Blok karma ve leme Yntemleri

BLOK IKARMA VE LEME YNTEMLER

1. ETL KESME EKLLERNN TANIMI

4 4
4 4 4 5

1.1. Delik Delerek Blok karma Kuyu Dibi Delme Dey Kesme Metodu Alev Jetiyle Dey Kesme Kademeli Dey Kesim, Yatay Kesim 2. DELKLERN HAZIRLANMASI Yatay Deliklerin aretlenmesi ve Delinmesi Dey Kesim: Yatay Kesim: Dey Deliklerin aretlenmesi ve Delinmesi Dey Kesim: Deliklerin Yeniden Delinmesi 3. MAKNA VE EKPMANIN YERLETRLMES stikamet Makaralarnn Yerletirilmesi n stikamet Makaras (Dey kesim iin) Arka stikamet Makaras (Dey kesim iin) Alt n stikamet Makaras (Dey kesim iin) Raylarn Yerletirilmesi Dey kesim : Yatay kesim : Makinann Raylar zerine Yerletirilmesi NEML NOT: Ana Kasnan Hizalanmas Kasnak Eiminin Hesaplanmas Dey kesim : Yatay kesim : Kasnak Ekseninin Durumunun Hesaplanmas Dey kesim : Yatay kesim : 4. ELMAS TEL'N YERLETRLMES Blok zerindeki alma Alannn Temizlenmesi Kullanlacak Elmas Telin Uzunluunun Hesaplanmas rnek: Blok boyutlar; NEML NOT: Eer mmknse tel ksaltlmasndan kanlmaldr. Tel Anmasnn Kontrol Telin Delie Sokulmas NEML NOT :

11
11

11 11
11

11
11

15
15 15 15 15 16

16 16
16

16
16 16

16 16
16

16 16 22
22 22

22 22
22 22

23
Sayfa: 1 / 47

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

Telin n Yklenmesi (Burma lemi) NEML NOT: Telin Balanmas NEML NOT : Telin Ana ve Rehber Kasnaklara Yerletirilmesi Soutma Sisteminin n Ayarlanmas 5. KESME BALANMASI Makinann Manuel Olarak (EL LE KUMANDA EDLEREK) altrlmas Kelerin Yuvarlanmas Kesme Srasnda Duraklamalar Arka Kasnan Yerinin Deitirilmesi Su Jetlerinin Pozisyonlarnn Deitirilmesi 6. SREKL KESM Makinann Otomatik Kullanm 6.2 Balant Elemannn Peryodik Kontrol Teldeki Anmann ve Kesme Hznn Kontrol Kesim Yarna Destek borularnn Yerletirilmesi 7. KESMDEN IKMAK Telin Deitirilmesi Son Kesim Safhasna Balama Kullanlm Tel ve Ekipmanlarn Muhafazas 8. BLOUN IKARTILMASI 23

23
23

23
23 23

25
25 26 26 26 26

27
27 27 28 28

28
28 28 28

28 35 35 35
35 36 36

GRANT OCAKLARINDA ELMAS TEL LE KESM TALMATLARI 9. 10. MAKNANIN YERLETRLMES KESME HAZIRLIK

Elmas Telin Yerletirilmesi Geni Alanl Kesimler Elmas Telin Eklenmesi 11. ELMAS TELN DN KONTROL

37
37 37

Statik Kontrol Dinamik Kontrol 12. KESM PARAMETRELER

37
37 37 37 38

Granitin Tipi Kesim Geometrisi evresel Hz ( Dorusal Tel Hz) Kesim Hz(Makinann Geri Yry) 13. KESM

38
38 39

Kesim Kesim Sonu 14. SU VERME

39

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 2 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

15. 16. DKKAT EDLMES GEREKENLER MAKNANIN YERLETRLMES

40 44
44 44

Elmas Telin Dnnn Statik Kontrol Dnn Dinamik Kontrol 17. BLOK BOYUTLARI

45
45 45

Blok Ykseklii Blok Uzunluu 18. 19. BLOUN SABTLENMES KESM PARAMETRELER

45 45
46 46 46 46

Malzemenin Tipi Blok Uzunluu evresel Hz Kesim Hz(Dalma Hz) 20. SU VERME

46

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 3 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

1. ETL KESME EKLLERNN TANIMI 1.1. Delik Delerek Blok karma

Blou ayrmak iin uygulanacak klasik metod yledir: Ayrlma yzeyi boyunca 15 cm aralklarla birbirine paralel 24 - 32 mm apnda delikler delinir (ekil 1), bu delikler uygun miktarda dinamit yklenerek kara fitille atelenir. Metodun avantajlar: - Hz, - Basitlik, - lk yatrmn ucuz oluu - Dezavantajlar: - Tehlikeli oluu, - Grltl oluu (zellikle patlatma srasnda), - Dzensiz biimde blok kartlmas Dzensiz karlan blokta kenarlar sonradan tekrar kesilip dzeltileceinden zayiat fazla olacaktr (ekil 2). Ayrca kullanlmayan bu atk ksmlar iin nakliye ve depolama masraflar da maliyeti artracaktr. Bu yntemde; karlan veya civardaki bloklara verilebilecek hasar, dk ocak verimi gibi problemler de sz konusudur. Btn bu sorunlarn zmnde elmas tel kullanmnn byk katks olmu ve dnya apnda tm ocaklarda tel kullanm uygun grlmtr. Gnmzde elmas tel kullanm byk bir hzla artmakta olup, elmas tel sayesinde mermer ve granit ocaklarnda ocak verimi nemli oranlarda artm durumdadr. Bununla birlikte delik delme metodu halen en yaygn blok karma metodudur. 1.2. Kuyu Dibi Delme Elmas tel kullanmnda, tan evresi boyunca telin geebilecei deliklerin delinmesine gereksinim vardr. Delikler; delik delerek blok karma metoduna nazaran daha byk olup, genellikle 90 mm apndadr. Delik dibi delme makinas bir kzak boyunca hareket ederek tan iine giren, basnl hava ile alan, 85-90 cm uzunluunda bir tabancadan ibarettir. Makina yatay ve dikey delik delme zelliine sahiptir (ekil 3). yi kalitede ve bilenmi delici u kullanm byk nem tamaktadr. Delici ular kreldiinde delik delme hz azalacak ve daha fazla bask vermek gerekecek. Bu durumda delinen delikte sapmalar meydana gelecek ve deliin bulunmas zorlaacaktr. Delme srasnda aklda bulundurulmas gereken hususlardan birisi de tan yapsna gre bir sapmann oluabileceidir. Bu nedenle delik delmeye belli bir ayla balamak gerekir. 1.3. Dey Kesme Metodu Elmas tel kullanmnda en basit kesme metodu dey kesme metodudur. Kesilecek blok tabannda yatay pozisyonda boylu boyunca delik delinerek dey delik bulunur, bylece elmas tel devresi kapatlm olur ve kesim yaplr (ekil 4). 1.4. Alev Jetiyle Dey Kesme Baz durumlarda; zellikle granit ocaklarnda serbest kesme yzeyi oluturmakta alev jeti kullanlmaktadr. Alev jeti mazotun basnl hava yardmyla pskrtlmesi ve ateleme iin oksijen asetilen kullanlmas yolu ile almaktadr. Alev jeti ile 80-120 mm geniliinde kesimler 1-1,5 m/saat hzla yaplabilir. Alev jeti, kesilen yzey boyunca ileri geri hareket ettirilerek kesim gerekletirilir (ekil 5A - 5B). Metodun Avantajlar: - Azaltlm ebat ve arlk, - Elastiki kullanm Dezavantajlar: - Elmas telden daha yksek maliyetli oluu, - Yzeye yakn tata alterasyon oluumu, - ok grltl oluu, - Ar evre kirlilii, - Geni bir evrede deiik iler yapmna engel olmas.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 4 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

Alev jeti metodu ocak ama srasnda tel kesmeye yardmc bir metod olarak kullanlabilir. Tel kesme ncesinde ana kesimler alev jeti yardmyla yaplabilir. Bylelikle alev jeti ile alan kanaln yatay bir delikle birletirilmesi, yaplacak dey kesimdeki vakit kaybn azaltacaktr. Yaplacak her dey kesim iin yalnzca yatay delik delinecek, dey delie gerek kalmayacaktr (ekil 6). 1.5. Kademeli Dey Kesim, Yatay Kesim Kademeli kesme olana olmadndan alev jeti metodundan mmkn olduunca kanmak en uygunudur. Elmas telle pe pee 30 cm aralkl kademeler oluturulabilmektedir. Bylece kesilen bloklarn drt yzeyi de dzgn olur. Her kesim iin bir yatay ve bir dey delik delinir (ekil 7). Elmas tel kullanlarak yatay kesimlerin yaplabilmesi de mmkndr (ekil 8).

ekil 1. Delik Delme ile Blok karma

ekil 2. Blok l Deerlendirmesi

Brt Hacim = 2500 x 1500 x 1500 = 5625(m) Net Hacim = 2350 x 1400 x 1400 = 4606 (m) Kayp Hacim = (Brt Hacim Net Hacim) / (Brt Hacim) = -18% Ortalama Kayp Hacim (-10%) / (-30%)

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 5 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 3. Delik Dibi Delme Makinas

ekil 4. Dey Kesme Metodu

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 6 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 5. A/B Alev Jeti Kesme Prensibi

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 7 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

Alev Jeti n Hazrlk

Elmas Tel Dey Kesim

ekil 6. Alev Jeti Yardm ile Dey Kesme

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 8 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 7. Kademeli Dey Kesme

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 9 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 8. Yatay Kesme

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 10 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

