Vidalar

1. Vidann Tanm ve eitleri Bir dik genin uzun dik kenar bir silindir evresine taban boyunca sarld zaman genin hipotens silindir zerinde bir helis (eri) izgi oluturur. Bu helis izgi boyunca silindir zerine gen, kare, trapez v.b ekillerde eit aralklarla kanal alrsa meydana gelecek profile vida denir. ekil birde grld gibi genin taban BC silindirin evresini, ykseklii AC de vidann admn ifade eder. Vidalar bilhassa balant elemanlarnn dili ksmlarn oluturan blmler olarak her alanda gnlk hayata girmi makine elemanlardr. Vidalar grdkleri ilevin nemi bakmndan eitli profillerde yaplmaktadr. Profillerine yani di biimlerine gre vidalar; a) gen Vidalar b) Trapez Vidalar c) Kare Vidalar d) Testere Vidalar e) Yuvarlak Vidalar olmak zere 5 ana gruba ayrlr. Bunlarn dnda bir de deiik profillerde aa ve sa vidalar vardr. Ancak bu cvatalar elle yaplmayp zel makinelerde otomatik olarak retilmektedir. a) gen Vidalar gen vida, adndan da anlalaca gibi di profili gen eklinde olan vida demektir. gen vidalarn dilerini meydana getiren gen alarn byk, helis alar kktr. Helis alarnn kklne bal olarak vidalarn helis admlar ve di ykseklikleri kk olur. gen vidalarn bu zelliklerde yaplmas daima skl konumda bulunmas zorunluluundandr. Yani bir vida ile yaplan bir balantnn kendiliinden zlmeden skl kalmas gereklilii ( Bu duruma Oto blokajlk denir ) kk adml gen vidalar karmtr. gen vidalar metrik ve whitworth olmak zere iki eittir. Bu iki tipi birbirinden ayran en nemli zellik vidalarn alardr. Metrik vidann gen as 60 whitworth vidalarn gen as 55' dir. O halde metrik vidann dileri bir ekenar gen withworth vidann dileri ise bir ikizkenar gendir. Vidann adm vidann en nemli elemandr. Bir vida adam ile ifade edilir. Bir adm bir di di dolusu, bir di boluundan oluur. Adm metrik vidalarda milimetre olarak, whitworth vidalarda ise bir parmak uzunluunun di saysna blnmesi ile ifade edilir. Her iki tip vida dililerinin btn elemanlar adma gre hesaplanr. Metrik vidalarda diin u ksm dz kesilmi, taban ksm yuvarlatlmtr. Whitworth vidalarda ise hem diin ucu hem de diin taban yuvarlatlmtr. Vidalarda di diplerinin yuvarlatlm olmas vidann imalatn kolaylatrmak ve dayanmn

arttrmak iin yaplmtr. Bu tanmlamalardan anlalaca gibi vidann di ykseklii, di st ile di dibi arasndaki mesafedir. Helis as vidann admn meydana getiren adr. Yukarda bahsedildii gibi gen normal vidalarn helis alar kktr. Helis asnn kk olmas vidann oto blokajln arttrr. Bu yzden gen vidalar yani balant vidalar iyice skldktan sonra gelecek darbelerin etkisi ile kendiliinden kolay kolay zlmez. Vidalarn bu zelliliini daha da arttrmak iin gerek metrik vidalar olsun gerekse whitworth vidalar olsun ince di ve normal di olarak iki ekilde yaplmaktadr. Vidalar metrik ise metrik ince di, whitworth ise whitworth ince di denir. Helis as byk olan vidalarda da vardr. Fakat bunlar balant vidalar deil hareket vidalardr. b) Trapez Vidalar Trapez vidalarn di biimi ekilde grld gibi kesik gen eklindedir. Bu yzden vida ve somun dileri birbirine boluksuz olarak kavrar. Bu zelliinden dolay trapez vidalar genellikle hareket vidas olarak kullanlr. Trapez vidalarda dilerin kesik gen biiminde olmas hem boluksuz bir hareket iletimi hem de gerektiinde kolay zlebilen skma kuvveti salar. Bu yzden sk sk balanp zlmesi gereken yerlerde trapez vidalar tercih edilir. ( rnein talal retiminde kullanlan mengene vidalar ) Trapez vidalarn u alar 30 olarak metrik-iso trapez vida ad altnda TS61/ 23 ve DIN 103 ile normlatrlmtr. Bu norma gre yaplan normal trapez vidalarn lleri Tablo 1' de verilmitir. Trapez vidalar Tr 24*5 eklinde gsterilir. Bu ifadede Tr vidann trapez olduunu, 24 says vidann d apn, 5 says ise vidann admnn 5 olduunu gsterir. Yukardaki aklamalar zetlenirse trapez vidalarn helis alar byktr ve u alar kktr. Bu yzden diler arasnda meydana gelen srtnme kuvveti de kk olur. Bu sebeplerden dolay trapez vidalar hareket vidas olarak kullanlr. Balant vidas olarak kullanlmazlar. c.) Kare Vidalar Kare vida ekilde grld gibi eksenine paralel olarak alnan kesitinde di profili kare biiminde olan vida demektir Kare vidalar gen vidalar gibi balant vidalar olmayp sadece hareket vidas olarak kullanlr nk kare dilerinin yanal yzeyleri vida eksenine dik konumda olduundan yeterli derecede skma kuvveti salayamazlar ayrca kare vidalarda dilerin yzeyleri daa ksadr bu yzden di yzeyleri arasnda srtnme az olur. ekilden de anlalaca gibi vidann adm bir di dolusu bir di boluundan olumakta olup p ile ifade edilmektedir.Kara vidalarn helis as vidalarn oto blokajl iin nemlidir.Helis as byk olursa vida skl konumda kalamaz.Kendiliinden veya kk bir darbe tesiriyle zlr.Helis as

