GVENL KURS NOTLARI

Y.Do.Dr. Uur MNGEN T naat Fakltesi Yap letmesi Anabilim Dal

NDEKLER :

Sayfa No
1 6 11 14 16 18 21 25

1.GR 1.1. TEMEL KAVRAMLARIN TANIMLARI................. 2. TRKYEDE GVENL KONUSUNDAK HUKUKSAL SORUMLULUK VE YAPTIRIMLAR....................... 3. TRKYEDEK GVENL MEVZUATI.............. 4. TRKYEDE GVENL KONUSUNDAK DEVLET DENETM VE LGL BRMLER................... 5. SAYISAL DURUM VE BAZI KARILATIRMALAR.......... 6. TRK NAAT SEKTRNDEK KAZALARINA AT ARATIRMA BULGULARINDAN RNEKLER.............. 7. TRKYEDE NAAT KAZALARINA NEDEN OLAN GVENSZ DURUM VE DAVRANILAR.............. 8. NAAT UYGULAMALARINDA GVENLN SALAMANIN TEMEL PRENSPLER...................

1.GR
1.1 TEMEL KAVRAMLARIN TANIMLARI

1.1.1.i, veren, veren Vekili, yeri, Sigortal Kavramlar Bu temel kavramlardan ilk drd, 1475 sayl Kanununun 1.maddesinde aklanmtr. nemli olmas bakmndan, yasa maddesinin tam metni aada sunulmutur: Madde-1: Bir hizmet akdine dayanarak herhangibir ite cret karl alan kiiye ii, ii altran tzel veya gerek kiiye iveren, iin yapld yere iyeri denir. in nitelii ve yrtm bakmndan iyerine bal bulunan yerlerle, dinlenme, ocuk emzirme, uyku, ykanma, muayene ve bakm, beden veya mesleki eitim yerleri ve avlu gibi sair eklentiler ve aralar da iyerinden saylr. yerinde iveren adna hareket eden ve iin ve iyerinin ynetiminde grev alan kimselere iveren vekili denir. veren vekilinin bu sfatla iilere kar muamele ve yklemlerinden dorudan doruya iveren sorumludur. Bu kanunda iveren iin ngrlen her eit sorumluluk ve zorunluluklar iveren vekilleri hakknda da uygulanr. veren vekillii sfat, iilere tannan hak ve vecibeleri ortadan kaldrmaz. Bir iverenden belirli bir iin blmnde veya eklentilerinde i alan ve iilerini mnhasran o iyerinde ve eklentilerinde altran dier bir iverenin kendi iilerine kar o iyeri ile ilgili ve bu kanundan veya hizmet aktinden doan yklemlerinden asl iveren de birlikte sorumludur.

Sigortal kavram, 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununda aklanmtr. Kanunun 2.maddesinde bir hizmet akdine dayanarak bir veya birka iveren tarafndan altrlanlar bu kanuna gre sigortal saylrlar hkm bulunmaktadr. 1.1.2. Kaza Kavram ve Kazas Genel olarak kaza, kast sz konusu olmakszn meydana gelen, beklenmedik ve sonucu arzu edilmeyen bir olay belirtmektedir. Kaza kavramnn bu genel tanm zerinde yaygn bir fikir birlii bulunmasna karn i kazas kavramnn tanmnda farkl yaklamlarn bulunduu, kavram zerindeki tartmalardan ve uzmanlar arasndaki gr ayrlklarndan anlalmaktadr. alma hayatnda i kazalarnn ii, iveren, sigorta kurumlar ve dier baz kurulular ilgilendiren hukuksal sorunlara neden olmas ve bu arada, iinin korunmas ana kural, i kazas anlamnn genilemesine neden olmu ve tanmn gletirmitir. Hangi olaylarn i kazas olduu, hangilerinin olmad hususunda yaplan tartmalar deerlendirilince, bu kavramn iki ayr yaklamla incelenmesinin uygun olaca gr arlk kazanmaktadr: Teknik adan i kazas kavram Hukuksal adan i kazas kavram

1.1.2.1. Teknik Adan Kazas Kavram kazas kavramn teknik adan inceleyen aratrmaclardan bazlar kavram geni anlamda deerlendirmilerdir. Bu gruptaki aratrmaclarn kavramla ilgili tanmlarndan bazlar aada sunulmutur: kazas (ya da genellikle kaza), nceden planlanmam ve kontrol altna alnamam olan, evresinde sakncalar yaratabilecek olaylardr. gvenlii teknii asndan olayn, evredeki canl veya canszlara zarar getirmesi olasl sz konusudur. kazas, olaylar zincirinde beklenmedik ve hatal bir davran ya da teknik bir arza nedeniyle ortaya kan, sonucunda her zaman bir sakatlanma, lm ya da tahrip grlmese bile belirli bir faaliyetin tamamlanmasn engelleyen bir olaydr.

kazas, kiilere ve/veya eyaya zarar verdii iin iletmedeki faaliyetin durmasna veya kesintiye uramasna neden olan, istenmeyen ani bir olaydr. - Kaza, beklenmeyen bir abuklukla bir zarar douran btn sebepler kompleksidir. Sadece kiilere zarar veren olaylarn i kazas saylabilecei grn savunan aratrmaclardan Federal Alman Dr.Skiba, i kazasn yle tanmlamaktadr. Kaza, dtan ve ani bir etkiyle meydana gelen ve kiilere zarar veren istenmeyen bir olaydr.

Kazann oluumunu inceleyen aratrmaclarn, ilgin bir aklama rnei olarak dik duran domino talar modelini kullandklar grlmektedir.Bu modele gre Kaza zinciri faktrleri yle sralanmaktadr: 1. Doa koullar (doal yap) 2. Kiisel eksiklikler 3. Gvensiz durum ve davranlar 4. Kaza 5. Zarar (lm, yaralanma) 1.1.2.2. Hukuksal Adan Kazas Kavram Hukuk sisteminde i kazas tanmlanrken,alann korunmas amacyla, ile ilikili olan ve alana zarar veren olaylarn i kazas kapsamna alnmasna alld grlmektedir. Sosyal Sigortalar Kanununun 11.maddesinde, i kazas ve meslek hastalnn tanm yaplmtr. Bu maddenin (A) fkras yledir: kazas, aadaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortaly hemen veya sonradan bedence veya ruhca arzaya uratan olaydr: a) Sigortalnn iyerinde bulunduu srada b) veren tarafndan yrtlmekte olan i dolaysyla, c) Sigortalnn, iveren tarafndan grev ile baka bir yere gnderilmesi yznden asl iini yapmakszn geen zamanlarda, d) Emzikli kadn sigortalnn ocuuna st vermek iin ayrlan zamanlarda, e) Sigortalnn, iverence salanan bir tatla iin yapld yere toplu olarak gtrlp getirilmeleri srasnda.

1.1.3. Meslek Hastal Kavram Sosyal Sigortalar Kanununun 11.maddesinin (B) fkrasnda u aklama yer almaktadr. Meslek hastal, sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar yznden urad geici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arza halleridir. Bu kanuna gre tesbit edilmi olan hastalklar listesi dnda herhangi bir hastaln meslek hastal saylp saylmamas zerine kabilecek uyumazlklar Sosyal Sigorta Yksek Salk Kurulunca karara balanr.

