Aziz Nesin - Kazan Töreni

KAZAN TREN Beinci Basm Kazan Treni, Aziz Nesin'in 1957 ylnda rmasnda ikinci kez kazanan italya'da
yap birincilik alp lan Uluslararas Mizah Ya ALTIN PALMYE
kitabdr.
Kazan Treni bugne dek Trkiye'de 48 bin , yabanc lkelerdeyse yapmtr. lk basm basm yine sm 1957, 1957, ikinci nc yapl 250 bin tiraj
basm 1960, drdnc b a 1967 yllarnda m ve oktanberi t k e n d i inden aranmakta olan KA k ZAN TREN'nin beinci b a smn Tekin Yaynevi vanla
sunar.
10 Lira
AZZ
NESN
KAZAN TREN
HKYELER
Beinci Basm
TEKN
YAYINEV SUNAR
Bu kitabn telif hakk NESN VAKFInndr
Aziz Nesin, Trkiye'de ve baka lkelerde yaynlanacak kitaplarnn, sahnelenecek oyunlarnn, filme alnacak eserlerinin telif haklaryla, b tn eserlerinin i ve d radyo ve televizyonlarda temsil ve yaynlarndan elde edilecek te lif haklarn tmyle NESN VAKFFna balamtr. NE SN VAFFFnn amac vakfn yurduna her yl alnacak drt kimsesiz ve yoksul ocuu, ilk okuldan balatarak yksek okulu, meslek okulunu bitirin ceye yada bir meslek edinin ceye dek, her trl gereksi nimlerini salayarak barndr mak, yetitirmektir. NESN VAKFFnn senedi gereince, bu vakfn amacna uygun ol mak kouluyla, her dileyen hertrl yardm, katk ve ba ta bulunabilir. steyenlere Yaynevimiz Ne sin Vakf brorn gnderir. TEKN YAYINEV A n k a r a Caddesi. No: 51 stanbul
Kapak : Erkal Yavi (San Grafik)
Bu kitabn 1957 ylnda birinci ba sm yapld, (8000) tane basld. Kazan Treni adl hikye, 1957
ylnda talya'da yaplan Uluslara ras Mizah yarmasnda birincilik alarak ALTIN PALMYE kazand. s Birinci basm ksa zamanda tken diinden, basld. m 1960 ylnda nc basm yapld, (8000) tane basld. e 1967 ylnda drdnc basm yapl d, (12.000) tane basld. Tekin Yaynevi, KAZAN TREN'nin beinci basmn kvanla su nar. ayn yl iinde (1957) ikinci basm yapld, (10.000) tane
K A Z A N T R E N
Biri B u y u r u n efendim, rica ederim, byle buyurun! Bizim gazetecilere k a r son derecede eyimiz vardr. Yaaa... Baka biri T e b r i k e d e r i m beyefendi. kincisi T e e k k r ederim. A m a a n l a y a m a dm,, neyi t e b r i k ediyorsunuz? Baka biri Yeni k a z a n n z . . . H a a a . . Evet, evet... K a z a n deil m i ? K a z a m z o l m u y o r Beyefendi... K a z a n ok m h i m . . . Bfeye b u y u r s a n z a . . . B i r aperatif... Vali bey de terif edecekler. Neredeyse, bir y e r d e n k a r gelirler. nc Ztilinizle bir y e r d e n tanyoruz, a m a nereden? Baka nc S i m a n z bana da hi ya b a n c gelmiyor. Sizi bir y e r d e n g z m sryor. Du r u n b a k a y m , siz M e z b a h a y a yeni y a p l a n k a p n n al t r e n i n e terif etmimiydiniz? Maalesef... Efendim, t r e n l e r i a y n g n e getiriyorlar, yetiemiyoruz. Bendeniz o gn, c a m f a b r i k a s n a yeni bir b a c a ilvesi dolaysiyle yap lan trene gitmitim. Ah beyefendi, b e n o t r e n e maalesef gele medim. A r k a d a l a r sylediler, bir e r k e s t a v u u 7
varm, a n l a t a a n l a t a bitiremediler. Efendim, i n s a n h e r t a r a f a b i r d e n yetiemiyor. D u r u n , d u r u n . . . Sizi imdi k a r d m , siz Japonya'dan satn a l m a n geminin... T a m a m , g e m i n i n d v e t i n e gelmitim. B e n d e sizi h a t r l a d m . H a t t o g n h e p k r e m a l t u r t a y i y o r d u n u z da, d i k k a t i m i ekmitiniz. Evet, evet... Pek severim k r e m a l t u r t a y . Efendim, d a h a evvel eydeki ziyafette biraz fazlaca k a r d m d a n , o c a n m etlere el s r e m e d i m . Daha baka biri Bu k o y d u k l a r ne kazanym? Daha daha baka biri Vallahi b i l m e m . . . K a z a n ite... a m a r k a z a n deil h e r h a l d e . . . zerinize afiyet, m i d e m d e n ok m u z t a r i bim. Hazmszlk balad... Bendeniz de yleyim Beyefendi. Son z a m a n l a r d a h e r k e s m i d e s i n d e n ikyeti. Sri bir h a s t a lk oldu. Ben y a n m d a k a r b o n a t t a y o r u m , ister seniz bir a v u vereyim, y u t u n . Ah, t e e k k r ederim. B u n d a n s o n r a yle yapmal. B e n de y a n m d a b u l u n d u r a y m . -... Yarad beyefendi... G e i r m e k iyidir. - - . . . A m a n h i n d i kzart m a s pek nefis olmu. B u y u r s a n z a ! . . . T e e k k r ederim, ben brekleri t e r c i h e d e rim. lerinden biri Bu i m a n z a t k i m ? lerinden br Hangisi? Viski ien m i ? Hayr br. H a n i m u z u sryor, o m u ? teki... 8
S o u k et yiyor h a n i ? . . O n u n a r k a s n d a , elini m a y o n e z l i levree uzatm... H a a a . . . Bilmem, h e p g r r m a m a . . . Bir adam M a k s a t t r e n m r e n deil... B t n b u ziyafetler filn h e p g r m e m i z e vesile... Adamn biri Tabi, o n a ne p h e . . . Bu zi yafetler de olmasa, gremiyeceiz vallahi... Efen dim, eskiden, b e n d e n i z ocukken, p e d e r m e r h u m , bendenizi elimden t u t a r , h e r g n bir t e k k e y e g t r r d . P a z a r t e s i l e r i s k d a r ' d a b i r Rfa derg h n a giderdik. Sal g n l e r i K a s m p a a ' d a k i Nak-ibend tekkesine, a r a m b a l a r , r k l k ' t e k i K a diri tekkesine, Perembeleri, Mevlnakapdaki Mevlevhaneye... H e r Allann g n bir t e k k e y e . . . Evet, evet... Biz de yle... O r a d a l o k m a ederdik. G a n i g a n i yemekler... B a k r siniler dolar, d o l a r boalrd. M a k s a t y e m e k deil, m u h a b b e t . . . E l b e t t e e e . . . Cierden a l m y o r s u n u z . . . Bendeniz d o l m a y a baylrm d a . . . Gzel de yapmlar. B u r a s ne fabrikas beyefendi? i Vallahi iyice b i l e m i y o r u m a m a , galiba... m a k i n e l e r e filn baklrsa, bir m a k i n e fabrikas olacak. M a a l l a h ok b y k bir f a b r i k a . . . Efendim, ne de olsa m e d e n i y e t ilerliyor t a bii... Tavsiye ederim, u s k u m r u d o l m a l a r pek g zel... Mersi. B u r a d a n knca eydeki t r e n e gi deceim d e . . . 9
O zamana kadar hazmolur beyefendi. T r e n mi dediniz? B e n de geleyim b a r i . . . A a a a a . . . Tabi... B u y u r u n . . . Efendim, i n s a n t a k i p edemiyor, bz t r e n leri karyoruz ne de olsa ... Maalesef... Geenlerde gazeteler, A m e r i k a bize a t o m tesisat verecekmi diye yazd. S a k n bu r a s yeni a t o m fabrikamz o l m a s n . . . u r a d a k a z a n m a z a n diye lf ediyorlar. K a z a n m a l , k a z a n m a l beyefendi, alp k a z a n m a k lzm. Bir insan K u r d e l kesilmiyecek m i ? Baka bir insan Vali Beyefendiyi bekliyor lar. Bu f a b r i k a n n sahibi k i m beyefendi? A m e r i k a l l a r n olacak... Hi z a n n e t m e m . Amerikallar byle ziya fet miyafet vermezler a d a m a . . . F a b r i k a bizim ol m a s n a bizim ya, a c a b a Tekel d a r e s i n i n mi, S u l a r d a r e s i n i n mi? . A m m a yaptnz. F a b r i k a d a su yaplr m ? Ne fabrikas b u r a s ? K a z a n fabrikas... yleyse Tekelindir. H e r h a l d e r a k k a z a n lar... u a d a m h e r t r e n d e g r r m . u b a t a k i l e r kim?.. Davetli m e b u s l a r . . . Y a r n eydeki al t r e n i n e gelmiyor m u s u n u z ? Tabi... G i t m e s e m ayp olur. B a d e m l e r ba yat, f a r k n d a msnz? Bir kii M e m l e k e t i n k a l k n m a s h e r ey d e n evvel f a b r i k a l a r a d a y a n r b i r a d e r . . .
kinci biri Keke h e r g n b i r fabrika al sa... s t a k o z l a r pek gzelmi... . Siz stakozu, d n k t r e n d e verilen ziya fette yiyecektiniz. B u k k k i m ? M a h d u m m u ? Allah balasn. Cmleninkini... Al olum, b a k e l m a m istersin, p o r t a k a l m ? P a s t a m ? Al y a v r u m . . . it!... Beyefendi geldi... K i m o? B i l m e m . . . F a b r i k a n n sahibi galiba... Yok s a B a k a n m? U m u m m d r o l m a s n . . . ey... B e n d e n i z zatilinizi b u k a d a r z a m a n d r t a n r m , h e r t r e n de, her lende b u l u u r u z da, s o r m a s ayp olmasn a m a , ztlinizin n e i y a p t m b i l m e m . . . . B e n d e n i z m i ? . . . ey... Beyefendi a n u t k u n a balyor galiba... M u h t e r e m v a t a n d a l a r ! . . B u g n (atal b a k sesleri) al t r e n i n i y a p t m z T e z g h t a r a a Elektrik s a n t r a l m z n d r d n c k a z a n n n ye r i n e k o n m a s m n a s e b e t i y l e , hepinizi t e b r i k ede r i m . Bu kazan, A m e r i k a d a n h i b i r y a r d m gr m e d e n , kendi k e n d i m i z e yerine koyduk. M a c a r mill t a k m n n 3 1 y e n e n azmimiz, enerjimiz, h e y e c a n m z b u r a d a d a k e n d i n i gstermi, k a z a n n t a m ocan s t n e k o n u l m a s n d a , Amerikal m t e h a s s s , iki m h e n d i s , d r t u s t a b a m d a n b a k a hibir y a b a n c kuvvete l z u m gsterilmeksizin, kazan- mezkr, mahall-i m a h s u s u n a k e n d i kuvvetle rimiz t a r a f n d a n vazedilmitir. Ancak k a z a n yerine 11
k o n u l d u k t a n sonra, iindeki s u y u n bir t r l kay n a m a d n n sebebi aratrlnca, ocan alt m e t r e k a d a r k a z a n d a n geride kald g r l m t r . K a z a n ar o l d u u n d a n , a l t n a . ayr bir ocak yaplmas na t e k n i s y e n l e r l z u m grmlerdir. Bu k a z a n , Ya kn Dou, O r t a Dou ve B a l k a n l a r n en b y k ka zandr. Ayn z a m a n d a kalayldr ve bakrdr. Ka layl ve b a k r o l m a k l a b e r a b e r yalnz iki y e r i n d e n delii olup, bu delikler, h i b i r A m e r i k a n y a r d m n a l z u m g r l m e d e n k e n d i t a r a f m z d a n s t p , ec zal p a m u k ve k a r a sakzla t k a n m t r . Delikler den a k a n s u l a r k a z a n n a l t n d a k i oca s n d r m e yecek k a d a r cz'i bir h a l e getirilmitir. E e r Terkos sular kesilmemi olsayd, imdi g z n z n n n de tecrbesini yapardk. Bu kazan, K a b a k M u s t a f a i s y a n n d a Yeni erilerin kaldrd k a z a n olup, o r a d a n S a d r z a m K r k a y a k Halil P a a n n k o n a n a g t r l m v e b u k o n a k t a u z u n z a m a n a u r e k a z a n olarak, kul lanlmtr. S o n r a d a n y a n d a n arkl a r a b a vapu r u n u n k a z a n o l a r a k u z u n yllar vazife g r m t r . K a z a n n dokuz k u l p u vardr. Biz o n a yeni bir k u l p u y d u r a r a k fabrikaya koyduk. B u k a z a n n . . . Birisi Birader, bu k a z a n u z u n s r e r b e n gidiyorum. Baka biri Ben d e . . . Y a r n eydeki t r e n d e bulualm, Olur, eyvallah... Gle gle... Bu k a z a n . . .
12
KED N E D E N KATI?
Her eyin, h e r iin bir n e d e n i vardr. Hayr, olmad. B e n y a z m a d a h a b i r bilgi lfla b a l y a c a k t m . Ne olursa olsun, i n s a n l a r r a h a t l a m a k zorun dadr. Dorusu, b u d a olmad. Bir i n s a n b y k lf edebilmek iin, nce kendisi b y k a d a m olmal dr. B u y z d e n k e n d i k e n d i m e h e p acr d u r u r u m . H e r k o n u m a m n banda, bir k o c a m a n lf, k i t a p l a r a geecek deerde bir b y k lf e t t i i m h a l d e , h i k i m s e n e b a n a , n e d e lfma m e t e l i k vermez. Peki, b u b y k a d a m dedikleri n e l e r sylemiler s a n k i . . . F a l a n b y k a d a m yazn scak olur de mi. Am'an ne espri, a m a n ne gzel sz... n s a n l a r n yzyllar boyu a r a d gerei kelimeyle vermi. B y k a d a m n lrken, son sz Kap y an! olsa, a r t k b u n d a n n e b y k gerekler karlmaz. Kapy an! dedi. Bu sz, b y k a d a m n i n s a n l a gsterdii yoldur. Kapy an! n e d e m e k b u ? Bu, n e b y k lftr. D n n bikez.. B iki kelimede ykl, gizli a n l a m zmek iin k i t a p l k l a r dolusu k i t a p yazlsa, yine az. Yni diyor ki... Ne diyor? Ey i n s a n l a r ! . . Eek gibi a h r a k a p a n m a y n ! 13
Ahrn k a p s n an da ieriye bilim g n e i n i n klar dolsun. Hayr, yle demiyor. Kapy an, g r n z de d n y a y a alsn. H a p s o l d u u n u z k e n d i zindann z t a n k u r t u l s u n . in dorusu, b y k a d a m d a h e r a d a m gibi c a n ekiirken b u n a l m , nefes d a r l n d a n k u r t u l m a k iin An kapy! demi. te bu. lnce, b r d n y a y a gider gitmez, ilk iim Goethe'yi bulup sormak: Sizi son nefsinizi v e r i r k e n Perdeleri an, biraz d a h a , biraz d a h a k! demisiniz? Bu b y k szn a n l a m n e d i r ? G o e t h e ' n i n glerek u karl vereceini bi liyorum. K i m ? B e n mi? Ben m i biraz d a h a k... demiim? Gzlerimin feri s n y o r d u . evremdekileri g r m e k iin d e m i i m d i r herhalde...
Yoldan geiyordum. Bir evin k a p s n d a n , bir kedi c a n acsiyle b a r a r a k n m e srad. S o n r a alabildiine k a t gitti. t e beni byle d e r i n d e r i n d n d r e n , 'bu kedi oldu. Kedi n e d e n byle ba r a r a k evden frlad? Her eyin, h e r iin bir n e deni vardr. Kedi, n e d e n k a t ? t e size b u n u aklayacam. Ama b i t r l a k l a m a y o l u n u bu l a m y o r u m . D e m o k r a t i k bir m e t o d l a a a d a n yu k a r y a d o r u m u a n l a t a y m , yoksa bizim D o u ge leneimize gre y u k a r d a n aa m? Yni kedi den B a k a n a m kaym, yoksa B a k a n d a n kediye mi ineyim? Biz yine geleneklerimizden caymyalm. 14
K e d i n i n d a y a k yemesi, yedii d a y a n acsiyle k a p d a n frlamas olay yle b a l a d : B t n gazeteler, a m a h e p birden, bir B a k a n a ok iddetli saldrya gemilerdi. B a k a n n b u n a c a n ok skld. Ne y a p a c a n bilmiyordu. Ne ya p a c a n bilmedii ve c a n ok skld z a m a n l a r y a p t gibi, M s t e a r n ard. O n a biey sordu. M s t e a r , cevap verdi. B a k a biey sordu. M s t e a r o n u d a aklad. Bakan, can skntsndan kurtulmak, rahat e t m e k z o r u n d a y d . n k ne olursa olsun, i n s a n l a r r a h a t l a m a k zorundadr. B a k a n , M s t e a r d a n b a k a bir ey d a h a sor du. M s t e a r o ii n a s l y a p t n a n l a t t . Hayr, o i yle y a p l m a y a c a k t . N e d e n yle y a p m t Ms t e a r ? O l m a z yle ey...! O l u r ! O l m a z ! Olur i t e ! O l m a z ite! B a k a n , s o n u n d a bir pf n o k t a s b u l u n d u u n a sevinli, M s t e a r a epeyce sylendi. Rahatlad. E e r ii r a h a t l a m a s a , o c a n skmtsiyle geceki t o p l a n t y a gitseydi, ertesi g n dillerde dolaan ba arsn elde edemezdi. Ne olursa olsun, i n s a n l a r r a h a t l a m a k zorun dadr. Mstear, n a s l r a h a t l y a c a k t ? stifa m etsin? Hayr. Ne diye istifa edecekmi? Genel M d r e , falan meseleyi sordu. Genel M d r f a l a n meseleye cevap verdi. Genel M d r e filn meseleyi sordu. Genel M d r , filn meseleye de cevap verdi. P i m e k n meselesi... O n a da cevap verdi. Verdi a m a , o fimekn mesele yle o l m a y a c a k t ki... Ta m a m . S e k r e t e r i n i ard: Yaz! dedi. 15
M s t e a r syledi, sekreteri yazd. Ooooh!.. Ra h a t l a m t . E e r iini dkmese p a t l y a c a k t Ms tear. Evinin, o l u u n u n , o c u u n u r a h a t n , h u zurunu karacakt. yi a m a , Genel M d r n e y a p s n imdi? Ms t e a r n yazdklar y e n i r y u t u l u r ey mi? Zile hast: M f e t t i Ali Beyi a r n ! . Ali Bey, on g n d r teftite. Veli Beyi arn, B a s t n e ! M f e t t i Veli Bey geldi. B u y u r u n Beyefendi! u ey ii ne oldu? Oldu Beyefendi! b r i? O da oldu. Nasl oldu? yle, yle, yle oldu efendim! yle o l m a y a c a k t ki... K i m dedi size yle yle yle y a p n diye?.. Byle, byle, byle ola cakt. Allah, Allah!.. G e n e l M d r sylendi, sylendi,... Oooh, d n ya v a r m . ini dkmese b o u l a c a k t . M f e t t i ne yapsn imdi? Y sabr... Y sa brla olmuyor. M d r Bey. Efendim! Nasl efendim? B e n size bu s a b a h ne de dim? Bu s a b a h m? Bir ey demediniz. Nasl d e m e d i m ? Biey dedim, ben size. 16
Bu s a b a h ben sizi g r m e d i m ki... yleyse d n s a b a h demiimdir. D n siz r a h a t s z . yleyse nceki s a b a h . . . Evet, sylemitiniz.;. H a h , sylemiti ite... Ne sylemiti? Syle m i t i de n e d e n y a p l m a m t peki? O l m a z byle ey... Anladnz m, olmaz. s t e m e m , K a t i y e n ol maz!.. M d r n s u r a t asld. Ne olursa olsun, in s a n l a r r a h a t l a m a k zorundadr. Muavini arn bana... Bastne! M d r m u a v i n i geldi. M d r s o r d u : D. cetveli yapld m? Yapld efendim. T a m a m m yapld? Evet, t a m a m . Liste eklendi mi? Eklendi! S a n k i n e diye h e r eyi d e t a s t a m a m yapar lard?... Gnderildi mi? Gnderildi. Biraz geciktirseler olmaz m? Ne g n gnderildi? Dn. Neee? d n m ? Bu ne i h m l , bu ne biim i? Hi kimse almyor. k a r m a l , i... G n g n n e i i s t e r i m . . . Anladnz m ? Ooooh... n s a n iini d k t m , n e k a d a r d a rahatlyor. 17 F. : 2
M d r Muavini, ksm m i r i n i n o d a s n a girdi. B u r n u n d a n soluyordu: Bunlar ne? M u h a s e b e y e gnderilecek evrak. H h . . . T a m a m . Z a t e n siz... M u a v i n Bey knca, b a r u t kesilen Ksm miri, m a s a y a y u m r u u n u i n d i r d i : Nerede H a s a n Bey? H a n g i H a s a n Bey? k i n c i k s m d a k i H a s a n Bey mi, k a y t m e m u r u H a s a n Bey mi, e v r a k k a l e m i n d e k i H a s a n Bey mi, yoksa t a h r i r a t t a k i k t i p H a s a n Bey m ? . H a n g i s i olursa... ey... y n i t a h r i r a t t a k i k t i p H a s a n Bey... Efendim, paydos zili a l d n d a n g i t m i . . . yleyse sen gel b u r a y a ! > B e n i m a d m Hseyin. Hseyin m s e y i n . . . B e n d i n l e m e m . B e n size d i y o r u m ki... O n d a k i k a k a d a r bard, ard. a m a n d r a ya y a n a t k t a n s o n r a i s t i m b r a k a n gemi gibi bo ald. R a h a t r a h a t d a i r e d e n kt. M e m u r H s e y i n Bey, odacya sylemediini b r a k m a d . B u c a m l a r n h a l i n e d i r be? Y a u t a vandaki rmcek alar?... u masalarn tozu... Yerlerin pislii... s t e m e m byle ey!... s t e m e m ! . . . Anladn m, ite o k a d a r . . . H s e y i n Bey, k t a n kp yaza girerken, srtn d a n p a l t o s u n u a t m a d a m n hafifliiyle, r a h a t l yla d a i r e d e n kt. C a n b u r n u n a gelen odac, k a v g a e t m e k iin kapcy arad, b u l a m a d . K a p c gitmiti. Ne y a p 18
sn? Her n e olursa olsun, i n s a n l a r r a h a t l a m a k : zorundadr. T r a m v a y a bindi. Ayama b a s t n . n n e b a k ! A d a m a l d r m a d . Bileti geldi. Bilet! G r m y o r m u s u n kalabal. Bir elim a s kda, bir elim b a s k d a . . . C z d a n k a r m imdi? > N'apalmj? n e r k e n veririm. . O l u r mu yle ey? - O l u r ! Olmaz. i Bal gibi de olur. K o n t r o l gelir, dinler m i ? n aa... Bir p a t r d , bir g r l t . O d a c frsat y a k a l a mt. H a y sizin gibi biletinin d e . . . Son seferini y a p a n bileti, evine dnd. K a r s m u t f a k t a glyordu. Ne g l y o r s u n u l a n ! n s a n kocasn... Ver e t t i sopay. S o n r a geip sofraya, r a h a t b i r yemek yedi. Biletinin kars alyordu. Ayann a l t n d a d o l a a n k e d i n i n s r t n a iki m a a indirdi. Kedi c a n acsyla k e n d i n i sokaa d a r a t t . Biletinin kars, k o c a s n a sokuldu. Akn e n iyisi, gz y a n d a n s o n r a gelendir. kisi de r a h a t t . . . Her eyin, h e r iin bir n e d e n i vardr. E e r gazeteler B a k a n a saldrya gemeselerdi, u k e d i d u r u p d u r u r k e n byle b a r a b a r a frlar m y d ? n s a n l a r r a h a t . . . Kedi n m d e n yle bir k a t ki, r a h a t l a m a k iin o n u n n e y a p t n greme dim. 19
H E M AL H E M O Y N A !
Z I N D A t e n e k e d e n megafon, bir a d a m , pazar meydannda barbar baryordu: B u g n . . . s t a n b u l d a n gelen... Mehur... Mill t i y a t o r a a a . . S a h a t . . drtte... nar meyda n n d a . . . Allo! Allo... S a h a t d r t t e . . . perdelik g l n l k o m e d i . . . Ayriyeten p e r d e hisseli, kssal d r a m faaacas... ki t i y a t r o ile bir c a n b a z m bir a r a d a b u r a y a gelmeleri pek az grlen eylerdendi. B u y z d e n r a k i p t i y a t r o n u n reklmcs, b r n d e n d a h a bas k n k m a k iin, iki u z u n s o p a n n s t n d e palya o klnda, m e y d a n n br b a n d a n b a r y o r d u : Allo... Allo!... M e m l e k e t i n . . . En n a m l , by k . . . millet t i y a t o r a s . . . On sekiz artizlik b y k kadro... En byk tiyatro kumpanyas... Hanede Ayten akrses... Ayriyeten alt kiilik saz ve caz t a k m . . . A l a t u r k a ve ilveten a l a f r a n g a d a n s l a r . . . R a k k a s e Celile Celli... En m e h u r film yldzmz b a y a a n Ece Yakar... C a n b a z l a r da, bu iki t i y a t r o d a n aa k a l m a m a k iin, iki r t k a n b i r d e n k a r m l a r d : Allo... Allo... M e m l e k e t i n en n a m l canbazl a r n . . . ki c a n b a a a z bir ipte. B u g n c a n b a z h a n e 20
www.cizgiliforum.com enginel
ler kral Ali olak ip s t n d e k u r b a n kesecek... p s t n d e psiklet yarlar... Ayriyeten... Ortalk panayra dnmt. adrlarn nn de t r a m b o n , b u l ve davul, bir arliston, bir z m i r m a r n alyordu. ki gezginci t i y a t r o ile c a n b a z h a n e , ok k t bir z a m a n d a gelmilerdi. n k a y n g n , Mill C e m a a t p a r t i s i n i n lideri de, kiilik y u r t gezisi ekibiyle gelmi b u l u n u y o r d u . B t n b u r t k a n lar, cazlar h e p b o u n a y d . Ne iki t i y a t r o , ne de c a n b a z h a n e bir t e k bilet satabilmiti. T a a a a u z a k kylerden gelenler m e y d a n d o l d u r m u l a r d a m a , hibiri n e tiyatroya, n e d e c a n b a z h a n e y e gitmiyor du. Mill C e m a a t p a r t i s i n i n lideri k o n u a c a k ol d u k t a n sonra, t i y a t r o y a , c a n b a z a k i m gider? M e y d a n d a n a r n a l t n d a k i k a h v e d e yle ko nuuyorlard: A m a n m , bi a n a t i y o , bi a n a t i y o . . . Bldr dinedim, gle gle leyazdm... Bu herif h e p i s n d e n b a s g m . teki p a r t i lerin hi biri b u n u n k a d a r g l d r e m i y o . . . Bizim Kel b r m ' m g a y n M a m u t , bi mek tup iletmi, diyokine, b u r a y a geldi, gle gle l d k . . . diyo... T m g a r milleti yirlere serildi diyo... G l m e k t e n gasklar gevemi. H d r m g a y n a n a s a l t n a gard, diyo... Buradan oriya geliyo, a m a n n , g a r m a n , h e p t e n gidin, dineyin, diyo... Biz de kyden ii g c braktk, geldk. Herf bi g o n u s u n , acep t i y a t r o ga p a r a ider? P a r a y n a n m M u s t a v a e m m i ? 21
Yoh bee!.. Herf sevabna g l d r y o . . . fi seblillh... Pekiy, ne z o r u n a ? He bi c i h a r yok m u ? Milletin biraz y z g l s n deyi... Eyilik ossun deyi... Bi anatiyo, tbeler ossun, bir ay yat, gl!... Mill C e m a a t p a r t i s i n i n gezisine k a t l a n l a r d a n hi biri o r t a d a g r n m y o r d u . Yalnz mey d a n polisler d o l d u r m u t u . Yaya polis, atl polis, motosikletli polis, motorlu, zrhl, binmi, bindi rilmi polis... K o m u d r t ilin polisi b u r a y a dol mutu. Biraz s o n r a azdan aza bir h a b e r yayld: M e y d a n d a syletmiyeceklermi... Acep n e d e n ki?... Yasah... Neden yasah?.. Besbelli bu tiyatoraclar, iimize keset vuruyo deyi h k m a t a i k y e t t e b u l u n d u l a r . Hkm a t da, m a d e m t i y a t o r a c gsms a d r d a n u m r o yapyor, b u n l a r da gapal yerde n u m r o y a p s n diy e r e k t e n bi g a n u n kard.
Sincik n'olacak?
S i n a m a d a y m . . . D z d a b a n Irza'nm sinamasmda... Biraz s o n r a yeni bir h a b e r kt: D z t a b a n Rza s i n e m a s n v e r m i y o r m u . . . B e n h o k m e t iinden g o r h a r m diyesiymi. Neme gerek diyomu, elektriimi bozarlar, bi zor karrlar. Virmem d i y o r m u . . .
Sincik n'olacak?
Kr Yusuf'un l o g a n t a s m a ! . . 22
L o k a n t a n n n tklm tklm dolmutu. Ama k a p d a k i polisler, yalnz p a r t i l i o l a n l a r ieri so kuyor, o p a r t i d e n o l m y a n l a r l o k a n t a y a b r a k m yordu. K a p d a birikenler k o n u u y o r l a r d : Len smiyl, b e n s a n a bu p a r t i y e girek d i m e d i m miydi? imcik b e d a v a d a n diniyecekdik. Ne bilet var, ne biey... Sincik t i y a t r o y a gaymeyi bayl, a n l n b a n a gelsin. C a n m r eit Day, p a n g a d a n gredo a l m a h ik iin b r s n e girdik. k i p a r t i y e b i r d e n girilmiyo m u ? Get iine!... Sincik bu p a r t i y e gaydmz y a p t r s a k , ieri gomazlar m? Pulise s o r ! . . . Ben p u l i s n e n g o n u m a m . Sen sor! Kapdan parti kimliklerine baklp ieri gi renlere, P a r t i n i n l i d a r e h e y e t i n d e n biri u n l a r t e n b i h ediyordu: Alk y o h ! . . . G l m e k y o h ! . . . B a r p ar m a k y o h ! . . . He bi iy y o h ! . . . M e v t a gibi d u r a c a k myz? Ben bu p a r t i y e g i r m e m H a c e m m i , gl m e k o l m a d h t a n kelli... P a r t i y e gireceime, tiyat o r a y a giderim. Yr, t i y a t o r a y a ! P a r a l a r benden... Len, bu g a f a y l a n t i y a t o r a y a gidili mi? l k i n o r d a n bi ie i m a m s u y u al da iek, gafalar d u t u p yle girek. L o k a n t a doldu. L o k a n t a n n b t n pencereleri k a l n bezlerle r t l d . k i polis m e m u r u pencere l e r d e n ierisinin grlecei delik kalp k a l m a d 23
m denetledi. K a r a n l k olduu iin, l m b a l a r ya kld. H a v a ok scakt. erdekiler b u r a m b u r a m terlemeye baladlar. O r t a d a yksek bir yere m a s a , zerine bir s r plkla, bir de g r a m a f o n k o n u l d u . Mill C e m a a t p a r tisinin lideri m a s a n n a r k a s n a geti. V a t a n d a l a r ! dedi, biliyorsunuz, son k a n k a n u n l a r d a n s o n r a k o n u m a k , n u t u k v e r m e k ok tehlikeli bir d u r u m ald. Biz polisi, savclar, m a h kemeleri m e g u l e t m e m e k , k e n d i bamz da be lya s o k m a m a k iin, bu areye ba v u r d u k . Bu r a d a b e n i m eskiden sylediim ve iinde h i b i r su o l m a y a n p l k l a r var. Sesimi ve szlerimi bu p l k l a r d a n dinleyeceksiniz. u n u da sylemeyi bir bor ve vazife bilirim ki, b a k a yerlerde, bizi y o l u m u z d a n alkoymak, ge b r a k m a k iin t r e n l e r i geciktirdiler. Baz yer lerde suyu, baz yerlerde elektrii kestiler. B u r a d a hi bir zorlukla k a r l a m a d k . Gerek idarecilere, gerek polise h u z u r u n u z d a t e e k k r ederim. imdi n u t u k p l k l a r m dinleyeceksiniz. S a l o n u n gerisinde o t u r a n iki polis, byk al t n d a n ksks g l y o r d u . P a r t i lideri e n s t t e k i pl g r a m o f o n a koydu. Bir p a r t i l i g r a m o f o n inesini deitirdi, kolu e virdi. S a l o n d a t yoktu. A r k a d a k i iki polis h l ksks g l y o r d u . lk p l k d n m e y e balad. Sayn v a t a n d a l a r ! P a r t i m i z p r e n s i p iti bariyle, iki meclisi k a b u l e t m i olup, Anayasa mahkemesinin kurulmasn da programna alm tr. 24
Scaktan, h a v a s z l k t a n ierdekilere arlk basmt. K i m i t e r i n i siliyor, kimisi de u y u k l u y o r du. kinci p l k g r a m a f o n a k o n d u . A r k a d a iki polis ksks g l y o r d u . kinci p l k a l m a y a b a l a d : Eeeeminem E m i n e m . . . akr E m i n e m ! . . . Gbeinin a l t ukur Eminem!... Partilileri bir tel ald. Lider ve evresindeki ler g r a m o f o n a k o t u l a r . K a l d r n o pl... K i m koydu o n u ? . . . Birisi p l k l a r k a r t r m . U y u k l a y a n l a r u y a n m , kyller c a n l a n m t . Yer yer: Kaldrmayn! Brakn alsn!... Emineyi isteriz!... . akr E m i n e e e e ! . . . Sesleri ykseliyordu. n c pl k o y d u l a r : Aziz v a t a n d a l a r ! . . . Bir m e m l e k e t t e siyas h r r i y e t o l m a y n c a hibiey olmaz... Bu p l n sonu yle b i t i y o r d u : Biz i k t i d a r a geince u n l a r y a p a c a z . . . Drdnc plk kondu: Sepetioluuuu, bir a n a n n k u z u s u . . . D a h da da d a y d a y a . . . D a y da di di di d daaay!... G e n l e r ceketleri k a r p o r t a y a kmlar, o y n a m a y a balamlard. h t i y a r l a r elleriyle, ayaklariyle t e m p o t u t u y o r l a r d . P l k bitince o y u n d u r d u . Yeni p l k b a l a d : 25
H k i m t e m i n a t . . . niversite m u h t a r i y e t i . . . Bamsz m a h k e m e . H e r v a t a n d a a bir ev... adrmn s t n e . . . p dedi d a m l a d . . . Veresiye vere vere K a l m a d kalmad... Bu sefer ihtiyar, genci o r t a y a dkld. H e p birden comulard. N u t u k p l k l a r bir alg, bir arkyla d e v a m et ti. S o n u n d a p a r t i lideri, V a t a n d a l a r ! . . . dedi. i n ciddiyeti kat, s u l u l u u kt. G r y o r s u n u z ya, bir sabotajla kar karyayz. P l k l a r m z n a r a s n a o y u n h a valar k a r t r m l a r . Byle d e m o k r a s i o l m a z ! Toplant dalrken genler h l oynuyor, yallar g l y o r d u . B u y z d e n pekok kii Mill Ce m a a t p a r t i s i n e girdi. Kyller, D n d e r n e k c a n m , bir engisi eskd . . . diyorlard.
26
D O L M U U N K A P I S I
ofr, K u r t u l u ! d e r demez, a r a b a n n k a p s n a s a l d r d m . N e y a p t m s a kapy b i t r l a a m a m . K a p n n k u l p u dnmez. ofr i e r d e n baryor: Sola kvr! Sola kvryorum k v r m a s n a a m a , k u l p kv rlmyor. ofr baryor: Sola beyim sola!... Allah Allah, askerlik yapmadn m yahu?... S o l u m u , sam m a r d m ? D o l m u u n ar k a s n a b a k a a r a b a l a r , otobsler, k a m y o n l a r yl d. Trafik m e m u r u , frt f m r t d d k t t r y o r . Sola kvr b e ! Kvrlmyor k a r d e i m . ofr uzanyor, kapy ayor, ieri giriyorum. D o l m u y r y o r a m a , ofrn de enesi ald: Ne a d a m l a r v a r be d n y a d a ? . . . T h Al l a h k a h r e t s i n . . . Y a h u s a n s o l u n u d a h a renm e m i l a r be! o f r n enesi k a p a n m y o r b i t r l : H e r yolcuya t e k e r t e k e r a n l a t . K a p bu ya h u . . . Sola evir, t a k alr... K e n d i m i vmek gibi olmasn, bir iyi h u y u m vardr, haksz o l d u u m z a m a n k a r m d a k i n e der se desin, hi sesimi k a r m a m . ofr, hzn a l a m a m , b o y u n a drdr ediyor: 27
Bir k a p a m a s n r e n m e y e n i n s a n bu d n y a d a n e diye y a a r b i l m e m ki... U t a n c m d a n r e n k t e n r e n g e giriyorum. N e de s e a d a m hakl. B u sefer yolcular d a ofr t u t u p o n a h a k veriyorlar. Bir i m a n a d a m , . Efendim, dikkatsizlik... diyor, dikkatsiz in sanlar. Bir ofr, bir o i m a n a d a m sylyor: Baym, vallahi b k t m a r t k . . . Bu a d a m l a r a a r a b a kaps a m a s n r e t m e k iin bir k u r s a mal... Yok kardeim, yok... M e d e n i y e t i n m e k t e b i yoktur. n s a n n kendisinde olmazsa n e yapsan bo... Eminn ide iman a d a m arabadan inmek istiyor. stiyor a m a , b i t r l kapy aamyor. o fr, bu sefer o n a baryor: > Bayn, saa evir k u l p u . . . evrilmiyor k a r d e i m . Sola eviriyorsun b a y m . . . Y a h u bu c e n a bet, d a r d a n sola, ierden s a a evrilecek... > K a r d e i m , ne sola dnyor, ne saa... K p r d a m y o r krolas... Bir hayli ekiiyorlar. Sihirli define kaps gi bi, k a p b i t r l almyor. ofr u z a n p kapy ayor. i m a n a d a m k e n dini zor dar atyor. B s b t n kzan ofr syle nip d u r u y o r . Neredeyse kfre balayacak. Heri fin pis a z n a d a y a n l r gibi deil. K u r t u l u ' a git m e k t e n vaz g e t i m a m a , y a kapy a a m a z s a m di ye k o r k u m d a n inemiyorum. 28
O d u n olu o d u n l a r . . . Y a r m a l a r ! . . . Bay ofr, b e n b u r a d a ineceim. K a p n n k u l p u n a y a p t m . Aabilmek iin a z n c e ofre yle d i k k a t e t m i t i m ki... S a a eviri y o r u m . Ooooh, ok kr, d a r d a y m . B a k a bir a r a b a bekliyorum.. K u r t u l u ? Evet... Araba n m d e . ofr p a y l a m a s n diye, az n ce r e n d i i m gibi, k a p n n k u l p u n u sola eviriyo r u m , olmuyor. S a a eviriyorum, olmuyor. Bir da ha zorluyorum, bir d a h a , yle ki elime k a n Oturu
yor.
,. ;
ofr baryor: Yukar kaldr y a h u , y u k a r . . . Yukar k a l d r n c a kulpu, k a p alyor. imdi bu ofr b a l a d : B u r a d a n b a k a s t a n b u l yok... Y o l c u l a r d a n biri ofre h a k veriyor: Bou b o u n a k a l d r m iniyorlar. Artk bir t a k s i kaps a a m y a n da i n s a n m diye y a a m a m a l d n y a d a . . . Bu ar szlere nasl d a y a n l r ? ofr de, yol c u l a r d a h e p beni haksz karyorlar. K a r a k y ' d e bir yolcu i n m e k istiyor. A m a ka p almaz. ofr, Y u k a r k a l d r ! diye b a r b a r baryor. Yolcu, K a l k m y o r ! diye baryor. Asl b e ! Aslyorum, kalkmyor. ofr kapy ayor, a d a m k a r kmaz, n e 29
olur n e olmaz b e n d e kapy a a m a m diye dar a t y o r u m k e n d i m i . imdi K a r a k y ' d e y i m . Zarzor bir a r a b a b u l u y o r u m . K a p n n k u l p u n u sola evi r i y o r u m , o l m u y o r ; s a a evir, olmuyor; y u k a r , a-ah, aa, -h... Bre a m a n . ofrden p a p a r a y yiyeceim salam, aslp d u r u y o r u m . K u l p u d r t yne eviriyorum, b a n a m s n demiyor. t be i t ! . . . ofre s o r u y o r u m : Nereye iteyim? Nereye itilir y a h u ? . . . t ! . . . t m e s i n i de mi bilmiyorsun... eri d o r u i t ! Hi byle ieri d o r u itilip de alan k a p gr medim. Kapy i t m e b e ! K u l p u it!.. Hele k r k a p alyor. ofr d u r u r m u ? H e r m t e r i y e t e k e r t e k e r ret... Bir yolcu, K a z gibi a d a m l a r ! diyor. B u n u syleyen yolcu k a p n n y a n n d a o t u r u yor. ofr onu, K a p a k ! diye tersliyor. A d a m kapy ap k t diye kapyor. Olmad!... Kapanmad. A d a m bir d a h a deniyor, yine k a p a n m y o r . Kapanmad! Y a n n d a k i yolcu, Hzl ek! diyor. at!... Pat!... Kt!... ofr, Yava y a h u , diyor yava b e ! . . . Alt t a r a f yirmi be k u r u vereceksiniz b e ! . . . 30
ofr u z a n p kapyor kapy a m a enesini ayor: H a f t a d a bir k a p t a m i r i . K a z a n k a z a n k a p t a m i r i n e ver. mi bu y n i . . . Sizin evinizde k a p yok m u ? S a a t gibi k a p bu, yavaa t k diye ka patacaksn. Bir yolcu G a l a t a s a r a y ' d a i n m e k istiyor. Yine kap almaz. Bir p a t r t , k y a m e t , saa, sola, yu kar, aa... S o n u n d a k a p alyor. Y o l c u n u n ar k a s n d a n k e n d i m i s o k a a frlatyorum. Kurtulu? . Evet, b u y u r u n ! Buyurmas kolay a m a , nasl buyuracaksn? K a p n n k u l p u n a yapyorum. Y u k a r k a l d r kalk maz, aa i n d i r inmez, s a a sola dnmez, it itil mez... T h Allah k a h r e t s i n . . . B t n kuvvetimi de n i y o r u m . Koca Yusuf p e h l i v a n k a l k s a m e z a r d a n b u kapy a a m a z . K e n d i n e ek! B u k a p d a k e n d i n e ekilince alrm. K a p a r a eder, b a y ofr balyor sylenmeye... Ama yooo, b u k a d a r n a d a y a n a r h a m a r t k . Birader, diyorum, h e p s i n i n kaps bir ba k a eit b u n l a r n . Bizim n e s u u m u z var b u n d a ? K i m i n i saa, k i m i n i sola evireceksin. K i m i yu kar, k i m i aa... Bir k s m n iteceksin, bir ks m n ekeceksin... ofr, b s b t n kzyor: n s a n bu k a d a r c k eyi de bilmez mi be... F o r d a r a b a l a r n n k u l p u n u sola, S t u d b a k e r ' l e r i sa a evireceksin. evrole oldu mu iteceksin k u l p u . H i l m a n ' l a r k e n d i n e d o r u ekeceksin. F i a t a r a 31
bas oldu m u nce bir s a a evirir, s o n r a s t n e basarsn. Buick'ler en kolay, bir sola, bir s a a e virir, k u l p u k e n d i n e d o r u biraz eker, s o n r a biraz y u k a r kaldrr, kuvvetlice aa indirirsin, s o n r a k e n d i n e d o r u ekip te, hafife s t n e basar, iter sen, t diye alr k a p . . . ofr, d u r m a d a n h e r m a r k a otomobil kap snn n a s l alacan a n l a t y o r d u . Ben t a t l t a t l d i n l i y o r d u m a m a lfnn s o n u n u k t b a l a d : n s a n n bu k a d a r c k bir eyi r e n m e m e s i iin m a n k a f a olmas lzm. Y o l c u l a r d a n biri ofrden de baskn kyor: D a n g a l a k l k efendim. D p e d z d a n g a l a k l k bu... Alt y a n yirmi-otuz eit otomobil var. s t a n bul gibi bir ehirde y a a y a n i n s a n bu k a d a r c k bieyi renemezse, k a l d r s n k e n d i n i denize a t sn... ofr onaylyor: yle ya, lsn b e ! . . . lsn d a h a iyi. Koy n n e bir t o r b a s a m a n , yesin. B a n a svp s a y a n yolcu Taksiim'de injyor. Tam kapdan karken: Vaaay... A m a n ! . . . diye baryor. Ne oldu? Ne v a r ? yi o l m u k e r a t a y a . Kapy k a p a r k e n ba p a r m a a r a y a skm. E l i n d e n a k r akr k a n l a r a k a r k e n k a p y a svp sayyor: N a m u s s u z kap... Hi byle k a p g r m e d i m . Herif a m a n z a m a n diye b a r a d u r s u n , ofr gaza basyor, Harbiye'ye u u y o r u z . Harbiye'de bir m t e r i d a h a b i n m e k istiyor a m a n e m m k n . . . Otomobil kaps deil, kale kaps n a m u s s u z . s 32
t a n b u l s u r l a r n n kapsn bir h a f t a d a a a n F a t i h S u l t a n M e h m e t gelse a a m a z . ofr, B a s t r ! B a s t r b e ! . . . diye baryor. Neresini b a s t r a y m ? m r n d e hi a r a b a y a b i n m e d i n m i ? D-mesini b a s t r ! Dme nerede yahu? Kilit d m e s i b e ! . . . D m e dedii n e r e d e biliyor m u s u n u z ? Kapy la, kilitle, k u l p l a h i ilgisi o l m a y a n bir yerde, a r a bann i yannda, pencere camnn altnda.. Ben d m e y e basyorum, a d a m kulpa, k a p alyor. Alr almaz d a c a n m d a r a t y o r u m dar. Artk y r m e y e k a r a r verdim. Y a n m d a bir a r a b a d u r u y o r . Nereye b a y m ? Kurtulu. ofre b a k y o r u m , yalca bir a d a m . Artk bu kfr filn etmez, d i y o r u m iimden. erde de yolcu d a h a var. Acaba kapy a m a y . . . Bilirim b u n l a r , h e r b i r i n i n a y r bir h u y u vardr. Elimi kap k u l p u n a a t m a d a n s o r u y o r u m . Arabanz ne m a r k a ? De S o t o ! . . . De Soto m u ? Bu nasl alr? Z a t e n k a p n n k u l p u da yok. t!... tiyorum. Bastr! Bastryorum. ek!... Kendine ek!... Dndr! i Dndrdm. 33 F. : 3