kk olursa vida skl durumda kalabilir.Fakat yine de darbe veya sarsnt tesiriyle kolay zlebilir. Kare vidalar hareket vidas olarak kullanldndan yerine gre tek azl veya ok azl olarak yaplr. Vidann adm bir di dolusu ve bir di boluundan olutuu iin di kalnl admn yars kadardr.Kara vidalarda somunun di st ile vidann di dibi arasnda 0.1-0.3 mm kadar kk bir boluk vardr.Bu vidann rahat almasn salar.Kare vidalar normlatrlmamtr.Bu yzden di st aplaryla admlar arasnda bir balant yoktur.Fakat yinede vidann adm di st apna uygun dmelidir. 2. Vida Normlar Vida endstride en ok kullanlan makine elamanlar olduundan belirli tiplerde ve llerde olmak zere normlatrrlar.Bu yzden bugn her lkede vidalar norm llerine gre yaplmaktadr.Vidalarn normlatrlmas demek bir vidann her imalat tarafndan ayn llerde yaplmas demektir.Normlatrlm bir vidaya normal vida denir.Normlatrlmam vidalara da zel vidalar denir.Ancak zel vidalarn elemanlar da yine normlatrlm formllere gre hesaplanr. Btn dnya lkelerinde vidalar genel olarak DIN normuna gre yaplmaktadr.Ancak bugn lkeler bir ok teknik konular iine alan bir dnya standartlar birlii (ISO) kurmular ve metrik viday da bu normun kapsamna almlardr.Gerek DIN ve gerekse ISO normlarndan her lkenin endstrisi dorudan doruya faydalanmaktadr.Ancak lisan ynnden zorluklarla karlaldndan DIN ve ISO normlar her lkede kendi dillerine evrilmi olarak aynen kullanlmaktadr.lkemizde TSE kurumu DIN normlarna uygun olarak TS 61 vida normlarn hazrlamtr. Bugn dnya endstrisinde kullanlan vida normlar unlardr. 1. metrik normal vida TS61/DIN 13 2. metrik ince di vida TS61/8-4 DIN13 3. withworth vida TS61/16 DIN11 4. whitworth boru vidas TS61/20 DIN259 5. trapez vidalar TS 61/23 DIN103 6. testere vidalar TS 61 /30 DIN513 7 . yuvarlak vida TS61/32 DIN 405 Vidalarn sembolleri ve bu sembollerin anlamlar ile kullanma alanlar aadaki tabloda verilmitir. gsterilii ad sembollerin anlam kullanm alanlar M 16 Metrik normal vida M. Metrik vida olduunu, 16 apnn 16 mm olduunu ifade eder Balant vidas olarak

M 22x1,5 Metrik ince vida M. Metrik vida olduunu, 22 vidann apn ( mm ), 1,5 vidann admn ifade eder Kk adml di dibi ap byk olmas istenen yerlerde 1 x 1/4 withworth vida 1 x 1/4 vidann in cinsinden ap Balant vidas R x 1/2 withworth boru vidas R boru vidas, 1/2 vidann in cinsinden ap Boru balantlarnda kullanlr Tr 24 x 5 Trapez vida Tr Trapez vida, 24 vidann mm cinsinden ap, 5 vidann adm Her iki ynde skma yaplmas istenen hareket vidalar S 36 x 6 Testere vidas S testere vidas olduunu, 36 vidann apn, 6 vidann admn gsterir Bir tarafa kuvvet veren balantlarda kullanlr Rd36 x 1/4 Yuvarlak vida Rd yuvarlak vida, 36 vidann apn, 1/4 in olarak vidann admn abuk kirlenen yerlerde, tren ve benzeri aralarda kullanlr 2.1 Metrik gen vidalar Metrik gen vidalar, metrik normal vidalar ve ince vidalar olmak zere normlatrlmtr. Metrik vidann di kesitleri incelenirse dileri meydana getiren genin di dibine rastlayan ucu teorik gen yksekliinin 1/6 s kadar bir yarap ile kavislendirilmitir. Buna vidann di dibi kavisi denir. Di dibi kavisi, ar yklemelere kar dilerin dayanmn arttrmak iin yaplmtr. Metrik vidalar bu zelliklerinden dolay balantlarda tercih edilir. Vida aplar d = D Adm P Br ap d2 = D2 Di Dibi ap d3 D1 Di Derinlii h3 H Matkap ap 3 0,5 2,675 2,387 2,459 0,307 0,271 2,5 4 0,7 3,545 3,141 3,242 0,429 0,271 3,4 5 0,8 4,48 4,019 4,134 0,491 0,433 4,25 6 1 5,35 4,773 4,917 0,613 0,541 5,1 8 1,25 7,188 6,466 6,647 0,767 0,677 6,8 10 1,5 9,026 8,16 8,376 0,92 0,812 8,5 12 1,75 10,863 9,853 10,106 1,074 0,947 10,2 14 2 12,701 11,402 11,688 1,226 1,825 11,9 16 2 14,701 13,546 13,835 1,227 1,083 13,6 20 2,5 18,376 13,933 17,294 1,534 1,353 17 24 3 22,051 20,319 20,752 1,84 1,624 20,4 30 3,5 27,727 25,706 26,211 2,147 1,894 25,5 36 4 33,402 31,93 31,67 2,454 2,165 30,6 42 4,5 39,077 36,479 37,129 2,76 2,436 35,7

2.1.1 Metrik ince di vidalar Metrik ince di vida demek, kalnca bir apa kk adml bir vida almas demektir. nce dili vidalarda normal vidalara gre helis as kktr. Bir vidann helis as kldke oto blokajlk derecesi yani darbelere ve sarsntlara kar skl kalma hali artar. O halde ince dili vidalarn darbe tesiri ile kendiliinden zlmeleri kolay olmaz. Bu tr zelliklerin arand yerlerde ince dili vidalar kullanlr. Otomobil ve uak sanayinde ince dili vidalarn geni lde kullanlmalarnn nedeni budur. 2.2 Wihtworth gen vidalar Whitworth vidalar normal whitworth vidalar, ince di whitworth vidalar, whitworth boru vidalar olmak zere 3 norm ve lde yaplr. Whitworth vidalar dilerinin tepe as 55 dr. Whitworth vidalarda dileri oluturan genin tepeleri genin teorik yksekliinin 1/6 s kadar kesilerek yuvarlatlmtr. Vidann somunu da ayn lde yaplmtr. Somun dileri ile vidann dileri arasnda teorik olarak bir boluk yoktur. Bu yzden whitworth vidalar szdrmazlk salayan vidalardr. Halbuki metrik vidalarda somunun dileri ile vida dileri birbirini kavradklar zaman di diplerinde kk boluklar oluur. Dolays ile diler birbirini sadece yanaklardan kavrar. Halbuki whitworth vidalarda somun dileri ile cvata dileri birbirini tamamen kavrar. Bu zelliklerden dolay daha ok szdrmazlk isteyen boru balantlarnda whitworth vidalar kullanlr. Metrik vidalar ise sadece balant vidas olarak kullanlr. n olarak ap d Di st ap Blm Dairesi d2 = D2 Di dibi ap ( mm ) d1 = D1 Adm P Di Says Z Kavis r Di Ykseklii H1 Di Dibi Kesiti MMxMM 1"/4 6,35 5,537 4,724 1,27 20 0,174 0,813 17,5 5"/16 7,938 7,034 6,131 1,411 18 0,194 0,904 29,5 3"/8 9,525 8,509 7,492 1,558 16 0,218 1,917 44,1 7"/16 11,119 9,951 8,769 1,814 14 0,249 1,162 60,7 1"/2 12,7 11,345 9,99 2,117 12 0,291 1,355 78,4 5"/8 15,876 14,397 12,918 2,309 11 0,317 1,497 131 3"/4 19,051 17,424 15,798 2,54 10 0,349 1,627 196 7"/8 22,226 20,419 18,611 2,822 9 0,388 1,807 272

