K MYASAL TEM ZL K MADDELER VE DO RU KULLANIMI

ZET
Gnlk ya amda kulland m z rnler 55 binin zerinde kimyasal e idi ieriyor ve her y l bunlara binin zerinde yenisi ekleniyor. Biro u ise yeterince test edilmeden ve belirli bir mevzuata tabi olmadan piyasaya srlyor. Bu rnlerin byk k sm do rudan kanalizasyona ak p sonunda da su sistemlerimize kar yor. Szn etti imiz kimyasallar, sonunda "fazla yklenme" olas l yaratarak vcudumuzda depolan yor ve zehirli olma dzeyine ula t nda e itli hastal klara yol a yor. (Kronik yorgunluk sendromu, alerjiler, karaci er sorunlar , lenf kanseri gibi.) Evsel temizlik malzemeleri sadece topra ve su kaynaklar n de il, teneffs etti imiz havay da tehdit ediyor. Sprey boyalar, f r n temizleyiciler, dezenfektanlar, mobilya parlat c lar ve di er tm sprey rnler, birka gn sonra soluyaca m z havan n bir paras oluyor. Foseptik sistemler at k su sorununu zmyor; boyalar, zc, inceltici, a art c kimyasallar, aseton, maddeleri paralayan organizmalar zehirleyebiliyor. Oysa organik maddelerin paralanmas do al dngnn i lemesi a s ndan zincirin olmazsa olmaz halkalar ndan birini olu turuyor. Zehirli olmayan do al temizlik maddeleri ise foseptik sistemi, ime suyu ve sa l k konusunda byk yararlar sa l yor.

GR Temizlik nedir?
Ortamda biriken gzle grlebilen kirin ya da gzle grlemeyen mikroskobik yap lar n su ve e itli temizleyici maddeler kullan larak uzakla t r lmas i lemine temizlik denir. Bir ba ka ekliyle temizlik; gzle grlemeyen zararl mikroskobik canl lar n o almas iin olu an ortam artlar n dzene sokmak, bireyler iin sa l kl ko ullar olu turmakt r . Sadece su ile yap lan temizlik kirlerin ortamdan uzakla t r labilmesi iin yeterli gelmemektedir. Hatta sadece su ile yap lan temizlik; gzle grlemeyen zararl mikroskobik canl lar n daha ok etrafa yay lmas na sebep olmas ve o alacaklar ortam olu turmas nedeniyle de art k gnmzde tercih edilmemektedir. Do ada bulunan maddelerin ierikleriyle oynanmas ya da do al olarak var olmayan maddelerin e itli ara t rmalar sonunda laboratuar artlar nda elde edilmesiyle, kimyasal maddeler ortaya km t r. Bilim adamlar n n e itli ara t rmalar sonunda elde ettikleri ya am m z kolayla t ran ve pek ok ynden etkileyen maddelere kimyasallar diyoruz. Kimyasal maddeler sanayi ya da imalat dallar nda kullan lmakla kalmam art k gnlk hayat m z n birer paras haline gelmi tir. Mutfak ve banyoyu temizledi imiz, ama r ve bula klar y kad m z deterjanlar, bcek kontrol iin kulland m z ve baheyi gbreledi imiz tm rnler, giydi imiz k yafetler, boya, araba ve mobilya cilalar , yemek pi irdi imiz teflon tencereler, kulland m z e itli ilalar, yzme havuzu iin kulland m z klor, benzin, motor ya , hidrolik ya ve LPG hepsi birer kimyasal madde rndr. Fakat biro umuz kulland klar m z n kimyasal madde oldu unu bilmiyoruz. Geli mi toplumlar n gnlk ya amlar nda en ok gereksinim duyduklar maddelerin ba nda temizlik maddeleri gelmektedir; gnmzde bu maddelerin tketim seviyesi toplumun geli mi lik seviyesini de gstermektedir.

