PlastikEnjeksiyonKalibiTasarimi

T
MAKNA FAKLTES
MAKNA MHENDSL BLM
PLASTK ENJEKSYON KALIBI TASARIMI

BTRME TASARIM PROJES
Hazrlayanlar
030010003
Melih KOAK
030010036
Bilen Emek ABALI
Danman
Yar.Do.Dr. Vedat TEMZ
GZ
2005-2006
PLASTK ENJEKSYON KALIBI TASARIMI
Hazrlayanlar
030010003
Melih KOAK
030010036
Bilen Emek ABALI
Danman
Yar.Do.Dr. Vedat TEMZ
GZ
2005-2006
nsz
Plastik rnler hayatmzn tartlmaz birer paras olmutur. Enjeksiyon yntemi de
plastik rnlerin retiminde en sk kullanlan metottur. Bitirme tasarm projesi,
lkemizde yaygn olarak gerekletirilen kalp tasarmna akademik ortamda,
gnmz imkanlarn kullanarak, gereki bir rnn kalbnn tasarmn ve
konstrksiyondaki admlar, bilgisayar kullanmnda gereken bilgi birikimini
iermektedir.
Bizleri yetitiren ve stanbul Teknik niversitesinde okumamz salayan,
ailelerimiz :
Feridun, Aye KOAK ve Huri, mit GMAY'a
Ertan, Lale, Glen pek ABALIya ;
bizi hem srekli aratrmaya iten hem de mmkn olduunca serbest brakan,
danmanmz :
Yar.Do.Dr. Vedat TEMZe ;
kalb retilecek rn salayan :
Bar KULDALIya ;
Kaynaklar blmnde andmz kaynaklarda bilgisini paylaan ve emei geen
herkese,
teekkrlerimizi sunuyoruz.
12.2005
Melih KOAK
Bilen Emek ABALI
indekiler
nsz ............................................................................................................................ i
indekiler .................................................................................................................... ii
Plastik Enjeksiyon Kalb Tasarm ZET ................................................................. vi
Giri.............................................................................................................................. 1
1
Plastiklerin Genel zellikleri............................................................................... 2

1.1
Elastomerler ................................................................................................. 2
1.2
Termosetler .................................................................................................. 2
1.3
Termoplastikler ............................................................................................ 2
1.3.1
Ska kullanlan mhendislik Termoplastikleri ................................... 3
Enjeksiyon lemi................................................................................................. 4
Kalplama Makinalar........................................................................................... 6
3.1
Enjeksiyon nitesi ....................................................................................... 6
3.1.1
RS (Reciprocating Screw) Makinas.................................................... 7
3.1.2
P (Preplasticizing) Makinas ................................................................ 9
3.1.3
Vida ...................................................................................................... 9
3.2
Kalp nitesi .............................................................................................. 11
3.3
Kalp Kapama Mekanizmas ...................................................................... 11
3.3.1
Mafsal Kilitleme Mekanizmas .......................................................... 13
3.3.2
tici Mekanizmas evrimi................................................................. 14
rn Geometrisi................................................................................................. 15
Malzeme zellikleri........................................................................................... 16
Kalp Tasarm.................................................................................................... 19
6.1
Model Transferi.......................................................................................... 19
6.2
ekme Pay Girilmesi ................................................................................ 19
6.3
Kalp Ayrm Hat ve Yzeylerinin karlmas .......................................... 20
6.4
Kalp Yzeylerinin Bytlmesi................................................................ 20
6.5
Kalp Gvdesinin Modellenmesi ............................................................... 21
6.6
Hazr Paralarn Seimi ve Yerleimi ........................................................ 23
6.6.1
Kalp Seimi Kriterleri....................................................................... 23
6.6.1.1
Kalp Malzemesi ............................................................................ 23
6.6.1.2
Kalp Boyutlar............................................................................... 25
ii
6.6.2
Merkezleme Civatalar ve Burlar .................................................... 28
6.6.3
Sabitleme Civatalar ........................................................................... 29
6.6.3.1
Vida Ama Teknii ........................................................................ 29
6.6.3.2
Vida Adm..................................................................................... 29
6.6.3.3
Civata ngerilmesi......................................................................... 29
6.6.3.4
Scaklk Etkisi ................................................................................ 30
6.6.3.5
Vida leme Toleranslar (rnek : 12.9 kalitesi)............................. 31
6.6.3.6
Civata Vida Boyu........................................................................... 31
6.6.3.7
Civata Yalamas ........................................................................... 32
6.6.4
Meme Seimi ..................................................................................... 32
6.6.5
ticilerin Yerleimi ............................................................................. 33
6.6.6
Kalp Tama Halkalar ...................................................................... 33
6.6.7
Kalp Elemanlar Listesi..................................................................... 33
6.7
Soutma Sistemi Tasarm ......................................................................... 35
6.7.1
Scaklk Farklar (T) ........................................................................ 36
6.7.2
Isl letkenlik ...................................................................................... 36
6.7.3
Is-Scaklk Etkilenmesi ..................................................................... 37
6.7.4
Soutma Suyu Ak........................................................................... 37
6.7.5
Analitik zm .................................................................................. 37
6.7.6
Mekanik Snrlamalar......................................................................... 40
6.7.7
FEM ve CFD Yntemleri ile Analiz .................................................. 41
6.7.8
Tasarmn CAD Ortamna Aktarm................................................... 42
6.8
7
Perspektif Grnm ................................................................................... 43
Analiz ................................................................................................................. 44
7.1
Mesh yiletirme......................................................................................... 46
7.1.1
Otomatik yiletirme (Mesh Repair Wizard) ..................................... 46
7.1.2
Eleman Bazl yiletirme.................................................................... 48
7.1.2.1
Aspect Ratio (Basklk Oran)........................................................ 48
7.1.2.2
CAD Hatas ve dzeltme................................................................ 49
7.1.2.3
Kesime ve stste binme (Intersections & Overlapping)............. 50
7.1.2.4
Eleman iyiletirme ......................................................................... 51
7.1.2.5
Serbest Kenarlar (Free Edges) ....................................................... 51
7.2
7.2.1
Analiz Sonular ve statistiki Bilgiler....................................................... 52

Meme Girii ....................................................................................... 54
iii
7.2.2
Parametreler ....................................................................................... 54
7.2.3
Ak Analizi ....................................................................................... 55
7.2.4
Souma Analizi.................................................................................. 57
7.2.5
arplma Analizi ................................................................................ 58
7.2.6
Enjeksiyon Basnc Dalm ............................................................. 60
7.2.7
Kapama Kuvveti Dalm ................................................................. 60
7.2.8
Yorumlar ............................................................................................ 61
Maliyet Analizi................................................................................................... 62
Sonular ............................................................................................................. 64
10
Kaynaklar ....................................................................................................... 66
11
Ekler ............................................................................................................... 68
11.1
Ek A : Teknik Resimler ............................................................................. 68
11.2
Ek B : Katalog Bilgileri ............................................................................. 79
11.2.1
Civatalar ............................................................................................. 79
11.2.2
Scak Meme Girii Seimi ................................................................. 81
11.2.3
ten Istmal Scak Meme Girii ....................................................... 82
11.2.4
Meme Burcu ve Uzatmas.................................................................. 83
11.2.5
Meme Montaj ekli............................................................................ 85
11.2.6
Merkezleme Civatalar ve Burlar .................................................... 86
11.2.7
Soutma Kanal Tkac....................................................................... 88
11.2.8
Soutma Kanal Tkacn Monte Aparat ............................................ 88
11.2.9
Soutma Kanal Balantlar .............................................................. 89
11.2.10
ticiler ............................................................................................. 91
11.2.11
tici Plaka Pullar............................................................................ 92
11.2.12
tici Mili ve Saplamalar.................................................................. 93
11.2.13
tici Mili Vida Balants ............................................................... 94
11.2.14
tici Mili Bas Yay ........................................................................ 95
11.2.15
Kalp Tama Halkalar .................................................................. 96
11.3
Ek C : Mesh sorunlar ................................................................................ 97
11.3.1
Entity Counts (Varlk Says) ............................................................. 97
11.3.2
Edge Details (Kenar Detay) .............................................................. 97
11.3.2.1
Free Edges (Serbest Kenarlar) ................................................... 97
11.3.2.2
Manifold Edges (Katl Kenarlar) ............................................... 98
11.3.3
Orientation Details (Ynelim Detaylar)............................................ 98

iv
11.3.4
Intersection Details (Eleman Kesimesi) ........................................... 98
11.3.5
Aspect Ratio (Basklk Oran)............................................................ 98
11.3.5.1
Surface Triangle Aspect Ratio (gen Eleman B. O.) .............. 98
11.3.5.2
Tetra Aspect Ratio (Dzgn Drtyzl Eleman B. O.) ............. 99
11.3.6
11.4
Match Ratio (Benzerlik Oran)........................................................... 99
Ek D : Detayl Analiz Sonular................................................................. 99
11.4.1
Dolum, Ak ve tleme Analizi....................................................... 99
11.4.2
Souma Analizi................................................................................ 108
11.4.3
arplma Analizi .............................................................................. 113
Plastik Enjeksiyon Kalb Tasarm

ZET
Bitirme tasarm projesi, sadece plastik enjeksiyon kalp konstrksiyonu hakknda
genel bilgiler aktarmaktan te, bir para zerinde uygulanmasn kapsamaktadr.
Konstrksiyon konvensiyonel olarak, basitletirilmi hesaplamalar ve tecrbeler
nda yaplmaktadr ve kalbn ilevini yerine getirip getirmedii ancak retime
balanarak denenmekte ve snanmaktadr. Bu durum yksek ileme maliyetlerinin
ve para retimine kadar geen srecin uzun olmasna neden olmaktadr.
Bu denemeler, snr ve sonlu elemanlar yntemi gibi matematiksel metotlarla kalp
retiminden nce yaplabilmektedir. Bilgisayar teknolojisinin gelimesi, hesaplama
kabiliyetlerinin artmas ve kurulum maliyetlerinin azalmas ile konstrktre tasarm
esnasnda yardmc olacak bu analiz teknikleri, pratikte de uygulanabilir bir hale
gelmitir. Bu sayede kalp retimi sresi ve maliyeti azalmaktadr.
Projede, bahsi geen yntemlere dayanan analizler yardmyla plastik enjeksiyon
teknii ile retilmek istenen bir parann kalp tasarm amalanmaktadr.
Kalp tasarm ekillendirilecek rnn malzemesine bal olarak deimektedir.
rn malzemesi olarak seilen ABS detayl olarak ve plastiklerin genel yaplar,
zellikleri ksaca ele alnmtr. Enjeksiyon ileminin ve kalplama makinelerinin
anlatld blmler kalp tasarmn ynlendirici bilgiler iermektedir ve bu projedeki
tasarma gerekecek nitelikte daraltlmtr.
rnn projeksiyon alan; duvar kalnl ve malzemesinin gerektirdii enjeksiyon
basnc parametrelerinin belirledii kapama kuvveti, kullanlacak ekipmanlar etkiler.
rn geometrisi kullanlabilecek en kk kalp boyutlarn ve dolayl olarak plaka
saysn, kalnlklarn snrlar. Kalpta kullanlan paralar hazr rnler olarak temin
edilebilmektedir. Meme gibi karmak yapl ve retici firmann ayrntsn vermedii
rnlerin seiminde, firmann kalplanacak rnn malzemesi, arl gibi
parametrelere bal olarak verdii tavsiyeler gz nne alnmtr. rn geometrisi
ve enjeksiyon artlar gzetilerek yaplan hesaplamalara ve tecrbelere dayanarak,
temin edilecek paralar seilmitir.
rn bir el matkabnn gvdesinin bir yarsdr. CAD ortamnda, rnn kalp
tasarm CATIA V5 yazlm ile yaplmtr ve btn admlar, karlalan sorunlarn
muhtemel nedenleri ve zm nerileri anlatlmtr. Tasarmn CAD ortamnda
yaplmas ile ekme pay hesaplamalar ve kalbn almasna engel olabilecek
konstrktif hatalar kolayca ngrlmtr. Hazr para reticileri, rnlerini
kullancya dijital kataloglar halinde sunmaktadrlar. Tasarm CAD ortamnda
yapmak, hazr paralarn yerletirilmesini kolaylatrm ve tasarm srecini
ksaltmtr.
Enjeksiyon evriminin en uzun zaman dilimi kalb dolduran eriyiin soutulmasdr.
Bu yzden bir parann retim zamann en ok etkileyen aamas soutma sistemi
tasarmdr. Kanal boyutlandrmas, kalp ve plastik malzeme sl zellikleri, ortam
koullar ve retim hassasiyetine dayanan, tasarmn verimliliini dolays ile souma
zamann etkileyen birok parametre vardr. Tm bu parametreleri belirleyebilmek ve
ierebilecek bir forml yaratmak imkanszdr, ancak baz yaklamlar ve ampirik
sonulara dayanan tecrbeler bulunmaktadr. Bu bilgiler ile tasarlanan soutma
vi
kanallar, CFD (Hesaplamal Akkanlar Dinamii) metoduna dayanan MOLDFLOW

PLASTICS INSIGHT V5 yazlm aracl ile denenmi ve gelitirmeler yaplmtr.
Eriyiin kalba dolmas, ak, rnn mekanik zelliklerini etkilemektedir. Ak analizi
yaplm ve olas sorunlar incelenmitir. rnnn, kalptan ktnda deiik
noktalarnn farkl scaklklara sahip olmas, i gerilmeleri tetikleyecek ve arplmalar
oluacaktr. Etkin souma, arplmay da azaltmaktadr. arplma analizi FEM
(Sonlu Elemanlar Yntemi) ile yine MOLDFLOW programna zdrlmtr.
Metodun kullanm ok nemlidir. Analiz yapan programlarn matematiksel
altyapsn alglayp, parametrelerin seilmesinde gsterilen zen, gerei yanstan
sonular alnmasnn tek artdr. Programn kullanmndan te, girilen deerler ve
analizin matematiksel altyapsn etkileyen seenekler, bunlarn etkileri anlatlmtr.
vii
Giri
Birok alanda kullanm olana bulan plastik malzemeler, metallerle ve seramiklerle
rekabet edebilen nemli mhendislik malzemeleri haline gelmitir. Isl ve elektriksel
yaltm, dayanm/hafiflik orannn ykseklii, kimyasal anmaya yksek dayanm,
dk maliyetli retim gibi zelliklere sahip olan plastikler ambalaj sanaayinden
uak endstrisine, tbbi cihazlardan mutfak gerelerine ok eitli alanlarda
kullanlmaktadr.
Plastik retiminde en nemli hammadde petroldr. Plastiklerin yap elemanlarnn
oranlar deitirilerek ve eitli katk maddeleri eklenerek (cam elyaf, karbon, bronz,
almina, talk, vb.) mekanik zelliklerinde deimeler salanabilmektedir ve metal
malzemelere alternatif oluturmaktadrlar.
Enjeksiyon ile retim teknii, seri retime uygunluu ve rn geometrisinde
snrlandrmalarn az olmas nedeni ile en sk kullanlan plastik ekillendirme
yntemidir.
Plastiklerin Genel zellikleri
Plastikler normal scaklkta genellikle kat halde bulunan, basn ve scaklk altnda
kalplanabilen organik polimer malzemelerdir. Plastik adn kendine zg mekanik
zelliklerinden dolay almaktadrlar. Metalik malzemelerle karlatrldklarnda
kendilerine zel ve byk deiiklikler gsterirler. Gerilimlere hassastrlar. Scaklk
duyarllklar metallere nazaran ok yksektir. Plastikler kimyasal yap olarak bir
birileri ile zincirsel bir balanma gsteren ok saydaki Mer moleklnden
oluurlar. Bu birok yap poly (latince ok) neki ile polimer adn alr ve uzun
molekllerden oluur. Polimerlerin farkl kimyasal yaplarndan dolay plastikler
farkl fiziksel zellikler gsterirler.
Plastikler temel gruba ayrlrlar:
Elastomerler (elastoplastikler)
Termosetler
Termoplastikler
1.1
Elastomerler
Molekl yaps a eklinde plastik malzemelerdir. Bu yap malzemeye esneklik,

yumuaklk ve skabilirlik salar.
1.2
Termosetler
boyutlu a yapsna sahiptirler. Makromolekler yaps kuvvetli balarla

desteklenmitir. Yumuama scakl bozunma scaklndan yksek olduundan
ekillendirilmek zere bir kere stldklarnda polimerlemeleri artar ve byk
lde apraz balar olutururlar. Dolaysyla bir kere stldklarnda geri dnm
imkanlar kaybolmaktadr.
1.3
Termoplastikler
Termoplastiklerin kimyasal yaps birbirine apraz balarla bal olmayan uzun tel
eklindeki molekllerden meydana gelmitir. Camlama scaklnn stnde
yumuarlar daha yksek scaklklarda ise bozulmadan svlarlar. Camlama
2
scaklnn alt snrlarnda ekstrzyon, haddeleme, basma; st snrlarda ise kaynak;

svlama scaklnn stnde enjeksiyon gibi ilemlerle ekillendirilebilirler.
Dk younluk, iyi elektriksel zellikler, kolay ekillendirilme, nispeten dk
anma, kolay ekillendirilme ve renklendirilme olumlu zelliklerindendir. Bunun
yannda dk elastisite modl ( yk altnda dk elastisite, plastik blgeye kolay
gei ) , dk scaklk dayanm, yksek sl genleme katsays dezavantaj oluturan
zellikleridir. Fakat retim kolayl asndan, farkl malzemelerle takviyeli
kullanm (dayanm zelliklerinde iyileme) yaygndr.
1.3.1
Ska kullanlan mhendislik Termoplastikleri
Akrilonitril Butadien Stiren (ABS)

Poliamid (PA Nylon)
Polietilen (PE)
Dk Younluklu Polietilen (AYPE)
Yksek Younluklu Polietilen (YYPE)
ok yksek Mol Arlkl Polietilen
Polikarbonat (PC)
Polipropilen (PP)
Polivinil Klorid (PVC)
Polimetil Metakrilat (PMMA)
Poliasetal (POM)
Termoplast Poliesterler (PET/PBT)
Polislfon (PSU)
Enjeksiyon lemi
Enjeksiyon, ham plastik malzemenin eritilerek kalba baslmas ilemidir. Burada

plastik souyarak kalbn eklini almaktadr. Plastik malzemeyi belirli bir scakla
kadar stp kalba enjekte eden, malzemenin dolmasndan sonra onun soumasn
temin eden mekanizmay destekleyen, donduktan sonra kalptan karlmasn
salayan mekanizmay ieren makineler enjeksiyon makineleri olarak bilinir.
Enjeksiyon makinesinde, uygulanan kaplama kuvveti ve baslan plastik miktar
makinenin snflandrlmasn salayan iki nemli parametredir. Kapama kuvveti 10
ton ile 5000 ton aras deiirken, baslabilen plastik miktar birka gramdan 40
kilograma kadar kabilmektedir [1].
Enjeksiyon kalplamann nemli avantaj ve dezavantajlarn yle sralayabiliriz [2]:
Avantajlar
1. Yksek retim hzlarna ulalabilmesi,
2. Yksek miktarda retimi mmkn klmas,
3. Para bana nispeten dk iilik maliyeti,
4. Yntemin otomasyona yksek hassasiyeti,
5. Paralarn son ilem gerektirmemesi veya ok az gerektirmesi,
6. ok eitli yzey ve renk olanaklar,
7. Birok para geometrisinin bu yntem ile ekonomik olarak retilebilmesi,
8. Dier yntemlerin kullanlamayaca kadar kk paralarn retimine izin
vermesi,
9. Yolluk, iticilerin farkl kalplar iin kullanlabilmesi,
10. Baz durumlarda makine veya kalp deitirmeden ayn parann farkl
malzemeler ile kalplanabilmesi,
11. Hassas geometrik toleranslarn elde edilebilmesi,
12. Paralarn metal veya metal olmayan eklentiler ile birlikte kalplanabilmesi,
13. Paralarn plastikle beraber cam, karbon gibi malzemelerin kartrlarak
kalplanabilmesi,
1 . Purde, D. zden, 2005, Plastik Enjeksiyon Kalb, Yldz Teknik niversitesi Makine Blm
Lisans Bitirme Tezi, [elektronik versiyon]
2 I. I. Rubin,1972, Injection Molding Theory and Practice, John Wiley & Sons, sayfa 2
14. Malzemenin doasnda var olan yksek dayanm-arlk oran, kimyasal

anmaya dayankllk, dayanm ve saflk gibi zelikleridir.
Dezavantajlar
1. Youn endstriyel rekabetin ska dk kar oranlar ile sonulanmas,
2. Rekabet edebilmek iin genellikle vardiya allmas,
3. Kalp maliyetinin yksek olmas,
4. Kalplama makinesinin ve yardmc tehizatn maliyetinin yksek olmas,
5. lemin kontrolnn zayf olabilmesi,
6. Makinenin
kontrol
parametrelerinin
son
rnle
dorudan
ilikili
olmamasndan dolay, makinenin tutarsz almas,

7. Kt iilie duyarl olmas,
8. Kalitenin genellikle annda belirlenmesinin zor olmas,
9. Yntemin temelleri hakknda bilgi eksikliinin sorunlara yol amas,
10. Malzeme zelliklerinin uzun vadeli zellikleri hakknda bilgi eksikliinin
uzun vadede hatalarla sonulanabilmesidir.
Kalplama Makinalar
Enjeksiyon kalplama makinas temel ksmdan olumaktadr:

