu tespit edilmitir. Can (2009), Afyonkarahisar li Merkez Hoca Ahmet Yesevi lkretim Okulu Beinci Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerileri adl yksek lisans tez almasnda Afyonkarahisar ili Merkez Hoca Ahmet Yesevi lkretim Okulu beinci snf rencilerinin yazl anlatm becerilerinin yetitikleri ortama bal birtakm deikenlerden ne lde etkilendiini tespit etmeyi amalamtr. Aratrmann sonucunda, rencilerin kendilerini yeterli sayda kelimeyle ifade etmekte zorlandklar ve yetitikleri ortamn yazlarnda etkili olduu belirlenmi; bunun yannda kendini yazl olarak ifade etme becerisinin gelimesinin cinsiyete, televizyon seyretme sresine bal olduu; ancak evde kitapln olmas, internet kullanma skl, ebeveynin eitim seviyesi, kitap okuma sresi gibi deikenlerin yazl anlatm becerilerini daha az etkiledii saptanmtr. 2.3. Yazm ve Noktalama Kurallarna likin Yayn ve Aratrmalar Ac ve Matarac (1998), lkretim 1. Kademede, rencilerin ml ve Noktalama ile lgili Bilgi ve Beceri Dzeyi adl makalede, 1996-1997 retim ylnda stanbulun farkl ilelerinde bulunan ilkretim okulunun 5. snf rencilerinden oluan toplam 130 kiiye uygulad deerlendirme formlar ile rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulama becerilerini lm, yapm olduu uygulama sonucunda rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulama beceri dzeylerini yetersiz bulmutur. Sz konusu almada, rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulama beceri dzeylerinin artrlmasn salamak amacyla; retmen yalnzca Trke dersinde deil, btn derslerde kullanlan dile zen gstermeli; konumada vurgu, tonlama ve telaffuza, yazda iml ve noktalamaya dikkat ekmelidir; retmen, rencilerin dzgn konumasna dikkat etmeli ve

38

bunu alkanlk hline getirmeleri iin gayret sarf etmelidir; rencilere szlk ve iml klavuzu kullanma alkanl kazandrlmaldr; retmen, snftaki bireysel farkllklar ve rencilerin farkl renme stratejileri olduunu dikkate alarak yazm ve noktalama retiminde yntem eitliliini arttrmaldr gibi nerilerde bulunulmutur. Deiik retim kademelerindeki rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulama dzeylerini tespit etmek amacyla hazrlam olduu Deiik retim Kademelerindeki rencilerin Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulama Dzeyleri adl tez almasnda Yldz (2002), ilkretim 5. snf, ilkretim 8. snf, ortaretim (lise) 11. snf (son) ve yksekretim (faklte) 4. (son) snf rencilerinin yazm ve noktalama kurallarn uygulama dzeylerini, rencilerin Trke (anadili) etkinliklerine ynelik tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulama davranlar arasndaki ilikileri ve rencilerin Trke dersine ilikin akademik zgvenleri ile yazm ve noktalama kurallarn uygulama davranlar arasndaki ilikileri belirlemitir. Bu almada elde edilen verilerin zmlenmesi sonucunda, rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulama dzeylerinin istenenin ok altnda olduu saptanm ve deiik retim kademelerindeki renciler arasnda yazm ve noktalama kurallarn uygulama dzeyleri bakmndan anlaml bir fark olduu, bu farkn da byk snflarn lehine olduu grlmtr. Ayrca, rencilerin Trkeyle ilgili etkinliklere ynelik tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulama davranlar arasnda ve rencilerin Trke dersine ilikin akademik zgvenleri ile yazm ve noktalama kurallarn uygulama davranlar arasnda .05 ve .01 dzeylerinde anlaml ilikilere rastland belirtilmitir. Uluda (2002), lkretim kinci Kademe rencilerinin Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulama Beceri Dzeyleri adl makalesinde, Erzincan il merkezinde bulunan iki ilkretim okulunun 6, 7 ve 8. snflarnda renim gren renciler zerinde yazl anlatm uygulamalar yaparak rencilerin yazm kurallarna uyma ve noktalama iaretlerini kullanma becerilerini incelemitir. Toplam 386 rencinin yazl anlatm uygulamalarnn incelenmesi sonucunda elde

39

edilen verilerin zmlenmesiyle zellikle 6. ve 7. snf rencilerine yazl anlatm ierisinde ok nemli bir yere sahip olan yazm kurallarn uygulama ve noktalama iaretlerini kullanma konularnda gerekli becerilerin yeterli dzeyde kazandrlmad sonucuna ulalmtr. Bayram ve Erdemir (2006), Amasyadaki lkretim kinci Kademe rencilerinin ml Kurallarn Kullanma Dzeyleri zerine Bir Deerlendirme adl makalede, Amasya merkezinde bulunan 15 ilkretim okulunun 6, 7 ve 8. snfnda okuyan ve rastgele seilen 450 renciyi kapsayan bir istatistik almasyla elde edilen verileri kullanm ve bu veriler sonucunda, aratrma kapsamndaki rencilerin genel arlkl baar ortalamasnn %68.33 olarak tespit edildiini, bunun da Amasyadaki ilkretim ikinci kademe rencilerinin yazm kurallarna ulama seviyelerinin beklenen dzeyin altnda olduuna iaret ettiini belirtmitir. Erdem (2007) Dokuzuncu Snf rencilerinin Yazm ve Noktalama Kurallarna Ulama Dzeyi adl tez almasnda, Ankara ilinde yer alan tesadfi olarak belirlenmi ortaretim okulundaki 150 dokuzuncu snf rencisinin yazm ve noktalama kurallarna ulama dzeyini tespit ederek, rencilerin yazm ve noktalama kurallarna ulama dzeylerini; cinsiyet, sosyo-ekonomik durum, Trk Dili ve Edebiyat dersine ilikin tutum gibi eitli deikenler asndan sorgulamtr. Elde edilen verilerin incelenmesi sonucunda, bilisel alann, bilgi ve kavrama dzeyinde yeterli bilisel farkndala sahip olmayan rencilerin, hem yazm hem de noktalama kurallarn uygulama dzeyinde yetersiz kald grlmtr. Sz konusu almada, rencilerin yazm ve noktalama kurallarna ulama dzeyi arasnda yazm kurallarnn lehine anlaml bir fark olduu sonucuna ulalm, rencilerin Trk Dili ve Edebiyat dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulama dzeyleri arasnda dk dzeyde, olumlu ve anlaml korelasyonlarn olduu grlmtr. Bununla birlikte rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulama dzeyi puan ortalamalarnn cinsiyete gre kzlarn lehine anlaml bir fark gsterdii, kz rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulama dzeylerinin erkek rencilere gre daha iyi durumda olduu ve rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulama dzeyleri ile annenin ve

40

babann eitim durumu, sosyo-ekonomik durum gibi deikenler arasnda anlaml bir farkllamann olmad belirtilmitir. Eitim retim srecinin, ilkretim rencilerinin noktalama iaretlerini doru olarak kullanabilme dzeyleri zerindeki etkisini tespit etmeyi amalayan Sallaba ve Temizkan (2009), lkretim rencilerinin Noktalama aretlerini Doru Olarak Kullanabilme Dzeyleri ile lgili Bir Aratrma adl almalarnda, ilkretim 6. snf rencilerinin noktalama iaretlerini doru kullanabilme dzeylerine ilikin n test ve son test sonular arasnda son test lehine anlaml bir iliki olduu sonucuna ulamlardr. Sz konusu almada, rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulama beceri dzeylerinin artrlmasn salamak amacyla; noktalama iaretlerinin retiminde teorik bilgilerden ok, metinler zerinde yaplacak uygulamalara yer verilmelidir; rencilerin baarsz olduklar noktalama iaretlerinden nokta, noktal virgl, kesme iareti, iki nokta ve nlem iaretinin retilmesine zen gsterilmelidir; noktalama iaretlerinin retimi, bir veya birka dersle snrlandrlmamal, eitim retim srecinin bir paras hline getirilerek srekli pekitirilmelidir gibi nerilerde bulunulmutur. Kara (2010), Yazm, Noktalama ve Dil Bilgisel Becerileri Kazandrma Bakmndan 6. 7. 8. Snf renci alma Kitaplarnn ncelenmesi balkl yksek lisans tez almasnda, 6, 7, 8. snf rencilerinin Trke dersi alma kitaplarn yazm, noktalama ve dil bilgisel becerileri kazandrmak bakmndan incelemeyi amalamtr. Bu almada lkretim Trke Dersi (6, 7, 8. Snflar) retim Programnn uygulama boyutundaki olumlu ve olumsuz ynleri ortaya karlmaya allm ve tespit edilen olumsuzluklarn giderilmesine ynelik nerilerde bulunulmutur.

41

3. KURAMSAL EREVE
Bu blmde kuramsal olarak yazma, yazma trleri, yazma yntem ve teknikleri, yazma becerisi, yazma becerisi retimi, yazm kurallar ve noktalama iaretleri konularnda bilgi verilmitir.

3.1.Yazma Drdnc jeolojik devirde insanlarn yeryzne inmesiyle birlikte dil dediimiz olgu da meydana gelmitir. Tarihi insanlk tarihi kadar eski olan dil, insanlar arasnda iletiim ve etkileim salayan bir sesli iaretler sistemidir. nsanlar, bu sesli iaretler sistemini en eski devirlerden gnmze kadar duygularn, dncelerini ve dileklerini iletme arac olarak kullanmlardr. Ancak, dil, sylenen szleri uzaktakilere ulatrmak ya da uzun sre saklayarak gelecektekilere aktarmak konularnda tek bana yeterli olamamtr. Bu nedenle insanlar, sesli iaretler sistemi olan dili, daha dayanakl bir iaret sistemine dntrmeyi uygun bularak yazy oluturmulardr. Yardmc (2009: 74)nn da belirttii gibi, zihinde oluan szlerin kt zerine dklmesi olarak ifade edilen yaz, duygularn, dncelerin ve olaylarn saptanp biimlerle somutlatrlp gelecek kuaklara aktarlmas ya da gerektiinde yeniden baklarak seslendirilmesi asndan insanolunun en nemli bulularnn banda gelmektedir. Duygu, dnce, istek, olay ve durumlarn yaz ile anlatlmasna ise yazma ad verilmektedir. Yazma bir sretir ve bu sre beyinde yaplandrlm bilgilerin gzden geirilmesiyle balamaktadr. Bu gzden geirme ilemi sonucunda yaznn amac, yntemi, konusu ve snrlar belirlenerek yazlacak bilgiler seilir ve seilen bilgiler sralama, snflama, iliki kurma, eletirme, tahmin etme, analiz ve sentez yapma, deerlendirme gibi eitli zihinsel ilemlerden geirilerek dzenlenir. Seilen bilgiler dzenlendikten sonra yaz araclyla aktarlr.

42

Gne (2007: 161)in de belirttii gibi; yazma, dil becerilerinin yannda zihinsel srelerle i ie olmas nedeniyle ok sayda becerinin geliimine katk salamaktadr. Yazma, zellikle rencilerin dncelerini geniletme, bilgilerini dzenleme, dili kullanma, bilgi birikimlerini zenginletirme ve zihinsel szlklerini gelitirmelerine yardm etmektedir. Yazma, ayn zamanda rencilere dncelerini aktarma, uygulama ve somutlatrmaya izin veren bir sretir. Bu ynleriyle yazma retimi, rencinin zihinsel geliimi asndan byk nem tamaktadr. Yazmann psikolojik, sosyal ve pedagojik ve dil geliimi iin faydalar inkr edilemez. Kii yazmak suretiyle psikolojik problemlerinden syrlabilir ve kendini ifade etmenin rahatlyla huzur bulur. Herhangi bir eser yazmak suretiyle kendine gven gelen kii sosyal adan da kendini farkl hissedecektir, zamanla da stat deitirdiini fark edecektir. Yazmak, bilgi edinmenin farkl yollarndan biridir. Dil edinmenin yollarndan biri de yazmaktr. Edinilen dili gelitirmek ve o dilde zgn eserler vermek de yazmaktan geer. Yazma etkinlikleri sayesinde de dil geliimi daha kolay ve abuk olmaktadr. Ayrca yazmann psikolojik faydas da bulunmaktadr. rnein Alman yazar Goethe, yazd Gen Wertherin Aclar iin Yazmasaydm, intihar edecektim. ifadesini kullanarak yazmann bu psikolojik ilevine dikkat ekmitir (Yldz, Okur, Ar ve Ylmaz, 2008: 205). Gne (2007: 161-162), yazmann katklarn u ekilde zetlemitir: zihinsel srelerin harekete geirilmesini, dncelerin

Yazma,

dzenlenmesini, cmlelere aktarlmasn ve bylece iletiim kurulmasn kolaylatrr. Yazma, dncelerin kt zerine dklmesini salamaktadr. Kt zerine dklen dnceler daha kolay incelenmekte, karlatrlmakta, geniletilmekte, yeniden dzenlenmekte ve sistemli hle getirilmektedir. Bu dzenleme ilemi rencinin hem dncelerini hem de zihin yapsn dzenlemesini getirmektedir. Yazma, dnceleri sorgulama, gzden geirme, tartma, yeniden anlamlandrma ve yazl tartmay kolaylatrmaktadr. Yazma, dnmeyi gelitirmekte, almalarda ve renme srecinde zihnin merkeze alnmasn salamaktadr.

43

Yazma, dnceleri inceleme, karlatrma, sorgulama ilemlerine yardm etmekte ve dnceler hakknda dnmenin kapsn amaktadr. Bylece ok ynl dnme biiminin gelitirilmesini salamaktadr.

Yazma, birok duyguya dokunmay getirmektedir. Duyu organyla alnan anlamlar renciyi etkilemekte ve renci duygularn yazarak ifade etmektedir.

rencilerin gzledikleri, dinledikleri ve okuduklarn yazmalar daha iyi anlamalarn getirmektedir.

Yazmann bireye olan katklarna genel bir erevede bakldnda, yazma srecinin rencinin ruhsal, dilsel, toplumsal ve devinisel geliiminde byk nemi bulunduu grlmektedir. Bu balamda, lkretim Trke Dersi (1-5. Snflar) retim Programnda rencilerin yazma sevgisi ile alkanln kazanmas amalanmtr. 3.2. Yazma Trleri Yazma trleri; betimleyici yazma, hikye edici/ykleyici yazma,

inandrc/ikna edici yazma, karlatrmal yazma, paylaarak/ibirlii yaparak yazma, planl yazma ve sorgulayc yazma olmak zere yedi farkl kategoride gsterilmektedir. Betimleyici yazma; bir nesnenin, bir yerin veya bir kiinin d grn hakknda yazlan yazdr. Bu yazlarda gzlem ve ayrntlar nemlidir (Tuncer, 2009:140). Bu nedenle betimleyici yazma, rencilerin gzlem ve ayrntlara dikkat etme becerisini gelitirmede nemli bir etkendir. Bununla birlikte, betimleyici yazma almalar, rencilerin gzlemledikleri olay, olgu, nesne veya kiileri yaz dilinde etkili bir ekilde tanmlamasn ve anlatmasn salamakta; bylelikle renciler, gzlemlerini doru ve etkili biimde yaz diline aktarma becerisi kazanmaktadrlar. Hikye edici/ykleyici yazma ise, genellikle anlardan yola karak bir dnemi, kii, olay, durum, yer ve zaman unsurlarna bal kalarak yazya aktarmay

44

gerekli klan yazmadr. Bu yazma trnde gsterilen baar, hikye trne olan ilgi ve tutum ile doru orantldr. Bu nedenle, rencilerin hikye edici/ykleyici yazma becerilerini gelitirebilmek iin rencilerin hikye trne olan ilgi ve tutumlarn olumlu ynde etkileyecek etkinlikler ve uygulamalar yaplmal; rencilerin d dnyasn gelitirecek ve onlarn ilgisini ekebilecek hikyelerle tanmas salanmaldr. nandrc/ikna edici yazma; bir konu zerinde ne srlen dncelerin gerekeleriyle birlikte anlatlmas esasna dayal bir anlatmadr. Bu tr anlatm gerek ve hayale bal olarak gerekletirilir (Tuncer, 2009:140). Karlatrmal yazma; birden ok olay, olgu, yer, nesne veya kiinin benzer ve ortak ynlerini ele alarak yazya aktarma ilemidir. Bu yazma tr, rencilerin karlatrma yapma; olay, olgu ve varlklarn olumlu ve olumsuz ynlerini grebilme ve olay, olgu ve varlklara farkl alardan bakabilme becerisi kazandrmada olduka etkilidir. Paylaarak/ibirlii yaparak yazma, birden fazla rencinin bir konuyu srece ve plana uygun olarak yazmasn gerektiren bir yazma trdr. Bu yazma tr, rencilerin planl yazma ve ibirlii halinde alma yeteneini gelitirmektedir. Planl yazma; rencilerin bireysel ya da grup hlinde bir konuyu i blm yaparak veya btnn birlikte yazma almasdr. Planl yazmada n hazrlk, tasla oluturma ve deerlendirme almalar yaplr (Tuncer, 2009:140). Sorgulayc yazma, rencinin bir konuya eletirel bir gzle bakarak ve onu farkl bak alaryla ele alarak yazya aktarmas ilemidir. Bu yazma trnde renci, bir konu ile ilgili duygu ve dncelerini konunun olumlu ve olumsuz yanlarn tutarl bir ekilde anlatarak yazya aktarmaktadr.

45

3.3. lkretim Trke Dersi retim Programnda Yer Alan Yazma Yntem ve Teknikleri lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda birtakm yazma yntem ve teknikleri yer almaktadr. Bunlar; not alma, zet karma, boluk doldurma, kelime ve kavram havuzundan seerek yazma, serbest yazma, kontroll yazma, gdml yazma, yaratc yazma, metin tamamlama, tahminde bulunma, bir metni kendi kelimeleriyle yeniden oluturma, bir metinden hareketle yeni bir metin oluturma, duyulardan hareketle yazma, grup olarak yazma ve eletirel yazmadr.

3.3.1. Not Alma Tuncer (2009: 141)in de belirttii gibi; not alma, rencinin dinledii ve okuduu konuya ilikin nemli bulduu noktalar not almas ve bunlar anlaml bir ekle dntrerek yazsnda kullanmasna ynelik bir almadr. Dinlerken, gzlemlerken, okurken, ders alrken gerekli bilgileri kendimizce not alrz. Hi kukusuz not tutmak; okurken aklmz, bilincimizi ve anlama yeteneimizi daima uyank tutar, dikkatli olmamz ve karar vermemizi salar. Gne (2007: 188), okuma esnasnda not alrken izlenecek baz yollar u ekilde belirtmitir: Metni hzla gzden geirerek st balk, alt balklar ve grsellere dikkat ederek metin hakknda genel bir dnce edinme, Metni okuma, nemli grlen yerlerin ya da bilgilerin altn izme, Metni tekrar okuma, metnin ana dncesini ve onu destekleyen yardmc dnceleri ve ayrntlar saptamaya alma, Ana dnceyi veya nemli bir bilgiyi merkeze alarak bir zihin haritas oluturma, Alt izilen ve zihin haritasna yerletirilen kavramlar, bilgileri ksaltmalar yaparak; ilikileri oklar kararak; balalar iaretlerle gsterme, Ayrntlarla fazla ilgilenmeme, btn anlamaya ve konunun zn kavramaya alma vb. yollar kullanlabilir.

46

Not alma teknii ile, rencilerin okunan veya dinlenenlerin nemli noktalarn seebilmesini, bilgi ve dncelerini snflandrabilmesini ve sistemli alma bilincini kazanmalarn salayarak zaman kaybn nlemek amalanmaktadr. Bu tekniin uygulama aamasnda, not almann ncelikli ilevinin hatrlatmak olduu, ayrntlara girilmemesi gerektii, dinlenilen veya okunulann olduu gibi deil de zgn ifadelerle yazlmas gerektii konusunda bilgi verildikten sonra rencilere herhangi bir konuda bir metin okutulur veya dinletilir. rencilerden okurken veya dinlerken/izlerken not almalar istenir. 3.3.2. zet karma Tuncer (2009: 141)in de belirttii gibi; zet, bir szn ayrntdan uzak, ksaca anlatlan biimidir; bir konunun en nemli, en ie yarayan parasdr. zet, ksa ve ak/anlalr cmlelerle yazlr. Okunan, syleneni tam olarak anlamak iin, ksa zetlerden yararlanlr; temel dnceler, nemli grlen yerler dikkate alnr. yi bir zet; salam bir anlatm, gzel duygu, dnce ve grlerle ortaya kar. zet karma teknii ile rencilerin anladklarn ksa ve z bir biimde anlatma becerilerini gelitirmek, onlara bilinli ve dzenli alma alkanl kazandrmak amalanmaktadr. Bu teknik uygulanrken, ncelikle snf ortamnda okunan veya

dinlenen/izlenen bir konu retmen tarafndan zetlenir. zet karlrken dikkat edilmesi gereken hususlar; eserin iyice anlalm olmas, ssl ifadelere, tekrarlara yer vermemesi, ana fikri kapsayacak ekilde btnlk iermesi, kiisel gr ve dncelere yer verilmemesi, rencilerin kendi ifadelerinden olumas eklinde rencilere bildirilir. retmenin rehberliinde snf ortamnda yaplan birka zet almas sonrasnda rencilere eitli metinler verilerek zet karmalar istenir.

47

3.3.3. Boluk Doldurma Boluk doldurma tekniinin amac; rencilerin okuduklarn,

dinlediklerini/izlediklerini anlamalar ve anladklarn, konunun/metnin balamna uygun olarak anlatma becerilerini gelitirmektir. Boluk doldurma teknii uygulanrken ilk olarak rencilerin okuduklarna, dinlediklerine/izlediklerine ynelik olarak hazrlanan metinler, cmleler hlinde boluklar braklarak rencilere datlr. Daha sonra ise, rencilerin boluklar metnin balamna uygun ifadelerle doldurmas istenir. 3.3.4. Kelime ve Kavram Havuzundan Seerek Yazma Kelime ve kavram havuzundan seerek yazma almalarnda, rencilerin rendikleri kelime, kavram, atasz ve deyimleri anlatmlarnda kullanmalarn salayarak kalc klmak ve bylece sz varlklarn zenginletirmek amalanmaktadr. Kelime ve kavram havuzundan seerek yazma almalar uygulanrken ncelikle, retmen tarafndan kelime, kavram, atasz ve deyimlerden oluan bir havuz oluturulur. Bunlar kda ya da tahtaya yazlarak rencilere verilir. renciler belirledikleri yazma konusuna veya yazacaklarnn ana fikrine bal olarak bu kelime, kavram, atasz ve deyimlerden uygun olanlarn seerek yazlarnda kullanrlar.

3.3.5. Serbest Yazma Serbest yazmaya bamsz yazma ya da yek bana yazma da denilmektedir. Serbest yazma, rencilerin kiisel ilgi ve ihtiyalarna gre bireysel ya da kmeler halinde kendi kendilerine ya da retmenle birlikte yaplan yazma uygulamalarndan olumaktadr. Serbest yazma almalarnn amac; rencilerin herhangi bir

48

konudaki duygu, dnce ve hayallerini yazmalarn salayarak ifade glerini ve yazl anlatm yeteneklerini gelitirmektir. Serbest yazma almalarnn uygulamasnda renciler bir konu seerler ve setikleri konu hakkndaki duygu, dnce ve hayallerini tr snrlamas olmadan yazarlar. Serbest yazma renciler, almalarnn okul dnda snfta uygulanma da zorunluluu retmen ve bulunmamaktadr. yazdklarn

arkadalaryla paylaabilirler. 3.3.6. Kontroll Yazma Kontroll yazma almalar ile rencilerin kelimeleri, cmle yaplarn ve ifade kalplarn Trkenin kurallarna uygun ekilde yazmalar amalanmaktadr. Kelime, cmle ve paragraf dzeyinde yaplan kontroll yazma almalar, rencilerin seviyeleri dikkate alnarak cmle ve paragraf dzeyinde ele alnmtr. Dilbilgisi almalarn da pekitirmeye ynelik olan bu yntem, farkl ekillerde uygulanabilir: 1. rencilere rnek bir metin verilir. renciler metinde geen anahtar kelimeleri de kullanarak yeni bir metin olutururlar. 2. Bir paragraf oluturan cmlelerin yerleri deitirilir. renciler, duygu ve dncenin akna gre cmleleri mantkl bir sraya koyarak paragraf yeniden olutururlar. 3. Belirli bir konuda retmen veya renciler tarafndan hazrlanan sorulara verilen cevaplar btnlk iinde ele alnarak birka paragraflk metin oluturulur. renciler, metni hemen yazabilecekleri gibi konu hakknda aratrma yapp yeterli bilgi sahibi olduktan sonra da yazabilirler (Tuncer, 2009: 30). 3.3.7.Gdml Yazma Gdml yazma almalar ile rencilerin bir konu hakkndaki bilgilerini, duygularn ve dncelerini etkili bir ekilde anlatma becerilerini gelitirmek amalanmaktadr.

49

Gdml yazma almalar uygulanrken renciler, belli bir konu hakknda renciler tarafndan bilgilendirilirler. Konu, eitli ynleriyle snf ortamnda tartlp deerlendirilir. renciler, konu hakknda edindikleri bilgiler erevesinde duygu ve dncelerini yazl olarak ifade ederler. 3.3.8. Yaratc Yazma rencilere istenilen dzeyde bir yazma becerisi kazandrmak, yalnzca retici yazlar yazdrmakla olanakl deildir. nemli olan, d dnyay alglamalar ve anlatmalarnda kendi gr, dnce ve hayal glerini kullanmalarna olanak salamaktr. Bylelikle d dnyadan be duyu yoluyla alnan izlenimler zihinde canlanr ve kda dklr. Duyular araclyla d dnyay alglamak, ayrntlarn farknda olmak ve bu ayrntlar zihinde canlandrmak rencilerin yazl anlatmda zgnle ulaabilmesi iin kendi gr, dnce ve hayal gcn de iin iine katmas gerekir. Yaratc yazma, d dnyadan elde edilen izlenimlerin farkl bir sunumla ortaya konmasna dayanr (Acolu, 146; Maltepe, 2006: s. 34-35teki alnt). pirolu (2006: 11-12), yaratc yazmann temel amalarn ana izgileriyle yle belirtmitir: Duyu alglarn gelitirerek d gcn harekete geirme, duyma, duyumsama, dnme, sezme, gzlemleme yetilerinin btnln salama. Dnme ve alglamann, akl ve duygularn karlkl bir alveri iinde birbirini tamamlamasna yol ama. Dnceleri, yaantlar, gzlemleri kurgusal bir btnlk iinde

temellendirerek dile getirebilme. Almlama, gzlemleme, dnme, sorgulama, yorumlama, eletirme yetilerini gelitirme. Kafamzdaki kalplar, n yarglar ve tkanma noktalarn krarak kendi dilimizi bulabilme, zgn olan, bana zg olan, biricik olan dile getirebilme. Beni bulgulama. Yaratc yazma yntemi ile rencilerin yazma yeteneklerini ve

yaratclklarn gelitirmek amalanmaktadr. Bu yntem uygulanrken konuyu ve

50

yazl anlatm trn retmen verebilecei gibi renciler de istedikleri konuyu seerek yazma almas yapabilmektedir. Daha ok yk, roman ve iir trlerinde kullanlan yaratc yazma almalarnda, belirlenen konu bo, beyaz bir kdn ortasna yazlr. arm yoluyla bilinaltnda olan konuyla ilgili her ey, o konu etrafndaki bo ksmlara yazlr. Bilinaltndan kan kelimeler alt alta sralanr ve kelimeler arasnda balant kurulur. Herhangi bir noktaya gelindiinde konunun hangi ynde ele alnacana karar verilir. renciler, yaadklarndan, dndklerinden ve hayal ettiklerinden hareketle yazarlar. Yaz yazma ocuklar tarafndan genellikle sevilen bir etkinlik deildir. nk; yaz yazarken belirli kurallara uyma zorunluluu vardr. Okulun ilk yllarnda yaz yazarken, kd dzenli ve temiz kullanma, dilbilgisi ve yazm kurallarna uyma gibi kurallar retilirken bir yandan da yazm teknii retilmeye allr. Ancak bu tr etkinlikler srasnda ocuklar, dikkatlerini daha ok yaznn ekline verdikleri iin ierikle ilgilenmezler ve yaz yazmak bir sre sonra adeta bir ikence halini alr. Yaz yazmay sevilir hale getirmek iin yaratc yazma etkinliklerinden faydalanlmaldr (Kapar Kuvan, 2008:65). 3.3.9. Metin Tamamlama Metin tamamlama teknii ile rencilerin okuduklarndan hareketle duygu, dnce ve hayal dnyalarn zenginletirmek, onlar etkin duruma getirerek yorum yapma ve fikir yrtme becerilerini gelitirmek amalanmaktadr. Metin tamamlamada esas, duygu, dnce ve olaylarn metnin genel anlamna ve mantksal btnlne bal kalnarak tamamlanmasdr. Metin tamamlama almalarnn uygulanma aamasnda ilk olarak

rencilere olay veya dnce arlkl herhangi bir metnin blmlerinden birka verilir. rencilerden, okuduklarndan hareketle duygu, dnce veya olaylarn geliimine ynelik fikirlerini yazmalar istenir.

51

3.3.10. Tahminde Bulunma Tahminde bulunma almalarnda rencilerin okuduklarndan hareketle duygu, dnce ve hayal dnyalarn zenginletirmek, onlar etkin duruma getirerek yorum yapma ve fikir yrtme becerilerini gelitirmek amalanmaktadr. Tahminde bulunma yntemi, metin tamamlama yntemine yakn olmakla birlikte, metnin yalnzca geliimine ve sonucuna deil, metnin ncesine ynelik tahminleri de iermektedir. renciler, bu yntemle yalnzca okuduklarnn deil, dinlediklerinin ve izlediklerinin ncesi, balangc, geliimi ve sonucuna ynelik tahminlerde bulunarak yazma almalar yaparlar. 3.3.11. Bir Metni Kendi Kelimeleriyle Yeniden Oluturma Bir metni kendi kelimeleriyle yeniden oluturma almalaryla rencilerin kendine zg ifade ekillerini ve slplarn gelitirmek amalanmaktadr. Bu alma uygulanrken, rencilere dnce veya olaya dayal bir metin verilerek okutulur ya da dinletilir. Metindeki dnce ve olaylar kavrayan renciler Ben olsaydm nasl yazardm? dncesinden hareketle metni kendi ifadeleriyle yeniden kurgularlar. 3.3.12. Bir Metinden Hareketle Yeni Bir Metin Oluturma Bir metinden hareketle yeni bir metin oluturma almalarnda ama, rencilerin hangi trde yazmaya yatkn olduklarn belirleyerek yaratclklarn o ynde gelitirmektir. Bu alma uygulanrken, rencilere herhangi bir trde bir metin verilerek okutulur veya dinletilir. renciler okuduklar metinden hareketle, metinde ele alnan duygu, dnce, hayal veya olaylar gelitirerek ve yaratclklarn kullanarak farkl bir trde metin olutururlar.

52

3.3.13. Duyulardan Hareketle Yazma Duyulardan hareketle yazma almalaryla rencilerin alglama glerini ve dikkatlerini gelitirmek amalanmaktadr. Bu almann uygulanma aamasnda duyularn birini veya birkan harekete geirecek etkinlikler yaplr. rnein, rencilere mzik dinletilerek kendilerinde uyandrd duygu ve dnceleri yazmalar istenir. Snfa getirilen veya rencilerden birinin izmi olduu resim hakknda konuulur. Daha sonra rencilerden resimle ilgili duygu, dnce, hayal veya izlenimlerini yazmalar istenir.

3.3.14. Grup Olarak Yazma Grup olarak kazanmalarn yazma almalaryla rencilerin evreleriyle iletiim bylece kiisel geliimlerine yardmc olmak

kurmalarn, i birlii yapmalarn ve birbirleriyle etkileimde bulunarak grup bilinci salamak, amalanmaktadr. Grup olarak yazma almalarnn uygulama aamasnda ilk olarak snf, kk gruplara ayrlarak her gruba farkl yazma konular verilir. Daha sonra ise, grup yeleri konunun belli bir ynn ele alarak yazar. Gruplar konu hakknda yazdklarn mantksal dzen, dil ve anlatm ynnden birletirerek tek bir metin hline getirirler. 3.3.15. Eletirel Yazma Eletirel yazma almalar, rencilerin olay ve durumlara tarafsz bakma, yorum yapma, fikir ve zm retme becerilerini gelitirmeye ynelik almalardr. Bu almalarda, herhangi bir olay, durum ve dnce, snfn gndemine alnarak tartlr. renciler, konu hakkndaki dncelerini olumlu olumsuz ynleriyle ve tarafsz bir yaklamla anlatrlar.

53

3.4. Yazma Becerisi Yazma becerisi, drt temel dil becerisi zincirinin son halkasdr. Yazma becerisini mekanik olarak deil, eletirel bir dnme sreci olarak alglamak ve bilmek gerekir (Demirel ve ahinel, 2006: 111). Bilisel, duyusal ve devinisel olmak zere boyutu olan yazma becerisinin bilisel boyutu, edinilen bilgilerin, duyumlarn, grlenlerin ve okunanlarn sraya konarak zihinsel ilemlerden geirilmesi ve yorumlanmasn; duyusal boyutu, anlatmn yalnl, akcl, ekicilii, yaznn gzellii ve okunaklln; devinisel boyutu ise kalem, defter, silgi, kt gibi yazma aralarn kullanma ve yazmadaki kas hareketliliinin egdmn iermektedir. Yazma becerisi, dier becerilere gre daha yava gelien, daha fazla zaman ve aba gerektiren zor bir beceri alandr. Bunun nedeni, aadaki ekilde de grlecei zere yazma becerisinin birok bilisel, duyusal ve devinisel davrann egdm ierisinde yaplmasn gerektirmesidir. ekil 1 Yazma Becerisinin Temel eleri (Anlan, 2005) Cmle yaplar, szck trleri, yazm ve noktalama kurallar, szck bilgisi, szcklerin seimi Akclk, yalnlk, zgnlk, mantksal balant, ilgi, fikirlerin edinimi, planlama ve taslak oluturma

Yazma Becerisi

Szck, cmle ve paragraf oluturma uygulamalar, balk ve paragraflarn oluturulmas, ana ve yardmc fikirlerin dzenlenmesi

54

Yazl anlatm, bireyin kendini doru ve amacna uygun olarak ifade etmesinde ve iletiim kurmasnda en etkili aralardan biridir. 2006 Trke retim Programnda yazma becerisinin gelitirilmesiyle; rencilerin duygu, dnce, hayal, tasar ve izlenimlerini dilin imknlarndan yararlanarak ve yazl anlatm kurallarna uygun ekilde anlatmalar, yazmay kendini ifade etmede bir alkanla dntrmeleri ve yazma yetenei olanlarn bu becerilerini gelitirmeleri amalanmaktadr. Uzun bir sre isteyen yazma becerisinin kazanlmas ve istenen amalara ulalmas, ancak eitli ve zendirici yazma uygulamalaryla mmkn olur (Yldz ve dier., 2008: 204). Maltepe (2006: 24)nin de belirttii gibi; yazma becerisinin geliebilmesi iin; bir sorunun zerinde enine boyuna dnebilme, dndklerini ak ve yaln bir dille ve mantksal bir dzen iinde dile getirebilme, gzel bir anlatm ve arpc bir bulula yazya canllk kazandrma konularnda yetkin olmak gerekmektedir. Bu yetkinlik de her eyden nce iyi bir okuyucu olmay koullar. Okuduunu zmseyen bir kii hem kalplarla dnme alkanlndan kurtulup bak asn hem de yazma becerisini gelitirecektir. lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda da ifade edildii zere, yazma becerisinin bilgi, birikim ve dili etkili kullanmay gerektirdii gz nne alnarak bu srecin dinleme/izleme, konuma, okuma ve dilbilgisi etkinlikleriyle de desteklenmesi gerekmektedir. Hikye, roman, iir gibi trlerde rn vermek, bireysel yetenek ve yaratclk gerektirse de rencilerin duygu, dnce, hayal ve izlenimlerini doru, ak, anlalr ve yazma kurallarna uygun ekilde anlatmalar yazma tekniine uygun ekilde anlatmalar yazma tekniine uygun bilgi ve beceriler kazandrlarak kazandrlabilir. Yazma becerisinin gelimesi ile birlikte bireylerin bilgiyi transfer etme, kendi dnceleri ile bilgiler arasnda balant kurma ve metnin yapsnda tutarllk salama imknlar artmaktadr. Yazl anlatm becerisinin gelimesi ile birlikte rencilerde estetik bir duyarllk n plana kmakta, yazl anlatmn ilim olarak alglanma durumu, yerini sanatsal bir duru ve duyua brakmaktadr (Ungan, 2007:462).

55

3.5. Trke Dersi retim Programnda Yer Alan Yazma Becerisi Kazanmlar lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda yazmayla ilgili olarak yazma kurallarn uygulama, planl yazma, farkl trlerde metinler yazma, kendi yazdklarn deerlendirme, kendini yazl olarak ifade etme alkanl kazanma, yazm ve noktalama kurallarn kavrama ve uygulama ile ilgili amalara ynelik u kazanmlar yer almaktadr: 1.Yazma kurallarn uygulama 1.1. Kt ve sayfa dzenine dikkat eder. 1.2. Dzgn, okunakl ve ilek bitiik eik yazyla yazar. 1.3. Elektronik ortamdaki yazmalarda biim ile ilgili kurallara uyar. 1.4. Standart Trke ile yazar. 1.5. Trkenin kurallarna uygun cmleler kurar. 1.6. Yabanc dillerden alnm, dilimize henz yerlememi kelimeler yerine Trkelerini kullanr. 1.7. Olaylar ve bilgileri sraya koyarak anlatr. 1.8. Yazsnda sebep-sonu ilikileri kurar. 1.9. Yazsnda ama-sonu ilikileri kurar. 1.10. Tekrara dmeden yazar. 1.11. Yazm ve noktalama kurallarna uyar. 2. Planl yazma 2.1. Yazma konusu hakknda aratrma yapar. 2.2. Yazacaklarnn taslan oluturur. 2.3. Yazsn bir ana fikir etrafnda planlar. 2.4. Yazsnn ana fikrini yardmc fikirlerle destekler. 2.5. Konunun zelliine uygun dnceyi gelitirme yollarn kullanr. 2.6. Atasz, deyim ve sz sanatlarn uygun durumlarda kullanarak anlatmn zenginletirir. 2.7. Yazd metni grsel materyallerle destekler.

56

2.8. Yazsna konunun ve trn zelliine uygun bir giri yapar. 2.9. Yazy etkileyici ifadelerle sonuca balar. 2.10. Yazya, konuyla ilgili ksa ve dikkat ekici bir balk bulur. 2.11. Dipnot, kaynaka, zet, iindekiler vb. ksmlar uygun ekilde dzenler. 2.12. Yazma yntem ve tekniklerini kullanr. 3.Farkl trlerde metinler yazma 3.1. Olay yazlar yazar. 3.2. Dnce yazlar yazar. 3.3. Bildirme yazlar yazar. 3.4. iir yazar. 4.Kendi yazdklarn deerlendirme 4.1. Yazdklarn biim ve ierik ynnden deerlendirir. 4.2. Yazdklarn dil ve anlatm ynnden deerlendirir. 4.3. Yazdklarn yazm ve noktalama kurallarna uygunluk ynnden deerlendirir. 5.Kendini yazl olarak ifade etme alkanl kazanma 5.1. Duygu, dnce, hayal, izlenim ve deneyimlerini yazarak ifade eder. 5.2. Yeni rendii kelime, kavram, atasz ve deyimleri kullanr. 5.3. lgi alanna gre yazar. 5.4. iir defteri tutar. 5.5. Gnlk tutar. 5.6. Beendii szleri, metinleri ve iirleri derler. 5.7. Okul dergisi ve gazetesi iin yazlar yazar. 5.8. Yazdklarn bakalaryla paylar ve onlarn deerlendirmelerini dikkate alr. 5.9. Yazdklarndan ariv oluturur. 5.10. Yazma yarmalarna katlr. 6.Yazm ve noktalama kurallarn uygulama 6.1. Yazm kurallarn kavrayarak uygular. 6.2. Noktalama iaretlerini ilevlerine uygun olarak kullanr.

57

3.6. Yazma Becerisi retimi Drt temel dil becerisinden biri olan yazma, doutan getirilen bir yetenek deil, sonradan kazanlabilen/kazandrlabilen bir beceri alandr. Bu durum, yazmann renilebilen/retilebilen bir dil becerisi alan olduunu gstermektedir. Yazma becerisini konuabilen ve dnebilen her insan edinebilir. Yazma becerisini edinmek demek mkemmel bir yazar olmak demek deildir. inde besledii duygular ve dnceleri, gerekleen olaylar, yaplmasn istedii bir ii anlatabilmek yazma becerisini kavram olmak demektir (Yldz ve dier., 2008: 212-213). Ancak, her rencinin seviyesi, hazrbulunuluk dzeyi ve kapasitesi farkl olduundan, yazma becerisinin retiminde renciyi merkeze almak ve rencinin seviyesine uygun uygulamalar yapmak nemli bir gerekliliktir. Yazma becerisi, yzme suda renilir ilkesine benzer biimde ancak uygulama yaplarak renilebilir. Bu balamda, yazma becerisi retiminin temel ilkesi yazdrmaktr. Ancak bu yazdrma almalar geliigzel olmamal, belli bir plan erevesinde yaptrlmaldr. zellikle snf ii yazma almalarnda son derece zenli ve dikkatli davranmann yazma becerisi retiminde son derece kritik bir yeri bulunmaktadr. Snf ii yazma almalarnda renci, onun yazma beceri ve cesaretini arttracak; ona iml ve noktalamay kavratacak; planl yazma alkanl kazandracak; meramn usl ve uslbunca ifade edebilecek bilgi ve beceri ile donatlmaldr. rencilerin her trl faaliyetinde ve derslerinde yazl anlatm kurallarna dikkat etmeleri salanmaldr. Hazrlanan devlerde ve dier ders defterlerinde bu ynde bir kontrol salanmaldr (Yldz ve dier., 2008:215). Yazma becerisinin retiminde uygulama yaptrmann nemine dikkat eken Demirel ve ahinel (2006: 111-112), etkili bir yazma becerisi retimi iin yaplmas gerekenleri u ekilde belirtmilerdir:

58

1. Gzel yazmak, sadece baz formlleri beceriyle kullanmak deildir. renciler, konu zerinde szck daarcyla zgrce bildirmeye yneltilmelidir. 2. rencinin kendi dzeyine uygun gnlk hayatla ilgili duygu, deneyim, izlenim ve hayallerini anlatma olana verecek konular seilmelidir. 3. Yazma becerisi kazandrmak iin eitli altrmalar, denemeler, aklamalar yaplmal, bunlarla ilgili bilgiler verilmelidir. Yazma becerisi ile ilgili olarak yaplacak eitli etkinlikler vardr. rencilere eitli cmle, paragraf altrmalar, denemeleri yaptrlr, tr ve biim bilgileri verilir. Yaptrlacak devlerin konular tartlr. retmen tarafndan incelenmi devler eletirilir, baarl devler okunur. Gnlk, an, hikye, mektup, davetiye, tebrik, iir, ksa oyunlar yazdrlr. Duyuru ve afi hazrlatlr. renciler ibirlii yaparak yazma almas yapmaya zendirilmelidir. 4. Kendilerine ilgin ve ekici gelen karakter, olay, yer, an vb. ile ilgili gr ve dnceleri yazdrlmaldr. 5. renci dzeyleri dikkate alnmaldr. 6. Bir etkinliin, iin vb. aamalarn anlatan ynergeler hazrlatlmaldr. 7. Yazlarnda holanp holanmadklar anlattrlmaldr. 8. Yazma becerileri dier becerilere gre olduka ar geliir. nk ancak eitli altrmalarla kazanlacak bir beceridir. Zaman ister. Yazma almalarnda kolaydan zora, basitten karmaa gidilmelidir. 9. Kendisini, ailesini ve evresini tantan yazlar yazdrlmaldr. 10. Kiileri, nesneleri ve yerleri betimlemeleri istenmelidir. 11. Sebebi verilerek sonucu yazdrlmaldr. 12. Eksik braklm bir metin tamamlanmaldr. 13. Bir formu ynergelerine uygun olarak tamamlamalar istenmelidir. 14. Bir fikre neden katlp katlmadklar aklatlmaldr. 15. Herhangi bir konuda o konunun muhatab olan kiiyi (aile, bir yetkili vb.) ikna etmek amacyla yazlar yazdrlmaldr. 16. Derslerdeki yazma almalar, rencilerin o trde, ayrca yapacaklar devlerle sonulanr. devler retmen tarafndan dzeltilmeli ve deerlendirilmelidir. Yazma ile konuma etkinlikleri arasnda iliki

59

kurulmaldr. Snfta renme-retme srecinde zerinde durulan bir konu yazma devi olarak verilebilir. 17. rencilerin yazma konusunda kiisel ayrlklar gz nnde tutulmaldr. stekli renciler yreklendirilmelidir. 18. Snfta, yazma etkinliklerine istek uyandrlmaldr. Bu da yazdklarn birbirlerine okuma alkanl oluturarak, okulda gazete, dergi kararak yaratlabilir. 19. Yazma etkinlikleri baka derslerle, zel yaamla da ilikilendirilmelidir. Yazma becerisinin retilmesiyle renciler, okunur bir yaz ile yazma ve yazy grsel adan anlalr ekilde oluturma; serbest yaz yazma ve okuyucu tarafndan anlalabilmek iin net bir dil kullanma; yazm ve noktalama iaretlerine ve dilbilgisi kurallarna hkim olma; dili esnek bir biimde kullanma; var olan sunum biimlerini esas alma ve bunlar fonksiyonel olarak kullanma; yaznn gerektirdii manevi abay gstermeye hazr olma; alma tekniklerini kullanabilme ve bu tekniklerle yazma alkanl gelitirme; kendi metinlerini yazabilme ve buna hazr olma gibi birtakm temel yeterliliklere sahip olurlar. Bunun yannda, yazma becerisinin retimi rencilere eletirel dnme becerisi, yaratc dnme becerisi, iletiim becerisi, aratrma becerisi, problem zme becerisi, bilgi teknolojilerini kullanma becerisi, Trkeyi doru, etkili ve gzel kullanma becerisi gibi birtakm st becerileri de kazandrmaktadr. Yazma becerisinin retiminde retmenin, retim ortamn deiik uyaranlarla zenginletirmesinin byk nemi vardr. Yaln (2004), retmenin, yazma becerisinin retiminde kullanabilecei materyalleri u ekilde belirtmitir: 1.Gerek eyalar ve modeller 1.1. Klasik eserler 1.2. Szlkler 1.3. mla klavuzlar 1.4. Ansiklopediler 1.5. Ders kitaplar

60

1.6. Saks iekleri ve dier eyalar 2. Tepegz 3. Projeksiyon makineleri 4. Radyo, teyp, TV ve video 4.1. Belli saatlerdeki radyo ve televizyon programlar 4.2. Klasik eserlerden hazrlanm video kasetleri 5. Slytlar ve film eritleri 5.1. Gezi ve tabiat slytlar 6. Gsteri tahtalar 7. Dner levhalar 8. Basl veya yazl materyaller, resimler 8.1. Kartpostallar 8.2. Duvar resimleri 8.3. Hazr metinler 9. Grafikler ve emalar 10. Bilgisayar ve yazlmlar 10.1. Bilgisayar 10.2. Hazr programlar 10.3. Oyunlar 11. Materyal dnda gerek kiiler 11.1. Halk ozan ya da airi 11.2. Yazar ve air 11.3. Emekli retmenler 11.4. Yal kimseler 11.5. Meslek erbaplar 11.6. Unvan sahipleri (anne, dede, baba, gazi) retmen, yazma becerisinin retiminde bu materyalleri belli bir plan erevesinde amacna uygun olarak kullanmaya zen gstermeli ve bu materyallerin kullanmnda yaanabilecek olumsuzluklara kar nlem almay ihmal etmemelidir.

61

Yazma becerisinin retiminde retmen ve renciler zaman zaman birtakm problemlerle kar karya gelebilmektedir. retmenlerin yazma becerisinin retiminde karlat problemlerin banda kalplam yntemler kullanmak, denetim yetersizlii, skclk, dersin sanat dersi olduunun unutulmas ve salt bilgi dersi olarak alglanmas, deerlendirmede ynlendirme eksiklii, zaman yetersizlii gelmektedir. Yldz ve dier., (2008: 240), yazma becerisinin renimi srecinde rencilerin yaadklar problemleri ise u ekilde belirtmilerdir: 1. Planszlk ve tekniksizlik 2. Paragraf bilgisi noksanl 3. Dnceleri sralama yetersizlii 4. Konsantrasyon eksiklii 5. Dnceleri ilikilendirme yetersizlii 6. Yazm ve noktalama yanllar 7. Kelime kullanm kapasitesi zayfl ve anlam bilgisi noksanl 8. Cmlede anlam ve yapca grlen bozukluklar 9. Yre azlarnn ve konuma dilinin etkisinin grlmesi 10. Okuyucunun seviyesine gre yazamama 11. Nesnellikten uzaklk 12. Tekrar skl 13. Cesaret, kendine gven ve hayal zayfl 14. Gnlk hayattan kopukluk 15. rneklerle, delillerle zenginletirememe ve benzetmelerle ssleyememe 16. Zamann yetersizlii 17. Yazma korkusu: rencilerin zerinde kara bir bulut gibi duran yazma korkusunu yenmek mmkndr. Yazma korkusunun genelde kiisel motivasyon eksikliinden kaynakland anlalr. Yazmann kendi dncelerini, hayallerini ve duygularn ifade etmeye yaradnn anlalmas ve tecrbe edilmesi ile ortadan kalkmaktadr.

62

Yazma becerisinin etkili ve nitelikli bir biimde retilebilmesi iin retmen, yazma becerisinde karlalan sorunlar en aza indirmeli, renci merkezli ve etkinlik arlkl yazma almalar yapmaldr. Gnmzde tm yazlar artk bilgisayar ortamnda yazlrken okullarda rencilerin bilgisayar kullanmadan yazma dersleri grmesi, yazma etkinliklerine ve snavlara katlmas biraz garip bir durum arz etmektedir. Dolaysyla yazma etkinliklerinin en azndan bazlarn bilgisayarda yapmakta fayda grlmektedir (Yldz ve dier., 2008:237). Tuncer (2009: 154)in de ifade ettii zere, yazma almasnn amac, air ve yazar yetitirmek deildir; duygu ve dncelerimizi rahatlkla ve doru bir dille anlatmay gerekletirebilmeyi salamaktr; olaylar karsnda tavrmz ortaya koyabilmektir. Bunun iin, anlalr biimde dncelerin okura aktarlmas gerekir. Yazar, konu, yazma teknii ve okur bir btndr; yazma eylemi bu balamda anlam kazanr. Amacn belirlenmesi, konunun kavranmas, duygu ve dncelerin yazda anlalr biimde dile getirilmesi, paragraflarn dzenlenmesi ve yaznn btnl gibi zellikler dikkate alnmaldr. 3.7. Yazm Kurallar Yardmc (2009: 85)nn da belirttii gibi, bir dilin yazl biime geirilmesinde uyulan kurallarn tm o dilin yazm kurallarn oluturur. Yazm, bir dildeki seslerin, belirlenen ekillerdeki harflerle hecelerin, szcklerin ve cmlelerin nceden konmu kurallara uygun biimde oluturulmasdr. Trkenin yazmnda ilke her sesin bir harfle yazlmasdr. Dilimizde yazm ynlendiren etkenlerden ses nde gelir. Szcklerin her sesini yazda gstermeyi amalayan yazmlara sesil yazm denir. Sz gelii de- eyleminden treyen deye szcnn diye biiminde yazlmas sesil yazm ilkesinin bir sonucudur. Trkenin yazmnda kural ilkesi de gz ard edilemez. Kurala dayal yazmlarda szcklerin kkenlerinde bulunup da bugn sylenmeyen seslerin yazda korunmas esastr (Ko, Yenieri, Yac, Odac, Deniz ve Yldz, 2008: 63). Yeni bir kelime olan ve iml kelimesinin yerini tutan yazm; bir dilin kendi ileyiinden km kurallara gre yazya geirilmesi iine verilen bir

63

isimdir. Yazma gsterilen zen ve dikkat, bir kiilik meselesi olduu kadar dile gsterilen sevginin, saygnn da bir iaretidir. Dilimizin yazmna gstereceimiz sayg, kltrmze ve kendimize saygy ifade eder. Bir dilde doru yazabilmek iin dilbilgisi kurallarn bilmek yetmez. Sz tam ve doru olarak yazya aktarmak da gerekir; ancak yaznn sz tam olarak karlamas mmkn deildir. te yandan sz tam olarak karlamak iin yazy iaretlerle doldurmak da kullanm zorlatrr. te bu iaretlerin herkes tarafndan ayn ekilde kullanlmasn salamak, bylece yaz birlik ve beraberliini gerekletirmek, yazmay ve okumay kolaylatrmak iin genel baz kurallara uymak ve iaretleri kullanmak gerekir. Bunlarn hepsine birden Yazm Kurallar denir. Szl ve yazl anlatmn temel malzemesi dildir. Dilin yap talar ise kelimelerdir. te bunun iindir ki; anlatm baarl yapan unsurlardan biri, yazm kurallarna uyulmasdr. Bu kurallar gerei kadar bilmedike dzenli bir metin yazmaya imkn yoktur (Uluda, 2002:100-101). Dil birliinin salanabilmesi iin ncelikle yazmda birliin salanmas gerektii gerei gz nnde bulundurulduunda yazda birlii ve belli bir standard salayan yazm kurallarnn tam olduu byk nem ak bir biimde grlmektedir. Erdem (2007: 4)in de belirttii gibi; yazm/iml, bireyin dil bilincini, kltrn yanstmas ynyle nemlidir. Yazm kurallarna uyularak kaleme alnm bir yaz, okuyan tarafndan rahata okunur, doru anlalr. Aksine yazm kurallar dikkate alnmadan yazlan bir yaz ise okuma gl dourur. Buradan hareketle denilebilir ki; her alanda olduu gibi, yazl anlatm alannda da kurallar oluturulurken ihtiyalara cevap vermesi ve dzeni korumas esas alnmtr. Trk Dil Kurumu tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basksna gre iletiimi kolaylatrmak, yazda birlii ve belli bir standard salamak iin belirlenen yazm kurallar u ekildedir: 3.7.1. De Balacnn Yazl De balac bal bana bir szcktr. Bu nedenle daima ayr yazlr. De balac sonuna geldii szcn son nlsne uyarak kalnlar, da olur. Bu iki biimlilik yznden ek sanlarak sonuna geldii szce bititirilir. Ek sanlmasnda bir etken de ad durum eki de ile kartrlmasdr. Bu bala tak dahi szcnn ksalmasyla domutur. Cmleye, dahi, hatta,

64

stelik, ayrca balalarnn katt anlamlardan birini verir. de durum eki ise kalma, bulunma anlaml tmlelerin sonunda bulunur. Ayrt etmek iin cmleden karlp cmlenin okunmas gerekir. Cmlede anlatm bozukluu olumas durumunda ek olduu anlalmaldr (Odac ve dier., 2008: 66). Bununla birlikte, bala olan denin hibir zaman te, ta biiminde yazlamayaca da bilinmelidir. 3.7.2. Ki Balacnn Yazl Ki balac daima ayr yazlr. Ki balacnn farkl ilevleri bulunmaktadr. Odac ve dier., (2008: 67), bu ilevleri u ekilde rneklendirmitir: Anlad ki pabu pahal. (ki yargy balama) Sen ki beni unuttun, gzmden dtn. (zneyi pekitirme) Eve sa salim vardlar m ki? (phe) Ev ki ev, yol ki yol, i ki i (kilemelerde kullanl) Ki balac, birka rnekte kalplam olduu iin bitiik yazlr: belki, nk, hlbuki, mademki, meerki, oysaki, sanki. Bu rneklerden nk sznde ek ayn zamanda kk nl uyumuna uymutur (TDK Yazm Klavuzu, 2008: 11). 3.7.3. nene Balacnn Yazl Bu balacn kullanld cmlelerde fiil, olumlu yapda olmak zorundadr. Ne yardan ne serden geiyordu. rneinde olduu gibi. 3.7.4. Soru Eki minin Yazl mi soru eki, her ne kadar ek olsa da geleneksellemi bir biimde ayr yazlr ve kendisinden nceki kelimenin son nlsne bal olarak nl uyumlarna uyar. Soru ekinden sonra gelen ekler de bu eke bitiik olarak yazlrlar. Geliyor musun?, Sever miydin?, Okuyor musunuz? rneklerinde olduu gibi.

65

Vazgemek birleik fiili, mi soru ekiyle birlikte kullanldndaVazgetin mi? ve Vaz m getin? gibi iki ayr biimde yazlabilmektedir. mi soru eki, soru anlam katma ilevinden baka bir grevde kullanldnda da ayr yazlmaktadr. alkan m alkan bir renciydi., Uykusunu almad m ok sinirli olur. rneklerinde olduu gibi. 3.7.5. Fiil ekimi ile lgili Yanllar TDKnin Yazm Klavuzu (2008)nda fiil ekimi ile ilgili yazllarla ilgili u aklamalar yaplmtr: Gelecek zaman ekinin nlleri ile zaman ekinden nceki nl, syleyie baklmakszn btn ahslarda a, e ile yazlr: geleceim, gelmeyeceim, gelemeyeceim, gelemeyeceksin; geleceiz, alacam, gelmeyeceiz, almayacam, gelemeyeceiz, alamayacam, gelmeyeceksin, almayacaksn,

alamayacaksn; balayacam. Teklik ve okluk 1. kii emir eklerinin nls ile ekten nceki nl, syleyie baklmakszn a, e ile yazlr: balayaym, gelmeyeyim; balayalm, gelmeyelim. stek ekinden nce gelen nl, syleyie baklmakszn a, e ile yazlr: balayasn, balaya, balayasnz, balayalar; gelmeyesin, gelmeye, gelmeyesiniz, gelmeyeler. 3.7.6. Mastar Eklerinin Yazl Mastar ekleri olan -mek ve -maktan sonra a, -e, -, -i eklerinden biri geldiinde mastar eki ile bu eklerin arasna y nsz girmektedir: baarmak-a > baarma-y-a, sevmek-i > sevme-y-i, grmek-e > grme-y-e, almak- > alma-y-

66

3.7.7. kenin Yazl ken, olduu gibi de ekletirilerek de yazlabilmektedir. Ekletirilerek yazldnda bandaki i nls dmektedir. Uland kelimenin nlleri kaln olsa da bu ekin nls ince kalr: kazanr iken > kazanr-ken, baarr iken > baarrken, durgun iken > durgun-ken... ken, nlyle biten szcklere ulandnda bandaki i nls der ve araya y nsz girer: baarl iken > baarly-ken, yal iken > yaly-ken 3.7.8. lenin Ek Olarak Yazl le, ayr olarak yazlabildii gibi, szcklere ulanarak yazlabilmekte ve ek olarak yazldnda nl uyumlarna uymaktadr. le, nszle biten szcklere ulandnda bandaki i nls der ve uland szce bitiik olarak yazlr: kitap ile > kitap-la, efkat ile > efkat-le, samimiyet ile > samimiyet-le le, nlyle biten szcklere ulandnda ise bandaki i nls dmekte ve araya y nsz girmektedir. 3.7.9. Ek Fiil Olan imekin Yazl mek fiili genellikle eklemi olarak kullanlmakta ve uland szcn nl uyumlarna uymaktadr. mek ek fiili, nlyle biten szcklere ulandnda bandaki i nls dmekte ve araya y nsz girmektedir: baarl idi > baarl-y-d, ne ise > ne-yse, olumlu idi > olumlu-y-du

67

mek ek fiili nszle biten szcklere ulandnda da bandaki i nls dmektedir: yapar ise > yapar-sa, yorgun imi > yorgun-mu, gzel idi > gzeldi 3.7.10. Pekitirmeli Sfatlarn Yazl lk hecesine benzer biimde oluturulan bir hecenin baa eklenmesiyle, ilgili niteleme sfatnn anlam pekitirilebilir (Kahraman, 2005: 79). Bu ekilde oluturulan pekitirmeli sfatlar bitiik olarak yazlmaktadr: dmdz, kipkirli, masmavi, ipirin, pespembe, tertemiz, rlplak, dpedz, srlsklam, dpedz 3.7.11. Saylarn Yazl Saylarn yazlnda birok ayrlklar grlmektedir. Nerelerde yazyla ya da rakamla yazlacaklar, yazyla yazlan saylarn nerelerde byk harfle balayacaklar tereddtlere yol amaktadr (Gken, 1965: 598). Bu nedenle saylarn yazlnn retimine gereken nem verilmeli, bu konuda da Trk Dil Kurumunun saylarn yazlyla ilgili belirledii kurallar titizlikle takip edilmelidir. Trk Dil Kurumunun saylarn yazlyla ilgili belirledii kurallar, Yazm Klavuzunun son basksnda (2008) u ekilde belirtilmitir: 1.Saylar metin ierisinde yazyla yazlr: bin yldan beri, drt karde, haftann beinci gn, ayda bir, yz soru, iki hafta sonra, nc snf. Ya otuz be, yolun yars eder. (Cahit Stk Taranc) Buna karlk saat, para tutar, l, istatistik verilere ilikin saylarda rakam kullanlr: 17.30da, 11.00de, 1.500.000 lira, 25 kilogram, 150 kilometre, 15 metre kuma, 1.250.000 kii, %25, %50. 2.Birden fazla kelimeden oluan saylar ayr yazlr: iki yz, yz altm be.