1" 25,401 23,368 21,335 3,175 8 0,496 2,033 350 1" x 1"/8 28,578 26,253 23,929 3,629 7 0,498 2,324 450 1" x 1"/4 31,751 29,428 27,104 3,629 7 0,498 2,324 577 1" x 3"/8 34,926 32,215 29,,505 4,233 6 0,581 2,711 684 1" x 1"/2 38,101 35,391 32,68 4,233 6 0,581 2,711 839 1" x 5"/8 41,277 38,024 34,771 5,08 5 0,698 3,253 960 1" x 3"/4 44,452 41,199 37,946 5,08 5 0,698 3,253 1131 1" x 7"/8 47,627 44,012 40,398 5,645 4 x 1/2 0,775 3,614 1282 2" 50,822 47,187 43,573 5,645 4 x 1/2 0,755 3,614 1491 2.2.1 Boru vidas Pratikte boru vidas olarak tannan vida bir whitworth gen vidadr. Sadece boru balantlar iin yaplp normlatrld iin buna boru vidas denilmitir. Boru vidasnn di kesiti aynen normal vida kesiti gibidir. Ancak boru vidalarnda dileri meydana getiren elemanlardan adm normal adm vidalarndan daha kktr. Yani bir parmak boyda normal vidaya gre daha ok di vardr. Boru vidalarnn nemli bir zellii de dilerinin 1/16 orannda konik yaplmasdr Parmak ls Di st ap ( mm ) Br ap ( mm ) Di dibi ap ( mm ) d1 = D1 Adm ( mm ) P Di Says Z Di Derinlii H1 Kavis r R 1/8 9,728 9,147 8,566 0,907 28 0,581 0,125 R 1/4 13,157 12,301 11,445 1,337 19 0,856 0,184 R 3/8 16,662 15,806 14,95 1,337 19 0,856 0,184 R 1/2 20,955 19,793 18,631 1,814 14 1,162 0,249 R 5/8 22,911 21,479 20,587 1,814 14 1,162 0,249 R 3/4 26,441 25,279 24,117 1,814 14 1,162 0,249 R 7/8 30,201 29,039 27,877 1,814 14 1,162 0,249 R 1 33,249 31,77 30,291 2,309 11 1,479 0,317 R 1x1/8 37,897 39,418 34,939 2,309 11 1,479 0,317 R 1x1/4 41,91 40,431 38,952 2,309 11 1,479 0,317 R 1x3/8 44,323 42,844 41,365 2,309 11 1,479 0,317 R 1x1/2 47,803 46,324 44,845 2,309 11 1,479 0,317

R 1x3/4 53,746 52,267 50,788 2,309 11 1,479 0,317 R 2 59,614 58,135 56,656 2,309 11 1,479 0,317 R 2x1/4 65,71 64,231 62,752 2,309 11 1,479 0,317 R 2x1/2 75,184 73,705 72,226 2,309 11 1,479 0,317 R 2x3/4 81,534 80,055 78,576 2,309 11 1,479 0,317 R 3 87,884 86,405 84,926 2,309 11 1,479 0,317 R 3x1/4 93,98 92,851 91,022 2,309 11 1,479 0,317 R 3x1/2 100,33 98,851 97,372 2,309 11 1,479 0,317 R 3 x1/4 106,68 105,201 103,722 2,309 11 1,479 0,317 R 4 113,03 111,551 110,072 2,309 11 1,479 0,317 R 4x1/2 125,73 124,251 122,772 2,309 11 1,479 0,317 R 5 138,43 136,951 135,472 2,309 11 1,479 0,317 R 5x1/2 151,13 149,651 148,172 2,309 11 1,479 0,317 R 6 163,83 162,351 160,872 2,309 11 1,479 0,317 2.3 ok Azl vidalar Adndan da anlalaca gibi birden fazla az olan vidalara ok azl vidalar denir. Tek azl bir vida ile azl bir vida ile karlatrlrsa her iki vidada birer devir yaptnda azl vidann tek azl vidaya oranla kat fazla ilerleme yapt grlr. ok azl vidalar devir says dk olan fakat ilerlemesi fazla olmas istenen sistemlerde kullanlr .Vidal preslerin milleri , ventillerin vidalar ,ikencelerin vidalar baz mengenelerin vidalar , ekme aparatlar ,ve kameralarn hareket dzenleri ok azl vidalardandr .Hareket vidalarnn di profilleri kare ve trapez olarak yaplr ancak mstesna olarak darbeli alan baz mekanizmalarda (trenlerin kavrama millerinde )yuvarlak profilli ok azl vidalar kullanlabilir Yalnz bir yne zorlanan hareket vidalar ise testere dili olur. 2.4 Sol vidalar Vidalar baz zel hallerde rnein saa doru dnd zaman zlyor ise veya tad blou sola doru gtrmesi gerekiyor ise sol dili olarak yaplr . Bisikletlerin pedal vidalar zmpara talarnn solundaki ta balayan vida her iki enesi hareket eden mengenelerin kar taraftaki az ift tarafl gerdirme somunlarnn bir taraf sol dili vida olarak yaplmaktadr.Sol dili vidalar belirtmek iin grnen bir yerine LH sol el anlamnda iaret vurulur sol di somunlarnn kelerinde de birer dairesel ketlik vardr. Sol di vidalar sola doru evrilerek sklr sa vidalar ise saa doru evrilerek sklr Bir vidann sa veya sol olduunu anlamak iin vidann eksenini yer dzlemine dik olarak tutulur bu

