Rehberlik

Toplumda de i meler ve toplumu olu turan bireylerin gr leri rehberli e olan ihtiyac art rm t r. Bunlar k saca zetlersek; Bireysel farkl l klara verilen nemin artmas Karma kla an toplum yap s zgrlk ve modern e itim sistemlerinin geli mesi ya am nda mesleklerin e itlenmesi nsana verilen de erin artmas Zaman ve kaynaklar verimli kullanma ihtiyac n n ortaya kmas RE HBERLIGIN TANIMI

169

Kendini anlamas , problemlerini zmesi, gereki kararlar almas , kapasitelerini geli tirmesi, evresine dengeli ve sa l kl uyum y ap m a s v e b yl e ce k e n di ni gerekle tirmesi iin uzman ki ilerce bireye ver il en psi kol oji k yar d m d r Rehberli in tan m nda ne mli noktalar vurgulanan

renci Ki ilik Hizmetleri renci Ki ilik Hizmetleri; Beslenme, bar nma, kurslar, sosyal etkinlikler, e itsel kollar, rehberlik, sa l k vb hizmetleri ierir. Amac , bireyin okulda verilen e itim retim hizmetlerinden etkili bir ekilde yararlanmas n sa l am akt r. E i ti m sr eci ni et ki l eyen faktrlerin olumlu ynlerini art rmak, olumsuz ynlerini azaltmakt r. renci ki ilik hizmetleri okullarda retim ve ynetim hizmetlerinin yan nda yer alan ve amac retim ve ynetim hizmetleriyle kar lanamayan ger eksinimlerin giderilmesi olan profesyonel hizmetler grubudur. renci ki ilik hizmetleri okulda, retim faaliyetlerinin d nda kalan rencinin ki ili inin duygusal ve sosyal yanlar n n da geli rnesine yard m etkinliklerini ierir. Bu hizmetlerin amac , bireylerin btnyle geli ebilmelerini, e itimden en iyi ekilde yararlanmalar n , verimli ve evresine sa l kl uyum yapabilen bireyler olmalann sa lamakt r. renci ki ilik hizmetlerinin kapsam nda hizmetler yer al r; 1. 2. 3. 4. 5. u

l.Rehberlik bireye vard m etme srecidir. Rehberlik yard m psikolojik bir yard md r. Rehberli in psikolojik bir yard m olma zelli i onu ba ka yard m hizmetlerinden belirgin bir c ekilde ay r r. l.Rehberllk bir sretir. Rehberlik bir anda olup biten bir i de ildir. Rehberlik al malar n n etkili sonu vermesi belli bir sre gerektirir.

3.Rehberlik hizmetlerinin merkeznde birey vard r. Okul ortam nda rehberli in ilgilendi i esas grup rencilerdir, renci trl ki ilik zellikleri bul unan ve geli m ekte olan bireydir. Her renci geli tirilebilecek bir kapasiteye sahiptir. Bunun iin, gnmzde psikolojik dan ma ve rehberlik hizmetleri e itim srecinin ayr lmaz ve tamamlay c bir yan n olu turur. A. Rehberlik bilimsel ve pr of esyonel bir yard md r. Rehberlik bilimsel al malann uygulamalara yans mas d r. Rehberlik yard m n n dayand bilimsel ilke ve yntemler bulunmaktad r. Bu bilimsel ilke ve ynt em l er e u ygu n ol ar ak r eh ber l i k yard m belirli bir pln, program ve sistem iinde sunulabilir. S.Rehberli in esas bireyin kendini gerekle tirmesine yard m etmektir. Kendini gerekle tirme psikolojik dan ma ve rehberlik yard m n n btn boyutlar n iine alan bir kavramd r. Rehberlik yard m ile kendi ki ili ini anlayan birey bu hizmetin sonucunda; Kendi dnyas n anlayabilir. daha gereki bir gzle . :

Sa l k hizmetleri (sa l k e itimi, sa l k kontrolleri vb.) Sosyal yard m hizmetleri (burs, kredi, bannma, beslenme hizmetleri) Psikolojik Dan ma ve Rehberlik hizmetleri zel yeti tirme hizmetleri (zel kurslar) Sosyal ve kltrel hizmetler (bo zaman e itimi, spor, sanat, kltrel etkinliler vb.)

evresine daha sa l kl ve dengeli bir uyum gsterebilir.

170

Rehberlik
ki ilik ve benlik geli imine verilen nemin artmas II.Toplumsal temeller Kltr bo lu u (maddi kltrn manevi kltrden h zl geli mesi) Yabanc la ma Ku ak at mas ya am ndaki de i iklik III.Felsefi Temeller (Toplumun insana bak a s ) hizmetleri retim okullarda Rehberlik yap lan planl , kontroll zorunlu de ildir retim ile Rehberlik Faaliyetlerinin Kar la t r lmas ________________________ ve rgtlenmi retme faaliyetleridir O retim snf ii S n f ii ve zel etkinliklerle yrtlr ortamlardaki etkinliklerle yrtlr retimde bireye bilgi bireyin kendini ve aktanl r ba kalarm anlama potansiyelini kullanmas ve sa l kl kararlar almasm sa lamakt r kullan lan yntemler, kullan lan yntemler, verilen hizmetler ve verilen hizmetler ve hizmeti verenler farkl d r hizmeti verenler farkl d r Gruplara yap l r Kk gruplara yap lsa da daha ok bireylere yap l r ___ ____ anlama ve lme ve de erlendirme Kendini vard r de erlendirme vard r Disiplin sorunu vard r zdisiplin vard r Bireyin nesnel Bireyin i dnyas na, dnyas na yneliktir znel dnyasrha yneliktir. Kltr miras n bireye Bilgilerin aktar r btnselle tirilmesi ve ya am amalar a s ndan de erlendirilmesi yer ne Toplumun de er vard r yarg lar aktar l r. (Ay p, Yarg lama alg lama vard r program program gnah, yasak) Yeti me Yeti me farkl d r retmen tek ba na farkl d r lgili herkesin katk s yrtebilir ________ gerekir ___

Btiin kapasite ve yeteneklerini en uygun dzeyde geli tirecek f rsat, olanak vs ortam seebilir. ze l l i k l e b i r e yi n kendini anlamas , problemlerini zebilmesi, kendine en uygun seimleri yaparak gereki kararlar alabilmesi, kendi kapasitelerini en uygun dzeyde geli tirebilmesi, evresine dengeli ve sa l kl uyum yapabilmesi psikolojik dan ma ve rehberlik yard m n n esas n olu turan ve bireyin kendini gerekle tirme dzeyini geli tiren belirgin sonulardand r. REHBERL N KONUSU Rehberli in konusu bireydir. rne in okulda verilen rehberlik hizmetlerinin konusu renci ve retmendir. REHBERL N AMACI Rehberli in en genel amac bireyin kendini gerekle tirmesine, uyum sa lamas na ve karar vermesine yard m etmektir. Kendini gerceklestiren birevler, psikolojik sa l yerinde olan a da insanda bulunmas gereken zelliklere sahiptir. Yeterli bir ki ili e sahip, verimli, gereki bir ben kavram na sahip, kim olaca konusunda tutarl , kendi ve ba kalar hakk nda iyi d ncelere sahip, insan de erlerine sayg l , onlar benimseyici ve geli tirici, zaman iyi kullan p, gemi ten ok geiece e ynelik, yarat c , kendine sayg l , kendini kabul eden, duygular n a klayan, de i meye ve yeni ya ant lara a k, de i mekte olan bir dnyan n de i mekte olan bir paras d r. A a dakilerden hangisi rehberli in temel amac n ortaya koyar? (2001 KPSS-110) A) Bireyin e itli zellikleri hakk nda bilgi toplamak B) Bireyin ihtiyalar n belirleyip okulun yak n evresini buna gre dzenlemek C) Bireye, ne yapmas gerekti ini sylemek D) Bireyin kendisini tan mas na ve evresindeki olanaklar fark etmesine yard mc olmak E) Bireyin sorunlar n belirlemek REHBERL N TEMELLER I. Psikolojik temeller bireysel aynl klar duygular n ya amdaki nemi

Rehberlik
Rehberlik Hizmetlerinin Geli imi lk rehberlik uygulamalar mesleki rehberli e ynelik olarak ba lam t r. 1908'de Boston'da F. Parsons i arayanlara yard m hizmetleri verdi i bir bro am t r. Bu broya "Boston Meslek Brosu" ad n vermi ve kendisine ba vuranlar n ilgi ve yeteneklerini saptay p kendilerine uygun i lere yerie melerine yard mc olmu tur. Bu hizmetlerin ba ar ya ula mas sonucu bir y l sonra "Meslek Seimi" ad nda bir kitap yazan Parsons bu al malar yla rehberlik hareketinin ba lat c s olmu tur. lkemizde rehberlik al malar 1950'li y llarda ba lam t r. Bu y llarda Amerikal uzmanlar e itim sistemimizde incelemeler yapmak zere Trkiye'ye davet edilmi , yapt klar incelemeler sonucu raporlar haz rlayarak yeni uygulamalann ba lat lmas n sa lam lard r. Bu uzmanlar Trk Milli E itim sistemini bireysel farkl l kiara nem verilmedi i, birey ve toplumun ihtiyalar n dikkate almayan tek tip programlar n uyguland ynnde ele tirmi lerdir. Bu ele tirilerle ilgili olarak okulla rda rehberlik uygulamalar n n ba lat lmas gerekti ini vurgulam lar, bu konu ile ilgili e itli seminer ve konferanslar dzenlemi lerdir. Bu geli meler sonucunda Milli E itim Bakanl gerekli al malar gerekle tirmi ve 1953 y l nda Talim ve Terbiye Dairesine ba l olmak zere Test ve Ara t r ma Brosu kurulmu tur. 1955 de Ankara Demirlibahe ilkokulunda ilk rehberlik merkezi a lm t r. 1953-1954 retim y l nda Gazi E itim Enstitsnde Pedagoji ve E itim blmlerinin retim program nda ilk kez Rehberlik dersi a lm t r Bu y llarda rehberlik konusunda yay nlar n artmaya ba lad grlm tr. 1954 y l nda alt ilde "Rehberlik ve Ara t rma Merkezi" kurulmu tur. 1960 y l ndan sonra kalk nma planlar nda ve Milli E itim uralar nda rehberlik anlay na ve hizmetlerine yer verilmeye ba land grlmektedir. Milli E itim Bakanl 1970-1971 retim y l nda 24 okulda rehberlik al malar n resmen ba latm t r. 1974-1975 retim y l nda btn orta dereceli okullarda "yayg n" olarak rehberl ik hizmetleri ba lam t r. Gnmzde Rehberlik hizmetleri, 1983 y l na kadar daire ba kanl olan ve daha genel mdrlk olan Milli E itim Bakanl zel E itim Rehberlik ve Dan ma Hizmetleri

171

Genel Mdrl 'nn sorumlulu unda yrtl- mektedir. Genel mdrlkten daha nce a lm olan Rehberlik ve Ara t rma Merkezleri ise sonradan genel mdrl e ba lanm t r. PS KOLOJ K DANI MA VE REHBERL K H ZMETLER N N LKELER P sikolojik dan ma ve rehberlik hizmetlerinin uygulanmas nda ala ndaki ki ilerce kabul edilen ve uyulan temel ilkeler bulunmaktad r. Bu ilkeler a a daki gibi zetlenebilir: 1. Rehberli in temelinde insan hak ve sorumluluklar ile yak ndan ilgili demokratik ve insanc l bir anlay vard r Bu ifadeyle demokratik toplumlarda zgr bir bireyin kendi gereksinimleri do rultusunda seim yapabilme, karar verebilme ve toplumsa! ya amda zerk bir birey olarak davranabilme hakk na sahip oldu u anlat lmak istenmektedir. Bu durum gnmzde e itim kurumlanna bu zelliklere sahip bireyler yeti tirme sorumlulu unu yklemektedir. Dolay s yla e itimin tamamlay c bir yan n olu turan psikolojik dan ma ve rehberlik hizmetlerinin insan n biricik ini kabul eden, demokratik toplumun zerk bireyi olabilmesi do rultusunda bireyin geli imini dikkate alan bir anlay a dayal olmas gerekir. Psikolojik dan ma ve rehberli in demokratik ve insanc bir anlay a dayal olmas , rehberlik yard m sunan grevlilerin dan anlarla olan ili kilerinde otoriter, buyurgan, ele tirici ve ynlendirici tutum ve davran lardan ka nmalar n ve dan anlara insanc bir anlay la yakla malar n vurgular. ster psikolojik dan man ister retmen olsun rehberlik hizmeti sunan her birey, rehberlik yard m ndan yararlanan her dan an salt insan oldu u iin de erli bir varl k olarak grebilmeli ve onu hibir ko ula ba l olmaks z n oldu u gibi kabul etmelidir. Zira psikolojik dan ma yard m n n etkili olabilmesi, bu yard m n gerekle ti i ortam iinde da n an n kendini hibir kayg ve ku kuya kap lmaks z n rahat hissetmesine ba h bulunmaktad r. Dan an ancak sayg grd , de erli ve nemli

172

Rehberlik
Zira rehberli in ne oldu unda ayn gr te olmayan bireylerin, i birli i yapabilmeleri hi mmkn olamayacakt r. 3. Rehberlik anlay , her trl al mas ile renciyi merkez alan bir e itim sistemini ngrr Bu rehberiik ilkesi, e itim sistemlerinin program merkeze alan geleneksel anlay tan uzakla arak, renciyi merkeze alan bir e itim anlay ndan hareket etmeleri gere ini vurgulamaktad r. nk renciler aras ndaki bireysel ayr l klan dikkate almayan ve e itim retim etkinliklerini rencilerin ihtiyalan, ilgileri, yetenekleri ve bireysel zelliklerine uygun olacak bir biimde dzenlemeyen geleneksel e itim anlay na dayal , program merkeze alan e itim sistemleri, bireyin kendi ilgi, yetenek ve ihtiyalar do rultusunda geli ebilmesine olanak tan mamaktad r. Byle bir durum ise rehberli in bir geli im dzeyine ula abilmesine yard m etme hizmeti oldu u biimindeki bir anlay la eli ir. Bunun yan s ra renciyi merkeze almayan e itim sistemleri, deyim yerindeyse herkesi a'yn do rultuda ayn b ilgiler ile donatmay hedefler ki byle bir e itim anlay iinde bireyin zgrce yarat c l n ortaya koyabilmesi ve kendini gerekle tirebilmesi tehlikeye d er. renciye merkeze alan e itim yakla mlar nda ise, retim programlar rencilerin yeteneklerin, ilgileri ve ihtiyalar n kar layabilecek biimde dzenlenir ve T er bireye kendi potansiyeli do rultusunda geli ebilme f rsat tan n r. Esasen rehberli in bir nemli amac da k saca bundan ibarettir. 4. Rehberlik yard m mn esas , rencilerin kendi ki iliklerini daha iyi anlamalar m, problemlerine zm yollar bulmada onlar n kendi kendilerine yeterli bir durufaa gelmelerini sa lamakt r Rehberli in bu ilkesi, rehberlik yard m ndan yararlanan bir rencinin bu yard m sonucunda art k kendini her yn ile daha iyi tan yabilir bir duruma ula abilmi olmas gere ini vurgulamaktad r. Bu ilkeye gre rehberlik ayr ca bir rencinin bundan byle kar kar ya geldi i bir problemin stesinden kendi ba na gelebilmesi gerekti ine de i aret etmektedir.

bulundu u, ele tirilmedi i ve nihayet kendini zgr hissetti i bir ortamda kendini oldu u gibi ortaya koyabilecek ve hi kayg ya kap lmadan ki ili ini ara t rmaya ynelebilecektir. Bu nedenle rehberlik hizmeti sunan her grevlinin dan ana ko ulsuz kabul gstermesi, kendini dan an n yerine koyarak onun duygulanna nfuz edebilmesi (empatik anlay iinde olmas ) ve dan anla olan ili kilerinde iten ve drst davranabilmesi gerekir. 2. Rehberlik uygulamalar nda renci ile yak ndan ilgili olan herkesin anlay ve i birli i iinde al mas gerekir; Bu ilkeye gre rehberlik grevi sadece bu alanda profesyonel e itim alm olan rehber retmenlerin ya da psikolojik dan manlar n yerine getirmesi gereken bir grev de ildir. Rehberlik, bir okulda renci ile yak ndan ili kili olan mdr, mdr yard mc lan, bran retmenleri, s n f rehberlik retmenleri ve hatta veliler gibi bir ok bireyi yak ndan ilgilendirmekte ve her birine kendilerine zg grevler yklemektedir. Rehberlik hizmetlerini yerine getirmekte ykml olan tm bu grevlilerin vermi olduklar hizmetlerin etkili olabilmesi, ncelikle rehberli in ne oldu u, ve nas l verilmesi gerekti inde ortak bir anlay iinde bulu malar n gerektirmektedir. Rehberlik anlay ad verilen bu ortak anlay ise btn bu rehberlik grevlilerinin rehberli in ilkelerini ve kavramlar n do ru olarak anlayabilmi olmalann gerektirmektedir. rne in bir okuldaki rehberlik grevlilerinden kimilerinin rehberli in problemli renciler iin gerekli bir hizmet oldu una dair yanl bir rehberlik anlay iinde olduklar n d nelim. Okuldaki kimi rehberlik grevlileri ise rehberli in sadece problemli rencilere ynelik bir hizmet olmad n fakat tm rencilere ynelik olmas gerekti ini biliyor olsun. Rehberli in kimlere ynelik bir hizmet oldu u konusunda, bu rnekte oldu u gibi bir anlay birli inin olmamas , bu okuldaki rehberlik grevlilerinin ortak bir rehberlik anlay na sahip olmad klar n n belirtisidir. Byle bir durum ise ancak bir ok rehberlik grevlisinin i birli i ile stesinden gelebilecekleri bu hizmetin verimli olabilmesi iin nemli bir engel olu turacakt r.