1.1.4. Geici Gremezlik, Srekli Gremezlik, Malullk Kavramlar Sosyal Sigortalar Kanununda, i kazas veya meslek hastal dolaysyla geici olarak i grememe durumu geici igremezlik kavramyla tanmlanmaktadr. Yasann 19.maddesinde, i kazas veya meslek hastal sonucu meslekte kazanma gcnn en az %10 azalm bulunduu durumlar srekli igremezlik terimiyle ifade edilmektedir. Ayn yasann malullk sigortasyla ilgili Beinci Blm 53.maddesinde, alma gcnn en az te ikisini kaybedenlerin veya bu oranda kaybetmemi olduu halde y.aplan tedavi sonunda alabilir durumda olmad salk kurulu raporlaryla saptananlarn malul sayldklar belirtilmektedir. 1.1.5. Gvenlii Kavram kazalarn ve bunlarn neden olduklar kayplar en aza indirmek amacyla, bilimsel aratrmalara dayal gvenlik nlemlerinin saptanmas ve uygulanmas dorultusundaki almalar ksaca i gvenlii terimi iinde toplanmaktadr. Genel anlamda i gvenlii kavram alanlarn, iletmenin ve retimin her trl tehlike ve zararlardan korunmasn iermektedir.nsan hayatnn ncelik tamas nedeniyle, iletme ve retim gvenlii konularnn ikinci planda kald ve uluslar aras alanda i gvenlii kavramyla genel olarak alanlarn gvenliinin ifade edildii

grlmektedir. Bu yaklam esas alndnda, kavram iin aadaki tanm uygun grlmektedir: yerinde, alma koullarndan kaynaklanan, alanlara ynelik tehlikelerin aratrlmas ve nlenmesi amacyla yaplan yntemli almalarn tmne i gvenlii denir

2. TRKYEDE GVENL KONUSUNDAK HUKUKSAL SORUMLULUK VE YAPTIRIMLAR gvenliinin kazalar, Devlet, baz kurulular domusana neden ynetmeliklerde yeralmaktadr. salanamamas sonucu meydana gelen i iveren, ii, sigorta kurumlar ve dier arasnda eitli hukuksal sorunlarn olmakta, yrrlkteki yasa tzk ve konuyla ilgili ok sayda hkm

2.1. verenin Sorumluluu - Borlar Kanununa Gre verenin Sorumluluu: verenin i gvenlii tedbirlerini alma borcunun ya da hukuk dilindeki ifadesiyle iiyi gzetme borcunun en nemli zel hukuk kural Borlar Kanununun 332.maddesinde yeralmtr. Madde metni aadaki gibidir: Madde-332: sahibi, akdin hususi halleri ve iin mahiyeti noktasndan hakkaniyet dairesinde kendisinden istenilebilecei derecede, almak dolaysyle maruz kald tehlikelere kar icap eden tedbirleri ittihaza ve mnasip ve shhi alma mahalleri ile, ii birlikte ikamet etmekte ise, shhi yatacak bir yer tedarikine mecburdur. sahibinin yukarki fkra hkmlerine aykr hareketi neticesinde iinin lmesi halinde onun yardmndan mahrum kalanlarn bu yzden uradklar zararlara kar isteyecekleri tazminat dahi akde aykr hareketten doan tazminat davalar hakkndaki hkmlere tabi olur. Kanununa Gre verenin Sorumluluu

Kanununun 73.maddesine gre, her iveren, iyerinde iilerin saln ve i gvenliini salamak iin gerekli olan yapmak ve bu husustaki artlar aralar noksansz

bulundurmakla ykmldr. iler de bu yoldaki usullere ve artlara uymak zorundadrlar. Kanununun bu maddesinde dikkati eken husus gerekli olan yapmak deyiminin kullanlm olmasdr. Borlar Kanununun 332.maddesindeki hakkaniyet ls esas alnmamtr. Sosyal Sigortalar Kanunundaki Hkmler

Yasann, Kazasn Bildirme baln tayan 27.maddesinde; iverenin, i kazasn o yer yetkili zabtasna derhal ve Kuruma da en ge kazadan sonraki iki gn iinde yazl olarak bildirmekle ykml olduu belirtilmitir. Kasden veya ar ihmal sonucu bu madde gereince kazann bildirilmemesinden, verilen bilginin eksik veya yanl olmasndan doan ve ileride doacak olan Kurum zararlarndan iveren sorumlu tutulmutur. 15.maddede, iverenin, i kazasna urayan sigortalya, Kurumca ie el konuncaya kadar, salk durumunun gerektirdii salk yardmlarn yapmakla ykml olduu, yaplan masraflarn Kurum tarafndan iverene denecei, iverenin savsama ve gecikmesinden dolay tedavinin uzamas, sigortalnn malul kalmas veya malullk derecesinin artmas nedeniyle Kurumun urayaca her trl zarar iverenin demekle ykml olduu belirtmilmitir. Sosyal sigortalar Kanununun konuyla ilgili nemli bir maddesi de 26.madde olup madde metni aada sunulmutur. Madde-26: kazas veya meslek hastal, iverenin kasd veya iilerin saln koruma ve i gvenlii ile ilgili mevzuat hkmlerine aykr hareketi veyahut su saylr bir eylemi sonucunda olmusa, Kurumca sigortalya veya hak sahibi kimselerine yaplan ve ileride yaplmas gerekli bulunan her trl giderlerin tutar ile, gelir balanrsa bu gelirlerin 22.nci maddede sz geen tarifeye gre hesap edilecek sermaye deerleri toplam iverenden alnr. kazas veya meslek hastal, 3.nc bir kiinin kast veya kusuru yznden olmusa, Kurumca btn sigorta yardmlar yaplmakla beraber zarara sebep olan 3nc kiilere ve ayet kusuru varsa bunlar altranlara Borlar Kanunu hkmlerine gre rcu edilir.

2.2. inin, Gvenlii Tedbirlerine Uyma Ykmll Kamu Hukuku asndan, iilerin i gvenliiyle ilgili tedbirlere uyma ykmll Kanununun 73.maddesinin ikinci fkrasnda aklanmtr. Bu fkrada iilerin, ii sal ve i gvenliini salamak yolundaki usuller ve artlara uymak zorunda olduklar belirtilmitir. inin, yasada belirtilen bu ykmlle aykr davranmas, iverenden tazminat isteme hakkn azaltabilecei veya tamamen ortadan kaldrabilecei gibi iten hakl sebeple karlmasna da yol aabilir. 2.3. Hukuki Sonular, Tazminat Davalar Sosyal Sigortalar Kurumunun Salad Yardmlar ve Rcu Hakk:

Meydana gelen olayn, 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununun 1l.maddesinde aklanan i kazas (veya meslek hastal) kapsamnda olmas kouluyla Kurum, zarar gren iiye 12.madde uyarnca eitli salk yardmlar yapmaktadr Meydana gelen i kazasnda, ii kusurlu olsa dahi Kurum yine bu yardmlar yapmaktadr. Ancak ii, kasd veya su saylr bir hareketi nedeniyle kazaya uram ise bu takdirde sadece salk yardmlarnn yaplaca, geici igremezlik denei, srekli igremezlik geliri verilmeyecei yasann 110.maddesinde belirtilmitir. Yine kazaya urayan iinin balanmaz kusuru var ise, verilecek geici igremezlik deneinin veya srekli igremezlik gelirinin, bu kusurun derecesine gre, yarsna kadar eksiltilebilecei 111.maddede belirtilmitir. Ayrca balanmaz kusurun tanm da yine ayn maddede aklanmtr. Sosyal Sigortalar Kurumu, yukarda aklanan yardmlar yapmakla ykml olduu gibi 26.maddedeki koullarn varl halinde iverenlere, nc kiilere veya bunlar altranlara rcu etme hakkna sahiptir. - inin Tazminat steme Hakk kazas sonucu zarar gren ii, olayda iverenin sorumluluu bahis konusu olduu takdirde zararnn tazminini iverenden talep etmek hakkna sahiptir. Bu konuda, Kanununda herhangibir hkm yeralm deildir. Ancak ii ile iveren arasnda akdi bir balant mevcut olduundan Borlar Kanununun tatbiki bahis konusu olur.

Borlar Kanununun 46.maddesinin birinci fkrasnda, Cismani bir zarara dar olan kimse klliyen veya ksmen almaya muktedir olamamasndan ve ileride iktisaden maruz kalaca mahrumiyetten tevellt eden zarar ve ziyann ve btn masraflarn isteyebilir, denmektedir. Bu madde uyarnca genellikle iverene kar alan tazminat davalar, ayet zarara neden olan nc bir kii var ise bunun aleyhine de alabilir. Eer ii, bir aracnn emir ve kumandas altnda alyorsa dava hem arac ve hem de iveren aleyhine alabilir. inin lm Halinde, Yaknlarnn Tazminat steme Hakk:

kazas sonucu hayatn kaybeden iinin yardmndan yoksun kalan yaknlarnn da iverenden tazminat isteme hakk vardr. Borlar Kanununun 45.maddesinin ikinci fkrasnda lm neticesi olarak dier kimseler mteveffann yardmndan mahrum kaldklar takdirde onlarn bu zararn da tazmin etmek lazm gelir denmektedir. Yine ayn yasann 332.maddesinin ikinci fkras da iinin yaknlarna bu hakk tanmtr. Manevi Tazminat steme Hakk grenin altnda ve lm tazminat

Borlar Kanununun 47.maddesinde zarar halinde de ailesinin manevi zarar ad talep edebilecei hususu aklanmtr.

Manevi tazminat ile gdlen amacn ne olduu hususunda hukukular arasnda farkl grler bulunmaktadr. Zarara neden olann cezalandrlmas, madurun intikam hissinin tatmin edilmesi gibi amalara ynelik olduunu ne srenler bulunmakla birlikte, genellikle amacn, zdrap eken, yaam zvkini kaybeden kiinin acsn hafifletmek, bir tatmin duygusu vermek olduu kabul edilmektedir. Tazminat Davalarnda Zaman Am (Mruru Zaman):

inin, iveren aleyhine aaca tazminat davas, Borlar Kanununun 332.maddesi gereince bir hizmet akdine dayandndan yine ayn yasann 125.maddesine gre 10 yllk zaman amna tabiidir. inin lm halinde yaknlarnn iveren aleyhine aacaklar tazminat davalar ile, Sosyal Sigortalar Kurumunun iveren aleyhine aaca rcu davalar da yine ayn yasal esaslar uyarnca 10 yllk zaman amna tabiidir.

10

inin veya lm halinde yaknlarnn nc kiiler aleyhine aacaklar tazminat davalar ile Sosyal Sigortalar Kurumunun nc kiiler aleyhine aaca rcu davalar Borlar Kanununun 60.maddesi uyarnca haksz fiil zaman amna tabi olup sresi 1 yldr. 2.4. Cezai Sonular, Kamu Davalar gvenliinin salanamamas nedeniyle meydana gelen i kazalar ceza hukuku asndan da nem tamakta sulular hakknda ceza davalar almaktadr. lenen bir su nedeniyle sadece sutan zarar gren kiinin deil, ayn zamanda tm toplumun maduriyeti sz konusudur. Bu nedenle ceza davalar toplumun yani kamunun temsilcisi olarak Cumhuriyet Savcs tarafndan takip edilir ve Kamu Davas olarak adlandrlr. Trk Ceza Hukukunda i kazalaryla ilgil sular taksirli sular olarak adlandrlmtr. Taksir szc kusurda bulunma, kusurlu olma durumu anlamndadr. Kaza yaralanma ile sonulanm ise olayda kusuru bulunan kii taksirle messir fiil suunu, kaza lmle sonulanm ise taksirle adam ldrme suunu ilemitir. Daha nce bahsedilen tazminat davalarnda, genel olarak madur olan kii veya kurumun, zararnn karlanmas talebiyle dava at grlmt. Kamu davalarnda ise madur olanan ikayet etmesi gerekmemektedir. Olay, adli merciler tarafndan haber alndnda adli mekanizma kendiliinden almaya balar ve gerekli ilemler usulne gre yrtlr. Bir i kazas meydana geldiinde, iverenin olay derhal o yer yetkili zabtasna bildirmekle ykml olduu 506 sayl yasann 27.maddesinde belirtilmitir. veren bu ykmlln yerine getirmese dahi olay herhangi bir ekilde haber alan mahalli zabta harekete geerek gerekli inceleme ve tespitleri yapar ve olay Cumhuriyet Savcsna intikal eder. Hazrlk Tahkikat ve Davann Almas:

Savcnn yapt tm aratrma ve delil toplama iine hazrlk tahkikat denir. Tahkikat sonucunda toplanan deliller kamu davasnn almasna yeterli ise Cumhuriyet Savcs bir iddianame hazrlayarak mahkemeye sunar. Olayda kusurlu bulduu sanklarn Trk Ceza Kanunu uyarnca cezalandrlmalarn talep ederek ceza mahkemesinde kamu davasn aar. Hazrlk tahkikat srasnda, yeterli delil bulunmamas veya durumun takibe deer grlmemesi halinde Cumhuriyet Savcs takipsizlik karar verir.

11

Kamu Davasnn Sonulanmas ve Cezalar:

Cumhuriyet Savcsnn yapt tahkikat sonucunda kusurlu bulduu kiiler aleyhine alan ve ceza mahkemesinde yrtlen dava sonucunda suu sabit grlen sanklar hakknda Trk Ceza Kanununun ilgili maddesine gre karar verilir. Olay lmle sonulanmsa 455.madde uyarnca, 1 kiinin lm halinde 2 yldan 5 yla kadar,1 den fazla kiinin lm veya 1 lm + yaralanma halinde 4 yldan 10 yla hapis cezas ve ayrca para cezas uygulanmaktadr.Olay yaralanma ile sonulanmsa 459.madde hkmleri uyarnca, yaralanmann niteliine gre eitli hapis ve para cezalar uygulanmaktadr.Ayrca kusurun derecesine gre bu cezalar sekizde birine kadar indirilebilmektedir.

