İran

RAN
LKERAPORU
YusufTRKOLU
GEMEUzman
T.C.
Babakanlk
DTicaretMstear l
hracatGelitirmeEtdMerkezi
2010
GEMEhracatGelitirmeEtdMerkezi,2010
RAN
1.LKEPROFL
TemelSosyalveEkonomikGstergeler
GenelEkonomikDurum
DorudanYabancYatrmlar
rannDTicareti
rannDTicaretPolitikasveVergiler
TrkiyeleTicareti
ranPazarilelgiliBilgiler
adamlarnnPazardaDikkatEtmesiGerekenHususlar
Deerlendirme
1
4
11
17
23
26
31
32
34
2.TARIMVEGIDARNLERHRAPOTANSYEL
SektrelMatriks
36
Deerlendirme
38
3.SANAYRNLER/HZMETLERHRAPOTANSYEL
SektrelMatriks
40
Deerlendirme
47
4.EKLER
FuarlaraKatlm
YararlAdresler
HAZIRLAYANLAR:
62
67
lkeProfili :nciSelinAYDIN(Uzman Yardmcs)
1.RANLKEPROFL
TEMELSOSYALVEEKONOMKGSTERGELER
TemelSosyalGstergeler
Yzlm
Ynetimekli
Nfusu
ResmiDili
Din
Bakent
Balcaehirleri
1648195km2
slmCumhuriyeti
75,1milyon(ubat 2010tahmini)
Farsa
%98Mslman,%2Dier.
Tahran
Tahran(7,70milyon),Mehed(2,41milyon),sfahan(1,58milyon),Tebriz(1,37
milyon),iraz(1,20milyon)
EtnikYaps
%51ranl,%24Azeri,%8GilakiveMazandarani,%7Krt,%3Arap,%2
Lur,%2Beluci,%2Trkmen,%1Dier.
ParaBirimi
Riyal
Kaynak:CIATheWorldFactbook
EconomistIntelligenceUnitIran MainCountryReport, 2010.
TemelEkonomikGstergeler
NominalGSYH(MilyonDolar)
ReelGSYHdekiArt(%)
Kii BaGSYH(ABDDolar,
SatnAlmaGcParitesiile)
Petrolretimi('000varil/gn)
Petrolhracat(MilyonDolar)
TketiciFiyatEnflasyonu(ort,%)
Malhracat,fob(MilyarDolar)
Malthalat,fob(MilyarDolar)
CariHesapDengesi(MilyarDolar)
CariHesapDengesi(GSYHnin%si)
DBor(ylsonuMilyarDolar)
DvizKuruIR:ABD$(ort)
DvizKuruIR:(ylsonu)
a
Gerekleenb EIUtahminic EIUngrs
Kaynak:EIUIranMainCountryReport,2010.
2007a
286058
7,8
10619
2008b
337343
6,5
11418
2009c
361247
0,5
11461
2010c
416710
2,9
11770
3956
81764
17,1
97,4
56,5
34,1
11,9
20,6b
9,281
13,555
3829a
81855
25,5a
100,6
68,5
24,0
7,1b
21,3
9,428a
14,309a
3740
54149
13,5
70,1
57,2
2,9
0,8
19,0
9,864
14,005a
3820
64953
11,2
81,9
58,3
13,4
3,2
18,3
10,061
14,350
yesiOlduuUluslararasKurulular
CP, ECO, FAO, G15, G24, G77, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt (imzac), ICRM, IDA, IDB,
IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, IMSO, Interpol, IOC, IOM, IPU, ISO, ITSO, ITU,
MIGA, NAM, OIC, OPCW, OPEC, PCA, SAARC (gzlemci), SCO (gzlemci), UN, UNCTAD,
UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNITAR, UNWTO, UPU, WCL, WCO, WFTU, WHO, WIPO,
WMO,WTO(gzlemci).
GENELBLGLER
CorafiKonum
TarihipekYolusayesindeeskialardanbuyanaAvrupaveAsyannkesimenoktasndayeralan
rann stratejik konumu, lkede petroln kefi ile daha da nemli hale gelmitir. Ham petrol
tamaclnn younolarak yapldUmman Krfezi,BasraKrfezi veHazarDenizinekylar
olan ran Trkiye (499 km), Afganistan (936 km), Irak (1458 km), Pakistan (909 km),
Trkmenistan(992km),Azerbaijan(432km),Nahcivan(179km)veErmenistan(35km)ilesnra
sahiptir.
Engebeli vedalkarazilerin yan srallerlekapldzlkleredesahipolanrantopraklarnn%
9,78iekilebilirarazilerden,%1,29udadzenlihasatsalananalanlardanolumaktadr.
SiyasivedariYap
ahynetimi11ubat1979tarihindedevrilmivelkedeaamahalindediniesasadayalbirdevlet
dzenikurulmutur.randagcnulemailehalktarafndanseilentemsilcilerarasndahiyerarik
olarak paylald, dini teokrasi ile Bakanlk sistemi karm kendine zg bir ynetim biimi
hakimdir. Babakanlk Kurumu bulunmamakta olup yrtme erki 4 yllk dnemler iin gizli oy
prensibiileyaplangenelseimlerdeseilenCumhurbakan'nnelindedir.
DiniLiderlik
ran'da kuvvetler ayrl prensibi geerli olmakla beraber, erkler dini liderin denetimine tabidir.
Mevcut dini lider, slm Cumhuriyeti'nin kurucusu Humeyni'den sonra seilmi olan Ali
Hameneyi'dir. Nizami ordu, Devrim Muhafzlar, ileri Bakanl ve istihbarat kurulular
dorudan Dini Lidere baldr. Dini Lider ileri Bakanl zerindeki yetkilerini
Cumhurbakannadevredebilir.
DevletUzlatrmaKonseyi
HumeynitarafndandinadamarlklAnayasayKoruyucularKonseyiileslmiDanmaMeclisi
arasnda yasama srecine ilikin ortaya kabilecek uzlamazlklarn giderilmesi amac ile
kurulmutur. Anayasa deiiklikleri konusunda Dini Lidere gr bildirir. Ayrca, Meclis ve
AnayasayKoruyucularKonseyiarasndaortayakangrayrlklarninceleyerekalnacaknihai
tutumkonusundaDiniLidereneridebulunur.
slami Danma Meclisi: 4 yllk dnemler iin halkn dorudan ve gizli oy ile setii 290
milletvekilinden oluan ran Meclisi, sadece bir yasama organ niteliinde olmayp idarenin tm
eylemveilemlerindeincelemevearatrmayapmayetkisinesahiptir.
Danma Meclisi, Anayasaya ve lkenin resmi mezhebine aykrlk tekil edecek kanun yapamaz.
Budurumuntespiti,Anayasal birkurumolanAnayasay Koruyucular Konseyinin sorumluluuna
tabidir. Kanun teklifi Bakanlar Kurulu yelerinin ortak karar, kanun tasarlar ise en az 15
milletvekilinin talebi ile meclise sunulur. Yasama Devredilmezlii ilkesi geerli olan ran'da bu
kuraln tek istisnas, zorunluluk halinde belirli kanunlarla snrl olmak zere i komisyonlara
Kanunhazrlamayetkisiverilebilmesidir.
AnayasayKoruyucularKonseyi: Dini LiderlikMakamncaseilengncel bilgileresahip6kiilik

hukuku heyetinden oluan Anayasal bir kurumdur. 6 yllk dnemler itibaryla grev yapan bu
kurumun balca grevi slmi Danma Meclisi kararlarnn Anayasaya ve Devletin resmi
mezhebineuygunluunudenetlemektir.
ran'da yarg erki, yasama ve yrtmeden tam bamsz olarak i grmektedir. Adalet Bakanl,
yarg ve yrtme erkleri arasndaki koordinasyonu salamakla ykmldr. Yarg erkinin
ileyiinden, Dini Lider tarafndan itihat verme yetkisine haiz ulema arasndan 5 yllk sre iin
atanan Yarg Erki Bakan sorumludur. ran devriminin ardndan mevcut Kara Avrupas Hukuk
Sistemi,slmHukukuilebirletirilerekoluturulanranhukuksisteminde,slmhukukudahaok
ailehukukuvecezahukukualanlarndauygulanmaktadr.
Nfusvestihdam
Resmi verilere gre 71,5 milyon nfusa sahip olan ran nfusunun 2013 ylnda 77,6 milyona
ulamas ngrlmektedir. Toplam nfusun % 21,7si 014 ya arasnda, % 72,9u 1564 ya
arasnda ve % 5,4 65 ya ve stdr.lkenin ya ortalamas 27 olup 2009 yl iin nfus art
hz % 0,88 olarak tahmin edilmektedir. 2007 yl itibaryla lke nfusunun % 18inin yoksulluk
snrnnaltndayaadtahminedilmektedir.
ranNfusunun10BykehreGreDalm(000)
Tahran
Mashhad
sfahan
Karaj
Tebriz
iraz
Ahvaz
Qom
Kermanshah
Urumiye
Toplam
2005 2010* 2015* 2020*

7054 7358 7795 8248
2363 2655 2882 3075
1562 1746 1892 2017
1333 1558 1712 1833
1373 1498 1610 1713
1206 1313 1411 1500
964 1066 1152 1227
943 1046 1131 1205
783
847
908
965
566
642
700
747
18148 19728 21192 22529
*Tahmini veri.
Kaynak:EuromonitorInternational.
Nfusun yaklak %70i kentlerde yaamakta olup okuryazarlk oran %77dir. Haziran 2007
itibaryla igcnn %25i tarm, %31i sanayi ve %45i hizmetler sektrnde istihdam
edilmektedir.2008yliinisizlikorantahmini%12,5tir.
sizlikOran
Kaytlisizlikoran(ort%)
2004a
11,2
2005a
12,1
2006a
12,1
2007a 2008b
12,3b 12,5

Kaynak:EIUIranMainCountryReport,2010.
2009c
12,9
2010c
13,2
Resmi verilere gre lkede Eyll 2008 itibaryla 832 000 Afgan gmen yaamaktadr. Bu
gmenlerden ou Afganistan snrnda yaamakta olup, bir ksm i bulmak amacyla ehirlere
getmitir.Ayrca2003ylndanitibarenranaoksaydaIrakvatandadagetmitir.
NfusvegcBymeHz Projeksiyonu
20042008
1,2
1,7
Nfusarthz(%,ort)
gcarthz(%,ort)
20092013
1,1
2,6
Kaynak:EIUIranCountryForecast,2010.
DoalKaynaklarveevre
rann balca doal kaynaklar petrol, doal gaz, kmr, krom, bakr, demir cevheri, kurun,
manganez, inko ve slfrdr. lkenin balca tarm rnleri buday ve pirin gibi hububatlar,
ekerpancar,ekerkam,meyveler,kabukluyemiler,pamuk,strnleri,ynvehavyardr.ran
sanayisi petrol, petrokimyasallar, gbreler, sodyum hidroksit, tekstil, imento vb inaat
malzemeleri, gda ileme (zellikle eker ve bitkisel ya retimi) ve metal ileme sektrlerinde
younlamtr.
Kentlerde tat emisyonlar, rafineriler ve sanayi atklar kaynakl olarak hava kirlilii
grlmektedir. Ormanlk alanlarn tahribi, hayvanlarn ar otlatlmas, lleme, Basra
Krfezinde petrol kirlilii, sulak arazilerin kuraklamas, topran tuzlanmas, ime suyu
kaynaklarnn yetersizlii, kanalizasyon atklarnn yol at su kirlilii ve sanayi atklarndan
doankirlenmelkeninbalcaevreselsorunlardr.
GENELEKONOMKDURUM
EkonomikYap
ran ekonomisinin balca yapsal unsurlar byk iletmeler zerindeki devlet mlkiyeti, petrole
dayal endstriyel geliim, krsal blgelerde younlaan tarmsal retim ve kklekli
imalathaneler eklindeki zel sektr faaliyetleridir. Hizmetler sektr uzun dnemde en fazla
byyensektrdr.
Iraksavasonrasndasavatacankaybverenailelereyardmamacylakurulanvakflar(bonyad)
geni vergi muafiyetleri, sbvansiyonlar ve igc avantajlar ile son derece etkili hale gelmi
devlet tekelleridir. ran ekonomisinin %40 dorudan, %45i de bonyad olarak adlandrlan
vakflararacliledolaylolarakdevletinkontrolndedir.Kalan ekonomikfaaliyetlerin %15iise,
muhafazakr iadamlarnn (bazaar) elindedir. Yurt dnda tahsillerini tamamlayp rana geri
dnen kiilerdenoluan,Batlanlamdafaaliyetgsterenzelsektrdecanlanmaeilimindedir.
Dnyakantlanmhampetrolrezervlerinin%11,5ine(SuudiArabistanveKanadannardndan3.
srada)sahipolanvednyannenbyk3.petrolreticisiolanran,doalgazrezervleriasndan
da Rusyann ardndan 2. srada yer almaktadr. rann ihracat gelirlerinin %8090, bte
gelirlerininise%4050si petrolden eldeedilmektedir.
SektrlertibarylaGSYH(GSYHnin%si)
Sektr
Tarm
Sanayi
Hizmetler
2007
10,2
41,3
48,5
2008
10,2
41,9
47,8
2009
10,9
45,2
43,9
2010* 2011*
11,2
46,4
42,4
11,3
47,1
41,6
2012*
11,4
47,3
41,4
*CIATahmini
Kaynak:EIUIranMainCountryProfile,2010.
CIA TheWorldFactbook
ran, nkleer faaliyetlerine ilikin Birlemi Milletler Gvenlik Konseyinin ald kararlar
nedeniyle ekonomik yaptrmlara tabidir. Bu yaptrmlar daha ok rann uluslararas faaliyette
bulunan bankavetemsilcilikleri ileran ile i yapan belliirketlere finansmansalayankurumlar
hedefalmaktadr.
EkonomiPolitikalar
rana nkleersilahretimikaygsylauygulananyaptrmlar,2009 yl bandapetrol fiyatlarnda
yaanan ani d ve kresel ekonomik kriz dolaysyla azalan uluslararas kredi imknlar
nedeniyle bte gelirleri azalan hkmet, dorudan yabanc yatrmlar ve zelletirmeler yoluyla
petrol ve doal gaz retiminin srdrlebilirlii iin gerekli yatrmlarn yaplmasn
hedeflemektedir. Ancak zelletirme ilemleri yava yrmekte, zelletirilen kurulular ise yar
devletkurulularnadnmektedir.lkede1000eyakndevletiletmesifaaliyetgstermektedir.
20052009yllarnkapsayan4.BeYllkKalknmaPlannnanatemas,enflasyonlamcadele
ve yerli yatrmlarn tevikidir. Enerji ve petrokimya sektrlerinde yerel irketlere tannan
avantajlarndevamedeceibildirilmitir.Ancakfiyatkontrolleriilegdaveenerjisbvansiyonlar
gibi uygulamalar, hem devlet btesi zerinde yk oluturmakta, hem de zelsektre dayal
bymeyikstlamaktadr.
2008/09 dneminde GSYHnin yaklak %14 orannda gerekleen bte fazlasnn, 2009/10
btedneminde(21Mart20Mart)%3,6yagerileyeceitahminedilmektedir.Ayrca20102015
yllarn kapsayacak Be Yllk Kalknma Plannda yllk %8 GSYH art salanmas
ngrlmektedir.
EkonomikPerfor mans
2008ylndaenflasyonoran%25eulamolup,2009ylnda%13civarndaolmu2010yliin
ngrlen oran %10dur. Yksek enflasyonun temel nedenlerinden biri, petrol gelirlerine bal
olarak artan hkmet harcamalardr. Ayrca ithalatnn %40n Avrupa lkelerinden Euro
cinsindenyapanraniinEuronundeerkazanmasdaenflasyonistbiretkiyaratmaktadr.sizlik
orannn 2008 ylnda %12,5 olarak gerekletii tahmin edilmekte, bu koullar altnda eitimli
igcnnbakalkelereglkeekonomisiiinuzunvadedesorunoluturmaktadr.
rannulusalparabirimiolanRiyalinresmideeriileserbestpiyasadeeriarasndagemiteok
ciddi farkllklar sz konusu iken, 21 Mart 2002 itibaryla ithalat ve ihracatta tek dviz kuru
uygulanmasna balanm, resmi ve serbest piyasadaki dviz kuru eitlenmitir. 2009 ylnda
ortalamadvizkuru,1ABDDolar=10,330Riyalolarakgereklemitir.
EkonomideGeleceeYnelikBeklentiler
Reelekonomikbymenin2009/10dneminde(21Mart20Mart)%0,5,2010/11dneminde ise
%2,9olarakgereklemesibeklenmektedir.
ReelGSYHArtProjeksiyonu(%)
ran
OrtaDouveKuzeyAfrika
Dnya
2009
0,5
1,0
2,6
2010
2,9
4,3
1,8
2011
3,5
4,4
2,3
2012
4,1
4,8
2,8
2013
3,8
4,8
3,0
2008/09dneminde yksekseyredenuluslararas petrol fiyatlarnnetkisiyle ihracatgelirleriartan

ranndticaretfazlas2008ylnda47MilyarDolaramtr.2009ylndapetrolfiyatlarndaki
gerilemeye bal olarak ihra gelirleri azalan rann ticaret fazlasnn 2009/10 dneminde 13
MilyarDolaragerilemesi,2010/11dnemindeiseyenidenykselerek23MilyarDolaraulamas
beklenmektedir.
2008/09 dneminde GSYHnin %6s orannda gerekleen cari fazlann, petrol fiyatlarndaki
d ile birlikte 2009/10 dneminde GSYHnin %0,6sna, 2010/11 dneminde ise %3ne
gerilemesingrlmektedir.
SEKTRLERTBARIYLARANEKONOMS
TarmveHayvanclk
gcnn yaklakdrttebirinin istihdam edildiitarmsektrnesonyllarda yaplan yatrmlar,
rn gelitirme, paketleme ve pazarlama almalar yeni ihra pazarlarnn yaratlmasna olanak
tanmtr. klim ve toprak eitlilii asndan ansl bir lke olan randa tarmsal retim, genel
olaraklkeninkuzeyindekivebatsndakiverimliarazilerdegerekletirilmektedir.
randahurma,iekvefstkgibiihracatayneliktarmsalrngruplarnnyansraitketime
ynelikolarakttn,ay,buday,arpa,pirin,pamukveekerpancargibirnlerretilmektedir.
Hazar Denizinden elde edilen havyar dnya pazarnda nemli bir yer almaktadr. ran Tarm
Bakanl verilerine gre, rann gda ihtiyacnn % 80i lke iinde retilmektedir. Tarm
alanlarnn ancak % 40nn dzenli olarak sulanabilmesi, fiyat kontrolleri ve ihracata ynelik
sbvansiyonlar,sektrdekiretimiverekabetietkileyenbalcafaktrlerdir.
randaYiyecekecekTketimi
2004a
2005a
2006b
2007b
2008c
2009c
2010c
2011c
2012c
Et(kiiba,kg)
23
24
25
25
St(kiiba,litre)
59
59
60
62
Meyve(kiiba,kg)
162
164
165
167
Sebze(kiiba,kg)
172
175
177
179
ay(kiiba,kg)
0,8
0,8
0,9
0,9
a
Kaynak:EIUIranFood,BeveragesandTobaccoForecast,2010.
26
63
169
182
0,9
27
64
172
184
0,9
27
65
173
186
0,9
29
68
175
190
0,9
30
71
183
194
0,9
Sanayi
ran ekonomisinin petrole dayal yapsnn krlarak sanayi retiminin eitlendirilmesi amacyla,
son yllarda elde edilen petrol gelirlerinin bir ksm petrokimya vb. sektrlerin geliimine
aktarlmaktadr. Petrol dnda balca sanayi dallar gda ileme, makine, kimya, halclk ve
mcevherattr.Petroldsanayiretimiarthz,2010yliin%4.3olaraktahminedilmektedir.
SanayikurulularnnyaklakyarsTahranveevresindeyounlamaktadr.
Sanayiretimi(Yllaritibaryla%deiim)
Sanayiretimi
2008 2009 2010 2011

4,5 3,0 4,3 4,5
Kaynak:EIUIran MainCountryProfile,2010.
OrtaDoununenbykeliksektrnesahipolanrandaotomotivendstrisininyllarcayksek
vergilervekotalariledrekabettenkorunmasberaberindeteknolojikyeniliklereuyum,kaliteve
maliyet konularnda eitli sorunlar da getirmitir. Son yllarda Avrupal ve Asyal yabanc
firmalarnortakgiriimlerlepazaranfuzetmesiverandaretimvemontajtesislerikurmalarile
bu sorunlar da almaya allmaktadr. Ancak otomotiv endstrisi genel olarak, devlet
kontrolndeki IranKhodroveSaipagibi kurulularn kontrolndedir.
Madencilik
1960l yllarakadarlkeekonomisindenemli yertutmayan madenciliksektr,yenirezervlerin
kefi (zellikle Kerman ve Bafq evresinde) ve ulatrma alanndaki gelimeler sonucunda nem
kazanmtr. ran sadece petrol ve doal gaz rezervleri bakmndan deil inko, bakr, demir,
uranyum, kurun, kromit, manganez, kmr ve altn gibi madenler bakmndan da zengin bir
lkedir. nemli rezervlerin varlna karlk, rann dnya maden retimindeki yeri % 1,5in
altndadr.
Hidrokarbon, rann balca ihracat gelir kayna olup tarmdan sonra en fazla istihdam bu
sektrdeyaratlmaktadr.UluslararasEnerjiAjansverilerinegre1990lyllardave2002ylnda
gnlk 3,6 milyon varil olan ham petrol retimi, son yllarda 4 milyon varile ulamtr. 2010 ve
2020yllariinhedeflenenretimdzeyisrayla5,6ve7milyonvarildir.randnyannenbyk
4. ham petrol ihracats olmasna ramen petrol ileme altyapsnn yeterli olmamasndan tr
benzinvb.ilenmipetrol rnleri ithaletmektedir.
ran, dnya bakr rezervlerinin % 4ne ve dnyann en byk 2. bakr rezervine sahiptir. 2001
ylnda 173 000ton olan bakr retimi, Sar Cheshmeh tesisinin geniletilmesi ve modernizasyonu
sonrasnda2005ylnda300000tonaulamtr.
Maden yataklarnn gelitirilmesi amacyla, bu sektrde yatrmlar hkmet tarafndan tevik
edilmektedir. Yabanc firmalar randa fizibilite almalarndan ekipman teminine kadar
madencilik sektrnde aktif olarak faaliyet gstermektedirler. Sektrden Maden ve Metaller
Bakanlsorumludurvebirokulusal devletirketifaaliyetgstermektedir.
naatveMteaahhitlikHizmetleri
ranIrak Savann sona ermesiyle 1990l yllarda lkeye dnen ranllarn yaratt ek konut
talebive ran Hkmetinin sava sonras yeniden yaplanmaya arlk vermesi ile canlanan inaat
sektr, 2000li yllarda ok hzl bir byme gstermitir. retim maliyetlerinin ykseklii ve
inaatsektrnnkrll,kkveortalekli iletmelerinkuruluu iintahsisedilenkredilerin
inaatsektrneynelmesinevesektrdetaleppatlamasnnyaanmasnayolamtr.
2003ylndazelsektrninaatsektrndekiyatrmlarbirncekiylagre%13,6artarken,bu
oran 2007 ylnda % 68 orannda gereklemitir. ran Merkez Bankas tarafndan aklanan bu
oranlarn hesaplanma ynteminde arazi fiyatlarnn dahil edilmedii ve arazi fiyatlarndaki artn
yllk%5065arasndaolduudikkatealndnda,sektrdekicanllkdahaiyianlalmaktadr.Bu
gelimelerinsonucunda,sektrdedemirveimentotedarikindeskntlaryaanm,iilikveinaat
demiri maliyetleri artmtr. 2007/08 dneminde kentlerde zel sektr tarafndan stlenilen proje
saysnda%80inzerindeartgzearpmaktadr.Son3yliindekonutfiyatlarnda23katart
yaanmtr.
Kalifiye igc, deneyim ve ileri teknoloji gerektiren doal gaz ve petrol sektrne ait inaatlar
dnda,altyapprojelerini yerel firmalarngerekletirmelerinisalamakamacyla,devletyabanc
firmalaraspesifikkonulardndaprojevermemektedir.Yabancfirmalardahaokdoal gaz,petrol
vepetrokimyasanayi,yolyapmprojeleri,turizmsektrneaitinaatprojeleriveteknikmavirlik
alanlarndafaaliyetgstermektedir.
35717milyon m sudepolamakapasitesive550adetbarajbulunanran'da140 yeni baraj yapm

aamasndaolup,bubarajlarnfaaliyetegemesiiletoplamsudepolamakapasitesi58517milyon
m'eulaacaktr.ranilerleyenyllarda501adetyenibarajyapmnhedeflemektedir.Buerevede,
baraj inaas konusunda tecrbeli ve uluslararas baarlara sahip Trk mteahhitlik firmalar iin
randaoldukabykifrsatlarmevcuttur.
Elektrikretimikonusundadagelimiteknolojiyeihtiyaduyanran,mevcutelektriksantrallerini
artrma abasndadr. lke genelinde hz kazanan zelletirme almalar kapsamnda, elektrik
retiminin byk bir blmnn zel sektre devredilmesi ve kamu sektr tarafndan yrtlen
elektrik santrali inaas ve retim faaliyetlerine yakn bir tarihte son verilmesi planlanmaktadr.
Elektrik santrali inaas iin yeterli tecrbe ve donanma sahip olmayan ranl mteahhitlik
firmalarnn, teknolojik yeterlilie sahip yabanc firmalarla ibirlii yapmas zorunluluu
erevesindeTrkfirmalariinbualandadanemliiimkanlarnnoluacatahminedilmektedir.
Turizm
1979devrimi veranIraksava sonrasnda yava yavatoparlananturizm sektr,konaklama ve
lkeiiulamimkanlarnnvepazarlamafaaliyetlerininyetersizliinedeniyleistenendzeydebir
geliim sergileyememitir. Turist saysn artrmak amacyla eitli lkelerle vize muafiyeti
anlamalar imzalanm, karmak ve zaman alc vize ilemleri kolaylatrlm ve internet
zerinden rezervasyon sistemine geilmitir. lkeyi ziyaret eden turistlerin ou Japonya, eski
Sovyet lkeleri ve Krfez lkeleri kkenlidir. Bat lkelerinden gelen turistlerin pay olduka
dktr.
Turizmstatistikleri
2004a
2005a
2006a
2007a
2008b
2009b
2010b
2011b
2012b
Gelen Turist Says ('000) 1659 1720 1771