2. DELKLERN HAZIRLANMASI
2.1. Yatay Deliklerin aretlenmesi ve Delinmesi
Dey Kesim:

Kesme hattn kesilecek bloun bulunduu kademenin st tarafna, dey deliin bulunduu n keden balayarak d yze paralel olacak ekilde iaretleyin. Mesafe, bloun byk kenarna eit veya katlar olmaldr. Yatay deliin pozisyonunu iaretlemek iin akl kullann (ekil 9). Delik delme makinasn tespit etmek iin yatay deliin delinecei yere yakn ksa bir delik delin (ksa deliin yatay delie uzakl ve ap iin delik delme makinasnn talimatna bakn) (ekil 10). Delik delme makinasn yerletirip ksa delie tespit edin ve dorultusunu u ekilde ayarlayn: Kesme hattna paralel (1 cm uzaklkta) ve kesilecek bloun st tarafndan 3 m ileri sarkacak ekilde bir ubuk yerletirin ve biri hemen dey yze yakn, dieri ubuun ucunda olmak zere iki akl sallandrarak delik delme makinasn ynlendirin ve yatay delii delin (ekil 11).
Yatay Kesim:

Dey kesim iin anlatlan uygulamalar takip ederek birbirini 90 derece kesen iki delik delin (delikler kesilecek ksmn snrlarn saptamaldr). 2.2. Dey Deliklerin aretlenmesi ve Delinmesi
Dey Kesim:

Referans olarak yatay delie bir ubuk yerletirin. Kesilecek bloun st ksmndan 3 m dar sarkan ubuu iki arkl kullanarak alt yatay delikteki ubuk ile ayn hizaya getirin ve blok zerindeki bu referans hatt yardmyla dey delik yerini iaretleyin (ekil 12). Dey delik noktasnn yaknna delik delme makinasn sabitlemek iin ksa bir delik delin, makinann deyliini kontrol edip, sabitleme civatalar ile sabitledikten sonra dey delii delin. 2.3. Deliklerin Yeniden Delinmesi Delinen dey deliin yatay delikle ve yatay deliklerinde birbirleri ile birlemesi gerekmektedir. Bu ilemin gerekleip gereklemedii yatay delikten kan basnl hava ve tozdan anlamak mmkndr. Uygun derinlie ulald halde delikler karlamazsa, dey deliin yeniden delinmesi gerekir.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 11 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

Referans Noktas

ekil 9. Yatay Deliin aretlenmesi

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 12 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

Ksa Delik

ekil 10. Delik Delme Makinasnn Tespiti iin Ksa Delik Delinmesi

Delme Makinas

ekil 11. Delik Delme Makinasnn Yatay Delik iin Hazrlanmas ve Yatay Delik Delinmesi

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 13 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

3m

ekil 12. Dey Deliin aretlenmesi ve Delinmesi

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 14 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

3. MAKNA VE EKPMANIN YERLETRLMES

Bu blmde telle kesmede yaplmas gereken n ilemlerden bahsedilecektir. Kesme hatalarn nlemek ve kesme telinin kesim potansiyeli ve dayankllndan azami lde faydalanmak iin btn ilemlerin ok hassas bir ekilde uygulanmas gerekmektedir. 3.1. stikamet Makaralarnn Yerletirilmesi Kesme telinden uzun mr alabilmek iin istikamet makaralarnn dzgn olarak yerletirilmesi gerekir. stikamet makaralar kesim profiline yn gsterir ve kesme telinin dolamasna, elmas telde keskin keler olumasna engel olur. ekil 13.A'da istikamet makaralarnn nasl yerletirilecei gsterilmektedir. Genellikle pozisyon vardr: Dey kesim iin; On istikamet makaras Arka istikamet makaras Alt istikamet makaras Yatay kesim iin; Yan n istikamet makaras Yan arka istikamet makaras On istikamet makaras

stikamet makaralarnn kullanmnda aadaki hususlar daima aklda bulundurulmaldr: - stikamet makaras ekseni zerinde rahata dnmelidir. - Lastik kaplamas iyi durumda olmaldr. - stikamet makarasnn kesme telinin getii ana ekseni, kesme dzlemi ile ayn dorultuda olmaldr. Makara taban taa sabitlendikten sonra, volandan gelebilecek titreimlerden etkilenmeyecek ekilde salam olmaldr. 3.2. n stikamet Makaras (Dey kesim iin) Bu makarann grevi kesme ileminin sonuna doru telde ilmek olumasn nlemektir (ekil 14). Aslnda bu makara teli tutar ve batan sona kadar ayn ekilde ynlendirir (ekil 15). n istikamet makaras tan n st ucundan 40 cm yukarda ve 50 cm ileride olacak ekilde yerletirilir. Bu istikamet makarasnn sarkma pozisyonundan dolay sabitleme sisteminin titreimlere dayankl olmas olduka nemlidir (ekil 16). Yan n stikamet Makaras (Yatay kesim iin)

Bu istikamet makaras da dey kesim iin anlatld gibi; ancak 90 derece dndrlm olarak yerletirilmelidir. 3.3. Arka stikamet Makaras (Dey kesim iin) Bu makarann grevi / kesme ileminin balangcnda kesme telinin dey delikten sert ke yapmadan kmasn ve mmkn olduunca az strese maruz kalmasn salamaktr. Bunun iin istikamet makaras bloun st yzeyine ve dey deliin 1 m nne n istikamet makaras ile ayn dorultuda olacak ekilde yerletirilir (ekil 17.A). Balangta kesme teli st dzlemle 30 derecelik bir a yapar, kesim ilerledike bu a artar. Yan Arka istikamet Makaras (Dey kesim iin)

Bu istikamet makaras da dey kesimde anlatld ekilde ancak 90 derece dndrlm olarak yerletirilir. 3.4. Alt n stikamet Makaras (Dey kesim iin) Bu istikamet makarasnn amac zellikle kesme ileminin son safhalarnda kesme telinin yatay delie giriini kolaylatrmaktr. Balangta telin gerginlii azdr, kendi arl ve srtnmeden dolay ykselmez, dolaysyla balangta bu makara botadr. Kesme ileminin ileri aamalarnda makina volan ile telin taa girdii nokta arasndaki mesafe arttka kesme telinin yere arpmasna engel olmak iin araya ilave bir istikamet makaras koymak gerekebilir (ekil 18.B). Son aamada ta ierisinden geen tel miktar azaldnda, aadan yukar istikamet makarasna doru ilmik olumaya balar (ekil 18.A). Son kesme aamasnda alt ve st istikamet makaralar kesme telinin geni bir a ile ayrlmasn salar (ekil 15).
Sayfa: 15 / 47

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

n stikamet Makaras (Yatay kesim iin)

Bu istikamet makaras da dey kesimde olduu ekilde fakat 90 derece dndrlm olarak yerletirilmelidir. 3.5. Raylarn Yerletirilmesi Kesimi tamamlayacak yeterli ray olup olmadn kontrol ediniz. Bu mesafe kesilen uzun yzeyden % 10 daha fazla olmaldr (ekil 18 B). Eer yeterli olmazsa sisteme ilave yaplabilir ve raylar kesime uygun olarak 90 derece yerletirilebilir. 7 m ykseklie sahip kaya yzeylerinin kesimi iin raylarn n yzeyden 3 m uzaa, daha yksek kesimler iin ise 4 m uzaa yerletirilmesi uygundur.
Dey kesim : Makina kesim pozisyonuna bal olarak kasnak solda ya da sada olacak ekilde

yerletirilebilir. Her iki durumda da kasnak raylardan minimum 15 cm uzaklkta olmaldr (ekil 19.A)
Yatay kesim : Yatay kesimler iin kasnak 90 derece dndrlr ve raylara uygun olarak merkezlenir.

Raylarn merkezi kasnak yar apma eit uzunlukta, n delie uygun olarak denkletirilmelidir (ekil 19.B). Raylar yerletirilmeden nce alma alan her trl zararl malzemeden arndrlmal ve mmkn olduunca dzgn bir yzey oluturmaya allarak hazrlanmaldr. Yzey ile raylar arasna 4 cm genilikte kalaslar konarak raylar sabitlenmelidir. Balangta yalnzca 3'er m'lik adet ray paras (toplam 9 m uzunluk) uygundur. Makina geriye hareket ederken ray paralar birbiri ardna basite ve abuk eklenebilmelidir. Raylarn tm uzunluk boyunca kalaslar zerinde salam bir ekilde yerletirilmesi ok nemlidir. bu zaruri n alma yaplmad takdirde makina geriye hareketi srasnda sallanabilir ve sonuta kesim tahrip olabilir ya da telin kesim srati tatmin edici olmayabilir. Raylar, st iki istikamet makarasna gre referans ubuu yardmyla hizalayanz. 3.6. Makinann Raylar zerine Yerletirilmesi Makinay imalat firma tarafndan verilmi kaldrma talimatn izleyerek raylar zerine yerletiriniz. Kontrol panelini ve elektrii balaynz. Paralarn birbirine uygunluunu ve komuta zelliklerinin doru altn kontrol ediniz, makinay yerletirdikten hemen sonra tm uzunluk boyunca makinay hareket ettirerek parmaklklar test ediniz. Makina dzgn olarak, zellikle ; sallanmadan, sendelemeden ve silkelemeden ilerlemelidir.
NEML NOT: alma alanna yetkili olmayan hi bir personelin gemesine izin verilmemesi tavsiye

olunur. 3.7. Ana Kasnan Hizalanmas Hizalama ok dikkatli yaplmaldr. Dzgn bir hizalama yaplmazsa tel kesim srasnda kasnaktan kurtulabilir. 3.8. Kasnak Eiminin Hesaplanmas Dey kesim : Kasnak ekseninin eimi kesilen yzeyin eimine ve istikamet makaralarnn durumuna gre ayarlanmaldr (ekil 20).
Yatay kesim : Kasna dey eksenle orantl olarak 90 derece dndrp ayn ayar yaplmaldr.