3. TRKYEDEK GVENL MEVZUATI Trkiyede, yrrlkte bulunan nemli yasalarn birounda i gvenliini dorudan veya dolayl olarak ilgilendiren maddeler bulunmaktadr. zellikle 1971 ylnda yrrle giren 1475 sayl Kanununun ilgili maddeleri uyarnca, ii sal ve i gvenlii konusunu dorudan ilgilendiren tzkler ve ynetmelikler karlmtr. Aada, konuyla ilgili yasa, tzk ve ynetmelikler ksaca tantlmtr. yaplmtr. 3.1 Yasalar

Trkiye Cumhuriyeti Anayasas No:2709, Tarih 18.10.1982 Anayasamzn alma artlar ve dinlenme hakk ile ilgili 50.maddesi yledir: Madde-50: Kimse yana, cinsiyetine ve gcne uymayan ilerde altrlamaz. Kkler ve kadnlar ile bedeni ve ruhi yetersizlii olanlar alma artlar bakmndan zel olarak korunurlar. Dinlenmek alanlarn hakkdr. cretli hafta ve bayram tatili ile cretli yllk izin haklar ve artlar kanunla dzenlenir. Trk Ceza Kanunu Borlar Kanunu Umumi Hfzshha Kanunu: Belediyeler Kanunu: No: 765, No: 818, No:1593, No:1580, Tarih: 1.3.1926 Tarih: 8.5.1926 Tarih: 6.5.1930 Tarih:14.4.1930

12

Maden Kanunu: No:6309, Tarih:11.3.1954 Sosyal Sigortalar Kanunu: No:506, Tarih:20.7.1964 Kanunu: No:1475, Tarih:25.8.1971 mar Kanunu No:3194, Tarih: 3.5.1985 raklk ve Mes.E. Kanunu No:3308, Tarih: 5.6.1986 Dier Yasalar gvenlii konusuyla dolayl olarak ilgili dier yasalardan bazlar unlardr: . Radyoloji, Radyum ve Elektrikle Tedavi ve Dier Fizyoterapi Messeseleri Hakknda Kanun (1937) . Mh. Ve Mim.Hakknda Kanun (1938) . Basn Kanunu (1952) . Trk Mh. ve Mim.Odalar Birlii Kanunu (1954) . Trk Tabipler Birlii Kanunu (1954) . Kimyagerlik ve Kimya Mh.Hakknda Kanun (1954) . Deniz Kanunu (1967) . Toplu Szlemesi Grev ve Lokavt Kanunu (1983) . Sendikalar Kanunu (1983) . Karayollar Trafik Kanunu (1985) 3.2 Tzkler

Tzkler (nizamnameler), yasalarn uygulanmasn gstermek veya yasann emrettii ileri belirtmek zere Dantayn incleemesinden geirilerek Bakanlar Kurulunca karlan hukuk kurallardr (Anayasa Madde 115). gvenlii konusunda yrrlkte bulunan tzkler, inaat sektrmz asndan nemli olanlarn ierikleri hakknda zet bilgiler verilmek suretiyle aada tantlmtr. - i Sal ve Gvenlii Tz Kararname No:7/5583, Tarih:4.12.1973 Resmi Gazete:ll.l.l974/14765 - Yap lerinde i Sal ve Gvenlii Tz Kararname No : 7/8602 Tarih:2.7.1974 Resmi Gazete : 12.9.1974/15004 - Ar ve Tehlikeli ler Tz Kararname No:6174 Tarih: 29.3.1973 Resmi Gazete: 9.4.1973/14502 - Parlayc, Patlayc, Tehlikeli ve Zararl Maddelerle allan yerlerinde ve lerde Alnacak Tedbirler Hakknda Tzk No. 7/7551 Tarih: 27.11.l973 - i Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Tzk KararnameNo:7/5734 Tarih: 31.1.1973

13

Resmi Gazete: 19.2.1973/14453 yerlerinde in Durdurulmas veya yerinin kapatlmasna likin Tzk Kararname No: 7/5736 Tarih: 31.1.1973 Resmi Gazete: 19.2.1973/14453 Fazla alma Tz Kararname No:7/6147 Tarih: 27.3.l973 Resmi Gazete: 4.4.l973/14497 Maden ve Ta Ocaklar letmelerinde ve Tnel Yapmnda Alnacak i Sal ve Gvenlii nlemlerine likin Tzk Kararname No:84/8428 Tarih: 13.8.l984 Resmi Gazete: 22.10.1984/18553 Teftii Tz Kararname No:7/17925 Tarih: 6.8.l979 Resmi Gazete: 28.8.l979/16738 Dier Tzkler . Barut ve Patlayc Maddelerle Silah ve Teferruatnn ve Av Malzemesinin Sureti Murakabesine Dair Tzk (1956) . Radyasyon Sal Tz (1967) . Hazrlama,Tamamlama ve Temizleme leri Tz (1973) . Sreleri Tz (1973) . Haftalk Srelerine Blnemeyen alma Sreleri Tz (1973) . Postalar Halinde i altrlarak Yrtlen lerle, almalara likin Baz zel Usul ve Kurallar Hakknda Tzk (1973) . i alma ve Kimlik Karnesi Tz (1973) . Gebe ve Emzikli Kadnlarn altrlma Koullar ile Emzirme Odalr ve ocuk Bakm Yurtlar (Kre) Hakknda Tzk (1973) . Kadn ilerin Sanayie Ait lerde, Gece Postalarnda altrlma Koullarna Ait Tzk (1973) . Askeri yerleriyle Yurt Emniyeti in Gerekli Maddeler mal Olunan yerlerinin Denetim ve Teftii Hakknda Tzk (1973) . Kollar Tz (1983) . Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak 7.5 saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hakknda Tzk(1984)

3.3. Ynetmelikler Ynetmelikler, Babakanlk, bakanlklar ve kamu tzel kiilerince, kendi grev alanlarn ilgilendiren yasalarn ve tzklerin uygulanmasn salamak zere kardklar hukuk kurallardr (Anayasa madde 124).

14

i sal ve i gvenlii konusunu dolayl olarak ilgilendiren ok sayda ynetmelik bulunmaktadr. Burada sadece i gvenliini dorudan ilgilendiren nemli ynetmeliklerin tantlmas yeterli grlm ve bunlar, yaynlandklar Resmi Gazetelerin tarih ve saylar ile birlikte aada sunulmutur. Gayrshhi Messeselere Ait Ynetmelik (19.3.l968/12852) Elektrik Tesisat Ynetmelii (27.3.1971/13806) Elektrik Kuvvetli Akm Tesisat Ynetmelii (21.11.1978/16466) Elektrik Enerji Tesisleri Ynetmelii (9.12.l978/16484) Kuvvetli Akm Elektrik Datm ve Bakm Ynetmelii (29.6.l979/16681) yeri Hekiminin alma artlaryla Grev ve Yetkileri Ynetmelii (9.7.l980/17037). Makina Koruyucular Ynetmelii (17.5.l983/18050) Grlt Kontrol Ynetmelii (11.12.l986/19308)

3.4. TSE Standartlar i sal ve i gvenlii konusundaki yasa, tzk ve ynetmeliklerin yansra, Trk Standartlar Enstits (TSE) tarafndan konuyla ilgili ok sayda standart karlmtr. 3.5. Uluslararas Szlemeler (ILO Szlemeleri) Uluslar aras alma rgt (ILO), kuruluundan (1919) bugne kadar alma hayatyla ilgili 173 uluslar aras szleme ve 180 tavsiye kararn kabul etmitir 4. TRKYEDE GVENL KONUSUNDAK DEVLET DENETM VE LGL BRMLER

Trkiyede genel olarak i hayatn denetleme yetkisi Devlete aittir. Bu husus, Kanununun 88.maddesinde aklanm olup maddenin birinci fkrasnda alma hayat ile ilgili mevzuatn uygulanmasn Devlet izler, denetler ve tefti eder denmektedir. Ayn maddenin ikinci fkrasnda, bu devin alma Bakanlna bal, ihtiyaca yetecek say ve zellikte tefti ve denetlemeye yetkili memurlarca yaplaca aklanmtr. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn ii sal ve i gvenlii konusundaki denetimden sorumlu birimi Tefti Kuruludur.