68

3.Para ile ilgili ilem ve senet, ek vb. ticar belgelerde geen saylar bitiik yazlr: 650,35 (altyzelli YTL, otuzbe YKr). 4.Notay niteleyen saylar ayr yazlr: on altlk. 5.Oyun adlarn niteleyen saylar bitiik yazlr: altmalt. 6.Romen rakamlar ancak yzyllarda, hkmdar adlarnda, tarihlerde aylarn yazlnda, kitap ve dergi ciltlerinde ve kitaplarn asl blmlerinden nceki sayfalarn numaralandrlmasnda kullanlabilir: XX. yzyl, III. Selim, XIV. Louis, II. Wilhelm, V. Karl, VIII. Edward, 1.XI.1928, I. Cilt, XII. Cilt. 7.Be ve beten ok rakaml saylar sondan saylmak zere l gruplara ayrlarak yazlr ve araya nokta konur: 326.197, 49.750.812, 28.434.250.310.500. 8.Saylarda kesirler virgl ile ayrlr: 15,2 (15 tam, onda 2), 5,26 (5 tam, yzde 26). 9.Sra saylar yazyla ve rakamla gsterilebilir. Rakamla gsterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme iareti konularak derece gsteren ek yazlr: 15., 56., XX.; 5inci, 6nc. Uyar: Sra saylar ekle gsterildiinde rakamdan sonra sadece kesme iareti ve ek yazlr; ayrca nokta konmaz: 8.inci deil 8inci, 2.nci deil 2nci. 10.letirme saylar rakamla deil yazyla belirtilir: 2er deil ikier, 9ar deil dokuzar, 100er deil yzer. 3.7.12. Byk Harflerin Kullanld Yerler Karada (2003: 132-133), byk harflerin kullanld yerleri u ekilde belirtmitir:

69

a. zel adlarn ilk harfleri byk yazlr: a.a. Kii adlar: Aziz Nesin, Adalet Aaolu a.b. Kii adlaryla birlikte kullanlan unvanlar ve kii adlarnn yerini tutan san sfatlar: Ziya Paa, Ahmet Bey, Bu sz Gaziyi ok etkilemiti. a.c. Kta, lke, blge adlar: Asya, ngiltere, Karadeniz Blgesilke adlar yerine kullanlan yn adlar da byk harfle balar: Kbrs sorununa Bat tarafl yaklayor. a.. Kent, ile, ky semt, mahalle, cadde, bulvar adlar: Karabk, Polatl, Karapnar Ky, Bahelievler, Atatrk Bulvar a.d. Deniz, gl, rmak, ova, orman adlar: Marmara Denizi, Van Gl, Kzlrmak, ukurova, Belgrat Ormanlar a.e. Din, mezhep ve tarikat adlar: slam, iiler, Mevlevilik a.f. Dil adlar: Almancann, Arapa a.g. Kitap, gazete, dergi adlar: Yamur Beklerken, Cumhuriyet, Varlk, Bilim Teknik a.. Kurum, kurulu, dernek, makam adlar: Trk Dil Kurumu, Sivasllar Dernei, Mill Eitim Bakanl a.h. Gezegen adlar: Merkr, Vens, Mars Ay, gne ve dnya szckleri, eer terim olarak kullanlyorsa, byk harfle; dier durumlarda ise kk harfle balar: Ay Dnyann uydusudur. Ay, bugn yine dnya kadar iim var.

70

b.Nokta, iki nokta, nokta, sra noktalar, nlem ve soru iaretleri ile biten tmceden sonra gelen tmcenin ilk harfi byk yazlr: Menderesin u dirseini gryor musunuz? u canm smailin srd tarlann st taraf! (Samim Kocagz) c.Yaz balklarnn ilk harfleri byk yazlr: Byk Harflerin Kullanmyla lgili Yazm Kurallar, Kurulularna Gre Tmce Trleri Eer balktaki szcklerin tamam byk harfle yazlmamsa, balkta geen balalar kk harfle yazlr: Sanat ve Toplum, Geliim ve renme .iirde dize balarndaki ilk harfler byk yazlr: imdi kalkp zmire gitseniz Krfezde geen gnler Yalnzln lmezliindedirler (Salh Birsel) Ancak bu kurala gnmz iirinde uyulmamaktadr. d.Tmce, rakamla balad zaman, ondan sonra gelen szcn ilk harfi byk yazlmaz: 1950 ylnda Bursada dodu. e. Tarih, gn, ay, yl ya da sadece ay ve yl olarak belirtildiinde, ayn ilk harfi byk yazlr: 29 Ekim 1923, Eyll 1997 f. Ksaltmalarn byk ounluu byk harfle balar: Dr., Avk., Prof., PTT (Baz ksaltmalar ise kk harfle balar: vb., bkz., cm., km., gr., kg) g. Mektuplarda, balk gibi kullanlan seslenilerin tm szcklerinin ilk harfleri byk yazlr: Sevgili Anneciim. . Zarflarn zerine yazlan tm szcklerin ilk harfleri byk yazlr:

71

Sn. Aye Topu Balkesir Lisesi kinci Snf rencisi

Balkesir

3.7.13. Birleik Kelimelerin Yazl Birleik kelimelerin yazlyla ilgili aklamalar, TDKnin Yazm

Klavuzunun son basksnda (2008) u ekilde yaplmtr: Belirtisiz isim tamlamalar, sfat tamlamalar, isnat gruplar, birleik fiiller, ikilemeler, ksaltma gruplar ve kalplam ekimli fiillerden oluan ifadeler, yeni bir kavram karladklarnda birleik kelime olurlar: yer ekimi, hanmeli, ses bilgisi; beyaz peynir, akgz, toplu ine; eli ak, srt pek; sz etmek, zikretmek, hasta olmak, gelebilmek, yazdrmak, alvermek; oluk ocuk, tt, altst; bastne, gnaydn; sa ol, atekes, klbast Birleik kelimeler aadaki durumlarda bitiik yazlrlar: 1.Ses dmesine urayan birleik kelimeler bitiik yazlr: kaynana (< kayn ana), kaynata (< kayn ata), nasl (< ne asl), niin (< ne iin), pazartesi (< pazar ertesi), stla (< stl a), birbiri (< biri biri). 2.Et- ve ol- yardmc fiilleriyle birleirken ses dmesine veya ses tremesine urayan birleik kelimeler bitiik yazlr: emretmek (< emir etmek), kaybolmak (< kayp olmak); haletmek (< hal etmek=tahttan indirmek), menolunmak (< men olunmak); affetmek (< af etmek), reddetmek (< ret etmek).

72

Uyar: Sadece syleyite tonlulama biiminde ses deimesine urayanlar ayr yazlr: azat etmek, hamt etmek, iza etmek, iktisap etmek. Bu rneklerde tonluluk syleyite belirtilir. 3.Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, birleme srasnda benzetme yoluyla anlam deimesine uradnda bu tr birleik kelimeler bitiik yazlr. a.Bitki adlar: aslanaz, civanperemi, keiboynuzu, kuburnu, turnagagas, akaz, akkuyruk (ay), alaba, altnba (kavun), altparmak (palamut), bebyk (mumula), acemborusu, obanantas, gelinfeneri, karnkara (brlce), kuyemi, eytanarabas, vensar, ylanyasta, akamsefas, camgzeli, adrua, gecesefas, ayekadn (fasulye), hafzali (zm), havvaanaeli, meryemanaeldiveni. b.Hayvan adlar: danaburnu (bcek), akba (ku), alabacak (at), barkara (ku), beparmak (deniz hayvan), bepene (deniz hayvan), akrkanat (rdek), elmaba (tepeli dalg), karaburun (balk), kamkuyruk (koyun), kamkulak (at), karaba, karagz (balk), karafatma (bcek), kzlkanat (balk), sarkuyruk (balk), yeilba (rdek), sazkayas (balk), srtkara (balk), eytaninesi, yalapkn (ku), bozbakkal (ku), bozyrk (ylan), karadul (rmcek), sarsabr (bitki). c.Hastalk adlar: itdirsei (arpack), deliba, karabacak, karataban. . Alet ve eya adlar: balkgz (halka), deveboynu (boru), domuzaya (ubuk), domuztrna (kanca), horozaya (burgu), kargaburnu (alet), keitrna (oyma kalemi), kedigz (lamba), leylekgagas (alet), sankuyruu (trp), baltaba (gemi), gagaburun (gemi), kancaba (kayk), adayavrusu (tekne). d. Biim adlar: aybaca (yelken biimi), balksrt (desen), civanka (nak), eeksrt (at biimi), kazkanad (oyun), krlangkuyruu (iaret), koboynuzu (iaret), kpekkuyruu (spor), sandii (diki), balgmeci (diki), beikrts (at biimi), turnageidi (frtna).

73

e. Yiyecek adlar: dilberduda (tatl), hanmgbei (tatl), hanmparma (tatl), kadnbudu (kfte), kadngbei (tatl), kargabeyni (yemek), kedidili (biskvi), tavukgs (tatl), vezirparma (tatl), blblyuvas (tatl), kulokumu (kurabiye), alinazik (kebap). f. Oyun adlar: beta, dokuzta, ta. g. Gk cisimlerinin adlar: Altkarde (yldz kmesi), Arkovan (yldz kmesi), Bykay (yldz kmesi), Demirkazk (yldz), Kkay (yldz kmesi), Kervankran (yldz), Samanyolu (yldz kmesi), Yedikarde (yldz kmesi). . Renk adlar: baklaiei, balkp, camgbei, devety, fildii, glkurusu, kavunii, nariei, rdekba, rdekgagas, tavanaz, tavankan, turnagz, vapurduman, viner, yavruaz. 4.-a, -e, -, -i, -u, - zarf-fiil ekleriyle bilmek, vermek, kalmak, durmak, gelmek, grmek ve yazmak fiilleriyle yaplan tasvir fiiller bitiik yazlr: alabildiine, dnebilmek, yapabilmek; uyuyakalmak; gidedurmak, yazadurmak; kagelmek, olagelmek, sregelmek; deyazmak, leyazmak; alvermek, gelivermek, glvermek, uuvermek; dmeyegr, lmeyegr. 5.Bir veya iki gesi emir kipiyle kurulan kalplam birleik kelimeler bitiik yazlr: alaa, albeni, atekes, alene, alyaka, dnbaba, gelberi, incitmebeni, rastgele, sallaba, sallasrt, skboaz, unutmabeni; ekyat, gege, kag, kapka, rtbas, seal, veryansn, yapboz, yazboz tahtas. 6.-an/-en, -r/-ar/-er/-r/-ir, -maz/-mez ve m/-mi sfat-fiil eklerinin kalplamasyla oluan birleik kelimeler bitiik yazlr: aakakan, alaybozan, cankurtaran, patan, dalgakran, demirkapan, etyaran, filizkran, gkdelen, oyunbozan, sakran, yelkovan, yolgeen;

74

akmtoplar, altpatlar, barsever, basnler, betonkarar, bilgisayar, oksatar, dilsever, fzeatar, zezer, przalr, uaksavar, yurtsever; batanmaz, deerbilmez, etyemez, hacyatmaz, kadirbilmez, karncaezmez, kukonmaz, klyutmaz, tanrtanmaz, varyemez; okbilmi, gngrm. 7.kinci kelimesi d (-di/ -du / -d, -t / -ti / -tu / -t) kalplam belirli gemi zaman ekleriyle kurulan birleik kelimeler bitiik yazlr: albast, cierdeldi, tkrldm, dalbast, frdnd, gecekondu, gndnd, hnkrbeendi, imambayld, karyad, klbast, mirasyedi, papazkat, serdengeti, psevdi, zpkt. 8. Her iki kelimesi de d (-di/ -du / -d, -t / -ti / -tu / -t) belirli gemi zaman veya -r/-ar/-er geni zaman eklerini alm ve kalplam bulunan birleik kelimeler bitiik yazlr: dedikodu, kaptkat, oldubitti, utuutu (oyun); bierbalar, bierdver, gerkonar, kazaratar, konarger, okuryazar, uyurgezer, yanardner, yzergezer. Ayn yapda olan akaralmaz kelimesi de bitiik yazlr. 9. Somut olarak yer bildirmeyen alt, st ve zeri szlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleik kelimeler bitiik yazlr: ayakalt, bilinalt, gzalt (gzetim), uuralt; akamst, akamzeri, ayakst, ayakzeri, bayramst, gerekst, ikindist, olaanst, lest, lezeri, sust, yzst. 10. ki veya daha ok kelimenin birlemesinden olumu kii adlar, soyadlar ve lakaplar bitiik yazlr: Alper, Aydodu, Birol, Glnihal, Glseren, Gndodu, enol, Varol; Abasyank, Advar, Atatrk, Gkalp, Gntekin, nn, Karaosmanolu, Tanpnar, Yurdakul; Boynueri Mehmet Paa, Tepedelenli Ali Paa, Yirmisekiz elebi Mehmet, Yedisekiz Hasan Paa.

75

11. ki veya daha ok kelimeden olumu Trke yer adlar bitiik yazlr: anakkale, Gmhane; Acpayam, Pnarba, ebinkarahisar; Beikta, Kabata. ehir, kent, ky, mahalle, da, tepe, deniz, gl, rmak, su vb. kelimelerle kurulmu sfat tamlamas ve belirtisiz isim tamlamas kalbndaki yer adlar bitiik yazlr: Akehir, Eskiehir, Suehri, Yeniehir; Atakent, Batkent, Konutkent, Korukent, engelky, Saryer, Yenimahalle; Karaba, Karada, Uluda; Kocatepe, Tnaztepe; Akdeniz, Karadeniz, Kzldeniz; Acgl; Kzlrmak, Yeilrmak; ncesu, Karasu, Sarsu, Akay. 12. Kii adlar ve unvanlarndan olumu mahalle, meydan, ky vb. yer ve kurulu adlarnda unvan kelimesi sonda ise, geleneksellemi olarak bitiik yazlr: Abidinpaa, Bayrampaa, Davutpaa, Erturulgazi, Kemalpaa (ilesi); Necatibey (Caddesi), Mustafabey (Caddesi). 13. Ara ynleri belirten kelimeler bitiik yazlr: gneybat, gneydou, kuzeybat, kuzeydou. 14. Bunlardan baka dilimizde her iki gesi de asl anlamn koruduu hlde yaygn bir biimde geleneksellemi olarak bitiik yazlan kelimeler de vardr: a. Ba szyle oluturulan sfat tamlamalar: baarlk, babakan, baavu, baeser, bafiyat, bahekim, bahemire, bakahraman, bakarakter, bakent, bakomutan, bake, bamfetti, baretmen, baparmak, bapehlivan, barol, basavc, baehir, bayazar. b. Bir topluluun yneticisi anlamndaki ba szyle oluturulan belirtisiz isim tamlamalar: aba, binba, arkba, eriba, eleba, mehterba, onba, ustaba, yzba. c.Olu, kz szleri: apanolu, elolu, hinoluhin, elkz.

76

.Aa, bey, efendi, hanm, nine vb. szlerle kurulan birleik kelimeler: aababa, aabey, beyefendi, efendibaba, hanmanne, hanmefendi, hacaa, hyaraalk, kadnnine, paababa. d.Biraz, birka, birka, birtakm, birok, birou, hibir, hibiri, herhangi belirsizlik sfat ve zamirleri de geleneklemi olarak bitiik yazlr. 15. Ev kelimesiyle oluturulan birleik kelimeler bitiik yazlr: aevi, bakmevi, basmevi, doumevi, gzlemevi, huzurevi, konukevi, orduevi, retmenevi, polisevi, yaynevi. 16. Hane, name, zade kelimeleriyle oluturulan birleik kelimeler bitiik yazlr: ayhane, dershane, kahvehane, yazhane; beyanname, kanunname, seyahatname, siyasetname; amcazade, dayzade, teyzezade. Uyar: Eczahane, hastahane, pastahane, postahane szleri kullanmdaki yaygnlk dolaysyla eczane, hastane, pastane, postane biiminde yazlmaktadr. 17.Farsa kurala gre oluturulan isim ve sfat tamlamalar ile kalplam biimler bitiik yazlr: crmmehut, dardnya, ehlibeyt, ehvenier, erknharp, fecrisadk, gayrimenkul, gayrimeru, hsnkuruntu, hsnniyet, suikast, hamdsena, hercmer. 18.Arapa kurala gre oluturulan tamlamalar ve kalplam biimler bitiik yazlr: aliyyll, ceffelkalem, darlaceze, darlfnun, dassla, fevkalade, fevkalbeer, hfzsshha, hvelbaki, eyhlislam, tahtelbahir, tahteuur; lemmul, cihanmul, aleykmselam, Allahualem, bismillah, fenafillah, fisebilillah, hafazanallah, inallah, maallah, velhasl, velhaslkelam. 19.Mzik makam adlar bitiik yazlr: acembuselik, hisarbuselik, muhayyerkrdi. Bir sfatla oluturulan usul adlarnda sfat ayr yazlr: ar aksak, yrk aksak, yrk semai.

77

20.Kanunda bitiik geen veya bitiik olarak tescil ettirilmi olan kurulu adlar bitiik yazlr: ileri, Dileri, Genelkurmay, Yksekretim. Birleik kelimeler, aadaki durumlarda ise ayr yazlrlar: 1.Etmek, edilmek, eylemek, klmak, klnmak, olmak, olunmak yardmc fiilleriyle kurulan birleik fiiller herhangi bir ses dmesine veya tremesine uramazsa ayr yazlr: alt etmek, arz etmek, azat etmek, bo olmak, dans etmek, el etmek, g etmek, ilan etmek, kabul etmek, kul etmek, kul olmak, not etmek, oyun etmek, sa olmak, sz etmek, terk etmek, var olmak, yok etmek, yok olmak. 2.Birleme srasnda kelimelerinden hibiri veya ikinci kelimesi anlam deiikliine uramayan birleik kelimeler ayr yazlr. a.Hayvan trlerinden birinin adyla kurulanlar: ada bal, ate bal, dil bal, fulya bal, kedi bal, kl bal, kpek bal, ton bal, ylan bal; ac balk, bykl balk, dikenli balk. ard kuu, ar kuu, al kuu, deve kuu, muhabbet kuu, saka kuu, tarla kuu, yamur kuu; alc ku, bomakl ku, makaral ku. austos bcei, ate bcei, crcr bcei, hamam bcei, ipek bcei, uu bcei, uur bcei; al bcek, algc bcek, smkl bcek. at sinei, et sinei, meyve sinei, sr sinei, su sinei, uyuz sinei. deniz ylan, ok ylan, su ylan; Ankara keisi, da keisi, yaban keisi; fndk faresi, tarla faresi; da san, tarla san; Be tavuu, da tavuu; Amerika tavan, yaban tavan; kaya rmcei, eytan rmcei; bal ars, yaban ars;

78

Pekin rdei, yaban rdei; Ankara kedisi, Van kedisi; Afrika domuzu, yaban domuzu. b.Bitki trlerinden birinin adyla kurulanlar: ayrk otu, beparmak otu, rek otu, erelti otu, gzelavrat otu, kelebek otu, kse otu, pisipisi otu, takran otu, yksk otu; ac ot, stl ot. ate iei, uha iei, gzelhatun iei, ipek iei, kpe iei, lavanta iei, mum iei, yayla iei, yldz iei; lmez iek. avize aac, ban aac, dantel aac, kt aac, mantar aac, mercan aac, d aac, pelesenk aac, st aac, tespih aac; kr aa. altn kk, boya kk, eir kk, helvac kk, meyan kk; ek kk, saak kk, yumru kk. da elmas, yer elmas; al dikeni, deve dikeni; kpek zm, ku zm; akal armudu, da armudu; at kestanesi, kuzu kestanesi; can erii, gvem erii; kuzu mantar, yer mantar; su kam, eker kam; da nanesi, ta nanesi; ay gl, Japon gl; Antep fst, am fst; srk fasulyesi, soya fasulyesi; Amerika bademi, ta bademi; Afrika menekesi, deniz menekesi, Japon sarma, kuzu sarma; Hint inciri, kavak inciri; armut kurusu, kays kurusu; su sarmsa, eker pancar. kuru fasulye, kuru incir, kuru soan, kuru zm. Uyar: iek dnda anlamlar tayan baklaiei (renk), nariei (renk), suiei (hastalk); ot dnda anlamlar tayan azotu (barut), sanotu (arsenik); ses dmesine uram olan reotu ve yaygn bir biimde geleneklemi olan semizotu, dereotu bitiik yazlr. c.Nesne, eya ve alet adlarndan biriyle kurulan birleik kelimeler:

79

al ta, bilei ta, akmak ta, damla ta, Hacbekta ta, kire ta, lle ta, Oltu ta, snger ta, ylan ta; buzul ta, damla ta, dikili ta, kayaan ta, yaprak ta. arap sabunu, el sabunu; kahve deirmeni, yel deirmeni; kahve dolab, su dolab; oturma odas; duvar saati, kol saati; duvar takvimi, masa takvimi; yemek masas; itfaiye arac, kurtarma arac; masa rts, yatak rts; el kitab, Frenk gmlei, ngiliz anahtar, ngiliz sicimi; alt geit, tp geit, st geit, ekme demir, ekme kat, dolma kalem, dnme dolap, kesme kaya, toplu ine, vurmal alglar, vurmal sazlar, yapma iek.

afyon ruhu, katran ruhu, lokman ruhu, nane ruhu, tuz ruhu. . Yol ve ulamla ilgili birleik kelimeler: Arnavut kaldrm; evre yolu, deniz yolu, hava yolu, kara yolu, kei yolu; kpr yol. d. Durum, olgu ve olay bildiren szlerden biriyle kurulan birleik kelimeler: ak oturum, ak retim, ana dili, ay tutulmas, ba ars, ba belas, ba dnmesi, k yolu, zm yolu, dil birlii, din birlii, g birlii, i birlii, i blm, madde ba, ses uyumu, yer ekimi. e. Bilim ve bilgi szleriyle kurulan birleik kelimeler: anlam bilimi, dil bilimi, edebiyat bilimi, gk bilimi, halk bilimi, ruh bilimi, toplum bilimi, toprak bilimi, yer bilimi; dil bilgisi, halk bilgisi, ses bilgisi, ekil bilgisi. f. Yuvar ve kre szleriyle kurulan birleik kelimeler: gz yuvar, hava yuvar, s yuvar, k yuvar, renk yuvar, yer yuvar; hava kre, k kre, su kre, ta kre, yar kre, yarm kre. g. Yiyecek, iecek adlarndan biriyle kurulan birleik kelimeler: boha brei, su brei, tala brei; badem ya, iek ya, kuyruk ya; arpa suyu, maden suyu,

80

meyve suyu; kaar peyniri, tulum peyniri, beyaz peynir; Adana kebab, tas kebab, Urfa kebab; negl kftesi, zmir kftesi; ezogelin orbas, mercimek orbas, yourt orbas; irmik helvas, kt helvas, koz helva; ac badem kurabiyesi; Kemalpaa tatls, peynir tatls, yourt tatls; badem ekeri, balk yumurtas. burgu makarna, ubuk makarna, yksk makarna; kakaolu kek, zml kek; i kfte, ili kfte; dolma biber, kesme eker, szme yourt, yarma eftali; kuru yemi. . Gk cisimleri: oban Yldz, Kervan Yldz, Kutup Yldz, kuyruklu yldz; gk ta, hava ta, meteor ta. h. Organ veya organ yerine geen szlerden biriyle kurulan birleik kelimeler: patlak gz, szgn gz; ak kemii, bel kemii, elmack kemii; sere parmak, ehadet parma, yzk parma; az dii, kpek dii, st dii; kuyruk sokumu, safra kesesi; atma ka, takma di, takma kirpik, takma kol; eki surat, kepe surat; gaga burun (kimse), karga burun, kepe kulak, akr pene, demir yumruk, kuru kemik. . Benzetme yoluyla insann bir niteliini anlatmak zere bitki, hayvan ve nesne adlaryla kurulan birleik kelimeler: etin ceviz, psz zm; eski kurt, sar yan, samal inek; ar top, eksik etek, eski toprak, eski tfek, kara maa, sapsz balta. i.Zamanla ilgili birleik kelimeler: ba bozumu, gece yars, gn ortas, hafta ba, hafta sonu. 3. -r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sfat-fiil ekleriyle kurulan sfat tamlamas yapsndaki birleik kelimeler ayr yazlr: bakar kr, alar saat, kar yol, dner sermaye, gler yz, koar adm, yazar kasa, yeter say; kmaz sokak, gemez ake, grnmez kaza, lmez iek, tkenmez kalem; akan yldz, doyuran buhar, uan daire.

81

4.Renk sz veya renklerden birinin adyla kurulmu isim tamlamas yapsndaki renk adlar ayr yazlr: bal rengi, duman rengi, gm rengi, portakal rengi, saman rengi; ate krmzs, boncuk mavisi, ivit mavisi, gece mavisi, limon sars, safra yeili, st kr. 5. Rengin tonunu belirtmek zere renkten nce kullanlan sfatlar ayr yazlr: ak mavi, ak yeil, kara sar, kirli sar, koyu mavi, koyu yeil. 6. Yer adlarnda kullanlan bat, dou, gney, kuzey, gneybat, gneydou, kuzeybat, kuzeydou, aa, orta, yukar, i, yakn, uzak kelimeleri ayr yazlr: Dou Anadolu, Bat Trakya, Orta Anadolu, Kuzey Amerika, Gney Amerika, Orta Asya, Orta Dou, Yakn Dou, Uzak Dou, Gneybat Anadolu, Asya, Anadolu, Aa Ayranc, Yukar Ayranc. 7. Kii adlarndan olumu mahalle, bulvar, cadde, sokak, ile, ky vb. yer ve kurulu adlarnda sondaki unvanlar hari, ahs adlar ayr yazlr: Yunus Emre Mahallesi; Gazi Mustafa Kemal Bulvar; Ziya Gkalp Bulvar; Nene Hatun Caddesi; Fevzi akmak Soka, Cemal Nadir Soka; Koca Mustafapaa; Kzm Karabekir Eitim Fakltesi, Sultan Ahmet Camii, St mam niversitesi. 8. D, i, te, sra szleriyle oluturulan birleik kelime ve terimler ayr yazlr: ahlak d, a d, din d, kanun d, olaan d, yasa d; ceviz ii, hafta ii, yurt ii; fizik tesi, kzl tesi, mor tesi, snr tesi; akl sra, ard sra, pei sra, yan sra. 9. Somut olarak yer belirten alt ve st szleriyle oluturulan birleik kelime ve terimler ayr yazlr: deri alt, su alt, toprak alt, yer alt (yzey); arka st, ba st, bbrek st bezi, tepe st (trafikte). 10. Alt, st, ana, n, art, arka, yan, kar, i, d, orta, byk, kk, sa, sol, pein, bir, iki, tek, ok, ift szlerinin baa getirilmesiyle oluturulan birleik kelime ve terimler ayr yazlr: alt yaz; st kat, st kme; ana bilim dal, ana dili; n sz, n

82

yarg; art damak, art niyet; arka teker; yan cmle, yan etki; kar gr, kar oy; i sava, i tzk; d bor, d hat; orta kulak, orta oyunu; byk anne, byk baba; kk harf, kk parmak; sa ak, sa bek; sol ak, sol bek; pein fikir, pein hkm; bir gzeli, bir hcreli; iki anlaml, iki eeyli; tek eli, tek hcreli; ok dzlemli, ok hcreli; ift ayakllar, ift kanatllar. 3.7.14. Alnt Kelimelerin Yazl Yabanc kkenli kelimelerin yazlyla ilgili aklamalar, TDKnin Yazm Klavuzunun son basksnda (2008) u ekilde yaplmtr: 1.ki nszle balayan bat kkenli alntlar, nszler arasna nl konmadan yazlr: francala, gram, gramer, gramofon, grup, kral, kredi, kritik, plan, pratik, problem, profesr, program, proje, propaganda, protein, prova, psikoloji, slogan, snop, spiker, spor, staj, stil, stdyo, trafik, tren, triptik. Bu tr birka alntda, sz banda veya iki nsz arasnda bir nl tremitir. Bu nl sylenite de yazlta da gsterilir: iskarpin, iskele, iskelet, istasyon, istatistik, kulp. 2. inde yan yana iki veya daha fazla nsz bulunan bat kkenli alntlar, nszler arasna nl konmadan yazlr: alafranga, apartman, biyografi, elektrik, gangster, kilogram, orkestra, paragraf, program, telgraf. 3. ki nszle biten bat kkenli alntlar, nszler arasna nl konmadan yazlr: film, form, lks, modern, natrmort, psikiyatr, seks, slayt, teyp. 4.Bat kkenli alntlarn iindeki ve sonundaki g nszleri olduu gibi korunur: biyografi, diyagram, dogma, magma, monografi, paragraf, program; arkeolog, demagog, diyalog, filolog, jeolog, katalog, monolog, psikolog, rolog. Ancak corafya, fotoraf ve toporaf kelimelerinde gler, ye dner.

83

Aadaki durumlarda bat kkenli kelimeler, zgn biimleri ile yazlrlar: 1.Bilim, sanat ve uzmanlk dallarnda kullanlan baz terimler: andante (mzik), cuprum (kimya), deseptyl (eczaclk), quercus, terminus technicus (teknik terim). 2. Latin yaz sistemini kullanan dillerden alnma deyim ve szler: Veni, vidi, vici (Geldim, grdm, yendim.); conditio sine qua non (Olmazsa olmaz.); eppur si muove (Dnya her eye ramen dnyor.); to be or not to be (olmak veya olmamak); l'art pour l'art (Sanat sanat iindir.); l'Etat c'est moi (Devlet benim.); traduttore traditore (evirmen haindir.); persona non grata (istenmeyen kii). Mesele falan deildi yle, To be or not to be kendisi iin; Bir akam uyudu; Uyanmayverdi. (Orhan Veli Kank) 3.7.15. Yabanc zel Adlarn Yazl Dilimize Arapa ve Farsadan geen kii ve yer adlar, Trkenin ses ve yap zelliklerine gre yazlr: Nurettin, Necmettin, mer, Muhammet, Mehmet; Suudi Arabistan, Fas, Filistin; Mekke, Medine, skenderiye, Trablusgarp, Tahran. Latin yaz sistemini kullanan dillerdeki adlarn yazl ise TDKnin hazrlam olduu Yazm Klavuzunun son basksnda (2008) u ekilde belirtilmitir: 1. Latin yaz sistemini kullanan dillerdeki zel adlar zgn biimleriyle yazlr: Beethoven, Byron, Cervantes, Chopin, Eminescu, Grimm, Horatius, Molire, Puccini, Rousseau, Shakespeare; Bologna, Buenos Aires, Iorga, Ile-de-France, Karlovy Vary, Latium, Loire, Mann, New York, Nice, Rio de Janerio, Vaasa, Wuppertal. Ancak Bat dillerinde kullanlan adlarn okunular ayra iinde gsterilebilir: Shakespeare (ekspir) vb.

84

Yabanc zel adlardan tretilmi akm adlar Trke sylenilerine gre yazlr: Dekartlk, Epikrclk, Kalvenci, Kalvencilik, Kalvenizm, Kartezyenizm, Lterci, Ltercilik, Markslk, Marksist, Marksizm. 2. Bat kkenli kii ve yer adlarnn bir blm eskiden beri dilimizde yerletii biimiyle yazlr: Napolyon, arlken, arl (Demirba arl); Atina, Brksel, Cenevre, Londra, Marsilya, Mnih, Paris, Roma, Selanik, Venedik, Viyana, Zrih; Hollanda, Letonya, Lksemburg. 3. Ait olduu dilde ayr yazlan yer adlar Trkede de ayr yazlr: Buenos Aires, Frankfurt am Main, Freiburg im Breisgau, Hyde Park, Mont Blanc, New Orleans, New York, Rio de Janeiro, San Marino, Wiener Neustadt, Titov Veles. Yunanca adlarn yazmnda ise, Yunan harflerinin ses deerlerini karlayan Trk harfleri kullanlmaktadr: Sokrates, Platon, Aristoteles, Karamanlis, Herodotos, Homeros. Ancak Herodotos, Sokrates, Aristoteles, Platon, Pythagoras, Eukleisdes adlar dilimizde yaygn olarak Herodot, Sokrat, Aristo, Eflatun, Pisagor, klid biimlerinde yerlemitir (TDK Yazm Klavuzu, 2008:31). Rusa zel adlarn yazmnda da Rus harflerinin ses deerlerini karlayan Trk harfleri kullanlmaktadr: ehov, Dostoyevski, Gogol, Gorbaov, Pukin, Tolstoy, Bolevik, Yeltsin, Moskova, Petersburg. ince ve Japonca zel adlarn yazm ise, TDKnin hazrlam olduu Yazm Klavuzunun son basksnda (2008) u ekilde belirtilmitir: 1. ince adlar, Trkede yerlemi biimlerine gre yazlr: Honan, Huangho, Kanton, Nankin, Pekin, anghay, Vuhan. incede soyadlar kk adlardan nce gelir. Soyadlar oklukla tek hecelidir, kk adlar ise bir veya iki heceden oluur. Bu adlar byk harfle balar; heceler arasna izgi konur: Sun Yat-sen, Lin Yu-tang. Yalnz Konfys gibi yaygnlk kazanm adlar bitiik yazlr.

85

2. Japon yer ve kii adlar da Trkede yerlemi biimlerine gre yazlr: Tokyo, Hiroima, Nagazaki, Osaka, Hokkaydo, Kyoto; Hirohito, Nobuo Haneda, Kayako Hayashi, Sbuishi Kato, Masao Mori. 3.7.16. Trk Devlet ve Topluluklarndaki zel Adlarn Yazl Trk devlet ve topluluklarndaki zel adlar, Trkede yerlemi syleni biimlerine gre yazlmaktadr: zbekistan, Trkmenistan, Azerbaycan; Bak, Takent, Semerkant; Bahtiyar Vahapzade, Cengiz Aytmotov. 3.8. Noktalama aretleri Yazl anlatm szl anlatma yaklatrabilmek ve mesaj tam olarak iletebilmek amacyla kullanlan ve genellikle uluslar aras deerler tayan, harfler dndaki iaretler dizgesine noktalama iaretleri ad verilir (Eker, 2006: 566). Szl iletiim ortamnda, duygular, dnceleri tam olarak anlatabilmek iin ses tonu ayarlanabilir; konuya gre jestler ve hareketler yaplabilir. Ancak, yazl iletiimde byle bir olanak bulunmadndan, bu eksiklik noktalama iaretleri yardmyla giderilmektedir. Anlamn netletirilmesi, cmlelerin ayrlmas, okurun dikkatinin ekilmesi gibi nedenlerle kullanlan noktalama iaretleri, sadece anlam iin deil, yap iin de gereklidir. Tmce trlerinin, szck beklerinin ve tmce elerinin belirlenmesinde, noktalama iaretleri ayrt edici bir ileve sahiptir (Karada, 2003:136). Eker (2006)in de belirttii gibi noktalama iaretlerinin bir blm sz dizimi ile (nokta, virgl, noktal virgl, iki nokta, nokta, sra noktalar, soru ve nlem iaretleri), bir blm ise, daha ok yaz, yaz dzeni ve bask ile ilgilidir (ksa izgi, uzun izgi, noktal izgi, trnak, parantezler, paragraf, eik izgi vb.). Edebiyatmzda ilk defa Tanzimat Edebiyat dneminde grlen noktalama iaretleri, roman, hikye, tiyatro gibi dzyaz metinlerinde kullanlrken; daha sonralar iirde yer almtr (Karada, 2003: 136). Noktalama iaretlerinden nokta, virgl, noktal virgl, iki nokta, nokta, soru, nlem, trnak iaretleri, ayra ve kesme ait olduklar kelimelere bitiik olarak

86

yazlr ve kesme dndaki iaretlerden sonra bir harf boluu ara verilir (TDK Yazm Klavuzu, 2008: 32). Trk Dil Kurumu tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basks (2008)na gre duraklar belirterek anlam aydnlatp yanl anlalmalarn nne geen noktalama iaretleri u ekilde belirtilmitir:

3.8.1. Nokta Nokta, tmcelerde uzun soluk alma yerini gsteren ve ksaltmalar, tarih yazma gibi zel durumlarda da kullanlabilen bir noktalama iaretidir. Noktann kullanld yerler, TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basmnda (2008), u ekilde belirtilmitir: 1.Cmlenin sonuna konur: Trk Dil Kurumu, 1932 ylnda kurulmutur. Saatler getike yollara daha mahzun bir sszlk kyordu. (Reat Nuri Gntekin) 2. Baz ksaltmalarn sonuna konur: Alb. (albay), Dr. (doktor), Yrd. Do. (yardmc doent), Prof. (profesr), Cad. (cadde), Sok. (sokak), s. (sayfa), sf. (sfat), vb. (ve bakas, ve benzeri, ve bunun gibi), Alm. (Almanca), Ar. (Arapa), ng. (ngilizce). 3. Saylardan sonra sra bildirmek iin konur: 3. (nc), 15. (on beinci); II. Mehmet, XIV. Louis, XV. yzyl; 2. Cadde, 20. Sokak, 4. Levent. Uyar: Arka arkaya sralandklar iin virglle veya izgiyle ayrlan rakamlardan yalnzca sonuncu rakamdan sonra nokta konur: 3, 4 ve 7. maddeler; XII XIV. yzyllar arasnda.

87

4. Bir yaznn maddelerini gsteren rakam veya harflerden sonra konur: I. II. 1. 2. A. B. a. b.

5. Tarihlerin yazlnda gn, ay ve yl gsteren saylar birbirinden ayrmak iin konur: 29.5.1453, 29.X.1923. Tarihlerde ay adlar yazyla da yazlabilir. Bu durumda ay adlarndan nce ve sonra nokta kullanlmaz: 29 Mays 1453, 29 Ekim 1923. 6. Saat ve dakika gsteren saylar birbirinden ayrmak iin konur: Tren 09.15'te kalkt. Toplant 13.00te balad. Tren balayacaktr. 7. Bibliyografik knyelerin sonuna konur: Agh Srr Levend, Trk Dilinde Gelime ve Sadeleme Evreleri, TDK Yaynlar, Ankara, 1960. 8. Be ve beten ok rakaml saylar sondan saylmak zere l gruplara ayrlarak yazlr ve araya nokta konur: 326.197, 49.750.812, 28.434.250.310.500. 9. Matematikte arpma iareti yerine kullanlr: 4.5=20 3.8.2. Virgl Virgl, tmce iinde ksa durak iareti olarak kullanlmakla birlikte baka birtakm ilevlere sahiptir. Noktann kullanld yerler, TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basmnda (2008), u ekilde belirtilmitir: 17.30'da, hkmet daireleri kapandktan yarm saat sonra (Tark Bura)

88

1. Birbiri ardnca sralanan e grevli kelime ve kelime gruplarnn arasna konur: Frtnadan, souktan, karanlktan ve biraz da korkudan sonra bu scak, aydnlk ve sevimli odann havasnda erir gibi oldum. (Halide Edip Advar) Sessiz dereler, solgun aalar, sar gller Dillenmi azlarda tutuk dilli gnller (Faruk Nafiz amlbel) Zindana atlan mahkmlar gibi titreerek, haykrarak geri geri kamaya urayorduk. (Hseyin Rahmi Grpnar) 2. Sral cmleleri birbirinden ayrmak iin konur: Bir varm, bir yokmu. Umduk, bekledik, dndk. (Yakup Kadri Karaosmanolu) Fakat yol otomobillere yasak olduundan o da herkes gibi tramvaya biner, kimse kendisine dikkat etmez. (Falih Rfk Atay) 3. Cmlede zel olarak vurgulanmas gereken gelerden sonra konur: Binaenaleyh, biz her vastadan, yalnz ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz. (Mustafa Kemal Atatrk) 4. Uzun cmlelerde yklemden uzak dm olan geleri belirtmek iin konur: Saniye Hanmefendi, merdivenlerde olunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karlamaya atlan bir gen kadn gibi, koltuundan frlam ve ona kapy kendi eliyle amaya gelmiti. (Yakup Kadri Karaosmanolu)

89

5. Cmle iinde ara szleri ve ara cmleleri ayrmak iin konur: imdi, efendiler, msaade buyurursanz, size bir sual soraym. (Mustafa Kemal Atatrk) 6. Anlama g kazandrmak iin tekrarlanan kelimeler arasna konur: Akam, yine akam, yine akam, Gllerde bu dem bir kam olsam! (Ahmet Haim)

Kopar sonbahar tellerinden Derinden, derinden, derinden Biten yazla balar keder musikisi (Yahya Kemal Beyatl) 7. Trnak iinde olmayan aktarma cmlelerinden sonra konur: Data'ya yarn gideceim, dedi. ehirde ilk nce hkmet doktoruyla karlatm. Bugnlerde bam kamaya vakit bulamyorum, dedi. (Reat Nuri Gntekin) 8. Konuma izgisinden nce konur: Bahe kapsn at. Sermet Beye, Bu anahtar kk de aar, dedi. (mer Seyfettin) 9. Kendisinden sonraki cmleye bal olarak ret, kabul ve tevik bildiren hayr, yok, evet, peki, pekl, tamam, olur, hayhay, bastne, yle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur: Peki, gideriz. Olur, ben de size katlrm. Hayhay, memnun oluruz. Haydi, ge kalyoruz. Evet, krk seneden beri Trke merhale merhale Trkleiyor. (Yahya Kemal Beyatl)

90

10. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplaryla yap ve anlam bakmndan balants olmadn gstermek ve anlam karkln nlemek iin kullanlr: Bu, tek gzl, gen fakat ihtiyar grnen bir adamcazdr. (Halit Ziya Uaklgil) Bu gece, elenceleri ilerine sinmedi. (Reat Nuri Gntekin) 11. Hitap iin kullanlan kelimelerden sonra konur: Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, mcadele, msademe demektir. (Mustafa Kemal Atatrk) Sayn Bakan, Sevgili Kardeim, Deerli Arkadam, 12. Saylarn yazlnda, kesirleri ayrmak iin konur: 38,6 (otuz sekiz tam, onda alt), 25,33 (yirmi be tam, yzde otuz ), 0,45 (sfr tam, yzde krk be). 13. Bibliyografik knyelerde yazar, eser, basmevi vb. maddelerden sonra konur: Falih Rfk Atay, Tuna Kylar, Remzi Kitabevi, stanbul, 1938. Yazarn soyad nce yazlmsa soyadndan sonra da virgl konur: Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitab, Ankara, 1958. Uyar: Metin iinde ve, veya, yahut balalarndan nce de sonra da virgl konmaz: Nihat sabaha kadar uyuyamad ve afak skerken Faik'e bol teekkrlerle dolu bir kt brakarak iki gn evvelki cephe dn kyafeti ile sokaa frlad. (Peyami Safa)

91

Ben Atatrk'le veya iki defa karlatm. (Burhan Felek) Ya evk iinde harap ol ya ak iinde gnl Ya lale amaldr gsmzde yahut gl! (Yahya Kemal Beyatl) Uyar: Metin iinde tekrarl balalardan nce ve sonra virgl konmaz: Hem gider hem alar. Ya bu deveyi gtmeli ya bu diyardan gitmeli. (Atasz) Gerek nesirde gerek nazmda yeni bir syleyie ulalmtr. Siz ister inann ister inanmayn, bir gn bile durmam. Ne kz verir ne dnr kstrr. Uyar: Cmlede pekitirme ve balama grevinde kullanlan da / de balacndan sonra virgl konmaz: mlamz, lisanmz dzelince lisanmz da kafamz dzelince dzelecek, nk o da ancak onlar kadar bozuktur, fazla deil! (Yahya Kemal Beyatl) Uyar: Metin iinde -nca / -ince anlamnda zarf-fiil grevinde kullanlan m / mi ekinden sonra virgl konmaz: Ben a yattm m kt kt ryalar grrm nedense. (Orhan Kemal ) yle zekiler vardr, konutular m azlarndan bal akyor sanrsn. (Attila lhan) Uyar: art ekinden sonra virgl konmaz: Tenha kelerde az aza konuurken yanlarna biri gelecek olursa hemen susuyorlard. (Reat Nuri Gntekin)

92

Gr gzlerinle de akln yatarsa anlatver millete. (Tark Bura) Uyar: konmaz: Cumalar bahede bulutuka kza kendisinin adi bir mektep talebesi olmadn anlatmaya alyordu. (Halide Edip Advar) imdiye dek, ben kendimi bildim bileli kimse Deirmenoluk kynden kap da baka kyde obanlk, yanamalk etmedi. (Yaar Kemal) Meydanla varmadan bir iki defa smail kendisini grd m diye kahveye bakt. (Necati Cumal) Ancak yemekte bir karara varp arkadana dikkatli dikkatli bakarak konutu. (Samim Kocagz) 3.8.3. Noktal Virgl Anlam bakmndan birbirine bal cmleleri ayrmada, neden-sonu ilgisi kurmada ve aralarnda dnce birlii salamada kullanlan bir noktalama iareti olan noktal virgln kullanld yerler rnekleriyle birlikte TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basm (2008)nda u ekilde belirtilmitir: 1. Cmle iinde virgllerle ayrlm tr veya takmlar birbirinden ayrmak iin konur: Erkek ocuklara Doan, Turul, Aslan, Orhan; kz ocuklara ise nci, iek, Gnl, Yonca adlar verilir. Trkiye, ngiltere, Azerbaycan; stanbul, Londra, Bak. Metin iinde zarf-fiil ekleriyle oluturulmu kelimelerden sonra virgl

93

2. geleri arasnda virgl bulunan sral cmleleri birbirinden ayrmak iin konur: Sevinten, heyecandan iim iime smyor; barmak, kahkahalar atmak, alamak istiyorum. At lr, meydan kalr; yiit lr, an kalr. 3.8.4. ki Nokta ki noktann kullanld yerler, rnekleriyle birlikte TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basm (2008)nda u ekilde belirtilmitir: 1. Kendisinden sonra rnek verilecek cmlenin sonuna konur: Yeni harfler alndktan sonra eski yaz ile bir tek kelime bile yazmayan iki kii grmmdr: Atatrk ve nn! (Falih Rfk Atay) Budayla arpadan baka ne biter bu topraklarda? Ziraat sayar: Yulaf, pancar, zerzevat, ttn... (Falih Rfk Atay) 2. Kendisinden sonra aklama yaplacak cmlenin sonuna konur: Bu kararn istinat ettii en kuvvetli muhakeme ve mantk u idi: Esas, Trk milletinin haysiyetli ve erefli bir millet olarak yaamasdr. (Mustafa Kemal Atatrk) Kendimi takdim edeyim: Meclis ktiplerindenim. (Falih Rfk Atay) Derler: nsanda derin bir yaradr kkszlk; Budur lemde hudutsuz ve hazin kszlk. (Yahya Kemal Beyatl) 3. Ses biliminde uzun nly gstermek iin kullanlr: a:ile, ka:til, usu:le, i:cat.

94

4. Edeb eserlerdeki karlkl konumalarda, konuan kiinin adndan sonra konur: Bilge Kaan: Trklerim, iitin! stten gk kmedike alttan yer delinmedike lkenizi, trenizi kim bozabilir sizin? Koro : Ge erer bamz banla senin ! Bilge Kaan : Ulusum birleip ycelsin diye gece uyumadm, gndz oturmadm. Trklerim Bilge Kaan der bana. Ben her eyi onlar iin bildim. Nbetteyim ! (A. Turan Oflazolu) 5. Genel A adreslerinde kullanlr: http://tdk.org.tr 6. Matematikte blme iareti olarak kullanlr: 56:8=7, 100:2=50 3.8.5. Nokta Genel olarak, szn bir yerde kesildiini veya bir parasnn sylenmediini gstermek amacyla kullanlan bir noktalama iareti olan noktann kullanld yerler, rnekleriyle birlikte TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basm (2008)nda u ekilde belirtilmitir: 1. Tamamlanmam cmlelerin sonuna konur: Ne are ki irkinlii hemencecik ve herkes tarafndan grlveriyordu da, bu yan... (Tark Bura) 2. Kaba sayld iin veya bir baka sebepten tr aklanmak istenmeyen kelime ve blmlerin yerine konur: Klavuzu karga olann burnu b...tan kmaz.

95

Arabac B...'a yaklatn sylyor, ikide bir frsat bularak arabann iine doru ban eviriyordu. (Ahmet Hamdi Tanpnar) 3. Alntlarda; bata, ortada ve sonda alnmayan kelime ve blmlerin yerine konur: ... balad... (Tark Bura) 4. Szn bir yerde kesilerek geri kalan blmn okuyucunun hayal dnyasna brakldn gstermek veya ifadeye g katmak iin konur: Sana uurlar olsun... Ayrlyor yolumuz! (Faruk Nafiz amlbel) Binaenaleyh, biz her vastadan, yalnz ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz. O noktainazar udur: Trk milletini, medeni cihanda, layk olduu mevkiye isat etmek ve Trk cumhuriyetini sarslmaz temelleri zerinde, her gn, daha ziyade takviye etmek... (Mustafa Kemal Atatrk) 5. nlem ve seslenmelerde anlatm pekitirmek iin konur: Glgeler yaklatlar. Bir adm kalnca onu kyafetinden tandlar: Koca Ali... Koca Ali, be!.. (mer Seyfettin) 6. Karlkl konumalarda, yeterli olmayan, eksik braklan cevaplarda kullanlr: Yabanc yok! Kimsin? Ali... Hangi Ali? ... Sen misin, Ali usta? derken ehrin te bandan bouk bouk sesler gelmeye

96

Benim!.. Ne aryorsun bu vakit buralarda? Hi... Nasl hi? Suya ekicini mi drdn yoksa !.. !.. (mer Seyfettin) Uyar: nokta yerine iki veya daha ok nokta kullanlmaz. 3.8.6. Soru areti Soru iaretinin kullanld yerler, rnekleriyle birlikte TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basm (2008)nda u ekilde belirtilmitir: 1. Soru bildiren cmle veya szlerin sonuna konur: Ne zaman tkenecek bu yollar, arabac? (Faruk Nafiz amlbel) Sular m yand? Neden tunca benziyor mermer? (Ahmet Haim) Atatrk bana sordu: Yeni yazy tatbik etmek iin ne dndnz? (Falih Rfk Atay) Soru eki ve soru kelimesi kullanlmadan ezgili syleyilerde soru iareti kullanlr: Gmrkteki memur ban kaldrd: Adnz? 2. Bilinmeyen, kesin olmayan veya pheyle karlanan yer, tarih vb. durumlar iin kullanlr: Yunus Emre (1240?-1320), (Doum yeri: ?).

97

Trk halk felsefesinin, Trk nkteciliinin ve mizah dehasnn byk mmessili Nasreddin Hoca da (Hce Nasirddin) bu asrda yaamtr (1208 ?1284). (Trk Dnyas El Kitab) Ankara'dan Konya'ya 1,5 (?) saatte gitmi. 1496 (?) ylnda doan Fuzuli ... Uyar: m / mi eki -nca / -ince anlamnda zarf-fiil ileviyle kullanldnda soru iareti konmaz: Akam oldu mu srler dner. Hava karard m eve gideriz. Bahar gelip de nehir al al kabarmaya balamaz m iimi geri kalm bir saat huzursuzluu kaplard. (Haldun Taner) Uyar: Soru ifadesi tayan sral ve bal cmlelerde soru iareti en sona konur: ok yakndan m bu sesler, ok uzaklardan m? skdar'dan m, Hisar'dan m, Kavaklar'dan m? (Yahya Kemal Beyatl) 3.8.7. nlem areti nlemlerin ve sevin, hayranlk, ac, korku gibi iddetli duyular anlatan tmcelerin sonuna konulan bir noktalama iareti olan nlem iaretinin kullanld yerler, rnekleriyle birlikte TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basmnda u ekilde belirtilmitir: 1. Sevin, kvan, ac, korku, ama gibi duygular anlatan cmlelerin sonuna konur: Ne mutlu Trkm diyene! (Mustafa Kemal Atatrk)

98

Hava ne kadar da scak! Ak olsun! Ne kadar akll adamlar var! 2. Seslenme, hitap ve uyar szlerinden sonra konur: Ordular! lk hedefiniz Akdenizdir, ileri! (Mustafa Kemal Atatrk) Ey Trk genlii! Birinci vazifen, Trk istiklalini, Trk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve mdafaa etmektir. (Mustafa Kemal Atatrk) Ak tolgal beylerbeyi haykrd: lerle! (Yahya Kemal Beyatl)

Dur, yolcu! Bilmeden gelip bastn Bu toprak bir devrin batt yerdir. (Necmettin Halil Onan) Uyar: nlem iareti, seslenme ve hitap szlerinden hemen sonra konulabilecei gibi cmlenin sonuna da konabilir: Arkada, biz bu yolda trkler tuttururken Sana uurlar olsun... Ayrlyor yolumuz! (Faruk Nafiz amlbel) 3. Alay, kinaye veya kmseme anlam kazandrlmak istenen szden hemen sonra yay ayra iinde nlem iareti kullanlr:

99

steseymi bir gnde bitirirmi (!) ama ne yazk ki vakti yokmu (!). Adam, akll (!) olduunu sylyor. Uyar: nlemden sonra nokta yerine iki nokta konulmas yeterlidir. Gk ekini bier gibi!.. Baaklar daha dolmadan. (Tark Bura) 3.8.8. Ksa izgi Ksa izginin kullanld yerler, rnekleriyle birlikte TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basm (2008)nda u ekilde belirtilmitir: 1. Satra smayan kelimeler blnrken satr sonuna konur: Souktan m titriyordum, yoksa heyecandan, zntden mi bilmem. Havuzun suyu bulank. Kapnn saatleri 12'yi gemi. Kanepelerde kimseler yok. Tramvay ne fena gcrdad! Tramvaydaki adam bir tandk m idi acaba? Ne diye yle dnp dnp bakt? Yoksa kimseciklerin oturmad kanepelerde bu saatte pek babolar m oturur? (Sait Faik Abasyank) 2. Ara szleri ve ara cmleleri ayrmak iin kullanlr: Kk bir sr -drt inekle birka koyun- kye giren geni yolun aznda durmutu. (mer Seyfettin) 3. Dilbilgisinde kkleri ve ekleri ayrmak iin konur: al-, dur-ak, gr-g-sz-lk. 4. Fiil kk ve gvdelerini gstermek iin kullanlr: al-, dur-, gr-, ver-; baar-, kana, okut-, tala-, yazdr-. 5. Eklerin bana konur: -ak, -den, -, -lk.

100

6. Heceleri gstermek iin kullanlr: a-ra-tr-ma, bi-le-zik, du-ru-ma, ku-yum-culuk, prog-ram, ya-zar-lk. 7. Kelimeler arasnda -den...-a, ve, ile, ila, arasnda anlamlarn vermek iin kullanlr: Trke-Franszca Szlk, Aydn-zmir yolu, Ankara-stanbul uak seferleri, Trk-Alman ilikileri, Ural-Altay dil grubu, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi, 09.30-10.30, Beikta-Fenerbahe karlamas, Manas Destan'nda soydil-din geni, 1914-1918 Birinci Dnya Sava, 2003-2004 retim yl. 8. Matematikte karma iareti olarak kullanlr: 50-20=30 3.8.9. Eik izgi Eik izginin kullanld yerler, rnekleriyle birlikte TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basm (2008)nda u ekilde belirtilmitir: 1. Yan yana yazlmas gereken durumlarda msralarn arasna konur: Korkma! Snmez bu afaklarda yzen al sancak / Snmeden yurdumun stnde tten en son ocak / O benim milletimin yldzdr parlayacak / O benimdir o benim milletimindir ancak. (Mehmet Akif Ersoy) 2. Adres yazarken apartman numaras ile daire numaras arasna ve semt ile ehir arasna konur: Altay Soka, Nu.: 21/6 Kurtulu / ANKARA 3. Tarihlerin yazlnda gn, ay ve yl gsteren saylar birbirinden ayrmak iin konur: 18/11/1969, 15/IX/1994. 4. Dilbilgisinde eklerin farkl biimlerini gstermek iin kullanlr: -a/-e, -an /-en, lk /-lik, -madan /-meden. 5. Genel A adreslerinde kullanlr: http://tdk.gov.tr

101

6. Matematikte blme iareti olarak kullanlr: 70/2=35 3.8.10. Trnak areti Trnak iaretinin kullanld yerler, rnekleriyle birlikte TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basmnda u ekilde belirtilmitir: 1. Baka bir kimseden veya yazdan olduu gibi aktarlan szler trnak iine alnr: Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinin n cephesinde Atatrk'n Hayatta en hakiki mrit ilimdir. vecizesi yer almaktadr. Ulu nderin Ne mutlu Trkm diyene! sz her Trk' duygulandrr. Baknz, air vatan ne gzel tarif ediyor: Bayraklar bayrak yapan stndeki kandr. Toprak eer urunda len varsa vatandr. Uyar: Trnak iindeki alntnn sonunda bulunan iaret (nokta, soru iareti, nlem iareti vb.) trnak iinde kalr: Akl yata deil batadr. atasz yzyllarn tecrbesinden szlp gelen bir gerei ifade etmiyor mu? zmir zerine dnyada bir ehir daha yoktur! diyorlar. (Yahya Kemal Beyatl) Uyar: Uzun alntlarda her paragraf ayr ayr trnak iine alnr. 2. zel olarak belirtilmek istenen szler trnak iine alnr: Yeni bir bar taarruzu balad. 3. Cmle ierisinde kitaplarn ve yazlarn adlar ve balklar trnak iine alnr: Yahya Kemal'in baz iirleri Kendi Gk Kubbemiz ad altnda kt. (Ahmet Hamdi Tanpnar)

102

Yazm Kurallar blmnde baz uyarlara yer verilmitir. Uyar: Cmle ierisinde zel olarak belirtilmek istenen szler, kitaplarn ve yazlarn adlar ve balklar trnak iine alnmakszn koyu yazlarak veya eik yazyla (italik) dizilerek de gsterilebilir: Hyk sz Anadolu'da tepe olarak geer. Cahit Stk'nn airin lm iirini Yahya Kemal ok sevmiti. (Ahmet Hamdi Tanpnar) Uyar: Trnak iine alnan szlerden sonra kesme iareti kullanlmaz: Yahya Kemalin Aziz stanbulunu okudunuz mu? 4. Bibliyografik knyelerde makale adlar trnak iinde verilir. 3.8.11. Yay Ayra Yay ayra iaretinin kullanld yerler, rnekleriyle birlikte TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basmnda u ekilde belirtilmitir: 1. Cmlenin yapsyla dorudan doruya ilgili olmayan aklamalar iin kullanlr: Anadolu kentlerini, kylerini (Ky szn de ekinerek yazyorum.) gezsek bile grmek iin deil, kendimizi gstermek iin geziyoruz. (Nurullah Ata) Uyar: Yay ayra iinde bulunan zel isimler ve yarg bildiren anlatmlar byk harfle balar ve sonuna uygun noktalama iareti getirilir. Uyar: Hakknda aklama yaplan sze ait ek, ayra kapandktan sonra yazlr: Yunus Emre (1240?- 1320)'nin...

103

2. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuann hareketlerini, durumunu aklamak ve gstermek iin kullanlr: htiyar (Yava yava Kaymakama yaklar.) Ne oluyor beyefendi? Allah rzas iin bana da anlatn... (Reat Nuri Gntekin) 3. Alntlarn aktarld eseri veya yazar gstermek iin kullanlr: Cihann tarihi, vatan urunda senin kadar uraan, kann dken bir millet daha gsteremez. Senin kadar kimse kendi vatanna sahip olmaya hak kazanmamtr. Bu vatan ya senindir, ya kimsenin. (Ahmet Hikmet Mftolu) Ein var, aiyann var, baharn var ki beklerdin Kyametler koparmak neydi ey blbl, nedir derdin? (Mehmet Akif Ersoy) 4. Alntlarda, bata, ortada ve sonda alnmayan kelime ve blmlerin yerine konulan nokta, yay ayra iine alnabilir. 5. Bir sze alay, kinaye veya kmseme anlam kazandrmak iin kullanlan nlem iareti yay ayra iine alnr. 6. Bir bilginin pheyle karlandn veya kesin olmadn gstermek iin kullanlan soru iareti yay ayra iine alnr. 7. Bir bilginin pheyle karlandn veya kesin olmadn gstermek iin kullanlan soru iareti yay ayra iine alnr. I) II) 1) 2) A) B) a) b)

104

3.8.12. Keli Ayra Keli ayra iaretinin kullanld yerler, rnekleriyle birlikte TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basmnda u ekilde belirtilmitir: 1. Ayra iinde ayra kullanlmas gereken durumlarda yay ayratan nce keli ayra kullanlr: Halikarnas Balks [Cevat akir Kabaaal (1886-1973)] en gzel eserlerini Bodrum'da yazmtr. 2. Bibliyografik knyelere ilikin baz ayrntlar gstermek iin kullanlr: Reat Nuri [Gntekin], alkuu, Dersaadet, 1922.

Server Bedi [Peyami Safa] 3.8.13. Kesme areti Kesme iaretinin kullanld yerler, rnekleriyle birlikte TDK tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basmnda u ekilde belirtilmitir: 1. Aada sralanan zel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme iaretiyle ayrlr: a. Kii adlar, soyadlar ve takma adlar: Atatrkm, Fatih Sultan Mehmete, Muhibbinin, Gl Babaya, Sultan Anann, Yurdakuldan, Kzm Karabekiri, Yunus Emreyi, Ziya Gkalptan, Refik Halit Karaym, Ahmet Cevat Emredir, Namk Kemalse. Uyar: Sonunda p, , t, k nszlerinden biri bulunan Ahmet, elik, iek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, zbek, Recep, Yiit, Bosna-Hersek, Gaziantep, Kerkk, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi zel adlara nlyle balayan ek getirildiinde kesme iaretine ramen Ahmedi, elii, iei, Halidi, Mehmedi, Mesudu, Murad, zbei,

105

Recebi, Yiidi, Bosna-Hersei, Gaziantebi, Kerk, Sinobu, Tokad, Zongulda biiminde son ses yumuatlarak sylenir. Uyar: zel adlar iin yay ayra iinde bir aklama yapldnda kesme iareti yay ayratan sonra konur: Yunus Emre (1240?-1320)'nin, Yakup Kadri (Karaosmanolu)'nin. Ancak cins isimler iin yaplan aklamalarda yay ayratan sonra doal olarak kesme iaretine gerek yoktur: mek fiili (ek fiil)nin geni zaman ahs ekleriyle ekilir. Uyar: zel adlar yerine kullanlan "o" zamiri cmle iinde byk harfle yazlmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme iaretiyle ayrlmaz. b. Millet, boy, oymak adlar: Trkm, Almansnz, ngilizden, Rusmu, Ouzun, Kazaka, Krgzm, zbeke, Karakeilinin, Hacmusalya. c. Devlet adlar: Trkiye Cumhuriyetini, Osmanl Devletindeki, Amerika Birleik Devletlerine, Azerbaycan Cumhuriyetinden. . Din ve mitoloji ile ilgili zel adlar: Allahn, Tanrya, Cebrailden, Zeusu. d. Kta, deniz, nehir, gl, da, boaz, geit, yayla; lke, blge, il, ile, ky, semt, bulvar, cadde, sokak vb. corafyayla ilgili yer adlar: Asyann, Marmara Denizinden, Akdenizi, Meri Nehrine, Van Glne, Ar Dann, anakkale Boaznn, Zigana Geidinden, Uzunyaylaya, Trkiyedir, Anadoluda, Dou Anadoluya, Ankaraym, Sungurluya, Ziya Gkalp Bulvarndan, Yldz Mahallesine, Taksim Meydanndan, Reat Nuri Sokana. Uyar: Yer bildiren zel isimlerde ksaltmal syleyi sz konusu olduu zaman ekten nce kesme iareti kullanlr: Hisardan, Boazdan.

