BLM 1 GEM VE YANGIN Bu bitirme almamda kuru yk ve tankerlerde kullanlan sabit yangn sndrme sistemlerinin karlatrlmasn ele aldm.

Staj yaptm tanker gemisindeki sabit yangn sndrme sistemlerini incelediimde kuru yk gemileriyle arasndaki farklar aratrma gereksinimi duydum. Tanker Gemisi ham petrol, uak yakt, alkol gibi sv yklerin tanabilirliine uygun tipte kapal tanklar ve bu tanklara bal kargo devreleri ve havalandrma sistemleri olan tipte gemilerdir.

ekil 1.1

ekil 1.2 Kuru yk gemisi kmr, maden cevheri, tahl gibi dkme yklerin ambarlar vastasyla tand gemilere denir.

ekil 1.3

ekil 1.4

1.1 YANICI MADDELERLE LGL TERMLER

PARLAMA NOKTASI Yanc svlar belli derecelerde buharlamaya balar. Parlayc svlarn hava ile bir karm meydana getiren buhar kardklar en dk scaklk derecesidir. Yani buharlamann meydana gelebilmesi iin gerekli minimum s derecesine yanc svnn parlama noktas denir. rnek: Benzin - 43 derecede buharlamaya balar. Meydana gelen buharlarn parlayabilmesi iin hava ile uygun bir karm oluturmas gerekir. Her buharn bu parlayabilir karm iindeki oran deiiktir. Yani hava ve gaz karmn parlayabilmesi iin gazn kendi yanma limitleri iinde bulunmas gerekir. Her buharn bir alt yanma limiti, bir de st yanma limiti vardr. Gazlar ancak bu yanma snrlar iinde belli dzeyde bir s ile karlanca parlar. Bu yanma snrlarnn dnda parlama olmaz. YANICI MADDE Yanma yeteneine sahip herhangi bir maddeye yanc madde denir.

YANMA, YANGIN Yanma; s, k meydana getiren ve kimyasal bileik oluturan hzl bir reaksiyondur. Yangn ise; yanma olaynn kontrol d gelierek srmesidir. YANGIN TEHLKES Yangnn balamas ve yaylmasna yol aabilecek risklerin toplamn ifade eden bir terimdir. ALT PATLAMA SINIRI Daha dk orandaki karmda alevlenmenin olmad, havadaki hacimce en dk yanc buhar yzdesidir. ST PATLAMA SINIRI Daha yksek orandaki karmda alevlenmenin olmad, havadaki hacimce en yksek yanc buhar yzdesidir. KENDLNDEN TUTUMA Oksijen ile birleerek s aa karmas ve snn; birok maddenin normal scaklkta atmosferdeki aa kma hznn kaybolma hzndan daha fazla olmas sebebiyle yanma olaynn balamasdr. TOKSSTE Bir maddenin zehirlilik zelliidir. ATELEME Bir patlaycnn veya yanc gaz buhar ve dier madde karmlarnn atelenmesidir. EK SINIR DEER Canllarn hayatlar boyunca salklar zerinde herhangi bir olumsuz etki meydana getirmeden tekrar tekrar maruz kalabildikleri havadaki toksit ve dier kirletici madde konsantrasyonlardr. Bu deer, hayat boyunca sala ynelik tehlikelerin kontrolnde bir referans olarak kullanlmal gvenli ve tehlikeli konsantrasyonlar arasnda iyi bir snr olarak kabul edilmelidir. KOKU ALMA SINIRI nsan burnunun koku alabilecei en dk konsantrasyon. rnek verecek olursak benzen 5 ppm, asetik asit 1 ppm, hidrojen siyanr ise 2 ppmdir.