Enjeksiyon nitesi
Kalp nitesi
Kalp Kapama Mekanizmas
3.1
Enjeksiyon nitesi
ekil 3-1 ematik Enjeksiyon nitesi
Enjeksiyon nitesi olarak da adlandrlan grup nitesi (bkz. ekil 3-1) malzemeyi
ergitip, kalbn iine enjekte edebilecek basnc salayan aksamlar barndrr. Vida,
vidann iinde bulunduu etraf stclarla evrilmi olan namlu, viday dndren
hidrolik motor veya elektrik motoru, erimi malzemeyi kalba basan enjeksiyon
silindiri ve hammadde doldurulan hazneden olumu olan grup, grup ekme silindiri
tarafndan kalbn sabit plakasndaki enjeksiyon deliine doru itilerek ayarlanabilir
bir bask kuvveti oluturulur. Eer bu bask kuvveti olmazsa plastik, meme ve namlu
arasndan dar akar. Ayrca memenin temizlenebilmesi iin grubun geri
ekilmesinde de grup silindiri kullanlr. Farkl grup nitesine sahip iki tip makine
mevcuttur [3].
3 H. Rees, 1995, Mold Engineering, Hanser/Gardner, page 3
3.1.1
RS (Reciprocating Screw) Makinas
ekil 3-2 Enjeksiyon makinesi, enjeksiyon nitesi grnm
ekil 3-2de grlen vidal enjeksiyon makinesinde, vida hem plastii eritmek iin
hem de erimi halde vidann nnde biriktirilmi plastii kalba basmak iin
kullanlr. Hazne, genellikle granl haldeki ham plastii depolar ve vidaya boaltr.
Plastiin, hazneye konmadan nce nemden arndrlmas gerekmektedir. Vida,
hidrolik bir motor tarafndan tahrik edilerek namlu iinde dner. Dnme esnasnda
vida yzeyi ile namlunun yzeyi arasnda kalan plastik granller birbirleri zerinde
kayarken srtnerek s aa kar. Fakat bu s yeterince plastii eritmediinden
namlu etrafna yerletirilmi olan stclardan faydalanlr. Vidann nnde yeterince
plastik birikince vida dnmeyi brakr. Vidann ucundaki ek valf kapanarak eriyiin
geri kamasna engel olur. Enjeksiyon llesi olarak da anlan meme, namlu ile kalp
yolluk burcu giriini birletirir. Genellikle kresel ekilli u tam oturma ve
merkezleme salamas iin tavsiye edilir. Eriyik enjeksiyon silindiri hareket
ettirilerek kalba doldurulur. Kalp tamamen dolmasna ramen enjeksiyon silindiri
halen belli bir basn altnda tutmaya devam eder. Bu sayede kalp iindeki plastik
sourken ekmeden dolay oluan boluklara bir miktar daha erimi plastik baslr.
Bu ileme ikinci basn, bekletme basnc veya tleme denir. Kalp iindeki plastik
soumaya devam ederken vida bir sonraki evrim iin plastik eritmeye balar.
Aada (bkz. ekil 3-3) bir evrimin ematik gsterimi bulunmaktadr.
ekil 3-3 Enjeksiyon leminin en genel anlamda ematik gsterimi [4]
Grld zere farkl anlarda farkl kontroller gerekmektedir. lk aamada (kalp

kapatlrken), hareketli plakann hz kontrol edilir. kinci aamada (enjeksiyon
esnas) kapama kuvveti ve kalp doluncaya kadar ak hz, dolduktan sonra tleme
boyunca ise basn kontrol edilir. nc aamada ise, kalp ierisindeki plastik
sour iken, bir sonraki evrim iin vida dn hz kontrol ile gerekli miktardaki
eriyik vida nne biriktirilir. Drdnc aamada hareketli plaka ve itici plakalar hz
kontrol ile kalp alr.
4 M. P. Groove, 2002, John Wiley & Sons Inc., Fundamentals of Modern Manufacturing 2/e
3.1.2
P (Preplasticizing) Makinas
ekil 3-4 Vidal n eritme nitesi olan pistonlu bir enjeksiyon makinas a)Geri tepme ventili [5]
Ayr bir odada vida tarafndan eritilip enjeksiyon iin hazrlanan plastik, hidrolik
silindire bal bir piston kullanlarak kalba doldurulur (bkz. ekil 3-4). Plastii
eritme prensibi ayn olmakla birlikte n eritmeli makinelerin baz avantaj ve
dezavantajlar vardr:
Avantajlar:
1. Karmn daha homojen olarak biraz daha dk scaklkta baslabilmesini
(scakla duyarl malzemelerin kalplanmasnda faydaldr) salar.
2. Byk apl pistonlar kullanlarak ksa bir stroke ile byk enjeksiyon
hacimlerini basmay olanakl klar.
3. Vidann evrim boyunca daha fazla alabilmesi saatte daha fazla plastik
eritmesine izin verir.
Dezavantajlar:
1. Daha fazla bakm gerektirir.
2. Hem vidann hem de enjeksiyon pistonun etrafn stmak iin daha fazla
stc gerekir.
3.1.3 Vida
Vidalar uzunluklarnn aplarna oranlaryla tanmlanrlar. Vidalar kullanlacak
malzemeye gre eitlilik gsterse de vidalar blgeden oluurlar (ekil 3-5) [6]:
5 V. Temiz, Plastik Malzemelerle Konstrksiyon, Ders Notlar, stanbul Teknik niversitesi
1. Besleme blgesi: Tanecikli halindeki kat malzeme sktrma blgesine

iletilir. Ak derinlii hm dk younluktaki malzemeyi yeterli ak
salayabilmek olduka geni tutulmutur.
2. Sktrma blgesi: Malzeme sktrlarak eritme ileminin byk blm
gerekletirilir.
3. lme blgesi: Eritme ilemi tamamlanarak erimi malzeme vidann n
tarafna itilir. Vida, biriken malzemenin kar basnc ile kalb doldurmak
iin yeterli miktarda malzeme birikinceye kadar geri itilir. Bu kar basn
deeri enjeksiyon silindirinin yann basnc ayarlanarak elde edilir.
ekil 3-5 eitli vida tasarmlar
6 . Purde, D. zden, 2005, Plastik Enjeksiyon Kalb, Yldz Teknik niversitesi Makine Blm
Lisans Bitirme Tezi, [elektronik versiyon]
10
3.2
Kalp nitesi
ekil 3-6 rnek bir kalp fotograf [7]
Erimi plastiin iine baslarak ekil ald ksmdr. ekil 3-6te, projede de
kullanlan
tarzda
bir
kalp
fotoraf,
patlatlm
montaj
resmi
halinde
gsterilmektedir. rnn geometrisine gre ok eitlilik gsterebilen kalplar, kendi

bana bir ihtisas konusudur. Kullanlan paralar gerek malzemeleri gerekse hassas
ilenme gereksinimleri dolays ile yksek maliyetlidir. Modern teknoloji ile
retimden nce bir ok etkiyi snamak ve en doru kalb tek seferde tasarlamak
mmkndr.
3.3
Kalp Kapama Mekanizmas
Kalb tayan ve zerinde kalb ap kapatabilecek, kapandktan sonra kalplama

basncn salayabilecek, iticileri harekete geirebilecek, kalbn soutma kanallar
iin su takviyesi ve tahliyesi yapabilecek mekanizmalar ierir.
ekil 3-7te bir enjeksiyon makinas ematik olarak gsterilmektedir.
7 Hasco markas resmi internet sitesi, http://www.hasco.com/www/main.html
11
ekil 3-7 Enjeksiyon makinas kalp kapama ve itici mekanizmas ematik gsterimi
Sabit plaka (1) sabit kalr ve enjeksiyon llesi plakann zerine gelerek sabitlenir.
Scak yolluklu kalplarda sabit plakann soutulmas gerekir.
Hareketli plaka (3) kalbn dier yarsnn baland plaka olup kilitleme silindiri ile
(9) kapanmay gerekletiren hareketi yapar, enjeksiyon srasnda gerekli basnc
saladktan sonra kalplarn almasn engeller.
Kilitleme mafsal (6) kilitleme silindiri tarafndan salanan basnc enjeksiyon
boyunca kalba uygular.
tici mekanizmas (4) bamsz olarak hareket eden hidrolik ahmerdann yatay
hareket kazandrmas sonucu kalbn itici plakalarna etki eder.
Gvenlik bariyeri (2) operatr emniyetini salar.
tici silindiri (5) itici plakasn tahrik eden hidrolik ahmerdandr.
Silindirik kolonlar (7) sabit ve hareketli plakalarn birbirine merkezlenmesini salar.
Kolon ayar (8) yksek basnlara maruz kalan silindirik kolonlardaki uzamay telafi
etmek iin kullanlr
Dairesel kitleme ayar dilisi (10) zerindeki dili ve cvata mekanizmas yardmyla
silindirik kolonlar hareket ettirir.
12
altrma nitesi (11) enjeksiyon makinesi motorlar, pompalar, selonoid valfleri,

hidrolik depolar ierir.
Kontrol paneli (12) enjeksiyon makinesi elektronik devreleri ve ilem kontrol
mekanizmalarn ierir.
3.3.1
Mafsal Kilitleme Mekanizmas
Gnmzde enjeksiyon makinelerinde, kilitleme sistemi olarak en fazla kullanlan

mekanizmadr. Hidrolik kilitlemeli mekanizmalara gre, ucuz ve iletim maliyetleri
ucuzdur. Bunun sebebi kullandklar daha kk pompa ve hidrolik silindirlerdir.
ekil 3-8 Kapal halde mafsal kilitleme mekanizmas
Kalp kapama kuvveti merkezde bulunan kilitleme silindiri (bkz. ekil 3-8)
vastasyla uygulanr. Mafsal kilitlemeli makinelerin en nemli avantajlarndan birisi
hzl hareketten yava harekete geilme kolayldr. Kilitleme silindiri istavroza
hareket kazandrrken mafsal balanma noktalarn yatay konuma getirir. lk hareket
hzl, fakat dk mekanik kazanl yaplrken, kalbn kapanmaya yaklamas
esnasnda, hareket yavalar, buna karlk mekanik kazan artar. Bylece kalbn
enjeksiyon ilemi srasnda kapal kalmasn salayacak basn elde edilirken,
yavalatlan hz ile kalp yarlarnn kilitlenme srasnda, arpmadan dolay zarar
grmesi engellenir.
Kilitleme pozisyonuna gelen mafsal balanma noktalar yatay konumdadr (bkz.
ekil 3-9). Bu esnada daha fazla hidrolik basn uygulamaya gerek yoktur. Gerekli
13
olan basn mafsal kollarnn sahip olduu elastik skmann salad kuvvetten
elde edilir. Daha sonra hidrolik basn ters ynde iletilerek mafsallar yavaa alr.
ekil 3-9 Ak halde mafsal kilitleme mekanizmas
3.3.2
tici Mekanizmas evrimi
tme ilemi enjeksiyon makinesinin son ilemidir. Kalp ald zaman plastik para
hareketli yarda kalr. tme silindiri vastasyla itici plakas tahrik edilir. Bu plakaya
bal itici ubuklar veya plakalar paray kalp dna karr.
ekil 3-10 tici mekanizmas evrimi
14
rn Geometrisi
rn, bir el matkabnn d kabnn yarsdr. Tek almda retilebilecek basit bir
paradr. Ekler blmnde 0002 numaral teknik resimde boyutlandrmalar olmadan,
n ve yan grnmleri verilmitir. rn boyutlarndan te kalp boyutlar nemlidir.
Teknik resimlerde daha ok buna dikkat edilmitir.
rnn konstrksiyonu zerinde durulmayacaktr. Genel anlamda kostrktrn,
retim yntemine uygun, mmkn olan en dk maliyetli bir ilemle retilebilecek
tasarm yaratmas beklenir. Plastik malzemelerle konstrksiyon iin hem tecrbe
hem de retim ynteminin snrlar bilinmelidir [8].
Genel anlamda rn geometrisi baarldr. Kalp tasarmn kolaylatracak bir
ayrma dzlemi mevcuttur. Duvar kalnlklar deikenlik gstermemektedir ve
souma esnasnda kmenin gerekleebilecei yerlere kaburgalar ile destek
yaplmtr. D tarafta kalan ksmda bir yaz yazlmtr (simgesel olarak bu
tasarmda M & E harfleri kullanlmtr). Hassas ileme baars sebebi ile
elektroerozyon son pasoda tercih edilir. rnde kabartma yapmak iin kalpta oyukukur oluturmak gerekecektir ve sadece yaznn ilenmesi geri kalan tm yzeyin
ilenmesinden kolaydr. Bu yzden, yaznn kabartma olmas, kalbn retimi
asndan daha az maliyetlidir. Genelde 1mmyi gemeyen kabartma yazlar duvar
kalnln deitirmektedir. Daha ge souyacak olan bu blmn kme olasl
cidar kalnl yznden daha fazladr, fakat aksi ynden yaznn olduu ksm kalp
ile daha fazla yzeyden temas halindedir (temas yzeyi / hacim daha byktr), ki bu
durum soumann etkinliini arttrmaktadr ve kme gereklememektedir.
Yazlarn dolma anna dikkat etmeli ve tam dolma salanacak, mmknse hava
skmas yaratmayacak (deilse havalandrma kanallar almaldr) ynelimi
salayacak enjeksiyon noktas (noktalar) seilmelidir.
8 V.Temiz, Plastik Malzemelerle Konstrksiyon, Ders Notlar, Istanbul Teknik niversitesi, Blm 7
ve 8
15
Malzeme zellikleri
rn iin, malzeme olarak ABS seilmitir. Olduka iyi ve dengeli zellikleri nedeni
ile gnmzde giderek daha fazla kullanm alan bulan ABS, Akrilonitril, Btadien
ve Stiren' den oluan bir terpolimerdir ve bu polimerlerin oranlarnda oynamalar
yaplarak ABS' nin zelliklerini belli llerde deitirmek mmkndr. Sertlik,
kimyasal ve sl direnci akrilonitril monomerinden; ilenebilirlik, opaklk ve
dayanm stiren monomerinden; tokluk ve darbe dayanm btadien monomerinden
kaynaklanmaktadr. Bu 3 monomerin polimerizasyonu ile oluan bu terpolimerin 2
faz vardr: SAN, stiren-akilonitrilden kaynaklanan srekli bir faz; polibtadienden
kaynaklanan bir yaylm faz [9]. Bu durum yzlerce farkl tipte ABS oluumunu ve
de piyasada ne kan zelliklerine gre anldklarn nedenler. Bu yzden, 7 Analiz
blmnde malzeme zellikleri olarak Tablo 5-1deki verilerin aralnda bulunan,
katalog verileri kullanlmtr.
ABS amorf termoplastikler snfna dahildir ve -45C ile +90C arasnda srekli
olarak kullanlabilmektedir [10]. Ancak bu scakln zerinde de sertliini ve
salamln bir lye kadar korumaya devam eder. ABS' in en nemli zellii, +5
C ve altndaki scaklklardaki ok yksek darbe dayanmdr [10]. Dier nemli
zellikleri arasnda yksek kimyasal dayanm, gda ile temas edebilme, kolayca
ilenebilme ve birletirilebilme ve de yksek dielektrik dayanm saylabilir.
ABS 'nin en ok kullanld alan boru yapmdr [10]. Doal gaz datm
ebekesinde, petrol tamaborularnda, su, atk tahliye ve tuzlu su borularnda,
drenlerde; przsz bir yzeye sahip olmas ve kolayca renklendirilebilmesi nedeni
ile
telefondan
elektrik
sprgesine,
bavuldan
emniyet
kaskna;
otomotiv
endstrisinde i panelin tmnde, kap kollarndan ayna kaplarna; kolay

ekillenebilmesi ve zelliklerini koruduu kullanm scaklnn genilii ile golf
arabalarndan jet skilere bir ok yerde kullanlmaktadr. Ayrca amorf yaps nedeni
ile scaklkla sertliinin deimemesi muhtelif mutfak eyas ve sa kurutma
makinas gibi, eitli kullanm malzemesinin yapmnda kullanmn yaygn klar.
9 Moldflow Plastics Insight v5 Help Documents, ABS

10 V.Temiz, Plastik Malzemelerle Konstrksiyon, Ders Notlar, Istanbul Teknik niversitesi
16
Birok polimer gibi ABS de nem tutar ve bu durum ilenme zelliklerini olumsuz
etkiler. Bu yzden, ekillendirmeden nce en az 2 saat sre boyunca 80 - 90 C (176
- 195 F) scaklkta kurutulmaldr. Malzemenin ilenirken nem oran 0.1% den az
olmaldr.
Kalp scakl optik zellikleri etkilemektedir. Dk kalp scakl daha dk
opaklk deerleri yaratacaktr.
Enjeksiyon basnc 50-100 Mpa arasndadr.
Aada bulunan zellikler (bkz. Tablo 5-1) MatWeb tarafndan salanmtr [ 11 ] ve
trkeye evrilmitir.
Tablo 5-1 ABS malzemesi genel zellikleri
Fiziki zellikler
Metrik Birimler
Notlar
Younluk
1.02 - 1.21 g/cc
Average = 1.05 g/cc; llen Grade Says = 185
Nem (Su) erii
0.05 - 1.8 %
Ortalama = 0.74%; llen Grade Says = 27
Denge Halinde Nemlenme Oran
0.35 - 0.45 %
Doyma Noktasnda Su ekmesi
0.3 %
Dorusal ekme Pay
0.0024
0.0165 cm/cm
Erime ndeksi
0.5 - 45 g/10 min
Ortalama = 9.3 g/10 min; llen Grade Says = 186
Sertlik, Rockwell R
88 - 118
Ortalama = 110; llen Grade Says = 96
Sertlik, Shore D
100
llen Grade Says = 1
Kopma ekme Gerilmesi
29.8 - 65 MPa
Ortalama = 41.5 MPa; llen Grade Says = 79
Akma ekme Gerilmesi
29.6 - 65 MPa
Krlma Uzamas
2 - 110 %
Akma Uzamas
1.7 - 6 %
Kopma Modl
1.79 - 3.2 GPa
Ortalama = 2.4 GPa; llen Grade Says = 141
Eilme Modl
1.606 - 5.903 GPa
Ortalama = 2.4 GPa; llen Grade Says = 122
Eilme Dayanm
47.8 - 107 MPa
Basma Akma Dayanm
53 - 86 MPa
Ortalama = 64 MPa; llen Grade Says=3
Izod Darbe Mukavemeti, entikli
0.4 - 6.4 J/cm
Ortalama = 2.5 J/cm; llen Grade Says = 153
llen Grade Says = 7

- Ortalama = 0.0064 cm/cm; llen Grade Says = 145
Mekanik zellikler
Izod Darbe Mukavemeti, entiksiz 10.7 - NB
Ortalama = 16.3 J/cm (NB computed as 20 J/cm); llen

Grade Says = 3
Izod Darbe Mukavemeti, entikli 0.48 - 2.14 J/cm

Dk Scaklk
Charpy
entiksiz
Darbe
Mukavemeti, 5 - 24 J/cm
Charpy
Darbe
Mukavemeti, 0.2 - 1.6 J/cm
entikli Dk Scaklk
Charpy
Ortalama = 9.4 J/cm (NB computed as 20 J/cm); llen
Darbe
Mukavemeti, 0.3 - NB
11 http://www.matweb.com/ , [Copyright 1996-2004 by Automation Creations, Inc. The information

provided by MatWeb is intended for personal, non-commercial use.]
17
entiksiz Dk Scaklk
Grade Says = 58
Charpy
entikli
Darbe
Mukavemeti, 0.5 - 7 J/cm
Gardner Darbe Mukavemeti
1.8 - 19.8 J
Ortalama = 10.7 J; llen Grade Says = 3
Srnme Modl, 1 saat
2000 - 2500 MPa
Ortalama = 2200 MPa; llen Grade Says = 6
Srnme Modl, 1000 saat
1150 - 1900 MPa
Ortalama = 1500 MPa; llen Grade Says = 12
Elektriksel zellikler
Elekriksel Direnci
1e+014
1e+016 ohm-cm
- Ortalama = 1.7E+15 ohm-cm; llen Grade Says = 35
Yzey diranci
1e+013
1e+015 ohm
- Ortalama = 3E+14 ohm; llen Grade Says = 37
Dielektrik Sabiti
2.7 - 3.2
Ortalama = 2.9; llen Grade Says = 27
Dielektrik Sabiti, Dk Frekansta
2.7 - 3.5
Dielektrik Dayanm
15.7 - 34 kV/mm
Ortalama = 28.3 kV/mm; llen Grade Says = 13
Yaylma
Factor)
Faktr
(Dissipation 0.005 - 0.019
Yaylma Faktr, Dk Frekansta 0.005 - 0.016
Ark Direnci
Ortalama = 64.1 sec; llen Grade Says=22
60 - 120 sec
CTI (Comparative Tracking Index) 400 - 600 V
Ortalama = 590 V; llen Grade Says=50
Hot Wire Ignition, HWI
7 - 15 sec
Ortalama = 12.3 sec; llen Grade Says = 21
High Amp Arc Ignition, HAI
15 - 120 arcs
Ortalama = 100 arcs; llen Grade Says = 21
High Voltage Arc-Tracking Rate, 10 - 300 mm/min

HVTR
Ortalama = 57.5 mm/min; llen Grade Says = 20
Isl zellikler
Dorusal Isl Genleme 20C
65 - 150 m/m-C
Ortalama = 90.6 m/m-C; llen Grade Says=87
Spesifik Is Kapasitesi
1.96 - 2.13 J/g-C
Ortalama = 2 J/g-K; llen Grade Says = 6
Isl Geirgenlik
0.128 - 0.19 W/m-K
Ortalama = 0.15 W/m-K; llen Grade Says = 9
Havada en yksek servis scakl
60 - 106 C
Ortalama = 86.6C; llen Grade Says = 132
Basna Altnda Sehimi Scakl 68 - 140 C