durumda vidann dileri saa doru ykseliyorsa bu vida sa di sola doru ykseliyorsa bu vida sol dili bir vidadr. 3. CVATALAR VE SOMUNLAR 3.1. CVATALAR Makine paralarn birbirine veya bir makine gvdesini herhangi bir yere balayan vidalarn anahtarla sklp sklenine cvata tornavida ile sklp sklenine vida denir. Cvatalar somun anahtar ile skldnda vidalardan ok daha kuvvetli skma yaparlar. Zaten l olarak ta vidalardan byktrler. Cvatalar genellikle somunla birlikte skma yapar. Vidalar ise genellikle bir gvde zerine vidalanr. Cvatalar ve vidalar elle yaplabilir. Ancak endstrinin ihtiyacnn bu yolla karlamak mmkn olmaz. Ayrca fazla iilik, malzeme sarfiyat elle vida retimini ok pahalya getirir. Bu yzden cvatalar ve vidalar otomatik olarak malzemesinden tala kaldrmadan zel makinelerde yaplr. Bunun iin saatte binlerce cvata ve vida reten zel makineler yaplmtr. Cvatalarn hepsi ayn artlarda kullanlmaz. Bazlar ok souk bazlar scak ortamda kullanlr. Bu artlar altnda da balantnn gvenli kalmas gerekir. Bu yzden cvatalar yaplrken alc ortama uygun teknik ve meteorolojik zelliklerde yaplmas gerekir. 3.1.1 Ba Biimlerine Gre Cvata ve Vidalar 3.1.1.1 Alt Ke Bal Cvatalar Alt ke bal cvatalar makine sanayinde en ok kullanlan balant elemanlardr. in gerektirdii zelliklere gre cvatalarn di ekilleri normal veya ince olarak yaplr. Cvatann dili ksm kullanlacak yere gre belirlenir. Ve iin durumuna gre yeteri kadar di ekilmi olarak veya boydan boya dili olarak yaplr. Her ne suretle olursa olsun bir cvatann di alm ksm sonradan pafta ile uzatlmamaldr. nk cvatalar otomatik makinelerde alm olduundan dili ksm dip taraf tam vida profilinde olmaz. Bu yzden pafta dileri krarak aar. Dileri krlm bir cvata ile gvenli bir balant yaplamaz. 3.1.1.2 Silindirik Bal Gmme Anahtarl ( Allen ) Cvatalar Cvatalar bann oturaca yerin somun anahtar girmeyecek kadar dar olduu hallerde veya cvata bann darda kalmas istenmedii hallerde silindirik bal gmme anahtarl ( Allen ) cvatalar veya yerine gre cvatalarn daha kkleri olan allen vidalar kullanlr. 3.1.1.3 Hava Bal Gmme Anahtarl Cvatalar

Hava bal gmme anahtarl cvatalarn balar silindirik bal cvatalardan daha incedir. nce malzemeler balanrken cvata bann darda kalmamas gerekiyorsa bu gibi hallerde gmme bal vidalar kullanlr. Cvatann ba ksmndaki hava cvatann deliinin merkezinde skma yapmasn da salar. 3.1.1.4 Tornavida Azl Silindirik Vidalar Banda tornavida kanal alm silindirik bal vidalar tornavidalarla sklp alacak kadar kk balantlarda kullanlr. Sa kalnlndaki paralar silindirik vidalarla daha kalnca paralar hava bal veya mercimek hava bal vidalarla balanr. 3.1.1.5 Yldz Tornavida Azl Vidalar Yldz tornavida azl vidalar ayn ldeki tornavida azl vidalardan daha kuvvetli skma yaparlar. Yldz tornavida azl vidalarn en nemli faydas sklrken yada zlrken az ksmnn bozulmamasdr. Skma kuvveti tornavidann yldz eklindeki azyla drt kola ayrldndan hem kuvvetli skma olmakta hem de az bozulmamaktadr. Yldz eklindeki tornavidalar azlar genellikle kk vidalara alr. 3.1.2 Gvde Biimlerine Gre Vidalar 3.1.2.1 Saplamalar ( Basz Vidalar ) Saplama her iki tarafnda di alm sapsz vidalardr. Sk sk sklp taklan balantlarda saplamalar kullanlr. Saplama bir taraftan makine gvdesine sabit kalacak ekilde ok kuvvetli sklr. Balanacak para yerine takldktan sonra saplamalara taklacak somunlarla sklr. Balanm olan paralar sklecei zaman sadece somunlar karlr. Saplama yerinde kalr. Bu yolla ana gvdeler zerindeki vidalarn bozulmas nlenmi olur. 3.1.2.2 Esnek Cvatalar Esnek cvatalar herhangi bir ekilde balanty eksenel ynde zorlayan kuvvetlerin tesiri ile balantda meydan gelmesi mmkn olabilecek fiziki deiikliklerin kalc olmasn nlemek iin yaplmaktadr. Esnek cvatalarn gvde ap di dibi apnn %10 u kadar incelebilir. Cvataya gelen kuvvetlerin tesiri ile inceltilmi olan ksmdan cvata bir miktar uzar. Kuvvet kalknca cvata yine eski halini alr. Bu olay cvata malzemesinin elastikliinden dolay meydana gelir. Esnek cvatalarn zlmemsi iin ayrca bir emniyet sistemine ihtiya yoktur. ok kuvvetli bir ekilde sklm olmalar ve elastik olmalar bu sorunu ortadan kaldrr. 3.1.2.3 Gvdesi Toleransl Cvatalar

Byk momentler ileten baz makine elemanlar yzey toleransl olarak talanm zel cvatalarla balanr. Ayrca cvatalarn getii delikler raybalanr. Byk g ileten elemanlar ayet bu ekilde hassas atlarla balanamazlarsa yani cvatann delii geni olursa ilk alma annda cvata aniden byk bir kesme kuvveti ile karlar. Her defasnda bu tr ani kuvvetlerle kesilmeye zorlanan cvatalarn mr ksa olur. Hi beklemedik bir anda kesilir, sistem arzaya geer. 3.1.3 Cvatalarn Dayanm Cvatalarla yaplan balantlarn her eyden nce emniyetli olmas iin cvata malzemelerinin dayankl elikten seilmesi gerekir. Cvata yeterli kadar skld zaman dilinin syrmamas iin di dibi apndan uzayarak kopmamas iin malzemenin dayankl olmas istenir. Bunun yannda cvatann dilileri somun boyunca kavramas veya cvata bir gvdeye vidalanyorsa en az somun kalnlnda vidalanmas gerekir bunun iin de bir cvatann somun kalnl apnn 0,8 ile arplmasndan bulunur. 3.2 Somunlar Somun, cvatann bir paras olup balantda skma grevi yapan bir makine elemandr. Somunlar, taklaca cvatann llerine gre yaplr. Ancak di biimleri kullanma zelliklerine gre eitli ekillerde olabilir. Bir cvatal balantda skma kuvveti cvatann ba ve somun vastas ile balanana paralara aktarlr. Somun ne kadar ok sklrsa cvata da o nispette di dibinden uzamaya alr. Ayn zamanda somun dileri de syrlmaya zorlanr. Somun para yzeyine oturduu taraftaki dileri, yani cvatay kavrayan diler daha ok kuvvet tar. Son die doru bu kuvvet giderek azalr. Bu somunun ilk dilerinin daha ok zorlandn gsteriri. Sk sk sklp taklan somunlarda ilk dilerin syrma durumuna gelmesi bu ifadeyi kantlamaktadr. 3.2.1 Somun eitleri 3.2.1.1 Alt Ke Somunlar Somunlarn malzemeleri genel olarak cvatann malzemesinden biraz dk dayanmda yaplabilir. Somunlarn zerine de cvatalarda olduu gibi dayanm deerleri yazlmtr. 3.2.1.2 Kubbeli Somunlar Bir kubbeli somunun bir taraf kubbe eklinde kapaldr. Bunun sebebi cvatann darda kalan ksmnn darbelere kar korunmasn salamak ve ayn zamanda somuna gzel bir grn vermektir. 3.2.1.3 Trtll Somunlar