Rehberlik
Bu ilkeye gre rehberlik, her ba s k t nda bireyin bir profesyonele ba vurarak kend i sorunlann n zmn ba kas ndan beklemek anlam na gelmemektedir. Esasen psikolojik yard m ili kisi iinde dan man n grevi, bireyin kendi sorunlar n n kayna na inerek bu sorunlar n n zm yollar n grebilmesine ve kendi seimleri ve kararlar do rultusunda bunlarla ba a kabilir hale gelmesine yard m etmektedir. 5. Rehberlik bedensel, zihinsel, sosyal ve duygusal olan btn kapasitelerini kendi ilgi ve yetenekleri do rultusunda en uygun bir dzeyde geli tirmesi iin rencilere yard m etmelidir Bu ilkeye gre rehberlik hizmeti rencilerin btncl bir ki ilik geli tirebilmelerine ynelik biryard m hizmeti olarak sunulmal d r. Rehberli i sadece duygusal sorunlan olan rencilere ynelik bir hizmet olarak grmek, duygusal sorunlar olmayan geni bir renci kitlesinin ki iliklerinin di er boyutlar n geli tirmeye ynelik yard mlardan mahrum b rak lmalarma neden olabilir. te yandan ki ili in bedensel, zihinsel, sosyal, ve psikolojik olan her yn ile geli tirilmesi gere i, rehberli in bireyin btn ynleri ile gizil gleri elverdi ince geli tirebilmesi ve kendisini tam anlam yla gerekle tirebilmesi yolunda ilerleyerek, bireysel ve toplumsal sommluluklar n stlenebilmesi iin vazgeilmezdir. B i r e yi n ta m anl a m ile kendi ni gerekle tirebilmesi ve ya am n mutlu bir biimde srdrebilmesi, kendine ve topluma yararl bir birey olabilmesi, ancak btn bu ynlerini gerekti i lde gerekle tirebilmesiyle olanakl d r. Bireyin btn ynlerini gerekti i lde gerekle tirebilmesiyle kastedilen, her rencinin kendi kapasitesi lsnde geli ebilece idir. nk ki isel kapasiteleri a s ndan di erlerinden farkl olan bir renci, ancak kendi kapasitesi lsnde bir geli im gsterebilecektir.

173

6. rencilere rehberlik yard m verirken onlar trl ynleri ile tan mak gerekir. Bir renciye rehberlik yard m verirken, onu yetenekleri, ilgileri, tutumlar , de erleri, psikolojik zellikleri gibi bir ok ynyle tan mak gerekir. Asl nda her trl zelli i ile renciyi tan man n amac onu kendisine tan tmak iindir. Kendini her yn ile tan yan bir renci ise bu zelliklerine uygun d en seimlere ynelebilme olana elde eder. Kendi zellikleriyle uyu an kararlar alabilir. renciyi tan yarak, onun kendisini tan mas n sa lamak, hangi ynlerini ne lde geli tirebilece i konusunda bir anlay geli tirebilmesi iin gerekli olmaktad r. 7. Rehberlik uygulamalar her okulun ama ve ihtiyalar na uygun olan alanlarda yo unla t rmal d r Rehberlik, okulncesi kurumlardan niversiteye kadar her kademedeki okullarda verilen bir yard m hizmetidir. Farkl retim kademelerindeki rencilerin rehberlik ihtiyalar n n da farki la mas , bu okullar n rehberlik programlar ile bu programlar do rultusundaki rehberlik uygulamalar n n farkh olmas n gerektirmektedir. te yandan ayn kademelerdeki okullara devam eden rencilerin geli im gereksinimleri ayn de ildir. Okullar n yap lar , sahip olduklan olanaklar, amalan, rencilerin nitelikleri, ailelerinin sahip oldu u olanaklar, ayn kademede olsalar bile okuldan okula farkl la abilmektedir. Bu nedenle kimi okulla'rda baz rehberlik hizmetlerini; kimi okullard a da bunlardan farkl rehberlik hizmetlerini n plana almak gerekir. 8. Rehberlik hizmetleri plnl , programl , rgtlenmi bir biimde ve profesyonel bir dzeyde sunulmal d r Psikolojik dan ma ve rehberlik hizmetlennin programl ve planl bir biimde verilmesi, bu hizmetlerin etkilili i iin gerekli bir ko uldur. Psikolojik dan ma ve rehberlik hizmetleri geli igzel, el yordam yla verilebilecek bir hizmet olarak grlmemeli, aksine belli bir plan ve program iinde yrt lmelidir. Belli bir programa dayal olmayan psikolojik dan ma ve rehberlik etkinlikleriyle, grencilerin her trden

174
rehberlik gereksinimlerinin d nlemez.

Rehberlik
ka r lanabilece i mmkn de ildir. rencilerin her yn ile geli melerine yard m edilmesi de gerekmektedir. Bu gereklilik ise her okulda rgtl ve planl bir biimde rehberlik hizmetlerinin i e ko ulmas n zorunlu k lar. Rehberlik hizmetlerine etkili bir biimde yer veren okullarda, retim hizmetlerinin renciyi merkeze alan bir anlay iinde, rehberlik ilkelerine uygun retim etkinlikleri biiminde gerekle tirilebilmesi daha da kolayla abilir. 11. Rehberlik hizmetlerinde farklara sayg esast r. bireysel

te yandan bir okuldaki rehberlik al malar n n hangi dzeyde etkili oldu u, rehberlik program nda nelerin, niin gerekle tirilemedi i ve gelecekte rehberlik program n n nas l daha i levsel bir hale getirilebilece ine ili kin sorunlara, ancak belli bir plan ve program iinde yrtlen rehberlik al malar yla gereki cevaplar verilebilir. 9. Uygun bir okul rehberlik program , evre ko ullar ve zellikleri ile renci nitelikleri ve ihtiyalar n n dzenli ve sistemli olarak de erlendiril mesi temeline dayand r l - mal d r. Okul rehberlik programlan dinamik bir zellik ta mal d r. Okul rehberlik programlar n bir kez geli tirdikten sonra, hibir de i iklik yapmadan her y l aynen uygulamak do ru de ildir. Okuldaki rencilerin nitelikleri ve gereksinimleri de i tike sistemli olarak rehberlik programlar n n da buna gre dzenlenmesi gerekir. te yandan rencilerin evrelerinde kendilerine a k olan f rsat ve olanaklar da zaman iinde farkl la abilir. Rehberlik programlar n n yenilenmesi ve giderek geli tirilmesinde okulun bu durumu da dikkate almas gerekir. 10. Okulda etkili bir retim program iin, etkili bir rehberlik program na gerek vard r. retim ve rehberlik hizmetleri kar l kl olarak birbirine ba ml d r. Psikolojik dan ma ve rehberlik uygulamalar n d layan okullann i levlerini tam olarak yerine getiremeyecekleri anlat l mak istenmektedir. Gerektende rehberlik uygulamalanna yer verilmeyen okullarda gerekle tirilen renme retme etkinlikleri byk lde rencilerin zihinsel geli imleri zerinde odakla makta, rehberlik etkinliklerinin gzard edilmesi nedeniyle bu okullardaki rencilerin duyu sal, sosyal ve bedensel geli imleri ihmal edilebilmektedir. a da e itim anlay nda okulun grevi, rencilerin zihinsel, bedensel, sosyal ve psikolojik olan tm ynleriyle en uygun bir biimde geli meleri hedef lenmi tir. Sadece retim hizmeti ile bu amaca ula lmas

lgileri, yetenek dzeyleri ve kapasiteleri ne olursa olsun bireyler salt insan olduklar iin sayg ya de erdir. Bir bireyin di erine gre stn ynleri olmas , daha de erli ve nemli biri oldu unu gstermez. Rehberlik hizmetlerini sunarken kapasiteleri, yapabildikleri ve sahip olduklar ne olursa olsun, bunlar dikkate almaks z n, tm bireylere sadece insan olduklar iin sayg gstermek gerekir. 12. Rehberlik hizmetlerinde sreklilik, gnlllk ve psikolojik dan ma ili kisinde gizlilik esast r. Rehberlik yard m anl k bir olay de ildir. rencinin ihtiyac n n niteli ine gre belirli bir sre gerektirir. Dahas rehberli i geli im sresi boyunca rencilerin farkl dnemlerdeki geli im gereksinimlerini kar lamaya ynelik bir yard m hizmeti olarak d nd mzde srekli bir yard m hizmeti oldu unu ve bireyin rehberlik yard m na ihtiyac oldu u srece bu yard mdan yararlanmas gerekti ini kabul et mek gerekir. Bunun yan s ra rehberlik yard m , hem yard m alan bireyin hem de bu yard m sunan bireyin gnlll ne ba l bir hizmettir. Rehberlikten yararlanmak istemeyen bireye zorla rehberlik yard m vermek do ru olmad gibi yararl da de ildir. Reh berlik hizmetlerinde bir di er nemli ilke ise, psikolojik dan ma ili kisinde dan an n mahremiyetine sayg gstermektir. Psikolojik dan ma ili kisinde dan andan elde edilen bilgilerin dan an n izni olmadan ba kalan ile payla lmamas gerekir. zellikl e ba kalar nca bilinmesinden dan an n rahats z olaca zel bilgileri ba kalar na aktarmamak, dan manlann mutlaka uymalar gereken nemli bir etik ilkedir. 13. Psikolojk dan ma ve rehberlk tm rencilere ynelik bir yard m hizmetidir.

Rehberlik
Psikolojik dan ma ve rehberli in btn rencilere ynelik olmas yla da psikolojik dan ma ve rehberlik hizmetlerinin kimilerinin sand gibi sadece problemli olarak nitelenen rencilerin problemleriyle ba a kmalar iin yap lan bir yard m olmad anlat lmaya al lmaktad r. Problemli olsun olmas n okuldaki her rencinin ki ili inin doyurulmas ve potansiyellerinin geli tirilmesi rehberlikte vazgeilmez bir ilke olmaktad r.

175

l.Psikolojik Dan ma ve Rehberlik yard m bireye tek ynl olarak do rudan do ruya yap lan bir yar d m de ildir: P sikolojik Dan ma ve Rehberlik yard m ancak kar l kl bir etkile im sonucu gerekle tirilebilir. Psikolojik Dan ma ve Rehberlik yard m nda hem yard m veren, hem de yard m alan nemlidir. Bunlar aras ndaki etkile im kar l kl d r. Bu bak mdan, Psikolojik Dan ma ve Rehberlik yard m n tek ynl olarak yard m edenin kar tarafa baz eyler aktarmas biiminde anlamak ok yanl t r. 2.Psikolojik Dan ma ve rehberli in temelinde bi r eye ac m ak, onu kay rm ak, her s k nt ya d t nde bir eye kol kanat germek gibi bir anlay yoktur: Rehberlik anl ay nda bi r ey gl ve de erli bi r varl kt r. Psikolojik Dan ma ve Rehberlik yard m ile birey sahip bulundu u gc kullanma ve daha da geli tirme olana na kavu ur. Psikolojik Dan ma ve Rehberlik yard m ile birey kar la t sorunlar zmede kendi kendine yeterli bir dzeye eri ebilir. Bunun iin, Psikolojik Dan ma ve Rehberlik yard m btn bireylere dnktr ve her bireyin k e n d i ni g e r ekl e t i r m e yo l u n d a b u yard mdan kazanaca eyler vard r. 3.Psikolojik Dan ma ve Rehberlik bireyin sadece duygusal yan ile ilgilenmez. Psikolojik Dan ma ve Rehberlik yard m nda, ku kusuz duy gusal sr eler esast r. Duygular n a klanmas ve anla lmas bu yard m n zn olu turur. Ancak, srecin zelli ine i aret eden bu durumu, bireyin sadece duygusal yan ile ilgilenme anlam nda almamak gerekir. Psikolojik Dan ma ve Rehberlik, bir btn olarak bireyin tm geli imiyle yak ndan ilgil eni r. B una gr e, sosyal, duygusal, zihinsel ve hatta fiziksei nitelik gsteren her trl geli im sorunu, meslek ve e itsel sorunlar ve tm ki isel sorunlar Psikolojik Dan ma ve rehbe ii in yak n lan ilgilendi i konulard r. 4.Psikolojik Dan ma ve Rehberlikte kullan lan btn yntemler ve teknikler ama de il, sadece arat rlar: Psikolojik Dan ma ve Rehberlikte belirli amalar iin trl testler, en vant er l er , anket l er ve bi l gi f i l er i kullan labilir. Bunlardan elde edilen bilgiler

365. A a dakilerden hangisi rehberli in ilkelerinden biri de ildir? (2001 KPSS-89) A) B) C) D) E) Tm bireylere a k olmas t vererek gerekle tirilmesi E itimin ayr lmaz bir paras olmas Her bireyin de erli oldu una inan lmas Hizmetlerin bir btn olmas

366. A a dakilerden hangisi arkada lar taraf ndan fazla sevilmedi ini d nen ergenlik dnemindeki bir gence en etkili yard md r? (2002 KPSS-65) A) B) C) D) E) Yeni insanlarla tan mak Yaln z hareket etmeye al t rmak Sosyal becerilerini geli tirmek tler vermek Yaln zl n teselliyle gidermek

367.

Farkl retim kademelerindeki rehberlik uygulamalar nda aynen geerli ini koruyan hangisidir? (2003 KPSS- 91) A) B) C) D) E) Yararlan lacak teknikler izlenecek programlar Rehberli in temei ilkeleri rencilerin gereksinimleri Gerekle tirilecek uygulamalar

Psikolojik Dan Anlay lar

ma ve Rehberlikte Yanl

Psikolojik Dan ma ve Rehberlikte yayg n olan yanl anlay lardan baz lar a a da verilmi tir;

176

Rehberlik
Buna gre, uygulamalarda Psikolojik Dan ma ve Rehberlik yard m vermekle ykml personelin ve zellikle uzmanlar n okul disiplin i lemlerinde etkin rol almaktan ve disiplin kurulu yeli ine seilmekten ka nmalar gerekir. 7. Psikolojik Dan ma ve Rehberlik her trl problemi hemen zebilecek sihirli bir gce sahip de ildir: Psikolojik Dan ma ve Rehberlik yard m nda yard m alan bireyin bu yard m almaya haz r ve istekli olu u nemli bir noktad r. REHBERL K MODELLER Rehberlik alan nda ortaya kan modeller unlard r. 1. 2. 3. 4. 5. 1. Mesleki yard m sreci olarak rehberlik E itimle kayna t r lm rehberlik Klinik yakla m olarak ele al nan rehberlik Rehbe ii i karar verme srecine yard m olarak ele alan model Geli imsel rehberlik model Mesleki yard m sreci olarak rehberlik (Parsons)

si st em at i k bi r bi i m de g r u pl a nd r l yap labilir. Ancak, bu bilgilerin bireye dnk olarak et kili bi r bi im de kull an lm as ger ekir. nk, Psikolojik Dan ma ve Rehberlikte, bireyin kendini tan mas na yard m esast r. Psikolojik Dan ma ve Rehberlik yard m nda bu amala kullan lmayan ve sonular rencilere yans mayan tm bilgiler, dosyalar dolusu kadar da ok olsa, gsteri in tesine geemezler. 5.Psikolojik Dan ma ve Rehberfik bu yard m alan birey bak mmdan akademik bir renme konusu ya da ders de ildi r: P sikol ojik Dan ma ve rehberli i retim al malanna eklenmi ve bu al malar n uzant s gibi grmek yanl t r. Genel bir kural olarak, rehberlik yard m nda gerekti inde bireye veril ecek bilgi, sor unun zlm esi nde yard mc olacak bir kayna a i aret etmekten teye gememelidir. Rehberlik yard m n n m erkezi bireyin kendisidir. Yard m konusu olan sorunla ilgili daha ok bilinlenmek ve gerekli karar almak zere bireye yard m esast r. Bunun iin de yard m eden taraf n bilgi aktarmak gibi bir gr e vi yokt u r . zel l i kl e r et m e nl er rehberlik yard m verme i i ile ba ba a kald klannda bu noktaya dikkat etmek zorundad rlar. 6. Rehberli k bi r di si pli n gr evi de il di r: rehberlik yarg lamaz ve ceza vermez. Okullarda Psikolojik Dan ma ve rehberli i bir disiplin ve kontrol arac olarak grmek k e s i n l i k l e ya n l t r . Psikolojik Dan ma ve R ehberlik yar d m ile renci davran lann n de i ebilece i ve bylece rencilerin evresine daha sa l kl ve dengeli bir uyum yapabilecekleri a s ndan Psikolojik Dan ma ve Rehberlik ile okul disiplini aras nda ancak dol ayl bir ba l ant kur ulabilir . Disiplinde irdeleme, ele tirme, yarg lama ve gerekirse ceza verme vard r. Btn bunlar rehberlik anlay nda yeri olmayan unsurlard r. Ancak, disiplin anlay i l e r eh ber l i k a nl a y n n bi r bi r i i l e ba da mamas okullarda disiplin i lemlerinin gereksiz oldu u anlam na al nmamal d r. B ur ada sa dece, di si pl i n i l em l er i il e Psikolojik Dan ma ve Rehberti i birbirinden ayr tutma gere i vurgulanmak istenmektedir.

