T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

ELEKTRK ELEKTRONK TEKNOLOJS

BNA HABERLEME TESSATI 1

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR .............................................................................................................. iii GR ..................................................................................................................................1 RENME FAALYET1.................................................................................................3 1. BNA TELEFON TESSATI (ANKASTRE)..............................................................3 1.1. Tanm ......................................................................................................................3 1.2. Gereklilii.................................................................................................................3 1.3. Kullanlan Cihazlar ve Grevleri ...............................................................................5 1.3.1. Santral................................................................................................................5 1.3.2. Konsol ...............................................................................................................6 1.3.3. Telefon Makinesi ...............................................................................................7 1.3.4. Faks Cihaz ......................................................................................................10 1.3.5. Modem ............................................................................................................11 1.3.6. Yedek Besleme nitesi ....................................................................................12 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................13 LME VE DEERLENDRME .................................................................................14 RENME FAALYET2...............................................................................................15 2. MONTAJ KROKS ZM .........................................................................................15 2.1. Bina i Telefon Tesisat Sembol ve aretleri..........................................................15 2.1.1. Tanmlar ..........................................................................................................16 2.1.2. Telefon Tesisat Sortisi (Telefon Priz Tesisat) ..................................................17 2.1.3. Telefon Tesisat Paralel Sortisi (Telefon Paralel Priz Tesisat) ...........................17 2.1.4. Ana Hat Tesisat...............................................................................................17 2.1.5. Telefon Terminal Kutular................................................................................18 2.1.6. Trk Telekom ebekesine rtibat Tesisat .........................................................19 2.1.7. Bina i Telefon Tesisat Topraklamas.............................................................19 2.1.8. Bina i Telefon Tesisat Projesinin Hazrlanmasna Dair Esaslar .....................19 2.2. Montaj Krokisi izimi.............................................................................................25 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................26 LME VE DEERLENDRME .................................................................................27 RENME FAALYET3...............................................................................................28 3. ARA GERE, MALZEME VE EKPMANLAR .........................................................28 3.1. Bina i Telefon Tesisat Kablo eitleri ve zellikleri ...........................................28 3.2. Telefon Santrali zellikleri .....................................................................................30 3.2.1. Kavramlar ........................................................................................................32 3.3. Kablo Kanal ve PVC Boru eitleri .......................................................................33 3.4. evre Birimleri eit ve zellikleri.........................................................................34 3.4.1. Konsol .............................................................................................................34 3.4.2. Telefon Makinesi .............................................................................................35 3.4.3. Faks .................................................................................................................37 3.4.4. Yazc ..............................................................................................................40 3.5. Terminal Kutusu, Priz, Fi ve Soketlerin Yap ve zellikleri ...................................40 3.6. Yedek Besleme nitesi zellikleri ..........................................................................42 3.7. Terminal (Modl) rtibatlama Aletleri .....................................................................42 3.8. niversal Soket Pensesi ..........................................................................................43 3.9. Gerekli Cihaz ve Malzemeyi Seme (Uygulama).....................................................44 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................45 i

LME VE DEERLENDRME .................................................................................46 MODL DEERLENDRME...........................................................................................47 CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................50 NERLEN KAYNAKLAR ..............................................................................................52 KAYNAKA ....................................................................................................................53

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI 523EO0144 Elektrik Elektronik Teknolojisi Haberleme Sistemleri Bina i Haberleme Tesisat 1 Bina ii haberleme tesisat(ankastre) ve kullanlacak cihaz, ara gere ve malzemeleri projeye, TSEye ve bina ii telefon tesisat teknik artnamesine uygun olarak tespit etme bilgi ve becerilerinin kazandrld renme materyalidir. 40/32 n koulu yoktur Ara-gere, malzeme ve ekipman semek ve montaj krokisi izmek Genel Ama Gerekli ortam salandnda, bina ii haberleme tesisatnn (ankastre) yapsn bilecek, kullanlacak cihaz, ara gere ve malzemeleri projeye, TSEye ve bina ii telefon tesisat teknik artnamesine uygun olarak tespit edebileceksiniz. Amalar 1. Bina ii haberleme tesisatnn tanmn yapabilecek, gerekliliini aklayabilecek ve cihazlar kullanc ihtiyalar dorultusunda tespit edebileceksiniz. 2. Bina ii haberleme tesisatnda kullanlacak santral ve evre birimlerinin yerlerini, bina ii telefon tesisat (ankastre) artnamesinde yer alan sembol ve iaretleri kullanarak montaj krokisi zerinde belirtebileceksiniz. 3. Bina ii haberleme tesisatnda kullanlacak ara gere, malzeme ve ekipmanlar TSEye, projeye ve kullanc ihtiyalarna uygun olarak seebileceksiniz. Atlye ortam, tesisat ekilecek yer, kt, kalem, katalog, hesap makinesi, uzunluk ler, terminal kutusu, terminal blou, balant elemanlar, kablo, kablo kanal, santral ve evre birimleri kataloglar, niversal soket pensesi, terminal irtibatlama aleti, takmhane, takm antas, el aletleri panosu, gibi el ve g aletlerinin bulunduu ortamlar.

MODLN TANIMI

SRE N KOUL YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

iii

LME VE DEERLENDRME

Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen, modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap)uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

iv

GR GR
Sevgili renci, Bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler ile bina ii telefon tesisatnn yapsn bilecek, kullanlacak ara gere, cihaz ve malzemeyi, projeden okuyarak artnamelere gre seebileceksiniz. Yeryznde yaayan her canlnn hayatnda nemli bir yeri olan haberleme, insanolunun hayatnda da nemli bir yere sahiptir. nsanlar yzyllar boyunca haberlemede deiik yntemler kullanmlardr. Duman, davul, mektup, telgraf, telefon ve bilgisayar; zamanlarna gre nemli haberleme yntemleridir. Haberlemenin temel elerinden olan telefon aygtnn biimi zamanla deimi, ama telefonla kullanlan ilkeler ayn kalmtr. Temelde telefon, ses dalgalarn elektrik dalgalarna dntren bir aygt ile bu ilemi tersine eviren bir dntrcden ve istenen numaray balayp aranan kiiyi uyaran elerden oluur. Telefonun icadndan nce, Fransz Charles Bourseul, 1854 ylnda konumay elektrik vastas ile iletmeyi hayal etti. Daha sonra Alexander Grahamm Bell (1847-1922) telefonu icat etti (10 Mart 1876).Prensibi ise basitti. Bell, her biri bir bobinle evrelenmi bir mknatstan olumu ve sesle titremesi amalanan metalik zar ile donatlm bir verici ve bir de alc aygt yapt, bu elektromanyetik indksiyonun pratik kullanm idi. Oysa tarih 2002yi gsterirken Amerikan Temsilciler Meclisi bir sredir devam eden tartmalara son verip telefonu icat edenin Alexander Grahamm Bell deil, onun hocas talyan Antonio Meucci olduunu kesinletirdi. Bylece telefonun, 1849 ylnda Antonio Meucci tarafndan icat edildii kaytlara da gemeye balad. Bu kadar hzl gelien ve yaantmz kolaylatran teknolojiyi bilinli olarak iyi kullanmann ve takip etmenin bu gn olduu gibi gelecekte de i hayatmzda daha ok kolaylklar salayacan unutmamalyz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
stenilen srede bina ii haberleme tesisatnn tanmn yapabilecek, gerekliliini aklayabilecek ve cihazlar kullanc ihtiyalar dorultusunda tespit edebileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Haberlemenin tanmn ve insanlarn birbiriyle haberlemesinin hangi aamalardan geerek bugnk durumuna geldiini aratrnz. Binalarda neden i telefon tesisat denmesine ihtiya duyulmutur? Aratrnz.

Aratrma ilemleri iin internet ortam, santral ve ekipmanlarnn satld maazalar, bina ii telefon tesisatnn kullanld i yerlerini gezmeniz gerekmektedir. Ayrca okulunuzun telefon sistemini inceleyerek n bilgi edininiz.

1. BNA TELEFON TESSATI (ANKASTRE)

1.1. Tanm
Elektrikte sva st tesisat demek olan ankastre, haberleme sistemlerinde datm kutusundan abone telefonuna kadar olan ksmdr. Yani evimizin, i yerimizin genellikle giriinde bulunan kutudan bizim telefonumuza kadar olan tm kablo, kanal, boru, santral ve sistemleri bina ii telefon tesisat (ankastre) olarak isimlendirilir.

1.2. Gereklilii
lk telefon santrallerinde balantlar, grevli memurlar tarafndan yaplmaktayd. Bu tip santrallere manuel santral denir. Arayan abone nce operatre ar isteini iletir ve ilgili jak vastas ile aranan aboneye balanrd. ekil 1.1de byle bir telefon santral sistemi grlmektedir.