Sk sk elle zlp sklmas gereken yerlerde; rnein kalp ve aparatlarda trtl somunlar kullanlr. 3.2.1.4 Redksiyon ( ap Kltme ) Somunlar Redksiyon somunlar kaln apl bir boruyu ince apa drmek iin yaplmtr. Kaln apl bir boru somunun vida alm tarafna ucu apkalandrlm ince apl boruda somunun delik tarafna taklr. 3.2.1.5 Tal Somunlar Cvatal bir balantnn bir maal pim ile emniyete alnmas istendii hallerde tal somun kullanlr. Somun iyice skldktan sonra pim yerine sokulur ve darda kalan ular da doru eilerek balant tamamlanm olur. 3.2.1.6 Kelebek Somunlar kalplar ve benzeri aparatlar pratik olarak elle balayp zmek iin yaplm somunlardr. Kelebek somunlar sadece elle sklp zlmeli, hibir zaman pense ve benzeri aletlerle sklmamaldr. 4. Vida Amak Bilindii gibi vida, biri i vida=somun, dieri d vida=cvata olmak zere iki ayr para zerine alr. vidalar yani somunlar klavuz denilen aletle, d vidalar yani cvatalar pafta denilen aletle alr veya seri olarak makinelerde retilir. 4.1 Klavuzlar Klavuzlar yksek kaliteli seri elikten ( HSS ) yaplr. Bir klavuzun dileri ait olduu vidann sfr profiline gre talanr. yi bir kesme yapabilmeleri iin yeterli tala boluu verilerek kesmeyi salayacak ideal alarla belirlenirler. Klavuzlarn kesmesini ve kan talalarn akn salamak iin alan tala boluklar dz ve helis eklinde olur. Tala boluklar helis eklinde olan klavuzlara helis klavuzlar, tala kanallar ayn zamanda yalamay da kolaylatrarak kesmeye tesir eder. Klavuzlar el klavuzlar ve makine klavuzlar olmak zere ikiye ayrlr. El klavuzlar elle, makine klavuzlar ise makinelerde; rnein matkap, torna ve otomatik tornalarda ekilir. 4.1.1 El Klavuzlar El klavuzlar iinde genel olarak adet klavuz bulunan takmlar halinde yaplr. El klavuzlar, yumuak malzemeler iin kanall, elik tr malzemeler iin drt kanall yaplr. Bir klavuzda kesme iini klavuzun u ksmndaki konik boyda bulunan diler yapar. Konik ksmdan sonra gelen diler vidann iinde yataklanarak klavuzun eksenel gidiine yardmc olur.

4.1.2 Makine Klavuzlar Makine klavuzlar el klavuzlar gibi olmayp tek paradan ibarettir. Helis ve dz olmak zere ikiye ayrlr. Dz kanall klavuz, boydan boya delikler iin, helis kanl klavuzlar da kr delikler iindir. Helis klavuzlarda kanallar kan talalarn skmadan dar atlmasn salar. 4.1.3 Klavuz ekmek 4.1.3.1 in Hazrlanmas Klavuz ekilecek bir i paras her eyden nce kusursuz bir ekilde bu ileme hazrlanmaldr. in hzlanmasnda deliin uygun lde delinmesi ve azna 90 derecelik hava almas nemlidir. Delik somunun di dibi apna gre delinir. Bir somunun teorik di dibi ap, vidann sfr profilindeki di dibi apdr. Yaplan btn i vidalarn gerek di dibi ap teorik aptan daima byktr. Ayn apta olmas halinde klavuz skr ve krlr. Bu bakmdan i vidalar yaplrken di dibi apna deil bundan daha byke olan ve matkap ap diye bilinen apa gre delinir. Bir vidann matkap ap pratik olarak di st apnn 0,85 ile arplmas sonucu veya di st apndan adm karmak suretiyle elde edilir. ayet bir delie boydan boya klavuz ekilecekse, deliin her iki tarafna da 90 derecelik hava almaldr. Hava hem klavuzun kolayca azlamasn saalar, hem de vida aznda apak olumasn nler. Dier taraftan kalnca bir malzemeye vida alacaksa ve malzeme boydan boya delinecekse delie boydan boya klavuz ekmeye gerek yoktur. nk klavuz olduka pahal bir takmdr. Geliigzel kullanlp kreltilmemesi gerekir. Gereksiz yere uzun vidalar amak ayrca iiliin artmasna da sebep olur. Bu yzden vidann kullanlacak boyu kadar bir yere di almas gerekir. Bunun iin di alacak boy vida apn takriben 1,5 kat kadar olacak ekilde delik vidann di st ap kadar geniletilmelidir. ayet kr delie klavuz ekilecekse kr deliin yeteri kadar derin olmas gerekir. 4.1.3.2 Elle Klavuz ekmek Elle klavuz ekerken her eyden nce klavuz kolunun iyi seilmesi gerekir. Kolun delii klavuzun bana uygun olmal ve bozuk olmamaldr. Belli bal klavuz kollar ekilde grlmektedir. delikli klavuz kolu kk klavuzlar iin uygun dmemektedir. nk kollardan bir taraf daha uzun, dier taraf daha ksadr. ayet ok dikkatli olunmazsa klavuz krlabilir. Klavuz kollarnn delik ksmlar sertletirilmi olmaldr. Aksi halde ksa zamanda delikler genileyerek kol kullanlmaz hale gelir. 4.1.3.3 Elle Klavuz ekerken Takip Edilecek lem Sras 1, Klavuz delik eksenine tam paralel olarak tutulur. Yava yava ekseninde dndrlerek ie azlatlr. Bu ilem yaplrken deliin aznn genilememesine dikkat edilir.