Giden Turist Says ('000) 3478 3648 3986
Turizm Harcamalar
4353 1380 1579
(MilyonDolar)
Turizm Gelirleri
1074 1138 1200
(MilyonDolar)
a
Gerekleenb EIUtahmini
Kaynak:EIUIranTravelandToursimForecast,2010.
1823
4378
1646
1835
4877
1908
1840
5416
2042
1870
5978
2187
1913
6653
2357
1961
7406
2506
1269
1404
1442
1473
1472
1459
Ulatr maveTelekomnikasyonAltyaps
rann ulatrma ve haberleme altyaps, mevcut gereksinimi karlayacak dzeydedir. lkede
2009 yl itibaryla 316 adet havaalanbulunmaktadr. Tahrann 48 km gneyinde yer alan mam
Humeyni Uluslararas Havaalannn yenilenmesi ihalesini 2004 ylnda TAV stlenmi, ancak
proje anlamazlkla sonulanmtr. lkedeki dier balca havaalanlar, Bandar Abbas, Abadan,
Arak,QeshmveKishtebulunmaktadr.DevleteaitranHavayollar,lkeiinde30ehrinyansra
Krfez,AsyaveAvrupalkelerineuulargerekletirmektedir.
Toplam 8 442 km uzunluundaki demiryolu altyapsnn 3 000 km uzatlmas iin ok sayda
projenin hayata geirilmesi planlanmaktadr. Tahrandan lkenin gneyine Krfezdeki Bandar
mam Humeyni (Khorramshahra uzanr) ve Bandar Abbas Liman ile Kermana (sfahan and
iraza uzanr) 3 ana demiryolu hatt bulunmaktadr. ranPakistanAfganistan snrna yakn
Zahedan ile Kerman arasnda da bir demiryolu balants kurulmas almalar srmektedir.
Kuzeyde ise, Mashhada uzanan hat Sarakhsa kadar gelitirilmi olup Gorgana ek bir balant
mevcuttur.MashhadileBafq,arasndakihatdatamamlanmbulunmaktadr.Bafq,TahranBandar
10
Abbashattzerindeolduundandolay,ranndenizekysolankesimi(kuzeydousu)Krfeze
balanmtr.TahranTebrizarasndayeralanhatise,TrkiyeveAzerbaycanabalanmaktadr.
rann toplam karayolu uzunluu 172,927 km olup bunun 125,908 kmsi asfaltlanmtr. A1
otoyolu(2500km)lkeninkuzeybats(Barzagan)iledousunu,A2otoyoluisebatsiledousunu
(Mirjaveh)birletirmektedir.Tahrangibibykehirlerdetrafikskklyaanabilmektedir.
lkenin balca limanlar Bandar Abbas, Assaluyeh, BandareEman Humeynidir. ranIrak
SavandanbuyanageensredeBandarAbbasLiman,KhorramshahrLimanndandahahzlbir
geliim gstermi olup halihazrda Basra Krfezi kysndaki limanlardan yaplan toplam yk
tamaclnn(yllk20milyonton)drttebulimanvastasylagerekletirilmektedir.
Bushehr, Bandar Lengeh ve Chabaharda daha kk limanlar mevcuttur. Basra Krfezindeki
KhargAdas,balcapetrolterminalidir.Ayrca,HazarDenizikysndakilimanlardasonyllarda
OrtaAsyalkeleriilekurulanolumluilikilerveAnzeliveChabahardayrtlenmodernletirme
almalarsayesindenemlildegeliimgstermitir.Yktamaclmaliyetinindrlmesi
iinBasraKrfezindekigzergahlaraulaanbirulusalgemicilikhattoluturulmutur.
ran, blgedeki en geni telekomnikasyon ana sahiptir. Hkmet son dnemde bu sektrde
yatrmlar tevik etmeye ve zelletirmeye ynelik ok sayda nlem almtr. Telefon hatlarnn,
uydu iletiim sistemlerinin, mobiltelefonebekelerinin,krsal alandaki iletiim sisteminin vebilgi
iletiimsisteminingelitirilmesinemlibymepotansiyelinesahipalanlardr.Devleteaitolanran
Telekomnikasyonirketinin%5hissesininAustos2008dezelsektredevredilmesisonucunda
sektrnverimliliivebymehzartmtr.
MsrdansonraOrtaDoununenkalabalk2.lkesiolmas venfusunyalnzca%60nn mobil
telefonunun olmas (EIU, 2008) nedeniyle, randa telekomnikasyon sektr geliime ak bir
sektrolarakgrlmektedir.2009ylncesinde%70oranndabyyensektrdehalihazrda3adet
(devlete ait olan MCI ve MTN Irancell ile zel Talia) cep telefonu operatr, 500den fazla da
internetservissalaycsfaaliyetgstermektedir.
TelekomnikasyonSektr
2006a
2007a
2008a
2009b
2010b
2011b
2012b
2013b
Telefon Hatt Says

22627 23835 25200c
('000)
Telefon Hatt
31,6
32,9
34,4c
(100kiiyeden)
MobilTelefonAboneleri 16239 25613 43640
('000)
Mobil TelefonAbonelii
22,7
35,4
59,5
(100kiiyeden)
nternetKullanc Says
11000 13000 23000
('000)
nternetKullanm
15,4
17,9
31,4
(100kiiyeden)
a
Gerekleenb EIUngrs c EIUtahmini
Kaynak:EIUIranTelecomsandTechnologyReport,2010.
27000
28100
29000
30200
31000
36,4
37,4
38,2
39,4
40,0
56104
65862
71913
75322
77902
75,6
87,7
94,7
98,2
100,4
24744
26005
26896
27553
28059
33,4
34,6
35,4
35,9
36,2
11
Enerji
ran,yaklak138milyarvarilkesinlemipetrolrezervi ilednyapetrolrezervlerinin%11,5ine
sahiptir. Ham petrol rezervlerinin ou lkenin gneybatsnda, Irak snrnda ve Pers (Basra)
Krfezinde yer almaktadr. ran Petrol Bakan Nozari, Eyll 2009da bu blgede (Khuzestan) 9
milyar varil rezerve sahip yeni bir petrol sahasnn kefedildiini aklamtr. lke genelinde
bulunanyaklak40adetpetrolsahasnnouiyiletirmevemodernizasyongerektirmektedir.
rann kesinlemi doal gaz rezervlerinin ise 1 046 trilyon ft3 dzeyinde olduu tahmin
edilmektedir. Doal gaz, rann enerji tketiminin yarsn oluturmaktadr. Hkmet, doal gaz
tketiminiartrmakiinilerleyenyllardabykyatrmlargerekletirmeyiplanlamaktadr.Doal
gazrezervleri,GneyParsblgesindekioffshoresahadayounlamtr.Gerekliyatrmlaryaplp
bu rezervler gelitirildiinde, rann yakn zamanda nemli bir doal gaz ihracats olmas
beklenmektedir.
Mays 2009da ran doal gaznn Pakistana tanmasn ngren, 7 Milyar Dolar deerinde bir
boruhattprojesiiinanlamaimzalanmtr.BuhattnilkbataPakistanzerindenHindistanada
uzanmas ngrlm olmasna ramen, Hindistan taraf maliyetlerin fazlal nedeniyle
vazgemitir. 2013 yl itibaryla sz konusu boruhatt ile Pakistana ylda 11 milyar m3 gaz
tanmasplanlanmaktadr.
Sonyllardaelektrikretimininartrlmassayesinde1990lyllardabykehirlerdedahiyaanan
elektrikkesintilerisonaermitir.Hkmetinncelikli yatrm hedeflerinden biri, ilerleyen yllarda
elektrikenerjisi retensantrallerinoaltlmasdr.lkedehlihazrda18hidroelektrikve20petrol
ile alan santral bulunmaktadr. Enerji Bakanl YapletDevret yntemi ile kurulacak enerji
santrallerinescakbakmaktadr.Buerevede,5000mwgcnde6enerjisantralinininaedilmesi
planlanmaktadr.
BankaclkveFinans
1979devrimindensonrarandakitmbankalarkamuyadevredilmi,yabancbankalarnkurulmas
ve faiz elde edilmesi yasaklanmtr. Kredi arz devletin sk kontrolne tabi olup bu kredilerin
byk ksmndan kamu kurulular ve bonyadlar yararlanmaktadr. zel iletmeler iin kredi
kullanma maliyetlerinin yllk % 30a varmas, lkede zel sektrn geliimini engellemektedir.
Kamukurululariinbuorandahadktr.Yksekenflasyon,sermayeninreelgetirisiniolumsuz
etkilemekte, tasarruflar ve mevduatlar deer kaybetmektedir. ubat 1967de kurulan Tahran
Borsasnda
420nin
zerinde
irketin
menkul
kymeti
ilem
grmektedir.
http://www.iranbourse.com
KrediMaliyeti(%)
Cezayir
Msr
ran
SuudiArabistan
BAE
2009
8,0
11,5
12,0
5,7
7,1
2010
8,0
10,8
12,5
5,0
5,3
2011
8,0
12,0
12,5
5,8
4,9
2012
8,0
12,0
12,5
7,6
6,1
2013
8,0
12,5
13,0
8,5
7,4
2002 ylnda zel bankalarn kurulmasna izin veren yasa kapsamnda randa 6 adet zel banka
kurulmutur. zel bankalara kurulu izni verilmesi ve bankalarn denetimi, ran Merkez
Bankasnn yetkisindedir. Halihazrda ran'daki bankaclk faaliyetlerinin % 15i zel bankalar
12
araclyla gerekletirilmektedir. Bankaclk sektrnde teknolojik anlamda yetersizlikler

mevcuttur.Devleteait11bankann4nnzelletirilmesigndemdedir.
Yabanc bankalarn randa tesisi veya ube amalarna olanak veren yasa 2009 ylnn balarnda
yrrle girmitir. Bunu takiben 7 yabanc banka, ube ama izni iin ran Merkez Bankasna
bavurmutur. Mevcut durum itibaryla yabanc bankalar randa temsilcilik dzeyinde faaliyet
gstermektedir.TrkiyeHalkBankasveT.C.ZiraatBankasnnran'dakitemsilciliklerininadresi
aadadr. Ayrca ran Mellat Bankasnn zmir, Ankara ve stanbulda ubeleri bulunmaktadr.
http://newtr.bankmellat.ir/portal.aspx (Trke).
HalkBankasTahranTemsilcilii
Adres:3rd Floor, Building130,
GhaemMaghamFarahaniAve.Tehran/IRAN
Tel: 00982188304715,88308990,88842275
Faks:00982188301000
ZiraatBankasTahranTemsilcilii
Adres:AfricaBlvd.AnahitaTowerNo:184
Suit6046thFloorTehran/IRAN
Tel: 0098218878341718
Faks:00982188783526
Eposta: info@ziraatbanktehran.com
tehran@ziraatbank.com.tr
ran Merkez Bankas Ekim 2006 tarihinde yaynlad bir tebli ile, Dolar bazl akreditif yerine
Euro bazl akreditif kullanlmasn tavsiye etmitir. Bunun sebebi olarak, nkleer enerji meselesi
nedeni ile batl lkeler tarafndan ambargo uygulanmas halinde Dolar ile demelerde sorunlar
yaanabilineceieklindegsterilmitir.NitekimABDkendibankalarnnran'aakreditifamasn
yasaklam olup, nc lke bankalarnn da ran'a akreditif amamas iin bask yapmaktadr.
2006ylnnKasmayndanitibarenbazArapveAvrupabankalarnnran'aakreditifamamalar
ciddisonulardourmutur.
26 Temmuz 2010 tarihinde Birlemi Milletler Gvenlik Konseyi tarafndan alnan kararla rana
yaptrmlarkonusundaABDveABtarafndanuygulanacakyaptrmlarnemarzetmekteolup,bu
meyanda zellikle demelerin bankaclk kanalyla yaplmasnda bir takm endieler firmalarmz
tarafndandilegetirilmektevebankalarakreditifkonusunascakbakmamaktadr.Bununlailgilibu
sorunabirzmbulunmaskonusuaciliyetarzetmektedir.
DORUDANYABANCIYATIRIMLAR
DorudanYabancYatrmlarnGrnm
slm devrimi sonrasnda iftliklerin, irketlerin ve bankalarn devletletirildii ve yabanc
sermayenin yasakland randa, 3. ve 4. Be Yllk Kalknma Plnlar ile birlikte yatrm ortam
iyiletirilmi ve bu sayede yabanc sermaye giriinin n almtr. Kasm 1985de yabanc
irketlerinrandapazarlamavesatofisi amalarna izin verilmi1993 ylndaSerbestBlgeler
Kanunu,Haziran2002deiseyeniYabancYatrmTevikveKorumaKanunu(FIPPA)yrrle
girmitir.http://ipo.ir/index.aspx?siteid=83&pageid=338.
FIPPA ile, devletin kararlar dorultusunda ortaya kabilecek irket zararlar ile ana sermaye ve
krlarn yurt dna transferi devlet garantisi altna alnmtr. zellikle petrol, doal gaz ve
13
petrokimya sektrlerinde d yatrma nem veren ran Hkmeti, yabanc sermaye lisans alan
irketlerin yatrmn sigortalamakta sava gibi olaanst durumlarla fabrikas kapanan
yatrmclarayatrmbedelinigeridemeyitaahhtetmektedir.
Yeni Kanun kapsamnda yabanc sermayenin bir ran irketi ile ortakl belli bir yzde ile
snrlandrlmam, yabanc sermayenin lkeye giri ve knda serbest piyasa kurunun geerli
olmasgarantialtnaalnm,yabancirketleriinvergiler%60lardan%20lereindirilmi,ayrca
yatrmyaplanblgeleregre1015yllkvergimuafiyetidnemleringrlmtr.Diertaraftan,
yatrmn ranl bir ortakla gerekletirilmesi halinde yatrmn mahiyetine gre % 80ine varan
oranlarda ran bankalarndan uzun vadeli ve dk faizli kredi temin etme imkan salanmtr.
Makinevetehizatgibiyatrmmallarnnithalat,gmrkvergisindenmuaftutulmutur.Yaklak
510 Dolar civarndaki ii maliyetlerinin 440 Dolara kadarolan blm vergiden muaf, bu snr
aanksmise%10vergiyetabidir.Ayrntlbilgiiin:www.investiniran.ir
DorudanYabancYatrmlar(MilyonDolar)
DYYGirii
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
282 918 317 754 900 900 1000 1200 1600 2000
KiiBaDYYStoku(ABDDolar)
lke
Cezayir
Msr
ran
SuudiArabistan
BAE
2009Yl
449
789
106
4929
12394
Kaynak:EIUIranCountry Forecast,2010.
randakiYabancYatrmProjeleri
Yl
Proje
Says
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
7
28
40
31
56
78
104
86
9
OnaylananYabanc
YatrmPr ojeler inin
Deeri(MilyonDolar)
67,9
612,7
1357,6
2702,7
4234,4
10227,7
10089,1
821,6
5,0
Kaynak:Organizationfor Investment,EconomicandTechnicalAssistanceofIran(OIETAI)
http://www.investiniran.ir
BlgelertibariilerandakiYabancYatrmlar(19932008)
Blge
Hormozgan
Bushehr
Tahran
Proje YatrmlarnDeeri
Says
(MilyonDolar)
17
16317,5
17
6178,6
144
2439,8
14
Khuzestan
sfahan
SistanveBaluchistan
Fars
Yazd
Gilan
Gazvin
Markazi
Kerman
Kordestan
KhorasanRazavi
TmBlgeler
25
33
2
17
10
4
50
30
6
1
63
522
1208,4
1206,1
1016,8
842,8
712,3
454,7
382,0
319,0
239,2
225,0
205,7
34185,5
KtalartibarilerandakiYabancYatrmlar (19932008)
Kta
Avrupa
Amerika
Asya
Afrika
Uluslararas
okuluslu
Okyanusya
Toplam
ProjeSays
Say
270
7
209
9
3
23
1
522
%
51,7
1,3
40,0
1,7
0,6
4,4
0,2
100
YatrmlarnDeeri
MilyonDolar
11059,3
1040,3
11689,2
7988,8
25,9
1699,8
682,0
34185,5
%
32,4
3,0
34,2
23,4
0,1
5,0
2,0
100
SektrlertibarilerandakiYabancYatrmlar (19932008)
Sektr
Tarm
Madencilik
Sanayi
Su,ElektrikveGaz
naat
Ulatrma
Hizmetler
Dier
Toplam
Proje YatrmlarnDeeri
Says
(MilyonDolar)
10
21,3
13
2450,6
358
20508,9
8
4771,8
58
906,3
16
1826,9
55
3639,0
4
6,3
522
34185,5
Kaynak:OrganizationforInvestment,EconomicandTechnicalAssistanceofIran(OIETAI)
randaYapmaKolayl
20042008
rann
puan
20092013
Blgeort. rann
puana
puan
Blgeort.
puana
15
zelSektrveRekabetPolitikalar
zelMlkiyetHaklarnnKorunmaDerecesi
3,0
3,2
irketKurmailelgiliDzenlemeler
MevcutirketleriinRekabetSerbestisi
2
2
2,8
2,5
2
2
2,8
2,7
RekabetinTeviki
FikriMlkiyetHaklarnnKorunmas
1
1
2,2
2,4
1
2
2,6
2,5
FiyatKontrolleri
zelkarGruplarnnLobiFaaliyetleri
2
3
2,9
2,4
2
2
3,0
2,3
KamuSahiplii/Denetimi
DTicaret
TarifeveTarifeDEngellerileKoruma**
DTicaretinKolayl
DTicaretinSerbestlii*
Vergiler
KurumlarVergisiYk**
vereninSosyalGvenlikPay
YeniYatrmlarnTeviki
VergiAdaleti
VergiSistemininKarmakl
gcPiyasas
gcMaliyeti*
gcKalitesi
YabancDilYeterlilii
gcnnTeknikYeterlilii
KanunlarnnBalaycl
YabancgcKullanm
AltyapHizmetleri
SabitHatKullanm*
HaberlemeMaliyeti*
MobilTelefonKullanm*
2,4
2,4
2
2
2
2,8
2,9
2,8
2
2
3
3,3
3,1
3,4
1
2
2
2
3
3,3
3,7
2,5
2,5
3,2
2
3
3
2
3
3,8
3,9
2,8
2,6
3,4
3
2
2
3
3
2
3,4
2,5
3,0
2,9
2,9
2,8
3
3
2
3
3
2
3,4
2,7
3,1
3,1
2,9
2,9
4
3
1
2,7
3,0
2,9
3
4
4
3,1
3,4
4,1
PCKullanm*
nternetKullanm*
ArGeHarcamalar (GSYHnin%si)*
ArGeAltyaps
ToptanvePerakendeDatmAltyaps**
KarayollarnnUzunluuveKalitesi**
DemiryollarnnUzunluuveKalitesi **
3
2
2
2
3
3
2
2,9
2,6
2,2
2,4
2,5
2,8
2,1
4
4
2
2
3
3
2
3,3
3,2
2,5
2,5
2,9
2,6
2,0
LimanlarnAltyapKalitesi
HavayollarnnKalitesi
OfisKiras*
3
3
2
3,2
3,3
3,0
3
3
2
3,4
3,4
3,0
(*) Saysalgstergeleredayal.(**) Veriyedayal. Dierlerisaysalolmayan verileredayaldr.

a
17lke:Cezayir,Baheyn,Msr,ran,srail,rdn,Kuveyt,Libya,Fas,Katar,SuudiArabistan,Tunus,BAE,Angola,
Kenya,NijeryaveGneyAfrikaCumhuriyeti.
randaYapmaProsedrleri
16
ir ketKurma
ProsedrSays
Maliyet(%KiiBanaGSMH)
Sre(gn)
naatzni
ProsedrSays
Sre(gn)
Maliyet(%KiiBanaGSMH)
VergiOran
ToplamVergiOran(karn%si)
KurumlarVergisiOran(%)
vereninileredediiKarPay(karn%si)
thalat
thalatDokmanlar(say)
thalatSresi(gn)
thalatMaliyeti(ABD$,konteynerbana)
8
5
47
19
670
514
44
25
26
10
42
1656
Kaynak:EuromonitorInternationalbasedontheWorldBank
halelerinTakibi
randaalankamuihaleleriveuluslararas projelereilikinduyurular,ranhaleKurumununweb
sitesindentakipedilebilir.www.irantender.com.
randakiSerbestBlgeler
randaKish,Queshm,Chabahar,Aras,ArvandveBandarAnzaliolmakzere6adetserbestticaret
blgesi bulunmaktadr. Yabanc sermayenin teviki amacyla tasarlanan Serbest Ticaret
Blgelerinde yabanclara % 100 sermaye mlkiyet hakk, 15 yllk vergi muafiyeti ve vize
kolaylklar tannmakta, ayrca elde edilen karlar serbeste transfer edilebilmektedir.
http://en.tpo.ir/documents/document/12236/12468/1.aspx.
rann i blgelerinde yer alan zel Ekonomik Blgeler (Special Economic Zones), yatrmclara
daha cazip yatrm ve altyap koullar sunmaktadr. http://en.freezones.ir. randa toplam 17 adet
zel Ekonomik Blge bulunmaktadr. Serbest ticaret blgeleri ve zel ekonomik blgeler,
Cumhurbakanlna bal Yksek Konsey (High Council of Special Economic and Free Trade
Zone)GenelSekreterlii tarafndanynetilmektedir.
ir ketKuruluu
ran'da bulunan tzel kiilie haiz ticar irket trleri (kollektif irket, komandit irket, anonim
irketi, limited irketi ve kooperatifler) Trk Ticaret Kanununda tanmlanan ticaret irketleri ile
benzerlikgstermektedir.Ocak2009itibaryla FIPPAKanunukapsamdndakalan yatrmlarda
da % 100 yabanc sermayeli irket kuruluuna izin verilmitir. Asgari kurulu sermayesi anonim
irketleriin2MilyonRiyal,limitedirketleriinise1MilyonRiyaldir.
ranMevzuatUyarncairketKuruluuinGerekliBelgeler:
1) Btnsayfalarirketortaklartarafndanimzalananirketkuruluszlemesi,
17
irket kurulu szlemesinin (irket Ana Szlemesi) milletleraras zel hukuku asndan
yabanclk unsuru iermesi halinde bata oturma ve alma vizelerinin alnmas ve demeye
esas tekil eden vergi matrahnn saptanmas esnasnda farkllklara neden olmas sebebi ile,
anlan szlemelerin yabanclar hukukunda deneyimli hukukular tarafndan hazrlanmas
bykbirnemehaizdir.
2) Kurulacak irket trne gre doldurulmu, ticar irket tescil dairesinin hazrlam olduu
matbuformlar,
3) irket ortaklarnn onayl kimlik sureti, yabanc uyrua sahip olmalar halinde
Pasaportlarnnonaylsuretiveikametghadresleri,
Yabancbirirketinbirranirketineortakolmakistemesidurumunda
a) Yabanc tzel kiilie ait kurulu szlemesi onayl sureti (ticar irket ana
szlemesi),
b) ran'da kurulacak irkete ortak olacak tzel kiilik (ticar irket) ortaklarnn onayl
imzasirklerlerisureti,
c) ran'dakurulacakolanirketeortakolunacanaveortaklnkimintarafndantemsil
edileceinibeyanedenynetimkurulukararnnonaylsureti,
4) irketortaklartarafndanseilmienazikimurakpvebirsekretereaitnfusczdanlarnn
onaylsureti,
5) Ticar irket tescil dairesine verilmek zere Anonim irket sermayesinin en az % 35'inin
bankayayatrldnadairdekont.
randaubeveTemsilcilikAlmas
12.11.1997 tarihinde ran Meclisinden geirilen tek maddelik yasa erevesinde lkelerin
karlkllk kuralna uyulmas artyla yabanc irketlerin randa temsilcilik amas
kolaylatrlmtr. Bu konuya ilikin mevzuat 03.05.1999 tarihli Bakanlar Kurulu Karar ile
ekillendirilmitir.
randa temsilcilik almas iin bavurularn ran Maliye Bakanlna bal olan irket Tescil
Dairesine yaplmas gerekmektedir. Yabanc sermaye yatrm izni almadan tesis edilen ticari
birimler kreditemini, devletteviklerinden, vergi ve gmrk muafiyetlerinden yararlanlmas gibi
ranlirketlerinsahipolduuhaklardansnrlmiktardaistifadeedebilmektedir.Yabancirketlerin
kendilkelerinderesmiolaraktesciledildiktensonraran'daubetesisedebilecekleribelirtilmitir.
Ynetmelik uyarnca tescil ilemleri Tahran Tapu ve Kadastro Mdrlne bal irket Tescil
Dairelerindegerekletirilmesigerekmektedir.Yabancfirmalaraaitpazarlamavesatofisleriise
ranl irketlerden farkl olarak devlet kredi ve teviklerinden mahrum edilmi, ithalat ve ihracat
konularndayasaklsaylmtr.
ranMevzuatUyarncaYabancirketinrandaubesininTesisiinGerekliDokmanlar:
1) irkettarafndanyazlbavuru,
2) irketinfaaliyetihakkndatantmyazs.
irketinhangikonulardafaaliyetyapt,
irketinnedenrandatescilettirmekistendiinedairaklamalsebepler,
randakataneyabancelemanaihtiyaduyulaca,
irketinmalikaynaklar.
18
3) irketin feshini istemeye yetkili ahslar tarafndan irketin infisah halinde ana irketin
kendisineverilensreierisindeirketitasfiyeedeceinedairtaahhtyazs,
4) irketanaszlemesi,
5) irketinensonhesapbilanosu,
6) Noterdenavukataveyarandairketitemsiledecekkiiadnatanzimedilenvekaletname,
7) irket tasdiknamesi belgesi irket kuruluunun resmi gazetede ilan ve deiiklikler
olmusaensondeiikliintescilbelgesi,
8) mzasirkleri,
9) Devlete ait bir kurulula ortak olunmas halinde anlan kurulular ile ortak faaliyette
bulunulacanadairyaz(moarrefiname),
10) irketinran'daubevetemsilcitayinikonusundaaldYnetimKurulukararrnei.
Yabanc lkelerde hazrlanan btn belgeler, Dileri Bakanl veya bulunduklar yerin Valilii
tarafndan onaylayarak ran Konsolosluu tarafndan tasdik edilmelidir. Hazrlanan bu belgeler
randatercmeedilir.
RANINDITCARET
GenelDurum
rannpetrolvedoalgazihracatndaneldeettiigelirlerebalolarak2009ylihracat 65Milyar
dolar,ithalat52milyardolarcivarndadr.2009ylnda13milyardolaraandticaretfazlasile
ran,toplam117milyardolarlkdticarethacminiamtr.
rannDTicareti(MilyarDolar)
Yl
2007
2008
2009
hracat
79,4
106,4
65,2
thalat
51
58,6
52,1
Denge
28,4
47,8
13,1
Hacim
130,4
165
117,3
Kaynak:ITCTrademap
rann 2009 yl ihracatn gerekletirdiibalca lkeler in (% 20),Hindistan (% 16),Japonya