Bu model rehberlik hizmetlerini, meslek seimine yard m sreci olarak grmektedir. Bu modele gre bireylerin zellikleri ile mesle in gerektirdi i nitelikler ara t r l r, bu iki alandaki zellikler incelenir, bireylerin kendilerine uygun mesleklere ynlendirilmeleri sa lan r. 2. E itimde kayna t r lm rehberlik (Bruner)

Bu gr n savunucusu Bruner'e gre e itim ve rehberli in amalar ayn d r. Her ikisi de bireylerin geli mesini ve uyumlu olmalann sa lamaya al maktad r. 3. Klinik yakla m olarak ele al nan rehberlik

Rehberli in bu modelinde bireyin tm ynleri ile ayr nt l bir ekilde incelenmesiyle zelliklerinin belirlenmesine ve bylece kendisine uygun kararlar vermesine yard m edilmektedir. Klinik modelde bireyin ki ilik zelliklerinin tan nmas nemlidir. Geli t irilen birok testin ortaya kmas na neden olmu tur. Bireyin problemini ortaya karmak nemlidir. 4. Karar verme srecine yard m olarak rehberlik

Rehberlik
Rehberli i karar verme srecine yard m olarak tan mlayanlara gre rehberlik, i ve meslek seimi gibi kararlar verme srecindeyken bireye yap lan yard mlard r. Karar vermede bireyin de erleri nemli bir role sahip oldu undan bu yakla mda bireyin de erler sistemini incelemek nemlidir.
5. Geli imsel Rehberlik

177

Gnmzde en ok kabul gren ve en kapsaml modeldir. Geli imsel rehberlik yakla m r ehber l i k hi zm et l er i ni n ya am n t m dnemlerinde srekli olarak verilmesi gerekti ini savunur. Geli imsel rehberlik modelinde bireyin tek bir ynyle de il, bir btn olarak geli mesi, bireyin kendisini ve evresini tan yan, kendisine uygun seimler yapabilen bir duruma gelmesi amalanmaktad r. Di er modeller bireyin bir btn olarak geli imine nem vermemi lerdir. Sadece tek bir problemle ilgilenmi lerdir. Dolay s yla bu modelde bireyin benlik geli imi nemlidir. Kendi benli ini do ru t an mlayabil en, evr esi ni t an yan ve bu evr ede denge kur ar ak do r u seiml er yapabilen ki i kendini gerekle tirebilir. REHBERL K TRLER Rehberlik hizmetlerinin s n fland r lmas bu hizmetlerle eri ilmesi hedeflenen temel amalar ve hizmetin sunulmas nda uyulmas gereken temel ilkeler de i memektedir. S n flamalarda ama, rehberlik hizmetlerinin daha ayr nt l anla lmas iindir. Rehberlik hizmetleri bir btnlk iinde planlanan, yrtlen ve de erlendirilen hizmetlerdir. Rehberlik trleri incelenirken bunlar n birbirinden kopuk oldu u d nlmemelidir. Rehberlik e itleri 5 grupta incelenmi tir; 1. Hizmetin Verildi i Ki i Say s na Gre a. Bireysel rehberlik- grup rehberli i b. Bireysel psikolojik dan ma-grupla psikolojik dan ma Hizmetin Verildi i retim Kademesine Gre a. Okul ncesi e itimde rehberlik b. lk retimde rehberlik c. Orta retimde rehberlik d. Yksek retimde rehberlik

3. Verilen Hizmetin levine Gre a. Uyum sa lay c rehberlik b. Yneltici rehberlik c. Ayarlay c rehberlik d. nleyici rehberlik e. Tamamlay c rehberlik f. Geli tirici rehberlik 4. Hizmetin Yo unla t Problem Alan na Gre a. E itsel rehberlik b. Mesleki rehberlik c. Ki isel rehberlik 5. Hizmetin Verildi i Hizmet alanlar na Gre Rehberlik a. E itim alan nda rehberlik b. Sa l k alan nda rehberlik c. Sosyal yard m alan nda rehberlik : d. Endstri alan nda rehberlik
A. Hizmetin Rehberlik Verildi i Ki i Say s na Gre

Rehberlik ve psikolojik dan ma hizmetinin belirli bir anda yneldi i ki i say s lt al nd nda rehberlik hizmetlerini; Bireysel rehberlik Grup rehberli i Psikolojik dan may da; Bireysel psikolojik dan ma Grupla psikolojik dan ma mmkndr.

olarak

ay rmak

Bireyin uygun seimler yapabilmesi, kararlar alabilmesi ve evresine uyum sa layabilmesi iin kimi bilgilere gereksinimi var d r. Tek tek bireylere ya da gruplara sunulabilecek olan bu tr bilgilendirmede, dan manla dan an aras ndaki ili kinin niteli i, psikolojik dan ma li kisinde oldu u gibi zel bir etkile im gerektirmemektedir.Grup rehberli ini ilgilendiren bilgi verme hizmetleri, dan anlar n psikolojik geli imlerinden le, bili sel sreleri zerinde odaklanmaktad rlar Oysa psikolojik dan mada dan an n daha ok duyu sal zelliklerine yo unla lmaktad r. Psikolojik dan ma ili kisi bu lnda yeti mi gerekil bilgi ve beceri donan m na sahip ki ilerce pr of esyon el ol ar ak ver i l m esi ger eken hizmetlerdir. Bireysel psikolojik dan ma, bir dan an vebir psikolojik dan man aras nda kurulan psikolojik yard m ili kisidir.

2.

178

Rehberlik
Bu dnemde rehberlik hizmetleri ki isel a dan, ocu un kendini kabul zgvenini geli tirme, benlik kavram m olu turma, sosyalle meyi sa lama hedeflerine ynelik etkinlikleri kapsar. E itsel a dan okula uyum ve ilk retime haz r olma hedefleri esast r. Bu anlamda ocu un okulu sevmesi, okumaya-e itime kar gdlenmesi ve baz temel becerileri kazanmas amalan r. Mesleki rehberlik alan nda ise bu dnem mesleki geli im srecinin ba lang c kabul edildi inden ocu un bu dneme zg mesleki geli im grevlerini gerekle tirmesine ynelik etkinlikler planlan r. Sonu; Bu ya dneminin zelliklerini dikkate alarak, ocu un bili sel, dil, duyu sal, sosyal ve uyum sorunlar n zmesine yard m edilmelidir.

Grupla psikolojik dan mada ise bir psikolojik dan man ile birden ok dan an n bulundu u bir grupla teraptik ili ki kurma eklidir. B. Hizmetin Verildi i retim Kademesine Gre Rehberlik a. b. c. d. Okul ncesi e itimde rehberlik lk retimde rehberlik Orta retimde rehberlik Yksek retimde rehberlik

Okullar n yap ve i levlerinin, amalar n n ve okullardaki rencilerin geli im gereksinimlerinin birbirinden farkl olmas , farkl retim kademelerinde verilen rehberlik hizmetlerinin de farkl la mas na neden olmaktad r. Genel olarak hangi e itim basama nda verilirse verilsin rehberlik hizmetlerinin amac ve genel ilkeleri de i mez. Ancak bu genel ama iinde yer alan daha alt ve zel amalar ve bunlar gerekle tirmede uygulanacak programiar, seilen teknikler, kullan lacak teknik ve yntemler de i ebilir. 1. Okul ncesi e itimde rehberlik:

2.

lk retimde Rehberlik:

3-6 ya aras zorunlu e itim a na gelmemi ocuklar n sosyal, bili sel zihinsel ve psikomotor geli imini, programlanm bir e itim ortam nda gerekle tiren bir e itim kademesidir. Resmi ve zel anaokulu ve ana s n f ad yla ocuklar ayn zamanda ilk retime haz rlayan okul ncesi e itim kurumlar nemli i levleri yerine getirmektedir. Okul ncesi e itim dneminde ocuklann her ynyle sa l kl geli meleri, okul ortam na uyum sa l am al ar ve kap a si t el er i n i or t aya koyabilmeleri iin e itim al malan rehberlik hizmetleriyle birlikte yrtlmelidir. Okul ncesi e itim kurumlar , oyun oynama, bedenini kullanma, merak n giderme, hayal ve istekleri a a vurma, ba ms zl n kazanma gibi ihtiyalar kar larlar. Rehberlik hizmetleri sunularak bu ihtiyalar n yeterli dzeyde yerine getirilmesiyle sa l kl ve uyumlu bireylerin yeti tirilmesi beklenebilir. Bu dnemde ocu un ilgilerini, yetenek ve becerilerini geli tirmek iin e itli etkinlikler dzenlemek, ocu a kendini s nama ve tan ma olanaklan sunmak, ocu un yapt klar n i zl em ek, ona d nt ver m ek ve do r u davran lar peki tirmek gerekir.

Okul ncesi dnemde oldu u gibi bireyin geli imine elveri li ortam haz rlanmas nemini korumaktad r. Bu dnemin sonlannda erinli in ya anmas zellikle rehberlik hizmetlerini gerekli k lmaktad r. lk retimde rehberli in amalar ndan biri bireyin her yn ile tan nmas d r. Rehberlik hizmetleri yoluyla kazand nlacak niteliklerin nemli bir blm iin kritik dnemler ilk retim a ierisindedir. lk retim dzeyinde rehberlik hizmetlerinin verilmesi, daha st retim basamaklar nda sunulacak olan r ehberlik hi zmetlerini n verimlili ini art racakt r. Gerek ynlendirmenin isabetli olmas gerekse bireyin tm olarak geli imine yard m iin ilk retim sresince rencinin tan nmas ve onun kendini tan y p kabul etmesi gereklidir. Bir bak ma ilk retim sresince verilecek olan rehberli in amac rencilerin kendilerini tan malann sa lamakt r. Rehberlik e itimi kapsam nda ocuklarda e itim iste i uyand racak bir s n f ortam olu turulmas na ynel i k et ki nl ikl er geni bi r yer t ut ar . rencilerin ki isel geli imi ile ilgili olarak ocu un zgven kazanmas nda olumlu bir benlik kavram geli tirmesinde ve ba kalanyla dengeli ili kiler iinde birlikte ya amay r enmesi nde byle bi r ort am n nemi byktr. lk retim rehberlik program nda bilgi servisi, bireyi tan mak ve bireyin kendini gereki bir ekilde anlamas na yard m etmek iin ona

Rehberlik
k endis i hak k nda t oplanm obj ek t if bilgiler verme zerinde odaklanm aktad r. E its el v e mesleks el r ehberlik etkinlikleri ilk r etimde de r ehber lik pr ogr am n n a rl kl alanlar d r. r encilerin renme glklerinin belirlenmes i ve giderilmesi e its el planlamalann yap lmas ve y r t l m es i, v er i m l i al m a y ol l ar n n t an t lm as , ok ula uy um, e it im olanak lar k onus u nd a bilgilendir m e, e it s el k ar ar l ar almas na tercihler yapmas na ynelik hizmetler ilk r et im d e s un ul ac ak belli b a l e it s el rehberlik hizmetleri kaps am ndad r. t e yandan m es lek s el r ehber lik k aps am nda m es lek ler i tan m a, s e enek ler i inc elem e, m esleks el kar arlar alma ve uygulam a, mesleks el ynelimin sa l kl olm as n a y ar d m gibi hiz m et l er , ilk retimin son y llar nda nem k azanmakt ad r. Veliler le i birli i yapmak bu dnem r ehberlik hizmetlerinin zerinde nemle durmas ger ek en bir konudur. S onu ; Bir ey i t an m ak v e bir ey in k endi ni ger ek i bir ek lide anlam as n s a lam ay a y nelik hizm ettir. Bu ya t a r enc i, z ellik le ok ula uyum problemleri ve s n f iindeki tutumu a smdan rehberli e ihtiyac vard r. 368. A a dakilerden hangisi lk retim rencilerine ynelik rehberlik hizmetleri iin "olmazsa olmaz" bir gereklilik de ildir? (2003 KPSS- 92) A) Velilerle i birli i yapmak B) Geli imsel rehberli e a rl k vermek C) Grup rehberli ine ncelik vermek D) Meslekler hakk nda kazand rmak olumlu tutumlar yerine

179

k aps ar. Bir eyler e bir m es lek k az and r m ay , onlar yks ek r etime ve hayata haz rlamay amalayan e itim bas ama d r. Orta gretim bas ama na rastlayan ve ergenlik olarak adland r lan dnem ins an hayat n n en f rt nal dnem idir. Bu dn em de er genler in ki isel, mesleks el ve e itims el pr oblemlerinin yo unla t bilinmektedir. Bu dnemde bir eyin bedensel a dan de i mesi, de er sistemlerini olu turmaya ba lamas , mesle e ynelmesi, y a am f els ef es i olu t ur m as v e k im li ini belirlem esi gibi nemli sr e ler i ya am as , rehberlik hizmetlerine duyulan ihtiyac da art rmaktad r. R ehber lik hizm et ler inin r gt l ve pr ogr aml olar ak yrtlmesiyle ergenin, zar arl al k anl k v e ark ada l k lar la iddet v e t er r e y nelik gr uplar a k at lm as nlen m ey e al l rk en, dzenli al ma al k anl edinmesi, sa l kl hedefler belirlemesi, gereki planlamalar yap p do ru k ar arlar almas na yard m edebilir. . Bu anlay la ergenlerin k endilerini rahata ifade edebilec ekleri, sa l kl ili kiler kur abilec ekler i dem okr atik bir ort am s a lanabilir. Bir eye t oplumda a k geli me olanaklar , farkl e itim ve meslek s e enekleri sosyal geli im e y ar d mc olac ak olan ak v e f rs at lar hak k nd a bilgi vermek yine r ehberli in am a ve i levler i i inde y er al r. Bu hiz m et ler, "bilgi v er m e, yneltme, yerle tirme" hizmetlerinin k aps am na girer. Ayr ca renciye yeni ba lad kurumu v e evr es ini t an t m a v e onun bu yeni ort am a al m as n a y n el ik y ar d m et k in lik l er i "oryant asyon, (durum a al t r ma)" hizmetlerini olu turur. Sonu; Bir eyin kimlik btnl n k azanm as , , m es lek s e im i, z el y et enek ler inin geli imi, s anat, spor, kltr faaliyetlerine k at lmas v e er genlik gibi nemli bir kritik evr enin s a l kl bir ekilde atlat lmas iin r ehberli e ihtiya var d r. Bu nedenle e itim alan nda r ehberlik hizmetler i ilk olar ak orta r etim kurumlannda ba lam t r. 4. Yksek retimde Rehberlik: r etimdeki r encilerin ergenlik

E) Hizmetin profesyoneller taraf ndan getirilmesine a rl k vermek

369. lk retim rencisinin sosyalle erek ba ar l bir ki ilik geli tirebilmesinde a rl kl bir nem e sahip olan ki i kimdir? (2004 KPSS-117 ) A) Rehber retmen B) S n f retmeni C) Mdr D) Mdr Ba Yard mc s E) E itsel Kol retmeni Orta retimde Rehberlik:

Yks ek

3.

R ehber lik hiz m et ler ine en ok iht iya duy ulan dnemdir. Orta retim, 15-18 ya grubunu

dneminin sonlar nda olmalar , onlara sunulacak rehberlik hizmetlerini farkhla t rmaktad r. Yksek retimdeki renciler, ev ve aile ortam ndan ayr lmakta, kendi ba na karar verme ve bunlar n sorumlulu unu yklenme durumundad r. Bar nma, beslenme, akademik

180

Rehberlik
seimler yapmas n nemlidir. 3. Ayarlay c rehberlik sa lamak son derece

ba ar , k z-erkek ve arkada ili kileri, flrt ve aile kurma, mali destek, sa l k gibi birok sorunu halletme, ki ilik btnl ve kimlik kazanma, kendini, seti i bir meslek iin haz rlama gibi sorunlara en uygun zm bulmak durumundad r. Toplumun sorunlar ile daha yak ndan ilgilenmektedirler. rf , adet , de erl er, i nanl ar, t av rl ar , davran lar zerinde daha bilinli bir ekilde kaf a yormakt ad r. Kimli ini bulmaya al maktad r. Yukar da bahsedilen konulara zm bulmak grevi gencin kendisine aittir. Rehberlik ise gence bu konuda gereken deste i vermelidir. Sonu; Bu ya dnemi rencileri daha ok ki isel rehberlik hizmetleri ve psikolojik dan ma hizmetleri isterler. Yurt, burs ve yeni ehre ya da okula uyum sa lamak iin de rehberli e ihtiya vard r. C. Verilen Hizmetin 1. 2. 3. 4. 5. 6. levine Gre Rehberlik

E itim planlay c ve programlay c lanna ynelik verilen ve bireysel farkl l klara uygun programlar geli tirmeleri konusunda yol gstermektir. a da e itim anlay bireysel farkl l klara uygun programlar geli tirmeyi gerekli k ld ndan, e itim anlay n n de i mesiyle birlikte rehberli in ayarlay c ynnn nemi de artm t r. 4. nleyici rehberlik

Uyum sa lay c rehberlik Yneltici rehberlik Ayarlay c rehberlik nleyici rehberlik Tamamlay c rehberlik Geli tirici rehberlik Uyum sa lay c rehberlik

Problem ortaya kmadan problem olabilecek durumlar tahmin etmek ve onlar durdurmaya al makt r. "Neler problem olabilir?" sorusuna cevap bulmak nemlidir. rencilerin geli im zellikleri ok iyi belirlenmeli, mdahale stratejileri ve e itim programlar geli tirilmelidir. rnek; bat daki ergen hamileli i problemini nlemeye ynelik cinsel e itim program , madde ba ml l n nlemek iin al malar, bedenle ilgili meydana gelecek de i im-geli imlere rencileri haz rlamak iin yap lan al malar. 5. Geli tirici rehberlik

1.

Okullarda uyum sorunu gsteren rencilere yard m eden etkinlikleri kapsar. Uyum sorunu gsteren renciye; bireysel veya grupla psikolojik dan ma yard m vehlebilir. Uyum sa lay c rehberlikte ama uyum sorunu gsteren bireyin ya ad problemlerin nedenini ortaya koymak ve zm yollar bulmas na yard mc olmakt r. Okullarda en ok kar la lan sorunlardan biri uyumsuzluklard r. 2. Yneltici rehberlik

Geli imsel rehberlik anlay n n ortaya k yla r e h be r l i i n g el i t i r i ci i l e vi d e n em kazanm t r. Bu gr e gre bir nceki geli im dnemini ba ar yla geenlerin bir sonraki geli im dnemini ba ar yla atlatacakland r. Okul rehberlik programlar nda rencilerin geli im dnemleri dikkate al narak bedensel, zihinsel, duygusal ve psiko-sosyal ynlerden sa l kl bir biimde geli melerini sa layacak etkinliklere yer verilmesidir. Yani e itim programlar n n geli imsel rehberlik anlay na uygun olarak dzenlenmesi zerinde durur. 6. Tamamlay c Rehberlik

Breyin ilgi ve yeteneklerine alan, ders, okul ve meslek semesine yard m etkinliklerin/ iermektedir. Gnmzde okullar n programlar , okul trleri ve meslek say s artt ndan rehberli in bu yn ze! bir nem kazanm t r. Bireyler kendi zeiklerine uygun alan ve mesleklerde daha verimli ve rnutlu olacaklar ndan, rencinin do ru

Rehberli in bir di er i levi de gretim etkinliklerini tamamlay c etkinliklerdir. rgn e itim kurumlar nda gerekle tirilen retim etkinlikleri, rehberlik hizmetleri ile birkte srdrld nde, e itimde istenilen kaliteye ve verimlili e ula labilmekte dir. Bu yzden retimi planlayan, yrten ve de erlendiren grevliler olarak retmenlerin rehberlik konusunda bilgilendirilmeleri ve geli imsel rehberlik anlay n benimsemeieri nem ta maktad r.