3.9. Kasnak Ekseninin Durumunun Hesaplanmas Dey kesim : Kasnak eksenini ve istikamet makaralarn ayn hizada ayarlaynz (ekil 21).
Yatay kesim : Kasnak eksenini ve istikamet makaralarn yatay pozisyonda ayarlaynz.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 16 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 13A. stikamet Makara ve Ekipmanlar lk Yerletirme Dey Kesim

ekil 13. stikamet Makara ve Ekipmanlarnn Yerletirme ve Merkezlenmesi (st Grn)

Yanl

ekil 14. Geleneksel Sistem (lmek Oluumu) KAINILMALI

DORU ekil 15. Yeni Sistem, Tel Dorusal olarak kyor

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 17 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 16. st n stikamet Makaras

ekil 17A. st Arka stikamet Makaras (lk Yerletirme)

ekil 17B. st Arka stikamet Makaras (leri Alnm Durumu)

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 18 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 17C. st Arka stikamet Makarasnn leri Aln

ekil 18A. n Alt stikamet Makaras (lk Kesme Noktasnn st Biti Noktasna Doru Ykselmesine Dikkat Ediniz).

ekil 18B. Teli Ortadan Desteklemek in lave Edilen Alt Ara stikamet Makaras

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 19 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 18C. b: Kesimin Uzun Taraf c: Kesimin Tamamlanmas iin gereken ray boyu c= b x 1.1 Ray Uzunluunun Hesaplanmas

ekil 19A. Yatay Delik Referans Raylarnn Yerletiril mesi (Dey Kesim)

15 cm

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 20 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 19B. Tel Girii Delii Referans Raylarnn Yerletirilmesi (Yatay Kesim)

ekil 20. Kasnak Ekseninin Asal Olarak Ayarlanmas

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 21 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 21. Kasnak Ekseninin Yatay Ynde Ayarlanmas

4. ELMAS TEL'N YERLETRLMES

4.1. Blok zerindeki alma Alannn Temizlenmesi Kesim yaplacak yerin iki tarafnda 80'er cm'lik ksmn etrafnn dikkatlice temizlenmesi gerekir. Bylece kesilen yarn ierisine kk talarn dmesi engellenmi olur. Bu tr kk talarn kesme yarna dmesi telin kaya iinde kopmasna ve daha kts kaya iinde skmasna neden olur. Bu durumda kesime devam etmek imkanszdr. 4.2. Kullanlacak Elmas Telin Uzunluunun Hesaplanmas Kullanlacak elmas telin minimum uzunluu kesme evresine blok yksekliinin eklenmesi ile bulunur.
rnek: Blok boyutlar;

Genilik = 20 m Ykseklik = 7 m Tel uzunluu = L = (20 + 7 + 20 + 7) + (7) = 61

Mmknse tek para tel kullanlmaldr. Eer kk paralar halinde tel mevcutsa, bu teller gerekli metreye ulamak iin eklenmelidir. BU DURUMDA DA AYNI UZUNLUKTA, AYNI APTA VE AYNI AINMA DEERLERNDE TELLER KULLANILMALIDIR.
NEML NOT: Eer mmknse tel ksaltlmasndan kanlmaldr.

4.3. Tel Anmasnn Kontrol nceden kullanlm tel kullanrken, telin durumu iyice kontrol edilmeli ve tm kesimi yapp yapamayacana dikkat edilmelidir. Boncuk zerindeki elmaslar iyice gzleyin ve kesme istikametinde olup olmadn iyice kontrol edin (ekil 22). Elmas boncuklarn ortalama apn kontrol edin, - azami sivrilik 0,3 mm - azami ekzantriklik (D merkezlilik) 0,2 mm Tam sinterlenmi malzemenin metal taycya iyice kaynaklanp kaynaklanmadn kontrol edin. Boncuklarn hi birinin tel zerinde serbeste dnmemesi gereklidir (Plastik tel iin). 4.4. Telin Delie Sokulmas nce esnek ve salam bir halat (yada tel) bulup, st delikten sokun, ucuna kolaylkla delik iinde kayabilecek ve teli birlikte ekebilecek bir mantar veya benzeri hafif bir para balayn. Basnl hava veya basnl su yardmyla alt delikten gemesini salayn. Telin ucuna elmas teli balayn ve dier utan bir ka metre kana kadar ekin.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 22 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

NEML NOT : Kesme yn teldeki plastikler zerindeki ok ynnde olmaldr. Eer nceden

kullanlm tel veya plastiksiz tel kullanlmsa elmas paracklar kesme ynne ters olmaldr. TEL ALTTAN STE DORU KESM YAPAR. 4.5. Telin n Yklenmesi (Burma lemi) Telin iki ucunu balant iin hazrlayn (ekil 23). Tel zerindeki plastik kaplamay pula 2 mm. mesafe brakacak ekilde kesin. Balant eleman yan uzunluundan 1 mm. ksa olmak artyla ve tel sarmlarnn almamasna dikkat ederek ba teli kesin. SAAT YNNN TERSNDE METRE BAINA 2 DEFA TEL BURUN (ekil 24).
NEML NOT: Balant elemann mr 12-24 alma saatidir. Bu sre dolumunda telin iki ucundan

ksaltarak yeni balant eleman klmaldr. Yeni balant eleman taklrken n burma ilemi aadaki tabloya gre artrlr, (metre bana burma adedi olarak plastik elmas tel iin verilmitir.) Balant elaman Tel burma miktar (Her birim 1 metre iin) 1 2 2 2,5 3 3 4.6. Telin Balanmas Telin iki ucunu kolye oluturacak ekilde birletirin. Balant elemann nce telin bir ucuna sonra dier ucuna takp ularda l'er mm. brakacak ekilde besleyin (ekil 25). NEML NOT : Hidrolik pres mkemmel almal ve dilerin anmam ve doru apta olmasna dikkat edilmelidir. En iyi kalite elik balant eleman kullanlmaldr. 4.7. Telin Ana ve Rehber Kasnaklara Yerletirilmesi Teli kasnak zerindeki kasnak lastikleri zerine yerletirin. Keler dzelip, yu-varlanncaya kadar teli el yardmyla dndrn. 4.8. Soutma Sisteminin n Ayarlanmas Soutma sisteminin kesime dzgn su ak salayp salamadn, ani basn dmelerinin olup olmadn kontrol edin. Baz ocak ekipmanlar zel bir donanm vastasyla su kesilmelerinde makinay da durdurabilmektedir. Eer tel yeterli su ile almaz ise ss kolayca 70 derecenin zerine kar ki bu derecede tel zerindeki plastik muhafazalar zarar grr. Bu durumda tel zerindeki plastiklerin yeniden elden geirilmesi ve tamir edilmesi gerekir. Buna karn kesim devam ettirilirse boncuklar tel zerinde serbeste hareket etmeye balar ve yavaa teli gevetir. Boncuklar kesim yarna dzgn bir ekilde giremez ve kaya iinde skr. Ar sulama da bir takm problemler dourur; Ar miktarda su da kesimi nler. Boncuun kaya yzeyine temasn azaltarak kesimi engeller. DORU MKTARDA SU KULLANIMI KESM LEMNN DKKATLCE GZLENMES SONUCUNDA SAPTANIR. lk kesim annda su hortumunu yatay delie basnl su girecek ekilde yerletirin. Bylelikle tel suyu delik boyunca ekecek ve alt keye ulatrlacaktr. kinci su hortumunu dik delik zerine yerletirin ki su ieriye rahatlkla girebilsin.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 23 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

Kesim Yn

ekil 23. Tel Ularnn Balant iin Hazrlanmas

ekil 24. Telin n Yklenmesi

1 mm

2 mm

1 mm
ekil 25. Balantnn Sklmas ve Eklenmesi

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 24 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

Su besleme hortumu Su besleme hortumu

ekil 26.A. Soutma Sisteminin n Dzenlenmesi

50 cm 1m 1m

Su besleme hortumlarnn yerinin deitirilmesi

Su besleme hortumunun karlmas

5. KESME BALANMASI
Makinay telde az bir gerilim oluncaya kadar yava yava geriye ekin. Teldeki bu ge-tahrik kasnann serbeste dnmesini engeller. Rehber kasnaklar, telin ana kasnaa 5 yzeyini arttracak ekilde yerletirin. En az 2 toplam devir olacak ekilde teli dndrn, bylelikle kelerde tel hafif yuvarlanm ve yk tm tel boyunca eit datlm olacaktr. Bu durumda kayma gerilmesi dm ve kasnak motorun dk hznda alacak konuma gelmi olur. NEML NOT : TELE FAZLA GERLME VERLMEMESNE DKKAT EDN. TELDEK ,A GERLME HEMEN YA DA DAHA SONRA KOPMALARA NEDEN OLUR. Telin zerine grlebilir bir iaret koyulmas ile telin dn gzlenebilir (ekil 27). Teli elle srn. Alt kasnaktan balayarak telin her 3 metre ilerleyite bir kez dnmesi gereklidir (2-4 metrede bir dn kabul edilebilir). NEML NOT : TELN EKSEN ETRAFINDA AYNI ORANDA DNMES BONCUKLARIN OPTMUM KULLANILMASI VE BONCUKLARDA OVALLEMENN OLMAMASI N GEREKLDR. 5.1. Makinann Manuel Olarak (EL LE KUMANDA EDLEREK) altrlmas Makinay manuel pozisyona ve en dk hza ayarlayn, makinaya yol verdiinizde tele elle yardm ederek kasnan dnn kolaylatrn. Tel normal olarak dnmeye baladktan sonra hz normal alma hzna gelinceye kadar yavaa arttrm.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 25 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