(%14),G.Kore(%8),Trkiye(%5)vespanya(%4)dr.Gerekletirilenihracatnbykksmn
hampetrololuturmaktadr.
rannBalcahraPazarlar(1000Dolar)
Par tner lke
2009yl
hr acat
Deer i
Tmlkeler
in
Hindistan
Japonya
G.Kore
Trkiye
spanya
Hollanda
talya
GneyAfrikaCum.
65210756
13286547
10591667
9307896
5745749
3405896
2815438
2807021
2742752
2599083
Par tner lkeile

2009ylTicar et
Dengesi
Yllk
Byme
2005
2009, %
13016900
5367860
8642579
7658436
1753852
1381138
2199785
2159928
65608
2476661
12
22
91
3
16
3
14
16
4
5
Par tner
Yllk
lkenin
Byme
Dnya
2008
thalatndaki
2009, %
Sr alamas
37
32
3
23
15
49
5
30
12
58
23
39
14
250
8
52
9
21
37
19
Tayvan
Fransa
Singapur
Pakistan
SriLanka
BAE
Almanya
Endonezya
Malezya
ngiltere
Belika
Tayland
Portekiz
HongKong
Rusya
Afganistan
Ermenistan
Umman
Filipinler
Avusturya
Venezuela
Azerbaycan
ABD
YeniZelanda
Fas
svire
Avustrulya
Etiyopya
Cezayir
ekCumh.
Kazakistan
Kaynak:ITCTradeMap.
1982869
1420846
1417313
955906
847899
832641
762561
356218
323468
321795
303921
257284
214397
213662
210944
177265
133901
116154
106042
88427
78789
78668
68666
67157
67055
41196
39860
36502
29212
28181
24136
1413553
592335
853685
703746
701981
6782035
4445422
150770
358675
261845
278355
596796
177124
112916
2565170
135988
119882
404931
42659
365006
78487
11404
213149
66176
52197
656035
427014
36131
29212
50177
1254868
1
11
1
28
17
7
10
51
1
33
29
67
11
3
17
12
25
47
15
50
2
21
95
34
5
23
26
49
14
22
61
59
11
30
29
21
10
28
58
154
15
8
48
19
47
1
33
44
64
63
3
19
35
51
94
88
60
26
1
115
59
18
6
16
56
86
28
4
31
27
7
11
25
35
10
19
133
135
72
45
24
51
106
2
59
54
21
20
91
50
30
58
slamDevrimincesindeBatAlmanya,ABDvengiltereran'nbalcatedarikileriiken,devrim
sonrasndaABDvengiltere'ninlkeyeihracatanibirdgstermitir.Busretesermayemal
ithalatnda Almanya nemini korumu olmakla beraber, son yllarda Bat lkelerinin uygulad
ekonomikyaptrmlarnedeniyleAsyalkelerinin nekt gzlenmektedir.
rannithalatharcamalar,uluslararaspetrolfiyatlarnaparalelolarakdeikenlikgstermektedir.
rann2009ylithalatndain(%15)yineilksradayeralrken,BirleikArapEmirlikleri(%14),
Almanya(%10),G.Kore(%7),talya(%5)veRusya(%5)onutakipetmektedir.Trkiyeiserann
ithalatnda2008ylnakyasla2sraykselerek%3,9payla7.sradayeralmtr.
rannBalcaTedarikPazarlar(1000Dolar)
Par tner lke
2009yl
thalat
Deer i
Par tner lke

ile2009yl
Ticar et
Dengesi
Yllk
Byme
2005
2009,%
Yllk
Byme
2008
2009,%
Par tner
lkenin
Dnya
hr acatndaki
Sr alamas
20
Tmlkeler
in
BAE
Almanya
G.Kore
talya
Rusya
Trkiye
Fransa
Hindistan
Japonya
Kazakistan
Brezilya
Arjantin
Tayland
svire
Malezya
Hollanda
spanya
ngiltere
Belika
Tayvan
Singapur
Umman
Endonezya
sve
Avusturalya
Avusturya
Kanada
ABD
Pakistan
SriLanka
YeniZelanda
Tunus
Danimarka
GneyAfrikaCum.
Romanya
Finlandiya
HongKong
Azerbaycan
ekCumh.
Kaynak:ITCTradeMap.
52193856
7918687
7614676
5207983
3991897
2808360
2776114
2024758
2013181
1949088
1649460
1279004
1218107
855368
854080
697231
682143
647093
615653
583640
582276
569316
563628
521085
506988
473988
466874
453433
374306
281815
252160
145918
133333
127796
123320
122422
121505
105856
100746
90072
78358
13016900
5367860
6782035
4445422
1753852
65608
2565170
1381138
592335
8642579
7658436
1254868
1199130
845945
596796
656035
358675
2159928
2199785
261845
278355
1413553
853685
404931
150770
457058
427014
365006
352531
213149
703746
701981
66176
115591
114994
2476661
98371
101444
112916
11404
50177
11
27
17
0
19
3
14
25
2
17
9
7
1
800
23
6
20
8
11
8
3
12
2
41
21
12
23
1
20
53
17
22
29
46
4
4
16
14
13
10
2
9
3
15
9
8
11
16
0
25
17
13
37
7
21
46
11
7
5
11
23
17
1
30
13
27
33
172
1
42
59
41
6
20
46
14
21
28
49
5
75
104
1
38
2
9
7
13
32
6
18
4
48
23
39
24
20
21
5
16
10
8
17
14
57
28
26
22
25
12
3
64
84
59
69
33
40
50
36
11
68
30
2009 ylnda rann ihra rnlerinin %80ini ham petrol, %3n ilenmi petrol rnleri, geri
kalanksmndabykldemadenleroluturmaktadr.
rannhracatndaBalcarnler
21
r nAd
HSNo Dier ler iileBir likteToplam
2709 PetrolYalarveBitmenli
MinerallerdenretilenYalar
2710 PetrolveBitmenli
MinerallerdenretilenHam
HariYalar
9999 BakaYerdeTanmlanmayan
rnler
2711 PetrolGazveDierGazl
Hidrokarbonlar
2905 AsiklikAlkollerveHalojenli
Sulfonlu,NitroluvbTrevleri
3901 EtilenPolimerleri(lk
ekillerde)
2902 SiklikHidrokarbonlar
2601 DemirCevherlerive
Konsantreleri
0802 DierKabukluMeyvalar(Taze,
Kuru,Kabuklu,Kabuksuz)
2603 BakrCevherlerive
Konsantreleri
7403 ArtlmBakr,lenmemi
BakrAlamlar
2901 AsiklikHidrokarbonlar
7601
2814
5701
7108
3907
3102
0910
7208
7401
2515
2713
2007
2008
Deer i
Deer i
(1000$)
(1000$)
79417 392 106470 024
2009
Deer i
(1000$)
65210 768
63360616
86475496
50643456
2164955
3009737
2321509
1845570
2061599
1801408
1807022
2104797
1345957
684225
1466173
987301
175025
557934
216746
892958
904938
805418
539609
953549
590019
699377
693883
464355
208133
376413
332680
617694
373567
308653
247093
817002
300397
191881
275908
254904
129606
473471
195708
333198
230907
182993
7662
136314
136566
235111
202227
136509
1549
8675
132301
61514
107269
125510
433108
182241
113050
131373
68351
105876
118005
118148
92408
74856
77784
91855
lenmemiAlminyum
SafAmonyakveAmonyan
Suluzeltileri
Dml,SarmalHallar,Yer
Kaplamalar
Altn,Ham,Yarlenmi,
PudraHalinde
Poliasetaller,DierPolieterler,
EpoksitAlkidReinelervb
AzotluMineralveyaKimyasal
Gbreler
Zencefil,Safran,Zerdeal
(curcuma),Kekik,Defne
Yapraklar, Krive Dier
Baharat
DemirelikScakHaddeYass
MamulleriGenilik600
mmdenFazla
BakrMatlarktrlm
Bakr
Mermer,Traverten,Ekosin,Su
Mermeri,KireliTalar
PetrolKoku,PetrolBitmeni
Petrol,MineralYaKalntlar
22
2503
HerNeviKkrt(Sblime,
ktrlm,KolloidalKkrt
Hari)
0804 Hurma,ncir,Ananas,Avokado,
GuavaArmudu,Mango(Taze
Kuru)
3902 PropilenYahutDierOlefin
Polimerleri(lkekillerde)
8703 BinekOtomobilleri,Steyin
Vagonlar,YarArabalar
2610 KromCevherlerive
Konsantreleri
2714 TabiiBitmenveTabiiAsfalt,
KatranlKumlar,AsfaltlKaya
4102 KoyunveKuzularnHam
Derileri
Kaynak:ITCTradeMap.
172496
560705
89723
111520
100148
73081
34718
97844
72720
221343
248403
69389
60342
94434
65235
46779
77470
64615
71000
81128
60756
rannithalettiirnlergenelolaraksanayihammaddelerivearamallar,sermayemallarvegda
rnleridir.Burnlerarasnda binekotomobilleri(%3,2payla) ilk srada yeralrken,tat yedek
paralar(%2,8),demirvealamszeliktenyarmamuller(%2,5),pirin(%2,3)vebuday (%1,7)
onuizlemektedir.
rannthalatndaBalcarnler
r nAd
HSNo
Dier ler ileBirlikteToplam
8703
BinekOtomobilleri,SteynVagonlar
8708
1006
87.0187.05PozisyonlardakiTatlarn
AksamveParalar
DemirelikScakHaddeYass
MamulleriGenilik600mmdenFazla
Pirin
1001
Buday,avdarlaKarkBuday
7207
Demir,AlamszeliktenYarMamuller
2710
PetrolveBitmenliMinerallerden
retilenHamHariYalar
Demirelikten(DkmeHari)Dikisiz
Tp,Boru,iBoProfil
BakaYerdeTanmlanmayanrnler
7208
7304
9999
8411
5407
8414
8517
8481
8473
Trbojetler,TurboPropeller,DierGaz
Trbinleri
Sentetikplik,Monofil,eritlerle
Dokumalar
HavaVakumPompas,HavaGaz
Kompresr,Vantilatr,Aspiratr
TelliTelefonTelgrafinElektrikli
Cihazlar
Musluku,BorucuEyasBasn
Drc,TermostatikValfDhil
84.6984.72Pozisyonlarndaki
MakinelerinAksamveParalar
2007
Deer i
(1000$)
2008
Deer i
(1000$)
2009
Deer i
(1000$)
51003 604 58638 048 52193 868

2318528
2286205
1758967
1409936
1787997
1512886
1631144
444507
24754
1789323
1247171
1140112
1486010
1965145
1348893
1195820
908907
868697
1909722
1673805
848579
374665
763582
609526
998760
787302
738423
465488
662228
705093
641408
679735
679371
439873
547905
672008
388396
827960
670469
420640
493582
623526
476475
364853
621498
23
8419
1005
IsDeiikliiYntemiileMaddeleri
lemekinCihazlar
TedaviKorumalalarDozeEdilmi,
PerakendeSatlabilir
DemireliktenDierTpveBorular
Kaynaklvbap>406,4mm
DemirelikYassMamul,Kaplanm,
Svanm600mmdenGeni
Msr
8413
SvlarinPompalar,SvElevatrleri
3004
7305
7210
7216
DemirveyaAlamszeliktenProfiller
7108
Altn
7209
DemirveyaAlamszeliktenYass
HaddeMamlleri(Genilii600mmve
fazla)
SoyaFasulyesiYaEkstraksiyonundan
(ztleme)ArtaKalanKspe veDier
KatAtklar
KauuktanHavalYeniDLastikler
2304
4011
8418
8409
1201
Buzdolaplar, Ddondurucularve Dier

Soutucuve Dondurucu Cihazlar
tenYanmal,PistonluMotorlarn
AksamveParalar
SoyaFasulyesi
KendinezgFonksiyonluMakinave
Cihazlar
Kaynak:ITCTradeMap.
306754
405183
619409
519162
544279
604628
659014
727849
560860
485887
566340
499173
643270
521353
511855
338245
396231
435726
886307
119317
445703
16114
433162
425736
451115
349788
425162
244594
331453
256997
316960
421907
418982
341605
397812
413172
395018
249508
476023
307801
409378
401410
364679
473308
400898
8479
DITCARETPOLTKASIVEVERGLER
DTicaretPolitikas
ran,TrkiyevePakistan ilebirlikte1985ylndakurulanEkonomikbirliiTekilatnnkurucu
yesidir. 2015 ylna kadar ye lkeler arasnda serbest ticaret blgesi oluturulmas
hedeflenmektedir.Ancaktaahhtlerinyerinegetirilmesindegecikmelermeydanagelmektedir.
Halihazrda Dnya Ticaret rgtne ye olmayan ve gzlemci statsnde bulunan ran, DTye
yelik bavurusunu 19 Temmuz 1996da gerekletirmi, 26 Mays 2005 tarihinde bir alma
grubu oluturulmutur. rann son yllarda izledii da alma politikalar ve Dnya Ticaret
rgtne (DT) yelik hedefi dorultusunda birok rnn ithalatnda uygulanan tarife d
engeller kaldrlm ve birok yasakl rnn ithalatna izin verilmitir. Yerli sanayiyi korumak
amacylaithalattauygulananyksekTicariKazanVergisiuygulamasise21Mart2005tarihinde
kaldrlmtr.
Daha nce ithalatta uygulanan zel kur (1 ABD Dolar=1,750 ran Riyali) serbest piyasa kuru ile
eitlenerek ithalatta alnan Gmrk ve dier vergilerinin hesaplanmasnda serbest piyasa kurunun
esas alnmas ynnde bir deiiklie gidilmitir. thalatta alnan vergilerin hesaplanmasnda esas
alnan kurun 4,5 kat artm olmas nedeniyle vergi oranlarnda yaplan indirimlerin etkisi snrl
olmutur.Ayrcayerlisanayiikorumakamacylabaztemelsanayidallarnda(tekstil,otomotivvb.)
ithalattauygulananGmrkVergisioranlaryksektutulmaktadr.
24
thalatRejimi
rana ithal edilecek mallarn, niteliine (yerli retiminin olup olmad vb.) gre ran Ticaret
Bakanlna mracaat ederek kaydettirilmesi ve dier Bakanlklarn (Sanayi, Salk, Tarm vb.)
iznini gerektiren kalemlerde ilgili Bakanlktan ithalat n izninin alnmas gerekmektedir. Bu izin,
bankalarnakreditifaarkendeistediibirbelgedir.
rana ithalat yasak maddeler arasnda lks tketim mallar, dinen sakncal birtakm iecekler,
gda maddeleri, hayvansal besinler, yayn ve bantlar bulunmaktadr. rann 2008 yl ithalat ve
ihracat dzenlemeleri ile ilgili detayl bilgi, ran Ticareti Gelitirme Kurumunun web sitesinde
mevcuttur.(http://en.tpo.ir/documents/document/12226/13133/lawsof2008.aspx)
thalattaArananGenelartlar:
1. ran Sanayi ve Ticaret Odasndan elde edilen, geerli ticaret lisansna sahip olmak (Kart
Bazargani).
2. hracatvethalatMevzuatKanunYnetmeliiekinde yeralan listede yazl mallarn ithal
artlarnagredzenlenmesiiingereklibelgelerialmolmak.
3. TicaretBakanlnda kaytyaptrmak.
4. lgilibankalarnbirindehesapamak.
5. Standartlarn yan sra hayvansal, bitkisel ve salk karantinalarn konu alan ilgili
mevzuatlariledierilgiliyasalarauymak.
6. Mal denetleme irketi tayin etmek ve maln gmrkten karlmasnda gerekli onay
belgesinialmak.
7. Gmrkharvevergilerinivb.demek.
8. hracatakarlkmalithalatnnkapsadalanlarilgilikanunmaddelerindebelirtilmitir.
9. Halihazrda lkeye giren bir ksm mal ve eyalar fiyatlandrma mevzuat ile ithalatlar
tarafndandauyulmas gerekenmaldatmmevzuathkmlerikapsamndadr.
Yerli retimi tevik amacyla birtakm dzenlemeler de mevcuttur. rnein rana makine ve
ekipman ihra eden yabanc firmalarn randa resmi temsilcilikleri bulunmak zorundadr. Sigara,
ttn,puro,sigarakadveipekbceiyumurtas ithalatdevletintekelindedir.
ranaithaledilecek500000ranRiyalininzerindedeeresahipmallar,biruluslararasgzetim
irketi tarafndan mene lkede sevkiyat ncesi miktar ve kalite gzetimine tabidir. rana ihra
edilecek mallarn faturalar, ran Bykelilii ve ihracatnn lkesinde faaliyet gsteren Ticaret
Odas tarafndan onaylanmaldr. nceleme ve sertifikasyon ilemleri, sevkiyat ncesinde mene
lkedegerekletirilmelidir.
GmrkTarifeleri
rn snflandrmasnn Armonize Kodlama Sistemi esasna gre yapld randa, yabanc
yatrmlardakullanmakamacylaithaledilensermayemallarvehammaddelerileilalar,budayve
dier stratejik rnler vergiden muaftr. Ancak birok rnn ithalatnda gmrk vergisine ek
olarak yerel vergiler uygulanmaktadr. ran zerinden gerekletirilecek transit ticarete konu olan
mallar,randailemgrmediitaktirdegmrkvergisindenmuaftr.
AvrupaBirliiPazaraGiriwebsitesinden,ranaihracattauygulanangmrkvergilerivegerekli
ithalatdokmanlar gibikonulardabilgiedinmekmmkndr.http://mkaccdb.eu.int
DierVergiler
25
Vergi Kanununda yaplan son deiikliklerle, resmi muhasebeciler tarafndan vergi denetimi
yaplmasna izin verilmi, vergi oranlar drlm ve hesaplama ilemleri basitletirilmitir.
Turizm iletmelerine tannan % 50 orannda vergi muafiyeti, be yldzl otelleri de kapsayacak
ekilde geniletilmitir. Vergilendirme hususunda daha detayl bilgi iin ran Ekonomi ve Maliye
Bakanlnn web sitesi incelenebilir. http://www.mefa.gov.ir/laws/dbeindex.asp?dn=1. Katma
DeerVergisi(KDV)uygulamasnaise,ngrlen2008/09dnemindegeilememiveprotestolar
nedeniyletasarileribirtariheertelenmitir.
GelirVergisi
Gelir vergisi, yllk brt cret zerinden hesaplanarak iveren tarafndan 30 gn iinde vergi
makamlarna denmektedir. ubat 2002den bu yana uygulanmakta olan gelir vergisi oranlar
yledir
023400000Riyalarasgelirlervergidenmuaftr.
23 400 000 30 000 000 Riyal aras gelirlerin 23 400 000 Riyali aan ksmna % 15
oranndavergiuygulanr.
2500000001000000000Riyalarasgelirlerin250000000Riyaliaanksmna%30
1000000000Riyalinstndekigelirlerin1000000000Riyaliaan%35oranndavergi
uygulanr.
KurumlarVergisi
randa ticari iletmelerin ve ortaklklarn kazanlarna % 25 orannda kurumlar vergisi ve % 0,3
orannda Ticaret Odas kesintisi uygulanmaktadr. Yabanc mteahhitler tarafndan stlenilen
projelerden elde edilen kazanlar da firma randa kaytl olsun ya da olmasn
vergilendirilmektedir. 21 Mart 2003tarihinden nce imzalanm olan projelere uygulanan oran %
12,butarihtensonrakiprojeleriin%20dir.
Yabanc irketler adna randa pazarlama ve pazar aratrmas faaliyetleri yrten (ticari
faaliyetlerde bulunmayan) randa kaytl ube ve temsilcilikler tarafndan randa yaplan
harcamalar,genelmdrlktenalnanfaturalarnibrazhalindevergidendlebilmektedir.
YerelYnetimVergisi
Buvergiyetabiolanlarnvergilendirilebilirgelirlerinin%3oranndatahsiledilmektedir.
TarifeDEngeller
rana yaplacak sevkiyatlarda ve yazmalarda Arabian Gulf ifadesi kullanlmamal,
konimentodavediertamabelgelerindegereklihallerdebuifadeninyerineIran,PersianGulf
yazlmaldr.ranGmrkdaresi websitesi www.irica.gov.ir.
Belgelervezinler
Bitki,tohumvecanlhayvanithalatnda,ranTarmBakanlndan(MinistryofAgricultureJihad)
n izin alnmas gereklidir. Bitki, hayvan, bitkisel ve hayvansal rn ithalatnda mene lkedeki
26
yetkili makamlar tarafndan onaylanm salk sertifikas istenmektedir. Gda maddeleri, medikal
ekipmanlar,eczaclkrnlerivekozmetikithalatiintestsertifikasveranSalkBakanlndan
nizin gerekmektedir.
Bilgisayar yazlm ve donanm ithalat, ran Enformasyon Yksek Konseyinin iznine tabidir.
Radyo yayn tehizat ithalatnda ran Enformasyon ve Haberleme Teknolojileri Bakanlndan
zelizinalnmaldr.Lastikithalatnda,rnnniteliininstandartlarsaladngsterenimalat
sertifikasgerekmektedir.
rnStandartlarilelgiliUygulamalar
ranEndstriyelAratrmaveStandartlarEnstits(ISIRI),ithalveihraedilenmallarnkalitesini
kontrol etmekle yetkilidir. ISIRI Zorunlu Standartlar Program salk, gvenlik ve evre
ynetmelikleri asndan tketici haklarn ve yerel imalatlarn dk nitelikli ithal mallara kar
haklarnkorumayamalamaktadr.Zorunlustandartlarprogramnatabimallarngmrktengeii
ve ran piyasasna eriiminin gereklemesi iin, ISIRI tarafndan dzenlenmi Uygunluk
Sertifikasna(CoC)ihtiyabulunmaktadr.8548Standardngeerliolduuran'da485rnzorunlu
standartuygulamasnatabidir.www.isiri.com
TRKYELETCARET
GenelDurum
ran ile 2000 ylnda 1 Milyar Dolar civarnda olan d ticaret hacmimiz, 2008 yl itibaryla 10
MilyarDolaramtr.Trkiyealeyhindeseyredendticaretdengesi,randandoalgazithalat
ile birlikte son yllarda daha da artm ve 2008 yl itibaryla 6 Milyar Dolarn zerinde
gereklemitir. 2009 ylnda, kreselekonomik krizin etkisiyle iki lke ticaret hacminin yaklak
5,5MilyarDolarageriledii,Trkiyealeyhinedticaretannisencekiyllarakyaslanemli
orandaazaldgrlmektedir.
TrkiyeranDTicaretDeerleri(000Dolar)
Yl
hracat
thalat
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2009*
2010*
235785
360536
333962
533786
813031
912940
1066902
1441190
2029760
2024778
1611672
2330867
815730
839800
920972
1860683
1962059
3469706
5626610
6615394
8199689
3402103
2676421
6123267
DTicaret DTicaret
Dengesi
Hacmi
579945
1051515
479264
1200336
587010
1254934
1326897
2394469
1149027
2775090
2556766
4382646
4559709
6693512
5174204
8056584
6169929 10229449
1377325
5426881
1064749
4288093
3792 400
8454134
*lk 10 ay
Kaynak:DTM BilgiSistemi
Dakapalekonomikyaps,uyguladdticaretkontrolleri,yksekgmrktarifeleri,tarifed
engeller,bankaclkvedemeyeilikinsorunlar,ikilkearasndakiulamalarnnyetersizliive
snr kaplarnda karlalan sorunlar gibi engeller nedeniyle 2003 ylna dek ran ile ticari
27
ilikilerimizin boyutu istenen dzeyde gereklememitir. Benzer sebeplerle ran pazarnda Trk
firmalarilerekabetedecekAvrupafirmalarnnsaysdasnrldr.BylebirortamdaTrkiyenin
ran ile corafi ve kltrel balarn kullanarak pazarda mevcut Trk mal imajn daha da
gelitirmesivedierlkelerekyaslarekabetavantajkazanmasmmkngrlmektedir.ranayn
zamandaTrkiyeninOrtaAsyapazarlarnaalmndadaenksagzergahtr.
kilkeArasndaTicaretinAltyapsnDzenleyenAnlamaveProtokoller
Anlama/Protokol
UluslararasKarayoluTamaclAnlamas
Ekonomik,SnaiveTeknikbirliiAnlamas
TicaretAnlamas
Yatrmlarn.KarlklTevikiveKorunmas(YKTK)
Anlamas
DenizTicaretSeyrseferAnlamas
GmrkKonularndabirliiveKarlkldariYardm
Anlamas
TrkEximbankranhracatGarantiFonu(EGF)
MutabakatZapt
Trkiyeran16.DnemKEKToplantsMutabakat
Zapt
ifteVergilendirmeyinleme(V)Anlamas
KarmaUlatrmaKomisyonuMutabakatZapt
VeterinerlikAlanndabirliiAnlamas
Zapt
OrtakTicaretKomitesi 3.DnemToplants
TrkiyeranSnrTicaretiOrtakKomitesi 4.Dnem
ToplantsMutabakatZapt
EnerjiMutabakatZapt
Zapt
Trkiyeran4.DnemOrtakTicaretKomitesi
MutabakatZapt
Zapt
ResmiGazete
TarihiveSays
mzaTarihi
11.06.1997 (23016)
25.02.2005 (25738)
12.05.1980
09.03.1982
21.12.1996
21.12.1996
15.06.1997 (23020)
01.08.2001 (24480)
21.12.1996
23.11.2000
14.06.2001
17.04.2002 (24729)
26.12.2001
09.10.2003 (25254)
22.01.2003 (25001)
15.01.2003 (24994)
17.06.2002
26.09.2002
02.10.2002
21.02.2007
13.12.2007
31.05.2008
12.10.2008
17.11.2008
26.11.2008
27.04.2009
07.2009
03.02.2010
Kaynak:DTM AnlamalarGenelMdrl.
24 Mays 2007 tarihli Resmi Gazetede yaynlanan Ekonomik birlii Tekilat (ET) Ticaret
Anlamas, ran ile Trkiye arasndaki ticaretin artrlmas ve blgede ekonomik entegrasyonun
salanmas yolunda nemli bir husus olup Van Gl Kuzey Geii Projesinin ilerleyen yllarda
tamamlanmas ile iki lke arasndaki tamacln sresinin ksalmas ve tanan yk miktarnn
artmas,byleceblgeierisindeticaretveyatrmkoridorlarnngelitirilmesimmkndr.
28
2009 ylnda Trkiyenin rana ihracatnda nem arz eden balca rn gruplar elik profil, lif
kevha,otomotivyansanayirnleri,sentetikiplik,cammutfakeyas,mobilyavebeyazeyabata
olmakzereokeitlisanayirnlerisaylabilir.
TrkiyeninranahracatndaBalcarnler (000Dolar)
2008
2009
2.029.760
46.817
93.203
101.147
58.369
2.024.778
143.192
121.961
83.054
67.003
9.683
45.296
39.840
44.780
44.080
37.578
68.039
37.450
18.195
36.692
20.500
36.082
27.486
30.464
22.700
29.750
12.719
28.223
23.850
28.184
31.657
27.523
2106 Tarfennbaskayerndeyer
almayangdamstahzarlar
7207 Demr/alasmszelktenyar
mamuller
8409 tenyanmal,pstonlumotorlarn
aksamparalar
8431 Agrsmaknevechazlarnn
aksam,paralar
0805 Turungller(taze/kurutulmus)
12.657
18.786
68.841
18.071
19.059
18.012
19.986
17.485
7.451
17.452
7326 Demr/elktendgeresya
3916 Plastktenmonofl,ubuk,profller
ennekest>1mm.
8502 Elektrojengruplar,rotatfelektrk
konvertsrler
0802 Dgerkabuklumeyveler
(taze/kurutulmus)(kabugu
karlms/soyulmus)
8302 Admetallerdendonanm,tertbat
vb.esya
7.257
15.411
17.232
16.848
18.508
16.798
6.464
16.576
14.689
15.940
HS
No
Tmr nler
7216
4411
8708
5407
Demr/alasmszelktenprofl
Lflevha,ortayogunlukta
Karatastlarnaksam,paralar
Sentetkplk,monofl,sertlerle
dokumalar
Metallerhaddelememakneler,
bunlarnslndrler
Masa,mutfak,tuvalet,evtezynat
vbncamesya
Oturmayamahsusmoblyalar,
aksamparalar
Ttn/ttnyernegeen
maddelerdenpurolar,sgarllolar
vesgaralar
Buzdolaplar,dondurucular,
sogutucular,spompalar
Homonzeedlmsttnvettn
yernegeenmaddehlasalar
Dgermoblyalarvb.aksam,
paralar
Elektrkakmlatrler,
separatrler
Demr/elkubuklar(scak
haddel,dvlms,burulmus,
eklms)
Plastktendgerlevhalar,yaprak,
pelkl,varakvelamlar
amasrykamamakneler
8455
7013
9401
2402
8418
2403
9403
8507
7214
3921
8450
29
8483 Transmsyonmller,kranklar,
yatakkovanlar,dsller,arklar
5501 Sentetklfdemetler
5801 Kadfe,pelsvehalkal(trtl
mensucat)
8481 Musluku,borucuesyasbasn
dsrc,termostatkvalfdahl
3917 Plastktentpler,borular,
hortumlarconta,drsek,rakorvb
5509 Sentetkdevamszlfdenplk
(dkshar)(toptan)
7309 Demr/elkdepolar,sarnlar,
kvler(hacm>300lt)
5702 Dokunmushallar,yerkaplamalar
(klm,sumak,karamanvb)
3105 Azot,fosforvepotasyumgb
k/nnkarsmlar
3506 Dgermstahzartutkallar,
yapstrclar
7308 Demr/elktennsaatveaksam
8437 Tohumlartemzleme,ayrma,
gtme,slememakneve
chazlar
Kaynak:DTMBilgiSistemi.
14.978
15.702
13.963
23.841
15.565
14.477
6.857
13.793
8.911
13.735
11.722
13.364
12.843
13.323
15.445
13.220
70
12.815
5.690
12.691
7.613
11.181
11.297
11.024
Trkiyenin randan 2009 ylnda gerekletirdii ithalatta ham petrol ve doal gaz bata olmak
zere,etilenpolimerleri,otomotiv,alminyum nemliyertutmaktadr.
Trkiyeninrandanthalatnda Balcarnler(000Dolar)
HS
No
2008
2009
8.199.689
3.402.103
1.920.467
1.630.091
5.610.756
64.654
1.406.364
87.777
282.085
41.335
8.684
19.604
12.213
16.144
9.652
12.251
1.924
11.607
39.591
11.347
28.325
10.261
4.632
8.356
10.317
1.426
8.088
7.372
Tmr nler
2711 Petrolgazlarvedgergazl
hdrokarbonlar
2709 Hampetrol(petrolyaglarve
btmenlmnerallerdenelde
edlenyaglar)
3901 Etlenpolmerler(lksekllerde)
7403 Artlmsbakr,slenmemsbakr
alasmlar
3907 Polasetaller,dgerpoleterler,
epokstalkdrenelervb(lk
seklde)
8703 Otomobl,steysnvagonlar,yars
arabalar
7601 slenmemsalumnyum
7402 Rafneedlmemsbakr
elektroltkrafnenbakr
anotlar
3902 Proplenvedgerolefnlern
polmerler(lksekllerde)
7202 Ferroalyajlar
2933 Sadeceazotluheterosklk
bleskler
7901 slenmemsnko
2712 Vazelnparafn,yaglmum,
30
ozakert,lnytmumu,turbmumu
vb.
7409 Bakrlevha,plakavesertler
(kalnlg>0,15mm)
8507 Elektrkakmlatrler,
separatrler
2529 Feldspatlstnefelnvesyent
nefelnflorspat
5603 Dokunmamsmensucat
(emdrlms)
2701 Taskmrtaskmrndenelde
edlenbrketler,topakvb.kat
yaktlar
7801 Islenmemskursun
2814 Safamonyak/amonyagnsulu
zeltler
4102 Koyunvekuzularnhamderler
3903 Strenpolmerler(lksekllerde)
7411 Bakrdanncevekalnborular
6911 Porselenvendensofra,mutfak
vetuvaletesyas
2901 Asklkhdrokarbonlar
6005 zgtprgldgermensucat
3920 Plastktendgerlevha,yaprak,
pelklvelamlar
2803 Karbon(tarfennbaskayernde
belrtlmeyen)
5402 Sentetklfplg(dksplg
har)(toptan)
6305 Esyaambalajndakullanlantorba
veuval
7326 Demr/elktendgeresya
Kaynak:DTMBilgiSistemi.
8.906
6.974
6.506
5.063
5.797
9.128
5.792
7.272
5.082
5.583
4.768
4.577
5.702
5.389
4.171
4.005
7.815
3.610
1.983
498
3.172
3.157
3.043
783
3.029
7.433
2.921
1.709
2.730
4.021
2.582
2.318
2.317
Potansiyel bir liiAlanlar