ALEV ALMA, PARLAMA, TUTUMA NOKTASI Bir maddenin, scaklk etkisiyle yzeyinde tutuabilecek derecede rettii gaz karmnn tutuabilecei, alev alabilecei en dk s derecesidir. KEND KENDNE TUTUMA Kendi kendine tutumaya rnek olarak kzgn bir yzey zerine den ya da tavada parlayan ya gsterebiliriz. Direkt bir alev, kvlcm olmad halde yangn meydana gelebilmektedir. Bu nedenle fuel-oil ve yalama yalar kzgn bir yzeye dnce bir kvlcm ya da alev olmasa bile derhal tutuabilirler. Bu nedenle kzgn stim borular ve filenleri daima bir yangn karma kayna olabileceinden bu yerlere yalarn bulamamasna ya da tavadaki yan ar derecede kzdrlmamasna dikkat edilmelidir. YANMA SICAKLII Bir maddenin yanmasn devam ettirdii scaklktr. Genellikle alev alma noktasnn birka derece stndedir. YANABLRLLK Yanabilme zelliine sahip olma durumudur. YANABLME SINIRI st ve alt yanabilme snrlar arasnda kalan blgeye yanabilme snr denilmektedir. YANABLME ALT SINIRI Yanma iin, havada bulunmas gerekli olan hidrokarbon gazlarn alt snrna yanabilme alt snr denir. YANABLME ST SINIRI Yanma iin, havada bulunan hidrokarbon gazlarnn st snrdr. Bu deerden sonra yanmann olabilmesi iin yeterli oksijen mevcut deildir. ATILLATIRMA Havay, oksijen bakmndan, gazlar tututurmak iin yetersiz hale getirme durumuna denir. Havann iinde hacim olarak yzde sekizden daha az oksijen bulunduu, dier bir deyile o hale getirildiinde hava eylemsiz, inert hale getirilmi demektir.

ANTSTATK KATIK Statik elektrik birikmesini nlemek iin, petrol rnnn statik elektrik iletkenliini 100 picoSiemens/metre (pS/rn) ye karan ve petrol rnne katlan katk. YANMA HIZI Bundan sonraki ksmlarda anlattm yangn genimizden anlalaca zere bir maddenin yanabilmesi iin elementin bir araya gelmesi gerekmektedir. Yangn bu elementler bol olduu takdirde gerekten hzlanarak byr, geniler ve her taraf sarar. Yanmann hz bunlara bal olduuna gre herhangi birisinin az bulunmas sonucu yanma hz da yava olur. Dier bir anlatmla yanmay rnein soutma ile oksijenini azaltma ile ya da yanan maddeyi yangnn iinden ekip alarak yavalatabiliriz. 1.2 YANMA ETLER Yanc maddenin deiik zellikleri nedeniyle, yanma olay karmza eitli ekillerde kar. YAVA YANMA Yaps nedeniyle, buhar veya yanc gazlar karamayan maddelerin yeterli s ve oksijen de bulunmamas gibi nedenlerle yanmalar ok yava olur. Dardan grlebilecek belirtiler vermez. Ik, s, alev grlmez. Bu eit yanmaya yava yanma denir. Demirin paslanmas, bakrn kararmas ve canllarn solunumu buna rnektir. HIZLI YANMA Dardan grlen belirtiler veren yanma biimidir. Alev, k, korlama, s gibi belirtiler verir. Hzl yanma iki biimde meydana gelir: -Alevlenme: Yanc maddeden kan yanc buhar veya gazlar oksijenle birleirken alev meydana gelir. Bu tr yanmaya alevlenme denir. Alevin iddeti ve parlakl oksijen miktarna, scakl da yanc maddenin kalori deerine baldr. Normal koullarda alevin ortalama scakl 2.000C' den aa deildir. Alev farkl blmden oluur: 1. D ksm: Yanmann tam olduu ksmdr.