15

Denetim konusunda ayrca Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Mdrl bnyesinde grev yapan mfettiler de baz yetkilere sahiptirler. Bakanlk bnyesinde, denetimle dorudan ilikili olmayan ancak ii sal ve i gvenlii konusunda hizmet veren i Sal Daire Bakanl ve bnyesindeki i Sal ve Gvenliei Merkezi (GM) ile Yakn ve Orta Dou alma Eitim Merkezi (YODEM) bulunmaktadr. 4.1. Tefti Kurulu alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna dorudan bal olarak faaliyet gsteren Tefti Kurulu, 28.8.l979 tarihinde karlan Tefti Tz uyarnca kurulmutur. Halen gerek teknik ve gerekse sosyal alanda inceleme, aratrma ve denetim yapan tm Mfettileri bu Kurula bal olarak grev yapmaktadrlar. 4.2 Sosyal Sigortalar Kurumunun Denetimi

506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununun 130.maddesi, Kurumun teftie yetkili memurlarnca, Kanununda belirtilen tefti, kontrol ve denetleme yetkisine sahip olduklarn belirtmektedir. yerlerinde, ii sal ve i gvenlii asndan yaplan kontroller mfettilerce dzenlenen bir raporla Kuruma bildirilmektedir. Bu denetimler sonucunda iyerinde yeterli tedbirlerin alnmad saptanrsa bu durum o iyerinin tehlike derecesinin ykseltilmesine ve buna bal olarak da Kuruma denen prim miktarnn artmasna neden olmaktadr (S.S.Kanunu Mad.74). 4.3 Devlet Denetiminin Deerlendirilmesi

Trkiyedeki tm i yerlerinin yrrlkteki mevzuat erevesinde ve yeterli sklkta denetlenmesiyle, yararl sonularn elde edilecei anlalmaktadr. Zira, teftilerle saptanan eksikliklerin ve mevzuata aykr durumlarn giderilmemesi halinde iin durdurulmasn ve gerektiinde iyerinin kapatlmasn ngren yasal hkmler bulunmaktadr. Ancak mfetti saysndaki yetersizlik nedeniyle bir ylda i yerlerinin en ok %10 u denetlenebilmektedir.

16

5.

SAYISAL DURUM VE BAZI KARILATIRMALAR

5.1.Trkiyedek Kazalarnn Saysal Durumu lkemizde meydana gelen i kazalaryla ilgili saysal veriler, Sosyal Sigortlar Kurumu Genel Mdrl tarafndan her yl yaynlanan istatistik yllklarndan elde edilmektedir. 1998-2000 yllarnda meydana gelen i kazas saylar Tablo 1-1 de sunulmutur. Tablo 5-1 : Trkiye Genelinde ve naat Sektrnde Meydana Gelen Kazas Saylar Toplam Say Yl 1998 1999 2000 Trkiye Geneli naat Sektr Sr. gremezlik Trkiye naat Geneli Sektr lm Trkiye naat Geneli Sektr

91.895 12.355 2.667 613 1.252 380 77.955 15.940 3.407 721 1.333 407 74.847 7.845 1.493 399 1.173 379 ------------------------------------Ort. 81.566 12.047 2.522 578 1.253 389 Bu yln ortalama deerleri dikkate alnarak ve gnde 8 saat , ylda yaklak 300 gn alld kabulyle, inaat sektrmzde : Her i gn yaklak 40,her i saati 5 ,her 12 dakikada 1 i kazasm meydana gelmektedir. Her i gn yaklak 2 kii srekli igremez duruma dmekte , ve yine her i gn 1 2 kii kaza sonucu yaamn yitirmektedir.

naat sektrmzdeki i kazalarnn bir olumsuz zellii de lmle sonulanan kaza orannn bykldr. Trkiyedeki tm i kazalarnn % 1.3 lmle sonulanrken inaat sektrmzdeki i kazalarnn % 3.2 si lmle sonulanmaktadr. 5.2. Dier Kollaryla Saysal Karlatrmalar

SSK statistiklerinden yararlanlarak inaat sektr Trkiyedeki dier i kollaryla karlatrldnda u bulgular dikkati ekmektedir : o Toplam kaza says bakmndan naat Sektru birinci srada yer almakta,Metalden Eya mali,Kmr Madencilii ve Dokuma Sanayii i kollar onu izlemektedir.

17

o lmle sonulanan kaza says bakmndan yine naat Sektr birinci srada yer almakta, Kmr Madencilii,Nakliyat Kolu ve Gda Maddeleri Sanayii onu izlemektedir. 5.3. Karlatrma ltleri Konuyla ilgili aratrmalarda eitli karlatrma ltleri kullanlmaktadr. Aada, bu ltlerden nemli olanlar tantlmtr. 5.3.1. Kaza Skl (ks) ks = K.10 = kaza says_x 10 A alan ii says Kaza skl, lke, sektr veya iletmeler dzeyinde, genellikle bir yl olarak seilen belirli bir alma dnemi iin, alan 1000 kii bana den i kazas saysn gstermektedir. 5.3.2. Kaza Tekrarlama Oran (kf) (Kaza Frekans) kf = K x 106 = kaza says x 106 H allan saat toplam

Kaza tekrarlama oran, belirli bir dnem iin allan bir milyon i saati bana den kaza saysn vermektedir. 5.3.3. Kaza Arlk Oran (ka) ka Tk x 103 = ------- = H kaybedilen ign saysx103 --------------------------allan saat toplam

Bu lt, belirli bir dnemde meydana gelen i kazalarnn saysal durumunu deil, neden olduu i gn kayb asndan nemini saptamak iin kullanlmaktadr. Kaza iddet Oran olarak da adlandrlan bu lt, kazalar nedeniyle, allan bin saat bana ne kadar i gn kaybedildiini gstermektedir. 5.4. Kaza Skl Bakmndan naat Sektrmzn Dier Kollar ve D lkelerin naat Sektrleriyle Karlatrlmas Kaza says bakmndan Trkiyedeki i kollar arasnda ilk srada yer alan inaat sektrmz kaza skl bakmndan n sralarda yer almamaktadr.D lkelerle