NEML NOT : Tel durduunda kasnak kayyorsa makinay acilen durdurun. Bu durumda tel zerindeki plastik ve kasnak lastii erir. Telin serbeste dnp dnmediini, kayma ya da titreim olup olamadn kontrol edin. 5.2. Kelerin Yuvarlanmas Kesme srecinin balang ksm ok hassastr. Makinann geriye ok hzl gitmesi boncuklarda ar anmaya ve boncuklarn koniklemesine neden olur. 5.3. Kesme Srasnda Duraklamalar Kesim devam ederken gerekli olduunda durmak iin aadaki sray takip edin: 1. Makinann geri gidiini durdurun, 2. Telin 1 dakika daha dnmesine izin verin, bylelikle teldeki gerilme decektir. 3. Kasna durdurun, 4. Kasnak tamamen durmadan, makinay 4-5 cm. ileriye gtrn bylece teldeki gerilme tamamen kalkacaktr. Bu koullarda tel kesme yar iinde rahata hareket edebilecek ve kesim istenildiinde yeniden balatlabilecektir. 5.4. Arka Kasnan Yerinin Deitirilmesi Kesim baladktan ksa bir sre sonra, tel kesimini zorlatran keler krlm olacaktr. Bu durumda arka kasnan yerinin ekil 17'de gsterildii gibi deitirilmesi gerekir. Daha byk bir ap oluturulduktan sonra arka kasnak tamamen kaldrlabilir (ekil 17). 5.5. Su Jetlerinin Pozisyonlarnn Deitirilmesi Kesim ilerledike su jetinin pozisyonunun da deitirilmesi gerekir. Eer sulama doru miktarda ve doru ekilde yaplmaz ise tel, kesim srasnda hemen hemen buhar haline gelmi su zerrecikleri atar. Yksek hz nedeniyle karakteristik bir ses karr. Bu ses telin iyi bir kesim kalitesi gsterdiine iaret eder (ekil 263). Bu durumda su akndaki herhangi bir deiiklik bu karakteristik sesin deimesine neden olur.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 26 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 27. Telin Dnmesinin Kontrol Edilmesi

6. SREKL KESM
6.1. Makinann Otomatik Kullanm Makinay otomatik alma konumuna getirin ve aadaki parametreleri test edin. - Kasnak dnme hz - Kasnak makina emii Bu noktada makina kasnak emiini sabit tutmak zere geriye doru hareket eder. Birka dakikalk makinann geri gidi hznn kontrol edilmesini takiben makina normal azami - asgari limitlerin iinde kalr. Eer tel ok keskin ise hz ok yksek olabilir. Bu durumda teldeki anma dzensiz ve hzldr. Dolaysyla ok keskin tel kullanrken nceden test edilmi emme hzn drmek gerekir. Eer tel yeterli derecede hzl kesmiyorsa makina geri gidi hz ok yava demektir. Bu durumda teli kontrol edin ve telin iyi kesip kesmediini saptamaya aln. Periyodik olarak aadakileri kontrol edin: - Tel hz yeterli mi deil mi? - Telde kayma ya da titreim var m? - Tel kendi ekseni zerinde dnyor mu? ve eer gerekiyorsa kesimi durdurun. 6.2. Balant Elemannn Peryodik Kontrol Her 2 saatte balant elemanlarnn durumunu kontrol edin. Her 12-24 saatte balant elemannn deitirilmesi gerektiini unutmayn. Eer mmknse teli ksaltmaktan kann. Her balant eleman yenilenmesinde en azndan bir kere elle dn yaptrn ve telin kesik iinde rahata dnmesini salayn. Kesime daha nce bahsedilen hususlara dikkat ederek yeniden balayn. NEML NOT: - Kesim srasnda mutlaka yeterli miktarda su kullann. - Ar su kullanmayn.
Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 27 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

6.3. Teldeki Anmann ve Kesme Hznn Kontrol Her 2 saatte teli durdurun ve elle altrarak anmasn kontrol edin. Aadaki verileri not edin: - Telin dorusal hz, - Kesimin baladndan itibaren geen zaman, - Tel uzunluu, - Kasnak pozisyonlar ve aplan, - Ana kasnak pozisyonu, - Telin kaya iine giri as, Kesim profilini gsterir bir izelge hazrlayn: - Kesilen alan hesap edin (M2). - Ortalama kesme hzn hesap edin (M2/saat). Boncuklarn ortalama anma durumlarn not edin: - Elmas projeksiyonlar (mm.) - Ortalama boncuk aplar, - Boncuklarn eksantritesi (D merkezlilii). NOT: Durma srasnda tel ssn ln, eer tel scaksa su jetlerinin pozisyonlarn (eer gerekli ise deitirin), ve su akn (eer gerekli ise arttrn) kontrol edin. 6.4. Kesim Yarna Destek borularnn Yerletirilmesi (Normal olarak dik ve yatay ksmlarda kaya isel gerilim yznden kapanma zellii gsteriyorsa), eer kaya kesim yarn kapatma eiliminde ise (tipik olarak yatay kesimlerde gzlenir). Blok, arl nedeniyle kesim yarn kapatma eiliminde olacaktr), destek borular yerletirin. Bu, telin kesim yar ierisinde skmasn engelleyecektir (ekil 8).

7. KESMDEN IKMAK
7.1. Telin Deitirilmesi Kesim ucu blok dik yzeyine 2 mm. mesafede (kesim bitiminden hemen nce), teli daha nce kullanlm daha kk apl tel ile deitirin. 7.2. Son Kesim Safhasna Balama Makinay manuel konuma getirin ve ilerleme hzn asgariye indirin. Bylelikle teldeki gerilim kalkm olacaktr. Son safhada kesim profili alt ve st kasnaklar arasnda dz bir izgi haline gelir, tel ka yaklarken gerilimi kademeli olarak azaltn, sonunda 0'a getirin, bu durumda tel kesikten yavaa kacak ve kasnak zerinde kalacaktr. 7.3. Kullanlm Tel ve Ekipmanlarn Muhafazas Kullanlm tel ve ekipmanlar dikkatlice temizleyin teli rulo haline getirin ve balayn. Kuru ve korunakl bir yerde asarak muhafaza edin. Teli muhafaza ettiiniz yerin ar slara maruz kalmamas gerekir, (asgari -5 derece azami +5 derece) eer gerekli ise tel zerindeki plastikleri yenileyin. NEML NOT: ELMAS TEL OK DEERL BR MALZEMEDR. KULLANIRKEN DKKATL OLUN; - inemeyin, - Bkmeyin, Eer tel bklm ise teli kullanmaktan kann. Ruloyu aarken sakin ve yumuak davrann. Tm uzunluu boyunca uzatn ve sonra yeniden rulo haline getirin.

8. BLOUN IKARTILMASI
Bloun tel ile kesilmeyen yzeylerini sk aralklarda delin ve patlayc yardm veya hidrolik ayrclarla ana kayatan ayrn. Su yastklar blou ana kaya yzeyinden 25 cm kadar ittirir; bu su yastklar zel bir elikten imal edilmi olup kesim sonras oluan arala yerletirilir. erisine doldurulan suyun basnc ile genileyen yastk, blou ittirir. Blok ana kayatan 20-25 cm telendikten sonra hidrolik krikolar vastasyla devrilir. Blok devrilmeden nce, bloun devrilecei yzeye toprak ya da mermer tozu yerletirilir ki, blok devrildiinde krlmasn. Hidrolik krikolar yarn st tarafna yerletirilir. Bylece blok devrilir (ekil 31). Blok devrildikten sonra ticari boyutlara kltlr. Bu ilem daha nce sz edilen sk delikler delmek sureti ile ya da tel kesme (sayalama) ile yaplr.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 28 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 28.A Su Yastnn Yerletirilmesi

ekil 28.B Su Yast alma Prensibi

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 29 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 29. Titano Yardm ile Kesilen bloun Devrilmesi

ekil 30.A Sayalama Deliklerinin Hazrlanmas

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 30 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 30.B Seri Deliklerle Sayalamann Yaplmas

ekil 30.C Sayalama leminin Telle Yaplmas

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 31 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

BELRTLER

PROBLEM TANIMI Boncuklar st ksmdan ok fazla malzeme kartyor.

NEDEN

ZM

1. Boncuklar konik ekilde anmsa.

Makina geri eki hz ok fazla.

ekme hzn dr.

Tel kesim ynne ters alyor.

Eer balangta tespit edilebilirse dn yn deitirin. Eer daha son tespit edilirse, ekme hz drp kesime devam edin. Eer balangta tespit edilirse tel yeniden mt bana den boncuk says arttrlarak dizilir. Eer daha sonra tespit edilirse ekme hz drlerek kesim tamamlanr.

Tel seimi yanl, metre bana den boncuk says az

Kesme hz ok yava dolaysyla kesme kapasitesi artyor ve boncuklar konik ekilde anyor.

Kesme hzn arttrp ekme hzn drn. (Geri yry azalt, kasnak hzn arttr.)

2. Tel helezonik ekilde anyorsa (Tek tarafl anma varsa).

Boncuk kendi ekseni etrafnda dnyor (Plastik tel iin).

Kesme kapasitesine gre ekme hz ok yksek.

ekme hzn drn eer ekil bozukluu ar deil ise ypranma uniform hale gelinceye kadar yksz kesim yapn, aksi halde yeniden plastik kaplayn.

n ykleme (burma) yanl yaplmtr. 3. Tel dorusal formu dnda yz ve eksantrik olarak anmsa

n ykleme (burma) ilemini yeniden yapnz.

Tel kendi etrafnda yeterince dnemiyor.

Telin yklenmesi yok veya eksik (Tel yeterince burulmamtr).

Balanty doru sayda yklemeyle yeniden yapnz. Eer ovalleme ar ise teli yeniden plastik kaplaynz.

4. Dzgn olmayan kesim

Telin hareketi doru deil.

Makina, delik ve kasnak ayn hizada deil.

Makina, delik ve kasna yeniden hizalayn.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 32 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

BELRTLER 5. Baz boncuklar tel ile birlikte eksen zerinde dnyor veya hareket ediyor.

