T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

ELEKTRK ELEKTRONK TEKNOLOJS

YEREL DAITIM HABERLEME TESSATI 1

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR .............................................................................................................. iii GR ..................................................................................................................................1 RETM FAALYET-1...................................................................................................3 1. YEREL DAITIM EBEKESNN TANITIMI...............................................................3 1.1. Tanm ......................................................................................................................3 1.2. Gereklilii.................................................................................................................4 1.2.1. Yerel Datm ebekelerinin Oluturan Bakr Kablo zerinden Verilen Hizmetler.....................................................................................................................5 1.3. Blok ema le Gsterimi ...........................................................................................6 LME VE DEERLENDRME .................................................................................10 RENME FAALYET-2 ...............................................................................................11 2. KABLOLAR..................................................................................................................11 2.1. Yerel Datm ebekelerinde Kullanlan Kablolara Ait Temel zellikler .................11 2.2. Bakr letken Kablolu Eriim Sistemlerinin zellikleri ............................................13 2.2.1. Avantajlar .......................................................................................................13 2.2.2. Dezavantajlar ..................................................................................................13 2.3. ok Perli Haberleme Kablolarnn Genel Yaps ....................................................13 2.4. Yerel Datm ebekelerinde Kullanlan Kablolarn Genel Yaps ...........................17 2.4.1. Yldz Drtl Yaps .........................................................................................17 2.4.2. Grup Yaps......................................................................................................18 2.4.3. Paket Yaps .....................................................................................................19 2.4.4. ekirdek Yaps ...............................................................................................21 2.5. Havai ve Yer alt Kablo Seiminde Per Says - letken apna Bal Kapasite Tanmlamalar................................................................................................................23 2.6. Prensibal, Yerel Kablolar ve Abone Teli zellikleri ................................................24 2.6.1. Prensibal Kablolar ve zellikleri ......................................................................24 2.6.2. Yerel Kablolar ve zellikleri............................................................................24 2.6.3. Abone Teli ve zellikleri .................................................................................24 2.7. Yerel Datm ebekesi Sembol ve aretleri ...........................................................25 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................28 LME VE DEERLENDRME .................................................................................29 PERFORMANS DEERLENDRME ...........................................................................30 RENME FAALYET-3 ...............................................................................................31 3. KABLO RTBATLANDIRMA ELEMANLARI ...........................................................31 3.1. Kablo rtibatlandrma Elemanlarnn Yaplar ve zellikleri ....................................31 3.1.1. Kroeler ...........................................................................................................31 3.1.2. Borular.............................................................................................................31 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................34 LME VE DEERLENDRME .................................................................................35 PERFORMANS DEERLENDRME ...........................................................................36 RENME FAALYET-4 ...............................................................................................37 4. EK YAPMA ELEMANLARI ARA VE GERELER .................................................37 4.1. Terminal Blou .......................................................................................................37 4.2. Saha Dolab.............................................................................................................38 4.2.1. Terminal Kutusu ..............................................................................................42 i

4.2.2. Balant Eleman (Konnektr) ..........................................................................46 4.2.3. Ek Yapma Ara-Gerelerinin Yap, zellik ve eitleri ...................................47 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................57 LME VE DEERLENDRME .................................................................................58 PERFORMANS DEERLENDRME ...........................................................................59 MODL DEERLENDRME...........................................................................................60 CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................63 NERLEN KAYNAKLAR ..............................................................................................65 KAYNAKA ....................................................................................................................66

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 523 EO 0147 Elektrik Elektronik Teknolojisi Haberleme Sistemleri Yerel Datm Haberleme Tesisat 1 Kablo seimi yapmak, kablo irtibatlandrma elemanlarn tespit etmek, ek yapma elemanlarn, ara ve gerelerini tespit etmek amacnn kazandrld renme materyalidir. 40 / 32

SRE N KOUL YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI LME VE DEERLENDRME

Yerel datm ebekesinde kullanlacak malzemelerin tespitini yapmak. Genel Ama Gerekli ortam salandnda, yerel datm ebekesinin yapsn bilecek, kullanlacak malzeme, ara-gerelerini projeye ve TSEye uygun olarak tespit edebileceksiniz. Amalar 1. Yerel datm ebekesinin tanmn yapabilecek ve gerekliliini aklayabileceksiniz. 2. Yerel datm ebekesinde kullanlacak kablolarn tespitini, projeye ve TSEye uygun olarak yapabileceksiniz. 3. Yerel datm ebekesinde kullanlacak, kablo irtibatlandrma elemanlarn, kablonun fiziksel zelliklerine, kablo uzunluuna ve TSEye uygun olarak tespit edebileceksiniz. 4. Yerel datm ebekesinde ek yapma elemanlar ile ek yapma ara ve gerelerini TSEye, projeye veya ek yaplacak yere uygun olarak tespit edebileceksiniz. Tesisatn ekilecei alan, el aletleri takm antas, tesisatn bulunduu alan, repertitr sahas, DMS terminali, kablo lm cihaz Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda size lme arac (uygulama, soru cevap)uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, Teknolojinin snrlarnn zorland gnmzde haberleme ve veri aktarm teknolojileri bu hzda ba ekmektedir. Yaplan bir aratrmaya gre tm Orta a dneminde paylalan bilginin katn bugn internet sayesinde sadece bir gnde paylaabiliyoruz. Haberleme teknolojilerinin hzl geliimine bakarak nemini daha ak grebiliriz. Sosyal, siyasi ve askeri alanda haberleme teknolojileri gl devletler, baarya her zaman daha yakndr. Daha dne kadar sadece mors iletiimi iin kullanlan iletken iftleri ile bugn gelinen noktada internet altyapsnn da temelinin kurulmu olduu grlr. Byk neme sahip yerel datm ebekelerinin kurulmas, onarm veya gelitirilmesi iin mutlaka bu alanda yetimi eitimli personele ihtiya vardr Bu modl sayesinde yerel datm ebekelerinin hiyerarisini, kullanlan kablo ve zelliklerini reneceksiniz. Gelecekte haberleme sektrnde yeni giriimcilerinde yer almasyla rekabet, kalite ve yeni i sahalar alacan unutmaynz. Dolaysyla yerel datm ebekelerinin alma dzeni, kullanlan ara-gerelerin yaps ve kullanm eklini renmekle meslek yaamnzda aranan bir personel olabilirsiniz. Konular anlatlrken kolay anlalr olmasna ayn zamanda ierik ynnden zengin bir materyal olmasna allmtr.

RENME FAALYET1 RETM FAALYET-1

AMA
Yerel datm ebekesinin tanmn yapabilecek ve gerekliliini aklayabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: evrenizde grdnz telefon, faks, bankamatik vb. cihazlar veri ve ses iletimi iin hangi yolu kullanrlar? Aratrnz nternet ortamndan faydalanarak ok telli zayf akm kablolar reten firmalarn sayfalarn inceleyiniz. Binanzn giriinde bulunan telefon kutusunu inceleyiniz. Bulunduunuz yerdeki Trk Telekom binasna giderek, bir telefon grmesi srasnda ses hangi yolu izleyerek kar tarafa ular? reniniz.

1. YEREL DAITIM EBEKESNN TANITIMI

Telekomnikasyon hizmetlerine ilikin olarak son dnemde yerel datm ebekelerinin nemi hayli artmtr. Dne kadar sadece ses iletiminin salanmasndaki bir ara olan bu yap gnmzde geniband teknolojilerinin hzl geliimiyle bakr kabloyu altna dntrd iddias noktasna gelmitir. Bu blmde yerel datm ebekesi kavramnn tanm yaplarak, yerel datm ebekeleri zerinden verilen hizmetler, yerel datm ebekelerine ilikin blok diyagram hakknda bilgi verilecektir.

1.1. Tanm
Bir sabit haberleme ebekesini genel olarak tama ebekesi ve yerel datm ebekesi olarak ikiye ayrlr. Bu ayrm, ebeke bileenlerinin ve ebeke zerinden verilen hizmetlere ilikin kapasitenin paylalmas veya dorudan bir kullancya tahsis edilmesi esasna gre yaplmaktadr. Yerel datm ebekesi, ebekenin kullancnn kiisel tesisinden balayp ana datm ats (AD) zerinde bulunan repertitr noktasnda sonlanan ksmdr. Tama ebekesi ise santraller, nakil(transmisyon) hatlar gibi kapasiteye baml ebeke bileenlerden olumaktadr. 3

Resim 1.1: Yerel datm ebekesi temel blok diyagram

Yerel datm ebekesinin boyutlarn, bir baka ifadeyle, yerel datm ebekesinde kullanlan bileenlerin miktarn belirleyen unsur kullanclarn oluturduu ar trafiinin hacmi deildir. ebekenin bu ksmnda, her bir kullancya eit ekilde tahsis edilen ve ebekenin tad trafikten bamsz olarak her bir kullancnn ebeke sonlandrma noktasna kadar gtrlen bir fiziki altyap sz konusudur. Yerel datm ebekesinin boyutlarn belirleyen temel deiken abone says iken tama ebekesinde temel deiken tanan trafiin miktardr. Trafik miktarna ilikin lm birimi olarak genelde Erlang kullanlr. Erlang bir konuma kanalnn bir saatlik sre boyunca kullanlmas ile oluan trafik miktarn ifade eder.