ran ekonomisi bir dnm yaamaktadr. zellikle turizm, enerji, bankaclk, petrokimya,
telekomnikasyon,ulatrmaveotomotiv sektrlerindebykfrsatlarsunulmaktadr.
rann turizm altyaps uluslararas standartlarda geni bir turist kitlesini arlamak iin yeterli
deildir. rann turizm altyapsnn oluturulmasnda, zellikle havaalan, karayolu, otel ve
konaklama tesislerinin inaas, modernizasyonu ve iletilmesi konusunda i imkanlar mevcuttur.
Ayrca ran ile deniz tamacl konusunda, zellikle Hazar Denizinde ve Karadenizde ortak
faaliyetleryrtlebilir.
Tr kiyer anYatrmlikileri
1983 ylnda randa faaliyetlerine balayan Trk mteahhitleri ve mavirlik firmalar, 20 yl
aradansonra2004ylndan itibarenranpazarna yenidengirmitir.Trkfirmalarrandabugne
kadartoplam 531Milyon Dolardeerinde22adetprojestlenmitir.
randaTrkMteahhitlikFirmalarTarafndanstlenilenProjelerinDeeri(Milyon$)
2004 2005 2006 2007 2008
ProjelerinToplamDeeri 77
40 215 17 100
31
Kaynak:DTMAnlamalarGenelMdrlranlkeProfili,2009.
Trkiye Petrolleri Anonim Ortakl, ran Enerji Bakanl ile 14 Temmuz 2007 tarihinde
imzalanan Ortak Mutabakat Zapt erevesinde, Gney Pars Doal Gaz Sahasnn Gelitirme ve
retimProjesinin 222324nolufazlarnstlenmitir.
Tahranda ou ithalat ve ihracat ile ilgilenen 100e yakn Trk firmas faaliyet gstermektedir.
Tebrizde 2005 ylnda kurulan, lkenin ilk ve tek Serbest Yabanc Yatrmc Blgesinde Trk
iadamlarnaait38yatrmbulunmaktaolupbunlarnikisi%100Trksermayesiilekurulmutur.
AyrcaTrkiyeransnrndayaknzamandabirortaksanayiblgesikurulmasdagndemdedir.
kilkeArasndakiTicaretelikinnemliHususlarveBalcaSorunlar
Ar ileyen brokrasisi, ticaretin yardan fazlasnn dorudan devletin veya devlete yar bal
vakflarn elinde bulunmas, siyaset ile ekonominin i ie yaps, Dnya Ticaret rgtne ye
olmamas nedeniyle lke genelindeki keyfi uygulamalar, akreditif almas ve teminat
mektuplarnnkabul ile ilgili sorunlarran ile i yapan firmalarmzasndansknt yaratmakta,
bupazaragirmeyidnenfirmalarndaekinmelerineyolamaktadr.
Trkfirmalarasndanuygun birpazarolmasnaramen, mevzuat, birtakmkeyfiuygulamalar,
piyasa ve denetim mekanizmasnn ileyiindeki istikrarszlk ve teknolojik yetersizlikler gibi
sorunlar, ran pazarnn firmalarmz iin yeterli dzeyde srdrlebilir olmamas sonucunu
beraberinde getirmektedir. Devlet yapsnn ar ilemesi, kendini btn alanlarda gstermekte ve
yaplanilemlerinnispetenuzunsrmesineyolamaktadr.
ran'da alan yabanc personelden kanunda belirlenen miktarlar zerinden vergi alnmas ve bu
matrahn yksek olmas, i adamlarnn karlat sorunlardan biri olup, yurt d klarnda
yatrmclarmzdan istenen k vizesi de bir dier brokrasiyi tekil etmektedir. kili ticarette
karlalan dier sorunlar arasnda ise snr kaplarndaki (zellikle Grbulak) altyap, personel,
tehizat ve donanm yetersizlikleri, randa baz Trk rnlerinin taklit edilmesi (cam mamulleri,
hazrgiyimmarkalar,bazgdamaddelerivb.),markavepatentmevzuatnnyetersizlii,Trkve
ran Bankalar arasnda gemi dnemde yaanan sorunlar nedeniyle teminat mektuplarnn
tannmasnda ve akreditiflerin almasnda karlalan problemler, standart ve kalite alanlarnda
karlalansorunlaryeralmaktadr.
OrtaAsyaCumhuriyetlerineynelikihrarnlerimizinsevkiyatndabirgeilkesikonumunda
olan ran ile karatamacl alanndaki ilikilerimizde ortaya kan sorunlar, bu lkelere ynelik
ihracatmz da olumsuz ynde etkilemektedir. te yandan, rann Avrupa lkeleri ile yapt
ticaretteTrkiyegeilkesikonumundaolup,bykbirTIRfilosunasahipolanran,Trkiyeve
Avrupa lkelerinden yapt ithalatn ran plakal aralarla yaplmas iin zorlayc nlemler de
almaktadr.
Trkiye ve rann baz ortak deerlere, kltrel benzerliklere ve ortak bir snra sahip olmas ve
randaoksaydaTrkekonuaninsannbulunmasgibinedenlerleticariveekonomikilikilerin
gelitirilmesiasndanbykbiravantajmevcutbulunmaktadr.Buavantajniyideerlendirilmesi
her iki lke menfaatleri asndan da byk nem tamaktadr. ran nfusunun yaklak % 40n
TrkkkenliAzerinfusoluturmaktadr.zellikleDouveBatAzerbaycan,ArdebilveZancan
eyaletlerinde Trke ok yaygn olarak konuulmaktadr. Ayrca, lke genelinde geni bir kitle
tarafndanTrktelevizyonlarnnizlenmesinedeniyleTrkekonuabileninsansaysartmaktadr.
Buna ilaveten Trk niversitelerinden mezun olan ok sayda ranl meslek sahibi ve i adam,
ilikileringelitirilmesiasndanbyk birpotansiyeltekiletmektedir.Ancak herlkedeolduu
gibi,randadaTrkebilmeleriavantajnasnarakbazkkleklifirmalarmzmadureden
32
baz kiilere rastlanabilmektedir. Bu nedenle ranl firmalarla ticari balant kuracak Trk
firmalarna mutlaka yazl bir szlemeye dayanarak, uluslararas ticar kurallar erevesinde,
akreditifli almalar ve ranla ticari tecrbesi olmayan ihracatlarmzn kesin balantya
girmedenncemutlakaT.C.TahranBykeliliiTicaretMavirliiileirtibatagemeleritavsiye
edilmektedir.
zellikle slam devrimi sonras ticari yaamn kendine zg zellikler kazand randa ticari
acenta ve distribtrlk aracl ile i yapma biimi olduka yaygnlamtr. Bu bakmdan ran
pazarna girmek isteyen Trk i adamlarnn bu lkede bulacaklar bir acenta ya da arac, ok
ilerine yarayabilir. rana tekstil ve dokuma rnleri ithalat yasak olmasna karn bu lke
piyasasnn Trk mal kuma ve giysilerle dolu olmas, acenta ve distribtr yapsnn pratik
yararn kantlayan gzel bir rnektir. Nitekim fiyatlar Avrupa lkelerine gre ucuz saylan ve
kaliteli bulunan Trk rnlerine de olduka rabet edilmektedir. Devletin ekonomideki arl
sebebi ile tek rnl pazara sahip olan ran'da, lks tketim mallar snrl sayda bulunmakta ve
cazipbirpazarolmazelliinisrdrmektedir.
Son dnemde lkemizde yaygnolarak kullanlan ISO 9000 standartlar randa da geerlidir. te
yandan rana ihra edilecek her nevi ambalajl mamullerin zerinde kolay okunabilir ve
anlalabilir Farsa kullanm bilgilerinin bulunmas, bu lke yasalar uyarnca zorunludur. randa
Merkez Bankas sk bir kambiyo kontrol uygulamaktadr ve yapt ihracat karl parasn
Trkiyeye transfer edecek olan i adamlarnn akreditif seeneini kullanmalar halinde ran
MerkezBankasonayn almalarzorunludur.
ranl firmalarn ithalat yapabilmesinin, alacaklar dviz tahsisat ve ithal iznine bal olmas,
yrrlkteolan ihracatkarl ithalatuygulamasnn,lkemiz iinBamszDevletlerTopluluu
(BDT) lkelerine kyasla ok dk oranda tatbik edilmesi, teyitli akreditif alamamas, Trk
bankalar tarafndan verilen teminat mektuplarnn ran bankalarnca kabul edilmemesi ve ayrca
rann ithalat rejiminde ok sk deiiklikler yaplmas i adamlarmzn dikkate almas gereken
dierkonulararasndadr.
10Mart 2009tarihli ve27165 sayl ResmiGazetede yaymlanarak yrrlegiren TrkParas
KymetiniKorumaHakknda32SaylKarardaDeiiklikYaplmasnaDairKararilebankalarn
konvertibl kabul edecekleri ve akreditif aacaklar dviz cinsinin belirlenmesi ile ilgili Merkez
Bankasnn tek dzenleyici kurum olma zellii kaldrlm ve Merkez Bankasnn yan sra tm
bankalara kendi ilemlerinde szkonusu dviz cinslerini belirleme yetkisi getirildii belirtilmitir.
Yine,yakndnemdeFarsHaberAjans,ranhracatGelitirmeBankasnndvizsepetineTrk
Lirasndaeklemekararaldnduyurup,ranllarn bundansonra, ihracat,ithalatve bankaclk
ilemelerindeistemelerihalindeTrkLirasnkullanabileceklerikaydedilmitir.
Bununla beraber, gerek bankalarmzn ekinceleri ve gerekse de salkl deme siteminin tam
anlamyla kurulamam olmas sebebiyle, ihracatlarmzn ran'a yapacaklar ihracatlarnda
demelerin garantialtnaalnabilmesivehracatKrediSigortasnemarzetmektedir.Bumeyanda,
ran bata olmak gneydeki komu lkelere ynelik olarak uygulanacak hracat Kredi Sigortas
limitlerinin mmknse artrlmas, bunun zellikle blge lkeleri ile ticaret yapan firmalarmza
duyurulmas ve sigorta maliyetlerinin ihracatlarmza yksek klfet getirmeyecek ekilde
dzenlenmesi ile alternatif deme ve sigorta sistemleri zerinde almalarn yaplmasnn ikili
ticarette firmalaracesaretvereceidnlmektedir.
rana yaplacak her trl ithalatta ran Ticaret Bakanlnn ve o rn ile ilgili Bakanln izni
zorunludur. Bunun yannda kimi dnemlerde i fiyatlar aa ekebilmek amacyla zellikle baz
tarm rnlerine ihracat yasa getirilebilmektedir. Son olarak randa, zellikle Tahranda,
dzenlenenuluslararasihtisasfuarlarnaTrkihracatlarnnkatlmasvemteahhitlikhizmetleri
33
alanndaibirliiyaplmastavsiyeolunmaktadr.kilkearasndayeralan,bataGrbulakolmak
zere, Esendere ve Kapky Gmrk Kaplarnda yaanan altyap eksikliklerinin giderilmesine
ynelikalmalariseGmrkMstearl tarafndansrdrlmektedir.
randanyurtdnayaplacakdvizhavalelerindeveakreditifalmasilemlerindegereklidvizin
Riyal karlnn bankaya yatrlmasn mteakip, banka vastasyla Merkez Bankasndan temin
edilmesi veya ihracat irketlerin yaptklar ihracat karl yurt dndan temin ettikleri dvizin
kullanlmasnemarzetmektedir.
ran ile i yapan firmalar pein deme, akreditif, vesaik mukabili veya mal mukabili deme
yntemlerini kullanabilmekte olup uygulamada iki eit deme ynteminin sklkla kullanld
grlmektedir. Bunlardan birincisi, ithalat ran firmasnn gerekletirecei ithalat tutarnda
mebla (ya da bu meblaa tekabl eden gayrmenkul) bankasna bloke/ipotek ettirmesi ve
bankann da bu blokaj (ya da ipotek) karlnda paray yurt dndaki ihracat firmaya transfer
etmesi ve azami bir yl sonra paray ithalat firmadan tahsil ederek blokaj/ipotei zmesi
eklindedir.Byleceithalatlarnnakitdemesorunualmaktadr.kincivedaharisklibiryntem
ise adeta bir banka ve bir gmrk komisyoncusu gibi alan sarraflarn arac olarak
kullanlmasdr.Buyntemdeithaltnnithaletmekistediimalailikindemeyialtsarrafa
vermesindensonra,ihracatdamalsarrafn (ithalatnndeil)adnavegenellikleCIFteslimekli
zerinden gndermektedir. Sarraf, gelen mal alcsna, paray ise satcsna teslim etmekte ve bu
ilemiinncedenanlalankomisyonualarakgrevinitamamlamaktadr.
Bunlarla beraber, 26 Temmuz 2010 tarihinde Birlemi Milletler Gvenlik Konseyi tarafndan
alnankararlarana yaptrmlarkonusundaABD veABtarafndanuygulanacak yaptrmlarnem
arz etmekte olup, bu meyanda zellikle demelerin bankaclk kanalyla yaplmasnda bir takm
endieler firmalarmz tarafndan dile getirilmekte ve bankalar akreditif konusuna scak
bakmamaktadr.Bununlailgilibusorunabirzmbulunmaskonusuaciliyetarzetmektedir.
RANPAZARILELGLBLGLER
DatmKanallar
randa ticari acenta ve distribtrlk aracl ile i yapma biimi olduka yaygndr. Nakliye
masraflar ucuz olduu iin firmalar kendi distribtrlk an kurmak yerine, kargo ve nakliye
irketleriilealmaktadr.lkeapndaspermarketzincirlerininvealverimerkezlerininsays
hzlaartmaktaolupTahran'dabakkalvebutikgibikklekliirketlerdeoldukayaygndr.
TketimPiyasas,TketiciTercihleriveTketimHarcamalar
randatketimharcamalarn vetalebinietkileyenfaktrlerunlardr
Nfusunyaklak%50si 20yanaltnda,%70i30yanaltndadr.
Yksekisizlikoranveenflasyon nedeniylesatnalmagcdktr.
Krsalalanlardankentlere yaanang,arpkkentleme vekaytdekonomisorunlarn
daberaberindegetirmektedir.
Ortasnfzayflamakta,geliradaletsizliiartmaktadr.
thalmallaratalepartmaktadr.Ancak,pazararatrmasvereklam gibipazarlamateknikleri
iledesteklenmezsemarkayaballkyaratmakvebunukorumakzordur.
HanehalkKiibaTketimVerileriKarlatrmas(ABDDolar)
Cezayir
2009
1458
2013*
2073
34
Msr
ran
SuudiArabistan
BAE
1543
2418
5357
22253
2360
4540
6461
32030
*EIUtahmini
Reklm,PromosyonveSatTeknikleri
ran'da sklkla kullanlan bir pazarlama unsuru, iletim hakk belediyelere ait olan ehir ilan
panolardr. Radyo ve televizyon yaynlar, devletin kontrolndedir. Tehran Times ve Iran
Daily, ngilizce olarak yaynlanan gnlk gazetelerdir. Ayrca Press TV adl ngilizce kanal,
uyduaraclylaizlenebilmektedir.
Ambalaj,PaketlemeveEtiketleme
Standartbilgilereekolarakrnetiketlerindeeyannbrtarl,rnnmenei,imalatnnad
veticaretnvannn yeralmasgerekmektedir.Yiyecekler,kozmetiklerve medikal veveterinerlik
amal tbbi rnler iin zel etiketleme prosedrleri uygulanmaktadr. Etiketlerin ve kullanma
talimatlarnnFarsadilindehazrlanmasbazdurumlardakanunengereklidir.
ranaihraedilecekrnlerinrnnyapsna,tamaeklineveiklimkoullarnagregvenlibir
ekilde paketlenmesi gerekmektedir. Yabanc bir ticari marka ile ilgili erit ve bandrol ieren
ambalajmalzemelerininlkeyegiriiyasaktr.
Fikri,Snai,TicariMlkiyetHaklar
randa fikri mlkiyet haklarnn korunmas konusunda nemli boluklar mevcuttur. Marka
haklarnn korunmas ile ilgili kanunlarn ise, yerli yabanc ayrm gzetmeden taklit rnlerin
engellenmesiamacilekullanlmas gerekmektedir.
Ulam
THYnin stanbuldan Tahran, Tebriz, Meed ve Ankaradan Tahrana, tarifeli uular
bulunmaktadr.UrumiyeVan seferleriyakndabalayacaktr.www.thy.com
Pegasus Havayollarnn yaz arlkl olmak zere haftalk seferleri bulunmaktadr. lkemizden
OnurAir,AtlasJet,SkyAirlineveSunExpressgibiuakfirmalardayazarlklcharterseferler
dzenlemektedirler. ran Airin stanbul, Ankara ve zmire seferleri bulunmaktadr. Ayrca ran
uakfirmalarndanKishAir,MahanAirveCaspianAirndalkemizeuularbulunmaktadr.
Trkiyeileranarasndademiryoluileyolcutamacl,stanbulTahranstanbularasndahaftada
birgnalanvekuetlivagonlardantekil edilmiTransAsyatreniveVanTebrizVanarasnda
haftada bir gn alan ve I mevkii kuetli vagonlardan tekil edilmi tren ile salanmaktadr.
http://www.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=234
Tamaclk
CorafiyaknlnedeniyleTrkiyeveranarasndademiryoluileyktamaclucuzvegvenli
bir yol olabilecek iken demiryolu hizmetlerinin yetersiz olmas, zellikle Van Gl geilerinde
yetersizRoRouygulamalar vegvenlikkayglarnedeniylevagontamacl zordur.
35
rann gney blgelerini kalkndrma amacyla gney limanlarnda uygulanan gmrk oranlar
dier gmrk kaplarna gre daha dktr. Bu nedenle Trk firmalar deniz yoluyla gney
limanlarna sevkiyat yapmak zorunda kalmaktadr. Buna karlk iki lke arasnda dorudan
denizyolu tamacl olmamas nedeniyle yksek navlunlar denmek zorunda kalnmaktadr. Bu
daranpiyasasndarekabetidrenbirunsurdur.
ranakarayollar ilern ihraedenTrkfirmalar,nakliyedeuygunnavlunuancakrandan yk
getirenrankamyonlarnda bulabilmektedirler.Trkkamyonlarnncretiranl nakliyecileregre
tebiroranndadaha yksekkalmaktadr.ranabirkamyon yknkarayoluvastas iletanma
bedeli4000ila4500Dolararasndadr.randalkeiitamaclktaise1litremazot1,6cent,1
depobenzin64centtir.
ADAMLARININPAZARDADKKATETMESGEREKENHUSUSLAR
TicaretiEtkileyenKltrelFaktr ler
ranllar i ilikilerinde resmi olup i grmeleri uzun ve detayldr. Yabanc irketlerle alan
ranllar,Batdeerlerinedaha fazlaainadr.ranl iadamlargenelliklekravattakmazlar.Ancak
toplantlara ve i grmelerine takm elbise ve kravat ile katlmakta fayda vardr. Bayanlar
muhafazakar biimde giyinmekte ve balarn rtmektedir. ranllar i grmelerinde hediye
vermeyiseverler.Alkolithalatvetketimikesinlikleyasaktr.
ran nfusunun nemli bir blm Trkiyeye byk bir sempatiyle bakmaktadr. Trk
niversitelerinden mezun olan ok sayda ranl meslek sahibi ve i adam da ilikilerin
gelitirilmesiasndanbykbirpotansiyeltekiletmektedir.
PasaportveVizelemleri
rana seyahat edecek Diplomatik, Hizmet, Hususi veUmuma Mahsus Pasaport hamilleri vizeden
muaftr.
Oturmaizniiinbavurulacakkurumise,NajaYabancVatandalarlikileri GenelMdrldr
(Adres: ValieAsr Cad. No.811, Tel:00 98 21 88 80 00 00, Faks: 00 98 21 88 90 88 62). Sz
konusu izin iin gerekli belgeler aadadr. Oturma iznine bavuracak kiilerin olaanst
durumlarda ahsen bavuruda bulunamamalar halinde, yasal temsilcileri vekaletname ibraz ile
onlaradnabavurudabulunabilmektedir.
1)almaizininaslvebiradetfotokopisi.
2)allanfirmadanteminedilmitantmyazs.
3)Pasaportsahibineaityeniekilmi5adetvesikalkfotoraf(Bavurusahibineaitpasaportun
refakati hanesinde yeralanahslaraoturma iznitalebiolmas halinde bukiilereait yeni
ekilmi5adetvesikalkfotoraf)
4)Bankamakbuzu120.000Riyal.
5)almaBakanlncahazrlanmmatbuformlareksiksizdoldurmak.
6)Pasaportvevizeninasllarile2nshafotokopileri.
TakvimYl,ResmiTatillervealmaSaatleri
ranyl21Marttabalamaktaolupilkaltay31gn,sonrakibeay30gnveonikinciay29gn
(veherdrtyldabir30gn)ekmektedir.Hicritakvimegre1388yl,Miladitakvimegre2010
ylna tekabl etmektedir. randa birok tatil slami yla gredir. Bu durumun istisnas ise 2124
36
Martta kutlanan Yeni Yl (Nevruz)dur. 2009 yl iin geriye kalantatil gnleri28 Kasm (milli
tatil),6Aralk(dini tatil)ve2627Aralktr(dinitatil).
randa kamu kurumlarPerembe ve Cuma gnleri, zel irketler ve bankalar ise yalnzca Cuma
gn kapaldr. Firmalarn alma saatleri 08.30 13.00 ve 15.00 19.00 arasdr. Bankalarn
alma saatleri Perembe gnleri 08.30 12.30 aras, dier gnler 08.30 16.00 arasdr. Kamu
kurumlarise08.0014.00saatleriarasndaalmaktadr.
TelefonKodlar
rannuluslararastelefonkodu98dir.Trkiyedenranayaplacakaramalarda00+98+alan
kodu+telefonnumaraseklindetulamayaplmaldr.
SaatFark
GMTden3,5saat,Trkiyesaatinden1,5saatileridedir.
ParaBirimi
randa kredi kartlar geerli deildir ve ATM (para ekme makineleri) bulunmamaktadr. Bu
nedenle rana gidecek i adamlarnn yanlarnda seyahatleri sresince yetecek kadar nakit para
tamalar tavsiye edilmektedir. ran Riyali ran dnda konvertibl bir para olmayp yabanclarn
otelfaturalarnderkenyadayksektutardaalmlardakullanabilecekleritekgeerliyabancpara
Eurodur.ranRiyalininyabancparabirimleriileresmideiimoranlar,ranMerkezBankasnn
websitesindenrenilebilir.www.cbi.ir
lBirimi
randametriksystemkullanlmaktadr.
klim
lke genelinde kurak ve yarkurak iklim hakim olmakla beraber, Hazar Denizi kylarnda
subtropikal iklim grlmektedir. En scak ay olan Temmuzda ort. hava scakl2237C ve ort.
yamiktar3mmikenensoukayolanOcaktaortalama.havascakleksi 37Cveort.ya
miktar46mmdir.Tahrandayazlarscakvekurakgemekte(3040C),klarisehavascakl
015Carasndadeimekedir.Knyksekkesimlerdekaryagrlebilmektedir.
Yer elUlam
rann uluslararas havalimanlarndaki havaliman taksilerinin otele ulamda kullanlmas tavsiye
edilmektedir.Taksilerdetaksimetrebulunmadndanyolculukncesiofrlepazarlkyaplmaldr.
ElektrikVoltaj
randamevcutelektrikvoltaj 220voltolupAvrupastiliiftgiriliprizlerkullanlmaktadr.
DEERLENDRMEVENGRLER
ran, Trk i adamlar iin gerek ticaret, gerekse yatrm olanaklar asndan en nemli
lkelerdendir. Corafi yaknln yan sra iki lke arasndaki tarihi, kltrel ve dini balarn
37
etkisiyle Trk rnleri ran pazarnda rabet grmektedir. lkenin baz blgelerinde Trke
konuulmasveTrkleresempatiduyulmasdaoldukanemlibiravantajdr.
randagennfusunartileberabertketimtalebideartmaktadr.Trkmalimaj ranpazarnda
yerlemiolupfuarlar,ticaretheyetlerivetutundurmafaaliyetleriilebuimajnkorunmasvedaha
da gelitirilmesi mmkndr. Avrupa ve Asya kkenli firmalarn pazardan aldklar payn henz
yeterince yksek olmamas, nemli bir avantajdr. Firmalarmzn pazardaki rekabet
younlamadan, bir an nce rnlerini ranl tketicilerin kullanmna sunmalar ve gerekli
yatrmlaryapmalar nemarzetmektedir.
randa zellikle turizm, enerji, bankaclk, petrokimya, telekomnikasyon, ulatrma ve otomotiv
sektrlerinde byk frsatlar mevcuttur. lke genelinde enerji ve istihdam maliyetlerinin dk
olmasnn yan sra, gelimi altyap hizmetleri sunulmas da yatrmclar asndan nemli
avantajlardr.
Bankaclkfaaliyetleriningelimemiolmas,bazmallardagmrktarifelerininokyksekolmas,
kalifiyeigcbulmannzorluu,DTyeyeolmadiingmrkuygulamalarnnvetarifelerin
keyfi olarak deitirilmesi, brokratik ilemlerinin uzun srmesi ve uygulama ile mevzuat
arasndakifarkllklariseksadnemdazmekavuturulmaszorolan,yapsalsorunlardr.
kilke arasndakikarlklticaretinnmzdekibe yl ierisinde(2015 ylnakadar)30 milyar
dolarakarlmasngrlmektedir.
38
KAYNAKA
Austradewww.austrade.gov.au
Business&CompanyResourceCenter,
BusinessandCompanyResearchCenter,
BusinessMonitorInternational
CIATheWorldFactbookwww.cia.gov
DEKranlkeBlteni,Mart2008.
DTicaretMstearl,AnlamalarGenelMdrlranlkeProfili,2009.
DTicaretMstearl,BilgilemMerkeziVerileri http://bilgi.dtm.gov.tr
EconomistIntelligenceUnit,IranCountryForecast,Eyll2009.
EconomistIntelligenceUnit,IranCountryProfile,2008.
EconomistIntelligenceUnit,IranCountryReport,Eyll2009.
EconomistIntelligenceUnit,IranCountry RiskService,Eyll2009.
EconomistIntelligenceUnit,Iran Food,BeveragesandTobaccoForecast,2008.
EconomistIntelligenceUnit,IranTelecomsandTechnologyReport,Eyll2009.
EconomistIntelligenceUnit,IranTravelandToursimForecast,2008.
EuromonitorInternational www.portal.euromonitor.com
Globalinsight,
http://infotrac.london.galegroup.com
http://www.trademap.net,
GEMEranlkeRaporu,2008.
GEMEranYerindePazarAratrmas,2004.
InternationalTradeCenter(ITC)TradeMapVeritaban www.trademap.net
T.C.TahranBykeliliiTicaretMavirlii Raporlar www.musavirlikler.gov.tr
UKTrade&Investmentwww.uktradeinvest.gov.uk
WorldSteelAssociation(http://www.worldsteel.org),
www.tavanir.org.ir
39
TARIMVEGIDARNLERHRAPOTANSYEL
RAN'ATARIMVEGIDARNLERHRAPOTANSYELDEERLENDRMEMATRS
Sektr
Hububat
GTP
1001
Potansiyel
rn
Buday
Endstriyel
240220 Sigara
bitkiler
ay
Yameyve
sebze
Endstriyel
bitkiler
0902
0805
2401
ay
Narenciye
Ttn
ran'n
ithalat
2009
(milyon
$)
Trkiye'nin
Trkiye'nin
Trkiye'nin Trkiye'nin Dnya
ran'nn
Trkiye'nin
ran'a
ran'a
ran'n
ran'nTrkiye'ye
ran'a
Toplam thalatnda
thalatnda
ran'ahracat
hracatnda
hracatlk
thalatndalk5 veRakiplkelere
hracat
hracat
ran'n
Deiim
lkAltAy
Deiim
AltAy
lkevePazar UyguladGmrk
2009
2009
Pay(%)
(%)2008
2010(milyon
(%)2008
2009
Paylar(%)2009
Oranlar
(milyon$) (milyon$)
2008
09
$)
09
(milyon$)
908
60,6
4,11
39
208
37,4
198
1,33
45
28
34,9
1,2
217
47
52
27Bin
17,5
7,8
789
491
4,88
0,65
0,23
13
138
13
61
102
11Bin
13,9
Almanya(%27)
Kanada(%21)
Kazakistan
(%16)
Avustralya
(%15)Rusya
(%10)
svire(%45)
Umman(%21)
Trkiye(%18)
G.Kore(%5)
Singapur(%5)
20%
4%
51Bin
SriLanka(%59)
BAE(%20)
Hindistan
(%17)in(%1)
Umman(%1)
1560%
13
Trkiye(%36)
G.Afrika(%23)
in(%19)
Pakistan(%15)
BAE(%4)
4045%
Brezilya(%73)
Malavi(%8)
Zimbabve(%6)
Tayland(%5)
in(%2)
4%
36
Kaynak:DTicaretMstearlDTMbilgisistemiverileri,InternationalTradeCenterITCverileri(DTMveITCverilerifarkllkgsterebilmektedir.)
37
RANATARIMVEGIDARNLERHRAPOTANSYEL
DEERLENDRMES
BUDAY
ranbazyllardanemlimiktarlardabudayithalatnabavurmaktadr.2008ylithalat2007
ylnagrenemlildeartarakyaklak1,5milyardolarolarakgereklemitir.lkemizde
son yllarda nemli miktarlarda buday ithal etmi olmakla beraber, lkemizde iklimin iyi
olduu yllarda ihracat iin retim fazlalklar oluabilmekte ve lkemiz nemli miktarlarda
buday ihraedebilmektedir.lkemizderekoltenin yksekolmas ve italepkarlandktan
sonra talep fazlas rnn elde kalmas durumunda rann iyi bir pazar olabilecei
dnlmektedir. hra fiyatlarmzn dnya ortalama fiyatlar dzeyinde olmas halinde i
piyasadaki talep fazlas budayn ihrac iin ran pazarna girite sorunla karlalmayaca
tahminedilmektedir.
SGARA
rann son yllarda sigara ithalat deikenlik gstermi ve 2009 ylnda 208 milyon dolar
olarak gereklemitir. randa sigara kaakl ile mcadele iin resmi olarak sigara
ithalatna izin verilmeye balanm ve bu yzden ithalat nemli lde art gstermitir.
2009ylitibariylerannsigaraithalatndalkemiz,svireveUmmannardndan%18lik
payve37milyondolarihracatylancsradayeralmaktadr.ransigarapazarndapazar
paymznkorunabilmesiveartrlabilmesikonusundaranTtnirketiyetkilileriveithalat
yapan snrl saydaki firmalarla yaplacak birebir grmelerin nemli katklar salayaca
dnlmektedir.
AY
randayllk5060bintoncivarndaayretilmesineramennemlimiktarlardaithalatada
bavurulmaktadr. ran 2009 ylnda 217 milyon dolarlk ithalat ile tek bana dnya ay
ithalatnn yaklak %5ini gerekletirmitir. ayithalat byk lde Sri Lanka, Birleik
Arap Emirlikleri ve Hindistandan karlanmakta, lkemizden ithalat ise yok denecek
dzeydedir.
ran kendi retimini korumak iin ay ithalatna zaman zaman yasaklamalar getirmekle
birliktesonyllardakaaklklamcadeleiinyasaklamalarkaldrmtr.lkemizderetim
maliyetlerininyksekolumasnedeniylekuruayfiyatlardadierreticilkeleregredaha
yksek dzeyde olumaktadr. ay ihra fiyatlarmz uluslararas fiyatlar dzeyine
ekilebildii takdirde ve ayrca uluslararas piyasalarda Trk ayna kar kalite ynyle
olumu olan n yarglar giderilebildii lde rann lkemiz aylar iin iyi bir pazar
olabilecei dnlmektedir. Bu konuda randa ay ticaretine yn veren ay kurumu ile
yaplacakbirebirgrmelerindenemlikatklarnnolacadnlmektedir.
NARENCYE
ran nemli bir narenciye reticisi olmakla beraber zellikle son yllarda yerli retimi i
tketimini karlamamakta bu nedenle oluan ak ithalatla karlanmaktadr. rann son
GEME hracatGelitirmeEtdMerkezi,2010
38
yllarda gittike art gsteren narenciye ithalat 2009 ylnda 47 milyon dolar olmutur.
thalattaportakalennemliyeritutmakta,portakalmandalinatakipetmektedir.lkemizinde
rana narenciye ihracat artmakta olup, 2009 ylnda 17,5 milyon dolarlk ihracat
gerekletirilmitir. 2009 ylnda ran narenciye ithalatnn %36sn lkemizden, %23n
G.Afrikadan,%19unuindenkarlamtr.
randa retilen eitler portakalda lkemizde de retilen Navel ve Valencia eitleri,
mandalinadaClementine,Satsuma,Pageve Kinnoweitleri, limonda iseEurekave Lizbon
eitleridir. Bu eitler ayn zamanda tketime de en fazla konu olan eitlerdir. lkemizin
gittike gelime gsteren ran narenciye pazarnda payn artrabilmesi iin zellikle eit
konusuna nem vermesi ve bu amala zellikle rann ithalatnda n plana kan eitlerin
vestandartlarn dikkatealnmasnnfaydalolacadnlmektedir.
TTN
rannsonyllardattnithalatgiderekartgstermiolup,2009ylndaithalat52milyon
dolaraulamtr.Ancakrannithalettiittnlerinhemenhementamamn arktipidnda
kalan ttnler tekil etmektedir. randa ttn tekelinin kaldrlmasndan sonra kurulan ran
ttn irketi yetkilileri ile yaplacak grmelerden son derece olumlu sonular alnaca
umulmaktadr. randa daha nce Merkezimizce gerekletirilen d pazar aratrmasnda
henzzelletirilmedenncevarolanttntekeliyetkilileriyledegrmelerdebulunulmu
ve yetkililer ttn mamlleri retimlerinde bu gne kadar Trk ttn kullanmadklarn
ancak, retimlerinde Trk ttnlerine de yer vermek istediklerini buna karn Trk
firmalarnnranattnihrackonusundahibirgiriimlerininolmadnbelirtmilerdir.Bu
nedenlezelliklemonopolnkaldrlmasndansonrakurulanranTtnirketiyetkilileriile
yaplacakbirebirgrmelerdenokolumlusonularalnabileceidnlmektedir.
39
SANAYRNLER/HZMETLERHRAPOTANSYEL
RAN'ASANAYRNLERHRAPOTANSYELDEERLENDRMEMATRS
Sektr
Otoanaveyan
sanayisi
GTP
Potansiyel
rn
Motorlukara
8708 tatlarnnaksam
veparalar
Demirelikinaat
malzemeleri
Demiralamsz
7207 eliktenyar
mamller
Tekstilvehazr
giyimyan
sanayisi
Sentetikiplik,
5407 monofil,eritlerle
dokumalar
Pompave
kompresrler
Havavakum
pompas,havagaz
8414 kompresr,
vantilatr,aspiratr
Boruvebalant
8481
paralar
Musluku,borucu
eyasbasn
drc,
termostatikvalf
dahil
ran'n
Toplam
thalat,2009
(milyon
dolar)
1.512
868
679
672
623
Trkiye'nin
ran'a
hracat,
2009
(milyon
dolar)
83
18
67
14
Trkiye'nin
Toplam
hracat,
2009
(milyon
dolar)
1.997
984
696
269
262
Trkiye'nin
Dnya
ran'n
Trkiye'nin
Trkiye'nin
ran'nTrkiye'ye
ran'a
ran'nthalatnda
thalatnda
thalatndaki ran'ahracat ran'ahracat
veRakip
hracatndaki
lk5lkeve
ran'n
Deiim,
lkAltAy
lkAltAy
lkelere
Deiim,
PazarPaylar(%)
Pay,
20082009, 2009(milyon 2010(milyon
Uygulad
20082009,
2009
2009,%
%
dolar)
dolar)
GmrkOranlar
%
0,7
4,1
4,0
1,3
18
74
15
16
101
15
53
29
27
41,7
18,1
27,6
2,6
5,7
57,1
BAE(%28)
G.Kore(%18)
in(%14)
Fransa(%13)
Trkiye(%5)
%4ile%25
arasnda
deimekte
(MFN)
38,1
Rusya(%92)
Kazakistan(%3)
Trkiye(%2)
Brezilya(%1)
Azerbaycan(1)
%4(MFN)
40,7
BAE(%68)
in(%17)
Trkiye(%10)
Hindistan(%4)
Endonezya(%1)
%470(MFN)
3,7
Almanya(%37)
in(%10)
Singapur(%9)
talya(%5)
Japonya(%5)
%445(MFN
9,2
Almanya(%23)
talya(%18)
in(%16)
spanya(%8)
BAE(%5)
%455(MFN
41
lasanayi
Tedavide
korunmada
3004 kullanlmakzere
hazrlananilalar,
dozlandrlm
Demirelikinaat
7210
malzemeleri
Pompave
kompresrler
Svlariin
8413 pompalar,sv
elevatrleri
Demirelikinaat
7216
malzemeleri
Otomotivanave
4011
yansanayisi
Beyazeya
Otoanaveyan
sanayisi
Demirelikyass
mamul,kapl,
svanm
(600mm.dengeni)
Demiralamsz
eliktenprofil
Kauuktanyenid
lastikler
Buzdolaplarve
8418 dondurucular
tenyanmal
8409 motorlarnaksam
veparalar
604
521
435
433
418
413
409
10
143
37
18
379
229
201
904
821
1.319
858
0,2
1,5
3,9
0,58
1,4
0,9
67
74
206
32
102
12
12
10
33
14
1,3
0,7
2,8
66,5
5,7
15,8
8,4
3,2
Almanya(%22)
Fransa(%17)
svire(%16)
ABD(%5)
Hindistan(%4)
%465(MFN)
16,8
G.Kore(%26)
Kazakistan(%20)
in(%19)
Japonya(%18)
Hindistan(%6)
%410(MFN)
4,2
Almanya(%24)
talya(%16)
in(%11)
Japonya(%8)
G.Kore(%8)
%1030(MFN
43,6
Trkiye(%33)
Rusya(%30)
G.Kore(%13)
spanya(%12)
Azerbaycan(%3)
%410(MFN)
4,2
BAE(%37)
in(%36)
Hindistan(%7)
Japonya(%5)
G.Kore(%3)
%4%50(MFN)
23,6
G.Kore(%52)
BAE(%15)
Trkiye(%9)
in(%8)
talya(%3)
%450(MFN)
9,1
BAE(%36)
talya(%10)
in(%9)
Fransa(%8)
Almanya(%7)
%425(MFN)
42
Otomotivanave
yansanayisi
vemaden
makineleri
Eyatamaya
8704 mahsusmotorlu
tatlar
veinaat
8431 makinelerinin
aksamveparalar
Istma,soutma
8415
vehavalandrma
Klimacihazlar
vantilatrl,s,
nemdeitirme
tertibatl
Medikalrnler
vecihazlar
Tpta,cerrahide,
diilikteve
9018 veterinerlikte
kullanlanaletve
cihazlar
Elektrikli
makinelerve
kablolar
Elektrik
8504 transformatrleri,
statikkonvertrler
Sofravemutfak
eyalar
Aaveaa
mamulleri
Masa,mutfak,
7013 tuvalet,evtezyinat
vb.iincameya
Aatanvb.
4411 maddelerdenlif
levhalar
398
355
328
326
324
290
267
17
1,2
10
45
122
2.302
288
253
64
753
402
214
0,5
0,7
1,2
0,4
0,5
4,5
3,6
72
13
55
12
31
48
24
10
13
41
1,2
7,5
2,9
0,6
8,9
19,8
42,4
0,0
Japonya(%41)
in(%27)
BAE(%15)
G.Kore(%5)
talya(%3)
%490(MFN)
9,7
in(%21)
talya(%17)
BAE(%10)
Almanya(%9)
Singapur(%9)
%435(MFN)
7,7
in(%33)
BAE(%22)
Tayland(%10)
G.Kore(%9)
Singapur(%7)
%435(MFN)
2,8
Almanya(%22)
ngiltere(%12)
Hollanda(%11)
in(%6)
BAE(%6)
%435(MFN)
2,5
in(%20)
G.Kore(%18)
Almanya(%18)
talya(%11)
Hindistan(%7)
%440(MFN)
24,4
BAE(%48)
in(%16)
Trkiye(%15)
Almanya(%6)
Japonya(%4)
%45(MFN)
65,6
Trkiye(%45)
in(%16)
Almanya(%10)
Malezya(%9)
Tayland(%5)
%2030(MFN)
43
amarykama
makineleri
Beyazeya
8450
vemaden
makineleri
Dozerler,greyder,
skreyper,
8429 ekskavatr,
kreyici,ykleyici
vb.
Elektrikli
makinelerve
kablolar
8536 gemeyenelektrik
vemaden
makineleri
8474 cevherivb.
ayklama,eleme
28
700
2,2
122
7,6
11,6
261
73
62
51
0,4
4,1
241
330
0,4
13
4,1
6,4
237
10
248
1,5
19
18
4,9
6,8
237
10
355
1,2
32
3,6
4,0
Gerilimi1000voltu
devresitehizat
Toprak,ta,metal
vb.iinmakineler
Dolumveambalaj
8422
makineleri
Ykama,
temizleme,
kurutma,doldurma
vb.ileriin
makine,cihaz
Mobilya
Diermobilyalar
9403 vb.aksam,
paralar
Otoanaveyan
sanayisi
Transmisyon
8483 milleri,kranklar,
yatakkovanlar,
dililer,arklar
Elektrikli
makinelerve
kablolar
262
Elektrik
8507 akmlatrleri
198
167
143
30
16
30
629
151
147
0,1
0,5
0,6
11
31
14,0
8,1
13,9
in(%37)
G.Kore(%22)
BAE(%11)
Trkiye(%10)
Almanya(%8)
BAE(%29)
in(%26)
Japonya(%17)
G.Kore(%9)
Umman(%8)
Fransa(%24)
Almanya(%20)
in(%11)
BAE(%8)
G.Kore(%7)
talya(%33)
Almanya(%21)
in(%16)
Avusturya(%4)
ngiltere(%4)
talya(%31)
Almanya(%30)
G.Kore(%7)
in(%5)
Trkiye(%4)
%1540(MFN)
%530(MFN)
%450(MFN)
%415(MFN)
%445(MFN)
15,7
in(%44)
BAE(%28)
Trkiye(%15)
talya(%3)
Almanya(%3)
%4560(MFN)
9,2
Almanya(%32)
in(%10)
Japonya(%9)
Trkiye(%9)
talya(%8)
%415(MFN)
7,4
BAE(%24)
Trkiye(%20)
in(%17)
G.Kore(%16)
Endonezya(%4)
%440(MFN)
44
Elektrikli
makinelerve
kablolar
Elektrik
8502 jeneratrlerive
rotatifkonvertrler
Kozmetikve
kiiselbakm
rnleri
Gzellikmakyajve
3304 ciltbakmiin
mstahzarlar
Katvekarton
rnleri
132
102
17
187
85
0,5
0,4
30
8,0
3,1
7,0
in(%23)
sve(%18)
BAE(%13)
Trkiye(%12)
ngiltere(%9)
%430(MFN)
5,4
BAE(%33)
Fransa(%19)
Almanya(%10)
G.Kore(%8)
Trkiye(%7)
%2050(MFN)
Kat,karton,
4811 sellozvatkave
sellozliften
tabakalar
92
10
57
0,6
13
3,9
4,4
Plastiktendier
levhalar,yaprak,
pelikl,varakve
lamlar
76
28
161
0,5
18
9,2
16,9
Plastikvekauuk
3921
ileme
Tekstilvehazr
giyimyan
sanayisi
5810 erit,motifhalinde
47
10
83
3,8
41
10
6,0
3,6
Takmtezgahlar
Aa,mantar,
kemik,sertkauuk,
8465 plastikvb.ileme
makineleri
45
51
0,9
15
4,3
5,8
35
14
236
1,9
39
25
6,3
7,4
31
13
200
0,8
14
31
2,8
7,5
lemeler,para,
Kadife,peluve
Kuma
5801 halkal,trtl
mensucat
Sentetikdevamsz
Elyafveiplik
5509 lifteniplik,diki
hari
Almanya(%28)
Srbistan(%19)
Trkiye(%10)
talya(%9)
in(%8)
Trkiye(%36)
G.Kore(%21)
Almanya(%13)
in(%6)
Tayvan(%6)
in(%70)
Trkiye(%19)
BAE(%4)
G.Kore(%1)
Hindistan(%1)
in(%31)
Trkiye(%17)
talya(%15)
Almanya(%11)
Avusturya(%6)
in(%48)
Trkiye(%40)
BAE(%5)
G.Kore(%3)
Trkiye(%41)
Hindistan(%32)
in(%22)
Endonezya(%2)
Pakistan(%1)
%440(MFN)
%440(MFN)
%45(MFN)
%4(MFN)
%70(MFN)
%1525(MFN)
45
Tarmaletve
makineleri
Tohumlar
8437 temizleme,ayrma,
tme,ileme
makinevecihazlar
30
11
155
1,7
10
4,7
9,5
Trkiye(%36)
svire(%30)
talya(%13)
in(%6)
Almanya(%5)
%410(MFN)
Kaynak:DTicaretMstearlDTMbilgisistemiverileri,InternationalTradeCenterITCverileri(DTMveITCverilerifarkllkgsterebilmektedir.)
46
RANASANAYRNLERHRACATPOTANSYEL
DEERLENDRMES
OTOMOTVANAVEYANSANAY (Anasanayigtip:8701,8702,8703,
8704,8705)(Yansanayigtip:4011,4012,4013,40169930,40169952,681310,
7007, 700910, 8407, 8408, 8409, 841330, 841581, 841582, 841583, 842123,
842131,8482,8483,8484,8507,8511,8512,8706,8707,8708,940120)
ranotomotivpazar1979slamDevriminekadargeliiminihzlasrdrmtr.Devrimden
sonra lkedeki tm retim tesisleri milliletirilmi ve 1980 ranIrak sava ile beraber
merkezi planlamac bir ekonomik yap tesis edilmitir. Otomotiv sektrnde tm arlk
savan etkisiyle ordu aralarnn retimine verilmitir. Savan bitii ile beraber 1988de
otomotiv arz talebi karlayamama noktasna gelmi ve ithalata balanlm ancak biriken
yksekdborcunukontrolaltnaalmakiinotomotivithalatyasaklanmtr.
Gnmzde, ran Orta Dounun, Trkiyeden sonra ikinci byk otomotiv reticisidir ve
ayn zamanda dnyada en sk kontrole sahip otomotiv pazarlarndan biridir. ran
hkmetininkontrolstratejisi ileamac yerliretimi, ithalatengellemeksureti ilekorumak
ve uluslararas otomotiv markalar ile yerel irketler aras ortak giriim kurulmasn tevik
etmektir. lke BM ve ABD yaptrmlarna ramen yabanc sermaye ekme ve otomotiv
sektrnuluslararasevrelereamakonularndayavadaolsagelimekaydetmektedir.ran
ekonomi ynetiminin sektre verdii nem nedeniyle rann orta vadede Ortadounun
otomotivdevihalinegeleceieitlisektrkaynaklarncabelirtilmektedir.
randaki yksek nfus ve dk ara sahiplii oran pazar uluslararas otomotiv markalar
iin cazip hale getirmektedir. Ayrca, ithalat snrlamalar ve yerli reticilerin limitli retim
kapasiteleri talep birikmesine neden olmutur. Ara park yllar itibariyle hzl bir art
gstersedepazargeliimesondereceakvedoymambirpazardr.
ranAraSatlar
BinekAra
HafifTicari
Ara
Toplam
2005
839,808
141,665
2006
917,111
166,849
2007
970,424
175,908
2008
1,075,508
164,959
2009*
986,097
172,368
2010*
930,918
188,108
981,473
1,083,960
1,146,332
1,240,467
1,158,465
1,119,026
*Tahmin
Kaynak:GlobalInsight
ranBinekAraSatlar
2005
343,891
Kia
356,984
Peugeot
IranKhodro 96,726
10,938
Renault
3,573
Hyundai
2,592
Chery
14,069
Citron
1,632
Proton
2006
447,349
355,899
76,770
8,469
3,574
1,821
14,325
2,800
2007
456,162
345,939
88,339
26,935
19,834
9,935
11,303
4,202
2008
510,848
374,088
83,796
54,378
14,929
9,114
10,963
3,410
2009*
386,293
369,084
112,392
65,838
18,949
9,315
8,428
5,416
2009PazarPay%
39.2
37.4
11.4
6.7
1.9
0.9
0.9
0.5
48
Suzuki
Nissan
0
4,151
0
3,234
2,578
3,637
2006
100,852
51,988
1,388
344
12,277
100,852
2007
100,851
59,792
2,190
2
13,073
100,851
3,582
4,463
4,526
2,617
2008
92,258
70,355
2,146
200
0
92,258
2009
102,341
67,236
2,457
334
0
102,341
0.5
0.3
*Tahmin
ranTicariAraSatlar
IranKhodro
Nissan
Hyundai
Iveco
Mazda
IranKhodro
2005
80,296
47,895
920
184
12,370
80,296
2009Pazarpay%
59.4
39.0
1.4
0.2
0.0
59.4
ranotomotivpazarnda2009ylndatoplam1,1milyonadetinzerindearasatldtahmin
edilmektedir. Binek ara satlarnda %39lik pazar pay ile Kia lider durumdadr. Bunu
srasyla%37 ilePeugeot,%11ileran Khodrotakipetmektedir.Ticariarasatlarnda ise
%59lkpayileranKhodropazardaliderdurumdadr.Pazarn2010ylndaarasatlarnda
pazarnbirnceki ylrakamnaulaacatahmin edilmektedir.ABD yaptrmlargereiran
pazarndahibirABDotomotivmarkasfaaliyetgstermemektedir.
PSAnnenfazlatalepedilenmodelleriPeugeot405,Peugeot206veParsmodelleridir.ran
Khodro firmasnn 2008 yl ierisinde pazarda en fazla rabet gren modelleri ran milli
arabasolarakkabuledilenSamandveYeniSamanddr.PaykanPup,PaykanX11modelleri
de firmann rabet gren dier nemli modelleridir. Firma 2009 sonunda Paykan X12
modelinipiyasayasunacaktr.
Araretimi
Binek
otomobil
Hafif Ticar i
Ara
Toplam
2005
839,553
2006
916,650
2007
2008
2009
2010*
971,337 1,079,408 1,175,057 1,106,205
141,667
166,921
175,911
164,959
174,387
201,017
981,220
1,083,571
1,147,248
1,244,367
1,349,444
1,307,222
*Tahmin
randa2009 ylndatoplam1,349binadetararetilmitir.retilenbuaralarn1,175bini
otomobil, 174 bini hafif ticari aratr. retilen aralarn ou eski saylabilecek modellerdir
ve aralarn kalitesi uluslararas standartlara greolduka dktr. yle ki, yerli retim ile
retilen birok arata, kaplarn dzgn olarak kapanmamas, frenlerin tutmamas gibi
ikayetlerle ska karlalmaktadr. Bu dk kaliteye ramen fiyatlar dnya otomotiv
piyasasnagreoldukayksektir.
randa otomotiv reten 22 adet firma bulunmakta olup gelecekte bu saynn yeni ortak
giriimlervelisansanlamalarylaartacatahminedilmektedir.
ran Khodro Grubu, randa faaliyet gsteren en byk otomotiv reticisidir. Firma, 1963
ylndaotobsveminibsmontajnaynelikolarakkurulmutur.GnmzderanKhodroCo.
49
millimarkalarolanSamandveSoreninyanndaeitliPeugeot(405,Pars,RD,206,206SD),
Renault(Logan)veSuzuki(GrandVitara)modelleriniretmektedir.
rann dnyadan oto ana sanayi ithalatnda balca lkeler BAE, in, Fransa, G.Kore ve
Japonyadr.rann2009ylithalatbirncekiylagre%25 azalmtr.
Trkiyenin rana olan ihracat 2009 ylnda, 37 bin dolarlk traktr, 62 bin dolarlk binek
ara3milyondolarlk iseeyatamaya mahsusaraihracatgerekletirmi ve2008ylna
gre ranaotomotivanasanayi ihracatndanemliazalmagrlmtr.
RANOTOYANSANAYPAZARI
ranotoyansanayipazarincelendiinde,yerliyedekpararetimininvesatsonrasteknik
destek hizmetlerinin yetersiz olduu grlmektedir. Yerli retimin i talebi arz ve kalite
asndanetkinolarakkarlayamamasitalebinithalatakaymasnanedenolmaktadr.Ancak,
birok rne olduu gibi, oto yan sanayi rnlerine de uygulanan yksek gmrk vergisi
oranlar ithalat engellemektedir. Bu nedenle, birok oto yan sanayi paras lkeye kaak
yollarlasokulmaktadr.
ran, ara parknn nispeten yal olmas, ran oto yan sanayisinin kalite ve kapasite
konularnda talebi yeterince karlayamamas, ticaret engellerinin dier sektrlere gre daha
azolmas,corafiyaknlngetirdiinakliyeavantajlar,ikilkekltrnnbirbirineyakn
olmas ve bunun getirdii karlkl ticaret yapma arzusu, pazara giri konusunda Trk
firmalaradnanemli biravantaj yaratmaktadr.Pazardaran malotoyedekpararnleri
geneldedkkaliteolarakkabuledilmektedir.AvrupaveJaponyameneliyedekparalarise
genelde yksek kalite olarak alglanmaktadr ve fiyatlar yerli rnlerden yksektir. Trk
meneli oto yedek paralar pazarda genel olarak salam, gvenilir ve kaliteli olarak
nitelendirilmektedir. ranl tketicilerin beklentisi Avrupa meneli rnlere gre Trk
rnlerininfiyatlarnndahauygunolmasynndedir.
rann2009rannyansanayikalemlerinden8708motorluaraaksamgrubundadnyadan
ithalat2008ylndabirncekiylagre%15azlarak1,5milyardolarolarakgereklemitir.
thalatndabalcalkelerBAE,G.Kore,in,FransaveTrkiyedir.Bugrupiindeenfazla
ithaledilenkalemlermontajkaroseriaksam,viteskutular vedierleridir.
Trkiyeden rana oto yan sanayi ihracatmz ise 2009 ylnda bir nceki yla gre %30
azalla 138 milyon dolar olmutur. En fazla ihracatmzn gerekletii 8708 motorlu ara
aksam 2009 ylnda bir nceki yla gre %17 azalarak 83 milyon dolar olmutur. Bu grup
iinde en fazla ihra ettiimiz rnler, kara tatlarnn dier aksam ve paralar, montaj
karoseri aksam, debriyaj ve aksam, direksiyon aksam, akslar, fren ve aksam ve
amortisrlerdir.2009ylndadierenfazlaihraettiimizkalemler30milyondolarlaakler,
18milyondolarlamotorveaksamve7milyondolarladlastiklerdir.
ranpazarndadnyaortalamasnnzerindeartanbirithalatoranylayansanayikazananbir
pazarolaraknekmaktadr.
ranotomotivsektrokyksekgmrkoranlarilekorunmaktadr.Anasanayindegmrk
oranlar%4ile%90arasndadeimektedir.Yansanayirnlerindeisegmrkoranlar%4
ile%25arasndadr.
DEMRELKVEDEMRELKTENEYA(gtip:7207,7210,7216)
50
ran kaynaklarna gre (Tehran Times), 2009 ylnda ran yaklak 10 milyon ton ham elik
retmitir. retimin 9,3 milyon tonu scak hadde retimidir. Scak hadde retimininde 5,2
milyon tonu uzun mamul, 4,1 milyon tonu yass mamuldr. 2009 ylnda 3,2 milyon ton da
inaat demiri retimi gerekletirilmitir. 2009 ylnda yar ve nihai mamul ihracat 582 bin
toniken ithalat12milyontonolmutur.rann 2009yl hameliktketimi22 milyonton
olupkiibanadeneliktketimiise313kgolmutur.nmzdekiylrannhamelik
retimkapasitesinin15milyonton,yllkelikmamulretimkapasitesininise29milyontona
ulamasbeklenmektedir.
rann,inaatsektrnenemliavantajsalayandoalkaynaklarbulunmaktadr.ran,dnya
petrol rezervlerinin % 9una ve dnya doalgaz rezervlerinin % 16sna sahiptir. randa
ayrca zengin demir cevheri, metalik olmayan mineraller (bakr, inko, boksit) mermer ve
granit gibi dekoratif ta rezervleri de bulunmaktadr. 20082013 dneminde ran inaat
sektrnnyllkortalama%4,6oranndabyyeceitahminedilmektedir.randakonutve
petrol ve gaz sektrleri inaatlar hzl bir ekilde artmaktadr. randa yllk konut talebinin
1,5milyonolmasnaramentamamlananyllkkonutsays700bincivarndadr.20082013
dnemindeendstriyelinaatlarn dabykgelimegstereceitahminedilmektedir.
ran inaat sanayi dk yap standartlarna sahiptir. Mteahhitler modern teknoloji iin
yatrm yapmaya istekli deillerdir. Belediye ynetimleri, lkede yap standartlarn
uygulamaktavedenetlemektebaarlolamamaktadr.
randa yabanc yatrmlar tevik ve koruma kanunu (FIPPA) 2002 ylnda yrrle
girmitir.
ran, yksek riskli deprem kuanda yer almaktadr. Son yaanan depremler ile lkenin
yeniden ina edilmesine ihtiya duyulmaktadr. Bam ehrinde yaanan deprem felaketinden
sonraehrinyenideninamaliyetininuzunvadede1milyar$bulacatahminedilmektedir.
ITCTrademap verilerine gre ran 2009 ylnda toplam 4,1 milyar $ deerinde demir elik
ve demir elikten eya ithalat gerekletirmitir. rann demir elik ve demir elikten eya
ithalat iinde 1,3 milyar $ deeri ile demir elik yass mamuller (7208) ilk srada yer
almaktadr. kinci srada toplam 868 milyon $ deeri ile demir elik yar mamller
gelmektedir. Trkiyenin demir elik yar mamul ve yass mamullerde henz yeterli retim
olmadndanve ihtiyacn bykbirksm ithalatilekarlandndan ihracatpotansiyelimiz
bulunmamaktadr.Ancaksonyllardalkemizdedemirelikyassrneyaplanveyaplmas
planlanan yatrmlarla nmzdeki yllarda Trkiyenin yass mamul ihtiyacnn nemli bir
ksmnnipiyasadankarlanmasbeklenmektedir.
rann2009ylnda868milyon$deerindedemireliktenyarmamllerithalettiibalca
lkeler,Rusya(%92),Kazakistan(%3),Trkiye(%2),Brezilya(%1)veAzerbaycan(%1)dir.
DrdncsradayeralanTrkiyeninpay%11dir.20052009dneminderannithalat %
20oranndaykselmitir.Dolaysiledemirelikprofillerderanpazargelienbirpazarolup,
Trkiyeninpayiseykselmeeilimindedir.
2009 ylnda ran 521 milyon $ deerinde demir elik yass maml (7210) ithal etmitir.
Balca ithalat yapt lkeler G.Kore (%26),Kazakistan(%20), in (%19), Japonya (%18)
ve Hindistan (%6) dr. Trkiyenin ran pazarndaki pay % 04 dr. 20052009 dneminde
ranndemirelikyassmamlithalatyllk%10oranndaartmtr.randemirelikyass
mamller asndan gelien bir pazardr ve Trkiyenin komu lkeye daha fazla ihracat
yapacakpotansiyelibulunmaktadr.
51
ran2009ylnda433milyon$deerindedemirelikprofil(7216) ithaletmitir.thalettii
lkelersrasylaTrkiye(%33),Rusya(%30),G.Kore(%13),spanya(%12)veAzerbaycan
(%3)dir.lksrada yeralanTrkiyenin143 milyondolarlkprofil ihracat yapmtr.2005
2009dneminderanademirelikprofilithalatyllk%9oranndaartmtr.Buerevede
rann profil ithalatnda gelien bir pazar olduu ve Trkiyenin ihra potansiyelinin
bulunduudolaysilepazarpaymzndahadaartrlabileceidnlmektedir.
Yukardaki bilgiler nda ran, demir elik yass mamller, yar mamller ve profil
asndangelimekteolanbirpazardr.Trkiyenin burnde yksek ihrapotansiyeline
sahip olmas ve rann komu lkemiz olmaktan kaynaklanan nakliye avantaj da
dnldndepazarpaymzndahadaykselmesimuhtemeldir.
AAVEAHAPRNLER,MOBLYASEKTR(gtip:4411,9403)
2009 ylnda, ran 267 milyon dolar tutarnda aa maddelerden lif levhalar (4411), 198
milyondolarmobilya(9403)ithaletmiolupliflevhalardaithalatn%45ini,mobilyada%
15ini Trkiyeden gerekletirmitir. Trkiyenin 2009 ylnda toplam lif levhalar ihracat
214milyondolar,mobilyaihracat (9403)629milyon dolarcivarndadr.
Yksekvegennfuslabirliktegreliolaraklkeninglobalkrizdenoketkilenmemioluu
lkenin pazar potansiyelini artrmaktadr. randa ehirli orta snfn tketim harcamalar
artmaktadr.ranpazartketimharcamalarasndanbykbirpazarpotansiyelinesahiptir.
ranllar yaadklar mekanlarn mobilyalarnabyknem vermektedirler.Moderntasarml
ahap mobilya ve modler mobilyaya olan talep artmaktadr. Mobilyaya uygulanan gmrk
vergileriokyksekolup%4560dzeyindedir.
rana en ok ihra edilen mobilyalarn banda genelde ekyat tabir edilen yatak haline
getirilebilen koltuklar ve ahap koltuklar, yemek odas, oturma odas, yatak odas takmlar
yer almaktadr. Mobilya sektrnde gl olduumuz alanlardan biri olan ofis mobilyalar
pazargelimektedir.
SENTETKPLKVEKUMA(gtip:5407)
Tekstilvehazrgiyimsanayiraniinennemlisektrlerdenbiridir.Yerlisanayiretiminin
yzde 12,3n gerekletiren tekstil ve hazr giyim sanayi, igcnn de yzde 14,8ini
istihdam etmektedir. Son yllardaki modernizasyon almalar sektrn gelimesine katk
salamaktadr. Sektrdeki en nemli gelime hazr giyim dndaki retimde yaanan
artlardr. zellikle tekstil terbiyesi alanndaki gelimeler talyan tekstil makinesi
imalatlarnnitahnkabartmaktadr.
ran tekstil ve hazr giyim sanayi yurtdndan kaak yollarla gelen tekstil ve hazr giyim
rnlerinintehdidiylekarkaryadr.ranyllk1,4milyar m2giysitketirken yerliretim
800 milyon m2 ile snrl kalmaktadr. Bu durum lkenin ihtiyacn kaak yollardan temin
etmesinenedenolmaktadr.
rann 2009 ylnda 679 milyon dolarlk sentetik iplik ithalat gerekletirmitir bunun
%10luk ksm olan 67 milyon dolarlk ksmn Trkiyeden karlanmtr. Sektrn dier
tedarikileri,BAE,in,HindistanveEndonezyadr.
52
rann zellikle tekstil terbiyesindeki gelimelerinden hareketle lkenin iplik ve kuma