PROBLEM TANIMI

NEDEN Soutma svs scaklnda max. 80 derecenin zerine ykselmesi geici olarak durmutur. Tel yere veya baka bir malzemeye arpyor.

ZM

Poliretan paslanmtr.

Eer tel uzunluu boyunca max. 20 boncuk zerinde hasar grlrse bu ksm kartn, yeniden ykleyin ve ekleyin.

Eer yalnzca birka boncuk sz konusu ise tek tek ayklayn. Halata hasar vermeden ekile krn ve bo kalan ksm yapkan bir bantla kapatarak koruyun. Eer hasar bir ok boncukta ise tm halat yeniden plastikleyin. Su tanknn durumunu kontrol edin ve gerekirse yerini deitirin. Basnl su olmasna dikkat edin. Su akn kontrol edin ve gerekirse arttrn. Sallant kayboluncaya kadar kesme hzn drn ve optimum hza ulaana kadar dzenli olarak arttrn. Eer gerekliyse makinaya gre kasnak pozisyonunu ayarlayn. Ypranm lastii deitirin. Kontrol edin ve eer gerekliyse kasnan balansn ayarlayn.

6. Tel scaksa (zaman zaman lldnde)

Yetersiz soutma var.

Su az ya da kt bir ekilde veriliyor.

7. Tel helezonik ekilde sallanyorsa

Tel uzunluu boyunca uyumlu bir titreim var.

Titreim periyodu uzunlua eit veya alt katlar eklindedir.

8. Tel zlyorsa

Kasnak balangcnda telde titreim var.

Kasnak lastii ypranmtr.

Kasnak balans dzgn yaplmam.

Yardmc kavrama makaralar ile ana kasnak ayn hizada deildir.

Ana kasnak ile yardmc kavrama makaralarn ayn hizaya getiriniz.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 33 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

BELRTLER 9. Verilen aradan sonra kesime balamada zorluk var.

PROBLEM TANIMI

NEDEN

ZM Makinay, tel zerindeki basn dp, tel elle evrilebilinceye kadar ne doru yrtn ve yeniden altrn.

Tel verilen ara srasnda ok fazla basn altnda kalmtr.

Kesme aras ilemleri takip edilmiyor.

10. Yksek makina devri; dk ekme kuvveti.

Elmaslar almam (Kesim ynnn tersi ynnde kk parmanzla elmaslar hissedin).

Telin hz ok yksek.

Tel hzn: %10-20 orannda drn.

1-2 dakika susuz aln (Poliretan ksmn snmamasna dikkat edin).

Kesim ierisine kum atn veya kum oran yksek imento bloklar kullann.

11. Normal makina devri, dk ekme hz.

Su tabakas oluumu.

Ar su besleniyor.

Su vermeyi dzgn hale gelinceye kadar azaltn.

Pompalama etkisi: Tel giriini kaplayan su birikintisi olumutur.

Kesim srasnda tel tarafndan ar miktarda su emiliyor ve kesimde kullanlyor.

Pompalama yoluyla suyu dikkatlice boaltn. Kesim ar sudan kurtuluncaya kadar su vermeyi durdurun.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 34 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

GRANT OCAKLARINDA ELMAS TEL LE KESM TALMATLARI

1. MAKNANIN YERLETRLMES
Raylar yatay delik ile ayn dzlem ve hizada olacak ekilde zemine tam oturtarak, eilme bklme yapmayacandan emin olarak yerletiriniz. Ray ile yatay delik hizasnn arasnda 15-20 cm mesafe braknz. Bu sayede kasnak, yanal kesim yzeyi ile rayn yaklak olarak ortalarna gelecektir. (Bkz. ekil 1) Kesilecek kayann ayna ykseklii 6 m'ye kadar ayna ile raylar arasnda en az 3 m mesafe braknz. 6 m'den yksek aynalarda 4 m ve daha uzun mesafe braknz. (Bkz. ekil 2) Dikey kesim pozisyonunda kasna aynann dzlemine uygun olarak ayarlaynz. Kasnan yanl ayarlanmas veya raylarn yanl yerletirilmesi makinann yry srasnda kasnan paralelliini kaybetmesine sebep olacandan; arpk kesim olumasna ve elmas telin uygun dnmemesine sebep olacaktr. NEML: - Mmkn olduu kadar dzgn kesim yzeyi elde etmek iin deliklerin olabildiince dzgn ve doru hizalanarak delinmesi gereklidir. - Elmas teli makina zerinde altrmadan nce makinay raylar zerinde ileri geri hareket ettirerek raylarn zemine tam oturduundan, eilme ve oynama yapmadndan emin olunuz. - Kesime balamadan nce kesim yaplacak kaya yzeyinin telin geecei ksmnn 50 cm civarn temizleyiniz. Bu sayede kesim sresince veya kesim durduunda kaya paracklarnn kesim aralna dp teli koparmasna engel olunacaktr.

2. KESME HAZIRLIK
2.1. Elmas Telin Yerletirilmesi Kesim iin gereken elmas telin uzunluu kesilecek alann tahmini evre uzunluuna 10 m ilave edilerek bulunur. Bu sayede kesim aynadan uygun uzaklktan balayacaktr. ekil 1. Yan Yzey Pozisyonlandrlmas

15-20 cm

Bu pozisvon elmas telin anmasn azaltr. nk kayann en st kesi ile elmas tel 45 veya daha az derece a ile kesime girecektir.(Bkz. ekil 2) deal olan balanlan tel uzunluu ksaltlmadan kesimin bitirilmesidir. Gerektiinde elmas tel 10 m'lik paralar halinde ksaltlmaldr. Bu sayede 45 derecelik a elde edilmi olacaktr. Elmas tel delie yerletirildikten sonra kesim srasnda yerini kaybetmemesi iin iz yapnz. Elmas telin tm kullanm sresince ayn ynde kesim yapmas gerektiini unutmaynz. Tel zerindeki ok ynn takip ediniz.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 35 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

deal 45

ekil 2: Makinann Aynaya Gre Pozisyonlandrlmas 2.2. Geni Alanl Kesimler Bu tr kesimlerde kayann st kesine tepe makaras konulmas tavsiye edilir (Bkz. ekil 3). Tepe makaras kullanmann avantajlar: Elmas tel ile kaya arasndaki srtnme azalr, kesime balamak kolaylar ve elmas telin kasnak lastii zerinde patinaj yapma riski azalr. Daha dzgn bir kesim yzeyi elde edilir. Elmas tel kendi etrafnda daha kolay dnme yapar ve dzgn elmas boncuk anmas elde edilir.

Boncuklarda ovalleme olumaz. ok uzun kesimlerde dikey delik st ksmna ikinci bir tepe makaras konulmal ve kesim ilerledike bu makarada ilerletilmelidir. ekil 3. Tepe Makaras Kullanm

2.3. Elmas Telin Eklenmesi Ksaltlacak uzunluktaki elmas teli boncuktan sonra 1 mm plastik brakarak ve 14 mm plak halat oluacak ekilde keserek bakr eklemeyi taknz, eklemeyi 1 mm ilerden sknz. (Tercihen skma kuvveti ve skma alar sabit olan hidrolik el presi kullannz) (Bkz. ekil 4-5) *Yukardaki ller 9 mm ap ve 28 mm uzunluktaki bakr eklemeler iin verilmitir. Kesim srasnda elmas telin kendi etrafnda dnerek kesim yapmas ve tek tarafl anma olumamas iin telin iki ucunu birletirmeden nce metre bana 1,5 tur olacak ekilde saat ynnn tersi istikametinde burkulmas gereklidir (Tele n gerilme verilmesi). Ekleme says arttka burma says arttrlmaldr.

ekil 4. Balant ekli

ekil 5. Balant Prensibi

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 36 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

NEML: Eklemeyi mmkn olduunca dzgn oturtarak sknz, eilme olan eklemeleri kullanmaynz. Aksi taktirde eklemenin her iki tarafndaki boncuklarda tek ynl anma meydana gelecek, ileriki aamada ise tm elmas tel boyunca ovalleme meydana gelecektir.

3. ELMAS TELN DN KONTROL

3.1. Statik Kontrol Elmas tel zerine bir amar mandal takarak, telin 3 m'lik mesafe boyunca 1-1,5 tur dndn eliniz ile dndrerek kontrol ediniz. Telin uygun ekilde kullanm iin bu kontrol her 6 saatte bir yapnz. Bu kontrol telin mrn uzatr, tek tarafl yeme ve ovalleme problemlerini ortadan kaldrr. Telin gidi ve dn istikametinde birbirine ters olarak dndne dikkat ediniz. 3.2. Dinamik Kontrol Bu test statik test yapldktan sonra yaplmaldr. Teli eklemenin yanndan itibaren 50-60 cm boyunca san boya ile tek tarafl olarak boyaynz. Bu ilemi tele el yardmyla birka tur attrp iz yaptrdktan sonra yapnz. Aksi taktirde dzgn bir boyama hatt elde edemezsiniz. Kesimi balatnz ve boyanan ksm gzleyiniz. Eer tel zerinde dzgn bir burkulma varsa boyal ksm her ilerlemede deiik konumda grnecektir. Bu metod ile telin dn herhangi bir zamanda kontrol edilebilir: Kesim parametreleri zerindeki deiiklik, kesim geometrisi ve su vermenin telin dn zerine etkisini de kontrol etmek mmkndr. Ayn zamanda halatn mrn tamamlad ve telin yeniden plastiklenmesi gerektiinin kontrol de yaplabilir.