1.2. Gereklilii
Gnmzde GSM, direk uydu haberlemesi ve telsiz sistemlerin dnda kalan haberleme cihazlarnn tamamna yakn yerel datm ebekeleri zerinden hizmet verir. Evlerimizdeki telefon ve fakslardan, bankamatik cihazlarna kadar tm ses iletim ve veri hizmetleri yerel datm ebekeleri zerinden ilevini srdrr. Durum byle olunca yerel datm ebekelerinin nemi daha belirgin olur. Yine gnmzde nemi gittike artan geniband teknolojilerinin hzl geliimiyle birlikte, yerel datm ebekeleri sadece ses iletimi iin kullanlan bir altyap olmaktan km, geniband hizmetlerin bakr kablo zerinden son kullancya ulatrlmas mmkn hale gelmitir. Geniband, frekans spektrumunun interneti kapsayan ancak bununla snrl olmayan hizmetler iin yksek hzda veri iletimini salamak amacyla kullanlan ksmn ifade eder. Ses iletimi amacyla kullanlan bakr kablo altyapsnda DSL teknolojisi ile yksek hzda veri iletiminin salanmas ile birlikte, bakr kablo spektrumu ses hizmetleri band ve yksek hzl veri hizmetleri band olarak ikiye ayrlmaktadr.

Resim 1.2: Bakr kablo spektrumu

1.2.1. Yerel Datm ebekelerinin Oluturan Bakr Kablo zerinden Verilen Hizmetler

Tablo 1.1: Yerel datm ebekeleri zerinden verilen geniband hizmet tablosu

1.3. Blok ema le Gsterimi

Resim 1.3: Yerel datm ebekesinin blok ema ile gsterimi

Yerel datm ebekesinin kurulmasnda ana datm ats, saha dolab, abone datm kutusu ve sonlandrma eklinde temel birimlerini belirtebiliriz. Bunun yannda Menholler, kanallar ve kablolarda bu yap iersinde yer alr. Ana datm ats yerel datm ebekesinin santral binasndaki balang noktasna karlk gelmektedir. Saha dolab ise abone ile ana datm ats arasndaki ara balant noktasdr. Ana datm ats ile saha dolab arasndaki ksm prensipal ebeke, saha dolab ile abone arasndaki ksm yerel(lokal) ebeke olarak isimlendirilmektedir. Sonlandrma ise ebekenin en yakn abone datm kutusundan, abonenin tesisine kadar olan ksmn ifade etmektedir. Modelde yer verilen ebeke yapsnn oluturulmasnda ve ebeke bileenlerinin nitelik ve niceliklerinin belirlenmesinde Trk Telekom standartlarndan faydalanlmaktadr. Bu noktadan itibaren yerel datm ebekelerinin yaps Resim 1.3 esas alnarak adm adm ayrntl olarak incelenecek ilerleyen konularla birlikte de her bir fiziki yap hakknda temel bilgi verilecektir. Resim 1.3e bakldnda ana datm atsndan saha dolabna kadar olan ksmn prensibal ebeke olduunu renmitik. ekil 1.4te ise ana datm ats ile saha dolaplarnn ayrntl ilikisi grlmektedir. ekil 1.4 bir benzetmeyle aklamak gerekirse kesik izgilerle tanmlanm alann tamam bir tek ana datm ats bulunan bir ilin hudutlar olsun. Bu kabule gre saha dolaplar ehrin her noktasna eit alanlara ulaabilecek ekilde datlmtr. ebekenin bu ksm daha ncede bahsedildii gibi prensibal ebeke olup; prensibal kablolar, sadece ana datm ats ile saha dolaplarn birbirine balamaktadr. 6

Resim 1.4: Ana datm ats saha dolab ilikisi

ekil 1.5te ise her saha dolabnn kaplad (ebekeyi ulatrabilecei) alan grlmektedir. ekil incelendiinde saha dolabnn kaplad alann merkezinde olduu grnr. nk drt alt blgeye ayrlm olan saha dolab kapsama alannn her noktasna yerel ebeke en ekonomik kablo mesafesinde ulamaldr. Bu noktadan itibaren prensibal ebeke son bulmu, yerel ebeke balamtr.

Resim 1.5: Saha dolab alt blge alan

ekil 1.6da daha nce 4 alt blgeye ayrlm saha dolab alannn alt blge snr ayrntl olarak grlmektedir. Burada bahsedilen dm noktalar, saha dolabndan kan ok perli yerel kablolarn caddelere datlmak zere; ana yerel kablodan ayrld noktalar gstermektedir. rnek olarak saha dolabndan bu blge iin 600 perlik yerel kablo kontenjan ayrlm olsun. Bu 600 perlik kablo her bir dm noktasnda 150 per eksilerek 5. dm noktasna kadar devam eder.

Resim 1.6: Saha dolab dm noktalar

ekil 1.7ye gelindiinde bu defa da her bir dm noktasnn alt dm noktalarna nasl ayrld grlmektedir. stteki ekilde her bir dm noktas iin 150 perlik kontenjann ayrld rneini vermitik. rnei devam ettirecek olursak; bu cadde iin tahsil edilmi 150 perlik yerel kablonun sokaklara nasl datlaca grlr.Yani 150 perlik yerel kablo a alt dm noktasndan balayp her bir sokak iin kontenjan braklarak d alt dm noktasnda son bulur.

Resim 1.7: Saha dolab alt dm noktalar

Son eklimizde ise alt dm noktasndan, bu dmn bulunduu sokak iin ayrlan yerel kablo kontenjannn abone datm kutularna (tevzi) giderek buradan abone ankastresine ulamas grlmektedir. Burada Menholler sadece bu ekilde gsterilmekle birlikte aslnda repertitrden itibaren kablolar ounlukla yer altndan menhollerle gelir.

Resim 1.8: Yerel datm ebekesi sokak datm plan

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki cmleleri doru veya yanl olarak deerlendiriniz. 1. ( ) Yerel datm ebekesi, ebekenin kullancnn kiisel tesisinden balayp ana datm ats (AD) zerinde bulunan repertitr noktasnda sonlanan ksmdr. 2. ( ) Her saha dolab iin bir repertitr kullanlr. 3. ( ) Ana datm ats ile saha dolab arasndaki ksmda prensipal kablo, saha dolab ile abone arasndaki ksmda yerel kablo kullanlr. 4. ( ) Prensibal kablolar saha dolabndan balar abone datm kutularna kadar devam eder. 5. ( ) Yerel datm ebekeleri sadece ses iletiminde kullanlr. 6. ( ) Yerel datm ebekeleri temel birimleri; repertitr-saha dolab-abone datm kutusu ve telefon tesisatndan oluur.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz

10

RENME FAALYET2 RENME FAALYET-2

AMA
Yerel datm ebekesinde kullanlacak kablolarn tespitini, projeye ve TSEye uygun olarak yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: nternet ortamndan faydalanarak ok telli zayf akm kablolar reten firmalarn sayfalarn inceleyiniz. Binanzn giriinde bulunan telefon kutusu iindeki kablolar inceleyiniz ok telli bir kabloyu renklerine ayrarak neden farkl renk ve paketlerde retildiini aratrnz. eitli kablolarn d klfn (izolasyonunu) inceleyiniz. Aralarnda ne gibi farklar var ve bu farklarn sebepleri nelerdir? Aratrnz Havai hatlarda neden ask teli kullanlmaktadr? Aratrnz.

2. KABLOLAR
ehirler aras, santraller aras, saha dolab ile abone datm kutusu aras, abone datm kutusu ve abone aras ekilen eitli zellik ve kapasitedeki kablolarn tmdr. Bakr kablolu eriim sistemi; repertitr, prensibal kablo, saha dolab, yerel kablo, abone datm kutusu ve abone kablosu veya d tesisat teli tesisinden oluur. Yerel datm ebekelerinde kullanlmakta olan bakr haberleme kablolar farkl standart ve yaplarda, kullanm yerine gre retilmektedir.

2.1. Yerel Datm ebekelerinde Kullanlan Kablolara Ait Temel zellikler

zellikler Genel Kablo Yaps Aklamalar Kpkl veya solid izoleli, PE klfl alminyum ekranl (prensibal ve yerel kablolar iin) Ask telli veya telsiz, ii tam dolu veya bo,yldz drtl tipinde ve 2-1800 ift kapasitesindeki kablolardr. 1800 ift dahil her trl kablolar. 11

Prensibal Gzerghlarda

Kullanlan Kablo Tipleri tipi kablolar. Kullanlan Kablo Tipleri Kablo ekirdek Yaps

Yerel gzerghlarnda genelde KPDF-AP veya KPDF-AP-A 600 ifte kadar her trl kablolar.

