T.C.

GAZ NVERSTES ETM BLMLER ENSTTS ETM YNETM VE DENETM BLM DALI

OKUL YNETM KTABININ NCELENMES

(DEV )

YKSEK LSANS

Hazrlayan BAK KAVAK

OKUL YNETM VE LDERLK DERS Prof. Dr. Nezahat GL

ANKARA Mart 2006

OKUL YNETM
Trkiye'de zellikle Cumhuriyetten sonra eitimle ilgili birok yenilik ve kkl deiiklikler yaplmtr. Ancak Atatrk ynetiminden sonra eitim konusunda pek yenilik yaplmad ve yaplanlar da gerek uygulamadaki eksiklikler ve gerekse gereken altyapnn oluturulmasnda yeterli giriimlerde bulunulmamas dolaysyla ilevsel olmaktan uzak kalmlardr. Hemen her on ylda bir eitim sisteminde kk veya byk deiikliklerin yapld bilinmektedir ve bu deiikliklerin rahatlk getirecei yere zmszle srkledii aikrdr. Bu balamda, Trkiye'deki eitim sisteminin gnmze kadar sorun tekil etmesinin ana nedenlerinden birisi; yaplan eitim yeniliklerinin koullara ve toplumsal dinamiklere ne kadar uyup uymad ve gerek idari, personel ve gerekse olanaklar bakmndan her trl altyapnn bunu kaldrp kaldrmad konusunda yeterli zen gsterilmemesidir. Tespit edilen sorunlar erevesinde yetkililer, birok kez zm yollar aram ve rnek tekil eden lkelerin eitim sistemleri temel alnarak Trk eitim sisteminde yenilie gidilmitir. Burada yaplan yanl, model alnan sistemin Trk toplum dinamiklerine ne derece uyup uyamayaca ve mevcut koullara uyum salayp salayamayacann gz nnde bulundurulmam olmasdr. Eitim sistemimiz batan sona ve zellikle ilk ve ortaretim, Trk toplum yaps ve dinamikleri gz nnde bulundurularak bilimsel bir yaklamla yeniden gzden geirilmeli ve deil sadece amzn gerekleri, ayn zamanda gelecein gereklerini de karlayacak ekilde imar edilmelidir.

III. BLM OKUL YNETM

Okul ynetimi, eitim ynetiminin snrl bir alana uygulanmasdr. Bu alann snrlarn eitim sisteminin amalar ve yaps belirler. Okul ynetiminin grevi okuldaki tm insan ve madde kaynaklarn en verimli biimde kullanarak, okulu amalarna uygun olarak yaatmaktr. YNETCNN ROLLER