0.46 MPa (66 psi)
Ortalama = 96.2C; llen Grade Says=101
Basna Altnda Sehimi Scakl 73.9 - 220 C

1.8 MPa (264 psi)
Ortalama = 91.4C; llen Grade Says=173
VCP (Vicat Softening Point)
87 - 140 C
Ortalama = 100C; llen Grade Says = 139
Camslama Scakl
107 - 115 C
UL RTI, Elektriksel
60 - 80 C
UL RTI, Mechanik (Darbeli)
60 - 80 C
UL RTI, Mechanik (Darbesiz)
60 - 80 C
Alevlenme, UL94
HB
llen Grade Says = 135
Oksijen erii
19 %
llen Grade Says = 9
40 - 96 %
leme Scakl
204 - 260 C
Enjekte Scakl
250 C
llen Grade Says = 4
Kalp Scakl
43 - 65 C
Kuruma Scakl
77 - 96 C
Optik zellikler
Gloss
leme zellikleri
18
Kalp Tasarm
Kalp tasarm iin Catia V5 programnn Core & Cavity ve Mold Tooling arayzleri
[12] kullanlmtr.
6.1
Model Transferi
Iges formatnda gelen para Catia programnda aldktan sonra ilk nce Join komutu
ile yzeyler biraraya toplanm, Healing ile de birbirine 0.1mmden daha yakn olan
noktalar birletirilmitir (merging). Daha sonra Part arayznden Close Surface
komutu ile yaratlan yzeyler topluluu bir kat model haline getirilmitir.
Topolojideki bu modifikasyon, programn her arayzde yzeylerle alamamasndan
zorunlu klnmtr. Model transferi daha sonraki almalarn tmn etkilemektedir.
yle ki, rnek olarak bir iges dosyasnda, yzeydeki belirli bir erilik yarap ile
izilmi olan eriyi, birden ok daire paras olarak tanmlar. Sonu olarak kat,
tamam
ile
ayn
olmasna
kar,
erinin
seilmesi,
deitirilmesi
hatta
boyutlandrmas bile ok zahmetli olmaktadr. Bu yzden izimler ayn CAD

platformunda yaplmal, veya en azndan birbirine geii destekleyen program
gruplar / dosya formatlar seilmelidir.
6.2
ekme Pay Girilmesi
Her kalplama eidinde, scak giren malzeme katlarken s kaybeder ve kat hale
geerken klr. Bu yzden kalplar para teknik resminde istenen boyutlardan
byk yaplrlar. ekme hesab lineer olarak yaplr ve uzunlua baldr. Malzeme
salaycdan bu bilgi temin edilebilir. Kullanlan malzemenin ekme aralnda olan
0.01 m/m deeri esas alnmtr.
Model ilk nce Scale komutu ile xy, yz, xz alanlarnda sras ile 1.01 oran ile
arplarak bytlr.
12 ArGe Mhendislik, Catia V5 ile Kalp Tasarm, Cad-Cam-Dizayn Dergisi, yl 1 say 3, sf. 80
19
6.3
Kalp Ayrm Hat ve Yzeylerinin karlmas

Core
&
Cavity
Design
arayznde,
Pulling
Direction
komutu ile, kalp alma ynn

belirterek
yzeyler
otomatik
olarak atanr ve Transfer Element

ile erkek (core) ve dii (cavity)
kalp arasnda yzeylerin yeri
deitirilir.
Bylece
belirlenen
renklerle erkek ve dii kalp

grselletirilir.
Ayn
ilemler
yzey
tasarm
komutlar ile de yaplabilirdi,

sonu ayn olacaktr. Bu ilem bir
sonraki adm iin gereklidir, tm
ekil 6-1 Erkek (krmz) ve Dii (yeil) kalplarnn yzeylerin doru olarak atanmas
patlatlm grnm
gerekmektedir (sonuca rnek iin

bkz. ekil 6-1).
6.4
Kalp Yzeylerinin Bytlmesi
Oluturulan erkek ve dii kalp yzeyleri, kalbn yontulmasnda kullanlacaktr ve

yzeyler devaml olmaldr. ekil 6-1de de grlen delikler yzey devamllna
engeldir
(daha
sonra
uygulanacak
yzey
ile
kesme
komutunun
salkl
uygulanabilmesi iin yzeyin birleik tek bir snr izgisi olmaldr, kapal yzey
(closed surface), rnek sonu iin bkz. ekil 6-2 ve ekil 6-3 ), bu yzden tm bu
delikler Fill komutu yardm ile doldurulur ve Aggregate Mold komutu ile erkek ve
dii kalp yzeyleri ayr ayr birletirilir, tek yzey yaratlr. Son olarak oluturulacak
kalptan daha byk bir yzey, kalp ayrm dzleminde olutulmal ve para
izdm (project 3D komutu) bu yzeyden kesilerek (shape design arayzndeki
split face komutu) ayrlmaldr. Tm bu yzeyler Join komutu ile birletirilir (rnek
isim : CoreSurface).
20
ekil 6-2 Dii Kalp Yzeyi, n grnm
6.5
ekil 6-3 Erkek Kalp Yzeyi, arka grnm
Kalp Gvdesinin Modellenmesi
Yaplmas gereken ilk ilem Tools/Options/General/Document/Link Documentation

Localisation/Other Directory/Modify komutu ile oluturulacak paralarn hangi
klasre atanacan belirlemek gerekmektedir. Daha sonra New Mold komutu ile
seim yaplabilir.
Standart kalp Catia programnn
kataloundan
seilmitir.
Hasco
firmasna ait bu kalp MBA 5 snfna

ait, 153 nolu 1346196 referansl bir
kalptr (bkz. ekil 6-4). Erkek ve dii
kalplarn malzemesi, 2483 referansl
1.2311 (AISI P20) takm elii
seilmi,
kalnlklar
76mmye
ykseltilmitir. Bylece 36mm olan

ekil 6-4 Kalp seilirken plakalarn ngrnm
en fazla para ykseklii 38mmden

kesilen
erkek
ve
dii
kalplara
sabitlemek iin yeterli et kalnla

sahip olacaktr.
rn, memenin (rnekte nokta yolluk) kalbn ortasna gelecei ekilde (bkz. ekil
6-5) yerletirilir. Ayrma dzlemi gerekli mesafelerde ilikilendirme ile yerletirilir
(bkz. ekil 6-6). Erkek ve dii kalp zerinde oluturulacak yzey kesme ilemi Split
21
Component ile yaplr. Dikkat edilmesi gereken nokta, Product Tree (lem Aac) en
tepesinde bir rn(product), bunun altnda ise rn (moldedpart) bir para (part)
olarak, kalp(mold) ayr bir para olarak bulunmaktadr. Kesilecek yzey erkek ise,
CorePlate altndaki PartBody ilk nce Define in Work Object komutu ile kesme
ileminin sonucu olaca iaretlenmeli, daha sonra Mold paras iki kez tklanarak
seilmeli (mavi iaretli, bkz. ekil 6-7) ve CorePlate zerinde sa tkla Split
Component komutu (bkz.ekil 6-7), daha nce oluturulmu (rnek isim :
CoreSurface) yzeye uygulanmaldr (oklar kesildikten sonra kalacak olan ksm
iaret etmektedirler, zerlerine baslarak yn deitirirler). Sonu sadece erkek kalp
iin ekil 6-8da grlmektedir.
ekil 6-5 Kalp ierisinde para modelinin yerleimi
ekil 6-6 likilendirmeler ile yerin kesinletirilmesi
ekil 6-7 Yzey yontma komutu gsterimi
ekil 6-8 Yzeyin yontulmu hali
22
6.6
Hazr Paralarn Seimi ve Yerleimi
Dassault Systems Catia

V5R14te bulunan Mold
Tooling Design arayznde
alan men (bkz. ekil 6-9)
yardm ile standart
elemanlar eklemek
mmkndr. stenen eleman
katalogtan seilip, yeri iin
model zerinde bir noktaya
tklanmaldr. Standart
kalplarn zerinde tavsiye
ekil
edilen delme noktalar
6-9
bulunmaktadr.
Men
ekil 6-10 Standart elemanlarn uygulama mens
Eklenen standart elemanlar rn aacna (product tree) birer component olarak

eklenecektir. zerlerinde deiiklik yapmak iin sa tkla object mensne
girilmelidir (bkz.ekil 6-10). Bunun nedeni yle aklanabilir. Standart eleman
seildiinde eklenirken gereken delik delme, di ama ilemleri yaplmaktadr.
Componentin delete component yerine delete komutu ile silinmesi sonucu bu
ilemler kalacaktr (model zerinde delik, alm di gibi).
6.6.1
Kalp Seimi Kriterleri
Kalbn hazr para olarak seilmesi maliyete ve retim hzna olumlu katkda
bulunur. Seim iin kriterler :
1. Kalp Malzemesi
2. Kalp Boyutlar
6.6.1.1
Kalp Malzemesi
lkemizde sektrn yaygnlamas ile malzemeler de yurtierisinden temin

edilebilmektedir. Plastik kalp takm elikleri adyla anlan bu malzemelerin en
yaygnlar Tablo 6-1de verilmitir.
23
Tablo 6-1.ok kullanlan Plastik Takm elikleri ve uluslararas standartlardaki karlklar

[13]
VHB
ISO / DIN
IMPAX
1.2738 ESR
SUPREME
40CrMnNiMo864
HOLDAX
1.2312
40CrMnMoS86
STAVAX
1.2083 ESR
ESR
X42C13
RAMAX S
ELMAX
UHB-11
1.2316
X36CrMo17
PATENT
1.1730
C45 W
CALMAX
PATENT
ORVAR
1.2344 ESR
SUPREME
X40CrMoV51
Tm kalp malzemelerinin tokluk, ilenebilirlik, kaynak edilebilirlik, yzey

sertletirilme ve foto-dalamaya verilen tepkiler, korozyona dayankllk gibi
zellikler asndan birbirinden farklar vardr. Tablo 6-2te bu zellikler gzetilerek
yaplan tavsiyeler yer almaktadr [14].
Tablo 6-2.Baz plastik hammaddeler iin, enjeksiyon ilemi ile ekillendirmede nerilen kalp
takm elikleri ve sertlik deerleri
Plastiin zellikleri
nerilen
elik nerilen Sertlik [HRc]
Kalitesi
Korozif olmayan plastikler :
Impax Supreme
PE, ABS, PS, PA, PA6, Orvar Supreme
33
48-52
13 A. Hatman, 1999. Plastik Kalp Takm eliklerinin Seimi, Plastik Malzemeler ve Teknolojileri
Konferans Bildiriler Kitab 4-5 Aralk 1999, mmo yayn no:241, Hat Grafik Basm ve Reklam
Hiz.San.Tic.Ltd.ti, Istanbul, sf.81-85
14 A. Hatman, 1999. Plastik Kalp Takm eliklerinin Seimi, Plastik Malzemeler ve Teknolojileri
Konferans Bildiriler Kitab 4-5 Aralk 1999, mmo yayn no:241, Hat Grafik Basm ve Reklam
Hiz.San.Tic.Ltd.ti, Istanbul, sf.81-85
24
PA66 vb.
Holdax
33
Calmax
56-58
Korozif olanlar :
Stavax ESR
50-54
rnek PVC vb.
Ramax S
36
(Paslanmaz elikler)
Elmax
58-60
Andrc plastikler :
Impax Supreme
33
Kristal,
Elyaf
takviyeli Orvar Supreme
plastikler, akrilik vb.
48-52
Stavax ESR
50-54
Calmax
56-58
Sverker 21
56-62
Vanadis 4
56-62
Tavsiyeler sonucu, rn malzemesinin ABS gibi kolay ekillenen, problemsiz bir

polimer olmas, fiyatnn uygunluu ve kolay ekillenebilir olmas yznden AISI
P20 / DIN 1.2311 40CrMnMo7 (birleimi : C 0.40, Si 0.30, Mn 1.50, Cr 1.90, Mo
0.20 ) hem erkek, hem dii kalplar hem de dier ara plakalar iin seilmitir, nk
darbeli zorlanmaya maruz kalan kalbn dier paralarn da tokluu, uzun mr iin
nemlidir. Dier hazr paralarn malzeme seimleri tavsiyelere ve standartlara
uygun yaplmtr [15] .
6.6.1.2
Kalp Boyutlar
Meme girii, yanal ykleri kalba

dengeli datmak amac ile kalp
ortasndan
yaplr.
ekil
6-11de
gsterilmeye allan alann snrlar

aslnda itici plakalarn boyutlar ile
ilgilidir. Standart kalplarda boyutlar
en
byk
plakalar
cinsinde
verilmektedir, seim yaplrken bu

durum gz nnde bulundurulmaldr.
ekil 6-11 Kalpta rn projeksiyon alannn

limitleri
15 H. Rees, 1995. Mold Engineering, Carl-Hanser Verlag, Donauwrth, sf.355-357 Tablo 16.3
Materials Selection Guide.
25
En
boy
lleri
sabit
olmakla
beraber,
plaka
kalnlklarnda
deiiklik
yaplabilmektedir. Erkek ve dii kalplar iin rnn en kaln kesitinden daha kaln
plakalar gerekmektedir. Ayrca yksek kuvvetlere maruz kalacak bu plakalarn
toleranslar ierisinde esnemeleri gerekmektedir. Basit bir beam elemanna
indirgenirse (burada plaka derinlii, toplam ykn plaka derinliine blnmesi ile, 1
birim alnm, bu sayede de atalet momenti 1 birim iin basitletirilmitir, boyutlar
iin ekil 6-12ye baknz, hesaplamada tm boyutlar onlar basama mertebesinde
yuvarlatlmtr),
ekil 6-12 Kalp mukavemet hesab iin ller
kalpta sehim f
Denklem 6-1 Kalp plakalarnda sehim f [mm]
en := 170
mm
L := 230
mm
derinlik := 190
d := 40
enjeksiyon presi p := 80
W :=
derinlik
I :=
mm
MPa
Wtotal := 125 ton E := 205000
Wtotal
mm
1 d
3
MPa
mm
26
f :=
WL
f = 3.813 10
48 E I
mm
hesaplamas ile bulunabilir.

Sonu fazlasyla yeterlidir, sehimin 0.05mmyi gememesi tavsiye edilmektedir [16].
Burada W yk, L aralk ringleri (riser bars) ara akln, E elastisite modln, d
plaka kalnln temsil ettiine gre sehim plaka kalnlnn 3nc kuvvetine ters
oranla deimektedir. Bu durumda iki plaka koymak yerine kalnl iki katna
karmak sehim asndan daha mantkldr [16], zaten plakalarn minimum
kalnlklar da bu durum gzetilerek belirlenir.
Kalbn boyutlandrmasnda, zellikle de plastiin temas ettii yzeylerin ileme
metodu (dolays ile toleranslar), rnn yzey kalitesini birebir etkilemektedir.
Yeterince hassas ilenmeyen yzeyde, plastiin yzey dalgalanmalarnda aralara
dolmas da, rnn yzeye yaparak karmada problem yaatabilir. Tablo 6-3te
metotlar ve oluacak toleranslar grlmektedir.
Tablo 6-3.Kalp yzey ileme metotlar ve uygulama yerleri[17]
Gerekli son paso (finish) ilemi

mikrometre mikroinch
0.025
0.05
SPI
Uygulama Yerleri
Altrma
Deney cam, optik kalitede
8000 elmas
yzey
edeeri
1
2
leme Metodu
900 ta
8000 elmas
Test tp
Parlatma
0.08
900 ta
3000 elmas
Kristal bardak
Parlatma
0.1
600 ta
3000 elmas
Opak, parlak yzey
Parlatma
16 H. Rees, 1995. Mold Engineering, Carl-Hanser Verlag, Donauwrth, sf.373-374,

17 H. Rees, 1995. Mold Engineering, Carl-Hanser Verlag, Donauwrth, sf.362 Tablo16.5,
27
0.1-0.2
4-8
900 izik ta
900 izik ta
Honlama
0.10-0.15
4-6
Opak yzey
Mat, dzgn yzey
900 izik ta
Honlama
Yar opak yzey
Deri ile
0.2
600 izik ta
3000 elmas
Genel kullanm
Deri ile
0.2-0.3
8-12
400-600 ta
Teknik paralar, belirtilmemi

yzey kalitesi
400-600 ta
Kumlama
Doku
Plastik malzemenin ekil alaca erkek ve dii kalplar dnda, destek plakalar
yerletirmek mmkndr. Destek plakalar mukavemetin yetmedii durumlarda
kullanld gibi standart elemanlar semek iin de kullanlabilir. Erkek kalbn
altna bir destek (ara) plakas konulmutur. Bylece hazr seilen merkezleme
civatasnn burcunu yerletirmek mmkn olmutur. Dier bir durumda aralk
plakalarna (riser bar) delik delme ilemi yapmak gerekecekti, bunun yerine bir
destek plaka konularak delikler bunun zerine almtr.
6.6.2
Merkezleme Civatalar ve Burlar
Standart kalplarda merkezleme civatalarnn yerletirilmeleri iin tavsiye edilen

yerler bellidir, genellikle drt tarafa da vidalanr, gnmz hassas delik delme
metotlarnda bu durum yksek maliyet getirmez, hatta ou standart kalp reticisi
bu ilemleri nceden de yapmaktadr. Kalba srtnme ile anma yapacandan,
gerektiinde kolayca deitirebilmek ve ayn zamanda kalbn yksek hassasiyette
ilenmesine gerek brakmamak asndan hareketli ksma metal burlar yerletirilir.
ki para da hazrdr, malzemeleri endstri standarddr ve iyi anma zellikleri
gsteren tok ekirdeklidir [18], aplar kalp zerindeki konuma gre belirlenir. Sabit
ksmlara vidalanarak tutturulduklarndan kalba di amak gerekecektir, bu durumda
18 H. Rees, 1995. Mold Engineering, Carl-Hanser Verlag, Donauwrth, sf.357.
28
mmkn olan en byk apl civatalar, ileme maliyetini azaltmak asndan,

seilmelidir.
6.6.3
Sabitleme Civatalar
Plakalarn sabitlenmesinde kullanlan bu civatalarn seimi kritiktir. ok fazla

parametre etkimektedir ve yanl seimler beklenmeyen zamanlarda gevemeye,
yerinden ayrlmaya sebep olabilir. En nemli parametrelere [19] aada
deinilmitir.
6.6.3.1
Vida Ama Teknii
Ovalama metodu ile vidann plastik ekil deitirmesi salanr. Bu durumda di

almam ksmn ap ortalama di apna denk gelir. Tala kaldrma ilemi ile de
di alabilir. Bu durumda aft ap en byk apa denk gelmektedir.
Plastik ekil deiimi ile retilen vidalar daha mukavvim, ekirdek yerleimi daha
youn olduu iin daha tok ve tala kaldrmada oluabilecek mikroatlaklardan
yoksun olduu iin tercih edilmektedirler. Tm 12.9 kalitedeki (civatalarda bu kalite
belirlemesi, ilk sayda kopma uzamasn [N/mm2] / 100, ikinci sayda kopma / akma
gerilmesi orannn 10 katn anlatr) civatalar 20mm apa dek ovalama ile retilirler.
Byyen aplarda merdanelere gelen kuvvetlerin ar bymesi ile retim maliyeti
artmakta ve talal ilenmi, sl ilem grm civatalar bulunabilmektedir.
6.6.3.2
Vida Adm
Kaba ve ince vida admlar bulunmaktadr. Metrik standartta kaba adm kullanlr,
her ne kadar ince di daha fazla yk tasa da kalba klavuz ekilmesinde, vida
deiimi gerektiinde maliyet artacandan kalplarda her zaman standart vida
adml, metrik vidalar kullanlr.
6.6.3.3
Civata ngerilmesi
Plakalar tutan civatalara, alma esnasnda ykler etki eder. Civata skldnda,
skma torku ile yaratlan ngerilmenin sayesinde civata kilitlenir ve kendiliinden
geri dnerek almaz. Bu ngerilmenin almas sonucunda plakalar ayrlabilir ters
ynde alrsa da civata bota kalabilir ve almalar gerekleebilir. zellikle
19 H. Rees, 1995. Mold Engineering, Carl-Hanser Verlag, Donauwrth, sf.404-426.
29
kalplarn deiken ykler altnda almas durumu kolaylatrr. Bu yzden kalbn

maruz kalabilecei en byk kuvvetin her bir civatann (en kk) kritik kesitine
gelecek gerilme hesaplanarak daha fazla bir ngerilme verilmelidir. Civatann
mukavemetinin bunu tamaya yetmesi iin de en kk civata ap hesaplanr.
Civata seimi buna gre yaplr. Aada (Denklem 6-2) ngerilmenin kapama
kuvvetine elemesi yaplm ve kalp plakasnn ekil deitirmedii varsaym ile
(cvata ap sabittir) civatann bu kuvveti karlayabilmesi iin en kk ap
hesaplanmtr.
Denklem 6-2 Civata ap hesaplanmas
kg
Sakma := 120 0.9
mm
Skesme :=
Sakma
F := 125000
n := 4
civata sayisi
kg
(Skesme n)
toplam yk
= 13.572
Bu durumda vida dibi kalnl 14.701mm olan M16 standart civatas seilebilir.
6.6.3.4
Scaklk Etkisi
Bir nceki blmde (6.6.3.3) bahsedildii zere, civataya uygulanan skma torku ile
civata boyu uzar. Scaklk deiiminden kalp malzemesi de her yne genleecektir
(sk gereken kalp malzemeleri genleme katsaylar Tablo 6-4 te grnmektedir).
Eer herhangi bir civata arada genleen kalp malzemesi kalacak ekilde iki plakay
balyorsa bahsi geen scaklk etkisi dikkate alnmaldr. En kt durum olarak
civatalarn anlk olarak ilk scaklkta kaldn ve kalbn civata ynndeki ekil
deiimini de hesaba katlarak civatalarn genlemesinin kontrol yaplmaldr.
Zamanla scaklk dengesi salanacak ve problem ortadan kalkacaktr.
30
Tablo 6-4.Sk gereken kalp malzemeleri genleme katsaylar
Malzeme
Tek
boyutta
genleme
katsays k [m/mC]
H13
12.24 10-6
P20, 4140
11.39 10-6
420 (SS), A2
11.52 10-6
Dkme Demir (GGG)
11.79 10-6
Alminyum
22.40 10-6
Pirin
18.00 10-6
Bakr
16.20 10-6
BeCu 25 & 3
17.60 10-6
Tez iin uygun grlen kalplarda hibir civata bu durumu yaratmamaktadr.

Hesaplar lineer uzamann yarataca gerilmenin, verilen ngerilme ile toplanmas
sonucu malzeme akma snrna yaklamamas baz alnarak basite yaplr. rnek ve
hesaplamalar iin bkz. [20].
6.6.3.5
Vida leme Toleranslar (rnek : 12.9 kalitesi)
ISO vidalar iin standart toleranslar (12.9 kalitesi iin) :
En byk ap (d ap), g6 ve hatve, g5
En kk ap (di dibi) ve hatve, H6
6.6.3.6
Civata Vida Boyu
Civatann vida dileri (somun veya kalba edilen montaj uzunluuna bal olarak)
kesme ve eilme gerilmelerine maruz kalrlar. Eilme gerilmesinin etkisi ok az
olduundan hesaplarda ihmal edilir ve gvenlik katsays ile hesaba katlr. Pratik
anlamda civatalar kalp iine tutturulduklar ve standartlarda fazlaca uzun vida boyu
olduu iin kontrolu yaplmaya ihtiya duyulmayan bir parametredir. nemli olan
standart civatalarn boylar deitirilmemelidir, mmknse kalpta deiiklik
yaplmaldr. Deilse de apn 1-1.5 kat bir vida uzunluu yeterli olacaktr,
matematiksel aklamas iin bkz. [21].