K a defa d n d r d n ? ki. i Olmaz, b a t a n d n d r . defa... ofr y a r d m a geliyor, o da aamyor. Yolcu l a r l a ofr, ierden ben d a r d a n zarzor kapy a yoruz. Bu sefer de b i t r l k a p a n m a z . B e n eke rim, ofr eker, k a p k a p a n m a z . B t n kuvvetim le kapy ektim. Eski a r a b a sarsld. K t d i y e bir ses... ofr. H a h , k a p a n d imdi... dedi. Gidiyoruz, ofr a n l a t y o r d u r m a d a n . Ellibin liralk a r a b a y m . Yolcular bir ylda h u r d a y a k a r m l a r . D o l m u a i n i p binmesini, kapy a p k a p a m a s n bilmiyorlarm. Ayda bir kere kapy t a m i r e g t r r m . ofr svp sayyor. B e r e k e t , bu seferkiler b a n a deil, b a k a l a r n a . K u r t u l u ' a geliyoruz. Araba d u r u y o r . Bir yol cu kapy a m a k istiyor. Almaz... Bu a r a b a De Soto, diye r e n d i k l e r i m i sa tyorum, y u k a r al, sola it... br yolcu ie karyor, n c s y a r d m edi yor. ofr sylenerek k a p y a u z a m y o r . Hi b i r i m i z aamyoruz, b r y a n d a k i kapy kurcalyoruz, zorluyoruz, o da almyor. K a l d k m a r a b a n n iinde... K a n - t e r iinde k a l a n ofrde k f r n bini bir p a r a . . . Bir ksmmz sa, bir ksmmz sol k a p d a urayoruz. M a s a l l a r d a k i sihirli k a p gibi, ne y a p s a n almaz. S u s t a y ekin! H a d i ! . . . D a y a n n ! . . . T r a m v a y l a r , a r a b a l a r a r k a m z a ylm. T r a fik m e m u r u sesleniyor. ofr a r a b a y k e n a r a e kiyor. Bir erkek yolcu ceketini karm, kapy 34
a m a y a alrken, biri de b r kapy tekmeliyor. K a d n yolcu avaz kt k a d a r , m d a a t ! . . . diye baryor. Sus h a n m , ortal t e l a verme. Kadn karyor zannedecekler. Polis koup geliyor. Etrafmz k a l a b a l k e viriyor. Ne v a r ? erde kaldk, kap almyor. K a d n c k lk la, ofr k a p kilidinin s u s t a s n bozan m t e r i l e r e k f r eder, dardakiler gler h l i m i z e . . . Bir keser yok m u , keser... Keserle almaz, varyoz lzm. Bir ilingir arn en iyisi... K a r a n l k bast, biz h l d o l m u t a m a h p u s u z . Seyirciler gittike artyor. Ne i e r d e n alyor, ne d a r d a n . . . B a k a bir ofr bizimkine, Arkada, diyor, b u n u asa asa Yenie hir'de t a m i r c i Y a n k o aar. Geen g n B y k d e re'ye m t e r i g t r m t m ! . B e n i m de b a m a gel di. ldr Allah k a p almad. S o n r a m t e r i l e r i t e r s y z getirdim, be t a m i r h a n e dolatktan sonra Y a n k o u s t a at. Yeniehir'de Y a n k o u s t a n n t a m i r h a n e s i n e gi diyoruz. U s t a evine gitmi. U s t a y a h a b e r gidiyor. Biz ierde a r t k patlyacaz. Bir s a a t mi, iki s a a t mi s o n r a u s t a geliyor. Bir z a m a n da o urayor. Siz b u n u T a r l a b a ' n d a kiliti bo var, o n a g t r n diyor. Kiliti bo'ya gidiyoruz. S u s t a n n dili diliye gemi, diyor. 35
Ne yapacaz? Gece v a k t i olmaz. B u n u n bir g n l k ii var. G n d z gzyle i n a l l a h . . . erde y a l v a r m a y a baladk: A m a n bo usta, o c a n a d t k . Bizi bu r a d a n k u r t a r . Ne istersen verelim, yz, iki yz... K a d n a l a m a y a balad: Ah n'olur, k o c a m a bir h a b e r verin bri... Hlimize a c y a n bo u s t a ie giriti. G e c e n i n on ikisinde, Olmyor, dedi, b u n u n ii u z u n . . . Pencere den kn!... lkin k a d n n c a n n k u r t a r d k . Pencereden ban u z a t t . A y a k l a r n d a n biz t u t t u k , b a n d a n dardakiler, k a r g a t u l u m b a k a d n kardk. Yol c u n u n biri i m a n olduu iin n e y a p t k s a dar k a r a m a d k . S o n r a beni kardlar. H r r i y e t h a vasn cierlerime ektim. i m a n yolcuyu kar m a y a alyorlard. B a n a d a : Yardm et dedi ler. eke eke a d a m yar beline k a d a r dar kardk. A m a t a m beline gelince, ne ieri, ne dar, a d a m pencereye takl kald; yars ierde, yars darda. Vazgetim, ieri s o k u n ! diye yalvaryor. eri de sokamyoruz. Ben a r t k o r a d a n u z a k l a t m . Ne y a p t l a r bil m i y o r u m . Tabi ' K u r t u l u ' a yaya gittiimi, o gn den s o n r a d o l m u a binmeye tvbe ettiimi t a h m i n edersiniz.
36
G A INCI GILNK?
F" L M Z D E tavsiye k a r t v a r d ; ie g i r m e k iin * deil, h a s t a n e y e g i r m e k iin. Hastanelik bir h a s t a m z , yer yok diye k a p dar e t m e m e l e r i iin... ki deil, h a s t a y k o y u n k o y u n a y a t r s a l a r razydk. Uluslararas tannm ordinarys profesre tavsiye k a r t n b u y z d e n g t r m t k . Y a k n l a r m d a n olan h a s t a , bir b a k a y a k n m l a ieri girmiti. Ben k a p d a bekliyordum. Yerde, s r a l a r d a , a y a k t a h a s t a l a r bekleip d u r u y o r l a r d . B e n h a s t a n e d e n k o r k a r m . O n u n iin k a p y a k a d a r gelmi, ieri g i r m e m i t i m . H a s t a n e n i n , baheye a l a n ift k a n a t l geni, caml kaps iki d a k i k a d a bir, alyor, b a t a n aa beyazlar giyinmi erkekler, k a d n l a r girip kyorlard. K a p k a n a d iki y a n a d a alyor, h e m ieri, h e m dar. B u beyaz elbiselilerden b i r i ieri girdi, y a d a dar kt m, a r k a s n d a n c a m l k a p hzn kesemiyor, ieri dar gidip geliyordu. K a p k a n a d n n sallants b i t m e d e n , yeni bir be yaz elbiseli k a p d a n geiyordu. Gzm, c a m l k a p k a n a t l a r m d a y d . Bu be yaz elbiseliler, h e r h a l d e doktor olacaklard, dok tor, m t e h a s s s , asistan, doent, stajyer, filn... K i m i n i n s t n d e k a h v e rengi p e l e r i n d e vard. B u beyaz elbiselilere d i k k a t l e b a k t k a o n l a r birbir 37
lerinden a y r t e t m e y e baladm, r t b e l e r i n i a n l yordum. n k h a d e m e l e r , hizmetiler, d o k t o r l a r h i ayrtsz, h e p beyaz giyiyorlard. Bembeyaz elbiseleri iinde kimler d a h a ok d o k t o r a benze m e k istiyorsa, ite o n l a r h a d e m e y d i . Sa t a r a n m a m , h a t t birazck sakal km doktorlar v a r d. Ama h a d e m e l e r i n iinde bylesi hi yoktu. Dok torlar, h e r yerde y r d k l e r i gibi ellerini k o l l a r n sallya sallya y r y o r l a r d ; oysa h a d e m e l e r k a sla, kasla, teftie km feldmareal gibi y r yorlard. D o k t o r l a r glyor, h a d e m e l e r s u r a t as yorlard. eri gnderdiimiz h a s t a d a n h e r nedense h a b e r kmad iin, ben k a p a z n d a bu beyaz el biselileri inceliyip d u r u y o r d u m . Doktorlar, basbaya d o k t o r d u l a r . Ama h a d e meler; d o k t o r l a r d a n d a h a ok doktordular. Y a l n z bir yerlerinde bir iaretleri vard ki, ite o i a r e t t e n p diye h a d e m e olduklar anlalyordu. O i a r e t m i ? o r a p l a r n n yrt... Gmlek bembeyaz. Ce k e t gcr gcr. P a n t a l o n t gibi t l . Ayakkab, orap, beyaz. Beyaz o l m a s n a beyaz ama, a r k a d a n b a k n c a keden t o p u a k a d a r yrtk g r n y o r . Hele p a n t a l o n p a a l a r ksa o l a n l a r n t o p u k l a m a daki k o c a m a n o r a p yrtklar b s b t n g z e ba tyordu. Yrtksz o l a n l a r d a vard a m a , e o u n u n k i yrtkt. S a n k i d o k t o r l a r l a a y r t edilsinler d i y e , istiyerek yrtk, y a m a l orap giyiyorlard. Bir t a n e s i koridorda aa y u k a r d o l a p du r u y o r d u , elleri a r k a s n d a , ba t a v a n d a , b u r n u h a vada... Y a n m a gittim, Affedersiniz, dedim. 38
1
Yrmeyi brakmad. Lfm tamamlamak iin, b e n d e y a n n d a y r m e y e b a l a d m . Affedersiniz, bir h a s t a m z m u a y e n e o l m a k iin... Baln evirip b a k m y o r , p a s a y r y o r d u . Bir h a s t a m z m u a y e n e . . . B u r n u , p e n c e r e n i n s t pervazn gsteriyordu. Bir h a s t a . . . B a k t yoktu. Bir... Yrd, ieri girdi. O s r a d a m u a y e n e o l m a k iin bekleenlerden bir a d a m k e n d i n i t a l a r n ze r i n e frlatt. Kvrkvr kvranyor, ac lklar a t y o r d u . o r a b n n a r k a s yrtk olan beyaz gm leklilerden biri, yerde k v r a n a n adamla, te v a r b e ! diye bard, yolu k a p a m a ! . . Ayan a d a m n s t n d e n arp geti. Yerde i n l e y e n a d a m n d u r u m u n a d a y a n a m a d m , o beyaz gmleklilerden birine, N'olur, d o k t o r a h a b e r verseniz, dedim, bel k i bir u y u t u r u c u ine filn y a p a r l a r . . . yle bir s a m d a n t r n a m a k a d a r szdk t e n sonra, S e n bu h e r f n nisi oluyon? dedi. Hi... M a d e m k i he, sen bu h e r f n hm, ahr a b a s olmuyon. da, ne demiye garyon? nsanlk adna, n s a n i y e t l i k y a p a c a k bir sen mi g u s u r galdn? Kzgn y r d , gitti. Hi olmazsa s o r u m a kar lk vermiti. 39
Yerdeki a d a m b a r m a s n ykseltince, baka, bir beyaz gmlekliyi t u t t u m , G n a h t r , d o k t o r a h a b e r verin, n'olur, de dim. Dileri g r n d , g l y o r d u . ok bilmiesine elini sallad: O-hoo... Ne n m e r e yapyo b e ! A n a m a dm?.. Biz neler g r m z . G a r d a n b a k n c a k , p diye n m e r e y i a n a r m . Byle n u m a r a olur m u ? Ne diye n u m a r a yapsn? H a s t a n e y e y a t s n deyi... K u r n a z k u r n a z gld. Gle gle d e gitti. Adam bir z a m a n k v r a n d . b r bekleenler d e , beyaz gmlekliler gibi, o n a aldr e t m i y o r l a r d . Yalnz bir k a d n a r a sra, Vah v a h ! diyordu. Ayaklar tekerlekli bir a r a b a d a , iki beyaz gmlekli bir h a s t a y g t r y o r d u . kisinin de salar prl prl t a r a l . Gmlekleri, p a n t a l o n l a n t l . Yalnz o r a p l a r n d a o iaret var, t o p u k l a rnda, kaz y u m u r t a s biimi k o c a m a n bir yrtk... G l e oynaa, itie k a k a a r a b a y k a p d a n k a r dlar. A r a b a d a k i h a s t a belki a m e l i y a t t a n kmt, halsizdi. Arkadaki, a r a b a y k o t u r m a y a balad. Parkeden, h a s t a n e n i n kumlu yoluna birden dn ce a r a b a , s a r s n t d a n t e k e r l e i n biri frlad. A r a b a y a n a y a t t . K a r a n t i n a sars, denek gibi bir b a c a k , a r a b a d a n s a r k t . . . ki beyaz gmlekli, tekerlei ye r i n e geirmeye alyorlar, b i t r l b e c e r e m i y o r lar. Kzmlar, b o y u n a svyorlard: Dingiline... e t t i i m i n a r a b a s . . . 40
Dingilini... t i i m i n n a m u s s u z u . . . U l a n delii n i r d e bu ls gandillinin?.. Bul u delii!.. Ben k a p d a o n l a r seyrederken, bir sakall ihti y a r geldi. A y a k l a r n a k a i m , k a b a lstikler; y n oraplarn, a b a p a n t a l o n u n u n s t n e ekmi. P a n t a l o n u n y a m a l a r n d a n asl k u m a n h a n g i s i olduu a y r t edilmiyor. Belindeki kuak, s r t n d a , m i a d n enaz on kere d o l d u r m u bir a s k e r ceketi. B a n d a k i k a s k e t i bile delinmi. h t i y a r , k a p d a d u r d u . E t r a f n a b a k n d , son ra, elleri a r k a s n d a bal d u r a n bir beyaz gm lekliye g i t t i : Birinci h a r i c i y e n i n , n c servisi n i r e ? Yrtk orapl, beyaz gmlekli bilgi, adama yukardan bakt: n c h a r i c i y e n i n birinci zervisi mi, yohs a m birinci h a r i c i y e n i n n c zervisi m i ? h t i y a r d u a l a d . Birdenbire aalamt. Beyaz gmlekli, i h t i y a r a y a r d m e t m e k isti yordu : Beri b a h , dedi. n c h a r i c i y e n i n birinci zervisi va, birinci h a r i c i y e n i n n c zervisi va... Hangisi senin a r a d n ? h t i y a r n b s b t n akl k a r t : Biri , biri bir e m m e , h a n g i s i , h a n g i s i bir a r t t m . . kinci h a r i c i y e de va. S a k n ola ki ikinci h a r i c i y e n i n n c zervisini a r a m a y a s m ? h t i y a r , gzlerini bzd, ban kad, T m g a r t r d m , dedi. Glinik n m e r e s i n i a n l n d a d u t t u n m u ? 41
htiyar. k i m i y d i n e ? diye sylendi. Sakn, birinci h a r i c i y e n i n ikinci zervisin i n , n c gliniinde olmasn? D n biyol... Sincik t m g a r t r d m . D n d k e gartryom. n s a n bellemez mi c a n m . . . Bah, ikinci h a riciyenin n c zervisi va... O n u n da birinci glin i i va... htiyar, Biri , biri bir... diye t e k r a r l a d . yi d n . . . kinci glmik yoh m u ? Var besbelli... var ya... Birinci de var, n c de... n c zervis, ikinci h a r i c i y e mi, y o h s a m ikinci hariciye, birinci zervis, ikinci glinik mi? htiyar, k u a n n a r a s n d a n t a b a k a s n kard. Bir c i g a r a sard. Aklnn b a n a gelmesi iin cigaray t t t r d . D n d , dnd, Helbet biri ya, h a n g i s i ? dedi. Sen g a m c glinik dedin? Beyaz gmlekli bilgi bilgi s a y m a y a b a l a d : C a n m a n a m y a c a k n i va?... n c h a r i ciyenin birinci zervisinin ikinci glmiiynen, bir de efendime deyim, birinci h a r i c i y e n i n n c h a riciyesinin ikinci gliniinin, birinci gliniinin, d r d n c zervisinin... A m a n m e m m i , beni de sa s t t n be!.. B e n de gartrdm, b a h bi d a h a ba t a n alyom. imcik n c zervisin ikinci glini i n i n birinci hariciyesinde mi, y o h s a m . . . Beyaz gmlekli b o y u n a birinci, n c , ikin 42
ci dedike, i h t i y a r gzlerini k r p t r a k r p t r a h a y r a n l k l a o n u dinliyordu., S o n u n d a Egossun!.. dedi, bu g a d a r eyi n a s l da biliyon, bir bir sayyon, aklda galr iy deel... Yrtk orapl, beyaz gmlekli, b u r n u n u n ucu n u h a v a y a kaldrd, Golay m emmi, dedi, golay m? Vazife bu... h t i y a r bir d a h a , Egossun!.. dedi. Sincik bir iyi d n , yeni b a t a n . B a h ben s a n a diyiyim. Birinci h a r i c i y e n i n n c zervisi, ikinci glinii va... B u n u bi k e r e m a n l n d a d u t . O n d a n kelli n c . . . Beyaz gmlekli, yeni b a t a n s a y m y a balad. h t i y a r , a k l n a gelmi gibi, D u r hele, dedi. B e n s a n a ilkin ne demi t i m ? G a m c h a r i c i y e d i m i t i m ? G a m c zervis d i m i t i m ? ilkin h e r ne didiysem, ite orasn aryom. lk dediim d o r u s u y d u . . . lkin dediin mi? Bu sefer ikisi de d n d . lk denileni h a t r l a y a m a d l a r . Yrtk orapl, beyaz gmlekli s o r d u : Sen o r a d a kimi a n y o n ? O l u m vard. Kyden emeliyat iin geldiydi. Sen v a r git, adresini bi iyi gaf a n d a z a p t e t . S o n r a gel... Edresesi m e m l e k t t a . . . B a k a bir z a m a n gel!.. Hey oul, otobosun p i l t m , n e y i de alm t m . Dokuz g a y m e verdim, y a n s n m sincik? kindileyin k a l k a c a k otobos. B a k ii, g r d n m sen? 43
G i s m e t deelmi, olan grmiyeceiz. Hey Yarabbi s e n biling... n c hariciye miydi? Birinci olmasn... Birinci h a r i c i y e n i n ilkinci zervisinin ikinci glinii mi y o h s a m . . . D u r hele. Ad Mamut. G a m n d a b i r illet ktyd. recep olu M a m u t . E e r i m grrsen, b u b a n geldi, gitti, dersin. G o v u u n n m e r e s i n i g a r t r t t , g i t t i dirsin. Acep n c zervis miydi? Haydi s a l c a k l a n gal... G a m c glinikti a c e p . . . Ailaha e m a n e t o l ! . . . G u l e gule e m m i . . . htiyar, n c , birinci... diye diye gitti. orab yrtk, beyaz gmlekli, a r k a s n d a bal ellerini z d, sol elini cebine soktu, ieri girdi...
44
I S L A T I R MI I S L A T M A Z MI?
| SZLK c a n m a t a k demiti. Ne i olsa ya" p a c a k t m . A m a ne i olursa, plkten, lple k a d a r . . . ' Bir t a n d m , R a g p Beyin bir a d a m a i h t i y a c v a r m , seni o n a gndereyim, dedi. M a d e m a d a m aryor, benden iyi a d a m m bulacak? Ne i iin? Vallahi b i l m i y o r u m . Bir k a r t yazd, beni R a g p Beye gnderdi. Ben y a z h a n e s i n d e n ieri girdiim z a m a n , Ragp Bey iki a d a m a yle sylemekteydi: B e n i m e l i m d e bir ie su olsa... Efendim... Bu bir ie su ile b t n b u r a l a r n slatabilir mi yim, s l a t a m a z mym?.. Efendim?.. E l b e t t e slat a m a m . B i n a e n a l e y h m a d e m ki slatamam., yleyGetirdiim k a r t u z a t t m . B u y u r u n , o t u r u n , dedi. Biraz d a h a k o n u t u l a r , o iki a d a m nz kalnca, B e n ellialt y a n d a y m , dedi. ok eyler geti. H a y a t t e c r b e l e r i m d e n da unu rendim ki... Ellialt yllk h a y a t deneylerinden _ 45 -
gitti. Yal Bamdan en s o n u n elde ettii
s o n u c u k a v r a y a b i l m e k iin g z m de, k u l a m da amtm. H a y a t t a n u n u n r e n d i m . Mesel, b e n i m elimde bir ie olsa... E f e n d i m ? Bu bir ie su ile bu y a z h a n e y i slatabilir miyim, s l a t a m a z m y m ? Efendimi? yle bir s o r u u v a r d ki, ille bir karlk ver m e k gerekti. Acaba n e d e r s e m h o u n a giderdi? I s l a t r m demeliydim, yoksa s l a t m a z m? B i r a z nce, yine bu soruyu s o r m u k e n d i s o r u s u n a ken disi, slatmaz, diye cevap v e r m i t i . B e n i m d n d m grnce, s o r u s u n u tek rarlad: I s l a t r m?.. E f e n d i m ? Lise b i t i r m e s m a v m d a y m m gibi t i t r e d i m . B u l u n d u u m u z y a h h a n e n i n t a b a n yzeyini gz k a r a r l a m a s lmeye altm. E n i d r t m e t r e var, boyu da alt m e t r e k a d a r . I s l a t r m, s l a t m a z m? Efendim?.. ie ne k a d a r d e d i m . ard. Ne iesi?.. Hangi ie? B u r a l a r n s l a t a c a m z su iesi... Byle bir soru ile k a r l a a c a n u m m a d s u r a t n d a n belliydi. ey... Basbaya ie ite... su iesi. I s l a t m a z efendim. G r d n z m, s l a t m a z ite... Binaena leyh, h e r i n s a n n bu h a k i k a t i bilerek, o n a gre... deil m i ? Evet... Sizi ie aldm. B u r a d a bir a d a m m var. 46
K e n d i s i n e imdi, sizin y a n n z d a yol vereceim. Zor bir d u r u m d a k a l m t m . D e m e k a d a m be n i m y z m d e n i i n d e n olacakt. B u n a vicdanm elvermedi. Beyefendi, dedim, b a k a birini ekmein d e n etmek, a y a n k a y d r m a k i s t e m e m . . . Hayr, dedi, sizi a l m a s a m da yine o n a yol verecektim. B e n byle i n a t a d a m g r m e d i m . Bakn, a r a y m da, siz de g r n . . . Zile bast. Gelen odacsna, Bir ie su getir, M m t a z Beyi de b u r a y a ar! dedi. nce M m t a z Bey ieri girdi. A d a m g r r grmez k a n m k a y n a d . G l e r yzl, sevimli, b i r a d a m . Hi yle i n a t bir g r n yok. P a t r o n a , B u y u r u n Beyefendi, bendenizi e m r e t m i s i niz, dedi. O s r a d a odac bir ie iyi su getirmiti. S u y u grnce, a d a m n yz ekidi, k a l a n atld, yz kaslar gerildi, a k a k l a r a t m a y a , ene k e m i k l e r i o y n a m a y a balad. O sevimli yzdeki bu b i r d e n deimeye a t m . H a n i b i t a k m r o m a n l a r d a , kor k u n filmlerde g n d z insan, gece ay knca c a n a v a r l a a n y a r a t k l a r vardr; M m t a z Beyin yz d e yle oldu. P a t r o n eline ieyi alp s o r d u : Bu ienin iindeki s u y u b u r a y a dksem, b u r a s n slatr m, s l a t m a z m?.. Efendim?.. Mmjtaz Bey? I s l a t r ! diye bard. Bu, b a r m a k t a n ok h r l a m a y a benziyordu. 47
M m t a z Beyin y z deie deie, buldog kpeinin s u r a t n a d n m t .
t p k iri bir
Patron, I s l a t m a z ! dedi. M m t a z Bey, dilerinin a r a s n d a n , I s l a t r ! diye h r l a d . Islatmaz! Islatr! Islatmaz! I s l a t r ! Patron bana, Gryorsun, ya, dedi, gz gre gre bir gerei n a s l da i n k r ediyor... imdi bu elimdeki bir ie su, b u r a s n slatr m, s l a t m a z m ? Efen dim?... I s l a t m a z , dedim. Tabi slatmaz. M a d e m k i slatmaz, yle ise byle bir a d a m l a bir a r a d a allmaz! M m t a z Beye dnd, Artk sizinle beraber alamyacaz. He m e n ilginizi kesip, b u r a d a n g i d i n ! M m t a z Beyin yz yine deimi, o sevimli liini almt, T e e k k r ederim Beyefendi, Allaha smar ladk! dedi. arp k a l m t m . Beyefendi ne i y a p a c a m renebilir mi yim? dedim, belki M m t a z Beyin yapt ii yapa mam. B a n a m a n t k sahibi birisi lzm, dedi. H e r eyden nce m a n t k . Anladnz m ? imdi bu i- 48
e n i n iindeki suyu b u r a y a dksem, b u r a s n sla t r m ? Efendim?.. Islatmaz. T a m a a a m . . . B e n i m istediim de ite b u . . . imdi ieriki odaya gidin. D e m i r b a eyay M m t a z B e y d e n teslim aln. Ba stne. Y a n d a k i o d a y a getim. M m t a z Bey k e n d i e y a l a r n t o p l u y o r d u . Ne k a d a r gler yzl, sevimli bir a d a m d . B u k a d a r t a t l bir a d a m , d e m i n p a t r o n u n karsnda nasl d a kurtlamt. U t a n a r a k y a n m a sokuldum, ok z g n m , dedim, b e n i m y z m d e n , iinizden o l m u s u n u z gibi geliyor. Glerek, Yok c a n m , dedi, n e d e n sizin y z n z d e n olsun? Siz olmasanz, b a k a birisi gelecekti. Affedersiniz a m a , s a n k i siz de s l a t m a z de seniz n e o l u r d u ? - imdi ne d e s e m bo, a n l a t a m a m . . . S o n r a siz de anlarsnz. B e n bir sene iinde deitirdii beinci a d a m m . A n c a k i k i b u u k a y d a y a n a b i l d i m . sizliin n e o l d u u n u bilirim. O n u n iin gzn z k o r k u t m a k istemiyorum. Allaha s m a r l a d k . Allah size de s a b r l a r versin ... Gle gle... M m t a z Bey a n t a s n ald, gitti. B e n ne ya pacam, ne i greceimi b i l m i y o r d u m . M a s a n n b a n a getim. S a n d a l y e y e o t u r d u m . Biraz s o n r a p a t r o n u n odasndan, g r l t l t a r t m a sesleri d u y u l d u . Odac geldi, Sizi aryor! dedi. 49 F. : 4
P a t r o n u n o d a s n d a kii d a h a vard. Ne o l d u u n u a n l y a m a d m bir s a t ii z e r i n d e ko nuuyorlard. Bir ie s u y u b u r a y a dksem, buralarn slatr m, s l a t m a z m? Efendim?.. I s l a t m a z ! dedim. T a m a m , dedi. brlerine dnd: G r d n z m , slatmaz. Siz gz gre gre... A d a m l a r d a n biri, Bu iin slatp s l a t m a m a k l a bir ilgisi yok, dedi. Yzde beten fazla veremeyiz. Patron, nce m a n t k , dedi. H e r iin esas m a n t k tr. O g n beni p a t r o n d r t defa odasna ard. H e r y a n m a gidiimde h e p o soruyu sordu. Ben de, I s l a t m a z ! diye cevap verdim. Ertesi g n yine yle, b t n bir h a f t a byle geti. G n d e drt, baz da bealt kere, slatmaz d i y o r d u m . C u m a r t e s i g n yz lira haftalk aldm. Patron, b t n h a y a t deneylerinin sonunda, bu b y k m a n t k gereine i n a n m t : Bir kova su y u n slatabilecei bir yeri, i n s a n l a r bir ie su ile s l a t m a y a kalkmamaldrlar. B u n u , bir a t a s z gibi, b y k bir felsefe, bir b y k zleyi gibi dilin d e n d r m y o r d u . B e n i m devim de bu gerei onaylamakt. Bir ay a l t k t a n sonra, devimi ok iyi yap t m iin, h a f t a l m yzeni liraya kard. Ar tk b e n i h e r yere y a n n d a gtryor, kendi iine gelmeyen bir ey oldu m u , h e m e n , 50
Bir ie suyu dksem, b u r a s n slatr m, s l a t m a z m ? Efendim?., diye soruyordu. Islatmaz! diyordum. G n d e yirmi, otuz kere slatmaz d i y o r d u m a m a , h a f t a l m da iki yz liraya k a r m t . Ar tk beni evine g t r y o r d u . P a t r o n d a n , bir y a t t m z a m a n l a r a y r l y o r d u m . Kara biey istese, olu p a r a , kz m a n t o istese, h e m e n p a t r o n , Ben o n u b u n u bilmem, diyordu. Bu k a d a r sene y a a d m , n e t i c e d e u n u r e n d i m ki... Elim de bir ie su olsa da dksem, b u r a s n slatr m, s l a t m a z m ? Efendim?.. O d a h a lfn t a m a m l a m a d a n , ben baryordum: Islatmaz!.. O z a m a n a k a r sular d u r u y o r d u . B e n yksek d n c e n i n u ksack t e k cmlesile, p a t r o n h e p h a k l kyordu. M a n t k bu, hi aar m ? . . . Kend i k e n d i s i n i h a k l karmas, h a k l o l d u u n a i n a n d r m a s , m a n t k l i y a p t n a gvenmesi iin, bir ie s u y u n geni bir demeyi s l a t m y a c a m o n a y l a m a k gerekti. Be ay alabildim. Haftalm iki yz elli li r a y a kt. B t n iim g c m , gnde krk, elli kere, Islatmaz! demekti. O g n e k a d a r bu ii b e n i m k a d a r u z u n z a m a n yapabilen, d a y a n a n hi kimse kmam. B e n i m de c a n m b u r n u m a gelmiti. S r t m d a y k t a m a y a , isiz, a susuz s r n m e y e bile k a t l a n a c a k t m . A m a bu, d a y a n l r bir i deildi. B i g n yine, bir m a l sat zerinde, yzdeyedi, yok yzdesekiz diye tartyorlard. P a t r o n beni ard: - 51
Bu bir ie suyu b u r a y a dksem, slatr m, slatmaz m? Efendim?., diye sordu. I s l a t r ! diye b a r d m . Ne?.. B i r d e n d o n u p kalmt, armt. Islatr m ? Islatr! H a k k o l d u u n a o k a d a r gveniyordu ki, ie deki suyu yere b o a l t t k . Dklen, su d e m e n i n bete birini bile s l a t m a m t . Tpk v a k t i y l e M m t a z Beyin s u r a t n n dei tii gibi, s u r a t deimiti. Dilerinin a r a s n d a n : Islatr m , s l a t m a z m? diye hrlad. Islatr! d e d i m . K a r s n d a k i a d a m l a r glyorlard. Islatr nn? Islatr. Islatma . Islatr. Islatma. Avazm k t k a d a r b a r d m : Islatr U l a n , s l a t r ! Islatlr, s l a t m r ! . . ' Defoool!.. Gzm g r m e s i n ! diye bard. Elimi k o l u m u sallaya sallaya sokaa ktm. A m a t a m bir y l p a t r o n u n hayali, g z m n n n d e n gitmedi. S o k a k l a r d a dolarken, yoida gider ken, vapurda, t r a m v a y d a h a t t u y u r k e n , Islatr, slatr!.. I s l a t r da slatr!.. diye kendikendime s y l e n d i m d u r d u m . Patronu ka kere slatmaz cliye o n a y l a d m s a , o k a d a r da sla tr diye b a r c i k t a n s o n r a bu h a s t a l k t a n ok kr k u r t u l d u m . . 52
V E R E M O L M A K L Z I M VLENDK ya... Evleninince i n s a n n e y a p a r ? Ne y a p l a c a n biliniyordun da, ne diye evlendin? Bilmez olur m u y m u u m ? Bal gibi bi liyorum ite... n s a n evlendi miydi, ilk ii klk k m r n a l m a k t r . Ee dosta sorduk, b u n u n yolu nedir? Ooooo.. dediler, alamazsnz. Neden? Alamazsnz da ondan... H a k k m deil mi y a h u ? Allah Allah!.. K i m b a n a , k m r a l a m a z s n dediyse, o n a h a k t a n , h u k u k t a n sk bir k o n f e r a n s ektim. Mahallemizin m u h t a r n a gittim. On dakika k a d a r i h t i y a r n k s r k n b e t i n i n gemesini bek ledikten sonra, H a n g i t a k m t u t u y o r s u n u z ? diye s o r d u m . D e m o k r a t l a r , dedi. H a h ! . . E e n de o t a k m d a n m , dedim, b e n falan sokakta, filn n u m a r a d a o t u r u y o r u m . K m r a l m a k istiyorum. T a k m a r k a d a o l d u u m u za gre a r t k bizi gr. imdiye k a d a r nasl k m r a l y o r d u n ? Hi a l m a d m . lk a l a c a m . B u r a y a n e r e d e n geldin? Efendim, b e n m u t l u bir aile yuvas kur d u m . Bundan^ nce n e r e d e a k a m o r d a s a b a h . imdi m u t l u aile y u v a m z d a k i k u l a r n kn scak 53
y u v a m z d a s n m a l a r iin k m r a l m a k istiyorum. Sizin ve einizin geldii y e r d e n birer be y a n n a m e getirin! Acele telgraflar, yldrmlar, cevapl, teahhtl mektuplarla birbuuk ayda beyannameleri miz geldi. Bu kez m u h t a r , K m r Tevzi Messesesine dileke verecek sin! dedi. Dilekelerimizi verdik. M u h t a r l k t a n doldu r u l a c a k bir k t verdiler. K i m demi k m r alam a z m m diye?.. t e k d n aldk. M u h t a r k dmz d o l d u r d u . T e k r a r k m r d a t m a yerine g t r d k . Bir i m z a . . . T a m a a a m . . . K m r alr m ym, a l a m a z mym, grsnler. te imzasn al dk. Efendim bizim h a l k m z istiyor ki, cebine koy sun parasn, Ver b a n a bir t o n k m r ! desin, p diye k m r n alsn! Hi olur mu yle ey? B u r a s b a k k a l d k k n m be? B a k k a l d k k n n a bile gidince sran bek lersin. B u r a d a bu k a d a r m e m u r var, o n l a r ne i ya p a c a k ? O r a d a n b a k a bir i m z a y a . . . m z a l a r bitince en son m a s a d a k i m e m u r glerek, K m r m ? dedi. Evet... K m r , dedim. M e m u r u n y z n d e k i glmseyi biraz geni ledi : D e m e k k m r istiyorsunuz? Ne'eli i n s a n l a r a baylrm. B e n de bu ne'eli, sevimli m e m u r gibi g l m s e m e y e alarak, Ya... Kmr..'. K m r istiyorum, dedim. D i k k a t ettiniz mi bilmem, bizde m e m u r l a r n o u n u n s u r a t asktr. H a l k h i z m e t i n d e olan bir 54
adamn, nalka surat asmasnn anlamn bitrl anlyamam. M e m u r b s b t n glmeye balad. Sesli sesli g l y o r d u . K m r deil m i ? B e n d e o n u n k a d a r glerek, K m r ya... K m r ! dedim. Bir k a h k a h a koyuverdi. O k a h k a h a y l a gler d e b e n d u r u r m u y u m ? Bir k a h k a h a d a b e n p a t l a t t m . K a r n z d a k i g l e r k e n s o m u r t a c a k deilsiniz ya... O gler, b e n glerim. Allah hepimizi gldr sn. Demek, h a h h a h h a h ! . . . K m r h a ! H a h hah hah!... n s a n m a k a r a l a r bir koyverdi mi, a r t k t u t a m a z . B e n o n d a n ok g l y o r u m . Kmr... Hah, hah, hah... Kasklarmz t u t a t u t a glyoruz, gzleri m i z d e n ya geliyor. Artk nerdeyse k a t l a c a m . Kmr m?... Hah h a h hah... H a h h a h h a h . . . K m r ya... Yok ki ... Neee?.. Yok m u ? Peki, neden g l y o r s u n ? . . Yok da o n a g l y o r u m , hah, h a h , h a h ! . . . B e n i m a r t k g l m e m e m , h a t t a l a m a m gere k i r a m a , k e n d i m i t u t a m y o r u m ki,.. B o y u n a gl yoruz. Bir sinir glmesi bu. Allah raz olsun, bir sandalyeye o t u r t t u l a r , bir b a r d a k su verdiler, ya n a k l a r m t o k a t l a d l a r , kolonya koklattlar. Biraz k e n d i m e geldikten sonra. Eskidenberi a l a n l a r a bile zor veriyoruz. Siz d a h a yenisiniz. Size yok, dedi. Peki, k k y a m e t t e b i z i m mutlu aile yuva 55
mz ne olacak? Bir a r t l a alabilirsiniz. Nedir? Evinizde r o m a t i z m a l biri varsa, bir r a p o r getirirsiniz. O z a m a n eyrek t o n veririz. Eve k o t u m . Bizimkilere, . inizde r o m a t i z m a l o l a n v a r m? d e d i m . Kaynanam, A m a n , yeni bir il m b u l u n m u ? On yl dr u r o m a t i z m a d a n n e l e r ekiyorum, Allah bilir... dedi. K a y n a n a deyip gemeyin, k a y n a n a n n r o m a tizmals ite byle b a z a n ie de y a r a r . D o k t o r r a poru da aldk. Eh, bir d e u k m r alrsam, b a n a , k m r a l a m a z s n diyenlere n e l e r y a p a c a m ben bilirim. K t m s e r i n s a n l a r ! H a s t a l a r d u r u r k e n salklya k m r verilecek deil ya... S e n de r o m a t i z m a ol,, s a n a d a k m r versinler. Raporu gtrdm. Bu r a p o r gemez! dediler. Galiba sahte sanmlard. H a k l a r var, imdi o k a d a r ok s a h t e m h e n dis, s a h t e doktor o r t a y a kt ki, r a p o r u v e r e n d o k t o r u n s a h t e olup o l m a d n n e r e d e n a n l a s n lar? O n u n iin h e y e t r a p o r u istiyorlar. B t n b i r h e y e t de s a h t e olacak deil ya... Heyetten rapor almak, kmr a l m a k t a n ok d a h a zor. Ura, didin, bir a y d a h e y e t t e n r a p o r u aldm. R a p o r u elime alnca, bir de geni soluk al dm. K m r verilmiyor diyorlar, elbette vermez ler. Sen r a p o r u a l m a z s a n s a n a k m r n a s l ver 56
~r.
sinler? Raporu gtrdm. Maalesef... Neden? t e r a p o r ! Bu sizinki r o m a t i z m a r a p o r u . Siz r o m a t i z m a r a p o r u istediniz, r o m a t i z m a r a p o r u getirdik. K a n s e r r a p o r u isteseydiniz, evvel Allah k a n s e r r a p o r u da getirirdik. Eskiden r o m a t i z m a l l a r a k m r veriyor d u k a m a , imdi r o m a t i z m a l l a r a d a k m r yeti m e d i i n d e n , o n l a r a d a veremiyoruz. Eyvah!.. Biz m u t l u aile y u v a m z n a s l s tacaz? Evinizde veremli var m, veremli. imdi yalnz veremlilere k m r veriyoruz. Yok. Yoksa biz ne y a p a l m ? K m r a l m a k iin verem o l m a k lzm. yle kzyorum ki u k a r a m s a r l a r a . Bir de k m r verilmiyor, derler. P e k l da ite verem lilere veriyorlar. Greceksiniz, i n a l l a h bu k s a salim geirelim, seneye h e p i m i z e k m r verilecek. Nasl olsa s o u k t a n ; evimizde v e r e m o l m a y a n b i r kii k a l m a z . u n u vereceksiniz madem, v e r e m e t m e d e n versenize! O l m a a a a z ! . . . Verem o l u n c a da, K m r a l m a k i i n l m e k lzm, diyecek ler, biz k m r yalnz, ly y k a m a k iin su kay n a t m a y a veriyoruz. Bir d e k m r v e r m i y o r l a r m . Resm m u a m e le b u . . . Bir kere u s l k o n m u . S e n lmezsen on l a r n a s l k m r versin?.. Hele u k m r bir ala ym, k m r a l a m a z s n diyenlerin, g t r p gz ne sokacam. 57
Z A M A N I N D E E R
ARFEYE b a k t m , v a p u r u n k a l k m a s n a o t u z d a k i k a var. Bir d o l m u bulabilsem, iyi. Yoksa krk be d a k i k a beklemek gerekecek. Bo a z ' d a o t u r m a n n d a b u zorluu var. Bir v a p u r k a r d n z m, y o r g u n argn, gece y a r s eve gidi y o r s u n u z . K a defa k a n t e r iinde t a m iskeleye gel d i m , d e m i r k a p l a r y z m e k a p a n d . o k k t olu yor i n s a n . Artk k f r m edeceksin, b e d d u a m edeceksin, i n s a n aryor da, a z n d a n p e p e m e gi bi, k e k e m e gibi, t k r k l e kark a c a i p , m n s z h e c e l e r kyor. O t u z d a k i k a var. Eer biraz k o a r s a m , bir d o l m u b u l u r s a m yetiirim. bidin Bey, cetveli t a n z i m e t t i n i z mi? D u r birader, sras m c e t v e l i n ? Allah Allah... D a i r e paydos, h e r k e s gitmi, o bana, h l cetvel soruyor. B a s a m a k l a r e r er atladm. bidin Beeeeey!... Ne v a r k a r d e i m ? H a y y e r i n dibine b a t s n b u bidin Bey. < M d r bey a n y o r . H a h ! . . T a m m d r d e a r a c a k sray b u l d u . . T e r s yz dndm. Nefes nefese, soluya soluya _ 58
m d r n o d a s n a girdim. M d r beni yle grn ce bir t e l l a n d : Ne oldu? Ne v a r bidin Bey?.. Hi beyefendi, salnz. Nefes nefesesiniz. Kotum da... Buyurun! M d r b a n a bakyor, ben m d r e b a k y o r u m . Bendenizi e m i r b u y u r m u s u n u z . B e n mi? Yooo... Ben sizi a r t m a d m . Odac syledi. M d r zile bast. Odac geldi. B e n s a n a bidin Beyi a r m dedim? Evet. Ne z a m a n ? Aznce... H a a a . . . S a h i . . . Neydi? Ben sizi biey iin a r t m t m a m a , d u r b a k a y m . T u h Allah k a h r e t s i n . h t i y a r l a d k be bidin Bey... Vallahi i h t i yarladk. Y a n gzle s a a t e b a k t m , otuz d a k i k a var. Hzl k o a r s a m , bir d o l m u a da r a s t l a r s a m , yetiebili rim. Eeee, ne olacak be bidin Bey, y i r m i d r t s e n e devlet k a p s n d a h i z m e t kolay m ? Akl m k a l y o r i n s a n d a ? A m a n e y d i b e n i m s a n a syliyec e i m ? M h i m bir eydi a m a , neydi?.. H e r neyse, a k l m a gelmedi. Y a r n a k a d a r gelirse bir yere n o t ederim. Gidebilir m i y i m beyefendi? - Acele iin mi var? V a p u r a yetieceim d e . . . 59
H a a a . . . O baka. H a y d i glegle... K a p d a n frladm. bidin Bey, bidin Bey! B u y u r u n Beyefendi! H a t r l a d m yahu, sen geen g n k u l u k a y a t r d m d e m i t i n h a n i . . . Legorin y u m u r t a s bul m u s u n . Nereden aldn? Z i r a a t M e k t e b i n d e n beyefendi... Nerede o ziraat m e k t e b i ? H a l k a l ' d a beyefendi. T e e k k r ederim. H a d i sen ge k a l m a , gle gle! S a a t e b a k t m , yirmi yedi d a k i k a var. K e n d i m i bir caddeye a t s a m . bidin Beeey!.. M d r p e n c e r e d e n baryor. Efendim. Y u m u r t a l a r p a h a l m? Elli k u r u beyefendi. P a h a l deilmi. H a y d i sen ge k a l m a . G le gle. Atlaya a t l a y a gidiyorum. u l a n d a n g a l a k ! B a m evirdim, herif k a l d r m n s t n d e boylu b o y u n a u z a n m , kfr ediyor. Cevap ver sem v a p u r a yetiemiyeceim. Yava y r be O d u n ! A d a m n h a k k da yok deil. Yollar da yle ka labalk ki, a r p m a d a n y r n m y o r . Vay kz vay!.. i m d e n : kz s e n i n bey pederindir dedim, Hep ben a r p a c a k deilim ya, bu sefer b i r 60
o m u z l a beni yere devirdiler. Hi sesimi k a r m a dm. Yerden frladm, h a b a b a m k o u y o r u m . Vapu r u n k a l k m a s n a y i r m i iki d a k i k a var. D o l m u ! Nereye? Sen n e r e y e b a y m ? C a n m sylesene nereye gidiyorsun? Sen sylesene! Karaky...
Yarn s a b a h gel, g t r e y i m . K e n d i k e n d i m e , uyma kr eytana d e d i m . Vay bidinciim, vay... k r g r t r e n e yahu!... Herif, d u v a r gibi n m k a p a d . A m a t a n d m kimse deil. Ne bu teln y a h u ? V a p u r a yetieceim d e . . . Vapura m? Hangi vapura? Boaz v a p u r u . . . Haaa, yaknm. Ben K a r a d e n i z seferine filn kyorsun z a n n e t t i m . Eee, n e v a r n e yok bidinciim? yilik salk. Ne olsun? Biz seninle grmeyeli ne k a d a r oldu? Epeyce oldu. En son ne z a m a n g r m t k ? Vallahi... Galiba... Neresiydi?... S a a t e b a k t m , on sekiz d a k i k a var. Epi yol g e l d i m a m a , herif p a a m b r a k m y o r k i . . . Asker a r k a d a l b a k a oluyor bidin. Asker derdemez h a t r l a d m . K e n d i s i n i m a r e a l s a n a n bir onbayd. 61
B a n a msaade, vapuru karacam, de dim, y r d m . G r e l i m yine bidin. n a l l a h . . . D o l m u ! . . . Nereye olum? K a raky m ? Cevap bile vermedi. Hst be!.. n n e a r d m a b a k u l a n ! . . A l d r m a a a ! . . . S r t m d a n t e r szlyor. Bu k a d a r k o t u k t a n s o n r a yetiemezsem k t . U l a n h y a r aas... Andavall!... ; Sesimi k a r m y o r u m , h a b a b a m k o u y o r u m . Dolmu! A r a b a d u r d u . Bir kou, t a m yetitim, k a l k t . Yirmi m e t r e k a d a r ilerde yine d u r d u . Bir kou d a h a . Elimi a r a b a n n k a p s n a a t a c a k k e n yine kalk t. B e n d u r u n c a o da d u r u y o r . B e n kouyorum, o kalkyor. A m a trafik l m b a s n n dibinde yakala dm. Yahu, benimle a l a y m ediyorsun? E s t a f u r u l l a h p a a m . Sizinle ne diye alay edeyim? yleyse ne diye d u r u p d u r u p kalkyorsun' 3 S a n a ne yahu? s t e r s e m d u r u r u m , ister sem k a l k a r m . Nereye gidiyorsun? Eve! N u m a r a n ka? Y a k a n u m a r a s m, a y a k k a b n u m a r a s m ? Yok, elektrik s a a t i n i n n u m a r a s . Yeil trafik l m b a s yand. ofr gaza bast. O k a d a r kzdm ki, a r k a s n d a n k o t u m . Yine d u r du. A m a yetitim. Aaaa... Bir de b a k a y m ki, a r a 62