Rehberlik
D. Hizmetin Yo unla t rehberlik 1. E itsel rehberlik 2. Mesleki rehberlik 3. Ki isel rehberlik 1. E itsel Rehberlik E itim kurumlar nda yrtlen rehberlik etkinlikleri byk lde e itsel a rl kl rehberlik hizmetleridir. E itsel rehberlik, rencilere okul seme, okula ve okulun bulundu u evreye uyum sa lama, alan ve ders konusunda sa l kl e itsel tercihler yapma, verimli al ma al kanl klar kazand rma, renme glklerinden kurtularak okulda ba ar l olma, yeteneklerini geli tirme ve zaman iyi kullanma gibi yard mlan iermektedir. Problem Alan na Gre

181

370. rencilerin ki iliklerinin zihinsel, bedensel, sosyal ve duygusal olan btn ynleriyle dengeli ve sa l kl biimde geli erek, yap c , yarat c ve retken bireyler olabilmelerine yard m etme amac , hangi rehberlik anlay ile ili kili bir hedeftir? (2003 KPSS- 95) A) B) C) D) E) Edimsel iyile tirici nleyici Ayarlay c Bilgi sa lay c

E. Hizmetin Verildi i Hizmet alanlar na Gre Rehberlik 1. E itim alan nda rehberlik 2. Sa l k alan nda rehberlik 3. Sosyal yard m alan nda rehberlik 4. Endstri alan nda rehberlik Rehberli k hi zm etl eri il k ol ar ak e iti m kurumlar nda bir ihtiya olarak belirmi ye yap lanarak h zl bir geli me gstermi tir. Bu nedenle rehberlik hizmetlerine e itim kurumlannda daha yayg n olarak rastlanmaktad r. Bireylerin kendi yeteneklerini, ilgi ve ihtiyalar n , evresindeki olanaklar grerek sa l kl kararlar almalar na ynelik olarak srdrlen hizmetler e itimin ayr lmaz bir paras d r. Okullarda rencilerin bedeni, zihni, ahlaki ve sosyal yollardan Milli E itimin amalar na uygun bir ekilde geli ebilmeleri, kendi problemlerini zebilmeleri, e itli alanlarda beklenen uyumlar sa layabilmeleri, ilgi ve yetenekleri ynnde bir renim grebilmeleri, bir mesle e ve i e ynelebilmeleri hususlar nda kendilerine sistemli ve srekli bir yard m sa lamak amac yla rehberlik al malar dzenlenmesi gerekmektedir. nsan n oldu u her yerde f ziksel sa l a oldu u kadar psikolojik sa l a da destek olmak gerekti i anlay n n yayg nla mas yla birlikte rehberlik hizmetleri di er kurumlarda da yerini almaya ba lam t r. Sa l k kurumlannda rehberlik hizmetlerinin koruyucu mh sa l i levini stlenmektedir. Huzurevleri ve ocuk Esirgeme Kurumu gibi sosyal yard m kurumlannda ve baz sanayi kurulu lar nda bireylerin uyum sorunlar n n zmne yard mc olmak amac yla rehberlik hizmetlerine yer verilmeye ba lanm t r. Endstri alanlar ndaki sanayi kurulu lan, i i sendikalar , i i bulma kurumu gibi kurumlarda da

2. Mesleki Rehberlik Bireylerin e itli meslekleri tan malar , kendi niteliklerine uygun meslekleri semeleri, setikleri mesle e haz rlanmalar ve mesleki ynden geli mel eri konusunda yap lan yard mlara mesleki rehberlik denir. Mesleki rehberlik hizmetleri bireyin zelliklerinin tan nmas , toplumda bireye a k olan mesleklerin gerektirdi i niteliklerin belirlenmesi ve bu iki kaynaktan elde edilen bilgiler nda bireyin nitelikleri ile mesleklerin gerektirdi i nitelikler aras nda ba lant lar kurarak bireyin kendine uygun bir mesleki tercih yapmas zerinde odakla maktad r.

3.

Ki isel Rehberlik

rencilerin "ki isel-sosyal" geli im ihtiyalar n kar lamak ve bylece onlar n ki isel geli im ve uyumlar na yard mc olmak amac yla yrtlen rehberlik hizmetlerine denir. Bireyin ocukluktan yeti kinli e e itimin e itli kademelerinde "kendini ve ba kalar n anlamas ve kabul etmesi, gnlk ya am becerilerini kazanmas , aile ve toplum olgusunu kavrayarak bu ortamlarda sa l kl ili kiler geli tirebilmesi" gibi alanlarda yeterlik kazanmas , ki isel ve sosyal geli imini sa l kl srdrebilmesi iin verilen rehberlik hizmetleridir.

182

Rehberlik
Rehberlik etkinlikleri program haz rlan rken okulda bulunan rencilerin geli im dzeyleri (ilk veya orta), okulun tr, okulun bulundu u sosyokltrel evre, okulun personel ve fiziksel olanaklar ve rencilerin ihtiyalar n n dikkate al nmas gerekir. Haz rlanacak kapsaml rehberlik program modelinin a a daki zelliklere sahip olmas gerekir, renci geli imine ynelik olmas Zaman etkin bir ekilde kullanan bir program olmas Okulun a ld ilk gnden ba layarak okulun kapand son gne kadar srmesi Klinik (sorun zc) odakl de il, e itim temelli olmas Okul rehberlik program okuldaki rehberlik ve psikolojik dan ma servisinde grevli psikolojik dan man taraf ndan retim y l ba nda haz rlan r. Haz rl anan pr ogr am i l evsel ve sr ekli geli tirilebilir bir zelli e sahip olmal d r. Haz rlanan program Okul Rehberlik ve Psikolojik Dan ma Hizmetleri Yrtme Kurulu tarafmdan incelenir. Haz rlanan program do rultusunda rehberlik hizmetleri sunulur. Ancak bir y l iin haz rlanan program mutlak de i mez bir program de ildir. Her s n f n s n f rehber retmenleri de okul iin haz rlanan y ll k rehberlik program do rultusunda sorumlu olduklar s n ftaki renciler iin y ll k rehberlik hizmetleri al ma plan haz rlarlar. 372. Okul rehberlik programlar ile ilgili olarak a a dakilerden hangisi do rudur? (2004 K PSS103) A) Her y l ayn program uygulanmal d r

son y llarda rehberlik hizmetlerine yer verilmeye ba land grlmektedir. Sanayi kurulu lannda otomasyon yan nda i lerin e itlenerek daha karma k hale gelmesi al anlarda birtak m uyumsuzluklara yol amaktad r. Bu uyumsuzluklar n do urdu u problemlerle ba a kma konusunda rehberlik yard m n n i grenler a s ndan nemi anla lm t r. ve i i bulma kurumu mesleki rehberlik alan nda nemli bir i levi yerine getirmektedir. arayanlara meslekler konusunda bilgi vermek, mesleklere yatk nl k ve uygunluklar n saptamak, mesle e yneltme, meslekte yeti tirme gibi rehberlik hizmetlerini yrtmekle, bu kurumun nemli bir bo lu u doldurdu u sylenebilir. 371. Herkes gibi kendisinin de hata yapabilece ini kabul eden bir retmen iin en uygun olan davran biimi hangisidir? (2003 KPSS-99 ) A) B) C) D) E) Kurallara s k s k ya ba l kalmak Yeniliklere a k davran la! sergilemek Mkemmelliyetili e nem vermek renci kar s nda a k vermekten ka nmak Uzman olmad konularda suskun kalmay benimsemek

B R OKULDAK REHBERL K SERV S N N VERD H ZMETLER (REHBERL K H ZMET ALANLARI) 1. 2. Plan-program haz rlama hizmetleri Yeni duruma-ortama al t rma (oryantasyon) hizmetleri 3. renciyi tan ma hizmetleri 4. Bilgi verme hizmetleri 5. Psikolojik dan ma hizmetleri 6. Grup rehberli i hizmetleri 7. Yneltme ve yerle tirme hizmetleri 8. Sevk (yard m almaya ynlendirme) hizmetleri 9. zleme hizmetleri 10. Konsltasyon (m avirlik) hizmetleri 11. evre ve aile ili kiler 12. Ara t rma ve de erlendirme hizmetleri Bunlar k saca a klamak gerekirse; 1. Plan-program haz rlama hizmetleri Okul rehberlik hizmetleri belirli bir program ve plan iinde yrtlr. Program ve plan haz rlama, di er hizmet alanlar n n ieri ini ve hizmetlerin hangi renci grubuna nas l bir s ra ile hangi personel taraf ndan verilece ini a kl a kavu turur.

B) Programlar problemli ve engelli rencilere ynelik olmal d r C) Ayn ildeki tm okullar ayn uygulamal d r program

D) Her okul tr ayn program uygulamal d r E) Programlar renci ihtiyalar na gre her y l yenilenmelidir 2. Yeni duruma-ortama al t rma (oryantasyon) hizmetleri

Bu hizmet alan rencilerin okulu ve okulun olanaklann tan malar amac yla sunulan hizmetleri kapsar. Bu hizmetler rencilerin okula uyumunu kolayla t rd gibi okulun

Rehberlik
olanaklar ndan yksek dzeyde yarar sa lamas n ve problemlerle kar la mas n nleyen hizmetlerdir. Hizmetlerin sunumunda okuldaki tm personel grev almal d r. Ancak uygulama a amas ndaki grevlerin nemli bir k sm s n f rehber retmenleri taraf ndan yrtlr. Hizmetler daha ok toplu biimde ve bilgi verme eklinde sunulur. Bu hizmetler genellikle e itim- retim y l n n ba lad ilk gnlerde verilir. Okula yeni kay t yapt ran rencilerin bu tr hizmetlere daha ok gereksinimleri vard r. Bu kapsamda verilecek hizmetler zetle a a daki gibidir; Okulun tarihesi, retmen ve renci durumu, uygulanan programlar hakk nda bilgi verme Okulun f ziksel durumu hakk nda bilgi verme Okulun e itim program hakk nda bilgi verme Ders d etkinlikler hakk nda bilgi verme Okul kuralan hakk nda bilgi verme Okuldaki psikolojik dan ma ve rehberlik hizmetleri hakk nda bilgi verme Okul evresi hakk nda bilgi verme

183
lgiler Ki ilik zellikleri, de erler ve benlik tasar m Akademik durum rencinin ya ad evre

rencilere ait toplanan bu bilgiler sistemli ve dzenli bir ekilde dosyaya kaydedilir. Bu bilgilerin o u gizlilik derecesi yksek olan bilgilerdir. Bu bilgiler ancak rencilerin bilgisi ve izni ile rencilerin yarar na olmak ko ulu ile nc ki ilere verilebilir. Okul psikolojik dan man , s n f re hber retmeni ve okul ynetimi bu bilgilerin gizlili ini sa lamakla ykmldrler. rencileri tan mada kullan lan e itli teknikler vard r. Bunlardan bir k sm d andan bilgi toplamaya dayal olan test, gzlem, dereceleme lekleri, olay (vak'a) kayd gibi tekniklerdir. Bir k sm da rencinin kendisini ve evresini nas l alg lay p, yorumlad n anlamam za yard mc olan gr me, otobiyografi, sosyometri, kimdir bu tekni i, e itli envanterler ve soru listeleri gibi tekniklerdir.

373. A a dakilerden hangisi okulun ilk gnle rinde' rencilere sunulmas gereken rehberlik hizmetlerindendir? (2002 KPSS- 54) A) rencinin kendi yeteneklerini tanimas n sa lama' rencilerin sosyalle meleri iin etkinlikler dzenleme rencilerin psikolojik problemlerini belirleme rencilerin al ma yollar n ve stratejilerini belirleme rencilere okulu ve okul kurallar n tan tma

4.

Bilgi verme hizmetleri

rencilerin ihtiya duyduklar bilgiler; e itsel, mesleki ve ki i sel sosyal alanlarla ilgili bilgilerdir. Bunlar daha sonra ayr nt l bir biimde ele al nacakt r.

B)

C) D)

E itsel bilgi, rencilerin bulunduklar e itim program ve gidebilecekleri st e itim kurumlar hakk ndaki bilgilerden olu ur. E itsel bilgileri vermenin amac , rencilerin ilgi ve yetenekleri d o r ul t u su n d a bi r e i t i m pr o gr am n a ynelmeleri ve bunda ba ar l olmalar d r.

E) 3.

renciyi tan ma hizmetleri

renciyi tan ma etkinliklerinden elde edilen bilgiler di er rehberlik etkinliklerine yn verir. A a da rencilerle ilgili farkl alanlarda toplanacak bilgi alanlar na yer verilmi tir; Ki isel bilgiler Aile ve ev durumu Sa l k ve fiziksel durumu Yetenekler

Mesleki bilgi, rencilerin kendi ilgi, yetenek ve ki i l i k zel l i kl eri ne uyg un bi r m esl e i semelerine yard m etmektir. rencilerin ynelmeyi d ndkleri meslekler hakk nda ayr nt l bilgilere gereksinimleri vard r.

Ki isel, sosyal bilgi, renciler okul dneminde kritik geli im dneminde olmalar nedeniyle onl ar a, sosyal gel i im ve uyum l ar n kolayla t racak aile, arkada ve di er sosyal

184

Rehberlik
Olumsuz davran n renilmesi olumlu davran da retilebilir yoluyla

evreleriyle ili kilerini zenginle tirecek ki ileraras ili kilere ynelik bilgiler verilebilir.
5. Psikolojik dan ma hizmetleri

Psikolojik dan ma bireylerin kendilerini tan malar n , gl ve zay f ynlerini fark ederek ya ad klar problemleri etkili biimde zmek amac yla yz yze bir ili ki sreci iinde sunulan ve duyu sal yn n planda olan profesyonel bir yard m hizmetidir. Nihai amac da bireyin karar ver m e ve pr o bl em zm e becer i l er i ni geli tirerek ki isel geli i mini sa lamakt r. Psikolojik dan man n kendlne zg e itli kuram, teknik ve ilkeleri vard r. Psikolojik dan ma hizmeti ancak bu alanda yeti mi ve yeterlili i olan uzman ki iler taraf ndan sunulur. Psikolojik dan ma sreci iinde yard m alan ki iye "dan an", yard m veren uzmana da "dan man" denilmektedir. Bu hi zmet bir dan an ile dan man aras nda kurulan ili ki ise buna " b i r e y se l p si k o l o j i k dan ma" denilmektedir. E er bu ili ki bir dan man ve birden ok (genellikle 8-12) dan an aras nda kurulmu sa buna "grupla psikolojik dan ma" denilmektedir. rencilerin ihtiyalarma gre bu say de i mekle birlikte genellikle gr me say s 8-10 aras ndad r. E er bilgi t opl am ak am ac yla gr m e yap l yorsa renciyle kurulan ili ki psikolojik dan ma de ildir. Psikolojik Dan ma Kura mlar Psikolojik Dan ma Kuramlar genel olarak 4 ba l k alt nda toplanabilir. a. Psikanalitik Yakla m

Tedavi: Sistematik duyars zla t rma, yeniden biimlendirme, at lganl k e itimi, model alma (taklit) c. nsanc Varolu u Yakla m

Birey de erlidir, zgrdr. Bu nedenle kendini ynetme, ynlendirme, denetleme gc kendindedir Ruhsal sorunlann kayna , toplumsal kurallarla bireyin do al geli imi engellendi i zaman ortaya kar Birey do u tan iyidir. Kendini geli tirme gcne sahiptir. Birey gl bir benlik alg s kendini gerekle tirebilir. sayesinde

Tedavi: Dan ana sayg duyma, verme, ko ulsuz kabul, empati d. Bili sel Yakla m

de er

Bireyin geli imi ak lc , tutarl , gereki, d nerek olaylara yakla mas sayesinde olur. Ak l ve davran duygular ynetir

Tedavi: Bireyin mant ks z, yanh , y k c d ncelerini de i tirme, ba ar s z kimlik rntsnden kurtarma yoluyla olur.
Bireysel ve grupla psikolojik dan ma kar la t r ld nda, a a dakilerden hangisi grupla psikolojik dan man n dezavantajlar ndan biridir? (2004 KPSS-109 ) A) Gruba ait olma ve ba kalar nca kabul edilip benimsenme duygusunu ya ama B) Benz er s orunlar a s ahip olan ins anlar la, benzer sorunlar zerinde konu abilme C) Belirli sorunlar n zmnde ba kalar n n deneyimlerinden yararlanma D) Kkl sorunlar n zmnde yeterince etkili olamama E) Ba kalar n n da sorunlar gr erek teselli olma olabildi ini

374.

nsan davran lan ki inin biyolojik ihtiyalar ve cinsel gdlerinin etkisiyle olu ur nsan davran lar bilinalt srelerle ba lant l d r Ki ilik id, ego ve sperego'dan olu ur Tedavi yntemi: rya analizi ve serbest a r md r Sorunlar n kayna n 0-6 ya ocukluk dneminde aramak gerekir b. Davran Yakia m Ki ilik do umdan sonraki olumlu ve olumsuz renmeler zerine kurulur Uyumsuzluklann nedeni olumsuz renmelerdir

Rehberlik
375. Yaln zl k, de ersizlik ve ba ar s zl k duygular ya ayan ve uyumsuzluk sergileyen bireylere sorunlar ile ba a kabilmeleri iin ncelikle verilmesi gereken rehberlik hizmeti hangisidir? (2004KPSS-111) A) B) C) D) E) Bireyi tan ma Psikolojik dan ma Yneltme izleme Bilgilendirme

185

ara t rma merkezine ba vurmas sa lanmal d r. Gerek okuldaki psikolojik dan mana sevk, gerekse okul d ndaki bir kuruma-uzmana sevk al malar nda retmen hassas davranmal d r. rencilerin ya ad klan ruh sa l ile ilgili problemlere yard mc olabilecek meslek gruplar ii nde P siki yatri st, psikolog, psikolojik dan man, sosyal al mac (sosyal hizmet uzm an ) z el e i ti m uzm an bunl ann ba ltcaland r.

376. Rogers'in insanc yakla m nda en fazla vurgulanan, a a dakilerden hangisidir? (2004 KPSS-114) A) B) C) D) E) 6. renciyi merkeze alan e itim anlay Program merkeze alan e itim anlay Bilinalt Mant k d d nceler Ki ili in a r ular n birle tirme

9.

zleme hizmetleri

zleme al malar , hem rencinin de i im ve geli imini takip etmek amac yla, hem de sunulan rehberlik al malar n n etkilili ini renmede ihtiya duyulan bilgileri sa lar. rne in bir okuldaki 9. s n f rencilerine alan seiminde rehberlik hizmeti sundu umuzu d nelim. Alanlar n seen bu rencilerin yerle tikleri alanlar n kendilerine uygun olup olmad n , verdikleri kararlar n isabettili ini ve alanlannda ba ar l ve mutlu olup olmad klarm izleme al malar yla takip edilmesi gerekir.

Grup rehberli i hizmetleri

Grup rehberli i hizmetleri 10-15 ki ilik gruplarla ya da s n ftaki tm rencilerle yrtlen hizmetlerdir. Bu tr al malarda daha ok rencilerin kendileriyle ilgili veya olgusal konularda (karar verme, meslekleri tan ma, sosyal ili kiler, etkili ders al ma gibi) bilgilenmelerini sa layarak geli imlerine yard mc olmak hedeflenir. 7. Yneltme ve yerle tirme hizmetleri

renciyi tan ma hizmetlerinden renci hakk nda elde edilen bilgiler nda onun ynelebilece i okullar veya programlar n neler oldu unu bilmesi ve kendisi iin en uygun olan n semesi srecinde sunulan hizmetler yneltme ve yerle tirme hizmetleri olarak adland nlmaktad r. rencilerin okuldaki bir programa veya bir st e itim kurumuna yneltilip yerle mesine yard m edilebildi i gibi bir mesle e veya bir i e yneltilip yerle tirilmesi de bu hizmetler iinde yer al r. 8. Sevk (Yard m almaya yn!endirme) hizmetleri

377. Mezunlar n sonraki y llarda renime devam edip etmediklerine, ettilerse ba ar durumlar na; etmedilerse i durumlar na, ili kin bilgileri toplayar ak ilgililer e duyurmak, r ehber lik servisinin hangi faaliyetleri kapsam nda yer al r? (2001 KPSS-97) A) B) C) D) E) Konsltasyon Bilgi toplama Al t rma Bilgi verme zleme

378. A a dakilerden hangisi okullar m zda gzlenen en yayg n rehberlik hizmetlerindendr? (2003 KPSS- 93) A) B) C) D) E) M avirlik Ara t rma ve de erlendirme zleme Yneltme De erlendirme

retmen, rencinin dile getirdi i sorunun niteli ine gre kendi yeterlili i d nda ise renciyi mutlaka yard m almak zere psikolojik dan maya ynlendirmelidir. Okulda psikolojik dan man yok ise rencinin ilgili rehberlik ve

186

Rehberlik
yap labildi i kurulu lar ve evredeki di er okullar gibi kurumlan kapsar. evre ile ili kilerin etkili biimde kurulmas , okul ynetiminin ve okul psikolojik dan man n n sorumlulu undad r. Ayr ca okul aile birlikleri ve okul koruma dernekleri de evre ve aile ile ili kilerin geli tirilmesinde nemli olan birimlerdir. Aile ile ili kileri geli tirmek, okuldaki rehberlik ve psikolojik dan ma hizmetlerinin tan t lmas , okul ama ve vizyonunun anla lmas ve rencilerde hedeflenen zihinsel, duygusal ve sosyal davran lann kazan lmas n desteklemektir.