31
6.6.3.7
Civata Yalamas
Montaj srasnda civatalar yalanmaldrlar. Metal-metal srtnmesi indirgenerek,

skmada llen torkun da, salkl llmesini salar. Yalama alminyum, bakr
benzeri srtnmeyi uzun vadede de az tutabilecek metal paralar da ierebilir. Uzun
zamanl kullanmda yan eksilmesi sonucu arada bir bariyer oluturacak olan bu
malzemeler, elik-elik srtnmesinden daha az bir srtnme ve anmay
gerekletirecektir.
6.6.4
Meme Seimi
lem zaman 7 Analiz blmnde akland zere, ortalama dakikada 2 adettir. Bu

durumda hazr para olarak kendinden stmal datc kanalsz beslemeli meme
kullanmak ekonomik olacaktr. Scak meme seimi ile ilgili faydalar ve zararlar
ksaca toparlanrsa [22] :
Avantajlar,
Normal ilem ayarlarnda en hzl ileme balayabilen meme eididir.
Gecikmeli retim olursa, fazla snma veya donma olmamaktadr.
Scak yollua gre daha az enerji kullanmdr.
Seri retimde en verimli tiptir.
Dezavantajlar,
Soutma kanallarn, maalar engelleyebilir, yerletirmede problem olabilir.
Dier tiplere gre fazladan kontrol gerektirir.
Renk deiimi istenirse, evrim uzun srer.
Hasco
firmasnn
Z3310/32x71
tipteki
memesi
seilmitir.
TechniShot
isimlendirmesi ile de anlan bu meme, torpido benzeri bir uca ve dar ile yaltm
salamak iin ilenen plastiin dolaca bir bolua sahiptir. Meme seiminde retici
firmann tavsiye ve nerileri gzetilmelidir.11.2.2 Scak Meme Girii Seimi
blmndeki tablo, Hasco marka meme seiminde etkin rol oynamtr.
22 DuBois & Pribble, 1995 5th edition, Plastics Mold Engineering Handbook, Chapman & Hall,
USA, sf.385
32
6.6.5
ticilerin Yerleimi
Eriyik yeterince katlatktan sonra kalp alr ve para erkek kalpta kalr. Zaten
enjeksiyon ile retim tekniinin tek snrlamas da erkek kalpta kalacak para veya
kalp tasarmdr. Parann kalpta kalmas genellikle souma srasndaki bzlme
kullanlarak gerekletirilir. Erkek kalp zerine, klrken svanan para hem dii
kalptan ayrlr hem de erkek kalba tutunur ve alma esnasnda erkek kalpta kalr.
Kaln paralarda ayn durum, dii kalbn yzeyinden ayrlan parann yeterli
soumamas, tleme basncna ramen yzeyin dalgal kalmas ile sonulanabilir.
Ayn ekilde, parann kalbn yzeyinde kalmas iin baz konstrktif tedbirler
(kalpta ters a oluturacak eklentiler) alnabilir, fakat bu durum da ekstra ilem
maliyeti gerektirir.
6.6.6
Kalp Tama Halkalar
Kalp tamam ile bitirildikten sonra,

kalp (Mold 1) komponentinde sa
tula
zelliklere
girilerek
toplam
arlk tayin edilmelidir. Daha sonra

kalbn
tanmasn
kolaylatrmak
iin kalba, yk tayabilecek ayaklar

monte edilebilir. Eklenen ayaklarn
bilgilerine Ek B : Katalog Bilgileri
blmnden ulalabilir.
Ayaklar
uygun
formuna
olarak
ayaklar
2er
adet
ekil 6-13 Kalbn Mekanik zellikleri Gsterimi
eklenmitir.
6.6.7
Kalp Elemanlar Listesi
Kalp iin seilen elemanlar aada listelenmitir. Listedeki hazr paralarn teknik
resimleri ve detayl bilgileri 11.2 Ek B : Katalog Bilgileri ksmnda bulunmaktadr.
33
Tablo 6-5 ieriindeki hazr paralarn seim kriteleri 6 Kalp Tasarm blm
boyunca anlatlmaktadr, henz bahsedilmemi hazr paralar tabloda yer alabilirler.
Tablo 6-5.Kalpta seilen hazr paralarn listesi
Eleman Tipi
Marka
Tip
Kalp (bkz.ekil 6-14)
Hasco
MBA5-153-346396
st
Balama 27 x 346 x 396 mm
Plakas
Dii Kalp Plakas 56 x 346 x 396 mm
Erkek Kalp
76 x 346 x 396 mm
Plakas
Destek Plakas
52 x 346 x 396 mm
Aralk Plakas (A
86 x 62 x 396 mm
ve B)
ekil 6-14 Kalp simlendirmesi
tici Plakas A
17 x 218 x 396 mm
tici Plakas B
13 x 218 x 396 mm
Alt Balama
27 x 346 x 396 mm
Plakas
ten Istmal, Dorudan Nokta
Hasco
Z3310/32x71
Meme Burcu
Hasco
Z3308/32x27
Meme Burcu Uzatmas
Hasco (ilenmi)
Z3309/32x15
Merkezleme Civatalar
Hasco
Z00/56/42x75
Merkezleme Civata Burlar
Hasco
Z10/46/42
Sabitleme Civatalar
Hasco
Z30/16x50
Girili Meme
Z30/16x30
Z33/4x8
Z33/8x25
ticiler
Hasco
Z42/2.5x125
tici Plaka Pullar
Hasco
Z55/28x3
tici Mili
Hasco
Z02/10x120
tici Mili Bas Yay
Hasco
Z60/11x90
tici Klavuzlar
Hasco
Z02/10x100
34
tici Mili, Klavuzu Sabitleme
Hasco
Z35/6x12
Soutma Kanal Balantlar
Hasco
Z88/13/14x1.5
Soutma Delik Tkalar
Hasco
Z942/10
Kalp Tama Halkalar
Hasco
Z71/8
Civatalar
6.7
Soutma Sistemi Tasarm
Plastiin kalba dolacak eriyik olmas iin verilen s, kalba dolduktan sonra
katlama sresince geri alnr. Souma ilemi enjeksiyon evriminin en uzun
blmn oluturur, bu yzden mmkn olduunca ksa zamanda kalptan byk
miktarda s ekilmeye allr. Kalp tasarmnn en belirsiz ksmdr, nk duruma
etki eden ok parametre vardr ve bunlar tamamen ieren bir denklem yazmak
mmkn deildir. Is geiinin temel kanunlar gznnde bulundurularak ve
ampirik yntemlerle elde edilen tavsiyelere dayanlarak baz hkmler karmak
mmkndr.
ekil 6-15 ABS termoplastiinin, ayn soutma dzeneinde, zamana bal, cidar kalnl scaklk etkisi (hesaplama) [23]
23 Dipl.-Ing. O. Zllner, Process Variables as Production Cost Factors in the Injection Moulding of
Thermoplastics: Melt, Mould and Demoulding Temperature, Cycle Time, p-v--Diagrams, Bayer AG,
elektronik versiyon, [http://plastics.bayer.com/plastics/emea/en/literature/pdf/2055.pdf?docId=2055]
35
rnek olarak ekil 6-15te 3mm kalnlndaki, ABS malzemeli bir rnn, orta
ksmlarnn nasl daha ge katlat grlmektedir. Bu durum soutma sisteminin
etkinlii dnda, rnn kalptan kaca kabul edilen scaklk seiminin de nemini
gstermektedir. Diyagramdaki deerlere baklrsa, rnn 80C yerine 100Cde
katlat kabul, ortalama 10% retim art salayacaktr.
6.7.1
Scaklk Farklar (T)
3 kategoride scaklk fark vardr [24] :
Eriyik haldeki plastik sc. kalptan karken plastiin sc.
Soutma suyunun kanaldan k sc. giri sc.
Plastik sc temas ettii kalp yzeyi sc.
Enjeksiyon halindeki plastiin scakl kalbn dolmasn birebir etkiler. Dar kesitli
bir rnde daha yksek scaklkla viskozite azaltlarak dolum salanr.
Soutma suyunun asli grevi rn dengeli soutmaktr. Genel anlamda soutma
suyunun giri ve k scaklklar arasnda 5-6 Cden fazla fark istenmez [24], aksi
takdirde daha az katlam taraf kalptan ktktan sonra soumaya devam ederek
bzlecek ve az souyan tarafa doru arplma meydana gelecektir. Byk
dzlemsel paralarda bu fark 1-2 Cye kadar inmektedir [24].
Plastik ile ilk kalp scakl arasndaki scaklk fark ne kadar fazla ise, s geii o
kadar fazla olacaktr ve scaklk fark zamanla sfra yaknsayacaktr.
6.7.2
Isl letkenlik
eliklerin yksek sl iletkenlik karakterleri ve ilenebilirlik zellikleri kalplkta

kullanlmalarnn esas etkenidir. Buna nazaran plastiin sl iletkenlii ok ktdr.
Souma esnasnda rn erkek (hareketli) kalp zerine doru bzr, bunun rn
karrken rnn erkek tarafnda kalmas gibi art bir etkisi de vardr. zellikle kaln
kesitli paralarda bu durum parann dii kalp yzeyi ile temasnn kesilmesine ve
dii kalptan yaplan soutmann verimsiz olmasna sebebiyet verir [24]. nce cidarl
paralarda ise tam tersine kalbn sl iletkenlii o kadar nem tar ki BeCu benzeri
yksek iletkenlik katsaysna sahip malzemelerin de kullanld grlmektedir.
Gerekirse normalden daha sk ve fazla soutma kanal kalp ayrm yzeyine daha
36
yakn yerletirilebilir. Maliyeti arttracak bu yntemler ykselen retkenlik ile

olumlu seimlerdir.
6.7.3
Is-Scaklk Etkilenmesi
Genel kaide verilen sya karlk scakln dorusal ykseldiidir. Amorf plastikler
(PS, ABS, Vinyl,..) iin durum aynen byledir. Fakat kristal ierikli plastikler (PE,
PA, PET,..) belli bir scaklkta sy scaklklarn arttrmak iin deil, ilerindeki
kristali eritmek iin kullanrlar. Sonu olarak ilem ayndr sadece gereken s alm
daha fazla olacaktr.
6.7.4
Soutma Suyu Ak
Ak nemli bir parametredir. Genel olarak laminer bir ak tercih edilmez. Bunu
laminer akn sadece bir ksmnn, trblans akta ise birok partikln soutma
kanal duvarlarna etki etmesi olarak aklayabiliriz [25]. Ak etkileyen en nemli
faktr Reynolds (Re) saysdr. Re > 4000 durumu trblans ak gsterir. Analiz
esnasnda, programlar genelde Reynolds saysn 10000 alrlar.
Reynolds says duvarlarn yzey kalitesi ile ters orantdadr. Kaba ilenmi yzeyler
ak bozacak ve soutma iin daha iyi art salayacaktr, fakat bu durum da przl
yzeyin kolay paslanmas anlamna gelir. Bu yzden soutma kanallar kaba
ilendikten sonra ENP (electroless nickel process) benzeri bir ilemle kaplanr veya
paslanmaz elik kalp malzemesi olarak kullanlr.
6.7.5
Analitik zm
Analitik zmler baz ngrleri yapmamz salamaktadr. Mesela Denklem 6-3te

soutma zamanna tek boyutta s geii yardm ile yaklamak mmkndr [26].
Denklem 6-3 Bir plaka iin tek boyutta s geii denklemi
plaka kalinligi
s := 2.54
eriyik sicakligi
Ta := 210 + 273.15 K
kalip sicakligi
Tw := 30 + 273.15
mm
kaliptan cikma sicakligi Tb := 81 + 273.15 K
25 H. Rees, 1995. Mold Engineering, Carl-Hanser Verlag, Donauwrth, sf 269.

26 H. Martin, 1984. in VDI-Wrmeatlas, VDI Verlag, Dsseldorf.
37
eriyigin ortalama isil
mm
a := 0.08
difzyon katsayisi
t :=
Tw Tb
ln
a
t = 12.279
4 Tw Ta
Teorik olarak, kalp yzeyinin srekli olarak 30Cde kalmas salanabilirse, plastik
12 sde tam katlamasn gerekletirecektir. Bu durum pratikte, kalp yzeyinin
soutulmasnda kullanlan soutma svsnn s geiini kalp malzemesi zerinden
yapt ve scaklk farklar byk olduu iin, ulalmas imkansz bir noktadr. Fakat
bu tarz yaklamlar, sonucun ideale ne kadar yaklatn gstermesi iin gereklidir.
Denklem
6-3
kullanlarak,
deerleri
rn
cidar
kalnlnn 10mmye dek art

sonucu
soutma
parabolik
art
zamannn
t ( s)
grlmektedir.
Hzl retimin getirdii birim fiyat

dkl cidar kalnlklar art
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
ile yokolmaktadr. Bu yzden
10
konstrktr rn deimeyen ve ekil 6-16 rn cidar kalnl - Souma zaman

en az cidar kalnlnda ortaya diyagram
karmaldr.
Soutma kanallarnn yerleimleri de nemlidir. Konuyla ilgili hesaplamalar ve
bunlarn deneysel tasdiki sonucu [27], zetle :
Kalp yzeyi ile soutma kanallar arasndaki mesafe arttka, souma zaman
dorusal olarak artar (eim 20%).
Soutma kanallar arasndaki mesafe arttka, souma zaman dorusal

olarak artar (eim 20%).
Soutma svs giri scakl arttka, souma zaman dorusal olarak artar
(eim 10%).
27 N. S. Rao, 1991. Design Formularsfor Plastics Engineers. Hanser Verlag, Mnchen.
38
Soutma svs debisi arttka, souma zaman parabolik olarak der.
Sonular, s transferi iin kullanlan suyun debisinin en etkili parametre olduunu

gstermektedir. Gerekli su debisi, Denklem 6-4te gsterildii gibi kaba bir
yaklamla hesaplanabilir. Sonucun birok etkiyi yoksayarak hesapland ve bir
balang deeri olduu unutulmamaldr. nemli olan soutma iin kullanlan
svnn doruluunu (burada su) ve/veya genelde uyguland gibi ebekeden
yaplacak bir balantnn debisinin yeterliliini snamaktr.
Denklem 6-4 Soutma Suyu Debisi Yaklam Hesab [28]
g
Plastik younluu := 1.1
cm
V := 86 cm
27 saniyede bir evrim, ortalama saatte

Kalba enjekte edilen plastik miktar
k := 120 evrim
G := V k
Malzeme enjeksiyon scakl
T1 := 210 C
Kalp scakl
T2 := 30
Su giri scakl
T3 := 20
Su k scakl
T4 := 25
Plastik zgl ss
c := 1748
q := 0
Plastik ergime ss
Kanallar
erkek
ve
dii
kg
1000
J
kg C
Kcal
kg
plakada
Kanallar destek plakalarna alm
Q := G
0.64
0.5
K :=
c 0.239 10 3 ( T1 T2) + q
Q = 5.691
K1 ( T4 T3) 60
lt
min
28 A. T. Gne, 2005. Plastik Enjeksiyon Kalplar, TMMOB,zkan Matb.Ltd.ti., Ankara, sf.85.
39
Sonutan, istenen retilebilirlik ve tahmini scaklk deerleri iin 5 lt/dakika lk bir

soutma suyu evriminin yeterli olaca anlalmaktadr. Bu durumda ebeke suyu
basnc yeterli olacaktr, ayr bir motor koymaya ihtiya olmayacaktr. Denklemde
kullanlan K deeri su iindir, farkl svlar iin de deer deiiklii ile bu yaklam
kullanlabilir. Denklemin geerlilii Blm 7 Analiz ieriinde snanmtr.
6.7.6
Mekanik Snrlamalar
Basit anlamda soutma kanallar yzeye mmkn olduunca yakn yaplmaldr.

Fakat soutma kanallar yznden kalbn enjeksiyon basncn tayan kesiti
azalacak ve sehimi artacaktr. Srf elikle yaplan hesaplar (bkz. [29]) dahi, sonucun
pek kontrol edilmeye ihtiya duyulmayan bir parametre olduunu gstermitir. Kanal
formuna ve enjeksiyon basncna gre, kanal ap kalp yzeyinden en az uzaklk
[mm] diyagram ekil 6-17de grlmektedir.
ekil 6-17 Farkl enjeksiyon basnlar iin, soutma kanal ap - yzeyden uzakl ilikisi,
kalp malzemesi : elik [30]
Soutma kanallarnn yzeye mesafesi iin belirli bir hesaplama ynetemi yaratmak
zordur. Tablo 6-6 baz ampirik yntemlerle kanksanm, tavsiye nitelikli
29 E. Lindner, 1974. Berechenbarkeit von Spritzgiewerkzeugen, VDI-Verlag, Dsseldorf, sf.109.

30 N. Rao, K.OBrien, 1998. Design data for plastics engineers, Carl Hanser Verlag, Bad
Langensalza, Deutschland, sf 201.
40
parametreleri iermektedir [31]. Firmalar saysal olarak fazla da farkl olmayan

deneysel verileri ile tasarm yapar ve 7 Analiz blmndeki yntemlerle sonucu
denerler.
Tablo 6-6 Soutma Kanallar iin tavsiye edilen konum ve boyut kriterleri
Cidar Kalnl (w) Kanal ap (dT)

< 2 mm
8 10 mm
< 4 mm
10 12 mm
< 6 mm
12 15 mm
6.7.7
Yzeyden Mesafe (c) Kanallar Aras (b)

2dT < c < 3dT
b < 3 dT
FEM ve CFD Yntemleri ile Analiz
Son yllarda, doruluuna gvenilirliinin artmas ve bilgisayarn hzlanp ekonomik

maliyetlerinin dmesi sonucu, kullanm giderek artan bilgisayar destekli analiz
yntemleri, bu projenin nemli bir ksmn oluturmaktadr.
Ak analizleri iin CFD (Computational Fluid Dynamics); gerilme, arplma
analizleri iin FEM (Finite Elements Method) matematiksel nergeleri kullanlmtr.
Bu yntemlerin matematiksel altyaplar projenin konusu dndadr. lerleyen
blmlerde analiz iin kullanlan yntem ve nedenleri detayl bir ekilde
anlatlmtr, burada kullanlan kaynaklardan, matematiksel yntemlerin detaylar
hakknda ileri seviye bilgileri edinilebilir.
zellikle soutma kanallarnn, retim zaman zerinde dolays ile de para bana
maliyette etkisi yksektir. Daha nce bahsedildii gibi baz yaklamlar ve
hesaplamalar kullanlsa da, gnmzde doruya en yakn sonular, doru yaplm
analizler belirtmektedir. Analiz yapan programlarn matematiksel altyapsn
alglayp, parametrelerin seilmesinde gsterilen zen, doru bir analiz olmasnn tek
artdr.
31 A. T. Gne, 2005. Plastik Enjeksiyon Kalplar, TMMOB,zkan Matb.Ltd.ti., Ankara, sf.86.
41
6.7.8
Tasarmn CAD Ortamna Aktarm
Soutma Kanallar konstrksiyonu, daha nce bahsi geen tavsiyeler ile yaplm ve
Blm 7 Analiz ile yeterlilii gsterilmitir. Analiz sonularnn yeterlilii, sonucun
Denklem 6-3 ile bulunan sonutan ok uzak olmamasna baldr. Karar verilen sre,
meme seiminde birebir etkili olmutur. Bu kararda tek sebep bulunmad gibi tek
doru karar da yoktur. rnek olarak, kalp malzemesi olarak sl iletkenlii daha
yksek olan bir malzeme kullanlarak (BeCu veya BeCoCu gibi), souma ve evrim
zaman ksaltlabilirdi. Bu durumda, eklenen ilk yatrm maliyeti, iten stmal meme
yerine dtan stmal ve scak yolluklu tasarm veya direk giri souk yolluklu meme
tasarm seimi ile azaltlabilirdi. ki seimin de farkl konstrktif eklentileri ve birim
maliyete negatif etkileri olacaktr. Tezde tm zmleri deerlendirmek yerine, bir
zmn batan sona konstrksiyonu yaplmtr.
Soutma kanallar Catia ile farkl ekillerde oluturulabilir. Erkek ve Dii kalplar
birer komponent olarak ilem aacnda yer almaktadrlar. Bunlarn her birindeki
PartBody altnda plakalar Part Design arayz ile ilenebilir. Dorusal kanallar
yzeyden delik alarak, spiral veya farkl ekillerdeki kanallar da Slot komutu ile
boaltlabilir. Mold Tooling Design arayz ile de bu ilem yaplabilir. nce
istenilen soutma kanallarnn merkezinden geen izgiler, 3 boyutta doru olan bir
dzlemde bir sketch olarak yaratlr (bkz. ekil 6-18). Arayzde bulunan
ikonu ile Add Coolant Channel komutu altrlmaktadr. Komut oluturulmu bir
sketch zerindeki her elemana belirtilen zelliklerdeki (kanal ap, di almas,
hava ba vb.) kanallar her bir eleman iin tek tek (bkz. ekil 6-19 ve ekil 6-20)
onaylatarak amaktadr.
ekil 6-18 Sketch ile
ekil 6-19 Kanal eklemek 1
ekil 6-20 Kanal eklemek 2
Bahsi geen komut, ekil 6-19 ve ekil 6-20de de grlen yeni katlar oluturmakta
ve daha sonra bunlar ilemin gerekletirildii plakadan (erkek, dii kalp veya
benzeri) Boolean operatr ile kaldrmaktadr. Komut sadece bir makrodur ve
42
soutma
kanallarnn
deitirilmesi
istendiinde
de
kullanlabilecei
dnlmemelidir. Injection Side komponentinin altndaki Cavity Cooling (veya