18

karlatrldnda, dikkati eken husus, kaza skl deerlerinin batl lkelerdeki deerlerden birka kat daha byk olmasdr. Ayrntl bilgi kurs srasnda sunulacaktr. 6. TRK NAAT SEKTRNDEK KAZALARINA AT ARATIRMA BULGULARINDAN RNEKLER

Yazarn doktora teziyle ilgili aratrmalar kapsamnda, SSK Genel Mdrl arivlerinde bulunan 3347 inaat i kazas incelenmi, eitli kriterlere gre analizler ve deerlendirmeler yaplmtr. Kurs Notu nda birka rnek bulguya yer verilebilmitir. Ayrntl bilgi, kursun ilenmesi srasnda katlmclara sunulacaktr. Ayrca, tablolardaki deerlerin kurs srasnda, katlmclarn da katksyla yorumlanp tartlmasnn daha yararl olaca dnlerek metin blmlerinde bu hususa yer verilmemitir. 6.1 Zamansal Dalm rnekleri Tablo 6-1: ncelenen Gelen Kazalarnn, Saatlerine Gre Saysal Dalmlar LM Saatleri 1.(08-09) 2.(09-10) 3.(10-11) 4.(11-12) 5.(13-14) 6.(14-15) 7.(15-16) 8.(16-17) Say 94 121 130 132 75 98 123 132 905 % 10.4 13.4 14.4 14.6 8.3 10.8 13.6 14.6 YARALANMA Say 226 191 212 194 107 173 166 192 1461 % 15.5 13.1 14.5 13.3 7.3 11.8 11.4 13.1 TOPLAM Say 320 312 342 326 182 271 289 324 2366 % 13.5 13.2 14.5 13.8 7.7 11.5 12.2 13.7

19

Tablo 6-2 : ncelenen Kazalarnn Haftann Gnlerine Gre Saysal Dalmlar Gnler Pazartesi .. Sal ....... aramba.... Perembe.... Cuma........ Cumartesi... Pazar....... Saptanamayan LM Say 238 227 222 217 194 185 165 20 1468 % 16.2 15.5 15.1 14.8 13.2 12.6 11.2 1.4 YARALANMA Say % 320 280 282 266 290 259 173 9 1879 17.0 14.0 15.0 14.2 15.4 13.8 9.2 0.5 TOPLAM Say 558 507 504 483 484 444 338 29 3347 %

16.7 15.2 15.1 14.4 14.5 13.3 10.l 0.9

Tablo 6-3: ncelenen Kazalarnn Yln Aylarna Gre Saysal Dalmlar LM Aylar Ocak......... ubat ....... Mart......... Nisan........ Mays........ Haziran...... Temmuz ...... Austos ..... Eyll ....... Ekim ........ Kasm ....... Aralk ...... Saptanamayan Say 79 56 80 133 147 159 179 149 143 133 111 84 15 1468 % 5.4 3.8 5.5 9.1 10.0 10.8 12.2 10.2 9.7 9.1 7.6 5.7 1.0 YARALANMA Say 127 105 135 155 152 194 190 173 173 167 174 127 7 1869 % 6.8 5.6 7.2 8.3 8.1 10.3 10.1 9.2 9.2 8.9 9.3 6.8 0.4 TOPLAM Say 206 161 215 288 299 353 369 322 316 300 285 211 22 3347 % 6.2 4.8 6.4 8.6 8.9 10.6 11.0 9.6 9.4 9.0 8.5 6.3 0.7

20

Tablo 6-4: ncelenen Kazalarnn antiye Trlerine Gre Saysal Dalmlar antiye LM YARALANMA TOPLAM Tr Say % Say % Say % Bina....... 835 Yol ....... 192 Demiryolu.. 26 Kanal ..... 92 Kpr ..... 19 Tnel ..... 17 Liman ..... 22 Baraj ..... 58 Ykm leri 49 Enerji Nakil 53 Dier ...... 105 1468 56.9 13.1 l.8 6.3 1.3 1.2 1.5 4.0 3.3 3.6 7.2 1155 220 52 58 96 20 27 74 4 83 90 1879 61.5 11.7 2.8 3.1 5.1 1.1 1.4 3.9 0.2 4.4 4.8 1990 412 78 150 115 37 49 132 53 136 195 3347 59.5 12.3 2.3 4.5 3.4 1.1 1.5 3.9 1.6 4.1 5.8

Tablo 6-5: ncelenen Kazalarnn antiyelerin Byklklerine Gre Saysal Dalmlar antiyede alan LM YARALANMA TOPLAM i Says Say % Say % Say % 1 100 11 - 50 51 100 101 500 500 + Saptanamayan 827 272 70 88 41 170 1468 56.3 18.5 4.8 6.0 2.8 11.6 951 341 116 159 48 264 1879 50.6 18.2 6.2 8.5 2.6 14.1 1778 613 186 247 89 434 3347 53.1 18.3 5.6 7.4 2.7 13.0

Tablo 6-6: ncelenen Kazalarnn, Kazaya Urayanlarn teki Unvanlarna Gre Saysal Dalmlar Kazaya Urayann LM YARALANMA TOPLAM teki nvan Say % Say % Say % Dz (Vasfsz)i 786 Usta ............. 369 rak ............ 12 Nezareti Personel 54 Mak.Operatr 74 Tat ofr ..... 22 Operatr-ofr Yard. 67 Teknik Personel ... 49 Dier Elemanlar ... 35 1468 53.5 25.1 0.8 3.7 5.0 1.5 4.6 3.3 2.4 907 598 21 29 36 50 80 41 117 1879 48.3 31.8 1.2 1.5 1.9 2.7 4.3 2.2 6.2 1693 967 33 83 110 72 147 90 152 3347 50.6 28.9 1.0 2.5 3.3 2.2 4.4 2.7 4.5

21

Tablo 6-7: ncelenen Kazalarnn Kaza Tiplerine Gre Saysal Dalmlar (Ana Gruplar) LM Say 538 139 5 98 86 212 37 162 1 151 39 1468 YARALANMA Say % 426 202 158 40 24 34 65 59 525 180 36 70 26 34 1869 TOPLAM Say %

No. 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14

Kaza Tipi nsan Dmesi.... Malzeme Dmesi.. Malzeme Sramas Kaz Kenarnn Gmesi .......... 05 Yap Ksmnn kmesi .......... Elektrik arpmas Patlayc Madde (Dinamit)Kullanmndaki Kazalar... Yap Mak.Kazalar.. Tezgahlara ve Mak. Elemanlarna Uzuv Kaptrma ......... Malzeme ArasndaAltnda Uzuv Skmas ........ El Alet.Ele Vurma Sivri Ulu, Keskin Kenarl Cis.Yaral. antiye i Trafik Kazalar ......... Dier Tipteki Kaz.

% 36.6 9.5 0.3 6.7 5.9 14.4 2.5 11.0 0.1 10.3 2.7

22.7 964 28.8 10.8 341 10.2 8.4 163 4.9 2.1 1.3 1.8 3.5 3.1 27.9 9.6 1.9 3.7 1.4 1.8 138 110 246 102 221 525 181 36 70 177 73 3347 4.1 3.3 7.3 3.0 6.6 15.7 5.4 1.1 2.1 5.3 2.2

7.