ihtiyacnn artaca ve Trkiye iin ihracat asndan nemli frsatlar douraca
dnlmektedir.
POMPAKOMPRESR(gtip:8413,8414)
Pompa kompresr sektr iinde svlar iin pompalar alannda 2009 verileri ile rann
toplam ithalat 435 milyon dolar, hava pompa ve kompresrlerinde ise 672 milyon dolar
dzeyindegereklemitir.Trkiyenin2009yliintoplamihracatisesvpompalariin7
milyon dolar hava pompa ve kompresrler iin ise 6 milyon dolar olmutur. rana toplam
pompakompresrihracatmzise13milyondolardr.
rann sektr itibariyle toplam ithalat iindeki pay azalsa da Trkiye pazardaki payn
artrmaktadr.
Pazardaki en byk pay sv pompalar erevesinde % 24lk payla Almanya almaktadr.
talya,in,JaponyaveG.Korediernemliihracatlardr.Havapompavekompresrlerinde
ise ilk sradaki lke % 37lik payla yine Almanya gelmektedir. in, Singapur, talya ve
Japonyada nemli ihracat lkelerdir. Trkiye sektrde nemli bir ihracatdr, elimizdeki
veriler erevesinde de ran pazarna ynelik ihracatmzn ve pazar paymzn nmzdeki
yllardaartacangrlmektedir.
MUSLUKU,BORUCUEYASI,VALFLERVEBENZERCHAZLAR
(gtip:8481)
ran 2009 yl itibariyle 623 Milyon $tutarnda musluk, vana ve dier benzeri cihaz ithalat
gerekletirmitir.ranithalatndaTrkiyeninpayise%2dolayndadr.BupayileTrkiye
rann en ok ihracat gerekletirdii lkeler arasnda 10. srada yer almtr. rann bu
sektrde gerekletirdii ithalat rakam 2009 ylnda bir nceki yla gre %27 art
gstermitir.BununlabirlikteTrkiyeninranasektrihracatson4yllkdnemgznne
alndnda %80den fazla art gstermitir. 2009 ylnda ise bu art bir nceki yla gre
%101, 2009 ylnda ise %100 dolayndadr. 2009 ylnda rana toplam 14 milyon dolarlk
ihracat gerekletirenTrkiye, duraan sektr bykl olmasna ramen ran pazarndaki
payngiderekarttrmaktadr.
Trkiyeninranagerekletirdiimusluk,vanavebenzeridiercihazihracatierisindeen
yksekpayinaatlardaveshhitesisatlardakullanlan8481.90gtipnumaraldiermusluku
eyas almaktadr. 2009 ylnda rana gerekletirilen toplam ihracatn yarsn bu grup
oluturmaktadr.raninaatsektrndesonyllardalkeyeartang,artannfus younluu
ve ek konut taleplerinin artmas sonucu son yllarda patlama yaanmtr. 2009 ylnda yeni
yerleim birimlerinin oluturulmas, alt yap almalarnn hzlandrlmas, evre dzenleme
taahhtilerininartmasilebirliktezelsektrtarafndanstlenilenprojesaysnda%80nin
zerindebirartgzearpmaktadr.naatsektrndekihzlbymeyeparalelolarakdier
muslukueyastalebinindahadaartmasbeklenmektedir.
Trkiyenin sektr ierisinde rana gerekletirdii 8481.20 gtip numaral yal hidrolik /
pnmatiktransmisyonvalfleriihracatisetoplamihracatierisindeyaklak%25payiledier
musluku eyas ihracatnn ardndan en yksek paya sahip rn grubudur. Bu valfler boru
hatlarndapetrolvedoalgaziletimindevesanayidekullanlmaktadr.
53
ranileTrkiyearasndakiboru,kazan,depovetanklariinmusluklarilevanalarticaretinde
uygulanangmrkvergisioranlarisedeikenlikgstermektedir.Sektriinuygulanan
vergioranlar%4ile%55arasndadeimektedir.Enokihracatngerekletirdiimiz
rnlerolan8481.20gtipnumaralyalhidrolik/pnmatiktransmisyonvalfleriiin
uygulananoran%15,8481.90gtipnumaraldiermuslukueyasiinise%4,%40,%45tir.
LA(gtip:3004)
ran ila sanayi lkenin en nemli sanayilerinden biridir ve ran Salk Bakanlnn
aklamasnagreitalebinyaklak%90iiretimlekarlanmaktadr.Pazarda55taneila
reticisi firma faaliyet gstermektedir. Hkmet i retimi ve uluslararas firmalarn lkede
yksekteknolojigerektirenilalarnretiminiyapmalar iinyatrmlar teviketmektedir.
ran hkmeti 20082009 yllar arasnda salk sektrn gelitirmek, yeni halk sal
klinikleri ve tp eitimi veren fakltelerin almas iin 7,5 milyar dolarlk bte ayrmtr.
Bukapsamda2008ylnda7000yatakkapasiteliyenisalkkurulularhizmetegirmitir.
lkede toplam 730 kk ve byk apl hastane ve salk klinikleri vardr. Bu salk
kurumlarnn 488 tanesi devlete, 120 tanesi zel sektre ve geri kalanlar ise dier
organizasyonlara aittir. Hkmet salk hizmeti veren kurulular %56 orannda artrmay
planlamaktadr.Yukardaverilensalkkurulularsaylarndandaanlalabileceigibisalk
kurulularnn %67si devlete aittir ve salk konularnda en nemli rol devlet
stlenmektedir.
ran halknn saln etkileyen eitli problemler mevcuttur. lkedeki balca hastalklar
byk kentlerdeki youn hava kirliliinden dolay yaanan solunum hastalklar, astm ve
kanserhastalklardr.
rann ila ithalat 2009 ylnda yaklak 604 milyon dolar olmutur. Son be ylda (2005
2009) %15 orannda artmtr. la ithalatnn yaklak % 79unu 3004 grubunda bulunan
dozlandrlmveperakendehalegetirilmiilalaroluturmaktadr.Perakendehalegetirilmi
ilalarn yaklak %22sini Almanya, %17sini Fransa, %16sn svire ve %4n
Hindistandan ithal etmektedir. Trkiyenin rana ila ihracat 2008 ylnda bir nceki yla
gre yaklak %48 orannda artarak yaklak 2 milyon dolara ulam, 2009 ylnda ise bir
ncekiylagre%67artla3milyondolarolmutur.rannilaithalatiindekipay%1in
altndadr.
ran ila pazar gelien bir pazardr ve pazardaki en byk mteri Salk Bakanldr.
lkede i yapmak isteyen firmalarmzn,nceliklelkenin i yapmaanlaydorultusunda
gvene dayal iyi ilikiler kurmas gerekmektedir. Pazara giri ve ticarette avantaj salamak
amacylaranileSerbestTicaretAnlamasimzalanmasfaydalolacaktr.
BEYAZEYA(gtip:8418,8450)
2009 ylnda 413 milyon dolar deerinde beyaz eya (8418) ithalat gerekletiren randa,
G.Kore ve BAEden sonra % 9luk pazar pay (37 milyon dolar) ile Trkiye 3. srada
gelmektedir. Dier tedarikiler in ve talyadr. nmzdeki dnemde ihracatmzn 40
milyondolarnstnekmasvepazarpaymznartmasbeklenmektedir.
ranamarykamamakineleri(8450)ithalat2009ylndabirncekiylagre%7azalarak
132 milyon dolar olmutur.Trkiyenin sz konusu sektrde rana 17 milyon dolar ihracat
54
gerekletirmi ve %12 pazar pay almtr. Pazarn dier tedarikileri in (%37), G.Kore
(%22),BAE(%11)veAlmanya(%8)dr.
ranabeyazeyakapsamndaihraettiimizennemlirnlerdondurucular,buzdolaplarve
amar ykama makineleridir. rann sz konusu sektrdeki ithalat hzl bymekte,
dolaysylaszkonususektrlerinranithalatndakinemigiderekartmaktadr.
MEDKAL(gtip:9018)
2009 ylnda ran 326 milyon dolar deerinde tbta, cerrahide, diilikte ve veterinerlikte
kullanlan alet ve cihazlar (9018) ithalat gerekletirmitir. Yksek teknoloji grubunda yer
alan medikal sektrnde rann balca tedarikileri Almanya (%22), ngiltere (%12),
Hollanda (%11), in (%6) ve BAE (%6)dr. Pazarn ithalat art yllar itibariylee devam
etmektevepazarnbymesinisrdreceingrlmektedir.
Trkiye 2009 ylnda 1.2 milyon dolarlk ihracat gerekletirmi olup pazardan ald pay
onbinde 3 dzeyindedir. Pazarda sz konusu rnlere uygulanan gmrk vergisi %435
arasndadeimektedir.
,NAATMAKNELERileAKSAMvePARALARI(gtip:8429,8431,
8474)
ran 2009 ylnda i ve inaat makineleri aksam ve paralar (8431) ithalat 355 milyon
dolardr.Birnceki ylagreithalatartoran%2dir.Pazarnnemlitedarikileri srasyla
in (%21), talya (%17), BAE (%10), Almanya ve Singapur (%9)dur. rana ihracatmz
2009verileriile17milyondolarolarakgereklemitir.Toplamihracatmziseayndnemde
288 milyon dolar olmutur. Trkiyenin ihracatnn ve pazar paynn sektr potansiyeli
erevesindeartmas beklenmektedir.
8474 GTIP kod erevesindeki toprak,ta, metal cevheri ayklama ve eleme iin kullanlan
makineler de rana ihracatmzda nemli bir sektr konumundadr. 2009 verileriyle 10
milyondolarlkihracatgerekletirilmitir.ranntoplamithalatnn237milyondolarolduu
ayklama veeleme makinelerindepazarnennemli ihracats%33iletalyadr.Almanya,
in,Avusturyavengilteredenemliihracatlkelerdendir.
8429erevesindeki buldozer,greyder,ekskavatr,kreyici, ykleyicigibi i makinelerinde
ranaihracatmz2009verileriile1milyondolardzeyindedir.Sektrarlklolarakbyk
irketlerin ve markalarn kontrolndedir pazarda BAE (%29), in (%26), Japonya (%17),
G.Kore(%9)veUmman(%8)dir.
KLMA(gtip:8415)
2009 ylnda 328 milyon dolar deerinde klima ithalat gerekletiren ran pazarna
ihracatmz sadece 9 milyon dolar dzeyindedir. ran ithalatnn byme oran nceki yla
gre%24azalmtr.ranpazarnaklimaihracatmz2009ylnda%6azalmagstermesine
ramenyaklak9milyondolarolarakgereklemitir.
ranpazarndapazarpaymzdkbirhzladaolsaartmaktadr.PazardaUzakDoulkeleri
lider durumdadr. BAE ise serbest ticaret merkezi olmasnn avantajyla pazar pay yksek
55
lkeler arasndadr. Pazardaki ilk be lke ve paylar u ekildedir: in %34, BAE %25,
Tayland%15,G.Kore%9veSingapur%10dur.
Genel hatlaryla beyaz eya pazarnda benzer zellikler gsteren klima pazar da kii bana
denortalamamilligeliriledoruorantlolarakgenilemektedir.
CAMEVEYALARI(gtip:7013)
Toplam cam eya ihracatmzn yzde 9u rana gerekletirilmektedir. 2009 ylnda ran
toplam 290 milyon dolarlk cam eya ithalat gerekletirmitir. rann toplam ithalatnda
Trkiyeyzde15lkpayilenckonumdadr.
ran cam ev eyas pazarnn yarsna BAE hakimdir. rann sz konusu rnlerde tm
lkelereuyguladgmrkoranyzde45dir.
rancam eveyas ithalat2009 ylnda birnceki ylagreyzde13artmtr.Trkiyenin
ihracat ise rana son be ylda yzde 10 art gstermitir. ran cam ev eya sektrnn
gelien bir sektr olduu grlmektedir. Bu sektrde firmalarmzn nemli frsatlar
yakalayabileceidnlmektedir.
rancameveyalarpazarnda2009yl ihracatmz45milyondolarolarakgereklemi ve
ihracat artmzn srdrlmesi asndan pazara ynelik sat ve datm kanallarnn
kurulmas,doruortaklarla yerelpazarlardaallmasnemarzetmektedir. Ayrca,pazara
ynelik sektrel bazda pazar aratrmas, fuar, sergi ve ilgili lkede yerinde yaplacak
almalarlabirlikteihracatmzndahadaartabileceidnlmektedir.
ELEKTRKLMAKNELERVEKABLOLAR(gtip:8502,8504,8507,
8536)
lkeninelektriksektr
rann kurulu elektrik retim kapasitesi 49.413 Megawatttr (MW). 2007 ylnda lkenin
elektrik retimi 204 milyar kilowatt/saat (kW/s), tketim ise 153 milyar kW/s olmutur.
retimin %91,1i termal santrallerde, %8,8i ise hidroelektrik santrallerde gereklemitir.
Rzgarsantralleriisesembolikbiroranda,%0,1likbirkatksalamtr.2007ylitibariyle
lkenin iletim hatlar 2572 kmye, altiletim hatlar ise 1933 Kmye ulamtr. lkenin
datmhatlarise2007ylitibariyle328.000Kmortagerilimve266.000Kmalakgerilim
hattnda olumaktadr. lkenin eitli nedenlerden kaynaklanan enerji kayplarnn %20ler
civarndaolduutahminedilmektedir.
ran yllk %79 oranndaki talep art tahminlerine dayanarak, kurulu kapasitesini yllk
ortalama %10 orannda arttrmay planlamaktadr. Ayrca iletim hatlarnn geniletilmesi ve
trafomerkezlerininarttrlmasdaplanlararasndadr.ncekidnemlerderetim vedatm
sektrlerine, iletim sektrne gre daha fazla yatrm yapldndan, iletim sektrnn dier
iki sektre gre daha fazla yatrma ihtiyac vardr. Datm sektryle ilgili olarak orta
gerilim hatlarnn yllk %4,7, alakgerilim hatlarnn yllk %3,4 ve datm trafo
kapasitesinindeyllk%5,8arttrlmas planlanmaktadr.
Bu verilerin nda, hernekadar ran Elektrik Sektr otoriteleri tm elektrik alt
sektrlerinde ihtiya duyulan makine, ekipman ve malzemenin (kablolar, trafolar, dier
datmkontrol cihazlar, elektrik santrali ekipman vb.) byk oranda ulusal bazda retilip
56
tedarik edildiini belirtseler de, ithalat talebinin nmzdeki dnemlerde belli bir dzeyde
artmasbeklenmektedir.
ELEKTRKJ ENERATRLERVEROTATFKONVERTRLER(gtip:
8502)
randa kentsel blgelerin tamam, 20den fazla haneye sahip krsal blgelerin de %99u
elektrik ana kavuturulmutur. randa elektrik retimi talebi amaktaysa da %20lerde
seyreden kayp oran, barajlardaki mevsimsel kuraklk ve ngrlemeyen dier nedenlerle
elektrikkesintilerideyaanmaktadr.rnein2007ninsonundave2008deyaanankuraklk,
hidroelektrikretimkapasitesinidnemselolarak%70oranndadrmtr.
rann elektrik jeneratrleri ithalat 2009de bir nceki yla gre %7orannda azalarak 132
milyondolarolmutur.thalattabalcalkeler:in(%23),sve(%18),BAE(%13),Trkiye
(%12) ve ngiltere (%9)dir rann lkemizden elektrik jeneratrleri ve statik konvertr
ithalat2009da17milyondolardr.Trkrnleriiinpazarpotansiyelidevametmektedir.
ran, elektrik jeneratrleri ve rotatif konvertr ithalatnda MFN ilkesi kapsamnda
Trkiye ve rakip lkelere %4 ila %30 arasnda deien oranlarda gmrk vergileri
uygulamaktadr.
ELEKTRKTRANSFORMATRLERVESTATKKONVERTRLER
(gtip:8504)
rann transformatr ithalat 2009da nceki yla gre %10 orannda artarak 324 milyon
dolaraulamtr.thalattailkebelkesrasylayledir:in(%20),G.Kore(18),Almanya
(%18), talya (%11) ve Hindistan (%7)dr. Trkiyeden ithalat 2009da 10 milyon dolar
olmutur. rann elektrik sektrne atfettii nem de dikkate alnarak transformatr
ithalatnnartmasbeklenmektedir.
ranmevzuatelektriktransformatrlerivestatikkonvertrithalatndaMFNkapsamnda
Trkiye ve rakip lkelere %4 ila %40 arasnda deien oranlarda gmrk vergileri
uygulamaktadr. Ayrca 8504.10.10, 8504.32.20, 8504.34 rnleri iin Avrupa Birlii
normlarnauygunlukbelgesiveyauygunlukdeklarasyonuaranmaktadr.
ELEKTRKAKMLATRLER (gtip:8507)
rannakmlatorithalat2009danceki ylagre%7oranndaazalarak143milyondolar
olmutur. thalatta ilke be lke srasyla yledir: BAE (%24), Trkiye (%20), in (%17),
G.Kore(18)veEndonezya(%4)dr.Trkiyeden ithalat2009da30milyondolarolmutur.
rann elektrik sektrne atfettii nem de dikkate alnarak akmlator ithalatnn artmas
beklenmektedir.
ELEKTRKDEVRESTEHZATIGer ilim<1.000Volt(gtip:8536)
rann 1000voltuamayanelektrikdevresitehizat ithalat2009danceki ylagre%5
oranndaazalarak241milyondolarolmutur.thalattailkebelkesrasylayledir:Fransa
(%24), Almanya (%20), in (%11), BAE (%8) ve G.Kore (%7).Trkiye pazarda 8 milyon
dolarlkithalatve%3,3lkpaylaaltncsradadr.
57
ran,8536GTPlielekrikdevresitehizat ithalatndaMFNkapsamndaTrkiyeverakip
lkelere %4 ila %40 arasnda deien oranlarda gmrk vergileri uygulanmaktadr. Ayrca
(8536.20.10, 8536.20.30, 8536.20.90, 8536.50.10, 8536.50.20, 8536.50.90, 8536.61,
8536.69.90)GTPLrnleriinAvrupaBirliinormlarnauygunlukbelgesiveyauygunluk
deklarasyonuaranmaktadr.
PLASTKTEN DER LEVHALAR, FLMLER VE FOLYOLAR