106

e. Gk bilimiyle ilgili adlar: Jpiterden, Vens, Halleyin, Merihe, Bykayda, Yedikardeten, Samanyolunda. f. Saray, kk, han, kale, kpr, ant vb. adlar: Dolmabahe Saraynn, ankaya Kkne, Sait Halim Paa Yalsndan, Ankara Kalesinden, Horozlu Hann, Galata Kprsnn, Bilge Kaan Abidesinde, anakkale ehitleri Antna. g. Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri (tablo, heykel, mzik vb.) adlar: Nutukta, Safahattan, Kiralk Konakta, Sinekli Bakkal, Hrriyette, Resm Gazetede, Onuncu Yl Marn, Yunus Emre Oratoryosunu, Atatrk Uluslararas Bar dln. . Kanun, tzk, ynetmelik, ynerge ve genelge adlar: Mill Eitim Temel Kanununa, Medeni Kanunun, Atatrk Uluslararas Bar dl Tznde, Telif Hakk Yayn ve Sat Ynetmeliinin. Uyar: Belli bir kanun, tzk, ynetmelik kastedildiinde byk harfle yazlan kanun, tzk, ynetmelik szlerinin ek almas durumunda kesme iareti kullanlr: Bu Kanunun 17. maddesinin c bendi... Yukarda ad geen Ynetmelikin 2nci maddesine gre... vb. h. Hayvanlara verilen zel adlar: Sarkzn, Karabaa, Pamuku, Minnotan. Uyar: Kurum, kurulu, kurul ve i yeri adlarna gelen ekler kesmeyle ayrlmaz: Trkiye Byk Millet Meclisine, Trk Dil Kurumundan, Trkiye Petrolleri Anonim Ortaklna, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Dekanlna, Hacettepe niversitesi Rektrlne, Trk Dili ve Edebiyat Blm Bakanlnn; Bakanlar Kurulunun, Danma Kurulundan, Yrtme Kuruluna; Mavi Ke Bakkaliyesinden, Gimann. Uyar: zel adlara getirilen yapm ekleri, okluk eki ve bunlardan sonra gelen dier ekler kesmeyle ayrlmaz: Trklk, Trklemek, Trk, Trklk, Trke, Mslmanlk, Hristiyanlk, Avrupal, Avrupallamak, Aydnl, Konyal, Bursal,

107

Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Trklerin, Trkln, Trklemekte, Trkenin, Mslmanlkta, Hollandaldan, Hristiyanlktan, Atatrkln. 2. Kii adlarndan sonra gelen sayg szlerine getirilen ekleri ayrmak iin konur: Nihat Beye, Aye Hanmdan, Mahmut Efendiye, Enver Paaya vb. Uyar: Unvanlardan sonra gelen ekler kesmeyle ayrlmaz: Cumhurbakannca, Babakanca, Trk Dil Kurumu Bakanna gre vb. 3. Ksaltmalara getirilen ekleri ayrmak iin konur: TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye. Uyar: Sonunda nokta bulunan ksaltmalarla s iaretli ksaltmalar kesmeyle ayrlmaz. Bu tr ksaltmalarda ek noktadan ve s iaretinden sonra, kelimenin ve s iaretinin okunuuna uygun olarak yazlr: vb.leri, Alm.dan, ng.yi; cme (santimetre kpe), mye (metre kareye), 64ten (alt ss drtten). 4. Saylara getirilen ekleri ayrmak iin konur: 1985'te, 8'inci madde, 2'nci kat; 7,65lik, 9,65lik. 1919 senesi Maysnn 19'uncu gn Samsun'a ktm. (Mustafa Kemal Atatrk) 5. iirde seslerin l dolaysyla dtn gstermek iin kesme iareti kullanlr: Bir ok attm karl dan ardna Dt n'ola sevdiimin yurduna l yanmazken ben yanarm derdine Engel aramz at n'eyleyim (Karacaolan) 6. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayrmak iin konur: a'dan z'ye kadar, b'nin m'ye dnmesi, Trkede -lk'la yaplm szler.

108

Uyar: Akm, a ve dnem adlarndan sonra gelen ekler kesmeyle ayrlmaz: Eski an, Ykselme Dneminin, Cumhuriyet Dnemi Trk Edebiyatna.

109

BLM III

4. YNTEM
Bu blmde; aratrmann modeli, evren ve rneklemi, veri toplama aralar ve veri zmleme teknikleri aklanmaktadr. 4.1. Aratrmann Modeli lkretim 6., 7. ve 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeylerini tespit etmeyi amalayan bu alma, betimsel bir nitelik tamaktadr. Aratrmann yntemi, olaylar ve olgular doal koullar iinde incelemeyi amalayan alan aratrmas yntemidir. Bu almada, aratrmaya konu olan olay, birey ya da nesne, kendi koullar iinde ve olduu gibi tanmlanmaya allacandan (Karasar, 2009) aratrmada tarama modeli kullanlmtr. Aratrmada, herhangi bir ekilde deitirme, etkileme abas gsterilmeden bilmek istenen durum, gzlenip belirlenmitir. 4.2. Aratrmann Evreni ve rneklemi Bu aratrmann evrenini, Burdur ilinde 2009-2010 retim ylnda renim gren lkretim 6., 7. ve 8. snf rencileri oluturmaktadr. almada, evrene giren btn rencilerin aratrma kapsamna alnmas mmkn olamadndan, rneklem alma yoluna bavurulmutur. Aratrmann uygulanaca ilkretim okullar, Burdur il merkezinde yer alan ilkretim okullarnn 2009 yl ortaretim yerletirme puan ortalamalarna gre seilmitir. Burdur il merkezinde yer alan

110

ilkretim okullarnn ortaretim yerletirme baar puan sralamalar Burdur l Mill Eitim Mdrlnden alnmtr (Ek 2). Bu bakmdan aratrma; Burdur il merkezinde yer alan okullardan en yksek ortaretim yerletirme puanna sahip olan Gazi lkretim Okulunda renim grmekte olan 20 lkretim 6. snf rencisi, 20 lkretim 7. snf rencisi ve 20 lkretim 8. snf rencisi; orta dzey ortaretim yerletirme puanna sahip olan Altnterim Solmaz lkretim Okulunda renim grmekte olan 20 lkretim 6. snf rencisi, 20 lkretim 7. snf rencisi ve 20 lkretim 8. snf rencisi; en dk ortaretim yerletirme puanna sahip ilkretim okulu olan Kayaalt lkretim Okulunda renim grmekte olan 20 lkretim 6. snf rencisi, 20 lkretim 7. snf rencisi ve 20 lkretim 8. snf rencisi olmak zere toplam 180 renci ile gerekletirilmitir. Aratrmann yapld okullarn ortaretim yerletirme puan ortalamalar aadaki tabloda gsterilmitir:

Tablo 1 Aratrmann Uyguland Okullar ve Bu Okullarn Ortaretim Yerletirme Puan Ortalamalar

Okullar Gazi lkretim Okulu Altnterim Solmaz lkretim Okulu Kayaalt lkretim Okulu

Ortaretim Ortalamalar

Yerletirme

Puan

399.160

326.969

285.848

Bu almada uygulamaya katlan renci saylar aadaki tabloda gsterilmitir:

111

Tablo 2 Uygulamaya Katlan renci Says Uygulamaya Katlacak Olan 6. Snf renci Says (n) 20 Uygulamaya Katlacak Olan 7. Snf renci Says (n) 20 Uygulamaya Katlacak Olan 8. Snf renci Says (n) 20

Okullar

Toplam

Gazi lkretim Okulu Altnterim Solmaz lkretim Okulu Kayaalt lkretim Okulu Toplam

60

20

20

20

60

20

20

20

60

60

60

60

180

4.3. Veri Toplama Aralar Aratrmann verileri; Trke dersine ilikin beli likert tipi tutum lei, 6. snf rencilerinin yazacaklar kompozisyon katlar, 7. snf rencilerinin yazacaklar tasvir yazlar ve 8. snf rencilerinin yazacaklar yk tamamlama yazlar ile yazm kurallarnn yanl uyguland ve gerekli noktalama iaretlerinin yerlerinin bo brakld metinler yardmyla elde edilmitir. Aratrmada kullanlan metinler, rencilerin geliim zellikleri gz nnde bulundurularak seilmitir. Metinlerde, lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen her bir yazm kural ve noktalama iareti tesadf bir baarya yer vermemek iin kez snanmtr. Aratrmada, Fatma Blkba (2004) tarafndan ilkretim 6., 7. ve 8. snf rencilerinin Trke dersine ynelik tutumlarn saptamak amacyla gelitirilen

112

Trke dersine ilikin beli likert tipi tutum lei kullanlmtr. Toplam 16 maddeden oluan bu lek, drt alt boyutlu olup lein gvenirlii 0,90dr. Blkba (2004) tarafndan, tutum leini gelitirmek iin ilk olarak Buca Recep Ersayn lkretim Okulu 7. snf rencisi olan 35 kiiye Trke dersine kar neler hissediyorsunuz? biiminde ak ulu soru sorulup bilgi havuzu oluturulmutur. Bilgi havuzundan elde edilen veriler dorultusunda 69 tutum maddesi oluturulmu ve Eitim Bilimleri alannda alan uzman kiilerin grleri alnarak madde says 50ye drlmtr. Bu 50 maddelik likert tipi tutum lei ilk olarak Buca Ahmet Kutsi Tecer lkretim Okulunun 7. snfnda okumakta olan 40 renciye uygulanm, bu uygulama srasnda dikkati eken eksik ve yanllklar dzeltilerek lkretim 6., 7. ve 8. snf rencisi olan 549 renciye (Umurbey lkretim Okulu, Recep Ersayn lkretim Okulu, Ahmet Kutsi Tecer lkretim Okulu, emikler lkretim Okulu, Sabri ney lkretim Okulu, Frat lkretim Okulu) uygulanmtr. Elde edilen veriler SPSS programnda deerlendirilmitir. lein tek bir yapy ya da alt boyutlar lp lmediini belirleyebilmek iin bir faktr analizi teknii olan temel bileenler analizi uygulanmtr. n deneme ile ulalan renci says (n = 549), faktr analizi iin yeterlidir. Faktr analizi sonularnn deerlendirilmesinde, bir maddenin lekte yer almasna ya da karlmasna karar verirken birinci faktrdeki yk deerinin 0,45 ve daha yksek olmas ls temel alnmtr. Ayrca sz konusu maddenin birinci faktrde yer ald yk deeri ile dier faktrlerden ald yk deerinin farknn 0,10 ve daha yksek olmasna dikkat edilmitir. Bu ekilde birinci faktrde yksek yk deeri veren bir maddenin, ikinci bir faktrde bu dzeyde bir yk deerine sahip olmas engellenmitir. Bu lein gvenirlii Cronbach Alpha i tutarllk katsays ile hesaplanmtr. Blkba (2004) tarafndan gelitirilen bu lek, brahim Sekin Aydn tarafndan Trke Derslerinde Mizah Kullanmnn renci Tutum ve Baarsna

113

Etkisi (zmir lkretim 8. Snf rnekleminde) adl doktora tezinde de kullanlmtr. Trke Dersine likin Tutum leinin maddelerinin puanlama biimi aadaki tabloda gsterildii ekilde yaplmtr.

Tablo 3 Trke Dersine likin Tutum lei Puanlama Biimi

Olumlu Madde Tamamen Katlyorum Katlyorum Kararszm Katlmyorum Hi Katlmyorum 5 4 3 2 1

Olumsuz Madde 1 2 3 4 5

Bunun dnda, yazm ve noktalama kurallarnn lkretim 6., 7. ve 8. Snf Trke ders kitaplarndaki ilenii hakknda tespitlerde bulunmak amacyla 20092010 eitim-retim ylnda Trkiyedeki ilkretim okullarnda okutulduu T.C. Mill Eitim Bakanl Tebliler Dergisi (Ocak 2009)nin 2616. saysnda belirtilen lkretim Trke 6., 7., 8. Snf Ders Kitaplar, renci alma Kitaplar ve retmen Klavuz Kitaplar da aratrmann veri toplama aralar arasnda yer almaktadr. alma kapsamnda incelenen lkretim 6., 7. ve 8. Snf Trke Ders Kitaplar, renci alma Kitaplar ve retmen Klavuz Kitaplarnn yazarlar ve yaynevleri aadaki tabloda gsterildii gibidir.

114

Tablo 4 2009-2010 Eitim-retim Ylnda Trkiyedeki lkretim Okullarnda Okutulan Trke Ders Kitaplar Kitabn Ad Yazar/Yazarlar Dr. A. EROL- A. ALTANS. ARHA- S. BAARB.GLBAHAR-S.KANSUZ.G.KAZANCIOLUS.ZAYKUT- G. ZTRKERA. SERN- D. YILMAZM.YURT- Y. YKSEL Dr. A. EROL- A. ALTANS. ARHA- S. BAARB.GLBAHAR-S.KANSUZ.G.KAZANCIOLUS.ZAYKUT- G. ZTRKERA. SERN- D. YILMAZM.YURT- Y. YKSEL Dr. A. EROL- A. ALTANS. ARHA- S. BAARB.GLBAHAR-S.KANSUZ.G.KAZANCIOLUS.ZAYKUT- G. ZTRKERA. SERN- D. YILMAZM.YURT- Y. YKSEL Dr. M. KARA- J. ALTAYS. KARA- M.KURT-. TEKTEN Dr. M. KARA- J. ALTAYS. KARA- M.KURT-. TEKTEN Dr. M. KARA- J. ALTAYS. KARA- M.KURT-. TEKTEN A.KAPULU- S. DEDEOLU OKUYUCU- . KAPLANA. KARACA A. KAPULU- S. DEDEOLU OKUYUCU- . KAPLANA. KARACA A. KAPULU- S. DEDEOLU OKUYUCU- . KAPLANA. KARACA G. GNGT- . KARAATLI Yaynevi

lkretim Trke 6 Ders Kitab

Mill Et. Yay.

lkretim Trke 6 renci alma Kitab

Mill Et. Yay.

lkretim Trke 6 retmen Klavuz Kitab

Mill Et. Yay.

lkretim Trke 6 Ders Kitab lkretim Trke 6 renci alma Kitab lkretim Trke 6 retmen Klavuz Kitab lkretim Trke 6 Ders Kitab lkretim Trke 6 renci alma Kitab lkretim Trke 6 retmen Klavuz Kitab lkretim Trke 6 Ders Kitab

Tuna Matba/Ank. Tuna Matba/Ank. Tuna Matba/Ank.

Koza Yay./Ank.

Koza Yay./Ank.

Koza Yay./Ank. Evrensel Yay./Ank.

115

lkretim Trke 6 renci alma Kitab lkretim Trke 6 retmen Klavuz Kitab lkretim Trke 7 Ders Kitab lkretim Trke 7 renci alma Kitab lkretim Trke 7 retmen Klavuz Kitab lkretim Trke 7 Ders Kitab lkretim Trke 7 renci alma Kitab lkretim Trke 7 retmen Klavuz Kitab lkretim Trke 7 Ders Kitab lkretim Trke 7 renci alma Kitab lkretim Trke 7 retmen Klavuz Kitab lkretim Trke 7 Ders Kitab lkretim Trke 7 renci alma Kitab lkretim Trke 7 retmen Klavuz Kitab lkretim Trke 8 Ders Kitab lkretim Trke 8 renci alma Kitab lkretim Trke 8 retmen Klavuz Kitab

G. GNGT- . KARAATLI G. GNGT- . KARAATLI S. ARHAN- S. BAARD.YILMAZ- G. ZDEMR (ZTRKER)- S. ZAYKUTY. YKSEL- A. ALTAN S. ARHAN- S. BAARD.YILMAZ- G. ZDEMR (ZTRKER)- S. ZAYKUTY. YKSEL- A. ALTAN S. ARHAN- S. BAARD.YILMAZ- G. ZDEMR (ZTRKER)- S. ZAYKUTY. YKSEL- A. ALTAN . AKZ- . FINDIK . AKZ- . FINDIK . AKZ- . FINDIK Yrd. Do. Dr. B. YANGINDr. A. CELEPOLU- Dr. F. TRKYILMAZ Yrd. Do. Dr. B. YANGINDr. A. CELEPOLU- Dr. F. TRKYILMAZ Yrd. Do. Dr. B. YANGINDr. A. CELEPOLU- Dr. F. TRKYILMAZ A. KAPULU- A. KARACA A. KAPULU- A. KARACA A. KAPULU- A. KARACA S. ARHAN- S. BAARG. ZTRKER- D. YILMAZA. ALTAN S. ARHAN- S. BAARG. ZTRKER- D. YILMAZA. ALTAN S. ARHAN- S. BAARG. ZTRKER- D. YILMAZA. ALTAN

Evrensel Yay./Ank. Evrensel Yay./Ank. Mill Et. Yay.

Mill Et. Yay.

Mill Et. Yay.

Harf Yay./Ank. Harf Yay./Ank. Harf Yay./Ank. Pasifik Yay./Ank.

Pasifik Yay./Ank.

Pasifik Yay./Ank. Koza Yay./Ank. Koza Yay./Ank. Koza Yay./Ank. Mill Et. Yay. Mill Et. Yay. Mill Et. Yay.

116

lkretim Trke 8 Ders Kitab lkretim Trke 8 renci alma Kitab lkretim Trke 8 retmen Klavuz Kitab lkretim Trke 8 Ders Kitab lkretim Trke 8 renci alma Kitab lkretim Trke 8 retmen Klavuz Kitab lkretim Trke 8 Ders Kitab lkretim Trke 8 renci alma Kitab lkretim Trke 8 retmen Klavuz Kitab lkretim Trke 8 Ders Kitab lkretim Trke 8 renci alma Kitab lkretim Trke 8 retmen Klavuz Kitab

J. ALTAY- Dr. M. KURTDr. M. KARA J. ALTAY- Dr. M. KURTDr. M. KARA J. ALTAY- Dr. M. KURTDr. M. KARA A. KAPULU- A. KARACA A. KAPULU- A. KARACA A. KAPULU- A. KARACA Y. CEYHAN- S. CEYHAN Y. CEYHAN- S. CEYHAN Y. CEYHAN- S. CEYHAN . AKZ- . FINDIK . AKZ- . FINDIK . AKZ- . FINDIK

Batu Yay./Ank. Batu Yay./Ank. Batu Yay./Ank. Koza Yay./Ank. Koza Yay./Ank. Koza Yay./Ank. Pasifik Yay./Ank. Pasifik Yay./Ank. Pasifik Yay./Ank. Harf Yay./Ank. Harf Yay./Ank. Harf Yay./Ank.

4.4. Veri zmleme Teknikleri Aratrma sonucunda elde edilen veriler, bilgisayar ortamnda SPSS 15.0 for Windows paket program kullanlarak zmlenmitir. rencilerin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeylerini tespit edebilmek amacyla, rencilere lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen her bir yazm kural ve noktalama iareti iin 3 snama maddesinin bulunduu metinler verilerek rencilerin bu metinlerdeki yanl yazlm szcklerin dorularn yazmalar ve bo braklan yerlere de gerekli noktalama iaretlerini koymalar istenmitir. rencilere yazm kurallar iin ayr metinler, noktalama iaretleri iin ayr metinler verilmitir. Her bir yazm kural ve noktalama iareti tek tek deerlendirildikten sonra, her rencinin bunlar doru ve

117

yanl uygulama says belirlenerek bu saylar frekans (f) (sklk) ve yzde (%) deeri olarak hesaplanarak tablolatrlmtr. Her snf dzeyi iin ayr tablo yaplarak rencilerin yzdelik baarlar gsterilmitir. rencilerin, lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarn kendi yazl anlatmlarnda ne lde uygulayabildiklerini tespit etmek amacyla farkl snf dzeyindeki rencilere yazdrlan farkl trlerdeki yazlardan yararlanlmtr. rencilerin yazdklar yazlar tek tek okunarak yazm kurallarna uyma ve noktalama iaretlerini kullanma becerileri incelenip doru yaptklar yazm ve noktalama kurallar kt zerinde iaretlenmitir. Bu ilem sonucunda tespit edilen yazm ve noktalama uygulamalar, frekans (f) (sklk) ve yzde (%) deeri olarak hesaplanarak tablolatrlmtr. rencilerin Trke dersine ilikin tutumlarn lmek iin yaplan zmlemeler, rencilerin tutum leini yantlamalarndan elde edilen puanlara dayandrlmtr. Her bir rencinin lek maddelerinden ald puanlar tabloya ilenmi ve her snf dzeyi iin ayr matris oluturulmutur. Daha sonra her snf dzeyi iin ayr ayr olmak zere, tutum leinin seeneklerinin iaretlenme sklklar ve yzde deerleri tablolatrlm ve bu tablo deerlerinden yola klarak lek maddelerinin aritmetik ortalamalar hesaplanmtr. Tutum aralklarn belirlemek zere (5-1/5) biimindeki forml kullanlmtr. Bu formln verdii 0,8 deeri balang deeri alnarak aadaki ilemler sonucunda tutum aralklar saptanmtr: 0,8 + 1 = 1,8 1,8 + 0,8 = 2,6 2,6 + 0,8 = 3,4 3,4 + 0,8 = 4,2 4,2 + 0,8 = 5,0 Elde edilen drt araln deerlendirilmesi u ekilde yaplmtr:

118

1,8 2,6 : Dk dzey tutum 2,7 3,4 : Orta dzey tutum 3,5 4,2 : yi dzey tutum 4,3 5,0 : ok iyi dzey tutum rencilerin Trke dersine ilikin tutumlar ile lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasndaki ilikiyi tespit etmek amacyla, rencilerin tutum toplam puanlar, yazm toplam puanlar ve noktalama toplam puanlar kullanlarak her bir snf dzeyi iin ayr ayr olmak zere, ad geen deikenler arasndaki ilikileri zmlemeye ynelik olarak Pearson Momentler arpm Korelasyon Katsaysna ilikin istatistik tekniinden yararlanlmtr.

119

BLM IV

5. BULGULAR VE YORUM
Bu blmde; toplanan verilerin her alt problemle ilgili olarak yaplan istatistiksel zmlemeleri sonucu elde edilen bulgular ve bu bulgulara ynelik yorumlar yer almaktadr. 5.1. Birinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann birinci alt problemi lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri nedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin veriler Tablo 5te verilmitir.

120

Tablo 5 lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi

Doru Yazm Kurallar f

Kalnlk-incelik uyumunun yazm nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm nl dmesine urayan kelimelerin yazm Yazm kartrlan kelimelerin yazm Soru eki minin yazm Bala olan denin yazm Bala olan kinin yazm Ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm Saylarn yazm Byk harflerin kullanm

Yanl f 22 51 83 52 %

Toplam f %

158 87,8 129 71,7 97 53,9

12,2 180 100,0 28,3 180 100,0 46,1 180 100,0 28,9 180 100,0

128 71,1 69 93

38,3 111 61,7 180 100,0 51,7 87 71 48,3 180 100,0 39,4 180 100,0

109 60,6 74 81 73

41,1 106 58,9 180 100,0 45,0 99 55,0 180 100,0

40,6 107 59,4 180 100,0

Tablo 5te yer alan lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin verilere gre; lkretim 6. snf rencilerinin kalnlk-incelik uyumu kuraln doru uygulama skl 158, oran %87,8; yanl uygulama skl 22, oran %12,2dir. nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm kuralnn doru uygulanma skl 129, oran %71,7; yanl uygulanma skl ise 51, oran %28,3tr.

121

nl dmesine urayan kelimelerin yazm kuralnn renciler tarafndan doru uygulanma skl 97, oran %53,3 iken yanl uygulanma skl 83, oran %46,1dir. Yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn doru uygulanma skl 128, oran %71,7; yanl uygulanma skl ise 52, oran %28,9dur. Soru eki minin yazm kuralnn doru uygulanma skl 69, oran %38,3; yanl uygulanma skl 111, oran %61,7dir. Bala olan denin yazm kuralnn doru uygulanma skl 93, oran %51,7; yanl uygulanma skl 87, oran %48,3tr. Bala olan kinin yazm kuralnn doru uygulanma skl 109, oran %60,6; yanl uygulanma skl 71, oran 39,4tr. Ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm kuralnn doru uygulanma skl 74, oran %41,1; yanl uygulanma skl 106, oran ise %58,9dur. Saylarn yazm kuralnn doru uygulanma skl 81, oran %45,0; yanl uygulanma skl 99; oran %55,0tir. Byk harflerin kullanm kuralnn doru uygulanma skl 73, oran %40,6; yanl uygulanma skl 107; oran ise %59,4 olarak tespit edilmitir. lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri incelendiinde, rencilerin %70in zerinde en baarl olduklar yazm kurallarnn kalnlk-incelik uyumunun yazm (%87,8), nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm (%71,7) ve yazm kartrlan kelimelerin yazm (%71,7) olduu grlmektedir. Bununla birlikte rencilerin %70in zerinde bir oranla yanl

122

uyguladklar herhangi bir yazm kural bulunmamaktadr. Elde edilen verilerden yola karak lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarnn sadece tanesinde %70in zerinde baar gsterebildikleri grlmektedir. Bu durum, lkretim 6. snf rencilerinin byk ounluunun lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallar hakknda gerekli bilgi ve beceriye ulaamadn gstermesi bakmndan nemlidir. 5.2. kinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann ikinci alt problemi lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri nedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeylerine ilikin veriler Tablo 6da verilmitir.

123

Tablo 6 lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi

Doru Noktalama aretleri f Nokta Virgl Noktal Virgl ki Nokta Nokta Ksa izgi Eik izgi Trnak areti Yay Ayra Kesme areti 138 134 22 44 31 94 4 48 52 111 % 76,7 74,4 12,2 24,4 17,2 52,2 2,2 26,7 28,9 61,7 f

Yanl % 23,3 25,6 87,8 75,6 82,8 47,8 97,8 73,3 71,1 38,3

Toplam f 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180 % 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

42 46 158 136 149 86 176 132 128 69

Tablo 6da yer alan lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeylerine ilikin verilere gre; lkretim 6. snf rencilerinin nokta iaretimi doru uygulama skl 138, oran %76,7; yanl uygulama skl 42, oran %23,3tr. Virgl iaretinin renciler tarafndan doru uygulanma skl 134, oran %74,4; yanl uygulanma skl 46, oran %25,6dr.

124

Noktal virgl iaretinin doru uygulanma skl 22, oran %12,2; yanl uygulanma skl 158, oran 87,8dir. ki nokta iaretinin doru uygulanma skl 44, oran %24,4; yanl uygulanma skl 136, oran %75,6dr. nokta iaretinin doru uygulanma skl 31, oran %17,2; yanl uygulanma skl 149, oran %82,8dir. Ksa izgi iaretinin doru uygulanma skl 94, oran %52,2; yanl uygulanma skl 86, oran %47,8dir. Eik izgi iaretinin doru uygulanma skl 4, oran %2,2; yanl uygulanma skl 176, oran %97,8dir. Trnak iaretinin doru uygulanma skl 48, oran %26,7; yanl uygulanma skl ise 132, oran %73,3tr. Yay ayra iaretinin renciler tarafndan doru uygulanma skl 52, oran %28,9; yanl uygulanma skl 128, oran ise %71,1dir. Kesme iaretinin doru uygulanma skl 111, oran %61,7; yanl uygulanma skl 69, oran ise %38,3 olarak belirlenmitir. lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeyleri incelendiinde, rencilerin %70in zerinde en baarl olduklar noktalama iaretlerinin nokta (%76,7) ve virgl (%74,4) olduu grlmektedir. lkretim 6. snf rencilerinin doru biimde uygulayamadklar ve %70in zerinde bir oranla yanl uyguladklar noktalama iaretleri ise eik izgi (%97,8), noktal virgl (%87,8), nokta (%82,8), iki nokta (%75,6), trnak iareti (%73,3) ve yay ayra (%71,1) olarak belirlenmitir. lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama iaretlerini

125

uygulayabilme dzeylerini belirlemek amacyla yaplan deerlendirmeler sonucunda elde edilen veriler, yazm kurallarndaki istatistiksel bilgilere benzer biimde rencilerin byk ounluunun retim programnda yer alan noktalama iaretlerini doru bir biimde uygulayabilme konusunda skntlar yaadn gzler nne sermektedir. rencilerin zellikle nokta, noktal virgl ve eik izgi gibi noktalama iaretlerini doru bir biimde uygulayabilme konusunda epey zorlandklar grlmektedir. Buna karlk rencilerin uygulayabilme konusunda baar gsterebildikleri noktalama iaretlerinin nokta ve virgl gibi gnlk yaamda ok sk karlarna kan ve ok sk kullandklar noktalama iaretleri olduu tespit edilmitir. 5.3. nc Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann nc alt problemi lkretim 6. snf rencilerinin, kompozisyon yazarken, yazm kurallarn uygulayabilme dzeyi nedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 6. snf rencilerinin yazm olduklar kompozisyonlarda yazm kurallarn doru ve yanl uygulama frekans (sklk) ve yzdeleri Tablo 7de verilmitir.

126

Tablo 7 lkretim 6. Snf rencilerinin Yazm Olduklar Kompozisyonlarda Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi Doru Yazm Kurallar f
nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm nl dmesine urayan kelimelerin yazm Yazm kartrlan kelimelerin yazm Soru eki minin yazm Bala olan denin yazm Bala olan kinin yazm Byk harflerin kullanm

Yanl f 4 1 % 20,0 10,0

Toplam f 20 10 15 5 59 3 % 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

% 80,0 90,0

16 9 4 0 39 3

26,7 11 73,3 0 5 100

66,1 20 33,9 100 0 0

129 80,1 32 19,9 161 100,0

Tablo 7de yer alan lkretim 6. snf rencilerinin yazm olduklar kompozisyonlarda yazm kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin verilere gre; ilkretim 6. snf rencilerinin nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm kuraln doru uygulama skl 16, oran %80,0; yanl uygulama skl 4, oran ise %20,0dir. nl dmesine urayan kelimelerin yazm kuralnn ise doru uygulanma skl 9, oran %90; yanl uygulanma skl 1, oran %10dur. Yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn doru uygulanma skl 4, oran %26,7; yanl uygulanma skl ise 11, oran %73,3tr. Soru eki minin yazm kural ise renciler tarafndan 5 kez yanl uygulanmken hi doru kullanlamamtr.

127

Bala olan denin yazm kuralnn renciler tarafndan doru uygulanma skl 39, oran %66,1; yanl uygulanma skl 20, oran % 33,9dur. Buna karlk renciler, bala olan kinin yazm kuraln 3 kez doru uygulamlar ve bu kurala ynelik herhangi bir yazm yanlnda bulunmamlardr. Byk harflerin kullanm kuralnn ise renciler tarafndan kurallara uygun bir biimde uygulanma skl 129, oran %80,1; yanl uygulanma skl 32, oran %19,9 olarak tespit edilmitir. lkretim 6. snf rencilerine yazdrlan kompozisyonlarn yazm kurallar bakmndan incelenmesi sonucunda rencilerin, bala olan kinin yazm, nl dmesine urayan kelimelerin yazm, byk harflerin kullanm, nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm gibi yazm kurallarn doru bir biimde uygulayabilme konusunda dier yazm kurallarna gre daha baarl olduklar gzlenmitir. Buna karlk rencilerin soru eki minin yazm ve yazm kartrlan kelimelerin yazm kurallarn uygulamada yaptklar hata oran ise %70in zerindedir. 5.4. Drdnc Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann drdnc alt problemi lkretim 6. snf rencilerinin, kompozisyon yazarken noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeyi nedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 6. snf rencilerinin yazm olduklar kompozisyonlarda yazm kurallarn doru ve yanl uygulama frekans (sklk) ve yzdeleri Tablo 8de verilmitir.

128

Tablo 8 lkretim 6. Snf rencilerinin Yazm Olduklar Kompozisyonlarda Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi

Doru Noktalama aretleri f Nokta Virgl Noktal Virgl ki Nokta Nokta Soru areti Trnak areti Ksa izgi Eik izgi Kesme areti 112 16 1 4 2 0 1 15 0 0 % 61,2 38,0 14,2 80,0 25,0 0 100 68,1 0 0 f

Yanl % 38,8 62,0 85,8 20,0 75,0 100 0 31,9 100 100

Toplam f 183 42 7 5 8 2 1 22 1 1 % 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

71 26 6 1 6 2 0 7 1 1

Tablo 8de yer alan lkretim 6. snf rencilerinin yazm olduklar kompozisyonlarda noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeylerine ilikin verilere gre; ilkretim 6. snf rencilerinin nokta iaretini doru kullanma skl 112, oran %61,2; yanl kullanma skl 71, oran %38,8dir. rencilerin virgl iaretini yazm olduklar kompozisyonlarda doru kullanma skl 16, oran %38,0; yanl kullanma skl 26, oran %62,0dir. Noktal virgl iaretinin ise renciler tarafndan doru kullanma skl 1, oran %14,2 iken yanl kullanma skl 6, oran %85,8dir.

129

ki nokta iaretinin doru kullanlma skl 4, oran %80,0; yanl kullanlma skl 1, oran %20,0dir. nokta iaretinin doru kullanlma skl 2, oran %25,0; yanl kullanlma skl 6, oran %75tir. Trnak iareti ise yazlan kompozisyonlarn tmnde yalnz bir kez doru kullanlmken hi yanl kullanlmamtr. Ksa izgi iaretinin doru kullanlma skl 15, oran %68,1; yanl kullanlma skl 7, oran %31,9dur. Buna karlk rencilerin soru iaretini 2 kez yanl kullanmken hi doru kullanamadklar belirlenmitir. Bunun dnda ise, rencilerin kesme iareti ve eik izgi iaretini hi doru kullanamadklar ve birer kez yanl kullandklar tespit edilmitir. lkretim 6. snf rencilerine yazdrlan kompozisyonlar sonucunda elde edilen veriler dorultusunda rencilerin yazm olduklar yazlarda lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda yer alan noktalama iaretlerinden nlem iareti, yay ayra ve keli ayra gibi noktalama iaretlerine yer vermedikleri gzlenmitir. rencilerin yazm olduklar kompozisyonlarda bu noktalama iaretlerine yer vermemeleri, bu iaretler hakknda yeterli dzeyde bilgi ve beceriye sahip olmadklarn gstermesi bakmndan nemlidir. Belirtilen ve bo braklan yerlere gerekli noktalama iaretlerini koymalar iin rencilere verilen metinlerdeki veriler de bu durumu dorular niteliktedir. rnein; rencilerin kompozisyonlarnda hi yer vermedikleri eik izgi iaretinin kendilerine verilen metinlerde yanl uygulanma oran %97,8dir. lkretim 6. snf rencilerinin yazm olduklar kompozisyonlar, noktalama iaretlerinin doru biimde uygulan bakmndan incelendiinde

130

rencilerin doru uygulayabilme konusunda en baarl olduklar noktalama iaretlerinin nokta, iki nokta, trnak iareti ve ksa izgi olduu grlmektedir. Buna karlk elde edilen veriler dorultusunda rencilerin virgl, noktal virgl, nokta ve soru iareti gibi noktalama iaretlerini doru biimde uygulayabilme konusunda beklenen dzeyin altnda kaldn sylemek yanl olmayacaktr. 5.5. Beinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann beinci alt problemi lkretim 6. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ne dzeydedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 6. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlarn belirlemek zere uygulanan tutum leinin her maddesiyle ilgili rencilerin ortalama puan dalmlarn gsteren frekans (sklk) ve yzde deerleri Tablo 9da verilmitir.

131

Tablo 9 lkretim 6. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutum Puanlar

Hi Katlmyorum Katlmyorum Kararszm Katlyorum Tmyle Katlyorum

Tutum Maddeleri
1. Trke btn dersler iinde en sevdiim derstir. 2. Trke dersi olmazsa rencilik daha zevkli olur. 3. Trke ders saatlerinin arttrlmasn isterim. 4. Trke alrken canm sklr. 5. Trke dersi benim iin ilgi ekicidir. 6. Ders dnda kendi kendime Trke almaktan holanrm. 7. Trke derslerindeki konular ilgimi ekmez. 8. Trke derslerine girerken byk sknt duyarm. 9. Yetki verseler Trke dersinin konularn en aza indiririm. 10. Trke dersi devlerimi yapmay sevmem. 11. Trke alanndaki bilgimi artrmak iin retmenlerimden fikir almak isterim.
12. Trke derslerinin gnlk yaamda nemli olduuna inanyorum. 13. Trke ile ilgili her eye ilgi duyarm. 14. Trke dersindeki konular gnlk hayatla ilikilendirilirse derse ynelik ilgim artar. 15. Trke dersinde yeni rendiim bir szc okul dnda, arkada evremde kullandmda kendimi ok mutlu hissediyorum. 16. Anadilimizin retildii bir ders olduu iin Trke dersinin gerekliliine inanyorum.

f
0

%
0

f
2

%
3,3

f
7

%
11,7

f
26

%
43,3

f
25

%
41,7 4,23

3,3

11,7

8,3

12

20,0

34

56,7

4,15

2 4 1

3,3 6,7 1,7

8 9 3

13,3 15,0 5,0

16 14 16

26,7 23,3 26,7

13 12 14

21,7 20,0 23,3

21 21 26

35,0 35,0 43,3

3,71 3,61 4,01

6,7

10,0

17

28,3

15

25,0

18

30,0

3,61

4 3

6,7 5,0

8 7

13,3 11,7

8 12

13,3 20,0

15 15

25,0 25,0

25 23

41,7 38,3

3,81 3,80

5,0

11

18,3

10

16,7

15,0

27

45,0

3,76

5,0

8,3

10

16,7

15

25,0

27

45,0

3,96

1,7

13,3

13,3

18

30,0

25

41,7

3,96

3,3

6,7

6,7

12

20,0

38

63,3

4,33

3,3

3,3

12

20,0

20

33,3

24

40,0

4,03

6,7

3,3

11

18,3

15

25,0

28

46,7

4,01

5,0

13,3

16

26,7

33

55,0

4,31

1,7

8,3

11,7

13,3

39

65,0

4,31

132

lkretim 6. snf rencilerinin tutum puanlarn gsteren tabloya genel olarak bakldnda, lek maddelerinin ortalama deerlerinin 3,6 ile 4,3 arasnda deitii grlmektedir. Tutum leine rencilerin vermi olduklar yantlarn istatistiksel olarak analiz edilmesi neticesinde elde edilen bu sonu, lkretim 6. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlarnn iyi dzey ile ok iyi dzey arasnda deitiini gstermektedir. Kaya, Arslanta ve imek (2009: 380)in de belirttii gibi, Blooma gre okullarda renmeyi etkileyen iki deiken vardr. Bunlardan ilki, bilisel giri davranlar ve duyusal giri zelliklerini ieren renci nitelikleri, dieri ise sunulan retim hizmetinin niteliidir. Trke dersi asndan bilisel giri davranlar, rencinin okuduunu anlama; anladn yazl ve szl olarak anlatma ve dili etkili kullanma gibi zelliklerini ierir. Duyusal giri zellikleri ise, rencinin renme nitesine kar ilgisi, tutumu ve akademik benlik kavramnn bilekesidir. Bu balamda rencinin Trke dersine kar sahip olduu tutum dzeyinin renme dzeyini belirleyen nemli bir etken olduu grlmektedir. Bu durum gz nnde bulundurulduunda lkretim 6. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlarnn llmesi sonucunda elde edilen sonu, olduka olumlu bir durum olarak dikkatleri ekmektedir.

5.6. Altnc Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann altnc alt problemi lkretim 6. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasnda iliki var mdr? biiminde dzenlenmitir. lkretim 6. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasndaki ilikiyi zmlemek zere Pearson Momentler arpm Korelasyon Katsays formlnn kullanlmas sonucunda elde edilen veriler Tablo 10da gsterilmitir.

133

Tablo 10 lkretim 6. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutumlar ile Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyleri Arasndaki likiler Tutum ile Yazm ve Noktalama Kurallar Arasndaki Korelasyon r Tutum p n Yazm Kurallarn Uygulama Noktalama Kurallarn Uygulama r p n r p n

Tutum 1 . 60 ,17 ,899 60 ,155 ,236 60

Tablo 10da grld zere, lkretim 6. snf rencilerinin tutum puanlar ile yazm puanlar arasnda (r = ,17) dzeyinde pozitif ynde, ancak anlaml olmayan bir iliki bulunmakta; tutum puanlar ile noktalama puanlar arasnda ise (r = ,155) dzeyinde pozitif ynde ve anlaml olmayan bir iliki bulunmutur. Elde edilen verilerden yola karak lkretim 6. snf rencilerinin tutum puanlar ile yazm ve noktalama puanlar arasndaki ilikinin anlaml olmamakla birlikte pozitif ynde olduu grlmektedir. Bu nedenle, Trke dersine ilikin olumlu bir tutuma sahip olan rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulamada dier rencilere kyasla daha baarl olabileceklerini sylemek mmkndr.

134

5.7. Yedinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann yedinci alt problemi lkretim 6. snf Trke ders kitaplarnda Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarnn ilenii nasldr? biiminde dzenlenmitir. lkretim 6. snf Trke ders kitaplarnda Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarnn ileniini belirlemek zere 2009-2010 eitim-retim ylnda Trkiyedeki ilkretim okullarnda okutulmak zere Mill Eitim Bakanl Yaynlar, zgn Matbaa, Tuna Matbaa, Koza Yaynlar ve Evrensel letiim Yaynlar tarafndan hazrlanan lkretim Trke Ders Kitaplar, renci alma Kitaplar ve retmen Klavuz Kitaplar incelenerek yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik yaplanlar betimlenmeye ve deerlendirilmeye allmtr. Erol A. ve dier., zbay, M. (Ed.), Mill Eitim Bakanl Yaynlar Erol, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda Okuma Kltr, Atatrk, Duygular ve Hayaller, Sevgi, Zaman ve Mekn ve Doa ve Evren olmak zere 6 farkl tema bulunmaktadr. Okuma Kltr temas ocuk Kitaplnda Sabah Tartmas, Okuma stne, En yi Arkada, Kitap Kuum Uuverdi adl metinlerden; Atatrk temas Atatrk ve Onun Byk Eseri, Atatrkten Son Mektup, Atatrkten Anlar, Atatrk ve Mzik Devrimi, Kadnn Siyas ve Sosyal Haklarn Kazanmas, Atatrk ve Tarihimiz adl metinlerden; Duygular ve Hayaller temas mr Boyu Mutluluk, Mee ile Saz, ocuk ve Resim, Bir Masal lkesinde Anadolu adl metinlerden; Sevgi temas Bir Mektup, stanbul Liseli Kk Hasan, Bayrak, Eskici adl metinlerden; Zaman ve Mekn temas Beypazar, Bir Gl Nasl Bingl Oldu?, Anadoluda Bahar ve Zaman Kazanmak veya Kaybetmek adl metinlerden; Doa ve Evren temas Mavisini Yitirmi Yaamak, Krkikindiler, Orman Kst Bize, Cennet Gller Tek Tek Yok Oluyor adl metinlerden olumaktadr.

135

Kitapta yer alan 26 metinden birincisi olan ocuk Kitaplnda Sabah Tartmas adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Ancak, retmen Klavuz Kitabnda retmenlerden gdml yazma yntemini kullanmalar istenmi ve rencilerinize Bir kitap kahraman olsaydnz hangisi olurdunuz? Neden? sorusunu sorunuz. Bu konuyla duygu, dnce ve tasarlarn gnlk hayatla ilikilendirerek deftelerine yazmalarn isteyiniz. Yazmaya balamadan nce yazacaklar ile ilgili sorular hazrlamalarn ve bir taslak oluturmalarn, taslak hazrlanrken yazacaklar blmlerin balk ve alt balklarn ana hatlar ile kda yazmalarn syleyiniz. Yazma srecinde snfta gezerek rencilerinizin yazma kurallarna uyup uymadklarn kontrol ediniz. denmitir. Okuma stne adl metinde ise btnyle yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik bir etkinlik bulunmamakla birlikte metne ait 7. etkinlikte Setiiniz konuda duygu, dnce ve hayallerinizi anlatnz. denmitir. retmen Klavuz Kitabnda bu etkinlikle ilgili yaplan aklamada ise Cmlelerini ak ve anlalr ifadelerle yazmalarn, standart Trke kullanmalarn ve yazm kurallarna uymalarn syleyiniz. denmitir. Kitap Kuum Uuverdi adl hikye trndeki metinde ise yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 3 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerden birincisi yazm kartrlan kelimelerle ilgili sezdirme etkinliidir. Sezdirme ileminin ardndan dier etkinlikler verilmi ve retmen Klavuz Kitabnda Bu etkinliin ardndan rencilerinize yazm kartrlan kelimelerle ilgili farkl rnekler vererek rencilerinizin konuyu kavramalarn salaynz. Bu aamada rencilerinizin yazm kartrlan kelimelerle ilgili olarak TDK 2005 Yazm Klavuzunu kullanmalar gerektiini belirtiniz. biiminde bir aklama yaplmtr. Okuma Kltr temasna ait deerlendirme sorularnda da yazm kurallaryla ilgili 3 adet soruya yer verildii tespit edilmitir.

136

Atatrk temasna ait ilk metin olan Atatrk ve Onun Byk Eseri adl metinde saylarn yazm kuralnn retimine ynelik 2 etkinlik bulunmaktadr. Metne ait 4. etkinlikte iinde saylarn bulunduu cmleler verilerek rencilere bu cmlelerdeki saylarn nasl yazld sorulmu ve bunun nedeninin ne olabilecei dndrlerek saylarn yazm ile ilgili bir sezdirme almas yaplmtr. Bu etkinliin hemen ardndan saylarn yazmn kavratmaya ynelik bir etkinlik olan 5. etkinlik gelmektedir. Bu etkinlikte de rencilere, iinde saylarn yazmyla ilgili yanllklarn bulunduu bir metin verilerek rencilerden bu yanllklar bulmalar ve dzeltmeleri istenmitir. iir trnde bir metin olan Atatrkten Son Mektup adl metinde ise saylara ve ksaltmalara getirilen eklerin yazmyla ilgili 2 etkinlie yer verilmitir. lk etkinlikte rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki saylara ve ksaltmalara hangi eklerin getirilecei sorulmu; ikinci etkinlikte ise rencilerden saylara ve ksaltmalara ekler getirerek be tane cmle kurmalar istenerek saylara ve ksaltmalara getirilen eklerle ilgili pekitirme yaplmas salanmtr. Atatrkten Anlar adl metinde noktalama iaretlerinden noktal virgl iaretinin retimine ynelik 2 adet etkinlie yer verildii saptanmtr. Noktal virgl iaretinin kullanld yerleri sezdirmeye ynelik olan ilk etkinlikte rencilere iinde noktal virgl iaretinin bulunduu cmleler verilmi ve bu cmlelerde noktal virgl iaretinin hangi amala kullanlm olabilecei sorulmutur. kinci etkinlikte ise baz yerlerinde noktal virgl iaretinin yanl kullanld cmleler verilerek rencilerden bu yanllar bulmalar ve dzeltmeleri istenmitir. Bylelikle rencilere noktal virgl iaretinin kullanm kavratlmaya allmtr. Atatrk ve Mzik Devrimi adl metinde noktalama iaretlerinden iki nokta iaretinin retimine ynelik 2 adet etkinlie yer verildii grlmektedir. Konuyla ilgili ilk etkinlikte rencilere iki noktann kullanmyla ilgili daha nceki yl rendiklerini hatrlatma ve bir baka kullanmn sezdirmek amacyla rencilere iinde iki nokta iaretinin bulunduu cmleler verilmi ve bu cmlelerde iki nokta

137

iaretinin hangi amala kullanlm olabilecei sorulmutur. Dier etkinlikte ise rencilere bir metin verilerek uygun yerlere iki nokta iaretini koymalar istenmitir. Kadnn Sosyal ve Siyas Haklarn Kazanmas adl metinde noktalama iaretlerinden eik izgi iaretinin retimine ynelik 2 adet etkinlie yer verildii grlmektedir. Eik izginin kullanmnn retimine ynelik olan ilk etkinlikte rencilere eik izgi iaretinin kullanld cmleler verilmi ve eik izginin hangi ilevde ve neden kullanlm olabilecei ile ilgili dnceleri sorulmutur. Dier etkinlikte ise rencilere cmleler verilerek rencilerin bu cmleleri uygun yerlerde eik izgi kullanarak yeniden yazmalar istenmitir. Atatrk temasnn son metni olan Atatrk ve Tarihimiz adl metinde yazm kurallar ve noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad tespit edilmitir. Temann sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde ise rencilerin noktalama iaretlerini uygulayabilme becerilerini lmeyi amalayan bir soruya yer verildii grlmektedir. Duygular ve Hayaller temasnn ilk metni olan mr Boyu Mutluluk adl metinde soru eki minin yazm ile ilgili kurallarn retimine ynelik 2 adet etkinliin bulunduu belirlenmitir. Bu kuralla ilgili ilk olarak sezdirme etkinlii verilmi ve hemen ardndan mi soru ekinin yanl kullanld bir metin verilerek rencilerden bu metinde geen mi soru eklerini doru yazmalar istenmitir. Fabl trnde bir metin olan Mee ile Saz adl metinde bala olan denin yazm kuralnn retimine ilikin 2 adet etkinlie yer verildii grlmektedir. lk etkinlikte rencilere cmleler verilmi ve rencilerden bu cmlelerdeki de,dalara dikkat etmeleri istenmitir. Bu ekilde, rencilerin konuya dikkati ekildikten sonra rencilere cmlelerdeki de,dalarn karlmas durumunda cmlelerin anlamlarnda nasl bir deime olaca sorulmutur. Dier etkinlikte ise rencilere

138

de, dalarn yanl yazld bir fkra verilerek rencilerden yanl yazlm olan de, dalar yuvarlak iine almalar istenmitir. ocuk ve Resim adl iir trndeki metinde ek olarak kullanlan -ki ile bala olan kinin kullanm farkllklarnn retimine ynelik 2 adet etkinliin bulunduu tespit edilmitir. lk etkinlikte rencilere iinde ki eklerinin ve balalarnn bulunduu ve bu eklerin ve balalarn kutu iinde verildii bir metin yer almaktadr. rencilerden kutu iinde bulunan bu kilerden cmleden karldnda anlam bozulanlar krmzya, anlam bozulmayanlar ise maviye ya da baka bir renge boyamalar istenmitir. kinci etkinlikte ise yine rencilere iinde ki eklerinin ve balalarnn bulunduu ve bu eklerin ve balalarn kutu iinde verildii bir metin verilmi ve rencilerden kutu iinde bulunan bu kilerden yanl yazlm olanlar krmzya, doru yazlm olanlar ise maviye ya da baka bir renge boyamalar istenerek ek olarak kullanlan -ki ile bala olan kinin kullanmna ynelik uygulama almalar yaplmtr. Masal trne ait bir metin olan Bir Masal lkesinde Anadolu adl metinde byk harflerin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunduu belirlenmitir. Bu etkinlikte rencilere 18 adet cmle verilmi ve bu cmlelerdeki byk harflerin kullanmna ynelik sorular sorulmutur. Duygular ve Hayaller temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde ise byk harflerin kullanmna ynelik bir sorunun bulunduu grlmektedir. Sevgi temasnn ilk metni olan Bir Mektup adl metinde byk harflerin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunduu tespit edilmitir. Bu etkinlikte rencilere byk harflerin kullanmna ynelik baz hatalarn bulunduu bir metin verilerek rencilerden bunlar bulup dzeltmeleri istenmitir.

139

stanbul Liseli Kk Hasan adl metinde byk harflerin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunduu grlmektedir. Bu etkinlik, byk harflerin kullanmyla ilgili bir bulmaca etkinliidir. Bayrak adl iir trndeki metinde birleik kelimelerin yazmnn retimine ynelik 2 adet etkinlie yer verildii belirlenmitir. lk etkinlikte rencilere birtakm kelimeler verilmi ve rencilerden bu kelimelerden uygun olanlar bir araya getirerek yeni kelimeler oluturmalar istenmi, hemen ardndan rencilere oluturduklar yeni kelimeleri nasl yazdklar nedeniyle birlikte sorulmutur. Konuyla ilgili ikinci etkinlikte ise iinde hatal yazlan birleik kelimelerin bulunduu cmleler verilerek rencilerden bu hatal yazmlar bulup altlarn izmeleri istenmitir. Eskici adl metinde ise noktalama iaretlerinden nokta iaretinin retimine ynelik 1 adet etkinliin bulunduu belirlenmitir. Bu etkinlikte rencilere cmleler verilerek cmlelerdeki nokta iaretinin kullanld yerler sorulmutur. Sevgi temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallar ile ilgili 3 sorunun bulunduu grlmektedir. Zaman ve Mekn temasnn ilk metni olan Beypazar adl gezi yazs trndeki metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik 2 adet etkinliin bulunduu belirlenmitir. Konuyla ilgili ilk etkinlikte rencilere virgl iaretinin kullanld cmleler verilmi ve bu virgllerin niin kullanlm olabilecei sorulmutur. kinci etkinlikte ise rencilere ksa bir para verilmi ve bu parada yay ayrala belirtilen yerlere uygun noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Bir Gl Nasl Bin Gl Oldu? adl metinde ise noktalama iaretlerinden noktann kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinliin bulunduu tespit edilmitir. lk etkinlikte rencilere nokta iaretinin farkl yerlerde kullanm

140

sezdirilmeye allm ve iinde nokta iaretlerinin getii bir metin verilerek nokta iaretlerinin niin kullanlm olabilecei sorulmutur. kinci etkinlikte ise rencilere ksa bir para verilmi ve bu parada yay ayrala belirtilen yerlere uygun noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Anadoluda Bahar adl metinde ise noktalama iaretlerinden ksa izginin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinliin bulunduu tespit edilmitir. Konuyla ilgili ilk etkinlikte iinde ksa izgi iaretinin birka kez getii bir metin verilerek ksa izgi iaretlerinin niin kullanlm olabilecei sorulmutur. kinci etkinlikte ise rencilerden ksa izginin farkl yerlerde kullanmyla ilgili cmleler yazmalar istenmitir. Zaman Kazanmak veya Kaybetmek adl metinde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad gzlenmitir. Zaman ve Mekn temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallar ile ilgili 2 adet sorunun bulunduu grlmektedir. Doa ve Evren temasnn ilk metni olan Mavisini Yitirmi Yaamak adl metinde noktalama iaretlerinden yay ayra iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlie yer verildii grlmtr. lk etkinlikte rencilere iinde yay ayra iaretinin birka kez tekrar edildii tiyatro trndeki bir metinden ksa bir para verilmi ve rencilerden metinde yay ayracn kullanld yerlere dikkat etmeleri istenmitir. Daha sonra ise rencilerden bu metnin yazld eserin trn de gz nnde bulundurarak yay ayracn kullanld yerleri yazmalar istenmitir. kinci etkinlikte ise rencilere bir metin verilmi ve gerekli yerlere yay ayra iaretini koymalar istenmitir. Krkikindiler adl metinde ise noktalama iaretlerinden kesme iaretinin kullanmnn retimine ynelik 3 adet etkinlie yer verildii grlmtr. Konuyla

141

ilgili ilk etkinlikte kesme iaretinin kullanld yerlerin rencilere sezdirilmesi amalanmtr. kinci etkinlikte kesme iaretinin kullanld cmleler verilerek bu kesme iaretlerinin niin kullanld sorulmutur. nc etkinlikte ise rencilere cmleler verilmi ve gerekli yerlerde kesme iaretini kullanmalar istenmitir. Orman Kst Bize adl metinde de noktalama iaretlerinden kesme iaretinin kullanmnn retimine ynelik 3 adet etkinlie yer verildii grlmtr. lk etkinlikte rencilere kesme iaretinin kullanld cmleler verilerek bu kesme iaretlerinin niin kullanld sorulmutur. kinci etkinlikte rencilerin kesme iaretinin baz ksaltmalarda kullanlmadn fark etmeleri amalanmtr. nc etkinlikte ise rencilere cmleler verilmi ve gerekli yerlerde kesme iaretini kullanmalar istenmitir. Cennet Gller Tek Tek Yok Oluyor adl metinde noktalama iaretlerinin kullanmna ynelik 1 adet etkinliin bulunduu tespit edilmitir. Metnin 8. etkinliinde bir metin verilerek yay ayrala belirtilen yerlere uygun noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Doa ve Evren temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallar ile ilgili 2 adet sorunun bulunduu grlmektedir. Erol, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin temalara gre dalm ise aadaki tabloda gsterildii gibidir.

142

Tablo 11 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 3 4 7 4 __ __ 18

Temalar Okuma Kltr Atatrk Duygu ve Hayaller Sevgi Zaman ve Mekn Doa ve Evren Toplam

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says __ 6 __ 1 6 9 22

Toplam

3 10 7 5 6 9 40

Tablo 11de yer alan verilere gre; Erol, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 40 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 18 tanesi yazm kurallarnn retimine ynelik iken, 22 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Yazm kurallarna ynelik etkinliklerin yazm kartrlan kelimelerin yazm, soru eki minin yazm, bala olan denin yazm, bala olan kinin yazm, ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm, birleik kelimelerin yazm, saylarn yazm ve byk harflerin kullanm kurallarnn retimine ilikin olduu grlmtr. Buna karlk lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda yer ald hlde kalnlk-incelik uyumunun yazm ve nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm kurallarnn retimine ynelik kitapta herhangi bir etkinliin ve herhangi bir almann bulunmuyor olmas da nemli bir eksiklik olarak dikkatleri ekmektedir. Noktalama iaretlerine ynelik etkinliklerin ise nokta, virgl, noktal virgl, iki nokta, nokta, ksa izgi, eik izgi, yay ayra ve kesme iaretinin kullanmnn retimine ilikin olduu saptanmtr. Ancak,

143

lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda yer ald hlde kitapta trnak iaretinin retimine ilikin herhangi bir etkinlie ve herhangi bir almaya yer verilmedii tespit edilmitir. Erol, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise u ekildedir:

Tablo 12 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 6 4 __ __ __ 2 2 __ __ 1 __ 3 18

Metin Trleri Hikye iir Tiyatro Gezi Yazs An Biyografi Fabl Deneme Haber Masal Efsane Mektup Toplam

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 1 2 __ 5 2 __ __ 9 1 __ 2 __ 22

Toplam

7 6 __ 5 2 2 2 9 1 1 2 3 40

144

Tablo 12de yer alan verilere gre; Erol, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda hikye trndeki metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik 7 etkinlik, iir trndeki metinlerde 6 etkinlik, gezi yazs trndeki metinlerde 5 etkinlik, an trndeki metinlerde 2 etkinlik, biyografi trndeki metinlerde 2 etkinlik, fabl trndeki metinlerde 2 etkinlik, deneme trndeki metinlerde 9 etkinlik, haber trndeki metinlerde 1 etkinlik, efsane trndeki metinlerde 2 etkinlik ve mektup trndeki metinlerde ise 3 etkinlik bulunduu belirlenmitir. Buna karlk tiyatro trndeki metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Kara, M., Altay, J., Kara, S., Kurt, M., Tekten, . ve Akba, A. (Ed.), Tuna Matbaaclk Yaynlar Kara, M. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda Kavramlar ve armlar, Atatrk, Duygular, Mill Kltrmz, Bilim ve Teknoloji ve Sevgi olmak zere alt farkl tema bulunmaktadr. Bu temalardan Kavramlar ve armlar temas Uurtma, akac Bulut, Kim Bu Harflerin Arasnda Dolanp Duran Tilki, Saylarn Maceras, Krebe adl metinlerden; Atatrk temas Atatrk: Trkiye Cumhuriyetinin Kurucusu, Atatrkn Kltr ve Sanat Anlay, Atatrk ve Kyl, Atatrk ve Tarihimiz, Mustafa Kemali Dnyorum adl metinlerden; Duygular temas Kaybolan Koku, Kesik Kuyruklu Tilki, Sevgisiz, Iksz ve Mektupsuz Kaldk, Kentlerde Yaayan ocuklar da Oyun Oynamak ster, Bir Kuun Resmini Yapmak in adl metinlerden; Mill Kltrmz temas Oyun Dnyamz, Helva Sohbeti, Trk Mimarisinin Zirvesi: Mimar Sinan, Kilim, Nasrettin Hoca adl metinlerden; Bilim ve Teknoloji temas Aleksander Graham Bell, Bu Evle Uzayda Bile Yaanr, Televizyoncu Ali, 1999-2000 Hayalleri, Televizyonlar Bozulan ehir adl metinlerden; Sevgi temas ise Trkiyem, Eskici, Tuz, retmen Sevgisi, Trke zerine adl metinlerden olumaktadr.

145

Kitapta yer alan 30 metinden birincisi olan Uurtma adl metinde nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 etkinlik, noktalama iaretlerinden de nokta iaretinin kullanmnn retimine ilikin 1 etkinlik bulunduu belirlenmitir. nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik olan etkinlikte rencilere kelimeler ve birtakm ekler verilmi ve rencilerden kelimeleri nsz benzemesi kuralna gre gelmesi gereken ekle eletirmeleri istenmitir. Nokta iaretinin kullanmnn retimine ilikin etkinlikte ise rencilere cmleler verilmi ve bu cmlelerdeki uygun yerlere nokta iaretinin konulmas istenmitir. akac Bulut adl metinde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Kim Bu Harflerin Arasnda Dolanp Duran Tilki adl metinde nl dmesine urayan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 etkinlik, noktalama iaretlerinden de virgl iaretinin kullanmnn retimine ilikin 1 etkinlik bulunduu belirlenmitir. nl dmesine urayan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik etkinlikte rencilere kelimeler ve ekler ayr ayr verilerek kelimelerin ekleri aldktan sonra ne ekilde yazlaca sorulmutur. Virgl iaretinin kullanmnn retimine ilikin etkinlikte ise rencilere cmleler verilerek uygun yerlerde virgl iaretini kullanmalar istenmi ve cmlelerin yanlarna virgln cmledeki ilevinin yazlmas istenmitir. Saylarn Maceras adl metinde yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 etkinlik, noktalama iaretlerinden de noktal virgl iaretinin kullanmnn retimine ilikin 1 etkinlik bulunduu belirlenmitir. Yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik etkinlikte birleik yazlmas gereken kelimeler ayr ayr verilerek bu kelimelerin uygun biimde elenmesi istenmitir. Dier etkinlikte ise, rencilere cmleler verilerek cmlelerdeki uygun yerlere noktal virgl iaretinin konulmas beklenmitir.