ba dolu deil mi? Atm azm, y u m d u m gzm. Siz ne biim ofrsnz b e ! e r d e be kii var, h l yolcu aryorsunuz. Efendi, zatilinizi k i m ard? D u r u y o r s u n ya... D u r u r u m , k a l k a r m , size n e ? Siz b e n i dol m u ofr z a n n e t t i n i z galiba... H a y Allah k a h r e t s i n , h u s u s a r a b a deil miy m i ! . . . zr diledim: Aceleden akl k a l m a d beyefendi. V a p u r a o n d a k i k a kald d a . . . yi bir a d a m m : Buyur, biz de K a r a k y e gidiyoruz. R a h a t s z etmiyeyim. Estafurullah... Buyurun. Allah raz olsun, beni de aldlar a r a b a y a , Mo t o r u n bir yeri b o z u l m u da, o n d a n yle gidip gidip d u r u y o r m u . Birka sefer d a h a d u r d u . A d a m indi. r a d y a t r at, t a m i r e balad. B a k u aksilie. n s e m , y r s e m ayp olacak. Adam, Biraz i t m e k lzm, dedi. O, d i r e k s i y o n a geti. Biz b a l a d k a r a b a y ar k a s n d a n itmeye. K a n t e r iinde kaldm,. Motor bir kere hrrr! diye hrlyor, s o n r a znk, d u r u y o r . A r a b a yz m e t r e y a gitti, y a gitmedi, a m a yz m e t r e ittik. ok affedersiniz baylar, dedim, ayp ola cak ama, bendeniz vapuru karacam da... Bir kou t u t t u r d u m . !.. nne bak!.. U l a n ey olu ey! 63
K f r n bini bir p a r a . N e k a d a r k f r varsa, a r k a m d a n h e p s i n i s a v u r u y o r l a r . B e n f r t n a gibi u u y o r u m . Kalabal, Y u n u s bal denizi y a r a r gibi y a r p geiyorum. bidin beeey!.. A r k a m d a n biri baryor a m a , a l d r d m yok. bidin B e y y a h u . . . Kardeim, bidin beeey!.. V a p u r u n k a l k m a s n a a l t d a k i k a var. Nere deyse d p k a l a c a m . bidin Beeey!.. K p r b a n d a eli o m u z u m a yapt: Akolsun be bidin Bey. Nereye byle? Vapura... L f m a z m d a kald. Affedersiniz, sizi birisine b e n z e t t i m . O l u r efendim. yi ki, banz evirdiniz. A r k a d a n bidin Bey d e n e n hergeleye o k a d a r b e n z i y o r s u n u z ki, az kalsn o diye k t bir ey y a p a c a k t m . Efendim, siz b u bidin'i bilmezsiniz. B u n u n k a d a r n a m u s suz herif d n y a y a gelmemi. B e n i m bir k a k koll e k s i y o n u m var. Beyefendi, v a p u r a yetieceim de, o n u n iin... Ya yle mi?. Bu bidin olacak hergele, geen p a z a r bize misafir gelmiti. A d a m iri yar. K o l u m a d a girdi. Bir t r l kurtulamyorum. B e n i m kak k o l l e k s i y o n u m d a n S a d r z a m ukurkazanzde Yusuf p a a n n hoaf k a n a l m a s n m ? Alak!.. N a m u s s u z herif!.. 64
S a a t e b a k t m , eyvah!.. V a p u r kalkt. A m a bir m i t var. B a z a n b i r k a d a k i k a ge kalkyor va purlar. B e n d e n i z D e f t a r d a r l k t a alyorum beye fendi. Adm M e f t u n . . . D e f t e r d a r l k t a k i m e sorsa nz M e f t u n diye beni bilir. Eer bir iiniz derse beklerim. Bir ac kahvemizi iersiniz. sm-i liniz beyefendi?.. bidin. Ne benzerlik!.. alacak ey... Adnz da ayni. A d a m n d a l g n l n d a n f a y d a l a n p frladm. O arkamdan, bidin Bey! diye b a r r k e n iskele m e r d i venini i n d i m . Ooooh, ok k r v a p u r iskelede. K e n d i m i ieri a t t m . Kle gibi peykeye d t m . O k a d a r k f r yedim a m a , v a p u r a d a yetitim. Yolculara b a k y o r u m , hi acele eden yok. Hepsi de s a l l a n a s a l l a n a geliyorlar. Be d a k i k a geti, on da k i k a geti, v a p u r k a l k m a z . skeleye k t m . Me mura, Tarife mi deiti? d e d i m . Hayr, yaz tarifesi, dedi, on be g n s o n r a deiecek. Peki, n e d e n v a p u r k a l k m y o r ? Bu ne lu balilik!.. Ne r e z a l e t ! . . . Herkesin ii g c var. Z a t e n biz ite byleyiz. Z a m a n n hi deeri yok. Deil on dakika, on s a a t i n , on g n n bile deeri yok. Vakit, n e d e m e k t i r vakit?.. Artk sylemediimi b r a k m a d m . Biz n e d e n ilerlemiyoruz? n k z a m a n l a , s a a t l e hi ilgimiz yok. M e m u r biey sylemek iin abalyor a m a 65 . F. : 5
o n a frsat b r a k m y o r u m . K a l a b a l k l a evrilmi tim. K a l a b a l k a r t t k a sesim de ykseliyor: Avrupallar n e d e n ilerliyor? n k efen dim, herifler s a n i y e n i n d e e r i n i bilirler. K a l a b a l k t a n , beni destekliyen sesler ykseli yordu: ok doru beyefendi. Bizde bu gidi v a r k e n . . . H a t t szlerimi yer yer alklarla kesiyorlard. Bir v a p u r u n tarifedeki s a a t i n d e n y i r m i d a kika ge kalkt n e r d e g r l m ? K a l a b a l k beni t a s d i k ediyordu: Rezalet... O l u r ey deil... Ayp y a h u . . . skele m e m u r u , Sizinki geri kalm, dedi, alty otuz yed geiyor. Alty otuz be geiyor! Birisi, Yanl, dedi, b e n i m k i r a d y o ayardr, a l t y otuz be deil, o t u z d r t geiyor. B a k a birisi de ona, Sizinki geri kalm, dedi, alty o t u z yedi geiyor. O n l a r t a r t m a y a baladlar. Ben, Tarife deimemi, s a a t yanl deil, p e k i neye kalkmyor bu v a p u r ? diye s o r d u m . Memur, Neye kalksn? dedi, d a h a on d a k i k a v a r kalkmasna. Birden ardm: 66
Allah Allah... Ben h e r a k a m b u r d a n . . . Nereye gideceksiniz? Paabaheye... D e m i n d e n b e r i h e r s z m destekliyen kala balk k a h k a h a y l a glmeye balad. M e m u r , Baym, b r iskeleye, dedi, sizin v a p u r kalkal y a r m s a a t oluyor. Ben aceleyle, bir a y a k nce yetieyim diye, bir s t t e k i iskeleye gelmemi m i y i m ? Arkamdan baryorlard: Herif p u s u l a y a r m ! ! . . B u n a m be!.. Y u u u u u ! . . Sersem tavuk..
67
YAASIN ZRTLK
ANKADAN ev kyor, b a n k a d a n a p a r t m a n kyor, p a r a kyor, s e y a h a t kyor, ikra miye kyor, h a y a t b o y u n c a gelir, aylk kyor, herey kyor. Ne kmyor ki bu b a n k a l a r d a n ? Yeter ki, bir yerden yz lira u y d u r , ko h e m e n b a n k a y a yatr. a n s n y o k m u da, h i biey kma m diyelim. Ne kaybedersin? P a r a n yine p a r a , s telik faizi de iliyor. Gelgelelim, yllar yl b e n ite o yz lirac bir a r a y a getirip d e b a n k a l a r d a n b i r i n e y a t r a m a d m . S k a r m diimi, d a y a n r m , d a y a n r m , seksen olur, d o k s a n olur, t a m yz olacakken ille bir yerden bir d e r t kar, gider p a r a c k l a r . S a n k i p a r a l a r , biz bu a d a m n cebinde bir a r a ya gelmiyelim, yz liray bir a r a d a grmesin u a d a m , diye i n a t etmiler. Onlar i n a t etti, b e n i n a t ettim, s o n u n d a o yz a d e t T r k lirasn bir a r a y a getirebildim. Yine elimden gider korkusuyla, he men gtrp yatracaktm bankaya ama, o akam d a ge k a l d m d a n b a n k a l a r k a p a n m t . O k a d a r gzm k o r k m u ki, p a r a l a r cva gi bi t a n e l e n e r e k elimden kayp gidecek s a n y o r u m . 68
G r m e m i i n olu o l u n c a ne y a p a r ? Ben de yle yim ite... Ne diye vnecekmiim, d o r u s u bu. P a r a c k l a r m y a s t m n a l t n a k o y d u m , yat t m . B i t r l u y u y a m y o r u m . Yz liray bir a r a y a g e t i r d i m ya, a r t k d u r m a d a n a h k m y r t y o r u m : Azmin elinden hibiey k u r t u l m a z . n san bieyi isterse m u t l a k a y a p a r . Yok az kazan yorum, yok h a y a t pahal, yok efendim geim zor, b u n l a r h e p b a h a n e . . Bak, n a s l yz liray biriktir dim. Demek, istesem, ikiyz de, beyz de biriktirebilirim, bin de biriktiririm, o n b i n d e . . . O n d a n s o n r a dalga gemeye balyorum;. Bin, onbin oluyor, o n b i n yzbin oluyor, yzbin yzmilyon oluyor. B o y u n a dizi dizi sfrlar h i z a y a soku y o r u m ; s o n r a gecenin k a r a n l n d a onlar s a d a n er er ayrp o k u y o r u m : Yz milyon, bir mil yar, on milyar, yz milyar... Evet, a z m i n elinden hi biey k u r t u l a m a z . Eskiden gazetelerde milyonerlerin hayatn yazarlard. Z a m a n m z d a yle milyonerler kt ki, m i l y o n l a r bozuk p a r a gibi kald. B e n nce milyo n e r oluyorum, s o n r a m i l y a r d e r oluyorum.. D a h a s o n r a trilyoner.. D n y a y z n e imdiye k a d a r tirilyoner gelmi m i ? Yok... t e b e n t r i l y o n e r olu yorum.. Milyoner, m i l y a r d e r b a b a m da olur. tril yoner olmakta... Trilyon be!.. Birin n n d e . , efen d i m e syliyeyim.. K a f a m b i t r l toparlyamyor u m ki.. P a r m a m l a k a r a n l a bir bir iziyorum, s o n r a yine p a r m a m l a birin n n e sfrlar koyu y o r u m . Bir sfr, iki sfr, sfr., be sfr... on sfr, onbir... oniki, t a m oniki t a n e sfr... A m a birin n n d e , ya ikinin n n e olursa? ki trilyon... 69
Alt t a r a f sfr, elimi y o r g a n n a l t n d a n karp p a r m a m l a k a r a n l a bir y u v a r l a k d a h a iziyo r u m . E t t i yz trilyon. Sfrlar, r e k l m klar gibi k a r a n l k t a asl d u r u y o r . Bazs kayyor d yor, kayor. Y a r a m a z l a r t u t u p yerlerine ko y u y o r u m . Yine kayorlar, yine t u t u y o r u m . H e p demezler m i y d i bize, p a r a y k a z a n m a k biey deil, i o n u t u t m a k t a diye... G e r e k t e n yle oluyor. Sfrlar b i t r l t u t a m y o r u m . Bilya t a n e l e r i gibi kayorlar, y u v a r l a n y o r l a r . Ne yapsalar elimden k u r t u l a m a z l a r , bir kere a r t k zengin olmaya k a r a r verdim mi, v e r m e d i m mi? Y a t a k t a n d o r u l u p bir cigara iiyorum. Keyif le sfrlarm seyrediyorum. Maallah, hepsi de t o m bul t o m b u l , fstk gibi. Gen, gzel k a d n l a r n du d a k l a r n a , k a l a l a r n a , omuzlarna, bellerine, g slerine benziyor. Zengin olmak ne de zevkmi... G n e douyor. H e m e n elimi yastm a l t n a a t y o r u m , yz l i r a m orackta. Doru b a n k a y a ko u y o r u m . D a h a b a n k a l a r deil, d k k n l a r bile al m a m . B a n k a n n k a p s n d a bekliyorum. Bir a r k a da rastlyor. Ne o? diyor, ne oldu saha? Yooo... biey yok, diyorum. Gzlerin k a n l a n m , rengin s a r a r m . Bu gece u y u m a d m da.. ok iim vard, a ltm. B a n k a y a p a r a y a t r d m grmesin diye arka dam s a v y o r u m . B a n k a alyor. ekine ekine ieri g i r i y o r u m . A m a n Zarabbi... Ne byk, ne ssl yer. iekler, vazolar, gzel gzel k a d n l a r , k beyler... T a v a n d a koca koa avizeler. S a r a y a 70
g i r d i m s a n d m . eride belki yirmi m e m u r var. H e r y e r gcrgcr. Stil mobilyalar. i m e bir k o r k u d yor. D e m e k b t n b u a d a m l a r b e n i m verdiim p a r a n n geliriyle geinecek h a ? . . . B u koca b i n a l a r b e n i m p a r a c k l a r m l a , b u lks eyalar b e n i m p a r a c k l a r m l a , h e s a p makineleri, daktilolar h e p b e n i m p a r a c k l a r m l a . . . Olmaz byle ey... B e n p a r a ve reyim, o n l a r yaasn. B u y u r u n efendim, bir e m r i n i z mi var? N e k a d a r d a n z i k i n s a n b u bankaclar... B u n e z a k e t k a r s n d a d n p gidemedim. P a r a c k l a r m verdim. G l e r yzl m e m u r iki d a k i k a d a iimi g r d . B a n k a c z d a n n d a n baka, bir d e hediye c e p defteri verdi. Dairede o gn arkadalar, < Sen a y a k t a u y u y o r s u n ! . , diye takldlar. Hibirine yz v e r m e d i m . leyin bir a r k a d a m , H a y d i l o k a n t a y a ! dedi. K a r n m tok, dedim. S a b a h l e y i n de biey y e m e m i t i m . t e n a r t maz, d i t e n a r t a r . A k a m bir simitle nefsimi krl e t t i m . Bir gece n c e d e n u y k u s u z o l d u u m iin er k e n d e n y a t a a girdim. B a m y a s t a k o r k o m a z sfrlar cirit o y n a m a y a balad. T e k r a r d n gece k a l d m y e r d e n d a l g a gemeye b a l a d m . H a v a d a , saydam, kl bir kelebek gibi bir s fr u t u , u t u , geldi y z n n n e k o n d u . Oldu bin... o n b i n , yzbin, milyon... Sfrlar, sfrlar, sfrlar... Bir p a r m a k o y n a t t a , bir sfr yapp, yerine otur t u y o r u m . S o n r a onlara, Uslu d u r u n ! diyorum, b e n yle haylazlk 71
t a n h o l a n m a m . H a y a t t a dzenli o l m a k a r t t r . H e r sfr k e n d i yerine, m a r , m a r ! . . Sfrlar k o r k u d a n t i t r e y e r e k yerlerine geiyor lar. Bir k o m u t a n gibi k o m u t vererek sfrlarma talim yaptryorum: Hizaya geeel!... Sfrlar y a n y a n a diziliyor. U y g u n adm!.. M a r . . . Rap, rap, r a p ! . . . Bir, iki, , drt, bin, yzbin, milyon!... Sfrlara on d a k i k a m o l a veriyorum, Saoool!... diye baryorlar. Sfrlara t a l i m y a p t r a r a k s a b a h e t t i m . Saha n a s a l l a n a evden ktm. Ayaklarm kendiliinden b a n k a y a g t r d beni. S a n k i bana, b a n k a b a t a cakm gibi geliyor, y a h u t bankay srtlayp gt recekler, p a r a c k l a r m m s t n e o t u r a c a k l a r . O g n de peynir ekmekle a k a m e t t i m . Uyku gzlerimden akyordu. E r k e n d e n y a t t m . G z m y u m s a m da, a s a m da olmuyor. Sfrlar gecenin iinde gbek atyorlar, m a m b o oynuyorlar. B a n k a i k r a m i y e s i n d e n bir a p a r t m a n kyor,, a p a r t m a n be yllk pein kira, ayrca h a v a p a rasyla k i r a y a veriyorum. K e n d i m ucuz bir yerde o t u r u y o r u m . Aklma geldi, ben bu eve yzyirmi li ra k i r a veriyorum, yazk deil mi? H e m e n y a r n sa^ b a h u c u z bir yere t a n m a l y m . K e n a r m a h a l l e lerde yirmi liraya bir oda b u l u r u m . Ayda yz lira b a n a kalr, b a n k a y a y a t r r m . Ylda binikiyz l i r a eder. On ylda onikibin, yz ylda yzyirmibin... H a v a d a n p a r a ite... Msrifliin sras m ? 72
V&HRHHHHHBiH
Yine s a b a h e t t i m . B a n k a n n n n d e n ge t i m . A r k a d a l a r eskisi gibi benimle a h b a p l k e t m i yorlar. A m a n etmesinler. ay k a h v e s m a r l a m a k t a n k u r t u l d u m , d a h a iyi. Sevgilim telefon e t t i . K e n d i m iin, B u g n gelmedi, dedim. Oysa o n u n l a evlenecektim. Ama imdi vazge t i m . B a n k a y a p a r a y a t r d m d a n beri o n u gr m e k i s t e m i y o r u m . Evlilik m a s r a f kapsdr. eki t a aslm gibi gz k a p a k l a r m k a p a n yordu. D o s y a n n zerine bam k o y u p u y u m a y a h a z r l a n r k e n sfrlar, v a r y e t e kzlar gibi k a r m a dizildi. U y u m a k elimde m i ! Uyku h a p a l m a y d n m e d i m deil... Arka d a l a r d a n birinde varm, h l i m e acd, verdi. Uy ku h a p da etkisiz. O gece, yle zengin oldum, y le zengin o l d u m ki... S o n r a bir a r a ifls etmiyeyim mi? B t n m i l y a r l a r m elimden u t u gitti. f ls eden milyonerlerin geleneine u y u p az k a l s n i n t i h a r edecektim. B a n k a d a k i yz l i r a m a k l m a gelince i n t i h a r d a n vazgetim. Yeniden zengin ol d u m . yle zengin o l d u m ki, d n y a y z n d e k i b t n p a r a l a r topladm, kimsede metelik k a l m a d . Gazeteciler gelip rportaj yapyorlar. Nasl zengin oldunuz? Nasl b a a r k a z a n dnz? D o r u s u n u h i syler m i y i m ? almakla... H a y a t a be p a r a s z a t l d m . Bir k o n f e r a n s ekiyorum. Sonra yoksullara iyilik e t m e y e balyorum. S m r d m i n s a n l a r n o c u k l a r n a b a y r a m hediyesi o r a p d a t y o r u m . H a s t a iiler iin g n d e bir n piyaz verdiriyo 73
r u m . E l i n d e n t o p r a k l a r n aldm kyllere a v u avu t o p r a k d a t y o r u m . Y a p m a d m iyilik kal myor. Herkes b e n d e n Ne iyiliksever a d a m ! diye szediyor. Gece de iyilik y a p m a k l a s a b a h e t t i m . Alk t a n , u y k u s u z l u k t a n a y a k t a zor d u r u y o r d u m . Do r u b a n k a y a gittim.. C z d a n m e m u r u n n n e a t tm, Versene sen b e n i m yz liram!., dedim. Hepsini mi, istiyorsunuz? diye sordu. Hepsini, hepsini!.-, diye bardm, y e t e r be!.. E i m d e n d o s t u m d a n oldum, i n s a n l m d a n oldum, salmdan, m u t l u l u u m d a n oldum... Al l a h k a h r e t s i n ! . . . H a y o p a r a n n b e n iine... Sinirlerim iyice bozulduu iin, k e n d i m i t u t a m y o r d u m . B t n b a n k a m e m u r l a r yremi evir di, beni y a t t r m a y a alyorlard. Verelim beyefendi, dediler. P a r a m aldm. Cebimde de seksen l i r a m var d. H e m e n bir l o k a n t a y a k o t u m . Ver o n d a n , ver o n d a n , ver o n d a n . . . O r a d a n en lks otele... g n gece u y u m u u m . Ooooh, d n y a v a r m b e ! . . . B t n p a r a m ezdim. Zenginlerin ektiklerini dnyorum da, k e n d i h a l i m e k r e d i y o r u m . Zavalllarn uykusuz l u k t a n , a l k t a n , ifls k o r k u s u n d a n , b a t m a k t a n , hrsz t e h l i k e s i n d e n neler ektiklerini ben bilirim. Yaasn z r t l k ! . . .
74
ARATIRMA
R h a f t a iinde d r t v a k ' a b i r d e n grlmesi, h e m salk ileriyle u r a a n l a r , h e m y n e t m e n l e r i t e l a d r d . B u d r t v a k ' a d a n son r a bir g n iinde e h r i n a y r v e u z a k y e r l e r i n d e n h a s t a d a h a gelince aknlk b s b t n a r t t . Telefonlar iliyor, h a b e r l e r gidip geliyor, r a p o r l a r yazlyordu. Vali, Bu ne biim h a s t a l k ? diye sordu. U z m a n yetkisine d a y a n a r a k , ok k t bir h a s t a l k , dedi. H a s t a l k g n d e n g n e yaylyordu. Bir a y d a o t u z vak'a g r l m t . Salk ilerinden yirmi kii bir t o p l a n t y a p t . T o p l a n t n n bakan, Bilgi verin, dedi d o k t o r l a r a . Kadn hastalklar ve doum uzman olan doktor. ok k t bir h a s t a l k , diye t e k r a r l a d .
Vali,
Anladk, dedi, y n i ne k a d a r k t ? Doum uzman, ok, dedi, o k a d a r k t ki, i n s a n l d r r . Bir kere d e l d r d m a r t k k u r t u l u y o k t u r . 75
Yaaa!.. l d r r h a ? l d r r efendim. H e m de ok k t ld rr. Krkbe y a s u l a r n d a bir gen doktor, h a s t a lk yaylmaya balaynca t p ansiklopedisini a m, bu h a s t a l k iin yazlan y a r m sayfalk yaz y o k u m u t u . Msaade buyurulursa hastalk hakkinda gerekli bilgiyi vereyim, dedi. n k A m e r i k a d a ih tisasm y a p a r k e n b u h a s t a l k zerinde u z u n a lma y a p m t m . D o u m m t e h a s s s yal doktor, gen d o k t o r a sert sert bakt, Siz dedi, i d r a r yollar h a s t a l k l a r z e r i n d e ihtisas y a p m a k iin A m e r i k a y a g i t m e m i miydi niz? h t i y a r k u r t , krkbelik gen doktoru kalp be lik gibi b o z m u t u . yle ya, m e m l e k e t fedakrlk edip, i d r a r yollar h a s t a l k l a r zerine i h t i s a s y a p sn diye o n u t A m e r i k a l a r a gndersin, o gitsin b a k a iler yapsn... H a s t a l k iin a y d n l a t c bir bilgi a l a m a m olan Vali, A m a n a n l a t n , ok r i c a ederim, dedi. Doktor a n l a t m a y a b a l a d : Bu h a s t a l n eidi vardr. Denizden ve sineklerden geer. H a s t a l n m i k r o p l a r lmlar da olur. Denize dklen l m l a r d a k i m i k r o p l a r , o r a d a yzenlere... Vali, u m u t s u z c a , . yleyse nleyemeyiz, dedi, n a s l nleriz bu 76
h a s t a l ? K o c a e h r i n d r t bir y a n deniz, denizin d e h e r y a n lm... G z l n skntyla dzeltti. Bir kar yol b u l u n , der gibi d o k t o r l a r n yzlerine batt. Bir doktor, Peki, dedi, bu h a s t a l k denize akan lm l a r d a n geliyorsa, bu ehirde l m ve deniz yeni i c a t edilmedi ya... H a l b u k i bu hastaln a d n d a h a yeni duyuyoruz. Krkbelik doktor, h a s t a l n tarihesini yap t: Bu h a s t a l k nce A m e r i k a d a grlmtr, s o n r a l a r A m e r i k a d a n Avrupaya geti. Bilindii gibi, biz maalesef Amerikayla ge ilikiye getik. Bu ilikinin on yllk bir gemii vardr. Her ey bi ze A m e r i k a d a n gelmeye balad. Eh byle olunca... Vali a n l a m t , Evet, dedi, bu k a d a r sk ilikiden sonra... Pekiy imdi n e yapacaz? lc yok m u bunun? Tb Ansiklopedisinden h a s t a l renen dok tor, Yok, dedi, d a h a ilc b u l u n a m a d . Vali kzd: , Yani, eli kolu bal d u r a c a k myz? D o k t o r l a r baktlar. En yals, Bir a r a t r m a k u r u l u k u r a l m , dediBu neri yerinde grld. O n b i r kiilik bir h e yet k u r u l d u . Heyet y e l e r i n d e n biri Amerika'ya bakterioloji r e n i m i n e gitmi ve o k u d u u niver s i t e n i n basketbol t a k m n d a k a p t a n l a k a d a r yk selerek, bizi h l b a r b a r , fesli, k a v u k l u ve erkekle 77
rimizi d r t karl bilen Amerikallara m e m l e k e t i mizi t a n t m t . Biri v e t e r i n e r d i . . . Biri j a n d a r m a subaylndan emekliydi. brleri de doktor, kimyager, eczac ve b i r k a b y k h a s t a l k geir dikleri iin gayet tabi olarak, bu ile ok yakn d a n ilgilenen kiilerdi. B u k u r u l u n devi, hastal, m i k r o b u n u , n e r e lerde rediini, n e r d e n , nasl getiini, asn, il cn, k o r u n m a yollarn a r a t r m a k t . K u r u l , o g n d a l m a d a n nce, t o p l a n t n n bakan, Arkadalar, dedi, imdi sizlere ok nemli bir i dyor. Bir doktor, . Evet, diye k a r l k verdi, gece g n d z al a r a k h a s t a l n b u l a m a s n nlemek. Hayr, b u n d a n da nemlisi var. Nedir o, bi liyor m u s u n u z ? Gizlilik. Bu iler ok gizli olmal dr. Hi kimse d u y m a m a l d r . Ama hi k i m s e ! Bir doktor, Evet anlyoruz, dedi, a r a t r m a l a r m z ya banclarn renmesini istemiyorsunuz. . Hayr. Y a b a n c l a r rensin. Z a t e n sizin bu a r a t r m a n z d a n biey d e bulacanz u m m u y o r u m . A m a bo d u r m a k olmaz, o n u n iin bo d u r a canza a r a t r n . K u r u l d a n birisi, Yabanclardan gizlemiyeceksek, kimden saklyalm Beyefendi? diye s o r d u . Bizimkilerden. Halk s a k n d u y m a s n . Siz h a l k psikolojisini b e n i m k a d a r bilmezsiniz. Mem lekete byle bulac bir h a s t a l k geldiini d u y a r 78
l a r s a hepsi b i r d e n h a s t a olur. Nezle olan, ba a r y a n , kiray veremiyen, kocasiyle k a v g a eden, sevgilisinden ayrlan, r o m a t i z m a s a r y a n , snfta, k a l a n h e p b u h a s t a l a t u t u l d u m sanr. B i r tel, bir p a n i k olur ki, bir d a h a n n alamayz. t e b u n u n iin h a s t a l n sineklerden, denize a k a n l m l a r d a n getiini kimse d u y m a m a l d r . Bu kesin y a s a k e m r i n d e n sonra, ertesi g n a l m a l a r n a b a l a m a k zere, bilimsel a r a t r m a ku r u l u dalmt. A m a ertesi gn gazetelerde kya m e t l e r k o p t u . Bir gazete yirmi vak'a g r l d n yazd. Memleketimizde ilk grlen bu h a s t a l k kor k u n t u . Mikrobu, bir milimetrenin elli b i n d e biri k k l n d e y d i . Gazeteler her eyi h a t t h a s t a ln denize a k a n l m l a r d a n bulatn bile yaz mlard. Y n e t m e n l e r i n ve bilimsel a r a t r m a k u r u l u n u n ilk ii gazetelere yalanlama g n d e r m e k oldu. ((Hastalk filn y o k t u r . Ne hastal? Denizlerimiz onsekizinde bir gen kz kalbi kadar temiz, saf, ba kir ve berraktr. Gazeteciler bu k o n u d a konumak iin Valiyi buldular. Yirmi h a s t a varm, dediler. Vali, K r k h a s t a n o r m a l d i r , dedi, h a t t n o r m a l d e n bile az. Eskiden h a s t a l k hi yokken a n o r m a l miy dik? Vali kzd, Yni eski idareyi mi beeniyorsunuz, dedi, 79
elbette y i r m i v a k ' a n o r m a l d i r . B u g n d n y a n n e n n o r m a l m e m l e k e t i olan A m e r i k a ' d a ylda yzyirmi bin kii bu h a s t a l a t u t u l u y o r . Bizimki o k a d a r az ki, n o r m a l bile deil. Vali, gazetecilerle bu k o n u m a d a n s o n r a bi limsel a r a t r m a k u r u l u n a kotu. K u r u l d a h a yeni t o p l a n m t . Vali, s u r a t ask, Baylar, dedi, ben size gizlilie u y u n , h i bir h a b e r szmasn, dedim, byleyken gazeteler h e r e yi yazd. imdi size bir i dyor. Bu h a b e r i ka ran, yayan aratrmak! Bu i, h a s t a l iyi e t m e y o l u n u n a r a t r m a k t a n d a h a elenceliydi. Bilimsel A r a t r m a K u r u l u , b y k bir m e r a k l a suluyu a r a t r m a y a balad. Herkes birbirinden k u k u l a n y o r d u . B u a r a t r m a ok y o r u c u oluyordu. Bir y a n d a n da y u k a r d a n , suluyu b u l m a l a r iin sktryorlard. A r a t r m a y b y k bir hzla y r t e n b a k t e r i olog bign, B u l d u m ! diye bard, b u l d u m a r k a d a l a r . Hepsi m e r a k l a s o r d u l a r : Neyi? Mikrobu m u ? Hayr, suluyu. Gizli h a b e r i y a y a n . . . Hangi hain? Kimmi? Bakteriolog, H a s t a l a r , dedi, h a s t a l a r n kendileri... Has t a l a r a , b u h a s t a l n gizli t u t u l a c a , h a s t a olduk l a r n sylemenin y a s a k o l d u u bildirilmemiti. h t i y a r doktor, Evet, dedi, r a p o r u m u z u h e m e n yazalm. 80
ok gzel bir r a p o r yazld: yksek m a k a m n a . Memleketimizde yeni grlen X hastal n n m i k r o b u n u , tedavisini, il ve k o r u n m a yolla rn a r a t r m a k iin k u r u l a n Bilimsel A r a t r m a K u r u l u , iki aylk u z u n ve y o r u c u a r a t r m a s n d a n sonra, h a s t a l n ve bu h a s t a l n denize a k a n l m l a r d a n geldii h a b e r i n i y a y a r a k , h a l k n h u z u r u n u k a r a n l a r n , h a s t a l a t u t u l a n l a r n kendile ri o l d u u n u m e y d a n a karmtr. Sayglarmzla arzederiz. Bu r a p o r d a n sonra, iini t a m a m l a m olan Bi limsel A r a t r m a K u r u l u dald.
81
F. : 6
AYA G D Y O R U Z
ALNIZ A m e r i k a ' d a olmaz, bizde de olur. D u yuyoruz ya gazetelerden: A m e r i k a ' d a Alt P a r m a k l l a r Cemiyeti 47 n u m a r a d a n Byk K u n d u r a Giyenler Dernei, K a r l a r n d a n Herg n D a y a k Yiyen K o c a l a r Kulb gibi birlikler, dernekler varm. Bizimi neyimiz eksik o n l a r d a n ? t e bizde de Aya Gidecekler Dernei k u r u l m u . B u d e r n e k t a m b a n a gre. Paris'e, Nevyork'a, de il, A n k a r a ' y a , zmir'e bile gidemem. En u z u n yolculuum, ili - Sirkeci t r a m v a y n d a geer. Hi bir yere gidemediime gre, hi olmazsa a y a gide yim. Aya Gidecekler Derneine ye o l d u m . Aya g i t m e u m u d u n u n sevinciyle eve geldim. Tka ba sa yedik. Tok k a r n m a , s o b a n n da k a r s n a ku r u l u n c a iim gemi. Sanki, d e r i m i n a l t n d a , et, kemik, k a n boald, iime s a m a n d u m a n gibi h a fif bir gaz doldu. pi k o p a n renkli b a l o n l a r gibi u m a y a baladm. U b a b a torik!... Ykseldim, ykseldim... nce odun, k m r fi yatlarnn, sonra ev kiralarnn, d a h a sonra kara b o r s a n n s t n e ktm. Yksel ki yerin bu yer deildir, Dnyaya geli hner deildir. - - 82
Bir ykseklie k t k t a n sonra, iimdeki gaz lar, v c u d u m u n delik deiklerinden szmaya ba lad. F e l k e t . . . Bu k a d a r ykseklikten sonra, ikti d a r s a n d a l y e s i n d e n d e n ikbal s a r h o u gibi, ka m yere v u r u n c a a y l m a k ho olmazd... B o r t a n , h a r t a n yle de delik deik o l m u u m ki, b i r ayb m k a p a s a m , b r delik alyor. m d a a t ! . . diye b a r m a y a b a l a d m . Sk diini, a y a y o l u n az k a l d . . . Diimi s k m a k kolay, delikler b y d , s klmyor. Kimseniz y a r d m edin, yoksa dece im! B u r a s ay devleti... Y a r d m f o n u n d a n size iki uval v a p u r d u m a n gnderiyoruz. B u y a r d m l a birdenbire ykseldim, kendimi a y d a b u l d u m . evremi, tpk bize benzeyen insan l a r ald. Ho geldiniz! Ho bulduk.. Beni hi g r m e d i i m acaip bir eye bindirdi ler. Gz ap k a p a y n c a y a k a d a r b y k bir e h r e girdik. s t n d e Ay niversitesi yazl bir bina y a daldk. B e n k o n u m a k istedike a y a d a m l a r , B u r a s sizin d n y a deil, lfla geirecek vaktimiz yok! diye beni tersliyorlard. S t a d y u m k a d a r geni, bir a n f i t e a t r dersaneye girdik. H e r t a r a f tpk bizdeki futbol m a l a r gibi, tklm t k l m doluydu. Yalnz onlar, barmyorlar, sessiz o t u r u y o r l a r d . Beni k r s y e kardlar. Profesr kendisini ilgiyle dinleyenlere a n l a t m a y a balad: Geen derslerimizde size a n l a t t m , d n y a 83
h a y v a n l a r n d a n birini g r y o r s u n u z ! Sizlere d n y a n n k u r u l u u n u bir kere d a h a t e k r a r l y o r u m . D n y a h a y v a n l a r , ayn k e n d i d n y a l a r n d a n kop t u u n u s a n r l a r . Gerek b u n u n tersidir. B u n d a n ellibin k yl nce, a y d a lgnlar, sapklar, deli ler oalmt. Yaptmz t m a r h a n e l e r doldu, ta t. Bu sapklar g n d e n g n e ii aztyorlard. Da h a kts, ocuklarmzn a h l k n bozuyorlar, akl b a n d a i n s a n l a r d a b a t a n karyorlard. B u n l a r n e k a d a r t u t u k l a n s a , kapatlsa, b a a klamad. D a balarna, llere a t t l a r , k a m p l a r a koydular, olmad. S o n u n d a bu lgnlardan, delilerden, ay insan l a r m temizlemek iin, b u n l a r , a y d a n ayr, u z a k bir yere a t m a y d n d l e r . Ayn en b e r b a t bir parasn, bolua frlattk. Bu dnya oldu. B t n delileri b u r a y a a t t k . Yani d n y a , bir t m a r h a n e d i r . O z a m a n d a n b e r i onlarla bamz kopar dk, ilgimizi kestik. Delilerin y a a m a s iin kendi lerine zehirli k o k m u h a v a lzmd. O n u n iin d n y a n n etrafn da h a v a ile kapladlar. imdi d n yadaki insanlar, havasz yayamazlar. O z a m a n a k a d a r s r a l a r d a sessiz dinleyenler birden ayakland, y u m r u k l a r n b a n a d o r u skp, Mikrop!.. Mikrop!., diye b a r m a y a bala dlar. Profesr d e v a m e t t i : Ayn t i m a r h a n e s i olan d n y a y a bu delileri a t a r k e n , yanllkla a r a l a r n a bir k a da akll ka rm. Arasra bu aklllarn ocuklar d n y a d a g r n r . F a k a t d n y a delileri, b u akll a d a m l a r deli diye t i m a r h a n e y e k a p a r l a r . 84
Dinleyicilerin h e y e c a n a r t m t , baryorlard: Asalm!.. Keselim!.. O r t a l k birden k a r t . zerime atldlar. Grt l a m a eller sarld. Hr, hr, h r r r ! ... G r t l a m d a n son nefesim kyordu. Baba, h o r l u y o r s u n ! . . diye biri d r t t . G z m a t m . S o b a n n k a r s n d a u y u y a kalmm. E t r a f m a b a k t m , g s m e derin d e r i n h a v a y ek tim: Oooh, d n y a varm!., dedim.
i
85
GNA
TERZHANES
B a k kocacm, b e e n d i n mi elbisemi? Gzel.. ok gzel a m a , imdilik s e n i n elbi seye i h t i y a c n yoktu. Nasl y o k t u . . . Bir yere giderken giyecek, iki 1 kiinin a r a s n a kacak bieyim var m? Yavrum, d a h a geen g n gri zerine sar izgili elbise y a p t r m a d n m? Bu m e v s i m d e o giyilir mi n o n o u m ? K r m z p u v a n l var... Aman, o n u n m o d a s geti. Bir t a n e de k u m l u bej y a p t r d n . H e r elbisenin bir z a m a n var. ok anlay szsn y n i . . . Deil ekerim, vallahi deil.. ey meselesi.. C a n m , b e n b a k a l a r gibi p a h a l k u m a l a r a l m y o r u m ki... Bak, mesel, b u n u n m e t r e s i k a a dersin? B i l m e m ki... Syle biey... A d a m d n d . Eliyle yle bir k u m a yokla d. Arasra k u m a m a a z a l a r n n vitrinlerine ba kar, etiketleri g r n c e r e n g i u a r d . E r k e k k u m a 86
lariyle bir o r a n t k u r d u . Karsnn stndekine benzer bir k u m a n vitrinlerde 43 lira o l d u u n u h a t r l y o r d u . Kars, b u k a d a r p a h a l s n alamazd. Yirmi lira m? diye a t t . Kadn gld: ; Ayol, n e r d e o k a d a r p a r a ? B e n d e yirmi lira verecek gz v a r m? Bu, i k i b u u k m e t r e l i k bir par ayd. Hepsine onsekiz lira verdim. Sen bilirsin, n a sl ekie ekie pazarlk e t t i i m i . . . Erkek, k a r s n pt. O n u n l a v n y o r d u . O g n dairede h e r f r s a t t a k a r s n vd. Arkada Melih, Bizim h a n m da pek t u t u m l u d u r , diye ba lad... Bir o sylyor, bir b r sylyordu. Akam d a i r e d e n iki a r k a d a birlikte ktlar. Bir k u m a m a a z a s n n vitrini n n d e d u r d u l a r . B a k Melihciim, u k u m a a bak, 49 lira. Bizim h a n m , b u n u n t p k s n n i k i b u u k metresi ni k a a alsa iyi... Onsekize a l m vallahi... Bizimki de b u n d a n bir elbise yaptrmt. Metresini be liraya m ne alm. Bizimki bir pa zarlk eder, g r m e . . . B e n i m k i de.. Birader, hi olmazsa kadnlardan yana a n s m z var. Tutumlu kadnlara dmz... Yoksa, bu aylkla nasl geinirdik? Eve gidince, b o y n u n a sarlp pen karsnn s t n d e ak yeil zerine koyu yollu b a k a bir y e n i elbise g r n c e k a l a r n a t t . 87
Ayol, ne yle s u r a t ediyorsun? Alt t a r a f oniki l i r a . . . K a r n d a n iyi m i ? Deil, deil a m a y a v r u m , ya b u n u n dikii? Kimbilir k a a d i k t i r d i n ? Aaaa.. Akolsun. Bizim m a h a l l e d e bir Neb a h a t var. Akam Kz S a n a t a gidiyor. Eline b i r ikibuuk v e r d i m mi, o y n a y a o y n a y a dikiyor. Erkek, k a r s n n ibirliinden sevinliydi. Gzel o l m a m m y m ? ok gzelsin h a y a t m . Dairede b t n memurlar, Cevat'm etrafna t o p l a n m l a r d . Cevat, h e r g n a r k a d a l a r n a bal l a n d r a b a l l a n d r a o yeri a n l a t r d . Azizim, dikizin zevki b a k a oluyor. b r i lere benzemiyor. Ne k a d n l a r be... Boy boy, biim biim, r e n k r e n k . . . H a n g i y a t a istersen... D n belki a l t m y a n d a bir k a r seyrettim, on sekizin de kza d e i m e m . . . Bizim gibiler iin en iyisi b u . Yoksa bu aylkla baa m klr? Vallahi evlen m e k t e n iyi... Hepsi, azlarnn s u y u a k a r a k Cevat' dinli yordu. Cevat, a r k a d a l a r n d a n birini h e r g n k a n drr, o r a y a g t r r d . Ama brleri Cevat gibi aka a n l a t m a z l a r , o r a y a gittiklerini sylemezler di. H a t t bu yl emekliye a y r l a c a k olan H s a m e t t i n Bey bile gitmi, s o n r a bir h a f t a h a s t a y a t m , dairede alay k o n u s u o l m u t u . Melih a r k a d a n a , u r a y a biz de gidelim, dedi. D u y u l u r s a k rezil oluruz. O a k a m yine Cevat'la birlikte ktlar. Cevat, yle fena bir yer deil, diyordu, b a s b a y a 88
n a m u s l u messese... K a d n l a r n h a b e r i yok diyor l a r a m a y a l a n . . . Haberleri olmasa, hi yle soyu nurlar da dakikalarca dururlar m? K a p a r a vereceiz? Deliine gre... st k a t o d a l a r d a k i delikle re p a r a d i diyorlar, o r a d a dikiz lira. Ben ay son l a r n a doru p a r a d i d e n dikizliyorum. Yere boylu b o y u n c a u z a n p delie g z n u y d u r m a s iyi olu yor a m a , kubak bir ey g r n m y o r . En iyi alt t a k i o d a l a r d a n dikizlemek. Ayna gibi... Oraya lks k o l t u k diyorlar. Aybalarnda iki g n lks k o l t u k t a n dikizliyorum. Tavana bakmaktan bir h a f t a b o y n u m t u t u l u y o r . Bir d e y a n o d a l a r var. Oras b a l k o n . . . E n r a h a t oras... S a a t i o n lira... Ben bir kere de b a l k o n d a n dikizledim. Bir de loca lar varm. O r a y a zenginler, yal b y k a d a m l a r giriyor... Ayna t e r t i b a t yapmlar. O t u r d u u n yerden, b t n m a n z a r a y t a b a k gibi g r y o r s u n . Bilet kesiyorlar m ? Bilet olur m u ? M i t h a t P a a s t a d y o m u m u buras? A v r u p a ' d a biletlisi varm, h a t t abon m a n k a r t a l y o r m u s u n . . . Bizde n e r e d e o k a d a r . . . Her ey kendimize gre... , a r k a d a a p a r t m a n n merdivenlerini kt lar. Klavuz Cevat n d e n gidiyordu. b r ikisi u t a n d k l a r n d a n a r k a d a y d l a r . Cevat, K o r k a c a k biey yok, dedi, iki kaps var. Erkekler nden, k a d n l a r a r k a d a n iliyorlar. Cevat, zerindeki l e v h a d a altn yldzla Gina Terzihanesi yazl kapy at. K a p n n dikiz deli ine bir gz geldii belli oldu. S o n r a k a p ald: Buyurun!.. 89
erkek, ieri girdi., Kapy a a n k a d n sor du: Neresi? Loca m? B a l k o n d a yer yok. P a z a r a k a d a r b t n yerler kapal. L k s k o l t u k ister seniz, bir kiilik yerimiz var. Melih, . Ucuz olsun, diye C e v a t ' a fsldad. Cevat, p a r a d i , dedi. K a t n iine yaplm merdivenleri ktlar. Bu r a s geni bir t a v a n arasyd. Yerlere bir s r a d a m u z a n m t , h e y e c a n iinde o l d u k l a r n d a n yeni ge lenlerin f a r k n d a olmadlar. Onlar g e t i r e n kadn, y a k a l a r n d a n t u t u p , kiiyi a y a a kaldrd, H a d i bakalm, vaktiniz doldu,dedi. stlerini, b a l a r n d z e l t e n l e r d e n biri: N'olur, be dakikack d a h a . . . diye yalvar d. Kadn hi acmadan, S e a n s b i t t i . . . dedi. Boalan deliklere, a r k a d a yere u z a n p , gz lerini u y d u r d u l a r . Aada k o n u u l a n l a r d a duyu luyordu. Bir m a n t o istiyorum. Bej tyl.. Bol spor Peki ekerim.. u m o d e l d e n . . . Ah ekerim, ok p a h a l . . . Metresi d o k s a n lira... Diki... Hepsi senin cici h a t r n iin yediyz... D e m e k ki, y a r m a r s a a t t e n on gn, g n d e se a n s poz vereceksin. Pahal ama... 90
Deil v a l l a h i . . . S e n i n v c u d u n biimli de ondan. Bakasna dnyada yapmam. Kurtarmaz nonoum. Pekiy... Soyun yavrucum.- k a r kar... S u t y e n i n i de kar. l n iyi alamam s o n r a . . . D n yle. M a a l l a h , n e g s ! u y a n a . . . Basenlerin ideal:.. T e e k k r e d e r i m , y a r n p r o v a y a gelirim. Baka bir kadn girdi. Senin tayyrn hazr yavrucum. Soyu n u n gzelim! oraplarnz da...
G z e l o t u r d u . N e t a y y r . B u m a v i zerine izgiler b u s e n e n i n m o d a s . . Uydu m u cicim?
Mersi...