Ejection Side komponentinin altndaki Core Cooling) komponentinin ierisinde
bulunan Cooling Body grnr yaplp bu katlar deitirildii takdirde, kalp
gncellenerek yeni soutma sistemi yaratlr.
Sistemde, soutma svsnn akn engellemek ve/veya ynlendirmek amal
tkalar ve sistemin darya balantsn salayan valfler hazr paralardr. Catia
kataloundan seilebilir. Kullanlan paralar Tablo 6-5ten bulunabilir ve detaylar
ekler blmnde verilmitir.
6.8
Perspektif Grnm
Kalbn klandrma ve malzeme atamas ile, kalp plakalarnn saydamlatrld,

perspektif grnm ekil 6-21dedir.
ekil 6-21 Kalbn klandrma ve malzeme atamas ile grnm
43
Analiz
CFD ve FEM analizleri, basit formllerle hesaplanamayan geometrinin, ayn

formllerle hesaplanabilecek geometrilere ayrklatrlmas ile yaplrlar. Bu
ayrklatrma sonuunda da a rlerek (mesh), node ad verilen eleman keleri
(vertices) ve nodelar birletiren eleman kenarlar belirlernir. Yaplacak tm
analizlerde doruya yaklaan sonular elde edebilmek iin mmkn olan en dzgn
mesh geometrisi, yksek eleman says ile elde edilmelidir. Ykselen eleman says
analizin ilem zamann arttracandan, kullanlan elemann analize etkisi bilinmeli
ve mmkn olan en az eleman says ile analiz yaplamldr. Her mesh program
farkl yntemlerle geometriye otomatik bir mesh atar. Moldflow (Plastics Insight)
programnn Fusion adn verdii yntemle yzeylere gen elemanlar (trias), verilen
ortalama eleman kenar uzunluu (global edge length) baz alnarak otomatik olarak
oluturulabiliyor. Fusion yntemi, genel anlamda 2B bir algoritma ile rnn st ve
alt yzeylerini ayr ayr ayrklatrr. Aslnda yntem, ince cidarl paralara (sac,
levha, plastik rnler) uygulanan orta dzlem (midplane) meshinden ok farkl
deildir. Analizin Fusion veya orta dzlem elemanlar ile yaplmasnda, elemanlar
cidarlara ak ve sl direnci 0 (sfr) deerinde olan balant elemanlar (connector)
ile ilikilendirilir, bu yzden de sonular ve ileme zaman ok yakn olacaktr.
Tezde sadece ak ve souma deil, arplma analizi de yaplabilmesi iin 3B
elemanlar kullanlmtr. Program hem dzeltmeleri Fusion elemanlar zerinde
yapabilmekte,
hem
de
3B
elemanlar
ancak
Fusion
mesh
tipinden
dntrebilmektedir. arplma analizinde gerilmelerin etkisi (hem yn hem de

iddeti) vardr. Gerilmeler (residual stresses) sonlu elemanlar yntemi ile
hesaplanrlar. 3B elemanlardan, birinci derece dzgn drtyzl (tetrahedral)
elemanlar (ayn nedenle 2B elemanlarda da birinci derece gen elemanlar), eleman
ierisinde
kesme
kuvvetlerinin
deiimini,
sonlu
elemanlar
yntemindeki
matematiksel model yznden, yok ederler. Bu yzden arplma analizinde, analiz

zellikleri ksmnda elemanlarn ikinci dereceye karlma seenei vardr. lemsel
zaman bir hayli artacandan, arplmann da souma farkndan olduu
bilindiinden, sadece souma zamannn farkl olduu, birbirine yakn blgelerde
eleman derecelerinin arttrlmasn ngren bir seenek de sunulmaktadr.
44
Tetrahedral (dzgn drtyzl) elemanlarn, ak dorultusundaki uzunluklarnn

analiz sonucuna etkisinin olmad bilindiinden [32], para en kaln kesit alan (2.5
mm) dikkate alnarak, eleman kenar uzunluu parametresi 3 mm seilmitir. Bu
deer ortalama eleman kenar uzunluudur ve algoritma elemanlar bu deere yakn
oluturmaya alr. rnn yzeye dik olan yerlerinde (ki bu durum Fusion iin
deil, daha sonra dntrlecek 3B mesh iin geerlidir) tabii ki 3mm mmkn
olmayacaktr. Uzunluun cidar kalnlndan byk seilmesi, kalnlk boyunca tek
sra eleman yaratlmasn kesinletirmektedir. Her mesh atayan programda olduu
gibi, burada da eriler boyunca (delikler, ke yuvarlatmalar) eleman saysn
artrmak mmkndr, bu zellik Fusion mesh 3B meshe dntrlrken (tetra
refinement) kullanlmtr. ekil 7-1 ve ekil 7-2de rnn yzey izgileri (iges
formatnda yzeylerin tanmlanmasndan kaynaklanan, ayrklatrmada hibir etkisi
yoktur) ve otomatik atanan Fusion mesh grlmektedir.
ekil 7-2 Otomatik atanan mesh
ekil 7-1 rn genel grnm
32 S.Yamakawa, C.Shaw, K.Shimada, Layered Tetrahedral Meshing of Thin-Walled Solids for

Plastic Injection Molding FEM [elektronik versiyon].
45
7.1
Mesh yiletirme
eitli algoritmalar aracl ile otomatik atanan meshin, sonuca etki edecek ksmlar
iyiletirilecektir.
7.1.1
Otomatik yiletirme (Mesh Repair Wizard)
Programn ngrd hatalar ve dzeltmeleri yaptktan sonraki istatistii :
ekil 7-3 Serbest kenarlara (Free Edges) rnek
ekil 7-4 Eleman kesime ve stste binmeye

rnek
ekil 7-5 Basklk oran (aspect ratio) sorununa rnek
Mesh Statistics :
Entity counts-------------------------------Surface triangles
20739
46
Nodes
10369
Beams
Connectivity regions
Mesh volume
188.117 cm^3
Mesh area
752.467 cm^2
Edge details--------------------------------Free edges
58
Manifold edges
31076
Non-manifold edges
Orientation details-------------------------Elements not oriented
359
Intersection details------------------------Element intersections
Fully overlapping elements
Duplicate beams
Surface triangle aspect ratio---------------Minimum aspect ratio
1.154903
Maximum aspect ratio
430.859538
Average aspect ratio
1.930124
Grld zere serbest kenar, ynelim (orientation), kesime ve basklk oran

sorunlar devam etmektedir. Bu sorunlar analizin yaplmasn engellemeyecek fakat
sonularn gerekiliini etkileyecektir, sorunlarn tam olarak ne olduklar hakknda
bilgi ekler blmnde bulunmaktadr.
47
7.1.2
7.1.2.1
Eleman Bazl yiletirme
Aspect Ratio (Basklk Oran)
Aspect ratio statistics

---------------------------------------Min aspect ratio 1.154903
Max aspect ratio 430.859538
Average aspect ratio 1.930124
Number of elements greater than
10.000000 is 68
ekil
7-6
Basklk
Oran
statistiinin
Grntlenmesi
ekil
ekil 7-7 Sorunlu blgeye rnek
7-8
Nodelar
dzeltilmi mesh
48
birletirerek
(Merge
Nodes)
7.1.2.2
CAD Hatas ve dzeltme
Fazlaca yksek basklk oranlar incelenirken yzey hatas bulundu. Tasarm

esnasnda veya programlar aras dnmlerde oluabilecek bu hata sonular
etkileyeceinden, doruya mmkn olan en yakn benzetmeler iin nodelarda konum
deiiklikleri yapld.
ekil 7-9 Modelin uzaktan grnm
ekil 7-10 Yaknlaan ve belirginleen hata
ekil 7-11 Hata tanm
ekil 7-12 Dzeltilmi model
49
ekil 7-13 CAD dntrme hatas, genel
ekil 7-14 CAD dntrme hatas, yakn
ekil 7-15 Geree yakn, dzeltilmi hal
7.1.2.3
Kesime ve stste binme (Intersections & Overlapping)
Ayn katmanda birden fazla elemann bulunmas durumudur. Tm meshleme

programlarnda olduu gibi Moldflow programnda da menden bu tarz elemanlar
taratlarak iaretlenebilir. Modeldeki kesien ve stste binen elemanlar silinerek
uzaklatrldlar, bunun sonucu yeni serbest kenarlar ortaya kabilir.
50
7.1.2.4
Eleman iyiletirme
Yzeyde yaplanmas beenilmeyen mesh dzeltildi, nceki ve sonraki durum

ekillerde grlmektedir.
ekil 7-17 Dzeltilmi mesh alan
ekil 7-16 Kt yaplanm mesh alan
7.1.2.5
Serbest Kenarlar (Free Edges)
ekil 7-19 Modelin serbest kenarlar, yakn
ekil 7-18 Modelin serbest kenarlar, genel
ekil
7-20
Modelin
serbest
kenarlar,
ekil
7-21
transparan
transparan
51
Modelin
dzeltilmi
hali,
7.2
Analiz Sonular ve statistiki Bilgiler
Ksaca sralanan sorunlar, mesh tools (mesh aralar) mensndeki, insert nodes,
swap edge, create triangle, merge nodes ve benzeri komutlar yardm ile
dzeltildikten sonraki sonular :
21486
Nodes
10723
Beams
Mesh volume
Mesh area
86.1967 cm^3
751.296 cm^2
Edge details--------------------------------Free edges
Manifold edges
32229
Non-manifold edges
Orientation details-------------------------Elements not oriented

Duplicate beams
0
0
Surface triangle aspect ratio---------------Minimum aspect ratio
1.154903
10.607100
1.855704
Match ratio---------------------------------Match ratio
91.7%
52
Reciprocal ratio
85.5%
Bylelikle modelin mesh yaps yeterli dzeydedir ve Fusion isimli mesh tipi 3D
tipine dntrlerek tetrahedral elemanlar oluturulur.
Sonular :
Tetrahedral elements
241770
Nodes
44046
Beams

Duplicate beams
0
0
Tetra aspect ratios-------------------------Minimum aspect ratio
1.169301
115.905859
9.204569
Oluan tetrahedral elemanlarda herhangi bir sorun bulunmamaktadr. Tavsiye edilen

en byk basklk oran (aspect ratio) 50 civardr. Dikkat edilirse en byk basklk
oran bu orann zerindedir, fakat ortalamann yeterince dk olmas endieyi
ortadan kaldrmaktadr.
Blmde bahsi geen Dolum ve Ak (Fill & Flow), Souma (Cooling), arplma
(Warp) Analizlerinin detayl bilgisi Ekler blmnde bulunmaktadr.
53
7.2.1
Meme Girii
ekil 7-22 En iyi enjeksiyon girii analizi sonucu
Tek meme girii iin, yerinin tayini amac ile bir analiz yaptrmak mmkndr.
Sonu beklendii gibi geometrik merkez ve evresidir.
7.2.2
Parametreler
Analizler iin parametreler yle belirlenmitir :

Ortam Scakl :
25 C
Kalp yzeyi scakl :
30C
Enjeksiyon Scakl :
210C
Kalbn Ak Kalma Sresi :
5s
Enjeksiyon, tleme, karma ilemleri toplam sresi :
20 s
Kalp Malzemesi :
Takm elii P-20
Younluk :
7.8 g/cm3
zgl Is :
460 J/kg C
Isl letkenlik :
29 W/m C
Elastisite Modl :
200 Gpa
Poisson Oran :
0.33
Isl Genleme Oran :
1.2e-005 1/C
54
Soutma Kanallar ap :
10 mm
Soutma Kanallar Para Mesafesi :
25 mm
Soutma Kanallar adedi :
10
Soutma Kanallar aras mesafe :
30 mm
Soutma Kanallar, paradan dar tamas :
90 mm
Soutma Svs :
Su 20 C
Giri Debisi :
5 lt/min
Younluk :
0.988 g/cm3
zgl Is :
4180 J/kg C
Isl Geirgenlik :
0.643 W/m C
Viskozite :
2.86 105 Pa s
Scaklk Yaknsama Tolerans :
0.05
Yaplacak en fazla terasyon adedi :
50
3B Is Geii iin Zaman Adm :
7.2.3
Ak Analizi
Ak (Flow) Analizi, hem dolum (fill)
hem de tleme (packing) periyotlarn
iermektedir. Akn beklendii gibi
memenin birletii noktadan para
iinde
ynelimi
gsterilmektedir.
ekil
Burada
7-23
te
dikkat
edilmesi gereken nokta, akn dzgn

ynelmesi, ke veya delikler etrafnda
dng yapmamas ve tek bir izgi
zerinde birlememesidir (bu tarz bir
birleme
ekil 7-23 Para iindeki akn ematik gsterimi
mukavemeti
drecektir).
Summary at velocity/pressure switch-over

Injection pressure at velocity/pressure switch-over =
Volume filled at velocity/pressure switch-over
55
72.3063 MPa
100.0000 %
fazlaca
End of filling phase results summary :

Total mass
86.4109 g
Frozen volume
12.0762 %
Injection pressure
50.0000 MPa
Current time from start of cycle
2.1052 s
Volumetric shrinkage - maximum
5.6003 %
Volumetric shrinkage - minimum
-0.5256 %
End of packing phase results summary :

Total mass
87.8836 g
Frozen volume
99.9848 %
Injection pressure
0.0000 MPa
27.1052 s
5.8163 %
-0.5256 %
Maximum velocity
0.0000 cm/s
Maximum shear rate
0.0000 1/s
ekil 7-24 Dolum Zamannn Grsel Dalm,

n Grn
ekil 7-25 Dolum Zamannn Grsel Dalm,

Arka Grn
56
7.2.4
Souma Analizi
Copyright Moldflow Corporation and Moldflow Pty. Ltd. All Rights Reserved.
Cool Analysis
Version: mpi500 (Build 04453)
Mesh Type
= 3D Tets
+---------+-------------+-----------------------+--------------+-------------+
| Inlet
|Flowrate |
| node |in/out
| (lit/min) |
Reynolds No.
|Press. drop | Pumping
range
| over
| power over |
| circuit
| circuit
(MPa)
(kW)
+---------+-------------+-----------------------+--------------+-------------+
| 10542 |
4.23 | 10000.0 - 10000.0 |
0.0110 | 7.744e-04 |
| 10642 |
4.23 | 10000.0 - 10000.0 |
0.0110 | 7.744e-04 |
+---------+-------------+-----------------------+--------------+-------------+
Coolant Temperatures
Inlet
Coolant temp. Coolant temp. rise
node
range
over circuit
10542
25.0 - 25.7
0.7 C
10642
25.0 - 25.7
0.7 C
Summary of Cavity Temperature Results

=====================================
Cavity surface temperature - maximum
= 113.0730 C
Cavity surface temperature - minimum
= 26.3220 C
Cavity surface temperature - average
= 46.9320 C
Average mold exterior temperature
= 26.3980 C
Cycle time
= 25.0000 s
57
ekil 7-27 Soutma Kanallar Verimi, Erkek Kalp
ekil 7-26 Soutma Kanallar Verimi, Dii Kalp
7.2.5
arplma Analizi

72.3063 MPa
100.0000 %

Total mass
86.4109 g
Frozen volume
12.0762 %
Injection pressure
50.0000 MPa
2.1052 s
5.6003 %
-0.5256 %

Total mass
87.8836 g
Frozen volume
99.9848 %
Injection pressure
0.0000 MPa
=
58
27.1052 s
5.8163 %
-0.5256 %
Maximum velocity
0.0000 cm/s
Maximum shear rate
0.0000 1/s
ekil 7-28 arplma Analizi, ekil Deiimi Dalm
Minimum/maximum displacements at last step (unit: mm):

Node
Min.
Node
Max.
----------------------------------------------------Trans-X 344770 -2.1116e-01
54083 5.0557e-01
Trans-Y 330698 -1.2520e-01
52805 7.2151e-01
Trans-Z 54544 -3.0755e-01
49325 2.4367e-01
59
7.2.6
Enjeksiyon Basnc Dalm
ekil 7-29 Enjeksiyon Basncnn Zamana Bal Deiimi
7.2.7
Kapama Kuvveti Dalm
ekil 7-30 Kapama Kuvvetinin Zamana Bal Deiimi
60
7.2.8
Yorumlar
Sonular olumlu yndedir.

Souma analizinde, sonular yeterlidir fakat soutma borularndan alnan verim
azdr. Tasarm 6.7 Soutma Sistemi Tasarm blmndeki bilgiler ve tavsiyeler
ile yaplmtr. Sonularn yeterli olmas ve ebeke suyunun kullanlabilmesinin
getirdii mali avantajlar, soutma kanal tasarmn kabul edilebilir klmtr.
te yandan kanallarn enine deil de boyuna almas da dnlm, fakat en zor
souyan n grnte sa st (zellikle delikli uzun ksmlar) ksmlarn kt
etkilenecek olmas bu durumdan vazgeirmitir.
Ak ekli, ynelimi ve hz uygundur. retim artlarna bal olarak ilem zaman
ksaltlmak istenebilir. 30 saniyeyi bulan toplam ilem zaman scak yolluk veya bu
durumda uygulanan direk nokta giri kullanmn gerekli klmaktadr [33].
nden grnte sa alt ksmn arpld gzlenmitir. Binde drt (0.4%) kadar
dk arplmalar nemsiz grlmtr. Bu durumun rn toleranslar ierisinde
kalp kalmad kontrol edilmeli, olumsuz bir durumda enjeksiyon basnc arttrlarak
yeniden denenmelidir. Enjeksiyon basncn arttrmak iin daha byk hacimli bir
makinaya ihtiya duyulabilir. Bu durumda ayn kalba rnn, muhtemelen
arplmann kompanse edilecei dier yarsn eklemek de bir zmdr.
33 A. T. Gne, 2005, Plastik Enjeksiyon Kalplar, Ankara TMMOB Makina Mhendisleri Odas:
zkan Matb. Ltd.ti.
61
Maliyet Analizi
Maliyete etki eden birimler :
Tasarmn zorluu
Ayrlan vakit ve personel
Kullanlan hazr paralar
leme maliyetleri
irket sabit giderleri
Tablo 8-1 Hazr Para Fiyat Bilgileri [34]

rn NO
Z 10 / 46/42
Z 00 / 56/ 42x75
Z30 / 16x30
Z33 / 4x8
Z 33 / 8x25
Z 55 / 28x3
Z 60 / 11x90
Z 71 / 8
Z35 / 6x12
Z42 / 2,5x160
Z 3310 / 32x71
Z 3308 / 32x27
Z 3309 / 32x15
Z 942 / 10
Z 88 /13/14x1,5
Z 02 / 10x100
Z 02 / 10x120
K 10/346x396x27/1.1730
K 20/346x396x56/1.2311
K 20/346x396x76/1.2311
K 10/346x396x52/1.1730
K 40/346x396x86/1.1730
K 60/346x396x13/1.1730
K 60/346x396x17/1.1730
Adet
4
4
12
20
20
4
1
4
20
9
1
1
1
43
4
2
1
2
1
1
1
2
1
1
Birim Fiyat
Toplam Fiyat
27,95
111,80
31,69
126,76
0,46
5,52
0,19
3,80
0,17
3,40
2,34
9,36
0,56
0,56
1,00
4,00
0,08
1,60
2,33
20,97
707,56
707,56
113,67
113,67
14,23
14,23
1,70
73,10
0,77
3,08
8,42
16,84
8,83
8,83
195,89
391,78
375,94
375,94
475,20
475,20
265,06
265,06
115,63
231,26
91,03
91,03
91,03
91,03
TOPLAM
3146,38
34 Birim fiyatlar www.hascoshop.com aracl ile, 27.12.2005 tarihi ile hesaplanmtr.
62
Tablo 8-1de projede kullanlan hazr paralarn birim ve toplam maliyetleri yer
almaktadr. Maliyete etki eden dier birimler (tasarmn zorluu, ayrlan vakit ve
personel, ileme maliyetleri, irket sabit giderleri) reel olarak hesaplanamamaktadr.
Danlan kii ve kurumlar sonucunda, byle bir projenin toplam maliyetinin
28 000
olaca tahmin edilmektedir.
63
Sonular
Bitirme tasarm projesinde, retime hazr bir el matkab gvdesinin yarsnn ABS
malzemesinden enjeksiyon yntemi ile retilmek iin gerekli kalp tasarm
yaplmtr. Tasarm sresince ampirik yntemlerle elde edilen tecrbelere,
hesaplamalara ve CFD (Hesaplamal Akkanlar Dinamii), FEM (Sonlu Elemanlar
Yntemi) ile uygulanan analizlere bavurulmutur. Analizlerde MOLDFLOW
izimlerde CATIA V5 programlar kullanlmtr. Kalp teknik resimleri Ekler
blmnde sunulmutur.
Tasarmda hazr seilen paralarn seim kriterleri anlatlmtr. Detayl bilgiler ve
tavsiyelerin dayand noktalara gerek deinilmi gerekse dipnotlarda kaynaklara
ynlendirilmitir. Hazr paralar HASCO firmasndan seilmitir. Tm hazr
paralarn detayl teknik resimleri ve bilgileri Ekler blmnde ilgili kataloglardan
alnarak gsterilmi, dijital katalogun tmne eriim dipnotlarda verilmitir.
Catia ortamnda yaplan izimlerde, izim iin yntemler anlatlmtr. Ayn sonucu
elde edebilecek birden fazla yntem bulunmaktadr. Yntemler mmkn olduunca
Core & Cavity ve Mold Tooling Design arayznde uygulanmtr, bylece modller
halinde satn alnan programn, sadece kalp tasarm iin kurulum maliyeti
minimumda tutulmutur.
Plastik enjeksiyon kalb tasarm, lkemizde de yaplan bir sretir. Plastik
malzemelerin mekanik, sl ve elektriksel zelliklerindeki avantajlar, retim
alanlarnn artmasna ve dar toleranslarda da retilmesini ngrmtr. Bu durum
retim ncesi yaplan analizlerin nemini arttrm ve aratrmalar oaltmtr.
Projede kullanlan bu bilgiler mmkn olduunca gncel kaynaklardan alnmtr.
Analizlerde Moldflow Plastics Insight program kullanlmtr. Moldflow
programnn baka tipleri de mevcuttur. CFD ve FEM analizlerinde a (mesh)
yapsnn dzgnl ok nemlidir. Mesh yapsnn deitirilmesine olanak
salayan Plastics Insight tipi seilmi ve buna dair bilgiler aktarlmtr, kullanlan
terimler de Ek C blmnde aklanmtr. Analizlerde hesaplamalar, iterasyonlar
yaplarak uygulanmaktadr ve iterasyonlarn belirli bir deere yaknsamas
beklenmektedir. Bu durum analizlerin kendi ierisinde tutarlln snamaktadr ve
Ek D blmndeki analiz raporlarnda grld zere sonular 0.1% mertebesinde
64
dorulanmaktadr. Hesaplama zamanlarn ksa tutmak iin iterasyon saylar bu