4. KESM PARAMETRELER
Elmas telin performans kesim koullarndan dorudan etkilenir. - Kesilecek malzemenin tipi (Granitin sertlii) - Kesim geometrisi ve uygulanan yntem (Yatay kesimler, Dey kesimler) Ta makina kendisi zerine alarak kesmek) - Kesim parametreleri: evresel hz(Telin dorusal hz), Kesim hz( Makinann geri yry hz) su verme - Makinann dzgn yerletirilmesi (Raylar ile kesimin uygunluu) 4.1. Granitin Tipi Granitler genelde 3 ksmda deerlendirilir. Yumuak granitler (Grup 1 ve 2): Siyah granitler (mpala, Royal Siyah), Mavi granitler (Labrador, Mavi Argoat), baz gnayslar (Serizzo) vb. Orta sert granitler (Grup 3): Beyaz granitler (Castille Beyaz), ve Griler (Sardinya Gri, Tarn Granit) Sert granitler (Grup 4 ve 5): Krmz granitler (Bohus,Mahogany) ve renkliler (Paradiso).

Granit sertletike kesim hz ve tel performans azalr. Telin parlama ve matrix iindeki elmaslarn krlma riskini azaltmak iin telin evresel hz ta sertletike drlmelidir. 4.2. Kesim Geometrisi Eer makina tan zerine yerletirilerek kesim yaplacaksa kesim hz yatay ve dikey kesim in % 2030 daha dktr. Bununla beraber telin mr de zerine gelen extra srtnme ve gerilim kuvvetleri nedeniyle decektir. 4.3. evresel Hz ( Dorusal Tel Hz) Hz yksek ise parlama ve elmas krlmas oluur. Hz dk ise abuk anma ve konikleme oluur. evresel hz granitin tipine ve kesim geometrisine uygun olmaldr. allan deerler aadaki gibi

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 37 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

olmaldr: 20-28 m/sn dn hz (Alma srasnda ve deiik talarda hz deiir) Tavsiye edilen evresel hzlar; Grup 1-2 : 26-28 m/sn Grup 3 : 23-25 m/sn Grup 4-5 : 20-23 m/sn

Makinann hz gstergesi yoksa veya arzal ise evresel hz dinamik kontrol yardm ile hesaplanmas gerekir. Bir parlama problemi oluursa(Uygun olmayan kesim koullarnda elmaslarn parlamas: Yksek evresel hz, dk kesim srati, su yast oluumu veya makinadan kaynaklanan problemler vb.), Dk sratte 1-2 saat kesim yaplabilir(4m/sn daha dk hz). Su azaltlabilir, fakat telin ar snma riski, plastiklerin bozulma riski ve boncuklarn kendi etrafnda dnme riski gz nnde bulundurulmaldr. Kesim ierisine bir miktar kum atlabilir. 4.4. Kesim Hz(Makinann Geri Yry) Hz dk ise elmasta parlama oluabilir. Yksek hzda elmasn krlmas ve yerinden kmas nedeniyle erken anma oluur. Kesim hz kesim artlarna uygun olduu kadar granitin tipine ve kesim geometrisine de uygun olmaldr( Balang ve bitiri hzlar, yatay kesimler,tan zerinden kesim). Kesilen yzeyin eklinin srekli deimesine ve ilemin komplexliine bal olarak anlk kesme hzm belirlemek zordur. Ancak makinann geri yry ile orantlanabilir. Kesime bal olarak genellikle, 2,0-5,0 cm/5dk. olmaldr. Grup 1-2 : 3,0-4,5 m2/h Grup 3 : 2,0-3,5 m2/h Grup 4-5 : 1,5-2,5 m2/h

5. KESM
Elmas teli dikkatli bir ekilde olmas gerektii kadar burkunuz(fazla burkma halatn krlmasna ve boncuklarn kaybolmasna neden olur) ve suyu daha nce tarif edildii gibi yerletiriniz. Makinay dk hzda altrn ve telin kasnak zerinde patinaj yapmadn kontrol edin. Eer patinaj varsa plastik ksm fazla snacak ve telin mekanik zellikleri kaybolarak boncuklar tel zerinde hareket etmeye balayacaktr. Balangta el yardm ile iz yapmak iin aadaki metodlardan herhangi biri uygulanabilir; Elmas teli kasnak bota dnmeyecek duruma gelinceye kadar gerdiriniz, kasnan alt ksmndaki kndaki telden tutarak kayada iz oluturmas iin el yardm ile eviriniz. Eer tel el yardm ile rahat bir ekilde dnebiliyorsa normal bir ekilde kesme ilemine balaynz. Klavuz makaralar ayarlayarak elmas telin kasnak lastiine daha ok temas etmesini salaynz.

Yukarda bahsedilen ilemlerden sonu alnamaz ise el ile evirmek suretiyle iz yapma ilemi daha uzun sreli olarak yaplmaldr. Hibir zaman elmas teli ilk altrma srasnda yksek hzda altrmaynz. Eer hz yksek ise elik halata zarar verecek, telin patinaj yapmasna ve lastiin bozulmasna neden olacak, elmas telin plastiinin erimesine yol aacak ve tel zerinde boncuklarn biraraya toplanmasna sebep olacaktr. Balangta tel keleri keserken makinann geri yry hz ok yksektir, tel tan iine girip normal kesime baladka geri yry hz der. Bu alma sreci telin performansn etkiler. 5.1. Kesim Mmkn olduunca kesim hznn ok dk olmasndan kanlmaldr. Telin almasnn verimli olmas iin suyu azaltmak, buna ilave olarak kasnak dn hzn artrmak gerekir. Telin ok fazla gerdirilmesinden kann, nk fazla gerilme halatn zarar grmesine ve boncuklarn kaybolmasna neden olur.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 38 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

Daima boncuklan uygun alma koulunda altrmak ve elmaslarn durumunu sk sk kontrol etmek gereklidir. Eer elmaslarda dzlerime varsa kesim hz farkedilebilir lde dm ise (Parlama) boncuun bilenmesine ve yeni elmaslarn ortaya kartlmasna ihtiya vardr. Parlamann nceden farkedilmesi ok nemlidir. Makina geri yryn tamamlayp rayn sonuna geldiinde telin ksaltlmas (normal olarak 10 m) gerekir. Bu ksalma ileminden sonra tel, zerindeki burkulma boalm olacandan yeniden burkulmaldr. Burkma says bir miktar artrlmaldr. Elmas teli kesime balamadan nce tam olarak bir tur atacak ekilde el yardmyla eviriniz ve telin genel durumunu kontrol ediniz(ovalleme, boncuk ap, elmaslar durumu, boncuklarn kendi etrafnda dnp dnmedii ve toplanma olup olmad,...). Bu ilem her ksalma srasnda tekrarlanmaldr. Yine ayn ekilde balangta olduu gibi keler yuvarlanana kadar makinay dk hzda altrnz. Yardmc makaralarn kullanlmasna gerek yoktur. Yardmc makaralar yalnzca balangta yardmc olarak; telin patinaj yapmasn engellemek iin, telin zemine veya raylara srtnmesini nlemek iin ve telin titreim ve rpma yapmasn nlemek iin kullanlr. Tel alrken hibir zaman rpma yapmamaldr. rpma olmas kesimde bireylerin yanl olduunu gsterir. Yanl su gelii, tamamiyle parlam boncuklar, telde ok fazla veya ok az gerilme yada makinada herhangi bir problem gibi. Telin ta zerinde sekmesine izin vermeyin. Bu sekme ve rpmalar matrixin gvdeden ayrlmasna ve daha kts telin kesim iinde skmasna neden olur. Eer bu tr bir problem oluursa ykskten ayrlm boncuklar krp kesime devam edin. Geriye yryn sabit bir ekilde devam ettiinden emin olun, nk hz deiimi dalgal kesime neden olur. 5.2. Kesim Sonu Kesimin sonuna doru makinann geri yry yavalatlmaldr, nk kesim sonuna doru azalan kesim as nedeniyle boncuklar zerine den yk fazlalar. Kesim sonuna 2 m kala teli daha eski bir tel ile deitirerek kesimi bitirmemiz gerekir.

6. SU VERME
Suyun uygun ekilde gelip gelmediini kontrol etmek iin en arkadaki suyu kaldrn ve suyun sesini dinleyin. Arkadaki suyu telin suyu aldndan emin oluncaya kadar ne doru alnz. Normal olarak suyu koyduunuz noktada kesimin iine doru 30 cm kadar indiriniz. Bu ekilde telin suyu almas daha kolay olacak ve suyun yerinin doruluunu kontrol etmeniz kolaylaacaktr. Doru sulama pozisyonu kesimin iinde elmas tel apnn 2 kat kadar su olmas durumudur. nemli su verme noktas arkadaki noktadr. ndeki nokta sadece boncuklan soutmak ve kesimdeki paracklar dar atmak iindir. Eer suyun yeri olmas gerekenden ok uzakta ise genelde tel zerinde fazla titreim oluur. Bu ayn zamanda ikinci suyun nerede pozisyonlandrld ile de ilgilidir. Eer sulama gerektii gibi deilse telin almasn durdurun ve telin snp snmadn, telde anormal bir anma olup olmadn kontrol edin. NOT: Baz makinalar basn lebilmekte ve eer suyun basnc gerekenden dk ise otomatik olarak makina durmaktadr. Basn saatini dk seviyeye ayarlamaynz. Byle bir durumda su gelii kesilse bile hortum iindeki su basn saatinin dzgn almasn salayabilir. Bu durumda tel kesimde yeterli su alamayacak ve susuz kesim yapacaktr. Yatay kesimlerde kesme yzeyini dk bir a ile kesim iine doru ayarlaynz. Bylece tel srekli olarak kesim srasnda su ierisinde alacak ve yeterli suyu alacaktr.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 39 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

ekil 6. Su verme Pozisyonlar

7. DKKAT EDLMES GEREKENLER

Bakr ekleme normal olarak her ksaltmada ve deime zamannda dzenli olarak deitirilmelidir. Hibir zaman 10 saatten fazla ayn ekleme ile allmamaldr. Tel zerinde dm olumasndan kann. Teli ekleme yaparken dzgn bir ekilde tutunuz ve dm olumu bir ekilde kesime balamasna izin vermeyiniz. Eer kesim srasnda tel zerinde dm varsa elik halatta krlma ve telde dzgn olmayan bir anma oluur. Elmas telin uzunluklarn uygun bir ekilde ayarlaynz, deiik uzunluklardaki tel kendi ierisindeki ngerilme dolaysyla deiik boyutlarda anacak ve deiik boncuk aplar meydana gelecektir. Eer boncuklar arasndaki ap farkll 0.3 mm den fazla ise aadaki problemler oluabilir: Makinann "dorusal hznn deimesine neden olur, bu ise otomatik pozisyonda makinann dzgn bir ekilde almasn engeller. Her deiik apl safhada boncuk zerindeki ar yk ve darbeler plastik ksmn bozulmasna ve boncuklar zerinde normal olmayan anmaya neden olur. Suyun dzensiz bir ekilde ve dalgal olarak kesik kesik kna ve tel zerinde titreim olumasna neden olur. Kesim hz der.