2. Orta ksm: Oksijenle temasn nispeten az olduu, bu yzden tam yanma olmad ksmdr. 3. ekirdek ksm: Yanmann hemen hemen hi olmad yanc buhar ve gazlarn, yanmaya balamak zere sra bekledii ksmdr. ve orta ksmda bulunan bu gazlar hava akm dolaysyla, d ksm yararak serbest kalr ve havaya karr. Bu maddelerin tamamen veya hi yanmam bir ksm duman, karbon zerreleri de is ve kurumu meydana getirir. -Korlama: Baz maddeler buharlamadklar gibi yanc gazlar da karmazlar. Bu maddeler oksijenle birleirken alev meydana gelmez. Daha nce gaz alnm kok ve odun kmrleri bu maddelere rnektir. Bunlarn karbon oran ok yksektir. Yanmalar korlama biiminde olur. Sigarann yan da bir korlamadr. PATLAMA Yanc maddenin tamamnn bir anda yanmasdr. KEND KENDNE YANMA Yava yanmann zamanla hzl yanmaya dnmesine kendi kendine yanma denir. zellikle bitkisel kkenli yalar ve yal maddeler normal hava ss ve oksijeni ile kolaylkla yanarlar. Gittike artan s alevlenmeyi yeter dereceyi bulunca madde kendiliinden alev alr. rnein bezir yana bulatrlm paavra bir sre sonra kendi kendine alev alarak yanmaya balar. Yal tohum veya kspe ynlarnda grlen kendi kendine tutumalar da kendi kendine yanmann dier rnekleridir. Yangn, u yaylma yollar ile yaylr: 1. Kondksiyon (Temas): Is ile temas halinde olan s ileten bir cisim ise, bir sre sonra su cismin atele temasta olmayan ksm da snr. rnein bir ucu yanan bir ocaa sokulmu demir ubuun dier ucu da bir sre sonra snr ve temas ettii hal, kilim, kuma, kt gibi eyleri tututurabilir. 2. Konveksiyon (evirim): Isnan gaz ve svlarn hacimleri geniler. Bu yzden younluklar azalr, hafifler ve yukarya doru hareket ederler. Isy da birlikte tar ve ulatklar yerlerdeki cisimleri strlar. Alevlenme derecesine kadar snan cisimlerde tutuurlar.

3. Radyasyon (Inm): Is, tpk k gibi nlar halinde yaylr. Bu nlar kaynan gcne gre belli bir uzakla kadar birer doru halinde ularlar. Bu yaylma srasnda yollarn kesen maddelerini de strlar. Isnma, s nnn arpmas sonucu olur. Is nlar da k nlar gibi yansyabilirler bu nedenle koyu renk maddeler daha ok s n emerek daha ok snrlar. Ak renk ya da beyaz renkli maddeler ise s nlarnn byk blmn yansttklarndan daha ge snrlar ve daha ge tutuurlar. 4. Akma - Srama: Akma svlar, srama da kat ve korlaabilen maddeler iin snn ve yangnn yaylmasnda sz konusudur. Kap iinde yanan bir benzin dkld takdirde sy ve atei uzaklara kadar tar, yangn yayar. Korlama srasnda srayan kvlcmla, ya da kor paralar da atei uzaklara tar ve yangnn yaylmasna neden olur. Srama bazen de alev sramas biiminde olur. 5. Elektrik Akm: Is kaynana yakn olan yerlerdeki kablolarn izoleleri s etkisiyle yumuar ve bozulur. Bu da tesisatta yer yer ksa devrelere ve kontaklara yol aar. Sigortalarn normal olmamas ve grevlerini yapmamas durumunda, yanan noktadan ok uzaklarda, srf elektrik tesisatndaki kontaklar ve kablo kzmalar yznden yeni yeni tutumalar meydana gelir. 1.3 YANGIN Gemide olabilecek en byk felaketlerden biri de yangndr. Her yl binlerce gemi yangn meydana gelmekte ve bu yangnlarda birok can kaybedilmekte, mal yitirilip yok olmaktadr. Bu nedenle yangnn iyi bilinmesi, olumamas iin nlem alnmas, olutuunda bilinli, soukkanl ve olabildiince abuk savunulmas gerekir. Denizin ortasnda itfaiye tekilatlarndan yardm alma imkannn olmamas, gemidekilerin belki de oluan yangn sonunda canlarn kurtaramayacak olmalar, gemi ve denizci iin yangnn ne denli nemli bir felaket olduunu aka gstermektedir. 1.3.1 Yangnn Olumas Yangn eitli ekillerde ve eitli nedenlerle oksijenin, yeterli snn ve yanabilen maddenin bir ortamda birlemesi sonucu oluur. Oksijen + tutuma (yanma) scakl + yanabilen madde yangn