Yldz drtl tipindeki 10lu gruplar ve ekirdek yaps ilerleyen ksmlardaki ekillerde gsterildii gibi 0,4 / 0,5 / 0,6 / 0,9 mm 0,4 mm : 0,5 mm : 0,6 mm : 0,9 mm : 0,4 mm : 0,5 mm : 0,6 mm : 0,9 mm : 280 ohm/km 180 ohm/km 125 ohm/km 55 ohm/km 1,79 dB/km 1,36 dB/km 1,03 dB/km 0,62 dB/km

Kullanlan letken aplar letken apna Gre DC evrim Diren Deerleri (1km iin) letken Kesitlerine Gre Ses Frekansndaki Zayflama Deerleri (1 km iin)

Efektif Kapasite Deerleri (1 km iin) zolasyon Direnci Deerleri (tesis edilmemi) Yeni Tesis Edilmi Kablo in ki letken Aras zolasyon Direnci Deeri Tesis Edilmi Kablo in Yakn U Diyafonisi

0,4 ve 0,5 mm iin : 50 nF/km 0,6 ve 0,9 mm iin : 45 nF/km 0,4 ve 0,5 mm iin : > 10.000 Mohm x km 0,6 ve 0,9 mm iin : > 15.000 Mohm x km > 100 Mohm

> 65 dB

Abone kablosu yaps, yukarda belirtilen zelliklerle ayn olup sadece alminyum ekran yoktur Haberleme Kablolarnda Dikkat Edilmesi Gereken zellikler: Yaltkanlk (Dielektrik) kayplar ok az olmaldr. zellikle yksek frekanslarda artma eilimi gsteren hat zayflamas az olmaldr. Rutubete kar tam koruma salamaldr. Yaltkanlk direnleri yksek olup su sznts durumunda bile deerini kaybetmemeli; bu sayede nakil kalitesi srekli ve dzenli kalmaldr. Yaltkan d klf anma ve kimyasal etkilere, mekanik zorlamalara ve titreimlere kar dayankl olmaldr.

12

letkenlerin yaltkan klflar belirli bir koda gre renklendirilip zaman am ve alma artlar etkisi ile bozulmamal; renkler ak ve kesin olarak tannabilmelidir. Bu sayede eklemelerde kolaylk, hatann en aza indirilmesi ve zamandan tasarruf salanr. Havai kablolar, ortak klf iine alnm ask teliyle birlikte retildiklerinden, ayrca ask teli, sarg teli veya baka bir elemana ihtiya duyulmaz. Bu bakmdan havai tesislerde byk kolaylk salar. Havai kablolarn ask teli kablolara gre hesaplanm olup plastik klf iinde bulunduundan her trl d etkilere kar korunmutur.

2.2. Bakr letken Kablolu Eriim Sistemlerinin zellikleri

2.2.1. Avantajlar
Ksa mesafelerde dier tekniklere gre halen ekonomik olmas Bakr kablo ve aksesuarlarnn yerli retiminin yeterince gelimi olmas Eitimli personel bulunmas Geni bantl servislerin verilmesine ynelik xDSL teknolojilerinin kullanmna uygun olmas Her abonenin kendi bamsz devresine sahip olmas Kablosuz sistemlere gre daha geni bant genilii olmas lave bir tehizat konulmadan aboneye ulalmas

2.2.2. Dezavantajlar
Bakr kablolu yapda ekonomik nedenlerle santral hizmet hudutlar dar tutulmak zorunda olduundan ayn yerleim blgesinde ok santralli yapya ihtiya duyulmas Kablo tesisi iin daha fazla bir yer alt maliyetine ihtiya duyulmas Uzun mesafelerde ekonomik olmamas Bakr kablo nakil kapasitesinin snrl olmas Santralden uzak abonelere yksek hzl haberleme imknlarnn salanamamas Tesis sresinin uzun olmas letme zorluu

2.3. ok Perli Haberleme Kablolarnn Genel Yaps

Bu blmde Trk Telekom iin retilen ok perli haberleme kablolarnn genel yaps hakknda bilgi verildikten sonra kablolarn dier teknik zellikleri aklanacaktr.

13

Sembollerin Anlamlar

Trk Telekomun kablolar isimlendirmekte kulland semboller ve bunlarn anlamlar aada verilmitir.

Tablo 2.1: Trk Telekom kablo tip kodlandrmas

Tablo 2.2: Trk Telekom prensibal ve yerel kablo rnekleri

14

Resim 2.1: Yer alt tipi telefon kablosu KPD-AP

Resim 2.2: Yer alt tipi telefon kablosu KPD-AP

Kullanm Yerleri (KPD-AP)

Yer altna denen knkler ierisinde kullanlr. letken ap 0,4 ve 0,5 mm olan kablolar ksa mesafe datm ebekelerinde, iletken ap 0,6 ve 0,9 mm olan kablolar ise uzun mesafeli ebekelerde kullanlr. letken ap 0,4 ve 0,5 mm olan kablolar genelde 400 per kapasitesinde retilirken iletken ap 0,6 ve 0,9 mm olan kablolar da kapasite deeri ortalama 200 perdir. Yaps

Elektrolitik bakr iletken kpkl PE izolasyon polyester bant her iki taraf pe filmle kapl alminyum folyo koruyucu PE d klf

Resim 2.3: Yer alt tipi ift klfl telefon kablosu KPD-PAP

15

Resim 2.4: Yer alt tipi ift klfl telefon kablosu KPD-PAP

Kullanm Yerleri (KPD-PAP)

Yer altna denen knkler ierisinde kullanlr. Dorudan doruya topraa gml demeye de imkn salayacak biimde retilmitir. letken ap 0.4 ve 0.5 mm olan kablolar ksa mesafe datm ebekelerinde, iletken ap 0.6 ve 0.9 mm olan kablolar ise uzun mesafeli ebekelerde kullanlr. letken ap 0,4 ve 0,5 mm olan kablolar genelde 400 per kapasitesinde retilirken iletken ap 0,6 ve 0,9 mm olan kablolar da kapasite deeri ortalama 200 perdir. Yaps

Som elektrolitik (tavl) bakr iletken. Kpkl PE izolasyon. Nem iermeyen ve yaltkan zellii olan bir polyester bant. Orta ve lineer(dorusal) alak younluklu siyah polietilen malzemeden i klf. Her iki taraf PE filmle kapl alminyum folyo koruyucu. Orta ve lineer alak younluklu siyah polietilen malzemeden d klf.

Resim 2.5: Havai tip ask telli telefon kablosu KPD-AP-A

Resim 2.6: Havai tip ask telli telefon kablosu KPD-AP-A

Kullanm Yerleri (KPD-AP-A)

Genellikle ehir d ve krsal alanlarda, direkler arasnda havai hatlarda kullanlr. letken ap 0,4 ve 0,5 mm olan kablolar ksa mesafe datm ebekelerinde, iletken ap 0,6 ve 0,9 mm olan kablolar ise uzun mesafeli ebekelerde kullanlr. letken ap 0,4 ve 0,5 mm 16

olan kablolar genelde 200 per kapasitesinde retilirken iletken ap 0,6 ve 0,9 mm olan kablolar da kapasite deeri ortalama 100 perdir. Yaps

Som elektrolitik ( tavl ) bakr iletken. Kpkl PE izolasyon. Nem iermeyen ve yaltkan zellii olan bir polyester bant. Her iki taraf PE filmle kapl alminyum folyo koruyucu. galvanizli elik tel ask halat orta ve lineer alak younluklu siyah polietilen malzemeden d klf.

Resim 2.7: rnek kablolar

2.4. Yerel Datm ebekelerinde Kullanlan Kablolarn Genel Yaps

Tablo 2.3: Kablo renk sras

2.4.1. Yldz Drtl Yaps

ok perli kablolarn temel birimi, zeri farkl renklerde izole edilmi 4 adet bakr iletkenin birbirleriyle bklmesinden meydana gelen yldz drtldr. Yldz drtlnn, 3 rengi sabit ve 1 rengi de deikendir. (Kablonun temel birimi, istenirse yldz drtl yerine 2 adet izolenin bklmesiyle meydana gelen per de olabilir.)

17

Resim 2.8: Modl zerinde grlen renk sralamas

Resim 2.9: Yldz drtl yaps ve renk sralamas

2.4.2. Grup Yaps

5 adet yldz drtlnn ( veya 10 adet perin ) kendi aralarnda bklmesiyle aadaki ekilde grlen Grup yaps meydana gelir. Burada grup iersindeki drtllerin bklmelerinin sebebi diyafoni etkilerini nlemek iindir. Gruplarn her birisinin zerine, bunlar birbirinden ayrt edebilmek amacyla aadaki tabloda belirtilen renklerde "Tantma pleri " sarlr.