A k a m e v e g i d i n c e k a r s b o y n u n a atld, p t : N a s l y e n i t a y y r m ? B u yl m a v i ok m o da.. Y a k m m ? A m a s u r a t a s m a yle... Bilirsin, n a s l p a z a r l l c e t t i i m i . . . e k i e ekie p a z a r l k et tim. k i b u u K m e t r e l i k b i r parayd, kaa alsam iyi? S y l e s e m a a r s n . . a m a z m s n ? Vallahi a arsn... O n d r t l i r a . . . A m a n gl birazck.. Bizim N e b a h a t ' a d a o n l i r a v e r d i m , gle o y n a y a dikti... Gzel deil m i ? Y a k m m k a r c n a ? S e n beni sevmiyorsun v a l l a h i . . . Erkek, Seviyorum,... diye inledi.
91
MUHASEBEC
E C E R K S Z L M N ve k l t r m n sa l a m kant olarak, elimde iki resm belge var; biri E d e b i y a t F a k l t e s i Trkoloji, biri de Fel sefe b l m diplomas. T u v a l e t k d n n bile ka r a b o r s a y a kt bu ada, elimdeki k a p ka d a r bu iki diploma kd, bir uval dolusu eski Be yaz Rus p a r a s k a d a r olsun deer tamyor. Ap tallmn bu iki belgesi y e t m e z m i gibi, bir de dok t o r a y a p t m , edebiyat d o k t o r u o l d u m . B e n i m g i t t i i m F a k l t e y e gelenlerin ou, ya koca b u l m a y a alan kzlar, y a d a k l t r edinmek, b i y a n d a n d a g n l e l e n d i r m e k iin gelen, s t t a b a k a n n p a r a k a z a n m a y a ihtiyac o l m a y a n r a h a t genleriydi. imizde b e n i m gibi bika t a n e de felsefe d a l n d a o k u m a k l a filosof, E d e b i y a t F a k l tesinde o k u m a k l a da, edebiyat o l u n a c a n s a n a n eksik aklllar vard. Felsefe t a r i h i n d e o k u d u u m u z filosoflarm, edebiyat t a r i h i n d e o k u d u u m u z ede b i y a t l a r n hi birinin ne felsefe b l m n d e , ne Edebiyat F a k l t e s i n d e , h a t t o u n u n niversite de bile o k u m a d k l a r n r e n d i i m z a m a n , ben o k t a n bu iki diplomay alm, k e n d i m i isizlik uurumuna atmtm. 92
Nereye b a v u r d u m s a , g l n o l m a m d a n ba k a bir ie y a r a m a d . K a n t ' , D u r k a y m ' , Bergson'u bilmi olmam, hi bir ie y a r a m y o r d u . Bir z a m a n , a n l a l m a m gen bir bilgin d u r u m u n d a yrtk p a b u l a s r t t m d u r d u m . . Spinoza, Laypni s t n e geni bilgim, bir n bile k a r n m doyurmama yaramyordu. B e n i m gibi olanlar, biz o r t a d a kaldk, d e r k e n brleri iin kolayn b u l d u l a r ; t i c a r e t evlerinin vergi ve h e s a p defterini t u t m a y a baladlar.. Gelir vergisi, iimize y a r a d . Gelir vergisinden h k m e t i n ne k a z a n d n bilemem a m a , biz bu yzden bir odac k a d a r k a z a n m a y a baladk. Yalnz oda c l a r d a n bir farkmz vard, o n l a r a bahi f a l a n ve rirler, biz yksek r e n i m g r d m z d e n b u n d a n d a yoksun kalrdk.. Muhasebecilik k i t a p l a r aldm, gelir vergisi k a n u n u aldm. B a l a d m almaya. Nasl defter-i kebir t u t u l a c a n , muzaaf usul ile, yahut Amerikan usul ile nasl m u h a s e b e t u t u l a c a n rendim^, B i g n K p r ' d e n geerken, bir a d a m yle baryordu: Gelir vergisinden m f o l a n mahvolan es n a f l a r k u r t u l d u . . . Yeni k a n u n kt. arp kaldm. Gelir vergisinden m a h v o l a n es naf!... T u h a f ey! Yirmibe k u r u verdim, bir t a ne k a n u n s a t n aldm. Meer zavall satc muaf bilmedii iin Gelir vergisinden m u a f olan esnaf diyeceine, Gelir vergisinden m a h v o l a n esnaf! diye b a r y o r m u . 93
O g n i a r a m a k iin b i k a y e r e d a h a g i t m i t i m . E n son g i t t i i m yerdeki a d a m s o r d u : H a n g i o k u l d a n yetitiniz? T r k edebiyat ile Felsefe b l m l e r i n d e n . . . Yaaaa!... A d a m nce ard, s o n r a gld. B e n i o t u r t t u . i de o l m a m a l y d ki, b a n a N e d i m ' d e n gazeller, Bki'den, F u z u l ' d e n kasideler o k u t t u . B o y u n a g l y o r d u . Sonra, Sizi bir yere gndereceim, dedi. T e e k k r ederim, dedim. Bir a d r e s verdi. O r a d a bir m a d a m vardr, t i c a r e t h a n e ile tir. O n a gidin, size i verir! Syledii adrese g i t t i m . Oras bir b a k a yerdi. Sokan iki y a n n d a k i evlerin k a p l a r n a y a r p lak, ipek p i j a m a l a r l a k a d n l a r km, b i t a k m evlerin k a p l a r n a d a erkekler birikmiti. B e n i m i isteyeceim evin kaps t k l m t k l m doluydu. H e r h a l d e m a d a m n t i c a r e t i y o l u n d a ola c a k t . M e m n u n o l d u m . Kalabal o m u z l a y a r a k ka p y a geldim. D e m i r k a p n n avu k a d a r d e l i i n d e n ieri b a k t m . B u r a s k a d n l a r h a m a m gibi bir yer di. Salonda, m e r d i v e n b a s a m a k l a r n d a ipekli i amarlariyle o t u r m u k a d n l a r vard. K a p y v u r d u m , atlar. eri girdim. Renk, r e n k , boy boy, t r l t r l , biim biim plak k a d n l a r grnce, d o r u s u u t a n d m . Ne y a p a c a m a r d m . le r i n d e n a r sklet bir k a d n beni s a l o n a ald. Ben oturur oturmaz, o da kucama o t u r d u . Halbuki salonda bo sandalyeler vard. O l d u m olas arbalymdr, 94
B a y a n , s u l u l u k t a n hi h o l a n m a m , dedim,. P e k i ekerim, beni beenmedinse, bakas gelsin, dedi. Sonra, ufaktefek bir k a d n a , Leyl, b a k seni istiyor, diye seslendi. O ufaktefek k a d n geldi, boynuma sarld. Elimle i t t i m . . B e n i m Leyl'y falan istediim yok, dedim. Peki, kimi istiyorsun? M a d a m Fofo'yu. B t n k a d n l a r k a h k a h a y l a glmeye, neele r i n d e n yerlere y u v a r l a n m a y a baladlar. Neden s o n r a ilerinden bir esmer, Bu da b a k a bir eit, dedi. Salar k a n a r y a s a r s n a boyal bir k a d n , M a d a m Fofo ev sahibi y a v r u m , dedi. Biliyorum. B e n . d e ev sahibi ile grece im. Yine bir g l m e d i r t u t t u r d u l a r . S o n r a hepsi birden, A n n e ! . . Anneee!.. diye seslendiler. O d a l a r d a n b i r i n d e n belki yzelli kilo arln da, h e r bir b a c a gvdem kalnlnda, g e r d a n m e m e l e r i n i n s t n e , m e m e l e r i gbeinin s t n e , gbei b a l d r l a r n n s t n e d m , altmnc b a h a r n o k t a n gemi bir k a d n kt. Ayaklar n srye srye yryordu. Kollar bileinden dirseine k a d a r a l t n bileziklerle, p a r m a k l a r l l yzlklerle doluydu. K u l a k l a r n d a kpeler, b o y n u n d a g e r d a n l k vard. Dileri h e p a l t n kapla m a y d . Zengin bir p a t r o n u n y a n n d a a l a c a m iin sevindim. 95
Ne v a r kzlar? diye sordu. Sesi, d o l m u a r a b a l a r denekilerininki gibi b o u k ve kalnd. K a h k a h a d a n k r l a n kzlar beni gstererek, Seninle g r m e k istiyormu, dediler, bi zimle gr dedik, beenmedi. lle p a t r o n l a gr eceim diye t u t t u r d u . B a y a n p a t r o n kzgnlkla y a n m a geldi.. Sesini b s b t n b y k gemilerin d d gibi kalmlatrarak, Sen benimle grmeye u t a n m y o r m u s u n ? dedi. Affedersiniz a m a , b u n d a u t a n a c a k ne var? Siz de insansnz, b e n d e . . . imdi d e m o k r a s i var. Bir i n s a n isterse p a r t i b a k a n y l a bile grr. Kzlar h e p birden, T , terbiyesiz! diye bardlar. Bayan patrona, M a a l l a h bu k a d a r ok kz yetitirmisiniz, d a r l m a y n a m a ben b u r a y a s u l u l u k iin gelme dim. y a p m a y a geldim. imize b a k a l m . . . dedim. M a d a m Fofo, Benimle mi i y a p m a y a geldin? dedi. Eer siz k a b u l ederseniz, tabi... dedim. S o n r a ben b u r a y a k e n d i l i i m d e n gelmedim. Tav siye ile geldim. T a n d m biri gnderdi, bir bil dik... M a d a m Fofo, Kimleri t a n r s n ? K i m l e r i bilirsin? diye sordu. Beni ie a l m a k iin i m t i h a n ediyor s a n d m . T eski Y u n a n d a n g n m z e k a d a r . Sok-
r a f t a n , Aristo'dan t u t u n , B e r t r a n d Russel'e k a d a r h e p s i n i bilirim, dedim. Hep yabanc m? Yerlilerden de bilirim. Nedim, Nabi, Baki... M e r c i m e k Ahmet, izmeci Zati, eyh G a l i p . . . M a d a m Fofo y u m u a r gibi oldu, Aslanm, dedi, a r t k ben i yapmyorum... B a k k z l a r d a n h a n g i s i n i istersen o n u n l a gr... Anlald, M a d a m Fofo y a l a n d iin, ii kz l a r ynetiyordu. B e n i m iin hepsi bir, grelim, d e d i m . . . l e r i n d e n o p u r yzl biri y a n m a geldi. G r m e k istediim k o n u . . . diye sze ba l a r k e n kzlar k a h k a h a l a r i y l e beni s u s t u r d u l a r . Ayol, b u r a d a grlmez. H a y d i o d a m z a kalm. . Neden? B u r a d a da grebilirdik... dedim. A a a a . . . H e r k e s i n iinde m i ? Gizli deil ki... Kzlar h e r lfma glyorlard. M a d a m Fofo, o b o u k sesiyle h r l a r gibi, Olmaz, o d a y a kn! dedi. T a m m e r d i v e n d e n k a r k e n M a d a m Fofo, Bizde p a r a p e i n ! dedi. D e m e k s a l a m messeseydi. T e e k k r ederim, dedim a l t k t a n s o n r a d a a l s a m z a r a r yok m a d a m . B e n i m size g v e n i m var. Kzlar bir k a h k a h a d a h a t u t t u r d u l a r . M a d a m , On lira, dedi. ok iyi, dedim, b e n s a a t z e r i n e almay t e r c i h ederim. 97 F. : 7
Kzlar k a h k a h a d a n yerlere serilmilerdi. Ma d a m Fofo. O s a n a kalm, n a s l istersen... dedi. yle bir a k l m d a n h e s a p l a d m , g n d e ortala m a sekiz s a a t alrsam, seksen lira p a r a k a z a n a c a k t m . n a n l r ey deil!.. A r k a d a l a r m bu p a r a y a n c a k bir h a f t a d a alabiliyorlard. Ben gerekirse g n d e on s a a t bile alrm, h a t t gece ii de y a p a r m , dedim. Kzlar k a h k a h a d a n bouluyorlard. Madam Fofo, beni bir iyi s z d k t e n sonra, Hi g s t e r m i y o r s u n a m a . . . dedi, h a y d i gel benimle! Z e k m a n l a m olacakt ki, M a d a m Fofo kendisi b e n i m l e g r m e k istiyordu. Merdiveni ktk. M a d a m n b r o s u n a gidiyo r u z s a n m t m . Oysa, beni bir y a t a k o d a s n a ald. Efendim, dedim, greceimiz mesele... B r a k meseleyi!.. iin sizi r a h a t s z ediyorum. R a h a t s z olur m u y m u c a n m . . . Ne r a h a t szl? H a y d i s o y u n ! M a d a m beni ie a l m a k iin salk m u a y e n e s i n d e n geirecekti h e r h a l d e . Hibir h a s t a l m y o k t u r M a d a m Fofo, d e dim, isterseniz d o k t o r d a n r a p o r getireyim. B e n d e de h a s t a l k yoktur, dedi, h a y d i soyu n u n bakalm. M a d a m y a t a a u z a n d . M a d a m Fofo'da, m a b e yincisini y a t a k o d a s n a a l m bir kralie h a l i var d. A n l a t m a y a b a l a d m : Efendim, biliyorsunuz, imdi b t n e s n a f 98
HBBHHHHHH
gelir vergisine tbi. B e n m u h a s e b e c i y i m . B t n m u a m e l e n i z i t u t a r m . Gireni kan deftere ile rim. M a d a m Fofo k o c a m a n v c u d u ile y a t a k t a n frlad. Belimin o r t a s n d a , O r t a a d m a n kalele r i n i n k a p l a r n k r m a k iin k u l l a n l a n Ko ba gibi bir arlk d u y d u m , s o n r a d a k e n d i m i merdi venin a l t n d a b u l d u m . A m a M a d a m Fofo hi de k t kalbli bir ka d n deilmi. Beni h e m e n ie ald. imdi M a d a m F o f o n u n evinde defter t u t u y o r u m . M a d a m Fofo'n u n sermayesi de ok, ileri de iyi. B a n a a y d a yzelli lira veriyor. S a b a h sekizden gece on ikiye k a d a r alyo r u m . Baz m u a m e l e l e r i deftere ilemiyoruz. Artk b u k a d a r n d a b t n t i c a r e t h a n e l e r yapyor. Ka ak alan kzlar da v a r ... ler o k a d a r ok ki, edebiyat ve felsefeyle u r a a c a k pek v a k i t b u l a m y o r u m . Arasra Mevlnan m Mesnevisini, N e d i m ' i n Divann o k u y o r u m . Ge celeri de Russo'yu, A d a m S m i t h ' i , K a n t ' , D e k a r t ' okuyorum. Diplomalarm yatamn baucunda, d u v a r a asl. Yalnz u M a d a m Fofo hi de iyi bir k a d n de il vallahi. E l i m d e n g n d e u k a d a r m u a m e l e ge iyor da, b a n a biey k o k l a t m y o r l a r . Bal t u t a n p a r m a n y a l a r derler, ben h l a v u c u m u yalyo rum.
99
BR \ H L K DERS
R snfta rencilere a h l k dersi veriliyor: Ahlk, ok iyi bieydir ocuklar. E e r bir i n s a n ahlksz olursa ok fena olur. retmeniiim! i Ne var? u etin'e b a k s a n z a ! S u s u n ! n s a n , a h l k sahibi olmal. Ahl k n iyilikleri o k a d a r o k t u r ki... s a y m a k l a bitmez. Bir i n s a n ahlksz olursa ok fena olur. Ne olur r e t m e n i m ? Ne olacak, h e r k e s o n a ahlksz a d a m , der. K t eydir ahlkszlk. O n u n iin a h l k l olmal. Ahlkn iyi biey olduu u r a d a n da belli ki, okul l a r d a ders diye o k u t u l u y o r . yle deil m i ? K t biey olsayd h i size retir miydik? Sonra ah lk... n e d e m i t i k ? , yi biey demitiniz? . Evet, iyi bieydir. Neden derseniz? ura d a n da belli ki iyi biey olduu, b t n b y k a d a m l a r hep, a h l k n iyi biey o l d u u n u sylemi lerdir. retmeniiim!... Yine ne var? Ne oldu? 100
A l t a n ' a biey syleyin, a r k a d a n tekmeliyor. S u s u n ocuklar. B a k n size k i t a p t a n ahl k n n e o l d u u n u o k u y o r u m : Ahlk, t o p l u m k u r a l larna, gelenek ve greneklere aykr d a v r a n m a m a k , y a s a l a r a kar gelmemek, demektir. Anla dnz deil m i ? evrenizdeki ounluk, bykleri niz n e yapyorsa, siz de yle y a p a c a k s n z . Kalk b a k a y m S u n a y . K a r a b o r s a c l k n a s l bieydir? i ok iyi bieydir r e t m e n i m . ok iyi mi? Tabi. Ahlk k u r a l l a r n a u y g u n d u r ret m e n i m . n k bir t o p l u m d a o u n l u a aykr dav r a n m a k ahlkszlk olur. O n u n iin iyi a h l k s a h i p leri h e p k a r a b o r s a c o l d u u n d a n . . . O nasl sz? Vall yle r e t m e n i m . K a s a p , bakkal, k m r c , m a n a v , hepsi k a r a b o r s a yapyorlar. Bizim bir t a n d m z var, ok zengin a d a m . B a b a m , o n u n k a r a b o r s a yaptn sylyordu. Geenlerde o n l a r a misafir gitmitik. O a d a m da b a n a her bi ey a h l k l a elde edilir dedi. B y y n c e ok ah lkl olacam. Boyuna a p a r t m a n l a r m olacak. B a b a m gibi ahlksz a d a m g r m e d i m . Sus!.. n s a n b a b a s n a . . . Sylerim tabi... Evin k i r a s n bile veremi yor. O t u r yerine!.. ocuklar, hi bir z a m a n a h lk k u r a l l a r n n dna kmayn. retmenim! Syle Ergun. B e n i m bir a m c a m var. Hep bu a h l k y z n d e n iki* y a k a m bir a r a y a gelmedi diyor. B e n a h l k s z olacam. - 101
S u s bakaym. Ahlksz o l u r s a i n s a n a son ra ne derler? Haa?... Hep b e r a b e r syleyin baka ym, ne derler? Ahlksz derler. G r d n z m ? n s a n n isterse milyonlar olsun, ahlksz o l d u k t a n s o n r a n e y e y a r a r ? R a h a t eder r e t m e n i m ! n s a n n vicdan r a h a t olmal. B t n b y k a d a m l a r h e p ahlklyd. Eskidenmi o r e t m e n i m . Bizim m a h a l lede bir byk a d a m var. t a n e K a d i l l k a r a b a s var. P a m u k Kral, h e m d e . . . B e n size b y k a d a m diyorum. Yni b yk bilgin, byk d n r , b y k s a n ' a t . . . Me sel S o k r a t . . . Sokrat' t a n y o r u m r e t m e n i m . > Tabi tanrsnz. Bizim t a r a f t a d k k n var, elbise temizle yicisi... A m a o k a d a r ok zengin deil. O n d a n d a h a ahlkl n e l e r var... B e n size eski Y u n a n Filozofu S o k r a t ' sy l y o r u m . Sokrat, Aristo, Galile gibi ahlkl o l u n ! retmenim, yni o Sokrat dediiniz a d a m , bizim t a n d m z bir d e m i r t c c a r A h m e t Bey var, o n d a n d a h a m ahlklym? o c u k l a r ! Ahlkn p a r a y l a p u l l a ilgisi yok. T a r i h t e yle iyi a h l k l i n s a n l a r v a r d r ki, a l k t a n lmlerdir. A m a a h l k l a r n a leke s r m e m i l e r d i r . r e t m e n i m , y n i bu a h l k iyi biey deil galiba... ok iyi eydir. Ahlkl i n s a n doru bildii eyi k o r k m a d a n syler. 102
Ama b e n i m bir d a y m var, d o r u y u syle m i diye p a r t i d e n kovmular. . O b a k a ey... Ben size siyaset sylemiyo r u m , a h l k a n l a t y o r u m . Syle b a k a y m Ouz, ya l a n n a s l bieydir? ok iyi bieydir r e t m e n i m . Eer y u t t u rabilirsen ok iyidir. Evde y a l a n sylemesem h e r g n d a y a k yerim. Ben size ne d e d i m ? n s a n b y k l e r i n i r nek almal... yi ya r e t m e n i m . Ablam a n n e m e ya l a n sylyor, a n n e m d e b a b a m a . . . B a b a m d a ala cakl geldi mi, k e n d i n i evde yok dedirtiyor. Gk d a r ! k! Terbiyesiz!. retmenim siz demediniz mi ahlkl a d a m doru syler diye... O t u r y e r i n e . . . ocuklar, a h l k son derece iyi bieydir. Hepiniz a h l k l olmalsnz. rnein, birisine bir sz verdiniz mi, ne olursa olsun, sz nz tutmalsnz. Ama r e t m e n i m , b a b a m syledi a m a ad n u n u t t u m , birisi varm, h a y a t u c u z l a t a c a m demi... Sus b a k a y m . . . s t n e d m e y e n ilere ka r m a ! . . . o c u k l a r ! Ahlk gibi iyi biey y o k t u r . Ah lk zerine yazlan k i t a p l a r okursanz, arr ka lrsnz. P e y g a m b e r l e r bile sylyor. Siz d a h a m iyi biliyorsunuz? Ahlk ok, a m a ok iyi biey dir. O k a d a r iyidir ki... Ahlk ok iyi eydir. Vallahi billahi ok iyi eydir, n a m u s s u z u m ok iyidir. Zrrrr! Paydos zili alar, r e t m e n a l n n d a ki terleri siler, O o o o o h ! . . . eker. _ 103
DURUP BAKAN ADAM
ARIM s a a t e r k e n gelmiim. K p r s t n e ktm. n s a n a r a s r a byle babo s a a t l e r a r y o r dorusu. Her g n koar a d m n n d e n ge ip gittiimiz yerlerin hi f a r k n d a bile deiliz. Dirseklerimi k p r p a r m a k l n n balna daya dm. L i m a n d a k i canll seyrediyorum. K a y k t a taze taze balk t a v a s yapyorlar, scak y a r m ek m e i n a r a s n a koyup, satyorlar. B a k a bir ka y k t a eftali, z m satlyor. D u b a l a r n s t n d e b a l k avlyorlar. S a y a n m a birisi d a h a geldi. O d a dirseklerini dayad. Boaz'a, A d a l a r a v a p u r l a r kalkyor. D o l m u m o t o r l a r , m a v n a l a r , a t a n a l a r , i s t i m b o t l a r geiyor. . Sol y a n m a da biri gedi, a r k a d a n iki k i i . d a h a geldi. S a r a y b u r n u ' n a a k n t yle arpyor ki, s a n k i Sarayburnu, denizde giden b y k bir g e m i n i n burnu. A r k a m d a n i t m e y e baladlar. B a m evirdim. Be on kii ylm, sama, s o l u m a da t o p l a n m lar. G n e i n b a t t bu s a a t t e , kar kydaki evle rin h e r p e n c e r e c a m n d a bir g n e yanyor. 104
Ne varm? Bilmem. Neye t o p l a n m l a r ? Arkamdakiler, s a m d a solumdakiler k o n u u yor. M a r t l a r a b a k y o r u m . M a r t l a r h a v a d a dn yor. J e t u a deil mi? B u l u t l a r a girdi. M s a a d e edin de, ocuk da baksn. Ne z a m a n gelecekmi? Kim? Krala bakmyor musunuz? H a a a . . . K r a l deil mi? Efendim, ne itiyorsun? Kim itti yahu?... Baksana, a r k a d a n daya nyorlar. K a l a b a l k gittike a r t t . M u h a l e f e t i n k u d r e t i n e bak, beyim, i k t i d a r p a r t i s i n d e n biri gelseydi bu k a d a r k a l a b a l k o l u r muydu? A m m a y a p t n ? Bu gelen m u h a l i f deil ki... Yaar bey geliyor y a h u . . . Yaar bey mi? M s a a d e edin de, b e n ka ym. K a r d e i m , y k l e n m e yle... Pardon... tmeyin yahu!... K i m itiyor b e ! . . . K a gemiymi? Ne k a gemisi? A a a a . . . H a b e r i n yok m u ? En b y k A m e r i k a n filosu geliyor... . 105
Sonra ite...
Yaaa!.., Pekiy, h a b e r i n yok da neye geldin? B e n g e l m e d i m k a r d e i m . Akntya kapldk. d a n m z t k a n d , b u r a y a takldk kaldk
O l u m , biraz b a n u y a n a eksene!.. u k n e aln da, o da grversin, se vaptr. . nir.. mlar. ek u d i r s e i n i ! . . Boulan olmu mu? K u r t a r m l a r , iyi ki yine l i m a n d a arp Akta olsayd, ikisi de b a t m t . ok fenadr birader. Biz bir arkamdan! Ne utanmaz t m e y i n y a h u . . . Gebe k a d n var... K r a l m o t o r l a m gelecek? S a n m a m . Z r h l y a biner. K a r s da v a r m deil mi? Kars d e n m e z . Koca K r a l be!.. Kralie de
Deniz kazas tarihte... fffL .adamsn!.. ekil
N a m u s u n a m d o k u n d u k ? . . Pek o k a d a r titizsen kral m o t o r d a k a r l a s a y d m . Terbiyesiz!. Sensin. ek elini d i y o r u m . Balk deil m i ? Lfer mi t u t u y o r l a r ? Ne bal y a h u ? Balk iin bu k a d a r kala balk birikir mi? . Nedir peki?.. 106
Yeni gemi y a p t ya bizim t e r s a n e . t e o g e m i n i n tecrbesi yaplacak. A m m a gemi!.. M o t r A l m a n y a d a n , m a k i n e s i A m e r i k a ' d a n , boyas t a l y a ' d a n . . . Olsun. Eskiden o k a d a r n da y a p a m a z d k ya... it.. Geliyorlar galiba!.. K i m geliyor? Ay, h a b e r i n yok m u ? Bu k a d a r millet, as l a n l a r m z bekliyor. Dnya ampiyonu oldular ya... Greilerimiz A v r u p a ' d a n v a p u r l a geliyor. ff!.. Nedir bu sk sk... Aln, biraz nefes alaym. Akolsun p e h l i v a n l a r m z a , o n l a r da olma sa, iimiz bitik. Bitrl kendimi kalabalktan kurtaramyo r u m . H a l k yldka yld. A r t k iti, kak... Her k a f a d a n bir ses kyor. N u t u k verecek b a k a yer b u l a m a m m k u z u m ? K p r s t n d e d e n u t u k verilir miymi? Sen hi Cafer beyi dinledin m i ? Hayr. Dinle de gr. Neredeyse imdi gelir. Ne t o p l a n m l a r o r a d a ? Sinek kd m sa tlyor? Yok teyze. Gazeteler yazd ya... h a n i Sar n B o m b a gelecek diye. O mu gelecek? A m a n greyim. Beon d a k i k a s o n r a gelir. Gemiyle karla m a y a gittiler. B u r a d a n geecek. A m a n d i k k a t et kardeim, byle kalabalk t a yankesiciler d a l a r a r a y a . 107
s t a n b u l ' a H a r e k e t O r d u s u n u n giriini h a t r l a r msnz? O z a m a n da byle k a l a b a l k t . . B e n s t a n b u l ' a Mill K u r t u l u O r d u s u n u n giriini h a t r l y o r u m . Ne kalabalkt, ine a t s a n , yere dmez. Eh, o z a m a n da bu k a d a r k a l a b a l k vard. Bu k r a l h a z r e t l e r i n e r d e n geliyor? K r a l deil, C u m h u r b a k a n y m . K a r d e i m , ne i t i p d u r u y o r s u n . Gelince h e p greceiz. A r k a d a n i t i y o r l a r vallahi.. F e n e r b a h e y i y e n e r b u n l a r , deil mi? Kimler? Brezilya t a k m gelecek ya.. Millet o n u bek liyor. Brezilya t a k m m? Ayama b a s t n b e ! K r m s n ? Bu geit r e s m i ne z a m a n olacak? imdi geerler. B a k s a n a millet bekliyor. Ne b a y r a m y m bu? ocuk b a y r a m . Y a v r u k u r t l a r m z geecek mi ? Tabi... Biraz d i k k a t l i ol be k a r d e i m . Affedersiniz.. n s a n gibi b a k m y o r l a r ki... Siz g r d n z m ? G r d m , u t a r a f a d o r u u t u . S o n r a u kz ba b i i m i n d e k i b u l u t var ya... O n u n iine girdi, kayboldu. B u u a n d a i r e l e r n e r d e n geliyor a c a b a ? M e r i h t e n mi? U a n daire deil ki, u a n p u r o . . . 108
i te, i t e ! . . . Aaaa... B a k n ! . . A m m a da gidij-or!.. Vay anasn.. Yahu, o u u r t m a be!.. p i n i k o p a r m gidi yor. Ezile, inene, k a l a b a l k t a n syrldm. Trafik d u r m u , k p r n n s t m a h e r gibi kalabalklamt. Polisler d d k t t r y o r , yol a m a y a al yorlard, k a n t e r iinde kalmlard. Kolonyel ap kal bir polise yaklatm, Affedersiniz, ne var? dedim. Bilmem.. Ya K r a l geliyor, ya bir futbol t a k m , dedi. S o n r a d d n e asld: P r p r r r r ! . . ekilin yle y a h u ! . . .
109
FUHULA MCADELE
Gazetelerden: ehrimizde film yldzl gibi parlak vaadlerle kandrlan ve batan karlan kzlarn says bir ka bini bulmaktadr. Biz birlik olarak kendi ye miz bulunan gen kadnlardan bazlarn bu ajan taklaklarna bizzat mracaat ettirerek sust yapmak iin, gerekli hazrlklarmz tamamladk. Bu hususta Emniyet Mdrl, kadn elemanlar ile bizi destekliyecektir. K a d n l a r Birlii B a k a n
Kadnlar Birlii toplantsnda: Arkadalar, n c e d e n aldmz bir k a r a r a , gre, biliyorsunuz... Hangisi? H a n g i k a r a r o? O k a d a r k a r a r al dk ki, i n s a n n a k l n d a m kalyor? M s a a d e ederseniz syliyeyim... A m a n karde, s a n a syleme diyen v a r m? u filmciler meselesi. G e n kzlar film ar tisti yapacaz, diyerek... 110
F i l m dediniz de a k m a geldi. Siz Bakire Akn g r d n z m ? A m a n n e film... H a n m l a r , r i c a ederim, syleyim m i ? Sylersen syle ayol... Sen sylersen biz s u s a r myz s a n y o r s u n . . . Baz a h l k d k n l e r i , gen kzlar yldz yapacaz diyerekten k a n d r y o r l a r . Yazklar olsun... Ne yalanc erkekler v a r u d n y a d a . . . Bir defa az kalsn ben de yldz o l a c a k t m . Ama yle ok deil, az biey... . imdi a r a n z d a yldz o l m a y a gnll v a r m? Hep kaldrrlar. birden ayaa kalkarlar. Ellerini havaya Bakann krssn evirirler.)
Ben varm! Bu y a t a n s o n r a seni yldz y a p a r l a r m? Beni semezsen darlrm vallahi.. S a n a k a r a k t e r rolleri gider. yle ya... F i l m d e k a y n a n a da lzm.! Anlald. D e m e k ki hepiniz bu hayrl ie isteklisiniz. Ama ben figranlk i s t e m e m ! Ba rol vermezlerse d n y a d a o y n a m a m ! Ben ackl filmde o y n a r m . . . Ak olmal... Ben dansl filmlere baylrm. Bir step y a p sam, a z n ak kalr! B a y a n l a r ! Yanl anlald s a n r m . Biz bu meseleyi nce de g r m t k : a r t i s t olacak de iliz! Yalancktan m? 111
Maksadmz, a r t i s t a c e n t e l e r i n i n g e n kz l a r nasl... Ben vazgetim! \ A a a a . . . s t e m e m . Ben sahici a r t i s t l i k zan nettim! B e n i m a d m silin! Hi kimse istemiyor m u ? Beni yazn!... Ben isterim.
*
Bir film irketi yazhanesinde: m kadnlar?.. Rejisr G r d n y a r a r p a r a yok. Rejisr Deil c a n m . Gazeteler ne yazyor, "baksanza!.. Bir kadn Ne v a r m gazetelerde? Rejisr K a d n l a r Birlii... (Hepsi g a z e t e n i n e t r a f n a r . Havadisi okurlar.) Kadn yldz Ay, h i gleceim y o k t u . Fotoraf H a h h a h h a h ! ! . . Prodktr T a m a m ! . . Arkadalar, b u n d a i var. yi i karabiliriz imdi. Y a v r u m G l p e r i , al eline bir kt, sylediklerimizi yaz. Artist a r a n yor! Yeni evrilecek be yerli film iin, yldz ol m a y a merakl, h e r y a t a k a d n aranyor. A l t n a adresimizi yaz. H a s a n , olum, h e m e n g a z e t e l e r e ko, i l n ver. Prodktr S a b a h gelenleri mi? l e r i n d e ie
- 112
Emniyet kadn polis
Mdrlnde : memur):
(Sivil
komiserle
bir
Meliha h a n m ! B u y u r u n k o m i s e r bey. Size ok n e m l i bir grev kt. Yine bir f r k m yoksa? Hayr. Gizli evlerse... Deil.. Bu, t a m sizin b a a r a c a n z bir i. A r t i s t a j a n l a r varm... Evet... evet... F i l m e v i r m e k iin artist a r y o r l a r m . Evet k o m i s e r i m . M r a c a a t edeceksiniz. Sahi mi? Artist olacaksnz. A m a n , ne iyi... G e n kzlar d r m e k iin... . yi bir rol verseler bari... R o l n z ok n e m l i . Bu a d r e s e m r a c a a t edeceksiniz. Sizin tavsiye e t t i i n i z i sylerim. G e n kzlar n a s l kandrdklarn, h a n g i y o l l a r l a . . . Anlyorsunuz, deil mi? A h ! . . . Y a r a b b i m ! . . Teekkr e d e r i m efen dim B a k n g a z e t e d e k i ilna! Bu i l n bir t u z a k . Tabi... Tabi k o m i s e r bey, a h , ackl film olsa... G r e y i m sizi. 113 F. : 8
Hi m e r a k etmeyin. Ba s t n e ! imdi, h e m e n gidiyorum.
Film yazhanesinde: Bir bayan Gazetedeki ilnnz g r d m de efendim. K k y a t a n b e r i a r t i s t l i e k a r . . . A h bilseniz yle bir m e r a k m v a r d r ki.. H a t t bir za m a n gazeteye yldz m s a b a k a s n a r e s m i m i gn d e r m i t i m , h a k k m yediler. Prodktr Evvelce oynadnz m? Bayan M e k t e p m s a m e r e l e r i n e k a r d m . yle alklarlard ki, grmeyin. T a k l i t de y a p a r m . Yapaym m? ( K a d n polis g i r e r ) : Kadn polis B u r a s deil mi efendim? Ar t i s t aryorrrrusunuz... Affedersiniz... birdenbire... O k a d a r eyim ki.. Yani... K a l b i m h e y e c a n d a n k t k t atyor.. Prodktr - yle b u y u r u n ! H e y e c a n l a n a c a k biey yok. Bir kere a l m c a y a k a d a r . Altnz m piersiniz. yle gelin de rejisr m u a y e n e etsin. l lerinize baksn. Bayan B e n i m llerim gayetle m u n t a z a m dr. Kadn polis Belli!.. Allah iin... Bayan Gslerimi B r i g i d a ' n n k i n e benzeti yorlar. Kadn polis B a n a M a r l i n M e l h a t derler. Bakn!... Rejisr L t f e n eteinizi... Biraz d a h a . . . G zeeel!... 114
Bayan Neresi gzelmi!.. Hi mi gzel ba c a k grmedik? Rejisr Beliniz? H m m m . . yi. Bayan B e n i m belim ok incedir. Basenle rim... Rejisr Gsler de m k e m m e l . . . Enfes!.. Bayan B e n i m k i l e r t a k m a deil a m a reji sr bey... Vallahi t a k m a deil, k e n d i m i n . B a k n ! . Rejisr Bir kere d e n e m e k lzm. Fotojeni nizi d e n e m e k lzm. Bayan B e n i m fotojeniim s t n e y o k t u r . K e n d i m i m e t h e t m e gibi o l m a s n a m a , k a kii ba n a r e s i m d e n k oldu. Kadn polis F o t o r a f l a r m d a , o l d u u m d a n d a h a d a gzel k a r m . Prodktr imdi sizin kaydnz yapsnlar. Bayan Ne kayd? Prodktr Adnz deftere geireceiz. L t fen y i r m i be lira kaydiye veriniz. Kadn polis Verelim. Bayan B u y u r u n ! . . Prodktr S o n r a gider, bizim fotoraf s t d y o s u n d a resimlerinizi ektirirsiniz. Artistik pozlar olacak. nden, a r k a d a n , y a n d a n , y u k a r d a n , aa dan... Kadn polis S o n r a ? Bayan Ne z a m a n oynyacaz? Prodktr Evvel t e c r b e filmi evirecek siniz. Eer beenirsek, muvaffak olursanz, o za m a n sizi m e m l e k e t i m i z i n m e d a r iftihar bir yldz yapacaz. Bayan Ah Y a r a b b i m ! 115
Kadn polis ok t e e k k r ederim. Bayan Rejisr bey, size h u s u s bir ey syliyeceim. Kadn polis B e n de syliyeceim. Gizli.. (Rejisrle b a y a n , y a n o d a y a girerler.) Bayan Bu k a d n a h i g v e n m e y i n ! Bir defa b a c a k l a r ok irkin, deil mi? Beli de k a i m . Ne dir o gbek? Rejisr Yok, gbeine diyecek yok m a a l lah. Bayan Siz bilirsiniz. Size biey d a h a syli yeceim a m a . . . Rejisr Syleyin, syleyin! Bayan Eer o k a d n a rol vermezseniz syle r i m . O k a d n v a r ya... Vallahi billahi sizi h a b e r ve recek. Anladnz m? Ben, s a n a t a k n a . . . ya., sa n a t ak iin.. ( P r o d k t r l e k a d n polis a r a s n d a ) : Kadn polis Beyefendi, b e n m k e m m e l rol y a p a r m . C a n m istedii z a m a n h n g r h n g r a l a r m . S o n r a da -hi y o k t a n k a t l a k a t l a gle r i m . H e m ackl rollere gelirim, h e m k o m i k rolle re... Prodktr B a n a ne syliyecektiniz? E e r b a r o l b a n a verirseniz.. Vereceksiniz deil mi? Ne olur, o k a d n a vermeyin. n k o... Evet?... n k o, b u r a y a b a k a ey iin geldi. Y a a a . . . T e e k k r ederim. kinize de rol ve receim.. Ah ne iyi, ne iyi!.. 116
BZM SOKAIN FENER
Z M sokak halk, milletvekili seimlerinin d r t ylda bir o l m a s n d a n ikyeti. Bir milletvekili torpilimiz mi var, daymz, a r k a m z var da o n d a n m ? Ne gezer... S o k a m z d a n bir milletvekili mi karacaz? Ne m n a s e b e t . . . Bizim s o k a a milletvekili ne gi rer, ne de girse bir d a h a kabilir. l k i n otomobili ilemez, t r a m v a y ilemez, v a p u r ilemez, a r a b a i lemez, k a t r bile ilemez. leyecek ne v a r s a bizim s o k a k t a ileyemez. Bu s o k a k t a n geeyim demeyin, cebinizdeki s a a t bile ilemez. H a t t bu b y k e h i r d e byle bir soka gren m e d e n a d a m n beyni bile ilemez. K a t r n bile ileyemedii bizim s o k a k t a n , biz ileriz. T a k u n y e l i kzlar, y a l n a y a k ocuklar iler. Ne yapalm, bizim sokak ite, a t s a n atlmaz, sat s a n satlmaz, ilemeyip de ne y a p a c a k s n ? . . Bizim sokak halk, imdi b o y u n d a n b y k i lere kalkm, izmeden y u k a r kyor. D r t ylda bir seim istemiyor. Yahu, dedim, siz k m , seim kim, millet vekili k i m . . . Gel de a n l a t . A n l a r l a r m? H a k l a r da var, el 117
b e t t e a n l a m a z l a r . Ne olacak, k a t r n bile ileyemedii yolda iliyorlar. Peki, dedim, d r t ylda bir deil de, sekiz ylda bir mi seim yaplsn? Hayr, dediler, d a h a abuk, d a h a sk ... ki ylda bir mi? Yok c a n m . . . Her gece, k a r a n l k b a s t m, milletvekili seimi de yaplsn... Eeeeh, dedim, s a l a m bizim sokak h a l k t o p t a n ldrd. Bizim sokak bir acayiptir, hepimizin u a n ku a bile b o r c u m u z var. Evsahipleri evden kovar. Alacakllar h e r g n kapya d a y a n r . K a p k a n a t l a r n d a s t n n , s u c u n u n , e k m e k i n i n ak ile, kalemle, tebeirle etele y a p a c a bo yer k a l m a m t r artk. K u l a r l a b e r a b e r u y a n r , leye ka d a r alacak-verecek kavgas ederiz. leden ikin diye k a d a r a n a l a r ocuklarn dver. k i n d i d e n ak a m a k a d a r ocuklar birbirini dver Ocakta k a v r u l a n soan kokusu, d e d i k o d u l a r a karr. Bu a r a d a k a d n l a r birbirleriyle, a k a m d a n s a b a h a ka d a r d a kocalaryla kavga ederler. D n y a y z n d e sava bitmi, k i m i n u m u r u n d a . . . Bizim s o k a k t a sava bitmiyecek. Uzatmayalm efendim, bizim sokak h a l k bu k a d a r dert, m i h n e t , g a m , k a s a v e t a r a s n d a ldr d, dedim. Y a h u a r k a d a l a r , hi h e r gece seim o l u r mu? b e n i m bildiim gibi deilmi. Mesele u: Bi zim sokan b a n d a bir fener vardr. Y a l a n syle mesini sevmem. Bizim s o k a n b a n d a fener yok 118
t u r , fenerin a d vardr. n k c a m yok, erevesi yok, l m b a s yok, y a n i bir fenerde olmas gereken ne varsa, o n l a r n hi biri yok, yalnz bir d e m i r s r k . . . A m a dil alkanl, biz o n a fener deriz. Bizim s o k a k t a o t u r a n l a r ebenced b u fenerin soka a y d n l a t a c a n a k l l a r n a bile g e t i r m e m i lerdir. Ke b a n a kakl bu d e m i r kazk bir ss gibi o r a d a d u r u r . o c u k l a r n d a eiencesidir. B u d e m i r kazn tepesine bir k a r g a k o n m a y a grsn. o c u k l a r n t a l a r n a hedef olur. Bu feneri k i m y a p t ? Bir h a y r s a h i b i mi, bir h a y r cemiyeti mi, devlet mi, h k m e t mi, bele diye mi? Oras bizce bilinmez. Ne z a m a n yapld, Nemize gerek... Yalnz, b u g n y a r n a r a m z d a n eksik olacak bir a y a u k u r d a i h t i y a r l a r n riva y e t i n e gre b u fener S u l t a n R e a d ' m t a h t a kt gece y a n m . S o n r a M e r u t i y e t t e de biriki gece yanm. Sonra Cumhuriyet iln olunduu z a m a n y a n p y a n m a d p e k belli deil. Bir k s m y a n d , bir ksm y a n m a d diyor. imdi bir de bizim s o k a k h a l k n dinleyelim. Bir ihtiyar, Hani, dedi, bir seim o l m u t u ya geenler d e . . . te o g n k bizim fenere cam, ereve takl d, l m b a kondu, o gece h a v a g a z y a n d i . S o k a m z enlendi. O g n b u g n d r de y a n d yok. Meseleyi ok k r a n l a y a b i l d i m . Bizim so k a k t a k i fenerin y a n a b i l m e s i iin, bizim s o k a k h a l k, seimlerin h e r gece, k a r a n l k l a r b a s n c a yapl m a s n istiyor. D o r u s u b e n d e h a k verdim. (1946 d a M a r k o p a a ' d a k m t r ) . 119
78 SANTMLK ARSA
KES !
A gecedir u y k u s u z d u m . ok a l m a k t a n sinirlerim bozulmu, u y k u m v a r a m a b i t r l u y u y a m y o r u m . . Sinir d o k t o r u n a g i t t i m . G n d e k a s a a t alyorsun? dedi. O n a l t ile yirmi s a a t aras, dedim. nanmad. Y o r g u n s u n , dedi, n e d e n bu k a d a r alyor sun? Cevap yerine i i m d e n herife svmek geldi. Bu da lf m yni?.. Keyfimden a l m y o r u m ya... Sinir yattrc illar, u y k u h a p l a r verdi. Hi bi ri yaramad. Yataa uzanyorum, t a m dalacakken, biriken aylk ev kiras a k l m a geliyor. O n d a n sonra uyuyabilirsen uyu. B a l y o r u m h e s a p l a r a . . . 360... yirmibeini kar., sfrdan be kmaz, a l t d a n bir alrz, veririz, eder o n . . . o n d a n be k a r s a be kalr. D r t t e n iki karsa iki kalr.. aa.. 325... 96 d a h a . . . Be, alt d a h a onbir.. Bire bir, elde v a r bir. Hesab a k l m d a n d o r u l t a m a y m c a , h a d i ya t a k t a n frlyorum. B u sefer k t s t n d e hesapla 120
r a balyorum. Bir u y k u h a p d a h a a l y o r u m . Uy k u m gelir gibi o l u n c a y a t a a u z a n y o r u m . T a m dalacakkeeen, a y d a 10 lira k o y s a m bir k e n a r a diyo r u m , ylda ne eder?.. u ev kiras l d r y o r beni.. Bamz sokacak bir d a m sahibi o l a m a d k u d n yada. B t n bir h a f t a , be s a a t y a u y u d u m , y a uyu m a d m . Uykusuz geen d n d r c g n n gecesi ar tk d u r a c a k h a l i m k a l m a d . Elime gazeteyi a l d m . Okurken u y u m a k istiyordum. Birinci sayfada bir h a v a d i s g r d m : Taksim'de bir a r s a 4 m i l y o n l i r a y a satld. D r t milyon lira... Arsa 1624 m e t r e k a r e imi.. Drt m i l y o n u 1624'e blmeye k a l k t m . Hesapsz a d a m o l d u u m h a l d e h e s a b a ok m e r a k l y m d r . A r s a n n m e t r e karesi, 2500 liraya geliyor. Acaba, d e d i m k e n d i k e n d i m e , b e n b u a r s a y a l m a y a k a l k s a y d m . . . H a ? . . . D r t milyon lira. B e n ne k a z a n y o r u m ayda?.. Beyz. K a r m geldi, U y u a n a a r t k ! . , diye y a l v a r m a y a balad. Git b a m d a n ; g r m y o r m u s u n , h e s a p ya pyorum!., diye tersledim. Ayda beyz... Diimi sksam sksam, ne biriktirebilirim? Hi biey b i r i k t i r e m e m ya.. Neyse... H e r ay yz lirack bir k e n a r a koysam, ylda eder 1200 lira. On ylda 12000, yz ylda 120.000 lira!.. Bin yl d a h a yaasam, h e r a y d a d i i m d e n t r n a m d a n 100 lirack a r t t r s a m , 1 m i l y o n ikiyz b i n lira. Yine h e s a p yok. Ne o l u r s a olsun, bu a r s a y a l m a y a n i y e t e t t i m . Horozlar t m e y e balad. 121