1 1

1 2

1 3

1 4

1 5

1 6

1 7

1 8

234 0

234 1

1 9

2 0

2 1

2 2

2 3

2 4

2 5

2 6

234 2

234 3

arlan aran Abone Abone

ekil 1.1: Manuel telefon santrali

1889 ylnda Almon B. Strowger adndaki bir cenaze grevlisi kendisine telefonla ok az mterinin ulatn dnmeye balad. Santraldeki operatrn rakip cenaze firmasnn sahibinin kars olduunu rendiinde ise bu fikri iyice kuvvetlendi. Sonu operatre gerek brakmayan Strowger santralinin icad oldu. Daha sonra otomatik santrallerin ncs cross-bar santraller kullanlmaya baland. Bu santraller bir balama matriksi kullanmaktadr. Bunu takiben elektronik santraller kullanlmaya baland. Elektronik santralleri daha nceki santrallerden ayran en byk zellii programlanabilir bir elektronik beyine sahip olmasdr. stelik boyut olarak eski santrallere gre ok klmtr. Elektromekanik teknolojiden, entegre devre teknolojisine gei ile birlikte eski santraller tarihe karmtr.

lkemizdeki tm kurumlar, Trk Telekom hat ve santralleri ile birbirine balanmtr. Trk Telekom, bu hatlardan yaplan grmeler karlnda belli bir cret alr. Ancak bir irket veya kurum ierisinde bir gn ierisinde bile yzlerce, hatta binlerce grme yaplabilmektedir. Bu grmeler Trk Telekom santraline balanarak yaplsa idi, hem sistemin kurulmasnda hem de iletilmesinde anormal maliyetler sz konusu olurdu. Bu aamada lokal zel santraller devreye girmektedir. Yani bir kurulu veya irket bu santrali satn alarak kendi binasna kurar. Tm aboneler ve abone saysndan daha az sayda Trk Telekom hatt bu santrale balanr. Bylece irket iindeki grmeler ok kk bir kablolama ve iletme maliyeti ile halledilirken, irket dndaki yerler aranacanda zel santral zerinden Trk Telekom hatlarna balanlr.

1.3. Kullanlan Cihazlar ve Grevleri

1.3.1. Santral
Telefonla konumak isteyen abone says sadece iki olduu takdirde, bunlar iki iletkenden oluan bir devre ile birbirine balayarak konuma olana vardr. Birbirleri ile konumak isteyenlerin says fazlaysa, bunlar ikier ikier balamak gerekir. Pratikte ok sayda u noktasnn birbirine balanmas ve zlmesi sz konusudur. N aboneli bir kuruluta, N.(N-1)/2 tane balant hatt gerekir. Merkezilememi balamada, balant hatlarnn her biri sadece belli iki abonenin grmesi srasnda kullanlr ve dier zamanlarda atl durumdadr. N abone says arttnda gerekli hat says da artacandan sistem ok verimsiz ve karmak hale gelir. Zaten pratikte byle bir seenek uygulanamaz. Byle bir yapnn uygulanamaz olaca ekil 1.2de grlmektedir.

ekil 1.2: Abonelerin tek tek birbirine balanmas

Bu yzden abonelerin her birinden bir ift telden oluan hat ekilerek bir merkezde toplanmas dnlmtr. Telefon abone hatlarnn topland, konuma balantlarnn yapld ve zld merkezi yerlere telefon santrali denir. Santral sistemlerinin temel amac iki nokta arasnda balant kurmak ve grme sonrasnda bu balanty zmektir. Abonelerin birbirine balanmasnda daha pratik ve ekonomik zmler arandnda merkezi santral sistemleri devreye girer. Aboneler, abone hatt denilen hatlarla santrale balanrlar. Santralin ana fonksiyonu abonenin isteine gre o abonenin terminalini istedii abonenin terminaline balamak ve haberleme sona erince de zmektir. Byle bir yap rnei ekil 1.3de grlmektedir.

Merkez Santral

ekil 1.3: Abonelerin bir merkeze balanmas

imdi bir telefon santralinin haberleme kanal saysn nasl azalttn grelim. N tane abone ayn anda en fazla N/2 konuma yapar. Pratikte bu durumun ortaya kma olasl ok dktr. Bu nedenle santral ayn anda N/2den daha az sayda grmeye imkn verecek ekilde dizayn edilir. Bylece santral zerinden geen haberleme kanal says da azaltlm olur. rnein, 100 aboneli bir santralde konuma kanal says 10 ise, 11. arma istei karlanamaz ve arama yapmak isteyen aboneye evir sesi gnderilmez. Abonelere e zamanl konumalar ynnden kstl imknlar tanmak ve bunu gerekletirecek yapy kurmak, telefonculukta imknlarn paylam ilkesi olarak adlandrlr.

1.3.2. Konsol
Lokal zel santrallerde ef sekreter ya da konsol denilen deiik zelliklere sahip bir merkezi telefon vardr. Bu telefon kullanlarak santrale eitli kodlar girilir ve istenilen zellikler aktif hale getirilir. Bu telefon makinelerinin zerinde zel fonksiyonlu tu, k ve gstergeler vardr. Standart telefonlardan farkl olarak her santral reticisinin kendi sistemine gre rettii zel telefonlardr.

Resim 1.1: Konsol

1.3.3. Telefon Makinesi

Haberleme sistemleri ierisinde en yaygn olan, kullanclar arasnda dorudan doruya anlama olana salayan telefon olmu ve bu yzden de byk nem kazanmtr. Telefonun amac, birbirinden uzakta olan insanlar arasnda szl haberlemeyi olanakl hale getirmektir. Gnmzde standart olarak en yaygn kullanlmakta olan iki tip telefon makinesi vardr. Bunlardan biri, kadranl ya da tulu DP (Dial Pulsing) aramal telefon makineleri, dieri ise tulu ton aramal DTMF (Dual Tone Multi Frequency) telefon makineleridir. Kadranl ya da tulu DP (Dial Pulsing) telefonlar eski tip telefonlar olup yava yava terk edilmektedir. Ayrca yeni gelimekte olan teknolojilerle birlikte basic (temel) telefonlar, zel saysal telefonlar, ISDN telefonlar ve IP telefonlar telefon makineleri grubundadr. Her telefon makinesinin blok yaps prensip olarak ayndr. Biz burada gnmzde yaygn olarak kullanlan DTMF telefonlar ve telefonun temeline dayal olan DP telefonlar inceleyeceiz, Daha sonra da dier telefon makinelerinden bahsedeceiz.

Resim 1.2: DP telefon ve DTMF telefon

Bir telefon makinesinin balca drt fonksiyonu vardr: Ses sinyalini elektriksel sinyale ve elektriksel sinyali ses sinyaline evirerek konuma imkn salamak. On-hook ve off-hook (ama kapama) durumlarn elde etmek. Numara gndermek. Zil araclyla, abone telefonunu gelen ar konusunda uyarmak.

Aadaki ekil 1.4te bir DP veya DTMF telefon makinesinin blok yaps grlmektedir.

ekil 1.4: DP veya DTMF telefon makinesinin blok yaps

Standart bir telefonun blok yapsna bakarsak u ksmlar grrz.

Mikrotelefon (giden ve gelen ses iin)

Ses sinyalini elektriksel sinyale ve elektriksel sinyali ses sinyaline evirerek konuma imkn salayan modldr. Ahize olarak da isimlendirilir. Konuma devresi

Hybrid devre (indksiyon bobinli veya elektronik devre)

Hybrit sistem bir ift tel zerinden iki ynl (full duplex) ses aktarm yaplmasn salar. Hybrit bobinler sayesinde iki telli devre, drt telli devreye kuple edilmektedir (telefon devresinde alc ve verici iin ikier tel olduunu hatrlaynz).

Equalizer (dengeleyici)

Telefon setinde, kiinin sesinin bir ksm ayn kiinin ahizesine geri beslenir. Kii bu sayede ses seviyesini ayarlar ve bolua konuma hissinden kurtulur. Bu duruma ayn zamanda side tone denilir.

Ama kapama (on hook ve off hook)

Telefon makinesi kapal konumda iken, atal alt mandal devreyi ak tutar. Zil devresi zerinde bulunan kapasitr ise telefon hattndan doru akm akmasn engeller. Ahize kaldrldnda atal alt mandal yukar doru kalkar. Bu konumda telefon hatta kar bir empedans gsterir (ahize kaldrlmad vakit, bu empedans ok yksektir). Bu anda telefon makinesi ve santraldeki rle sargs zerinden bir akm akmaya balar. Bu akm oluturan, santral ofisindeki bataryadr. Santral, herhangi bir hattan akm ekildiini tespit edince o abone evir sesi jeneratrne balanr. Bu aamada abone, numara tulayabilir. Herhangi bir rakam algland zaman evir sesi kesilir. ki trl numara (adres) bilgisi gnderilebilir.

Numara gnderme

DARBE LE (PULSE veya DP): Eski kadranl telefonlar bu sistemle almaktadr. Hat devresi ksa aralklarla alp kapatlarak numara bilgisi aktarlr. 4 rakamn gndermek iin hat 4 defa, 2 rakam iin 2 defa, 0 iinse 10 defa alp kapanr. Her ama kapama toplam 100ms srer. Bu voltaj darbelerinin zili aldrmasn nlemek iin zil devresine bir kapasitr konabilir. Yine bu darbelerin konuma devresine zarar vermesini ve grlt oluturmasn engellemek iin numara evirme annda konuma devresi ksa devre edilir. TON LE ( DTMF): Modern telefonlarda bu metot kullanlr. 12 tane tuun her yatay grubunun farkl bir frekans, her dey grubunun da farkl bir frekans vardr. Bu nedenle her tuun birbirinden farkl iki adet frekans deeri mevcuttur. Bu 12 tua, drtl bir dikey grup daha ilave edilebilir (A,B,C ve D tular). DTMF, darbeli gnderime gre ok hzldr. DTMF retimi ve alglanmas (santraller iin gerekli) iin genellikle saysal entegre devreler kullanlr Zil devresi Eski tip ziller, bobine bal bir andan olumaktadr. Alternatif akmla deien manyetik alan kk bir ekicin ana vurmasn salamaktadr. Modern telefonlarda ise elektronik ziller mevcuttur. Bir entegre devre sistemi, bir buzzera(elektronik zil) baldr. Zilin almas iin hat zerinde bir alternatif akm oluturulur. Bu alternatif, frekans ve genlii eitli sistemlerde deiiklik gstermektedir. Buna zil kadans denir. Zil genellikle 35-90Vac 25Hzlik bir sinyaldir.