18

Tablo 2.4: Gurup renk kodlar

Resim 2.10: Kablo gurup yaps

2.4.3. Paket Yaps

Paketler genellikle oluturulacak kablonun durumuna gre 50 perden (25 yldz dtlden) veya 100 perden ( 50 yldz drtlden ) meydana gelir. 50 perlik paketler 5adet gruptan, 100 perlik paketler ise 10 adet guruptan elde edilir ve yine her bir paketin zerine aadaki tabloda belirtilen renklerde " Tantma pleri " sarlr.

19

Tablo 2.5: Kablo paket yaps ve sembolik gsterimi

Tablo 2.6: Paket renk kodlar

20

2.4.4. ekirdek Yaps

Kablonun toplam per saysna gre grup veya paket saylar aadaki izimlerde ve tabloda ayrntl bir ekilde gsterilmitir.

Resim 2.11: Kablo grup-ekirdek yaplar

21

Resim 2.12: Kablo ekirdek-paket yaps

Per Says 10 20 30 40 50 70 100 150 200 300 400 600 900 1200 1500 1800 2100 2400 2700 3000 3300 3600

Grup/Paket Says 1 x Grup 2 x Grup 3 x Grup 4 x Grup 5 x Grup 7 x Grup 10 x Grup 3 x 50 per paket 4 x 50 per paket 6 x 50 per paket 8 x 50 per paket 6 x 100 per paket 9 x 100 per paket 12 x 100 per paket 15 x 100 per paket 18 x 100 per paket 21 x 100 per paket 24 x 100 per paket 27 x 100 per paket 30 x 100 per paket 33 x 100 per paket 36 x 100 per paket

Merkez 1 2 3 4 5 1 3 3 4 1 2 1 2 3 1 1 2 3 3 4 1 1

1. Kat 6 7 5 6 5 7 9 5 6 7 8 9 10 5 6

2. Kat 9 11 12 13 15 16 11 12

3. Kat 16 17

Tablo 2.7: Kablo ii paket kat dalm sras

22

2.5. Havai ve Yer alt Kablo Seiminde Per Says - letken apna Bal Kapasite Tanmlamalar

Tablo 2.8: Dk ve orta kapasiteli ask telli kablolarn per saylar

Tablo 2.9: Dk ve orta kapasiteli yer alt kablolarn per saylar

Tablo 2.10: Byk ve ok byk kapasiteli yer alt kablolarnn per saylar

23

2.6. Prensibal, Yerel Kablolar ve Abone Teli zellikleri

Bu ksmdan itibaren prensibal ve yerel kablolarn sadece tanm yaplacaktr. nk her iki kablo tipinin arasndaki en nemli fark per saysdr. Dier zellikleri ise zaten kablolar bal altnda ayrntl olarak incelenmitir.

2.6.1. Prensibal Kablolar ve zellikleri

Repertitrden saha dolabna yer altndan gelen ok perli kabloya verilen addr, baka bir ifadeyle repertitr ile saha dolaplar arasndaki irtibat salayan kablolardr. Prensibal kablolar genellikle 1800 per ve zeri kablolardan seilir.

2.6.2. Yerel Kablolar ve zellikleri

Yerel kablo:saha dolab ile abone datm kutusu arasnda kullanlan prensibal kabloya gre daha kk kapasiteli (per says az) ok perli kabloya denir, baka bir ifadeyle saha dolab ile abone datm kutular (tevzi kutular) arasndaki irtibat salayan kablolardr. Aada farkl alanlarda kullanlan yerel kablo resimleri grlmektedir.

Resim 2.13: eitli yerel kablolar

2.6.3. Abone Teli ve zellikleri

tesisat teli ile abone datm kutusu (tevzi kutusu) arasndaki balanty salayan devredir. Dier bir ifadeyle abone datm kutusu ile abone ankastresi arasnda kullanlan kablodur. Abone kutusunun olmad durumlarda abone teli saha dolabna kadar ular. Ender olarak 3 telden oluan abone teli de mevcuttur; iki tel aktif olarak kullanlrken, nc tel kopma gibi arza durumlarnda yedek braklmtr. 24

zellikleri letken: 0.8 0.9 veya 1 mm aplarnda sert bakr zolasyon: Birbirine paralel iki adet sert bakrn zeri 8 figr eklinde polietilen tabakasyla kaplanr.

Resim 2.14: Abone teli

Elektriksel zellikler letken Direnci (20 C0 max) ohm Yaltkanlk Direnci (Mega ohm*km) 1000 V DC Yaltkanlk Dayanm Testi AC Voltaj 3 dakika letkenler Aras 0.8 36.78 ohm/km

letken ap mm 0.9 1.0 28.96 ohm/km 23.39 ohm/km

10000 Megaohm*km 4000 V

Tablo 2.11: Abone teli teknik zellikleri

2.7. Yerel Datm ebekesi Sembol ve aretleri

Yerel datm ebekelerinde proje hazrlanrken dikkat edilmesi gereken nemli hususlar vardr. rnein mevcut olan ve halen kullanlmakta olan bir yerel datm ebekesine ait altyapda artan talebe dayal ek ihtiyalar sz konusu olabilir. Bu durumda ek ihtiya altyaps iin yeni bir proje hazrlanmas gerekir. Yeni dzenlemeler iin izilen projede mevcut ebeke ile teklif edilen ebeke iin farkl semboller kullanlmaldr. Bylece ebekenin zaten var olan durumu ile yaplmas gereken iler birbirinden kolayca ayrt edilmi olur. Bu erevede yerel datm ebekelerinde kullanlan her bir sembol iin; mevcut ebeke iin ayr, teklif edilen ebeke iin ayr sembol kullanlmaktadr. Yerel Datm ebekesinde Kullanlan Semboller

Mevcut olan ebekeyle ilgili btn semboller 0,35 mm kalnlnda, teklif edilen ebekeyle ilgili btn semboller 0,70 mm kalnlnda izilir.

25

Kablo Mevcut yer alt kablo

Teklif edilen yer alt kablo

Mevcut havai kablo

Teklif edilen havai kablo Saha Dolab

Mevcut saha dolab

Mevcut direk tipi saha dolab

Teklif saha dolab

Teklif direk tipi saha dolab

Planlanan dolab Menhol

saha

dolab

Planlanan direk tipi saha

Mevcut menhol 26

Teklif menhol

Menholler kanal zerinde bulunan, datm ve ynlendirmenin dzenlendii noktalardr. Santral

Mevcut santral Terminal Kutusu

Teklif santral

Duvarda terminal kutusu Direk

Bina iinde terminal kutusu

Direk

kiz direk

Eklemeli ykseltme direi (4m+9m)

Terminal direi

kili lenteli direk

Drtl lenteli direk

Tablo 2.12: Trk Telekom planlarnda kullanlan sembol ve iaretler

27

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar
Montaj yerine uygun zellikte kablo semek.

neriler
Kabloyu monte edeceiniz yer prensibal ebeke iindeyse, prensibal kablo; yerel ebeke iindeyse yerel kablo kullanmalsnz. Montaj yerinin fiziki artlarn gz nne alarak (nem, kimyasal anma vb.) uygun kabloyu semelisiniz. Kablo yer altndan gidecekse direk topraa denmesi durumunda farkl; kanal iine denecekse farkl koruma zellikleri bulunan kablo seimi yapmalsnz. Kablo mesafesi ile kablo kesiti doru orantldr. Kablo deyeceiniz mesafe uzadka kablonun kopma ihtimali artacandan kablo kesitini de arttrmalsnz. Buna gre kablo mesafesini doru belirleyip ideal kablo kesitini kullanmalsnz. Doru planlanm bir yerel datm ebekesi gelecek 15 yl da hesaba katar. Kablo kapasitesini belirlerken bunu hesaba katnz. Gelecekte imara alma ihtimali yksek yeni yerleim sahalar iin fazladan kablo kapasitesi brakmalsnz.

Mesafeye uygun kablo semek.

Abone saysna uygun kapasitede kablo semek.

28

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki cmleleri doru veya yanl olarak deerlendiriniz. 1. ( ) Yerel datm ebekelerinde kullanlan iletken kesitleri 0,4 / 0,5 / 0,6 / 0,9 mmdir. 2. ( ) Abone kablosunun yaps ile prensibal ve yerel kablolarn zelliklerle ayn olup sadece alminyum ekran yoktur. 3. ( ) Havai tip kablolarda ask teli bulunur. 4. ( ) Kablolarn renk dzeni mavi-portakal-yeil-kahve-gri eklindedir. 5. ( ) Bir grup yldz beliden meydana gelir. 6. ( ) Her grup iin farkl renk iaretleri kullanlr. 7. ( ) Kablolarda farkl renk kullanlmas ve bunlarn bir standard olmasnn sebebi karkl nleme ve zamandan tasarruftur. 8. ( ) Bir grupta 10 per yani 20 kablo vardr. 9. ( ) Paketler 50 veya 100 perlik kablo demetlerinden oluur. 10. ( ) 50 perlik pakette 10 grup vardr. 11. ( ) Prensibal ve yerel kablolar , repertitr ve saha dolab arasnda kullanlr. 12. ( ) Abone telinin kesiti 0.8 0.9 veya 1 mm aplarnda olur.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

29

PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz ya da bir arkadanzla deerlendirerek, eksik olduunuz konuyu ve kazanmlarnz belirleyiniz.