(gtip:3921)
rannplastiktenlevhalar,filmlervefolyolarithalat2009ylnda76milyondolarolmutur.
2009 ylnda bir nceki yla gre ithalat %1 orannda azalmtr. Sektrde Trkiye ran
pazarnn2009ylndaenbyktedarikisidir.%36pazarpayolanlkemizrana28milyon
dolar ihracat gerekletirmitir. Dier tedarikiler ise, G.Kore (%21), Almanya (%13), in
(%6)veTayvan(%6)dr.
randa ambalajlanm gda rnlerinde kullanlan ambalajlar son 5 ylda (20042009) %12
orannda artm, nmzdeki 20082013 dneminde ise %15 orannda artmas
beklenmektedir. Gelien pazardaki en nemli ambalaj rn kullanclar olan gda ileme
sektr,pazaragirecekfirmalarmzveihracatlarmznansndahadaartracaktr.
SARGILIKKAITLAR(gtip:4811)
ran 2009 ylnda toplam 92 milyon dolar sarglk kat ithal etmitir, bunun 10 milyon
dolarnTrkiyedengerekletirdiiithalatoluturmaktadr.
Trkiye2009ylndadnyasarglkkatihracatnartrarak2008de54milyondolardan57
milyondolarakarmtr.DnyasarglkkatihracatndakiartaparalelolarakTrkiyenin
rana yapm olduu sarglk kat ihracat da 2009 ylnda %10 azal gstermitir. Dier
taraftan,2008ylndaransarglkkatithalatndakilkepaylarnabakldndaTrkiyenin
%14 payla ikinci srada yer ald grlmektedir. ran sarglk kat pazarna ithalatn
neredeyse yarsna yaknn gerekletiren Almanya hakimdir. Srbistan, in ve talya dier
nemlirakiplkelerolarakkarmzakmaktadr.
ransarglkkatithalatnda%4ile%40arasndagmrkvergioranlaruygulamaktadr.
GIDALEMEMAKNELER(gtip:8437)
2009 ylnda rana yaplan 11 milyon dolarlk gda ileme makineleri ihracatmzn nemli
blmn oluturan deirmencilik makineleri sektrnde (buday ve dier hububatn
tlmesinde kullanlan makineler) Trkiye, rann ithalatnda nemli lke durumundadr.
2009 ylnda 30 milyon dolar ithalat gerekletiren ran, bunun 11 milyonluk ksmn
Trkiyeden ithal etmitir. rann ithalalatnda 2009de en ok pay olan ilk be lke u
ekilde sralanmaktadr: Trkiye (%36), svire (%30), talya (%13), in (%6), Almanya
(%5).
Sektrdeki ihracatmzdaran,Kazakistan,RusyaveSuriyedensonra4.sradagelmektedir.
rann155milyondolarlkihracatmzdakipay%7dir.
GIDAAMBALAJ LAMAMAKNELER(gtip:8422)
58
8422GTPnumarasndagemesineramen bulak makinelerindenayr birsektrolangda