Hat balants

Her telefon makinesi, merkezi bir santrale T ve R diye adlandrlan bir ift tel ile balanr. Telefon makinesi off hook (telefon ak) durumunda yaklak 600 ohm empedans gsterir. Bu konumda telefon makinesi hattan 20-120ma akm ekmeye balar ve buna dng akm denir. Telefona gelen hat besleme voltaj, telefon on hook (telefon kapal) durumdayken 24 veya 48Vdc standartlarndadr.(24Vdc sadece zel telefon santrallerinde kullanlmakta olup ehir santrallerinde bu voltaj 48Vdcdir). Bu durum telefon off-Hook (telefon ak) durumuna geip hattan akm ekmeye baladnda 6-8Vdc olur. Bir telefon makinesinin zili hattan gelen yaklak 75Vac 20-40Hz ile alar. Bir telefon makinesinin merkezi santrale uzakl ortalama 4-6 km olabilir. 9

1.3.4. Faks Cihaz

Telefon hatlar zerinden tek tanan sinyal ses sinyali deildir. Bilgisayar ve faks cihazlar gibi dijital ekipmanlar da telefon hatlar zerinden bilgi alp bilgi gnderebilirler. Bunu yapabilmek iin bu cihazlar dijital datay telefon hatlar zerinden gidebilecek bir formata sokarlar. Alc taraftaki cihaz ise bu datay tekrar dijital hale dntrr, hatalar dzeltir ve orijinal bilgiyi tekrar elde etmi olur. Dijital bilgileri telefon ebekesi zerinden gnderen cihazlara modem (MOdulatorDEModulator) denir. Hem gnderen tarafta hem alan tarafta birer modem bulunur. Data gnderen modem dijital sinyali analoga evirirken, alan modem analog sinyali dijitale evirir. Faks cihazlarnn ierisinde de modem mevcuttur. Faks cihaz ne yapar? Faks cihazlar genel olarak ve srayla u ilemleri yapar: Bir dokman veya resmi CIS (Contact Image Sensor) denilen optik okuyucusu ile tarar ve ilgili dokman zerindeki her noktay siyah ve beyaz olarak (0 ve 1) kodlar. Denilebilir ki faks cihaz bir sayfay 1 ve 0larla dijital olarak ifade edebilmektedir. lgili bilgi, faks ierisindeki modem tarafndan analog hale getirilerek telefon hatt zerinden gnderilir. Alc taraftaki faksn modemi bu analog bilgileri tekrar dijitale evirir. Hatalar dzeltir, eksik veya bozuk gelen bilgileri dier taraftan tekrar ister. Alc faks alnan bu dijital datay TPH (Thermal Print Head) denilen bir cihaz vastas ile bir kda basar. Sonu olarak bir dokman, ok uzaktaki bir baka yerde yeniden elde etmi olursunuz. Buna benzer ekilde faks cihaz fotokopi ekebilir. Byle bir durumda dokman okunmakta, okunmu bilgi ise yine ayn faks tarafndan baslmaktadr. Faks cihaznn blok diyagram ekil 3.5de gsterilmitir.

10

ekil 1.5: Faks cihaznn blok diyagram

1.3.5. Modem
MOdle ve DEModle kavramalarnn ilk harflerinden ismini almtr. Analog-Saysal / Saysal-Analog dnm yaparak verinin uzak mesafelere iletilmesini salayan a cihazdr. Bilgisayarn iledii verileri telefon hatt zerinde tamak iin onlar ses sinyallerine evirmek gerekir. Bu sinyalleri telefon hatt aracl ile kardaki bilgisayara ilettiimizde, kardaki alc bilgisayar bu ses sinyallerini kullanabilecei verilere dntrebilmelidir. Bilgisayarlarn telefon hatlar zerinden iletiim kurabilmeleri iin verileri alp ses sinyallerine (MOdlasyon) eviren ve telefon hattndan ald ses sinyallerini yine verilere (DEModlasyon) dntrebilen bir cihaza ihtiya vardr. Bu ilemleri gerekletirebilen cihazlara yaptklar modlasyon-demodlasyon ilemi nedeni ile MODEM ad verilmitir. En yaygn olarak kullanlan modemlerden dsl ailesi yesi, ADSLdir. ADSL ( Asimetrik Saysal Abone Hatt ) Asymmetric Digital Subscriber Line szcklerinin ba harflerinden oluan ADSL, mevcut telefonlar iin kullanlan bakr teller zerinden yksek hzl veri, ses ve grnt iletiimini ayn anda salayabilen bir modem teknolojisidir. Bu modemlerin bilgisayar iine (nternal) kart olarak taklanlar ve bilgisayar dnda (external) olanlar vardr. Bunlar USB ve Ethernet balantl olarak da ikiye ayrlrlar. ADSL, mevcut telefon hattn daha efektif kullanmak amacyla saysal kodlama teknii ile bandn arttrlmas vastasyla kullancya geni bant imkn salamaktadr. Dolaysyla bu teknoloji data ve ses ebekelerini ayn anda kullanmamza olanak salar. 11

Tek telefon hatt zerinden ayn anda internet ve ses/fax zellii (kabiliyeti); kesintisiz, yksek hzl internet eriimi; yeni bir altyapya gerek duymadan mevcut PSTN hatt zerinden yksek hzda iletiimin salanmasdr. letme ihtiyacna gre bir hz setikten sonra, bu balanty basit bir hub ile ya da hub zellii olan modem ile 10 kiiye dattnda; rnein, hz 256K ise kullananlarn her birinin hz, en az daha nce dial-up tek balantnn hzna ular. ADSL balants, kurulduu telefon hattn asla megul etmez. nternet balants 24 saat kullanma hazrdr. cret tarifesi sabit ve ekonomiktir.

1.3.6. Yedek Besleme nitesi

Elektrik kesilmelerine kar besleme nitelerine ak balanr. Besleme nitesi bu aky arj eder. Elektrik kesildii anda da beslemeye bu ak zerinden devam edilir. Ak 9 voltun altna indii vakit besleme nitesi aky devreden karr, nk aknn hibir zaman tamamen dearj olmas istenmez. Santrallere modeline gre bir veya iki adet 12Vluk kuru ak balanmas uygundur.

12

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar
Santrale balanacak abone saysn ihtiyaca gre belirleyiniz. Santrale balanacak evre birimlerini tespit ediniz.

neriler
Abone saysn belirlerken santralin kapasitesini gz nnde bulundurunuz. evre birimlerini belirlerken, her birimi grevlerine ve ihtiyaca gre seiniz. nternet balants yaplacaksa seeceiniz modemin kullanlacak balant ekline uygun olmasna dikkat ediniz. Kullanacanz santralin enerji kesilmelerindeki alma zelliklerine dikkat ediniz.

Yedek besleme nitesinin kullanlp kullanlmayacan belirleyiniz.

13

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki sorularn cevaplarn doru veya yanl olarak deerlendiriniz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Haberleme sistemlerinde ankastre sva st tesisat demektir. Manuel santralde balanty memurlar yapar. Santral sistemlerinin tek grevi konumak isteyen iki aboneyi birbirine balamaktr. Telefonun amac, birbirinden uzakta olan insanlar arasnda szl haberlemeyi olanakl hale getirmektir. Ses sinyalini elektriksel sinyale ve elektriksel sinyali ses sinyaline evirerek konuma imkn salayan modle mikrotelefon denir. Modern telefonlar numara gnderme ilemini darbe pulse(DP) ile yaparlar. Bir telefon makinesinin, zili hattan gelen yaklak 75Vac 20-40Hz ile alar. Telefon hatlar zerinden bilgi alp bilgi gnderebilen cihazlara faks denir. Faks cihazlarnda modem bulunur. ADSL bir faks cihaz eididir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

14

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bina ii haberleme tesisatnda kullanlacak santral ve evre birimlerinin yerlerini, bina ii telefon tesisat (ankastre) artnamesinde yer alan sembol ve iaretleri kullanarak montaj krokisi zerinde belirtebileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr: Evinizin ve okulunuzun bina ii telefon tesisatn inceleyiniz. Ayrca projesini temin edebilirseniz proje ile karlatrarak inceleyiniz. Mhendislik brolarndan ve Trk Telekom Mdrlnden bitmi proje bularak, sembolleri, iaretleri ve izim tekniini inceleyiniz.