DEERLENDRME LTLER
Montaj yerine uygun zellikte kablo setiniz mi? Montaj yerine uygun zellikte kablo seiminde yerel ve prensibal ebeke iin farkl kablolar kullanlmas gerektiini dikkate aldnz m? Mesafeye uygun kablo setiniz mi? Mesafeye uygun kablo seiminde kesit- mesafe ilikisini gz nne aldnz m? Abone saysna uygun kapasitede kablo setiniz mi? Abone kapasitesini belirlerken gelecekte oluabilecek yeni kapasite ihtiyacn hesaba kattnz m? Kablolarn tanaca yola uygun tipte kablo setiniz mi? Kablo kapasitesini seerken per says, grup says ve paket yapsn incelediniz mi? Trk Telekom' un kablolar isimlendirmekte kulland semboller ve bunlarn anlamlarna gre kablo ile ilgili tm bilgileri okuyabildiniz mi? Yerel datm ebekesinde kullanlan sembol ve iaretleri rendiniz mi? Kablolar renk kodlarna gre; paket, grup ve per srasna gre ayrabiliyor musunuz?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

30

RENME FAALYET3 RENME FAALYET-3

AMA
Yerel datm ebekesinde kullanlacak, kablo irtibatlandrma elemanlarn, kablonun fiziksel zelliklerine, kablo uzunluuna ve TSEye uygun olarak tespit edebileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde grdnz sva st tesisatlarn inceleyiniz, bulunduklar ortama hangi gerelerle sabitlenmi baknz. Sva st tesisatlarda kablolarn apna gre farkl gereler kullanlp kullanlmadn inceleyiniz. evrenizde telefon kablosunun dardan ekildii bir rnek mevcutsa; kablonun nasl ve ne yoldan eve ulatrldn inceleyiniz.

3. KABLO RTBATLANDIRMA ELEMANLARI

3.1. Kablo rtibatlandrma Elemanlarnn Yaplar ve zellikleri
3.1.1. Kroeler
Boru ve paralarnn kullanlacaklar yere tespitleri iin kullanlan kelepe, engel gibi gerelerdir.

Resim 3.1

Borular sabitlemek iin kullanlan kroelerin ap; hangi boruyu sabitleyeceksek onun apna gre olmaldr.

3.1.2. Borular
Haberleme tesisatnda iletkenlerin kullanld kablo gzergh genelde yer altndan tanr. Bunun sebeplerini, iletim hattnn gvenlii ve evre dzeni olarak ksaca zetleyebiliriz.

31

Burada kablolarn yer altndan tanmas srasnda denen tesisin mr ok nemlidir. nk yer alt tesisi zor ve pahal bir ilemdir. Yksek maliyet isteyen yer alt kablo demesinin uzun mrl olmas iin kablolar borular iersinden tanr. 3.1.2.1. HDPE ve PVC Borular Haberleme tesisatnda kullanlan ift cidarl HDPE/PVC borular, maonla birletirmeli tipte olmaldr. Birletirme ilemi iin uygun kesitte conta kullanlmaldr. Boru ular, boru eksenine dik olarak kesilmi olmal, boruda; kabarklk, boluk bulunmamal, doku homojen olmaldr Borularn ve birletirme maonlarnn i ve d yzeyleri przsz olmal, borularda keskin kenar ve apak gibi kusurlar bulunmamal.

Resim 3.2: HDPE ve PVC boru lleri

PVC borular contal ve gemeli muflu olarak kullanlmakta olup lleri ekildeki gibidir.

Resim 3.3: HDPE ve PVC boru lleri

32

3.1.2.2. PVC borularn Kullanm Yerleri Oynak zeminler Bataklklar Foseptik geileri Kpr geileri Fiderler ok sert kaya zemin ve benzeri yerler Taban suyunun yksek olduu zeminler Asite ortamlar Ana cadde, tretuvar vb. TPK BNA TELEFON KABLOSU VE PVC BORU APLARI LETKEN FT ADED VE API (mm) 2x2x0.5+1x0.5 3x2x0.5+1x0.5 4x2x0.5+1x0.5 6x2x0.5+1x0.5 10x2x0.5+1x0.5 15x2x0.5+1x0.5 20x2x0.5+1x0.5 30x2x0.5+1x0.5 50x2x0.5+1x0.5 100x2x0.5+1x0.5 KABLOLARIN NOMNAL DI API (mm) 5.0 5.5 6.5 7.5 8.0 9.5 10.0 12.0 15.0 21.0 PVC BORU APLARI(mm) 14 14 14 16 18 25 25 25 32 50

Tablo 3.1: Bina ii telefon kablolarnda kullanlan PVC borular

NOT:1x0.5 elektrolitik bakr toprak teli gstermektedir. 3.1.2.3. Gz oklayc PE Borular Yer alt ebekelerinde mevcut skk Gzerghlarda gz saysn artrmak ve bir gzden birden fazla kablonun ekilmesine imkn salamak zere kullanlr. Gz oklayclar PE (polietilen) malzemeden olup Trk Telekom ebekelerinde en ok 2li ve 3l kullanm yaygndr.

Resim 3.4: l gz oklayc

Resim 3.5: kili gz oklayc

33

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

htiyaca uygun irtibatlandrma eleman seimi (Uygulama)

lem Basamaklar
Kablonun irtibatlanaca yerin gzerghn seiniz. Kablonun fiziksel byklne uygun irtibatlandrma elemann belirleyiniz. Kablonun uzunluuna uygun irtibatlandrma eleman saysn belirlemek.

neriler
Kablonun irtibatlandrlaca yolu belirlerken zemin kontroln yapnz. Kablo kesitine bakarak doru ara gereci aldnzdan emin olunuz. Kablo uzunluu ile yannza alacanz irtibatlandrma elemanlarn karlatrnz, sayc yeterli olmalarna dikkat ediniz.

34

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki cmleleri doru veya yanl olarak deerlendiriniz. 1. ( ) Kroeler boru ve paralarn sabitlemekte kullanlr. 2. ( ) Haberleme tesisatlar iletim hattnn gvenlii ve evre dzeni salanmas amacyla yer altndan geirilir. 3. ( ) PVC borular asite zeminlerde kullanlmaz. 4. ( ) Trk Telekom ebekelerinde en ok 2li ve 3l gz oklayc kullanm yaygndr. 5. ( ) 100 haneli bir binada 50 mm apl PVC boru kullanlr. 6. ( ) HDPE ve PVC borularn boylar 6 metredir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

35

PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz ya da bir arkadanzla deerlendirerek, eksik olduunuz konuyu ve kazanmlarnz belirleyiniz.

DEERLENDRME LTLER
Kablo kesitine gre kroe setiniz mi? Boru apn kablo kesitine gre etiniz mi? Kablonun denecei alann zemin yapsna baktnz m? Bina ii telefon kablosu tesisatnda hane saysn gz nne aldnz m? Kablo boyuna gre yeterli irtibatlandrma eleman var m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
renme faaliyetlerindeki eksikliklerinizi faaliyete tekrar dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Hepsine doru cevap verdiyseniz dier faaliyet iin retmeninize bavurabilirsiniz.

36

RENME FAALYET4 RENME FAALYET-4

AMA
Yerel datm ebekesinde ek yapma elemanlar ile ek yapma ara ve gerelerini TSEye, projeye veya ek yaplacak yere uygun olarak tespit edebilecektir.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Evimize gelen telefon hatt ile repertitr arasnda neden birok balant noktasna ihtiya var? Aratrnz. Eer her abone balants evden repertitre direk yaplsayd ne olurdu? Aratrnz. Kablolar birbirine balamamz gerektiinde hem kablo renk kodlarn hem de Standard bir balant gereci kullanmazsak ne gibi sonularla karlarz? Aratrnz. Apartman girilerinde kullanlan telefon kutusunu aarak, kablolarn balantsnn nasl yapldn bunun iin kullanlan aracn ne olduunu Aratrnz.

4. EK YAPMA ELEMANLARI ARA VE GERELER

4.1. Terminal Blou
Telefon kablolarnn kat, ara ve bina ana giri terminal kutularnda irtibatlarnn dzenli bir biimde yaplabilmesi iin kullanlan balant elemandr. Terminal bloklar Trk Telekom tesisatlarnda kesmeli tip modllerden oluur. Terminal blou 10 adet kesmeli ya da kesmesiz modln bir araya gelip oluturduklar 100 per kapasiteli blmlere verilen isimdir. Aadaki ekilde grlen 1200lk saha dolabnda toplam 12 adet terminal blou bulunur. nk toplam 12 adet 100lk terminal bloklar vardr. Bu bloklarn 100lk olmasnn sebebi 10 adet 10 perlik modllerin birlemesiyle olumu olmasndandr.