ambalajlamamakinelerinde(ielemevedolummakineleridahil)2009ylndaranntoplam
ithalat 237 milyon dolardr. Sz konusu rnlerde rana ihracatmz ise 2009 ylnda 10
milyondolardr.
rann sz konusu rnler ithalatnda 2009 yl verilerine gre talya % 31 payyla lider
durumdadr. Almanya %30, G.Kore %7, in %5 ile talyay takip etmektedirler. Toplam
ithalatn %73n karlayan bu drt lkeden sonra Trkiye %4 pay ile beinci byk
tedarikidir.
8422 GTP numarasnda yer alan rnler btn olarak gz nne alndnda, 2009 ylnda
sektrde rann ithalat nceki yla gre %2 azalrken Trkiyenin ihracatn %32 orannda
artmtr.
PARA,ERTVEYAMOTFHALNDELEMELER(gtip:5810)
5810Para,eritveyamotifhalindeilemeler
rann2009ylndakipara,eritveyamotifhalindeilemelerithalatndaTrkiye10milyon
dolarihracatveyzde19paylaininardndanikincisradayeralmtr.rannpara,erit
veya motif ileme ithalatnda ilk lke olan in, Trkiye ve BAEnin toplam pay yzde
93dr. Bu lkeleri G.Kore ve Hindistan takip etmektedir. Trkiye bu rn grubunda 2009
ylndatoplam ihracatnnyzde12ini olan10milyondolarlkksmn ranagndermektedir.
TAKIMTEZGAHLARI(gtip:8465)
rann toplam takm tezgahlar (Aa, Mantar, Sert Kauuk, Plastik vb. leme Makineleri
(GTP 8465) ithalat 2009 ylnda 45 milyon dolar, 2009 ylnda bir nceki yla gre ayn
olmutur.
Trkiyenin rana takm tezgahlar ihracat (8465) 2009 ylnda 9 milyon dolardan 2009
ylnda % 15 azalmtr. Trkiye rann takm tezgahlar ithalatnda 2009 ylnda %17lik
paylaikinci sradadr.
ransonyllardaretimveihracatnpetroldrnlerdeeitlendirmeyeveimalatsanayini
gelitirmeyealanbirlkedir.Bukapsamdaimalatsanayininennemligirdileriolantakm
tezgahlar,lkedenemlibirpazarpotansiyeliolanrnlerarasndadr.
ran, zellikle Trk Takm Tezgahlar sektrnn gl olduu: Metal ekillendirme
makineleri (8462, 8463) Metald sert maddeleri ileyen makineler (8464, 8465) vetakm
tezgahlarnn aksam paralar (8466) rn gruplarnda Trk reticiler iin nemli potansiyel
oluturmaktadr.Trktakmtezgahlarsektrnderetimininhenzyeterlidzeyeulamad
Metalleri tala kaldrmak suretiyle ileyen makineler, tezgahlar, istasyonlar (GTP: 8456
8461) grubunda ise, Almanya, svire gibi geleneksel takm tezgah reticileri pazarda
hakimdirler.Trkreticilerinpazardakiansretimkabiliyetleriorantlolarakgeliebilir.
Trkiyenin rana takm tezgahlar ihracatnda 2009 ylnda en gl rn, 8462 GTPli
Metalleri dvme, ileme, kesme, sataflama presleme makinelerdir. Trkiye 10,5 milyon
dolarlkihracatylavencekiylagre %100eyaknartlanemarzetmektedir.
59
ran Mevzuatna gre, takm tezgahlarna ithalatnda en ok kayrlan ulus ilkesi (MFN)
kapsamnda %4 ila %20orannda gmrk vergileri uygulanmaktadr. ran gmrk mevzuat
temel oran olarak %4 ngrmekle birlikte 2005 ylnda Ticari Kazan Vergisi
kaldrldndan dolay, korunmak istenen sektrlerde gmrk vergisi arttrlmtr. Dier
yandan (8465.91) GTPli makineler iin Avrupa Birlii normlarna uygunluk belgesi veya
uygunlukdeklarasyonuaranmaktadr
KOZMETKVEKSELBAKIMRNLER(gtip:3304)
ran,SuudiArabistandansonraOrtaDoununenbykkozmetiktketicisilkesidir.Bunun
enbykgstergesiiselkedekozmetikkullanangennfusunyounluudur.ranlkadnlar
arasnda zellikle genlerin yasak olmasna ramen her gn makyaj yapma alkanlklar
bulunmaktadr.
rankozmetikvekiiselrnleripazarsonbe(20052009)ylda%15 oranndabymtr.
rann kozmetik ve kiisel bakm rnleri i tketimin nemli bir ksmn ithalat ile
karlamaktadr. ran, 2009 ylnda 102 milyon dolar deerinde kozmetik ve kiisel bakm
rnleri ithalatgerekletirmitir. thalat 2008 ylna gre %3orannda artmtr. Kozmetik
ve kiisel bakm rnleri ithalatnn yaklak % 47sini gzellik ve makyaj mstahzarlar
oluturmaktadr. Trkiyenin 2009 ylnda rana olan gzellik ve makyaj mstahzarlar
ihracat 8milyondolarolmuturve2008ylnagre%30 oranndaazalmtr.Pazarnbalca
tedarikilerive%pazarpaylarsrasylaBAE(33),Fransa(19),Almanya(10),G.Kore(8)
veTrkiye(12)dir.
Pazarda birok uluslararas firmann bilinen markalar yer almaktadr. Ayrca pazarda doal
ve helal kozmetik rnlerin kullanm da ok yaygndr. Pazarda yer alan balca firmalar
Procter & Gamble Co, Kaf JSC (Darugar), Beiersdorf AG, Paxan Co, Unilever Group,
Shampoo Sedr Sehat Co, Pakrokh Co, Pakshoo Co, ACT Cosmetics Co ve Javid
Laboratorydr. lkemiz firmalar olan Koan Kozmetik, Pinkar Kimya, Erkul Kozmetik ve
Evyapnrnleripazardasatlmaktadr.
Pazarda20052009yllar arasndagzmakyajrnleri ithalat%12,dudakmakyajrnleri
ithalat %4,trnakojelerivecilalarithalat %11veciltmakyajrnleri ithalat %11 orannda
artmtr.Makyajrnlerindepazardaen bykpaya sahipolan firmaPacific Group(Etude
markas ile)dur ve pazarn %7sine sahiptir. Dier nemli firmalar ise ACT Cosmetics Co
(Mymarkasile,pazarpay%6),BeiersdorfAG(NiveaBeautmarkasile,pazarpay%4),
Kosan Kozmetik (Flormar markas ile, pazar pay %3,4), Ever Sheen Cosmetics Plc (Ever
Sheen markas ile, pazar pay % 2,6), Pinkar Kimya (Pastel markas ile, pazar pay %2,3),
Valdor Arcancil (Arcancil markas ile, pazar pay %2,1), Erkul Kozmetik (Golden Rose
markasile,pazarpay%2)tir.ranlkozmetikrntketicisiparlakrenklimakyajrnlerini
zellikleparlakfarlar,rujlar,allklarvezelliklerenkliojeleritercihetmektedir.
Pazardakozmetikvekiiselbakmrnlerisatlariindeyeralandiernemlibirrnise
ciltbakmrnleridir.Ciltbakmrnlerisatlarndakienbykpay%17ileBeiersdorfAG
firmasnaaittir.Niveapazardabilinenenpoplerciltbakmrnlerimarkasdr.Ciltbakm
rnlerinde Beiersdorfs Nivea, Unilevers Dove and LOral markalaryla nmzdeki
yllardadapazardakietkinliklerinidevamettirecektir.
60
Pazarda nmzdeki srete daralma beklenmesine ramen ranl kozmetik tketicisinin

youn makyaj yapma alkanlklar, pazarn hep canl kalmasna neden olacaktr. Pazarda
daha dk fiyatl, dikkat ekici ambalajlardaki renkli kozmetiklerde Trk firmalarnn
yksekgmrkvergilerineramenanslarnnolacadnlmektedir.
KUMA(gtip:5801)
2009 ylnda 35 milyon dolar deerinde kuma ithalat gerekletiren ran pazarna
ihracatmz 14 milyon dolar dzeyindedir. ran ithalatnn byme orannceki yla gre %
25 azalmtr. ran pazarna kuma ihracatmz 2009 ylnda % 39 azalma gstermesine
ramenyaklak14milyondolarolarakgereklemitir.
ranpazarndaTrkiye%40paylainden(%48)sonraikincisradadr.Pazarnenbykiki
tedarikisi lkeler Trkiye ve in olup BAE (%5) ve G.Kore (%3) ile bu lkeleri takip
etmektedir.
ELYAFPLK(gtip:5509)
2009 ylnda 31 milyon dolar deerinde elyaf iplik ithalat gerekletiren ran pazarna
ihracatmz 13 milyon dolar %41 payla pazarn en byk tedarikisidir. ran ithalatnn
byme oran nceki yla gre % 31 artmtr. ran pazarna elyaf iplik ihracatmz 2009
ylnda%14artgstermitir.
ran pazarnda pazar paymz yksektir. Pazarda Uzak Dou lkeleri lkemizi takip
etmektedir. Pazardaki Trkiyeden sonra gelen lkeler ve paylar u ekildedir: Hindistan
(%32),in (%22), Endonezya(%2)vePakistan (%1)dir.
61
4.EKLER
FUARLARAKATILIM
2009YILINDARANDADZENLENENFUARLAR
MilliDzeydetirakEdilenFuarlar
FuarAd
Tarihi
IRANPACK&
PRINT
2427
Ocak
18.HOFEX
ULUSLARARASI
EVVEOFS
MOBLYALARI
FUARI
7.MEDEX
UluslararasEvve
OfisMobilyave
AksesuarlarFuar
2.ISTECH
ULUSLARARASI
DOALTA,
MADENCLK,
TAVEMADEN
LEME
MAKNELERVE
EKPMANLARI
14.BUILDEXPO09
48
ubat
RANAGROFOOD
12.IRANMED
11.SHOBINEX
Sektr
ehir
PaketlemeveBask Tahran
rnleri,
Ekipmanlarve
Makineleri
EvveOfis
Tahran
Mobilyalar,
Dekorasyonve
Dizayn
Organizatr
REM
Katlm
Bedeli
($/m2)
$495
EXPOTM
$490
1720
ubat
MobilyaYan
SanayiAksesuarve
Makineleri
Tahran
EXPOTM
490$
58
Mays
Doalta,
Madencilik,Tave
Madenleme
Makinelerive
Ekipmanlar
Tahran
LADN
415
Tebriz
EXPOTM
$280
Tahran
FORUM
450
Tahran
REM
$550
Tebriz
REM
$320
1216
Mays
2427
Mays
YapveYap
Malzemeleri
Gda,Gda
Teknolojilerive
TarmMakineleri
1114 Medikalrnler,
Haziran Hastaneve
Labaratuar
Ekipmanlarve
Donanmlar
1417 Ayakkab,anta
Temmuz rnleri,
AksesuarlarveYan
Sanayi
62
12.IRANBUILD
SHOW
9.CONFAIR09
TAHRAN9.
ULUSLARARASI
SANAY
RNLERFUARI
IRANHVAC2009
1620 naat,naat
Meed
Temmuz Teknolojileri,
Seramik,Porselen,
IstmaSoutma
Teknolojileri
2831 YapveYap
Tahran
Temmuz Malzemeleri
69
Makine,Makine
Tahran
Ekim EkipmanlarveYan
Sanayi
69
Ekim
1519
Ekim
IstmaSoutmave
Havalandrma
13.AUTOEXPO09
Otomotivve
OtomotivYan
Sanayi
15.
1922 Tekstilve
IRANTEXTILES09
Ekim KonfeksiyonYan
Sanayi,EvTekstili,
HazrGiyim,Deri
Konfeksiyonve
YanSanayi,
AyakkabveYan
Sanayi,Tekstil
MakineleriveDeri
Makineleri
IEEUluslarars
29Ekim Elektrikve
EndstriyelElektrik, 1Kasm Otomasyon
Enerji,Otomasyon
veAydnlatmaFuar
TehranSpareParts
1114 OtomotivveYedek
OtomotivveYedek
Kasm Para
ParaFuar
Detergents
1114 Deterjan,Temizlik
Uluslararas
Kasm veHijyenrnleri,
Deterjan,Temizlik
Makineleri,
rnlerive
Hammaddeleri,
Makineleri,Hijyen
Kimyasallar,
veSellozrnleri
Paketleme
Fuar
Makineleri
IranBeyazEya
58
BeyazEyave
Aralk Zccaciye
FORUM
330
EXPOTM
495
FORUM
425
Tahran
FORUM
415
Tebriz
EXPOTM
$300
Tahran
EXPOTM
$600
Tahran
TYAP
400
Tahran
EXPOTM
480
Tahran
EXPOTM
400
Tahran
FORUM
380
Kaynak:DTM http://www.dtm.gov.tr/dtmweb/index.cfm?action=detay&yayinID=1341&icerikID=1455&dil=TR
BireyselDzeydetirakEdilenFuarlar
FuarnAd
IEE International
Energy&Electricity
Exhibition
Int.ExhibitionCement
Tarihi
1Kasm
ehir
Tahran
Sektr
Enerji
Aralk
Tahran
imentove
Organizatr
IMAGInternationalerMesse
undAusstellungsdienst
GmbHwww.imag.de
GohargodazInt.Exhibitions
63
ConcreteIndustry
IPASInternational
Police,Safetyand
SecurityEquipment
Exhibition
IranMed
InternationalFairof
Medical,Dental&
HospitalEquipment
andPharmaceutical
Industries
Makine
Nisan
Tahran
Korumave
Gvenlik
1
Haziran
Tahran
Medikal
Teknoloji,
Salk
IRANOIL&GAS
2226
SHOW International
Nisan
ExhibitionofOil,Gas
&Petrochemical
Industries
IranTelecom Iran
2225
Telecom International Kasm
Telecommunications
andInformation
TechnologyTradeFair
IRANMotorShow
Austos
Tahran
Enerji
Tahran
Bilgi
Tekonoljisi,
letiim
Ktchen,Bath,
Sauna&Pool
Industries&Equipment
Int'l.Exh.
Biscuit,Confectionary
& Chocolate
Machineries&Raw
MaterialInternational
Exhibition
TradingCo.Ltd.
www.gohargodaz.com
NajiPasCompany
www.ipas.ir
IranianAss.ofMedical,
Dental&Laboratory
EquipmentManufacturers
(AMEDAL),Iran
InternationalExhibitions
Company(IIEC)
www.iranfair.com
OrientExhibitionLtd.
www.iranoilshow.com
fairtradeGmbH&Co.KG,
PalarSamanehCo.
www.fairtrademesse.de
Mashad Otomotiv
1316
Mays
Tahran
1922
Ekim
Tahran
MashadInt.Exh.Co.Tat
Aralar
Mutfak,
TehranInternational
Banyo,Havuz Trading&Exhibition
Ekipmanlar
Corporation(TITEX)
www.titexgroup.com
Gda
AssociationofIranian
ConfectionaryManufacturing
Companies
www.iranianacm.com
2010YILINDARANDADZENLENMESPLANLANANFUARLAR
MilliDzeydetirakEdilecekFuarlar
FuarAd
Tarihi
Konusu
ranKap,Pencereve
AksesuarlarFuar
58
Ocak
HerTrlKapPencere
veSistemleri,
AksesuarlarveKilit
Sistemleri
ehir
Organizatr Katlm
Bedeli
Tahran
REM
425
64
16.ranPackPrint
UluslararasAmbalaj
Paketleme,Bask
rnleriMatbaa
Ekipmanlarve
MakinalarFuar
8.MEDEX
UluslararasEvve
OfisMobilyalarve
AksesuarlarFuar
2427 Ambalaj,Paketleme,
Ocak Baskrnleri,Matbaa
Ekipmanlarve
Makineleri
1619
ubat
15.Buildexpo
UluslararasYapve
YapMalzemeleri
Fuar
1216
Mays
13.ranMed
UluslararasMedikal,
HastaneDonanmlar
veLaboratuvar
EkipmanlarFuar
Tahran
REM
395
MobilyaYanSanayi
AksesuarveMakineleri
Tahran
Expotim
455
Yap,YapMalzemeleri,
TehizatveMakineleri
Tebriz
Expotim
250
Tahran
REM
395
LADN
400
Expotim
475
Tebriz
Expotim
250
1114 Medikal,Hastane
Haziran Donanmlar,
Laboratuvar
Ekipmanlarve
Malzemeleri
UluslararasDeterjan, 1114 Deterjan,temizlik