2. MONTAJ KROKS ZM
2.1. Bina i Telefon Tesisat Sembol ve aretleri
Bina ii telefon tesisat (ankastre) bulunmayan binalarda; hem arza says artmakta hem bu tr balantlar dardan kaak grme yaplmasna imkn vermekte hem de grnt kirlilii oluturmaktadr. Elektrik Tesisleri Ynetmeliinin Zayf Akm Tesisleri balkl 69. Maddesi uyarnca yeni yaplan binalarda ankastre tesisat projesinin Trk Telekomca hazrlanan teknik artnameye uygun olmas, proje kontrol edilmeksizin yap ruhsat dzenlenmemesi, projelerin doru olarak uygulanp uygulanmadnn yap yerinde kontrol edilmesi, artname hkmlerine uygun olarak yaplmayan yaplara yap kullanma izin belgesi dzenlenmemesi, eski binalarda da standardna uygun olmayan ankastrelerin zaman iinde dzeltilmesi gerekmektedir. Ankastresi yaptrlan binalarda aktarma almalar gecikmeksizin Trk Telekomca yaplarak, bina dnda pskl eklinde toplanm kablolarn bir kutu iinde terminasyonlar salanmaktadr.

15

Aada montaj krokisi iziminde faydalanmanz ve uymanz gereken koullar bilmeniz iin Trk Telekomnikasyon A.. tarafndan hazrlam olan bina ii telefon tesisat (ankastre) teknik artnamesi verilmitir.

2.1.1. Tanmlar
Bina i Telefon Tesisat(Ankastre)

Bina ana giri terminal kutusundan itibaren abone nezdindeki cihazlarn telefon ebekesine balantsn salayan tesisattr. Telefon Prizi

Telefon makinasnn bina ii telefon tesisatna irtibatlandrld yerdir. Kat Telefon Terminali

Kattaki telefon prizinden gelen hatlarla bina ana giri terminalinden gelen hatlarn irtibatlandrld terminaldir. Ara Telefon Terminali

htiya olmas durumunda, katlardaki telefon prizinden gelen hatlarla bina ana giri terminalinden gelen hatlarn irtibatlandrld terminaldir. Bina Ana Giri Terminali

Telekom ebekesi ile bina ana hat tesisatnn irtibatlandrld terminaldir. Ana Hat Tesisat

Kat veya ara telefon terminalleri ile bina ana giri terminali arasndaki irtibat salayan tesisattr. Ara Terminal Kutusu

Birden fazla kata hizmet eden kapakl terminal kutusudur. Kat Terminal Kutusu

Kat telefon terminallerinin monte edildii kapakl kutudur. Bina Ana Giri Terminal Kutusu

Bina ana giri terminalinin monte edildii kapakl kutudur. Bu kutular yeterli korumay salayacak bir malzemeden yaplacaktr. 16

Terminal Blou

Telefon kablolarnn kat, ara ve bina ana giri terminal kutularnda irtibatlarnn dzenli bir biimde yaplabilmesi iin kullanlan balant elemandr. Terminal bloklar sktrmal tipte (quick connect) olacaktr. Trk Telekom tarafndan kullanlan veya uygun grlen terminal blou kullanlacaktr. Vidal balant elemanlar kullanlmayacaktr. Bina ana giri kutularnda tek tip terminal kullanlacaktr. Kesmeli terminal kullanlmas tercih edilecektir. Kutuda abone ve ebeke tarafna ait terminallerin ayr olmas gerekmektedir.

2.1.2. Telefon Tesisat Sortisi (Telefon Priz Tesisat)

Tesisat, telefon prizlerinden kat veya ara telefon terminallerine kadar PVC boru veya zel kanal iinden en az 0.5 mm. apnda bakr iletkenli, PVC izoleli, PVC klfl, Tablo-2deki elektriksel zelliklere uygun bina ii telefon kablosu ekilmek suretiyle yaplacaktr. Kullanlacak malzemeler TSE standardna uygun olacaktr. Telefon prizinden kat veya ara telefon terminaline kadar olan kablolar yekpare olarak ekilecek ve ular terminale balanacaktr.

2.1.3. Telefon Tesisat Paralel Sortisi (Telefon Paralel Priz Tesisat)

Tesisat, telefon prizinden paralel prizin konulaca yere kadar PVC boru veya zel kanal iinden en az 0.5 mm apnda bakr iletkenli, PVC izoleli, PVC klfl Tablo-2deki elektriksel zelliklere uygun bina ii telefon kablosu ekilmek suretiyle yaplacaktr. Kullanlacak malzemeler TSE standardna uygun olacaktr. (Tablo 1de tipik bina ii telefon kablosu ve PVC boru aplar verilmitir.) Paralel priz kablolar prizlerden itibaren yekpare olarak ekilecek ve ular telefon prizine balanacaktr.

2.1.4. Ana Hat Tesisat

Tesisatta, kat veya ara telefon terminalinden bina ana giri terminaline kadar PVC boru veya zel kanal iinden en az 0.5 mm apnda bakr iletkenli, PVC izoleli, PVC klfl Tablo-2deki elektriksel zelliklere uygun bina ii telefon kablosu kullanlacaktr. Kullanlacak malzemeler TSE standardna uygun olacaktr.

17

Kablolar her kat veya ara telefon terminalinden bina ana giri terminaline kadar yekpare olarak ekilecek ve ular terminale irtibatlandrlacaktr.

2.1.5. Telefon Terminal Kutular

Kat ve Ara Terminal Kutular Kat ve ara terminal kutular, gerektii takdirde konulacak olup, yeterli korumay salayabilecek bir malzemeden yaplacaktr. Kablolar termine etmek iin artnamede belirtilen ve projesine uygun telefon irtibatn karlayacak terminal blou kullanlacak ve bu terminal bloklar kutu iine yerletirilecektir. Kat ve ara terminal kutular, katlarda almaya uygun yerlerde, nemli ve kuvvetli akm tesisatndan uzakta yaplacaktr. Kat ve ara terminal kutular zorunlu olarak nemli yerlere tesis edilecek ise nem szdrmayacak ekilde sva st etanj malzeme kullanlacaktr.

Bina Ana Giri Terminal Kutular Bina ana giri terminal kutular, yeterli korumay salayabilecek bir malzemeden yaplacaktr. artnamede belirtilen ve projesine uygun kapasitede telefon irtibatn karlayacak terminal blou kullanlacak ve bu terminal blou kutu iine monte edilecektir. Bina ana giri terminal kutularnda kullanlacak terminal bloklar artnameye ve projesine uygun kapasitede olacaktr. Bina ana giri terminal kutularna konacak bina ana giri terminal says madde 2.1.8.1.a da minimum olarak belirlenen kablo ift saysndan az olmayacaktr. Bina ana giri terminal kutusu, ok katl binalarda her an giri ve k mmkn olan nemsiz, aydnlk, kuvvetli akm tesisatndan uzakta bina iinde bir duvara tesis edilecektir. Bina ana giri terminal kutusu tek kutu olacak ekilde monte edilecektir. Kutu gmme tipte ve kilit dzenine sahip olacaktr. Kutuda topraklama irtibat yeri olacak ve kablo giri yeri perfore olacaktr. Bina ana giri kutularnn iinde abone balantlarn gsteren ematik bulundurulacaktr. Bu kutularn sorumluluu Trk Telekom a ait olacaktr. 18

2.1.6. Trk Telekom ebekesine rtibat Tesisat

Binalarda Telekom ebekesine irtibat salamak iin, bina ana giri terminal kutusunun bulunduu yerden bina dna kadar telefon priz says 200e kadar olan binalarda 50 mmlik iki adet boru ile k yaplacaktr. Boru zeminden 40 cm derinlie ve usulne uygun olarak denecektir. Ayrca, dier Telekom hizmetleri (Kablo TV vb.) iin gerektii takdirde ilave boru konulabilecektir. Bina kablo girii ile n cephe parsel snr arasndaki mesafe 5mden fazla ise bina giriine ebatlar en az 60x80 cm olan tali ek odas yaplacak ve bu ek odasndan tretuvara kadar usulne uygun olarak 100 mm apl boru denecektir. Bina kablo girii ile n cephe parsel snr arasndaki mesafe 5mden az ise bina ana giri terminal kutusundan tretuvara kadar iki adet 50mmlik boru denecektir. Bina tretuvara bitiik ise bina ana giri terminal kutusundan tretuvara kadar iki adet 50mmlik boru denecektir. Birden fazla giri olan binada bir tane bina ana giri terminal kutusu olacaktr.

2.1.7. Bina i Telefon Tesisat Topraklamas

Bina ana giri terminal kutusunun topraklamas mevcut standartlara uygun olarak yaplacaktr. Topraklamada kullanlan izoleli bakr (Cu) iletkenin, bakr ubuk veya bakr levha ile irtibatlandrlmas ve bu iletkenin Tablo: 1de belirtildii zere 1x0.5 elektrolitik bakr topraklama teli bulunan kabloya eklenmesi, bu ekilde topraklamann dairelerdeki telefon prizine kadar iletilmesinin salanmas gerekmektedir.