deer yeterli grlerek dk tutulmutur.
Basit anlamda bir maliyet analizi ile projenin yaplabilirlii gsterilmitir. Maliyete
en byk etkinin, hazr paralardan ziyade, ileme ve personel olduu grlmtr.
Kalp tasarmn birok parametre etkilemektedir ve konstrktrn grevi bu
parametrelerden optimum bir sonu karabilmektir. Sonuca giden yolda hesaplamal
analizlerin yardm byktr ve doru uyguland takdirde maliyete olumlu etkisi en
yksektir.
65
10
Kaynaklar
A) Kitaplar:
H. Rees, 1995. Mold Engineering, Carl Hanser Verlag, Donauwrth.
I. I. Rubin,1972, Injection Molding Theory and Practice, John Wiley & Sons, USA
DuBois & Pribble, 1995 5th edition. Plastics Mold Engineering Handbook,
Chapman & Hall, USA.
H. Martin, 1984. in VDI-Wrmeatlas, VDI Verlag, Dsseldorf.
N. S. Rao, 1991. Design Formulars for Plastics Engineers. Hanser Verlag, Mnchen.
A. T. Gne, 2005. Plastik Enjeksiyon Kalplar, TMMOB,zkan Matb.Ltd.ti.,
Ankara.
E. Lindner, 1974. Berechenbarkeit von Spritzgiewerkzeugen, VDI-Verlag,
Dsseldorf.
N. Rao, K.OBrien, 1998. Design data for plastics engineers, Carl Hanser Verlag,
Bad Langensalza, Deutschland,
B) Tezler
.Purde, D.zden, 2005. Plastik Enjeksiyon Kalb, Yldz Teknik niversitesi
Makine Blm Lisans Bitirme Tezi [elektronik versiyon]
C) Sreli Dergilerdeki Makaleler
ArGe Mhendislik, Catia V5 ile Kalp Tasarm, Cad-Cam-Dizayn Dergisi, yl 1
say 3, sf. 80-81
D) Konferans/Sempozyum Bildirileri:
A. Hatman, 1999. Plastik Kalp Takm eliklerinin Seimi, Plastik Malzemeler ve
Teknolojileri Konferans Bildiriler Kitab 4-5 Aralk 1999, mmo yayn no:241, Hat
Grafik Basm ve Reklam Hiz.San.Tic.Ltd.ti, Istanbul, sf.81-85
66
S. Yamakawa, C. Shaw, K. Shimada, 2005, Layered Tetrahedral Meshing of ThinWalled Solids for Plastic Injection Molding FEM [elektronik versiyon], ACM
Symposium on Solid Modeling and Applications, sf. 245-255, Cambridge,
Massachusetts
E) Raporlar
M. P. Groove, 2002. Fundamentals of Modern Manufacturing 2/e, John Wiley &
Sons Inc.
V.Temiz, Plastik Malzemelerle Konstrksiyon, Ders Notlar, Istanbul Teknik
niversitesi
Moldflow Plastics Insight v5 Help Documents
Dipl.-Ing. O. Zllner, Process Variables as Production Cost Factors in the Injection
Moulding of Thermoplastics: Melt, Mould and Demoulding Temperature, Cycle
Time, p-v-J-Diagrams, Bayer AG, elektronik versiyon,
[http://plastics.bayer.com/plastics/emea/en/literature/pdf/2055.pdf?docId=2055]
F) Resmi Internet Sayfalar:
MatWeb, http://www.matweb.com/
Hasco Hasenclever GmbH & Co. Kg, http://www.hasco.com/www/main.html
67
11
Ekler
Blmde :
Tezde anlatlan tasarmn son halini gsteren teknik resimler [Ek A] ;
Kullanlan hazr paralarn katalog bilgileri ve boyutlar[Ek B] ;
Yaplan mesh dzeltmeleri iin teknik bilgiler[Ek C] ;
Analiz sonularnn tam raporlar [Ek D] ;
yer almaktadr.
11.1
Ek A : Teknik Resimler
Sras ile;
0001 Montaj Resmi
0002 rn Grnm
0003 st Sabitleme Plakas
0004 Dii Kalp Plakas
0005 Erkek Kalp Plakas
0006 Erkek Kalp Destek Plakas
0007 Aralk Plakas
0008 tici Plakas A
0009 tici Plakas B
0010 Alt Sabitleme Plakas
devam eden sayfalar boyunca bulunmaktadr.
68
11.2
Ek B : Katalog Bilgileri
Bu ksmda yer alan tm bilgiler Hasco Hasenclever GmbH & Co. Kg. irketinin
resmi internet sayfasndaki elektronik kataloglardan edinilmi [35] ve [36]. izimde
de hazr para olarak kullanlmtr, detay resimlerine gerek duyulmamtr,
katalogdaki logo :
; ekillerden karlmtr.
11.2.1
Civatalar
35 Hasco Hasenclever GmbH & Co. Kg., Z3310/...ff Heikanaldse "Techni Shot", Katalog,
elektronik versiyon, [ http://www.hasco.com/druckobjekte.nsf/wneude/d64bc72c80091fdfc1256d5800499ac3/$FILE/Z3310%20DGBF.pdf ]
36 Hasco Hasenclever GmbH & Co. Kg., Z3310/...ff Heikanaldse "Techni Shot", Katalog,
elektronik versiyon, [ http://www.hasco.com/druckobjekte.nsf/wneude/8f5aa418a22a8e0e412568950025096d/$FILE/Z-Katalog%202000%20-D-.pdf ]
79
80
11.2.2
Scak Meme Girii Seimi
81
11.2.3
ten Istmal Scak Meme Girii
82
11.2.4
Meme Burcu ve Uzatmas
83
84
11.2.5
Meme Montaj ekli
85
11.2.6
Merkezleme Civatalar ve Burlar
86
87
11.2.7
Soutma Kanal Tkac
11.2.8
Soutma Kanal Tkacn Monte Aparat
88
11.2.9
Soutma Kanal Balantlar
89
90
11.2.10 ticiler
91
11.2.11 tici Plaka Pullar
92
11.2.12 tici Mili ve Saplamalar
93
11.2.13 tici Mili Vida Balants
94
11.2.14 tici Mili Bas Yay
95
11.2.15 Kalp Tama Halkalar
96
11.3
Ek C : Mesh sorunlar
Moldflow programnda karlalan ve mesh statisticsde de listelenen sorunlar

hakknda bilgiler.
11.3.1
Entity Counts (Varlk Says)
Modelin blnmesi ile ilgilidir. Enjeksiyon presinde genellikle tek blm amalanr.
Bir beam elementi veya kutu ve kapak gibi iki ayr model var ise say artar. Tek
modelde bu saynn birden yksek kmas olas btnleiklik, balant (connectivity)
sorunlarn iaret eder.
11.3.2
Edge Details (Kenar Detay)
Eleman kenarlarna ait bilgidir. Midplane (orta dzlem) mesh iin serbest kenarlar
(free edges) sadece modelin kenarlarnda oluur, 3D veya Fusion mesh iin serbest
kenar oluumu btnleiklik, balant (connectivity) sorunlarna iarettir.
Dzeltilmemesi ayn nodelarda farkl saysal deerleri oluturacaktr.
11.3.2.1
Free Edges (Serbest Kenarlar)
ekilde dier elemanlarla balantda

olmayan bir kenar grnmektedir. Bu
kenar bir orta dzlem (midplane)
meshinde bulunduu ve model kenar
ile akt iin salkldr.
ekil 11-1 Serbest Kenarlara rnek, Orta
Dzlem Mesh
97
11.3.2.2
Manifold Edges (Katl Kenarlar)
Kenarn birden fazla blme (entity)

dahil olmas, bir mesh bozukluudur.
ekil 7-2de grnen en byk
yzeyin ekildeki gibi aaya ya da
hatal tria elemanna bal yukarya
devam etmesi gerekir. Ayn anda
ikisini
de
gerekletirmesi
olanakszdr. Bu tip elemanlara
manifold edges (katl kenarlar) denir
ve 3D bir meshde tm kenarlar nonmonifold (katl olmayan) olmaldr.
ekil 11-2 Serbest ve katl kenarlara rnek
11.3.3
Orientation Details (Ynelim Detaylar)
Alan vektrlerinin darya ynelmesi gerekir, bu durum eleman ierisinde yzeyi

oluturan nodelarn saat ynnn tersine numaralandrmas ile (vektrel arpm, sa
el kural) baarlr. Bir midplane (orta dzlem) mesh iin ak analizinde nemi
yoktur. Fakat souma ve arplma analizlerinde midplane dikinde gerilmeler
oluacandan, tm elemanlar ayn ynde ynelmelidir. 3D ve Fusion mesh iin ise
tm elemanlar modelden darya doru ynelmelidir. deal durumda bu parametre 0
(sfr) olmaldr.
11.3.4
Intersection Details (Eleman Kesimesi)
Bu bileen bir noktada ka tane elemann olduunu gsterir, normalde modelin her
noktasnda bir ve ancak bir (tek) eleman olmas gerekmektedir. Eleman boyutlar ve
nodlar deitirilerek dzeltilmelidir.
11.3.5
11.3.5.1
Aspect Ratio (Basklk Oran)
Surface Triangle Aspect Ratio (gen Eleman B. O.)
genin ykseklik/en orandr. Ekenar gen bir eleman (oran : 1), eleman
ierisindeki dalmn daha doru olmasn salayacaktr.
ekil 11-3 Basklk Oranna rnek (Aspect Ratio : a/b )
98
Aslnda ak ynndeki eleman uzamasnn sonuca etkisinin olmad

kantlanmtr37, fakat bu orann belirlenmesinde ak yn dikkate alnmamaktadr.
Sorunlu elemanlar iaretlenerek incelenmelidir. Bu bileenin en az ortalama en
ok parametreleri vardr. En ok parametresinin genel anlamda 6 (alt) saysn
gememesi istenir.
11.3.5.2
Tetra Aspect Ratio (Dzgn Drtyzl Eleman B. O.)
Dzgn drtyzl elemann ykseklik/taban ykseklii orandr ve ak ynnde

olmad srece 50 (elli) katn gememesi beklenir.
11.3.6
Match Ratio (Benzerlik Oran)
Sadece Fusion mesh denen, Moldflow programna zg bir meshleme algoritmasna

ait bir parametredir. Fusion mesh, st ve alt yzeylerin ayr ayr meshlenip birbirine
balanarak 3D bir mesh oluturma yntemidir (hatta Fusion mesh durumunda
modelde boyutlu bir mesh, olmasna ramen ara balantlar
grntlenememektedir). Match ratio (benzerlik oran), bu st ve alt yzeylerdeki
meshin benzeen elemanlarnn orandr.
11.4
Ek D : Detayl Analiz Sonular
Aada analizler esnasnda, tm admlarn yazld Screen Output dosyalarnn

birebir kopyas bulunmaktadr. Tm deerler, projede de kullanlan son analizlere
aittir. terasyon saysnn yaknsama iin yeterli gelmedii uyarlar, yeterince
yaknsama grld iin dikkate alnmamtr. Beam elemanlarnn uzunluk/ap
orannn kt bulunmas, orann ak ynnde olduu bilindiinden dikkate
alnmamtr.
11.4.1
Dolum, Ak ve tleme Analizi
(C)1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
This product may be covered by
US patent 6,096,088 ,
Australian Patent No. 721978 ,
and foreign patents and pending applications
3D Flow Analysis
Analysis running on host: e
Operating System: Windows XP Service Pack 2
Processor type: GenuineIntel x86 Family 6 Model 13 Stepping 6 ~1497 MHz
Number of Processors: 1
Total Physical Memory: 1022 MBytes
37 S.Yamakawa, C.Shaw, K.Shimada, Layered Tetrahedral Meshing of Thin-Walled Solids for

Plastic Injection Molding FEM [elektronik versiyon].
99
Analysis commenced at
Mon Nov 21 17:38:43 2005
Mesh and boundary conditions file name : cordless_drill_flow.udm
Restarting analysis from file named : cordless_drill_flow~4.m3r
Model Information
=================
Number of cavity nodes used in analysis
=
Number of cavity tetrahedral elements used in analysis
Total number of injection location nodes
=
The injection location node numbers are:
48667
Machine parameters
==================
Machine maximum injection pressure
43993
=
241988
1
180.00 MPa
Material Information
====================
Manufacturer
UMG ABS Ltd
Trade name
Cycolac PS-507
Process Conditions
==================
Mold temperature
Melt temperature
Fill time
=
30.00 C
=
210.00 C
2.00 s
Velocity/pressure switch-over setting:

Percentage volume of the part
Method of pressure control :
Pressure ram control type
Pack/hold pressure profile (abs):
duration
pressure
--------------------------------0.0000 s
50.0000 MPa
5.0000 s
50.0000 MPa
Packing/Holding time
Cooling time
100.0000 %
= Linear
=
5.00 s
20.0000 s
Flow Solver Type

================
Using fast flow solver
Output Options
==============
Writing intermediate results : At constant intervals
Number of fill intervals in velocity control phase =
Number of time intervals in pressure control phase =
5
5
Filling Solver Numerical Parameters

Percentage of part volume filled per time step =
1.000 %
Number of free surface sub-steps per time step =
10
Pressure/velocity convergence limit
=
10
Pressure/velocity convergence tolerance
= 0.001000
Pressure iteration limit
=
5000
Temperature iteration limit
=
500
Pressure iteration tolerance
= 1.0000E-05
Temperature iteration tolerance
= 1.0000E-08
Packing Solver Numerical Parameters.
Maximum time step
Minimum time step
Time step variation factor
Pressure/velocity convergence limit
=
=
=
2.0000 s
0.0100 s
1.0000
=
10
100
Pressure/velocity convergence tolerance

= 0.010000
Pressure iteration limit
=
5000
Temperature iteration limit
=
10000
Pressure iteration tolerance
= 1.0000E-06
Temperature iteration tolerance
= 1.0000E-08
Atmospheric Conditions
======================
Atmospheric temperature
Total volume
Total part volume
Total projected area
Total flow rate
=
=
=
=
=
25.00 C
86.0213 cm^3
86.0213 cm^3
172.3710 cm^2
43.0107 cm^3/s
Filling Phase:
_____________________________________________________________________________
| Time | Filled Vol | Inj Press | ClampForce | Total Mass| Frozen Vol |
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 0.0006 | 0.029 | 7.450e-02 | 4.170e-04 | 2.46e-02 | 0.000 |
| 0.0026 | 0.126 | 9.652e-02 | 5.588e-04 | 1.05e-01 | 0.298 |
| 0.0064 | 0.318 | 7.077e-02 | 4.181e-04 | 2.62e-01 | 0.281 |
| 0.0110 | 0.545 | 2.509e-01 | 1.488e-03 | 4.49e-01 | 0.367 |
| 0.0186 | 0.920 | 8.820e-01 | 6.850e-03 | 7.60e-01 | 0.741 |
| 0.0287 | 1.415 | 1.322e+00 | 1.534e-02 | 1.17e+00 | 1.068 |
| 0.0411 | 2.026 | 1.544e+00 | 2.242e-02 | 1.67e+00 | 1.388 |
** WARNING 220013 ** Iteration limit reached while convergence measure
was 0.019080
| 0.0533 | 2.628 | 1.798e+00 | 3.328e-02 | 2.17e+00 | 1.620 |
| 0.0642 | 3.167 | 2.042e+00 | 4.758e-02 | 2.62e+00 | 1.850 |
| 0.0761 | 3.749 | 2.291e+00 | 6.545e-02 | 3.10e+00 | 2.090 |
| 0.0886 | 4.367 | 2.521e+00 | 8.515e-02 | 3.62e+00 | 2.302 |
| 0.1011 | 4.981 | 2.760e+00 | 1.089e-01 | 4.12e+00 | 2.489 |
| 0.1145 | 5.641 | 2.964e+00 | 1.323e-01 | 4.67e+00 | 2.685 |
| 0.1279 | 6.304 | 3.167e+00 | 1.572e-01 | 5.22e+00 | 2.877 |
| 0.1412 | 6.959 | 3.365e+00 | 1.828e-01 | 5.76e+00 | 3.046 |
| 0.1553 | 7.659 | 3.513e+00 | 2.043e-01 | 6.34e+00 | 3.186 |
| 0.1702 | 8.391 | 3.689e+00 | 2.299e-01 | 6.95e+00 | 3.340 |
| 0.1837 | 9.059 | 3.847e+00 | 2.560e-01 | 7.50e+00 | 3.479 |
| 0.1977 | 9.749 | 3.973e+00 | 2.779e-01 | 8.07e+00 | 3.608 |
| 0.2133 | 10.514 | 4.139e+00 | 3.079e-01 | 8.71e+00 | 3.793 |
was 0.001972
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 0.2265 | 11.167 | 4.282e+00 | 3.354e-01 | 9.25e+00 | 3.931 |
| 0.2409 | 11.874 | 4.454e+00 | 3.708e-01 | 9.84e+00 | 4.078 |
| 0.2550 | 12.567 | 4.576e+00 | 3.972e-01 | 1.04e+01 | 4.212 |
| 0.2684 | 13.229 | 4.680e+00 | 4.223e-01 | 1.10e+01 | 4.317 |
| 0.2836 | 13.980 | 4.845e+00 | 4.606e-01 | 1.16e+01 | 4.442 |
| 0.2970 | 14.639 | 4.986e+00 | 4.953e-01 | 1.21e+01 | 4.552 |
| 0.3109 | 15.323 | 5.118e+00 | 5.312e-01 | 1.27e+01 | 4.662 |
| 0.3255 | 16.041 | 5.239e+00 | 5.650e-01 | 1.33e+01 | 4.799 |
| 0.3407 | 16.790 | 5.351e+00 | 5.972e-01 | 1.39e+01 | 4.906 |
| 0.3567 | 17.579 | 5.491e+00 | 6.420e-01 | 1.46e+01 | 5.039 |
| 0.3710 | 18.281 | 5.603e+00 | 6.764e-01 | 1.52e+01 | 5.155 |
| 0.3871 | 19.069 | 5.737e+00 | 7.187e-01 | 1.58e+01 | 5.273 |
| 0.4035 | 19.878 | 5.877e+00 | 7.664e-01 | 1.65e+01 | 5.398 |
was 0.001218
| 0.4180 | 20.586 | 5.975e+00 | 8.012e-01 | 1.71e+01 | 5.499 |
101
| 0.4335 | 21.352 | 6.113e+00 | 8.519e-01 | 1.77e+01 | 5.597 |

| 0.4488 | 22.100 | 6.250e+00 | 9.050e-01 | 1.83e+01 | 5.701 |
| 0.4648 | 22.885 | 6.388e+00 | 9.612e-01 | 1.90e+01 | 5.830 |
| 0.4782 | 23.543 | 6.477e+00 | 9.976e-01 | 1.95e+01 | 5.893 |
| 0.4931 | 24.277 | 6.574e+00 | 1.036e+00 | 2.02e+01 | 5.980 |
| 0.5086 | 25.034 | 6.715e+00 | 1.099e+00 | 2.08e+01 | 6.074 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 0.5223 | 25.705 | 6.821e+00 | 1.147e+00 | 2.14e+01 | 6.149 |
| 0.5379 | 26.474 | 6.929e+00 | 1.195e+00 | 2.20e+01 | 6.232 |
| 0.5543 | 27.279 | 7.046e+00 | 1.251e+00 | 2.27e+01 | 6.339 |
| 0.5690 | 28.000 | 7.170e+00 | 1.313e+00 | 2.33e+01 | 6.413 |
| 0.5844 | 28.754 | 7.293e+00 | 1.377e+00 | 2.39e+01 | 6.496 |
| 0.6008 | 29.559 | 7.422e+00 | 1.442e+00 | 2.46e+01 | 6.596 |
| 0.6158 | 30.298 | 7.526e+00 | 1.494e+00 | 2.52e+01 | 6.666 |
| 0.6313 | 31.055 | 7.651e+00 | 1.563e+00 | 2.58e+01 | 6.758 |
| 0.6459 | 31.772 | 7.760e+00 | 1.622e+00 | 2.64e+01 | 6.828 |
| 0.6616 | 32.535 | 7.877e+00 | 1.689e+00 | 2.71e+01 | 6.929 |
| 0.6769 | 33.284 | 8.022e+00 | 1.772e+00 | 2.77e+01 | 7.009 |
| 0.6912 | 33.981 | 8.178e+00 | 1.869e+00 | 2.83e+01 | 7.090 |
| 0.7063 | 34.721 | 8.315e+00 | 1.952e+00 | 2.89e+01 | 7.172 |
| 0.7224 | 35.505 | 8.463e+00 | 2.045e+00 | 2.96e+01 | 7.260 |
| 0.7370 | 36.218 | 8.583e+00 | 2.121e+00 | 3.02e+01 | 7.341 |
| 0.7531 | 37.004 | 8.740e+00 | 2.223e+00 | 3.08e+01 | 7.422 |
| 0.7671 | 37.688 | 8.892e+00 | 2.323e+00 | 3.14e+01 | 7.491 |
| 0.7823 | 38.430 | 9.016e+00 | 2.401e+00 | 3.20e+01 | 7.560 |
| 0.7967 | 39.137 | 9.149e+00 | 2.493e+00 | 3.26e+01 | 7.626 |
| 0.8114 | 39.855 | 9.294e+00 | 2.595e+00 | 3.32e+01 | 7.685 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 0.8268 | 40.606 | 9.433e+00 | 2.690e+00 | 3.38e+01 | 7.755 |
| 0.8409 | 41.296 | 9.554e+00 | 2.775e+00 | 3.44e+01 | 7.817 |
| 0.8557 | 42.021 | 9.702e+00 | 2.883e+00 | 3.50e+01 | 7.882 |
| 0.8707 | 42.753 | 9.836e+00 | 2.978e+00 | 3.56e+01 | 7.946 |
| 0.8859 | 43.499 | 9.979e+00 | 3.086e+00 | 3.63e+01 | 8.010 |
| 0.9010 | 44.236 | 1.013e+01 | 3.201e+00 | 3.69e+01 | 8.068 |
| 0.9168 | 45.013 | 1.026e+01 | 3.303e+00 | 3.75e+01 | 8.129 |
| 0.9325 | 45.777 | 1.042e+01 | 3.427e+00 | 3.82e+01 | 8.191 |
| 0.9473 | 46.500 | 1.055e+01 | 3.523e+00 | 3.88e+01 | 8.242 |
| 0.9642 | 47.331 | 1.069e+01 | 3.634e+00 | 3.95e+01 | 8.314 |
| 0.9792 | 48.061 | 1.083e+01 | 3.746e+00 | 4.01e+01 | 8.366 |
| 0.9946 | 48.811 | 1.100e+01 | 3.889e+00 | 4.07e+01 | 8.437 |
| 1.0100 | 49.562 | 1.115e+01 | 4.020e+00 | 4.14e+01 | 8.489 |
| 1.0254 | 50.314 | 1.130e+01 | 4.146e+00 | 4.20e+01 | 8.543 |
| 1.0403 | 51.042 | 1.144e+01 | 4.263e+00 | 4.26e+01 | 8.589 |
| 1.0556 | 51.789 | 1.157e+01 | 4.368e+00 | 4.32e+01 | 8.638 |
| 1.0705 | 52.518 | 1.170e+01 | 4.494e+00 | 4.39e+01 | 8.689 |
| 1.0855 | 53.252 | 1.183e+01 | 4.599e+00 | 4.45e+01 | 8.732 |
| 1.1019 | 54.051 | 1.199e+01 | 4.742e+00 | 4.51e+01 | 8.790 |
| 1.1174 | 54.811 | 1.212e+01 | 4.866e+00 | 4.58e+01 | 8.842 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 1.1331 | 55.578 | 1.226e+01 | 4.984e+00 | 4.64e+01 | 8.891 |
| 1.1482 | 56.314 | 1.240e+01 | 5.115e+00 | 4.70e+01 | 8.932 |
| 1.1641 | 57.095 | 1.253e+01 | 5.234e+00 | 4.77e+01 | 8.975 |
| 1.1805 | 57.896 | 1.268e+01 | 5.375e+00 | 4.84e+01 | 9.028 |
| 1.1963 | 58.670 | 1.282e+01 | 5.510e+00 | 4.90e+01 | 9.075 |
| 1.2109 | 59.380 | 1.293e+01 | 5.614e+00 | 4.96e+01 | 9.113 |
| 1.2255 | 60.097 | 1.307e+01 | 5.743e+00 | 5.02e+01 | 9.151 |
| 1.2419 | 60.896 | 1.319e+01 | 5.862e+00 | 5.09e+01 | 9.201 |
| 1.2573 | 61.652 | 1.332e+01 | 5.983e+00 | 5.15e+01 | 9.237 |
102
| 1.2727 | 62.407 | 1.345e+01 | 6.110e+00 | 5.22e+01 | 9.278 |