37

Resim 4.1: Saha dolab terminal blou

4.2. Saha Dolab

Prensibal ve yerel kablolarn birbirine irtibatlandrlmasn salayan balant dolabdr. Yerel datm ebekesinin ana datm atsndan balayan prensipal ebeke ksm saha dolabnda sonlanmaktadr.

Resim 4.2: Saha dolab

38

Bir ana datm atsnn ka saha dolabna balants olaca, dolaysyla ortalama santral alannn ka saha dolab alanna blneceini bulmak amacyla prensipal ebeke kablosunun tayabilecei maksimum hat saysn ifade eden prensipal kablo kapasitesi deikeni kullanlmaktadr Yerel datm ebekelerinde 1200 ift kapasiteli (tek ynl), 2400 ift kapasiteli (ift ynl) saha dolaplar ve 600 ift kapasiteli direk tipi saha dolaplar kullanlr.

Resim 4.3: 1200lk saha dolab

Resim 4.4: Direk tipi saha dolab

Saha dolabnn tek ynl (1200 lk) veya ift ynl (2400 lk) kullanmna gre taral olan terminaller ileride olabilecek tahmin d prensibal veya yerel ilavelerinde kullanlabilmek zere bo braklr. Bu terminaller yerel olarak kullanlaca taktirde hizalarndaki harflerle isimlendirilir

Resim 4.5: 2400lk saha dolab i yaps

39

Resim 4.6: 1200lk saha dolab i yaps

Resim 4.7: 1200lk saha dolabnn grnts

40

Saha dolaplarnda 300 iftlik modl balant atlar bulunur. 1200lk saha dolaplarnda 4 adet, 2400lk saha dolaplarnda 8 adet modl balant ats bulunur. Saha dolabndaki terminasyon ileminde prensibal ynnde kesmeli, yerel tarafnda kesmesiz 10 iftlik modller kullanlr. Saha dolabnda termine edilen (prensibal-yerel) kablolar iin ayrca kuyruk kablo (iletken ucuna daha kk kesitli baka bir iletken ekleme) kullanlmamal, iletkenin kesitine uygun balant modl kullanlmaldr. ebeke bakm iletme ve abone tesis hizmetlerinin daha hzl bir ekilde yaplabilmesi iin her saha dolabnn i ksmna; o saha dolabna bal yerellerin hangi ynde olduu, adresi ve saha dolabyla balantl olan kutularn yerlerini gsteren bir kroki konulur. Dolaplara konulan kesmeli kesmesiz tip modllere iletken irtibat u ekilde yaplr: Kablo, geli yn itibariyle saha dolabna geli istikametindeki delikten girip d klf syrldktan sonra kablo ekran atya balanr. 10 luk gruplara ayrlarak balantya en st gruptan balanarak irtibatlandrma yaplr. 10 luk iletken demeti iletken koduna gre modln st tarafndaki yuvalarna, camper telleri ise modllerin alt yzeyindeki kontaklara krone ba ile irtibatlandrlr.

Resim 4.8: Kablo grup renk sras

Resim 4.9: Modl balant renk sras

41

Direk tipi saha dolaplar ise krsal alan haberlemesi kapsamnda merkezi bir santralin yerel ebekesi ierisine alnacak yerleim yerlerinde esnekliin salanmas amacyla direk zerine monte edilerek kullanlr. Direk tipi saha dolabnn iersinde iki adet 400 iftlik modl balant atlar bulunur.

Resim 4.10: 600lk direk tipi saha dolab i yaps

Resim 4.11: Direk tipi saha dolab

4.2.1. Terminal Kutusu

4.2.1.1. Ara Terminal Kutusu Birden fazla kata hizmet eden kapakl terminal kutusudur.

Resim 4.12: Ara terminal kutusu

Resim 4.13: 20 perlik ara terminal kutusu

4.2.1.2. Kat Terminal Kutusu

Kat telefon terminallerinin monte edildii kapakl kutudur.

42

4.2.1.2.1. Kat ve Ara Terminal Kutular zellikleri

Resim 4.14: Kat terminal kutusu

Resim 4.15: Ara kat terminal kutusu

Kat ve ara terminal kutular, ihtiya olmas durumunda yani her bir katta 10 adetten fazla telefon hatt varsa kat terminal kutusu kullanlmas tavsiye edilir. Ayrca yeterli korumay salayabilecek bir malzemeden yaplr. Kablolar termine etmek iin genellikle kesmeli tip modller kullanlr. Kat ve ara terminal kutular, katlarda almaya uygun yerlerde, nemli ve kuvvetli akm tesisatndan uzakta monte edilmelidir. Kat ve ara terminal kutular zorunlu olarak nemli yerlere tesis edilecek ise nem szdrmayacak ekilde sva st etanj malzeme kullanlr.

4.2.1.3. Bina Ana Giri Terminal Kutusu Bina ana giri terminalinin monte edildii kapakl kutudur. Bu kutular yeterli korumay salayacak bir malzemeden yaplr.

43

Resim 4.16: Bina ana giri terminal kutusu

Resim 4.17: Bina ana giri terminal kutusu i yaps

44

4.2.1.3.1. Bina Ana Giri Terminal Kutular zellikleri

Resim 4.18: Bina ana giri terminal kutusu

Bina ana giri terminal kutular, yeterli korumay salayabilecek bir malzemeden yaplr. Projeye uygun kapasitede telefon irtibatn karlayacak kadar modl kullanlr ve bu modller terminal kutusuna monte edilir. Bina ana giri terminal kutusu, ok katl binalarda her an giri ve k mmkn olan nemsiz, aydnlk, kuvvetli akm tesisatndan uzakta bina iinde bir duvara tesis edilmelidir. Bina ana giri terminal kutusu tek kutu olacak ekilde monte edilir. Kutu gmme tipte ve kilit dzenine ve topraklama irtibat yerine sahip olmaldr. Bina ana giri kutularnn iinde abone balantlarn gsteren ema bulundurulmaldr. Bu kutularn sorumluluu Trk Telekom a aittir.

Resim 4.19: Terminal kutusu modl balant ats

45

4.2.2. Balant Eleman (Konnektr)

Ek kutularnn iersinde, abone kablosu ile d tesisat teli ve bina iinde d tesisat teli ile i tesisat telinin per (ift) olarak eklenmesinde kullanlan elemandr.

Resim 4.20: eitli konnektrler

Resim 4.21: Konnektr

Konnektr ile ek yaparken aadaki hususlara dikkat edilmelidir. 1- Eklenecek tellerin ular eit uzunlukta olacak ekilde kesilir.
Resim 4.22: Konnektr ile eklenecek kablo

Resim 4.23: Eklenecek kablolarn ularnn kesilmesi

2- D tesisat teli, i tesisat teli iletken ularn birbirinden yaklak 4 cmlik bir uzunluk olacak ekilde izolasyon kprsnden ayrlr.

Resim 4.24: Eklenecek kablolarn izolasyon kprsnden ayrlmas

3- Tel ular konnektrn (A) ucundan sonuna kadar srlr (izolasyonu syrlmadan).

Resim 4.25: A telinin konnektre yerletirilmesi

4- Konnektrn (A) ucundan srlen teller ve konnektr bir elle tutularak, dier tel ular konnektrn (B) ucundan sonuna kadar srlr (izolasyon syrlmadan).

46

Resim 4.26: A ve B tellerinin konnektre yerletirilmesi

5- Konnektrn girilerine ( A ve B), iletken ularn yerletirdikten sonra, konnektr kapan ba parmak ularyla tk sesini duyana kadar bastrarak n sktrma tamamlanr. 6- Tel ular yerletirilmi konnektr, E-9BM konnektr pensesinin azna yerletirerek tam sktrma ilemi uygulanr. 7- Ekleme ileminin tamamlanmasnn ardndan telleri ekerek ek kontrol yaplr.

Resim 4.27: E9BM konnektr pensesi

Resim 4.28: Konnektrn sktrlmas

Resim 4.29: Konnektr

Resim 4.30: Konnektre kablonun yerletirilmesi

4.2.3. Ek Yapma Ara-Gerelerinin Yap, zellik ve eitleri

4.2.3.1. Terminal (Modl) rtibatlama Aleti Kesmeli ve kesmesiz modllere iletkenleri balamak iin ekilde resmi grlen krone ba kullanlr. 47

Resim 4.31: Krone ba

Teller modl zerinde mevcut yuvalara yerletirilerek, rtibatlama aleti (krone ba) yardmyla modl yzeyine dik konumda en az iki kez ittirilmek suretiyle balant yaplr. Bu esnada balantnn kusursuz ve modln herhangi bir zorlamaya maruz kalmamas iin, irtibatlama aletinin ynnn modl yzeyine tam dik konumda ittirme yaplarak balantnn gerekletirilmesi tercih sebebi olmaldr.