2.1.8. Bina i Telefon Tesisat Projesinin Hazrlanmasna Dair Esaslar

Projelerin Dzenleme ekli

Proje aada belirtilen esaslara gre dzenlenecektir. Proje hazrlanrken, meskenlerde en az iki adet telefon sortisi konulacaktr. Kat veya ara telefon terminalleri ile bina ana giri telefon terminalleri arasna ekilecek kablo ift adedi en az daire says x 2 olarak hesaplanacaktr. yerleri olarak yaplacak binalarda her i yerine en az telefon sortisi konulacaktr. Kat telefon terminalleri ile bina ana giri telefon terminalleri arasna ekilecek kablo ift adedi en az i yeri says x 3 olarak hesaplanacaktr. 19

Her sorti kat veya irtibatlandrlacaktr.

ara

telefon terminallerine yekpare olarak

Kat veya ara terminal kutular genellikle merdiven sahanlklarna konulacaktr. Kutular zeminden takriben 2 m. ykseklikte olacaktr. Her kat veya ara terminal kutusundan bina ana giri terminaline kadar 9.1.1deki en az ift adedine uygun kablo yekpare olarak ekilecektir. Ankastre tesisatlar merdiven boluundan sva alt olarak ekilecek olup, kaak grmelere meydan vermemek iin bir daireden baka daireye geecek ekilde tesisat yaplmayacaktr. Bina ana giri terminal kutusundan itibaren her daireye ayr boru denmek kaydyla ara ve kat terminal kutular konmakszn bina ana giri terminal kutusuna balant yaplabilecektir. Her bir katta 10 adetten fazla telefon hatt varsa kat terminal kutusu kullanlmas tavsiye edilir. Bitiik dzendeki dubleks ve tripleks binalarda, bina ana giri terminal kutusu, her blok iin bir kutu olacak ekilde zeminden takriben 2 m ykseklikte uygun bir yere konulacaktr. Her bir bina ana giri terminal kutusundan Telekom ebekesine kadar artnamenin 2.1.6. maddesindeki koullara uygun olarak boru tesis edilecektir. Tesisat nemli yerlerde etanj malzeme ile yaplacaktr. Tesisatta kullanlacak boru aplar, ekilen kablolarn d apnn en az iki kat olacaktr. Tesisatta kullanlacak kablo ve terminalin tesisatta alr durumdaki izolasyon direnci 100 Megaohm dan az olmayacaktr. Terminallerden llen diyafoni zayflamas 65 dB den byk olacak ayrca topraklama direnci en fazla 10 olacaktr. Bina ii telefon tesisat kuvvetli akm tesisatndan etkilenmeyecek ekilde yaplacaktr. Ayrca bina ii telefon kablolarnn getii borulardan zil, merdiven otomatii vb. hatlar geirilmeyecektir.

20

Projelerde Belirtilmesi Gereken Hususlar

Her katn krokisi veya mimari projesi zerinde aadaki hususlar belirtilecektir. Telefon sortilerinin (prizlerinin) bulunduu noktalar. Kat veya ara telefon terminal kutularnn bulunduu noktalar. Bina ana giri terminal kutusunun bulunduu noktalar. Bina ana giri terminal kutusunun Telekom ebekesine irtibatlandrlaca borunun gzergh. Ana hat tesisatnda kullanlan kablolarn gzergh, uzunluklar, cins ve ift saylar. PVC boru ap ve uzunluu.

Proje Dosyasnn inde Bulunacak Dokmanlar Projede kullanlacak iaretler Ek:1de grld gibi olacak, bunlarn dnda kullanlan zel iaretler bir liste halinde dosya da bulunacaktr. Projeler 210x297 mm ebadnda katlanarak dosyalanacaktr. Dosya i kapana dosya iindeki evraklar gsterir bir fihrist taklacaktr. Her paftann alt kesine binann durum plan izilecek, ilgili ksmlar taranacak, antet zerinde bina ve proje hazrlayanlarla ilgili yeterli bilgiler olacaktr. Projeler takm halinde verilecektir.

21

KABLOLARIN NOMNAL DI API (mm) 2x2x0.5+1x0.5 5.0 3x2x0.5+1x0.5 5.5 4x2x0.5+1x0.5 6.5 6x2x0.5+1x0.5 7.5 10x2x0.5+1x0.5 8.0 15x2x0.5+1x0.5 9.5 20x2x0.5+1x0.5 10.0 30x2x0.5+1x0.5 12.0 50x2x0.5+1x0.5 15.0 100x2x0.5+1x0.5 21.0 NOT:1x0.5 elektrolitik bakr toprak teli gstermektedir. LETKEN 20C de MAKSMUM MNMUM API EVRM DRENC ZOLASYON (mm) (ohm/ift*km.) DRENC (megaohm*km.) 0.5 182.12 100

LETKEN FT ADED VE API (mm)

PVC BORU APLARI (mm) 14 14 14 16 18 25 25 25 32 50

Tablo 2.1: Tipik bina ii telefon kablosu ve pvc boru aplar

MAKSMUM EFEKTF KAPASTES 800 Hz.de (nf/km) 120

Tablo 2.2: Telefon kablolarnn elektriksel zellikleri

22

Projede Kullanlan aretler

23

ekil 2.1: Bina ii telefon ebekesinde kullanlan semboller

24

2.2. Montaj Krokisi izimi

Kolon Datm emas

ekil 2.2: Kolon datm emas

25

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar
Bina ii telefon tesisat artnamesine uygun olarak montaj krokisini iziniz. Santralin yerini belirleyiniz. Konsolun yerini belirleyiniz. yerlerini evre birimlerinin belirleyiniz. yerlerini

neriler
stenilen koullara dikkat ederek iziminizi yapnz. Santralin yerini belirlerken, telefon hattnn giri yerine dikkat ediniz. Konsolun sekreter ya da santral grevlisinin bulunduu yere konulmasna dikkat ediniz. Dahili telefonlarn istenen birimlerde olmasn salaynz. evre birimlerini ihtiyaca gre seerek, kullanlacak yerlere yerletirilmesine dikkat ediniz.

Dahili telefonlarn belirleyiniz.

26

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki sorularn cevaplarn doru veya yanl olarak deerlendiriniz. Telefon makinesinin bina ii telefon tesisatna irtibatlandrld yere, telefon prizi denir. 2-(........) Yeni yaplan binalarda ankastre, teknik artnamelere gre yaplmamsa bina ruhsat alnamaz. 3-(........) Birden fazla kata hizmet eden kapakl terminal kutusuna ara terminal kutusu denir. 4-(........) Bina ii telefon tesisatnn topraklamasna gerek yoktur. 5-(........) Bina ii telefon tesisat projesi hazrlanrken, meskenlerde en az iki adet telefon sortisi konulmaldr. 6-(........) yerleri olarak yaplacak binalarda her i yerine en az telefon sortisi konulmaldr. 7-(........) Bina ii telefon kablolarnn getii borulardan zil, merdiven otomatii vb. hatlar geirilebilir. 8-(........) Her bir katta 10 adetten fazla telefon hatt varsa kat terminal kutusu kullanlmaldr. 9-(........) Tesisatta kullanlacak boru aplar, ekilen kablolarn d ap ile ayn olacaktr. 10-(........) Bina ana giri kutularnn iinde abone balantlarn gsteren ematik planlar bulundurulacaktr.

1-(........)

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

27

RENME FAALYET3
AMA

RENME FAALYET3

stenien srede bina ii haberleme tesisatnda kullanlacak ara gere, malzeme ve ekipmanlar TSEye, projeye ve kullanc ihtiyalarna uygun olarak seebileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr. Bina ii haberleme tesisat malzemelerinin satld i yerlerini gezerek n bilgi alnz. Bina ii haberleme tesisat montaj yapan i yerlerinde alanlar ile bilgi al veriinde bulunuz.

3. ARA GERE, MALZEME VE EKPMANLAR

3.1. Bina i Telefon Tesisat Kablo eitleri ve zellikleri
letiim alannda her ne kadar kablosuz teknolojiler gelitirilse de kablo ve kablo tesisat yaplar halen ok yaygn olarak kullanlmaktadr. Radyolink aktarm kullanmayan tm iletiim sistemlerinde kablo ile ses ve data aktarm sz konusudur. Kaliteli kablo kullanlmas, iyi kablolama ve tesisat kurgusu ile birok arza ve problemin nne gemek olasdr. yi bir tesisat iin nce kablolar iyi tanmak gereklidir. Telefon Teli / Kablolar

Telefon teli tek bir aboneye hizmet verir. Telefon kablosunun iinde ise birok telefona hizmet verebilecek sayda tel ifti (per) mevcuttur. Telefon kablolar 10,20,30, 50, 100den 1800 pere kadar ykselebilen telefon kablolar mevcuttur. Telefon tel ve kablolar genellikle bakrdan yaplmaktadrlar. Bilindii zere bakr, fiyatna oranla en iyi iletkenlerden biridir. Bakr telin etraf oksitlenmeye kar kalayla kaplanr. Gnmzde kalaysz kablo zaten pek tercih edilmemektedir. Kalay kapl bakr daha sonra PVC veya polietilen (PE) ile izole edilmektedir. Aada Resim 3.1de eitli telefon tesisat kablolar grlmektedir. 28

Resim 3.1: Telefon tesisat kablolar

Telefon Tesisat Kablo eitleri

Dahili tesisat iin dahili tesisat telefon kablosu kullanlr. Harici kablolar ise yeraltna gmme kablolar ve ask telli havai hat kablolar olarak iki temel gruba ayrlr. Harici kablolarda ekstra izolasyon mevcuttur. rnein alminyum folyo koruyucu kullanlabilir. Ask telli kabloda normal kabloya bitiik olarak bir elik ask halat mevcuttur. Havai hat ekilirken kabloyu bu halat tar. Kablo tipleri P,D, A, V gibi spesifikasyonlarla gruplandrlrlar. Per Nedir?

Her bir telefon hatt iin bir ift tel kullanlr. ngilizcedeki pair (ift) szne benzer ekilde her tel iftine per denilmektedir. Perdeki bir ift kablo birbirine sarldr. Bu sayede komu kablolar arasndaki manyetik etkilenme en aza indirilir. Per letken ap Nedir?