146

Krebe adl metinde kalnlk-incelik uyumunun yazm ve mi soru ekinin yazm kurallarnn retimine ynelik 1 adet etkinlik ve noktalama iaretlerinden de iki nokta iaretinin kullanmnn retimine ilikin 1 etkinlik bulunmaktadr. lk etkinlikte rencilerden cmlelerdeki boluklara soru eki minin kalnlk-incelik uyumuna gre yazlmas istenmitir. ki nokta iaretinin retimine ynelik olan etkinliklerde ise rencilere cmleler verilmi ve uygun yerlere iki nokta iaretinin konulmas gerektii belirtilmitir. Kavramlar ve armlar temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme almalar blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii grlmektedir. Atatrk temasnn ilk metni olan Atatrk: Trkiye Cumhuriyetinin Kurucusu adl metinde bala olan denin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk bu metinde herhangi bir noktalama iaretinin kullanmyla ilgili bir etkinlie rastlanmamtr. Yazm kuralyla ilgili etkinlikte ise rencilerden cmlelerdeki boluklar de eki veya de balacyla tamamlayarak hangi grevde kullanldn cmlelerin altlarna yazmalar istenmitir. Atatrkn Kltr ve Sanat Anlay adl metinde bala olan kinin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk bu metinde herhangi bir noktalama iaretinin kullanmyla ilgili bir etkinlie rastlanmamtr. Yazm kuralyla ilgili etkinlikte ise rencilerden cmlelerdeki boluklar ki eki veya ki balacyla tamamlamalar istenmitir. Atatrk ve Kyl adl metinde noktalama iaretlerinden nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunduu tespit edilmitir. Buna karlk bu metinde herhangi bir yazm kuralnn kullanmyla ilgili bir etkinlie rastlanmamtr. nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinlikte rencilere cmleler verilmi ve uygun yerlere nokta iaretinin konulmas istenmitir.

147

Atatrk ve Tarihimiz adl metinde noktalama iaretlerinden ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunduu tespit edilmitir. Buna karlk bu metinde herhangi bir yazm kuralnn kullanmyla ilgili bir etkinlie rastlanmamtr. Ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinlikte rencilere cmleler verilmi ve rencilerden bu cmlelerdeki ksa izgi gelecek yerleri belirlemeleri istenmitir. Mustafa Kemali Dnyorum adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Atatrk temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme almalar blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii grlmektedir. Duygular temasnn ilk metni olan Kaybolan Koku adl metinde byk harflerin kullanm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk bu metinde herhangi bir noktalama iaretinin kullanmyla ilgili bir etkinlie rastlanmamtr. Yazm kuralyla ilgili etkinlikte ise rencilere byk harflerin kullanmyla ilgili yazm yanllarnn bulunduu bir metin verilerek rencilerin bu yazm yanllarn dzeltmeleri istenmitir. Kesik Kuyruklu Tilki adl metinde noktalama iaretlerinden eik izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunduu tespit edilmitir. Buna karlk bu metinde herhangi bir yazm kuralnn kullanmyla ilgili bir etkinlie rastlanmamtr. Noktalama iaretiyle ilgili ilk etkinlikte rencilere bir mektup sayfas verilerek rencilerden mektup sayfasnn tarih blmn uygun noktalama iaretiyle doldurmalar istenmitir. Dier etkinlikte ise rencilere cmleler verilmi ve uygun yerlere eik izgi iaretinin konulmas istenmitir. Sevgisiz, Iksz ve Mektupsuz Kaldk adl metinde noktalama iaretlerinden kesme iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunduu tespit edilmitir. Buna karlk bu metinde herhangi bir yazm kuralnn

148

kullanmyla ilgili bir etkinlie rastlanmamtr. Noktalama iaretiyle ilgili etkinlikte ise rencilere cmleler verilmi ve uygun yerlere eik izgi iaretinin konulmas istenmitir. Kentlerde Yaayan ocuklar da Oyun Oynamak ster ve Bir Kuun Resmini Yapmak in metinlerinde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Duygular temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme almalar blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii grlmektedir. Mill Kltrmz temasnn ilk metni olan Oyun Dnyamz adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Helva Sohbeti adl metinde saylarn yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk bu metinde herhangi bir noktalama iaretinin kullanmyla ilgili bir etkinlie rastlanmamtr. Yazm kuralyla ilgili etkinlikte ise rencilere saylarn yazmyla ilgili yazm yanllarnn bulunduu cmleler verilerek rencilerin bu yazm yanllarn dzeltmeleri istenmitir. Trk Mimarisinin Zirvesi: Mimar Sinan adl metinde noktalama iaretlerinden trnak iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunduu tespit edilmitir. Buna karlk bu metinde herhangi bir yazm kuralnn kullanmyla ilgili bir etkinlie rastlanmamtr. Trnak iaretinin kullanmnn retimine ynelik ilk etkinlikte rencilere cmleler verilmi ve uygun yerlere trnak iaretini koymalar istenmitir. kinci etkinlikte ise rencilere cmleler ve trnak iaretinin kullanmyla ilgili etkinlikler verilmi ve rencilerden cmlelerle kurallar eletirmeleri istenmitir.

149

Kilim adl metinde noktalama iaretlerinden yay ayra iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunduu tespit edilmitir. Buna karlk bu metinde herhangi bir yazm kuralnn kullanmyla ilgili bir etkinlie rastlanmamtr. Yay ayra iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinlikte rencilere cmleler verilmi ve uygun yerlere yay ayra iaretini koymalar istenmitir. Nasrettin Hoca adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Milli Kltr temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme almalar blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 3 adet soruya yer verildii grlmektedir. Bilim ve Teknoloji temasnn ilk metni olan Aleksander Graham Bell adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Bu Evle Uzayda Bile Yaanr adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Televizyoncu Ali ve Televizyonlar Bozulan ehir adl metinlerde de yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Bilim ve Teknoloji temasnn sonunda yer alan Tema

Sonu

Deerlendirme almalar blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii saptanmtr. Sevgi temasnn ilk metni olan Trkiyem adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii gibi

150

temada yer alan metinlerin hibirinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinliin bulunmad belirlenmitir. Sevgi temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme almalar blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 3 adet soruya yer verildii grlmektedir. Kara, M. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin temalara gre dalm ise aadaki tabloda gsterildii gibidir.

Tablo 13 Tuna Matbaaclk Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm

Temalar Kavramlar ve armlar Atatrk Duygular Mill Kltrmz Bilim ve Teknoloji Sevgi Toplam

Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 4 2 1 1 __ __ 8

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 5 2 3 3 __ __ 13

Toplam

9 4 4 4 __ __ 21

Tablo 13te yer alan verilere gre; Kara, M. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 21 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 8 tanesi yazm kurallarnn retimine ynelik iken, 13 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Yazm kurallar ile ilgili etkinliklerin nsz benzemesine urayan

151

kelimelerin yazm, nl dmesine urayan kelimelerin yazm, yazm kartrlan kelimelerin yazm, soru eki minin yazm, kalnlk-incelik uyumunun yazm, bala olan denin yazm, bala olan kinin yazm, byk harflerin kullanm ve saylarn yazm kurallarnn retimine ynelik olduu belirlenmitir. Buna karlk lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda yer ald hlde ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm kuralnn retimine ynelik kitapta herhangi bir etkinliin ve herhangi bir almann bulunmuyor olmas da nemli bir eksiklik olarak dikkatleri ekmektedir. Noktalama iaretlerine ynelik etkinliklerin ise nokta, virgl, noktal virgl, iki nokta, nokta, ksa izgi, eik izgi, kesme iareti, trnak iareti ve yay ayra iaretlerinin kullanmnn retimine ilikin olduu saptanmtr. Buna gre, lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda yer alan btn noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik kitapta en az bir etkinlik bulunmaktadr. Bu durum, noktalama iaretlerinin kullanmnn retimi asndan olumlu bir durum olarak dikkatleri ekmektedir. Kara, M. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise u ekildedir:

152

Tablo 14 Tuna Matbaaclk Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 1 1 2 1 1 __ 1 __ 1 __ __ 8

Metin Trleri

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 3 2 1 2 2 2 __ 1 __ __ __ 13

Toplam

Deneme Hikye Masal iir Biyografi Fabl Tiyatro An Fkra Mektup Haber Toplam

4 3 3 3 3 2 1 1 1 __ __ 21

Tablo 14te yer alan verilere gre, Kara, M. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda deneme trndeki metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik 4 etkinlik, hikye, masal, iir ve biyografi trlerindeki metinlerde 3 etkinlik, fabl trndeki metinlerde 2 etkinlik, tiyatro ve an trlerindeki metinlerde 1 etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk kitapta yer alan mektup ve haber trlerindeki metinlerde yazm ve noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr.

153

Gngt, G., Karaatl, . ve Esatolu, Z. (Ed.), Evrensel letiim Yaynlar Gngt, G. ve Karaatl, . tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda Okuma Kltr, Atatrklk, Zaman ve Mekn, Sevgi, Duygular ve Doa ve Evren olmak zere 6 farkl tema bulunmaktadr. Bu temalardan Okuma Kltr temas, lk ocukluk, Kitap Ahmetin ifresi, Canm Kitap, Ktphane adl metinlerden; Atatrklk temas, Gaziyi Karladm, Hayatm, Trk Mzii ve Folklor, Atatrk ve Tarih, Vatanda Olma Bilinci ve stanbulda Harbiyede adl metinlerden; Zaman ve Mekn temas, Canberra (Kanberra), Ben Ali Sami Yen Stad, Kelebek ve Kar Tanesi, Cevdet Kudrete Mektuplar adl metinlerden; Sevgi temas, Trkem Benim, Bayrak in Can Veren Yiit, Kzm Karabekirin ocuklar, Vatanseverlere Ik Tutan Adam adl metinlerden; Duygular temas, Misafirler, Cimrinin Kukusu, Ar Da ile Alagz Dann Kavgas ve negl lkokuluna Mektup adl metinlerden; Doa ve Evren temas, Yeilyurt, Ankara idemi, Rzgr, lkbahar, Yaz, Sonbahar ve K Kardeler adl metinlerden olumaktadr. Kitapta yer alan 26 metinden birincisi olan lk ocukluk adl metinde byk harflerin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunduu grlmektedir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Byk harflerin kullanmnn retimine ynelik olan etkinlikte, rencilere metinler verilerek bu metinlerdeki alt izili szcklerin ilk harflerinin byk yazlma nedenleri sorulmutur. Kitap Ahmetin ifresi adl metinde ise noktalama iaretlerinden nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet ve ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunduu grlmektedir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki nokta iaretlerinin

154

kullanld yerler sorulmu ve rencilerden noktann kullanld yerlerle ilgili rnek cmleler yazmalar istenmitir. Ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinlikte ise rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki ksa izgi iaretlerinin kullanld yerler sorulmutur. Canm Kitap adl metinde byk harflerin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunduu grlmektedir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Byk harflerin kullanmnn retimine ynelik olan etkinlikte, rencilere metinler verilerek bu metinlerdeki baz szcklerin ilk harflerinin byk yazlma nedenleri sorulmutur. Ktphane adl metinde ise, yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Okuma Kltr adl temann sonunda yer alan lme ve Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallaryla ilgili 1 adet soruya yer verildii grlmtr. Atatrklk temasnn ilk metni olan Gaziyi Karladm adl metinde noktalama iaretlerinden virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunduu grlmektedir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinlikte rencilere metinler verilerek bu metinlerdeki virgl iaretlerinin kullanmyla ilgili sorular sorulmutur. Hayatm adl metinde yazm kurallarndan saylarn yazm kuralnn retimine ynelik 1 etkinlik, noktalama iaretlerinden de kesme iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 etkinlik bulunmaktadr. Saylarn yazm kuralnn retimine ynelik etkinlikte, rencilere iinde saylarn bulunduu cmleler verilerek bu cmlelerin saylarn yazm ile ilgili kurallarla eletirilmesi istenmitir.

155

Kesme iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinlikte ise, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki kesme iaretlerinin kullanmyla ilgili sorular sorulmutur. Trk Mzii ve Folklor adl metinde yazm kurallarndan bala olan denin yazm ve soru eki minin yazm kurallarnn retimine ynelik birer adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Yazm kurallaryla ilgili etkinliklerde ise, rencilere de balacnn yazm ve soru eki minin yazm kurallarnn uyguland cmleler verilerek bu kurallarla ilgili sorular sorulmutur. Atatrk ve Tarih adl metinde ise noktalama iaretlerinden trnak iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Trnak iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinlikte ise, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki trnak iaretlerinin kullanmyla ilgili sorular sorulmutur. Vatanda Olma Bilinci adl metinde noktalama iaretlerinden yay ayra ve nokta iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Yay ayra ve nokta iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik olan etkinlikte ise, rencilere bir metin verilerek bu metinde geen yay ayra ve nokta iaretlerinin kullanld yerler sorulmutur. stanbulda Harbiyede adl metinde, bala olan denin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. de balacnn yazm kuralyla ilgili etkinlikte, bu kuraln uyguland cmleler verilerek bu kuralla ilgili sorular sorulmutur.

156

Atatrklk adl temann sonunda yer alan lme ve Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallaryla ilgili 3 adet soruya yer verildii grlmtr. Zaman ve Mekn temasnn ilk metni olan Canberra (Kanberra) adl metinde yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Konuyla ilgili ilk etkinlikte, rencilere yazm kartrlan kelimelerin bulunduu cmleler verilerek bu kelimelerle ilgili sorular sorulmutur. kinci etkinlikte ise, yazm kartrlan kelimeler hem doru hem de yanl biimleriyle verilerek rencilerden doru biimlerinin hangisi olduunun bulunmas istenmitir. Ben Ali Sami Yen Stad adl metinde noktalama iaretlerinden nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinlikte ise, rencilere iinde nokta iaretinin bulunduu cmleler verilerek bu cmlelerin nokta iaretinin kullanm ile ilgili kurallarla eletirilmesi istenmitir. Kelebek ile Kar Tanesi adl metinde noktalama iaretlerinden virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinlikte ise, rencilere iinde virgl iaretinin bulunduu cmleler verilerek bu cmlelerin virgl iaretinin kullanm ile ilgili kurallarla eletirilmesi istenmitir. Cevdet Kudrete Mektuplar adl metinde ise, yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir.

157

Zaman ve Mekn adl temann sonunda yer alan lme ve Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallaryla ilgili 2 adet soruya yer verildii grlmtr. Sevgi temasnn ilk metni olan Trkem Benim adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Bayrak in Can Veren Yiit adl metinde ise, noktalama iaretlerinden eik izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Eik izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinlikte ise, rencilere eik izgi iaretinin kullanld cmleler verilerek bu iaretin kullanlma nedenleri sorulmutur. Kzm Karabekirin ocuklar ve Vatanseverlere Ik Tutan Adam adl metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Sevgi adl temann sonunda yer alan lme ve Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallaryla ilgili bir soruya yer verilmedii grlmtr. Duygular temasnn ilk metni olan Misafirler adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Cimrinin Kukusu, Ar Da ile Alagz Dann Kavgas ve negl lkokuluna Mektup adl metinlerde de yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir.

158

Duygular adl temann sonunda yer alan lme ve Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallaryla ilgili 3 adet soruya yer verildii grlmtr. Doa ve Evren temasnn ilk metni olan Yeilyurt adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Ankara idemi ve Rzgr adl metinlerde de yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. lkbahar, Yaz, Sonbahar ve K Kardeler adl metinde ise noktalama iaretlerinden noktal virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Noktal virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinlikte ise, rencilere noktal virgl iaretinin kullanld cmleler verilerek bu iaretin cmlelerdeki kullanm amac sorulmutur. Doa ve Evren adl temann sonunda yer alan lme ve Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallaryla ilgili 2 adet soruya yer verildii grlmtr. Gngt, G. ve Karaatl, . tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin temalara gre dalm ise aadaki tabloda gsterildii gibidir.

159

Tablo 15 Evrensel letiim Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm

Temalar Okuma Kltr Atatrklk Zaman ve Mekn Sevgi Duygular Doa ve Evren Toplam

Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 4 2 __ __ __ 8

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 4 2 1 __ 1 10

Toplam

4 7 4 1 __ 1 18

Tablo 15te yer alan verilere gre; Gngt, G. ve Karaatl, . tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 18 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 8 tanesi yazm kurallarnn retimine ynelik iken, 10 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Yazm kurallar ile ilgili etkinliklerin byk harflerin kullanm, saylarn yazm, bala olan denin yazm, soru eki minin yazm, yazm kartrlan kelimelerin yazm kurallarnn retimine ynelik olduu belirlenmitir. Noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik etkinliklerin ise, nokta, virgl, ksa izgi, kesme iareti, trnak iareti, yay ayra, nokta, eik izgi ve noktal virgl iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik olduu tespit edilmitir. Buna gre, sz konusu kitapta, lkretim 6. Snf Trke Dersi retim Programnda belirtildii hlde yazm kurallarndan kalnlk-incelik uyumunun yazm, nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm, bala olan kinin yazm, ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm kurallarnn retimine ynelik; noktalama iaretlerinden de iki nokta iaretinin retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmuyor olmas, nemli bir eksiklik olarak deerlendirilebilir.

160

Gngt, G. ve Karaatl, . tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise u ekildedir:

Tablo 16 Evrensel letiim Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 3 __ 2 __ 1 2 __ __ __ __ __ __ 8

Metin Trleri

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 1 3 __ 2 1 __ 1 1 1 __ __ __ 10

Toplam

Makale Hikye Deneme Masal Biyografi Gezi Yazs Haber Tiyatro An iir Mektup Efsane Toplam

4 3 2 2 2 2 1 1 1 __ __ __ 18

Tablo 16da yer alan verilere gre, Gngt, G. ve Karaatl, . tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda makale trndeki metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik 4 etkinlik, hikye trndeki metinlerde 3 etkinlik, deneme, masal, biyografi ve gezi yazs trndeki metinlerde 2 etkinlik, haber, tiyatro ve an trndeki metinlerde 1 etkinlik bulunduu grlmtr. Buna

161

karlk sz konusu kitapta iir, mektup ve efsane trndeki metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Kapulu, A., Dedeolu Okuyucu, S., Kaplan, ., Karaca, A. ve Aydn, M. (Ed.), Koza Yaynlar Kapulu, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda Sevgi, Atatrk, Bilim ve Teknoloji, Kiisel Geliim, Doa ve Evren, Okuma Kltr olmak zere 6 tema bulunmaktadr. Bu temalardan Sevgi temas, Trkiye, Eskici, Sevgi Paylatka oalr ve Kelolan ile Sihirli Ku adl metinlerden; Atatrk temas Atatrk, Atatrkn Kiilii ve zellikleri, Kadn Ulusun Temelidir ve Trk Mzii ve Trk Folkloru adl metinlerden; Bilim ve Teknoloji temas Alo Graham Bel, Gelecein Dnyas, Edison ve ocuklar Doutan Bilim Adamdr adl metinlerden; Kiisel Geliim temas Pulsuz Dileke, Ah u Genler, La Fonten Orman Mahkemesinde ve nsanlk Mektebi adl metinlerden; Doa ve Evren temas Ormanda Sabah, Spermen stanbula Dt, Zerdali Aac ve ocuk ile Geyik adl metinlerden; Okuma Kltr temas Prensi Olmayan Masal Kitab, zgn Bir Konu Aranyor, Masal Adam ve Kitaplarmn Cumhuriyetinde adl metinlerden olumaktadr. Kitapta yer alan 24 metinden birincisi olan Trkiye adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Bununla birlikte Eskici ve Sevgi Paylatka oalr adl metinlerde de yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Kelolan ile Sihirli Ku adl metinde ise yazm kurallarndan kalnlkincelik uyumunun yazm kuralnn retimine ilikin 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, birtakm kelimeler verilerek rencilerden bu kelimeleri kalnlk-

162

incelik uyumu asndan incelemeleri istenmitir. Ancak, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii saptanmtr. Sevgi temasnn sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Atatrk temasnn ilk metni olan Atatrk adl metinde noktalama iaretlerinden nokta iaretinin retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere nokta iaretinin eitli ilevleriyle kullanld baz cmleler verilmi ve rencilerden bu ilevleri belirlemeleri istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii saptanmtr. Atatrkn Kiilii ve zellikleri, Kadn Ulusun Temelidir ve Trk Mzii ve Trk Folkloru adl metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Atatrk temasnn sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Bilim ve Teknoloji temasnn ilk metni olan Alo Graham Bel adl metinde noktalama iaretlerinden yay ayra iaretinin retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki yay ayra iaretlerinin hangi amala kullanld sorulmutur. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii saptanmtr. Gelecein Dnyas adl metinde ise yazm kurallarndan saylarn yazm kuralnn retimine ilikin 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere

163

cmleler verilerek bu cmlelerdeki saylarn yazl ile ilgili verilen kural cmlelerin renciler tarafndan tamamlanmas istenmitir. Edison adl metinde noktalama iaretlerinden kesme iaretinin retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, ilk olarak rencilere kesme iaretinin kullanld cmleler verilerek bunlar incelenmesi istenmi, daha sonra ise bu cmlelerden hareketle rencilerin kesme iaretinin kullanmyla ilgili kurallara ulamas beklenmi ve en son olarak da verilen iki cmlede gerekli yerlere kesme iaretinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. ocuklar Doutan Bilim Adamdr adl metinde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Bilim ve Teknoloji temasnn sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii belirlenmitir. Kiisel Geliim temasnn ilk metni olan Pulsuz Dileke adl metinde yazm kurallarndan bala olan denin yazm kuralnn retimine ilikin 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, verilen cmlelerdeki ek olan -de ile bala olan denin doru yazlp yazlmad sorulmu ve yanl yazlan cmlelerin dzeltilerek tekrar yazlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii saptanmtr. Ah u Genler adl metinde yazm ve noktalama kurallarndan soru iareti ve soru eki minin yazm kurallarnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte ilk olarak iinde soru eki minin getii cmlelerin cevap isteyenler ve istemeyenler olarak snflandrlmas istenerek buna gre bu cmlelerin sonuna gerekli noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Daha sonra ise rencilere cmleler verilerek gerekli yerlere mi soru ekinin konulmas istenmi,

164

bu cmlelerden soru anlam tayanlarn sonuna da soru iaretinin konulmas beklenmitir. La Fonten Orman Mahkemesinde adl metinde yazm kurallarndan bala olan kinin yazm kuralnn retimine ilikin 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, verilen cmlelerdeki boluklara bala olan ve ek olan kiden uygun olannn yazlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. nsanlk Mektebi adl metinde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Kiisel Geliim temasnn sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Doa ve Evren temasnn ilk metni olan Ormanda Sabah adl metinde yazm kurallarndan ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm kuralnn retimine ilikin 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere iinde ksaltmalarn bulunduu baz cmleler verilmi ve rencilerden bu cmleleri retmenlerinin rehberliinde sesli olarak okumalar istenerek daha sonra da koyu yazl ksaltmalar farkl ekler getirerek cmle iinde kullanmalar beklenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Spermen stanbula Dt ve Zerdali Aac adl metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. ocuk ile Geyik adl metinde yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ilikin 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, retmenlere rencilere yazdrmalar zerine yazm kartrlan baz

165

kelimeler verilmi ve rencilerden de bu kelimeleri yazmalar istenmitir. Daha sonra da rencilerin yazm olduklar bu kelimeleri Yazm Klavuzundan yararlanarak kontrol etmeleri beklenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Doa ve Evren temasnn sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 1 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Okuma Kltr temasnda yer alan Prensi Olmayan Masal Kitab, zgn Bir Konu Aranyor, Masal Adam ve Kitaplarmn Cumhuriyetinde adl metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Ancak, alma kitabnn sonunda 9 adet alma kdna yer verilmi ve bu alma ktlarndan 1., 4. ve 7. alma ktlarnda yazm ve noktalama kurallarna ilikin etkinliklere yer verilmitir. Buna gre, 1. alma kdnda rencilere bir iir verilmi ve bu iirde nerelerde ve neden byk harf kullanld sorulmutur. 4. alma kdnda rencilere virgln bulunduu cmleler verilmi ve bu cmlelerdeki virgln hangi amalarla kullanldklar sorulmutur. 7. alma kdnda ise rencilere bir metin verilerek bu metindeki bitiik ve ayr yazlmas gereken de, mi, kilerle ilgili yazm yanllarnn bulunup dzeltilmesi istenmitir. Okuma Kltr temasnn sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 1 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Kapulu, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 6. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin temalara gre dalm ise aadaki tabloda gsterildii gibidir.

166

Tablo 17 Koza Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm

Temalar

Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 1 __ 1 3 2 __ 7

Sevgi Atatrk Bilim ve Teknoloji Kiisel Geliim Doa ve Evren Okuma Kltr Toplam

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says __ 1 2 1 __ __ 4

Toplam

1 1 3 4 2 __ 11

Tablo 17de yer alan verilere gre; Kapulu, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 11 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 7 tanesi yazm kurallarnn retimine ynelik iken, 4 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Bunun dnda kitabn sonunda yer alan alma ktlarnda da yazm kurallarndan byk harflerin kullanm, bala olan denin yazm, soru eki minin yazm ve bala olan kinin yazm kurallarnn retimine ynelik, noktalama iaretlerinden de virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinliklere yer verilmitir. Buna gre, kitapta yer alan etkinliklerin yazm kurallarndan kalnlkincelik uyumuna urayan kelimelerin yazm, saylarn yazm, bala olan denin yazm, soru eki minin yazm, bala olan kinin yazm, ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm, yazm kartrlan kelimelerin yazm kurallarnn retimine ynelik olduu belirlenmitir. Noktalama iaretlerine ynelik etkinliklerin ise nokta, virgl, yay ayra, kesme iareti, soru iareti gibi iaretlerin kullanmnn retimine ynelik olduu grlmtr. Buna gre lkretim 6. Snf Trke Dersi retim Programnda yer alan yazm kurallarndan nsz

167

benzemesine urayan kelimelerin yazm kuralna ve noktalama iaretlerinden de noktal virgl, iki nokta, nokta, ksa izgi, eik izgi ve trnak iareti gibi noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmemi olmas, nemli bir eksiklik olarak dikkatleri ekmektedir. Kapulu, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 6. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise aadaki tabloda gsterildii gibidir.

Tablo 18 Koza Yaynlarna Ait lkretim 6. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 1 __ 1 1 1 1 1 1 __ __ __ __ __ 7

Metin Trleri

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 2 __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ 4

Toplam

Tiyatro Biyografi Hikye Masal Mektup Fabl Gezi Yazs Fantastik Hikye Mizah Hikye iir Deneme Makale An Toplam

3 2 1 1 1 1 1 1 __ __ __ __ __ 11

168

Tablo 18de yer alan verilere gre, Kapulu, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan 6. Snf Trke ders kitabnda tiyatro trndeki metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik 3 etkinlik, biyografi trndeki metinlerde 2 etkinlik, hikye, masal, mektup, fabl, gezi yazs, fantastik hikye trndeki metinlerde 1 etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk iir, deneme, makale, an ve mizah hikye trndeki metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. 5.8. Sekizinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann sekizinci alt problemi lkretim 7. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri nedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 7. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin veriler Tablo 19da verilmitir.

Tablo 19 lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi

Doru Yazm Kurallar f

Yazm kartrlan kelimelerin yazm Saylarn yazm Byk harflerin kullanm

Yanl f %

Toplam f %

120 66,7 60 33,3 180 100,0 112 62,2 68 37,8 180 100,0 91 50,6 89 49,4 180 100,0

169

Tablo 19da yer alan lkretim 7. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin verilere gre; lkretim 7. snf rencilerinin yazm kartrlan kelimelerin yazm kuraln doru uygulama skl 120, oran %66,7; yanl uygulama skl 60, oran %33,3tr. Saylarn yazm kuralnn renciler tarafndan doru uygulanma skl 112, oran %62,2; yanl uygulanma skl 68, oran %37,8dir. Byk harflerin kullanm kuralnn ise doru uygulanma skl 91, oran %50,6 iken yanl uygulanma skl 89, oran ise %49,4 olarak tespit edilmitir. lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda 7. snf rencilerine kazandrlmas ngrlen adet yazm kural bulunmaktadr. Bunlar; yazm kartrlan kelimelerin yazm, saylarn yazm ve byk harflerin kullanmdr. Aratrma sonucunda elde edilen veriler, lkretim 7. snf rencilerinin bu yazm kuraln doru bir ekilde uygulamada sknt yaadn gstermektedir. Her yazm kuralnda da doru kullanlma oran yanl kullanlma oranndan fazla olsa da sz konusu yazm kurallarnn hibirinde %70in zerinde bir baar gsterilememitir. 5.9. Dokuzuncu Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann dokuzuncu alt problemi lkretim 7. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri nedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 7. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin veriler Tablo 20de verilmitir.

170

Tablo 20 lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi

Doru Noktalama aretleri f Nokta Virgl ki Nokta Nokta Soru areti nlem areti Ksa izgi Eik izgi Yay Ayra Keli Ayra Kesme areti 94 112 24 33 127 22 8 12 48 5 137 % 52,2 62,2 13,3 18,3 70,6 12,2 4,4 6,7 26,7 2,8 76,1 f

Yanl % 47,8 37,8 86,7 81,7 29,4 87,8 95,6 93,3 73,3 97,2 23,9

Toplam f 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180 % 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

86 68 156 147 53 158 172 168 132 175 43

Tablo 20de yer alan lkretim 7. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin verilere gre, nokta iaretinin doru kullanlma skl 94, oran %52,2; yanl kullanlma skl 86, oran ise %47,8dir. Virgl iaretinin doru kullanlma skl 112, oran %62,2; yanl kullanlma skl 68, oran %37,8dir.

171

ki nokta iaretinin doru kullanlma skl 24, oran %13,3; yanl kullanlma skl 156, oran ise %86,7dir. nokta iaretinin doru kullanlma skl 33, oran%18,3; yanl kullanlma skl 147, oran %81,7dir. Soru iaretinin doru kullanlma skl 127, oran %70,6; yanl kullanlma skl 53, oran %29,4tr. nlem iaretinin doru kullanlma skl 22, oran %12,2; yanl kullanlma skl 158, oran %87,8dir. Ksa izgi iaretinin doru kullanlma skl 8, oran %4,4; yanl kullanlma skl 172, oran %95,6dr. Eik izgi iaretinin doru kullanlma skl 12, oran %6,7; yanl kullanlma skl 168, oran ise 93,3tr. Yay ayra iaretinin doru kullanlma skl 48, oran %26,7; yanl kullanlma skl 132, oran %73,3tr. Keli ayra iaretinin doru kullanlma skl 5; oran %2,8; yanl kullanlma skl 175, oran ise %97,2dir. Kesme iaretinin doru kullanlma skl 137, oran %76,1; yanl kullanlma skl 43, oran ise %23,9 olarak tespit edilmitir. lkretim 7. snf rencilerinin kurallara uygun olarak uygulayabilme konusunda %70in zerinde baar gsterdikleri noktalama iaretleri kesme iareti (%76,1) ve soru iareti (%70,6)dir. renciler, programda yer alan on bir noktalama iaretinden yalnzca iki tanesinden %70in zerinde bir baar gsterebilmilerdir. Buna karlk, yay ayra (%73,3), nokta (%81,7), iki nokta (%86,7), nlem iareti

172

(%87,8), eik izgi (%93,3), ksa izgi (%95,6) ve keli ayra (%97,2) gibi noktalama iaretlerinin yanl kullanlma oran %70in zerindedir. zellikle eik izgi, ksa izgi ve keli ayra gibi noktalama iaretlerinin yanl kullanlma orannn %90n zerinde olmas olduka dikkat ekici bir sonutur. Bu durum, bu noktalama iaretlerinin doru kullanmna ait kurallarn programda yer ald hlde rencilere tam ve doru olarak kazandrlamadn gstermektedir. 5.10. Onuncu Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann onuncu alt problemi lkretim 7. snf rencilerinin yazm olduklar tasvir yazlarnda yazm kurallarn uygulayabilme dzeyi nedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 7. snf rencilerinin yazm olduklar tasvir yazlarnda yazm kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin veriler Tablo 21de verilmitir. Tablo 21 lkretim 7. Snf rencilerinin Yazm Olduklar Tasvir Yazlarnda Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi

Doru Yazm Kurallar f

nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm nl dmesine urayan kelimelerin yazm Yazm kartrlan kelimelerin yazm Soru eki minin yazm Bala olan denin yazm Bala olan kinin yazm Byk harflerin kullanm

Yanl f 8 1 % 14,0 5,6

Toplam f 57 18 38 3 % 100,0 100,0 100,0 100,0 100 100,0

% 86,0 94,4

49 17 17 2

44,8 21 55,2 66,7 1 33,3

110 73,3 40 26,7 150 9 90,0 1 10,0 10

345 89,3 41 10,7 386 100,0

173

Tablo 21de yer alan lkretim 7. snf rencilerinin yazm olduklar tasvir yazlarnda yazm kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin verilere gre; rencilerin nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm kuraln doru uygulama skl 49, oran %86,0; yanl uygulama skl 8, oran ise 14,0tr. nl dmesine urayan kelimelerin yazm kuralnn doru uygulanma skl 17, oran %94,4; yanl uygulanma skl 1, oran %5,6dr. Yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn doru uygulanma skl 17, oran %44,8; yanl uygulanma skl 21, oran %55,2dir. Soru eki minin yazm kuralnn doru uygulanma skl 2, oran %66,7; yanl uygulanma skl 1, oran %33,3tr. Bala olan denin yazm kuralnn doru uygulanma skl 110, oran %73,3; yanl uygulanma skl 40, oran ise %26,7dir. Bala olan kinin yazm kuralnn doru uygulanma skl 9, oran %90; yanl uygulanma skl 1, oran %10dur. Byk harflerin kullanm kuralnn doru uygulanma skl 345, oran %89,3; yanl uygulanma skl 41, oran ise %10,7 olarak belirlenmitir. lkretim 7. snf rencilerinin yazm olduklar tasvir yazlarnda kurallara uygun olarak yazabilme konusunda %70in zerinde baarl olduklar yazm kurallarnn nl dmesine urayan kelimelerin yazm (%94,4), bala olan kinin yazm (%90,0), byk harflerin kullanm (%89,3), nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm (%86,0) ve bala olan denin yazm (%73,3) olduu grlmtr. Buna karlk rencilerin, soru eki minin yazm (%66,7) ve yazm kartrlan kelimelerin yazm (44,8) kurallarn doru bir biimde uygulayabilme dzeylerinin %70in altnda kald belirlenmitir.

174

5.11. On Birinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann onuncu alt problemi lkretim 7. snf rencilerinin yazm olduklar tasvir yazlarnda noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeyi nedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 7. snf rencilerinin yazm olduklar tasvir yazlarnda noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeylerine ilikin veriler Tablo 22de verilmitir.

Tablo 22 lkretim 7. Snf rencilerinin Yazm Olduklar Tasvir Yazlarnda Noktalama aretlerini Uygulayabilme Dzeyi

Doru Noktalama aretleri f Nokta Virgl Noktal Virgl ki Nokta Nokta Soru areti Trnak areti Ksa izgi nlem areti Kesme areti 360 39 3 6 2 0 1 33 1 22 % 80,8 48,8 30,0 85,8 20,0 0 100 75,0 100 61,1 f

Yanl % 19,2 51,2 70,0 14,2 80,0 100 0 25,0 0 38,9

Toplam f 446 80 10 7 10 1 1 44 1 36 % 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

86 41 7 1 8 1 0 11 0 14

175

Tablo 22de yer alan lkretim 7. snf rencilerinin yazm olduklar tasvir yazlarnda noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeylerine ilikin verilere gre; rencilerin nokta iaretini doru uygulayabilme skl 360, oran %86,0; yanl uygulama skl 86, oran ise %19,2 olarak grlmektedir. Virgl iaretinin doru uygulanma skl ise 39, oran %48,8; yanl uygulanma skl 41, oran %51,2dir. Noktal virgl iaretinin doru uygulanma skl 3, oran %30,0; yanl uygulanma skl 7, oran ise %70,0dir. ki nokta iaretinin doru uygulanma skl 6, oran %85,8; yanl uygulanma skl 1, oran %14,2dir. nokta iaretinin doru uygulanma skl 2, oran %20; yanl uygulanma skl 8, oran ise %80,0dir. Ksa izgi iaretinin doru uygulanma skl 33, oran %75,0; yanl uygulanma skl 11, oran %25,0tir. Kesme iareti iaretinin doru uygulanma skl 22, oran %61,1; yanl uygulanma skl 14, oran %38,9dur. Buna karlk ilkretim 7. snf rencilerinin yazm olduklar tasvir yazlarnda trnak iareti, nlem iareti ve soru iareti gibi noktalama iaretlerine birer kez yer verdikleri grlmtr. Tm 7. snf rencilerinin yazm olduklar yazlarda yalnz birer kez grlen bu noktalama iaretlerinden trnak iareti ve soru iareti doru uygulanmken, soru iareti yanl uygulanmtr. lkretim 7. snf rencilerinin yazm olduklar tasvir yazlarnda kurallara uygun olarak uygulayabilme konusunda %70in zerinde baarl olduklar noktalama iaretlerinin trnak iareti (%100,0), nlem iareti (%100,0), iki nokta

176

(85,8), nokta (%80,8) ve ksa izgi (%75,0) olduu belirlenmitir. Buna karlk rencilerin soru iareti (%100,0) ve nokta (%80,0) iaretlerini yanl uygulama oranlarnn %70in zerinde olduu grlmektedir. lkretim 7. snf rencilerinin yazm olduklar tasvir yazlarnda yaz dilinde ok sk kullanlan ve rastlanlan noktalama iaretlerinden olan soru iareti, nlem iareti ve trnak iareti gibi noktalama iaretlerine toplamda sadece birer kez yer vermi olmalar, bu noktalama iaretlerini doru ve yerinde bir biimde uygulayabilme, anlatmlarn glendirme ve etkili bir duruma getirme konularnda bu noktalama iaretlerinin etkililiinden yararlanabilme becerilerinin yeterli dzeyde olmad hakknda fikir vermektedir. Yalnzca bir kez kullanlan noktalama iaretlerinden soru iaretinin de yanl kullanlm olmas, bu durumu kantlar niteliktedir. 5.12. On kinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann on ikinci alt problemi lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ne dzeydedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlarn belirlemek zere uygulanan tutum leinin her maddesiyle ilgili rencilerin ortalama puan dalmlarn gsteren frekans (sklk) ve yzde deerleri Tablo 23te verilmitir.

177

Tablo 23 lkretim 7. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutum Puanlar

Hi Katlmyorum Katlmyorum Kararszm Katlyorum Tmyle Katlyorum

Tutum Maddeleri
1. Trke btn dersler iinde en sevdiim derstir. 2. Trke dersi olmazsa rencilik daha zevkli olur. 3. Trke ders saatlerinin arttrlmasn isterim. 4. Trke alrken canm sklr. 5. Trke dersi benim iin ilgi ekicidir. 6. Ders dnda kendi kendime Trke almaktan holanrm. 7. Trke derslerindeki konular ilgimi ekmez. 8. Trke derslerine girerken byk sknt duyarm. 9. Yetki verseler Trke dersinin konularn en aza indiririm. 10. Trke dersi devlerimi yapmay sevmem. 11. Trke alanndaki bilgimi artrmak iin retmenlerimden fikir almak isterim.
12. Trke derslerinin gnlk yaamda nemli olduuna inanyorum.

f
0 2 2 4 1 4 4 3 3 3 1
2

%
0 3,3 3,3 6,7 1,7 6,7 6,7 5,0 5,0 5,0 1,7
3,3

f
2 7 8 9 3 6 8 7 11 5 8
4

%
3,3 11,7 13,3 15,0 5,0 10,0 13,3 11,7 18,3 8,3 13,3
6,7

f
7 5 16 14 16 17 8 12 10 10 8
4

%
11,7 8,3 26,7 23,3 26,7 28,3 13,3 20,0 16,7 16,7 13,3
6,7

f
26 12 13 12 14 15 15 15 9 15 18
12

%
43,3 20,0 21,7 20,0 23,3 25,0 25,0 25,0 15,0 25,0 30,0
20,0

f
25 34 21 21 26 18 25 23 27 27 25
38

%
41,7 56,7 35,0 35,0 43,3 30,0 41,7 38,3 45,0 45,0 41,7
63,3

4,23 4,15 3,71 3,61 4,01 3,61 3,81 3,80 3,76 3,96 3,96
4,33

13. Trke ile ilgili her eye ilgi duyarm. 14. Trke dersindeki konular gnlk hayatla ilikilendirilirse derse ynelik ilgim artar.
15. Trke dersinde yeni rendiim bir szc okul dnda, arkada evremde kullandmda kendimi ok mutlu hissediyorum. 16. Anadilimizin retildii bir ders olduu iin Trke dersinin gerekliliine inanyorum.

3,3

3,3

12

20,0

20

33,3

24

40,0

4,03

6,7

3,3

11

18,3

15

25,0

28

46,7

4,01

5,0

13,3

16

26,7

33

55,0

4,31

1,7

8,3

11,7

13,3

39

65,0

4,31

178

lkretim 7. snf rencilerinin tutum puanlarn gsteren tabloya genel olarak bakldnda lek maddelerinin ortalama deerlerinin 3,6 ile 4,3 arasnda deitii grlmektedir. Tutum leine rencilerin vermi olduklar yantlarn istatistiksel olarak analiz edilmesi neticesinde elde edilen bu sonu, lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlarnn iyi dzey ile ok iyi dzey arasnda deitiini gstermektedir. lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutum puanlarnn yksek olmas, bir baka ifadeyle lkretim 7. snf rencilerinin byk ounluunun Trke dersine ynelik olumlu bir tutuma sahip olmas, sevindiricidir. Bu durum, rencilerin Trke dersine gdlenmi bir biimde gelmelerine ve dolaysyla da Trke derslerinin daha verimli gemesine zemin hazrlayacaktr. 5.13. On nc Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann on nc alt problemi lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasnda iliki var mdr? biiminde dzenlenmitir. lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasndaki ilikiyi zmlemek zere Pearson Momentler arpm Korelasyon Katsays formlnn kullanlmas sonucunda elde edilen veriler Tablo 24te gsterilmitir.

179

Tablo 24 lkretim 7. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutumlar ile Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyleri Arasndaki likiler Tutum ile Yazm ve Noktalama Kurallar Arasndaki Korelasyon r Tutum p n Yazm Kurallarn Uygulama Noktalama Kurallarn Uygulama **p<.001 Tablo 24te grld zere, lkretim 7. snf rencilerinin tutum puanlar ile yazm puanlar arasnda (r = ,238) dzeyinde pozitif ynde, ancak anlaml olmayan bir iliki vardr. lkretim 7. snf rencilerinin tutum puanlar ile noktalama puanlar arasnda ise (r = ,438) dzeyinde bir iliki bulunmutur. Bu iliki orta dzeyde ve pozitif ynde bir iliki olup istatistiksel olarak anlamldr (p< .001). lkretim 7. snf rencilerinin tutum puanlar ile noktalama puanlar arasnda istatistiksel olarak anlaml bir ilikinin bulunmas, rencilerin Trke dersine ilikin tutumlar ile noktalama iaretlerini uygulama davranlarnn birlikte deitiini gstermektedir. Bu durum, lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlarnn olumlu duruma geldike noktalama iaretlerini kurallara uygun bir biimde uygulayabilme becerilerinin de olumlu ynde gelieceini, tutumlar olumsuz olduunda noktalama iaretlerini doru bir biimde uygulayabilme becerilerinin de azalabileceini gstermesi bakmndan nemlidir. r p n r p n

Tutum 1 . 60 ,238 ,068 60 ,438** ,000 60

180

lkretim 7. snf rencilerinin tutum puanlar ile yazm puanlar arasnda istatistiksel olarak anlaml bir iliki olmasa da pozitif ynde bir iliki olduu gz nnde bulundurulduunda, Trke dersine ilikin olumlu bir tutuma sahip olan rencilerin yazm kurallarn uygulamada dier rencilere kyasla daha baarl olabileceklerini sylemek yanl olmayacaktr. 5.14. On Drdnc Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann on drdnc alt problemi lkretim 7. snf Trke ders kitaplarnda Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarnn ilenii nasldr? biiminde dzenlenmitir. lkretim 7. snf Trke ders kitaplarnda Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarnn ileniini belirlemek zere 2009-2010 eitim-retim ylnda Trkiyedeki ilkretim okullarnda okutulmak zere Mill Eitim Bakanl Yaynlar, Harf Eitim Yaynlar, Koza Yaynlar, Pasifik Yaynlar ve Erdem Yaynlar tarafndan hazrlanan lkretim Trke Ders Kitaplar, renci alma Kitaplar ve retmen Klavuz Kitaplar incelenerek yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik yaplanlar betimlenmeye ve deerlendirilmeye allmtr. Altan, A. ve dier., zbay, M. (Ed.), Mill Eitim Bakanl Yaynlar Altan, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 7. Snf Trke ders kitabnda letiim, Atatrklk, Kavramlar ve armlar, Mill Kltr, Doa ve Evren ve Toplum Hayat olmak zere 6 farkl tema bulunmaktadr. Kitapta yer alan bu temalardan letiim temas, Tatl Dil, Yolcu Konmaz Oteli, Blbl ile Bac, Bir letiim Biimi Olarak Karikatr adl metinlerden; Atatrklk temas, Atatrk, Atatrk ve Sanat, Mill Kltr, Atatrk ve Trk Tiyatrosu ve Trk Dili adl metinlerden; Kavramlar ve armlar temas, Bilmece, Bakardm Gne Avularmda, Hayata Alan Kaplar, yimserlik Ktmserlik adl metinlerden; Mill Kltr temas, Anadolunun Cirit Oyunlar, Miras Kee, Karada Yzen Donanma, Bozkrn Tezenesi adl

181

metinlerden; Doa ve Evren temas, Susayan Konya, Deniz Hasreti, Yeil Gzl Kardan Adam, Son Kular adl metinlerden; Toplum Hayat temas, Komusuzluk, Emine Teyzenin ilek Reeli, Mustafa Kemalin Kans, Anadoluda Konukseverlik adl metinlerden olumaktadr. Kitapta yer alan 25 metinden birincisi olan Tatl Dil adl metinde yazm kurallarndan bala olan denin yazm ve bala olan kinin yazm kurallarnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. lk etkinlikte rencilere bir metin verilerek metindeki bo braklan yerlere bala veya ek olan kiden uygun olann getirilmesi istenmitir. kinci etkinlikte ise, rencilere birtakm kelimeler verilmi ve rencilerden bu kelimeleri kullanarak bala veya ek olan deyi kullanarak bu kelimeleri cmle hline getirmeleri beklenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Yolcu Konmaz Oteli adl metinde yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere iinde yazm kartrlan kelimelerin yanl yazld cmleler verilmi ve bunlar bularak altlarnn izilmesi istenmitir. Daha sonra rencilerin iinde bu kelimelerin getii yeni cmleler oluturmalar beklenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Blbl ile Bac adl metinde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Bir letiim Biimi Olarak Karikatr adl metinde, yazm kurallarndan byk harflerin kullanm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, Hacivat ve Karagz arasnda geen bir diyalog verilmitir. Verilen diyalogda Hacivat, Karagze byk harflerin kullanm kuralyla ilgili birtakm sorular sormaktadr. rencilerden Hacivatn sorularna kar

182

Karagze yardmc olmalar istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. letiim temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde ise, yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Atatrklk temasnn ilk metni olan Atatrk adl metinde, yazm kurallarndan byk harflerin kullanm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere iinde balklarn ve alt balklarn bulunduu resimler verilmi ve bu resimlerden yola klarak rencilerin byk harflerin nerelerde ve nasl kullanldna dikkatleri ekilmitir. Ancak, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Atatrk ve Sanat adl metinde, yazm kurallarndan saylarn yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere saylarn yazm kuralnn yanl uyguland baz cmleler verilmi ve rencilerden bu yanllar dzeltmeleri istenmitir. Bununla birlikte, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Mill Kltr adl metinde noktalama iaretlerinden eik izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde, rencilere birtakm cmleler verilmi ve bu cmlelerde eik izginin kullanlabilecei yerlerin belirlenerek cmlelerin eik izgi kullanlacak biimde yeniden yazlmas istenmitir. kinci etkinlikte ise, bir cmle verilerek bu cmlenin eik izgi kullanlacak biimde yeniden yazlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Atatrk ve Trk Tiyatrosu adl metinde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir.

183

Trk Dili adl metinde noktalama iaretlerinden kesme iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde, rencilere bir drtlk verilmi ve bu drtlkteki kesme iaretinin neden kullanlm olabilecei sorulmutur. kinci etkinlikte ise, rencilere iki drtlk verilerek rencilerden bu drtlkleri kesme iaretini kullanarak yeniden yazmalar istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Atatrklk temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde ise, yazm ve noktalama kurallarna ynelik 1 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Kavramlar ve armlar temasnn ilk metni olan Bilmece adl metinde, noktalama iaretlerinden virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 3 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde, virgl iaretinin yanl kullanld cmleler verilerek rencilerden bunlar dzeltmeleri istenmitir. kinci etkinlikte, rencilere bir kitap knyesi verilerek buradaki virgllerin hangi sebeple kullanlm olabilecei sorulmutur. nc etkinlikte ise, rencilere kitap knyeleri verilerek uygun yerlere virgl iaretinin konulmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Bakardm Gne Avularmda adl metinde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Hayata Alan Kaplar adl metinde noktalama iaretlerinden nokta, iki nokta, kesme iareti, soru iareti ve nokta iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde, rencilere cmleler verilmi ve o cmlelerdeki bo braklan yerlere uygun noktalama iaretinin altna nedeninin de yazlarak konulmas istenmitir. kinci etkinlikte ise, rencilere bir metin verilerek ayrala belirtilen yerlere uygun

184

noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. yimserlik Ktmserlik adl metinde noktalama iaretlerinden nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 3 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde, rencilere nokta iaretinin kullanld cmleler verilmi ve bu nokta iaretlerinin hangi amalarla kullanldklar sorulmutur. kinci etkinlikte, rencilere cmleler verilmi ve gerekli yerlere nokta iaretinin konulmas beklenmitir. nc etkinlikte ise, rencilerden noktann kullanld cmle kurmalar istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Kavramlar ve armlar temasnn sonunda yer alan Tema

Deerlendirme Sorular blmnde ise, yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Mill Kltr temasnn ilk metni olan Anadolunun Cirit Oyunlar adl metinde, noktalama iaretlerinden soru iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. lk etkinlikte, rencilere iinde soru iaretlerinin bulunduu bir metin verilerek bu soru iaretlerinin hangi amala kullanld sorulmutur. kinci etkinlikte ise, rencilere birtakm cmleler verilerek soru iaretinin gereksiz kullanld cmleleri iaretlemeleri istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Miras Kee adl metinde, noktalama iaretlerinden nlem iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. lk etkinlikte, nlem iaretinin cmleye katt anlamlar zerinde durulmutur. kinci etkinlikte ise, rencilere cmleler verilmi ve hangi cmlelerdeki nlem iaretinin yay ayra iine alnmas durumunda cmlenin alay ve kmseme anlam kazanaca sorulmutur. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr.

185

Karada Yzen Donanma adl metinde, noktalama iaretlerinden ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. lk etkinlikte, rencilere cmleler verilmi ve bu cmlelerde ksa izginin hangi amala kullanld sorulmutur. kinci etkinlikte ise, rencilere bir metin verilerek uygun yerlere ksa izgi iaretinin konulmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Bozkrn Tezenesi adl metinde 1 adet yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinlik bulunmakla birlikte, 2 adet de iaretlerinden eik izginin kullanmnn retimine ynelik etkinlie yer verilmitir. Yazm ve noktalama kurallaryla ilgili etkinlikte rencilere bir metin yazdrlm ve daha sonra da yazdklar metni yazm ve noktalama kurallarna uygunluk ynnden deerlendirmeleri istenmitir. Eik izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik etkinliin birincisinde ise, rencilere eik izgi iaretinin kullanld cmleler verilmi ve rencilerden bu cmleleri eik izgi iaretinin kullanmna dikkat ederek okumalar istenmitir. kinci etkinlikte de eik izgi iaretinin genel a(internet) adreslerinde kullanm zerinde durulmutur. Mill Kltr temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde ise, yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Doa ve Evren temasnn ilk metni olan Susayan Konya adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Deniz Hasreti adl metinde ise, 1 adet yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin yazdrlm ve daha sonra da yazdklar metni yazm ve noktalama kurallarna uygunluk ynnden deerlendirmeleri istenmitir.

186

Yeil Gzl Kardan Adam adl metinde, noktalama iaretlerinden yay ayra iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. lk etkinlikte, rencilere yay ayracn kullanld cmleler verilmi ve bu cmlelerdeki yay ayracn kullanld yerlerin altnn izilmesi istenmitir. kinci etkinlikte ise, rencilere bir metin verilerek uygun yerlerde yay ayra kullanmalar beklenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Son Kular adl metinde, noktalama iaretlerinden keli ayra iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere keli ayracn kullanld cmleler verilmi ve hangi kelimelerin keli ayra iinde gsterildii nedeniyle birlikte sorulmutur. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Doa ve Evren temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde ise, yazm ve noktalama kurallarna ynelik 3 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Toplum Hayat temasnn ilk metni olan Komusuzluk adl metinde noktalama iaretlerinden kesme iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte rencilere cmleler verilmi ve gerekli yerlerde kesme iaretinin kullanlmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Emine Teyzenin ilek Reeli adl metinde, yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Mustafa Kemalin Kans adl metinde ise, yazm kurallaryla ilgili 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte verilen bir metnin yazm kurallarna uygunluk asndan deerlendirilmesi istenmitir.

187

Anadoluda Konukseverlik adl metinde 1 adet yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilmi ve bu metindeki yazm yanl kelimelerin altlarnn izilmesi istenerek uygun yerlere de gerekli noktalama iaretlerinin konulmas beklenmitir. Toplum Hayat temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde ise, yazm ve noktalama kurallarna ynelik 3 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Altan, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan 7. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin temalara gre dalm ise aadaki tabloda gsterildii gibidir.

Tablo 25 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm

Temalar letiim Atatrklk Kavramlar ve armlar Mill Kltr Doa ve Evren Toplum Hayat Toplam

Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 4 2 __ 1 1 1 9

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says __ 4 8 7 5 2 26

Toplam

4 6 __ 8 6 3 35

Tablo 25te yer alan verilere gre; Altan, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan 7. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 35 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 9 tanesi yazm

188

kurallarnn retimine ynelik iken, 26 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Yazm kurallarna ynelik etkinliklerin bala olan denin yazm, bala olan kinin yazm, byk harflerin kullanm, yazm kartrlan kelimelerin yazm ve saylarn yazm kurallarnn retimine ilikin olduu tespit edilmitir. Buna gre, sz konusu kitapta lkretim 7. Snf Trke retim Programnda belirtilen btn yazm kurallarnn retimine ilikin en az 1 etkinliin bulunduu grlmektedir. Noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik etkinliklerin ise nokta, virgl, eik izgi, kesme iareti, iki nokta, soru iareti, nokta, nlem iareti, ksa izgi, yay ayra ve keli ayra iaretlerinin retimine ilikin olduu tespit edilmitir. Buna gre, sz konusu kitapta lkretim 7. Snf Trke retim Programnda belirtilen btn noktalama iaretlerinin retimine ilikin en az 1 etkinliin bulunduu tespit edilmitir. Altan, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan 7. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise u ekildedir:

189

Tablo 26 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 __ 1 2 1 3 __ __ __ 9

Metin Trleri Sylei Hikye Deneme Makale Tiyatro iir Fabl Gezi Yazs An Toplam

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 6 7 5 4 3 1 __ __ __ 26

Toplam

8 7 6 6 4 4 __ __ __ 35

Tablo 26da yer alan verilere gre, Altan, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan 7. Snf Trke ders kitabnda sylei trndeki metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik 8 etkinlik, hikye trndeki metinlerde 7 etkinlik, deneme ve makale trndeki metinlerde 6 etkinlik, tiyatro ve iir trndeki metinlerde 4 etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk, bu kitapta fabl, an ve gezi yazs trndeki metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii saptanmtr. Kapulu, A.,Karaca, A. ve Aydn, M. (Ed.), Koza Yaynlar Kapulu, A. ve Karaca, A. tarafndan hazrlanan lkretim 7. Snf Trke ders kitabnda Okuma Kltr, Atatrklk, Doa ve Evren, Mill Kltr, Kiisel Geliim, Zaman ve Mekn olmak zere toplam 6 tema bulunmaktadr.

190

Bu temalardan Okuma Kltr temas, Kelolan, Sonsuzluk Kitabevi, Kitap Saygs, O Benim Sadk Yrimdir O Bana Yeter adl metinlerden; Atatrklk temas, Atatrkn Kiilii ve zellikleri, Bir leti, Atatrkn Fikir Hayat, Atatrk adl metinlerden; Doa ve Evren temas, Brdbetten Sedir Adasna, 7 Tane Erik Aac, Doann Sesini Duymak, Son Kular adl metinlerden; Mill Kltr temas, k Veysel, Krkpnar, Anadolu Davulu, Hayal Perdesi adl metinlerden; Kiisel Geliim temas, Byynce Ne Olacaksnz?, yimserlik, Ktmserlik, Bize Bal, Sevgili Babam adl metinlerden; Zaman ve Mekn temas, Ev, Bir Kule Varm, stanbul, Erken Kalkmak, Ge Kalkmak adl metinlerden olumaktadr. Kitapta yer alan 24 metinden birincisi olan Kelolan adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad grlmtr. Sonsuzluk Kitabevi adl metinde byk harflerin kullanm kuralnn retimine ynelik 2 adet etkinlik yer almaktadr. Buna karlk bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmna ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad grlmtr. Byk harflerin kullanm kuralnn retimine ynelik ilk etkinlikte rencilere grseller verilmi ve bu grsellerdeki byk harflerin kullanld yerleri verilen boluklara yazmalar istenmitir. kinci etkinlikte ise rencilere bir ana balk ve 4 alt balktan oluan bir metin verilmi ve balk ve alt balklarn nasl yazld sorularak byk harflerin kitap, bildiri, makale vb.nin balk ve alt balklarnn yazmnda kullanmn kavratmak amalanmtr. Kitap Saygs adl metinde nokta ve virgl iaretlerinin knyelerde kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Buna karlk bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad grlmtr. Noktalama iaretlerine ynelik etkinlikte ise rencilere knyeler verilerek uygun yerlere gerekli noktalama iaretlerini koymalar istenmitir.

191

O Benim Sadk Yrimdir O Bana Yeter adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad grlmtr. Okuma Kltr adl temann sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde ise yazm ve noktalama kurallarna ilikin 1 adet soruya yer verildii tespit edilmitir. Atatrklk temasnn ilk metni olan Atatrkn Kiilii ve zellikleri adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad grlmtr. Bir leti, Atatrkn Fikir Hayat ve Atatrk adl metinlerde de yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad belirlenmitir. Atatrklk adl temann sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde ise yazm ve noktalama kurallarna ilikin herhangi bir soruya yer verilmedii tespit edilmitir. Doa ve Evren temasnn ilk metni olan Brdbetten Sedir Adasna adl metinde noktalama iaretlerinden soru iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 etkinlie yer verildii grlmtr. Buna karlk metinde, yazm kurallarnn retimine ynelik ise herhangi bir etkinliin bulunmad belirlenmitir. Soru iaretinin kullanmna ynelik ilk etkinlikte rencilere iinde soru iaretlerinin bulunduu cmleler vererek soru iaretlerinin cmlelere nasl bir anlam katt sorulmutur. kinci etkinlikte ise rencilere birtakm cmleler verilerek uygun yerlere soru iaretinin konulmas istenmitir. 7 Tane Erik Aac adl metinde noktalama iaretlerinden nlem iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 etkinlie yer verildii grlmtr. Buna karlk metinde, yazm kurallarnn retimine ynelik ise herhangi bir

192

etkinliin bulunmad belirlenmitir. nlem iaretinin kullanmna ynelik etkinlikte rencilere iinde nlem iaretlerinin bulunduu cmleler vererek nlem iaretlerinin cmlelere nasl bir anlam katt sorulmutur. Doann Sesini Duymak adl metinde yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Buna karlk bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmna ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad grlmtr. Yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik etkinlikte rencilerden kendilerine verilen cmlelerde yer alan yazm yanllarn belirlemeleri ve yanl yazlan kelimelerin doru yazmlarnn yer ald birer cmle kurmalar istenmitir. Son Kular adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad grlmtr. Doa ve Evren adl temann sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde ise yazm ve noktalama kurallarna ilikin herhangi bir soruya yer verilmedii tespit edilmitir. Mill Kltr temasnn ilk metni olan k Veysel adl metinde noktalama iaretlerinden noktann kullanmnn retimine ynelik 1 etkinlie yer verildii grlmtr. Buna karlk metinde, yazm kurallarnn retimine ynelik ise herhangi bir etkinliin bulunmad belirlenmitir. noktann kullanmnn retimine ynelik etkinlikte rencilere iinde nokta iaretin bulunduu cmleler verilmi ve bu iaretin neden kullanld sorulmutur. Krkpnar adl metinde noktalama iaretlerinden yay ayran

kullanmnn retimine ynelik 2 etkinlie yer verildii grlmtr. Buna karlk metinde, yazm kurallarnn retimine ynelik ise herhangi bir etkinliin bulunmad belirlenmitir. Konuyla ilgili ilk etkinlikte yay ayracn hangi nedenlerle kullanld sorulmu, ikinci etkinlikte ise rencilere cmleler verilmi ve uygun yerlere yay ayra iaretinin konulmas istenmitir.

193

Anadolu Davulu ve Hayal Perdesi adl metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad grlmtr. Mill Kltr adl temann sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde ise yazm ve noktalama kurallarna ilikin herhangi bir soruya yer verilmedii tespit edilmitir. Kiisel Geliim adl temann ilk metni olan Byynce Ne Olacaksnz? adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad grlmtr. yimserlik, Ktmserlik adl metinde noktalama iaretlerinden ksa izginin kullanmnn retimine ynelik 2 etkinlie yer verildii grlmtr. Buna karlk metinde, yazm kurallarnn retimine ynelik ise herhangi bir etkinliin bulunmad belirlenmitir. Ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik ilk etkinlikte rencilere iinde ksa izgi iaretinin bulunduu cmleler verilerek bu iaretin neden kullanlm olabilecei sorulmutur. kinci etkinlikte ise rencilere birtakm kelimeler verilmi ve bu kelimeler arasnda ksa izgi ile bir anlam kurarak paragraf oluturmalar istenmitir. Bize Bal ve Sevgili Babam adl metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad grlmtr. Kiisel Geliim adl temann sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde ise yazm ve noktalama kurallarna ilikin herhangi bir soruya yer verilmedii tespit edilmitir. Zaman ve Mekn adl temann ilk metni olan Ev adl metinde noktalama iaretlerinden keli ayra iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 etkinlie yer verildii grlmtr. Buna karlk metinde, yazm kurallarnn retimine ynelik ise herhangi bir etkinliin bulunmad belirlenmitir. Konuyla ilgili

194

etkinlikte rencilere iinde keli ayra iaretinin bulunduu cmleler verilerek bu iaretin neden kullanlm olabilecei sorulmutur. Bir Kule Varm adl metinde saylarn yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlie yer verilmitir. Buna karlk bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmna ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad grlmtr. Saylarn yazm kuralnn retimine ynelik etkinlikte ise, notalar niteleyen saylar ile oyun adlarn niteleyen saylarn yazmnn kavratlmas amalanmtr. stanbul ve Erken Kalkmak, Ge Kalkmak adl metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin bulunmad grlmtr. Zaman ve Mekn adl temann sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde ise yazm ve noktalama kurallarna ilikin 1 adet soruya yer verildii tespit edilmitir. Kapulu, A. ve Karaca, A. tarafndan hazrlanan 7. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin temalara gre dalm ise aadaki tabloda gsterildii gibidir.