Okul yneticisi karlalan sorunlar kurumun ama ve politikasna uygun olarak zmekle ykmldr. Eitim sisteminde okullar trlerine gre birbirine benzerler. Ancak her okulun kendine gre bir kltr ve iklimi vardr. Bu farklln nemli nedenlerinden biri okul yneticilerinin oynadklar roldr. Okul mdrleri bir kamu yneticisi, politika saptaycs, alan uzman, profesyonel eitimci, eitsel lider ve toplumun aktif bir yesi olma durumundadr. Gelien ekonomi ve teknoloji, ynetimde de ani kararlarn alnmasn gerektirir. Bugnn kararlar yarnn beklenen sonular olacana gre, ynetici gelecek iin uygun kararlar vermelidir. Okul yneticisi bu rol oynarken beraberinde alan insan ve salad kaynaklardan en uygun biimde yararlanarak, renim srelerini saptayarak hedeflere ulaabilir. GREV, YETK VE SORUMLULUK Grev, okulun amalarna ulamas iin yerine getirilmesi gereken hizmetler ve iler, Yetki, yneticinin maiyetinde alan insanlarn davranlarn ynlendiren kararlar verme gc, dier bir ifadeyle yneticinin karar verme ve ynetme gcdr. Sorumluluk, yneticinin belirli davranlarda bulunma ve kurallara uyma zorunluluudur. Yetki devri, rgtte yaplan i blm esasna gre astn verilen grevleri yerine getirirken kullanmas gereken yetkinin verilmesidir. Yetki devredilebilir ancak sorumluluk devredilemez. OKULA SSTEM YAKLAIMI Okullar ak bir sistemdir. nk girdisini toplumdan alr, bunu iledikten sonra tekrar topluma sunar. Okul evredeki yenilik ve deimelere uyum salamal, ktsn evrenin bekledii nitelikte verebilmedir. Okul yneticisi rutin iler iinde boulup kalmamal yenilik ve gelimeyi takip etmeli, bireyleri yaama hazrlamaldr. OKULDA DEM Deiim, rgtn btn elerinde ve elerin birbirleriyle olan ilikilerinde, ncekine gre nicelik ve nitelik asndan gzlenebilir bir ayrln olmasdr. Deiime kar baz igrenler direnmede bulunacaklardr. Bunun nedenlerini u ekilde sralayabiliriz. a) Kiisel Nedenler: Kiinin kendine gven duymamas, bireyin deerlerinin yerine yenilerin konmas, baarsz olma korkusu, yanl anlama vsdir. b) Toplumsal Nedenler: Deiimin getirdii deerlerin grubun deeriyle atmas, yeniliin grubun varln tehdit etmesi, kiiler aras ilikilerin bozulaca korkusudur. c)Ekonomik Nedenler: sizlik korkusu, alma sresinin artmas, cretlerin azalmas korkusudur. 3

Deiime kar direnmeyi nlemek iin deiimden etkilenecek herkesi karara katmak, deiimi tantmak, yaralarn gstermek, zendirmek, anlamak ve ilikileri dzenlemektir. RGTSEL KLM VE RGT KLTR :

rgtsel klim, rgte kimliini kazandran, insanlarn davranlarn etkileyen ve onlar tarafndan alglanan, rgte egemen olan zellikler dizisidir. rgt Kltr ise rgtte grevli insanlarn paylatklar beklentiler, duygular, alglar, anlamlar, etkileimler, adetler, tutumlar ve deerlerden oluur. Okul iklimini oluturmak iin; Ama ve politikalar gelitirmek Grev, yetki ve sorumluluklar saptamak, liderlik yapmak Ynetici, retmen ve rencilerle ibirlii yapmak, ilikiler kurmak, letiim a kurmak nsanlara rehberlik yapmak, mesleki yardmda bulunmak Yaplan almalar izlemek, eksiklikleri zamannda gidermek gerekir. Okul kltrnn evreye tantlmas: Okul kltr, Geleneksel trenler dzenlenerek, Kltrel ve sportif etkinlikler yaplarak, brorlerle, kitle iletiim aralarndan yararlanlarak tantlabilir.

MDR Okulu, mdr ynetir. Mdr, ders okutmann yannda kanun, ynetmelik ve emirlerin snr iinde okulun btn ilerini evirmeye, dzene koymaya ve denetlemeye yetkilidir. Bundan baka mdr, okulun bina ve eyasnn korunmasn, iyi kullanlmasn, temizliini ve dzenini salamak ve ilgili dev sahiplerini yakndan izlemekle de ykmldr. Okul Yneticilerinin Seilmeleri, Yerletirilmeleri Ve Atanmalar Eitim sistemimizde okul mdrlklerinin atamas 2005 ylnda valilere braklmtr. l milli eitim mdrlklerince duyuruya kan okullara mdr yardmcl yapanlar mracaatta bulunurlar. Puan sralamasnda ilk 5e girenler arasndan il milli eitim mdrnn teklifi valinin onay ile okul mdrl atamas yaplmaktadr. Ancak Anadolu ve Fen liselerinin mdrlkleri bakanlka yaplmaktadr. Okulda Tutulan Defter ve Dosyalar

Okullarda iin gerektirdii nitelie uygun ok sayda defter ve dosya tutulur. Bunlarn yazm esnasnda baz kurallara dikkat edilmelidir. rnein: 1. Defterlerin her sayfas numaralandrlr ve mhrlenir. Son sayfaya ka sayfa olduu yazlr. 2. 3. 4. 5. 6. Yazlar mrekkepli kalemlerle okunakl yazlr. Eer hatal bilgi girildiyse zeri dzgn bir izgi ile izilir, genellikle altna krmz kalemle okunakl ekilde yazlr. Dnem sonlarnda son yaznn alt izilerek kapatlr, tarih yazlr ve imza atlr. Defter ve dosyalar desimal sisteme gre numaralandrlr. Dolan veya deitirilenler arive konur ve saklanr.