TRKYEDE NAAT KAZALARINA NEDEN OLAN GVENSZ DURUM VE DAVRANILAR

Bu aratrmada, mahkemelerde dava konusu olan 400 inaat i kazas dosyas iin uzman bilirkiiler tarafndan dzenlenen raporlar incelenmi, kazalara yol aan gvensiz durum ve davranlar saptanm, zet bilgiler aada sunulmutur.

22

Tablo 7-1: Trkiyedeki naat Kazalarna Neden Olan Gvensiz Durum ve Davranlar: Kod No. 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 Etkili Olduu Kaza Says %

Gvensiz Durum veya Davran

lerin, Yetkili ve Sorumlu Teknik Elemanlarn Denetiminde Yrtlmemesi ........................... 47 Uygun Nitelikte ve Yeterli Sayda Nezareti Elemanlarn Grevlendirilmemesi ........................ 10 lerin, Uygun Olmayan Nitelikteki Ekiplere veya Kiilere Yaptrlmas 31 Gzetim ve Denetim Grevinin Gerektii gibi Yaplmamas ........ 74 alanlarn Gvenlii Konusunda Eitilmemesi, Gerekli Uyarlarn Yaplmamas ...................... 21 Korkuluk, Tahta Perde, ksa Gibi Koruyucu Tertibatlarn Hi Yaplmamas ...................... 103 Korkuluk, Tahta Perde, ksa Gibi Koruyucu Tertibatlarn Yetersiz Dzeyde Bulunmas ................ 25 Kiisel Koruyucu Aralarn yerinDe Bulundurulmamas veya alanlara Verilmemesi ................. 41 Salam ve Yeterli Miktarda Malzemesinin ve Aralarn yerinde Bulundurulmamas ................. 9 Fen ve Sanat Kurallarna Aykr Uygulamalar Yaplmas ............ 101 alma Srasndaki Hatal (Tedbirsiz ve Dikkatsiz)Davranlar 179 Yaplan uyarlarn Dikkate Alnmamas ....................... 11 Makine, Ara ve Gerelerin Amaca Aykr veya Tehlikeli Biimde Kullanlmas ..................... 26 Verilen Kiisel Koruyucunun Kullanlmamas ................... 15 Koruyucu Tertibatlarn Yaptrlmasnn verenden stenmemesi .... 22 Kiisel Koruyucu Aralarn ve Uygun Nitelikteki Malzemesinin

11.8 2.5 7.8 18.5 5.3 25.8 6.3 10.3 2.3 25.3 44.8 2.8 6.5 3.8 5.5

23

verenden stenmemesi .......... 17 18 19 20 21 Bilgi ve Tecrbe Alan Dnda Kalan lerde allmas ....... Yaplarn, Ruhsata Uygunluk ve Gvenlii Asndan, Kamu Kurulularnca Denetlenmemesi ... Yetkililerden zin Alnmadan Tehlikeli Sahasna Girilmesi.. Dier Gve.Dur. ve Davr.......... Kanlmaz Durumlar .............

10 18 21 28 24 36

2.5 4.5 5.3 7.0 6.0 9.0

Tablo 7-2: Kazalarnda Kusurlu Bulunanlar ve Ortalama Kusur Oranlar Sra No. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Kusurlu Bulunan veren Kazaya Urayan Taaron antiye efi Usta Kalfa-Formen i Mak.Operatr nc ahs Belediye v.b.Kurulu Fenni Mesul(T.U.S) avu antiye Bekisi Dierleri Kaza Says 277 271 57 54 39 36 22 22 22 20 16 13 6 13 % 69.3 67.8 14.3 13.5 9.8 9.0 5.5 5.5 5.5 5.0 4.0 3.3 1.5 3.3 Ortalama Kusur Oran 4.3/8 (%54) 3.7/8 (%46) 3.3/8 (%41) 2.5/8 (%31) 2.6/8 (%33) 2.4/8 (%30) 3.0/8 (%38) 2.8/8 (%35) 1.7/8 (%21) 2.3/8 (%29) 1.9/8 (%24) 3.0/8 (%38) 1.8/8 (%23) 2.8/8 (%35)

Tablo 7-3: verenlerin Kusurlu Bulunma Nedenleri Sra No. 1 2 3 4 Kusurlu Bulunma Nedenleri Korkuluk,Tahta Perde,ksa gibi Koruyucu tertibatlar yaptrmamak leri,Yetkili ve Sorumlu Teknik Elemanlar Denetiminde Yrtmemek Fen ve Sanat Kurallarna Aykr Uygulamalar Yaptrmak .......... Kiisel Koruyucular yerinde Kaza Says 75 45 38 Grup % 27.1 16.3 13.7 Genel % 18.8 11.3 9.5

24

5 6 7 8 9 10 11

Bulundurmamak veya alanlara Vermemek........................ Gzetim ve Denetim Grevini Gerektii Gibi Yapmamak leri, Uygun Olmayan Nitelikteki Kiilere veya Ekiplere Yaptrmak Korkuluk,Tahta Perde,ksa gibi Koruyucu Tertibatlar Yetersiz Dzeyde Yaptrmak............... Salam ve Yeterli Miktarda Malzemesini ve Arac yerinde Bulundurmamak................... alanlar, Gvenlii Konusunda Eitmemek, Gerekli Uyarlar Yapmamak.............. Uygun Nitelikte ve Yeterli Sayda Nezareti Elemanlar Grevlendirmemek .......................... Dier Nedenler .................

36 27 17 13 8 7 6 5 277

13.0 9.8 6.1 4.7 2.9 2.5 2.2 1.8

9.0 6.8 4.3 3.3 2.0 1.8 1.5 1.3

Tablo 7-4: antiye eflerinin Kusurlu Bulunma Nedenleri Sra No. 1 2 3 4 5 6 7 Kaza Says Grup % 46.3 22.2 11.1 5.6 3.7 7.4 7.4 Genel % 6.3 3.0 1.5 0.8 0.5 1.0 1.0

Kusurlu Bulunma Nedenleri

1 Gzetim ve Denetim Grevini Gerektii gibi Yapmamak.... 25 Korkuluk,Tahta Perde,ksa Gibi Koruyucu Tertibatlar Yaptrmamak................ 12 Fen ve Sanat Kurallarna Aykr Hatal Uygulamalar Yaptrmak.................. 6 alanlar Gvenlii Konusunda Eitmemek, Gerekli uyarlar Yapmamak...... 3 leri, Yetkili ve Sorumlu Teknik Elemanlar Denetiminde Yrtmemek............. 2 Koruyucu Tertibatlar Yetersiz Dzeyde Yaptrmak 2 Dier Nedenler............ 4 54