195

Tablo 27 Koza Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm

Temalar Okuma Kltr Atatrklk Doa ve Evren Mill Kltr Kiisel Geliim Zaman ve Mekn Toplam

Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 __ 1 __ __ 1 4

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 1 __ 3 3 2 1 10

Toplam

3 __ 4 3 2 2 14

Tablo 27de yer alan verilere gre; Kapulu, A. ve Karaca, A. tarafndan hazrlanan 7. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 14 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 4 tanesi yazm kurallarnn retimine ynelik iken, 10 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Yazm kurallarna ynelik etkinliklerin byk harflerin kullanm, yazm kartrlan kelimelerin yazm ve saylarn yazm kurallarnn retimine ilikin olduu tespit edilmitir. Buna gre, sz konusu kitapta lkretim 7. Snf Trke retim Programnda belirtilen btn yazm kurallarnn retimine ilikin en az 1 etkinliin bulunduu grlmektedir. Noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik etkinliklerin ise nokta, virgl, soru iareti, nlem iareti, nokta, yay ayra, ksa izgi, keli ayra iaretlerinin retimine ilikin olduu belirlenmitir. Buna karlk iki nokta, eik izgi ve kesme iareti gibi noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik bir etkinliin lkretim 7. Snf Trke retim Programnda belirtildii hlde sz konusu kitapta yer almamas, nemli bir eksikliktir.

196

Kapulu, A. ve Karaca, A. tarafndan hazrlanan 7. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise u ekildedir:

Tablo 28 Koza Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says __ 2 __ __ 1 __ 1 __ __ __ 4

Metin Trleri

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 6 __ 2 1 __ 1 __ __ __ __ 10

Toplam

Deneme Tiyatro Gezi Yazs iir An Biyografi Tantm Yazs Sylei Makale Mektup Toplam

6 2 2 1 1 1 1 __ __ __ 14

Tablo 28de yer alan verilere gre, Kapulu, A. ve Karaca, A. tarafndan hazrlanan 7. Snf Trke ders kitabnda deneme trndeki metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik 6 etkinlik, tiyatro ve gezi yazs trndeki metinlerde 2 etkinlik, iir, an, biyografi ve tantm yazs trndeki metinlerde 1 etkinlik bulunduu belirlenmitir. Buna karlk kitapta yer alan sylei, makale ve mektup trlerindeki metinlerin hibirinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii saptanmtr.

197

Yangn, B., Celepolu, A., Trkylmaz, F. ve Yldz, H. H. (Ed.), Pasifik Yaynlar Yangn, B. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 7. Snf Trke ders kitabnda Hak ve zgrlkler, Atatrklk, Doa ve Evren, Duygular ve Hayaller, Alkanlklar ve Mill Kltr olmak zere toplam 6 tema bulunmaktadr. Bu temalardan Hak ve zgrlkler temas, ocuk Haklar Szlemesinin I Altnda ocuun Eitim Hakk, Hiroimal Masahi Nii, Hayal ocuk ve Haritada Bir Nokta adl metinlerden; Atatrklk temas, Atatrk Tanmak, Atatrkn Trk Diline Verdii nem, Atatrk Altnla Satn Almak steyen Mareal, Muhsin Erturul adl metinlerden; Renkler, Yukarda Ne Var Ne Yok?, Hamilton Adas, evre Dostu Bir Bilimci adl metinlerden; Duygular ve Hayaller temas, ocukluk, Nee, Dostluun Deeri, Dedemin Pili Bitmesin adl metinlerden; Alkanlklar temas, Alkanlk, Mehmet Okur, Balkl adl metinlerden ve Hasan li YCEL tarafndan yazlan bir ke yazsndan; Mill Kltr temas, Mill Kltrn nemi, ekoslovakya Trkleri, Nazar Boncuu ve Havada Bulut Yok adl metinlerden olumaktadr. Hak ve zgrlkler temasnn ilk metni olan ocuk Haklar Szlemesinin I Altnda ocuun Eitim Hakk adl metinde yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, retmene snfta okumas iin iinde yazm kartrlan kelimelerin bulunduu cmleler verilmitir. rencilerden de retmenlerinin okumu olduu cmleleri bo braklan yerlere yazmalar istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Hiroimal Masahi Nii adl metinde yazm kurallarndan saylarn yazm kuralnn retimine ynelik 3 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde, rencilere iinde saylarn bulunduu cmleler verilerek rencilerden bu saylara dikkat etmeleri istenmi ve bu saylarn yazmyla ilgili sorular

198

sorulmutur. kinci etkinlikte ise, rencilerden saylarn yazmyla ilgili bulmu olduklar kurallara birer rnek yazmalar istenmitir. nc etkinlikte de rencilere baz saylarn bulunduu cmleler verilmi ve bu saylardan doru yazlanlarla yanl yazlanlar belirlemeleri istenmitir. Bununla birlikte, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Hayal ocuk adl metinde yazm kurallarndan byk harflerin kullanm kuralnn retimine ynelik 3 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde, rencilerin levhalar ve balklardaki byk harflerin kullanmna dikkatleri ekilmitir. kinci etkinlikte ise, byk harfin kullanmyla ilgili cmleler verilmi ve bunlardan yanl olanlarn belirlenmesi istenmitir. nc etkinlikte de byk harfle yazlmas gereken szcklerin kk harfle yazld cmleler verilerek bunlarn belirlenmesi beklenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Haritada Bir Nokta adl metinde yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 2 adet etkinlik yer almaktadr. lk etkinlikte, metinde geen yazm kartrlan kelimeler verilmi ve bu kelimelerin zellikleri sorulmutur. kinci etkinlikte ise, yazm kartrlan kelimelerin doru ve yanl yazld cmleler verilmi ve bunlarn snflandrlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Hak ve zgrlkler temasnn sonunda verildii grlmtr. Atatrklk temasnn ilk metni olan Atatrk Tanmak adl metinde yazm kurallarndan bibliyografik knyelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, bibliyografik knyeleri eleri kark yer alan Tema in

Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ilikin 2 adet soruya yer

199

olarak verilmi ve bunlarn eleri gerekli biimde dzenlenerek gerekli noktalama iaretleriyle birlikte yeniden yazlmas istenmitir. Bu metinde noktalama iaretlerinden virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik de 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere virgln doru yerde ve yanl yerde kullanld cmleler verilerek rencilerden bunlar snflandrmalar istenmitir. Atatrkn Trk Diline Verdii nem adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Atatrk Altnla Satn Almak steyen Mareal adl metinde noktalama iaretlerinden iki nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik de 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki gerekli yerlere iki nokta iaretinin konulmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Muhsin Erturul adl metinde noktalama iaretlerinden nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 3 adet etkinlik bulunmaktadr. lk etkinlikte, verilen cmlelerden noktann kullanmn doru ifade edenlerin hangileri olduu sorulmutur. kinci etkinlikte, rencilere noktann doru ve yanl kullanld cmleler verilerek bu cmlelerin doru ve yanl olmak zere snflandrlmas istenmitir. nc etkinlikte ise, rencilerden noktay farkl ilevlerde kullandklar iki cmle yazmalar beklenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Atatrklk temasnn sonunda yer alan Tema in Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ilikin 3 adet soruya yer verildii grlmtr. Doa ve Evren temasnn ilk metni olan Renkler adl metinde noktalama iaretlerinden soru iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik

200

bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere soru iaretleriyle ilgili 3 adet soru sorulmutur. lk soruda, rencilere soru iaretinin doru ve yanl kullanld cmleler verilerek bu cmlelerin doru ve yanl olmak zere snflandrlmas istenmitir. kinci soruda, rencilere cmleler verilerek hangi cmlenin sonuna soru iaretinin konulmasnn yanl olaca sorulmutur. nc soruda da rencilere soru iaretinin doru ve yanl kullanld cmleler verilerek soru iaretinin doru kullanld cmlelerin belirlenmesi istemitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Yukarda Ne Var Ne Yok? adl metinde noktalama iaretlerinden nlem iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, nlem iaretinin doru ve yanl kullanld cmleler verilerek bu cmlelerin doru ve yanl olmak zere snflandrlmas istenmitir. Bununla birlikte rencilerden nlem iaretinin farkl ilevlerine uygun cmleler yazmalar da istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. Hamilton Adas noktalama iaretlerinden ksa izgi iaretinin

kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, ksa izgi iaretinin kullanmyla ilgili 4 adet oktan semeli soru sorulmutur. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmektedir. evre Dostu Bir Bilimci adl metinde noktalama iaretlerinden eik izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, ksa izgi iaretinin doru ve yanl kullanld cmleler verilerek bu cmlelerin doru ve yanl olmak zere snflandrlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr.

201

Doa ve Evren temasnn sonunda yer alan Tema in Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ilikin 4 adet soruya yer verildii grlmtr. Duygular ve Hayaller temasnn ilk metni olan ocukluk adl metinde 1 adet yazm kurallarnn retimine 2 adet de noktalama iaretlerinin retimine ynelik etkinlik bulunmaktadr. Yazm kurallarnn retimine ynelik olan etkinlikte rencilere birtakm yazm yanllklarnn yapld cmleler verilmi ve bu yazm yanllklarnn bulunmas istenmitir. Noktalama iaretlerinin retimine ynelik etkinliklerin birincisinde verilen cmlelerin sonuna uygun noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. kinci etkinlikte ise rencilere baz noktalama iaretlerinin kullanmna ilikin kurallar verilmi ve bu kurallarn hangi noktalama iaretlerine ait olduu sorulmutur. Nee adl metinde noktalama iaretlerinden yay ayra iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, yay ayra iaretinin doru ve yanl kullanld cmleler verilerek bu cmlelerin doru ve yanl olmak zere snflandrlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Dostluun Deeri adl metinde noktalama iaretlerinden keli ayra iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, keli ayra iaretinin doru ve yanl kullanld cmleler verilerek bu cmlelerin doru ve yanl olmak zere snflandrlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Dedemin Pili Bitmesin adl metinde noktalama iaretlerinden kesme iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek uygun yerlere kesme iaretinin konulmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr.

202

Duygular ve Hayaller temasnn sonunda yer alan Tema in Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ilikin 3 adet soruya yer verildii grlmtr. Alkanlklar temasnn ilk metni olan Alkanlk adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Mehmet Okur adl metinde yazm kurallarndan saylarn yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, saylarn yazm kuralnn doru ve yanl kullanld cmleler verilerek bu cmlelerin doru ve yanl olmak zere snflandrlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Balkl adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Hasan li YCEL tarafndan kaleme alnan bir ke yazs trndeki metinde 1 adet noktalama iaretlerinin retimine ynelik etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte metinde geen baz cmleler verilerek krmzyla renklendirilmi olan noktalama iaretlerinin hangi ilevlerde kullanld sorulmutur. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Alkanlklar temasnn sonunda yer alan Tema in Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ilikin 1 adet soruya yer verildii grlmtr. Mill Kltr temasnn ilk metni olan Mill Kltrn nemi adl metinde noktalama iaretlerinden yay ayra iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek

203

gerekli yerlerde yay ayra iaretinin konulmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. ekoslovakya Trkleri adl metinde noktalama iaretlerinden trnak iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, trnak iaretinin doru ve yanl kullanld cmleler verilerek bu cmlelerin doru ve yanl olmak zere snflandrlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Nazar Boncuu adl metinde noktalama iaretlerinden ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek gerekli yerlerde ksa izgi iaretinin konulmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Havada Bulut Yok yazm kurallarndan byk harflerin kullanm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek byk harflerin yanl kullanld cmlelerin belirlenmesi istenmitir. Bu metinde, noktalama iaretlerinden kesme iaretinin kullanmnn retimine ynelik de 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, kesme iaretinin doru ve yanl kullanld cmleler verilerek bu cmlelerin doru ve yanl olmak zere snflandrlmas istenmitir. Mill Kltr temasnn sonunda yer alan Tema in Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ilikin 2 adet soruya yer verildii grlmtr. Yangn ve dierleri tarafndan hazrlanan 7. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin temalara gre dalm ise aadaki tabloda gsterildii gibidir.

204

Tablo 29 Pasifik Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm

Temalar Hak ve zgrlkler Atatrklk Doa ve Evren Duygular ve Hayaller Alkanlklar Mill Kltr Toplam

Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 9 1 __ 1 1 1 13

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says __ 5 4 5 1 4 19

Toplam

9 6 4 6 2 5 32

Tablo 29da yer alan verilere gre; Yangn, B. ve dierleri tarafndan hazrlanan 7. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 32 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 13 tanesi yazm kurallarnn retimine ynelik iken, 19 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Yazm kurallarna ynelik etkinliklerin byk harflerin kullanm, yazm kartrlan kelimelerin yazm, saylarn yazm ve bibliyografik knyelerin yazm kurallarnn retimine ilikin olduu tespit edilmitir. Buna gre, sz konusu kitapta lkretim 7. Snf Trke retim Programnda belirtilen btn yazm kurallarnn retimine ilikin en az 1 etkinliin bulunduu grlmektedir. Noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik etkinliklerin ise virgl, iki nokta, nokta, soru iareti, nlem iareti, ksa izgi, eik izgi, yay ayra, keli ayra, kesme iareti, trnak iareti gibi iaretlerin kullanmnn retimine ynelik olduu belirlenmitir. Buna gre, lkretim 7. Snf Trke retim Programnda belirtilen bir noktalama iareti olduu hlde bu kitapta nokta iaretinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir.

205

Yangn, B. ve dierleri tarafndan hazrlanan 7. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise u ekildedir:

Tablo 30 Pasifik Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 4 __ 2 3 1 __ __ __ __ __ __ 1 __ __ 13

Metin Trleri iir Sylei An Hikye Fkra Biyografi Gezi Yazs Deneme Fabl Ke Yazs Dnce Yazs Bildirme Yazs Konferans Didaktik Metin Makale Toplam

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 4 1 4 1 __ 1 2 1 1 1 1 1 __ 1 __ 19

Toplam

6 5 4 3 3 2 2 1 1 1 1 1 1 1 __ 32

206

Tablo 30da yer alan verilere gre, Yangn, B. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 7. Snf Trke ders kitabnda iir trndeki metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik 6 etkinlik, sylei trndeki metinlerde 5 etkinlik, an trndeki metinlerde 4 etkinlik, hikye trndeki metinlerde 3 etkinlik, biyografi ve gezi yazs trndeki metinlerde 2 etkinlik, deneme, fabl, ke yazs, dnce yazs, bildirme yazs, konferans ve didaktik metinde trndeki metinlerde 1 etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk sz konusu kitapta makale trndeki metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Akz, ., Fndk, . ve elik, . (Ed.), Harf Eitim Yayncl Akz, . ve Fndk, . tarafndan hazrlanan lkretim 7. Snf Trke ders kitabnda Mill Kltr, Atatrk, Duygular ve Hayaller, Gzel Sanatlar, Okuma Kltr ve Zaman ve Mekan olmak zere 6 tema bulunmaktadr. Bu temalardan Mill Kltr temas, Evliya elebi, Trkler Dolusu, Anadolunun Krk Yllk Sanatkrlar Bulutu, Bilmece Bildirmece adl metinlerden; Atatrk temas, Dil Devrimi, Akla, Bilime ve Geree nem Vermek, Gzel Sanatlar, Cumhuriyetin Temeli ve Yksek Ahlak adl metinlerden; Duygular ve Hayaller temas, Gamsz, Fil Hikyesi, Kafdana kan ocuk, Uun Kular adl metinlerden; Gzel Sanatlar temas, Karpuz Kabuundan Gemiler Yapmak, Sleymaniye, Hayattan Kareler, Babam Resim Yapt adl metinlerden; Okuma Kltr temas, Yaama Yurdum Ktphanem, Bir Kitap Bir Hayat, Szlkle Arkadalk, Hava Yaacak Gibi Duruyor Bugn adl metinlerden; Zaman ve Mekan temas ise Mor Salkml Ev, Geen Zaman, Kangurular olumaktadr. Kitapta yer alan 25 metinden birincisi olan Evliya elebi adl metinde yazm kurallarndan byk harflerin kullanm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere byk harflerin kullanm kuralna uygun olarak doldurulmak zere levhalar verilmi ve rencilerden bu levhalar lkesi, Seslerdir Glmseten Meknlar adl metinlerden

207

rendikleri yazm kurallarn uygulayarak doldurmalar istenmitir. Bununla birlikte, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Trkler Dolusu ve Anadolunun Krk Yllk Sanatkrlar Bulutu adl metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Bilmece Bildirmece adl metinde ise, yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere yazm yanllklarnn yapld baz cmleler verilmi ve rencilerden bu yanllklar dzeltmeleri istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Mill Kltr temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii saptanmtr. Atatrk temasnn ilk metni olan Dil Devrimi adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Akla, Bilime ve Geree nem Vermek adl metinde ise noktalama iaretlerinden iki nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet bulunmaktadr. Bu etkinlikte, genel a adreslerinde iki nokta iaretinin kullanm zerinde durulmutur. Bu metinde noktalama iaretinin retimine ynelik 1 etkinlik bulunmasna karn, yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Gzel Sanatlar adl metinde, yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu

208

etkinlikte, rencilere yanl yazlan baz kelimeler verilerek bunlarn doru yazmlarn szlkten bakarak belirlemeleri istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Cumhuriyetin Temeli adl metinde, yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere yazm yanllarnn bulunduu ve noktalama iaretlerinin konulmad bir metin verilerek rencilerden metindeki yazm yanllarn dzeltmeleri ve ayrala belirtilen yerlere de gerekli noktalama iaretlerini koymalar istenmitir. Yksek Ahlak adl metinde, yazm kurallarndan bala olan denin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, de balacnn kullanmnda yanllklar yaplan bir metin verilerek bu yanllklarn dzeltilmesi istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Atatrk temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii saptanmtr. Duygular ve Hayaller temasnn ilk metni olan Gamsz adl metinde noktalama iaretlerinden nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek nokta iaretinin bu cmlelerin hangilerinde kaba sayld iin veya baka bir sebepten tr aklanmak istenmeyen kelime ve kelime gruplarnn yerine kullanm ilevinde kullanld sorulmutur. Bu metinde noktalama iaretinin retimine ynelik 1 etkinlik bulunmasna karn, yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr.

209

Fil Hikyesi adl metinde yazm kurallarnn retimine ilikin 1 adet etkinlie yer verildii grlmtr. Bu etkinlikte, rencilere yazm yanllarnn bulunduu bir metin verilerek bu yazm yanllarnn dzeltilmesi istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Kafdana kan ocuk adl metinde yazm kurallarndan bala olan kinin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere kinin yazmnn doru ve yanl yapld cmleler verilerek rencilerden bu cmleleri doru ve yanl olarak snflandrmalar istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Uun Kular adl metinde 1 adet noktalama kurallarna, 1 adet de yazm kurallarna ynelik etkinlik bulunmaktadr. Noktalama kurallarna ynelik etkinlikte rencilere bir metin verilerek yay ayrala belirtilen yerlere uygun noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Yazm kurallarna ynelik etkinlik etkinlikte ise, rencilere iinde yazm yanllklarnn bulunduu bir iir verilerek bu iirdeki yazm yanllarnn tespit edilmesi ve dzeltilmesi istenmitir. Duygular ve Hayaller temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii saptanmtr. Gzel Sanatlar temasnn ilk metni olan Karpuz Kabuundan Gemiler Yapmak adl metinde noktalama iaretlerinden nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet bulunmaktadr. Bu etkinlikte, noktann ilevlerinden birinin rneklendirildii bir metin verilmi ve bu ilevin hangisi olduu sorulmutur. Bununla birlikte, bu metinde yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr.

210

Sleymaniye adl metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerden birincisi soru iaretinin kullanmnn retimine yneliktir. Bu etkinlikte, rencilere soru iaretinin grevlerinden iki tanesinin rneklendirildii cmleler verilmi ve bunlar uygun cmlelerle eletirmeleri istenmitir. Dier etkinlikte ise, rencilere bir metin verilerek ayrala belirtilen yerlere gerekli noktalama iaretlerinin konulmas beklenmitir. Bununla birlikte, bu metinde yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Hayattan Kareler adl metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerden birincisi nlem iaretinin kullanmnn retimine yneliktir. Bu etkinlikte, nlem iaretinin kullanld cmleler verilerek bu nlem iaretlerinin hangi grevlerde kullanld sorulmutur. Dier etkinlikte ise, rencilere bir metin verilerek ayrala belirtilen yerlere gerekli noktalama iaretlerinin konulmas beklenmitir. Bununla birlikte, bu metinde yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Babam Resim Yapt adl metinde 1 adet yazm kurallarnn retimine ilikin, 1 adet de noktalama kurallarndan ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine ilikin etkinlik yer almaktadr. Yazm kurallarnn retimine ilikin olan etkinlikte rencilere yazm yanllklarnn bulunduu bir metin verilerek bu yanllklarn bulunup dzeltilmesi istenmitir. Noktalama kurallarndan ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine ilikin etkinlikte ise, ksa izgi iaretinin farkl kullanmlarnn rneklendirildii cmleler verilerek bu cmlelerdeki ksa izgilerin hangi ilevlerde kullanld sorulmutur. Gzel Sanatlar temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii saptanmtr.

211

Okuma

Kltr

temasnn

ilk

metni

olan

Yaama

Yurdum

Ktphanem adl metinde noktalama kurallarna ynelik 1 etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte noktalama iaretlerinin yanl ve gereksiz kullanld bir metin verilerek rencilerden bu yanllklar dzetmeleri istenmitir. Bununla birlikte, bu metinde yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Bir Kitap Bir Hayat adl metinde yazm kurallarna ynelik 1 etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte yazm yanllarnn bulunduu bir metin verilerek rencilerden bu yanllar dzeltmeleri istenmitir. Bununla birlikte, bu metinde noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Szlkle Arkadalk adl metinde 1 adet noktalama kurallarna, 1 adet de yazm kurallarna ynelik etkinlik bulunmaktadr. Yazm kurallarna ynelik etkinlikte rencilere yazm yanllklarnn bulunduu bir metin verilerek bu yanllklarn bulunup dzeltilmesi istenmitir. noktalama iaretlerinin konulmas beklenmitir. Hava Yaacak Gibi Duruyor Bugn adl metinde noktalama Noktalama kurallarna ynelik etkinlikte ise rencilere bir metin verilerek ayrala belirtilen yerlere gerekli

iaretlerinden yay ayra iaretinin kullanmnn retimine ilikin 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, yay ayracn farkl ilevlerinin rneklendirildii cmleler verilere rencilerden yay ayracn ayn ilevde kullanld cmleleri eletirmeleri istenmitir. Bununla birlikte, bu metinde yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Okuma Kltr temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii saptanmtr.

212

Zaman ve Mekn temasnn ilk metni olan Mor Salkml Ev adl metinde yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, yazm kartrlan kelimelerin doru ve yanl yazmlar bir arada verilerek bunlardan yanl olanlarn belirlenmesi istenmitir. Bununla birlikte, bu metinde noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Geen Zaman adl metinde noktalama iaretlerinden keli ayra iaretinin kullanmnn retimine ilikin 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere birtakm cmleler verilmi ve keli ayra iaretinin yanl kullanld cmlelerin belirlenmesi istenmitir. Bununla birlikte, bu metinde yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Kangurular lkesi adl metinde, yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere iinde yazm ve noktalama yanllar bulunan bir metin verilerek bu yanllklarn dzeltilmesi istenmitir. Seslerdir Glmseten Meknlar adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin 2 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde rencilere bir metin verilerek bu metindeki boluklarn yazm ve noktalama kurallarna dikkat edilerek doldurulmas istenmitir. kinci etkinlikte de rencilerin dinlemi olduklar dinleme metnini yazm ve noktalama kurallarna dikkat ederek yazmalar beklenmitir. Zaman ve Mekn temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii saptanmtr. Akz, . ve Fndk, . tarafndan hazrlanan lkretim 7. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin temalara gre dalm ise aadaki tabloda gsterildii gibidir.

213

Tablo 31 Harf Eitim Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm

Temalar Mill Kltr Atatrk Duygular ve Hayaller Gzel Sanatlar Okuma Kltr Zaman ve Mekn Toplam

Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 3 3 1 2 4 15

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says __ 2 1 6 3 4 16

Toplam

2 5 4 7 5 8 31

Tablo 31de yer alan verilere gre; Akz, . ve Fndk, . tarafndan hazrlanan lkretim 7. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 31 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 15 tanesi yazm kurallarnn retimine ynelik iken, 16 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Yazm kurallarna ynelik etkinliklerin byk harflerin kullanm, yazm kartrlan kelimelerin yazm, bala olan denin yazm, bala olan kinin yazm kurallarnn retimine ilikin olduu grlmtr. Buna gre, lkretim 7. Snf retim Programnda yer alan saylarn yazm kuralna ynelik sz konusu kitapta herhangi bir etkinlie yer verilmemitir. Bu durum, nemli bir eksiklik olarak dikkatleri ekmektedir. Noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik etkinliklerin ise iki nokta, nokta, soru iareti, nlem iareti, ksa izgi, yay ayra ve keli ayra iaretlerinin retimine ynelik olduu belirlenmitir. Buna gre, lkretim 7. Snf retim Programnda yer ald hlde kitapta nokta, virgl, eik izgi ve kesme iareti gibi noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmemi olmas, nemli bir eksiklik deerlendirilebilir.

214

Akz, . ve Fndk, . tarafndan hazrlanan lkretim 7. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise u ekildedir:

Tablo 32 Harf Eitim Yaynlarna Ait lkretim 7. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 3 1 2 2 2 1 __ 1 1 1 1 15

Metin Trleri

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 3 2 2 2 1 2 1 1 __ __ 16

Toplam

Deneme Makale An Hikye iir Biyografi Rportaj Sylei Gezi Yazs Tiyatro Masal Toplam

5 4 4 4 4 2 2 2 2 1 1 31

Tablo 32de yer alan verilere gre, Akz, . ve Fndk, . tarafndan hazrlanan lkretim 7. Snf Trke ders kitabnda deneme trndeki metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik 5 etkinlik, makale, an, hikye ve iir trndeki metinlerde 4 etkinlik, biyografi, rportaj, sylei ve gezi yazs trndeki metinlerde 2 etkinlik, tiyatro ve masal trndeki metinlerde ise 2 etkinlik yer almaktadr.

215

5.15. On Beinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann on beinci alt problemi lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri nedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin veriler Tablo 33de verilmitir.

Tablo 33 lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi

Doru Yazm Kurallar f

Kalnlk-incelik uyumunun yazm nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm nl dmesine urayan kelimelerin yazm Yazm kartrlan kelimelerin yazm Soru eki minin yazm Bala olan denin yazm Bala olan kinin yazm Ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm Saylarn yazm Byk harflerin kullanm

Yanl f % 6,1

Toplam f %

169 93,9 11

180 100,0

138 76,7 42 23,3 180 100,0 133 73,9 47 26,1 180 100,0 155 86,1 25 13,9 180 100,0 128 71,1 52 28,9 180 100,0 126 70,0 54 30,0 180 100,0 130 72,2 50 27,8 180 100,0 100 55,6 80 44,4 180 100,0 127 70,6 53 29,4 180 100,0 89 49,4 91 50,6 180 100,0

216

Tablo 33te yer alan lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin verilere gre; lkretim 8. snf rencilerinin kalnlk-incelik uyumunun yazm kuraln doru uygulama skl 169, oran %93,9; yanl uygulama skl 11, oran %6,1dir. nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm kuralnn doru uygulanma skl 138, oran %76,7; yanl uygulanma skl 42, oran %23,3tr. nl dmesine urayan kelimelerin yazm kuralnn doru uygulanma skl 133, oran %73,9; yanl uygulanma skl 47, oran ise %26,1dir. Yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn doru uygulanma skl 155, oran %86,1; yanl uygulanma skl 25, oran %13,9dur. Soru eki minin yazm kuralnn doru uygulanma skl 128, oran %71,1; yanl uygulanma skl 52, oran %28,9dur. Bala olan denin yazm kuralnn doru uygulanma skl 126, oran %70,0; yanl uygulanma skl 54, oran ise %30,0dur. Bala olan kinin yazm kuralnn doru uygulanma skl 130, oran %72,2; yanl uygulanma skl 50, oran %27,8dir. Ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm kuralnn doru uygulanma skl 100, oran %55,6; yanl uygulanma skl 80, oran ise %44,4tr. Saylarn yazm kuralnn doru uygulanma skl 127, oran %70,6; yanl uygulanma skl 53, oran %29,4tr.

217

Byk harflerin kullanm kuralnn doru uygulanma skl 89, oran %49,4; yanl uygulanma skl 91, oran %50,6 olarak tespit edilmitir. lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri incelendiinde, rencilerin %70in zerinde en baarl olduklar yazm kurallarnn kalnlk-incelik uyumunun yazm (%93,9), yazm kartrlan kelimelerin yazm (%86,1), nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm (%76,7), nl dmesine urayan kelimelerin yazm (%73,9), bala olan kinin yazm (%72,2) ve soru eki minin yazm (%71,1) olduu grlmektedir. Bununla birlikte lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarndan %70in zerinde yanl uyguladklar herhangi bir yazm kuralnn bulunmad tespit edilmitir. 5.16. On Altnc Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann on altnc alt problemi lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri nedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin veriler Tablo 34te verilmitir.

218

Tablo 34 lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi

Doru Noktalama aretleri f Nokta Virgl Noktal Virgl ki Nokta Nokta Soru areti nlem areti Trnak areti Ksa izgi Eik izgi Kesme areti Yay Ayra Keli Ayra 126 115 26 52 43 162 26 116 13 12 153 60 3 % 70,0 63,9 14,4 28,9 23,9 90,0 14,4 64,4 7,2 6,7 85,0 33,3 1,7 f

Yanl % 30,0 36,1 85,6 71,1 76,1 10,0 85,6 35,6 92,8 93,3 15,0 66,7 98,3

Toplam f 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180 180 % 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

54 65 154 128 137 18 154 64 167 168 27 120 177

Tablo 34te yer alan lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin verilere gre; lkretim 8. snf rencileri tarafndan nokta iaretinin doru uygulanma skl 126, oran %70,0; yanl uygulanma skl 54, oran ise %30,0dur.

219

Virgl iaretinin doru uygulanma skl 115, oran %63,9; yanl uygulanma skl 65, oran %36,1dir. Noktal virgl iaretinin doru uygulanma skl 26, oran %14,4; yanl uygulanma skl 154, oran %85,6dr. ki nokta iaretinin doru uygulanma skl 52, oran %28,9; yanl uygulanma skl 128, oran %71,1dir. nokta iaretinin doru uygulanma skl 43, oran %23,9; yanl uygulanma skl 137, oran ise %76,1dir. Soru iaretinin doru uygulanma skl 162, oran %90,0; yanl uygulanma skl 18, oran ise %10,0dur. nlem iaretinin doru uygulanma skl 26, oran %14,4; yanl uygulanma skl 154, oran ise %85,6dr. Trnak iaretinin doru uygulanma skl 116, oran %64,4; yanl uygulanma skl 64, oran ise %35,6dr. Ksa izgi iaretinin doru uygulanma skl 13, oran %7,2; yanl uygulanma skl 167, oran ise %92,8dir. Eik izgi iaretinin doru uygulanma skl 12, oran %6,7; yanl uygulanma skl 168, oran ise %93,3tr. Kesme iaretinin doru uygulanma skl 153, oran %85,0; yanl uygulanma skl 27, oran ise %15,0tir. Yay ayra iaretinin doru uygulanma skl 60, oran %33,3; yanl uygulanma skl 120, oran ise %66,7dir.

220

Keli ayra iaretinin doru uygulanma skl 3, oran %1,7; yanl uygulanma skl 177, oran ise %98,3 olarak belirlenmitir. lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri incelendiinde, rencilerin %70in zerinde en baarl olduklar noktalama kurallarnn soru iareti (%90,0) ve kesme iareti (%85,0) olduu grlmektedir. lkretim 8. snf rencilerinin doru uygulamakta zorlandklar ve %70in zerinde bir oranla yanl uyguladklar noktalama iaretleri ise keli ayra (%98,3), eik izgi (%93,3), ksa izgi (%92,8), nlem iareti (%85,6), nokta (%76,1) ve iki nokta (71,1) iaretleridir. lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarndan ancak iki tanesinden %70in zerinde bir baar gsterebilmeleri ve alt noktalama iaretini ise %70in zerinde yanl uygulamalar, rencilerin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme konusunda yeterli bilgi ve beceriye ulaamadklarn gstermektedir. 5.17. On Yedinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann on yedinci alt problemi lkretim 8. snf rencilerinin, kendilerine verilen yarm braklan bir yky tamamlarken yazm kurallarn uygulayabilme dzeyi nedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 8. snf rencilerinin kendilerine verilen yarm braklan bir yky tamamlarken yazm kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin veriler Tablo 35te verilmitir.

221

Tablo 35 lkretim 8. Snf rencilerinin Kendilerine Verilen Yarm Braklan Bir yky Tamamlarken Yazm Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi

Doru Yazm Kurallar f

nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm nl dmesine urayan kelimelerin yazm Yazm kartrlan kelimelerin yazm Soru eki minin yazm Bala olan denin yazm Bala olan kinin yazm Ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm Saylarn yazm Byk harflerin kullanm

Yanl f 4 0 % 2,6 0

Toplam f %

151 97,4 11 11 2 66 4 0 4 100

155 100,0 11 27 3 89 7 0 4 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

40,8 16 59,2 66,7 1 33,3

74,1 23 25,9 57,1 0 100 3 1 0 42,9 100 0 8,0

299 92,0 26

325 100,0

Tablo 35te yer alan lkretim 8. snf rencilerinin kendilerine verilen yarm braklan bir hikyeyi tamamlarken yazm kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin verilere gre; rencilerin nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm kuraln doru uygulama skl 151, oran %97,4; yanl uygulama skl 4, oran ise %2,6dr. nl dmesine urayan kelimelerin yazm kural ise 11 kez doru uygulanm ve hi yanl kullanlmamtr. Buna karlk yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn doru uygulanma skl 11, oran %40,8; yanl uygulanma skl 16, oran %59,2dir.

222

Soru eki minin yazm kuralnn doru uygulanma skl 2, oran %66,7; yanl uygulanma skl 1, oran ise %33,3tr. Bala olan denin yazm kuralnn doru uygulanma skl 66, oran %74,1; yanl uygulanma skl 23, oran %25,9dur. Bala olan kinin yazm kuralnn doru uygulanma skl 4, oran %57,1; yanl uygulanma skl 3, oran %42,9dur. Ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm kural ise 1 kez yanl kullanlmken hi doru kullanlmamtr. Buna karlk saylarn yazm kural 4 kez doru uygulanm ve hi yanl kullanlmamtr. Byk harflerin kullanm kuralnn doru uygulanma skl ise 299, oran %92,0; yanl uygulanma skl 26, oran %8,0 olarak tespit edilmitir. lkretim 8. snf rencilerinin kendilerine verilen yarm braklan bir hikyeyi tamamlarken yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri incelendiinde, rencilerin %70in zerinde en baarl olduklar yazm kurallarnn nl dmesine urayan kelimelerin yazm (%100,0), saylarn yazm (%100,0), nsz benzemesine uran kelimelerin yazm (%97,4), byk harflerin kullanm (%92,0) ve bala olan denin yazm (%74,1) olduu grlmektedir. Buna karlk rencilerin sadece ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm (%100,0) kuralnn uygulanmasnda %70in zerinde bir oranla baarsz olduklar gzlenmektedir. Bu durum, lkretim 8. snf rencilerinin, kendilerinin oluturduklar yazlarda yazm kurallarn byk lde doru bir biimde uygulayabildiklerini gstermektedir. Ancak, birok rencinin yaptklar yazm yanl saysnn doru saysndan ok daha fazla olduu da dikkatleri ekmektedir.

223

5.18. On Sekizinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann on sekizinci alt problemi lkretim 8. snf rencilerinin, kendilerine verilen yarm braklan bir yky tamamlarken noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyi nedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 8. snf rencilerinin kendilerine verilen yarm braklan bir yky tamamlarken noktalama kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin veriler Tablo 36da verilmitir.

Tablo 36 lkretim 8. Snf rencilerinin Kendilerine Verilen Yarm Braklan Bir yky Tamamlarken Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyi

Doru Noktalama aretleri f Nokta Virgl Noktal Virgl ki Nokta Nokta Soru areti Trnak areti Ksa izgi nlem areti Kesme areti 285 10 2 8 0 3 3 16 0 9 % 81,1 41,7 12,5 80,0 0 42,9 42,9 69,6 0 47,3 f

Yanl % 18,9 58,3 87,5 20,0 100 57,1 57,1 30,4 100 52,7

Toplam f 351 24 16 10 4 7 7 23 6 19 % 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

66 14 14 2 4 4 4 7 6 10

224

Tablo 36da yer alan lkretim 8. snf rencilerinin kendilerine verilen yarm braklan bir hikyeyi tamamlarken noktalama kurallarn uygulayabilme dzeylerine ilikin verilere gre; nokta iaretinin doru uygulanma skl 285, oran %81,1; yanl uygulanma skl 66, oran %18,9dur. Virgl iaretinin uygulanma skl 10, oran %41,7; yanl uygulanma skl 14, oran %58,3tr. Noktal virgl iaretinin doru uygulanma skl 2, oran %12,5; yanl uygulanma skl 14, oran %87,5tir. ki nokta iaretinin doru uygulanma skl 8, oran %80,0; yanl uygulanma skl 2, oran %20,0dir. Soru iaretinin doru uygulanma skl 3, oran %42,9; yanl uygulanma skl 4, oran %57,1dir. Trnak iaretinin doru uygulanma skl 3, oran %42,9; yanl uygulanma skl 4, oran %57,1dir. Ksa izgi iaretinin doru uygulanma skl 16, oran %69,6; yanl uygulanma skl 7, oran %30,4tr. Kesme iaretinin doru uygulanma skl 9, oran %47,3; yanl uygulanma skl 10, oran %52,7dir. nokta iareti ise, renciler tarafndan hi doru kullanlamazken 4 kez yanl kullanlmtr. nlem iareti de renciler tarafndan kurallara uygun olarak uygulanamam ve 6 kez yanl kullanlmtr.

225

lkretim 8. snf rencilerinin kendilerine verilen yarm braklan bir hikyeyi tamamlarken noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri incelendiinde, rencilerin %70in zerinde en baarl olduklar noktalama kurallarnn nokta (%81,1) ve iki nokta (%80,0) olduu grlmektedir. Buna karlk, rencilerin yazl anlatmlarnda kuralara uygun olarak uygulayabilmekte epey zorlandklar ve %70in zerinde bir oranda yanl uyguladklar noktalama iaretlerinin ise nokta (%100,0), nlem iareti (%100,0) ve noktal virgl (%87,5) olduu saptanmtr. zellikle nokta ve nlem iareti gibi noktalama iaretlerinin rencilerin hibiri tarafndan doru bir biimde uygulanamam olmas, rencilerin bu noktalama iaretlerinin yazl anlatmdaki uygulanyla ilgili kurallara yeterince hkim olmadn ve bu kurallar doru bir biimde uygulamak iin gerekli bilgi ve beceri dzeyine ulaamadn gstermektedir. 5.19. On Dokuzuncu Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann on dokuzuncu alt problemi lkretim 8. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ne dzeydedir? biiminde dzenlenmitir. lkretim 8. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlarn belirlemek zere uygulanan tutum leinin her maddesiyle ilgili rencilerin ortalama puan dalmlarn gsteren frekans (sklk) ve yzde deerleri Tablo 37de verilmitir.

226

Tablo 37 lkretim 8. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutum Puanlar Tutum Maddeleri
1. Trke btn dersler iinde en sevdiim derstir. 2. Trke dersi olmazsa rencilik daha zevkli olur. 3. Trke ders saatlerinin arttrlmasn isterim. 4. Trke alrken canm sklr. 5. Trke dersi benim iin ilgi ekicidir. 6. Ders dnda kendi kendime Trke almaktan holanrm. 7. Trke derslerindeki konular ilgimi ekmez. 8. Trke derslerine girerken byk sknt duyarm. 9. Yetki verseler Trke dersinin konularn en aza indiririm. 10. Trke dersi devlerimi yapmay sevmem. 11. Trke alanndaki bilgimi artrmak iin retmenlerimden fikir almak isterim. 12. Trke derslerinin gnlk yaamda nemli olduuna inanyorum. 13. Trke ile ilgili her eye ilgi duyarm. 14. Trke dersindeki konular gnlk hayatla ilikilendirilirse derse ynelik ilgim artar.
15. Trke dersinde yeni rendiim bir szc okul dnda, arkada evremde kullandmda kendimi ok mutlu hissediyorum. 16. Anadilimizin retildii bir ders olduu iin Trke dersinin gerekliliine inanyorum. Hi Katlmyorum Katlmyorum Kararszm Katlyorum Tmyle Katlyorum

f
0 2 2 4 1 4 4 3 3 3 1

%
0 3,3 3,3 6,7 1,7 6,7 6,7 5,0 5,0 5,0 1,7

f
2 7 8 9 3 6 8 7 11 5 8

%
3,3 11,7 13,3 15,0 5,0 10,0 13,3 11,7 18,3 8,3 13,3

f
7 5 16 14 16 17 8 12 10 10 8

%
11,7 8,3 26,7 23,3 26,7 28,3 13,3 20,0 16,7 16,7 13,3

f
26 12 13 12 14 15 15 15 9 15 18

%
43,3 20,0 21,7 20,0 23,3 25,0 25,0 25,0 15,0 25,0 30,0

f
25 34 21 21 26 18 25 23 27 27 25

%
41,7 56,7 35,0 35,0 43,3 30,0 41,7 38,3 45,0 45,0 41,7 4,23 4,15 3,71 3,61 4,01 3,61 3,81 3,80 3,76 3,96 3,96

2 2 4

3,3 3,3 6,7

4 2 2

6,7 3,3 3,3

4 12 11

6,7 20,0 18,3

12 20 15

20,0 33,3 25,0

38 24 28

63,3 40,0 46,7

4,33 4,03 4,01

5,0

13,3

16

26,7

33

55,0

4,31

1,7

8,3

1,7

13,3

39

65,0

4,31

227

lkretim 8. snf rencilerinin tutum puanlarn gsteren tabloya genel olarak bakldnda, lek maddelerinin ortalama deerlerinin 3,6 ile 4,3 arasnda deitii grlmektedir. Tutum leine rencilerin vermi olduklar yantlarn istatistiksel olarak analiz edilmesi neticesinde elde edilen bu sonu, lkretim 8. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlarnn iyi dzey ile ok iyi dzey arasnda deitiini gstermektedir. lkretim 8. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutum puanlarnn yksek olmas, lkretim 8. snf rencilerinin byk ounluunun Trke dersine ynelik olumlu bir tutuma sahip olduunu gstermektedir. Bu durum, rencilerin Trke dersine gdlenmesini kolaylatran bir etkendir. Bu nedenle, rencilere uygulanan tutum leinden elde edilen puanlar, rencilerin Trke dersine daha gdlenmi bir biimde girdiklerini ve bylece bu dersin daha verimli ilenmesinin salandn sylemek mmkndr. 5.20. Yirminci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann yirminci alt problemi lkretim 8. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasnda iliki var mdr? biiminde dzenlenmitir. lkretim 8. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasndaki ilikiyi zmlemek zere Pearson Momentler arpm Korelasyon Katsays formlnn kullanlmas sonucunda elde edilen veriler Tablo 38de gsterilmitir.

228

Tablo 38 lkretim 8. Snf rencilerinin Trke Dersine likin Tutumlar ile Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulayabilme Dzeyleri Arasndaki likiler Tutum ile Yazm ve Noktalama Kurallar Arasndaki Korelasyon r Tutum p n Yazm Kurallarn Uygulama Noktalama Kurallarn Uygulama r p n r p n

Tutum 1 . 60 ,034 ,795 60 ,178 ,175 60

Tablo 38de grld zere, lkretim 8. snf rencilerinin tutum puanlar ile yazm puanlar arasnda (r = ,34) dzeyinde pozitif ynde, ancak anlaml olmayan bir iliki bulunmaktadr. Bununla birlikte lkretim 8. snf rencilerinin tutum puanlar ile noktalama puanlar arasnda da (r = ,178) dzeyinde pozitif ynde, ancak anlaml olmayan bir iliki olduu tespit edilmitir. lkretim 8. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasnda anlaml bir iliki bulunmasa da ilikinin pozitif ynde olmas, rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeylerinin onlarn Trke dersine olan tutumlarndan tamamen bamsz dnlmesi gereken bir beceri alan olmadn gstermektedir. Trke dersine ilikin olumlu bir tutuma sahip olan rencilerin yazm ve noktalama kurallarn uygulamada dier rencilere kyasla daha baarl olabileceklerini sylemek elbette yanl olmayacaktr.

229

5.21. Yirminci Birinci Alt Probleme likin Bulgular ve Yorum Aratrmann yirmi birinci alt problemi lkretim 8. snf Trke ders kitaplarnda Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarnn ilenii nasldr? biiminde dzenlenmitir. lkretim 8. snf Trke ders kitaplarnda Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm ve noktalama kurallarnn ileniini belirlemek zere 2009-2010 eitim-retim ylnda Trkiyedeki ilkretim okullarnda okutulmak zere Mill Eitim Bakanl Yaynlar, Erdem Yaynlar, Batu Yaynlar, Koza Yaynlar, Pasifik Yaynlar ve Harf Eitim Yaynlar tarafndan hazrlanan lkretim Trke Ders Kitaplar, renci alma Kitaplar ve retmen Klavuz Kitaplar incelenerek yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik yaplanlar betimlenmeye ve deerlendirilmeye allmtr. Altan, A. ve dier., zbay, M. (Ed.), Mill Eitim Bakanl Yaynlar Altan, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Zaman ve Mekn, Atatrklk, Mill Kltr, Toplum Hayat, Bilim ve Teknoloji ve Kiisel Geliim olmak zere 6 tema bulunmaktadr. Bu temalardan Zaman ve Mekn temas, Kz Kalesi, Gemi Zaman iirleri, Verilen Sz Tutmak ve Vaktinde Yapmak, Eski Ankara Evleri adl metinlerden; Atatrklk temas, Atatrkten Anlar, Onuncu Yl Nutku, Dil Devrimi, Atatrk ve Bilim ve Atatrkn Genlie Hitabesi adl metinlerden; Mill Kltr temas, htiyar ilingir, Gnl Mimarlarmz, Trkler Dolusu, Nevruz ve Birlik adl metinlerden; Toplum Hayat temas, Ergenekon Destan, idem Der Ki, Herkesin Dostu Anton, Ainasz adl metinlerden; Bilim ve Teknoloji temas, Basndan Teknoloji Haberleri, Ekran Efendinin Tutsaklar, Anadolunun Baht Ak Kara Treni, Bilgisayar Yalnzl adl metinlerden; Kiisel Geliim temas ise Hayatta Baarnn Yollar, ki yi nsan, Empati ile Yaamak ve Mart adl metinlerden olumaktadr.

230

Kitapta yer alan 25 metinden birincisi olan Kz Kalesi adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Gemi Zaman iirleri adl metinde de yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Verilen Sz Tutmak ve Vaktinde Yapmak adl metinde yazm kurallarna ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek bu metindeki yazm yanllarn bulmalar istenmitir. Bununla birlikte bu metinde noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Eski Ankara Evleri adl metinde yazm kurallarndan byk harflerin kullanm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek bu metindeki byk harflerin kullanmyla ilgili yazm yanllarn bulmalar istenmitir. Bununla birlikte bu metinde noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Zaman ve Mekn temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii grlmtr. Atatrklk temasnn ilk metni olan Atatrkten Anlar adl metinde yazm kurallarndan saylarn yazm ve yazm kartrlan kelimelerin yazm kurallarnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere saylarn yazm ve yazm kartrlan kelimelerin yazm kurallarnn yanl uyguland cmleler verilerek rencilerden bu yanllklarn dzeltilmesi istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir.

231

Onuncu Yl Nutku, Dil Devrimi ve Atatrk ve Bilim adl metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Atatrkn Genlie Hitabesi adl metinde ise yazm kurallarna ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere yazm kurallarnn yanl uyguland cmleler verilerek rencilerden bu yanllklarn dzeltilmesi istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Atatrklk temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii grlmtr. Mill Kltr temasnn ilk metni olan htiyar ilingir adl metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Gnl Mimarlarmz adl metinde noktalama iaretlerinden ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde, rencilere bir metin verilerek bu metinde ksa izgi iaretinin ka farkl ekilde ve niin kullanld sorulmutur. kinci etkinlikte ise, rencilere cmleler verilerek uygun yerlere ksa izgi iaretini koymalar istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Trkler Dolusu adl metinde, noktalama iaretlerinden virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerde kullanlan virgl iaretiyle ilgili sorular sorulmutur. kinci etkinlikte ise rencilere bir metin verilerek ayrala belirtilen yerlere uygun noktalama iaretlerinin konulmas

232

istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Nevruz ve Birlik adl metinde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Mill Kltr temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii grlmtr. Toplum Hayat temasnn ilk metni olan Ergenekon Destan adl metinde noktalama iaretlerine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek ayrala belirtilen yerlere uygun noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. idem Der Ki, Herkesin Dostu Anton, Ainasz adl metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Toplum Hayat temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii grlmtr. Bilim ve Teknoloji temasnn ilk metni olan Basndan Teknoloji Haberleri adl metinde noktalama iaretlerinden virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde, sral cmleler arasna konulan virgl iaretiyle ilgili sezdirme almas yaplmtr. kinci etkinlikte ise rencilere bir metin verilerek yay ayrala belirtilen yerlere uygun noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir.

233

Ekran Efendinin Tutsaklar adl metinde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Anadolunun Baht Ak Kara Treni adl metinde noktalama iaretlerinden noktal virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerde kullanlan noktal virgl iaretiyle ilgili sorular sorulmutur. kinci etkinlikte ise rencilere iki farkl tabloda verilen cmleleri birletirmeleri ve bu birletirme ilemi srasnda da noktal virgl iaretini kullanmalar istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Bilgisayar Yalnzl adl metinde noktalama iaretlerine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek yay ayrala belirtilen yerlere uygun noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Bilim ve Teknoloji temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 1 adet soruya yer verildii grlmtr. Kiisel Geliim temasnn ilk metni olan Hayatta Baarnn Yollar adl metinde yazm kurallarna ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere iinde yazm yanllarnn bulunduu bir metin verilerek rencilerden bu yanllklarn dzeltilmesi istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. ki yi nsan, Empati ile Yaamak ve Mart adl metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir.

234

Kiisel Geliim temasnn sonunda yer alan Tema Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii grlmtr. Altan, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarna ilikin etkinliklerin temalara gre dalm u ekildedir:

Tablo 39 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm

Temalar Zaman ve Mekn Atatrklk Mill Kltr Toplum Hayat Bilim ve Teknoloji Kiisel Geliim Toplam

Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 2 __ __ __ 1 5

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says __ __ 4 1 5 __ 10

Toplam

2 2 4 1 5 1 15

Tablo 39da yer alan verilere gre; Altan, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 15 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 5 tanesi yazm kurallarnn retimine ynelik iken, 10 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Yazm kurallarna ynelik etkinliklerin byk harflerin kullanm, saylarn yazm ve yazm kartrlan kelimelerin yazm kurallarnn retimine ynelik olduu belirlenmitir. Noktalama iaretlerine ynelik etkinliklerin ise ksa izgi, virgl ve noktal virgl iaretlerinin kullanmnn

235

retimine ynelik olduu tespit edilmitir. Buna gre, sz konusu kitapta lkretim 8. Snf Trke Dersi retim Programnda yer belirtilen tm noktalama iaretlerine ynelik en az 1 etkinlik bulunmaktadr. Altan, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise u ekildedir:

Tablo 40 Mill Eitim Bakanl Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says __ 2 __ __ __ 1 1 1 __ __ __ __ __ __ __ 5 Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 __ 2 2 2 __ __ __ 1 1 __ __ __ __ __ 10

Metin Trleri iir Konferans Biyografi Haber Sylei Gezi Yazs An Sylev Destan Deneme Efsane Hikye Makale Fkra Roman Toplam

Toplam

2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 __ __ __ __ __ 15

236

Tablo 40da yer alan verilere gre, Altan, A. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda iir, konferans ve biyografi trlerindeki metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik 2 etkinlik; gezi yazs, an, sylev, destan ve deneme trlerindeki metinlerde 1 etkinlik bulunduu; efsane, makale, hikye, fkra ve roman trlerinde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Kurt, M., Altay, J., Kara, M. ve Kara S. (Ed.), Batu Yaynlar Kurt, M. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda Okuma Kltr, Atatrklk, Sevgi, Mill Kltrmz, Doa ve Evren ve Toplum Hayat olmak zere 6 tema bulunmaktadr. Bu temalardan Okuma Kltr temas Kitap ve nsan, mza Gn, Mula Kocamustafendi l Halk Ktphanesi, yklerin Scanda Cahit Stk ve Ktphane adl metinlerden; Atatrklk temas Atatrkn Kiilik zellikleri ve Eserleri, Bir Hatra, nsan Sevgisi ve Evrensellik, Atatrk Kurtulu Savanda, Eitimci Atatrk ve Trkiyenin Jeopolitik ve Jeostratejik Deeri adl metinlerden; Sevgi temas Ellinci Yl Trks, Dil Sevgisi, Dil Bilinci, Son Kular, Beyaz Di, Sevgi adl metinlerden; Mill Kltrmz temas Dnyay Gldren Adam, Trkler Dolusu, Ynden Halya, Ergenekon Destan, Karagz Televizyonda Canlanabilir adl metinlerden; Doa ve Evren temas Gne Batt, Yedigllerde Sonbahar, Mavisini Yitirmi Yaamak, Dnya Hep Gzel Kalsn ve evrenin Dili Olsayd adl metinlerden; Toplum Hayat temas ise Komusuzluk, Posta Kutusundaki Mzka, Birlikte, Birey-Toplumsallk ve Bir Orman Masal adl metinlerden olumaktadr. Okuma Kltr temasnn ilk metni olan Kitap ve nsan adl metinde noktalama iaretlerinden nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere noktann kullanmyla ilgili baz kurallar verilmitir. rencilerden bu kurallardan yanl olanlarnn seilmesi istenmitir. Bununla birlikte bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr.

237

mza Gn adl metinde noktalama iaretlerinden virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere virgln kullanmyla ilgili bilgiler ve rnekler verilerek bunlarn eletirilmesi istenmitir. Bununla birlikte bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Mula Kocamustafendi l Halk Ktphanesi adl metinde noktalama iaretlerinden noktal virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere noktal virgln kullanm yerleriyle ilgili bilgiler ve rnekler verilerek bunlarn eletirilmesi istenmitir. Bununla birlikte bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. yklerin Scanda Cahit Stk adl metinde noktalama iaretlerinden iki nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere iki metin verilerek uygun yerlere iki nokta iaretinin konulmas istenmitir. Bununla birlikte bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Ktphane adl metinde noktalama iaretlerinden nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki nokta iaretinin kullanlma gerekeleri sorulmutur. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Okuma Kltr temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme almalar adl blmde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 1 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Atatrklk temas Atatrkn Kiilik zellikleri ve Eserleri adl metinde noktalama iaretlerinden ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine

238

ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilmi ve bu cmlelerdeki uygun yerlere ksa izgi iaretinin konulmas ve ksa izgi iaretinin kullanlma gerekelerinin yazlmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Bir Hatra adl metinde noktalama iaretlerinden eik izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilmi ve bu cmlelerdeki uygun yerlere eik izgi iaretinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. nsan Sevgisi ve Evrensellik, Atatrk Kurtulu Savanda, Eitimci Atatrk ve Trkiyenin Jeopolitik ve Jeostratejik Deeri adl metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Atatrklk temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme almalar adl blmde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Sevgi temasnn ilk metni olan Ellinci Yl Trks adl metinde noktalama iaretlerinden trnak iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilmi ve bu cmlelerdeki uygun yerlere trnak iaretinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Dil Sevgisi, Dil Bilinci adl metinde noktalama iaretlerinden yay ayra iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilmi ve bu cmlelerdeki uygun yerlere yay ayra iaretinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr.

239

Son Kular adl metinde noktalama iaretlerinden kesme iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir paragraf verilmi ve bu paragraftaki uygun yerlere kesme iaretinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Beyaz Di adl metinde noktalama iaretlerinden soru iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere soru iaretinin kullanmna ynelik 2 kural verilmi ve rencilerden bu kullanm kurallarna uygun ikier cmle yazmalar istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Sevgi adl metinde noktalama iaretlerinden nlem iaretinin

kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki nlem iaretinin kullanm ile ilgili yaplan yanllarn dzeltilmesi istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Sevgi temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme almalar adl blmde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii belirlenmitir. Mill Kltrmz temasnn ilk metni olan Dnyay Gldren Adam adl metinde noktalama iaretlerinden keli ayra iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilmi ve bu cmlelerdeki uygun yerlere keli ayra iaretinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Trkler Dolusu adl metinde yazm kurallarndan nsz yumuamas, nsz benzemesi ve nl dmesine urayan kelimelerin yazm kuralnn

240

retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir paragraf verilmi ve bu paragrafta yer alan yazm yanllarnn sebeplerinin ilgili kelimenin altna yazlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Ynden Halya adl metinde yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere yazm kartrlan baz kelimeler verilerek rencilerden bunlardan doru yazlm olanlarn iaretlenmesi istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Ergenekon Destan adl metinde yazm kurallarndan saylarn yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, saylarn yazmyla ilgili yanllklarn bulunduu cmleler verilere bu hatalarn dzeltilmesi istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Karagz Televizyonda Canlanabilir adl metinde yazm kurallarndan soru eki minin yazm, bala olan denin yazm ve bala olan kinin yazm kurallarnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere soru eki minin yazm, bala olan denin yazm ve kinin yazm kurallarnn yanl uyguland bir paragraf verilerek bu hatalarn dzeltilmesi istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Mill Kltrmz temasnn sonunda yer alan Tema

Sonu

Deerlendirme almalar adl blmde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii belirlenmitir.

241

Doa ve Evren temasnn ilk metni olan Gne Batt adl metinde yazm kurallarndan ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere ksaltmalarn yazmyla ilgili baz kurallar verilerek bu kurallara uygun ksaltmalarn getii cmleler yazmalar istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Yedigllerde Sonbahar adl metinde noktalama iaretlerinden virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere verilen cmlelerdeki uygun yerlere virgl iaretinin konulmas ve bylece anlam belirsizliklerinin giderilmesi istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Mavisini Yitirmi Yaamak, Dnya Hep Gzel Kalsn ve evrenin Dili Olsayd adl metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Doa ve Evren temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme almalar adl blmde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii belirlenmitir. Toplum Hayat temasnda yer alan Komusuzluk, Posta Kutusundaki Mzka, Birlikte, Birey-Toplumsallk ve Bir Orman Masal adl metinlerde de yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii grlmtr. Toplum Hayat temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme almalar adl blmde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii belirlenmitir.