| 1.2880 | 63.153 | 1.358e+01 | 6.242e+00 | 5.28e+01 | 9.320 |
| 1.3032 | 63.890 | 1.371e+01 | 6.369e+00 | 5.34e+01 | 9.360 |
| 1.3185 | 64.639 | 1.383e+01 | 6.495e+00 | 5.41e+01 | 9.400 |
| 1.3341 | 65.404 | 1.396e+01 | 6.625e+00 | 5.47e+01 | 9.443 |
| 1.3497 | 66.163 | 1.410e+01 | 6.772e+00 | 5.53e+01 | 9.487 |
| 1.3652 | 66.923 | 1.422e+01 | 6.897e+00 | 5.60e+01 | 9.529 |
| 1.3807 | 67.682 | 1.434e+01 | 7.035e+00 | 5.66e+01 | 9.565 |
| 1.3971 | 68.484 | 1.447e+01 | 7.175e+00 | 5.73e+01 | 9.607 |
| 1.4129 | 69.250 | 1.461e+01 | 7.325e+00 | 5.79e+01 | 9.646 |
| 1.4288 | 70.029 | 1.475e+01 | 7.475e+00 | 5.86e+01 | 9.688 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 1.4455 | 70.846 | 1.490e+01 | 7.653e+00 | 5.93e+01 | 9.732 |
| 1.4606 | 71.581 | 1.504e+01 | 7.806e+00 | 5.99e+01 | 9.769 |
| 1.4761 | 72.334 | 1.516e+01 | 7.943e+00 | 6.05e+01 | 9.808 |
| 1.4919 | 73.108 | 1.530e+01 | 8.114e+00 | 6.12e+01 | 9.851 |
| 1.5073 | 73.856 | 1.544e+01 | 8.280e+00 | 6.18e+01 | 9.893 |
| 1.5222 | 74.576 | 1.561e+01 | 8.506e+00 | 6.24e+01 | 9.944 |
| 1.5373 | 75.310 | 1.579e+01 | 8.755e+00 | 6.31e+01 | 9.987 |
| 1.5507 | 75.953 | 1.596e+01 | 9.004e+00 | 6.36e+01 | 10.025 |
| 1.5652 | 76.656 | 1.618e+01 | 9.372e+00 | 6.42e+01 | 10.067 |
| 1.5800 | 77.367 | 1.646e+01 | 9.797e+00 | 6.48e+01 | 10.120 |
| 1.5927 | 77.973 | 1.685e+01 | 1.055e+01 | 6.54e+01 | 10.162 |
| 1.6071 | 78.649 | 1.711e+01 | 1.096e+01 | 6.60e+01 | 10.213 |
| 1.6203 | 79.283 | 1.730e+01 | 1.125e+01 | 6.65e+01 | 10.252 |
| 1.6350 | 79.993 | 1.750e+01 | 1.154e+01 | 6.71e+01 | 10.304 |
| 1.6476 | 80.598 | 1.767e+01 | 1.181e+01 | 6.76e+01 | 10.338 |
| 1.6612 | 81.259 | 1.787e+01 | 1.211e+01 | 6.82e+01 | 10.380 |
| 1.6751 | 81.929 | 1.804e+01 | 1.238e+01 | 6.88e+01 | 10.420 |
| 1.6884 | 82.574 | 1.825e+01 | 1.270e+01 | 6.93e+01 | 10.455 |
| 1.7023 | 83.244 | 1.848e+01 | 1.308e+01 | 6.99e+01 | 10.496 |
| 1.7151 | 83.858 | 1.867e+01 | 1.339e+01 | 7.04e+01 | 10.529 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 1.7289 | 84.525 | 1.891e+01 | 1.378e+01 | 7.10e+01 | 10.570 |
| 1.7413 | 85.119 | 1.915e+01 | 1.421e+01 | 7.15e+01 | 10.602 |
| 1.7530 | 85.679 | 1.940e+01 | 1.472e+01 | 7.20e+01 | 10.628 |
| 1.7650 | 86.250 | 2.020e+01 | 1.676e+01 | 7.25e+01 | 10.657 |
| 1.7782 | 86.828 | 2.070e+01 | 1.818e+01 | 7.30e+01 | 10.699 |
| 1.7905 | 87.386 | 2.102e+01 | 1.910e+01 | 7.35e+01 | 10.734 |
| 1.8027 | 87.953 | 2.126e+01 | 1.976e+01 | 7.40e+01 | 10.767 |
| 1.8149 | 88.534 | 2.153e+01 | 2.038e+01 | 7.45e+01 | 10.806 |
| 1.8260 | 89.057 | 2.179e+01 | 2.092e+01 | 7.50e+01 | 10.835 |
| 1.8365 | 89.550 | 2.204e+01 | 2.144e+01 | 7.54e+01 | 10.860 |
| 1.8476 | 90.077 | 2.236e+01 | 2.205e+01 | 7.59e+01 | 10.890 |
| 1.8583 | 90.583 | 2.269e+01 | 2.264e+01 | 7.63e+01 | 10.920 |
| 1.8690 | 91.089 | 2.296e+01 | 2.314e+01 | 7.68e+01 | 10.947 |
| 1.8804 | 91.629 | 2.324e+01 | 2.363e+01 | 7.72e+01 | 10.977 |
| 1.8921 | 92.184 | 2.349e+01 | 2.410e+01 | 7.77e+01 | 11.010 |
| 1.9033 | 92.721 | 2.379e+01 | 2.461e+01 | 7.82e+01 | 11.041 |
| 1.9144 | 93.245 | 2.409e+01 | 2.511e+01 | 7.87e+01 | 11.073 |
| 1.9251 | 93.753 | 2.436e+01 | 2.557e+01 | 7.91e+01 | 11.105 |
| 1.9357 | 94.257 | 2.473e+01 | 2.615e+01 | 7.95e+01 | 11.136 |
| 1.9456 | 94.718 | 2.507e+01 | 2.668e+01 | 8.00e+01 | 11.168 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 1.9547 | 95.147 | 2.539e+01 | 2.721e+01 | 8.03e+01 | 11.192 |
| 1.9638 | 95.576 | 2.568e+01 | 2.770e+01 | 8.07e+01 | 11.217 |
| 1.9729 | 96.004 | 2.600e+01 | 2.824e+01 | 8.11e+01 | 11.243 |
| 1.9810 | 96.385 | 2.638e+01 | 2.886e+01 | 8.14e+01 | 11.266 |
103
| 1.9890 | 96.755 | 2.672e+01 | 2.944e+01 | 8.18e+01 | 11.286 |

| 1.9972 | 97.138 | 2.711e+01 | 3.009e+01 | 8.21e+01 | 11.309 |
| 2.0048 | 97.492 | 2.747e+01 | 3.069e+01 | 8.24e+01 | 11.328 |
| 2.0122 | 97.837 | 2.790e+01 | 3.140e+01 | 8.27e+01 | 11.348 |
| 2.0196 | 98.174 | 2.836e+01 | 3.215e+01 | 8.30e+01 | 11.369 |
| 2.0260 | 98.466 | 2.883e+01 | 3.294e+01 | 8.33e+01 | 11.382 |
| 2.0314 | 98.701 | 2.928e+01 | 3.368e+01 | 8.35e+01 | 11.399 |
| 2.0356 | 98.881 | 2.971e+01 | 3.438e+01 | 8.37e+01 | 11.411 |
| 2.0392 | 99.032 | 3.033e+01 | 3.537e+01 | 8.38e+01 | 11.425 |
| 2.0412 | 99.093 | 3.162e+01 | 3.766e+01 | 8.40e+01 | 11.432 |
| 2.0443 | 99.160 | 3.388e+01 | 4.115e+01 | 8.41e+01 | 11.446 |
| 2.0484 | 99.241 | 3.615e+01 | 4.468e+01 | 8.43e+01 | 11.462 |
| 2.0530 | 99.347 | 3.812e+01 | 4.798e+01 | 8.45e+01 | 11.480 |
| 2.0583 | 99.502 | 4.038e+01 | 5.191e+01 | 8.47e+01 | 11.497 |
| 2.0630 | 99.608 | 4.238e+01 | 5.544e+01 | 8.49e+01 | 11.517 |
| 2.0671 | 99.694 | 4.523e+01 | 6.066e+01 | 8.51e+01 | 11.532 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 2.0720 | 99.762 | 4.882e+01 | 6.697e+01 | 8.54e+01 | 11.552 |
| 2.0770 | 99.813 | 5.241e+01 | 7.331e+01 | 8.56e+01 | 11.568 |
| 2.0822 | 99.876 | 5.592e+01 | 7.955e+01 | 8.58e+01 | 11.585 |
| 2.0870 | 99.932 | 5.938e+01 | 8.571e+01 | 8.60e+01 | 11.601 |
| 2.0913 | 99.959 | 6.324e+01 | 9.254e+01 | 8.62e+01 | 11.619 |
| 2.0957 | 99.979 | 6.746e+01 | 9.995e+01 | 8.64e+01 | 11.634 |
| 2.1004 | 99.998 | 7.231e+01 | 1.085e+02 | 8.66e+01 | 11.646 |
Part has filled. Switching to pressure control.
|
2.1052 | 100.000 | 5.000e+01 | 9.864e+01 | 8.64e+01 | 12.076 |

_____________________________________________________________________________

72.3063 MPa
= 100.0000 %
Total mass
Frozen volume
Injection pressure
=
=
=
86.4109 g
12.0762 %
50.0000 MPa
=
2.1052 s
=
=
5.6003 %
-0.5256 %
Packing Phase:
_____________________________________________________________________________
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 2.1109 | 100.000 | 5.000e+01 | 9.549e+01 | 8.64e+01 | 12.236 |
| 2.1179 | 100.000 | 5.000e+01 | 9.383e+01 | 8.63e+01 | 12.352 |
| 2.1262 | 100.000 | 5.000e+01 | 9.257e+01 | 8.63e+01 | 12.461 |
| 2.1361 | 100.000 | 5.000e+01 | 9.144e+01 | 8.63e+01 | 12.580 |
| 2.1461 | 100.000 | 5.000e+01 | 9.055e+01 | 8.63e+01 | 12.691 |
| 2.1561 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.980e+01 | 8.63e+01 | 12.801 |
| 2.1661 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.917e+01 | 8.63e+01 | 12.907 |
| 2.1761 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.863e+01 | 8.63e+01 | 13.013 |
| 2.1861 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.817e+01 | 8.63e+01 | 13.115 |
| 2.1961 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.777e+01 | 8.63e+01 | 13.220 |
| 2.2061 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.742e+01 | 8.63e+01 | 13.317 |
| 2.2161 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.712e+01 | 8.63e+01 | 13.417 |
| 2.2261 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.685e+01 | 8.63e+01 | 13.517 |
| 2.2361 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.662e+01 | 8.63e+01 | 13.611 |
| 2.2461 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.642e+01 | 8.63e+01 | 13.708 |
104
| 2.2561 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.625e+01 | 8.63e+01 | 13.806 |

| 2.2661 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.610e+01 | 8.63e+01 | 13.895 |
| 2.2761 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.596e+01 | 8.63e+01 | 13.988 |
| 2.2861 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.584e+01 | 8.63e+01 | 14.084 |
| 2.2961 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.574e+01 | 8.64e+01 | 14.175 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 2.3061 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.566e+01 | 8.64e+01 | 14.266 |
| 2.3161 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.557e+01 | 8.64e+01 | 14.356 |
| 2.3261 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.550e+01 | 8.64e+01 | 14.446 |
| 2.3361 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.544e+01 | 8.64e+01 | 14.535 |
| 2.3471 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.538e+01 | 8.64e+01 | 14.632 |
| 2.3603 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.531e+01 | 8.64e+01 | 14.747 |
| 2.3762 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.525e+01 | 8.64e+01 | 14.884 |
| 2.3936 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.518e+01 | 8.64e+01 | 15.034 |
| 2.4110 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.513e+01 | 8.64e+01 | 15.182 |
| 2.4302 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.508e+01 | 8.65e+01 | 15.342 |
| 2.4513 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.503e+01 | 8.65e+01 | 15.517 |
| 2.4745 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.499e+01 | 8.65e+01 | 15.708 |
| 2.4976 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.498e+01 | 8.65e+01 | 15.898 |
| 2.5162 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.497e+01 | 8.65e+01 | 16.052 |
| 2.5310 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.497e+01 | 8.66e+01 | 16.171 |
| 2.5459 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.494e+01 | 8.66e+01 | 16.291 |
| 2.5637 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.490e+01 | 8.66e+01 | 16.433 |
| 2.5833 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.487e+01 | 8.66e+01 | 16.589 |
| 2.6029 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.484e+01 | 8.66e+01 | 16.744 |
| 2.6225 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.484e+01 | 8.66e+01 | 16.897 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 2.6421 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.483e+01 | 8.66e+01 | 17.050 |
| 2.6636 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.479e+01 | 8.67e+01 | 17.217 |
| 2.6895 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.475e+01 | 8.67e+01 | 17.416 |
| 2.7153 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.470e+01 | 8.67e+01 | 17.614 |
| 2.7412 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.470e+01 | 8.67e+01 | 17.809 |
| 2.7696 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.469e+01 | 8.67e+01 | 18.023 |
| 2.7981 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.465e+01 | 8.68e+01 | 18.235 |
| 2.8266 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.459e+01 | 8.68e+01 | 18.446 |
| 2.8607 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.454e+01 | 8.68e+01 | 18.696 |
| 2.8948 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.453e+01 | 8.68e+01 | 18.947 |
| 2.9290 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.453e+01 | 8.69e+01 | 19.191 |
| 2.9631 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.447e+01 | 8.69e+01 | 19.436 |
| 3.0006 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.442e+01 | 8.69e+01 | 19.702 |
| 3.0382 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.437e+01 | 8.69e+01 | 19.966 |
| 3.0758 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.431e+01 | 8.70e+01 | 20.228 |
| 3.1133 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.430e+01 | 8.70e+01 | 20.490 |
| 3.1509 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.426e+01 | 8.70e+01 | 20.749 |
| 3.1959 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.420e+01 | 8.71e+01 | 21.059 |
| 3.2410 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.418e+01 | 8.71e+01 | 21.366 |
| 3.2950 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.411e+01 | 8.71e+01 | 21.731 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 3.3383 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.403e+01 | 8.71e+01 | 22.022 |
| 3.3816 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.395e+01 | 8.72e+01 | 22.312 |
| 3.4335 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.387e+01 | 8.72e+01 | 22.657 |
| 3.4750 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.381e+01 | 8.72e+01 | 22.931 |
| 3.5165 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.375e+01 | 8.73e+01 | 23.206 |
| 3.5664 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.368e+01 | 8.73e+01 | 23.532 |
| 3.6162 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.361e+01 | 8.73e+01 | 23.857 |
| 3.6710 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.353e+01 | 8.73e+01 | 24.213 |
| 3.7258 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.345e+01 | 8.74e+01 | 24.568 |
| 3.7861 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.337e+01 | 8.74e+01 | 24.958 |
105
| 3.8464 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.329e+01 | 8.74e+01 | 25.348 |

| 3.9067 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.321e+01 | 8.75e+01 | 25.737 |
| 3.9670 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.312e+01 | 8.75e+01 | 26.127 |
| 4.0334 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.303e+01 | 8.75e+01 | 26.555 |
| 4.1063 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.293e+01 | 8.76e+01 | 27.028 |
| 4.1793 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.282e+01 | 8.76e+01 | 27.500 |
| 4.2377 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.273e+01 | 8.77e+01 | 27.877 |
| 4.2960 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.265e+01 | 8.77e+01 | 28.252 |
| 4.3427 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.259e+01 | 8.77e+01 | 28.553 |
| 4.3894 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.252e+01 | 8.77e+01 | 28.853 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 4.4408 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.245e+01 | 8.78e+01 | 29.183 |
| 4.4819 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.240e+01 | 8.78e+01 | 29.447 |
| 4.5230 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.234e+01 | 8.78e+01 | 29.711 |
| 4.5682 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.227e+01 | 8.78e+01 | 29.999 |
| 4.6224 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.220e+01 | 8.78e+01 | 30.343 |
| 4.6821 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.211e+01 | 8.79e+01 | 30.718 |
| 4.7418 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.203e+01 | 8.79e+01 | 31.086 |
| 4.8134 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.193e+01 | 8.79e+01 | 31.519 |
| 4.8921 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.182e+01 | 8.80e+01 | 31.987 |
| 4.9551 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.174e+01 | 8.80e+01 | 32.355 |
| 5.0181 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.166e+01 | 8.80e+01 | 32.717 |
| 5.0875 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.157e+01 | 8.80e+01 | 33.110 |
| 5.1637 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.148e+01 | 8.81e+01 | 33.536 |
| 5.2552 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.136e+01 | 8.81e+01 | 34.043 |
| 5.3284 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.127e+01 | 8.81e+01 | 34.444 |
| 5.4015 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.119e+01 | 8.82e+01 | 34.843 |
| 5.4601 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.112e+01 | 8.82e+01 | 35.161 |
| 5.5187 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.105e+01 | 8.82e+01 | 35.479 |
| 5.5655 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.100e+01 | 8.82e+01 | 35.734 |
| 5.6123 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.094e+01 | 8.82e+01 | 35.990 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 5.6639 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.088e+01 | 8.82e+01 | 36.270 |
| 5.7051 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.083e+01 | 8.83e+01 | 36.495 |
| 5.7463 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.077e+01 | 8.83e+01 | 36.720 |
| 5.7958 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.071e+01 | 8.83e+01 | 36.991 |
| 5.8551 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.062e+01 | 8.83e+01 | 37.316 |
| 5.9264 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.051e+01 | 8.83e+01 | 37.708 |
| 6.0047 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.039e+01 | 8.84e+01 | 38.141 |
| 6.0909 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.025e+01 | 8.84e+01 | 38.621 |
| 6.1857 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.008e+01 | 8.84e+01 | 39.150 |
| 6.2900 | 100.000 | 5.000e+01 | 8.008e+01 | 8.84e+01 | 39.736 |
| 6.4151 | 100.000 | 5.000e+01 | 7.983e+01 | 8.85e+01 | 40.439 |
| 6.5153 | 100.000 | 5.000e+01 | 7.983e+01 | 8.85e+01 | 41.011 |
| 6.6354 | 100.000 | 5.000e+01 | 7.952e+01 | 8.85e+01 | 41.700 |
| 6.7315 | 100.000 | 5.000e+01 | 7.926e+01 | 8.86e+01 | 42.262 |
| 6.8276 | 100.000 | 5.000e+01 | 7.899e+01 | 8.86e+01 | 42.832 |
| 6.9045 | 100.000 | 5.000e+01 | 7.878e+01 | 8.86e+01 | 43.294 |
| 6.9814 | 100.000 | 5.000e+01 | 7.857e+01 | 8.86e+01 | 43.762 |
| 7.0660 | 100.000 | 5.000e+01 | 7.856e+01 | 8.87e+01 | 44.284 |
| 7.1052 | 100.000 | 5.000e+01 | 7.845e+01 | 8.87e+01 | 44.526 |
| 7.1365 | 100.000 | 0.000e+00 | 6.178e+01 | 8.84e+01 | 44.724 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 7.1616 | 100.000 | 0.000e+00 | 5.549e+01 | 8.84e+01 | 45.085 |
| 7.1817 | 100.000 | 0.000e+00 | 5.243e+01 | 8.83e+01 | 45.294 |
| 7.1978 | 100.000 | 0.000e+00 | 5.055e+01 | 8.83e+01 | 45.453 |
| 7.2106 | 100.000 | 0.000e+00 | 4.923e+01 | 8.83e+01 | 45.563 |
| 7.2235 | 100.000 | 0.000e+00 | 4.798e+01 | 8.83e+01 | 45.678 |
106
| 7.2376 | 100.000 | 0.000e+00 | 4.668e+01 | 8.83e+01 | 45.798 |