Telefon telinin iletken kesitinin ap demektir. Piyasada 0.4, 0.5, 0.6 ve 0.9mm gibi standart aplar mevcuttur. Tesisat kurulurken 0.4mm veya 0.5mm tercih edilir. Kablo ap arttka birim kablo uzunluuna karlk gelen diren der. Buna karn fiyatta bir art sz konusudur.

29

Drtl, Grup ve Paket Nedir?

Tesisat ekilmesini ve kablo takibini kolaylatrmak amacyla kablo ierisindeki perler alt gruplara ayrlmtr. Her on perlik demet bir grup olarak ya da her 50 veya 100 perlik demet bir paket olarak belirlenir. Bir kablonun iini atnzda, her biri ayr renkte eritlerle sarlm grup veya paketleri grrsnz. Per says dk olan baz kablolarda drtl denilen demetler kullanlr. Drtl iki perden oluur.

3.2. Telefon Santrali zellikleri

Resim 3.2: Santral

Santral sistemlerinin temel amac iki nokta arasnda balant kurmak ve grme sonrasnda bu balanty zmektir. Her abonenin telefonu, bir merkezi santrala baldr. Bu santral de balama, sinyalleme ekipmanlar ve telefon sistemini altran DC akm salayan bataryalar mevcuttur. Her telefon bu santrale T ve R diye adlandrlan bir ift tel ile balanr. Santraldeki balama elemanlar, telefondan gelen darbe veya tonlar anlayarak aranan telefonu aldrr ve gerekli balanty kurar. Balant kurulduktan sonra, devreler (dahili abone devresi) zerinden bir doru akm akar ve iletiim kurulur.

30

Bir ary Balatmak

Bir telefon kapal iken, ahizenin arl ile atal alt mandal aa bastrlr Bu durumda lokal dngden akm akmaz. Bu durumda iken telefon devresindeki kapasitr doru akm kesmekte, ancak olas bir AC akm (zil gibi) engellememektedir. Ahize kaldrld vakit, yayl atal alt mandal yukar kalkar ve anahtar kapanr. Bu esnada lokal dngden bir akm akmaya balar. Santral devresi kendi zerinden bir akm ekilmeye baland vakit, ilgili abonenin arama yapmak istediini anlar ve bir telefon numarasn beklediini belirtmek iin aboneye evir sesi gnderir. Bu anda abone numara evirebilir. lk rakam takiben evir sesi de kesilir. Numara Gnderme Baz telefon setleri darbe ile baz telefon setleri ise ses tonlar vastas ile numara gnderirler. Telefonlardan biri kadranl (DP), dieri ise tulu (MF) telefon makinesidir. Ancak baz tulu makinelerin DP sistemli olabileceini de unutmaynz. Telefonlarn Balanmas Telefon santrali abonenin evirdii numaray algladktan sonra, aranan abonenin durumuna bakar. Eer aranan telefonun ahizesi ak ise arayan aboneye megul tonu gnderilir. Aksi takdirde aranan aboneye bir zil sinyali gnderilir. Ayn anda arayan aboneye de kardaki telefonun aldn gnderen bir ton gnderilir. arnn Yantlanmas Aranan taraf, telefonun ahizesini kaldrdnda AC zil akm kesilir (zil voltaj 35-90 V AC). Bu esnada dng devresinden DC akm akmaya balar. Ayn anda arayan tarafa gnderilen alyor tonu da kaldrlr. Grme Telefonun mikrofonu, konuan kiinin sesini (akustik enerji) elektrik akmna (elektrik enerjisi) dntrr. Bu dng akmnn konuan kiinin sesiyle dalgalanmasna neden olur. Alc ise dng akmndaki bu dalgalanmalar tekrar sese evirir. Ayrca konuan kiinin sesinin bir ksm ayn kiinin alcsna da beslenir. Bu sayede kii kendi sesini duyar ve ses seviyesini ayarlar. ary Sonlandrma ar, taraflardan birinin ahizeyi yerine koymas ile son bulur. Dngdeki akmn kesilmesi ile santral grmenin bittiini anlar. Arayan kii telefonu kapatrsa ileri ynde zlme, aranan kii kapatrsa geri ynde zlme prosedr devreye girer. Taraflardan biri telefonu kapatt halde, dier taraf belli bir srede telefonunu kapatmaz ise kendisine hata tonu gnderilir.

31

Sinyalleme

Arayan telefonun aranan telefona balanmas srasnda, ar durumunu gstermek veya kontrol etmek amacyla zel sinyaller kullanlr. DC sinyalleme, ton ile sinyalleme, dijital sinyalleme ve ortak kanal sinyallemesi gibi seenekler mevcuttur. Ton veya analog sinyaller kontrol amacyla ya da arayan aboneye aranan abonenin statsn gstermek amacyla kullanlr. Tonlar tek bir frekanstan ya da deiik frekanslarn kombinasyonundan oluabilir. rnein, evir sesi 350 ve 440 Hz gibi iki deiik frekansn srekli olarak gnderilmesi ile veya sadece 500 Hz ile oluturulabilir.

3.2.1. Kavramlar
Dahili Hat Bir santrali, kendi irket ii abonelerine balayan hattr. Dahili hatlar ya bir telefon makinesine ya da baka bir santralin d hattna balanr. Harici Hat Bir santrali, daha st seviyedeki bir santrala balayan hattr. Pratikte zel bir santral, genellikle TT santraline balanr. Bu durumda TT santralinin dahili hatt, zel santral asndan harici (d) hattr. zel santral sayesinde birok kii, az sayda TT hattn zaman ierisinde ortaklaa kullanabilirler. Jonksiyon Santraller jonksiyon denilen ve abone hatlarna gre ok daha yksek verimle alan hatlar zerinden birbirlerine balanrlar. Bu sayede iki farkl santralin dahili aboneleri birbirlerine ulaabilirler. Lokal (Dahili) ar kan ar Gelen ar Santral Donanm Besleme nitesi (SPS) Abone devreleri D hat devreleri Balama devresi 32 Bir santrale bal bir abonenin o santralin baka bir abonesine yapt ardr. Bir santrale bal bir abonenin baka bir santralin abonesine yapt ardr. Bir santrale bal abonelere dier santrallerden gelen arlardr. Telefon santralini blok diyagram olarak ele alrsak alt ana birimden sz edebiliriz:

Merkezi lem nitesi (CPU) evresel arabirimler

Aadaki ekil 3.1de bir telefon santralinin genel blok diyagram grlmektedir.

Abone Devresi Besleme devresi CPU Devresi (Mikroilemci) evresel Arabirimler (Seri, paralel ve dier)

Balama Devresi

D Hat Devresi

ekil 3.1: Bir telefon santralinin genel blok diyagram

3.3. Kablo Kanal ve PVC Boru eitleri

Kablolar gruplar halinde ve d ortamdan izole ederek deyebilmek iin kanallar kullanlr. Kanallar tesisat d etkenlere kar korumalar yannda, gz zevkine de hitap ederler. Ayrca elektrikilikte kullanlan PVC borularda telefon tesisatnda kulanlabilir. PVC borular genellikle telefon tesisatnn sva alt olarak denmesinde kullanlr. Sva st tesisat yaplaca zaman, kablo kanallar tercih edilmelidir. Kanallara kablo demek, PVC boruya gre daha kolaydr ve herhangi bir arza durumunda mdahale etmek daha kolaydr. Ancak kanal sisteminin ilk kurulum maliyeti PVC boru sistemine gre daha fazladr. Aada resim 3.3.1 de eitli kablo kanallar grlmektedir.

33

Resim 3.3: eitli kablo kanallar

3.4. evre Birimleri eit ve zellikleri

3.4.1. Konsol
Lokal zel santrallerde efsekreter ya da konsol denilen deiik zelliklere sahip bir merkezi telefon vardr. Bu telefon kullanlarak santrale eitli kodlar girilir ve istenilen zellikler aktif hale getirilir. Bu telefon makineleri zerinde zel fonksiyon tu, k ve gstergeler vardr. Santralin eitli zelliklerinin karmak ve ok zor ilemlere gerek kalmadan kolayca kullanlmasn salarlar. Abonelerin, d hatlarn, i hatlarn ve yaplan birok ilemin izlenmesini salayan kl kontrol panolar vardr. Aada resim 3.4.1.1 de konsolun resmi grlmektedir.

Resim 3.4: Konsol

34

Standart telefon kablosu ile santralle 100 metrelik bir mesafede alabilmektedir. Santrale birden fazla konsol balanacaksa bu balant paralel olmaldr. Standart telefonlardan farkl olarak her santral reticisinin kendi sistemine gre rettii zel telefonlardr. Konsollar genellikle irketlerde gelen btn telefonlarn cevaplandrld ilk telefondur. hatlarla balantlar ya grevliler tarafndan konsol zerinden ya da balanan ek nitelerle otomatik olarak yaplr. Aada resim 3.4.1.2. de santralin iyaps ve konsol bir arada grlmektedir.