25

8. NAAT UYGULAMALARINDA GVENLN SALAMANIN TEMEL PRENSPLER nat sektrmzn i kazas says bakmndan tm i kollar arasnda birinci srada yer ald, srekli igremezlikle ve lmle sonulanan kaza oranlarnn dier ikollarndan ok daha fazla olduu, inaat uygulamalarnn ar ve tehlikeli iler snfnda olduu gznnde bulundurularak her projenin ilk admndan itibaren alma hayatyla ilgili mevzuat hkmlerine kesinlikle uyulmaldr. ilerin ie giri salk raporlar alnmas, periyodik salk kontrolleri yaptrlmal, 18 yan doldurmayanlar istihdam edilmemeli, sigortasz ii altrlmamal, yap i defteri, i teftii defteri v.b. belgeler mevzuata uygun biimde bulundurulmal ve dzenlenmeli yasal adan eksik ya da yetersiz bir husus kalmamaldr. i Sal ve Gvenlii Kurulunun bulunmas gereken nitelikteki iyerlerinde bu kurul oluturulmal ve ilgili tzkteki esaslar erevesinde aktif grev yapmas salanmaldr. gvenliini dorudan ilgilendiren yasalar ( Kanunu, Sosyal Sigortalar Kanunu v.b.), i Sal ve Gvenlii Tz, Yap lerinde i Sal ve Gvenlii Tz ile uygulama konusuyla ilgili olan dier tzk ve ynetmelikler el altnda bulundurulmal, izlenmeli ve uygulanmaldr. Her iverenin yap ilerini, fenni yeterlii bulunan kiilerin teknik gzetimi ve sorumluluu altnda yrtmesinin yasal zorunluluk olduu gznnde bulundurularak uygulama kk lekli olsa dahi mutlaka bir teknik eleman (antiye efi) grevlendirilmelidir. antiyede salkl bir i gvenlii organizasyonu oluturulmal, rgt yaps, yetki ve sorumluluk dalm net olarak belirlenmelidir. Byk lekli antiyelerde en uygun zm olarak, tm mesaisini dorudan bu konuya ayracak i gvenlii mhendisleri istihdam edilmelidir. Koullara gre firma ya da antiye dzeyinde, bu konuda uzman kiilerin danman olarak grevlendirilmelerinin yarar salayaca dikkate alnmaldr. zlenmesi ve uygulanmas gereken yrrlkteki i gvenlii mevzuatnn yansra, antiyedeki uygulamalarla dorudan ilgili olan i gvenlii kurallarndan oluanbir i ynetmelik hazrlanmaldr. Pratik adan byk yarar salayan byle bir ynetmelik tm alanlara okutulmal, gerekli aklamalar yaplmal ve alanlarn, bu ynetmelii okuyup rendiklerini ve belirtilen gvenlik

26

kurallarna uyacaklarn taahht ettiklerini gsterir biimde imzalar alnmaldr. Yukardaki i ynetmeliin yansra nemi ve zellii bulunan iler ve bu ileri gerekletirecek eleman veya ekipler iin uyulmas gereken gvenlik kurallarn ieren talimatlar, ya da kk el kitapklar hazrlanmal, konuyla ilgili elemanlara (tutanak imzalatlarak) verilmelidir. rnein, beton ileri gvenlik talimatlar, vin operatrleri iin gvenlik talimatlar, frler iin gvenlik talimatlar v.b.gibi. Yaplan ilerin zelliine gre alanlara verilmesi gereken kiisel koruyucu aralar (baret, gvenlik kemeri, lastik eldiven, lastik ayakkab, maske v.b.) alanlara tek tek verilmeli, teslim-tesellm tutanaklar dzenlenmeli, iinin, szkonusu kiisel koruyucu aralar salam ve kullanlabilir durumda teslim ald, herhangibir uyarya gerek kalmakszn alrken kullanmay taahht ettii tutanakta belirtilmeli ve imzas alnmaldr. Alt yklenicilerle (gtr usulle i yapan kk ekipler de dahil) mutlaka yazl szlemeler dzenlenmeli ve szlemelerde yaptklar ilerle ilgili gvenlik nlemlerinin alnmasndan sorumlu olduklar tartmaya yol amayacak biimde ak ve net ifadelerle belirtilmelidir. Bunlarn seimine zen gsterilmeli yaptklar iler yeterli dzeyde denetlenmelidir. gvenlii eitimine nem verilmeli, iilere, yapacaklar ilerle ilgili gvenlik nlemleri retilmeli ve bu husus tutanakla (iinin imzas alnarak) belgelenmelidir. Firma dzeyinde ve byk antiyelerde periyodik olarak i gvenlii eitim seminerleri dzenlenmeli ayrca formenler, ustalar, i makinas operatrleri gibi meslek gruplar iin, uzmanlk alanlaryla ilgili zel programlar uygulanmaldr. Szkonusu programlarn yapld tutanaklarla belgelenmeli, katlanlara ve baaryla tamamlayanlara belgeleri verilmelidir. Vasfsz iiler sorunu ve zellikle bu grubun i gvenlii konusundaki olumsuz etkileri ihmal edilmemeli, eitimlerine zen gsterilmeli, deneyim gerektiren ve tehlike arzeden ilerde altrlmamaldr. Uzmanlk gerektiren ve gvenlik asndan nem tayan iler (patlayc madde kullanm, elektrik ileri v.b.) kesinlikle o konuda yeterlik belgesine sahip kii (veya ekiplere) yaptrlmaldr. gvenlii kurallarna uymaya zen gsteren elemanlar takdir edilmeli, rnek gsterilmelidir. Aykr davrananlar nce szl, tekrar halinde yazl olarak uyarlmal, buna ramen i disiplinine, gvenlik

27

kurallarna uymamakta srar eden ve bu tutumuyla kendisinin ve i arkadalarnn can gvenliini tehlikeye sokan elemanlar derhal iten karlmaldr. makinalarnn, tatlarn, dier makine ve aralarn, gvenlik asndan nem tayan malzemelerin ve tehlikeli yap ksmlarnn periyodik kontrolleri ve bakmlar tzk ve ynetmeliklerde belirtilen esaslara ve zaman aralklarna uygun biimde gerekletirilmeli, saptanan bulgular, yaplan ilemler iin raporlar dzenlenmeli, kullnmnda saknca grlenler devre d braklmaldr. gvenlii konusundaki denetimler srekli olmal, haftalk raporlarda konuyla ilgili almalar ve nemli hususlar belirtilmeli, en ge ayda bir yaplacak toplantlarda durum deerlendirilmesi yaplarak ileriye dnk aktiviteler belirlenmelidir. antiyede meydana gelen i kazalarnn, yaralanma veya lmle sonulanmayp hafif atlatlan tm olaylarn analizi yaplmal, nedenleri aratrlmal hangi gvensiz durum veya davrantan kaynakland, hangi elemanlarn ihmalinin ya da hatal davrannn olayda etkili olduu v.b. ayrntlar saptanmal ve ileriye dnk nlemler planlanarak uygulamaya konmaldr. Yukarda sralanan hususlarn temel prensipler olup, ayrntya girilmediinden yasa, tzk ve ynetmeliklerde yeralan i gvenlii uygulama nlemlerine bu kapsamda yer verme olana bulunamamtr. Bu temel prensipler nda ilgili yasal dzenlemelerin izlenip uygulanmas yetkili ve sorumlu teknik elemanlara ve ilgili dier kadrolara den balca grevdir. gvenliini salamaya ynelik abalarn insan yaamna verilen deerin bir ls olduu, bazen ok basit ve masrafsz bir nlemin alan bir insann yaamn kurtard unutulmamaldr.