Bende b u h e s a p m e r a k eskidir. Lisedeyken de, hi d u r m a d a n , yemeden, i m e d e n kosam, aya, gnee, m e r i h e k a milyon ylda gidebileceimi he saplardm. Y a p t m h e s a p l a r a gre; gnee y r y e r e k gitmek, b u a r s a y s a t n a l m a k t a n d a h a kolayd. S a b a h oldu, b e n h l h e s a b n iinden kama dm. bin yl y a a s a m bile olmuyor. Bu sefer he sab deitirdim. Ayda k a z a n d m beyz liraya hi d o k u n m a s a m , h e p s i n i b i r i k t i r s e m . . . Ne olur? H e s a p k i t a p , t a m 666 yl d a h a y a a m a m , al m a m gerekiyor. B u h e s a p d a olmad. s t s t e iki u y k u h a p d a h a aldm, y a t a a u z a n d m . Aklm fikrim a r s a d a o l d u u iin gzme u y k u girmiyor ki... T e k r a r k a l k t m . G n d e 16 s a a t yerine 24 s a a t alp aylk ka z a n c m b i n liraya k a r s m , b u n u n d a bir kuru u n a d o k u n m a d a n biriktirsem. Efendime syliyeyim, bu a r s a y a l m a k iin, bu t a r i h t e n s o n r a 333 yl d a h a y a a m a m gerekli... Kzm y a l v a r m a y a balad: Babacm, u y u a n a ! . . Ne olur... Defol!., diye o n u p a y l a d m . Arsay a l a m a z s a m u y u y a m y a c a m . Bu sefer h e s a b t e r s y a n d a n t u t t u m . Ayda k a b i n lira ka z a n m a l y m , ka bin lira biriktirmeliyim ki, bu ar say s a t n alabileyim? Ayda 2 b i n lira biriktirsem 167 yl y a a m a m gerekli. H a y Allah cezasn versin!.. B i t r l arsay ala myorum. Kendikendime, 122
Bak, bu arsay a l a n l a r da i n s a n , diyorum, alm, k a z a n m , iten a r t m a z d i t e n a r t a r , de m i . . . Hayr, h e m iten, h e m d i t e n a r t a r d e m i . . . Oooofff!.. Ne demise demi ite! Drt milyonu saym, a l m arsay... Bir h a p d a h a alr msn? Bir u y k u h a p d a h a y u t u y o r u m . M i d e m ecza dolabna dnd. Hadi, n ' o o o l u r s u n u y u c a n m ! G i d i n b a m d a n be!.. Peki, b u d r t m i l y o n u s a y a n a d a m , b u p a r a y nasl k a z a n d ? Haydi al s a n a yeni bir h e s a p daha... Arsaya d r t milyon verdiine gre, geriye en az bir d r t m i l y o n u d a h a kalmtr, sekiz milyon... B u a d a m necidir?.. B a r e m d e e n yksek derece li m e m u r olsa, a y d a alsa alsa 1500 lira alr. D r t m i l y o n u b i r i k t i r m e s i iin, m a a n a hi d o k u n m a d a n , 276 yl, m a a almas gerekir. H a y Allah k a h r e t s i n , k a f a m a t l a y a c a k . Bu adam, olsa olsa doktor olur. D o k t o r l a r ok kazanr. H e r m u a y e n e d e n o t u z lira alsa... S a b a h oldu, birazck yat.. K a f a m k a r t r m a y n d i y o r u m size!... G n d e on kii m u a y e n e etse, yz lira eder. Ayda d o k u z b i n . . . B u n u n a l t b i n i n i bir k e n a r a koy sa... Bir d o k t o r u n bu arsay alabilmesi iin, 67 yl d o k t o r l u k e t m e s i gerekir... Hayr, bu a r s a n n sa hibi d o k t o r d a olamaz. T c c a r olsa, h e r a y ortala ma onbin kazansa... olmuyor be! Beinci gecedir uykusuzsun... Biraz u z a n , belki u y u r s u n . B a m y a s t a koyuyorum, gzlerimi y u m u y o 123
r u m . Uyuyabilirsen uyu.. H a h , b u l d u m . Bir i n s a n r a n d e v u evi iletse... Elinde fstk gibi be kz ser mayesi olsa. H e r kz g n d e yz k t getirse, be kere yz, beyz... O t u z kere beyz, a y d a o n b e bin... Kiras, masraf, h a r c , elde kalr diyelim ki, on bin. Ylda yzyirmi b i n . . . O t u z ylda... T u h , Al l a h k a h r e t s i n , r a n d e v u c u l u k bile y a p s a m yine a r say a l a m y o r u m . Kaaklk y a p s a m . . . Bu d n c e u y g u n geli yor, y a t a k t a n frlyorum. Hesap k i t a p , bu da olmu yor. K a f a m d a yeni bir d n c e imek gibi akt. Ceplerimi k a r t r d m , on iki b u u k lira var. Sizde ne k a d a r var?.. K a r m d a n be, o c u k l a r d a n iki lira kt. E d e r hepsi o n d o k u z b u u k lira... a r t deil a r s a n n h e p sini a l m a k , p a r a m n yettii k a d a r n alrm. Arsa n n m e t r e karesi 2500 lira o l d u u n a gre, bir m e t re k a r e a l a m a m . D e s i m e t r e karesi 25 lira eder. D e s i m e t r e karesini de a l a m y o r u m . S a n t i m e t r e ka resi eder 25 k u r u . B e n d e var, o n d o k u z b u u k li r a . . . Cebimdeki p a r a y l a 78 s a n t i m e t r e k a r e a r s a alabilirim. S a a t e b a k t m , s a b a h a d a h a iki s a a t var. S a b a h e r k e n d e n giderim, Kes, s u r d a n b a n a 78 s a n t i m e t r e l i k bir ar s a ! . . . derim,. Evdekiler y a l v a r m a y a b a l a d l a r : H a y d i uyu.. Biraz u y u ! . . 78 s a n t i m e t r e karelik toprak.. Ebedi u y k u m a y a t m a k iin u z a n s a m , k e n d i a r s a m a samyorum, b a c a k l a r m , k o m u n u n ebed i s t i r a h a t g h m a giri124 -
yor. Arsay alp, a y a k t a d u r m a k t a n b a k a a r e yok.. K a r m a , ocuklara, Size yer yok, dedim. Size yer yok.. B e n ken dime, b u d n y a d a a n c a k a y a k l a r m b a s a c a k bir t o p r a k p a r a s b u l d u m . H a d i defolun!.. Siz de ken di banzn aresine b a k n ! . . Uykusuzluk b a n a v u r d u ! . , diye sylene rek, korkuyla ekildiler. Size de salk veririm; u d r t m i l y o n u n a s l kazanabileceinizi, k a s a n t i m l i k a r s a alabilecei nizi, bir de siz hesaplayn. S o n r a leblebi gibi u y k u h a p y u t a r s a n z . Ve.. Akl h a s t a n e s i n i n 8 n u m a r a l k o u u n d a sizinle b u l u u r u z . Ben k a p n n y a n n daki yatakta yatyorum.
125
GEL DE ANLAT
Yollar tamir edildii iin dolmu arabalar, genelevlerin bulunduu sokaktan geiyordu. O F R ' n y a n n d a onbir, oniki y a l a r n d a bir erkek ocuk v a r d . B e n de o c u u n ya n m a o t u r d u m . A r k a d a b i r erkek, bir gen v e bir yal k a d n l a bir de k k kz ocuu var. K o n u m a l a r n d a n b u d r t k i i n i n bir aile o l d u k l a r a n l a lyor; baba, a n n e , iki o c u k ve b y k a n n e . . . k i ocuk da ok m e r a k l . Kz, d u r m a d a n soruyor. O l a n k e n d i s i n e sz sras g e l m e y i n c e kzyor. O da geriye d n p , Baba u n e , bu ne? diye d u r m a d a n soruyor. T a k s i m ' d e n a r a b a s a a sapt, a r a s o k a k l a r d a n geiyoruz. Bir a r a sokak d a h a . . . D e r k e n efendim, o sokaa girmiyelim m i ? H a n i , u sokak c a n m . . . Herkes bilir de a d n s y l e m e k istemez. K a d n l a r n gemedii, evli e r k e k l e r i n gemek isteyip ge emedii, y a d a gizli gizli getikleri, bekrlann gemek istemedikleri h a l d e , getikleri sokak... t e o sokak... Evlerin n t k l m tklm. E r k e k yolcu ok k t kzd. ofre kt: Geecek b a k a y o l b u l a m a d n m? ofr, a d a m d a n d a h a ok kzd: 126 - -
Ne y a p a l m ? Biz istiyerek mi geiyoruz y ni?.. Allah Allah... B t n yolcular d a s o r a r : B u r a d a n niye geiyor m u u z ? K e y f i m d e n . . . Bu sefer kadn, k o c a s n a s o r d u : Ne v a r bu s o k a k t a Bey? A d a m ban iki y a n a sallayp Lahavle eki yor. Ne v a r Bey, sylesene c a n m . . . ofr d u r m u y o r ki, b o y u n a syleniyor: Belediye b r yollar t a m i r ediyor i t e . . . Trafik polisi, a r a b a l a r n b a k a y o l l a r d a n gemesi n i y a s a k e t t i . Gazeteler cayr cayr yazd o k u m a d nz m ? A r a b a l a r b u r a d a n geecek. Adam, Anladk, y e t e r ! dedi. Yol d a r bir y a n d a n , k a l a b a l k bir yandan, nde de bir t k a n k l k var, bindiimiz a r a b a t a k l d kald. ki m e t r e gidiyoruz, be d a k i k a d u r u y o ruz, yine iki m e t r e gidiyoruz, yine be d a k i k a . . . B u sefer i h t i y a r k a d n d a m a d n a s o r u y o r : Ne v a r o l u m bu s o k a k t a ? Biey mi v a r ? Adam, Hey Yarabbi, gel de a n l a t . . . diye syleni yor. G r m y o r m u s u n a n n e , d a h a n e olacak? Bi ey deil, ok ey var. nsen inilmez, d a h a kt diyor a d a m . y le de bir yere geldik d u r d u k ki... Yahu sr unu! Nasl s r e y i m beyim, u a y m m ? n t k a l, a r d tkal. 5 n u m a r a l evin n n d e d u r m u u z . K a p d a k i ler, delikten ierdekilerini gzetlemek i i n birbiri n i itiyorlar. 127
G e n kadn, B u r a d a p a z a r var galiba, diyor. D e m e k perembe p a z a r b u r a d a k u r u l u y o r mu... G e n kadn, Bir perembe p a z a r da bizim o r a d a k u r u luyor, diyor. A d a m a bakyorum, b o n c u k b o n c u k terlemi. B u s r a d a k a d n galiba evin t a b e l s n o k u m u : A a a a ! diye bir lk atyor. Kocas, I A a a a ya, diyor, , ya... imdi a n l a d n z m neresiymi!. Kz ocuu, b s b t n m e r a k l a n p , Ne v a r Anne? Biey mi oldu? diye soruyor. Hi.. Hi kzm. K a d n n yz kpkrmz olmu. ki m e t r e d a h a ilerliyoruz. n n d e d u r d u u m u z evden bir a d a m , y a r y a r y a k a p n n d e t o p a r l a n a r a k m e r d i v e n l e r d e n iniyor. K a l a b a l k evin k a p s n a h u r r a ediyor. Baryorlar: A u l a n ! . . Asana be!.. A d a m n k o r k t u u b a n a geliyor. D u r m a d a n h e r eyi s o r a n olan, Baba, ne yapyorlar b u r a d a ? diyor. Adam, Okul, olum, diye cevap veriyor. A m m a kalabalk okul B a b a . . . Ne okulu Ba ba? Gel de a n l a t . . . Okul ite. B a s b a y a okul. G a l i b a s a n a t okulu. 128 -
Bu sefer kz, A m m a da b y k renciler v a r B a b a bu okulda, diyor. Bykl bykl a d a m l a r . Olan, A m a k k l e r i de var, diyor. Baba, ben b y y n c e b u o k u l a giderim. Annesi, S u s ! diye paylyor, ofr efendi h a d i s i n e canm! n m z tkal b a y a n . Olan, Neden? B e n o k u m y a c a k m y m ? Ben bu o k u l u i s t e r i m ! diye t u t t u r u y o r . Bu s r a d a evin b i r i n i n kaps a r a l a n y o r . o c u k l a r ierdeki k a d n l a r gryorlar. Aaa, kzlar da v a r m . Anne, b y y n c e b e n de bu o k u l a geleceim. Azn k a p a s e n ! Terbiyesiz! Neye A n n e ? k i m e t r e d a h a ilerliyoruz. n n d e dur d u u m u z evin k a p s n d a n i m a n bir k a d n k yor. Eli belinde, eve y k l e n e n l e r e avaz kt ka d a r baryor: L a n hergeleler! P a t l a d n z m be!.. Be da kika bekleeniz geberir misiniz? ocuklar d u r m a d a n s o r u y o r l a r : Baba, bu k a d n r e t m e n mi? A m m a da azarlyor koca a d a m l a r . . . H l iin f a r k n d a o l m a y a n yal k a d n , Ayol bu ne biim m e k t e p byle, diyor. Kos koca k a r l a r . . . A a a a d e s t u r u n , h i byle m e k t e p g r m e d i m . niversite midir, n e d i r ? B u r a s n e n i versitesi? 129 F. : 9
htiyar kadnn damad, arabada oturup otu r u p kalkyor. Gel de a n l a t , gel de anlat., diye sylenip duruyor. Gen kadn, annesinin kulana, b u soka n h a n g i sokak o l d u u n u syler sylemez, koca k a r b a r b a r baryor: ofr efendi, ayp deil mi s a n a ? D n a buk, a b u k diyorum,. Ayol u rezillere b a k bir k e r e , sokak o r t a s n d a d u r m u p a z a r l k ediyorlar. Sus a n n e ! . . S u s u l u r m u imi? Herkesin n a m u s u var ayol... A r a b a biraz d a h a ilerliyor. Kz ocuu evler d e n b i r i n i n ak k a p s n d a n ierideki y a r s o y u n u k k a d n l a r grnce, H a m i n n e , a n l a d m b e n , diyor. B u r a s b a l e okulu... O l a n dzeltiyor: Bale m a l e deil b e ! J i m n a s t i k okulu. D e il mi B a b a ? Baba, n e diyeceini a r m . Kocakar, n e l i m ! . , diye t u t t u r u y o r . Damad, A n n e sus! diye d u r m a d a n paylyor. N e r e ye ineceksin b a k s a n a , sa sol h e p o evlerden... A r a b a b i r k a m e t r e d a l a gidiyor. Soldaki evlerden bir k a d n frlyor, k a p y a y k l e n e n kala bala, K u y r u a girin u l a n ! Kuyrua girmeyeni n a m u s s u z u m ieri a l m a m ! , d i y e baryor. 130
, .,.,....... r 7 . ^ _ ,
'
Baba, a m m a da sert r e t m e n . Bu ba r e t m e n galiba.. H a y d i be... O n a b a r e t m e n demezler. Ya ne derler? M d r derler. S u s u n ocuklar!.. Baba, bu koca a d a m l a r n e y e s r a y a soku yorlar? Kzn s o r u s u n a aabeyisi cevap veriyor: G r m y o r m u s u n , i m t i h a n a girecekler. Koskoca a d a m l a r k o r k u d a n t i t r i y o r l a r . B a k u ada ma, i m t i h a n n v e r e m e m i galiba, n e biim d n y o r . .. A r a b a b a k a bir evin n n e geliyor. D e m i r ka p n n telli k k p e n c e r e s i n d e n k a r t bir k a d n se si d a r y a sesleniyor: S r a k i m d e ? ki kii... Kz, Baba, yazl i m t i h a n m? diye soruyor. Baba, k e n d i kendine, < Gel de a n l a t ! . , diye syleniyor. Araba o s o k a k t a n kyor. Olan ocuu. B e n b u okula gideceim! diyor. Kz, Seni a l r l a r m? diyor. Liseden s o n r a al yorlar oraya. Haydi be!.. G r m e d i n mi? diyor olan, or t a okul ocuklar d a vard. m t i h a n v e r d i k t e n son ra, neye a l m a s n l a r ? Baba, sen bu okula g i t t i n m i ? A d a m mendiliyle a l n n d a k i t e r l e r i siliyor... S u s u n artk, y e t e r ! diye ocuklar paylyor. 131 -
ELEKTRK DRENE BALANAN ADAM
N G L T E R E ' n i n bir e h r i n d e polisler, sokak I lmbalarndan birinin direine skskya bal bir a d a m b u l m u l a r . B u a d a m k i m ? K i m ol d u u n u size sylemiyeceim. A m a olay s a n k i s t a n b u l ' d a o l m u gibi d n n . Sen k i m s i n ? Cevap yok. Beki d d e aslr, p r r r r ! . . D dkler birbirine karr. Beki, Diree bir a d a m balamlar, der. Polis sorar: 1 Kim balam? Bilmem! zelim mi? Yooo... d o k u n m a ! Belki savc gelir, b a k a r . Komisere h a b e r verelim. Herif l m m ? Bilmem. Gzleri fldr fldr. Polis, elektrik direine bal a d a m a s o r a r : H e m e r i m , k i m s i n sen? Cevap yok... Komisere h a b e r verirler. Komiser, e m n i y e t m d r l nbeti m i r i n e telefon eder. Nbeti miri, - 132 -
K a r a k o l a getirin, h v i y e t i n i tesbit edin. A m a d i k k a t edin, belki c a s u s t u r , k a a r der. E l e k t r i k direine bal a d a m zerler, k a r a kola getirirler. imdi, t e k r a r ngiltere'ye dnelim. k i polis, elekrik direine bal a d a m g r n c e h e m e n zerler. Adnz n e ? Adm A m o l d M a c h i n g . ki polis saygyla eilirler. Bu ad ok duy m u l a r d r . Polisin biri s o r a r : B y k h e y k e l t r a Arnold M a c h i n g m i ? Evet, heykelciyim... b r polis s o r a r : ngiliz K r a l l k Akademisi yesi Arnold Ma ching? Evet, Akedemi yesiyim. Sr, karakola kadar gelebilir misiniz? Yoksa sizi bir a r a b a y l a evinize mi b r a k a l m ? K a r a k o l a gelirim. n l ngiliz h e y k e l t r a ve ngiliz Akademi yesi Arnold M a c h i n g gazetelerin y a z d n a gre ite bylece k a r a k o l a gitmitir. Gelelim bize... Diree bal a d a m polisle beki zerler. Y r karakola! A d a m nde, polisle beki a r k a s n d a n k a r a k o l a giderler. K o m i s e r s o r a r : Adn n e ? Bizde akademi ve akademi yesi olmadna gre, diyelim ki, bu adam k e n d i m e m l e k e t i m i z i n n l heykeltralanndan biridir. 133
Sana soruyorum, adn ne? H i k m e t efendim. Ne i y a p a r s n ? Heykeltram. Nesin?.. Heykeltram. < Yani ne y a p a r s n ? Heykel y a p a r m . Ne heykeli? n s a n , h a y v a n . . . Ne olsa... Biraz y o r u l d u n u z a m a , t e k r a r ngiltereye d nelim. n k ngilteredeki olay g e r e k t e n olmu t u r . s t a n b u l d a k i n i o n a b e n z e t e r e k ben u y d u r u yorum. ngiliz komiseri h e y k e l t r a Arnol M a c h i n g ' i oturtur. Sr,' sizi elektrik direine kim balad? H a y d u t l a r m? Hayr. D m a n l a r n z m? H a y r . . . K a r m balad. Nasl? Misis M a c h i n g mi dediniz? Evet... O sayg deer leydi?.. alacak ey!.. B u n d a alacak hibiey yok bay komi ser. n k beni elektrik d i r e i n e b a l a m a s n ka r m d a n kendim rica etmitim! Pekiy a m a n e d e n Mister Arnold M a c h i n g ? n l ngiliz h e y k e l t r a m n cevabn a l m a d a n t e k r a r s t a n b u l ' a dnelim. Bizim komiser hey k e l t r a H i k m e t ' e sorar: Seni k i m b a l a d diree? Hrszlar m ? 134
Hayr. P a r a n s o y m a k iin mi? Param, yok ki soysunlar. Dmanlarn m? B e n k i m i m ki d m a n m olsun!.. Pekiy k i m balad, sylesene? Karm. Vay a n a s n ! D n y a d a ne k a r l a r v a r be!.. K a r n seni b a k a bir erkekle b e r a b e r m i balad? Hayr. Yalnz bana. Bir k a d n , bir erkei yalnz b a s m a diree balayabilir mi? B e n sesimi k a r m a d m . Vay klbk herif!... Beni diree b a l a m a s n k a r m d a n k e n d i m rica e t m i t i m . K o m i s e r i n ciddiyeti b i r d e n zlr. K o m i s e r d e , polisler de k a h k a h a l a r l a glmeye b a l a r l a r . Er tesi g n gazetelerde yle bir polis h a b e r i kar. ZALM BR KADIN
Dn ehrimizde eine az rastlanr, bir hdise cereyan etmi, Sadist ruhlu bir kadn, kocasn amar ipiyle gece sabaha kar bir sokak lmba snn direine balamtr. Hdisenin tafsiltn nc sayfamzda okuyacaksnz. Yukardaki fo torafta kocasn iple balayan canavar ruhlu ka dnla, diree amar ipiyle balanan adamn mut lu evlilik gnlerinden bir htra gryorsunuz. Yine n g i l t e r e ' y e dnelim. Nerede k a l m t k ? ngiliz komiseri h e y k e l t r a a , n e d e n k a r s n a ken 135
diini elektrik direine balattn sormutu. Mister A m o l d M a c h i n g ' i n verdii cevap a y n e n udur: Bay komiser, ben bir s a n a t y m . irkin liklerden gzm r a h a t s z olur. Hele bu irkinlik, kendi e h r i m d e olursa hi d a y a n a m a m . B e n i m b i r s a n a t o l a r a k devim, h e m e r i l e r i m i n gzel bi imler, r e n k l e r iinde y a a m a l a r n a y a r d m et m e k t i r . Oysa S t o c k o n - T r e n t ehri belediyesi ok zevksiz, ahenksiz, biimsiz elektrik direkleri dikti. Yklan eski direkler e h r i n h a v a s n a u y g u n d u . B u yeni direkler, ehrimizin yollarna, yaplarna, a n t l a r n a u y m u y o r . Gazetelerde, dergilerde yaz dm, a n l a t t m , belediye b e n i dinlemedi. Belediye n i n , eskilerini yktrp yeni diktii biimsiz, ir k i n direkleri h e m e r i l e r i m e lyk g r m e d i m . Bu zevksizlii p r o t e s t o iin de, k a r m a r i c a e t t i m , ken dimi bu yeni direklerden birine b a l a t t m . Haydi buyurun stanbul'a. t r a a soruyor: Komiser heykel-
S e n i n a k l n d a n z o r u n m u var? n s a n k e n disini, sokak l m b a s n n direine b a l a t r m? Deli misin sen? Deli deilim. lattn? hatsz Deli deilsen, ne diye k e n d i n i k a r m a ba M s a a d e ederseniz a n l a t a y m . Anlat bakalm. E f e n d i m bu s t a n b u l ehri bendenizi r a ediyor.. Allah Allah... Herkes s t a n b u l iin c a n a t 136
yor b e ! Sen s t a n b u l ' u b e e n m i y o r s a n ek a r a b a n git! Neymi seni r a h a t s z eden? Y a p l a r n biimleri... lszlkleri... B i r gecekondu, y a n n d a dokuz k a t l a p a r t m a n . . . Son ra o pis r e n k l e r . . . D a r a c k sokaklar, b e r b a t kald r m l a r . H a n g i birini a n l a t a y m ? . . . u n a b a k y a h u ! . . S e n n e karyorsun, Be lediye B a k a n m s n ? ,, . Efendim, gzlerim r a h a t s z oluyor. Hmm... Anlald... Seni elektrik d i r e i n e deil, b a k a bir y e r e b a l a m a l . S l m a n Bey, yaz b u a d a m n evrakn, bir zabt t u t , b u n u aidi yeti cihetiyle adl t b b a m a h e d e y e gnderelim. imdi ngilteredeyiz. n l helkeltra, ngiliz K r a l i y e t Akademi yesi Arnold M a c h i n g ' i n p r o testosu y e r i n d e ve h a k l grlm, eski elektrik direkleri yerlerine k o n m u t u r . Bizde? Bizde m i ? Bizde byle eyler olmaz. Ne h e y k e l t r a m gz r a h a t s z olur, ne de kendisi n i elektrik direine balatr. Pekiy a m a s o r g u y a ekilen h e y k e l t r a a ne oldu? O n u da bir k k ga zete h a v a d i s i n d e renebiliriz: BR DEL YAKALANDI
ehrin biimsizliinden gzlerinin rahatsz olduunu iddia eden bir adam, gece yars kendisi ni kars eliyle elektrik direine balatmtr. Po lisler tarafndan yakalanan adam, adl tbda m ahede altnda tutulduktan sonra deli olduu an lalarak akl hastahanesine yatrlmtr. 137
YA
BUNLAR
NEREL?
eni t a n m a z s a n z bile, r a c o n u m d a n Kasmpaa'l o l d u u m u anlamsnzdr. Ben o z a m a n Tersanede kaynak rakl y a p a r d m . b u c u k lira h a f t a l k alrdm. b u u k lira ne de m e k ? Yersin yersin, bitiremezsin. C u m a r t e s i geceleri, Beyolu B a l k p a z a r n d a ki C u m h u r i y e t m e y h a n e s i n e g i t t i n mi, bir papele birinci snf s a r h o o l u r d u n . Biz Yahya Khya da b o s t a n n k a r s n d a k i evde o t u r u r d u k . T e k bamza deil, bu iki k a t l evde be aileydik. Evin iinde h a n g i kapy asan, ierisi k o m p l e . . . B e n i m ilk akm, bu evde u y a n d . Sevgilim, o n a l t s n d a v a r y o k t u . k i b u u k lira h a f t a l k l a bir k u t u c u n u n y a n n d a alr, m u k a v v a kvrr, son r a d a yaptrr, k u t u y a p a r d . Ad Zbeyde... Ha y a t m d a Zbeyde'ninkiler gibi d u d a a r a s t l a m a d m . O n u n d u d a k l a r b a n a s m a r l a m a gibi gelir di. Gzlerimi balasalar, t e k e r t e k e r b i n k a d n psem, ilerinden h a n g i s i n i n Zbeyde o l d u u n u h e men anlardm. Z b e y d e ' n i n d u d a k l a r ikolata kokard. Ne d e n biliyor m u s u n u z ? O z a m a n l a r imdiki r u j l a r 138
m yoktu, yoksa v a r d da biz mi bilmezdik, bile mem.. Zbeydem, d u d a k l a r n a ikolata ambalajla r n n krmz k t l a r n d a n srer, d u d a k l a r n on l a r l a boyard. R e n g i ona, t a d b a n a y a r a r d . Zbeyde'ler, evin alt k a t n d a bizim o t u r d u u m u z o d a n n k a r s n d a k i odada, babas, annesi, iki kardei, o t u r u r l a r d . Evin, y n i o d a n n kiras ok geldii iin, b a k a b i r yere t a n d l a r . Bir d a h a Zbeyde'mi g r e m e d i m . Ama dudaklarnn tad d a m a m d a kald. D u d a d u d a m a o k a d a r uy g u n b a k a bir k a d n grmedim. Yooo... Bir t a n e d a h a g r d m . B a k n nasl oldu? B t n hayatmda, haddim olmayarak, bir kere yksek sosyeteye girebilmitim. H e m de yk sek sosyetenin en civcivli y e r i n e . . . E e r k a y n a k l k t a k a l s a y m m ok iyi olacakm. O zaman ben de yksek sosyeteden biri olacakmm. n k o z a m a n k i r a k a r k a d a l a r m n hepsi a d a m oldu. l e r i n d e otomobilsizi, a p a r t m a n s z yok,. T e r s a n e d e bir m e m u r , b a b a m n z i h n i n e girdi, Sen bu o c u u ziyan ediyorsun, bu ocuk t a cevher var, ille d e b u n u o k u t d a a d a m e t ! diye tutturdu. imdi o a d a m bulsam, i i yerim. B t n e k t i k l e r i m i n sebebi ite o a d a m d r . B e n d e de su var. Lisenin o n u n c u snfna k a d a r o k u d u m . On d a n sonra srn Ailah srn... Gazetelerde mu sahhihlik yaptm, ticarethanelerde ktiplik ettim, bir a r a P o s t a h a n e n n d e d o l m a k a l e m s a t t m . B o y a m a d m boya k a l m a d . S o n r a da kar yolu, yirmibe yl ge de olsa, k a y n a k raklna dn mekte buldum. 139
Bizim u s t a , yksek sosyetenin c n d e n c c n e t o p l a n t yeri olan bir k u l p b i n a s n n ka lorifer t a m i r iini zerine almt. Be ii alt ryorduk. Geceleri de k u l p b a h e s i n d e k i lojman d a kalyorduk. Ben tedenberi, a d n d u y u p bitrl k e n d i n i g r e m e d i i m bu y k s e k sosyeteyi m e r a k ederdim. S a n k i bu yksek sosyeteliler ku lakl, iki azl, d r t gzl a c a i p y a r a t k l a r m gi bi gelirdi b a n a . B a l a d m b u n l a r incelemeye. Ge celeri giyinir, k u a n r , k e n a r d a n keden a r a l a r n a k a r r d m . U z a k t a d u r d u u m iin, hi biri be n i m o n l a r a y a b a n c o l d u u m u a n l a m yordu. B u n l a r n hepsi de birbirinden ilgi ekici i n s a n l a r d . Giyimleri, k u a m l a r , szleri, k o n u m a l a r , her bieyleri baka.. O r a d a g r d k l e r i m d e n yalnz bi rini size a n l a t a c a m . K a r k a r y a geldiler mi, ok nziktirler, birbirlerinin a r k a s n d a n da syle medik sz b r a k m a z l a r . Birbirlerini grdler m i , erkek olsun, k a d n olsun, yle k o n u u r l a r : A m a n efendim, o ne cici a n t a yle!.. Ne reli o a n t a ? Parisli efendim. Ne k i s k a r p i n o n l a r H a m f e n d i ! s k a r p i n leriniz nereli? L o n d r a l efendim. lk z a m a n l a r bir a n t a n n Parisli, iskarpin lerin L o n d r a l o l m a s n n n e demeye geldiini an l a y a m a z d m . S o n r a sonra, Parisli a n t a n n , P a r i s mal, o r a d a n a l n m d e m e k o l d u u n u r e n d i m . K i m kimi grse a y n i eyleri s o r a r d : A m a n beyefendi, ne h r i k a k r a v a t n z var. Nereli o k r a v a t ? 140
Karai'li. Sizin gmlek de pek Ho. Nereli? - New-York'lu. Ay bu kol d m e l e r i n i z i ilk g r y o r u m . Pek gzel eyler. R o m a l ' d r efendim. B u n l a r , yksek sosyetenin parolas yerine ge en lflard. Bir i n s a n yksek sosyeteden mi, de il mi, bu s o r u t u r m a l a r d a n , verilen c e v a p l a r d a n anlalrd. K u l p t e k i k a d n l a r iinde T l i n a d n d a k i ka d n gzme kestirdim. Ama b e n i m b u n d a s u u m yok. K s m e t kendiliinden a y a m a geldi. Yoksa yksek sosyeteden bir varlk iin byle eyler d n m e k kim, b e n k i m . . . K u l p t e balo verilmiti. Austos a y n d a oldu u m u z iin, h e r k e s darda, k u l b n sk aalk l bahesindeydi. Ben aydnla, a a l a r n dalla r n a asl r e n k r e n k l m b a l a r a s o k u l m a d a n , yk sek sosyete bilgimi az d a h a ilerletmek iin k u y t u larda, dolayor, h e r a a c n dibinde, h e r k u y t u d a ki fsltlar, iniltileri, m r l t l a r d i n l i y o r d u m . Ya vaa deniz kysna i n e r k e n , bir kavga d u y d u m , bir aile kavgas... Seslerinden Tlin'le kocas ol d u k l a r n t a n d m . Kocas Tlin'e kyordu: Ticar erefimi, itibarm, k r e d i m i iki pa ralk e t t i n . Beni a l d a t y o r s u n , hi olmazsa ser mayesi b e n d e n yksek birisiyle aldat. B e n i m yal nz d n e r s e r m a y e m i n bir m i l y o n d a n ok oldu u n u biliyorsun. D a h a d n i h a y a t n a atlm, eline b i r k a yzbin lira geince, gz k a r a r m bir a d a m l a beni k a n d r m a y a u t a n m y o r m u s u n ? Tlin, iini ekerek, 141
Beni k a n d r d , dedi. Beni bemilyon l i r a s e r m a y e m var, diye k a n d r d . Vay erefsiz herif vay!. D n y a d a ne a h lkszlar var b e ! Sen herkesi k o c a n gibi sanyor sun. Zavall bir kadn, sermayesini yksek gste rerek kandrmaya utanmyorlar. Tlin, kandrlm zavall bir k a d n sesiyle konutu: Be m i l y o n u m var a m a , dedi, o ey bey v a r ya, o da a k r a b a s y m . Yalnz o n u t a n m a k onmilyon eder, dedi. Ksa bir sessizlik oldu. S o n r a Tlin, Bereket a b u k h a b e r verdin kocacm, de di. Yoksa kimbilir d a h a k a kere beni k a n d r a c a k t n a m u s s u z herif... Kocas, Ben y u t a r m y m ? dedi. B e n i m g z m d e n kaar m ulan? Hemen aktm. ok k u r n a z s n . A m a vallahi kocacm, o k a d a r ok k a n d r m a d . o n u n saysnda deil y a v r u m , d u y u l m a snda. Senin, b e n d e n az sermayeli bir a d a m l a be ni kandrdn piyasada duyulursa, herkes beni ifls ediyor s a n r . . . B a n k a l a r krediyi keser. B e n ite asl b u n d a n k o r k u y o r u m . Yoksa seni zer m i y i m hi? T l i n bu sefer k o c a s n a kmaya balad: A m a su h e p s e n i n . . . Neden? B e n h e r k e s i n sermayesini, ticar i t i b a r n n n e k a d a r o l d u u n u n e r e d e n bileyim? S e n b a -
142
n a , u u k a d a r , bu bu k a d a r , z e n g i n d i r diye a n l a t m a d n ki... Doru. Bak, imdi a n l a t a y m , a k l n d a tut... Kocas, T l i n ' e sayp dkmeye balad. En sonra, A h m e t K a b a l a k v a r ya, dedi. Herif o k a d a r zengindir ki, isterse b t n b u k u l p t e k a kii varsa, hepimizi gz k a p a l s a t n alabilir. O n u hi grmedim, t a n m y o r u m . Bir frsat k a r s a t a n t r r m . A h m e t Kab a l a k ' ok y a k n d a n t a n m a l s n karcm. Yine ksa bir sessizlik oldu. S o n r a , kocas, T l i n y a v r u m , dedi. Sen imdi o y u n salo n u n a git. ok yksek o y n a ki, h e r k e s b e n i m ifls e t m e d i i m i anlasn. H a k k m d a , k a n d e d i k o d u y u b a k a t r l nleyemeyiz. Yaptn b u h a t y ta m i r etmelisin. Peki kocacm. H e m e n t a m i r ederim. Ticar i t i b a r m n yksekliini g s t e r m e k iin, en aa, o y u n d a onbin lira kaybetmelisin. Anladn m? K a y b e t t i k t e n s o n r a da, hibiey o l m a m gibi gler, d a n s edersin. H a d i karcm. Tlin, k o c a s n d a n ayrlnca b e n de a r k a s n d a n y r d m . Aalarn a r a s n d a n getim. Bir d e n n n e knca, Ay!., diye k k bir lk a t t . K o r k t u n u z mu H a m f e n d i ? dedim. Aman, ok k o r k t u m . Sizi k o r k u t t u u m iin ok z g n m . Af federsiniz. Z a n n e d e r s e m bu vesileyle s t a n b u l ' u n en gzel k a d n y l a t a n m a k erefine n a i l oluyo rum. 143
Yksek sosyetenin bu r a c o n l a r n o r a d a r e n m i t i m . Bir k a d n l a t a n r t a n m a z , s a n d a n , k a l a s n d a n , t o p u u n a k a d a r veceksin. Hele ko c a s n n y a n n d a versen, d a h a sosyetik (!) bir h a r e k e t olur. K a d n k o c a s n a bak b e n n e m a l m a n la!, kocas da bakn, b e n i m ne m a l m , var! de m i olur, ikisinin de k o l t u k l a r kabarr, ierler. Tlin, ltifat ediyorsunuz efendim, dedi. Yooo... Vallahi iltifat deil, gzelliiniz h e r k e s i n dilinde. Affedersiniz, k e n d i m i t a n t m a y u n u t t u m : Ben Ahmet Kabalak. Tlin, bir sersemledi, sarsld: Y a a a a ! . . D e m e k sizsiniz? - E v e t . . . H a v a n e k a d a r gzel H a m f e n d i . . . Evet... H a k i k a t e n . B e n k a l a b a l k t a n hi holanmyorum. Ne k a d a r birbirimize benziyoruz. R u h larmz bir... ok a b u k anlaacamz m i t edi yorum. Benim u m d u u m d a n d a h a a b u k anlatk. Yirmi d a k i k a bile gemeden T l i n ' i n o d a s m d a y d k . B e n i m yksek sosyeteden olmadm a n l a m a s n diye, h e p yksek sosyete dillleri d k y o r d u m : A m a n T l i n Hamfendi, a n t a n z pek k. .Nereli? Parisli!.. Tlin antasn atmt. I K a p ' m z fevkalde gzel, bu k a p nereli? Londral!.. T l i n k a p ' m d a karmt. Bu h a r i k u l a d e k o s t m nereli?
144
Viyanal! T l i n s t n d e k i n i de karmt. Ya bu cici iskarpinler nereli? Madritli! s k a r p i n l e r de kt. A m a n bu h r i k a kombinezon, n e r e l i b u ? Beyrutlu! Ya bu oraplar? O n l a r da B e y r u t l u . Bu korse nereli ekerim? Berlinli! Bu s u t y e n l e r nereli y a v r u m ? Romal! D u d a k d u d a a gelince, kendimi kaybettim. Bu dudak baka dudakt. Ulan, hi n u m a r a y a p m a , t a n d m ! diye bardm. B u d u d a k l a r K a s m p a a ' n . . . Kkrdad: Ben de seni t a n d m , dedi. Bu p, K a s m p a a p . . . B u r a d a k i heriflerin h i b i r i byle pmesini beceremez. K a s m p a a l Zbeyde'me, yksek s o s y e t e d e n T l i n etiketiyle k a v u m u t u m .
Bu hikyeyi, Genar Tiyatrosunda, ye uyarlad.
1965 - 68 Tiyatro sezonunda, rejisr Sermet aan, sahne
145
F . : 10
HAL
TERCMES
Bendenizi Abbas Bey gnderdi beyefendi. Zatlinize k a r t n d a yollad efendim. B u y u r u n ! K a r t a bakar, bendeniz h a k k n d a bir fikre s a h i p olursunuz. Beyefendi, Abbas Beyin zatlinize se l m l a r v a r efendim, m a h s u s s e l m etti. H a n g i Ab bas Bey mi? T a n m a d n z m yoksa? ok y a k n dostunuz, ok... Bir yediiniz ayr gidermi. H a t r ladnz m? ok yakn, ok eski d o s t u n u z . Z a t linizi ok iyi biliyor. Yine h a t r l a m a d n z m ? Acaip... D e m e k h a t r l a y a m a d m z . Olur Beyefen di, dalgnlk. B a z a n bendenizde de olur, b a b a m bile h a t r l a y a m a m . . . Ama d u r u n , size m u t l a k a h a t r l a t a c a m . H a t t bir gece... ok ho bir h t r a nz v a r m . . . A n l a t t da, o k a d a r g l d k ki... P a sajdaki Yorgo'nun m e y h a n e s i n d e b u l u m u s u n u z d a . . . H a t r l a d n z tabi. S o n r a m e y h a n e d e n kn ca Sosyete N e r i m a n ' n evine gitmisiniz de, p e k ho biey olmu. Ahlk zabtas evi basnca, evde k i k z l a r d a n birinin m u a y e n e d e erkek olduu a n lalmam m? H a t t siz o erkek k a n kz gz n z e kestirmi o l d u u n u z d a n bir acaip olmusu nuz. Aman iyi ki.. demisiniz, Abbas Bey sizin halinizi a n l a t r k e n gle gle gzlerinden ya ge liyor. Ya... imdi h a t r l a d n z deil mi Beyefendi? 146
Nasl? H a t r l a m a d n z m ? H a t t bir kere de Ame r i k a n sermayesinin m e m l e k e t i m i z d e ilk k u r d u u yerli viski fabrikasnn al t r e n i n d e yine Abbas Beyle berabermisiniz de, ziyafetten s o n r a zatlinizin midesi, Abbas Beyin de b a r s a k l a n bozul m u da, eye k a d a r zor gitmisiniz. D e m e k yine h a t r l a m a d n z . D o r u Beyefendi, kimbilir bu e it hdiseler sizin b a n z d a n ne k a d a r ok ge mitir. H a n g i b i r i n i h a t r l a y a c a k s n z ? H a t t siz Allann hikmeti, h e r nedense, h e r ziyafette byle o l u r u m . u m i d e m e bir kzyorum ki.. demisiniz. Evet efendim. Abbas Beyi ok iyi t a n m a n z lzm. n k ok yaKm d o s t u n u z . H a t t bir z a m a n l a r a r a n z d a n bir s o u k l u k gemi; siyas bir m e s e l e d e n dolay. H a t r l a m a n z lzm. l i d a r e k u r u l u n d a . . . te o Abbas Bey, par ti ikiye ayrlm d a , ite o z a m a n , zatliniz istim lk ilerinde... Bir yolsuzluk m u , n e y m i . . . Tabi, dedikodu... Anladnz deil m i ? S o n r a A n k a r a ' d a n Beyefendi gelince Anlan! demi, anlams nz. D n y a vaziyetinin n e z a k e t i dolaysiyle... Bir lii, beraberlii b o z m a m a k iin anlamsnz.. T e k r a r d a n bar g r o l m u s u n u z . . . Ne i mi ya pyor? Ne olsa y a p a r . Abbas Bey deyince h e r k e s t a n r a efendim. i iyidir, ok k r ileri ok iyi dir. Bika g n d r ban kayacak v a k t i yok, ban bile k a y a m y o r . i... O k a d a r ok ileri var ki, y e k t e n u ii yapyor, denilemez. E m l k ze rine, t i c a r e t zerine, komisyon zerine, siyaset zerine tabi... A k s a r a y ' d a yeni bir a p a r t m a n al m t ya... B i l m e m , biliyor m u s u n u z ? Kiraclar, eski k i r a z e r i n d e n verdiklerinden, h e p s i n i kar 147
m a y a urayor. Hi v a k t i yok, h a t t , kongreye nasl gideceim, diyordu, p a r t i kongresine.. Tabi zatliniz de A n k a r a ' y a gidiyorsunuzdur. Bir i iin zatlinizi r a h a t s z e d i y o r u m beye fendi. Abbas Bey, sen bu k a r t gtr, s t t a r a f n a k a r m a , dedi. Sana, m n a s i p bir i bulur, dedi. Artk sizin insaniyetinize k a l m efendim. Eh, b e n de iyiliinizin a l t n d a k a l m a m tabi Beyefendi. K a l m a m tabi.. Bendeniz temiz s t e m m i bir in s a n evldymdr. Bendenizi bilen bilir, k i m e ister seniz s o r u n Beyefendi. Temiz s t e m m i i m d i r . D o r u s u . . . d o r u Beyefendi. n s a n o l u i s t emmitir. A m a bendeniz yle deilimdir. B e n d e n i z doar domaz a n n e m vefat e t t i i n d e n , hi i st e m m e d i m Beyefendi. B a b a a n n e m bendenizi, iyice k a y n a t l m halis i n e k s t y l e b y t m Beyefen di. Ne, iim m i ? Yani mesleim? Ne i olsa y a p a r m evvel Allah.. Ne i olsa. E l i m d e n h e r i gelir. H e r iin h a k k n d a n gelirim. yle b a k a l a r gibi u n u yaparm, u n u y a p a m a m d e m e m . E f e n d i m ! Hal t e r c m e m mi buyurdunuz? Arzedeyim efendim. Hl t e r c m e s i deil mi? 1913 de L n g a ' d a d o d u m . D o d u u m yer istemez mi? B a s t n e . D e m e k yalnz h a n g i ilerde altm r e n m e k istiyorsunuz? P e k l : Efendim ilk nce, d u r u n b a k a y m . Evet evet, ilk iim, hayrsever va tandalara Pembeay yardm makbuzlar satmak t. Yzde yirmi a l r d m Beyefendi. O z a m a n iin iyi p a r a idi dorusu. S o n r a efendim, P e m b e a y m bizim ube b a k a n ok lanet bir a d a m d . te o herifin y z n d e n o iten a y r l m a k z o r u n d a k a l d m . O n d a n s o n r a D e f t a r d a r l k t a cretli k a d r o d a a 148
l m a y a b a l a d m . D e r k e n efendim, o r a d a d a m d r n h u y s u z l u u n d a n dolay d u r a m a d m . Bir otele k t i p girdim. Otel sahibi ok sinirli bir a d a m o l d u u n d a n k m a k m e c b u r i y e t i n d e kaldm,. Eksik olmasn, bir t a n d n vastasiyle beki t a h s i l d a r o l d u m s a d a o r a d a d a iftiraclar oktu. Bir iftiraya u r a d m d a n dolay ii b r a k t m . O n d a n s o n r a . . . Neresiydi? Haa.. G e n kzlar esirgeme k u r u m u n a girdim. yi yerdi a m a , m f e t t i i n mnasebetsizli i n d e n dolay o ii de b r a k t m . S o n r a efendim, b i r m a a z a y a . . . Yooo, o d a h a sonra.. O n d a n nce bir i r k e t i n m u h a s e b e s i n d e alyordum. M u h a s e b e cinin a h l k s z l n d a n dolay o r a d a n kp a r z e t t i im m a a z a y a t e z g h t a r oldum. Fakat maaza sahibi o k a d a r n a m u s s u z bir a d a m d ki, d a y a n a m a d m ; o n u n n a m u s s u z l u u n d a n dolay ii brak t m . Bu sefer Ay s i n e m a s n d a biletilie baladms a d a o r a d a d a maliye m e m u r u n u n u k a l l n d a n dolay fazla d u r a m a d m . O n d a n s o n r a bir a v u k a t n y a n n d a a l m a y a baladm. D e r k e n efendim, ora d a n da.. Neden dolay idi? Haaa.. E v e t . Tamam,, o r a d a n da a v u k a t n . . Yeter mi? Arkas istemez mi efendim? B a s t n e , d e m e k h a k k m d a bir fikir sa hibi o l d u n u z Beyefendi. Teekkr ederim. D n y a d a fena i n s a n l a r ok efendim. Hep ite o y z d e n val l a h i . . . Peki efendim, B a s t n e . Ne i olsa yapa r m Beyefendi, h e r i gelir elimden. Abbas Beyi.. Nasl? T a n m a d n z m ? Zatlinize k a r ok d e r i n h r m e t i v a r efendim. H a t t bir gece biz Abbas Beyle... Pekiy efendim. Bas t n e A n l a t m a m efendim. Adresim m i ? Syliyeyim efendim. Beyazit, H y a r a a mahallesi, Dipsizkuyu 149