Tahran
Temizlikrnlerive Haziran rnleri,hijyen,selloz
Makineleri,Hijyenve
rnlerivetemizlik
Sellozrnleri
rnlerimakineleri,
Fuar
temizlikrnleriham
maddeleri,kimyasallar,
paketlememakineleri,
kiiselvebebekbakm
rnleri
10.CONFAIR
36
Yap,YapMalzemeleri, Tahran
UluslararasYapve
Austos TehizatveMakineleri
YapMalzemeleri
Fuar
14.Autoexpo
Otomotiv veYedek
ParaFuar
1822
Ekim
Otomotiv veYedek
Para
5.TehranSpare
PartsUluslararas
OtomotivveYedek
ParaFuar
1013 Otomotiv veYedek

Kasm Para
Tahran
Ladin
450
16.rantextles
UluslararasTekstil
veKonfeksiyonYan
Sanayi,EvTekstili
1821 Uluslararastekstilve
Kasm konfeksiyonyan
sanayi,evtekstili,
hazrgiyim,deri
konfeksiyonveyan
Tahran
Expotim
420
65
sanayi,ayakkabve
yansanayi,tekstil
makinelerivederi
makinelerifuar
2010YlndaBireyselDzeydetirakEdilecekF uarlar
FuarnAd
Agrovet
Tarihi
2730
Ocak
ehir
Sektr
sfahan Tarm
Hofex
31
Ocak3
ubat
30
Mays2
Haziran
Tahran
Mobilya
Tahran
Gdaleme
vePaketleme
Makineleri
FairtradeGmbH&Co.KG
Tahran
Enerji
OrientExhibitionLtd.
www.iranoilshow.com
Tahran
Tarm
FairtradeGmbH&Co.KG
/PalarSamanehCo.
Tahran
Enerji
M&TSolutionsCo
www.mandtgroup.com
Tahran
Bilgi
Teknolojisi,
letiim
FairtradeGmbH&Co.KG,
PalarSamanehCo.
www.iranfair.com
Tahran
Plastikve
Kauuk
leme
IranInternationalExhibitions
Company(IIEC),National
PetrochemicalCo.
http://www.spnco.net/en/textil
e/textile.htm
IranFood&Bevtec
InternationalFood,
DrinkandPackaging
TechnologyFair
IRANOIL&GAS
2226
SHOW International
Nisan
ExhibitionofOil,Gas
&Petrochemical
Industries
IranAgro
30
International
Mays2
AgriculturalFair
Haziran
Industries
IEE
29
InternationalElectricity Ekim1
ExhibitionofIran
Kasm
IranTelecom Iran
Kasm
Telecom International
Telecommunications
andInformation
TechnologyTradeFair
IRANPLAST
Kasm
InternationalPlastics
andRubberTradeFair
Organizatr
IsfahanProvinceInternational
ExhibitionCo.
IranHome&OfficeFurniture
ExportersUnion
Kaynak:DTMhttp://www.dtm.gov.tr/dtmadmin/upload/IHR/TanitimFuarlarDb/2010_bireysel_liste.xls
66
YARARLIADRESLER
Tr kiyeninrandakiTemsilcilikleri
T.C.TahranBykelilii
FerdowsiAve.,No.337,PB.113658758, Tehran/IRAN
Tel:00982133118997 5299 5351 1202
00982135951100 99
Faks:00982133117928
Eposta: tctahranbe@parsonline.net
turkemb.tehran@mefa.gov.tr
Web:http://tahran.be.mfa.gov.tr
GrevBlgesi:TebrizBakonsolosluuileUrumiyeBakonsolosluugrevevreleridnda
kalantmblgeler(Bykeliliinhaftasonutatilgnleri,CumaveCumartesidir).
T.C.TahranBykeliliiTicaretMavirlii
FerdowsiAve.No.337,PB:111558758, Tehran/IRAN
Tel:00982133913592
Faks:00982133924952
Eposta: dtmtahran@gmail.com
Web:www.musavirlikler.gov.tr
T.C.TebrizBakonsolosluu
KuyeValeye,AsrKhiyabaniForughiFelekeiHomafer
KueiFerhengiyanNo:8Tebriz/IRAN
Tel:0098411300107071
Faks:00984113324907
Eposta: tebriz.bk@mfa.gov.tr,info@tebbk.org
Web:http://tebriz.bk.mfa.gov.tr
GrevBlgesi:DouAzerbaycan,ErdebilveZencanEyaletleri
T.C.UrumiyeBakonsolosluu
KhyabaniiDr.BeheshtiNo:30
Ouroumieh57.159AzarhbaijanKharbiIRAN
Tel:00984412228970
00984413478770
Faks:00984413469595
GrevBlgesi:BatAzerbaycan,HamedanveKirmanahEyaletleri
rannTrkiyedekiTemsilcilikler i
ranslmCumhuriyetiAnkaraBykelilii
TahranCad.No:10,06700Kavakldere/ANKARA
Tel:0(312) 4682820 21(pbx)
Faks:0(312)4682823 4273541
Eposta: m_seyednejad@yahoo.com
almaSaatleri:08.0018:00
67
ranslamCumhuriyetiErzurumBakonsolosluu
AlparslanBulvar,OsmanGaziMah.201.Sk.,
EresYapKooperatifi,DBlok,Yldzkent/ERZURUM
Tel:0(442)3159983
Faks:0(442)3161182
almaSaatleri:08:3017:00
GrevBlgesi:Ar,Ardahan,Bitlis,Diyarbakr,Elaz,Erzincan,Erzurum,Gaziantep,
Hakkari,Hatay,Idr,Kars,Kahramanmara,Malatya,Mu,Sivas,anlurfa,Van
ranslamCumhuriyetistanbulBakonsolosluu
AnkaraCad.No.1,Caalolu/STANBUL
Tel:0(212)5138230
Faks:0(212)5115219
Eposta: iranconsulateist@ircgi.org
almaSaatleri:08:0016:00
GrevBlgesi:Adana,Antalya,Aydn,Balkesir,Bilecik,Bursa,anakkale,Edirne,
Krklareli,Kocaeli,stanbul,zmir,Manisa,Mersin,Mula,Sakarya,Uak.
ranslamCumhuriyetiTrabzonBakonsolosluu
TaksimCad.KzltoprakSk.No:3,TRABZON
Tel:0(462)3267651
Faks:0(462)326765253
GrevBlgesi:Amasya,Artvin,Giresun,Gmhane,Ordu,Rize,Samsun,Sinop,Tokat,
Trabzon.
Bakanlklar
PresidencyoftheIslamicRepublicofIran http://www.president.ir/fa/
MinistryofCommercehttp://www.moc.gov.ir/
MinistryofEconomicAffairsandFinancehttp://www.mefa.gov.ir/
MinistryofForeignAffairshttp://www.mfa.gov.ir
MinistryofJihadeAgriculturehttp://www.maj.ir/
MinistryofIndustries&Mineshttp://intl.mim.gov.ir/,http://www.mim.gov.ir/
MinistryofRoad&Transportation http://www.mrt.ir
MinistryofPetroleumhttp://www.nioc.org
MinistryofICThttp://www.ict.gov.ir/
MinistryofCooperativeshttp://www.nioc.org
MinistryofCulture&IslamicGuidancehttp://www.ershad.gov.ir
Ekonomi
CentralBankoftheIran http://www.cbi.ir
ExportDevelopmentBankof Iranhttp://www.edbi.ir/
ExportGuaranteeFundofIranhttp://www.egfi.org.ir/
TehranStockExchangehttp://www.tse.ir
CentralInsuranceofIranhttp://www.centir.com
StatisticalCenterofIranhttp://www.sci.org.ir
InstituteforTradeStudies&Researchhttp://www.itsr.ir
EconomicResearchInstitute(ERI) http://www.eri.ir
IslamicRepublicofIranCustomshttp://www.irica.gov.ir
Banks&CreditInstitutionshttp://www.cbi.ir/simplelist/1462.aspx
Ticaret
68
IranTradePromotionOrganization http://www.tpo.ir
IranChamberofCommerce,IndustriesandMineshttp://www.iccim.ir
IslamicRepublicofIranCustomshttp://www.irica.gov.ir
IranTradePointhttp://www.irtp.com
GovernmentTradingCorporation http://www.gtcir.com
IranInternationalExhibitionsCo.http://www.iranfair.com/
IranCarpetCompanyhttp://www.irancarpet.ir
FarsCommerceOrganizationhttp://www.farscommerce.ir
TabrizCommerceOrganization http://www.tabrizcommerce.org
BoushehrCommerceOrganization http://www.boushehrcommerce.ir
KermanCommerceOrganizationhttp://www.kermanbazargani.ir
KishTradePromotionCenterhttp://www.kishtpc.com
Tarm
InformationCentreofFood&AgricultureTradehttp://www.iranagrofood.com
Fruit&VegetablesExportersUnion http://www.ofexunion.com/
CasingExportersAssociationofIranhttp://www.irancasing.com
IranDriedFruitsExportersAssociationhttp://www.irandriedfruits.ir
PistachioProducer'sCooperativehttp://www.rppc.ir
SaffronInformation&ResearchCenterhttp://www.iransaffron.org
IranHandicraftsOrganization http://www.handicrafts.ir/Fa/default.asp
Sanayi
AssociationofConfectioneryMgn.Co.http://www.iranianacm.com
IranDairyIndustriesSociety(I.D.I.S)http://www.irdis.org
ApparelsExportersUnionofIran http://www.iranapparels.com
Textile&GarmentInd.ExportDevelop.Fundhttp://www.expotextile.com
Detergent,Hygienic&CosmeticInd.Associationhttp://www.dhci.org
AssociationofplasticIndustrieshttp://www.assoplast.com
IranPetrochemicalCommercialCompanyhttp://www.petrochemir.net
NationalPetrochemicalCompanyhttp://www.nipc.net
OilTerminalsCompany http://www.niocotc.com
NationalIranianSouthOilCompany http://www.nisoc.ir
BandarImamPetrochemicalCompany http://www.bipc.org
Oil,Gas& PetrochemicalExportersUnion http://www.opex.ir
EsfahanPetrochemicalCompanyhttp://www.epciran.com
RaziPetrochemicalcompany http://www.razip.com
ArakPetrochemicalCompanyhttp://www.arpcir.net
TabrizPetrochemicalCompany http://www.tpco.ir
SocietyofPetroleumIndustriesEquip.Mng.http://www.sipiem.com
IranShipbuilding&OffshoreIndustriesCo. http://www.isoico.com
SteelProducersAssociationofIranhttp://www.iransina.com
AssociationofMedical,Dental&LabEquipmentshttp://www.imdle.org
CeramicProducersSyndicatehttp://www.irancerps.org/
FerroAlloysIndust.MastersGuildhttp://www.iranifc.com
NationalCopperIndustriesCo.http://www.nicico.com
IranFoundrySyndicate(IFS)http://www.iranfoundry.com
Esfahan'sMobarakehSteelCo.http://www.mobarakehsteel.ir
InformaticCompaniesAssociation http://www.irica.com
SyndicateofSteelPipe&Profilehttp://www.ssppm.com
TelecommunicationInd.Syndicatehttp://www.telecomsyndicate.ir
LightingManufacturersAssociation http://www.iranlighting.com
69
Switch&SocketMng.Association http://www.mahsanelectric.com
ElectricalPanelProducersSyndc.http://www.electricalpanel.org
Indust.Develop.&RenovationOrg.http://www.idro.org
IranianAluminumCompany http://www.iralco.net
InstituteofStandards&IndustrialResearchofIran http://www.isiri.org
Hizmetler
InternationalConsultants&ContractorsAssociationofIranhttp://www.iccair.com
InternationalTransportCompaniesAssociationofIran(ITCA)http://www.itair.com
ExportersAss.forMining,Industrial Products&EngineeringServiceswww.examie.com
UnionofIranianSoftwareExporters http://www.uiseonline.org
Turizm
IranianCultureHeritage&TourismOrganization(ICHTO)http://iranmiras.ir/
CarpetMuseumofIran http://www.carpetmuseum.ir
Ulatrma
IslamicRepublicofIranShippingLineshttp://www.irisl.net
IslamicRepublicofIranAirlinehttp://www.iranair.com
IslamicRepublicofIranRailwayshttp://www.rai.ir/site.aspx
InternationalTransportCompaniesAssociationofIran(ITCA)http://www.itair.com
InternationalNorthSouthTransportCorridorhttp://www.instc.org
RoadMaintenance&TransportationOrganization http://www.tto.ir
SerbestBlgeler
SecretariatoftheHighCouncilofIranFreeTradeIndustrialZoneshttp://www.iftiz.org.ir
KishTradePromotionCenterhttp://www.kishtpc.com
QeshmFreeAreahttp://www.Qeshm.ir
ChabaharFreeZonehttp://www.cfzo.com
FirmaRehber leri
IranYellowPageshttp://www.iranyellowpages.net
KompassIranhttp://www.kompassiran.com
IranSmallIndustriesInformationNetwork http://www.sme.ir
Bankalar
DevletBankalar
BankMellatwww.bankmellat.ir
BankMelliIranhttp://www.bmi.ir
PostBankofIran www.postbank.ir
BankRefah www.bankrefah.ir
BankSaderatIran www.saderbank.com
SepahBankwww.banksepah.ir
TejaratBankwww.Tejaratbank.ir
zelBankalar
EghtesadNovinBank(ENBank)www.enbank.ir
70
KarafarinBankwww.karafarinbank.com
ParsianBankwww.parsianbank.com
PasargadBankwww.bankpasargad.com
SamanBankCorpwww.sb24.com
SarmayehBankwww.sbank.ir
UzmanlamDevletBankalar
ExportDevelopmentBankofIran www.edbi.ir
BankofIndustry&Minewww.bim.ir
BankKeshavarzi www.agribank.com
BankMaskan www.bankmaskan.ir
SektrelBir likveDernekler
AssociationofIranianConfectioneryManufacturingCompanieswww.iranianacm.com
IranDriedFruitsExportersAssociation www.irandriedfruits.ir,www.irandriedfruits.com
Fruit&VegetablesExportersUnion(Uromia)www.ofexunion.com
IranianFoodScience&TechnologyAssociation www.iranfsta.com
IranianFisheriesExportDevelopmentFundwww.fedfund.com
IranAquacultureProducer&ExporterUnion www.apexunion.com
IranDairyIndustriesSociety(IDIS) www.irdis.org
IranExp.&ImportersUnionofFruits,Veg.Flowers&Plantswww.unionfruitflowers.com
IranianPistachioProducersUnion(IPPU)www.rppc.ir
SaffronExportDevelopmentFundwww.saffronpromotion.com
Flowers,Seeds&PlantsProducersAssociation www.iranflowercouncil.com
SocietyofMeatProducerswww.iranmeatproduct.com
RafsanjanPistachioProducer'sCooperative(RPPC)www.irppc.ir
IranCasingExportersAssociation www.irancasing.com
IranHandicraftsOrganization www.handicrafts.ir
PolypropyleneJute&SackProducersAssociation http://aoppjsp.com
FerroAlloysIndustriesMastersGuildwww.iranifc.com
Paint&ResinManufacturersAssociationofIranwww.parmai.com
Paint&RelatedProductsManufacturersCooperativeCo.www.taavonierang.com
OilProductExportDevelopmentFundofIran www.opexfund.ir
IranianOil,Gas&PetrochemicalProductsExporters'Union www.opex.ir
TalayeAbi Companyhttp://talayeabi.com
SocietyofIranianPetroleumIndustriesEquipmentManufacturerswww.sipiem.com
IranianSocietyofInstrument&ControlEngineerswww.iransice.org
InternationalConsultants&ContractorsAssociationofIran www.iccair.com
ExportPromotionFundforMineral,Ind.Product&EngineeringServicewww.exfund.com
IranianAirlinesAssociation www.iraa.com
UnionofCooperativeCompaniesofBorderDwellersofI.R.Iran www.ista.ir
InternationalTransportCompaniesAssociationofIran www.itair.com
IranianTourOperatorAssociation(ITOA)www.daltour.com
AssociationofAirTransport&TouristAgenciesofIran www.aattai.org, www.aattai.ir
IranInformaticsCompaniesAssociation www.irica.com
IranianTelecommunicationIndustriesSyndicatewww.telecomsyndicate.ir
IranianSoftwareCompaniesConsortium www.sanaray.com
UnionofIranianSoftwareExporters www.uise.org
InformaticsSocietyofIran www.isi.org.ir
AssociationofIranTextileIndustrieswww.aiti.org.ir
71
AssociationofManagersExpertsofIranianShoeIndustry www.assomes.org,www.assomes.ir
IranTextile&GarmentIndustriesExportDevelopmentFundwww.expotextile.com
IranTextileIndustries&ApparelsExportersUnion www.iranapparels.com
IranExporter'sAssociationofTextileIndustries&Apparelswww.iranapparels.com
IranFoundrySyndicate(IFS)www.iranfoundry.com
IranMineHousewww.minehouse.com
IranianAssociatinofMedical,Dental&LabEquipmentswww.imdle.org
IranianAutoPartsManufacturersAssociation(IAPMA)www.iapma.com
IranianCeramicProducersSyndicatewww.irancer.com
Lead&ZincIndustriesandMinesAssociationofIran www.ilzima.org
SteelProducersAssociationofIran www.iransina.com
SyndicateofSteelPipe&ProfileManufacturerswww.ssppm.com
TheExportersAss.forMining,IndustrialProducts&EngineeringServiceswww.examie.com
UnionofManufacturers&SellersforJewels,GoldandSilverwww.tgju.ir
ZarinIranPorcelainIndustrieswww.zariniran.com
ToosHardPorcelainComplex www.toosporcelain.com
SpecializedSocietyofIntegratedMelamine&theRelatedIndustrieswww.ccmri.com
AssociationofIndustrialAutomationCompanieswww.iranautomation.org
PuyaSportIndustrialCo.www.puyasport.com
IranianSyndicateofHeatingRefrigeration&AirConditioneryIndustrieswww.ishrai.com
StoneAssociationofIran www.stoneassocir.com
TehranGoldJewelry&SilverIndustryJobAssociation www.ista.ir
TehranHouseofIndustry&Minewww.iranhim.com
ElectricalEquipment&HighVoltageS.SManufacturersSyndicateofIran www.sandica.org
Switch&SocketManufacturingAssociation www.mahsanelectric.net,
www.mahsanelectric.com,www.mahsanelectric.ir,www.mahsan.ir
IndustrialEquipmentManufacturersAssociation www.satsa.ir
IranAssociationofHygienicCelluloseIndustrieswww.iahci.com
IranianPharmaceuticalAssociation www.iphair.com
ElectricalPanelProducersSyndicatewww.electricalpanel.org
IranianLightingManufacturersAssociation www.iranlighting.com
Home&OfficeFurnitureExportersUnion www.irfurniture.com
Iranian Producers & Exporters of Mineral Products Ass. Affiliated with Iran Chamber of
Commerce,IndustriesandMineswww.irempa.org
CannedFoodIndustryAssociation
Tel:(+9821)66934429,66934431,66934432
Faks:(+9821)66933604
FruitJuiceandConcentrateProducersUnion
Tel:(+9821)88750672,22011715,22011725
Faks:(+9821)8850590722051840
SeafoodExportersAssociation
Tel:(+9821)8889781819
Faks:(+9821)88893911
Eposta: iranseafood@yahoo.com
IranExportersAssociationofSkin,PicklesSkin&Leather
Tel:(+9821)33934708,33119915
Faks:(+9821)33119915
72
ExportersAss.forMedicinalHerbs&FoodProductsofIran(GumSeedsRootsSaffron)
Tel:(+9821)88834017
Faks:(+9821)88834017
UnionofIranianSaffronExporters
Tel:(+98511)2240356
Faks:(+98511)2240357
TheUnionofProducers&ExportersofAgriculturalProductsofIsfahanProvince
Tel:(+98311)668913866950745,6691041
Faks:(+98311)6691041
Eposta: info@upeap.com
VeterinaryPharmaceuticalManufactureSyndicate
Tel:(+9821)883166523
Faks:(+9821)88316653
ModernPastaIndustrySupport&ServicesCooperativeCo.
Tel:(+9821)664381123
Faks:(+9821)66438111
IranTannersAssociation
Tel:(+9821)66725117
Faks:(+9821)66722426
Eposta: i.t.a@parsonline.net
CentralAss.forProvincialUnionofRuralHand WovenCarpetofIran(ETFA)
Tel:(+9821)33747226,33740132
Faks:(+9821)33750100
Eposta: handwovcarpet@yahoo.com
IranianCarpetExportersAssociation
Tel:(+9821)55634343,55614229
Faks:(+9821)55634343
Hand MadeCarpetManufacturersCooperative
Tel:(+9821)442254869
Faks:(+9821)44225483
TheCouncilofGasIndustries&HouseholdAppliances
Tel:(+9821)88761311,88766140
Faks:(+9821)88761892
Eposta: s_shora@yahoo.com
GuildAssociationofParaffin&DerivativesProducers
Tel:(+9821)8873419788732870
Faks:(+9821)88730337
MotorOilAssociation
Tel:(+9821)88779191,8878771920,88795825
Faks:(+9821)88881135
IranianTireIndustryAssociation
73
Tel:(+9821)8879831088884814
Faks:(+9821)88798310
AdhesiveManufacturersCorporation
Tel:(+9821)55638104
Faks:(+9821)55638104
CommercialKnitwearHosieryProductionAssociation
Tel:(+9821)77531136,77534428,77533448
Faks:(+9821)77536973
GypsumIndustries&MinesAssociation
Tel:(+9821)88318378
Faks:(+9821)88318500
Eposta: gypsum_associat2003@yahoo.com
Measuring&ScalingAssociation
Tel:(+9821)77531711
Faks:(+9821)77531711
Paper&CartoonIndustryManagersAssociation
Tel:(+9821)8836143588362345
Faks:(+9821)88361435
AssociationofCementIndustriesEmployers
Tel:(+9821)8879076688773808
Faks:(+9821)88795232,8873808
WoodIndustries(Neopan,Fibre)AssociationofIran
Tel:(+9821)77508700
Faks:(+9821)77508185
SyndicateofAluminumIndustriesofIran
Tel:(+9821)8873573588736955
Faks:(+9821)88735061
AssociationoftheCementIndustriesEmployers
Tel:(+9821)88790766,88795232
Faks:(+9821)88773808, 88795232
IranianTireIndustryAssociation
Tel:(+9821)88798310,88884814
Faks:(+9821)88798310,88884814
Eposta: irtireinass@yahoo.com
ProducersofSanitaryFaucetAssociation
Tel:(+9821)88849276,88847090
Faks:(+9821)88849276
WoodIndustries(Employers)AssociationofIran
Tel:(+9821)8882276988304745
Faks:(+9821)88822769
74
Eposta: gaiwie@yahoo.com
IranianAssociationofDetergent,Hygienic&CosmeticIndustries
Tel:(+9821)88967115,88958532
Faks:(+9821)88958533
Carpenters&FurnitureManufacturersAssociation
Tel:(+9821)775203223,775227012
Faks:(+9821)77520324
IranWire&CableManufacturersAssociation
Tel:(+9821)88751141
Faks:(+9821)88761225
Eposta: info@iwcma.com
IranMotorcycleManufacturersSyndicate
Tel:(+9821)22264728222647268
Faks:(+9821)22264725
Eposta: motursyndicate@yahoo.com
MazandaranProvinceExportersAssociation
Tel:(+98151)3262854
Faks:(+98151)3242829
Eposta: esmsari@yahoo.com
Medya
IslamicRepublicNewsAgency(IRNA)http://www.irna.ir
IslamicRepublicofIranBroadcastinghttp://www.iribnews.ir
75

İran

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

İran

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

RAN

lkeProfili :nciSelinAYDIN(Uzman Yardmcs)

AnayasayKoruyucularKonseyi: Dini LiderlikMakamncaseilengncel bilgileresahip6kiilik

2005 2010* 2015* 2020*

Gerekleenb EIUtahminic EIUngrs

2008/09dneminde yksekseyredenuluslararas petrol fiyatlarnnetkisiyle ihracatgelirleriartan

2008 2009 2010 2011

35717milyon m sudepolamakapasitesive550adetbarajbulunanran'da140 yeni baraj yapm

Gelen Turist Says ('000) 1659 1720 1771

Telefon Hatt Says

araclyla gerekletirilmektedir. Bankaclk sektrnde teknolojik anlamda yetersizlikler

(*) Saysalgstergeleredayal.(**) Veriyedayal. Dierlerisaysalolmayan verileredayaldr.

rann 2009 yl ihracatn gerekletirdiibalca lkeler in (% 20),Hindistan (% 16),Japonya

Par tner lkeile

Par tner lke

Dier ler ileBirlikteToplam

51003 604 58638 048 52193 868

Buzdolaplar, Ddondurucularve Dier

Potansiyel bir liiAlanlar

rann zellikle tekstil terbiyesindeki gelimelerinden hareketle lkenin iplik ve kuma

PLASTKTEN DER LEVHALAR, FLMLER VE FOLYOLAR

8422GTPnumarasndagemesineramen bulak makinelerindenayr birsektrolangda

Pazarda nmzdeki srete daralma beklenmesine ramen ranl kozmetik tketicisinin

UluslararasDeterjan, 1114 Deterjan,temizlik

1013 Otomotiv veYedek

You might also like