Yukardaki reaksiyondan da grlebilecei gibi, oluan yangnn snmesi de, bir araya gelen unsurdan birinin yangn ortamndan uzaklamas ile olur. Yangnn olmamas iin alnacak tedbirler bu unsurun bir araya getirilmemesi, yangnla mcadelede bu unsurdan birini ortamdan uzaklatrlmas teorileri zerine gelitirilmitir. imdi sras ile yangn meydana getiren unsuru inceleyelim. a- Oksijen: Hepimizin bildii gibi oksijen soluduumuz hava iin veya yeryzn kaplayan gaz krenin yeryzne yakn katmanlar iinde hacimce % 21, arlka % 23 orannda bulunur. Yangnn olumas iin oksijen orannn % 9'un stnde olmas yeterli olduuna gre demek ki soluduumuz hava, iinde bulunduumuz gaz kre normal artlarda her yerde ve her zaman yangnn olumas iin var demektir. Oksijen gaz yanmaz, ancak yanmay kolaylatrr. b- Tutuma (yanma) Scakl: Yanabilen her madde belli bir scaklkta yanmaya balar, ite bu scaklk derecesine o maddenin yanma noktas denir. Demek ki maddenin yanabilmesi yanma scaklna kadar snmas ile mmkndr. Yangnn isteyerek karlmas durumu dnda maddeler nasl oluyor da kendiliklerinden veya dolayl olarak yanma scaklklarna ulaabiliyorlar. Maddeler; Kimyasal enerji, mekanik enerji, elektrik enerjisi, nkleer enerji, statik elektrik, skma, tabiat olaylar, insanlardan kaynaklanan hatalar veya ihmaller nedenleri ile ya kendiliklerinden veya dolayl olarak yanma scaklna ulayorlar. imdi bunlar tek tek inceleyeceiz; Kimyasal enerji: Maddeler ilerinde bulunduklar gaz ve svlar ile veya kendi ilerinde bulunan gaz ve svlarla kimyasal reaksiyona girerek s olutururlar, oluan bu s ise maddeyi yanma scaklna kadar str. Buna rnek olarak, slak pamuk yknn, yal tohumlarn, yal bez veya katlarn, sebze ve meyvelerin havas deitirilmeyen bir ortamda mesela gemi ambarnda kendiliklerinden tutumas gsterilebilir. Mekanik enerji: ki kat maddenin birbirine srtnmesi nedeniyle meydana gelen scaklkla maddelerin snmas, snan maddelerin kendilerinin veya bunlarla temasta olan maddelerin yanmas olaydr. Buna rnek olarak sarm bir piston

kolu ile krank arasnda meydana gelen srtnme, srtnme sonunda oluan s ve snn makine yalama yan tututurmas gsterilebilir. Elektrik enerjisi: Elektrik akm bir direnle karlatnda veya gerekenden ince kablo ve benzeri bir yol zerinden aktnda scaklk oluturur ve etrafndaki maddeleri starak yanmasna neden olur. nce kablolarla gl elektrikli cihazlarn altrlmas ve snan kablonun yanmas buna bir rnektir. Yine izolasyonu bozulmu bir kablonun ase yapmas ve bu esnada scaklk olumas elektrik enerjisinin bir neticesidir. Nkleer enerji: Nkleer maddelerin yapsnn bozulmas neticesinde ortaya ok yksek s kar ve bu da kontrol altna alnamazsa yangnlar oluur. Statik elektrik: Maddelerin birbirine srtmesi neticesinde oluur. letken olmayan maddeler elektrii zerlerinde toplarlar ve bir madde ile temasa getiklerinde zerlerinde bulunan elektrii ona aktarrlarken bir kvlcm meydana getirirler. Meydana gelen bu kvlcm, s rettiinden evrede bulunan mesela petrol buharlarn tututurabilir. Skma: Gazlar sktrldnda s nerederler; oluan bu s yanmaya ve patlamaya neden olur. Dizel motorlar bu prensiple alrlar. Tabiat olaylar: Yldrm dmesi, kzgn lavlar ve bunlar nedeniyle oluan yangnlar bu olaya rnek oluturmaktadr. nsanlardan kaynaklanan hatalar: nsanlarn hatalar veya ihmalleri