sokak. No. 31. Evet, otuzbir.. D e m e k siz m e k t u p l a bildireceksiniz. Siz z a h m e t b u y u r m a y n , b e n y i n e u r a r m Beyefendi. Peki efendim, uramam, m e k t u b u n u z u beklerim. B a s t n e , m e k t u p . . Eer, ey... Olur efendim.. Nasl? B u r a s H r r i y e t s e v e r l e r P a r t i s i deil mi? Tuh.. B u r a s Mill S e l m e t P a r t i s i mi? H a y Al lah. D e m e k b e n yanl gelmiim. Dalgnlk Beye fendi. Abbas Bey, bendenize H r r i y e t s e v e r l e r P a r t i si demiti, b e n yanllkla Mill S e l m e t P a r t i s i n e gelmiim. Evet efendim, hepsi bir Beyefendi. Mak sat m e m l e k e t i n ykselmesi deil mi, tabi Beye fendi, ha Mill S e l m e t Partisi, ha H r r i y e t s e v e r l e r P a r t i s i . . . Hepsi bir k a p y a k a r Beyefendi. Do ru efendim. M a k s a t , tabi... M e m l e k e t e h i z m e t . De m e k h l t e r c m e m i beendiniz, b e n i k a b u l b u y u r a caksnz, s a olun. M e k t u p l a m? S o n r a a d r e s i m e m e k t u p yazacaksnz. Acaba? ey... Eer Abbas Beyin gnderdii k a r t size lzm deilse geri alabilir m i y i m ? Bende niz Abbas Beyden bu k a r t a l n c a y a k a d a r Beye fendi, bir bilseniz... Evet belki b a k a bir yerde de.. ok t e e k k r ederim, Allah m r l e r versin Beye fendi... Allahasmarladk.
- 150 -
AK HASTANES
Alto... F e r y a d f i g a n Gazetesi mi? Evet... Polis m u h a b i r i Cafer Beyi rica ediyoruz. G a z e t e n i n s e k r e t e r i b a n a seslendi: Cafer... Cafer!.. Bak, E m n i y e t M d r l n d e n seninle k o n u m a k istiyorlar. Alcy k u l a m a g t r d m : B u y u r u n . F e r y a d f i g a n Gazetesi polis ve adliye m u h a b i r i Cafer Bezgetiren. M e r h a b a Cafer Bey. Bu gece n u m a r a l a h l k zabtas ekipi gece baskn y a p a c a k . . . b r gazetelere de h a b e r verdik. B u l u n m a k isterseniz, s a a t d o k u z d a m d r i y e t e gelin! B a s k n h a n g i eve yaplacak? M a d a m AnjeFin evine. B i r d e n irkildim: yi ki h a b e r verdiniz, dedim, yoksa rezalet olacakt. Neden? Beni b a s t r a c a k t n z da o n d a n . . . B e n bu gece M a d a m Anjel'in evine bir r p o r t a j iin gide cektim. S e n bilirsin. s t e r s e n bizimle gel, istersen d a h a nce eve git, bizi bekle! 151
Sizinle gelirim. M a d a m Anjel'in evi geen h a f t a b a s l m a m myd? O M a k a ' d a k i a p a r t m a n y d . O r a s n ka p a t t k , imdi ili'de bir a p a r t m a n d a alyor. Pekiy, gelirim, dedim. G a z e t e n i n sekreteri, Cafer Bey, dedi, ok rica ederim, ne grr sen o n u yaz. A n l a m a d m , dedim, tabi g r d k l e r i m i ya zacam. S e n a t a r s n da... dedi. A t m a ! Bayazar a t yor, fkra yazarlar; spor y a z a r l a r atyor. A n k a r a m u h a b i r i , politika y a z a r atyor. Cafer, b a r i sen a t ma! A t m a m ! dedim. Bir r i c a m d a h a var. Estafurullah.... A m a n Cafer Bezgetiren, h a b e r l e r i tez getir. Bastne. T a m saat dokuzda Emniyet Mdrlndeyim. B e n d e n b a k a be g a z e t e n i n polis ve foto m u h a b i r l e r i de vard. Alt a h l k zabtas m e m u r u ile birlikte krmz polis a r a b a s n a bindik. A r a b a d a ko n u m a y a baladk. M u h a b i r l e r d e n biri, zerinize afiyet, dedi, yle b i r nevazil ol m u u m , bir krklk var ki z e r i m d e ... Ahlk zabtas efi, B e n i m de r o m a t i z m a l a r m , dedi. On yl dr ekerim bu cenabeti. Bir m u h a b i r , Bilirim, dedi, b e n de ok ektim. Ne yap 152
t m s a gemedi. S o n r a birisi biey salk verdi. p diye. kesti. A m a n syle birader, n e d i r ? Ar v a r ya, a r . . . Evet... . Ama b a l a n s deil. Eekars.. H e m de ya l eekarlar olacak. E e k a r s m n o u l ' u n a gidecek sin. R o m a t i z m a l b a c a n a r k o v a n n a u z a t r s n . B a c a n d a n b a k a h e r y a n n iyice rt. S o n r a eline bir p alrsn. p oul'a d r t p a r l a r iyice kzdrrsn. Eekarlar, b y k a d a m l a r a benzer ler. Kzdlar m sokarlar. H e p birden b a c a n a r, inelerler. ok acyor m u ? Vallahi a c m a s n a acyor a m a , ben gaze teci o l d u u m d a n e e k a r l a r m n ineleri b a n a vzgeldi. Bilmem, s e n i n gibi bir dargelirli d a y a n a bilir mi? Bari geiyor m u ? Geiyor birader, geiyor. H e m de yle ge iyor ki... B e n i m sol b a c a m d a r o m a t i z m a vard, bacam kprdatamazdm. H a n i ift a t l a r a b a beygirleri v a r d r ya... Biri hzl gider de, biri k p r d a m a z , yk br enayiye ektirir. B e n i m de sol b a c a m yleydi. B t n y k s a a y a m a ve rirdi. Eekarlar s o k t u k t a n sonra, m a a l l a h , sol b a c a m a bir kuvvet geldi, bir kuvvet geldi, sa a y a m o n a b i t r l yetiemez oldu. S a n o r m a l y r r k e n , sol a y a m koard. M e m u r l a r d a n biri, A m a n pek zor, dedi. Ne diyorsunuz, h e p saa s a a giderdim.. 153
B a z a n d a k e n d i m i t u t a m a z , y a sa y a n m a devrilirdim, y a d a t o p a gibi d n e r d i m . Sonra? Sonras, b a k t m ki sol b a c a m gemi azya ald. P a n t a l o n u m u n sol cebine yeni k a n bir Ba sn k a n u n u koydum,. O g n d e n s o n r a yavalad. Herkes glmeye balaynca, polis m u h a b i r i sol cebinden bir Basn K a n u n u kard. t e b a k n ! dedi. M e m u r l a r d a n biri de n a s r n d a n dertliydi: Acaba S l e y m a n Efendinin n a s r n d a n ek tii biey mi? Her ilc d e n e d i m . B i t r l ge miyor. Ben eskiden kaaklk ubesinde alyor d u m . Ama, bu kr olas n a s r l a r d a n b i t r l koam a m ki... K a a k l a r b e n d e n hzl k o t u k l a r iin, b t n kaaklar k a r y o r d u m . Sekiz ylda bitek kaak yakalyabildim. Herhalde onun nasr seninkinden oktu. Hayr. Hi n a s r yoktu. Topald. S o n r a be n i b u n a s r l a r n y z n d e n kaaklk ubesinden aldlar, a h l k zaptas ekipine verdiler. R o m a t i z m a ilc salk veren polis m e m u r u , O n u n da ilc var, dedi. N a s r a birebirdir. A m a n syle k a r d e i m . K r k t a n e erkek r m c e k bulacaksn. Evet. A m a rmcekler, krmz renkli olacak. K r k krmz erkek rmcei h a v a n d a bir gzel d v d k t e n sonra, ayn ilk Cumas, t a m mezzin, sal verirken n a s r n n s t n e balyacaksn. k i g n d e n ok t u t m a , s o n r a yalnz n a s r deil, n a s r o l m y a n yerler de k a l m a z . 154
K r m z renkli r m c e k hi g r m e d i m . r m c e k l e r krmz olmaz. r m c e k l e r , bil diimiz kl r e n g i n d e d i r . S e n onlar t u t u p , s a f r a n l a krmzya b o y a y a c a k s m . Gazete m u h a b i r l e r i n d e n biri de k a l b i n d e n dertliydi. B e n i m de k a l b i m zayf, dedi. Hi h e y e c a n a gelmiyorum. S i n e m a d a , y a n m d a o t u r a n bir ka d n l a bir erkek film evirseler, k a l b i m k t k t at yor. Plajda bikinili bir k a d n g r s e m k a l b i m d u r a c a k gibi oluyor. ok zayf k a l b i m var. Herkese il syliyen polis m u h a b i r i , Y u m u a k kalblisin de o n d a n . . . dedi. O n u n aresi var. Aman, n e d i r ? En aa d r t p a r t i deitirmi, en az yir mi yl politikaclk etmi yurtsever bir y u r t t a n k a n n d a n alacaksn. B u k a n d a n h e r s a b a h kalbine iki litre rnga edeceksin. K a l b i n t o p u askerleri n i n izme kselesi gibi sertleir. Z a b t a efi, Maallah, siz birinci snf d o k t o r gibisiniz... dedi. Gazeteci, Eskiden d o k t o r d u m , diye cevap verdi. Neden b r a k t n z ? Bir ylda t e n ok h a s t a l d r e m e d i i m iin d i p l o m a m aldlar. Z a b t a m u h a b i r l i i n i n e d e n setiniz? C i n a y e t l e r i n esrarn bir d o k t o r k a d a r hi kimse zemez de o n d a n . . . K o n u a k o n u a , M a d a m Anjel'in gizli al. 155
tirdi r a n d e v u evinin b u l u n d u u a p a r t m a n a gel m i t i k A r a b a d a n indik. ef nde, birinci k a t n zilini ald. P e m b e kombinezonlu bir k a d n kapy at. ef, R a n d e v u evi b u r a s m? diye sordu. Kadn, Evet, dedi, H a c e r H a n m n evi. T a r l a b a r n d a k i ev baslp k a p a t l n c a , g n nce b u r a s n atk. B u y u r u n ! ef kalarn, Hazret-i Ali'nin ift dilli zlfik r gibi a t m t . K a d n , H a c e r H a n m a r a y m m? dedi. ef, Biz M a d a m Anjel'in evini aryoruz, dedi. Kadn, M a d a m Anjel'in evi ikinci k a t t a , d r t n u m a r a , dedi. n c k a t t a da S e l m a ' n m evi var. ef, piyade mavzeri m e r m i s i gibi v m l y a n bir sesle, Pekl, dedi. K a d n kapy k a p a y n c a , ef n o t defterine bakt, i p r o g r a m n o k u d u : H a c e r ' i n evi Sal g n baslacak, Selma' n m evi a r a m b a g n . . . P e r e m b e g n dinlen m e . . . C u m a g n H a c e r ' i n yeni at e v basla cak... S o n r a bize, Haydi ocuklar, d r t n u m a r a y a ! dedi. Yal nz a y a k l a r n z n u c u n a basn, m e r d i v e n d e grl t olmasn. Yava y a v a ! , . . 1'56
Drt n u m a r a n n zilini ald. K a p y a a n ka dn, bizi grnce, ok kalabalk gelmisiniz, dedi. erde se kiz k a d n var. O n l a r n da bei gece mesaisi yap yor, komple. n s a n nceden telefonla h a b e r ver mez mi? ef, Sen M a d a m Anjel'e h a b e r ver, biz y a b a n c deiliz, dedi. M a d a m Anjel, b u y u r s u n l a r , diye h a b e r yolla m. Bizi grnce, Ayol evi aal d a h a bir h a f t a oldu, dedi, b u g n basacanz hi t a h m i n e t m e m i t i m . Yok s a ortal derler t o p l a r d m . Kusura bakmayn, h e r yer dank. M e m u r l a r , f r t n a gibi oda k a p l a r n a saldr dlar. Bu, t a m bir basknd. Ben M a d a m Anjel'e, alacak ey m a d a m , dedim, eviniz bas lyor da hi tel e t m i y o r s u n u z ! . . . . Neden tel edeyim, ieride yksek sos yeteden h a n m yok ki... B a s k n l a r p i y a s a d a ticar itibarnz d r myor mu? T a m t e r s i n e . . . Reklmmz oluyor. Bilme yenler de adresimizi reniyor. A m a eviniz k a p a n a c a k . . . Yarn... Yarn yenisini a a r m . Z a t e n be n i m drt evim var. Biri k a p a n d , biri k a p a n a c a k , ikisi alr. s t a n b u l d a bu k a d a r ev b u h r a n n n sebebini biliyor m u s u n u z ? imdi r e n d i m . 157
Bu b e n i m baslan d o k s a n d o k u z u n c u evim. Yznc evim de k a p a n n c a , bir t r e n y a p a c a m . S a l o n d a iki erkekle d r t k a d n vard. Ne bekliyorsunuz? diye s o r d u m . S r a bekliyoruz, dediler. E r k e k l e r i n biri yetmiinde gsteriyordu. Siz de mi sra bekliyorsunuz? Evet... Ne v a p a r s m evlt? G n d z l e r i a ltm iin, a n c a k gece m u a y e n e s i n e gelebildim. M u a y e n e mi? Yaa... Evet... B u r a s n salk verdiler. B e n tk-nefesim evldm. H a n g i d o k t o r a g i t t i m s e a r e b u l a m a d . En s o n r a b u r a s n sylediler. Oraya git, ya iyi olursun, ya kalbin d u r u r , k u r t u l u r s u n ! dediler. Tk-nefeslere iyi geliyormu. Alyormu burada insan... Bir gzel k a d n da, B e n i m gzm kararyor, dedi. B u r a s gz k a r a r a n l a r a ok iyi geliyormu. Bir k o m u m u z u n da gz k a r a r y o r d u . imdi h a f t a d a iki kere b u r a y a geliyor, bieyi k a l m a d . Neden b a k a d o k t o r a gitmediniz? P a r a nerede?.. Hepsi p a r a istiyor. B u r a d a h e m tedavi ediyorlarm, h e m d e s t e p a r a veriyorlarm. M e m u r l a r n baskn y a p t k l a r o d a l a r a git tim. O d a l a r d a n birinde s u s t y a k a l a n a n ondokuz y a n d a bir kz, K a l b i m var, dedi. Vallahi k a l b i m d e bir k t l k yok. K a l b tedavisi iin b u r a y a geldim. M a d a m Anjel, nanmazsanz, kapnn stne bakn! de fi158
B u o d a n n k a p s n n s t n d e , Kalp h a s t a l k l a r servisi yazlyd. br o d a n n k a p s n d a . Fizik t e d a v i servisi, birinde ktivite servisi, birinde de Hariciye yazlyd. O d a l a r d a n birinde y i r m i yanda, deniz k p vcutlu, b a d e m ii tenli bir k a d n kt. Y a n n d a ar sklet boks a m p i y o n u n a benzer, ya r insan, kll bir y a r a t k vard. K a d n a , Sizin neyiniz var? diye s o r d u m . B e n i m bieyim yok, dedi, bu a d a m n n a srlar v a r da, o n u tedavi ediyorum. Siz d e m e k n a s r u z m a n s n z ? Evet... ki aydr tedavi ediyorum, b i t r l iyi olmad. Baksanza, srm gibi herif, h e r y a n n a s r balam. Adama, yle mi? diye s o r d u m , c e v a p vermedi. Kadn, K o n u a m a z , dedi. Neden? Kendisi a r s l a n d r da o n d a n . Zavallnn h e r y a n gre m i n d e r i n d e n a s r b a l a m . Y u m u a t a myorum. O d a l a r d a n birinde u y g u n s u z vaziyette yaka l a n a n iftlerden erkek, d e m i n k i n a s r l a d a m d a n d a h a k o r k u n t u . K a d n d a i n a d n a , engelky salatal gibi krpe m i krpe... Bileinden t u t u p eksen, t diye kopacak.. Sizin neyiniz var? R o m a t i z m a l a r m , dedi. ok s t r a p eki yorum. N e y a p t m s a p a r a etmedi. imdi Allah r a z 159
olsun,-'bu a d a m tedavi ediyor. Masaj ok iyi geldi. H e r k e s i n h a s t a l n a bir il sfoyliyen polis m u h a b i r i , k a d n a eekars ilcn a n l a t r k e n er kek kzd: Ne diye eekarsna s o k t u r a c a k m m ! . . Ba n a n e olmu? Bir e e k a r s m m y a p t n ben yapa maz mym? Kzmt. Hep s u s t u k . A r a b a d a r o m a t i z m a l a r n d a n ikyet eden, _ Hibieyim k a l m a d , geti, dedi. Ama n a s r l a r k a d a , B e n i m de bir iyi tedaviye i h t i y a c m var, dedi. M a d a m Anjel, G r y o r s u n u z , dedi, b u r a d a k t bir i yapmyoruz. Ben i n s a n i y e t e h i z m e t ediyorum. Bu ras Ak h a s t a n e s i . Ahlk zabtas m e m u r l a r , zhrev h a s t a l k l a r h a s t a n e s i n e gnderilmek zere baslan kadnlar toplayp, krmz a r a b a y a bindirdiler. Erkeklere de, Haydi gle gle!., dediler. E r k e k l e r d e n biri, Oldu mu bu ya, dedi, imdi biz ne yapaca z? B a k a bir erkek, Ben b a k a bir ev biliyorum. H a y d i o r a y a a r k a d a l a r ! dedi. G a z e t e n i n sekreteri b a n a Cafer, a t m a . Ne g r r s e n olduu gibi yaz demiti. Ben de olduu gibi yazdm. B a k a l m sekreter, b e n i m olduu gibi yazdm bu yazy olduu gibi gazeteye k o y a c a k m, yoksa orasn b u r a s n k r p a c a k m? 160
Gazetelerden sene arandktan son tutulan sabkal doland Sln Osman kat. SLN OSMAN PIRR l n O s m a n k a r a k o l d a . Komiser, m u a v i n v e drt polisin alt ift gz o n u n zerinde. Komiser (iki m e m u r u n k u l a n a ) Bay s mail, Bay Recep, g z n z d r t a a c a k s n z ! Bu herif azl. D i k k a t edin, k a a r . E v r a k n d a Dik k a t ! k a a r ! yazl. Siz hi m e r a k etmeyin. Komiser Bey, a c a b a diyorum, b e n i m yeri me Niyazi'yi gnderseniz, nasl olur? O l m a z ! Z a t e n Niyazi'nin gzleri miyop. Ba s t n e ! Komiser ( S l n O s m a n ' a ) B a n a bak, sakn kaaym deme! E s t a f u r u l l a h . . . Vall bill k a m a m . Polis s m a i l ile Recep, S l n O s m a n ' n elle r i n e kelepeyi t a k a r l a r . 161 F . : 11
ra rc
Sktn be bi. nsaf e t ! . H a d i h a d i , iyidir. D a m a r sktn, k a n gemiyor. Geer... ki polis, o r t a l a r n d a S l n O s m a n , k a r a k o l d a n karlar. Polis smail, S l n O s m a n ' n sa kol yeninden, Recep de ceket eteinden, ne olur ne ol m a z diye, hafife t u t u y o r l a r . Bana bak Sln Osman! B u y u r bi... Bak, a k i m varsa, s a k n k a a y m d e m e ! Nerden a k l m a getirdin imdi?.. s t e r s e n ka. S e n bilirsin! Dinime imanma k a m a m ! Senin bilecein i... T a b a n c a d a be m e r m i var. S l n O s m a n ve iki polis k a r a k o l d a n k a r kmaz, komiser, S l n ' teslim a l a c a k k a r a k o l a telefon eder: Allo... Allo!.. Komiserim, siz misiniz? B e n komiser Ahmet. imdi iki polisle kelepeli olarak t a n g n d e r i y o r u m size... Kimi? Sln Osman'. Ne? . Sln Osman'. Eyvah! Efendim? Yni... h i . . . E v r a k n d a dikkat, k a a r ! yazl. Siz t e s lim a l n c a a m a n b a n a bir telefon edin. Pekl... 162
S l n O s m a n ( y a n n d a k i polislere) Bilei m e k a n o t u r d u b e bi! Biraz gevetin u n u ! K a r a k o l a gidince zeriz. Polis s m a i l (polis Recep'e yavaa) R e c e p ! Ne var? Bu herifin n i y e t i bozuk. Aman gzn drt a! Kaarsa? ; T h Allah k a h r e t s i n , d n a y a k k a b l a r k a r suyu ekmi. Gece s o b a n n y a n m a k o y m u t u m , k a s k a t kesilmi. Ayam skyor. Ya kaarsa?.. B e n i m k i n d e de iki t a n e ivi km. Koam a m d a . . . (Yksek sesle) Yava y r S l n Os man! a b u k gidelim bi... Skt bu kelepe... Yava u l a n ! K a l a b a l k caddeye gelmilerdi. Recep kardeim. Ne var? Kaarsa? Yandk... (Yksek sesle) Sln Osman Kardeim. B u y u r bi... K a m a , olur m u ? Kamam namussuzum. s t e r s e n k a ! Eceline s u s a d m s a , k a ! K a m a m bi... (Polisler birbirlerine f s l d a y a r a k ) : smail. Efendim? . Hemen dd ttrrsn! Kaarsa? 163
Yandk b e ! Yandk vallahi... (Yksek sesle) B a n a bak Sln Osman! B u y u r bi... B e n bir t a r i h t e senin gibi bir sabkaly gtryordum. te byle kalabalk caddeye ge lince... Evet bi? A r a b a l a r n a r a s n d a n k a m a s n m? . Vay n a m u s s u z ! S o n r a bi? Biz a d a m karr myz? B a k s a n a sen be n i m gzme. e k t i m t a b a n c a y , be k u r u n u da, beynine boalttm. yi bi. S o n r a s a n a biey y a p m a d l a r m? K a a r k e n v u r d u u m d a n hibiey lzm gelmedi. n k vazife banda. D u r ! acele e t m e ! Krmz l m b a yanyor. Yava y r ! (ki polis b i r b i r l e r i n e ) : smail. Ne var? . Kaarsa? . Yandk b e ! Vallahi y a n d k . . . Eteini sk t u t ! Ben ko l u n a yaprm (Yksek sesle) S l n O s m a n kar deim. B u y u r bi! Bak, k a m a kardeim. K a m a m bi. K e n d i n a m m a , k a a n kar dr. K a m a ! Neden dersen k a n u n d a n kalmaz. Vallahi billahi k a m a m ! 164
K e n d i n e g v e n i y o r s a n ka. B a n a gre h a va ho. Deil mi Recep? Bize gre h a v a ho. H a v a ho. Hzl g i t m e ! (Yava sesle) Recep, bu herif k a a c a k . K a a c a k . Vallahi k a a c a k . Hep de byle belllar b a n a verirler. H a y Allahm! Y a r a b b i m sen bilirsin!... Allahm karma unu. . n a l l a h k a m a z . (Yksek sesle) B a n a bak, Sln Osman! E m r e t bi... Sen k a a c a k s n . K a m a m . Ne diye k a a y m ? Ben y u t m a m S l n O s m a n . Sen k a a c a k sn. K a a r s a m dnyann en namussuz adam ym. u kelepeyi biraz gevetin, ne olur? B a n a y u t t u r a m a z s m . Ben o n d r t yllk po lisim. A d a m n gzne b a k n c a p diye a n l a r m . Sen k a a c a k s n . Allah Allah, k a m a m d i y o r u m be bi... S l n ! K a m a kardeim. K a m a ! K a m a k hibir z a m a n iyi biey deildir. (Alak sesle) sma il, bu herif tyecek. Ayakkab vuruyor. B e n i m k i n d e de ivi var. T r a m v a y a bine lim m i ? Kalabalkta kaar. Kaar namussuz. u n u hayrlsyla bir k a r a k o l a teslim et sek. (Yksek sesle) B a k ! yi dinle S l n . Diye l i m k i k a t n . S o n r a b e n seni y a k a l a m a z m y m ? 165
Yakalarm. Y a k a l a r s a m gerisini sen d n . Seni elimden kimse k u r t a r a m a z . K a m a m d i y o r u m bi... K a m a olum. K a a r s a n seni v u r u r u m . Genliine yazk deil mi? K a a r s a m v u r be bi... Allah bin t r l be l m versin k a a r s a m . Yalnz u demiri biraz gev etin... S l n Osman, s a k n k a a y m d e m e ! Ama sen bilirsin, erkeksen ka. Ama s o n u n u d a d n . . . (Alak sesle) Recep, bu hergele k a a r . K a a r smail. Yahu, ben d n gece nbetiydim, u y k u s u zum da... Ben de vazifeden geliyorum, s a b a h t a n b e r i a z m a biey k o y m a d m . Vakit yok ki... Bu hergele k a a r m dersin? Kaar. Yandk. S l n yalvarr: Sizden ok bir r i c a m v a r bi... Bir insani yetliinizi gsterin. Ne var? Bir h a f t a d r k a r a k o l k a r a k o l m u v a c (mu vacehe, yzleme) geziyorum. u r a d a kahveye ur a y a l m . A r k a d a l a r d a n m a n g r alaym. Sizin ya nnzda, g z n z n n n d e . . . Bak bunu y a p a m a m Sln, b a k a biey desen neyse... yleyse u l o k a n t a d a h e p b e r a b e r bir ye m e k yiyelim, h a ? 166
te bunu yapamam kardeim Sln. E l i m d e n gelen biey olsa c a n m l a beraber. Bir h a f t a d r y o r g u n l u k t a n b i t t i m . u k a h vede birer ay ielim. B a k bu olmaz. Alktan iim kaznd, u r a d a n bir simit a l a y m yleyse... Vallahi S l n kardeim, bak ite bu olmaz. yleyse u r a y a . . . helaya... ok s k t m bi. Yoo S l n . . . B a k a ey olsa neyse... bi u kelepeyi biraz gevetin b e ! Sk diini, neredeyse geldik ite. Polisler fsldar:
s m a i l . . . Ne var R e c e p . . . A r k a d a bu herif k a a c a k . Y a n d k Recep. Billahi yandk. (Yksek sesle) S l n Os man! B u y u r bi... B a k kardeim, sen eer k a a r s a n , bize ya zk olur. o t u u m u z o c u u m u z var. Biliyorum, ka a c a k s n a m a , sen gel k a m a . E k m e i m i z d e n olu r u z S l n O s m a n . Deil mi k a r d e i m ? Ne diye k a a c a k s n ? S a n k i kap d a n e olacak? Sz bi! N a m u s sz. A m a ikidebir h a t r l a t m a , k a m a m vallahi... Sen kaarsn... Kamam. K a m a kardeim. Sonra, beni kard sa 167
m r l a r . Bak, e v r a k n d a bile dikkat, kaar diyor. Ben yine s a n a insaniyetliimi gsteriyorum. Saol bi... Bak, s u r d a k a r a k o l a beon dakikalk yolu m u z kald. B e n seni u k a r a k o l a teslim edeyim, s o n r a sen n e istersen y a p ! Peki bi... ' B e n i m b a m belya sokma. B a n a da, ya zk. K a m a , emi? Olur bi. (Yava sesle) Ah smail, u n u bir k a r a k o la teslim etsek! Bir etsek... K a a c a k a m a n a m u s s u z . Kaacak. Aman dikkat et! Sen d e a gzn. Nerdeyse geldik. H e y yarabbim, sen b y k s n . Aman, i n a l l a h k a m a z . n a l l a h . . . K a a r s a , a y a taklp der in allah... Polisler Cibali K a r a k o l u n d a n ieri girerler. Oooh! ok kr. A m a n bir b e l d a n k u r t u l d u k smail. Ya karsaydk... H a d i c a n m , ocuk m u s u n ? B e n i m elim den kaacak kabaday gremiyorum. K u olsa u u r m a m o n u evvel Allah. K u olsa... K o m i s e r i n o d a s n a girerler. K o m i s e r i n m a s a sna S l n O s m a n ' n evrakn b r a k r l a r . Komiserim, m v a c iin S l n O s m a n ' k a r a k o l u n u z a getirdik. Ortada Sln Osman yoktur. 168
k i polis sevinle k a r a k o l d a n girerlerken S l n O s m a n , polis Receb'e kendi c e k e t i n i n etei di ye s m a i l ' i n eteini, smail'e de k e n d i kolu diye Receb'in k o l u n u t u t t u r m u v e k a m t r . Komiser sorar: Nerde? K i m efendim? Sln Osman. Birbirlerinin eteinden, kolundan yapm olan iki polis birden, te!., derler, s o n r a aknlkla birbirlerine bakarlar. . S l n O s m a n ! imdi b u r a d a y d . . . B e r a b e r girdik ieri... Sln Osman! Sln! Osman!.. ki polis k a r a k o l d a n dar frlarlar, ddk t t r m e y e balarlar. Sln Osman! Sln Osman!...
169
PAZARLIK
emir gibiyimdir, y z m e d e n gree k a d a r s p o r u n h e r d a l n d a altm. ' K e n d i m i v m o l m a y a y m a m a , barfikste, p a r a l e l d e bir za m a n l a r s t m e yoktu. A n l a t a c a m olayla sk il gisi olduu iin bu k a d a r iiniyorum. Yalnz, sol k o l u m d a bir alacak arza vardr. H a f t a d a , hi deilse a y d a bir, sol k o l u m orrruz b a n d a n kar. yle a r spor y a p a r k e n deil, g e r i n i r k e n bile, t, diye bir ses d u y a r m , t a m a m , k o l u m kmtr. Bende kol kmas yle nemli bir olay saylmaz, P a r m a k t l a t m a k gibi biey... ya k i m s e n i n yard m o l m a d a n , k e n d i k e n d i m e k a n k o l u m u yuvas n a o t u r t u r u m , y a d a bir a r k a d a y a r d m y l a b u ii y a p a r m . B e n b u n a a l t m a m a , b a k a l a r ala m a d l a r . K o l u m omuzba e k l e m i n d e n kt m, y le acayip biimde aa doru s a l l a n r ki, grenler b y k bir felket o l m u a s m a korkar, barr, ellerini yzlerine k a p a r l a r . S o n r a o n l a r n gz n n d e omuz b a m d a n , t, diye kan k o l u m u , kt, diye yerine o t u r t u n c a bu kez b s b t n aar, glerler. Size olay bu k a d a r kolay, r a h a t l k l a a n l a t t m a bakp da s a k n bu iin arsz, szz oldu u n u s a n m a y n . K o l u m u n kmas ok a r verir. 170 -
E e r o n u h e m e n yerine o t u r t m a s a m , a r s n a da y a n a m a m . A m a b u a r iki d a k i k a d a n ok srmez, h e m e n kol k e m i i m i o m u z basmdaki yuvasna o t u r t u r u m . Bu bende o k a d a r eskidir ki, ne z a m a n d a n beri k o l u m u n y u v a s n d a n k m a y a altn hatrlayamyorum. Bir valiz t a r k e n kar baz, baz d a k t o y u n u n d a kd m a s a y a v u r u r k e n kar, hi belli olmaz. D o k t o r l a r a g i t m e d i m deil. R n t g e n m u a y e nesinde, omuzla kol kemii o y n a k y e r i n i n l a k a olduu anlald. Tehlikesi v a r m ? diye s o r d u m . D o k t o r l a r n hepsi de, genken o k a d a r deil se de, y a l a n n c a tehlikeli o l d u u n u sylediler. Gire ka bir z a m a n s o n r a eklem ylesine a n m ki, a r t k ne yaplsa kol bir d a h a yerine o t u r m a z m. Hele r r s e i d a h a da buyurmu. Hi bir ie y a r a m y a n kk bir kolu n e y a p a r s n , k a l d r a t . . . K o r k u m d a n otuz y a m d a n s o n r a sporu b r a k t m . S o n r a dne dolaa y a z a r olunca, sa ko l u m u d a h a ok k o l l a m a y a baladm. n k sol elimle bir h a r f bile y a z a m a m . Tpk b e n i m gibi bir a r k a d a m d a h a vard. O n u n da ikide bir a l t ene emei y u v a l a r n d a n kard. ok glse, kuvvetli esnese, azn a a r a k barsa, h a p r s a ene kemii kverir, aa do ru s a r k a r sallanrd. O da b e n i m gibi, enesini avular, t a b a k a k a p a n k a p a r gibi, enesini ye rine o t u r t u r d u . S o n r a d a n o a r k a d a m politika h a y a t n a atld. B u n u n n e d e m e k o l d u u n u elbet bilirsiniz. H e r siyas t a r t m a d a enesi b i r k a ke r e kard. 171
Geenlerde o n d a n p e k ackl bir m e k t u p a l d m . Bir al t r e n i n d e n u t u k verirken enesi yle b i r km ki, n e kendisi, n e bakas bir d a h a yerine o t u r t a m a m . imdi e n e m s a r k k ve d k kald n d a n hi k o n u a m y o r u m , a n c a k yaz y a z a r a k m e m l e k e t e olan b o r c u m u dyorum diye yazyor du. Bu, beni b s b t n k o r k u t t u . K o l u m u d a h a ti tizlikle k o r u m a y a baladm. Sekiz ay k o l u m kma d. D o k t o r l a r imdi d a h a kt diyorlar, ke mikler k a r t l a t , bir kere karsa, i m k n yok b i r d a h a yerine oturmaz. Eer iimde bu korku olmasayd ben d a k t i l o makinesi satn almazdm. G n m z n olaylar yle sinirlendirici ki, d u y g u l u bir yazar bu olaylar k a r s n d a elindeki k a l e m i n i h r s l a m a s a y a arp m a d a n y a p a m a z . B u sinir b e n i m iin e n b y k korku. H a y a t m k a z a n d m zavall k o l u m u bs b t n kaybedebilirim. K o l u m u n s i n i r l e n m e m e s i iin bir daktilo m a k i n e s i aldm. Bu i o k a d a r kolay olmad. B e n i m gibi harfleri y a n y a n a getirerek keli m e y a p a n , kelimeleri y a n y a n a getirip cmle, c m leleri dizip h i k y e y a p a n , s o n r a bu hikyeleri b i n zorlukla p a t r o n l a r a beendirip ald o n l i r a n n yzelli k u r u u n u da devlet btesine vergi veren bir yazar iin, daktilo m a k i n e s i s a t n a l m a n n n e d e m e k o l d u u n u , z a h m e t olmazsa, ltfen gzn z n n n e getirin. yl gece g n d z yaz yaz dm. Harfler, kelimeler, cmleler y a n y a n a gelerek o r t a y a k a n b u yazlarla p a t r o n u m geindi, olu n u Avrupa'da o k u t t u , br olunu evlendirdi, 172 -
k e n d i s i Avrupa gezisine kt, ben ev k i r a m ver dim, vergi dedim, stelik a r a d a b e n i m de gein diim y e t m i y o r m u gibi, bir de d a k t i l o m a k i n e s i aldm. Yaz pek bereketli bir itir, o k a d a r ki, ba zen yazy y a z a n l a r n bile geindikleri grlr. N o r m a l bir a d a m , evet, n o r m a l bir a d a m di y o r u m , bir a p a r t m a n y a p t r n c a n e k a d a r sevinir se, b e n de beyzseksen liray sayp d a k t i l o y u al d m z a m a n o k a d a r sevinliydim. M a k i n e sol elimde, elbette sol elimde, azm k u l a k l a r m d a , s a l l a n a s a l l a n a geliyordum. Keyfimden n e dolmu a bindim, ne otobse, ne t r a m v a y a . Herkes elim de k u t u ile grp, Ne o? diye sorsun. B e n de kasla kasla, u m u r s a m y a r a k , Hi, b i r daktilo m a k i n e s i a l d m da... diyeyim, i s t i y o r d u m . Terslie bakn, hi bir t a n d k l a k a r l a m a dm, hi kimse o elindeki ne? diye s o r m a d . Bas baya c a n m sklyordu. Bizim evin s o k a n a k a d a r geldim. Evin n n d e n t r e n geer. T r e n yo l u n u n b r geitinde p e r e m b e g n p a z a r k u r u lur. O g n de perembeydi. M a h s u s y o l u m u u z a t tm, p a z a r d a n getim, belki bir t a n d a rastla r m da o elindeki ne? diye sorard. P a z a r a girdim, y r d m , y r d m . s t a s y o n a geldim. s t a s y o n a l a n n d a bir kalabalk. B u n l a r n hepsi kylyd. Mal alp satyorlard; tavuk, h i n di, uvallarla p a t a t e s , soan, kfelerle meyva. On l a r n ekierek pazarlk edileri h o u m a gidiyordu. Alcyla satc elele t u t u u y o r l a r , p a z a r l k t a uyu u n c a y a k a d a r birbirlerinin ellerini sallyorlard. B e n t e d e n b e r i k y l m z n bir ift o r a p alr sa 173
t a r k e n bile n e d e n byle karlkl el skp, el sal ladklarn m e r a k eder, b i t r l b u n u n sebebini anlayamazdm. r i y a r bir kyl y a n m a sokuldu, Hemefim, o elindeki n e ? diye sordu. D n n bendeki sevinci... Daktilo m a k i n e s i . . . diye b a r d m . H e m e n d r t y a n m beon kyl d a h a evirdi. B u n a k u a t m a d a denebilir. B i r d e n sarlm, k u atlmtm. O iriyar kyl delikanl, Satlk m h e m e r i m ? dedi. Daktiloyu a l d m a o k a d a r seviniyordum ki, kyl y u r t t a l a r l a biraz dalga gemek, akala m a k istiyordum. Satlk, alr msnz? dedim. Daktilo makinesi kz olsa neyse... kylnn ne iine y a r a r ?
K a a ? diye s o r m a s n m ! . . Artk iyice alay h a k e t m i t i . O g n keyfim ye rinde olduundan, Bin p a p e l . . . dedim. Benim a z m d a n d a h a bin papel sz k a r kmaz o iriyar kyl delikanls sa elimi yaka lad. H e m skyor, h e m sallyordu. D u r y a h u , d u r . . . dedim, d u r be, ne yapyor sun? Hem p a r m a k kemiklerimi birbirine geirircesine elimi skyor, h e m de, Olacan syle k a r d e i m de alalm, diyor du. 174
D u r kardeim, d u r a l l a h a k m a . . . d u r b e . . . d u r y a h u . . . Sallama, k o l u m u k r a c a k s n . H a d i olacan syle de a l a l m u n u . Brak kolumu be! C a n m , u z u n e t m e . Syle olacan da helllaalm. Delikanl, d u t aac silker gibi k o l u m u salla y a r a k beni zpzp zplatyor. Yukar aa a t l a y p duruyordum. Yoo, h e l l l a m a d a n b r a k m a m . Yahu, b e n i m satlk m a l m yok, git iine. Yoo hemeri, sz dediin a z d a n kar. B u k a d a r insan iinde satlk dedin, h e r k e s d u y d u . Tkrdn yalama! Beni k u a t a n l a r b a r d l a r : Biz duyduk, satlk dedin. D u y d u k . . . Allah ahit, satlk dedi... Vallah dedi bilder... K o l u m u n k m a s n d a n getim, k k n d e n k o pacak. Yahu, elimi s k m a be... b r a k elimi... k o p a racaksn! Vallaha b r a k m a m . Syle biey de u y u a lm. B a k t m elimi . k u r t a r a m y a c a m , m a k i n e y i s a t m a k t a n b a k a yol b u l a m a d m . Aldm p a r a y a s a t p k u r t u l a c a m . Gider bir bakasn alrdm. Beyzseksen lira, dedim. Delikanl gld. H e m gld, h e m k o l u m u bir ka kere d a h a sallad. H e r sallaymda a y a k l a r m y e r d e n kesiliyor, h a v a l a n y o r d u m . 175
Hele u n u n b e y z n b r a k da seksen verelim, dedi. Arkada, u elimi brak, yle k o n u a l m . P a z a r l k h a k , bilder, el braklr m y m ? B r a k ulan.. Yoo... azn bozma. S e n i n m a l n zorba lkla a l a n yok. S e n i n m a l n elinde, b e n i m p a r a m -cebimde. yi ya v e r m i y o r u m . C a n m h e m e r i m , neye y a b a n c y a gitsin. Bir k e r e m p a z a r l a baladk, bitirelim. Ben sek sen verdim, sen de biey syle.. D r t bir y a n d a n , Uyuun!.. ' U y u u n ! diye sesler ykseldi. B a k t m elimi k u r t a r a m y a c a m , H e m e r i m , ne o l u r s u n , o elimi b r a k da sol elimi t u t ! diye y a l v a r d m . O l m a a a z , kardeim, dedi, sol serdir, s a d a h a y r vardr, sa el u u r l u d u r . Sen de biey syle c a n m . S e n i n m a l n sende, b e n i m p a r a m b e n d e . Elimi k u r t a r a b i l m e k iin z a r a r dm. Sekseni b r a k t m , beyz ver, dedim, d a h a iki s a a t nce beyz seksene a l d m n a m u s s u z u m . Hele n a m u s u b r a k bir k e n a r a . O n a sz yok. P a z a r l k h e l l . . . k i m i n i n paras, k i m i n i n duas. Sa n a h e l l m d a n bir i k i b u u k k a y m e d a h a vereyim. H a a ? b u n a d a bir diyecein yok ya... Yahu, elimi b r a k be k a r d e i m . 176 da gze al
Elini b r a k n c a p a z a l k m olur? . yleyse s a l l a m a hi olmazsa. S a l l a m a z s a n p a z a r l n t a d m olur? Bir belya a t t k ki o l u r ey deil... Herif de m i r m e n g e n e gibi elimi p e n e s i n e geirmi, h a b a b a m sallyor. Arkada, s a l l a m a u n u . Bu t u l u m b a kolu deil, i n s a n kolu... Beni k u a t a n l a r , C a n m p a z a r l k bu, sen de o n u n k i n i salla... diyorlar. B e n d e s a l l a y a c a k h l m i kald, elim k o l u m uyumu. . H e m e r i m s a n a en son drtyze b r a k r m , a m a u k o l u m u salver, dedim. K o l u m u bir k a kere d a h a sallayp, Hadi, bismillah... y a r m k a y m e d a h a ver d i m , u n u seksen p a n g o n o t a b r a k . . . dedi. A a a a h ! . . diye inledim, a a a h ! . . . yz lira ver de al be... . Ha bismillah... H a d i b e n d e n de yirmibe k u r u d a h a . M s l m a n parasdr. Hadi hayrn gr. Ben d a n a l a r gibi b a r y o r d u m . K o l u m k m a k deil, kopacak, herifin elinde k a l a c a k t . B r a k akay... Bir p a z a r l a d a y a n a m y a n k o l u a t gitsin... H a d i bismillah, senin h a t r n iin y i r m i b e k u r u d a h a verdim. Bir k u r u d a h a de s e n vermem, b a k o n a gre... . Ben k o l u m u k u r t a r a b i l m e k iin yzer lira i n i y o r d u m , o da elli k u r u , yirmibe k u r u k yordu. 177 F . : 12
Yzseksen ver de al u n u , b r a k k o l u m u ! diye b a r d m . B e n i evirenler, U y u u n , u y u u n , a r a n z bulalm. Aranz da ok biey k a l m a d , diyorlard. Delikanl, M s l m a n eziyete s o k m a k g n a h t r , dedi, iki eyrek d a h a vereyim d e h e l l l a a l m D a h a o n para vermem. Yz lira ver be.. B t n p a r a m b u . . . Bir eyrek d a h a koy d u m . H a d i h e l l et... K o l u m u n szs t iime iledi, a v a z m kt kadar, Poliis! diye b a r d m . H k m e t kuvveti o l m a d a n k o l u m u k u r t a r a mayacaktm. Artk d n n , c a n acsyla n a s l b a r m m ki, h e r c i n a y e t e iki g n s o n r a yeti en polis bile sesimi d u y u p gelmiti. Ne var? diye sordu. Elimi brakmyor, dedim. Kyl delikanl, P a z a r l k ediyoruz beyim, dedi. Polis b a n a , P a z a r l k t a barlr m ? dedi, h a d i a r a n z bulun da uyuun. P o l i s t e n d e h a y r gelmeyince y a r a d a n a s np herifin k a s k l a r n a bir t e k m e i n d i r d i m . Hh, di ye b r p yere y u v a r l a n d . A m a elimi b r a k m a mt. S a n k i elim penesinde p e r i n l e n m i t i . Yer de y u v a r l a n r k e n , Bir eyrek d a h a , h a y d i helllaalm, di yordu. 178
Al h a y r n gr! diye bardm, e l i m d e n m a kineyi b r a k t m . O da sa elimi b r a k t . Kolum, o m u z b a m d a n aa, k a s a p engeline asl d a n a b u d u gibi s a r k y o r d u . Ben a c d a n k v r a n r k e n , o s e k s e n lira otuzbe k u r u u sayyordu. Artk sa k o l u m ie y a r a m y o r . Bu hikyeyi de, b a m d a n geenleri de, k a r m a a n l a t t m , o yazd. Kyllerin p a z a r l k e d e r k e n n e d e n s a a t l e r c e birbirlerinin elini skp salladklarn a n l a m t m . H a n g i s i n i n eli kuvvetliyse b r n c a n n d a n bez d i r i p pazarl k a z a n y o r d u . Bizim k y l m z n y n e t i m i n i k u l l a n a r a k ya b a n c t i c a r e t heyetleriyle p a z a r l a girimemiz ok k a z a n l bir i olur...
179
N D E K L E R
Sayfa Kazan Treni Kedi Neden Kat? Hem al Hem Oyna! Dolmuun Kaps Ganc Glinik Islatr m Islatmaz m? Verem Olmak Lzm Zamann Deeri Yaasn Zrtlk Aratrma Aya Gidiyoruz Gina Terzihanesi Muhasebeci Bir Ahlk Dersi Durup Bakan Adam Fuhula Mcadele Bizim Sokan Feneri 78 Santimlik Arsa Kes! Gel de Anlat Elektrik Direine Balanan Adam Ya Bunlar Nereli? Hal Tercmesi Ak Hastanesi Sln Osman Prr Pazarlk >\ ' 13 26 27 37 45 53 58
68
'5 *2 86 92 100 104 110 11' 120 126 132 138 I*6 151 1*1 1'
YAYINEVMZN IKARDII DER KTAPLAR

