UYDU JEODEZISI:

LME YNTEM VE TEKNIKLERI

Gzlem noktasna bagl yntemler:

Yerden uyduya Uydudan yer noktasna Uydudan uyduya

lnn cinsine bagl yntemler:

Dogrultu lmeleri (geometrik yntem) ift Yollu Uzunluk lmeleri (SLR) Tek yollu Uzunluk lmeleri (GPS) Uzunluk farklar lmeleri (Doppler) Altimetri (Uydunun deniz yksekligi ls) Uydudan uyduya uzaklk ls Interferometrik lmeler VLBI (Very Long Baseline Interferometry)

UYDU LMELER VLBI Very Long Baseline Interferometry SLR GPS Satellite Laser Ranging Global Positioning System Glonass Galileo

DORIS Doppler Orbitography and Radio positioning Integrated by Satellite InSAR Interferometric Synthetic Aperture Radar

Very Long Baseline Interferometry (ok Uzun Bazl Enterferometri)

Kuasardan* yaylan sinyallerin iki veya daha fazla saydaki radyo teleskoplarnn antenleriyle alnmasndaki zaman farkn ler. ok sayda kuasardan dnya zerine dalm birok antene gelen sinyallerdeki zaman farkn ltnden, antenlerin ezamanl hassas konumlarn tanmlar. En prezisyonlu tekniktir.

* ok uzakta olan ve radyo dalgalar yayan gk cismi dalgalar

Satellite Laser Ranging (Uydu Lazer Uzaklk lmeleri)

Dnya zerine dalm lme istasyonlar tarafndan, geri-yanstc tayan uydulara gnderilen ksa lazer pulsunun k ve geri dn zamanlar arasndaki farkn lld tekniktir. Jeodinamik aratrmalar amacyla gelitirilen SLR uydu teknii, dnya referans ann oluturulmasnda kullanlmaktadr. SLR alar, dnyann dnme parametreleri deerlerinin incelikle belirlenmesini salamtr. Bu teknikte nokta konumu cm dorulukta belirlenebilmektedir.

The Global Positioning System (Global Konum Belirleme Sistemi)

Herhangi bir zamanda, dnyann herhangi bir yerinde bulunan bir kullancnn konumunu belirleyen ve en az 4 uydudan kod-faz var zamannn llmesi esasna dayanan bir uydu lme sistemidir. Amerika Savunma Bakanl tarafndan navigasyon amal gelitirilmi ve bilim adamlarnn abasyla jeodezik problemlerin zmnde kullanlmaya balanmtr. lke jeodezik alarnn llmesi ve sklatrlmas, detay lmeleri, aplikasyon uygulamalar, CBS iin veri toplama gibi birok alanda kolaylk salayan, almalara hz ve ekonomi getiren bir yntemdir.

Glonass GLObal NAvigation Satellite System

Amerikann GPS sistemine alternatif olarak Rusya tarafndan gelitirilmitir.

24 uydu ve 3 yrnge ierir.

Konum belirleme doruluu sivil amal kullanmda 100 metre, askeri amal kullanmda ok daha yksektir.

SGS84 datumunu kullanr.

Galileo
Amerikann GPS sistemine ve Rusyann Glonass sistemine alternatif olarak Avrupa Birlii tarafndan gelitirilmitir.

lki 2005 ylnda gnderilen uydularn saysnn 30, yrnge saysnn 3 olmas dnlmektedir.

Dnyann kuzey blgelerinde de kullanm mmkn olacak.

Uydular hibir koulda kullanm d braklmayacak.

DORIS
(Doppler Orbitography and Radio positioning Integrated by Satellite)

Hassas konum belirleme ve uydu yrngesi belirleme iin Fransa tarafndan gelitirilmi bir sistemdir. Belli frekanslarda sinyal gnderen ve yrngesi bilinen uydunun yer noktasna olan uzaklk deiiminin neden olduu Doppler etkisinden yer-uydu uzaklklar belirlenmektedir. Uluslararas Doris Servisi CLS tarafndan iletilmektedir. Doris sisteminin temeli, Doppler Etkisi prensibine dayanmaktadr. Hareket etmekte olan bir cisme gnderilen ve geri alnan dalgalarn frekanslar cismin hzna gre deimekte ve bu farkllk belirlenebilmektedir.

InSAR (Radar Uydu Enterferometresi)

Ayn alann (<1000) grntsnn birbirine yakn iki veya daha fazla uydudan elde edilmesi Yzey deiimlerini cm dorulukla belirlemeye imkan verir. SAR sistemi konumu 2D koordinat sisteminde belirlerken, inSAR 3. boyutun llmesini salyor.

Tekniklerin Doruluklarnn Karlatrlmas

KAYNAKA
Wikipedia.org, Main Page - Wikipedia, the free encyclopedia Rasim Deniz, Tevfik Ayan, Onur Grkan, Ergn ztrk, R. Nurhan elik, Uluslararas Jeodezik Referans Sistemleri ve CBS, TUJK 2003 Yl Bilimsel Toplants, 24-25-26 Eyll 2003 Konya Rocco Malservisi, Lecture Notes, Ludwig-Maximilian University, Dept. of Geophysics