Deerlendirme Okul yneticilii talebinde bulunanlar istedii her okul iin ayn evraklardan o lde oaltmakta yzlerce aday bavurduunda milli eitimin ynetici atama blm dosyadan geilemez hale gelmektedir. Artk retmenlere ait bilgiler ilsis sistemiyle internet ortamnda olduu iin diploma, hizmet ii belgeler, dller vs. her defasnda dosyalanmasna gerek yoktur. Bu durum birok kt, fotoraf, belge ve zaman israfna neden olmaktadr. Okul mdrlerinin seilmesi ve atanmas Milli eitim Bakanlna bal kurum yneticilerinin atama ynetmelii hkmlerine gre yaplmaktadr. Bu ynetmelik her siyasi iktidara gre yeniden ekillenmektedir. Bu ltler adaletli, retmenlik erefini ve haysiyetini sarsmayacak ekilde belirlenmelidir. Hepsi faklte mezunu olan retmenlerin bir ksm en iyi ben bilirim, bana kimse bir ey yapamaz duygusu ierisinde hareket ederler. Okula bizim okulumuz duygusu ile deil ekonomik kar dorultusunda bakarlar bu durum okul ikliminin olumasn engellemektedir. Bu nedenle okul yneticileri okuldaki personel arasndaki sosyal ilikiyi gelitirecek etkinlikler planlamaldr.

IV. BLM PERSONEL HZMETLER

Bir okulda, insan kaynann salanmas ve yararlanmas gerekli personel iin istekte bulunulmas atanan personelin greve balatlmas grev yerinin deitirilmesi, gerektiinde dllendirilmesi, cezalandrlmas, yetitirilmesi, gelitirilmesi, ykseltilmesi ve gerekli durumda iine son verilmesine ilikin ilemleri kapsar. ATAMA, NAKL VE GREVLENDRME YAPILMASI Eitim ve retim hizmetleri snf kadrolarna ilk defa atama, aktan atama, kurumlar aras atama, kurum ii atama yoluyla atama taplr. Ayn yerde il snrlar iinde greve atanan personel atama emrinin kendisine tebli edildii gn, baka yerde greve atanan, atama emrinin kendisine bildirildii tarihten balayarak 15 gn ierisinde greve balamak durumundadr. Greve balayan retmen, memur, hizmetli ve dier personelin kimlik ve zlk durumu knye-kadrodefterine kaydedilir. Sicil karnesi dzenlenir, mal bildirim formu doldurtulur (Resmi gazete,10.08.1999,say:23783). STAJYERLK VE ADAYLIK LERNN YAPILMASI, MESLEKTE LERLEME Herhangi bir okul trne yeni atanan stajyer retmenlerin bamsz grev yapabilecek yetikinlie ulamalar iin temel, hazrlayc ve uygulamal eitim proramlar hazrlanr ve uygulanr. Stajyer retmenin yetitirilmesi sresi en az bir en ok iki yldr. Baar gsteremeyenler yada disiplin cezas alanlar sicil amirleri tarafndan atamaya yetkili amire bildirilerek gerektiinde makam onay alnarak grevine son verilir. Stajyerlii kaldrlanlar ise yaplan bir trenle yemin ederek memur unvan alrlar (30.01.1995 tarih ve 2423 sayl Tebliler Dergisindeki MEB Aday Memurlarn Yetitirilmesine likin Ynetmelik) PERSONELN ZLK HAKLARININ SALANMASI Devlet memurlar kanuna gre en az 60 sicil notu alan, bulunduu kademede en az bir yl alan ve ykselebilecei kademe bulunan her memur bir kademe ilerler. 6 yl 90 ve daha st sicil notu alanlar bir kademe daha alrlar. Aylk olarak maa alrlar. Bunun iin maa bordrosu dzenlenir. Bte kanununda belirtilen oranda yakacak ve giyecek yardm maala birlikte denir. Girmesi gereken dersin stnde derse giren retmene ders creti denir. Doum yardm yaplr ve doum izni kullanr. Tedavi giderleri karlanr. Personelin lm halinde ei ve ocuklarna aylnn 2 kat, personelin ei veya ocuu lrse ayl kadar denek verilir. Cenaze giderleri karlanr. 6