Art k hibirimiz anneannelerimiz gibi evi sprmyor, ama r kll sularla y kay p gne te kurutmuyor, yerleri arap sabunuyla f ralam yoruz. nk buna vaktimiz yok. Ve daha da nemlisi; temizlik iin "ho kokulu", "beyazdan daha beyaz yapan", "iz b rakmadan p r l p r l y kayan", "mikroplardan ar nd ran" yard mc lar m z var. Ancak evimizi, e yalar m z , giysilerimizi ve yedi imiz yeme in art klar n temizlerken; bedenimizi, suyu, topra , havay , do al ortamlar nas l kirletti imizin fark na varm yoruz. Oysa evreyi ve insan sa l n tehdit eden temizlik maddeleri yerine ev temizli i konusunda evreye kar sorumlu pek ok seenek bulunuyor. Bu day Dergisi olarak derledi imiz do al temizlik maddelerinin o u modern, sentetik kar mlar n, do al dngye sayg n planda tutularak haz rlanm versiyonlar . Ayr ca bu tarifler i inizi istedi iniz ekilde grece i gibi, size tasarruf yapma olana da sa l yor. tiraf edelim ki o umuz, ev temizlemek, ovmak ve y kamaktansa ba ka bir i yapmay tercih ediyoruz! Acaba, vaktimiz olmad iin mi bula klar elde y kam yor, i i makinalara b rak yoruz, yoksa makinalar, gerekli kimyasallar, elektrik ihtiyac ve benzer tercihlerimiz yznden mi her eyin daha do al olan na vaktimiz yok? reticiler, nemli bir o unlu u evlerinin "tertemiz", "dezenfekte edilmi ", "mikropsuz" olmas gerekti ine inand rmak konusunda son derece ba ar l olmu lar ve bunu yapabilmek iin gereken rnleri satmay srdryorlar: Tuvalet ve f r n temizlemek iin asit, banyoyu dezenfekte etmek iin fenol, mobilyalar cilalamak iin dam t lm petrol rnleri, ama rlar m z beyazlatmak iin klor ve yaln zca evlerimizi temiz tutmak iin e it e it di er zehirli kimyasal maddeler...

Gnmzde 80 000 civar nda kimyasal madde e itli amalar iin kullan lmakta ve bu say her geen y l artmaktad r.Yirminci yzy l n ba nda o u do al kaynakl olmak zere bir ka bin kimyasal madde kullan lmaktayd . Kimyasal maddelerin kullan m zellikle 1940'lardan sonra h zla artm t r. 1950 y l nda 7 milyon ton/y l olan dnya kimyasal madde retimi 1985 y l nda 250 milyon ton/y l'a ykselmi tir. Bugn ise bu rakam 400 milyon ton/y l'a ula m t r. Kimyasal maddelerin yo un ve nispeten kontrolsuz olarak kullan lmaya ba land y llarda yap lan hatalardan insan sa l ve evre zarar grm tr. Gerek kimyasal maddelerin her alanda yo un olarak kullan lmaya ba lanmas gerekse kontrolsuz kullan m n yaratt ciddi sa l k ve evre sorunlar , toplumlarda kimyasal kullan m na kar olu an korku ve tepkinin nedenidir. Kimyasallar n insan sa l zerindeki etkileri devaml tart ma konusu olmaktad r. Toplumlarda en nemli sa l k gstergesi do u tan ya am beklentisi olarak da tan mlanan ortalama ya am sresidir. nsanlar n sa l kl ve uzun ya am srelerine sahip olabilmesi ba ta ilalar ve suyun sanitasyonunda kullan lan kimyasallar olmak zere, insanlara kimyasallar n da yard m yla yeterli ve kontaminasyondan korunmu g dalar n temin edilebilmesinin de nemli pay vard r. Rastgele kimyasal kullan m insan sa l ve evre iin byk tehdittir. Modern ya am n vazgeilmez unsurlar olan kimyasal maddelerin kullan m nda da insan sa l ve evre iin riskler sz konusudur Binlerce kimyasal n kullan ld gnmzde bunlar n zararl etkilerinden korunmada ak lc yakla m, bilimsel verilerin nda nceliklerin belirlenmesidir. Uydurma bilgilerle nceliklerin sapt r lmas , toplum sa l iin gerekten tehlike olu turan uygulamalar n gz ard edilmesine, yol amaktad r. Bu ynyle de bilim d uydurma bilgiler toplumda byk zararlara yol amaktad r.