379. Bireyi tm ki ilik zelliklerinin toplam ndan farkl bir btn olarak ele alan psikolojik dan ma kuram n n ad nedir? (2003 KPSS-101 ) A) B) C) D) E) Psikoanalitik yakla m Ge talt Davran Varolu u Gereki

10. Konsltasyon (m avirlik) hizmetleri

Do rudan rencilere dnk olmayan, rencilere sunulan psikolojik dan ma ve rehberlik hizmetlerinin etkilili ini art rmaya ynelik olan hizmetlerdir. Bu al malar n amac , okuldaki ynetici ve retmenlerin daha uygun ve ortak bir rehberlik anlay na sahip olmas n , al malarda bu anlay n esas al nmas n ve okuldaki tm olana klar n bu anlay a uygun bir biimde kullan lmas n sa lamakt r. Byle bir al ma velilere de yap labilir. Konsltasyon al malar n planlama ve yr t m e sor um l ul u u p si kol oj i k dan manlardad r. Konsltasyon al malar kapsam nda yap labilecek i ler a a da zetlenmi tir; Velilere okulun amac n , program ve politikas n tan tma rencilerin okulda rendiklerinin evde peki tirilmesini sa lama Evde renciyi olumsuz etkileyen ko ullar olumluya evirme Okulda daha etkin bir renme ortam olu turma Okulda almacak kararlara kat l m sa lama Baz renciler iin al nan zel nlemlere herkesin kat l m n sa lama Olumsuz retmen davran lann de i tirme renme ve al ma gl eken rencileri tan ma ve bunlarla ilgili olan retmenlerle i birli i yapma retmenin bir rencinin sorunuyla al rken bunu ba armas iin gerekli deste i sa lama 11. evre ve aile ile ili kiler rencilerin evredeki olanaklardan yararlanmalann! sa lamak nemlidir. Bu olanaklar, psikolojik yard m ve sa l k hizmeti sunan, sosyal, kltrel ve sportif etkinliklerin

12. Ara t rma ve de erlendirme hizmetleri Uygulanan bir program n sonular hakk ndan bilgiler edinmek, rencilerin, retmenlerin ve velilerin zellik, ihtiya ve beklentileri hakk nda ayr nt l bilgi sahibi olman n yan nda ya anan bir sorunun zm iin yol gsterici bilgiler edinmek iin ara t rma ve de erlendirme al malar yapmak gerekir. Bu al malardan elde edilen bilgiler ve kan tlar do rultusunda bir okulda uygulanan rehberlik ve psikolojik dan ma program geli tirlerek yenilenmelidir.

SEL REHBERL K

Ders notlar n n ilk ba larmda belirtitdi i gibi geli imsel rehberlik modeli anlay gnmzde en ok kabul gren ve en yayg n rehberlik anlay l d r. Geli imsel rehberlik anlay , rencini byme, geli me sreci iinde; Ki isel-sosyal E itsel Mesleki Geli im alanlannda temel ihtiyalar n kar lama ve b u al anl ar d a d n em e zg gel i i m grevlerini yerine getirmede gerekli yeterlilikleri kazand rmay amalar. Ki isel rehberlik, rencinin kendini tan mas , anlamas , stn ve s n rl ynleri ile kendini kabul etmesi ve geli tirmesini amalar. Kendine gvenen, ki iler aras ili kilerde becerili, ki isel ve sosyal ynden dengeli ve uyumlu bir birey olarak yeti mesine yard m hizmetlerini kapsar. Bu hizmetler yrtlrken bireyin bir geli me sreci iinde oldu u, gzlenen davran lar n

Rehberlik
kal c olmad , iinde bulunulan geli im basama na zg olup de i ebilece i unutulmamal d r. Gn m zd e zer i nde ok konu ul a n kavramlardan biri olan "duygusal zeka" kavram ve e itim srecinde duygusal zekan n nas l geli tirilebilece i tart malar da ki isel rehberlik hizmetlerine farkl bir bak a s getirmi tir. Duygusal Zeka Bu kavram a a daki kapsamaktad r; 1) 2) 3)

187
durumlarda gerekleri yok sayma ve arp tma gibi davran bozukluklar grlebilir. 3) Davran lar ynlendirmede d sal ko ullar n yan nda isel ko ullar da etkilidir. nsan hem kendi yarad l n n hem de evresinin say s z olanaklar iinde geli imini srdren, olu um halinde olan bir varl kt r. 4) nsan davran lar n , onun znel gere i tayin eder. Ki i herhangi bir durumda, iten ve d tan gelen uyar c lara, kendi verdi i anlama gre tepkide bulunur. Ayn durumda ayn uyar c lar alan farkl ki iler farkl tepkide bulunurlar. Burada nemli olan bireyin uyar c lar nas l alg lad d r. Herkesin kendine zg ve farkl bir gere i vard r. (fenomenoloji) nsan n davran lar n tayin eden en nemli gerek onun kendini alg lay bimidir. znel gere in merkezi benlik ve ona i kin olan tasanmlar btndr. D dnyadaki nesnel gereklere verilen tm anlam, ki inin kendi ihtiya ve beklentilerine gre biimlenir. Ki i kendini nas l alg l yorsa yle davran r. Bir kimsenin davran lann n nedenini anlayabilmek veya yordayabilmek iin onun benlik tasar m n bilmek ve olaylara onun alg erevesinden bakabilmek gerekir. nsan davran lar n de i tirebilmek in nce onun znel gere ini de i tirmek gerekir. Sadece bizim ihtiya ve inanlanm zla tutarl olan ya ant lar bir anlam kazan r ve alg lan r. E er ihtiya ve inanlar m z tehdit alt ndaysa gerekieri alg lama zorla r ve gereklere uygun davran de i meleri de gle ir.

zellikleri

yetenekleri

zbilin: Kendini tan ma, bir duyguyu olu urken fark edebilme Duygular idare edebilme: Duygular uygun biimde idare edebilme Kendini harekete Duygular bir ama harekete geirmek geirebilme: do rultusunda 5)

4)

Ba kalar n n duygular n anlayabilme: empat , kendini ba kalar nm yerine koyabilme yrtebilme: ili ki kurabilme, Etkili sosyal

5} li kileri ki ileraras beceriler.

Ki isef rehberli in hedefleri ayn zamanda duygusal zekan n geli imine yneliktir. nsanc l yakla mdaki bir retmenin olu tur aca olumlu stn f ortam ki isel rehberli in birinci ko uludur. Bu nedenle insanc l yakla m n e itim ilkeleri zerinde durmak gerekmektedir; Hmanistik (insanc l) yakla m n e itim ilkeleri 1) nsan n tek ve temel gds "kendini gerekle tirme" ihtiyac ndan kaynaklan r. Bu gd bireyi tm ya am srecinde daha iyiyi yapmak, daha mkemmeli elde etmeye yneliktir.

6)

nsanc l e itim ve retmen Rogers'a gre e itimde geleneksel olarak vurgulanan zihinsel bilgi ve becerilerin yan s ra ki iler aras de erler ve duygular gibi duyu sal davran lar n bir arada kazand r lmas nemlidir. Bunun iin de renmede a a daki ilkelere uyulmas gerekmektedir. Her bireyde do al bir renme iste i vard r

2) Davran bozukluklar , gvensizli in veya engellenmenin sonucudur. Gerekte birey do as gere i iyidir. Normal ko ullar alt nda benli i geli tirici davran lar ortaya koyar. Ancak bir tehdit veya gvensi zlik kar s nda kal rsa, benli i savunucu davran lar ortaya kabilmekte, bazen sald rganla makta, aresiz kald

188

Rehberlik
Anlaml renme; renilen konu bireyin kendi ama ve ihtiyalar ile ili kili olarak alg land nda gerekle ir renme, korku ve tehdidin olmad zgr bir ortamda gerekle ir renme, rencinin kendisi taraf ndan ba lat ld zaman etkin ve anlaml d r. renme, bireyi de i en dnyada gereksinimlerini kar lamaya yeterli hale getirmeli, yeni ko ullara uyum sa lamada yard mc olmal d r. Benlik tasar m : Ki inin sahip oldu u tm zelliklerin olumlu veya olumsuz fark na varmas d r. deal Benlik: Ki inin kendisi veya sosyal olarak empoze edilen, sahip olunmas gereken zelliklere ili kin alg lamas d r. Demokratik olmayan aile ortamlan, ocu un srekli ba ar s zl klar yla yzle tirilmesi, belirli zihinsel ve fiziksel yetersizliklere sahip olmas d k benlik sayg s ile yak ndan ilgilidir.
380. A a da retmen davran lar ndan hangisi rencilerin gven duygular n olumsuz vnde etkiler? (2001 KPSS-74) A) Yanl renci cevaplar na ho grsz davranmak B) S n f iinde gerginlik yaratmaktan ka nmak C) lkeli ve kararl davranmak D) rencilerin ki ili ine sayd gstermek E) renciler aras nda ayr m yapmamak

retmen insan ili kilerinin temeline al nmas gereken, > Sayg (ko ulsuz kabul) > tenlik (drstlk ve itenlik) > Empati Gibi ok nemli ilkeleri s n f ko ullar nda uygulanmas na nem vermelidir. Bireyin Uyumuna Ynelik Problem Alaniar Geli en byyen ocu un srekli olarak arkada veya akranlar yla sa l kl ili kiler kurabilme ve geli tirebilme becerileriyle donat lmas gerekmektedir. Geli imsel zellikleri, aile, evre ocu un akranlar yla sa l kl ili kiler geli tirebilmesini olumlu yada olumsuz ynde etkileyebilmektedir. zgven: Ki inin kendine ynelik olumlu yarg lar n n olmas , kendini ve durumu kontrol edebilece i inanc , kendini sevmesi ve kendiyle bar k olmas ve kendini tan mas gibi durumlarla ili kili bir kavramd r. Kendine gveni eksik olan ki i, akademik, sosyal ve di er konularda sorun ya ayacakt r. En kk ba ar s zl klar, reddedilme, performans eksikli i ve fiziksel eksiklikler kolayca zgvenin olumsuzla mas na neden olabilmektedir. ocuk ve ergenlerde kendilerinin ba kalar yla kar la t nlmas veya kendi kendilerini kar la t rmalar da zgven zerinde zedeleyici olabilmektedir. Benlik Sayg s (zsayg ): Ki inin kendi fiziksel ve zihinsel zelliklerine ynelik de er atfetmesidir. Bu kavramla ili kili kavramlar; > Benlik > Benlik tasar m > deal benliktir. Benlik: ki inin kendine ynelik yap lan tm de erlendirmelerin alg s d r. Olumlu ve olumsuz olabilir. Alg lama ve anlamla t rma sorunudur

381. Anne babalara, ocuklar n sorular nda onlara yard mc olmak iin neler yapabilecekler k onus unda bilgi ver en bir r et men, a a dakilerden hangisini nermemelidir? (2001 KPSS-75) A) B) C) D) E) ocuklara anlay la yakla maiar n ocuklar n motivasyonlar n desteklemelerini ocuklar n z bak m n stlenmelerini ocuklar n sab rla dinlenmesini ocuklar na, enerjilerini bo altma f rsat vermelerini

382. Deneyimleri zerinde d nme (reflettiv e thinking) yoluyla kendini geli tirebilen ki inin, a a daki zeltiklerden hanginse sahip olmas beklenemez? (2001 KPSS-77) A) B) C) D) E) Ele tirileri ho gr ile kar lama Sabit fikirli olmama lleri gr l olma De i imi savunma Kendi gr lerini n planda tutma

Rehberlik
383. retmenin rencinin sylediklerini adeta onunla birlikte ya ayarak hissetmesi eklinde tan mlanabilecek olan kavram a a dakilerden hangisidir? (2001 KPSS-91) A) B) C) D) E) Antipati Ko ulsuz kabul Empati. Saydaml k Sayg

189

386. "Sosyal ve psikolojik durumu ne olursa olsun her birey nemlidir" anlay a a daki psikolojik dan ma ve rehberlik kavramlar ndan hangisini a klamaktad r? (2002 KPSS-55 ) A) B) C) D) E) Ko ulsuz kabul Empati zerkfik De erlilik zde im

384. A a dakilerden hangisi, kendini gerekle tirmi bir bireyin zelli i degildir? 2001 KPSS-98) A) Sadece yeti kin ve kltrl ki ilerin do ru karar verebileceklerini d nmek B) D dnyay ve di er insanlan olduklar gibi kabullenmek C) Bir konunun farkh biimlerde ele almabilece i gr nde olmak D) Tm insanlar n e it de erde oldu una inand m ortaya koymak E) Sorunlar ki iselle tirmeden, nesnel bir biimde ele alabilmek

387. A a dakilerden hangisi "ke slini gerekle tirme" kavram ile rt mez? (2002 KPSS-56) A) B) Birey yeterli bir ki ili e sahiptir Kendine kar yarg lay c tutumlara sahiptir hakk nda olumlu

C) Kendisi ve ba kalar d nceleri vard r D) E)

Kim oldu unu gereki bir gzle alg lar Kendine sayg duyar ve oldu u gibi kabul eder

385. Bir s n f retmeni yak n arkada olan rencisinin birbirine dar ld klar n fark etmi tir.

iki

388. A a daki yakla mlardan hangisi "insan yaln zca d tan grlen belirtilere bakarak anlamak mmkn de ildir. Bireyin i dnyas m da anlamak gerekir" gr n savunur? (2002 KPSS-57) A) B) C) D) E) Fenomonolojik yakla m Bili sel yakla m Ak lc -duygusal yakla m Sosyal renme yakla m Davran yakla m

Bu retmenin izleyece i en uygun yol a a dakilerden hangisidir? (2001 KPSS-118 ) A) rencilerin, dar lmalar na yol aan olayla ilgili duygular n uygun bir dille ifade etmelerine yard mc olmak B) rencileri derhal rehberlik servisine gndererek sorunun zlmesini istemek C) Bu rencilerin .ikisine de yak n olan ba ka bir renciden onlar bar t rmas n istemek D) rencilere, bar mazlarsa bu durumu disiplin kuruluna bildirece ini sylemek E) Durumu okul idaresine bildirmek

190

Rehberlik
392. Annesi ile srekli at ma ya ad klar n belirterek dan ma almak isteyen bireye verilecek dan manl k hizmetlerinden hangisi "hmanist yakla m n bireye sayg ilkesi" ile ba da maz? (2002 KPSS-62 ) A) B) Annene kar olan duygular n , onu k rmadan ifade etmeye al mal s n Annenin davran lar n do ru de erlendirip de erlendirmedi ini tekrar d nmelisin

389. A a dakilerden hangisinin renci retmen ili kilerinin sa l kl olabilmesi iin gerekli de ildir? (2002 KPSS-58) A) B) C) D) E) retmenin renme- retme etkinliklerinde renci ihtiyalar n temele almas retmenin olaylar de erlendirirken kendini rencinin yerine koyabilmesi retmenin s n f iinde her zaman iten ve. drst davranmas retmenin tm rencilerine e it lde de er ve nem vermesi retmen ile ailelerin sosyo-kltrel dzeylerinin denk olmas

C) Annenle ilgili ya ant lar n , btn olarak ele al p etrafl ca de erlendirmelisin D) E) Annenin senin iin yapt fedakarl klar tahmin etmen imkans z, ona her ko ulda itaat etmelisin Annene k rg n oldu unu belli etmenin farkl yollann ara t rmal s n

390. A a dakilerden hangisi, kar m zdaki ki iye " i kola m s n" yerine "braz kilo alm grnyorsun". "s skala m s n" yerine incelmi sin" dedi imizde kullanm oldu umuz ileti im dilidir? (2002 KPSS-59) A) B) C) D) E) Sen dili z sayg geli tirici dil Ben dili Biz dili z sayg zedeleyici dil

393. Ba kalan ile gz temas kurmaktan ekinen b r rencinin durumuna a a dakilerden hangisi bir a klama getiremez? (2002 KPSS-63) A) B) C) D) E) Farkl grnme abas Sosyal ili kilerde kayg ekingen yap da olmas Kendine gven eksikli i leti im kurmakta ekingenlik

391. A a da verilen ocu un hatal davran lar n de i tirmede kullan labilecek yakla mlardan hangisi onun "kendine sayg sr" na en ok zarar veren yakla md ?? (2002 KPSS-61) A) B) C) D) Benzer hatal davran lar gsterenlerin kar la t sonulan ona anlatmak ocu un uygun davran lar n dllendirip hatal davran lar na peki tire vermemek ocu a uygun davran modellerini gsterip bunlar renmesini sa lamak Fazla tehlikeli say lmayacak ekilde hatal davran n sonulann ya amas n sa lamak Bu tip hatal davr an lar yapanlar n kt ocuklar oldu unu, kendisinin de onlardan biri oldu unu sylemek

394. Ali src belgesi almak iin girdi i s navda ba ar s z olmu tur. Ayn zamanda ok olumsuz benlik kavram na sahip olan Ali'nin bu s navdaki durumu a klamak iin a a daki ifadelerden hangisini kullanma ihtmali yksektir? (2002 KPSS-64) A) B) C) D) E) Bu s nava yeterince haz rlanamam t m, bir dahaki sefere ba arabilirim Hibir zaman ehliyet kullanamayaca m . sahibi olup araba

S nav s ras nda hi rahat bekledi imden ok heyecanland m

de ildim,

E)

Zaten birok insan ilk giri te ehliyet s nav nda ba ar sa layam yor S nav komisyonu ok titiz bir de erlendirme yapt , d k not verdi