Resim 3.5: Konsol ve santral

3.4.2. Telefon Makinesi

Daha nceki renme faliyetlerinde telefonun amacnn, birbirinden uzakta olan insanlar arasnda szl haberlemeyi olanakl hale getirmek olduunu ve gnmzde standart olarak en yaygn kullanlmakta olan iki tip telefon makinesini olduunu renmitik. Bunlardan biri, kadranl ya da tulu DP (Dial Pulsing) aramal telefon makineleri dieri ise tulu ton aramal DTMF (Dual Tone Multi Frequency) telefon makineleridir. Bu konumuzda ise normal telefon zelliklerinin yannda birok zelliklere sahip dier telefon makinelerini inceleyeceiz. Basic Telefon Makineleri Bu telefon makineleri zerlerinde zel fonksiyon tu ve klar ya da gstergeler olan standart telefon makineleridir. Ayn zamanda bu tr telefonlar hendsfree (ahizeyi ele almadan konuma imkn), telesekreter, alarm, arayan numaray gsterme vb. zellikleri zerinde bulundurur. Aadaki resim 3.4.2.1 de iki deiik telefon makinesi grlmektedir.

35

Resim 3.6: Telefon makineleri

Telsiz Telefon Makineleri

Bu tr telefon makineleri aslnda standart telefon makinelerinin kablosuz olandr. Radyo teknolojisinin telefona uyarlanmasdr. Telsiz telefon iki paradan oluur. Birinci para olan ana nite telefon ebekesine balanr. Genelde 220V/50Hzlik gerilimi 9V300mA DC volta eviren adaptr balanr.

Resim 3.7: Telsiz telefon makineleri

Ana niteye telefon ars geldiinde, telefon zili almaya balar. Ana nitede bulunan radyo frekans devresi gelen telefon sinyalini modle ederek yayar. El nitesi yaylan bu radyo sinyallerini alr ve demodle eder. El nitesinden yaplan konumalar, modle edilerek anten yardmyla gnderilir. Ana nite anteni bu radyo sinyallerini alr ve ana nitede sinyaller demodle edilerek telefon ebekesine yollanlr.

36

Saysal Telefon Makineleri

Standart telefonlara gre her santral reticisinin kendi sistemine gre retmi olduu bu telefon cihazlar saysal olarak almakta olup zel telefon santrallarna gre retilmitir. rnek vermek gerekirse KARELin retmi olduu ve DS serisi santrallara uygun ST20 saysal telefon makinesi iki tel balants ile 5 km mesafede almaktadr. Ayrca bu cihaz santralin konsol (ynetici) telefonu olarak ta grev yapabilmektedir. ISDN Telefon Makineleri Herhangi bir standart telefondan farkl olarak alan bu saysal set ISDN standardnda almaktadr. ISDN (Integrated Services Digital Network-Tmleik Hizmetler Saysal ebekesi) ses, grnt, veri gibi her trl bilginin saysal bir ortamda birletirilip ayn hat zerinden iletildii bir haberleme adr. Tmleik Hizmetler Saysal ebekesi bir saysal haberleme standarddr. Avrupa topluluu lkelerinin oluturduu bu standartta alan ISDN telefon makinesi, her ISDN hatta balanabilmektedir. 4 tel balantsnn ikisi gnderme ikisi alma grevi yapar. IP Telefon Makineleri Bilgisayar haberleme protokol olan TCP/IP ile alan bu telefonlar saysal bir telefon olup herhangi bir network ana balanr ve o adaki bir bilgisayarla da haberleebilir. imdilik ok yaygn olmayan ve ok pahal olan bu telefonlar bilgisayar teknolojisinin de ok hzl gelimesi ile yaknda k daha fazla yaygnlaacaktr.

3.4.3. Faks

Resim 3.8: Faks cihaz

Daha nceki renme faliyetlerinde faks cihazlarnn dijital datay telefon hatlar zerinden gidebilecek bir formata soktuklarn, alc taraftaki cihazn ise bu datay tekrar dijital hale dntrerek, hatalar dzeltii ve orijinal bilgiyi tekrar elde etmi olduunu renmitik. Bu konuda ise bir faks cihazn oluturan temel paralar inceleyeceiz. Genel olarak faks oluturan paralar unlardr. 37

Power Supply (Besleme nitesi) PC Board (Ana Kart) Line Board (Hat Kart) Handset (Mikrotelefon) Modem LCD Ekran Panel Board (Panel Kart) Hoparlr CIS (Optik Okuyucu TPH (Termal Yazc Kafa) RX Motor (Alm Motoru) TX Motor (Gnderim Motoru) ADF(Auto Document Feeder - Otom. Dok. Besleyici)

3.4.3.1. Power Supply (Besleme nitesi) Faksn deiik paralar iin deiik voltajlar reten ve zel amal uyar sinyallerinin kn salayan nitedir. Bu nite switch mode prensibi ile almaktadr. Geri besleme kullanlan bu sistemde yksek akm ekildiinde bile k voltaj dmemektedir. 3.4.3.2. PC Board (Ana Kart) CPU nitesinin bulunduu, programlar tayan, tm ilevleri yneten, faksn beyni diyebileceimiz blmdr. 3.4.3.3. Line Board (Hat Kart) Santraldeki abone ve d hat devrelerinin grevini grmektedir. PTT hatt, handset, harici telefon, harici telesekreter gibi birimleri ana karta kuple etmektedir. 3.4.3.4. Handset Mikrotelefon nitesidir. 38

3.4.3.5. Modem Modem fonksiyonlarn salayan entegre devredir. 3.4.3.6. LCD Ekran Tarihi, zaman ve yaplan ilemleri gsteren ekran nitesidir. 3.4.3.7. Panel Board (Panel Kart) zerinde tular ve ekran barndran nitedir. 3.4.3.8. Hoparlr lemleri ve uyarlar sesli takip etmeniz iin kullanlan nitedir. 3.4.3.9. CIS (Optik Okuyucu) Kar tarafa faks ekerken ya da fotokopi ekerken, cihaza yklemi olduunuz orijinal dokmandaki yaz ve ekilleri okuyup kodlayan ve ana karta gnderen nitedir. 3.4.3.10. TPH (Termal Yazc Kafa) Kardan faks alrken veya fotokopi ekerken, ana karttan gelen bilgileri kada basan nitedir. Termal yazclar faks rulo kadn yakarak yaz ve ekilleri kada basar. Bunun yannda deiik ekilde bask yapabilen, termal olmayan yazclar da mevcuttur. 3.4.3.11. RX Motor (Alm Motoru) Kardan gelen mesajlarda veya fotokopide, ruloyu deiik arabirimleriyle TPHye yrten, kademeli step motordur. 3.4.3.12. TX Motor (Gnderim Motoru) Karya gnderim yaparken veya fotokopi ekerken, orijinal dokman eitli arabirimleriyle CISa yrten kademeli step motordur. 3.4.3.13. ADF(Auto Document Feeder-Otomatik Dokman Besleyici) Orijinal dokmanlarn yklendii, yklenen dokmanlar srayla CISa sren mekanizmadr.

39

3.4.4. Yazc
Bina ii santral sistemlerinde telefon giderlerini kontrol altnda tutabilmek, gerek cretlendirme zelliinden yararlanarak grme tutarlarn salkl bir ekilde saptayabilmek iin zel yazclar kullanlr. Bu yazclar ile santralin hafzasnda saklanan d hat grmelerine ait, arayan abone, aranan harici numara, tarih, balang zaman, grme sresi, grmeyi bitiren abone, Trk Telekom cret sinyali says (kontur says) ve cret gibi ar kayt bilgileri yazl olarak alnabilir.

3.5. Terminal Kutusu, Priz, Fi ve Soketlerin Yap ve zellikleri

Abone hatlar, santralden direkt olarak abone telefonuna gtrlmez. Santralden gelen hatlar ile abonelerden gelen hatlar yan yana iki ayr reglete girilir (reglet abone hatlarnn zerlerine girildii, duvara monte edilen bir kutudur). Daha sonra bu iki regletteki ilgili ular sar-siyah jamper telleri ile birbirine irtibatlandrlr. ki ayr reglet kullanarak jamper ile balant salamann en byk faydas, tesisat ile santral tarafnn tamamen bamsz hale gelmesi, herhangi bir deiikliin hibir karkla neden olmamasdr. Modler ve kullanl bir tesisat iin reglet kullanmak arttr.

Resim 3.9: Terminal kutusu (Reglet)

Regletin krone ve pouyet gibi eitleri vardr. Krone ve zellikle pouyet, dier reglet eitlerine gre daha kalitelidir. Eski tip vidal regletler ise pek kullanl deillerdir. Krone her bir yatay srasna on adet perin girilebildii bir montaj ve datm birimidir. Bu yatay sradan gerektii kadar kullanlr. rnein, 100 adet abone iin on sral krone kullanmak gerekir. Perler zel bir aletle(krone ba, krone pensesi) krone yuvalarna aklr veya gerektiinde sklr.

40

Resim 3.10: Krone

Abone hatlar, terminal kutusundan sonra bina ii tesisat ile abonelerin telefon makinelerine kadar gelir. Burada ise abone telefonuna balanmak zere eitli ekillerde yaplm olan priz, fi veya soketlere balanr. Bunlardan hangisine ya da hangilerine balanaca ihtiyaca ve kullanlacak malzemelere gre seilir. Aadaki resimlerde eitli priz, fi ve soketler grlmektedir.