K sacas , evremizde ne kadar ok kimyasal madde varsa sa l m z o lde tehlikeye girmektedir. zellikle at k sular n nehirlere, gllere ve denizlere bo alt lmas ok dramatik evre sorunlar na neden olmaktad r. Endstriyel at k sular n ierisinde bulundurduklar toksit maddeler, sudaki canl ya am n n k sa srede tkenmesine yol amakta ve ekosistemi fel etmektedir. Ayr ca ime sular na kar malar yla nemli sa l k sorunlar na yol aar. Sanayile mi lkelerde yeryz kaynaklar n n kontrolsz harcanmas sonucu ozon tabakas n n tahribi, asit ya murlar , sera tesiri, hava, kara ve denizlerin kirlenmesine, ormanlar n ve tar m alanlar n n azalmas hayat alan n giderek daraltmaktad r. Ozon tabakas n n incelmesinin ba l ca tehlikesi cilt kanserlerinin artmas d r. Sera etkisinin temel nedeni ise petrol ve kmr gibi fosil yak tlar n kullan m d r. Bu durumunun zamanla olu turabilece i muhtemel neticeler aras nda atmosfer s s n n artmas , buzullar n erimesiyle deniz seviyelerinin ykselmesi, karalar n azalmas , kurakl k ve dolay s yla g da k tl tehlikesi say labilir. Ayr ca, in aat materyali, sentetik malzemeler ieren mefru at ve e itli tketim rnlerinin (boya klemleri, inceltiler, cila, vernik) ierdikleri bile ikler ev ii havas n kirleterek sa l k a s ndan zararlar olu turabilmektedir. Asbest ve kur un ieren boyalar bilhassa sa l k a s ndan tehlikeli olmaktad r. TEM ZL K SANILDI I KADAR TEM Z M ? Cevap: Kocaman bir HAYIR! Kimyasal maddelerin a r retimi ve tketimi sonucu bugn art k kimyasal bir kaos ya anmaktad r. retimi yap lan kimyasal bile ik say s n n 65 milyonu buldu unu biliyoruz. Pek ok kimyasal madde, tehlikesinden habersiz olarak evlerimize; i yerimize, g dalar m za ve vcudumuza girmekte; evreye ve canl lara etkileri ara t r lmaks z n kt etkilerini srdrmektedir. Kimyasal temizlik rnlerinin ba l calar : ama r ve bula k deterjanlar , S v sabunlar ve ampuanlard r. ?Bu temizlik mamullerinin ierisindeki kimyasallar insan vcudunda karbon yap m z k rarak veya oksijeni tketerek tamiri imkns z hastal klara yol aarlar.? Kimyasal temizlik rnleri vcuduma dokunmas n gitsinler istiyorsan z yap lacak bir ey vard r: 1-ama r makinesinde: ama rlar n z 8.000 kg ( 8 ton) su ile durulaman z gerekir. 2-Bula k makinesinde: Bula klar n z 6.000 kg (6 ton) su ile durulaman z gerekir. 3-Banyoda: ampuan veya body jel kullanm san z 2.000 kg (2 ton veya 250 orta boy kova dolusu) su ile durulanman z gerekir.

S v sabunlar, bula k deterjanlar ile ampuan hammaddelerinin orant lar de i tirilmi halidir. Sabunun s v la t r lm de ildir.