 Yllk izin kullanrlar. Belirlenen yl kadar alanlar emeklilik hakkn kazanr. Devlet Memurlar Kanunu ile emekli sandna bal memurlar 65 yan retim yeleri ise 67 yan doldurduklarnda emekli edilirler. Malul olarak emekli olacaklarn durumu hakknda emekli sand salk kurulu karar verir. SCL ve DSPLN LERNN YAPILMASI Okulda alan personelin sicil amiri okul mdrdr. Tarafszl salamak iin genelde 3 sicil amiri yolu izlenir. Sicil notlar 100 tam not zerinden deerlendirilir. Buna gre: 059 baarsz 6075 orta 7689 iyi 90100 ok iyi Kurumlarda alan personel, genel ve zel nitelikteki kanun, tzk ve ynetmeliklerin yasak olarak belirledii eylemlerden kanmaldr. lkretim okullarnda snf retmenlerine 4357, 6,7,8. snflar ile orta dereceli okul retmenlerine 1702 sayl kanun hkmleri uygulanr. Kendisine yasal olarak verilen grevleri eksiksiz olarak yerine getiren, okula katkda bulunan personele almalarndan dolay okul mdrnn teklifi ile kaymakamlk, valilik veya bakanlka teekkr, takdir veya aylkla dllendirme belgeleri verilir. SALIK ve ASKERLK LERNN YAPILMASI Her personele, bakmakla ykml olduu e, ocuk, ana, babasna salk karnesi verilir. retmenler 31 yana kadar askerliklerini erteletebilirler. retim yl sonunda askere gidecek memurlarn durumu 15 Maysa kadar ilgili askerlik ubesine yaz ile bildirilir. PERSONELN ZLENMES, DENETLENMES ve YETTRLMES Her retmen dersi olduu saatlerde okulda bulunmak zorundadr. Memur ve dier personelin alma sresi krk saattir. retmenler okuldaki toplantlara, komisyonlara katlrlar, sosyal etkinlik amal renci kulplerinde yer alrlar. Mdr her kanaat dnemi bir kez retmenin dersine girer, ders tefti raporunu doldurur. Deerlendirme Personellerin dnem iinde tayinlerinin kmas ya da grevlendirme yoluyla deitirmeleri hem gittii okulda hem de yeni greve balad okulda birtakm zorluklara neden olmaktadr. Bu nedenle tayinler yaz tatilinde yaplmaldr. Personele verilen yakacak, kira elbise ayakkab, aile yardm denei gibi yan deneklerin says 2 den fazla olmamaldr. Bu durum emek ve zaman kaybna neden olmaktadr. 7