Rehberlik
395. A a dakilerden hangisi bo anm anne babalar n, ocuklar n n bu duruma uyumu iin yapmalar gerekenlerden de ildir? (2002 KPSS66) A) B) C) D) E) ocu a kar al mak davran lar n n tutarl olmas na B) C) D) E)

191

399. A a dakilerden hangisi ba ml ki ilik zelli i geli tirmi bireylerde gzlenebilecek bir davran biimidir? (2003 KPSS- 97) A) Her sorunun tek bir zm yolu olabilece i d ncesinden hareket imek Bir sorunla ba a kmada farkl seeneklerden yararlanmak Problemlerin zmnde, probleme neden olan etmenleri ortadan kald rmaya al mak Sorunlar yla ha a k nken deneyimli bireylerin tavsiyelerine gre davranmak Bir sorun ile kar la t nda, sorunu grmezden gelmeye ynelmek

ocuklar yla hemen her gn gr meye devam etmek ocuklar na gstermek olan sevgilerinin azalmad n

Ortaya kacak sorunlar anlay la kar layarak zmek ocuklar n sorunlar yla ilgilenmeyi srdrmek

396. A a dakilerden hangisi sosyal geli ime katk sa layan birincil kaynaklardan de ildir? 2002 KPSS-67) A) B) C) D) E) A le Kitaplar Arkada lar Akran gruplan Okul

400. Maslovv'un ihtiyalar hiyerar isinde en st basamakta yer alan ve ancak daha alt dzeydeki ihtiyalar n kar lanm olmas ko uluna ba l olarak ortaya kan ihtiya hangisidir? (2003 KPSS-100) A) B) C) D) E) Sayg Gvenlik Kendini gerekle tirme Ahk Kendini kabul

397. A a dakilerden hangisi ocu un iddet ieren davran lar gstermesine neden olur? (2002 KPSS-68) A) Engelleme B) Fikir uyu mazl C) Ba ml l k D) Uyum davran lar E) Mutsuzluk

Ki ili in temel zelli ini bireyin benlik kavram n n olu turdu unu kabul eden psikolojik dan ma gr hangisidir? (2003 KPSS-102 ) A) B) C) D) E) Davran Psikoanalitik in a ne -varolu u Eklektik Bilimsel

398. A a dakilerden hangisi rencilere ynelik ki isel rehberlik hizmetleriyle yak ndan ili kili bir yard md r? (2003 KPSS- 94) A) B) C) D) E) Ki ileraras ili kileri geli tirmek Etki al ma becerileri kazand rmak Meslek seimine ynelik yard mlar vermek st retim kurumlar n tan tmak evresinde kemlisine a k olan f rsat ve olanaklar hakk nda bilgi vermek

401. A a dakilerden hangisi, itenlik ve drstlk ilkesiyle uyu mayan bir retmen davran d r? (2003 KPSS-104) A) B) C) D) E) rencileri uygun olmayan davran lar iin uyarmak rencinin her tr davran n onaylamak rencilerine bilmedi i bir konuyu bilmedi ini syleyebilmek Kendisinin de hatalar olabilece ini kabul etmek Grnd gibi olmak, oldu u gibi grnmek

192
402.

Rehberlik
405. Arkada lar n n kendisinden ho lanmad n d nen Ali, arkada lar ndan uzak durmaya al makta ve onlarla birlikte oldu unda ekingen davran lar sergilemektedir. Ali'nin bu tr davran lar , arkada lar n n ondan gerekten ho lanmamas na yol amakta ve sonuta Ali'nin d ncesi peki mektedir. Bu duruma uygun d en rnek, a a dakilerden hangisidir? (2004 KPSS-105 ) A) B) C) D) E) Ketlenme renilmi aresizlik Kendini gerekle tiren "kehanet" Genellenmi kayg D k engellenme e i i

Arkada n n hassas bir zel e yas n kurcalamaktan kendini al koyamayan bir ilkokul SORU rencisinin bu trden davran lar n n dzeltilmesinde, a a dakilerden hangisi di erlerine gre daha etkili olabilecek bir yntemdir? (2003 KPSS-105) Bu konuda renciye a klay c bilgiler sunmak Bu tr davran lar postere n rencileri cezaland rmak rencilerin bu trden davran larda bulunmalar n yasaklamak Bu tr davran lar sergileyen rencileri s n fta te hir etmek S n fa bu tur davran lar da ieren bir kurallar listesi asmak

A) B) C) D) E)

403. Karar verirken, karar verme stratejiferine uygun davranan bir rencinin atmas gereken ilk ad m hangisidir? (2003 KPSS-106) A) B) Amalara ynelik alternatifleri saptama Amalar belirleme

407. Rehberiik anlay a s ndan bireyin olumsuz deneyimleri, a a dakilerden hangisi iin nemli bir f rsat olu turabilir? (2004 KPSS-107 ) A) B) C) D) E) Yan lg ya d meme Lider olma Kendini kan tlama Geli me ve byme Ba kalar yla mcadele etme

C) En uygun alternatifi belirleyebilecek olan bilgileri toplama D) Seilen altematifin i levsel olup olmad de erlendirme E) Seilen alternatifi uygulamaya koyma n

404. A a dakilerden hangisi z sayg s yksek olan bir bireyi betimlememektedir? (2004 KPSS-104 ) A) B) C) D) E) Kendine gvenen Duygular n a a vurabilen Riski gze alabilen Savunma mekanizmalar na ba vuran Kendini de erli bulan

408. rencileriyle ili kilerinde insanc yakla m n "saydaml k ilkesi "ne ba l kalan bir retmenin, durumuna en uygun olan hitap ekli hangisidir? (2004 KPSS-108 ) A) Konuyla ilgili ba ka sormak istedi iniz var m ? B) Derste srekli s k ld n zdan sz ediyorsunuz? Niin. C) Ba ar n z beni ok mutlu etti. D) Ders bitti. Evinize giderken caddeyi dikkatli gein. E) Tm derslerinizde bu kadar ans z m s n z?

Rehberlik
409. Babas n n hastal na zlerek s n fta a lamaya ba layan bir rencisiyle konu an bir retmen bu rencisine a a dakilerden hangisini sylerse onunla empatik bir ili ki iinde olur? (2004 KPSS-118 ) A) B) C) D) E) oktand r hasta m yd ? zlme, iyile ir T p her eye are bulur, korkma Ona kt bir ey olacak diye korkuyorsun Yurt d nda tedavi olsun E itsel rehberli in amac ; > > > > >

193

>

rencinin okula ve okulun bulundu u evreye uyum sa lamas Etkin ders al ma becerilerini kazanmas E itsel kararlar vermesi ve seimler yapmas Ba ar y engelleyen etmenleri azaltma ya da ortadan kald rma rencilerin ilgi, yetenek, e ilim ve zelliklerine uygun bir e itsel ortam yaratmak Okul ya am ile meslek ya am aras ndaki ili kiyi sa lamak

410. S n fta saati al nan bir rencinin durumuyla ilgilenen bir retmen, s n fa a a dakilerden hangi soruyu yneltirse, a k ulu bir soru kullanm olur? (2004 KPSS-119 ) A) B) C) D) E) Bu s n fta byle olaylar hep olur mu? Bu olay nas l gerekle ti? Veli, sen mi ald n? Saati alan gren biri var m ocuklar beni ok zd nz" biliyor musunuz?

E itsel rehberli in kapsam rencinin " renmeyi renmesi"ni sa lamaya al r. Bu amala renciye zaman iyi kullanma, ver imli ders al ma yollar , plan yapm a ve uygulama, renmeye gdlenme, rendiklerini un ut m ad an b ell ek t e s ak l am a, s n av l ar a haz rlanma, kaynaklardan yararlanma, yet enek ler ini geli t irme, r enm e engeller ini a ma, e itsel seimler yapma gibi pek ok konuda r enc inin olum lu t ut um v e al k anhk lar geli tirmesine yard m hizmetleridir. Velilere ynelik bu amala verilen hizmetler de e itsel rehberlik kapsam ndad r. E itsel rehberlik hizmetleri rencilere tek tek de il gruplar halinde sunulur. Bu nedenle tak m al mas es ast r. Ok uldak i Ynet ic i, r et m en, uzm an, di er personelin i birli ini gerektirir. 412. Bir retmenin, okul ba ar s d k bir renciyle etkile imi s ras nda a a dakilerden hangisini yapmamas gerekr? (2001 KPSS-90) A) B) C) D) E) Sab rl olmas Gayret gstermeye te vik etmesi Ba ar lar n takdir etmesi Ho grl olmas Yanl lar n cezaland rmas

411. A a dakilerden hangisi stresle ba a kmada etkili de ildir? (2004 KPSS-120) A) Stres nedeni olan davran kabullenmek n sorumlulu unu

B) Bili sel bir yakla mla stres kaynaklar n kontrol etmek C) Stres kaynaklar n ortadan kald rmak iin evreyi harekete geirmek D) Bedensel tepkileri kontrol ederek stresi azaltmaya al mak E) Bedensel tepkilerle bili sel de i tirmeye al mak E TSEL REH BERL K davran lar

Rehber lik hizm et ler inden bek lenen nemli i levlerden biri de " r enmeyi k olayla t rma, ba any art r m a" k onus unda y ar d m d r. Bu alanda yap lan hizm et ler e " e its el r ehber lik " denir. E its el r ehberlik: e its el geli im alan nda ona belli yet erlikler k azand rmak, r enmesini kolayla t rmak, kar la t glkleri gidermesine yard m etmek ve bylece uygun ve etkin bir renme ortam olu turmaya ynelik hizmetlerdir.

413. A a daki rehberlik e itlerinden hangisinin grev alan na bir orta retim kurumunda rencinin kendisine uygun seimlik dersleri ve etkinlikleri semesini sa lamak girer? (2002 KPSS- 52) A) B) C) D) E) Dzeltici (sa alt c ) rehberlik Ki isel rehberlik Uyum sa lay c rehberlik E itsel rehberlik Mesleki rehberlik

194

Rehberlik
417. S n fta retmenin i ledi i ders zerinde dikkatini toplamakta glk ekerek arkada lar n rahats z eden, buna kar n resim yapma, model oyuncaklar yapma konusunda ok becerikli olan bir ilkokul rencisine s n f iinde uygun renci davran lar kazand rmak isteyen bir retmenin yapmas gereken en uygun davran hangisidir? (2004 KPSS-116) A) renciyi derslerde ilgi ve yeteneklerini sergileyebilece i al malara ynlendirmek B) Okul idarecilerine ba vurmak C) renciyle ders saatleri d nda ilgilenmek

414. niversite birinci s n f rencilerinin akademik ba ar lar n art rmak isteyen bir psikolojik dan man n dikkate alaca en son zellik a a dakilerden hangisidir? (2002 KPSS- 60) A) Alana duyulan ilgi B) Duygusal sorunlar C) ilgi duydu u sanat dallar 0) Ders al ma ko ullar E) Aile sorunlar

D) Arkada lar ndan ders saatinde bu renciyle konu mamalar n istemek 415. Etkili al ma al kanl klar geli tirememekten dolay akademik ba ans d k olan bir renciye yap lmas gereken rehberlik yard m hangisidir? (2004 KPSS-110) A) B) C) D) E) E itsel rehberlik Mesleki rehberlik Ki isel rehberlik Sosyal rehberlik yile tirici rehberlik E) renciyi ailesine ikayet etmek

MESLEK REHBERL K Meslek seimi bir anda verilen bir karar de ildir. Bireyin ocukluktan ba layarak kendisi ve meslekler hakk nda geli tirdi i alg sal ereve ile ko ullar n et kil e i mi iinde ol u an bir sretir. Mesleki Rehberlik: Genlerin e itli meslekieri tan mlar ve kendi zelliklerine uygun olan meslekleri semeleri, setikleri mesleklere haz rlanmalar ve mesleki ynden geli meleri amac yla yap lan yard m hizmetleridir. Mesleki rehberlik hizmetleri a amada gerekle tirilir; 1. Bireyi ( renciyi) tan ma 2. Meslek alanlar n tan ma 3. Bireyin ki isel nitelikleri ile mesleklerin gerektirdi i zellikler aras nda ba lant y kurarak kendine uygun bir mesle i semesine yard m etme Meslek ve i sahibi olman n temelinde baz psiko-sosyal etmenler yatar; Gizil gleri geli tirme > . Psikolojik doyum Sosyal gereksinim Meslek seerken verdi imiz karar, bizim ileride i bulup bulamayaca m z ya da i ya am nda mutlu ve ba anl olup olamayaca m z belirler. Gnmzde bireyin bir meslek semesinin bir anda verilen bir karar olmad , mesleki geli im sreci iinde biimlenip ortaya kt kabul edilen bir anlay t r. Mesleki geli im olduka

416. Verimli ders al ma yntemlerini hayata geirebilme a s ndan uygun olmayan yakla m hangisidir? (2004 KPSS-115) A) Bir al ma al mak program na ba l kalarak

B) Gnlk etkinlikler iin haz rla nacak planda al maya ayr ian zaman belirtmek C) Verimli sonucun aral kl bir al ma olanakl olabilece ini dikkate almak ile

D) al ma plan nda e lenme ve dinlenmeye yeterince zaman ay rmak E) al ma ortam n her trden uyar c ya a k tutacak biimde dzenlemek

Rehberlik
karma k bir sretir. Bu sreci etkileyen etmenlerin ba nda bireyin ailesi, ili ki kurdu u ki iler, okul ncesi ve oku! ii e itimi, bireyin ihtiyalar , ilgileri, de erler sistemi, benlik kavram , genel ve zel yetenekleri, di er ki ilik zellikleri, ya ad evrenin zellikleri, toplum daki m evcut i alanlar , i stihdam ko ullar , piyasadaki arz-talep durumu gibi etmenler gelir. Bunlara bireyin ya am nda kar la t rastlant lar n, ald e itim ve zel haz rl k faaliyetlerinin etkileri de eklenebilir. Mesleki geli im sreci a amalar ; Mesleki geli im be a amada gerekle ir. 1. 2. 3. 4. 5. Uyan ve farkmda olma Meslekleri ke fetme ve ara t rma Karar verme Haz rl k e yerle tirrne 1. Uyan ve fark nda olma

195

4. Haz rl k 18-23 ya lar aras n kapsayan bir dnemdir. B i r ey, seti i al an, okul veya yapt etkinliklerle mesle e haz rlanmaya ba lar. Mesleklerle ilgili beceriler geli tirmeye, bilgi birikimi olu turmaya ve o alanda mesleki tutumlar geli tirerek mesle i icra etmeye haz r duruma gelir. Ayn zamanda o meslek alan nda i ara t rmaya ba lar ve haz rl k dnemini uzatarak srdrebilir. 5. e yerle tirme Bireyin i dnyas nda yerini alarak al maya ba lad dnem dir. Bu dnemde birey kazand bilgi ve becerileri uygulama alan na koyar. Mesle i icra ederken bif yandan da mesleki geli imini srdrr. Mesleki Geli im kuramlar Parsons Modeli Mesleki rehberlikle ilgili ilk al malan yafran Amerikal bilim adam d r. al malar n 1909 y l nda ba latm t r. Bu model boyuta sahiptir. a. Bireyin incelenmesi b.Mesleklerin incelenmesi c.Bireyin zellikleri ile mesle in zelliklerinin e le tirilmesi Ginzberg'in Geli im Kuram Meslek seiminin bir anda gerekle en bir olay olmad n belirtmi tir. ocukluktan ergenli e, gen yeti kinli e kadar uzanan bir geli im srecini kapsad n , meslek seimi iin bireyin geli im srecinin izlenmesi ve e itli a amalarda yar d m e di l m e si g er ekt i i g r n e dayanmaktad r. Bu kuram temel unsuru vurgular; Meslek seimi bir sretir Bu sre byk lde geri dnlmezdir "seim" sreci daima bir uzla may ierir dnemde

Okul ncesi dnemden ba layarak ilkokul dnemini kapsar. (5-12 ya aras ) ocuk bu dnemde, evresindeki insanlar n f arkl u ra lar oldu unu, e itli mesleklerin varl n grmeye ve anlamaya ba lar. lkokulun son y llar nda ise kendisi ve di er insanlar aras nda ilgiler, yetenekler, amalar ve motivasyon ynnden farkl l klann ve benzerliklerin fark na varmaya ba lar. 2. Meslekleri ke fetme ve ara t rma

Bu dnem ortaokul y llar olan 12-15 ya lar n kapsar. ocuk bu dnemde ki ilerin ve mesleklerin ortak olan ynlerini ve f arkl nitelikleri zerinde daha ok bilgi sahibi olmaya, yeni ynleri ke fetmeye anlamaya ba lar. Meslekleri ke fetme, inceleme ve ara t rma dnemi bir bak ma o umuz iin mr boyu srer. 3. Karar verme

Gencin lise y llar n , 15-18 ya lann kapsayan bu dnemde, birey art k kendisi ve meslekler hakk nda olu turdu u alg lara dayanarak, bilgileri de erlendirerek, e le tirmeye, birbirine uydurmaya ve gelece e ili kin idealler olu turmaya ba lar. Bu ideal ve d nceier ba lang ta geici olabilir ancak giderek daha a k ve temel bir plan yapmaya ba lar. Gen bylece mesleki karann olu turur.