Resim 4.32: Krone ba ile modle kablo irtibatlama

Kesmeli tip modllerde hat balantsn kesmek iin resimde grlen aparatlar kullanlr ve modln ayrmak istediimiz per balantsna ekildeki gibi irtibatlandrlr.

48

Resim 4.33: Modl hat kesme aparat

Resim 4.34: Krone ba yakn grnts

4.2.3.2. Kesmeli Tip Modl

Resim 4.35: Kesmeli tip modl

Resim 4.36: Kesmeli tip modl

49

4.2.3.2.1. Genel zellikleri Terminal modlleri vidasz, lehimsiz, kendinden yaltkan syrmal sktrmal balant tekniine uygun olarak retilen balant elemanlardr. Fiziki yaplar hemen hemen birbirinin ayn olup kontak yaplar farkllk gsterir. Temel olarak iki deiik tipte retilmektedir, ekilleri verilen modller kesmeli sktrmal tip modller olup, hatlarda rnein bir arza olmas durumunda, abonenin kendi isteiyle veya geici olarak hattn kapattrmak istedii durumlarda veya hat kontrol ve muayenesinin gerektii durumlarda modllerde var olan per balantlarnn koparlmas yerine resim 4.37de de grlebilen renkli aparatlarn soketlere sktrlp kontaklar amasyla hibir balanty koparmadan geici sreyle hatlarn birbirine gre balants kesilmektedir.

Resim 4.37: eitli tiplerde modl ve bu modllere ait hat kesme aparat

Resim 4.38: Kesmeli tip modl

Resim 4.39: Krone ba

50

4.2.3.3. Sktrmal (Kesmesiz) Tip Modl

Resim 4.40: Kesmesiz tip modl

Resim 4.41: Kesmesiz tip modl

4.2.3.3.1. Genel zellikleri ekilleri verilen modller Kesmesiz Sktrmal tip modller olup, hatlarn birbirine gre, balantlarnn kesilmesine olanak tanmayan yekpare kontak eleman kullanlarak retilen modllerdir. Bu modllerde ncelikli olarak hatlarn birbirine balanmas esas alndndan modl zerine tatbik edilecek herhangi bir tertibat ile hatlarn ayrlmasna ynelik bir uygulama bulunmamaktadr.

Resim 4.42: Kablo-krone ba-modl

51

Resim 4.43: Modl kontak yaps

Resim 4.44: Kontaa iletkenin sabitlenmesi

Kontak elemanlar fosfor bronz malzemeden imal edilmi olup, en az 5 mikron gm kaplanmtr. Kaplama malzemesi olarak gm seilmesindeki ama, oksitlenme neticesinde meydana gelebilecek gm oksidin, elektriksel iletkenlik zellii bakmndan saf gm ile bir fark oluturmamasndandr.

Resim 4.45: Modln st ve yandan grn

Resim 4.46: Balant atsna monte edilmi modl

52

Modller, Modl ats ad da verilen balant kaidelerine, iki yan taraflarnda mevcut bulunan yuvalarnn geirilmesi suretiyle monte edilir. Modl ats ve modl alt yzeyi arasndaki mesafe, balant kablolarnn serbest geii iin uygun llerde retilmi olmakla birlikte, artan balant ifti says sebebiyle ihtiya duyulabilecek daha geni mesafeler iin, balant kapasitesi arttka ykselen llerde retilen modl atlar da mevcuttur. 4.2.3.4. Terminasyon Sistemi Kullanlan Terminasyon Lehimsiz, vidasz ve sarmasz tip (IDC) tekniinde terminasyon teknii yaplr. cins modl kullanlr. a- 10 perlik kesmeli ve korumal b- 10 perlik kesmesiz c- Harici tesisat teline uygun 10 perlik kesmeli tip Repertitrlerde 10luk kesmeli ve korumal tip terminasyon modlleri kullanlr. Saha dolaplarndaki prensibal kablolarda kesmeli tip, yerel kablolarda ise kesmesiz tip modl kullanlr. Dahili datm kutularnda 10luk kesmeli tip, harici datm kutularnda 10luk d tesisat teline uygun kesmeli tip modl kullanlr. letkenlerin modllere irtibat zel bir irtibatlama aleti olan krone ba kullanlarak yaplr. Modl ile birlikte kullanlan aksesuarlar Test Kordonu : Modln her iki tarafn ayn anda test etmek iin kullanlr. Kesme Fii : Modln iletken devamlln geici olarak kesmek iin kullanlr. aretleme Fii: Modl zerindeki herhangi bir devreyi iaretlemek iin kullanlr. 10luk kesmeli tip modllerde tek tek devre veya 10 devrenin tamamn yksek gerilim ve kaak akmlara kar korumak iin kullanlr.

Kullanlan Modl Tipleri

Kullanm Yerleri

Kullanlan Alet ve Aksesuar

Koruma Sistemi

Resim 4.47: Modl koruma sigortas

53

Bunlarn dnda 300 per ve zerindeki kapasiteye sahip kablolar iin farkl bir terminasyon ekli kullanlr.

Resim 4.48: 300 per ve zeri kablolarn 25 perlik gruplar halinde modl balantsnn yaplmas

Burada kullanlan modller 0,40,6 mm apl, 25 ift iletkeni ayn anda ekleyebilecek kapasitededir.

Resim 4.49: 25 perin modl irtibat

Bu modller; alt para, st para ve gvde olmak zere paradan oluur ve ekleme ilemi iin zel ek seti kullanlr.

54

Resim 4.50: Balants tamamlanm 25 perlik iletken gurubu ve 25 perlik modl paralar

Resim 4.51: 25 perlik modl

Resim 4.52: 25 perlik modl ek seti

55

Resim 4.53: 3 paradan oluan 25 perlik modl ek seti

56

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar
Ek yaplacak yere uygun ek yapma eleman semek. apna

neriler
Repertitrlerde kesmeli-korumal tip modl kullanmalsnz. Saha dolaplarnda; prensibal ynnde kesmeli, yerel ynnde kesmesiz tip modl kullanmalsnz. Abone datm kutularnda kesmeli tip modl kullanrken iletken kesitine uykun modl kullanmalsnz. Repertitr, saha dolab, abone datm kutularndaki iletkenlerin ap 0,4 0,50,60,9 mm olabilir; modl seerken iletken kesitlerini dikkate alnz. Doru yerde kullanlmayan modller bir sre sonra balantnn kopmasna sebep olabilir, bunun iin iletken kesitlerine en uygun modl seiniz. Modllerin 10 per kapasiteli olduunu unutmayn. Buna gre yapacanz balant iin ka modle ihtiyacnz olduunu hesaplaynz. Modl ile ek yaparken ya da konnektr balantsna ihtiya duyduunuzda mutlaka bu ilem iin zel retilmi ara gereleri kullannz.

Ek yaplacak iletkenlerin uygun ek eleman semek.

Ek saysna uygun miktarda ek eleman miktarn belirlemek. Ek elemanlarna uygun ek yapma aletlerini belirlemek.

57

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki cmleleri doru veya yanl olarak deerlendiriniz. 1. ( ) Repertitrlerde kesmeli korumal tip modller kullanlr. 2. ( ) Saha dolaplarnda sadece kesmeli tip modller kullanlr. 3. ( ) Modl seerken balant yaplacak iletkenlerin kesitine uygun modl seilmelidir. 4. ( ) Krone ba iletkenleri lehimlemeye yarar. 5. ( ) Konnektrler bir perlik iletken iftini birbirine irtibatlandrmada kullanlr. 6. ( ) 25 perlik ek modllerini kullanmak iin krone bandan farkl bir ek setine ihtiya duyar. 7. ( ) Kesmesiz modllerde balanty ayrmak iin modl hat kesme aparat kullanlr. 8. ( ) Modl hat kesme aparatn sadece kesmeli tip modllerde kullanabiliriz. 9. ( ) Saha dolaplar 6001200 ve 2400lk olmak zere 3 tiptir. 10. ( ) Modllerin zerindeki renk bandnn srasyla kablolarn renk srasnn ayn olmas tesadftr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

58

PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz ya da bir arkadanzla deerlendirerek, eksik olduunuz konuyu ve kazanmlarnz belirleyiniz.

DEERLENDRME LTLER Saha dolaplarnda 600lk, 1200lk yada 2400lk saha dolabnn ayrmn yapabiliyor musunuz? Grup renk srasyla modl zerinde yer alan renk bandndaki srann birbirinin ayn olduunu ve bu srann standart kabul edildiini incelediniz mi? Terminal kutusu yerletireceiniz bir binada modl saysn abone saysna gre belirlediniz mi? Konnektr ile yaplan balantnn ilem srasn takip ettiniz mi? lem bittikten sonra balantya kuvvet uygulayarak salamln kontrol ettiniz mi? 10lu kesmeli ve kesmesiz modllerle alrken krone ban kullanabiliyor musunuz? Kesmeli ve kesmesiz modllerin nerelerde kullanldn rendiniz mi? Kesmeli ve kesmesiz modller arasndaki fark anladnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz.