Ulamn hzla gelitii, iletiimin hzla artt bir dnyada artk memurlarn izin kullanrken ve tatil gnlerinde il hudutlar dna karken valilik onay almalar mecburiyeti kalkmaldr. Yine mazeret izinlerinin de valilik onayndan karlarak ile milli eitim mdrlne braklmas memuru oradan oraya koturmaktan kurtaracaktr. Personelin sicil ilemleri yaplrken retmenlerin deerlendirilmesi iin verilen sicil notlarnn bir sr gibi tutulmas objektif deerlendirme ve memurun haklar asndan uygun olmadn dnyorum. Her personel lsis ortamnda kimlik numaras ile notunu grebilmelidir. Personelin deerlendirmesi ve dllendirmesinde, aylkla dllendirme ve takdirname verme saysnn bakanlka snrlandrlmas anlay terk edilmelidir. Bu dl alacak retmen kriterleri, herkese bilinen ve bu kriterleri yerine getiren herkese de verilen bir yapya kavuturulmaldr. Memur salk karneleri daha pratik ve ilevsel hale getirilmelidir. Salk karneleri kimlik kart ekline getirilmeli sevk alma salk karnesi tama ilemlerine son verilmeli. Memurlarn, grevlerini baar ile yapabilmesi iin yetime eksiklerinin giderilmesi gerekir. Tam gn eitim yapan okullardaki retmenler iinde saat 16dan sonra alan kurslarn saysnn arttrlmaldr.

BLM V RENC HZMETLER

Okul ynetiminde en nemli unsur okulun yetitirmekle hkml olduu rencilerdir. rencinin kaydolduu okula uyumu ile baars arasnda sk bir iliki vardr. Bu nedenle okul ynetimi, renci aday kayd ile balayan ve mezun oluncaya kadar devam eden sre iinde rencinin rollerini ve beklentilerini dengeli olarak srdrmeye alr. RENCLERN OKULA KAYDEDLMES :

lkretim okullarnda kayt ilemleri, il mill eitim mdrlklerince dzenlenen ve valilike onaylanan yllk alma takviminde belirtilen sre iinde yaplr. O yln 31 Aralk tarihinde 72 ayn dolduran ocuklarn kayd yaplr. rencilerin oturduklar yere en yakn ilkretim okuluna kaydedilmeleri esastr. rencilerin, yerletirilecekleri okullar belirlemek zere il/ile merkezlerinde, mays ay iinde "renci Yerletirme Komisyonu" kurulur. 8

Komisyon, mill eitim mdr yardmcs bakanlnda, eitim blgesindeki okullarn zelliklerine gre seilen en ok be okul mdrnden oluur. Veli, ocuunun nfus czdan ve ikamet belgesi ile okul ynetimine bavurur. ocuklar, aday kayt defterine ve kasm ay sonuna kadar da renci kayt defterine kaydedilir. ( Deiik: 21.10.2004/25620 RG ) Kayt srasnda varsa ocuun alarnn yapldna dair belge istenir. Kayt yaplan renci iin ilkretim okullarnda renci dosyas hazrlanr. Bunun iine renciye ait bilgiler yazlr veya konur. Mezun olduunda veya okul deitirdiinde gittii okula gnderilir. st renime devam etmeyenlerin dosyalar arivde 5 yl saklanr. RENC DEVAMININ ZLENMES Okulun retime ak bulunduu sre iinde rencilerin okula devam etmeleri zorunludur. Mazeretsiz 20 gn aanlar snf tekrar yaparlar. Mazereti olanlar mazeretlerini bir hafta iinde belgelendirmeleri gerekir Mill Eitim Bakanl Orta retim Kurumlar Snf Geme ve Snav Ynetmelii ( Ynetmelik 19.10.2005/25971). Devamszlk yapan rencilerin durumlar okul ynetimince velilerine bildirilir. Derslere ge gelen rencilere rehberlik edilir. RENCNN NAKL ve KAYIT SLME LEMLER renci velisinin, ikametgh belgesi ve renciye ait renci belgesi ile yazl bavurusu zerine okul mdrl, rencinin geldii okuldan en ge bir hafta iinde nakil belgesini ister ve renciyi, geici olarak devam ettirir. Nakil belgesi okula ulanca kayt ilemi tamamlanr. Nakil belgesine rencinin snf, ald notlar, 4, 5, 6 ve 7 nci snflara ait arlkl yl sonu notlar ve ortalamas ile yabanc dili ve devam durumu yazlr. Bu belge, rencinin kiisel geliim dosyas ile birlikte gittii okula en ge 15 gn iinde gnderilir. ller aras nakillerde en ok 5 gnlk sre devamszlktan saylmaz. Tamal ilkretim kapsamna alnan okulun rencilerinin kaytlar, tama merkezi olarak belirlenen ilkretim okuluna yaplr. rencisi tanan okullardaki defter, dosya, kaytlar ve her trl resm belge tama merkezi ilkretim okuluna teslim edilerek saklanr. Nakil Nakil, birinci yaryl bitimine 20 ve daha az ign kala yaplyorsa, rencinin o yaryla ait notlar da tespit edilerek nakil belgesine ilenir. 20 gnden fazla ise, rencinin nakil belgesine o dnem iinde ald szl, yazl, uygulama ve dev notlar yazlr. kinci yaryl iindeki nakiller, dnem bandan 15 gn sonraya kadar yaplr. Denklii kabul edilmi olan zel Trk okullar ile aznlk veya yabanc okullardan resm okullara naklen gelen renciler, renim belgelerinde gsterilen snflara snavsz alnrlar. 9