neticesinde yanc maddeyle snn bir araya getirilmesi olaydr. Unutulan bir t, ocakta braklan tencere, zil kablosu ile elektrik motoru altrmak, akaryakt bulunan bir zeminde oksijen kayna ile bir demir parasn kesmek, yanc gazlarn bulunduu tanka korumasz reflektr sarktmak, insanlardan kaynaklanan ihmal ve hatalara rnek olarak gsterilebilir. c- Yanabilen Madde: evremizde bulunan demir, elik, altn, gm, sar, porselen, cam, seramik gibi maddelerin dndaki maddeler yanabilen maddelerdir. Ancak bunlarn yanma scaklklar baka bakadr. Yine yanabilen maddeler yandklarnda birbirlerinden farkl kalori deerlerinde s retirler.

10

ekil 1.5

ekil 1.6 1.3.2 Yangnn Gelimesi: Yangnn gelimesi yanan maddenin kat, sv ve gaz oluuna gre deiik gelimeler gsterir.

11

1.3.2.1 Kat madde yangnndaki (A snf yangnlarda) gelime Resimde grld gibi, nce yanabilen madde snr, sonra iin iin yanmaya balar ve birden bire alevlenerek yanar. Bu safhalar yanabilen maddenin cinsine ve ortamda bulunan oksijen miktarna gre deiir. Ortamda oksijen % 13 den fazla ise alevlenme olur, oksijen miktar % 9 ile % 13 arasnda ise iin iin yanma olur. Oksijen miktar %9'un altnda ise hi yanma olmaz. rnein kapal bir yerde iin iin yanan madde kap almas ile ieri giren oksijen nedeniyle birden bire alevlenir.

ekil 1.7 1.3.2.2 Sv madde yangnlarndaki (B snf yangnlar) gelime: Zemine yaylm olan akaryakttan petrol buharlar kmaya balar ve btn ynlere yaylr. Ufak bir alev veya kvlcm grdnde tutuur ve her yne s yaylmaya balar. Yaylan bu snn bir ksm aaya inerek daha ok akaryaktn buharlamasn salar ve oluan bu buharlar da alevleri arttrr, yani yangn bytr. Akaryaktn parlama scakl buharlamann balad en dk scaklktr. Yanma kapal bir ortamda balamsa yangndan nce ieride bulunan oksijen nedeniyle oluan yangn yakt buharlarn annda genletirerek gazn skmasna ve patlama yapmasna neden olur. Akaryakt buharlar alev veya kvlcm grmeden de tutuabilir. Bu akaryaktn kendi parlama ssna ykselmesi ile olur. Motor egzozunun stne dklen yan tutumas buna bir rnektir.

ekil 1.8

12

1.3.2.3 Gaz madde yangnlarndaki (C snf yangnlar) gelime: Gaz maddeler havadan hafif olduklar takdirde atmosfere yaylrlar. Havadan ar ise zemin zerinde bir tabaka olutururlar. Bu gaz tabakas her an alev almaya hazr haldedir alev ve kvlcm grr grmez yanmaya balarlar ve alevler bir anda her yne doru yaylr. Bu durum kapal bir mahalde meydana gelirse bu takdirde gaz genilemesi nedeniyle patlama olur.

ekil 1.9 1.3.3 Yangnn Snflandrlmas: Yangnlar maddenin haline gre snflara ayrlm olup, Kat haldeki maddelerin oluturduu yangnlara A snf yangnlar (Odun, kmr, p, plastik, kuma ev eyas gibi), Sv haldeki maddelerin oluturduu yanglara B snf yangnlar (petrol rnleri, bitkisel yalar, alkol gibi), Gaz haldeki maddelerin oluturduu yangnlara C snf yangnlar (Hidrojen, asetilen, metan, btan gibi) olarak belirlenmitir. Ancak, alminyum, magnezyum, titanyum, sodyum ve potasyum gibi hafif metaller ve elektrik yangnlar, yanma ve sndrme zellikleri nedenleriyle ilk grup dnda mtalaa edilerek, Hafif metal yangnlar D snf yangnlar, Elektrik yangnlar E snf yangnlar olarak belirlenmitir.