Deiik orijinli elmas telleri birarada altrmaktan kann, nk tellerin halatlar deiik kalitede olabilir ve davran deiiklii gsterebilir. Bu durum ksmi ovallemeye yol aar. elik halat ok fazla andnda tel elastikliini kaybeder, bu durumda boncuklar yeniden dizilmeli ve plastiklenmelidir. Eer bu ilem yaplmazsa boncuklarda abuk anma oluur. Makinann ar geri yry ve teldeki ok fazla burkma dolaysyla halatta oluacak ani gerilme tel zerinde ani gerilme nedeniyle istenmeyen ani anmalara sebep olabilir. NOT: Elmas tel pahal bir malzemelidir ve ok dikkatli bir ekilde eklenmelidir. Tel yerde beklerken zerinde dm oluturmaynz. Kesim bittikten sonra teli ykaynz, silkeleyiniz ve uygun bir ekilde kuruyana kadar asnz.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 40 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

PROBLEM

NEDEN

OZUM
rpma kaybolana kadar telin hzn drn, yeniden tavsiye edilen hza getirmek iin dzenli bir ekilde arttrn. Yatay kesimde; nce kasna 180 dndrn veya lastii deitirin. Dikey kesimde; lastii deitirin. Kasnan pozisyonunu dzeltin. Lastii deitirin. Teli yeniden gerektii kadar burkunuz. Germeyi arttrn. Su durumunu dzenleyin. Kasnan balansn dzeltin. Sularn yerini dzeltin. Teli durdurmadan nce bir sre geri yrmeyi durdurarak kasna dndrn. Bu ilem yeniden altrmay kolaylatrr. Suyu arttrn. Sularn yerlerini kontrol edin, gerekli ise dzeltin. Su yerlerini kontrol edin. Suyu arttrn. Eer makina deiken hz ayarl ise 1 veya 2 saat % 20 kadar dk hz ile altrn. Suyu snma olumayacak ekilde azaltn. 1 veya 2 m2 beton kesin. Kesime bir miktar kum atn. Tel hzn drn.

Yanl tel hz. Telde rpma var. Kasnak lastii anmtr.

Kasnak veya yardmc makara yanl pozisyonlandrlm. Kasnak lastiinde anma var. Metredeki burkma says fazla. Telde titreim var. Yeterli germe yok. Su ok fazla. Kasnan balans kt Su yanl yerletirilmi.

Makina uzun bir durutan sonra zor hareket ediyor.

Tel yeniden balamaya uygun ekilde durdurulmam.

Tel snyor.

Yetersiz sulama.

Kesimden kirli su kyor.

Yetersiz sulama.

Boncukta parlama var.

Yava kesme veya kesmeme.

Yksek tel hz

Su yata olumutur.

Su geliini azaltn. Kesim ierisindeki suyu azaltmak iin bir sre susuz kesim yapn. Eer gerekli ise teli bir sre ters ynde dndrn.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 41 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

PROBLEM

NEDEN

OZUM
Eer kendi etrafnda dnen boncuklar 50- 60 cm'lik bir ksm da toplanm ise bu ksm kesin ve kesime ksaltlm tel ile kesime devam edin. Eer boncuklar tm tel boyunca ksm ksm oynuyorsa, oynama yapan boncuklar krn ve bu ksm halatn iine su girmemesi iin bir bant ile kaplayn. Eer dnen boncuk says ok fazla ise telin yeniden plastik ile kaplanmas gerekir. Eer ovalleme olan boncuklar tel zerinde belli bir ksmda toplanm ise bu ksm kesin ve yeniden burkma yaparak telin dnn kontrol edin. Eer halen dzgn bir dnme yoksa tel yeniden plastiklenmelidir. Eer problem ge fark edilmise tel yeniden plastiklenmelidir. Kasnan ve yardmc makaralarn yerletiriliini kontrol edin, raylarn paralel yerletirilmi olduunu kontrol edin. Makinann geri yry hzn azaltn. elik halat yenileyiniz. Metredeki boncuk says daha fazla olan bir tel kullann. Suyu arttrn. Su verilen yerlerin doru olduunu kontrol edin. Telin dn hzn arttrn. (hibir zaman ters ynde dndrmeyin.) Kesim sonlar iin daha eski bir tel kullann Teli onararak dzgn bir ekilde dndn kontrol edin. Eer dnmyorsa halat yenileyin. Balanty her 10 saatte bir mutlaka yenileyin.

Boncuklar kendi etrafnda dnyor.

Tel kasnak lastii zerinde kayma (patinaj) yapyor. Zemin ok sert, veya parlam boncuklara bal olarak tel kesim yapmyor. Tel zerinde ar burkma yaplm. Plastik enjeksiyonda deformasyon var.

Yanl burkma nedeniyle tel dzgn bir ekilde dnmyor.

Boncukta ovalleme var. Tel kasnan dzgn yerletirilmesine bal olarak dnmyor. ok fazla burkma nedeniyle tel dnmyor. elik halatta krlma var. Metredeki boncuk says az. Boncuklar zerinde konik anma var. (matriks boyunca 0.3 mm'den fazla). Yetersiz su nedeniyle kesilen paracklar dar atlamyor. Telin dn hz ok dk. Kesimin sonu ayn tel ile yaplyor. Kesim kazas (kesimin iine malzeme dm) Balant kopmu.

Tel kopmas.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 42 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

PROBLEM

NEDEN

OZUM
Eer halat zaman zaman knlyorsa ve burkulmaya bal hibir hata belirlenmemise halat yenileyin. Daima tavsiye edilen burkma says ile aln. Daima gerekli olan burkma saysn uygulayn ve srekli olarak telin dnn kontrol edin. Makinann yerletiriliini, raylarn paralelliini, yardmc makaralarn yerletiriliini ve kasnan pozisyonunu kontrol edip dzgn yerletirilmesini salayn. Makinann geri yry hzn drn. Suyu azaltn. Teli, makinay geriye yrtme yapmadan ters ynde suyun boalmas iin ksa bir sre ters dndrn. Su boalnca normal ynde kesime devam edin. Basnl su yardm ile suyun delikten kmasn salayn. Telin en alak ksmn yardmc bir makara ile ykseltin ve ters ynde kesim yapn.

Halatta krlma var.

ok fazla gerilme var. Halat abuk eskiyor. Burkma says ok fazla.

Dzgn olmayan, dalgal kesme yzeyi oluuyor.

Makina yerletirilii dzgn deil.

Tel gerilmesi ok fazla.

Su kesimden darya kesik kesik kyor.

Kesimin ekline bal olarak tel su gl iinde alyor, veya fazla veriliyor.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 43 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

8. MAKNANIN YERLETRLMES
Lastik veya plastik enjeksiyonlu elmas tel kullanldnda nemli olan makinay telden en iyi performans alacak ekilde yerletirmektir En nemli nokta telin dnnn niform ve eit dalm olarak makina zerinde kasnak zerinden giden telde ve kasnak altndaki telde kontrol edilebilmesidir. Gerekte n gerilme verildiinde alt tel saat ynnde st tel saate ters ynde dnmelidir. Telin zerinde herhangi bir yerde lastik haznesinin durumuna, bal olarak bir burkulma oluursa u problemler gzlenebilir: Tayc kablonun hzl bir ekilde deformasyonu ilerotasyonun durma riski oluur ve boncuklar zerinde ovalleme grlebilir. Bloa giri ve kta titreim, zellikle st telde titreme. Sk sk krlma oluumu veya balant kopmas. Kasnak lastikleri zerinde hzl anma. Przl dzgn olmayan kesim yzeyi.

8.1. Elmas Telin Dnnn Statik Kontrol Clothe-peg metodu: Teli dndren ana kasnan kapan anz ve telin kasnak yardmyla birka tur dnmesini salaynz (hibir zaman sadece teli dndrmeyiniz.): Gerilim kasnann nne alttaki tel zerine bir mandal yerletiriniz ve teli dn kasna yardmyla dndrerek iki kasnak arasndaki dn ynn ve saysn kontrol ediniz. Mandal dn kasnann kna yerletirerek ayn ilemi stteki tel iin de kontrol ediniz. UYARI: Daima dn kasnan kesim ynnde olmak zere ayn ynde dndrnz. Telin dzgn dn st ve alt yardmc makaralar devrede olduunda ve devre d kaldnda ayr ayr kontrol edilmelidir. Telin dn ana kasnan tek bana olmas ile birlikte deiebilir. Telin ideal dn u ekildedir: Alt telde : - 180 ile - 360 arasnda st telde : - 120 ile - 270 arasnda Alt tel kesim iinde altndan dn kompanse edebilmesi iin st tele gre biraz daha fazla dnmelidir. Eer yukarda belirtilen deerlere ulalamyorsa Distribtr firma ile temasa geiniz.