59

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki sorular cevaplayarak faaliyette kazandnz bilgi ve becerileri lnz.

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

1. ( ) Yerel datm ebekesi, ebekenin kullancnn kiisel tesisinden balayp ana datm ats (AD) zerinde bulunan repertitr noktasnda sonlanan ksmdr. 2. ( ) Her saha dolab iin bir repertitr kullanlr. 3. ( ) Ana datm ats ile saha dolab arasndaki ksmda prensipal kablo, saha dolab ile abone arasndaki ksmda yerel kablo kullanlr. 4. ( ) Prensibal kablolar saha dolabndan balar, abone datm kutularna kadar devam eder. 5. ( ) Yerel datm ebekeleri sadece ses iletiminde kullanlr. 6. ( ) Yerel datm ebekeleri temel birimleri: repertitr - saha dolab - abone datm kutusu ve telefon tesisatndan oluur. 7. ( ) Havai tip kablolarda ask teli bulunur. 8. ( ) Kablolarn renk dzeni mavi-portakal-yeil-kahve-gri eklindedir. 9. ( ) Bir grup yldz, beliden meydana gelir. 10. ( ) Her grup iin farkl renk iaretleri kullanlr. 11. ( ) Kablolarda farkl renk kullanlmas ve bunlarn bir standard olmasnn sebebi karkl nleme ve zamandan tasarruftur. 12. ( ) Bir grupta 10 per yani 20 kablo vardr. 13. ( ) Paketler 50 veya 100 perlik kablo demetlerinden oluur. 14. ( ) Kroeler boru ve paralarn sabitlemekte kullanlr. 15. ( ) Haberleme tesisatlar iletim hattnn gvenlii ve evre dzeni salanmas amacyla yer altndan geirilir. 16. ( ) PVC borular asite zeminlerde kullanlmaz. 17. ( ) Trk Telekom ebekelerinde en ok 2li ve 3l gz oklayc kullanm yaygndr. 18. ( ) 100 haneli bir binada 50 mm apl PVC boru kullanlr. 19. ( ) HDPE ve PVC Borularn boylar 6 metredir. 20. ( ) 25 perlik ek modllerini kullanmak iin krone bandan farkl bir ek setine ihtiya duyarlar. 21. ( ) Kesmesiz modllerde balanty ayrmak iin modl hat kesme aparat kullanlr. 22. ( ) Modl hat kesme aparatn sadece kesmeli tip modllerde kullanabiliriz. 23. ( ) Saha dolaplar 600-1200 ve 2400lk olmak zere 3 tiptir. 24. ( ) Modllerin zerindeki renk bandnn srasyla kablolarn renk srasnn ayn olmas tesadftr.

60

PERFORMANS DEERLENDRME (YETERLK LME)

Modl ile kazandnz yeterlii aadaki ltlere gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LTLER
Montaj yerine uygun zellikte kablo setiniz mi? Montaj yerine uygun zellikte kablo seiminde yerel ve prensibal ebeke iin farkl kablolar kullanlmas gerektiini dikkate aldnz m? Mesafeye uygun kablo setiniz mi? Mesafeye uygun kablo seiminde kesit- mesafe ilikisini gz nne aldnz m? Abone saysna uygun kapasitede kablo setiniz mi? Abone kapasitesini belirlerken gelecekte oluabilecek yeni kapasite ihtiyacn hesaba kattnz m? Kablolarn tanaca yola uygun tipte kablo setiniz mi? Kablo kapasitesini seerken per says, grup says ve paket yapsn incelediniz mi? Trk Telekom' un kablolar isimlendirmekte kulland semboller ve bunlarn anlamlarna gre kablo ile ilgili tm bilgileri okuyabildiniz mi? Yerel datm ebekesinde kullanlan sembol ve iaretleri rendiniz mi? Kablolar renk kodlarna gre; paket, grup ve per srasna gre ayrabiliyor musunuz? Deerlendirme Kriterleri Kablo kesitine gre kroe setiniz mi? Boru apn kablo kesitine gre etiniz mi? Kablonun denecei alann zemin yapsna baktnz m? Bina ii telefon kablosu tesisatnda hane saysn gz nne aldnz m? Kablo boyuna gre yeterli irtibatlandrma eleman var m? KRTERLER (LTLER) Saha dolaplarnda 600lk, 1200lk ya da 2400lk saha dolabnn ayrmn yapabiliyor musunuz? Grup renk srasyla modl zerinde yer alan renk bandndaki srann birbirinin ayn olduunu ve bu srann standart kabul edildiini incelediniz mi? 61

Evet

Hayr

Terminal kutusu yerletireceiniz bir binada modl saysn abone saysna gre belirlediniz mi? Konnektr ile yaplan balantnn ilem srasn takip ettiniz mi? lem bittikten sonra balantya kuvvet uygulayarak salamln kontrol ettiniz mi? 10lu kesmeli ve kesmesiz modllerle alrken krone ban kullanabiliyor musunuz? Kesmeli ve kesmesiz modllerin nerelerde kullanldn rendiniz mi? Kesmeli ve kesmesiz modller arasndaki fark anladnz m?

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetlerini tekrarlaynz. Modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz.

62

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 D Y D Y Y D

RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 D D D D Y D D D D Y Y D

RENME FAALYET-3 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 D D Y D D D

63

RENME FAALYET-4 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D Y D Y D D Y D D Y

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 D Y D Y Y D D D Y D D D D D D Y D D D D Y D D Y

64

NERLEN KAYNAKLAR NERLEN KAYNAKLAR

http://www.aktifelektrik.com http://www.bidb.adalet.gov.tr/teksart.htm http://www.dortlerkablo.com.tr http://www.elpim.com.tr/elpim/urun/hes_kablo/telefon/hab_genel_tr. http://www.enpa.com.tr http://www.gerpaas.com http://www.hes.com.tr http://www.kepkep.com http://www.klaskablo.com.tr http://www.maksanmakina.com http://personel.telekom.gov.tr/Ders.Kitaplari/Erisim/bina/1bolum.htm http://personel.telekom.gov.tr/Ders.Kitaplari/Erisim/bina/4bolum.htm http://www.protelturkey.com http://www.telteks.com.tr http://www.2mkab.com/tr

65

KAYNAKA KAYNAKA
Duru Yavuz, Hayati engl, Serpil Norman, Yaar Norman Bartec 10 T Ve 10 Tm Saysal Arza Bulma Cihaz Eriim ebekeleri Kabul Muayene Esaslar, Ankara 2001. Eriim ebekeleri Altyap Tesis Teknii, Trk Telekom A Yaynlar

Eriim ebekeleri Altyap Malzemeleri Teknik artnamesi, Trk Telekom A Yaynlar Eriim ebekeleri Kablo Tesis Teknii, Trk Telekom A Yaynlar
Eriim ebekeleri Planlama ve Proje Hazrlama Esaslar, Trk Telekom A Yaynlar

Eriim ebekeleri Standartlar, Trk Telekom A Yaynlar

Eriim ebekeleri Aktarma ve Abone Tesis Teknii, Trk Telekom A Yaynlar Eriim ebekeleri Saha Dolab ve Kutu Teknik artnameleri, Trk Telekom A Yaynlar Megger Bridge Megger 18/C Bridge Metrohm, Ankara, 1996. NORMAN Serpil, Yaar NORMAN, Hayati ENGL, Servet ERTRK, Rza AKZ

NORMAN Serpil, Haberleme Kablolarnda letim

SERTEL Cem, Naci RS, Haberleme Teknii I, Sakarya, 2002.

ebeke l ve Test Cihazlar Kullanma El Kitab, Trk Telekom A Yaynlar Telekomnikasyonda Santral Bilgisi (Bekir Kurun) Trk Telekom A Yaynlar
http://www.aktifelektrik.com http://www.bidb.adalet.gov.tr/teksart.htm http://www.dortlerkablo.com.tr http://www.elpim.com.tr/elpim/urun/hes_kablo/telefon/hab_genel_tr. http://www.enpa.com.tr http://www.gerpaas.com http://www.hes.com.tr http://www.kepkep.com http://www.klaskablo.com.tr http://www.maksanmakina.com http://personel.telekom.gov.tr/Ders.Kitaplari/Erisim/bina/1bolum.htm http://personel.telekom.gov.tr/Ders.Kitaplari/Erisim/bina/4bolum.htm http://www.protelturkey.com http://www.telteks.com.tr http://www.2mkab.com/tr http://www.3m.com/market/telecom/access/downloads/pdfs/ch1.pdf

66