| 7.2531 | 100.000 | 0.000e+00 | 4.533e+01 | 8.82e+01 | 45.928 |
| 7.2702 | 100.000 | 0.000e+00 | 4.392e+01 | 8.82e+01 | 46.074 |
| 7.2891 | 100.000 | 0.000e+00 | 4.246e+01 | 8.82e+01 | 46.232 |
| 7.3097 | 100.000 | 0.000e+00 | 4.094e+01 | 8.82e+01 | 46.406 |
| 7.3325 | 100.000 | 0.000e+00 | 3.936e+01 | 8.82e+01 | 46.597 |
| 7.3553 | 100.000 | 0.000e+00 | 3.786e+01 | 8.82e+01 | 46.788 |
| 7.3826 | 100.000 | 0.000e+00 | 3.618e+01 | 8.81e+01 | 47.014 |
| 7.4126 | 100.000 | 0.000e+00 | 3.442e+01 | 8.81e+01 | 47.268 |
| 7.4427 | 100.000 | 0.000e+00 | 3.277e+01 | 8.81e+01 | 47.519 |
| 7.4757 | 100.000 | 0.000e+00 | 3.106e+01 | 8.81e+01 | 47.800 |
| 7.5021 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.975e+01 | 8.81e+01 | 48.021 |
| 7.5286 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.850e+01 | 8.81e+01 | 48.248 |
| 7.5497 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.753e+01 | 8.80e+01 | 48.425 |
| 7.5709 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.660e+01 | 8.80e+01 | 48.601 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 7.5941 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.560e+01 | 8.80e+01 | 48.801 |
| 7.6128 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.483e+01 | 8.80e+01 | 48.962 |
| 7.6276 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.422e+01 | 8.80e+01 | 49.087 |
| 7.6425 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.363e+01 | 8.80e+01 | 49.211 |
| 7.6589 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.299e+01 | 8.80e+01 | 49.349 |
| 7.6769 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.231e+01 | 8.80e+01 | 49.500 |
| 7.6968 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.157e+01 | 8.80e+01 | 49.666 |
| 7.7186 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.079e+01 | 8.80e+01 | 49.849 |
| 7.7425 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.995e+01 | 8.80e+01 | 50.051 |
| 7.7689 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.905e+01 | 8.80e+01 | 50.274 |
| 7.7979 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.810e+01 | 8.80e+01 | 50.519 |
| 7.8298 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.709e+01 | 8.80e+01 | 50.789 |
| 7.8650 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.602e+01 | 8.80e+01 | 51.087 |
| 7.9036 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.489e+01 | 8.79e+01 | 51.417 |
| 7.9422 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.380e+01 | 8.79e+01 | 51.746 |
| 7.9847 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.265e+01 | 8.79e+01 | 52.108 |
| 8.0272 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.154e+01 | 8.79e+01 | 52.471 |
| 8.0696 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.048e+01 | 8.79e+01 | 52.835 |
| 8.1121 | 100.000 | 0.000e+00 | 9.452e+00 | 8.79e+01 | 53.201 |
| 8.1546 | 100.000 | 0.000e+00 | 8.458e+00 | 8.79e+01 | 53.567 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 8.1971 | 100.000 | 0.000e+00 | 7.496e+00 | 8.79e+01 | 53.933 |
| 8.2396 | 100.000 | 0.000e+00 | 6.562e+00 | 8.79e+01 | 54.301 |
| 8.2863 | 100.000 | 0.000e+00 | 5.596e+00 | 8.79e+01 | 54.707 |
| 8.3330 | 100.000 | 0.000e+00 | 4.702e+00 | 8.79e+01 | 55.113 |
| 8.3798 | 100.000 | 0.000e+00 | 3.869e+00 | 8.79e+01 | 55.520 |
| 8.4265 | 100.000 | 0.000e+00 | 3.105e+00 | 8.79e+01 | 55.928 |
| 8.4732 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.461e+00 | 8.79e+01 | 56.336 |
| 8.5199 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.901e+00 | 8.79e+01 | 56.742 |
| 8.5667 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.401e+00 | 8.79e+01 | 57.148 |
| 8.6134 | 100.000 | 0.000e+00 | 9.622e-01 | 8.79e+01 | 57.553 |
| 8.6601 | 100.000 | 0.000e+00 | 5.691e-01 | 8.79e+01 | 57.957 |
| 8.6975 | 100.000 | 0.000e+00 | 3.229e-01 | 8.79e+01 | 58.280 |
| 8.7387 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.209e-01 | 8.79e+01 | 58.634 |
| 8.7839 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.473e-02 | 8.79e+01 | 59.022 |
| 8.8382 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.453e-02 | 8.79e+01 | 59.484 |
| 8.9033 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.431e-02 | 8.79e+01 | 60.033 |
| 8.9815 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.406e-02 | 8.79e+01 | 60.695 |
| 9.0753 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.375e-02 | 8.79e+01 | 61.495 |
| 9.1878 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.341e-02 | 8.79e+01 | 62.467 |
| 9.3229 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.300e-02 | 8.79e+01 | 63.650 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
107
| 9.4850 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.277e-02 | 8.79e+01 | 65.104 |

| 9.6795 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.238e-02 | 8.79e+01 | 66.911 |
| 9.9129 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.206e-02 | 8.79e+01 | 69.194 |
| 10.1930 | 100.000 | 0.000e+00 | 2.130e-02 | 8.79e+01 | 72.159 |
| 10.5291 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.905e-02 | 8.79e+01 | 76.204 |
| 10.9325 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.611e-02 | 8.79e+01 | 82.015 |
| 11.4164 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.517e-02 | 8.79e+01 | 89.319 |
| 11.9300 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.438e-02 | 8.79e+01 | 94.512 |
| 12.5462 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.333e-02 | 8.79e+01 | 96.878 |
| 13.0851 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.264e-02 | 8.79e+01 | 97.950 |
| 13.6404 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.189e-02 | 8.79e+01 | 98.688 |
| 14.2778 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.100e-02 | 8.79e+01 | 99.227 |
| 14.8033 | 100.000 | 0.000e+00 | 1.034e-02 | 8.79e+01 | 99.526 |
| 15.4340 | 100.000 | 0.000e+00 | 9.665e-03 | 8.79e+01 | 99.774 |
| 16.0814 | 100.000 | 0.000e+00 | 9.050e-03 | 8.79e+01 | 99.913 |
| 16.6797 | 100.000 | 0.000e+00 | 8.565e-03 | 8.79e+01 | 99.962 |
| 17.3976 | 100.000 | 0.000e+00 | 8.086e-03 | 8.79e+01 | 99.977 |
| 18.2591 | 100.000 | 0.000e+00 | 7.703e-03 | 8.79e+01 | 99.979 |
| 19.1868 | 100.000 | 0.000e+00 | 7.588e-03 | 8.79e+01 | 99.980 |
| 20.1617 | 100.000 | 0.000e+00 | 7.499e-03 | 8.79e+01 | 99.981 |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| (s) | (%) | (MPa) | (tonne) | (g) | (%) |
|___________|____________|______________|____________|___________|____________|
| 21.2178 | 100.000 | 0.000e+00 | 7.429e-03 | 8.79e+01 | 99.982 |
| 22.3388 | 100.000 | 0.000e+00 | 7.376e-03 | 8.79e+01 | 99.983 |
| 23.5626 | 100.000 | 0.000e+00 | 7.336e-03 | 8.79e+01 | 99.984 |
| 24.8777 | 100.000 | 0.000e+00 | 7.308e-03 | 8.79e+01 | 99.984 |
| 26.3288 | 100.000 | 0.000e+00 | 7.287e-03 | 8.79e+01 | 99.985 |
| 27.1052 | 100.000 | 0.000e+00 | 7.278e-03 | 8.79e+01 | 99.985 |
_____________________________________________________________________________
Total mass
Frozen volume
Injection pressure
Maximum velocity
Maximum shear rate
=
=
=
87.8836 g
99.9848 %
0.0000 MPa
= 27.1052 s
=
=
=
5.8163 %
= -0.5256 %
0.0000 cm/s
0.0000 1/s
Total number of warning messages in the log file :
Execution time
Mon Nov 21 17:38:43 2005
Analysis completed at
Mon Nov 21 19:32:12 2005
CPU time used
6642.09 s
equivalent to
1 hr, 50 min
11.4.2
Souma Analizi
(C)1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
(C)2001 2002 2003 2004
US patent 6,096,088 ,
Cool Analysis
108

Mon Nov 21 03:07:19 2005
Executed: Mon Nov 21 03:07:21 2005
Mesh Type
= 3D Tets
Number of nodes
=
44209
Number of beam elements
=
213
Number of triangular elements
=
0
Number of tetrahedral elements
=
241988
Reading nodal data...
Reading beam element data...
Reading triangular element data...
Reading tetrahedral element data...
Method of calculating geometrical influence
Using a Geometry influence parameter
Cooling analysis type
= Parameter
=
4.0
= Manual
Total number of part elements

=
15
Total number of runner elements
=
15
Total number of shell facets
=
21444
Total number of mold elements
=
546
Total number of circuit elements
=
198
Co-ordinates of part extremity:
X
Y
Z
Maximum
160.78000 mm 182.11100 mm 115.00000 mm
Minimum
0.00000 mm -0.00000 mm -0.00550 mm
Orientation 321.56101 mm 364.22101 mm 230.00599 mm
** WARNING 701360 ** Beam element 21328 has a very bad length/diameter ratio
** WARNING 701380 ** Warnings were reported in the model
Check the mesh quality of the model
Co-ordinates of mold extremity:
X
Y
Z
Center
80.39020 mm 91.05530 mm 57.49720 mm
Right corner 353.55601 mm 364.22101 mm 330.66300 mm
Left corner -192.77599 mm -182.11100 mm -215.66901 mm
Using mesh aggregation
109
** WARNING 701380 ** Warnings were reported in the model
Check the mesh quality of the model
Total Mbytes required for cooling analysis
Total Mbytes available for cooling analysis
= 51.52
= 9346.18
Now beginning the task: Input part model

Current time is: Mon Nov 21 03:21:14 2005
Now beginning the task: Input mold model
Performing cooling network analysis
+---------+-------------+-----------------------+--------------+-------------+
| Inlet |Flowrate | Reynolds No.
|Press. drop | Pumping |
| node |in/out
|
range
| over
| power over |
|
|
|
| circuit | circuit |
|
| (lit/min) |
| (MPa) | (kW) |
+---------+-------------+-----------------------+--------------+-------------+
| 10542 | 4.23 | 10000.0 - 10000.0 |
0.0110 | 7.744e-04 |
| 10642 | 4.23 | 10000.0 - 10000.0 |
0.0110 | 7.744e-04 |
+---------+-------------+-----------------------+--------------+-------------+
Now beginning the task: Boundary Integration
Now beginning the task: Solution of equilibrium TMP field
+----------+----------+
|
|
|Calculating 3D fluxes|
|
|
+----------+----------+
|Time (s) |(%) Frozen|
+----------+----------+
| 4.59 | 28.82 |
| 11.01 | 64.27 |
| 20.00 | 99.93 |
+----------+----------+
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
|External |Cycle time|Avg temp |Avg temp |Dif temp |Dif temp |Circ temp |
|iteration | (s) |iteration |deviation |iteration |deviation |residual |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
|
1 | 25.000 |
23 |30.000000 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
10 |15.000000 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
11 |11.240400 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
30 | 9.933400 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
27 | 7.420520 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
16 |24.819500 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
10 |28.823799 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
25 |24.704100 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
29 |21.463900 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
29 | 8.234380 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
8 | 1.377710 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
13 | 0.351296 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
23 | 0.078346 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
53 | 0.063621 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
110
|
1 | 25.000 |
6 | 0.008312 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
+----------+----------+
|
|
|
|
+----------+----------+
+----------+----------+
| 4.59 | 22.05 |
| 11.01 | 46.21 |
| 20.00 | 96.96 |
+----------+----------+
| Residual | 0.080513 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
|
1 | 25.000 |
223 | 4.945120 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
19 | 0.131403 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
120 | 0.809405 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
1 | 25.000 |
1 | 0.008821 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
+----------+----------+
|
|
|
|
+----------+----------+
+----------+----------+
| 4.59 | 22.03 |
| 11.01 | 46.33 |
| 20.00 | 97.25 |
+----------+----------+
| Residual | 0.001318 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
|
1 | 25.000 |
36 | 0.001580 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
|
2 | 25.000 |
517 |29.838200 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
2 | 25.000 |
17 | 0.899158 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
2 | 25.000 |
1 | 0.310973 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
2 | 25.000 |
4 | 0.098740 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
2 | 25.000 |
9 | 0.005775 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
|
2 | 25.000 |
22 | 0.005735 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
+----------+----------+
|
|
|
|
+----------+----------+
+----------+----------+
| 4.59 | 21.34 |
| 11.01 | 45.26 |
| 20.00 | 97.10 |
+----------+----------+
| Residual | 0.007915 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
|
2 | 25.000 |
0 | 0.000926 |
0 | 0.000000 | 1.000000 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
|
3 | 25.000 |
804 | 6.398950 |
0 | 0.000000 | 0.003991 |
111
|
3 | 25.000 |
30 | 0.323882 |
0 | 0.000000 | 0.003991 |
|
3 | 25.000 |
8 | 0.171354 |
0 | 0.000000 | 0.003991 |
|
3 | 25.000 |
26 | 0.023270 |
0 | 0.000000 | 0.003991 |
|
3 | 25.000 |
51 | 0.016652 |
0 | 0.000000 | 0.003991 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
+----------+----------+
|
|
|
|
+----------+----------+
+----------+----------+
| 4.59 | 21.26 |
| 11.01 | 45.07 |
| 20.00 | 96.97 |
+----------+----------+
| Residual | 0.000804 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
|
3 | 25.000 |
0 | 0.000326 |
0 | 0.000000 | 0.003991 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
|
4 | 25.000 |
543 | 1.017930 |
0 | 0.000000 | 0.001095 |
|
4 | 25.000 |
27 | 0.302301 |
0 | 0.000000 | 0.001095 |
|
4 | 25.000 |
23 | 0.049243 |
0 | 0.000000 | 0.001095 |
|
4 | 25.000 |
79 | 0.023823 |
0 | 0.000000 | 0.001095 |
|
4 | 25.000 |
0 | 0.010227 |
0 | 0.000000 | 0.001095 |
|
4 | 25.000 |
0 | 0.005949 |
0 | 0.000000 | 0.001095 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
+----------+----------+
|
|
|
|
+----------+----------+
+----------+----------+
| 4.59 | 21.26 |
| 11.01 | 45.13 |
| 20.00 | 97.06 |
+----------+----------+
| Residual | 0.000023 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
|
4 | 25.000 |
0 | 0.000298 |
0 | 0.000000 | 0.001095 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
|
5 | 25.000 |
371 | 1.089170 |
0 | 0.000000 | 0.000260 |
|
5 | 25.000 |
10 | 0.111237 |
0 | 0.000000 | 0.000260 |
|
5 | 25.000 |
37 | 0.096561 |
0 | 0.000000 | 0.000260 |
|
5 | 25.000 |
5 | 0.001033 |
0 | 0.000000 | 0.000260 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
+----------+----------+
|
|
|
|
+----------+----------+
+----------+----------+
| 4.59 | 21.25 |
| 11.01 | 45.06 |
| 20.00 | 96.99 |
+----------+----------+
| Residual | 0.000126 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
112

+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
|
5 | 25.000 |
27 | 0.001410 |
0 | 0.000000 | 0.000260 |
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
+----------+----------+----------+----------+----------+----------+----------+
Coolant Temperatures
Inlet
node
Coolant temp. Coolant temp. rise

range
over circuit
10542
10642
25.0 - 25.7
25.0 - 25.7
0.7 C
0.7 C
Final circuit temperature residual: 0.00000E+00

+----------+----------+
|
|
|
|
+----------+----------+
+----------+----------+
| 4.59 | 21.25 |
| 11.01 | 45.06 |
| 20.00 | 96.99 |
+----------+----------+
Summary of Cavity Temperature Results
=====================================
Cavity surface temperature - maximum
= 113.0730 C
Cavity surface temperature - minimum
= 26.3220 C
Cavity surface temperature - average
= 46.9320 C
Average mold exterior temperature
= 26.3980 C
Cycle time
= 25.0000 s
Execution time
CPU time used
11.4.3
Mon Nov 21 03:07:19 2005

Mon Nov 21 03:39:09 2005
1898.62 s
arplma Analizi
(C)2001 2002 2003 2004
US patent 6,096,088 ,
Warpage Analysis
Mon Nov 21 19:32:28 2005
113
Model file name: cordless_drill_flow.udm

Reading solver parameters...
Reading mechanical property and residual stress data...
Defining anchor plane...
Number of separate cavities
Some elements have been upgraded to higher-order elements.

Number of original nodes:
43993
Number of midside nodes added:
296713
Total number of nodes in warpage analysis: 340706
Estimated memory requirement:
680 Mbytes.
Writing input file for structural analysis program...
Launching structural analysis program...
Reading structural analysis input file...
...finished reading structural analysis input file.
Beginning load incrementation loop...
Setting structure information...
Assembling stiffness matrix...
Solving finite element static equilibrium equations...
----------------------------------------------------------------------Kstep Kstra Nref Nite Node Ipos Negpv Detk
Rfac Displacement
----------------------------------------------------------------------1 1 1 0 53984 1 0 0.0e+00 1.000e+00 -7.652e-01
Minimum/maximum displacements at last step (unit: mm):
Node
Min.
Node
Max.
----------------------------------------------------Trans-X 344770 -2.1116e-01 54083 5.0557e-01
Trans-Y 330698 -1.2520e-01 52805 7.2151e-01
Trans-Z 54544 -3.0755e-01 49325 2.4367e-01
Structural analysis completed in 45124.80 secs.
Writing result file...
Execution time
Mon Nov 21 19:33:51 2005
Tue Nov 22 08:06:54 2005
CPU time used
44288.10 s
Warpage analysis has completed successfully.
--------------------------------------------------------------------------
114

PlastikEnjeksiyonKalibiTasarimi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PlastikEnjeksiyonKalibiTasarimi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T

PLASTK ENJEKSYON KALIBI TASARIMI

Bilen Emek ABALI

PLASTK ENJEKSYON KALIBI TASARIMI

Bilen Emek ABALI

Plastiklerin Genel zellikleri............................................................................... 2

Ska kullanlan mhendislik Termoplastikleri ................................... 3

Enjeksiyon nitesi ....................................................................................... 6

RS (Reciprocating Screw) Makinas.................................................... 7

P (Preplasticizing) Makinas ................................................................ 9

Kalp nitesi .............................................................................................. 11

Kalp Kapama Mekanizmas ...................................................................... 11

Mafsal Kilitleme Mekanizmas .......................................................... 13

tici Mekanizmas evrimi................................................................. 14

ekme Pay Girilmesi ................................................................................ 19

Kalp Ayrm Hat ve Yzeylerinin karlmas .......................................... 20

Kalp Yzeylerinin Bytlmesi................................................................ 20

Kalp Gvdesinin Modellenmesi ............................................................... 21

Hazr Paralarn Seimi ve Yerleimi ........................................................ 23

Kalp Seimi Kriterleri....................................................................... 23

Kalp Malzemesi ............................................................................ 23

Merkezleme Civatalar ve Burlar .................................................... 28

Sabitleme Civatalar ........................................................................... 29

Vida Ama Teknii ........................................................................ 29

Scaklk Etkisi ................................................................................ 30

Vida leme Toleranslar (rnek : 12.9 kalitesi)............................. 31

Civata Vida Boyu........................................................................... 31

Civata Yalamas ........................................................................... 32

Meme Seimi ..................................................................................... 32

ticilerin Yerleimi ............................................................................. 33

Kalp Tama Halkalar ...................................................................... 33

Kalp Elemanlar Listesi..................................................................... 33

Soutma Sistemi Tasarm ......................................................................... 35

Scaklk Farklar (T) ........................................................................ 36

Isl letkenlik ...................................................................................... 36

Is-Scaklk Etkilenmesi ..................................................................... 37

Soutma Suyu Ak........................................................................... 37

FEM ve CFD Yntemleri ile Analiz .................................................. 41

Tasarmn CAD Ortamna Aktarm................................................... 42

Perspektif Grnm ................................................................................... 43

Otomatik yiletirme (Mesh Repair Wizard) ..................................... 46

Eleman Bazl yiletirme.................................................................... 48

Aspect Ratio (Basklk Oran)........................................................ 48

CAD Hatas ve dzeltme................................................................ 49

Kesime ve stste binme (Intersections & Overlapping)............. 50

Eleman iyiletirme ......................................................................... 51

Serbest Kenarlar (Free Edges) ....................................................... 51

Analiz Sonular ve statistiki Bilgiler....................................................... 52

arplma Analizi ................................................................................ 58

Enjeksiyon Basnc Dalm ............................................................. 60

Kapama Kuvveti Dalm ................................................................. 60

Ek A : Teknik Resimler ............................................................................. 68

Ek B : Katalog Bilgileri ............................................................................. 79

Scak Meme Girii Seimi ................................................................. 81

ten Istmal Scak Meme Girii ....................................................... 82

Meme Burcu ve Uzatmas.................................................................. 83

Meme Montaj ekli............................................................................ 85

Merkezleme Civatalar ve Burlar .................................................... 86

Soutma Kanal Tkac....................................................................... 88

Soutma Kanal Tkacn Monte Aparat ............................................ 88

Soutma Kanal Balantlar .............................................................. 89

tici Plaka Pullar............................................................................ 92

tici Mili ve Saplamalar.................................................................. 93