8.2. Dnn Dinamik Kontrol Boyama metodu: -Teli eklemenin yanndan itibaren 50-60 cm boyunca abuk kuruyan san boya ile tek tarafl olarak boyaynz. -Kesimi balatnz ve boyanan ksm gzleyiniz. Eer tel zerinde dzgn bir burkulma varsa boyal ksm her ilerlemede deiik konumda grnecektir. Bu metod ile telin dn herhangi bir zamanda kontrol edilebilir: Kesim parametreleri zerindeki deiiklik, kesim geometrisi ve su vermenin telin dn zerine etkisini de kontrol etmek mmkndr. Ayr zamanda halatn mrn tamamlad ve telin yeniden plastiklenmesi gerektiinin kontrol de yaplabilir.

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 44 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri 9. BLOK BOYUTLARI

9.1. Blok Ykseklii Teorik olarak blok yksekliini kullanlan makinann ana kasnak ap belirler rnein, 2000 ram ap iin 2 m. 2500 mm ap iin 2.5 m blok yksekliinden fazlas seilemez. Pratikte, telde oluan eim nedeniyle, arasra teller arasndaki mesafeyi artran. Kk yardmc makaralar kullanlmadan kesimler yaplabilir. Bu ayrca bloun trolley zerine montajna da baldr. Her ne ekilde olursa olsun st telin kesimin iine girmesi engellenmelidir. nk; stteki tel su jetlerini kesebilir. Su jetleri kesim ierisinde yanal ynde hareket etse bile alt tel zerine gelen su miktar der. Kasnaklar en alt seviyeye ulap kesimi tamamladnda alt tel zerinde gerilim kaybolur ve kme oluur. Bu durumda st telde titreim balar ve kesim yzeyinde genileme olutuundan levha yzeyinde bozulmalar oluur. st ve alt tel birbirine paralel deilse veya ayn dikey yzeyde deilse (kasnaklar eimli duruyorsa) st tel blok zerinde ikinci bir kesim oluturur.

9.2. Blok Uzunluu Optimum kesme artlan blok uzunluunun 1.5 m ile 3.5 m arasnda olduu durumdur. Daha ksa veya daha uzun bloklar kesim emniyeti ve verimlilii asndan kesime uygun deildir.(Telde eilme, evresel hz, kesim hz, su verme problem yaratabilir.) Eer 2.5 m'den uzun blok kesilecekse kk yardmc makaray gerilim kasnann kna yerletiriniz. Bloun giri veya kna yardmc makara yerletirdiiniz zaman iyi monte edilmi olduuna dikkat ediniz. Herhangi bir yanal yndeki oynama kesimin apraz balamasna ve levha yzeyinin dzgn olmamasna neden olur.

10. BLOUN SABTLENMES

Bloun sabitlemesi ilemi genellikle gzard edilen fakat telin mrn etkileyen nemli bir faktrdr. Telin kesim sonunda tahta ierisine girebileceinden dolay blou direk olarak ya tahta zerine koymaktan kanmak gerekir. deal olarak blok mermer veya kireta bir ktk zerine yerletirilmelidir. Bloun mkemmel bir ekilde sabitlenmesi kesimin dzgn bir ekilde yaplabilmesi iin nemlidir. rnein; srekli kesimler, programlanabilir makina ile deiik kalnlklarda kesim yaplrken makina banda operatr bulunmasna gerek kalmaz. Bloun taban uzunluu ve genilii boyunca abuk kuruyan imento ile sabitlenmelidir. Bu ilem; Telin kesim iinde skmasn, levhann hareket etmesi ile birlikte kesim sonunda plastik ksmn bozulmasn ve i halatn krlmasn, Kasnaklar en alt seviyeye indiinde telin levhann altnda skmasn, Telin levha yzeyinde iz brakmasn engeller.

Blok ok iyi sabitlenmi olsa bile i gerilmeler nedeniyle ksmi sreksizlikler oluarak telin kesim ierisinden rahatlkla kmasn engeller.

11. KESM PARAMETRELER

Elmas telin performans direk, olarak kesim koullarndan etkilenir. rnek olarak;
Sayfa: 45 / 47

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

Kesilen malzemenin tipi (kristalize mermer, kompakt kireta,...) Bloun boyu Kesme parametreleri: evresel hz, kesme hz( dey ilerleme hz), su verme Makinann uygun kullanm. Malzemenin Tipi

11.1.

Kiretalar genel olarak kategoriye ayrlr: Yumuak talar: Kristalize mermerler (Carrara beyaz. Afyon beyaz. Milas beyaz). traverten,... Orta sert talar: Bejler (Yeilova bej, Sivrihisar bej, bilecik bej) ya da mavi-gri kiretalar (Belgium blue, Irish blue), renkli talar(Red Verona) Sert talar: Kompakt kiretalar (Elaz vine. Supren), Serpantinler

Sert tata dk kesim hz ve dk tel mr oluur. Bunun yansra boncuk zerinde parlama ve elmaslarda krlma olmamas iin evresel hzn da drlmesi gereklidir.

11.2.

Blok Uzunluu

Eer mmknse kesme parametreleri bloun boyutlarna gre dzenlenmelidir: Ksa bloklar iin; Yksek evresel hz ve dalma mesafesi Uzun bloklar iin; Dk evresel hz ve dalma mesafesi (Elmas zerinde parlama oluumunu ve tayc halat zerinde gerilim oluumunu engellemek iin ). 11.3. evresel Hz

Yksek evresel hz boncuklarn parlamasna ve elmaslarn krlmasna neden olur. Dk evresel hz boncukta abuk konik anmaya neden olur. Eer makina uygun ise mermerin tipine ve bloun uzunluuna bal olarak ayarlama yaplabilir. 30-40 m/sn limitinin dna klmamaldr (Teli ana srasnda ve farkl malzeme kesimleri dnda). Hz gstergesi olmayan makinalarda teli boyayarak boyal ksmn dakikada ka defa getiini saymak suretiyle hz tespit etmek mmkndr. Bu ekilde dinamik kontrolde yaplm olur. Eer parlama oluursa uygun olmayan parametrelerle allyor demektir(Yksek evresel hz, dk dalma hz, su yata oluumu). Makina deiken hzl ise optimum hzn 5 m/sn altnda 1-2 saat kadar kesim yaplabilir. Bu sre genelde telin andrc bir blokta almas iindir. Baz sabit hzl makinalar 30 m/sn hzn altnda kullanlabilirler. Bu hz genellikle yumuak ve orta sert mermerlerin kesimi iin ok dktr. Bu durumda metredeki boncuk saysn 40 boncuk/metre'ye karmak gereklidir.

11.4.

Kesim Hz(Dalma Hz)

Telin kesim hz (dalma hz) ok dk ise elmasn parlama riski vardr. Yksek hz ise abuk anmaya ve boncukta krlmaya neden olur. Elmaslarda dme olabilir yada sapma meydana gelebilir. Gereken dalma hz malzemenin tipine ve istenilen kesim kalitesine bal olarak ayarlanmaldr. Balangta tel tan iine tam olarak girmemiken dalma hz olmas gerekenin % 20-30 altnda olmaldr. Tel tan iine girdikten sonra hz olmas gereken deere ykseltin ve su jetlerinin pozisyonlarn ayarlayn.

12. SU VERME

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 46 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc

Blok karma ve leme Yntemleri

Fazla su hidrodinamik etkiler nedeniyle (su yata oluumu) elmaslarn ta zerine uygulad basnc drmek suretiyle kesim hzn drr. Dk su ise kesim bazn artrlmakla birlikte boncukta hzl anmaya neden olur. 20 lt/dak'dan 30 lt/dak 1 bar basnl su uygun su geliidir. Kesimin balangcnda su jetler, telin taa dokunduklar yere gelecek ekilde yerletirilmelidir. Su gelii 50 lt/dak. olabilir. Tel tamamyle tan iine girdiinde telin taa giri noktasna ilk jet gelecek ekilde ve ikinci jet blok uzunluunun 1/3"ne gelecek ekilde yerletiriniz.

Su geliini ayarlamak iin basit yntem suyun kalnln tel apnn 1-2 kat olarak saptamaktr. Ayrca su eksik ise keskin bir ses su fazla ise tok bir ses duyulur Suyun bloktan. k kontrol edildiinde su kirli ise az su temiz ise fazla su veya dzgn ekilde kesim yaplamyor demektir. deal olarak btn sabit makinalar ayarlanabilir su sistemine sahip olmaldr ki. elmas telin evresel hzna, kesim sratine ve kesilen bloun uzunluuna gre su ak ayarlanabilsin. Programlanabilir makinalar ile yaplacak seri kesimlerde sulama olduka karmak bir problemdir. Genel olarak, bu tr makinalar 5-7 nozul ile toplam 70-100 litre/dakika su ak kapasitesine ulalabilmektedir. Bu su ak kapasitesi kesimin balangc iin uygun olabilir. Ancak, kesime girildiinde 2-3 nozul ile dakikada 20/30 litre seviyelerine drlmelidir. Bunun yannda bina dnda alan makinalarda rzgar sebebiyle nozuldan kan suyun istenilen kesim yerinden sapma yapabilecei, bunun su ak miktarn srekli deitirecei ve elmas telin titreim - rpma yapmasna neden olaca gznnde bulundurarak dikkatli davranlmahdr. nemli uyar: Fazla su vermenin sonular: Su yata oluumu Elmas parlamas Kesim hznda dme ve kesimin sapmas Elmas telin kendi etrafnda yeterince denememesi ve ovalleme riski elik halat zerinde yksek gerilme ve halatta kopma Fazla titreim oluumu Tel mrnn ksalmas

Tarih: 10.04.2006 Saat: 10:28:24

Sayfa: 47 / 47

Bu dosyann fiziksel lokasyonu: D:\Set Makina\Egitim\Blok karma Yntemleri\Blok karma ve leme Yntemleri.doc