242

Kurt, M. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarna ilikin etkinliklerin temalara gre dalm u ekildedir:

Tablo 41 Batu Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm

Temalar Okuma Kltr Atatrklk Sevgi Mill Kltrmz Doa ve Evren Toplum Hayat Toplam

Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says __ __ __ 4 1 __ 5

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 5 2 5 1 1 __ 14

Toplam

5 2 5 5 2 __ 19

Tablo 41de yer alan verilere gre; Kurt, M. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 19 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 5 tanesi yazm kurallarnn retimine ynelik iken, 14 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Yazm kurallarna ynelik etkinliklerin nsz yumuamasna urayan kelimelerin yazm, nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm, nl dmesine urayan kelimelerin yazm, saylarn yazm, yazm kartrlan kelimelerin yazm, soru eki minin yazm, bala olan denin yazm, bala olan kinin yazm, ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm kurallarnn retimine ynelik olduu belirlenmitir. Noktalama iaretlerine ynelik etkinliklerin ise nokta, virgl, noktal virgl, iki nokta, nokta, ksa izgi, eik izgi, trnak iareti, yay ayra,

243

kesme iareti, soru iareti, nlem iareti, keli ayra iaretlerinin retimine ynelik olduu grlmtr. Kurt, M. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise u ekildedir:

Tablo 42 Batu Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says __ __ __ __ 1 __ __ __ __ 1 1 1 1 __ __ 5

Metin Trleri

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 3 2 2 1 4 __ __ 1 1 __ __ __ __ __ __ 14

Toplam

Deneme Hikye An Eletiri iir Makale Konferans Roman Biyografi Gezi Yazs Destan Sylei Masal Rportaj Mektup Toplam

3 2 2 1 5 __ __ 1 1 1 1 1 1 __ __ 19

244

Tablo 42de yer alan verilere gre, Kurt, M. ve dierleri tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarna ynelik iir trndeki metinlerde 5 etkinlik; deneme trndeki metinlerde 3 etkinlik; hikye ve an trndeki metinlerde 2 etkinlik; eletiri, roman, biyografi, gezi yazs, destan ve sylei trndeki metinlerde 1 etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk, makale, konferans, rportaj ve mektup trndeki metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Ceyhan, Y., Ceyhan, S. ve Yldz, H. H. (Ed.), Pasifik Yaynlar Ceyhan, Y. ve Ceyhan, S. tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda Toplum Hayat, Atatrklk, Mill Kltr, letiim, Kiisel Geliim ve Kavramlar ve armlar olmak zere 6 tema bulunmaktadr. Bu temalardan Toplum Hayat temas, Dnyada, Herkeste Sevgi Var Her Yerde Sevgi Gn Var, Yetim Kalan Aalar, Deimek veya Kaybolmak, Seyfi Baba adl metinlerden; Atatrklk temas Yryelim Arkadalar, Dil Devrimi, Atatrk lkeleri, Sevgili retmenim ve Sevgili rencim Ahmet adl metinlerden; Mill Kltr temas Miras Kee, Balyooor Nasrettin Hoca Festivali Balyooor, Yozgatta Genlerin Askere Uurlan ve Cazgr adl metinlerden; letiim temas, Sevinme Oyunu, Sazma, Portakaln Yapran Kopardm An, ok Sesli Bir Ziyaret adl metinlerden; Kiisel Geliim temas Yaz: Hayali Geree Dntren By, Kiilik, nan, Ouzun Genlii adl metinlerden; Kavramlar ve armlar temas Hayallerim Vard Renkler inde, Gzellik Suyu, Gidem Dersin Umaa ve Daldan Dala adl metinlerden olumaktadr. Kitapta yer alan 25 metinden birincisi olan Dnyada, Herkeste Sevgi Var Her Yerde Sevgi Gn Var adl metinde yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, yazm kartrlan kelimelerin bulunduu cmleler verilerek doru yazmlarla bu cmlelerin tamamlanmas istenmitir. Buna karlk,

245

bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Yetim Kalan Aalar adl metinde yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir kelime listesi verilmi ve bu kelime listesinde kelimelerin doru ve yanl yazmlar bir arada verilmitir. rencilerden de bu kelimelerden yanl yazlanlarn bulunmas ve bunun iin de Yazm Klavuzundan yararlanlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Deimek veya Kaybolmak adl metinde yazm kurallarndan bala olan kinin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere ek olan ki ve bala olan kinin yazmnda yanllklar yaplan cmleler verilmi ve bu yanllklarn dzeltilmesi istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Seyfi Baba adl metinde yazm kurallarndan byk harflerin kullanm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, byk harflerin kullanld cmleler verilerek bu cmlelerle ilgili sorular sorulmutur. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Toplum Hayat temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 1 adet soruya yer verilmitir. Atatrklk temasnn ilk metni olan Yryelim Arkadalar adl metinde noktalama iaretlerinden kesme iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere kesme iaretinin kullanld cmleler verilerek bu cmlelerdeki kesme iaretinin kullanld kelimelerin

246

altlarnn izilmesi istenmitir. Ayrca, iaretlenen kesme iaretlerinin kullanm yerlerinin belirtilmesi beklenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Dil Devrimi adl metinde noktalama iaretlerinden nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere noktann kullanld cmleler verilerek noktann hangi cmlede hangi amala kullanld sorulmutur. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Atatrk lkeleri adl metinde noktalama iaretlerinden ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere ksa izgi iaretinin kullanld cmleler verilerek bu cmlelerdeki ksa izginin cmlelerdeki anlamlarnn belirlenmesi istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Sevgili retmenim ve Sevgili rencim Ahmet adl metinlerde yazm ve noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Atatrklk temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verilmitir. Mill Kltr temasnn ilk metni olan Miras Kee adl metinde noktalama iaretlerinden ksa izgi iaretinin kullanmnn retimine ynelik 2 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinliklerin birincisinde rencilere kelime gruplar ve cmleler verilerek cmlelerdeki uygun yerlere kelime gruplarn bana ve sonuna ksa izgi iaretinin kullanlarak yazlmas istenmitir. kincisinde ise rencilere cmleler verilmi ve uygun yerlere ksa izgi iaretinin konulmas beklenmitir.

247

Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Balyooor Nasrettin Hoca Festivali Balyooor adl metinde noktalama iaretlerinden virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere virgln kullanmyla ilgili cmleler verilmi ve virgln doru ve yanl kullanld cmlelerin belirlenmesi istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Yozgatta Genlerin Askere Uurlan adl metinde noktalama iaretlerinden virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki virgl iaretlerinin hangi ilevde kullanld sorulmutur. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Cazgr adl metinde noktalama iaretlerinden noktal virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek uygun yerlere noktal virgl iaretinin konulmas istenmitir. Ayrca rencilerden noktal virgl iaretinin kullanmna ynelik cmle yazmalar beklenmitir. Bununla birlikte, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Mill Kltr temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 4 adet soruya yer verilmitir. letiim temasnn ilk metni olan Sevinme Oyunu adl metinde yazm ve noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir.

248

Sazma adl metinde noktalama iaretlerinden eik izgi ve iki nokta iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilerden iki nokta ve eik izgiyi kullanarak iki genel a adresi yazmalar istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Portakaln Yapran Kopardm An adl metinde noktalama

iaretlerinden nokta iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek nokta iaretinin nerelerde kullanld sorulmutur. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. ok Sesli Bir Ziyaret adl metinde yazm kurallarndan bala olan denin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek bu metindeki -de eki ve de balacnn kullanmnda yaplan yanllklarn dzeltilmesi istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. letiim temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verilmitir. Kiisel Geliim temasnn ilk metni olan Yaz: Hayali Geree Dntren By adl metinde noktalama iaretlerinden nlem iaretinin kullanmnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek uygun yerlere nlem iaretinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Kiilik adl metinde yazm ve noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir.

249

nan adl metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek uygun yerlere gerekli noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Ouzun Genlii adl metinde ise yazm ve noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Kiisel Geliim temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verilmitir. Kavramlar ve armlar temasnn ilk metni olan Hayallerim Vard Renkler inde adl metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek uygun yerlere gerekli noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Gzellik Suyu adl metinde yazm kurallarndan saylarn yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki saylarn yazmyla ilgili hatalarn dzeltilmesi istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Gidem Dersin Umaa ve Daldan Dala adl metinlerde yazm ve noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii tespit edilmitir. Kavramlar ve armlar temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 4 adet soruya yer verilmitir.

250

Ceyhan, Y. ve Ceyhan, S. tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarna ilikin etkinliklerin temalara gre dalm u ekildedir:

Tablo 43 Pasifik Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm

Temalar Toplum Hayat Atatrklk Mill Kltr letiim Kiisel Geliim Kavramlar ve armlar Toplam

Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 4 __ __ 1 __ 1 6

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says __ 3 5 2 2 1 13

Toplam

4 3 5 3 2 2 19

Tablo 43te yer alan verilere gre; Ceyhan, Y. ve Ceyhan, S. tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 19 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 6 tanesi yazm kurallarnn retimine ynelik iken, 13 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Yazm kurallarna ynelik etkinliklerin yazm kartrlan kelimelerin yazm, bala olan kinin yazm, byk harflerin kullanm, bala olan denin yazm ve saylarn yazm kurallarnn retimine ilikin olduu grlmtr. Noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik etkinliklerin ise kesme iareti, nokta, ksa izgi, virgl, noktal virgl, eik izgi, iki nokta, nokta ve nlem iareti gibi iaretlerin retimine ilikin olduu belirlenmitir.

251

Ceyhan, Y. ve Ceyhan, S. tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise u ekildedir:

Tablo 44 Pasifik Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 1 __ 1 1 __ __ __ 1 __ __ __ __ 6

Metin Trleri Hikye iir Sylei Gezi Yazs Makale An Mektup Biyografi Efsane Roman Deneme Destan Eletiri Toplam

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 3 3 1 1 1 1 1 __ __ __ __ __ 13

Toplam

4 4 3 2 2 1 1 1 1 __ __ __ __ 19

Tablo 44te yer alan verilere gre, Ceyhan, Y. ve Ceyhan, S. tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarna ynelik hikye ve iir trlerindeki metinlerde 4 etkinlik; sylei trndeki metinlerde 3 etkinlik; gezi yazs ve makale trlerindeki metinlerde 2 etkinlik; an, mektup, gezi

252

yazs ve efsane trlerindeki metinlerde 1 etkinlik bulunmaktadr. Buna karlk, roman, deneme, destan ve eletiri trlerindeki metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarna ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Kapulu, A. ve Karaca, A., Aydn, M. (Ed.), Koza Yaynlar Kapulu, A. ve Karaca, A. tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda Kiisel Geliim, Atatrk, Mill Kltr, Toplum Hayat, Duygular, Doa ve Evren olmak zere 6 tema bulunmaktadr. Bu temalardan Kiisel Geliim temas Herkes Baarl Olur Mu?, Bu Sabah Hava Berrak, Selimi Anarm, Kaplumbaa ile Tavan adl metinlerden; Atatrk temas Atatrk Kurtulu Savanda, Atatrk Dncede Aklclk ve Bilim, Mill Eitim ve Mill Birlik, Nutuk adl metinlerden; Mill Kltr temas Nasrettin Hoca, Trkler Dolusu, Krolu Destan, Ataszleri ve Deyimler adl metinlerden; Toplum Hayat temas Yangn, Konua kram, Yaprak Dkmnden, Dostlar Beni Hatrlasn adl metinlerden; Duygular temas Nerede nsan Varsa Orada Umut Vardr, Kedi Aaca kt, Rhtmda Uyuyan Gemi, Hazr Olun, Frtna Geliyor adl metinlerden; Doa ve Evren temas Peri Bacalar, Yryen Kk, ehrin stnden Geen Bulutlar ve Kzlderili Reisinden evre Dersi adl metinlerden olumaktadr. Kiisel Geliim temasnn ilk metni olan Herkes Baarl Olur Mu? adl metinde yazm kurallarndan bala olan denin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, metinde yer alan bala olan ve ek olan delerin bulunarak ilgili cmlelerin yazlmas istenmitir. Daha sonra rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki bala olan ve ek olan delerin doru yazlp yazlmadnn kontrol edilmesi ve yanllk yaplan cmlelerin de dzeltilerek tekrar yazlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin yer almad saptanmtr.

253

Bu Sabah Hava Berrak, Selimi Anarm ve Kaplumbaa ile Tavan adl metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Kiisel Geliim temasnn sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii tespit edilmitir. Atatrk temasnda yer alan Atatrk Kurtulu Savanda, Atatrk Dncede Aklclk ve Bilim, Mill Eitim ve Mill Birlik, Nutuk adl metinlerde de yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Atatrk temasnn sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii tespit edilmitir. Mill Kltr temasnda yer alan Nasrettin Hoca, Trkler Dolusu, Krolu Destan, Ataszleri ve Deyimler adl metinlerde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Mill Kltr temasnn sonunda yer alan Tema lme ve

Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii tespit edilmitir. Toplum Hayat temasnn ilk metni olan Yangn adl metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek yay ayrala belirtilen yerlere uygun noktama iaretlerinin konulmas istenmitir. Bununla birlikte, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr.

254

Konua kram, Yaprak Dkmnden, Dostlar Beni Hatrlasn adl metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Toplum Hayat temasnn sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 1 adet soruya yer verildii tespit edilmitir. Duygular temasnn ilk metni olan Nerede nsan Varsa Orada Umut Vardr adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Kedi Aaca kt adl metinde ise yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ilikin 1 adet etkinlie yer verildii tespit edilmitir. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki yanl yazlan kelimelerin altlarnn izilerek verilen bolua yazlmas istenmitir. Buna karlk, bu metinde noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik herhangi bir etkinliin yer almad saptanmtr. Rhtmda Uyuyan Gemi adl metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki yay ayrala belirtilen yerlere uygun noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Bununla birlikte, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Hazr Olun, Frtna Geliyor adl metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki yay ayrala belirtilen yerlere uygun noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Bununla birlikte, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr.

255

Duygular temasnn sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii tespit edilmitir. Doa ve Evren temasnn ilk metni olan Peri Bacalar adl metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere soru iareti, nlem iareti, trnak iareti, virgl gibi noktalama iaretlerinin ilevleri sorulmutur. Temada yer alan Yryen Kk, ehrin stnden Geen Bulutlar ve Kzlderili Reisinden evre Dersi adl metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Doa ve Evren temasnn sonunda yer alan Tema lme ve Deerlendirme blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 1 adet soruya yer verildii tespit edilmitir. Kapulu, A. ve Karaca, A. tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarna ilikin etkinliklerin temalara gre dalm u ekildedir:

256

Tablo 45 Koza Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm

Temalar Kiisel Geliim Atatrk Mill Kltr Toplum Hayat Duygular Doa ve Evren Toplam

Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 1 __ __ __ 1 __ 2

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says __ __ __ 1 2 1 4

Toplam

1 __ __ 1 3 1 6

Tablo 45te yer alan verilere gre; Kapulu, A. ve Karaca, A. tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 6 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 2 tanesi yazm kurallarnn retimine ynelik iken, 4 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Yazm kurallarna ynelik etkinliklerin bala olan denin yazm ve yazm kartrlan kelimelerin yazm kurallarnn retimine ynelik olduu grlmtr. Noktalama iaretlerine ynelik etkinliklerin ise soru iareti, nlem iareti, trnak iareti ve virgl gibi iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik olduu belirlenmitir. Sz konusu kitabn yazm ve noktalama kurallarna ilikin etkinlikler bakmndan dier yaynevleri tarafndan baslan kitaplarla karlatrldnda sayca olduka geride kald grlmektedir. Bu kitapta yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik yeteri kadar etkinlie yer verilmedii dncesini tamaktayz.

257

Kapulu, A. ve Karaca, A. tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise u ekildedir:

Tablo 46 Koza Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 1 1 __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ 2

Metin Trleri Hikye Sylei iir Gezi Yazs Fabl Makale Deneme Biyografi Destan Roman An Mektup Toplam

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 __ 1 1 __ __ __ __ __ __ __ __ 4

Toplam

3 1 1 1 __ __ __ __ __ __ __ __ 6

Tablo 46da yer alan verilere gre, Kapulu, A. ve Karaca, A. tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarna ynelik hikye trndeki metinlerde 3 etkinlik; sylei, iir ve gezi yazs trlerindeki metinlerde 1 etkinlik yer almaktadr. Buna karlk, fabl, makale,

258

deneme, biyografi, destan, roman, an ve mektup trlerindeki metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Akz, ., Fndk, ., ve elik, . (Ed.), Harf Eitim Yaynlar Akz, . ve Fndk, . tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda Toplum Hayat, Atatrk, Gzel Sanatlar, Kiisel Geliim, Zaman ve Mekn ve Okuma Kltr olmak zere 6 tema bulunmaktadr. Bu temalardan Toplum Hayat temas, Ergenekon Destan, Kzlay Haftas Kutlanyor, Komusuzluk, Grgsz Konuk adl metinlerden; Atatrk temas, Atatrk, Sanat ve Edebiyat, Atatrk ve Mill Eitim, Kemal Atatrk, Trk Devrimi ve Uygarlklarn Beii adl metinlerden; Gzel Sanatlar temas Dans Dans, Yukule-le ve Sabah, Sazma, Masal kliminde Ferhad ile irin adl metinlerden; Kiisel Geliim temas nsanln Cesaret ve Onur Simgesi, Mstesna Havai Fiek, Eyll Sabahnn Serinliini ve Sende Olan Sana Yeter adl metinlerden; Zaman ve Mekn temas Konya ehri, Odalar ve Sofalar, Dnn Trks, Erken Kalkmak adl metinlerden; Okuma Kltr temas Gemi Sayl Dergiler, Bitmeyecek yk, Hasta Kitaplar ve Kitaplar adl metinlerden olumaktadr. Kitapta yer alan 25 metinden birincisi olan Ergenekon Destan adl metinde yazm kurallarnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek bu metindeki yazm yanllklarnn bulunup dzeltilmesi istenmitir. Bununla birlikte bu metinde noktalama iaretlerinden soru iaretinin retimine ynelik de 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte de rencilere cmleler verilerek uygun olanlarn sonuna soru iaretinin konulmas istenmitir. Kzlay Haftas Kutlanyor adl metinde yazm kurallarndan nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek bu metindeki nsz benzemesi kuralna uymamaktan kaynaklanan yazm yanllarnn dzetilmesi

259

istenmitir. Ancak, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Komusuzluk adl metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek bu metindeki yay ayrala belirtilen yerlere uygun noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Grgsz Konuk adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Toplum Hayat temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 1 adet soruya yer verildii tespit edilmitir. Atatrk temasnn ilk metni olan Atatrk, Sanat ve Edebiyat adl metinde yazm kurallarnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek bu metindeki yazm yanllklarnn bulunup dzeltilmesi istenmitir. Ancak, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Atatrk ve Mill Eitim adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Kemal Atatrk adl metinde noktalama iaretlerinden virgl ve noktal virgl iaretlerinin retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmleleri virgl ya da noktal virgl iaretlerinden uygun olan ile birletirmeleri istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr.

260

Trk Devrimi adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Uygarlklarn Beii adl metinde yazm kurallarnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki yazm yanllarn dzeltmeleri istenmitir. Ayrca, bu metinde noktalama iaretlerinden virgl iaretinin retimine ynelik de 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere virgln fakl ilevlerde kullanld cmleler verilerek hangi cmlelerde virgln, eleri vurgulamak ya da yklemden uzak dm eleri belirtmek iin kullanld sorulmutur. Atatrk temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 1 adet soruya yer verildii tespit edilmitir. Gzel Sanatlar temasnn ilk metni olan Dans Dans adl metinde yazm kurallarndan ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki ksaltmalarn yazmyla ilgili yaplan yanllklarn dzeltilmesi istenmitir. Ancak, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Yukule-le ve Sabah adl metinde yazm kurallarndan kinin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki bala olan kinin yazm kuralyla ilgili yalpan yanllklarn belirlenmesi istenmitir. Ancak, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Sazma adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir.

261

Masal kliminde Ferhad ile irin adl metinde yazm kurallarnn retimine ilikin 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere baz kelimelerin doru ve yanl yazmlar bir arada verilerek doru yazmlarn belirlenme istenmitir. Ancak, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Gzel Sanatlar temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii tespit edilmitir. Kiisel Geliim temasnn ilk metni olan nsanln Cesaret ve Onur Simgesi adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Mstesna Havai Fiek adl metinde noktalama iaretlerinden virgl ve noktal virgl iaretlerinin retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki yay ayrala belirtilen yerlere virgl m yoksa noktal virgl m getirilmesi gerektii sorulmutur. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Eyll Sabahnn Serinliini adl metinde noktalama iaretlerine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerde yanl uygulanan noktalama kurallarnn dzeltilmesi istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Sende Olan Sana Yeter adl metinde noktalama iaretlerinden virgl ve ksa izgi iaretlerinin retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerin hangilerinde virgl ve ksa izgi iaretlerinin ara szleri belirtmek iin kullanld sorulmutur. Ayrca, bu metinde yazm kurallarna ynelik de 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte de,

262

rencilere bir metin verilerek bu metinde yaplan yazm yanllklarnn dzeltilmesi istenmitir. Kiisel Geliim temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik herhangi bir soruya yer verilmedii tespit edilmitir. Zaman ve Mekn temasnn ilk metni olan Konya ehri adl metinde yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki yazm kartrlan kelimelerden yanl yazlanlarn belirlenerek dzeltilmesi istenmitir. Ayrca, bu metinde noktalama iaretlerine ynelik de 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte de rencilere bir metin verilerek bu metindeki yay ayrala belirtilen yerlere gerekli noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Odalar ve Sofalar adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir. Dnn Trks adl metinde yazm kurallarndan yazm kartrlan kelimelerin yazm kuralnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerdeki yazm kartrlan kelimelerden yanl yazlanlarn belirlenerek dzeltilmesi istenmitir. Ancak, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Erken Kalkmak adl metinde yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik 1 adet etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir iir verilerek bu iirdeki bo braklan yerlerin yazm ve noktalama kurallarna dikkat edilerek doldurulmas istenmitir. Bunun dnda, metinde 1 adet de noktalama iaretlerinin kullanmnn retimine ynelik etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte de rencilere bir metin verilerek bu metindeki yay ayrala belirtilen yerlere gerekli noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir.

263

Zaman ve Mekn temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 1 adet soruya yer verildii tespit edilmitir. Okuma Kltr temasnn ilk metni olan Gemi Sayl Dergiler adl metinde yazm kurallarna ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek bu metinde yaplan yazm yanllklarnn dzeltilmesi istenmitir. Ancak, bu metinde noktalama iaretlerinin retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Bitmeyecek yk adl metinde noktalama iaretlerine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere cmleler verilerek bu cmlelerin sonuna uygun noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Hasta Kitaplar adl metinde noktalama iaretlerine ynelik 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, rencilere bir metin verilerek bu metindeki yay ayrala belirtilen yerlere gerekli noktalama iaretlerinin konulmas istenmitir. Ancak, bu metinde yazm kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. Kitaplar adl metinde yazm ve noktalama kurallarna ilikin 1 adet etkinlik bulunmaktadr. Bu etkinlikte, yazm ve noktalama kurallar ile ilgili oktan semeli sorular sorulmutur. Bunun dnda bu metinde noktalama iaretlerinden virgl iaretinin kullanmnn retimine ynelik olarak da 1 etkinlik yer almaktadr. Bu etkinlikte de rencilere cmleler verilerek bu cmlelerin hangilerinde virgl kullanlmadnda anlam karkl olabilecei sorulmutur. Okuma Kltr temasnn sonunda yer alan Tema Sonu Deerlendirme Sorular blmnde yazm ve noktalama kurallarna ynelik 2 adet soruya yer verildii tespit edilmitir.

264

Akz, . ve Fndk, . tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarna ilikin etkinliklerin temalara gre dalm u ekildedir:

Tablo 47 Harf Eitim Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Temalara Gre Dalm

Temalar Toplum Hayat Atatrk Gzel Sanatlar Kiisel Geliim Zaman ve Mekn Okuma Kltr Toplam

Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 2 3 1 3 2 13

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 2 __ 3 3 4 14

Toplam

4 4 3 4 6 6 27 tarafndan

Tablo 47de yer alan verilere gre; Akz, . ve Fndk, .

hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin toplam 27 etkinliin yer ald grlmektedir. Bu etkinliklerin 13 tanesi yazm kurallarnn retimine ynelik iken, 14 tanesi ise noktalama iaretlerinin retimine yneliktir. Yazm kurallarna ynelik etkinliklerin nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm, ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm, bala olan kinin yazm, yazm kartrlan kelimelerin yazm kurallarnn retimine ilikin olduu belirlenmitir. Noktalama iaretlerine ynelik etkinliklerin ise soru iareti, virgl, noktal virgl, ksa izgi gibi iaretlerin kullanmnn retimine ilikin olduu saptanmtr.

265

Akz, . ve Fndk, . tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin metin trlerine gre dalm ise u ekildedir:

Tablo 48 Harf Eitim Yaynlarna Ait lkretim 8. Snf Trke Ders Kitabnda Yer Alan Yazm ve Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinliklerin Metin Trlerine Gre Dalm Yazm Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 2 3 2 1 1 1 1 1 __ 1 __ __ 13

Metin Trleri iir Deneme Sylei Destan Hikye Gezi Yazs Haber Makale Masal An Fkra Biyografi Toplam

Noktalama Kurallarnn retimine likin Etkinlik Says 6 2 2 1 1 1 __ __ 1 __ __ __ 14

Toplam

8 5 4 2 2 2 1 1 1 1 __ __ 27

Tablo 48de yer alan verilere gre, Akz, . ve Fndk, . tarafndan hazrlanan lkretim 8. Snf Trke ders kitabnda yazm ve noktalama kurallarna ynelik iir trndeki metinlerde 8 etkinlik; deneme trndeki metinlerde 5 etkinlik; sylei trndeki metinlerde 4 etkinlik; destan, hikye, gezi yazs trndeki metinlerde 2 etkinlik; haber, makale ve an trndeki metinlerde ise 1 etkinlik

266

bulunmaktadr. Buna karlk fkra ve biyografi trndeki metinlerde ise yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik herhangi bir etkinlie yer verilmedii belirlenmitir.

267

BLM V

6. SONU, TARTIMA VE NERLER

Bu blmde; aratrmann alt problemleri erevesinde dzenlenen sonularla birlikte, aratrmadan elde edilen bulgulara ynelik tartmalar ile aratrmadan elde edilen verilerden ve aratrmann sonularndan yola klarak getirilen birtakm neriler yer almaktadr. 6.1. Sonular ve Tartma lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri incelendiinde, rencilerin %70in zerinde en baarl olduklar yazm kurallarnn kalnlk-incelik uyumunun yazm (%87,8), nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm (%71,7) ve yazm kartrlan kelimelerin yazm (%71,7) olduu grlmektedir. Bununla birlikte rencilerin %70in zerinde bir oranla yanl uyguladklar herhangi bir yazm kural bulunmamaktadr. Elde edilen verilerden yola karak lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarnn sadece tanesinde %70in zerinde baar gsterebildikleri grlmektedir. Bu durum, lkretim 6. snf rencilerinin byk ounluunun lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallar hakknda gerekli bilgi ve beceriye ulaamadn gstermektedir.

268

lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeyleri incelendiinde, rencilerin %70in zerinde en baarl olduklar noktalama iaretlerinin nokta 6. (%76,7) snf ve virgl (%74,4) doru olduu biimde grlmektedir. lkretim rencilerinin

uygulayamadklar ve %70in zerinde bir oranla yanl uyguladklar noktalama iaretleri ise eik izgi (%97,8), noktal virgl (%87,8), nokta (%82,8), iki nokta (%75,6), trnak iareti (%73,3) ve yay ayra (%71,1) olarak belirlenmitir. lkretim 6. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeylerini belirlemek amacyla yaplan deerlendirmeler sonucunda elde edilen veriler, yazm kurallarndaki istatistiksel bilgilere benzer biimde rencilerin byk ounluunun retim programnda yer alan noktalama iaretlerini doru bir biimde uygulayabilme konusunda skntlar yaadn gzler nne sermektedir. rencilerin zellikle nokta, noktal virgl ve eik izgi gibi noktalama iaretlerini doru bir biimde uygulayabilme konusunda epey zorlandklar sonucuna ulalmtr. Buna karlk rencilerin uygulayabilme konusunda baar gsterebildikleri noktalama iaretlerinin nokta ve virgl gibi gnlk yaamda ok sk karlarna kan ve ok sk kullandklar noktalama iaretleri olduu tespit edilmitir. lkretim 6. snf rencilerine yazdrlan kompozisyonlarn yazm kurallar bakmndan incelenmesi sonucunda rencilerin, bala olan kinin yazm, nl dmesine urayan kelimelerin yazm, byk harflerin kullanm, nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm gibi yazm kurallarn doru bir biimde uygulayabilme konusunda dier yazm kurallarna gre daha baarl olduklar sonucuna ulalmtr. Buna karlk rencilerin soru eki minin yazm ve yazm kartrlan kelimelerin yazm kurallarn uygulamada yaptklar hata orannn ise %70in zerinde olduu tespit edilmitir.

269

lkretim 6. snf rencilerinin yazm olduklar kompozisyonlar, noktalama iaretlerinin doru biimde uygulan bakmndan incelendiinde rencilerin doru uygulayabilme konusunda en baarl olduklar noktalama iaretlerinin nokta, iki nokta, trnak iareti ve ksa izgi olduu grlmektedir. Buna karlk elde edilen veriler dorultusunda rencilerin virgl, noktal virgl, nokta ve soru iareti gibi noktalama iaretlerini doru biimde uygulayabilme konusunda beklenen dzeyin altnda kald sonucuna ulalmtr.

lkretim 6. snf rencilerine yazdrlan kompozisyonlarda rencilere Sizden hayatnz kolaylatracak bir alet icat etmeniz istenseydi, bu nasl bir alet olurdu? Neden? eklinde bir soru sorulmu ve rencilerden bu aleti bir kompozisyon btnl erevesinde yazya aktarmalar istenmitir. Bu yazma almas, bir tr yaratc yazma almasdr. pirolu (2006)nun da belirttii gibi, yaratc yazmada baar oran zgnle (insann kendi duygularn, yaantlarn, ksaca kendini bulgulamasna), dnme ve sorgulama yetilerinin gelimi olmasna, imgelem gcne, dikkat younluuna, zenli alma ve sreklilie, zgvene, cesarete ve zdenetime baldr. lkretim 6. snf rencilerinin yaratc yazma almalarndaki baar oran bu erevede incelendiinde rencilerin yazlarnda hayl glerinden olduka yararlandklar grlmektedir. rencilerin yaratc yazma almalarnda en ok yaptklar hatann ise, konuma dili ile yaz dili arasndaki ayrma dikkat etmemeleri olduu sonucuna ulalmtr. Bunun dnda rencilerin giri, gelime ve sonu blmlerini oluturmada gerekli zeni zaman gstermedikleri, kurulamamas ou ve zaman yeni bir yazlarn paragrafn tek bir paragraftan durumlarda oluturduklar gzlenmitir. Paragraflar arasnda anlam ilikilerinin ou hangi oluturulacana doru karar verilememesi gibi durumlarn da rencilerin yazma almalarnda gze arpan eksiklikler olduu belirlenmitir.

lkretim 6. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar iyi dzey ile ok iyi dzey arasnda deimektedir.

270

lkretim 6. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasnda anlaml olmayan, ancak pozitif ynde bir iliki vardr.

Baz lkretim 6., 7. ve 8. Snf Trke ders kitaplarnda lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen birtakm yazm ve noktalama iaretlerinin retimine ilikin herhangi bir etkinlie yer verilmedii grlmtr. rnein; 6. snflara ynelik hazrlanan Mill Eitim Bakanl Yaynlarna ait Trke renci alma kitabnda programda belirtilen kalnlk-incelik uyumunun yazm ile nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm kurallar ve trnak iareti adl noktalama iaretinin retimine ynelik bir etkinlik bulunmamaktadr. Tuna Matbaaclk Yaynlarna ait Trke renci alma kitabnda da ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm kuralnn retimine ynelik bir etkinlik bulunmazken, Evrensel letiim Yaynlar tarafndan hazrlanan lkretim 6. Snf Trke renci alma Kitabnda da programda yer alan yazm kurallarndan kalnlk-incelik uyumunun yazm, nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm, bala olan kinin yazm, ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm kurallarna ve iki nokta iaretine ynelik herhangi bir etkinlik yer almamaktadr. Koza Yaynlarna ait 6. Snf Trke Ders Kitabnda da nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm kural ile noktal virgl, iki nokta, nokta, ksa izgi, eik izgi ve trnak iareti adl noktalama iaretlerine ynelik bir etkinlik yoktur. 7. snflara ynelik hazrlanan Koza Yaynlarna ait Trke renci alma kitabnda programda yer alan noktalama iaretlerinden nokta, virgl, soru iareti, nlem iareti, nokta, yay ayra, ksa izgi ve keli ayra iaretlerinin retimine; Pasifik Yaynlarna ait Trke renci alma kitabnda ise nokta iaretinin retimine ilikin bir etkinlik bulunmazken, Harf Eitim Yayncl tarafndan hazrlanan kitapta da yazm kurallarndan saylarn yazm kural ile nokta, virgl, eik izgi ve kesme iareti gibi

271

noktalama iaretlerinin retimine ynelik de bir etkinlik bulunmad tespit edilmitir. Kitaplarda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinliklerin de temalara ve metin trlerine gre dalmnn olduka dzensiz olduu tespit edilmitir. Kara (2010)nn da Yazm, Noktalama ve Dil Bilgisel Becerileri Kazandrma Bakmndan 6. 7. 8. Snf renci alma Kitaplarnn ncelenmesi adl yksek lisans tez almasnda da belirttii gibi; yeni mfredatla birlikte alma kitaplar, defterlerin yerini almtr. Etkinliklerin uyguland defter-kitap formatndaki alma kitaplar, hem retmenler hem de renciler iin birok kolaylk salamtr. Bu kolaylklarn yannda alma kitaplarnn kullanm konusunda baz skntlar gze arpmaktadr. alma kitaplarnda ilk gze arpan, bitiik eik el yazs ile dz yaznn birlikte kullanlmasdr. 5. snfa kadar bitiik eik el yazsyla yazan renciler 6-8. snflarda bu alkanlklarn devam ettirememekte, her iki yaz trn de uygulamaktadr. Bu karklk alma kitaplarnda dzensiz yazlarn olumasna sebep olmaktadr. alma kitaplarnn birounda doldurulmayan etkinliklere rastlanmaktadr. Etkinliklerin fazla olmas ve bir ders saatine birden fazla etkinliin sdrlmas sebebiyle renciler ya karalama yoluna gitmi ya da etkinlikleri bo brakmtr. Hzla doldurulan etkinliklerde yaz karakteri bozulmakta, cmleler okunamamakta, tamamlanmayan cmlelere sklkla rastlanmakta, yazm kurallar ve noktalama iaretleri gerektii gibi kullanlmamaktadr. lkretim 7. Snf Trke Dersi retim Programnda rencilere retilmesi ngrlen yazm kurallar; yazm kartrlan yazm, saylarn yazm ve byk harflerin kullanmdr. Aratrmann sonucunda lkretim 7. snf rencilerinin bu yazm kuraln doru bir ekilde uygulamada sknt yaad grlmtr. Her yazm kuralnda da doru kullanlma oran yanl kullanlma oranndan fazla olsa da sz konusu yazm kurallarnn hibirinde %70in zerinde bir baar gsterilememitir.

272

lkretim 7. snf rencilerinin kurallara uygun olarak uygulayabilme konusunda %70in zerinde baar gsterdikleri noktalama iaretleri kesme iareti (%76,1) ve soru iareti (%70,6)dir. renciler, programda yer alan on bir noktalama iaretinden yalnzca iki tanesinden %70in zerinde bir baar gsterebilmilerdir. Buna karlk, yay ayra (%73,3), nokta (%81,7), iki nokta (%86,7), nlem iareti (%87,8), eik izgi (%93,3), ksa izgi (%95,6) ve keli ayra (%97,2) gibi noktalama iaretlerinin yanl kullanlma oran %70in zerindedir. zellikle eik izgi, ksa izgi ve keli ayra gibi noktalama iaretlerinin yanl kullanlma orannn %90n zerinde olmas olduka dikkat ekici bir sonutur.

lkretim 7. snf rencilerinin yazm olduklar tasvir yazlarnda kurallara uygun olarak yazabilme konusunda %70in zerinde baarl olduklar yazm kurallarnn nl dmesine urayan kelimelerin yazm (%94,4), bala olan kinin yazm (%90,0), byk harflerin kullanm (%89,3), nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm (%86,0) ve bala olan denin yazm (%73,3) olduu grlmtr. Buna karlk rencilerin, soru eki minin yazm (%66,7) ve yazm kartrlan kelimelerin yazm (44,8) kurallarn doru bir biimde uygulayabilme dzeylerinin %70in altnda kald sonucuna ulalmtr.

lkretim 7. snf rencilerinin yazm olduklar tasvir yazlarnda kurallara uygun olarak uygulayabilme konusunda %70in zerinde baarl olduklar noktalama iaretlerinin trnak iareti (%100,0), nlem iareti (%100,0), iki nokta (85,8), nokta (%80,8) ve ksa izgi (%75,0) olduu belirlenmitir. Buna karlk rencilerin soru iareti (%100,0) ve nokta (%80,0) iaretlerini yanl uygulama oranlarnn %70in zerinde olduu sonucuna ulalmtr.

lkretim 7. snf rencilerine yazdrlan tasvir yazlarnda rencilerden gezip grdkleri bir yeri, sevdikleri bir kiiyi, eyay ya da bir hayvan tasvir etmeleri istenmitir. Bu yazma almasnda, rencilerden betimlemi

273

olduklar nesnelerin niteliklerini ve bu niteliklerin rencilerin duyularnda brakt izlenimleri okuyucunun belleinde canlandracak biimde anlatmalar beklenmitir. rencilerin yazm olduklar tasvir yazlar bu erevede incelendiinde, rencilerin genellikle sevdikleri bir hayvan ya da sevdikleri bir kiiyi tasvir etmeyi daha ok tercih ettikleri grlmtr. rencilerin cansz varlklar tasvir etmede, canl varlklara gre daha ok zorlandklar gzlenmitir. Bununla birlikte, rencilerin tasvir yazlarnda gzlem glerinden byk lde yararlandklar ve abartl bir anlatmdan kandklar da belirlenmitir. lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlarnn iyi dzey ile ok iyi dzey arasnda deitii tespit edilmitir. lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutum puanlar ile yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasnda anlaml olmayan, ancak pozitif ynde bir iliki bulunduu belirlenmitir. lkretim 7. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlar ile noktalama iaretlerini uygulayabilme dzeyleri arasnda anlaml bir iliki vardr. lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri incelendiinde, rencilerin %70in zerinde en baarl olduklar yazm kurallarnn kalnlk-incelik uyumunun yazm (%93,9), yazm kartrlan kelimelerin yazm (%86,1), nsz benzemesine urayan kelimelerin yazm (%76,7), nl dmesine urayan kelimelerin yazm (%73,9), bala olan kinin yazm (%72,2) ve soru eki minin yazm (%71,1) olduu grlmektedir. Bununla birlikte lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen yazm kurallarndan %70in zerinde yanl uyguladklar herhangi bir yazm kuralnn bulunmad sonucuna ulalmtr.

274

lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri incelendiinde, rencilerin %70in zerinde en baarl olduklar noktalama iaretlerinin soru iareti (%90,0) ve kesme iareti (%85,0) olduu grlmektedir. lkretim 8. snf rencilerinin doru uygulamakta zorlandklar ve %70in zerinde bir oranla yanl uyguladklar noktalama iaretleri ise keli ayra (%98,3), eik izgi (%93,3), ksa izgi (%92,8), nlem iareti (%85,6), nokta (%76,1) ve iki nokta (71,1) iaretleridir. lkretim 8. snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarndan ancak iki tanesinden %70in zerinde bir baar gsterebilmeleri ve 6 noktalama iaretini ise %70in zerinde yanl uygulamalar, rencilerin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen noktalama kurallarn uygulayabilme konusunda yeterli bilgi ve beceriye ulaamadklarn gstermektedir.

lkretim 8. snf rencilerinin kendilerine verilen yarm braklan bir hikyeyi tamamlarken yazm kurallarn uygulayabilme dzeyleri incelendiinde, rencilerin %70in zerinde en baarl olduklar yazm kurallarnn nl dmesine urayan kelimelerin yazm (%100,0), saylarn yazm (%100,0), nsz benzemesine uran kelimelerin yazm (%97,4), byk harflerin kullanm (%92,0) ve bala olan denin yazm (%74,1) olduu grlmektedir. Buna karlk rencilerin sadece ksaltmalar ve ksaltmalara getirilen eklerin yazm (%100,0) kuralnn uygulanmasnda %70in zerinde bir oranla baarsz olduklar grlmtr.

lkretim 8. snf rencilerinin kendilerine verilen yarm braklan bir hikyeyi tamamlarken noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri incelendiinde, rencilerin %70in zerinde en baarl olduklar noktalama iaretlerinin nokta (%81,1) ve iki nokta (%80,0) olduu grlmektedir. Buna karlk, rencilerin yazl anlatmlarnda kuralara uygun olarak

275

uygulayabilmekte epey zorlandklar ve %70in zerinde bir oranda yanl uyguladklar noktalama iaretlerinin ise nokta (%100,0), nlem iareti (%100,0) ve noktal virgl (%87,5) olduu saptanmtr. zellikle nokta ve nlem iareti gibi noktalama iaretlerinin rencilerin hibiri tarafndan doru bir biimde uygulanamam olmas, rencilerin bu noktalama iaretlerinin yazl anlatmdaki uygulanyla ilgili kurallara yeterince hkim olmadn ve bu kurallar doru bir biimde uygulamak iin gerekli bilgi ve beceri dzeyine ulaamadn gstermektedir. lkretim 8. snf rencilerinden kendilerine verilen yarm braklan bir hikyeyi tamamlamalar istenerek bir tr metin tamamlama almas yaplmtr. Metin tamamlama almalarnda gz nnde bulundurulmas gereken en nemli nokta; duygu, dnce ve olaylarn metnin genel anlamna ve mantksal btnlne bal kalnarak tamamlanmasdr. lkretim 8. snf rencilerinin yazm olduklar yazlar, bu erevede incelendiinde rencilerin hikyeyi kurgusal btnl gz nnde bulundurarak tamamlamaya altklar ve hayl glerinden byk lde yararlandklar tespit edilmitir. lkretim 8. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutumlarnn iyi dzey ile ok iyi dzey arasnda deitii tespit edilmitir. lkretim 8. snf rencilerinin Trke dersine ilikin tutum puanlar ile yazm ve noktalama kurallarn uygulayabilme dzeyleri arasnda pozitif ynde, ancak anlaml olmayan bir iliki bulunmaktadr. 6.2. neriler Bireylerin dili kullanm kurallarna bal kalarak doru ve etkili bir biimde kullanmak iin bilinli bir aba iinde olmalar, ancak anadili bilinci ve sevgisine sahip olmalar ile mmkndr. Bu nedenle Trke derslerinin ncelikli hedefi, rencilerin anadili sevgisine ve bilincine sahip birer birey

276

olarak yetimelerini salamak olmaldr. Trke retmenleri, derslerde uygulam olduklar yntem ve tekniklerle rencilerde anadili bilinci ve sevgisinin olumas iin bilinli ve sistematik bir aba iinde olmaldrlar. Erdem (2007: 52)in de belirttii gibi, yazm kurallarnn, iletiimi kolaylatrma ve yazmada birlii salama; noktalama iaretlerinin de yaznn anlalmasn kolaylatrma, cmleleri ve cmle elerini ayrarak anlam etkili klma, okumann dzenli yaplmasn, okuyucunun ilgisini uyank tutmasn, anlamn aydnla kavumasn salama gibi ok nemli unsurlarnn bir ihtiya olduu rencilere benimsetilmelidir. Trke retmenleri, Trkeyi doru bir biimde kullanma, yazm ve noktalama kurallarn etkili bir biimde uygulama, etkili bir iletiim becerisine sahip olma konularnda rencilerine model olmal ve konuma dili ile yaz dili arasndaki farkll sezdirebilmelidir. Yldz (2002: 82)n da ifade ettii zere rencilerin yazm ve noktalama kurallarn kavrayabilmeleri ve uygulayabilmeleri iin hem bilisel yap hem duyusal yap ile ilgili eksiklikler, ihmaller saptanmal; bunlar ortadan kaldran renme ortamlar dzenlenmelidir. Aratrma sonucunda elde edilen veriler, rencilerin gnlk yaamda ok sk karlatklar noktalama iaretlerini uygulayabilmekte daha az sorun yaadklarn, fakat ok sk karlamadklar (keli ayra, eik izgivb.) noktalama iaretlerini ise doru bir biimde uygulayabilmekte olduka glk ektiklerini ortaya koymutur. Bu nedenle noktalama iaretlerinin retiminde zellikle bu tr iaretlerin retimine byk zen gsterilmeli ve renci, bu tr noktalama iaretlerinin bulunduu metinlerle sk sk kar karya getirilerek rencilerin bu noktalama iaretleriyle ilgili gerekli bilgi ve becerileri kazanmalar salanmaldr.

277

Trk Dil Kurumu tarafndan hazrlanan Yazm Klavuzunun son basks (2008)nda yer ald hlde lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda nene balacnn yazm, fiil ekimlerinin yazm, mastar eklerinin yazm, ikenin yazm, ilenin ek olarak yazm, ek fiil olan imekin yazm, pekitirmeli sfatlarn yazm, birleik kelimelerin yazm, alnt kelimelerin yazm, yabanc zel adlarn yazm ve Trk devlet ve topluluklarndaki zel adlarn yazm gibi yazm kurallarna yer verilmedii grlmektedir. Bu nedenle lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Program, bu yazm kurallarn da kapsayacak biimde yeniden dzenlenmeli ve rencilerin bu yazm kurallarna ilikin gerekli bilgi ve becerilere sahip olmalar salanmaldr.

Trke ders kitaplarnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ynelik etkinlikler, yazm ve noktalama kurallarn ezberletmeye ya da dikte etmeye ynelik deil, bu kurallar sezdirmeye ynelik olmaldr. renci, bu kurallar ezberleyerek deil, bizzat uygulayarak ve kefederek renmelidir.

Trke ders kitaplar, lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda belirtilen her bir yazm ve noktalama kuralnn retimine ilikin en az 1 etkinlie yer verecek biimde dzenlenmelidir.

Trke ders kitaplarnda yer alan yazm ve noktalama kurallarnn retimine ilikin etkinlik says artrlmaldr.

Trke ders kitaplarnda yer alan metinlerde herhangi bir yazm ve noktalama yanlnn bulunmamasna byk zen gsterilmeli ve bu kitaplarda yazm ve noktalama kurallarnn titizlikle uygulanmasna byk nem verilmelidir.

Trke retmenleri, yazm ve noktalama kurallarn doru bir biimde uygulayabilme konusunda sknt yaayan rencilerle byk bir sabr ve titizlikle ilgilenmeli ve onlara bu konuyla ilgili ek altrmalar ve devler

278

vermelidir. srdrmelidir.

retmen, olumlu sonu alncaya kadar bu abasn

Yazm ve noktalama kurallarnn retiminde farkl yntem, teknik ve retim anlaylarnn olanaklarndan yararlanlmaldr.

rencilere

Yazm

Klavuzu

tama

ve

kullanma

alkanl

kazandrlmaldr. Snf iinde yaplan yazma almalarna byk nem verilmeli ve bu almalarda rencilerin yazl anlatmlar titizlikle incelenip rencilerin bu almalarda yapm olduklar yazm ve noktalama yanllar belirlenerek renciye gsterilmeli ve rencinin yapm olduu bu yanllar zerinde renciyle konuulmaldr.

279

7. KAYNAKA
7.1. Kullanlan Kaynaklar

Akz, ., Fndk, . ve elik, . (Ed.). (2009). lkretim Trke 7 Ders Kitab. stanbul: Harf Eitim Yaynlar. Akz, ., Fndk, . ve elik, . (Ed.). (2009). lkretim Trke 7 renci alma Kitab. stanbul: Harf Eitim Yaynlar. Akz, ., Fndk, . ve elik, . (Ed.). (2010). lkretim Trke 8 Ders Kitab. stanbul: Harf Eitim Yaynlar. Akz, ., Fndk, . ve elik, . (Ed.). (2010). lkretim Trke 8 renci alma Kitab. stanbul: Harf Eitim Yaynlar. Altan, A. ve dier., zbay, M. (Ed.). (2009). lkretim Trke 6 Ders Kitab. stanbul: Mill Eitim Bakanl Yaynlar. Altan, A. ve dier., zbay, M. (Ed.). (2009). lkretim Trke 6 renci alma Kitab. stanbul: Mill Eitim Bakanl Yaynlar. Altan, A. ve dier., zbay, M. (Ed.). (2009). lkretim Trke 6 retmen Klavuz Kitab. stanbul: Mill Eitim Bakanl Yaynlar. Altan, A. ve dier., zbay, M. (Ed.). (2009). lkretim Trke 7 Ders Kitab. Ankara: Mill Eitim Bakanl Yaynlar. Altan, A. ve dier., zbay, M. (Ed.). (2009). lkretim Trke 7 renci alma Kitab. Ankara: Mill Eitim Bakanl Yaynlar. Altan, A. ve dier., zbay, M. (Ed.). (2009). lkretim Trke 7 retmen Klavuz Kitab. Ankara: Mill Eitim Bakanl Yaynlar.

280

Altan, A. ve dier., zbay, M. (Ed.). (2009). lkretim Trke 8 Ders Kitab. Ankara: Mill Eitim Bakanl Yaynlar. Altan, A. ve dier., zbay, M. (Ed.). (2009). lkretim Trke 8 renci alma Kitab. Ankara: Mill Eitim Bakanl Yaynlar. Altan, A. ve dier., zbay, M. (Ed.). (2009). lkretim Trke 8 retmen Klavuz Kitab. Ankara: Mill Eitim Bakanl Yaynlar. Ceyhan, Y., Ceyhan, S. ve Yldz, H. H. (Ed.). (2009). lkretim Trke 8 Ders Kitab. Ankara: Pasifik Yaynlar. Ceyhan, Y., Ceyhan, S. ve Yldz, H. H. (Ed.). (2009). lkretim Trke 8 renci alma Kitab. Ankara: Pasifik Yaynlar. Ceyhan, Y., Ceyhan, S. ve Yldz, H. H. (Ed.). (2009). lkretim Trke 8 retmen Klavuz Kitab. Ankara: Pasifik Yaynlar. Gngt, G., Karaatl, . ve Esatolu, Z. (Ed.). (2007). lkretim Trke 6 Ders Kitab. Ankara: Evrensel letiim Yaynlar. Gngt, G., Karaatl, . ve Esatolu, Z. (Ed.). (2007). lkretim Trke 6 renci alma Kitab. Ankara: Evrensel letiim Yaynlar. Kara, M., Altay, J., Kara, S., Kurt, M., Tekten, . ve Akba, A. (Ed.). (2010). lkretim Trke 6 Ders Kitab. Ankara: Tuna Matbaaclk Yaynlar. Kara, M., Altay, J., Kara, S., Kurt, M., Tekten, . ve Akba, A. (Ed.). (2010). lkretim Trke 6 renci alma Kitab. Ankara: Tuna Matbaaclk Yaynlar. Kapulu, A., Karaca A. ve Aydn, M. (Ed.). (2009). lkretim Trke 6 Ders Kitab. Ankara: Koza Yaynlar.

281

Kapulu, A., Karaca, A. ve Aydn, M. (Ed.). (2009). lkretim Trke 6 renci alma Kitab. Ankara: Koza Yaynlar. Kapulu, A., Karaca, A. ve Aydn, M. (Ed.). (2009). lkretim Trke 6 retmen Klavuz Kitab. Ankara: Koza Yaynlar. Kapulu, A., Karaca, A. ve Aydn, M. (Ed.). (2007). lkretim Trke 7 Ders Kitab. Ankara: Koza Yaynlar. Kapulu, A., Karaca, A. ve Aydn, M. (Ed.). (2007). lkretim Trke 7 renci alma Kitab. Ankara: Koza Yaynlar. Kapulu, A., Karaca, A. ve Aydn, M. (Ed.). (2007). lkretim Trke 7 retmen Klavuz Kitab. Ankara: Koza Yaynlar. Kapulu, A., Karaca, A. ve Aydn, M. (Ed.). (2010). lkretim Trke 8 Ders Kitab. Ankara: Koza Yaynlar. Kapulu, A., Karaca, A. ve Aydn, M. (Ed.). (2010). lkretim Trke 8 renci alma Kitab. Ankara: Koza Yaynlar. Kapulu, A., Karaca, A. ve Aydn, M. (Ed.). (2010). lkretim Trke 8 retmen Klavuz Kitab. Ankara: Koza Yaynlar. Kurt, M., Altay, J., Kara, M. ve Kara, S. (Ed.). (2008). lkretim Trke 8 Ders Kitab. stanbul: Batu Yaynlar. Kurt, M., Altay, J., Kara, M. ve Kara, S. (Ed.). (2008). lkretim Trke 8 renci alma Kitab. stanbul: Batu Yaynlar. Kurt, M., Altay, J., Kara, M. ve Kara, S. (Ed.). (2008). lkretim Trke 8 retmen Klavuz Kitab. stanbul: Batu Yaynlar.

282

Yangn, B., elepolu, A., Trkylmaz, F. ve Yldz, H. H. (Ed.). (2009). lkretim Trke 7 Ders Kitab. Ankara: Pasifik Yaynlar. Yangn, B., elepolu, A., Trkylmaz, F. ve Yldz, H. H. (Ed.). (2009). lkretim Trke 7 renci alma Kitab. Ankara: Pasifik Yaynlar. Yangn, B., elepolu, A., Trkylmaz, F. ve Yldz, H. H. (Ed.). (2009). lkretim Trke 7 retmen Klavuz Kitab. Ankara: Pasifik Yaynlar.

7.2. Yararlanlan Kaynaklar Akbayr, S. (2006). Yazl Anlatm Biimlerinin Yazma Becerisi Edinimindeki levleri. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Ondokuz Mays niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Alkan, Z. N. (2007). lkretim Beinci Snf rencilerinin Yazl Anlatm Hatalar. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Eskiehir Osmangazi niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Anlan, H. (2005). Yazl Anlatm Becerilerinin Gelitirilmesinde Kelime A Oluturma Ynteminin Etkililii. Yaynlanmam Doktora Tezi, Anadolu niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Arc, A. F. ve Ungan, S. (2008). lkretim kinci Kademe rencilerinin Yazl Anlatm almalarnn Baz Ynlerden Deerlendirilmesi. Dumlupnar niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Say 20. (Nisan 2008). Aslan, C. (2006). Yaznsal Nitelikli ocuk Kitaplarnn ocuun Okuduunu Anlama Ve Yazl Anlatm Becerilerine Etkisi. Yaynlanmam Doktora Tezi, Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits.

283

Avc, E. (2006). lkretim 8. Snf rencilerinin Yaptklar Yazl Anlatm Yanllarnn ncelenmesi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Ayaz, F. (2007). Ankara linde Lise Birinci Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerilerinin Enstits. Aytekin, Y. (2007). lkretim Birinci Kademe 4. Ve 5. Snf Trke Ders Kitaplarnn lkretim Kurumlar Trke retiminin Amalarna Uygunluunun ncelenmesi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Nide niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Ayyldz, M. ve Bozkurt, . (2006). Edebiyat ve Kompozisyon Eitiminde Karlalan Sorunlar (Alan Aratrmas-Van rnei). Trk Eitim Bilimleri Dergisi. Say 1. (K 2006). Bac, H. (2007). Trke retmeni Adaylarnn Yazl Anlatm Derslerine Ynelik Tutumlar le Yazma Becerileri zerine Bir Aratrma. Yaynlanmam Doktora Tezi, Gazi niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Balun, H. (2008). lkretim I. Kademede Uygulanan Grsel Okuma Ve Grsel Sunu renme Alannn Trke retiminde Kazanmlara Ulamadaki Etkililii (Bingl-Elaz-Diyarbakr rnei). Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi Frat niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Yap Bakmndan Geliimi zerine Bir nceleme. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Eitim Bilimleri

Belet, . D. ve Yaar, . (2007). renme Stratejilerinin Okuduunu Anlama ve Yazma Becerileri le Trke Dersine likin Tutumlara Etkisi. Eitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, Say 1. (2007).

284

Bykikiz, K. K. (2007). lkretim 8. Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerilerinin Sz Dizimi Ve Anlatm Bozukluu Asndan Deerlendirilmesi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Can, Y. (2009). Afyonkarahisar li Merkez Hoca Ahmet Yesevi lkretim Okulu Beinci Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerileri. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Cemilolu, M. (2001). Dil Bilimi Asndan Trke Yazl Anlatm ve Anlatm Teknikleri retimi. stanbul: ALFA Yaynclk. eri, A. (2005). Trke retiminde renmeyi renme Stratejilerinin rencilerin Anlama Dzeylerine Etkisi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. etinkaya, Z. (2007). Masallarn Trke retimindeki Yeri ve nemi. Yaynlanmam Doktora Tezi, Dokuz Eyll niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Danolu, H. (2006). Elendirici Yaznsal Trlerin Trke retiminde Kullanm ve Bu erevede 2004-2005 Trke retim Programnn Deerlendirilmesi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Dokuz Eyll niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Demir, C. ve Yapc, M. (2007). Ana Dili Olarak Trkenin retimi ve Sorunlar. Afyon Kocatepe niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Say 2. (Aralk 2007). Demirba, E. (2007). Cumhuriyet Dnemi Trke retimi le Gnmz Trke retiminin Karlatrlmas. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Sakarya niversitesi Sosyal Bilimler Enstits.

285

Demirel, . ve ahinel, M. (2006). Trke ve Snf retmenleri in Trke retimi. Ankara: Pegema Yaynclk. Dolunay, S. K. (2007). Okul Kltr ve Trke retimi. Trkiye Sosyal Aratrmalar Dergisi. Say 3. (Aralk 2007). Durukan, E. (2008). lkretim kinci Kademe (2005) Trke Dersi retim Programnda Genel Amalar-Hedef/Kazanmlar likisi. Uluslararas Sosyal Aratrmalar Dergisi. Say 4. (Yaz 2008). Eker, S. (2006). ada Trk Dili. Ankara: Grafiker Yaynlar. Ekinci alukpazu, E. (2006). Erzurum Merkez le lkretim 6. Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerileri zerine Bir Aratrma. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Atatrk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Erdem, H. (2007). Dokuzuncu Snf rencilerinin Yazm ve Noktalama Kurallarna Ulama Dzeyi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Gken, E. N. (1955). Noktalama aretlerinin Dn ve Bugn. Trk Dili. Say 47. (1955). Gner, G. (2004). Trke Kompozisyon retiminde (lkretimin II. Basama) Yazma ncesinde Yaplabilecek Baz Etkinlikler. Erciyes niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi. Say 17. (2004-2). Gne, F. (2007). Trke retimi ve Zihinsel Yaplandrma. Ankara: Nobel Yayn Datm.

286

nce, V. M. (2006). lkretim 3,4,5,6,7 ve 8. Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerilerinin llmesi ve Deerlendirilmesi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Mula niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. pirolu, Z. (2006). Yaratc Yazma. stanbul: MORPA Kltr Yaynlar. Kahraman, T. (2005). ada Trkiye Trkesi Dilbilgisi. Ankara: DUMAT Basmevi. Kapar Kuvan, E. B. (2008). Yaratc Yazma Tekniklerinin rencilerin Trke Dersine likin Tutumlarna ve Trke Dersindeki Baarlarna Etkisi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Dokuz Eyll niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Kara, E. (2010). Yazm, Noktalama ve Dil Bilgisel Becerileri Kazandrma Bakmndan 6. 7. 8. Snf renci alma Kitaplarnn ncelenmesi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Erzincan niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits. Karada, M. (2003). Kuram-Yntem Balamnda Yazl Szl Anlatm. Ankara: rn Yaynlar. Karasar, N. (2009). Bilimsel Aratrma Yntemi. Ankara: Nobel Yayn Datm. Karateke, E. (2006). Yaratc Dramann lkretim II. Kademede 6. Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerilerine Olan Etkisi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Kavcar, C. (1983). Dzgn Yazmann nemi ve Yollar. Ankara niversitesi Eitim Bilimleri Fakltesi Dergisi. Say 2. (1983).

287

Kavcar, C. (1998). Trke Eitimi ve Sorunlar. A. . TMER Dil Dergisi. Say 65. (1998). Kaya, A. ., Arslanta, H. . ve imek, N. (2009). lkretim rencilerinin Trke Dersine Kar Tutumlarnn Deerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. Say 30. (Gz 2009). Kl, . Y. (2008). Yeni lkretim Programnda lkretim Birinci Kademe 3. Snflarnda Trke Dersi retiminin Deerlendirilmesi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Ege niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Ko, R. (2006). Tanzimattan Cumhuriyete Trkenin retimindeki Gelimeler Ve Aamalar. Yaynlanmam Doktora Tezi, Yznc Yl niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Koak, A. (2005). lkretim rencilerinin Yazl Anlatm Becerileri zerine Bir Aratrma. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Abant zzet Baysal niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Kk, S. (2006). Trke retiminde Yazl Anlatm almalarnn Sorularla Ynlendirilmesi. Gazi niversitesi Trk Eitim Bilimleri Dergisi. Say 2. (Bahar 2006). Maltepe, S. (2006). Yaratc Yazma Yaklam Asndan Trke Derslerindeki Yazma Srelerinin ve rnlerinin Deerlendirilmesi. Yaynlanmam Doktora Tezi, Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits.

Metin, M. ve Demiryrek, G. (2009). Trke retmenlerinin Yenilenen Trke retim Programlarnn lme-Deerlendirme Anlay Hakkndaki Dnceleri. Ondokuz Mays niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi. Say 28. (2009).

288

Mill Eitim Bakanl. (2005). Mill Eitim Bakanl Ders Kitaplar Ynetmelii. Tebliler Dergisi No:2434. Mill Eitim Bakanl. (2006). lkretim Trke Dersi (6-7-8. Snflar) retim Program. Ankara: Mill Eitim Bakanl. Mill Eitim Bakanl. (2009). Mill Eitim Bakanl Ders Kitaplar ve Eitim Aralar Ynetmelii. Tebliler Dergisi No:2616. Nalc, H. B. (2006). Uak l Merkezindeki 8. Snf rencilerinin Yazl Anlatmda Deyimleri Kullanma Becerisi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Oral, G. (2008). Yine Yaz Yazyoruz. Ankara: Pegem Akademi. zdemir, S. (2008). Orta retim Seme Snavnda Baarl Olan rencilerin Yazl Anlatm Becerileri zerine Bir nceleme. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Pekaz, K. (2007). lkretim Sekizinci Snf Yazl Anlatmlarndaki Ses Olaylar, Noktalama, ml Hatalar ve Anlatm Bozukluklarnn Dzeltilmesinde pucu ve Geri Bildirim Teknikleri. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Abant zzet Baysal niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Pekkaya, M. H. (2007). renci Merkezli Trke retiminde ocuk iirleri (Yeniden Yaplandrlan Trke retimi Program Uygulamalarna Ynelik Eletiriler ve neriler). Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, stanbul niversitesi Sosyal Bilimler Enstits.

289

Sallaba, M. E. (2009). lkretim Beinci Snf rencilerinin Yazl Anlatm Becerilerinin eitli Deikenler Bakmndan Deerlendirilmesi. Mill Eitim Dergisi. Say 181. (K 2009). Sandk, C. (2006). retmenlerin lkretim Alt, Yedi ve Sekizinci Snf Trke Dersi retimi Uygulamalaryla lgili Grleri (Konya linde Bir nceleme). Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Seban, D. (2008). retmenlerin Yazl Anlatm retimi Hakkndaki nan Ve Uygulamalarna Durum almalar zerinden Bir Bak. http://ilkogretimonline.org.tr/vol7say2/v7s2m20.pdf (15 Mays 2010) Seferolu, S. (2006). retim Teknolojileri ve Materyal Tasarm. Ankara: Pegem Yaynclk. Sever, S. (2000). Trke retimi ve Tam renme. Ankara: An Yaynclk. Sever, S. (2004). Trke retimi. Ankara: An Yaynclk. Susar Krmz, F. (2006). lkretim 4. Snf Trke retiminde oklu Zeka Kuramna Dayal birlikli renme Ynteminin Erii, Tutumlar, renme Stratejileri ve oklu Zeka Alanlar zerindeki Etkileri. Yaynlanmam Doktora Tezi, Dokuz Eyll niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Susar Krmz, F. ve Akkaya, N. (2009). Trke retimi Programnda Yaanan Sorunlara likin retmen Grleri. Pamukkale niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi. Say 25. (2009).

290

en, . (2007). Milli Eitim Bakanlnn 2005 Ylnda Tavsiye Ettii 100 Temel Eser Yoluyla Trke Eitiminde Deerler retimi zerine Bir Aratrma. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Takaya, S. M. ve Muta, M. C. (2008). Snf retmenlerinin Trke retim Yntemlerine likin Grleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. Say 25. (Yaz 2008) Yazl Anlatm Etkinlii erevesinde Trke

Temizkan,

M.