Mesleki geli im incelemi tir;

dnemlerini

.Fantezi seim dnemi (5-11 ya ); Birey bu dnemde hayalinde canland rd baz meslekleri bilinsizce seer

196

Rehberlik
p.Koruma evresi (45-64 ya ): Mesle i ile ilgili var olan benli ini korur. q.k evresi (65 ve st): Emeklilik, ya ilerlemesiyle yeni bir benlik kazan r.
Roe'nun Kuram :

e.Geici seim dnemi (11-17 ya ); Birey bu dnemde meslek seiminde s k s k karar de i tirir. f. Gereki dnem (17 ya ve zeri); Birey bu dnemde ne olmak istiyorsa o mesle i seer.
Holland' n Ki ilik Kuram

Bireylerin 6 ki ilik tipinden olduklar n ileri srm tr;

birine sahip

Roe'ya gre meslekler psikolojik ihtiyalar kar lamak zere seilir. Maslov'un ihtiyalar hiyerar isini esas alm t r. Ona gre hayat n ilk y llar nda ya anan doyum ve hayal k r kl klar ilerideki meslek seimini etkilemektedir.
418. Meslek seimine ili kin a a daki yarg lardan hangisi do rudur? (2001 KPSS- 69) A) B) C) D) E) Her birey aba gsterirse her mesle in gerekliliklerini yerine getirebilir yi bir meslek, ki iye yksek mevki ve kazan sa layan meslektir Birey, ilk girdi i mesle e ya am boyu al mal d r Her birleyin ba ar l olabilece i en az bir meslek vard r. Bireyler mesleklerini olabildi ince erken ya larda belirlemelidirler

g. Gereki Ti p: Obj eler , nesnel erl e, makinalarla u ra may severler. Tamirci, makine mhendisi vb h.Ara t r a Tip: Zihinsel etkinliklere a rl k verirler. Ara t rmac , sorgulay c d rlar. Bilim adamlar i. Sanat Tip: Heyecanl , co kulu, yarat c d r. Sanatsal d nceler a r basar. Yazar, ressam, dekoratr j. Sosyal Tip: nsanlarla ileti lmi gldr. Psikologlar, retmenler, halkta ili kiler uzman k.Giri imci Tip: Kendine gvenen sorumluluk alan ki ilerdir. Sat c , pazarlamac , ynetici, avukat I. Geleneksel Tip: Dikkatli, titiz, esnek olmayan, say lar ve not tutma etkinliklerle u ra maktan ho lanan ki ilerdir. Veznedar, sekreter
Sper'in Benlik Kuram

419. Orta retim ncesi rencinin meslek semesine yard m etmek isteyen rehber retmen ncelikle bireyin hangi zelli ini ortaya karmal d r? (2002 KPSS- 51) A) B) C) D) E) Yetenekleri htiyalar nanlar Beklentileri Tutumlar ^

Meslek seiminin belli bir geli im dnemi iinde birey ile evrenin etkile imi sonucu olu an benlik tasanm n n sonucu oldu unu ileri sr m t r . M esl ek sei mi ni 5 evr ede incelemi tir; m . B y m e evr esi ( 0 - 1 4 y a ) : Ha yal dnemidir. zde le me sonucu geli ir. n.Ara t rma (Ke fetme) evresi (14 -24 ya aras ): Meslek d ncelerinde nce geici denemeler yap l r. Daha sonra gei basama ve s nama ve izleme basama gelir. o.Yerle me evresi (25-44 ya ): Mesle i netle mi tir. Sosyal ya am dzenlidir.

420. A a dakilerden hangisi mesleki rehberlikle ilgili olmayan bir rehberlik uygulamas d r? (2003 KPSS-107) A) rencilere gidebilecekleri st okullar tan tmak B) rencinin kendisini her yn ile tan yabilmesine yard m etmek ilgi ve yetenek testleri

C) rencilere uygulamak

D) rencilerde kentlilerine uygun kararlar verebilmek yeterli i geli tirmek E) rencilere duygusal sorunlar yla edebilmelerinde yard mc olmak ba

Rehberlik
421. A a dakilerden hangisi zde im kavram ile a klanabilecek bir mesleki ynelimdir? (2003 KPSS-108) A) Kentli ilgi ve yeteneklerine uygun olan bir mesle e ynelmek B) Sevdi i ve be endi i bir ki inin mesle ine ynelmek C) Toplumda stats ve geliri yksek olan bir mesle e ynelmek D) Ailesinin talep ve beklentilerine uygun olan bir mesle e ynelmek E) Kolayca ula abilece ini d nd e lenceli bir mesle e ynelmek 422. A a dakilerden hangisi mesleki rehberlik etkintikleri ierisinde yer almamaktad r? (2004 KPSS-106) A) B) C) D) E) Bireyi kendisine tan tmak st e itim kurumlar n tan tmak Bireyin karar verme gcn kolayla t rmak Ilgi ve yetenek testlerini kullanmak Oryantasyon etkinlikleri gerekte tirmek
Milli E itim Mdr Yard mc s Ya da ube Mdr

197

Merkezleri " ile sa lanm t r. Bu merkezler iki blmden olu maktad r. Rehberlik ve Psikolojik Hizmetleri Blm zel E itim Blm a a da verilen Dan ma

dzeyinde rgtlenme emada grld gibidir;

Milli E itim Mdr

Psikolojik Dan ma ve Rehberlik Hizmetleri l Dan ma Knmicvnn

Rehberlik ve Ara t rma Merkezi

Okul Mdrtkleri

REHBERL K H ZMETLER N N RGLENMES Rehberlik hizmetlerinin rgtlenmesi; 1. Merkezi dzeyde, 2. l dzeyinde, 3. Okul dzeyinde Olmak zere 3 kademelidir. A. Merkezde rgtlenme lkemizde e itim hizmetlerinin en st kurulu u Milli E itim Bakanl d r. Bakanl k bnyesinde yer alan; Talim ve Terbiye Dairesi, lk retim, Orta retim, Mesleki ve Teknik retim, zel E itim ve Rehberlik Dairesi okullarda yap lan rehberlik hizmetlerini bakanl k dzeyinde destekleyen kurulu lard r. Milli E itim Bakanl na ba l olan "zel E itim, Rehberlik ve Dan ma Hizmetleri Genel Mdrl " 30.04.1992 gn ve 3797 say l yasa ile kurulmu tur. B. l dzeyinde rgtlenme

Rehberlik ve Psikolojik Dan ma Hizmetleri l Dan ma Komisyonu a. lde Rehberlik ve Psikolojik Dan ma Hizmetlerinden sorumlu Milli E itim Mdr Yard mc s lelerdeki ube Mdrleri Rehberlik ve Ara t rma Merkezi Mdr/mdrleri Rehberlik ve Ara t rma merkezinin / merkezlerinin Rehberlik ve Psikolojik Dan ma Hizmetleri Blm Ba kanlan lk retim ve Orta retim kurumlar ndan seilen birer okul mdr, metropol illerde metropol olu turan ilelerden birer^ okul mdr De i ik trden e itim retim kurumlanndaki rehberlik ve psikolojik dan ma servislerinde al an en az psikolojik dan mandan olu ur.

b. c. d.

e.

f.

Bu Komisyonun Grevleri; Eyll ay nda yap lacak toplant da, il ve ilelerde yap lmas d nlen Rehberlik ve Psikolojik Dan ma al malar na ili kin gerekli ihtiyalan belirler. al malarla ilgili nerileri de erlendirir.

llerdeki rgtlenme l Milli E itim Mdrlkleri bnyesinde olan "Rehberlik ve Ara t rma

198

Rehberlik
Ve bunlar n sa lanmas ynnde karar al r. Haziran ay nda yap lacak olan toplant da il ve ilelerde yap lan rehberlik ve psikolojik dan ma al malann n sonular n de erlendirir. Sonraki retim y l iin nerilerde bulunur. Her iki toplant da al nan kararlar n, toplant n n yap ld ay ierisinde ildeki Rehberlik ve Psikolojik Dan ma Hizmetleri blmnce Bakanl a gnderilmesini sa lar. Rehberlik Hizmetleri Okul Yrtme Kurulu Rehberlik hizmetleri okul yrtme kurulu, bir okulun retime ba layaca tarihten bir hafta nce, di eri ikinci yar y l n ilk haftas ve retim y l n n sonunda olmak zere y lda eri az defa toplan r. retim y l ierisinde yap lan faaliyetleri de erlendirmek zere okul mdrnn uygun grd tarihte toplant yap l r. Rehberlik hizmetl eri okul yrtme kurulu, okul mdrnn ba kanl nda a a daki yelerden meydana gelir. Mdr yard mc lar Rehber retmenler Okul mdrnn her s n f seviyesinden seece i en az birer s n f rehber retmeni Okul mdrnn seece i disiplin kurulu yelerinden bir temsilci Okul - aile birli inde grevli bir retmen Okul renci temsilcisi

Rehberlik ve Ara t rma Merkezi Mdrl Merkez mdrl Merkez mdr yard mc l Rehberlik ve Psikolojik Hizmetleri Blm Ba kanl zel E itim Hizmetleri Ba kanl ndan olu ur

Dan ma Blm

C. Okul Dzeyinde rgtlenme 1974-1975 retim y l ndan itibaren tm orta dereceli okul programlar nda rehberlik faaliyetlerine yer verilmesi yasal olarak uygulamaya gemi tir. Bugnk uygulamada okul mdr okulunda rehberlik al malar n organize edilmesi ve yrtlmesinden sorumludur. 17 nisan 2001 tarihinde uygulamaya konan 24376 say l Milli E itim Bakanl Rehberlik ve Psikolojik Dan ma Hizmetleri Ynetmeli i ile il ve ileler de Rehber k hi zmetlerinin yrtlmesinden sorumlu olan ki i ve birimlerin grevleri a kl a kavu turulmu tur. Ad geen ynetmelik son ynetmeliktir.

Rehberlik Hizmetleri Okul Yrtme Kurulunun Grevleri Okul rehberlik hizmetleri brosunca haz rlanan y ll k rehberlik plan n inceler ve uygulanmas iin gerekli tedbirleri al r. Rehberlik hizmetlerinin yrtlmesinde okulun her trl imkanlarm n kullan lmas na yard mc olur. retim y l ierisinde; renci, ynetici, renci- retmen, renci-rehber retmen aras ndaki ili kilerde gz nnde bulundurulmas gereken esaslar tespit eder. renci ve renci velileriyle yap lacak toplant lar planlar. Okul rehberlik hizmetlerinin yrtlmesi s ras nda ortaya kan di er konular inceler ve gerekli tedbirleri al r. Okul Mdrnn Grevleri Rehberlik hizmetleri okul yrtme kurulunu kurar, bu kurula ba kanl k eder. Okul rehberlik hizmetlerinin yrtlmesi ile ilgili y ll k plan n haz rlanmas n sa lar ve uygulanmas n takip eder.

OKUL MDR OKUL MDR YARDIMCISI

Rehberlik ve Psikolojik Dan ma Hizmetleri Yrtme Komisyonu Koordinatr Psikolojik Dan man

Psikolojik Dan man

S n f rehber retmeni

Di er retmenler

Rehberlik
Okulda birden fazla rehber retmen bulundu u taktirde, aralar ndan birini okul rehberlik hizmetlerinin koordinasyonunu sa lamak zere koordinatr rehber retmen olarak grevlendirir ve rehber retmenler aras ndaki grev blmn belirten izelgenin haz rlanmas nj sa lar. Okul Mdr Yard mc s n n Grevleri rencilerden ve velilerden gelen problemleri, problemli ocuklar , srekli ba ar s zhk ve devams zl k konular n ve bunlarla ilgili bilgi ve belgeleri rehberlik hizmetleri brosuna gnderir. Rehberlik hizmetleri ile ilgili konularda rehberlik brosu personeli ile i birli i iinde al r ve ortaya kacak glklerin giderilmesine yard mc olur. Koordinatr Rehber retmenin Grevleri Rehberlik hizmeti verir Rehberlik brosu ile okul idaresi aras ndaki e gdm sa lar. Rehber retmenlerle birlikte okul rehberlik program n ve program n y ll k uygulama plan n haz rlayarak okuf mdrnn onay na sunar ve RAM'a gnderilmesini sa lar. Uygulanmakta olan rehberlik program n n ne lde gerekle ti i hususunda retmenler Kurulu'na bilgi verir. Rehberlik program gere ince evre ili kilerini planlar. Okuldaki rehberlik uygulamalar n de erlendirir ve bu konuda okul mdrne tekliflerde bulunur. Okulda yap lacak her trl test, ara-gere vb. al malar planlar. Ders y l sonunda rehberlik uzmanlar ile toplant yaparak gelecek y l iin toplu dosya, ara-gere, test ve di er ihtiyalar tespit eder ve bunlar n temini iin gerekli tedbirleri al r. Psikolojik tedavi grmesi gereken rencileri lg li sa l k kurumlanna gnderir. Okul Rehber retmeninin Grevleri Okul rehberlik program n haz rlar

199
Bu program n uygulanmas nda s n f rehber retmenlerine rehberlik eder. Rehberlik program n n uygulan nda s n f rehber retmenlerine yard m eder. Okula yeni gelen rencilere, s n f rehber retmeni ile i birli i yaparak, okulu ve yak n evreyi tan tan al malar yapar. Okulun retim program , uygulanan ynet m eli kl er ve bunl ar da yap l an de i ikler, rehberlik ve psikolojik dan ma hizmetleri, disiplin kurallar ve ihtiya duyulan di er konular hakk nda a klay c bilgiler haz rlar ve rencilere duyurulmas n sa lar. E itici al malar programlamada ilgili ve sorumlu retmenlere yard m eder. S n f rehber retmenleriyle gr erek, problemli ve rehberli e muhta rencileri tespit eder. Ki isel ve ailevi problemlerinin zm iin gerekli al malan yapar. rencilerin gidebilece i st okullar, al abilece i i ve meslekler hakk nda bilgi toplar ve bu bilgileri rencilere duyurur. Okulda i ve meslekleri tan t c programlar haz rlar, ilgili okullara ve i yerlerine rencilerle birlikte geziler dzenler. rencilerin genel ve zel yetenekleri ile, ilgileri, ki ilik zellikleri ve bilgi seviyeleri hakk nda bilgi toplamak amac yla test, envanter ve anket gibi psikolojik lme aralar uygular, sonulann toplu dosyalara i ler, zel ve ki isel bilgileri gizli tutar. stn zekal ve stn zel yetene kli rencilerle, zel ihtiyalan olan rencileri tespit eder ve bunlar koordinatr rehber retmene bildirir. retim programlar , okul ve meslek seimi, ba ans zl k, renme glkleri, ki isel ve sosyal uyum problemleri vb. konularda rencilere psikolojik dan ma yapar. Dan manl n yapt rencilerin uyum ve geli im durumlann takip eder ve sonular n de erlendirir. r encilerin r ehberlik ve psikolojik dan maya olan ihtiyalan, problemleri ve ba anlar n etkileyen faktrler hakk nda inceleme ve ara t rma yapar, sonular zerinde retmenlere ve okul yneticilerine tekliflerde bulunur.

200

Rehberlik
yapabilece i de erlendirmeleri yapar ve sonulan rehber retmenle birlikte renci toplu dosyas na i ler.

423. A a dakilerden hangisi psikolojik dan ma ve rehberlik uzman n n grevlerindendir? (2001 KPSS-96) A) B) C) D) E) rencinin devam durumunu izlemek rencilerle ilgili ki isel bilgileri m dre iletmek Ba ar y engelleyen etmenleri ara t rmak retmeni olmayan s n f n dersine girmek S navlarda gzetmenlik yapmak

Di er retmenler Okul Mdrnn Psikolojik Dan ma ve Rehberlik Hizmetleri ile ilgili verece i grevleri yapar.
425. S n f retmeninin rehber uzmanlara yard m amac yla a a daki davran lardan hangisini gerekle tirilmesi en uygun olur? (2001 KPSS72) A) rencilerin test ve di er lme aralar n uygulamak B) rencilerin toplu dosyalar n tutmak C) rencilerin, ilgi ve yeteneklerine uygun olan e itsel okullarda grev almalar n sa lamak D) rencilere meslekleri tan t c bilgiler vermek E) S n f ortam nda sorun ya ayan rencilere zm yollar nermek

424. Kendisine ba vuran bir rencide, ciddi psikolojik sorunlar n belirtisi olabilecek davran lar gren bir psikolojik dan ma ve rehberlik uzman n n izlemesi gereken en sa l kl yol a a dakilerden hangisidir? (2001 KPSS-117) A) renciye psikolojik testle uygulayarak te his koymaya al mak B) Veliyle ileti ime geerek durumun bir uzman taraf ndan incelenmesini sa lamak C) retmenleriyle konu arak renciye gerekli ho gry gstermelerini istemek D) Uygun bir tedavi plan geli tirerek uygulamak E) rencinin arkada lar ndan, renci hakk nda bilgi toplamak

S n f Rehber retmeninin Grevleri Rehberlik hizmetleri brosunca verilen y ll k al ma plan erevesinde kendi s n f in y ll k bir al ma plan haz rlar. Rehberlik saatlerinde s n fa girer Sorumlu oldu u s n fla ilgili al malarda, i birli i yapt rehber retmene her trl yard mda bulunur. (rnek, geli im dosyas n n tutulmas ) Problemi tespit edilen rencilerle mlakat yapar. Ki isel ve ailevi problemlerinin zlmesi iin gerekti inde okul ynetimi, retmenler ve aileleriyle i birli i iinde al r ve sonular rehber retmenle birlikte toplu dosyaya i ler. Kendisi genel bilgileri i ler. Rehber retmenle i birli i yaparak, semeli ders. blm, okul, i ve meslek seimlerinde rencilere yard m eder. rencilerin e itici kol al malar na etkin bir ekilde kat lmalar n sa lar Rehber retmenlerle i birli i yaparak renciyi tan mak iin gerekli bilgileri toplamak iin form, fi , gzlem kartlar , anket, test ve benzerlerini uygular, kendisinin

426. S n f iinde bir problemle kar la an retmenin yapmas gereken l|k __ { a a dakilerden hangisidir? (2001 KPSS-92) A) B) C) D) E) Rehberlik servisine gndermek Problemi, belirtileriyle saptamak zm yollar n ara t rmak Okul idaresine haber vermek renci velisini a rmak

427. Okulda rehberlik hizmetlerinin rgtlenmesi ile ilgili a a daki ifadelerden hangisi yanl t r? (2001 KPSS-109) A) Okul rehberlik hizmetlerinin sorumlusu mdrdr B) Okulda rehberlik kuruiunun yan dan ma kurulu da olmal d r s ra okul

C) Rehberlik hizmetlerinin yrtlmesinden sadece psikolojik dan man sorumludur D) Rehberlik hizmetlerinin yrtlmesinde retmenlere d en baz grevler vard r E) Rehberlik kurulunda verilmelidir rencilere de yer

Rehberlik
428. " rencilerin ilgi ve yeteneklerinin belirlenerek uygun okul programlar na ynlendirilmesi" hizmetinin en st dzeyindeki sorumlusu a a dakilerden hangisidir? (2002 KPSS-49 ) A) B) C) D) E) Okulmdr Koordinatrdan man Psikolojik dan man Milli e itim mdr S n f retmeni

201

432. rencilerin derse kar ilgilerinin de eriendirilmesi, a a daki rehbe iik grevlilerinden hangisine daha uygun d er? (2003 KPSS-103) A) B) C) D) E) Psikolojik dan ma Dal retmeni Koordinatr rehber Mdr yard mc s E itsel Kol retmeni

BREY TANIMA TEKNKLER

429. Okul rehberlik hizmetlerine yard mc olmak iin bran retmenler a a dakilerden hangisini yapmakla grevlidir? (2002 KPSS-50 ) A) rencilere tan tmak yak n evresindeki meslekleri

Bireyin tan nmas gereken ynleri; 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Yetenekler lgiler Ki ilik Benlik Sa l k Ba ar Sosyal Destek sistemi

B) rencilerin ailevi problemlerini belirlemek C) rencilerin zel sorunlar n zmeye yard m etmek D) rencilerin beiiriemek yetenekli olduklar alanlar dersin