Resim 3.11: eitli fi priz ve soketler

41

3.6. Yedek Besleme nitesi zellikleri

Elektrik kesilmelerine kar besleme nitelerine ak balanr. Besleme nitesi bu aky arj eder. Elektrik kesildii anda da beslemeye bu ak zerinden devam edilir. Ak 9 voltun altna indii vakit besleme nitesi aky devreden karr, nk aknn hibir zaman tamamen dearj olmas istenmez. Santrallere modeline gre bir veya iki adet 12Vluk kuru ak balanmas uygundur. Aadaki ekilde santral sisteminin besleme blou rnek olarak verilmitir. Voltaj deerleri marka ve modellere gre deiebilir.
CPU besleme (5 vdc) Abone gerilimi (24vdc) Besleme Blou Batarya veya a grubu beslemesi (12vdc) A.C. zil voltajlar (68vac) Dier kontrol gerilimleri

ekil 3.2: Santral besleme blou

3.7. Terminal (Modl) rtibatlama Aletleri

Terminal bloklarna (reglet) ve kronelere jamper tellerinin balanabilmesi iin zel aletler kullanlr. Bu aletler telleri kronelere balar ve ularndaki kesici ksm ile tellerin fazla ksmn keserler. Ayrca kroneye bel telin sklmesi iinde kanca ve dz ekilde zel ubuklar bulunur. Aadaki resimde bu paralar ak olarak grlmektedir. Terminal irtibatlama aletleri krone ba, krone pensesi, kepkep ba gibi deiik ekillerde isimlendirilmektedir.

42

Resim 3.12: Terminal irtibatlama aleti

3.8. niversal Soket Pensesi

Telefon hatlarnn, abone telefonuna balanmasnda ve telefon ahizelerinin telefon makinesine balanmasnda zel soketler kullanlr. Bu soketlere RJ 45, RJ 11 gibi eitli isimler verilir. Yandaki resimde soket rnekleri grlmektedir.

Resim 3.13: Soket

Soketleri kablolara balamak iin zel penseler kullanlr. Bu penseler balamakta kullanld soketin ismi ile isimlendirilir. Penseler ile sokete balanacak kablolar, hem standart boyda d klf izolesinden soyulur hem de dz bir ekilde kesilir. Kesme ve soyma ilemleri iin penselerde kesici baklar vardr. Baklar keskinliini kaybettiinde deitirilebilir.

43

Resim 3.14: Soket pensesi eitleri

3.9. Gerekli Cihaz ve Malzemeyi Seme (Uygulama)

Aada belirtilen uygulama faaliyetini, verilen sreye ve bina ii telefon artnamesini dikkate alarak gerekletiriniz. lemi yapabilme sresi= 3 ders saati Atlyenizi bir i yeri olarak kabul ederek, atlyenize bir haberleme tesisat ekebilmek iin gerekli ara gere, malzeme ve ekipmanlar belirleyerek bunlar hazrlaynz ve montaj krokisini iziniz.

44

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar
Projeyi okuyunuz. Tesisat kablosu seiniz.

neriler
Projeyi ok dikkatli inceleyerek yaplacak ii anlaynz. Seeceiniz kablonun TSE standartlarna uygun olmasna dikkat ediniz. Kullanacanz kablo uzunluunu ihtyacnzn biraz zerinde tutunuz. Projedeki ihtiyaca gre uygun santral tipini belirleyiniz. Kullancanz kabloya uygun kanal seiniz. Projeye gre kablo ekeceiniz yerlere gre kanal uzunluunu belirleyiniz. Santralinizin zelliklerini gz nnde tutarak evre birimlerini seiniz. Santral ve evre birimlerinize gre seiminizi yapnz. ehir ebekesine gre yedek besleme nitesini belirleyiniz. Takm antanzda eksik ya da ok fazla malzeme bulundurmaynz. Takm antanz dzenli tutunuz.

Kablo uzunluunu belirleyiniz. Santral seiniz. Kablo kanaln seiniz. Kablo kanal uzunluunu belirleyiniz. evre birimlerini tespit ediniz.

Terminal kutusu, terminal blou, priz, fi ve soketlerin eit ve saylarn belirleyiniz. Yedek besleme nitesini seiniz. Takm antasn hazrlaynz.

45

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki sorularn cevaplarn doru veya yanl olarak deerlendiriniz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ) Her bir telefon hatt iin bir ift tel kullanlr. Buna per denir. ) Dahili hat bir santrali, kendi i abonelerine balayan hattr. ) Bir santrala bal bir abonenin baka bir santralin abonesine yapt arya lokal ar denir. ) Telsiz telefon, radyo teknolojisinin telefona uygulanmasyla gerekletirilmitir. ) ISDN ses, grnt, veri gibi her trl bilginin saysal bir ortamda birletirilip ayn hat zerinden iletildii bir haberleme adr. ) Abone hatlar, santralden direkt olarak abone telefonuna gtrlr. ) Krone abone hatlarnn zerlerine girildii, duvara monte edilen bir kutudur. ) Terminal bloklarna ve kronelere jamper tellerinin balanabilmesi iin kulanlan zel aletlere krone ba denir. ) Telefon hatlar, soketlere tornavida ile balanr. ) Soket penseleri ile sokete balanacak kablolar, hem standart boyda d klf izolesinden soyulur hemde dz bir ekilde kesilir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz modl deerlendirmeye geiniz.

46

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki sorular cevaplayarak faaliyette kazandnz bilgi ve becerileri lnz.

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

1. Haberleme sistemlerinde datm kutusundan abone telefonuna kadar ksma ne denir? A) Ankastre B) Ana hat C) TT hatt D) Sva st Telefon abone hatlarnn topland, konuma balantlarnn yapld ve zld merkezi yerler ne isim verilir? A) Ankastre B) Postane C) Santral D) Krone Lokal zel santrallerde ............. denilen deiik zelliklere sahip bir merkezi telefon vardr. A) Telsiz telefon B) Dect telefon C) DP telefon D) Konsol Tulu ton aramal telefon hangisidir? A) DP telefon B) DTMF telefon C) Cep telefonu D) Ara telefonu Dijital bilgileri telefon ebekesi zerinden gnderen cihazlara ne denir? A) Monitr B) Modem C) Telex D) Yazc Telefon makinasnn bina ii telefon tesisatna irtibatlandrld yere ne denir? A) Kat telefon terminali B) Ara telefon terminali C) Telefon prizi D) Ana hat tesisat Bina ii telefon projesi hazrlanrken meskenlerde daire bana en az ka telefon sortisi konulmaldr. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 Bina ii telefon projesi hazrlanrken iyerlerinde iyeri bana en az ka telefon sortisi konulmaldr. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 Her bir telefon hatt iin bir ift tel kullanlr. Bu tel iftlerinin her birine ................ denilmektedir. A) Kordon B) iftli C) Soket D) Per Bir santrali, daha st seviyedeki bir santrala balayan hat hangisidir? A) Dahili hat B) kan hat C) Harici hat D) Giren hat Bir santralin donanmnda aadakilerden hangisinin bulunmas zorunlu deildir? A) Besleme nitesi B) Abone devreleri C) Balama devreleri D) Yazc Konsol standart telefon kablosu ile santralle ..............metrelik bir mesafede alabilmektedir. A) 100 m B) 200 m C) 250 m D) 300 m Bilgisayar haberleme protokol olan TCP/IP ile alan bu telefonlar hangisidir? A) IP telefon B) ISDN telefon C) Saysal telefon D) Telsiz telefon

2.

3.

4. 5. 6.

7.

8.

9.

10. 11. 12.

13.

47

14.

15. 16. 17.

Bina ii santral sistemlerinde, telefon giderlerini kontrol altnda tutabilmek ve grme tutarlarn salkl bir ekilde saptayabilmek iin genelde hangisi kullanlr? A) Monitr B) Yazc C) Hatt kesme D) Konumay kaydetme Santralden gelen hatlar ile abonelerden gelen hatlar yan yana iki ayr ........... girilir. A) Jonksiyona B) Sokete C) Reglete D) Telefona Telefon soketlerine .. ismi verilir. A) Cats 5 b) Cats 45 c) RJ 5 d) RJ 45 Soketler kablolara ile balanr. A) Soket ba B) Soket pensesi C) Soket tornavidas D) Soket kronesi

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetlerini tekrarlaynz.

48

PERFORMANS TEST (YETERLK LME)

Modl ile kazandnz yeterlii aadaki ltlere gre lnz.

DEERLENDRME LTLER 1
2 3 4 5 6 7 8 Projeyi okudunuz mu? Tesisat kablosu setiniz mi? Santral setiniz mi? Kablo uzunluunu belirlediniz mi? Kablo kanaln setiniz mi? Kablo kanal uzunluunu belirlediniz mi? evre birimlerini tespit ettiniz mi? Terminal kutusu, terminal blou, priz, fi ve soketlerin eit ve saylarn belirlediniz mi? Yedek besleme nitesini setiniz mi? Takm antasn hazrladnz m?

Evet

Hayr

9
10

Yerel Datm Haberleme Tesisat 1 modln tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz.

49

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET 1 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Y D Y D D Y D D Y Y

RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D D Y Y D D Y D Y D

RENME FAALYET-3 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D D Y D D Y Y D Y D

50

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 A C D B B C B C D C D A A B C D B

51

NERLEN KAYNAKLAR NERLEN KAYNAKLAR

Trk Telekom Eitim Kitaplar ve Trk Telekom internet sitesi. nternette Telefon ve Santral Sistemlerinin Sat, Kurulumu ve Tantm yapan Firmalarn Siteleri.

52

KAYNAKA KAYNAKA
ARSLAN Mustafa, Karel Haberleme Sistemleri, stanbul, 2005. SERTEL Cem, Naci RS, Haberleme Teknii, Sakarya, 1999. Trk Telekom A.. Eitim Kitaplar SAYIN Nihat, Ders Notlar, BURSA, 2005.

53