13

Ayrca yangnlar byk ve kk olarak da kendi aralarnda ikiye ayrlrlar. Gemilerde yangna mdahale yntemleri her ne kadar yangn snflarna ve yangnn byklne gre karadaki gibi deiirse de, gemilerde yangnn olutuu yere gre de mdahale yntemleri deiir. nk gemilerde baz blmeler zel mdahale yntemleri ile donatlmtr. rnein, Makine dairesinin sabit sndrme sistemi, diesel oil tanknda yoktur. Bu nedenle makine dairesinde kaynak yaplrken kan ve byyen yangna sabit sndrme sistemiyle mdahale etme imkan varken tankta ayn nedenle kan yangna sabit sndrme sistemi ile mdahale etme imkan yoktur. Bu nedenle gemi yangnlar yukardaki snflandrmaya ilaveten aadaki eitlere de ayrlr. - Makine dairesi yangn - Ambar yangn - Tank yangn - Blme yangn - Yaam mahalli yangn - Ba alt - k alt yangn - Skaven mahalli yangn - Baca yangn

14

ekil 1.10 1.3.4 Gemilerde Yangn k Nedenleri: Gvenlik kurallarna uyulmadan alma: Gemilerde can ve mal emniyeti bakmndan tehlikeli olan iler ve yerler iin bir dizi emniyetle alma talimatlar hazrlanmtr. Bu talimatlara tam olarak uyulmadan yaplan almalar neticesinde birok tehlikeli durumlar oluur; bunlardan biri de yangndr. rnek olarak; yakt tanklarnda temizlik yaplmadan, gaz free veya fire free kontrol yaplmadan kaynak ii yaplmaz; yapld takdirde yangn kar.

15

e gereken titizlii gstermeme: Grevli personelin i banda iine gerektii ilgiyi ve hassasiyeti

gstermemesi nedeniyle meydana gelen olaylar bu kapsamdaki olaylardr. rnein nbeti gemicinin geminin iini ve dn belli aralklarla dolamayp salonda oturmas gibi. Unutkanlk: alma esnasnda tehlikeye sebep olacak bir eyi veya alan bir aleti unutarak o blgeden ayrlma neticesinde meydana gelen olaylar. Ann tencereyi atete unutmas, t yapann ty t masasnda unutmas gibi. Bilgisizlik: Yapmakta olduu i iin yeteri kadar beceri ve bilgiye sahip olmadan o ii yapmak ve neticesinde tehlikeli durumlara sebep olmak. rnein, bir tankerde tanklar arasndaki yakt numunesi tank st kapandan bir hortum sarktarak yaktn 20-25 metre yksekten tanka dklmesi suretiyle yaparak ve statik elektrik oluturmak gibi. Elektrik devrelerinin yetersizlii ve eskilii: Elektrik devrelerinin yeterli bir izolasyona ve kalnla ihtiyac vardr. Bu salanamad takdirde devrelerde snmalar, yanmalar veya ksa devreler meydana gelerek yangn kmasna neden olurlar. te yandan devrelerin eskilii ve snmadan dolay meydana gelen kavrulmalarda izolasyon zafiyeti yaratarak yangn kmasna yol aabilir.

ekil 1.11

16

Yanl ykleme yaplmas: Yklerin usulne uygun artlarda yklenmemesi yangnlara sebep olabilir. Sz gelimi slak pamuklarn, otlarn yklenmesi buna rnek tekil eder. Yanl tama: zel yntemlerle tanmas gereken yklerin bu zel koullarna uyulmadan tama yaplmas sonucunda meydana gelen yangnlar bu kapsamdadr. Bu tre misal olarak; havalandrlmas gereken yk havalandrmamak veya hava kanallar oluturulacak ekilde istif etmemek, aralarn aklerinin kutup balarn karmadan tama yapmak gsterilebilir. Yetersiz kontrol: Yangn oluturabilecek malzeme, yk ve iler devaml bir ekilde kontrol altnda bulundurulmaldr. Mesela ii postas ayrldktan sonra ambarlar gezilmeli ve kontrol edilmelidir. Vinlerin elektriinin kesildii grlmelidir. Kontrollerin yaplmamas neticesinde mutlaka bir gn tehlikeli bir durum ortaya kacaktr. Elektrik devrelerinin slanmas veya yalanmas: Su ve ya iletken olduklarndan ksa devre yaparak yangn karabilirler. Fareler: Fareler elektrik kablolarn kemirerek izolasyonun bozulmasna ve elektrik kontaklarnn olumasna, dolaysyla yangna neden olabilirler. Bacalarda kurum, is ve ya birikmesi: Bacalarda scaklk fazla younlam olduundan kurum, is ve ya kendiliinden tutuarak yangn karabilir. Kazan cehennemliinde yaktn yakt buharna dnmesi: Cehennemlikte oluan yakt buhar karlmadan alev gsterilirse patlama olur ve bu patlama neticesinde oluan yangn kazan dna taabilir. Isnm metallerin zerine ya dklmesi: Isnan bir metalin stne ya dklrse kendiliinden tutuur ve yangna sebep olur. Mesela jeneratr egzozuna dklen yan tutumas gibi.