E) rencilerin ilgi ve yeteneklerini konular yla ili kilendirmek

Yetenek; Bir i i ya da aktiviteyi ustal kla yapabilme gc lgi; Bireyin bir u ra tan ho lan p ho lanmama derecesi Ki ilik; Bireyin ilgileri, yetenekleri, mizac duygusall , al kanl klar , tav rlar , i birlj i gc gibi ok say da zelli in dinamik rgsdr. Bir di er deyi le Bireyin sreklilik arzeden zellikleri btndr. Alg ; Bireyin kendini nas l grd dr. Birey kendini yzlerce s fatla de erlendirebilir. Baz lan olumlu, baz lan olumsuz olabilir. rnek; "Zeki biriyim ama insan ili kilerim kt" gibi. rencinin geli tirdi i benlik alg s onun ruh sa l , meslek seimi ve okul ba ans ile anlaml olarak ili kilidir. Beklenen, her bireyin kendini e itli ynleriyle daha ok olumlu olarak alg lamas d r. Sa l k; Beden sa l bir zelliktir. d r. Ba any etkileyen nemli

430. A a daki hizmetlerden hangisi bir okulun rehbertik ve psikolojik dan manl k biriminin grevlerinden de ildir? (2002 KPSS-53 ) A) B) C) D) rencilerin, karar verme geli mesine yard m sa lama stratejilerinin

rencilerin al ma al kanl k ve tutumlar n n geli mesinde yard m sa lama rencilere meslek dallar n tan tmak ynlendirmek iin al malar yapma ve

rencilerin duygusal sorunlar n zmelerine yard m etme hedef

E) rencilerin gerekle tiremedi i davran lar n belirlenmesine al ma

431. rencilerin hakk nda toplanan bilgilerin gizlili inin korunmas nda a a dakilerden hangisinin daha ncelikli bir nemi vard r? (2003 KPSS-96) A) B) C) D) E) rencinin f ziksel geli imi Akademik ha an dzeyi Ailesinin sosyokltrel yap s Psikolojik zellikleriyle yasal durumu ilgi ve yetenekleri

Ba ar ; Ba ar durumu gemi ve imdi olmak zere bilinmelidir. Bireyin zihinsel, duygusal ve sosyal ynlerden bir btn olarak geli mesini sa lamak, uyum sorunlar n n zmne yard mc olmak, e itsel ve mesleki olarak do ru karar vermesine destek olmak i in ncelikle bireyi iyi tan mak gerekir Bireyi tan mada ama bireyin kendine has

202

Rehberlik
2. Olay kayd (anekdot) 3. Derecelendirme lekleri 4. Oyun terapisi 5. Vak'a incelemesi II.Kendini anlatma teknikleri 1. Anket 2. Gr me 3. Otobiyografi 4. Problem tarama listeleri 5. Psikodrama 6. Arzu listeleri IILSosyometrik teknikler 1. Sosyometri 2. Kimdir bu? 3. Sosyodrama TESTLER Testler, bireylerin ilgileri, yetenekleri, ki ilik zellikleri, uyumlar , tutumlan vb. psikolojik zellikleri hakk nda bilgi toplamaya yarayan lme aralar d r. Testlerde, bireyin llmek istenen niteli ine ili kin davran ifadeleri veya sorular bulunur. Bireylerin bu uyar c lara verdikleri cevaplar de erlendirilerek yorumlan r.Testler profesyonel ki ilerce uygulanmal d r 1. Yetenek testleri Maksimum performans len testlerdir. Bireylerin zihinsel ve akademik yeteneklerini saptamak amac yla kullan l r. o u ara t rmac ya gre zeka bir yetenektir. Yetenek testleri; a) Genel Yetenek Testleri: Bireyin her e it performans ve davran iin gerekli olan genel gce verilen isimdir. Bireyin gelece e ynelik ba ans n yordamak amac yla da kullan lmaktad r. Stanford-Binet Zeka Testi Thurstone Temel Kabiliyetler Testi (TKT) VVechsler Zeka Testi b) zel Yetenek Testleri: Bireyin baz zel alanlardaki ba ar s iin gerekli gtr. Daha ok zel sanatlarda yetenekli olan bireyleri te his ve seme, yerle tirme amac yla kullan lmaktad r. rnek; mekanik, resim, mzik Farkl Yetenekler Testi 2. lgi Envanterleri, Envanterler

zelliklerini ortaya kararak, srekli geli imi ve uyumunu sa lamakt r. arak evrendeki ki i say s kadar da ki ilik bulundu u bilinmektedir. Bireyin ki ili i, ok say daki bireysel ve farkl zelliklerden olu an karma k ve dinamik bir btndr. Bireyin tan nmas iin, bireylerin ilgj ve yetenekleri, ba ar ve ba ar s zl klar , ki isel ve sosyal uyum sorunlar , zay f ve gl ynleri, de er yarg lan, yeti tikleri evrenin geli tirici ve engelleyi ci etkileri gibi pek ok zelliklerinin aynnt l olarak bilinmesi gerekir Bireyi tan mada kullan lan tekniklerin uygulanmas n n bir ama de il ara oldu u unutulmamal d r. As l ama ki inin kendisini tan mas na yard mc olmakt r. Bir di er nemli nokta bu tekniklerin, uygulanan tekni in zellikleri, sonular n yorumlanmas ve bireyi tan mada gz nne al nacak ilkeleri bilen alan n uzman ki ilerce uygulanmas gereklili idir. Tek bir tekni i kullanarak bireyi btn ynleri ile tan mak mmkn de ildir. Her tekni in ayr bir amac vard r. Dolay s yla teknikleri kullanmadan nce bireyin hangi yn hakkmda bilgi edinilmek is tendi i ortaya konmal d r. Sonular bireyin kendini daha iyi tan mas amac yla kullan lmayacaksa bu teknikleri uygulamaya gerek yoktur. Psikolojik dan ma ve rehberlikte uygulanacak test ve test d tekniklerin geerli ve gvenilir lme aralar olmas na zen gsterilmelidir. Aralar n geerlik ve gvenirlik zellikleri ne kadar yi olursa olsun bireyi tan mada tek bir teknikle bilgi toplamak yeterli olmad ndan eldeki bilgilerle ba ka tekniklerle toplanan bilgiler bi rle ti ril meli v e bi rli kte ele al nmal d r. Birey srekli de i en bir varl kt r. Bu nedenle bireyi tan mada kullan lan tekniklerin uygulamas nda sreklilik olmal d r. Bireyi tan ma teknikleri testler ve test d teknikler olarak s n flanmaktad r. A. Testler 1. Yetenek testleri 2. lgi Envanterleri Ki ilik Envanterleri Tutum Envanterleri Ba ar testleri B. Test d teknikler I.Gzleme dayal teknikler 1. Gzlem

Bireyin ki ilik, ilgi ve tutumlar ile ilgili tipik davran lan len aralard r. Envanterler "kendini anlatma" yakla m na sahiptir.

Rehberlik
Envanterler iinde ilgi, envanterleri say labilir. ki ilik ve tutum

203

gsterdi i, duygusal, d nsel ve davran sal e ilimleri ifade eder. rencilerin derslere kar tutumu, anne babalar n ocuk yeti tirmede tak nd klar tutum, bireyin herhangi bir d nce sistemine kar t t ut um u vb, zellikl eri l m ek ii n tut um lekleri kullan labilir. Tutumlar dolayl olarak llen zellikler oldu undan llmesi gtr. Tutum lekleri de kon unun uzm an ki iler tar af ndan geli tirilmeli, uygulanmal ve de erlendirilmelidir. 5. Ba ar testleri

lgi envanterleri ise; Bireylerin ho land klar ve ho lanmad klar alanlan belirleyerek mesleki ve e itsel konularda uygun kararlar vermelerini sa lamak amac yla kullan l r. Kuder lgi Alanlar Tercihi Envanteri Akademik Benlik Kavram le i (Yetenek ve ilgiyi ler. lk retim 8. s n fta kullan lmas uygundur) Kendini De erlendirme Envanteri (Lise I. S n f dzeyinde Yetenek, ilgi ve de erleri ler Strong Meslek lgi testi Bildemer (Bilgisayar destek meslek tercih program )

Ki inin sevdi i, ilgi duydu u ve sevmedi i nesne ve et ki nli kl eri tan m ak ii n uygul anan, o unlukla da akademik ve mesleki e ilimleri saptamaya yarayan testlere ilgi testleri (ilgi envanterleri) denir Ki inin bir alanda ba ar l olmas o i in gerektirdi i yeteneklere sahip olmas yan nda i e ilgi duymasm da gerektirir. Yetenek ve ilgilerine uygun alanlarda etkinlik gsteren bireylerin daha ba ar l olduklar gzlenmektedir. 3. Ki ilik Envanterler Bireyin ki ilik zellikleri hakk nda bilgi toplamak amac yla kullan l r. Ki ilik bireyin do u tan getirdi i ve sonradan edindi i tm zelliklerinin etkile iminin olu turdu u bir btndr. Bireyin genel ve zel zihinsel yetenekleri, f ziksel zellikleri, il gi, tutum, al kanl k, ihtiya ve uyum dzeyi gibi zeliklerinin hepsi ki ili i meydana getiren yap lard r. Ki ili in bu karma kl llmesini g k lmaktad r. Ki ilik testlerini uygulamak, de erlendirmek ve yorumlamak lme teknikleri ve psikoloji konular nda yeterli e itimi alm uzman ki ilerce yap lmal d r. 4. Minnesota ok Ynl Ki ilik Envanteri Edvvards Ki ilik Envanteri Hacettepe Ki ilik Envanteri Rorschach Mrekkep Lekeleri Testi Good Enough Resim izme Testi.

retimin, bir ba ka deyi le renilenlerin llmesi amac yla belirli bilgi dzeyleri iin yine belirli nite ya da ders alanlar nda haz rlanm testlerdir. Ba ar testleri psikolojik dan ma ve rehberlikte psikolojik testlere oranla daha az kullan lan aralard r TEST DI I TEKN KLER A. Gzleme dayal teknikler 1. Gzlem Bireyin belli zaman ve durumlarda gsterdi i davran lar sisternli bir ekilde gzleyerek sonulan kaydetme i idir. Geli igzel Sistemli

Geli igzel gzlemde bireyi tan man n amac ve gziem plan nceden olu turulmaz. Sistemli gzlemde kimin nerede, ne zaman ve hangi davran lar n n gzlenece i nceden planlan r. Gzlem ara ve gere kullanmay . gerektirmedi i iin kullan lmas kolay bir teknik olmakla birlikte baz s n rl l klara sahiptir. Belli bir durumda bireyin tm davran lar na dikkat etmek g oldu undan gzlem sonular yzeyse! olabilir. 2. Olay Kayd (Anekdot)

Tutum Envanterleri

Tutum, bireyin bir eye ynelik olarak ho lan pho lanmama, de er verip-vermeme eklinde

Gzlem sonular n n objektif olarak kaydedilmesi yntemidir. Anekdotun zetlenmesi in gzlenen

204

Rehberlik
zgemi lerini, aile ii ili kilerini, sosyal ya m ve ki iler aras ili kilerini ara t rmak amac yla kullan labilir. B. Kendini anlatma teknikleri 1. Anket Anket bireylerin belli bir konudaki bilgi, d nce ve gr leri hakk nda bilgi toplamak iin haz rlanm soru gruplar d r. Anket rencilerin duygu, d nce ve gr leri hakk nda bilgi elde etmek amac yla olduka s k kullan lmaktad r. Rehberlik ve psikolojik dan ma al malannda anketin as l amac , rencilerin ki isel nitelikleri, ev ve aile durumlar , sa l k durumlar , ilgileri, sevdikleri dersler ve etkinlikler gibi konularda bilgi toplamakt r. 2. Gr me Gr me bireyi tan mada en yayg n olarak kullan lan tekniklerden biridir. Gr me ki i ile yz yze, amal ve planl olarak yap lan konu mad r. 3. Otobiyografi Otobiyograf bireyin kendisi hakk ndaki bilgilerin yine kendisi taraf ndan yaz l olarak anlat lmas d r. Otobiyografi, bireyin kendisi hakk nda istedi i her konuda yazmas veya istenen konularda yazmas olmak zere iki ekilde yazd r labilir. Otobiyografi tekni inde ama bireyin davran lar n n alt nda yatan etkenleri ortaya karmak oldu undan bu bilgileri bireyle payla mak gerekir. 4. Problem Tarama Listesi

bireyi tan tan bilgiler, tarih, yer, gzlenen davran , gzlemci ve gzlemcinin yorumunun kaydedilece i formlar kullan l r. Anekdotlarda gzlenen davran , olay veya durumlar objektif bir ekilde betimlenmelidir, Anekdotlarda gzlemci yorumu gzlemcinin znel yarg lar ndan uzak oldu u taktirde faydal bilgiler sa layabilir ancak yorumun objektif olmayabilece i unutulmamal d r. 3. Derecelendirme lekleri

Derecelendirme le i gzlem sonular n n kaydedilmesinde kullan lan aralardan birisidir. Derecelendirme le i, bir bireyin belli bir konuda e itli davran zellikleri hakk nda s ralanm a klay c ifade ya da cmlelerin, bireyi tan yan ve gzlemi yapan ki i taraf ndan i aretlenmesini esas al r Derecelendirme lekleri gzlenen niteli in bireyde ne derece oldu unu saptamaya ve gzlem sonular n say sal verilere dn trmeye yarar.Derecelendirme lekleri say sal, grafiksel ve betimsel dereceleme lekleri olarak farkl trlere ayr l r. 4. Oyun Terapisi

O y u n t er a pi si , o c u kl ar n d u yg u v e davran lar n n bir oyun ort am nda gzlenmesi tekni idir. ocuklar kendilerini oyun arac l yla ifade ederler. Dolay s yla ocuklar n duygular ve davran lar n incelemek, gsterdikleri davran bozukluklar n n sebeplerini anlamak iin oyun ortam ndan yararlanmak anlaml olmaktad r. Oyun terapisi hem bir bilgi toplama arac hem de bir terapi yntemidir. Bu gzlemlerden ocu un korkulan, fkeleri, ihtiya ve istekleri hakk nda bilgi edinilmektedir. 5. Vaka ncelemesi Vaka incelemesi, sorunu olan ki inin tm ynleriyle derinlemesine incelenmesidir. Vaka incelemesinde bir ok test ve test d teknik bir arada kullan larak sorunu olan birey hakk nda e itli bilgiler toplan r. Tekni inin amac , toplanan bilgiler nda bireyin sorununun nedenle rini ortaya koymak ve uygun zmler retmektir. Bu teknik okullarda renme ve uyum gl gsteren veya zel e itime muhta olan rencilerin

Problem tarama listesi bireylerin uyum ve geli imini engelleyen sorunlar n ortaya kar lmas iin kullan lan bir t ekniktir. Bu teknikte e itli problem alanlar na il'i kin olarak listelenmi ifadeler kullan lmaktad r. Bireyden kendisini yans tan ifadeleri i aretlemesi istenmekte, sonular bireysel veya grup olarak de erlendirilmektedir. 5. Psikodrama

Psikodrama bireyin duygular n , kayg lar n , korkulann k saca i dnyas n bir oyun iinde rol oynayarak anlatmas tekni idir.

Rehberlik
Psikodrama daha ok psikolojik dan mada kullan lan teraptik bir tekniktir ve devam eden bir grup terapisi srecinde gerekli grld nde terapist taraf ndan uygulanmaktad r. 6. Arzu Listeleri ocu a sorulan sorular sonucu doyurulmam gereksinimleri, arzular , gerginlik, s k nt ve sorunlar n ifade etme olana bulurlar. rnek; Alaaddinin sihirli lambas elinizde olsa ne yapard n z? C. Sosyometrik teknikler 1. Sosyometri Grubu olu turan bireylerin birbirleriyle ili kilerini ve etkile im biimlerini de erlendirmeye yarayan bir tekniktir. Sosyometri tekni i bir grubu olu turan bireylerin sosyal durumu, grup iindeki ait gruplar ve bireylerin rolleri hakk nda bilgi verir. rne in sosyometri uygulamas nda ama s n fta kimlerin kimlerle arkada l k yapt ve yak n ili kiler kurdu unu renmekse rencilere "s n fta en gevdi iniz ve birlikte oldu unuz arkada n z n ad n yaz n z" eklinde bir ynerge verilebilir. 2. Kimdir-Bu Grup ijndeki sosyal ili kilerin ortaya kar lmas amac yla kullan lan sosyometrik bir tekniktir. Kim dir -bu tekni inde bireylere olumlu ve olumsuz davran ifadelerinden olu an bir liste verilir ve bireyden her davran n yanma grupta bu davran kimin gsterdi ini d nyorsa o ki inin ad n yazmas istenir. Ki i ifadelerin yanma kendi ismini de yazabilir. Her davran n yanma birden ok isim yaz labilece i gibi ki iler birden ok davran n yan na da yaz labilir. Kimdir -bu tekni inde, olumlu ve olumsuz davran lar dz ifade veya soru cmlesi eklinde olabilir. rne in listedeki ifadelerden biri "Ba kalar yla iyi geinir." veya "Ba kalar yla iyi geinen kimdir?" olarak dzenlenebilir. 3. Sosyodrama Sosyodrama bir grup bireyin ya ad klar, ortak bir sosyal soruna ili kin rolleri payla arak uzman ki inin ynetiminde oynamalar, tekni idir. Sosyodramada bireyler kendilerini de il sosyal sorunla ilgili olarak bir ba kas n n roln oynarlar. Psikodramada birey kendisini oynarken sosyodramada bir ba kas n canland rmaktad r.

205

Bu teknikte ama, bir eylerin toplum sal geli imlerini sa lamak ve ki ileraras ili kilerde ya ad klar , glkleri yenmelerini sa lamakt r. Sosyodrama bireylere kendilerini tan ma, ifade etme, sosyal ili kiler kurma ve toplumsal rollere ili kin yeni davran lar edinme gib kon ularda yard mc olan bir tekniktir.
YARARLANILAN KAYNAKLAR 1. Baymur, F. Genel Psikoloji. Remzi Kitabevi, 1994 2. Kaya, Z. (Ed.)- retmen Adaylar iin KPSS. Pegem A Yay nc l k, 2004 3. Oktaylar, H. C. (Ed.). retmen Adaylar iin KPSS. Yarg Yay nevi, Ankara, 2004 4. Tan, . (Ed.). E itim Bilimleri KPSS. Empati yay nevi, . E. Gr me lke ve teknikleri. leri Ankara 2004 5. zgven, Matbaas , Ankara, 1980 6. Kuzgun , Y ld z. Rehberlik ve Psikoiojik Dan ma SYM yay nlar , Ankara 1992 7. Ye ilyaprak, Binnur. 8. Can, G. (editr). E itimde Rehberlik Hizmetleri. Nobel Yay n Da t m, Ankara, 2003 Psikolojik Dan ma ve Rehberlik. Pegem A yay nc l k, Ankara, 2004 stanbul, reti,