Yabanc lkede okumakta iken yurdumuza gelen rencilerin renim belgeleri il mill eitim mdrlnce incelenerek renime devam edecekleri snflar belirlenir. (21.10.2004/25620 RG ) Yatl lkretim Blge Okulu ile Pansiyonlu lkretim Okuluna renci Kayd a) Yatl ilkretim blge okulu ile pansiyonlu ilkretim okulunun renci alaca blge ve renci says, kaytlar balamadan en az bir ay nce il mill eitim mdr yardmcsnn bakanlnda; ile mill eitim mdrleri, yatl ilkretim blge okulu ile pansiyonlu ilkretim okulu mdrlerinden kurulu bir komisyon tarafndan, tespit edilir. b) Okulu bulunmayan, renci yetersizlii nedeniyle okulu kapatlan yerleim birimlerindeki renciler ile birletirilmi snflar bulunan okullarda ilk be snf tamamlayan tamal ilkretim kapsamna alnamayan zorunlu eitim andaki renciler de yatl ilkretim blge okulu ile pansiyonlu ilkretim okullarna alnrlar. liik Kesme lkretim kurumlarna kaytl rencilerden; a) Resm salk kurullarndan, "Salk durumu, zorunlu renim a sresince okula devam etmesi uygun deildir. "hkmn tayan raporu alanlar iin devam zorunluluu aranmaz. b) ( Deiik: 21.10.2004/25620 RG ) Zorunlu renim a sonuna kadar ilkretimi bitiremeyenlerin ilkretimlerini tamamlamak zere velilerinin de istemleri hlinde en ok drt retim yl daha okula devamlarna imkn verilir. Bu drt yllk sre sonunda da ilkretimi bitiremeyenlere renim durumunu gsteren "renim Belgesi" verilir. Snav 4, 5, 6, 7 ve 8 inci snflarda bir yarylda bir dersten yaplacak yazl snav says, ikiden az olmamak zere, ders yl banda zmre retmenleri tarafndan tespit edilir. 1, 2 ve 3 nc snflarda snav yaplmaz. Bir yarylda rencilere her dersten en az bir szl notu verilmesi esastr. Yabanc dil dersinin notu, bir yarylda en az iki szl notu ve iki yazl snav notu ile belirlenir. ( Deiik ikinci fkra: 21.10.2004/25620 RG ) Yazl ve szl notlarnn birbiri ile uyumlu ve aralarndaki farkn izah edilebilir olmas gerekir. Veli rencinin snava katlamama, dev ve projesini zamannda teslim edememe gerekesini en ge be gn iinde okul ynetimine yazl olarak bildirir. Diploma Madde 55 lkretim okullarndan ders kesiminde mezun olanlarn diploma tarihi, derslerin kesildii tarihtir. ube retmenleri kurulu karar ile mezun olanlarn diplomasna, ube retmenleri kurulunun kararnn tarihi diploma tarihi yazlr. Diplomalar, iki nsha hlinde dzenlenen diploma defterlerinin bir rnei ve mezun olanlarn isimlerini gsterir bir liste okulun