17

Kasti hareketler: Ktlk yapmak maksadyla yangn karlmas bu tr bir olaydr. Makinelerin bakmszl: Makinelere gerekli bakmlarn yaplmamas nedeniyle meydana gelen srtnmeler ve ar snmalar dolaysyla kaynaklanan olaylardr. Yldrm dmesi: ok sk grlen bir durum olmasa da yine de tehlike tekil eder. Pislik ve dzensizlik: Blmelerin iyi bir ekilde temizlenmemesi, malzemelerin dzenli bir ekilde yerletirilmemesi yangnlarn olumasna sebep olabilir. Bu nedenle bilhassa petrol trevleri artklarnn veya bitkisel, hayvansal ya artklarnn bulunduu yerler usulne uygun ekilde temizlenmedii takdirde orada bulunan kat, bez paralan, tala, tozlar ile birleerek ve kzarak yangn karabilirler veya en azndan bir kvlcmn yangna dnmesine neden olabilirler. Yine dzensiz portular, maazalar da ayn olaylara neden olabilir. Yanan sigara atlmas, kl tablalarnn p sepetlerine dklmesi, p sepetlerinin boaltlmamas: Yanan sigarann sndrlmeden yere atlmas, kl tablasnda yanan sigarann braklmas ve byle bir kl tablasnn p sepetine boaltlmas nedenleriyle yangnlar kabilir. Kamarada yatarak sigara iilmesi: Yorgun veya ikili bir kii uzandnda uyuma eilimi gsterir. Bu nedenle uzanrken iilen sigara kiinin elinden derek yangn kmasna yol aar. Gemilerde bu sebeple pek ok yangn kmtr. Scak su, yakt, ya, kzgn buhar ve kalorifer devrelerinin izolasyon eksiklii: Bu devrelerin pek ounda 100C civarnda ve stnde scaklk vardr, bunlar geminin muhtelif yerlerinden, kaplama ve izolasyon katmanlarndan geerler ve getikleri bu yerlerde birtakm maddeler ile temas halinde olurlar ve iyi izole edilmezlerse yangn karabilirler. malat ve yapm kusurlar:

18

Gemilerde milyonlarca eit malzeme kullanlr. Bu malzemelerin retimindeki hatalar veya bu malzemelerin gemi yapmndaki yanl veya eksik kullanm neticesinde baz olaylar meydana gelebilir, yangn da bunlardan biridir. Mesela porselen duy veya piriz kullanlmamas buna bir rnektir. Yakt buharlarnn veya yanc gazlarn bulunabilecei ortamlarda sigara iilmesi: Gerek bir tehlike oluturur. Bacalarda kvlcm nleyici tel kafeslerin bulunmamas: Bacadan kan kvlcmlarn, yal gvertelere, gvertede bulunan echizelerin veya yklerin zerine dmesi veya gvertede bulunan yakt buharlar ile yanc gazlarn iine dmesi yangn kmasna neden olur. Tankerlerde raspa yaplmas ve ivili ayakkab ile gezilmesi: Tankerlerde elik maddeden yaplm raspa ile raspa yaparken veya ivili ayakkab ile gezerken oluacak bir kvlcm yangna neden olabilir.

19