Birden Zbk Azizname Mahallenin Ksmeti Aziz Nesin Poliste Sosyalizm Geliyor Savulun htilli Nasl Yaptk imdiki ocuklar Harika Deliler Boand Rfat Bey Neden Kanyor Fil Hamdi Ah Biz Eekler Kazan Treni Aferin El Kz Yalanc Dnya Kt Sokaklardan Bir Kz Irgatlarn fkesi Memo cilt 1 Memo cilt 2 Cemo Ay Tutulduu Gece Mapushane emesi Bizim- Kou Ak Zambaklar lkesi Aziz Aziz Aziz Aziz Aziz Aziz Aziz Aziz Aziz Aziz iziz iziz Aziz Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin Nesin 20. 15. 10. 10. 10. 10. 10. 10. 10. 10. 10. 10. 10 7.50 20, 20, 15. 15. 20. 15. 10. 12.50 10. 15. 10. 7.50
Aziz Nesin Orhan Orhan Orhan Orhan Kemal Kemal Kemal Kemal Kemal Kemal Kemal Kemal Kemal Blbaar Bilbaar Bilbaar Bilbaar Bilbaar
Adnan Veli Rfat lgaz Grigoriy Petrov
20. Ouz zde Karapene 20. Ouz zde Karapene'nin ntikam 10. Ouz zde Karapene'nin Olu 15. Ouz zde Vatan Borcu 12.50 Tuna Nehri Akmam Diyor Ouz zde 10. Ouz zde l i s e l i Bir Kz Sevdim 10. Ouz zde Yerdeki Bulutlar 10. Ouz zde Ak, Para ve hret 10. Ouz zde Dertli Kadnlar 10. Ouz zde Reyhan Aka Dn 12.50 Ouz zde Sermem 10. Ouz zde Hlya afak Skerken (Rusyada bir Trk Subay 10. Ouz zde Kzm ve Ben 10. Ouz zde Da Ban Duman Alm 10. Ouz zde Alayan Kadn 10. Ouz zde Aka Susayan Dudaklar 15. Ouz zde Gizli Sevda Baslyor Ouz zde Ouz Han Baslyor Ouz zde Kartal Bal Kadrga Baslyor Ouz zde Yavuz'un Penesi Baslyor Ouz zde Glmeyi Unutanlar Baslyor Ouz zde Yaanmam Mektuplar 4. Turhan Ouzba Sonbahar Rzgrlar 4. Turhan Ouzba stanbul Meyhanesinde Seni Aradm Turhan Ouzba S. Beyaz Kasmpatlar Turhan Ouzba 5. Makedon Hikyeleri Antoloj isi 7.50 Trk Roman (Ak Oturum) Mehmet eyda 5. Trkiye'de Parti Kavgalar Tekin Erer 20. Tekin Yaynevi Ankara Cad. 51 Tel. : 27 69 69
ST.