10

bal bulunduu il, ile mill eitim mdrlne gnderilir. Diplomalar, mill eitim mdrlnce souk damga yaplarak okula gnderilir. Diploma defterlerinin birer rnei mill eitim mdrlklerince saklanr. Deerlendirme rencilerin okula kaydedilmesi balnda mesleki ve teknik liselere mracaat eden her rencinin n kaytnn yaplmas zorunluluu bulunmaktadr. 1998ten beri bu okullara olan talep dt iin zorunlu kalnmadka bu zorunluluk kalkmaldr. Bylece hem okul ynetimi hem renci iki kere kayt durumundan kurtulmu olur. Kayt yaplan renci iin geldii okuldan renci dosyas istenir. Dosya isteme yazsnn bir rnei okullarda bir yl saklanr. rencinin dosyas geldike saklanmamaldr. Okulun retime ak bulunduu sre iinde rencilerin okula devam etmeleri zorunludur. Ancak ynetmelie ramen son yldr karlan aflarla bu durum altst olmu, okul ynetiminin ve retmenlerin uralar heba olmu ve olmaktadr. Ayrca okul rehberlik anlay ile bu rencilerin alkanlklarna son verilemektedir. Bu nedenle milli eitim belirli merkezlerde uzman psikolojik danmanlar bulundurarak okulun bu tr rencileri buraya sevk etmesi imkn yaratlmaldr. Ortaretim kurumlarnda tasdiknamelerin 3 kopya halinde dzenlenmesine gerek yok. Artk bilgisayar ortamnda yaplan bu ilemlerde tasdiknamenin birinin tasdikname dosyasna konmas birisinin de renci velisine verilmesi yeterlidir. Okul deitirecek orta retim rencilerinde de ilkretim nakil gei uygulamasna geilmesi daha ekonomik olacaktr. Ortaretim rencilerinden erkek rencilerinin bazlar askerlik ana girmi olabilir. Okul ynetimi bu rencilerin renci olduklarn askerlik ubelerine gndererek ertelenmesi yoluna gider. Burada renci durum belgesinde blm III de var olan sorularn deitirilmesi gerekir (Btnlemeye kalm ise btnleme tarihi, belge alm ise tarihi gibi). Bu sorularn yerine devaml ya da beklemeli renci olup olmad, normal artlarda bitirecei yl gibi sorular olmaldr. Btnleme Snavlarnn Yaplmas : Daha nce Haziran da yaplan ortalama ykseltme ve sorumluluk snavlar 2 senedir Austos ve Eyll ayna kaydrlmtr. Bu durum yeni bir retime kendini hazrlamaya alan okul ynetiminin ilerinin aksamasna enerjisini bu ynde kullanmasna neden olmaktadr. Yeni bir retime balarken gerek retmenler, gerekse okul ynetimi bir nceki senenin ileriyle urar halde kalmaktadrlar. Ayrca renci yaz tatilinde bildiklerinin byk bir ksmn kaybettii iin baar dmektedir. Bu nedenle snavlar Hazirana tekrar alnmaldr. 11