2. Klavuz takriben , drt di ilerledikten sonra evirme iki elle yaplarak birinci klavuzla yaplan ilem biter. 3. kinci ve nc klavuzlar da ayn ekilde ekilir. Klavuz ekerken arada bir klavuz hafife geri evrilerek kan talalarn krlmas salanr. Bu suretle talalarn klavuz kanalnda skmas nlenmi olur. Krlenmi klavuzlarla kaliteli ve temiz bir vida amak mmkn olmaz. Bunun yannda klavuzun krlma tehlikesi de vardr. Bu bakmdan kr klavuzlarn bilendikten sonra kullanlmas gerekir. Aksi halde kr klavuzla vida ekilirken daha byk bir dndrme kuvveti gerekir. Fazla kuvvetle ekilen klavuz bir anda krlabilir. Delik iinde krlm bir klavuzun karlmas zor itir. Ayrca iin tamamen bozulmas da sz konusu olabilir. Byle bir zorlukla karlamamak iin kr bir klavuzla vida ekmemek en doru olandr. Klavuzu ekerken kan talalarn klavuzun kenarna skma ihtimali yoksa, klavuzu hi geri evirmeden ekip bitirmek gerekir. nk dilerin sivri ular geri evrilirken krlabilir. 4.1.3.4 Krlan Klavuzun kartlmas Klavuzla vida ekerken bir anlk dikkatsizlik klavuzun krlmasna sebep olabilir. Bu gibi durumlarda klavuzun delik iinde kalan ksm karlarak iin kurtarlmas ynne gidilir. nk yaplmakta olan para byk emeklerle meydana geldiinden hurdaya karlmas kolay dnlmez. Delik ierisinde klavuz paralarn karmak iin ilk nce kk paralar bir izecek ucu ile yerinden oynatlr, dklr, daha sonra veya drt ayakl ( klavuzun ayak saysna gre ) seilir. Bir klavuz skme anahtar alnr. Anahtarn ayaklar klavuzun kanlarlna sokurlu. Klavuz ters yne doru evrilerek kartlr. 4.1.3.5 Klavuz ekerken Dikkat Edilecek Noktalar 1. Buhar ve gaz gibi akkanlarn gemeyecei balantlarda kullanlacak somunlarn di dibi aplar gerek deerlerinden biraz byk delinir. Bu kural normal ve ince dili metrik ve whithworth vidalar iindir. 2. Di dibi apn verecek matkabn doru seilmesine dikkat edilmelidir. 3. Gri dkm malzemelere di dibi ap byk delinirse vidann tama gc der. nk gri dkme klavuz ekilirken klavuz rayba tesiri yaparak viday bir miktar geniletir. Bu durum dilerin zayflamasna neden olur. 4. Klavuz ekilecek deliin her iki tarafna da 90 derecelik hava alr. Hava apnn di dibi apndan 2 mm daha byk alr. 5. Klavuzun u koniklii vida ekilecek malzemenin sertliine gre uygun deerlerde seilmelidir. Sert malzemeler iin u konik boyu fazla yani konik as en fazla 5 derece olmaldr. 6. Klavuzun tala as vida malzemesine uygun olmal. elik malzemelere yumuak malzemeler iin yaplm klavuz ekilmemelidir. Aksi taktirde kesici dilerin ular kolay krlr.

7. Gri dkm malzemeler iin nitrrasyon sertletirilmi zel klavuzlar yaplmaldr. ok sayda dkm malzemelere vida alacaksa bu tr klavuzlar tercih etmekte fayda vardr. nk dkm malzemeler klavuzlar abuk andrmaktadr. 8. Klavuz ekerken HSS eliinden olmasna ve dilerinin srtnn talanm olmasna dikkat edilmelidir. 9. Klavuz krdelie ekilecekse deliin derinlii vida boyu + 0,7 x d kadar olmaldr. 10. Klavuz deliin tam ekseninde azlatlmaldr. Bunun iin klavuzun diklii balangta birka ynden gnye ile kontrol edilmelidir. 11. Klavuz kolunun her iki tarafna yaplan bask eit olmaldr. Aksi halde klavuz eik azlar. 12. Klavuzun kendine yol ap yani deliin iinde iki di gidince artk eksenel bir baskya gerek kalmaz. Sadece dikkatlice dndrlmesi yeter. 13. Klavuzun konik ksmndaki kesici diler krelmi ise iyi kesmez. Klavuz zorlanr. Klavuzun silindir ksmndaki diler skr. Bunun iin krelmi klavuzlarn bilenmesi gerekir. 14. kinci ve nc klavuzlar elde birka di ilerletildikten sonra klavuz koluna taklmas tavsiye edilir. Aksi halde klavuz hatal azlayabilir. 15. Klavuzlar numara srasna gre ekilir. Yani nce bir, sonra iki, en son klavuz ekilir. 16. Mecbur kalmadka geri evirerek tala kaldrma denilen olay yapmamak gerekir. nk klavuzun di ular tersten zorlannca krlr. 17. elik cinsi malzemeler iin drt kanl klavuz klavuz, yumuak malzemeler iin ise kanall ve tala as byk klavuzlar yaplmtr. Yanllkla elik malzemelere kanl klavuz ekilmemelidir. 18. Klavuzun kolunun delii bozuk ve genilemi olmamaldr. Kol olarak ayarl veya kresel kol seilmelidir. 19. Kr deliklerin dibine ylan talalar bir iki kez temizlemek gerekir. Aksi halde yeterli derinlikte vida almam olur. 20. Dkm, pik, pirin ve magnezyum gibi kaba dokulu ve krlgan malzemelere klavuz ekerken ya kullanlmaz. Bunlarn dnda kalan btn malzemelere klavuz ekerken mutlak suretle ya kullanlmaldr. Ya klavuzun kesmesini kolaylatrr. Krelmesini nler. Vida yzeyinin temiz kmasn salar. 4.2 Pafta ekmek 4.2.1 Paftalar Paftalar klavuzlardan farkl takmlardr. Elde bir somun yaparken adet klavuz kullanld halde bir somunun cvatasn yaparken sadece bir pafta kullanlr. Paftalar da klavuzlar gibi yksek kaliteli sert eliklerden ( HSS ) ile ekstra kalite eliklerinden ( HSSE ) yaplr. Ekstra kalite eliklerinden ( Emo5V3 ) yaplan paftalar alaml ve dayankl elikler ile paslanmaz asitlere kar dayankl zel elikler iin kullanlr.