Aziz Nesin - Kazan Töreni

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Aziz Nesin - Kazan Töreni

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KAZAN TREN Beinci Basm Kazan Treni, Aziz Nesin'in 1957 ylnda rmasnda ikinci kez kazanan italya'da

yap birincilik alp lan Uluslararas Mizah Ya ALTIN PALMYE

Bu kitabn telif hakk NESN VAKFInndr

Kapak : Erkal Yavi (San Grafik)

gitti. Yal Bamdan en s o n u n elde ettii

M m t a z Beyin y z deie deie, buldog kpeinin s u r a t n a d n m t .

G z e l o t u r d u . N e t a y y r . B u m a v i zerine izgiler b u s e n e n i n m o d a s . . Uydu m u cicim?

DURUP BAKAN ADAM

Yaaa!.., Pekiy, h a b e r i n yok da neye geldin? B e n g e l m e d i m k a r d e i m . Akntya kapldk. d a n m z t k a n d , b u r a y a takldk kaldk

Deniz kazas tarihte... fffL .adamsn!.. ekil

Emniyet kadn polis

Hi m e r a k etmeyin. Ba s t n e ! imdi, h e m e n gidiyorum.

BZM SOKAIN FENER

ELEKTRK DRENE BALANAN ADAM

Bu hikyeyi, Genar Tiyatrosunda, ye uyarlad.

1965 - 68 Tiyatro sezonunda, rejisr Sermet aan, sahne

YAYINEVMZN IKARDII DER KTAPLAR

Adnan Veli Rfat lgaz Grigoriy Petrov

You might also like