(2003).

retmenlerinin almalarna likin Bir Deerlendirme. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Trke retmenlerinin Yazl Anlatm Etkinlii

Temizkan,

M.

(2007).

erevesinde Yaptklar Uygulamalarn Deerlendirilmesi. Milli Eitim Dergisi. Say 174. (Bahar 2007). Temizkan, M. ve Bac, H. (2008). 2005 lkretim Trke Dersi retim (5. Snflar) Program renme Alanlarnn retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi. Milli Eitim Dergisi. Say 179. (Yaz 2008). Temizyrek, F. (1994). Atatrk Dneminde Trkenin retimi le lgili Olarak Gelitirilen Devlet Politikalar (1920-1938). Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Tilbe, S. (2006). oklu Zeka Kuramna Gre Hazrlanan Trke retiminin renci Eriisine ve Kalcla Etkisi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Tuncer, H. (2009). Anlatma Teknikleri (Konuma, Yazma). zmir: Orkun Kitabevi. Trk Dil Kurumu. (2008). Yazm Klavuzu. Ankara: Trk Dil Kurumu Yaynlar.

291

Ungan, S. (2007). Yazma Becerisinin Gelitirilmesi ve nemi. Erciyes niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi. Say 23. (2007/2). Uakl, H. (2005). zmir linde G Alan Blgelerdeki lkretim Okullarnda (II) Trke retiminde Karlalan Sorunlar ve zm nerileri. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Dokuz Eyll niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. Uyank, M., Bumin, G., Dger, T. ve Kayhan, H. (2001). lkokul rencilerinin Yaz Yazma Performanslarna Etki Eden Faktrlerin Aratrlmas. Trkiye Klinikleri Dergisi. Say 3. (2001). Uyar, Y. (2007). Trke retiminde Kltr Aktarm ve Kltrel Kimlik Gelitirme. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Eitim Bilimleri Enstits. lper, H. (2008). Bilisel Sre Modeline Gre Hazrlanan Yazma retimi Programnn renci Baarsna Etkisi. Yaynlanmam Doktora Tezi, Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. nal, E. (2006). yklerin Trke retimindeki levi ve 6., 7., 8. Snf Trke Ders Kitaplarndaki Yerinin ncelenmesi. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Yaln, H. . (2004). retim Teknolojileri ve Materyal Gelitirme. Ankara: Nobel Yaynclk Yardmc, M. (2009). Yazl Anlatm lkeleri. Ankara: rn Yaynlar. Yldz, C., Okur, A., Ar, G., Ylmaz, Y. ve Yldz, C. (Ed.). (2008). Yeni retim Programna Gre Kuramdan Uygulamaya Trke retimi. stanbul: Pegem Akademi.

292

Yldz, Z. (2002). Deiik retim Kademelerindeki rencilerin Yazm ve Noktalama Kurallarn Uygulama Dzeyleri. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Sleyman Demirel niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Ylmaz, H. (2007). Trke Eitiminde Velinin Rol. Milli Eitim Dergisi. Say 174. (Bahar 2007).

293

EKLER
Ek 1: Burdur Valilii l Mill Eitim Mdrl Aratrma zin Belgesi296

Ek 2: Burdur l Merkezinde Yer Alan lkretim Okullarnn Ortaretim Yerletirme Puanna Gre Baar Sralamas297 Ek 3: lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinler.298 Ek 4: lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinlerin Kurallara Uygun Olarak Yazlm Biimi...304 Ek 5: lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinler309 Ek 6: lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinlerin Kurallara Uygun Olarak Yazlm Biimi..316 Ek 7: lkretim 6. Snf rencilerinin Yazmas stenecek Olan Kompozisyon Ynergesi323 Ek 8: lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinler...324

294

Ek 9: lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinlerin Kurallara Uygun Olarak Yazlm Biimi327 Ek 10: lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinler.329 Ek 11: lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinlerin Kurallara Uygun Olarak Yazlm Biimi...334 Ek 12: lkretim 7. Snf rencilerine Yazdrlacak Olan Tasvir Yazs Ynergesi.339 Ek 13: lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinler340 Ek 14: lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinlerin Kurallara Uygun Olarak Yazlm Biimi..346 Ek 15: lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinler351 Ek 16: lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulama Dzeylerinin

295

Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinlerin Kurallara Uygun Olarak Yazlm Biimi356 Ek 17: lkretim 8. Snf rencilerinin Tamamlamas stenecek Olan yk..361 Ek 18: Trke Dersine likin Tutum lei...362

298

Ek 3: lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinler rencinin Okulu: Sevgili renciler, Aada verilmi olan metinleri dikkatlice okuyarak, alt izili olarak numaralandrlm szcklerden yazm kurallarna uymayanlar uygun duruma getiriniz. Yazm kuralna uygun yazldn dndnz olduu gibi yaznz. Teekkr ederim. Sedat KARAGL I. METN Yadigr, minik kollarn boyunuma (1) dolayp Nuray anne, bende (2) byynce senin gibi olacam, baka ocuklara yardm edeceim. dediinde mutlulukla ona sarldm. imden Bir halka daha. diye dndm. Evet, sevgi zincirimize bir halka daha eklendi ve paylatka eksilmeyen, oalan en gzel ey sevgi. Bu duyguyla ilk kez tantmda yatl okuldaydm. O gn, yetitirme yurdunda yaayan ocuklar ziyarete gideceimiz iin ok heyecanlydk. retmenimiz, Herkes sizler denli ansl deil, ailesi olmayan ocuklar da var. Onlarn en byk gereksinimi sevgi Bu bir ka (3) saat onlar kendi kardeinizmi gibi grrseniz, ilgilenirseniz ok mutlu olurlar. demidi (4). Yurda geldiimizde tm ocuklar ilgi ve merakla evremizi sardlar. Orada bir ka (5) saatliine de olsa hepimiz kendimize yeni kardeler edindik. Benimse kardeim olmudu (6). Haydar yedi, brahim ve Hasan dokuz yandaydlar. O hafta sonu, izinli olarak eve geldiimde heyecanla anneme okul gezimizi ve yeni kardelerimi anlatm, Onlar eve davet etmek istiyorum anneciim. demidim (7). Annemle birlikte yetitirme yurduna giderek okul idaresi ile grtk. O cumartesi ve daha sonraki hafta sonlar Haydar, Hasan ve brahim bizim ailenin birer Snf:

299

bireyi oldular. Hafta iinde annemin bana verdii okul harlm biriktirerek hafta sonunda yeni kardelerime kk armaanlar alyordum. Haydar, aldm ikolatay bitirmekten korkarak srrken Tad ne gzelmi! diye mrldand. Sonra, o boncuk mavisi gzleriyle yzme bakt ve Ben byynce kamyon ofr olacam, ok para kazanacam ve bende (8) sana ok ikolata alacam, ablacm. dedi. Haydarn yaamnda ilk kez o gn ikolata yediini renince iim szlad. Glmseyerek sevgiyle sarldm ona Hasan da yznde utanga bir ifade ile Ben de ok para kazanacam ve seni hi altrmayacam abla. dedi. ne dnerek imdi beni dinleyin ltfen. dedim. Bana verebileceiniz en gzel armaan, okulunuzu baaryla bitirmek ve iyi bir meslek sahibi olmaktr. ok para kazandnz zaman beni altrmama dncenize gelince kolay elde edilen para hibir zaman insann kendi alarak kazand para denli deerli deildir. Bunu, sizler de ileride ok iyi anlayacaksnz. Salm yerin de (9) olduu srece almaktan ve retmekten byk mutluluk duyarm. Ama siz byyp elinize mesleinizi aldnz zaman da evrenizde mutlaka sizin sevginize ve ilginize gereksinme duyan yeni kardeleriniz olacaktr. te onlara elinizi uzatmay unutmayn. dedim. O yl okulumu bitirip stanbula atandm. Bir ka (10) kez mektuplatktan sonra ne yazkki (11), iletiimimiz koptu kardelerimla (12). stanbuldan sonra izmir (13) ve Ankarada altm, daha sonra da evlendim, Almanyaya gittim. Trkiyeya (14) tatil iin geldiimiz bir yaz, annemi ziyaret iin ocukluumun getii kente geldik. Bir akamzeri eimle birlikte kent merkezinde yrrken tam karmzdan bize doru yrmekte olan, k giyimli bir delikanlyla gz gze geldim. O denli tandktki (15) bu bir ift gz Yanmzdan sessizce geip giden delikanly eime gstererek Nereden anmsyorum acaba, kesinlikle tanyorum ben bu yz. dedim. Belki ayn mahalleda (16) oyun oynadnz bir komu ocuudur. dedi, eim glmseyerek. Tam o anda Affedersiniz, bir ey sorabilirmiyim? (17) dedi, arkamzdan bir ses. Az nce yanmzdan geen delikanl, gzlerimin iine bakarak Nuray abla? Sizmisiniz? (18) dedi.

300

te o anda tandm Hasan. Bir anda sevgiyle sarldk. Eime yllardr haberleemediim kardelerimden sz etmitim. Hasan, okullarn baaryla bitirdiini ve u anda Ankarada bir bakanlkta memur olarak altn syledi. brahimin bir kyde retmenlik yaptn, geen yl evlendiini, Haydardan uzun zamandr haber alamadklarn syledi. () Yllar ncesinin utanga ocuk bakyla yzme bakarak Biliyormusun (19) abla? dedi. Sen mz iin de bir masal kahramanydn. Gece yataa yattmz zaman mz de senin saln ve mutluluun iin dua ediyorduk. Senin bize cmerte sunduun sevgiyi, imdi ben yeni kardelerime sunmaya alyorum. Ve umarm onlar da senin balattn bu sevgi zincirinin salam bir halkas olarak yer alrlar yaamda. Sevginin mucizevi gcne bir kez daha tank olmann mutluluuyla o akam yaamnn en huzurlu uykularndan birini uyudum. imdi kzmla birlikte yeni halkalar ekliyoruz sevgi zincirimize Anne ve babasn trafik kazasnda kaybetmi Sanem ve Yadigr kardelerle birlikteliimiz nc yln doldurmak zere. Yakn evremizdeki dostlarmz da bizim yaadmz mutlulua imrenerek ocuklarna yeni kardeler edindiler. Bir scak glmseme, iten bir kucaklama, bir para ikolata hzla sevgiye dnerek mucizeler yaratyor. Sevgi zincirimize her gn yeni halkalar ekleniyor. Sizler de bu cokuyu, bu mutluluu, bu i huzurunu yaamak istiyorsanz bir halka da siz ekleyebilirsiniz.

II. METN Bizim ileye yeni kaymakam gelince, biz memurlar toplad. lk konumas u oldu: __Arkadalar, gryorum ki bu gzel ilemizin bandosu yok. Bandosuz ile, kanatsz sereye benzer. Bugn bayramlarn, allarn bykleri karlama ve uurlamalarn tek ss bandodur arkadalar. Ben ngiltereye yaptm bir gezide, her mahallede bir bando takm grdm. O zaman ok utandm. Adamlarn mahallelerine kadar soktuklar bandoyu, biz daha ilelerimize sokamamz. Ne

301

ABni (20), ne CENTOsu (21), ne N.A.T.O.su (22), aradan yllar gese de onlara yetiemeyiz arkadalar. Onun iin bu ilede bir bando takmnn kurulmasn istiyorum. Kaymakam Bey szn bitirdikten sonra hemen, leyi Bandoya Kavuturma Dernei kuruluverdi. lk toplantsnda da ynetim kurulu bakanlna Kaymakam Bey seildi. __Arkadalar, dedi kaymakam. Gstermi olduunuz ilgiye layk olmaya alacam. Eh, kaymakam bu iin usuln renmi. __Bu i ba ile olacak, dedi. Benden yz lira. Hepimiz, gnlmzden ne koptuysa verdik. Btn memurlar, ary pazar dolaarak ba topladk. Aradan alt ay kadar zaman getikten sonra bir hayli paramz olmutu. Kaymakam, mal mdr ve tapu mdr, dernein satn alma komisyonu olarak stanbulun yolunu tuttular. Bir hafta sonra dndler. Kaymakam, mzik aletlerinin sandklarn bir bir ayor, prl prl parlayan borular halka gsteriyordu. Ertesi gn konakta ki (23) btn memurlar toplad. __Arkadalar, dedi. Takm kendi aramzdan kuracaz. Hepimiz arp kalmtk. O gn, onalt (24) paralk aleti, ilenin onalt (25) memuruna datt. Benim de hakkma zil dmt. Herkes yklendi aletlerini, evinin yolunu tuttu. Benim ocuklar, nce bunu kendilerine oynamalar iin aldm sanmlar. Bu konuda kaymakamn kesin emri vard. Verilen aletler, evde olua ocua kesinlikle kurcalattrlmayacakt. Getim, divann stne oturdum, vur Allah vur! Neyse, bunun ardndan dzenli almalar balad. Hepimiz ile hkmet konann altndaki kk bir salona toplanyorduk. Kaymakam Bey bu iin ustas. Falsolarmz birer birer dzeltiyordu. Sonra ef denei elinde, __Haydi arkadalar, da ban duman alm, tekrar Bu iler bittikten sonra da, yrylerimiz balad. En nde kaymakam, onun ardnda drtl sralar, en arkada Cavit Bey ile ben Cavit Beyin elinde davul,

302

benim elimde zil Bizim ardmzda ocuklar, yr babam yr bilmem (26) kanc kez kasabay fr dnmtk. Sekiz ay sonra hepimiz birer bandocu olmutuk. Notalar ve sesleri tanyorduk, tam birer mzisyendik. nmzde 23 Nisan Bayram vard. Kaymakam Bey, gnde tam sekiz saat altrarak, bu gzel ve mutlu gne hazrlyordu bizi. Bayrama yirmi gn kala, ilk kez mal mdr Asm Bey kayboldu ortalardan. ki gn sonra Asm Beyden bir telgraf geldi. Kaymakamla Deniz ritim orkestrasnda (27), drtbin (28)lira aylkla i buldum. stifamn kabuln sayglarmla arz ederim. Kaymakam Bey onun derdiyle yanarken, hsan Bey kayp oldu (29)ortalktan. Hemen iki gn sonra da istifa dilekesi geldi. Yevmiyesi yz liraya mzisyen olarak i buldum. stifamn kabuln sayglarmla arz ederim. 23 Nisan Bayram arifesinde, bir ben, bir de davulcu Cavit Bey kalmtk. Geri biz de arkadalarmzn ardndan koup i aramtk ama davulcuyla zilciye i yoktu. Bayram gn Kaymakam Bey, o borulardan bir tanesini kafama geirdi. Bir tanesini srtma, bir tanesini de yan tarafma balad. Zilleri de verdi elime. __Vur zile, ite bak, borularn hepsi de dudann dibinde. Azn (30)hangisine rast gelirse ttr gitsin!

DORU YAZIMLAR 1- 2- 3- 4- 5- 6- 7- 16-. 17-. 18-.. 19-.. 20-.. 21-.. 22-..

303

8- 9- 10-.. 11-.. 12-.. 13-.. 14-.. 15-..

23-.. 24-.. 25-.. 26-.. 27-.. 28-.. 29-.. 30-..

304

Ek 4: lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinlerin Kurallara Uygun Olarak Yazlm Biimi

SEVG PAYLATIKA OALIR Yadigr, minik kollarn boynuma dolayp Nuray anne, ben de byynce senin gibi olacam, baka ocuklara yardm edeceim. dediinde mutlulukla ona sarldm. imden Bir halka daha. diye dndm. Evet, sevgi zincirimize bir halka daha eklendi ve paylatka eksilmeyen, oalan en gzel ey sevgi. Bu duyguyla ilk kez tantmda yatl okuldaydm. O gn, yetitirme yurdunda yaayan ocuklar ziyarete gideceimiz iin ok heyecanlydk. retmenimiz, Herkes sizler denli ansl deil, ailesi olmayan ocuklar da var. Onlarn en byk gereksinimi sevgi Bu birka saat onlar kendi kardeinizmi gibi grrseniz, ilgilenirseniz ok mutlu olurlar. demiti. Yurda geldiimizde tm ocuklar ilgi ve merakla evremizi sardlar. Orada birka saatliine de olsa hepimiz kendimize yeni kardeler edindik. Benimse kardeim olmutu. Haydar yedi, brahim ve Hasan dokuz yandaydlar. O hafta sonu, izinli olarak eve geldiimde heyecanla anneme okul gezimizi ve yeni kardelerimi anlatm, Onlar eve davet etmek istiyorum anneciim. demitim. Annemle birlikte yetitirme yurduna giderek okul idaresi ile grtk. O cumartesi ve daha sonraki hafta sonlar Haydar, Hasan ve brahim bizim ailenin birer bireyi oldular. Hafta iinde annemin bana verdii okul harlm biriktirerek hafta sonunda yeni kardelerime kk armaanlar alyordum. Haydar, aldm ikolatay bitirmekten korkarak srrken Tad ne gzelmi! diye mrldand. Sonra, o boncuk mavisi gzleriyle yzme bakt ve Ben byynce kamyon ofr olacam, ok para kazanacam ve ben de sana ok ikolata alacam, ablacm. dedi. Haydarn yaamnda ilk kez o gn ikolata yediini renince iim szlad. Glmseyerek sevgiyle sarldm ona Hasan da yznde utanga bir ifade ile Ben de ok para kazanacam ve seni hi altrmayacam abla. dedi. ne dnerek imdi beni dinleyin ltfen. dedim. Bana verebileceiniz en gzel armaan, okulunuzu baaryla bitirmek ve iyi bir meslek

305

sahibi olmaktr. ok para kazandnz zaman beni altrmama dncenize gelince kolay elde edilen para hibir zaman insann kendi alarak kazand para denli deerli deildir. Bunu, sizler de ileride ok iyi anlayacaksnz. Salm yerinde olduu srece almaktan ve retmekten byk mutluluk duyarm. Ama siz byyp elinize mesleinizi aldnz zaman da evrenizde mutlaka sizin sevginize ve ilginize gereksinme duyan yeni kardeleriniz olacaktr. te onlara elinizi uzatmay unutmayn. dedim. O yl okulumu bitirip stanbula atandm. Birka kez mektuplatktan sonra ne yazk ki, iletiimimiz koptu kardelerimle. stanbuldan sonra zmir ve Ankarada altm, daha sonra da evlendim, Almanyaya gittim. Trkiyeye tatil iin geldiimiz bir yaz, annemi ziyaret iin ocukluumun getii kente geldik. Bir akamzeri eimle birlikte kent merkezinde yrrken tam karmzdan bize doru yrmekte olan, k giyimli bir delikanlyla gz gze geldim. O denli tandkt ki bu bir ift gz Yanmzdan sessizce geip giden delikanly eime gstererek Nereden anmsyorum acaba, kesinlikle tanyorum ben bu yz. dedim. Belki ayn mahallede oyun oynadnz bir komu ocuudur. dedi, eim glmseyerek. Tam o anda Affedersiniz, bir ey sorabilir miyim? dedi, arkamzdan bir ses. Az nce yanmzdan geen delikanl, gzlerimin iine bakarak Nuray abla? Siz misiniz? dedi. te o anda tandm Hasan. Bir anda sevgiyle sarldk. Eime yllardr haberleemediim kardelerimden sz etmitim. Hasan, okullarn baaryla bitirdiini ve u anda Ankarada bir bakanlkta memur olarak altn syledi. brahimin bir kyde retmenlik yaptn, geen yl evlendiini, Haydardan uzun zamandr haber alamadklarn syledi. () Yllar ncesinin utanga ocuk bakyla yzme bakarak Biliyor musun abla? dedi. Sen mz iin de bir masal kahramanydn. Gece yataa yattmz zaman mz de senin saln ve mutluluun iin dua ediyorduk. Senin bize cmerte sunduun sevgiyi, imdi ben yeni kardelerime sunmaya alyorum. Ve umarm onlar da senin balattn bu sevgi zincirinin salam bir halkas olarak yer alrlar yaamda.

306

Sevginin mucizevi gcne bir kez daha tank olmann mutluluuyla o akam yaamnn en huzurlu uykularndan birini uyudum. Nuray BARTOSCHEK (Ksaltlmtr.) (lkretim 6. Snf Trke Ders Kitab, Koza Yayn Datm, s. 22-23-24)

BANDO TAKIMI Bizim ileye yeni kaymakam gelince, biz memurlar toplad. lk konumas u oldu: __Arkadalar, gryorum ki bu gzel ilemizin bandosu yok. Bandosuz ile, kanatsz sereye benzer. Bugn bayramlarn, allarn bykleri karlama ve uurlamalarn tek ss bandodur arkadalar. Ben ngiltereye yaptm bir gezide, her mahallede bir bando takm grdm. O zaman ok utandm. Adamlarn mahallelerine kadar soktuklar bandoyu, biz daha ilelerimize sokamamz. Ne ABsi, ne CENTOsu, ne NATOsu, aradan yllar gese de onlara yetiemeyiz arkadalar. Onun iin bu ilede bir bando takmnn kurulmasn istiyorum. Kaymakam Bey szn bitirdikten sonra hemen, leyi Bandoya Kavuturma Dernei kuruluverdi. lk toplantsnda da ynetim kurulu bakanlna Kaymakam Bey seildi. __Arkadalar, dedi kaymakam. Gstermi olduunuz ilgiye layk olmaya alacam. Eh, kaymakam bu iin usuln renmi. __Bu i ba ile olacak, dedi. Benden yz lira. Hepimiz, gnlmzden ne koptuysa verdik. Btn memurlar, ary pazar dolaarak ba topladk. Aradan alt ay kadar zaman getikten sonra bir hayli paramz olmutu. Kaymakam, mal mdr ve tapu mdr, dernein satn alma komisyonu olarak stanbulun yolunu tuttular.

307

Bir hafta sonra dndler. Kaymakam, mzik aletlerinin sandklarn bir bir ayor, prl prl parlayan borular halka gsteriyordu. Ertesi gn konaktaki btn memurlar toplad. __Arkadalar, dedi. Takm kendi aramzdan kuracaz. Hepimiz arp kalmtk. O gn, on alt paralk aleti, ilenin on alt memuruna datt. Benim de hakkma zil dmt. Herkes yklendi aletlerini, evinin yolunu tuttu. Benim ocuklar, nce bunu kendilerine oynamalar iin aldm sanmlar. Bu konuda kaymakamn kesin emri vard. Verilen aletler, evde olua ocua kesinlikle kurcalattrlmayacakt. Getim, divann stne oturdum, vur Allah vur! Neyse, bunun ardndan dzenli almalar balad. Hepimiz ile hkmet konann altndaki kk bir salona toplanyorduk. Kaymakam Bey bu iin ustas. Falsolarmz birer birer dzeltiyordu. Sonra ef denei elinde, __Haydi arkadalar, da ban duman alm, tekrar Bu iler bittikten sonra da, yrylerimiz balad. En nde kaymakam, onun ardnda drtl sralar, en arkada Cavit Bey ile ben Cavit Beyin elinde davul, benim elimde zil Bizim ardmzda ocuklar, yr babam yr Bilmem kanc kez kasabay fr dnmtk. Sekiz ay sonra hepimiz birer bandocu olmutuk. Notalar ve sesleri tanyorduk, tam birer mzisyendik. nmzde 23 Nisan Bayram vard. Kaymakam Bey, gnde tam sekiz saat altrarak, bu gzel ve mutlu gne hazrlyordu bizi. Bayrama yirmi gn kala, ilk kez mal mdr Asm Bey kayboldu ortalardan. ki gn sonra Asm Beyden bir telgraf geldi. Kaymakamla Deniz Ritim Orkestrasnda, drt bin lira aylkla i buldum. stifamn kabuln sayglarmla arz ederim. Kaymakam Bey onun derdiyle yanarken, hsan Bey kayboldu ortalktan. Hemen iki gn sonra da istifa dilekesi geldi. Yevmiyesi yz elli liraya mzisyen olarak i buldum. stifamn kabuln sayglarmla arz ederim. 23 Nisan Bayram arifesinde, bir ben, bir de davulcu Cavit Bey kalmtk. Geri biz de arkadalarmzn ardndan koup i aramtk ama davulcuyla zilciye i yoktu.

308

Bayram gn Kaymakam Bey, o borulardan bir tanesini kafama geirdi. Bir tanesini srtma, bir tanesini de yan tarafma balad. Zilleri de verdi elime. __Vur zile, ite bak, borularn hepsi de dudann dibinde. Azn hangisine rast gelirse ttr gitsin! Muzaffer ZG (Dzenlenmitir.) (lkretim 5. Snf Trke Ders Kitab, Erdem Yaynlar, s. 116-117-118)

309

Ek 5: lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinler rencinin Okulu: Snf:

Sevgili renciler, Aada verilmi olan metinleri dikkatlice okuyarak, bo braklm olan parantezlerin iine sizce uygun olan noktalama iaretini koyunuz. Teekkr ederim. Sedat KARAGL I. METN Vapur rhtmdan kalkp da Marmara( )ya doru uzaklamaya balaynca yolcuyu geirmeye gelenler, zerinden ar bir yk kalkm gibi ferahladlar ( ) __ ocukcaz Arabistanda rahat eder, dediler( ) Hayrl bir i yaptklarna herkesi inandrm olanlarn uydurma neesiyle fakat gnlleri isli ( ) evlerine dndler. Zaten babadan yetim kalan kk Hasan, anas da lnce uzak akrabalar ve konu komusunun yardmyla halasnn yanna, Filistinin cra bir kasabasna gnderiliyordu. Hasan vapurda elendi ( ) grl grl ileyen vinlere, stleri yazl cankurtaran simitlerine, kurutulacak amarlar gibi ipleri asl sandallara, vardiya deitirilirken alnan kampanaya bakarak ok elendi. Be yanda idi; peltek, irin konumalaryla da gvertede yolcular epeyce elendirmiti. Fakat vapur, uraya buraya urayp bir sr yolcu braktktan sonra scak memleketlere yaklanca kendisini bir durgunluk ald. Kalanlar bilmedii bir dilden konuuyorlard ve ona stanbul ( ) daki gibi __ Hasan gel! __ Hasan git, demiyorlard; ismi deiir gibi olmutu. ( girmiti. __ Taal hun ya Hassen, diyorlard, yanlarna gidiyordu. ) Hassen ( ) ekline

310

__ Ruh ya Hassen, derlerse uzaklayordu. Bunlar da bitti, gz alabildiine uzanan bir dzle kmlard, ne aa vard ne dere ne ev! Yalnz ara sra kocaman kocaman hayvanlara rast geliyorlard ( ) ok uzun bacakl, ok uzun boylu, srtlar kabark, kambur hayvanlar trene bakmyorlard bile Azlarnda beyazms bir kpk ineyerek dalgn ve kskn arka arkaya, ar ar, yumuak yumuak, iz brakmadan ve toz karmadan gidiyorlard( ) ok sabretti, dayanamad, yanndaki askeri parmayla gstererek sordu; o gld: __ Gemel! Gemel! dedi. Hasan bir istasyonda indirdiler. Gerdanndan, alnndan, kollarndan ve kulaklarndan biim biim, sr sr altnlar sallanan, kara iri benli bir kadn onu gsne bastrd. Tuhaf kokulu, fazla yumuak, iine gmlveren cansz bir gs ( ) __ Ya habibi! Ya ayn! Halasnn yanndaki kadnlar da sarldlar, syletiler, gltler. Birok ocuk da gelmiti; entarilerinin stne hrka yerine elbise, ceket giymi, salar peremli, balar fesli ocuklar ( ) imdi onun da kuakl entarisi, ceketi, fesi, krmz pabular vard. Salarnn ortas, el ayas kadar sfr makine ile kesilmi, alnna peremler uzatlmt. Deri gibi sert, yayvan tandr ekmeine almt ( ) yer sofrasnda bunu drmleyerek hem kak hem atal yerine kullanmay beceriyordu. Bir gn halas sokaktan bararak geen bir satcy ard. Konutular, sonra nne bir sr patlak, skk, para para ayakkab dizdiler. Satc iskemlesine oturdu. Hasan da merakla karsna geti. Bu drt yan duvarl, tek kat, bask ve toprak evde yle can sklyordu ki ( ) aarak, elenerek eskiciyi seyrediyordu. Mukavvaya benzettii kaln deriyi iki taraf keskin, incecik, sapsz bayla kesiine, azna bir avu ivi dolduruuna sonra bunlar birer birer, stanbulda grd maymun gibi avurdundan karp ayakkablarn altna abuk abuk mhlayna, deri paralarn pis suya koyup slatna, mundar anaktaki macuna parman daldrp daldrp tabanlara srne, hepsine bakyordu. Susuyor ve bakyordu.

311

Bir aralk nerede ve kimlerle olduunu keyfinden unuttu, dalgnlndan ana diliyle sordu ( ) __ iviler azna batmaz m senin? Eskici ban hayretle iinden kaldrd. Uzun uzun Hasann yzne bakt: __ Trk ocuu musun be? __ stanbuldan geldim. __ Ben de o taraflardan zmitten! Eskicide sa sakal dank, gs bar ak, pantolonu dizlerinden yamal, dileri eksik ve surat sar, sapsaryd; gzlerinin akna kadar saryd. Trke bildii ve stanbul tarafndan geldii iin Hasan, imdi sade onun iine deil ( ) yzne de dikkatle bakmt. Gsnn ortasnda, tpk enesindeki sakal andran krl, seyrek bir tutam kl vard. Disizlikten peltek kan bir sesle tekrar sordu: __ Ne diye dtn bu cehennemin bucana? Hasan anlatt kadar anlatt. Asl konuan Hasand, alt aydan beri susan Hasan Durmadan, dinlenmeden, nefes almadan, yanaklar sevincinden pembe pembe, dudaklar titreyerek taze, gevrek, billur sesiyle biteviye konuuyordu. Aklna ne gelirse sylyordu. Eskici hem alyor hem de ara sra Ha! Ya? yle mi? gibi dinlediini bildiren szlerle onu syletiyordu. Artk eriemeyecei yurdunun bir deresini, bir rzgrn, bir trksn dinliyormu gibi hem zevkli hem yasl dinliyordu. Gemi gnleri, kaybettii yerleri dnerek benlii sarsla sarsla dinliyordu. Daha ok dinlemek iin de elini ar tutuyordu. Fakat, nihayet btn ayakkablar tamir edilmi, i bitmiti. Demirini topraktan ekti, kselesini drd, ivi kutusunu kapad, iri anan sarmalad. Bunlar hep aheste aheste yapt. Hasan, yrei burkularak sordu ( ) __ Gidiyor musun? __ Gidiyorum ya, iimi tkettim. O zaman grd ki, kk ocuk, memleketlisi minimini yavru alyor. Sessizce, titreye titreye alyor. Yanaklarndan gzyalar birbiri arkasna, temiz

312

vagon pencerelerindeki yamur damlalar darnn rengini, geilen manzaralar iine alarak nasl acele acele, sarsla arpa dklrse yle, barnn sarsntlaryla yerlerinden oynayarak prl prl akyor. II. METN PINAR alyor. AYEGL Annenin izin vereceinden emin misin? PINAR Evet. Aloo D ROBOTU Aloo PINAR (armtr.) Oras neresi? Siz kimsiniz? D ROBOTU Aloo Buras Graham Belin evi. Siz kimsiniz? PINAR Ben Pnar D ROBOTU Bakn Pnar Hanm, Graham Beli aryorsanz, kendisi u anda yok. Bir iletiniz varsa bana syleyebilirsiniz. PINAR Ben Ben Graham Beli aramyorum. Annemi aryorum. D ROBOTU zr dilerim ama ben annenizi tanmyorum. Graham Beli daha son ( ) ra aramalsnz. Kendisi uzun bir yrye kt. Balonlarn da aldna gre abuk dnmez. PINAR Balonlarn m? D ROBOTU Evet. Bir sr balon hem de AYEGL (Sabrsz) Annen yok mu? PINAR (Telefonu kapar.) Baka biri kyor. Telefon bozuk herhlde. Graham Bel( )mi ad AYEGL Graham Bel mi? Bu ad bana hi yabanc gelmiyor. (Telefonu alarak) Dur bir kere de ben arayaym. ( )Numaralar evirir. ( ) Aloo Pnarn evi mi? Pnarn anne( ) siyle konuacaktm. D ROBOTU Pnarn annesini tanmadm sylemitim. Graham Bel uurtmasn alp gitti( )Daha sonra arayn. AYEGL (yice arm.) Graham Bel uurtmasn alarak km. PINAR Uurtmasn m? Az nce balonlarn demiti. Bu Graham Bel kim? Uurtmay bulan adam m? Yoksa balonu bulan m?

313

D ROBOTU (Glerek ortaya kar.) Hayr ocuklar Graham Bel sesi elektrik araclyla iletecek arac bulan kiidir. PINAR D Robotu, deminki telefon oyununu yapan sendin deil mi? D ROBOTU Evet. Gzel bir oyundu yle deil mi? AYEGL Ben sevmedim bu oyunu D ROBOTU imdi sizi zaman iinde bir d yolculuuna karnca beni balayacaksnz. Graham Beli tanyacaksnz. O gramofonu, telgraf bulan kiidir. Uzaktaki insanlar sesle yaklatran buluu. Haydi bakalm, imdi on dokuzuncu yzyl sonlarna bir yolculuk yapalm. Bir d yolculuu (Bilgisayardan gk grltsn, frtnay, uzay aralarnn kayar gibi gidilerini anmsatan, vnlamaya benzer seslerle bir mzik duyulur. eri Graham Bel girer. Beyaz sakal, siyah takm elbisesi, boynuna sarlm atksyla Elinde dikdrtgen bir kutu zerinde teller sarlm, telefonun en ilkel biimidir. Belin arkasndan elinde bir silindiri olan kutuyla Watson ( )Vatsn ( ) girer. O da Graham Bel gibi giyinmitir. Ellerinde uurtmalar, balonlar vardr.) GRAHAM BEL Gramofonu u masann zerine koyabilirsin Watson. PINAR Bu aygt bir gramofon mu? GRAHAM BEL Evet kk hanm. Bu aygtla insanlar gzel sesleri ( ) arklar dinleyecekler. Sesler lmszleecek. PINAR Bu silindir ne? GRAHAM BEL Bu silindir dnecek. ne silindirden geerken sesler duyulacak. Sesler arklar oluturacak ya da mzii Ne gzel deil mi? Olaanst. AYEGL Peki bu uurtmalar, balonlar ne? Onlarla ne yapyorsunuz? GRAHAM BEL O da bana ait bir buluun gerekli paralar. Sesi bir yerden baka bir yere yollarken kullanyorum. Seslerin yukardan gitmesi gerek nk. O zaman engele arpma ( ) dan gidecei yere gidiyor sesler Anteni uurtma ile ykseklere karyorum. AYEGL Nasl engeller var alaklarda? GRAHAM BEL Binalar, dalar, aalar PINAR Bu uzun boru ne?

314

GRAHAM BEL Bir deneme yapmak zereydim. sterseniz izleyebilirsiniz. (Uzun boruyu azna dayar.) Aloo Aloo Buras Boston ( )Bastn ( ) Beni duyuyor musunuz? SES Evet. Sizi duyuyoruz. Buras Salem GRAHAM BEL ok gzel Baardk. Naslsnz? SES yiyiz, sa olun Graham Bel Orada hava nasl? GARAHAM BEL ok gzel Artk sesler uzaklklar yendi. nsanlar birbirlerine yaklayorlar. Gle gle SES Hoa kaln. Kutlarz WATSON Baardk Bel O uzun uykusuz geceler boyunca yaptmz almalar ie yarad. D ROBOTU (Kk kasetalarn karp gzel bir mzik dinletmeye balar.) te Sevgili Graham Bel bugnn gramofonu bu. (Graham Bel ve Watson sevin iinde aygtlarn toplayarak giderler.) AYEGL Hadi Pnar, annene imdi telefon et. PINAR (Telefonu evirir.) Aloo Anne Sen misin? Az nce burada kim vard biliyor musun? Graham Bel. Telefonu, fonograf bulan kii. Telgraf, gramofonu da o bulmu. Anne Ayegllere gidebilir miyim? Peki, ge kalmam. Sa ol anne, hoa kal! D ROBOTU Kk bir telefon oyunu yaptm ama Graham Beli de tantm oldum sizlere. AYEGL D Robotu, ite sana canl bir telefon oyunu D ROBOTU Graham Belin tam on sekiz patenti olduunu biliyor musunuz? Patent yani yeni bulularn resmen tanndn gsteren belge. Bylece buluunun haklar korunmu oluyor. AYEGL O zaman bana da bir patent verin. Canl telefon oyununu ben buldum. TELEFON OCUKLARI (Hep bir azdan) Hayr Ayegl, sen bulmadn. AYEGL Peki kim buldu? D ROBOTU Kulaktan kulaa oyununu ocuklar buldu. O zaman patent, d gc olan ocuklarn Unutmayn ocuklar, her buluun altnda d gc vardr.

315

III. METN () Bir insan ( )Ben iirden holanmam ( ) diyebilir ama, ( ) Benim iirle hi ilgim olmad ( ) diyemez. nk, farknda olmasa da dinledii arklarda, ilahilerde, marlarda, duyduu, kulland ataszleri ve deyimlerde iir diline zg ses eleri, anlam olaylar, sz sanatlar yer almaktadr. te yandan, dnyann her lkesinde, destanlardan bestelenmi mzik paralarna, tiyatro rnlerine, hitabet rneklerine, hatta yk, roman gibi yazn trlerine kadar birok anlatm biimine iirin yansd grlr. Baka dillerde olduu gibi Trkede de pek ok atasz ve deyimin; iir diline zg anlatm zelliklerinden yararlandna tank oluruz. rnein Azck am, kaygsz bam biimindeki ataszmz, kanaatkr olmay, hrstan, gereklemeyecek dlerden uzak buluma dncesini iir dilinin ksa, z anlatmna uygun olarak, ayn zamanda 5+5 hece says ve am ( ) bam uyaklarn kullanarak dile getirmektedir. Burada a szc yiyecek anlamnn dnda yeterli, yetecek kadar gelir anlamna da gelmekte, ba da dnce, sknt, dert yerine kullanlarak iir dilinde ok rastlanan, szcklere yeni anlamlar ykleme rneini oluturmaktadr. Ne yavuz ol, asl; ne yava ol, basl ataszmz de bir yandan bilgece bir d ksa yoldan anlatrken bir yandan yavuz ve yava szcklerini aktarmal anlatmla kullanmakta, bir yandan da ses ve szck yinelemelerine gitmekte, 4+2 ( ) 4+2 hece saysyla bir ritim, asl ( ) basl uyaklaryla bir melodi meydana getirmektedir.

316

Ek 6: lkretim 6. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinlerin Kurallara Uygun Olarak Yazlm Biimi ESKC Vapur rhtmdan kalkp da Marmaraya doru uzaklamaya balaynca yolcuyu geirmeye gelenler, zerinden ar bir yk kalkm gibi ferahladlar: __ ocukcaz Arabistanda rahat eder, dediler. Hayrl bir i yaptklarna herkesi inandrm olanlarn uydurma neesiyle fakat gnlleri isli, evlerine dndler. Zaten babadan yetim kalan kk Hasan, anas da lnce uzak akrabalar ve konu komusunun yardmyla halasnn yanna, Filistinin cra bir kasabasna gnderiliyordu. Hasan vapurda elendi; grl grl ileyen vinlere, stleri yazl cankurtaran simitlerine, kurutulacak amarlar gibi ipleri asl sandallara, vardiya deitirilirken alnan kampanaya bakarak ok elendi. Be yanda idi; peltek, irin konumalaryla da gvertede yolcular epeyce elendirmiti. Fakat vapur, uraya buraya urayp bir sr yolcu braktktan sonra scak memleketlere yaklanca kendisini bir durgunluk ald. Kalanlar bilmedii bir dilden konuuyorlard ve ona stanbuldaki gibi __ Hasan gel! __ Hasan git, demiyorlard; ismi deiir gibi olmutu. Hassen ekline girmiti. __ Taal hun ya Hassen, diyorlard, yanlarna gidiyordu. __ Ruh ya Hassen, derlerse uzaklayordu. Bunlar da bitti, gz alabildiine uzanan bir dzle kmlard, ne aa vard ne dere ne ev! Yalnz ara sra kocaman kocaman hayvanlara rast geliyorlard; ok uzun bacakl, ok uzun boylu, srtlar kabark, kambur hayvanlar trene bakmyorlard bile Azlarnda beyazms bir kpk ineyerek dalgn ve kskn arka arkaya, ar ar, yumuak yumuak, iz brakmadan ve toz karmadan gidiyorlard. ok sabretti, dayanamad, yanndaki askeri parmayla gstererek sordu; o gld: __ Gemel! Gemel! dedi.

317

Hasan bir istasyonda indirdiler. Gerdanndan, alnndan, kollarndan ve kulaklarndan biim biim, sr sr altnlar sallanan, kara iri benli bir kadn onu gsne bastrd. Tuhaf kokulu, fazla yumuak, iine gmlveren cansz bir gs __ Ya habibi! Ya ayn! Halasnn yanndaki kadnlar da sarldlar, syletiler, gltler. Birok ocuk da gelmiti; entarilerinin stne hrka yerine elbise, ceket giymi, salar peremli, balar fesli ocuklar imdi onun da kuakl entarisi, ceketi, fesi, krmz pabular vard. Salarnn ortas, el ayas kadar sfr makine ile kesilmi, alnna peremler uzatlmt. Deri gibi sert, yayvan tandr ekmeine almt; yer sofrasnda bunu drmleyerek hem kak hem atal yerine kullanmay beceriyordu. Bir gn halas sokaktan bararak geen bir satcy ard. Konutular, sonra nne bir sr patlak, skk, para para ayakkab dizdiler. Satc iskemlesine oturdu. Hasan da merakla karsna geti. Bu drt yan duvarl, tek kat, bask ve toprak evde yle can sklyordu ki aarak, elenerek eskiciyi seyrediyordu. Mukavvaya benzettii kaln deriyi iki taraf keskin, incecik, sapsz bayla kesiine, azna bir avu ivi dolduruuna sonra bunlar birer birer, stanbulda grd maymun gibi avurdundan karp ayakkablarn altna abuk abuk mhlayna, deri paralarn pis suya koyup slatna, mundar anaktaki macuna parman daldrp daldrp tabanlara srne, hepsine bakyordu. Susuyor ve bakyordu. Bir aralk nerede ve kimlerle olduunu keyfinden unuttu, dalgnlndan ana diliyle sordu: __ iviler azna batmaz m senin? Eskici ban hayretle iinden kaldrd. Uzun uzun Hasann yzne bakt: __ Trk ocuu musun be? __ stanbuldan geldim. __ Ben de o taraflardan zmitten! Eskicide sa sakal dank, gs bar ak, pantolonu dizlerinden yamal, dileri eksik ve surat sar, sapsaryd; gzlerinin akna kadar saryd. Trke bildii ve stanbul tarafndan geldii iin Hasan, imdi sade onun iine deil, yzne de

318

dikkatle bakmt. Gsnn ortasnda, tpk enesindeki sakal andran krl, seyrek bir tutam kl vard. Disizlikten peltek kan bir sesle tekrar sordu: __ Ne diye dtn bu cehennemin bucana? Hasan anlatt kadar anlatt. Asl konuan Hasand, alt aydan beri susan Hasan Durmadan, dinlenmeden, nefes almadan, yanaklar sevincinden pembe pembe, dudaklar titreyerek taze, gevrek, billur sesiyle biteviye konuuyordu. Aklna ne gelirse sylyordu. Eskici hem alyor hem de ara sra Ha! Ya? yle mi? gibi dinlediini bildiren szlerle onu syletiyordu. Artk eriemeyecei yurdunun bir deresini, bir rzgrn, bir trksn dinliyormu gibi hem zevkli hem yasl dinliyordu. Gemi gnleri, kaybettii yerleri dnerek benlii sarsla sarsla dinliyordu. Daha ok dinlemek iin de elini ar tutuyordu. Fakat, nihayet btn ayakkablar tamir edilmi, i bitmiti. Demirini topraktan ekti, kselesini drd, ivi kutusunu kapad, iri anan sarmalad. Bunlar hep aheste aheste yapt. Hasan, yrei burkularak sordu: __ Gidiyor musun? __ Gidiyorum ya, iimi tkettim. O zaman grd ki, kk ocuk, memleketlisi minimini yavru alyor. Sessizce, titreye titreye alyor. Yanaklarndan gzyalar birbiri arkasna, temiz vagon pencerelerindeki yamur damlalar darnn rengini, geilen manzaralar iine alarak nasl acele acele, sarsla arpa dklrse yle, barnn sarsntlaryla yerlerinden oynayarak prl prl akyor. Refik Halit KARAY (Ksaltlmtr.) (lkretim Trke 6. Snf Ders Kitab, Koza Yayn Datm, s. 16-17-18-19-20-21)

319

ALO GRAHAM BEL PINAR alyor. AYEGL Annenin izin vereceinden emin misin? PINAR Evet. Aloo D ROBOTU Aloo PINAR (armtr.) Oras neresi? Siz kimsiniz? D ROBOTU Aloo Buras Graham Belin evi. Siz kimsiniz? PINAR Ben Pnar D ROBOTU Bakn Pnar Hanm, Graham Beli aryorsanz, kendisi u anda yok. Bir iletiniz varsa bana syleyebilirsiniz. PINAR Ben Ben Graham Beli aramyorum. Annemi aryorum. D ROBOTU zr dilerim ama ben annenizi tanmyorum. Graham Beli daha sonra aramalsnz. Kendisi uzun bir yrye kt. Balonlarn da aldna gre abuk dnmez. PINAR Balonlarn m? D ROBOTU Evet. Bir sr balon hem de AYEGL (Sabrsz) Annen yok mu? PINAR (Telefonu kapar.) Baka biri kyor. Telefon bozuk herhlde. Graham Belmi ad AYEGL Graham Bel mi? Bu ad bana hi yabanc gelmiyor. (Telefonu alarak) Dur bir kere de ben arayaym. (Numaralar evirir.) Aloo Pnarn evi mi? Pnarn annesiyle konuacaktm. D ROBOTU Pnarn annesini tanmadm sylemitim. Graham Bel uurtmasn alp gitti. Daha sonra arayn. AYEGL (yice arm.) Graham Bel uurtmasn alarak km. PINAR Uurtmasn m? Az nce balonlarn demiti. Bu Graham Bel kim? Uurtmay bulan adam m? Yoksa balonu bulan m? D ROBOTU (Glerek ortaya kar.) Hayr ocuklar Graham Bel sesi elektrik araclyla iletecek arac bulan kiidir. PINAR D Robotu, deminki telefon oyununu yapan sendin deil mi?

320

D ROBOTU Evet. Gzel bir oyundu yle deil mi? AYEGL Ben sevmedim bu oyunu D ROBOTU imdi sizi zaman iinde bir d yolculuuna karnca beni balayacaksnz. Graham Beli tanyacaksnz. O gramofonu, telgraf bulan kiidir. Uzaktaki insanlar sesle yaklatran buluu. Haydi bakalm, imdi on dokuzuncu yzyl sonlarna bir yolculuk yapalm. Bir d yolculuu (Bilgisayardan gk grltsn, frtnay, uzay aralarnn kayar gibi gidilerini anmsatan, vnlamaya benzer seslerle bir mzik duyulur. eri Graham Bel girer. Beyaz sakal, siyah takm elbisesi, boynuna sarlm atksyla Elinde dikdrtgen bir kutu zerinde teller sarlm, telefonun en ilkel biimidir. Belin arkasndan elinde bir silindiri olan kutuyla Watson (Vatsn) girer. O da Graham Bel gibi giyinmitir. Ellerinde uurtmalar, balonlar vardr.) GRAHAM BEL Gramofonu u masann zerine koyabilirsin Watson. PINAR Bu aygt bir gramofon mu? GRAHAM BEL Evet kk hanm. Bu aygtla insanlar gzel sesleri, arklar dinleyecekler. Sesler lmszleecek. PINAR Bu silindir ne? GRAHAM BEL Bu silindir dnecek. ne silindirden geerken sesler duyulacak. Sesler arklar oluturacak ya da mzii Ne gzel deil mi? Olaanst. AYEGL Peki bu uurtmalar, balonlar ne? Onlarla ne yapyorsunuz? GRAHAM BEL O da bana ait bir buluun gerekli paralar. Sesi bir yerden baka bir yere yollarken kullanyorum. Seslerin yukardan gitmesi gerek nk. O zaman engele arpmadan gidecei yere gidiyor sesler Anteni uurtma ile ykseklere karyorum. AYEGL Nasl engeller var alaklarda? GRAHAM BEL Binalar, dalar, aalar PINAR Bu uzun boru ne? GRAHAM BEL Bir deneme yapmak zereydim. sterseniz izleyebilirsiniz. (Uzun boruyu azna dayar.) Aloo Aloo Buras Boston (Bastn) Beni duyuyor musunuz? SES Evet. Sizi duyuyoruz. Buras Salem

321

GRAHAM BEL ok gzel Baardk. Naslsnz? SES yiyiz, sa olun Graham Bel Orada hava nasl? GARAHAM BEL ok gzel Artk sesler uzaklklar yendi. nsanlar birbirlerine yaklayorlar. Gle gle SES Hoa kaln. Kutlarz WATSON Baardk Bel O uzun uykusuz geceler boyunca yaptmz almalar ie yarad. D ROBOTU (Kk kasetalarn karp gzel bir mzik dinletmeye balar.) te Sevgili Graham Bel bugnn gramofonu bu. (Graham Bel ve Watson sevin iinde aygtlarn toplayarak giderler.) AYEGL Hadi Pnar, annene imdi telefon et. PINAR (Telefonu evirir.) Aloo Anne Sen misin? Az nce burada kim vard biliyor musun? Graham Bel. Telefonu, fonograf bulan kii. Telgraf, gramofonu da o bulmu. Anne Ayegllere gidebilir miyim? Peki, ge kalmam. Sa ol anne, hoa kal! D ROBOTU Kk bir telefon oyunu yaptm ama Graham Beli de tantm oldum sizlere. AYEGL D Robotu, ite sana canl bir telefon oyunu D ROBOTU Graham Belin tam on sekiz patenti olduunu biliyor musunuz? Patent yani yeni bulularn resmen tanndn gsteren belge. Bylece buluunun haklar korunmu oluyor. AYEGL O zaman bana da bir patent verin. Canl telefon oyununu ben buldum. TELEFON OCUKLARI (Hep bir azdan) Hayr Ayegl, sen bulmadn. AYEGL Peki kim buldu? D ROBOTU Kulaktan kulaa oyununu ocuklar buldu. O zaman patent, d gc olan ocuklarn Unutmayn ocuklar, her buluun altnda d gc vardr. lker KKSAL (Ksaltlmtr.) (lkretim Trke 6. Snf Ders Kitab, Koza Yayn Datm, s. 37-38-39-40)

322

CUMHURYET DNEMNDEN BUGNE RNEKLERLE R ZMLEMELER ADLI ESERN GR BLMNDEN

() Bir insan Ben iirden holanmam diyebilir ama, Benim iirle hi ilgim olmad diyemez. nk, farknda olmasa da dinledii arklarda, ilahilerde, marlarda, duyduu, kulland ataszleri ve deyimlerde iir diline zg ses eleri, anlam olaylar, sz sanatlar yer almaktadr. te yandan, dnyann her lkesinde, destanlardan bestelenmi mzik paralarna, tiyatro rnlerine, hitabet rneklerine, hatta yk, roman gibi yazn trlerine kadar birok anlatm biimine iirin yansd grlr. Baka dillerde olduu gibi Trkede de pek ok atasz ve deyimin; iir diline zg anlatm zelliklerinden yararlandna tank oluruz. rnein Azck am, kaygsz bam biimindeki ataszmz, kanaatkr olmay, hrstan, gereklemeyecek dlerden uzak buluma dncesini iir dilinin ksa, z anlatmna uygun olarak, ayn zamanda 5+5 hece says ve am / bam uyaklarn kullanarak dile getirmektedir. Burada a szc yiyecek anlamnn dnda yeterli, yetecek kadar gelir anlamna da gelmekte, ba da dnce, sknt, dert yerine kullanlarak iir dilinde ok rastlanan, szcklere yeni anlamlar ykleme rneini oluturmaktadr. Ne yavuz ol, asl; ne yava ol, basl ataszmz de bir yandan bilgece bir d ksa yoldan anlatrken bir yandan yavuz ve yava szcklerini aktarmal anlatmla kullanmakta, bir yandan da ses ve szck yinelemelerine gitmekte, 4+2 / 4+2 hece saysyla bir ritim, asl / basl uyaklaryla bir melodi meydana getirmektedir.

Doan AKSAN (Cumhuriyet Dneminden Bugne rneklerle iir zmlemeleri, Doan AKSAN, s. 16)

323

Ek 7: lkretim 6. Snf rencilerinin Yazmas stenecek Olan Kompozisyon Ynergesi rencinin Okulu: Sevgili renciler, Sizden hayatnz kolaylatracak bir alet icat etmeniz istenseydi, bu nasl bir alet olurdu? Neden? Snf:

324

Ek 8: lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinler rencinin Okulu: Sevgili renciler, Aada verilmi olan metinleri dikkatlice okuyarak, alt izili olarak numaralandrlm szcklerden yazm kurallarna uymayanlar uygun duruma getiriniz. Yazm kuralna uygun yazldn dndnz olduu gibi yaznz. Teekkr ederim. Sedat KARAGL I. METN Misafirlik gndelik hayatmza renkler katar. Akamst evimize yorgun argn dnsek bile oluk ocuumuzla hobe ederken kapmzn alnmasn, tandklarmzdan birinin bizi hatrlayp ziyaretimize gelmesini istediimiz anlar olur. Yahut biz, gnn birinde sevdiklerimizden birinin kapsn alarak onu evinde grmek, onunla bir ka (1) saati beraber geirmek hevesine kaplabiliriz. nsan ne kadar ekingen, bakalaryla mnasebette bulunmaktan ne derece holanmaz bir adam olursa olsun sohbetinden, misafirliinden hazzedecei bir iki dostu veya yakn vardr. Byle yakn ahbaplarn, birbirlerini candan seven insanlarn dostluklar gibi misafirlikleri de tatl olur. nk bir birine (2) arlk vermezler. Misafirliin dinlerde bile yeri vardr. Hele arkta misafirseverlik deta kutsal bir vazife saylmtr. Trklerin misafirseverlii btn dnyada mehurdur. Araplarnki de yle. Evin kapsndan ieriye girmi olan adam artk ev halkndan saylr. Araplar, ispanyaya (3) yerletikleri zaman misafirseverliklerini ora halkna da yaymlar. Grnatal bir ihtiyarn hikyesini bilmem bilir misiniz? Bir gn o ihtiyarn kaps alnm. Adam am. Yz gz kan iinde bir yabanc tanr (4) misafiri olduunu syleyerek kendisini ieri almasn ihtiyardan rica etmi, o da adam ieri Snf:

325

alm. Az sonra kap tekrar alnm. Bu sefer jandarmalar ihtiyarn olunun cesedini getirmiler. O civardan geen bir adamn onu vurup katn sylemiler. htiyar birden bire (5) sarslm fakat az nce kapsndan ieriye misafir diye ald, evladnn katilini teslim etmemi ancak jandarmalar gittikten sonra katile dnp: __ k dar, evimden k ki seni kovalayabileyim, diye barm. Bu hikye yalan mdr doru mudur bilmem ama misafirliin baz toplumlarda ne derece kutsal sayldn olduka iyi gsteriyor. II. METN Elli yl kadar nce kentte, limonata, erbet de satan sucu dkknlar vard. Ayran, kyl ii sayld iin pek bulunmazd. Varsa erbet yoksa erbet! Ayrca pastanelerde de barda 5 kurua limonata iilirdi. Hac Bekirin ubeleri de yazlar birka eit erbet yapp satard. Sirkecide Byk Postanenin kar apraznda, yan yana, barda be kurua nefis erbet satan iki erbeti de ok nlyd. Yanlmyorsam, birinin ad zmirli erbetiydi, tekini unutmuum kisinin de ba, hele yaz gnlerinde, ine (6) atsan yere dmez. derler ya yle kalabalk olurdu. nnden geen dolmu ofrleri bile dururlar, acele el frenini eker, erbetlerini bir solukta ier, sonra yine arabalarna atladklar gibi yollarna devam ederlerdi. steyene vine, isteyene turun Can ekene eftali ya da ne bileyim, mevsimiyse ilek Arada bir, her eitten biraz kark doldurtanlar da olurdu. ki erbetinin erbetleri de gerekten tad yerinde, mis gibi meyve kokan nefis erbetlerdi. Bir zaman sonra barda on kurua kt, onbe (7) oldu, yirmibe (8) oldu. Derken elli oldu. Yetmibe (9) oldu mu bilemeyeceim. Bir liraya kmadan yazk ki iki dkkn da kapanverdi. Besbelli o gnlerde, tm Trkiyede ba dndrc bir hzla yaylmaya balayan kolayla ba edememilerdi.

326

DORU YAZIMLAR 1- 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8- 9-

327

Ek 9: lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinlerin Kurallara Uygun Olarak Yazlm Biimi MSAFRLKLERMZ Misafirlik gndelik hayatmza renkler katar. Akamst evimize yorgun argn dnsek bile oluk ocuumuzla hobe ederken kapmzn alnmasn, tandklarmzdan birinin bizi hatrlayp ziyaretimize gelmesini istediimiz anlar olur. Yahut biz, gnn birinde sevdiklerimizden birinin kapsn alarak onu evinde grmek, onunla birka saati beraber geirmek hevesine kaplabiliriz. nsan ne kadar ekingen, bakalaryla mnasebette bulunmaktan ne derece holanmaz bir adam olursa olsun sohbetinden, misafirliinden hazzedecei bir iki dostu veya yakn vardr. Byle yakn ahbaplarn, birbirlerini candan seven insanlarn dostluklar gibi misafirlikleri de tatl olur. nk birbirine arlk vermezler. Misafirliin dinlerde bile yeri vardr. Hele arkta misafirseverlik deta kutsal bir vazife saylmtr. Trklerin misafirseverlii btn dnyada mehurdur. Araplarnki de yle. Evin kapsndan ieriye girmi olan adam artk ev halkndan saylr. Araplar, spanyaya yerletikleri zaman misafirseverliklerini ora halkna da yaymlar. Grnatal bir ihtiyarn hikyesini bilmem bilir misiniz? Bir gn o ihtiyarn kaps alnm. Adam am. Yz gz kan iinde bir yabanc Tanr misafiri olduunu syleyerek kendisini ieri almasn ihtiyardan rica etmi, o da adam ieri alm. Az sonra kap tekrar alnm. Bu sefer jandarmalar ihtiyarn olunun cesedini getirmiler. O civardan geen bir adamn onu vurup katn sylemiler. htiyar birdenbire sarslm fakat az nce kapsndan ieriye misafir diye ald, evladnn katilini teslim etmemi ancak jandarmalar gittikten sonra katile dnp: __ k dar, evimden k ki seni kovalayabileyim, diye barm.

328

Bu hikye yalan mdr doru mudur bilmem ama misafirliin baz toplumlarda ne derece kutsal sayldn olduka iyi gsteriyor. Serbest Okuma Metni (Ksaltlmtr.) (lkretim 8. Snf Trke Ders Kitab, Pasifik Yaynlar, s.27) MS GB ERBETLERMZ KOLAYA YENK DT! Elli yl kadar nce kentte, limonata, erbet de satan sucu dkknlar vard. Ayran, kyl ii sayld iin pek bulunmazd. Varsa erbet yoksa erbet! Ayrca pastanelerde de barda 5 kurua limonata iilirdi. Hac Bekirin ubeleri de yazlar birka eit erbet yapp satard. Sirkecide Byk Postanenin kar apraznda, yan yana, barda be kurua nefis erbet satan iki erbeti de ok nlyd. Yanlmyorsam, birinin ad zmirli erbetiydi, tekini unutmuum kisinin de ba, hele yaz gnlerinde, ne atsan yere dmez. derler ya yle kalabalk olurdu. nnden geen dolmu ofrleri bile dururlar, acele el frenini eker, erbetlerini bir solukta ier, sonra yine arabalarna atladklar gibi yollarna devam ederlerdi. steyene vine, isteyene turun Can ekene eftali ya da ne bileyim, mevsimiyse ilek Arada bir, her eitten biraz kark doldurtanlar da olurdu. ki erbetinin erbetleri de gerekten tad yerinde, mis gibi meyve kokan nefis erbetlerdi. Bir zaman sonra barda on kurua kt, on be oldu, yirmi be oldu. Derken elli oldu. Yetmi be oldu mu bilemeyeceim. Bir liraya kmadan yazk ki iki dkkn da kapanverdi. Besbelli o gnlerde, tm Trkiyede ba dndrc bir hzla yaylmaya balayan kolayla ba edememilerdi. Eser TUTEL (Ksaltlmtr.) (lkretim 8. Snf Trke Ders Kitab, Pasifik Yaynlar, s.60)

329

Ek 10: lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinler rencinin Okulu: Sevgili renciler, Aada verilmi olan metinleri dikkatlice okuyarak, bo braklm olan parantezlerin iine sizce uygun olan noktalama iaretini koyunuz. Teekkr ederim. Sedat KARAGL I. METN Sevgili Genler ( ) Keke Atatrk ben de grebilseydim ( olsaydm ( ) diye dndnz oldu mu ( ) ya da Atatrk tanm ) Eer olduysa onun u szlerini Snf:

sizlere hatrlatmak isterim( ) Beni grmek demek, mutlaka yzm grmek demek deildir. Benim fikirlerimi, benim duygularm anlyorsanz ve hissediyorsanz bu kfidir. Bu sohbetimin amac sizlerin Atatrk tanmanza katkda bulunmaktr. Bunu, Atatrkn sar salarndan, mavi gzlerinden sz ederek deil, ( ) onun da ifade ettii gibi ( ) duygu ve dncelerini anlamanza, hissetmenize yol gstererek yapabileceimi dnyorum. Gelin ( ) onun baz konularla ilgili duygu ve dncelerini kendi ifadeleriyle gzden geirelim. Atamz, bilimin nemini belirttikten sonra insanlarn her alanda kendilerine ada bilim ve teknolojiyi rehber edinmeleri gerektiini dnerek Mill Mcadele ( ) yi kazanmamzda ayn yolun takip edildiini, daha sonraki almalarda da bu yolun izlenmesi gerektiini u szleriyle aklamtr ( ) Memleketimizin en ileri, en ho, en gzel yerlerini buuk sene kirli ayaklaryla ineyen dman malup eden zaferin srr nerededir, bilir misiniz ( ) Ordularn sevk ve idaresinde ilim ve fen esaslarn rehber almaktr. Milletimizi yetitirmek iin asl olan mekteplerimizin, niversitelerimizin kuruluunda ayn yolu takip edeceiz. Evet, milletimizin, siyasi, sosyal hayatnda, milletimizin fikr terbiyesinde de rehberimiz ilim ve fen olacaktr.