Kesici azlarn says paftann byklklerine gre 3 ila 6 arasnda deimektedir. Azlardaki tala alr tala boluunu oluturan ksmn kavisi ile meydana gelmitir yani tala boluunu oluturan deliin apnn kavisi ayn zamanda tala asn meydana getirir . Paftann az pay ii kavramasn salar bu pah elikler iin 60 pirin ve dier yumuak metaller iin 90 .buradan pirin malzemeler iin yaplm paftalarla eliklere vida alamayaca aka ortaya kmaktadr byle bir yanlla meydan vermemek iin pafta yapan firmalar pirin iin yapm olduklar paftalarn zerine pirin simgesi olan ( Ms )semboln yazarlar. Paftalar, kapal, yarkl ve ak olmak zere 3 tipte yaplmaktadr. Kapal tip pafta, sabit apta vida aar. Yark tip pafta gerektiinde yark yerinden ta ile kesilerek ayarl pafta ekline sokulabilir. Ak tip paftalar ile vida ap ayarlanabilir. Ak olan az ksmna basan vida sklnca pafta bir miktar alarak am olduu ap bytr. Bu ayarda bir kaba tala alnr. Serbest braklarak ikinci ekite vida temiz ve tam lsnde kar. Bu yzden buna ayarl pafta denir. 4.2.2 Pafta Kollar Paftalar ekilde grld gibi pafta koluna taklarak kullanlr. Pafta kollar gvde ve kollar olmak zere iki ksmdan meydana gelir. deal bir pafta kolunun gvde ve kol ksmlar elikten yaplmal ve temiz ilenmi olmal. Kollarn tam gvdenin ekseninde olmas gerekmektedir. Aksi halde pafta ekerken hakimiyet salamak zorlar. Pafta kollarnn uzunluklar kullanlacak olan paftann byklne gre uygun olmaldr. Bu yzden eitli byklklerde pafta kollar vardr. 4.2.3 Pafta ekilecek in Hazrlanmas Pafta ekilecek iin hazrlanmasnda iki nemli nokta vardr. Bunlardan birincisi iin ap dieri de iin ucuna taklmas gereken pahtr. Nasl ki bir somun yaplrken di dibi ap bir miktar byk deliniyorsa ayn ekilde pafta ekilecek parann ap da bir miktar kk yaplr. Bylece paftann di dipleri vidann di st apndan tala alamayacandan, vidann di st dz kar. Bylelikle paftann krlma tehlikesi ortadan kalkar. Sonuta temiz bir vida elde edilir. in hazrlanmasndaki ikinci nokta iin ucuna 60 derecelik bir pah krlmasdr. Eer bir vidann ucuna yanl olarak geliigzel bir pah krlrsa paftann azlanmas zorlar. 4.2.4 Paftann ekilii Paftalar aynen klavuzlar gibi balangta eksensel bir bask ile yava yava dndrlerek azlatlr. ki di kavratldktan sonra normal evrilerek ekime devam edilir. Klavuzlarda olduu gibi zorunlu olmadka pafta geri evrilmemeli. Aksi halde pafta dileri krlabilir 4.2.5 Pafta ekerken Dikkat Edilecek Hususlar

1. Alacak vidann adm 2 mm den kk ise normal pafta tercih edilir. ayet adm 2 mm den byk bir vida alacaksa ak bir pafta yani ayarl bir pafta tercih edilmeli. 2. Pafta keskin olmal, dileri krk olmal. Aksi halde vida bozuk kar. 3. Vida ekilecek malzemenin cinsine uygun bir pafta seilmeli. 4. Pafta koluna taklmadan nce iyice temizlenmeli. 5. Pafta ekerken eik azlamamasna ok dikkat edilmeli. 6. Paftann her iki koluna bilhassa eit kuvvet uygulanmal. Aksi halde pafta eilerek vidann aznn bozulmasna neden olur. 7. Pafta ayn yne evrilerek vida bitirilmeli. 8. Pafta ekerken mutlak suretle kesme ya kullanlmal. 9. Gri dkm, pirin, magnezyum gibi krlgan ve kaln dokulu malzemelerde pafta ve klavuz ekerken kesme ya kullanlmaz. Aksi halde malzemeden kan ince tozlar ya ile kararak koyu bir sv oluturur. Bu da paftann ve klavuzun abuk krelmesine yol aar. 5. Tornada Vida Amak 5.1 Tornada Dz Vida Amak Tornada vida tablolar metrik ve in lme birimlerine gre ok eitli admlarda vida amaya uygundur. in dnme hareketi i mili dilisi zerinden ana mili zerindeki dili ile ana miline aktarlmaktadr. Bunun iin i mili dilisine evrilen dili denir. 5.2 Tornada Sol Vida Amak Bilindii gibi vidann helis yn sola doru ykseliyorsa buna sol vida denir. Sol vida ile sa vida arasnda sadece helis yn farkldr. Dier ller ayndr. Ancak tornada sa vida amak sol vida amaktan daha kolaydr. nk sa vida aarken kalemin ie dalmas iin ba ksmnda daha geni bir boluk vardr ve ayn zamanda kalem di boluuna kar. Fakat sol vida aarken kalem vidann di boluundan saa doru hareket eder. Bu ksm vidalarda olduka dar olduundan vidann banda fatura da olduundan kalemin her pasoda ie doru olarak dalma ans zorlar. 5.3 Uzun Vidaln Tornada Almas Uzun millerin zerine tornada di alrken kalemin kesmesi annda mil esner. Kalem puntoya yakn blgelerde normal tala kaldrrken iin ortasna doru gelindiinde i esnedii iin kalem tala kaldrmaz. Farkna varlmadan birka paso verilirse i kalemin zerine bindirme yapar. Kalem krlr veya i eilir. Byle bir durumla karlamamak iin vida alacak mil gezer yatak denilen torna arabasna sabitletirilen bir yatakla yataklanr. 5.4 Aln Vidalarnn Almas

Aln vidalar alrken arabann enine suportu aln vidasnn admna gre ilerleme hareketi yapar. Suportun bu hareketi ana milinden alr. Aln vidas iin kalem bilerken boluk alarnn veriliine dikkat etmek gerekir. nk vida dileri bir spiral eklinde olutuundan kalemin alt di yanaklarna srtnebilir. Ek 1 Size Ww Thread Form Type Major Diameter mm d=D Pitch mm p Threads per inch tpi Pitch Diameter mm d2=D2 Minor Diameter Male Thd. d3 Thread Height H1 Tap Drill Diameter mm 1/16" BSW 1.587 0.423 60 1.315 1.050 0.270 1.15 3/32" BSW 2.381 0.529 48 2.041 1.703 0.338 1.90 1/8" BSW 3.175 0.635 40 2.768 2.362 0.406 2.50 5/32" BSW 3.969 0.793 32 3.459 2.952 0.507 3.20 3/16" BSW 4.762 1.058 24 4.084 3.407 0.677 3.70 7/32" BSW 5.556 1.058 24 4.878 4.201 0.677 4.50 1/4" BSW 6.350 1.270 20 5.537 4.724 0.813 5.10 5/16" BSW 7.938 1.411 18 7.034 6.131 0.904 6.50 3/8" BSW 9.525 1.588 16 8.509 7.492 1.017 7.90

7/16" BSW 11.113 1.814 14 9.951 8.789 1.162 9.20 1/2" BSW 12.700 2.117 12 11.345 9.990 1.355 10.40 5/8" BSW 15.876 2.309 11 14.397 12.918 1.479 13.40 3/4" BSW 19.051 2.540 10 17.424 15.798 1.627 16.25 7/8" BSW 22.226 2.822 9 20.419 18.611 1.807 19.25 1" BSW 25.400 3.175 8 23.368 21.335 2.033 22.00 1 1/8" BSW 28.576 3.629 7 26.253 23.929 2.324 24.50 1 1/4" BSW 31.751 3.629 7 29.428 27.104 2.324 27.25 1 3/8" BSW 34.926 4.233 6 32.215 29.505 2.711 30.25 1 1/2" BSW 38.100 4.233 6 35.391 32.680 2.711 33.50 1 5/8" BSW 41.277 5.080 5 38.024 34.771 3.253 35.50 1 3/4" BSW 44.452 5.080 5 41.199 37.946 3.253 38.50 1 7/8" BSW 47.627 5.645 4 1/2 44.012 40.398 3.614 41.25 2" BSW 50.802 5.645 4 1/2 47.187 43.573 3.614 44.50 2 1/4" BSW 57.152 6.350 4 53.086 49.020 4.066 50.00 2 1/2" BSW 63.502 6.350 4 59.436 55.370 4.066 56.00 2 3/4" BSW 69.853 7.257 3 1/2 65.205 60.558 4.647 61.50 3" BSW 76.203 7.257 3 1/2 71.556 66.909 4.647 68.00 3 1/4" BSW 82.553 7.816 3 1/4 77.548 72.544 5.005 73.75 3 1/2" BSW 88.903 7.816 3 1/4 83.899 78.894 5.005 80.00 3 3/4" BSW 95.254 8.467 3 89.832 84.410 5.422 85.50 4" BSW 101.604 8.467 3 96.182 90.760 5.422 92.00 4 1/4" BSW 107.954 8.835 2 7/8 102.297 96.639 5.657 98.00 4 1/2" BSW 114.304 8.835 2 7/8 108.647 102.990 5.657 104.20 4 3/4" BSW 120.665 9.237 2 3/4 114.740 108.625 5.915 110.00 5" BSW 127.005 9.237 2 3/4 121.090 115.176 5.915 116.50 5 1/4" BSW 133.355 9.677 2 5/8 127.159 120.963 6.196 122.50 5 1/2" BSW 139.705 9.677 2 5/8 133.509 127.313 6.196 128.50 5 3/4" BSW 146.055 10.160 2 1/2 139.549 133.043 6.506 134.50 6" BSW 152.406 10.160 2 1/2 145.900 139.394 6.506 141.00 Ek 2 B1.N-R M .8-16 (5/16" - 5/8") VABS VDA OVALAMA APARATI KAPASTELER METRIC ISO WHITWORTH UNIFIED NORMAL NCE NORMAL(BSW) NCE(BSF) UNC UNF Vida ap mm Hatve

mm Vida ap mm Hatve mm Vida ap inch Hatve inch Vida ap inch Hatve inch Vida ap inch Hatve inch Vida ap inch Hatve inch M8 1.25 M8 1 5/16 18 5/16 22 5/16 18 5/16 24 M9 1.25 M9 1 3/8 16 3/8 20 3/8 16 3/8 24 M10 1.5 M10 1.25 7/16 14 7/16 18 7/16 14 7/16 20 M11 1.5 M12 1.25 1/2 12 1/2 16 1/2 13 1/2 20 M12 1.75 M12 1.5 9/16 12 9/16 16 9/16 12 M14 1.75 M14 1.5 5/8 11 5/8 14 5/8 11 M16 2 Ek 3 VABS VDA OVALAMA APARATI KAPASTELER METRIC ISO WHITWORTH - UNIFIED WHITWORTH NCE NCE BSF-UNF BSF-UNF BSF-UNF BSF-UNF BSP Vida ap mm Hatve mm Vida ap mm Hatve mm Vida ap inch Hatve inch Vida ap inch Hatve inch Vida ap inch Hatve inch Vida ap inch Hatve inch Vida ap Hatve M8 M10 0.5 M14 M16 1.25 5/16 40 1/2 9/16 32 3/4* 26 1/2 20 R 1/8 - 28 M8 M10 0.75 M16 M18* 1.5 5/16 3/8 36 9/16 5/8 32 7/16 1/2 24 9/16 5/8 20 R 1/4 - 19 M10 M12 0.75 M18*

M20* 1.5 3/8 7/16 36 7/16 1/2 28 1/2 9/16 24 11/16 3/4* 20 R 3/8 - 19 M10 M12 1 M20* M22* 1.5 7/16 1/2 36 1/2 9/16 28 9/16 5/8 24 9/16 5/8 18 M12 M14 1 1/2 9/16 36 9/16 5/8 28 3/4* 24 3/4* 16 M14 M16 1 5/16 3/8 32 7/16 1/2 26 1/2 9/16 22 3/4* 14 M16 M18* 1 3/8 7/16 32 1/2 9/16 26 9/16 5/8 22 M18* M20* 1 7/16 1/2 32 9/16 5/8 26 3/4* 22 Ek 4 C2 M .16-32 (5/8" - 1 1/4") VABS VDA OVALAMA APARATI KAPASTELER METRIC ISO WHITWORTH UNIFIED WHITWORTH NORMAL NCE NORMAL(BSW) NCE(BSF) UNC UNF BSP Vida ap mm Hatve mm Vida ap mm Hatve

mm Vida ap inch Hatve inch Vida ap inch Hatve inch Vida ap inch Hatve inch Vida ap inch Hatve inch Vida ap Hatve M14 M16 2 M14 M16 1.5 9/16 12 5/8 11/16 14 9/16 12 9/16 5/8 18 R 3/8 - 19 M18 M20 2.5 M16 M18 1.5 5/8 11/16 11 3/4 13/16 12 5/8 11 3/4 16 R 1/2 - 14 M20 M22 2.5 M18 M20 2 3/4 13/16 10 7/8 15/16 11 3/4 10 7/8 14 R 5/8 - 14 M24 M27 3 M22 M24 2 7/8 15/16 9 1 10 7/8 9 1 12 M30 3.5 1 8 1 1/8 9 1 8 1 1/8 7 1 1/8 7 Ek 5 A1 M .5-8 (3/16" - 5/16") VABS VDA OVALAMA APARATI KAPASTELER METRIC ISO WHITWORTH UNIFIED NORMAL NCE NORMAL(BSW) NCE(BSF) UNC UNF Vida ap mm Hatve mm Vida ap mm Hatve mm Vida ap inch Hatve inch Vida ap inch Hatve inch Vida ap inch Hatve

inch Vida ap inch Hatve inch M5 0.8 M6 0.75 7/32 24 7/32 28 NO.12 24 N0.12 28 M6 1 M7 0.75 1/4 20 1/4 26 1/4 20 1/4 28 M7 1 M8 1 5/16 18 9/32 26 5/16 18 5/16 24 M8 1.25 5/16 22 Ek 6 B1.N-R M 8-16 (5/16" - 5/8") B1.N.-R M 8-16 (5/16" - 5/8") Ek 7

KAYNAK: http://www.mekatronikkulubu.org/dosya/vidalar