330

Atatrk, bilime ve akla olduu kadar sanata da son derece deer vermitir. Sanata, estetik zelliklerinin tesinde, insanlk adna ykledii anlam u szlerinde aka grlmektedir ( ) Sinema yle bir keiftir ki gn geecek barutun, elektriin ve kitaplarn kefinden ok dnya medeniyetinin vehesini deitirecei grlecektir. Sinema, dnyann en uzak ularnda oturan insanlarn birbirlerini tanmalarn, sevmelerini temin edecektir. Sinema, insanlar arasndaki gr, grn farklarn silecek, insanlk idealinin tahakkukuna en byk yardm yapacaktr. Sinemaya layk olduu nemi vermeliyiz. Sinema konusundaki dnceleriyle beraber Atatrk ( ) sanatn btn dallaryla ilgilenmitir. Siz de bilirsiniz ki bir milletin sanatlar gzel ve kalc eserler oluturabilirlerse bu, o milletin baars saylr. Gzel sanatlarda elde edilen baar, o milletin uygarlk seviyesini gsterir. Bunun iin Atatrk, herkesin sanat olamayacan, sanatkrln zel yetenek ve alma istediini, Sanatkr, toplumda uzun mcadele ve gayretlerden sonra alnnda ilk hisseden insandr. cmlesiyle belirtir. Atatrkn usta bir komutan olduunu bilmeyen var mdr ( ) Milletinin iinde bulunduu kurtulu mcadelesinin kanlmaz bir gerei olarak pek ok savaa nderlik etmitir. te yandan o, iinde kkl bir yeri olan insan sevgisini her ortamda ( ) kimi zaman szleriyle, kimi zaman davranlaryla ( ) ortaya koymutur. Bakn bu konudaki duygu ve dncelerini nasl ifade ediyor: Harpi olamam nk harbin ackl hllerini herkesten iyi bilirim! Birok zaferler kazandm. Fakat bunlarn en bynden sonra bile her akam, sava alanlarnda len btn askerleri dnerek iimde derin bir keder duyuyorum. Ben, muharebelerde dahi dmann zerinde bir kin duymam yalnz askerlik kurallarnn tatbikini dnrm. Onun bu konudaki davranlarna bir de rnek vermek istiyorum: 24 Temmuz 1922( )de Konyada General Townshend ( )Tavznd( )n erefine verdikleri ziyafette, sofradan kalklacana yakn, kolundaki saati kararak generale unlar sylyor:

331

Bu saati bana Anafartalar( )da bir Trk askeri, len bir ngiliz subaynn kolundan kardn syleyerek getirdi. Saatin arkasnda subayn knyesi yazldr. Bu subayn ailesini arattmsa da bulamadm. ngiltereye dndnzde ailesini bulur ve saati verirseniz ok memnun olurum. Bakn, Atatrk Bursada kendisini karlayan ocuklara ( sylyor: Kk Hanmlar, Kk Beyler ( ) Sizler, hepiniz gelecein bir gl, yldz, bir mutluluk parltssnz! Memleketi asl aydnla boacak sizsiniz. Kendinizin ne kadar mhim, kymetli olduunuzu dnerek ona gre alnz. Sizlerden ok ey bekliyoruz; kzlar, ocuklar! Haydi bakalm, Kk Hanmlar ve Kk Beyler ( ) Atatrkn duygularn hissedebiliyor, dncelerini anlayabiliyorsanz durmayn. Yapmanz gereken ok i var. limsiz, sanatsz, sevgisiz, kltrsz kalmayn; hoa kaln. ) sizlere ( ) ne

II. METN () Baka dillerde olduu gibi Trkede de pek ok atasz ve deyimin; iir diline zg anlatm zelliklerinden yararlandna tank oluruz. rnein Azck am, kaygsz bam biimindeki ataszmz, kanaatkr olmay, hrstan, gereklemeyecek dlerden uzak buluma dncesini iir dilinin ksa, z anlatmna uygun olarak, ayn zamanda 5+5 hece says ve am ( ) bam uyaklarn kullanarak dile getirmektedir. Burada a szc yiyecek anlamnn dnda yeterli, yetecek kadar gelir anlamna da gelmekte, ba da dnce, sknt, dert yerine kullanlarak iir dilinde ok rastlanan, szcklere yeni anlamlar ykleme rneini oluturmaktadr. Ne yavuz ol, asl; ne yava ol, basl ataszmz de bir yandan bilgece bir d ksa yoldan anlatrken bir yandan yavuz ve yava szcklerini aktarmal anlatmla kullanmakta, bir yandan da ses ve szck yinelemelerine gitmekte, 4+2 ( ) 4+2 hece saysyla bir ritim, asl ( ) basl uyaklaryla bir melodi meydana getirmektedir.

332

(Yararlanlan Kaynaklar ve rneklerin Alnd Yaptlar) Aksan, Doan (1952), Yahya Kemal Beyatl ( )yaymlanmam bitirme tezi( ), A..D.T.C.F. Kitapl, Ankara. klovski ( )V.V. Chklovski olarak verilmitir( ) (1971), Sanat Yordam, eviren: Tahsin Ycel, Trk Dili ( )dergisi( ) XXIII, s.473 III. METN Edebiyat, sinemay, fotoraf, resmi de ite hep bunun iin sevdim. nsanolunun hayallerinin ne kadar snrsz olabileceini gsterdikleri iin bana. Snrlar izenlerin yine ve sadece insanlarn beyninin olduunu rettikleri iin ( ) Szcklerden, grntlerden, imgelerden, karelerden rlm snaklar vardr hayatn ve o snaklara girmek iin aba sarf etmek gerekiyordu. Okumak, yazmak, sinemaya gitmek, fotoraf ekmek ve resim yapmak Her birinden setiim hayal kareleri var sizinle paylamak istediim: Sinema: Dreams(Drims) Akira Kurosawann o byleyici filminden bir kare var aklmda. Birinci dteki ocuk rengrenk ieklerle dolu bir baheden yavaa ilerliyor ve gkkuana yaklayor. Grdm en gzel film karelerinden biriydi ( ) Edebiyat: Alphonse Daudet ( )Alfons Dode( )in Altn Beyinli Adam adl mthi yks( ) ocukken okuduum ve hi aklmdan kmayan bir kare, beyninin altndan olduunu anlayan ve bu altn arur edip olmadk eylere harcayan gen adamn parmann ucundaki son altn zerreciklerini uzatmasyd. Fotoraf: Bir fotoraf sitesi var, dnyann drt bir yanndan insanlarn ektii fotoraflar sergiledikleri bir nternet sitesi. Orada grdm ve gzelliini tasvir etmekte zorlandm bir fotoraf karesi: ri iri yamur damlacklar ve bu yamur damlalarnda Eyfel Kulesinin de bulunduu bir Paris grnts. Bir makro (yakn ekim) almas. Gren gze ne mutlu ( ) Resim: Aslnda izlenimcileri (empresyonistleri) zellikle de Monet ( )Mone( )yi daha ok sevmeme ramen beni bambaka lemlere gtren baka bir ressam vardr: Salvador Dali Onun kelebek kanatlarndan yaplm yelkenlisi ve dier tm kelebekli resimleri beni bylemitir.

333

Yaz yazarken bydm, bydke daha ok yazdm, yazdka da iimdekileri daha ok byttm. Hayallerimin geree dnmesini istemek bymenin de bir sonucuydu belki ama bydke insann hayallerinin oalmas ve eitlenmesi gerekirdi. yle tahmin etmitim ama yle olmad. Bydke hayaller havada kanatsz umalardan, denizin diplerine dalmalardan, bulutlarn stnde uyumalardan kt. Daha somut eylere yneldi. Daha iyi bir i, daha iyi bir yaam standard, daha geni evler, daha lks arabalar ( ) Btn bunlarda da bir snr yoktu(!) Yine hayallerimiz oktu, yine snrlar yoktu ama ocukluumuzun hayallerine ne olmutu? Bymtk galiba! Bunlar da olmalyd elbet! Ama ya ocuklarmz bekleyen daha gzel bir dnya, daha yeil bir evre, daha iyi bir gelecek hayalleri? Onlar nerede sahi? Sadece hayallerimizde mi? Yoksa geree dnmek iin bizi mi bekliyorlar?

334

Ek 11: lkretim 7. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinlerin Kurallara Uygun Olarak Yazlm Biimi ATATRK TANIMAK Sevgili Genler, Keke Atatrk ben de grebilseydim. ya da Atatrk tanm olsaydm. diye dndnz oldu mu? Eer olduysa onun u szlerini sizlere hatrlatmak isterim: Beni grmek demek, mutlaka yzm grmek demek deildir. Benim fikirlerimi, benim duygularm anlyorsanz ve hissediyorsanz bu kfidir. Bu sohbetimin amac sizlerin Atatrk tanmanza katkda bulunmaktr. Bunu, Atatrkn sar salarndan, mavi gzlerinden sz ederek deil, - onun da ifade ettii gibi duygu ve dncelerini anlamanza, hissetmenize yol gstererek yapabileceimi dnyorum. Gelin, onun baz konularla ilgili duygu ve dncelerini kendi ifadeleriyle gzden geirelim. Atamz, bilimin nemini belirttikten sonra insanlarn her alanda kendilerine ada bilim ve teknolojiyi rehber edinmeleri gerektiini dnerek Mill Mcadeleyi kazanmamzda ayn yolun takip edildiini, daha sonraki almalarda da bu yolun izlenmesi gerektiini u szleriyle aklamtr: Memleketimizin en ileri, en ho, en gzel yerlerini buuk sene kirli ayaklaryla ineyen dman malup eden zaferin srr nerededir, bilir misiniz? Ordularn sevk ve idaresinde ilim ve fen esaslarn rehber almaktr. Milletimizi yetitirmek iin asl olan mekteplerimizin, niversitelerimizin kuruluunda ayn yolu takip edeceiz. Evet, milletimizin, siyasi, sosyal hayatnda, milletimizin fikr terbiyesinde de rehberimiz ilim ve fen olacaktr. Atatrk, bilime ve akla olduu kadar sanata da son derece deer vermitir. Sanata, estetik zelliklerinin tesinde, insanlk adna ykledii anlam u szlerinde aka grlmektedir: Sinema yle bir keiftir ki gn geecek barutun, elektriin ve kitaplarn kefinden ok dnya medeniyetinin vehesini deitirecei grlecektir. Sinema, dnyann en uzak ularnda oturan insanlarn birbirlerini tanmalarn, sevmelerini temin edecektir. Sinema, insanlar arasndaki gr, grn farklarn silecek,

335

insanlk idealinin tahakkukuna en byk yardm yapacaktr. Sinemaya layk olduu nemi vermeliyiz. Sinema konusundaki dnceleriyle beraber Atatrk, sanatn btn dallaryla ilgilenmitir. Siz de bilirsiniz ki bir milletin sanatlar gzel ve kalc eserler oluturabilirlerse bu, o milletin baars saylr. Gzel sanatlarda elde edilen baar, o milletin uygarlk seviyesini gsterir. Bunun iin Atatrk, herkesin sanat olamayacan, sanatkrln zel yetenek ve alma istediini, Sanatkr, toplumda uzun mcadele ve gayretlerden sonra alnnda ilk hisseden insandr. cmlesiyle belirtir. Atatrkn usta bir komutan olduunu bilmeyen var mdr? Milletinin iinde bulunduu kurtulu mcadelesinin kanlmaz bir gerei olarak pek ok savaa nderlik etmitir. te yandan o, iinde kkl bir yeri olan insan sevgisini her ortamda kimi zaman szleriyle, kimi zaman davranlaryla ortaya koymutur. Bakn bu konudaki duygu ve dncelerini nasl ifade ediyor: Harpi olamam nk harbin ackl hllerini herkesten iyi bilirim! Birok zaferler kazandm. Fakat bunlarn en bynden sonra bile her akam, sava alanlarnda len btn askerleri dnerek iimde derin bir keder duyuyorum. Ben, muharebelerde dahi dmann zerinde bir kin duymam yalnz askerlik kurallarnn tatbikini dnrm. Onun bu konudaki davranlarna bir de rnek vermek istiyorum: 24 Temmuz 1922de Konyada General Townshend (Tavznd)n erefine verdikleri ziyafette, sofradan kalklacana yakn, kolundaki saati kararak generale unlar sylyor: Bu saati bana Anafartalarda bir Trk askeri, len bir ngiliz subaynn kolundan kardn syleyerek getirdi. Saatin arkasnda subayn knyesi yazldr. Bu subayn ailesini arattmsa da bulamadm. ngiltereye dndnzde ailesini bulur ve saati verirseniz ok memnun olurum. Buraya kadar sizlere Atatrkn bilim, akl, sanat ve insan sevgisi konularndaki duygu ve dncelerini kendi ifadeleriyle aktarmaya altm. Hi dndnz m onun bu duygu ve dncelerinin biimlenmesinde hangi etmenler rol oynamtr? Peki, kltrn ne olduunu biliyor musunuz? Bilgilerimiz, grglerimiz, geleneklerimiz, yaama biimimiz, deerlerimiz kltr deil midir?

336

Sahip olduumuz kltr, duygu ve dncelerimizin belirlenmesinde nemli etkenlerden biridir. Bunun en arpc rnei Atatrkn duygu ve dnceleriyle iinde bulunduu kltrel ortamn zellikleri arsndaki ilikidir. O da u szleriyle bu dnceyi desteklemiyor mu? Bakn, Atatrk Bursada kendisini karlayan ocuklara sizlere ne sylyor: Kk Hanmlar, Kk Beyler! Sizler, hepiniz gelecein bir gl, yldz, bir mutluluk parltssnz! Memleketi asl aydnla boacak sizsiniz. Kendinizin ne kadar mhim, kymetli olduunuzu dnerek ona gre alnz. Sizlerden ok ey bekliyoruz; kzlar, ocuklar! Haydi bakalm, Kk Hanmlar ve Kk Beyler! Atatrkn duygularn hissedebiliyor, dncelerini anlayabiliyorsanz durmayn. Yapmanz gereken ok i var. limsiz, sanatsz, sevgisiz, kltrsz kalmayn; hoa kaln.

Yrd. Do. Dr. Banu YANGIN, Dr. Ayegl CELEPOLU, Dr. Fatma TRKYILMAZ (Ksaltlmtr.) (lkretim 7. Snf Trke Ders Kitab, Pasifik Yaynlar, s. 29-30-31) CUMHURYET DNEMNDEN BUGNE RNEKLERLE R ZMLEMELER ADLI ESERN GR BLMNDEN () Baka dillerde olduu gibi Trkede de pek ok atasz ve deyimin; iir diline zg anlatm zelliklerinden yararlandna tank oluruz. rnein Azck am, kaygsz bam biimindeki ataszmz, kanaatkr olmay, hrstan, gereklemeyecek dlerden uzak buluma dncesini iir dilinin ksa, z anlatmna uygun olarak, ayn zamanda 5+5 hece says ve am / bam uyaklarn kullanarak dile getirmektedir. Burada a szc yiyecek anlamnn dnda yeterli, yetecek kadar gelir anlamna da gelmekte, ba da dnce, sknt, dert yerine kullanlarak iir dilinde ok rastlanan, szcklere yeni anlamlar ykleme rneini

337

oluturmaktadr. Ne yavuz ol, asl; ne yava ol, basl ataszmz de bir yandan bilgece bir d ksa yoldan anlatrken bir yandan yavuz ve yava szcklerini aktarmal anlatmla kullanmakta, bir yandan da ses ve szck yinelemelerine gitmekte, 4+2 / 4+2 hece saysyla bir ritim, asl / basl uyaklaryla bir melodi meydana getirmektedir. (Yararlanlan Kaynaklar ve rneklerin Alnd Yaptlar) Aksan, Doan (1952), Yahya Kemal Beyatl [yaymlanmam bitirme tezi], A..D.T.C.F. Kitapl, Ankara. klovski [V.V. Chklovski olarak verilmitir] (1971), Sanat Yordam, eviren: Tahsin Ycel, Trk Dili [dergisi] XXIII, s.473 Doan AKSAN (Doan AKSAN, Cumhuriyet Dneminden Bugne rneklerle iir zmlemeleri, s. 16-229-232) HAYAL KPRLERM: EDEBYAT, SNEMA, FOTORAF, RESM Edebiyat, sinemay, fotoraf, resmi de ite hep bunun iin sevdim. nsanolunun hayallerinin ne kadar snrsz olabileceini gsterdikleri iin bana. Snrlar izenlerin yine ve sadece insanlarn beyninin olduunu rettikleri iin Szcklerden, grntlerden, imgelerden, karelerden rlm snaklar vardr hayatn ve o snaklara girmek iin aba sarf etmek gerekiyordu. Okumak, yazmak, sinemaya gitmek, fotoraf ekmek ve resim yapmak Her birinden setiim hayal kareleri var sizinle paylamak istediim: Sinema: Dreams(Drims) Akira Kurosawann o byleyici filminden bir kare var aklmda. Birinci dteki ocuk rengrenk ieklerle dolu bir baheden yavaa ilerliyor ve gkkuana yaklayor. Grdm en gzel film karelerinden biriydi.

338

Edebiyat: Alphonse Daudet (Alfons Dode)in Altn Beyinli Adam adl mthi yks ocukken okuduum ve hi aklmdan kmayan bir kare, beyninin altndan olduunu anlayan ve bu altn arur edip olmadk eylere harcayan gen adamn parmann ucundaki son altn zerreciklerini uzatmasyd. Fotoraf: Bir fotoraf sitesi var, dnyann drt bir yanndan insanlarn ektii fotoraflar sergiledikleri bir nternet sitesi. Orada grdm ve gzelliini tasvir etmekte zorlandm bir fotoraf karesi: ri iri yamur damlacklar ve bu yamur damlalarnda Eyfel Kulesinin de bulunduu bir Paris grnts. Bir makro (yakn ekim) almas. Gren gze ne mutlu! Resim: Aslnda izlenimcileri (empresyonistleri) zellikle de Monet (Mone)yi daha ok sevmeme ramen beni bambaka lemlere gtren baka bir ressam vardr: Salvador Dali Onun kelebek kanatlarndan yaplm yelkenlisi ve dier tm kelebekli resimleri beni bylemitir. Yaz yazarken bydm, bydke daha ok yazdm, yazdka da iimdekileri daha ok byttm. Hayallerimin geree dnmesini istemek bymenin de bir sonucuydu belki ama bydke insann hayallerinin oalmas ve eitlenmesi gerekirdi. yle tahmin etmitim ama yle olmad. Bydke hayaller havada kanatsz umalardan, denizin diplerine dalmalardan, bulutlarn stnde uyumalardan kt. Daha somut eylere yneldi. Daha iyi bir i, daha iyi bir yaam standard, daha geni evler, daha lks arabalar Btn bunlarda da bir snr yoktu(!) Yine hayallerimiz oktu, yine snrlar yoktu ama ocukluumuzun hayallerine ne olmutu? Bymtk galiba! Bunlar da olmalyd elbet! Ama ya ocuklarmz bekleyen daha gzel bir dnya, daha yeil bir evre, daha iyi bir gelecek hayalleri? Onlar nerede sahi? Sadece hayallerimizde mi? Yoksa geree dnmek iin bizi mi bekliyorlar?

Mrvvet KURT (Ksaltlmtr.) (lkretim 8. Snf Trke Ders Kitab, Pasifik Yaynlar, s.84-85)

339

Ek 12: lkretim 7. Snf rencilerine Yazdrlacak Olan Tasvir Yazs Ynergesi

rencinin Okulu: Sevgili renciler, Gidip grdnz bir yeri; sevdiiniz bir kiiyi, eyay veya bir hayvan tasvir eden bir yaz yaznz. Snf:

340

Ek 13: lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinler

rencinin Okulu: Sevgili renciler, Aada verilmi olan metinleri dikkatlice okuyarak, alt izili olarak numaralandrlm szcklerden yazm kurallarna uymayanlar uygun duruma getiriniz. Yazm kuralna uygun yazldn dndnz olduu gibi yaznz. Teekkr ederim. Sedat KARAGL I. METN Yadigr, minik kollarn boyunuma (1) dolayp Nuray anne, bende (2) byynce senin gibi olacam, baka ocuklara yardm edeceim. dediinde mutlulukla ona sarldm. imden Bir halka daha. diye dndm. Evet, sevgi zincirimize bir halka daha eklendi ve paylatka eksilmeyen, oalan en gzel ey sevgi. Bu duyguyla ilk kez tantmda yatl okuldaydm. O gn, yetitirme yurdunda yaayan ocuklar ziyarete gideceimiz iin ok heyecanlydk. retmenimiz, Herkes sizler denli ansl deil, ailesi olmayan ocuklar da var. Onlarn en byk gereksinimi sevgi Bu bir ka (3) saat onlar kendi kardeinizmi gibi grrseniz, ilgilenirseniz ok mutlu olurlar. demidi (4). Yurda geldiimizde tm ocuklar ilgi ve merakla evremizi sardlar. Orada bir ka (5) saatliine de olsa hepimiz kendimize yeni kardeler edindik. Benimse kardeim olmudu (6). Haydar yedi, brahim ve Hasan dokuz yandaydlar. O hafta sonu, izinli olarak eve geldiimde heyecanla anneme okul gezimizi ve yeni kardelerimi anlatm, Onlar eve davet etmek istiyorum anneciim. demidim (7). Snf:

341

Annemle birlikte yetitirme yurduna giderek okul idaresi ile grtk. O cumartesi ve daha sonraki hafta sonlar Haydar, Hasan ve brahim bizim ailenin birer bireyi oldular. Hafta iinde annemin bana verdii okul harlm biriktirerek hafta sonunda yeni kardelerime kk armaanlar alyordum. Haydar, aldm ikolatay bitirmekten korkarak srrken Tad ne gzelmi! diye mrldand. Sonra, o boncuk mavisi gzleriyle yzme bakt ve Ben byynce kamyon ofr olacam, ok para kazanacam ve bende (8) sana ok ikolata alacam, ablacm. dedi. Haydarn yaamnda ilk kez o gn ikolata yediini renince iim szlad. Glmseyerek sevgiyle sarldm ona Hasan da yznde utanga bir ifade ile Ben de ok para kazanacam ve seni hi altrmayacam abla. dedi. ne dnerek imdi beni dinleyin ltfen. dedim. Bana verebileceiniz en gzel armaan, okulunuzu baaryla bitirmek ve iyi bir meslek sahibi olmaktr. ok para kazandnz zaman beni altrmama dncenize gelince kolay elde edilen para hibir zaman insann kendi alarak kazand para denli deerli deildir. Bunu, sizler de ileride ok iyi anlayacaksnz. Salm yerin de (9) olduu srece almaktan ve retmekten byk mutluluk duyarm. Ama siz byyp elinize mesleinizi aldnz zaman da evrenizde mutlaka sizin sevginize ve ilginize gereksinme duyan yeni kardeleriniz olacaktr. te onlara elinizi uzatmay unutmayn. dedim. O yl okulumu bitirip stanbula atandm. Bir ka (10) kez mektuplatktan sonra ne yazkki (11), iletiimimiz koptu kardelerimla (12). stanbuldan sonra izmir (13) ve Ankarada altm, daha sonra da evlendim, Almanyaya gittim. Trkiyeya (14) tatil iin geldiimiz bir yaz, annemi ziyaret iin ocukluumun getii kente geldik. Bir akamzeri eimle birlikte kent merkezinde yrrken tam karmzdan bize doru yrmekte olan, k giyimli bir delikanlyla gz gze geldim. O denli tandktki (15) bu bir ift gz Yanmzdan sessizce geip giden delikanly eime gstererek Nereden anmsyorum acaba, kesinlikle tanyorum ben bu yz. dedim.

342

Belki ayn mahalleda (16) oyun oynadnz bir komu ocuudur. dedi, eim glmseyerek. Tam o anda Affedersiniz, bir ey sorabilirmiyim? (17) dedi, arkamzdan bir ses. Az nce yanmzdan geen delikanl, gzlerimin iine bakarak Nuray abla? Sizmisiniz? (18) dedi. te o anda tandm Hasan. Bir anda sevgiyle sarldk. Eime yllardr haberleemediim kardelerimden sz etmitim. Hasan, okullarn baaryla bitirdiini ve u anda Ankarada bir bakanlkta memur olarak altn syledi. brahimin bir kyde retmenlik yaptn, geen yl evlendiini, Haydardan uzun zamandr haber alamadklarn syledi. () Yllar ncesinin utanga ocuk bakyla yzme bakarak Biliyormusun (19) abla? dedi. Sen mz iin de bir masal kahramanydn. Gece yataa yattmz zaman mz de senin saln ve mutluluun iin dua ediyorduk. Senin bize cmerte sunduun sevgiyi, imdi ben yeni kardelerime sunmaya alyorum. Ve umarm onlar da senin balattn bu sevgi zincirinin salam bir halkas olarak yer alrlar yaamda. Sevginin mucizevi gcne bir kez daha tank olmann mutluluuyla o akam yaamnn en huzurlu uykularndan birini uyudum. imdi kzmla birlikte yeni halkalar ekliyoruz sevgi zincirimize Anne ve babasn trafik kazasnda kaybetmi Sanem ve Yadigr kardelerle birlikteliimiz nc yln doldurmak zere. Yakn evremizdeki dostlarmz da bizim yaadmz mutlulua imrenerek ocuklarna yeni kardeler edindiler. Bir scak glmseme, iten bir kucaklama, bir para ikolata hzla sevgiye dnerek mucizeler yaratyor. Sevgi zincirimize her gn yeni halkalar ekleniyor.

343

Sizler de bu cokuyu, bu mutluluu, bu i huzurunu yaamak istiyorsanz bir halka da siz ekleyebilirsiniz. II. METN Bizim ileye yeni kaymakam gelince, biz memurlar toplad. lk konumas u oldu: __Arkadalar, gryorum ki bu gzel ilemizin bandosu yok. Bandosuz ile, kanatsz sereye benzer. Bugn bayramlarn, allarn bykleri karlama ve uurlamalarn tek ss bandodur arkadalar. Ben ngiltereye yaptm bir gezide, her mahallede bir bando takm grdm. O zaman ok utandm. Adamlarn mahallelerine kadar soktuklar bandoyu, biz daha ilelerimize sokamamz. Ne ABni (20), ne CENTOsu (21), ne N.A.T.O.su (22), aradan yllar gese de onlara yetiemeyiz arkadalar. Onun iin bu ilede bir bando takmnn kurulmasn istiyorum. Kaymakam Bey szn bitirdikten sonra hemen, leyi Bandoya Kavuturma Dernei kuruluverdi. lk toplantsnda da ynetim kurulu bakanlna Kaymakam Bey seildi. __Arkadalar, dedi kaymakam. Gstermi olduunuz ilgiye layk olmaya alacam. Eh, kaymakam bu iin usuln renmi. __Bu i ba ile olacak, dedi. Benden yz lira. Hepimiz, gnlmzden ne koptuysa verdik. Btn memurlar, ary pazar dolaarak ba topladk. Aradan alt ay kadar zaman getikten sonra bir hayli paramz olmutu. Kaymakam, mal mdr ve tapu mdr, dernein satn alma komisyonu olarak stanbulun yolunu tuttular. Bir hafta sonra dndler. Kaymakam, mzik aletlerinin sandklarn bir bir ayor, prl prl parlayan borular halka gsteriyordu. Ertesi gn konakta ki (23) btn memurlar toplad. __Arkadalar, dedi. Takm kendi aramzdan kuracaz. Hepimiz arp kalmtk. O gn, onalt (24) paralk aleti, ilenin onalt (25) memuruna datt. Benim de hakkma zil dmt. Herkes yklendi aletlerini,

344

evinin yolunu tuttu. Benim ocuklar, nce bunu kendilerine oynamalar iin aldm sanmlar. Bu konuda kaymakamn kesin emri vard. Verilen aletler, evde olua ocua kesinlikle kurcalattrlmayacakt. Getim, divann stne oturdum, vur Allah vur! Neyse, bunun ardndan dzenli almalar balad. Hepimiz ile hkmet konann altndaki kk bir salona toplanyorduk. Kaymakam Bey bu iin ustas. Falsolarmz birer birer dzeltiyordu. Sonra ef denei elinde, __Haydi arkadalar, da ban duman alm, tekrar Bu iler bittikten sonra da, yrylerimiz balad. En nde kaymakam, onun ardnda drtl sralar, en arkada Cavit Bey ile ben Cavit Beyin elinde davul, benim elimde zil Bizim ardmzda ocuklar, yr babam yr bilmem (26) kanc kez kasabay fr dnmtk. Sekiz ay sonra hepimiz birer bandocu olmutuk. Notalar ve sesleri tanyorduk, tam birer mzisyendik. nmzde 23 Nisan Bayram vard. Kaymakam Bey, gnde tam sekiz saat altrarak, bu gzel ve mutlu gne hazrlyordu bizi. Bayrama yirmi gn kala, ilk kez mal mdr Asm Bey kayboldu ortalardan. ki gn sonra Asm Beyden bir telgraf geldi. Kaymakamla Deniz ritim orkestrasnda (27), drtbin (28)lira aylkla i buldum. stifamn kabuln sayglarmla arz ederim. Kaymakam Bey onun derdiyle yanarken, hsan Bey kayp oldu (29)ortalktan. Hemen iki gn sonra da istifa dilekesi geldi. Yevmiyesi yz liraya mzisyen olarak i buldum. stifamn kabuln sayglarmla arz ederim. 23 Nisan Bayram arifesinde, bir ben, bir de davulcu Cavit Bey kalmtk. Geri biz de arkadalarmzn ardndan koup i aramtk ama davulcuyla zilciye i yoktu. Bayram gn Kaymakam Bey, o borulardan bir tanesini kafama geirdi. Bir tanesini srtma, bir tanesini de yan tarafma balad. Zilleri de verdi elime. __Vur zile, ite bak, borularn hepsi de dudann dibinde. Azn (30)hangisine rast gelirse ttr gitsin!

345

DORU YAZIMLAR 1- 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8- 9- 10-.. 11-.. 12-.. 13-.. 14-.. 15-.. 16-. 17-. 18-.. 19-.. 20-.. 21-.. 22-.. 23-.. 24-.. 25-.. 26-.. 27-.. 28-.. 29-.. 30-..

346

Ek 14: lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Yazm Kurallarn Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinlerin Kurallara Uygun Olarak Yazlm Biimi SEVG PAYLATIKA OALIR Yadigr, minik kollarn boynuma dolayp Nuray anne, ben de byynce senin gibi olacam, baka ocuklara yardm edeceim. dediinde mutlulukla ona sarldm. imden Bir halka daha. diye dndm. Evet, sevgi zincirimize bir halka daha eklendi ve paylatka eksilmeyen, oalan en gzel ey sevgi. Bu duyguyla ilk kez tantmda yatl okuldaydm. O gn, yetitirme yurdunda yaayan ocuklar ziyarete gideceimiz iin ok heyecanlydk. retmenimiz, Herkes sizler denli ansl deil, ailesi olmayan ocuklar da var. Onlarn en byk gereksinimi sevgi Bu birka saat onlar kendi kardeinizmi gibi grrseniz, ilgilenirseniz ok mutlu olurlar. demiti. Yurda geldiimizde tm ocuklar ilgi ve merakla evremizi sardlar. Orada birka saatliine de olsa hepimiz kendimize yeni kardeler edindik. Benimse kardeim olmutu. Haydar yedi, brahim ve Hasan dokuz yandaydlar. O hafta sonu, izinli olarak eve geldiimde heyecanla anneme okul gezimizi ve yeni kardelerimi anlatm, Onlar eve davet etmek istiyorum anneciim. demitim. Annemle birlikte yetitirme yurduna giderek okul idaresi ile grtk. O cumartesi ve daha sonraki hafta sonlar Haydar, Hasan ve brahim bizim ailenin birer bireyi oldular. Hafta iinde annemin bana verdii okul harlm biriktirerek hafta sonunda yeni kardelerime kk armaanlar alyordum. Haydar, aldm ikolatay bitirmekten korkarak srrken Tad ne gzelmi! diye mrldand. Sonra, o boncuk mavisi gzleriyle yzme bakt ve Ben byynce kamyon ofr olacam, ok para kazanacam ve ben de sana ok ikolata alacam, ablacm. dedi. Haydarn yaamnda ilk kez o gn ikolata yediini renince iim szlad. Glmseyerek sevgiyle sarldm ona Hasan da yznde utanga bir ifade ile Ben de ok para kazanacam ve seni hi altrmayacam abla. dedi. ne dnerek imdi beni dinleyin ltfen. dedim. Bana verebileceiniz en gzel armaan, okulunuzu baaryla bitirmek ve iyi bir meslek sahibi olmaktr. ok para kazandnz zaman beni altrmama dncenize gelince

347

kolay elde edilen para hibir zaman insann kendi alarak kazand para denli deerli deildir. Bunu, sizler de ileride ok iyi anlayacaksnz. Salm yerinde olduu srece almaktan ve retmekten byk mutluluk duyarm. Ama siz byyp elinize mesleinizi aldnz zaman da evrenizde mutlaka sizin sevginize ve ilginize gereksinme duyan yeni kardeleriniz olacaktr. te onlara elinizi uzatmay unutmayn. dedim. O yl okulumu bitirip stanbula atandm. Birka kez mektuplatktan sonra ne yazk ki, iletiimimiz koptu kardelerimle. stanbuldan sonra zmir ve Ankarada altm, daha sonra da evlendim, Almanyaya gittim. Trkiyeye tatil iin geldiimiz bir yaz, annemi ziyaret iin ocukluumun getii kente geldik. Bir akamzeri eimle birlikte kent merkezinde yrrken tam karmzdan bize doru yrmekte olan, k giyimli bir delikanlyla gz gze geldim. O denli tandkt ki bu bir ift gz Yanmzdan sessizce geip giden delikanly eime gstererek Nereden anmsyorum acaba, kesinlikle tanyorum ben bu yz. dedim. Belki ayn mahallede oyun oynadnz bir komu ocuudur. dedi, eim glmseyerek. Tam o anda Affedersiniz, bir ey sorabilir miyim? dedi, arkamzdan bir ses. Az nce yanmzdan geen delikanl, gzlerimin iine bakarak Nuray abla? Siz misiniz? dedi. te o anda tandm Hasan. Bir anda sevgiyle sarldk. Eime yllardr haberleemediim kardelerimden sz etmitim. Hasan, okullarn baaryla bitirdiini ve u anda Ankarada bir bakanlkta memur olarak altn syledi. brahimin bir kyde retmenlik yaptn, geen yl evlendiini, Haydardan uzun zamandr haber alamadklarn syledi. () Yllar ncesinin utanga ocuk bakyla yzme bakarak Biliyor musun abla? dedi. Sen mz iin de bir masal kahramanydn. Gece yataa yattmz zaman mz de senin saln ve mutluluun iin dua ediyorduk. Senin bize cmerte sunduun sevgiyi, imdi ben yeni kardelerime sunmaya alyorum. Ve umarm onlar da senin balattn bu sevgi zincirinin salam bir halkas olarak yer alrlar yaamda.

348

Sevginin mucizevi gcne bir kez daha tank olmann mutluluuyla o akam yaamnn en huzurlu uykularndan birini uyudum. Nuray BARTOSCHEK (Ksaltlmtr.) (lkretim 6. Snf Trke Ders Kitab, Koza Yayn Datm, s. 22-23-24)

BANDO TAKIMI Bizim ileye yeni kaymakam gelince, biz memurlar toplad. lk konumas u oldu: __Arkadalar, gryorum ki bu gzel ilemizin bandosu yok. Bandosuz ile, kanatsz sereye benzer. Bugn bayramlarn, allarn bykleri karlama ve uurlamalarn tek ss bandodur arkadalar. Ben ngiltereye yaptm bir gezide, her mahallede bir bando takm grdm. O zaman ok utandm. Adamlarn mahallelerine kadar soktuklar bandoyu, biz daha ilelerimize sokamamz. Ne ABsi, ne CENTOsu, ne NATOsu, aradan yllar gese de onlara yetiemeyiz arkadalar. Onun iin bu ilede bir bando takmnn kurulmasn istiyorum. Kaymakam Bey szn bitirdikten sonra hemen, leyi Bandoya Kavuturma Dernei kuruluverdi. lk toplantsnda da ynetim kurulu bakanlna Kaymakam Bey seildi. __Arkadalar, dedi kaymakam. Gstermi olduunuz ilgiye layk olmaya alacam. Eh, kaymakam bu iin usuln renmi. __Bu i ba ile olacak, dedi. Benden yz lira. Hepimiz, gnlmzden ne koptuysa verdik. Btn memurlar, ary pazar dolaarak ba topladk. Aradan alt ay kadar zaman getikten sonra bir hayli paramz olmutu. Kaymakam, mal mdr ve tapu mdr, dernein satn alma komisyonu olarak stanbulun yolunu tuttular.

349

Bir hafta sonra dndler. Kaymakam, mzik aletlerinin sandklarn bir bir ayor, prl prl parlayan borular halka gsteriyordu. Ertesi gn konaktaki btn memurlar toplad. __Arkadalar, dedi. Takm kendi aramzdan kuracaz. Hepimiz arp kalmtk. O gn, on alt paralk aleti, ilenin on alt memuruna datt. Benim de hakkma zil dmt. Herkes yklendi aletlerini, evinin yolunu tuttu. Benim ocuklar, nce bunu kendilerine oynamalar iin aldm sanmlar. Bu konuda kaymakamn kesin emri vard. Verilen aletler, evde olua ocua kesinlikle kurcalattrlmayacakt. Getim, divann stne oturdum, vur Allah vur! Neyse, bunun ardndan dzenli almalar balad. Hepimiz ile hkmet konann altndaki kk bir salona toplanyorduk. Kaymakam Bey bu iin ustas. Falsolarmz birer birer dzeltiyordu. Sonra ef denei elinde, __Haydi arkadalar, da ban duman alm, tekrar Bu iler bittikten sonra da, yrylerimiz balad. En nde kaymakam, onun ardnda drtl sralar, en arkada Cavit Bey ile ben Cavit Beyin elinde davul, benim elimde zil Bizim ardmzda ocuklar, yr babam yr Bilmem kanc kez kasabay fr dnmtk. Sekiz ay sonra hepimiz birer bandocu olmutuk. Notalar ve sesleri tanyorduk, tam birer mzisyendik. nmzde 23 Nisan Bayram vard. Kaymakam Bey, gnde tam sekiz saat altrarak, bu gzel ve mutlu gne hazrlyordu bizi. Bayrama yirmi gn kala, ilk kez mal mdr Asm Bey kayboldu ortalardan. ki gn sonra Asm Beyden bir telgraf geldi. Kaymakamla Deniz Ritim Orkestrasnda, drt bin lira aylkla i buldum. stifamn kabuln sayglarmla arz ederim. Kaymakam Bey onun derdiyle yanarken, hsan Bey kayboldu ortalktan. Hemen iki gn sonra da istifa dilekesi geldi. Yevmiyesi yz elli liraya mzisyen olarak i buldum. stifamn kabuln sayglarmla arz ederim. 23 Nisan Bayram arifesinde, bir ben, bir de davulcu Cavit Bey kalmtk. Geri biz de arkadalarmzn ardndan koup i aramtk ama davulcuyla zilciye i yoktu.

350

Bayram gn Kaymakam Bey, o borulardan bir tanesini kafama geirdi. Bir tanesini srtma, bir tanesini de yan tarafma balad. Zilleri de verdi elime. __Vur zile, ite bak, borularn hepsi de dudann dibinde. Azn hangisine rast gelirse ttr gitsin! Muzaffer ZG (Dzenlenmitir.) (lkretim 5. Snf Trke Ders Kitab, Erdem Yaynlar, s. 116-117-118)

351

Ek 15: lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinler rencinin Okulu: Sevgili renciler, Aada verilmi olan metinleri dikkatlice okuyarak, bo braklm olan parantezlerin iine sizce uygun olan noktalama iaretini koyunuz. Teekkr ederim. Sedat KARAGL I. METN Sevgili Genler ( ) Keke Atatrk ben de grebilseydim ( olsaydm ( ) diye dndnz oldu mu ( ) ya da Atatrk tanm ) Eer olduysa onun u szlerini Snf:

sizlere hatrlatmak isterim( ) Beni grmek demek, mutlaka yzm grmek demek deildir. Benim fikirlerimi, benim duygularm anlyorsanz ve hissediyorsanz bu kfidir. Bu sohbetimin amac sizlerin Atatrk tanmanza katkda bulunmaktr. Bunu, Atatrkn sar salarndan, mavi gzlerinden sz ederek deil, ( ) onun da ifade ettii gibi ( ) duygu ve dncelerini anlamanza, hissetmenize yol gstererek yapabileceimi dnyorum. Gelin, onun baz konularla ilgili duygu ve dncelerini kendi ifadeleriyle gzden geirelim. Atamz ( ) bilimin nemini belirttikten sonra insanlarn her alanda kendilerine ada bilim ve teknolojiyi rehber edinmeleri gerektiini dnerek Mill Mcadele( )yi kazanmamzda ayn yolun takip edildiini, daha sonraki almalarda da bu yolun izlenmesi gerektiini u szleriyle aklamtr ( ) ( )Memleketimizin en ileri, en ho, en gzel yerlerini buuk sene kirli ayaklaryla ineyen dman malup eden zaferin srr nerededir, bilir misiniz ( ) Ordularn sevk ve idaresinde ilim ve fen esaslarn rehber almaktr. Milletimizi yetitirmek iin asl olan mekteplerimizin, niversitelerimizin kuruluunda ayn yolu takip edeceiz. Evet, milletimizin, siyasi, sosyal hayatnda, milletimizin fikr terbiyesinde de rehberimiz ilim ve fen olacaktr.( )

352

Atatrk, bilime ve akla olduu kadar sanata da son derece deer vermitir. Sanata, estetik zelliklerinin tesinde, insanlk adna ykledii anlam u szlerinde aka grlmektedir ( ) ( )Sinema yle bir keiftir ki gn geecek barutun, elektriin ve kitaplarn ) kefinden ok dnya medeniyetinin vehesini deitirecei grlecektir. Sinema, dnyann en uzak ularnda oturan insanlarn birbirlerini tanmalarn ( sevmelerini temin edecektir. Sinema, insanlar arasndaki gr, grn farklarn silecek, insanlk idealinin tahakkukuna en byk yardm yapacaktr. Sinemaya layk olduu nemi vermeliyiz.( ) Sinema konusundaki dnceleriyle beraber Atatrk, sanatn btn dallaryla ilgilenmitir. Siz de bilirsiniz ki bir milletin sanatlar gzel ve kalc eserler oluturabilirlerse bu, o milletin baars saylr. Gzel sanatlarda elde edilen baar, o milletin uygarlk seviyesini gsterir. Bunun iin Atatrk, herkesin sanat olamayacan, sanatkrln zel yetenek ve alma istediini, ( ) cmlesiyle belirtir. Atatrkn usta bir komutan olduunu bilmeyen var mdr ( ) Milletinin iinde bulunduu kurtulu mcadelesinin kanlmaz bir gerei olarak pek ok savaa nderlik etmitir. te yandan o, iinde kkl bir yeri olan insan sevgisini her ortamda ( ) kimi zaman szleriyle, kimi zaman davranlaryla ( ) ortaya koymutur. Bakn bu konudaki duygu ve dncelerini nasl ifade ediyor: Harpi olamam nk harbin ackl hllerini herkesten iyi bilirim! Birok zaferler kazandm. Fakat bunlarn en bynden sonra bile her akam, sava alanlarnda len btn askerleri dnerek iimde derin bir keder duyuyorum. Ben, muharebelerde dahi dmann zerinde bir kin duymam yalnz askerlik kurallarnn tatbikini dnrm. Onun bu konudaki davranlarna bir de rnek vermek istiyorum: 24 Temmuz 1922( )de Konyada General Townshend ( )Tavznd( )n erefine verdikleri ziyafette, sofradan kalklacana yakn, kolundaki saati kararak generale unlar sylyor: )Sanatkr, toplumda uzun mcadele ve gayretlerden sonra alnnda ilk hisseden insandr.(

353

Bu saati bana Anafartalar( )da bir Trk askeri, len bir ngiliz subaynn kolundan kardn syleyerek getirdi. Saatin arkasnda subayn knyesi yazldr. Bu subayn ailesini arattmsa da bulamadm. ngiltereye dndnzde ailesini bulur ve saati verirseniz ok memnun olurum. Bakn, Atatrk Bursada kendisini karlayan ocuklara ( sylyor: Kk Hanmlar, Kk Beyler ( ) Sizler, hepiniz gelecein bir gl, yldz, bir mutluluk parltssnz! Memleketi asl aydnla boacak sizsiniz. Kendinizin ne kadar mhim, kymetli olduunuzu dnerek ona gre alnz. Sizlerden ok ey bekliyoruz ( ) kzlar, ocuklar ( ) Haydi bakalm, Kk Hanmlar ve Kk Beyler ( ) Atatrkn duygularn hissedebiliyor, dncelerini anlayabiliyorsanz durmayn. Yapmanz gereken ok i var. limsiz, sanatsz, sevgisiz, kltrsz kalmayn ( ) hoa kaln. II. METN () Baka dillerde olduu gibi Trkede de pek ok atasz ve deyimin; iir diline zg anlatm zelliklerinden yararlandna tank oluruz. rnein Azck am, kaygsz bam biimindeki ataszmz, kanaatkr olmay, hrstan, gereklemeyecek dlerden uzak buluma dncesini iir dilinin ksa, z anlatmna uygun olarak, ayn zamanda 5+5 hece says ve am ( ) bam uyaklarn kullanarak dile getirmektedir. Burada a szc yiyecek anlamnn dnda yeterli, yetecek kadar gelir anlamna da gelmekte, ba da dnce, sknt, dert yerine kullanlarak iir dilinde ok rastlanan, szcklere yeni anlamlar ykleme rneini oluturmaktadr. Ne yavuz ol, asl ( ) ne yava ol, basl ataszmz de bir yandan bilgece bir d ksa yoldan anlatrken bir yandan yavuz ve yava szcklerini aktarmal anlatmla kullanmakta, bir yandan da ses ve szck yinelemelerine gitmekte, 4+2 ( ) 4+2 hece saysyla bir ritim, asl ( ) basl uyaklaryla bir melodi meydana getirmektedir. ) sizlere ( ) ne

354

(Yararlanlan Kaynaklar ve rneklerin Alnd Yaptlar) Aksan, Doan (1952), Yahya Kemal Beyatl ( )yaymlanmam bitirme tezi( ), A..D.T.C.F. Kitapl, Ankara. klovski ( )V.V. Chklovski olarak verilmitir( ) (1971), Sanat Yordam, eviren: Tahsin Ycel, Trk Dili ( )dergisi( ) XXIII, s.473 III. METN Edebiyat, sinemay, fotoraf, resmi de ite hep bunun iin sevdim. nsanolunun hayallerinin ne kadar snrsz olabileceini gsterdikleri iin bana. Snrlar izenlerin yine ve sadece insanlarn beyninin olduunu rettikleri iin ( ) Szcklerden, grntlerden, imgelerden, karelerden rlm snaklar vardr hayatn ve o snaklara girmek iin aba sarf etmek gerekiyordu. Okumak, yazmak, sinemaya gitmek, fotoraf ekmek ve resim yapmak Her birinden setiim hayal kareleri var sizinle paylamak istediim: Sinema: Dreams(Drims) Akira Kurosawann o byleyici filminden bir kare var aklmda. Birinci dteki ocuk rengrenk ieklerle dolu bir baheden yavaa ilerliyor ve gkkuana yaklayor. Grdm en gzel film karelerinden biriydi ( ) Edebiyat: Alphonse Daudet ( )Alfons Dode( )in Altn Beyinli Adam adl mthi yks( ) ocukken okuduum ve hi aklmdan kmayan bir kare, beyninin altndan olduunu anlayan ve bu altn arur edip olmadk eylere harcayan gen adamn parmann ucundaki son altn zerreciklerini uzatmasyd. Fotoraf: Bir fotoraf sitesi var, dnyann drt bir yanndan insanlarn ektii fotoraflar sergiledikleri bir nternet sitesi. Orada grdm ve gzelliini tasvir etmekte zorlandm bir fotoraf karesi: ri iri yamur damlacklar ve bu yamur damlalarnda Eyfel Kulesinin de bulunduu bir Paris grnts. Bir makro (yakn ekim) almas. Gren gze ne mutlu! Resim: Aslnda izlenimcileri (empresyonistleri) zellikle de Monet ( )Mone( )yi daha ok sevmeme ramen beni bambaka lemlere gtren baka bir ressam vardr: Salvador Dali Onun kelebek kanatlarndan yaplm yelkenlisi ve dier tm kelebekli resimleri beni bylemitir.

355

Yaz yazarken bydm, bydke daha ok yazdm, yazdka da iimdekileri daha ok byttm. Hayallerimin geree dnmesini istemek bymenin de bir sonucuydu belki ama bydke insann hayallerinin oalmas ve eitlenmesi gerekirdi. yle tahmin etmitim ama yle olmad. Bydke hayaller havada kanatsz umalardan, denizin diplerine dalmalardan, bulutlarn stnde uyumalardan kt. Daha somut eylere yneldi. Daha iyi bir i, daha iyi bir yaam standard, daha geni evler, daha lks arabalar ( ) Btn bunlarda da bir snr yoktu(!) Yine hayallerimiz oktu, yine snrlar yoktu ama ocukluumuzun hayallerine ne olmutu? Bymtk galiba! Bunlar da olmalyd elbet! Ama ya ocuklarmz bekleyen daha gzel bir dnya, daha yeil bir evre, daha iyi bir gelecek hayalleri? Onlar nerede sahi? Sadece hayallerimizde mi? Yoksa geree dnmek iin bizi mi bekliyorlar?

356

Ek 16: lkretim 8. Snf rencilerinin lkretim Trke Dersi (6,7,8. Snflar) retim Programnda Belirtilen Noktalama aretlerini Uygulama Dzeylerinin Gzlenmesine Ara Olmak zere Dzenlenen Metinlerin Kurallara Uygun Olarak Yazlm Biimi

SEVG PAYLATIKA OALIR Yadigr, minik kollarn boynuma dolayp Nuray anne, ben de byynce senin gibi olacam, baka ocuklara yardm edeceim. dediinde mutlulukla ona sarldm. imden Bir halka daha. diye dndm. Evet, sevgi zincirimize bir halka daha eklendi ve paylatka eksilmeyen, oalan en gzel ey sevgi. Bu duyguyla ilk kez tantmda yatl okuldaydm. O gn, yetitirme yurdunda yaayan ocuklar ziyarete gideceimiz iin ok heyecanlydk. retmenimiz, Herkes sizler denli ansl deil, ailesi olmayan ocuklar da var. Onlarn en byk gereksinimi sevgi Bu birka saat onlar kendi kardeinizmi gibi grrseniz, ilgilenirseniz ok mutlu olurlar. demiti. Yurda geldiimizde tm ocuklar ilgi ve merakla evremizi sardlar. Orada birka saatliine de olsa hepimiz kendimize yeni kardeler edindik. Benimse kardeim olmutu. Haydar yedi, brahim ve Hasan dokuz yandaydlar. O hafta sonu, izinli olarak eve geldiimde heyecanla anneme okul gezimizi ve yeni kardelerimi anlatm, Onlar eve davet etmek istiyorum anneciim. demitim. Annemle birlikte yetitirme yurduna giderek okul idaresi ile grtk. O cumartesi ve daha sonraki hafta sonlar Haydar, Hasan ve brahim bizim ailenin birer bireyi oldular. Hafta iinde annemin bana verdii okul harlm biriktirerek hafta sonunda yeni kardelerime kk armaanlar alyordum. Haydar, aldm ikolatay bitirmekten korkarak srrken Tad ne gzelmi! diye mrldand. Sonra, o boncuk mavisi gzleriyle yzme bakt ve Ben byynce kamyon ofr olacam, ok para kazanacam ve ben de sana ok ikolata alacam, ablacm. dedi. Haydarn yaamnda ilk kez o gn ikolata yediini renince iim szlad. Glmseyerek sevgiyle sarldm ona Hasan da yznde utanga bir ifade ile Ben de ok para kazanacam ve seni hi altrmayacam abla. dedi. ne dnerek imdi beni dinleyin ltfen. dedim. Bana verebileceiniz en gzel armaan, okulunuzu baaryla bitirmek ve iyi bir meslek

357

sahibi olmaktr. ok para kazandnz zaman beni altrmama dncenize gelince kolay elde edilen para hibir zaman insann kendi alarak kazand para denli deerli deildir. Bunu, sizler de ileride ok iyi anlayacaksnz. Salm yerinde olduu srece almaktan ve retmekten byk mutluluk duyarm. Ama siz byyp elinize mesleinizi aldnz zaman da evrenizde mutlaka sizin sevginize ve ilginize gereksinme duyan yeni kardeleriniz olacaktr. te onlara elinizi uzatmay unutmayn. dedim. O yl okulumu bitirip stanbula atandm. Birka kez mektuplatktan sonra ne yazk ki, iletiimimiz koptu kardelerimle. stanbuldan sonra zmir ve Ankarada altm, daha sonra da evlendim, Almanyaya gittim. Trkiyeye tatil iin geldiimiz bir yaz, annemi ziyaret iin ocukluumun getii kente geldik. Bir akamzeri eimle birlikte kent merkezinde yrrken tam karmzdan bize doru yrmekte olan, k giyimli bir delikanlyla gz gze geldim. O denli tandkt ki bu bir ift gz Yanmzdan sessizce geip giden delikanly eime gstererek Nereden anmsyorum acaba, kesinlikle tanyorum ben bu yz. dedim. Belki ayn mahallede oyun oynadnz bir komu ocuudur. dedi, eim glmseyerek. Tam o anda Affedersiniz, bir ey sorabilir miyim? dedi, arkamzdan bir ses. Az nce yanmzdan geen delikanl, gzlerimin iine bakarak Nuray abla? Siz misiniz? dedi. te o anda tandm Hasan. Bir anda sevgiyle sarldk. Eime yllardr haberleemediim kardelerimden sz etmitim. Hasan, okullarn baaryla bitirdiini ve u anda Ankarada bir bakanlkta memur olarak altn syledi. brahimin bir kyde retmenlik yaptn, geen yl evlendiini, Haydardan uzun zamandr haber alamadklarn syledi. () Yllar ncesinin utanga ocuk bakyla yzme bakarak Biliyor musun abla? dedi. Sen mz iin de bir masal kahramanydn. Gece yataa yattmz zaman mz de senin saln ve mutluluun iin dua ediyorduk. Senin bize cmerte sunduun sevgiyi, imdi ben yeni kardelerime sunmaya alyorum. Ve umarm onlar da senin balattn bu sevgi zincirinin salam bir halkas olarak yer alrlar yaamda.

358

Sevginin mucizevi gcne bir kez daha tank olmann mutluluuyla o akam yaamnn en huzurlu uykularndan birini uyudum. Nuray BARTOSCHEK (Ksaltlmtr.) (lkretim 6. Snf Trke Ders Kitab, Koza Yayn Datm, s. 22-23-24)

BANDO TAKIMI Bizim ileye yeni kaymakam gelince, biz memurlar toplad. lk konumas u oldu: __Arkadalar, gryorum ki bu gzel ilemizin bandosu yok. Bandosuz ile, kanatsz sereye benzer. Bugn bayramlarn, allarn bykleri karlama ve uurlamalarn tek ss bandodur arkadalar. Ben ngiltereye yaptm bir gezide, her mahallede bir bando takm grdm. O zaman ok utandm. Adamlarn mahallelerine kadar soktuklar bandoyu, biz daha ilelerimize sokamamz. Ne ABsi, ne CENTOsu, ne NATOsu, aradan yllar gese de onlara yetiemeyiz arkadalar. Onun iin bu ilede bir bando takmnn kurulmasn istiyorum. Kaymakam Bey szn bitirdikten sonra hemen, leyi Bandoya Kavuturma Dernei kuruluverdi. lk toplantsnda da ynetim kurulu bakanlna Kaymakam Bey seildi. __Arkadalar, dedi kaymakam. Gstermi olduunuz ilgiye layk olmaya alacam. Eh, kaymakam bu iin usuln renmi. __Bu i ba ile olacak, dedi. Benden yz lira. Hepimiz, gnlmzden ne koptuysa verdik. Btn memurlar, ary pazar dolaarak ba topladk. Aradan alt ay kadar zaman getikten sonra bir hayli paramz olmutu. Kaymakam, mal mdr ve tapu mdr, dernein satn alma komisyonu olarak stanbulun yolunu tuttular.

359

Bir hafta sonra dndler. Kaymakam, mzik aletlerinin sandklarn bir bir ayor, prl prl parlayan borular halka gsteriyordu. Ertesi gn konaktaki btn memurlar toplad. __Arkadalar, dedi. Takm kendi aramzdan kuracaz. Hepimiz arp kalmtk. O gn, on alt paralk aleti, ilenin on alt memuruna datt. Benim de hakkma zil dmt. Herkes yklendi aletlerini, evinin yolunu tuttu. Benim ocuklar, nce bunu kendilerine oynamalar iin aldm sanmlar. Bu konuda kaymakamn kesin emri vard. Verilen aletler, evde olua ocua kesinlikle kurcalattrlmayacakt. Getim, divann stne oturdum, vur Allah vur! Neyse, bunun ardndan dzenli almalar balad. Hepimiz ile hkmet konann altndaki kk bir salona toplanyorduk. Kaymakam Bey bu iin ustas. Falsolarmz birer birer dzeltiyordu. Sonra ef denei elinde, __Haydi arkadalar, da ban duman alm, tekrar Bu iler bittikten sonra da, yrylerimiz balad. En nde kaymakam, onun ardnda drtl sralar, en arkada Cavit Bey ile ben Cavit Beyin elinde davul, benim elimde zil Bizim ardmzda ocuklar, yr babam yr Bilmem kanc kez kasabay fr dnmtk. Sekiz ay sonra hepimiz birer bandocu olmutuk. Notalar ve sesleri tanyorduk, tam birer mzisyendik. nmzde 23 Nisan Bayram vard. Kaymakam Bey, gnde tam sekiz saat altrarak, bu gzel ve mutlu gne hazrlyordu bizi. Bayrama yirmi gn kala, ilk kez mal mdr Asm Bey kayboldu ortalardan. ki gn sonra Asm Beyden bir telgraf geldi. Kaymakamla Deniz Ritim Orkestrasnda, drt bin lira aylkla i buldum. stifamn kabuln sayglarmla arz ederim. Kaymakam Bey onun derdiyle yanarken, hsan Bey kayboldu ortalktan. Hemen iki gn sonra da istifa dilekesi geldi. Yevmiyesi yz elli liraya mzisyen olarak i buldum. stifamn kabuln sayglarmla arz ederim. 23 Nisan Bayram arifesinde, bir ben, bir de davulcu Cavit Bey kalmtk. Geri biz de arkadalarmzn ardndan koup i aramtk ama davulcuyla zilciye i yoktu.

360

Bayram gn Kaymakam Bey, o borulardan bir tanesini kafama geirdi. Bir tanesini srtma, bir tanesini de yan tarafma balad. Zilleri de verdi elime. __Vur zile, ite bak, borularn hepsi de dudann dibinde. Azn hangisine rast gelirse ttr gitsin! Muzaffer ZG (Dzenlenmitir.) (lkretim 5. Snf Trke Ders Kitab, Erdem Yaynlar, s. 116-117-118)

361

Ek 17: lkretim 8. Snf rencilerinin Tamamlamas stenecek Olan yk

rencinin Okulu: Sevgili renciler, Aada yarm braklan hikyeyi kendi hayal gcnzden yararlanarak tamamlaynz. Bir nisan akam yola kmtk. Geceyi o yanp yanp snen klar adasnda geirecek, sabah erkenden su st karagzne kacaktk. Niyetimiz daha erken yola kmakt ya. Hava bir tuhaft. Uzakta frtna bulutuna da benzer bir sis vard. Bir gndorusu bu sisi temizleyiverdi. Bu seferde gndorudan bir kara bulut gelip yamurunu boaltt. Sonra gkyzn boydan boya kaplayan bir ebemkua grnce Kalafat: __Selmet, dedi. Basalm artk. Hava dzeldi demektir. Yola ktmz zaman, deniz dmdzd. Ebemkua zaman zaman gkyznden silinip tekrar ortaya kyordu. Sanki dnyann kuruluundan bir gn yayor gibi gidiyorduk. Arkama baktm. Bu sefer de amlca srtlarnda bir iki bulut peydahlanmt. __Poyraz geliyor Kalafat, dedim. Snf:

362

Ek 18: Trke Dersine likin Tutum lei Okulu: Cinsiyeti: Snf: Ya: TRKE DERSNE LKN TUTUM LE Sevgili renciler, Bu lek, sizin Trke dersine ilikin tutumunuzu belirlemeyi amalamaktadr. Her bir maddeyi dikkatlice okuduktan sonra o maddeye ilikin gr ya da duyguya katlma derecenizi, maddenin karsnda bulunan tabloya arp (x) iareti koyarak belirtiniz. Her cmle iin sadece bir kutucuk iaretleyiniz. Vereceiniz iten yantlar, aratrma iin nem tamaktadr. Katknz iin teekkrler Sedat KARAGL
Katlmyorum. Hi Katlmyorum. Tmyle Katlyorum. Katlyorum. Kararszm.

MADDELER
1-Trke btn dersler iinde en sevdiim derstir. 2- Trke dersi olmazsa rencilik daha zevkli olur. 3- Trke ders saatlerinin arttrlmasn isterim. 4- Trke alrken canm sklr. 5- Trke dersi benim iin ilgi ekicidir. 6- Ders dnda kendi kendime Trke almaktan holanrm. 7- Trke derslerindeki konular ilgimi ekmez. 8- Trke derslerine girerken byk sknt duyarm. 9- Yetki verseler Trke dersinin konularn en aza indiririm. 10- Trke dersi devlerimi yapmay sevmem. 11- Trke alanndaki bilgimi artrmak iin retmenlerimden fikir almak isterim. 12- Trke derslerinin gnlk yaantda nemli olduuna inanyorum. 13- Trke ile ilgili her eye ilgi duyarm. 14- Trke dersindeki konular gnlk hayatla ilikilendirilirse derse ynelik ilgim artar. 15- Trke dersinde yeni rendiim bir szc okul dnda, arkada evremde kullandmda kendimi ok mutlu hissediyorum. 16-Anadilimizin retildii bir ders olduu iin Trke dersinin gerekliliine inanyorum.