BLM VI. RETM LE LGL HZMETLER

Toplumun beklentileri ve sosyal yaps ile okullara devan eden rencilerin istek ve ihtiyalar deitike, retim programlarnda belirlenen ama, kapsam ve yntemin de deitirilmesi ve gelitirilmesi gerekir. Bir okulda retim hizmetleri ile ilgili olarak; gnlk ders defteri, snf ders defteri, eitli kurullara ait tutanak dosyalar, ders planlar dosyas gibi birok defter ve dosya tutulur. Bunlar tefti ve deerlendirme asndan gereklidirler. retim Hizmetleri alannda yaplan iler analiz edildiinde u ekilde bir sralama yapabiliriz. A. YILLLK RETMN PLANLANMASI Planlama eldeki ve salanabilecek insan ve maddi kaynaklardan yararlanarak okulu amalarna ulatrmak zere izlenecek politikann tayin edilmesidir. Okuldaki retimin planlamas u ekilde olur. 1. Yllk alma Plannn Hazrlanmas 2. renci Snf ve ubelerinin Belirlenmesi 3. Okulun retim Kapasitesinin Belirlenmesi 4. retim Yk ve retmenlerin Belirlenmesi 5. Ders Datm Programnn Hazrlanmas 6. Pansiyonlu Okul Hizmetlerinin Yrtlmesi B.RETMENLER KURULU TOPLANTILARININ YAPILMASI Okulda yaplan etkinliklerle ilgili olarak retmenlerin grlerini almak, alnacak kararlara katlmalarn salamak, kararlar birlikte saptamak zere yaplan toplantlardr. retmenler kurulu toplantlar yapl amacna ve katlan retmenlere gre eitlilik arz eder. 1. Genel retmenler Kurulu Toplants : Mdrn bakanlnda okulun btn retmenlerinin katld toplantdr. Bu toplantlar birinci ve ikinci yaryl balarnda, ders yl sonunda ve okul ynetiminin gerekli grd zamanlarda dzenlenir. retim yl banda snf retmenlerinin, kulp rehber retmenlerin, okul aile birlii, okul koruma dernei, okul disiplin kurulu, onur kurulu bakan, muayene ve saym komisyonlarna retmenlerinin seilmesi, rencilerin baars, ders planlarnn yaplmas ve zmre retmenlerinin toplanaca tarihler belirlenir. (MEB lkretim ve Ortaretim Kurumlar Ynetmelii 2005,No:25699).

12

2. Zmre ve ube retmenler Kurulu Toplantlarnn Yaplmas : lkretim okullar 1-5 snflarda ayn snf okutan snf retmenleri ile bran retmenleri retim yl banda ve sonunda toplanarak retimi planlamak ve gelitirmek zere zmre toplants yaparlar. lgili ynetmelikle ube retmenler kurulu toplantlar 4,5,67,8 snflarda yaplmas kararlatrlmtr. (Milli Eitim Bakanl lkretim Kurumlar Ynetmelii,2003,No:25212). Toplant sonucunda rapor hazrlanr. Raporda toplantnn ad, tarihi, yapld yer katlanlar gndem maddeleri, kararlar ve yaplan konumalar yazlr. C. DERS KTAPLARI VE ARALARIN SALANMASI: lkretimde 2 yldr kitap Talim Terbiye Kurulunca belirlenen ve Devlet Matbaasnda baslan kitaplar rencilere cretsiz datlmaktadr. Liselerde ise Tebliler dergisinde belirlenen kitaplardan zmre retmenlerince belirlenen ve okul mdrnce onaylanan kitaplar rencilere duyurularak almalar salanr. D. KTPHANE LE LGL LERN YAPILMASI: Okul kitaplnn durumu ve ileyii okulun okumaya verdii nemin bir gstergesidir. Okul ktphanesi bakanlk evre imknlarndan yararlanlarak kurulur. Okul ktphanesi dokmantasyon ile okul ktphaneleri ynetmeliine gre dzenlenir. Ktphanenin ynetimi yetki ve sorumluluu mdr yardmclarndan birine veya Trke retmenine verilir. E. BLGSAYAR DESTEKL RETM YAPILMASI Bilgisayar destekli retimi u faydalar salar. Konular daha hzl ve sistematik ilenir. Her renci kendi renme srecini belirler. renci bilgisayarla etkileim kurarak soru sorup yant alabilir. Bilgisayara kolayca uygulanabilen benzeim teknii ile gerekli bilgiler salanabilir.

nsan kendine ait kiisel bilgi ortamnda rahata alr. F.RETMN YAPILMASI VE ZLENMES retimde baar salanmas, personelin planl almasna baldr. Okullarda retim yaplrken btn retmenlerin Milli Eitim Temel Kanununda ve retim programlarnda yer alan amalar dorultusunda hareket ederek, rencileri Atatrk inklap ve ilkelerine bal olarak yurttalar olarak yetitirmeleri beklenir. retmen retime u ekilde hazrlanr. 13

1.Yllk ders plannn hazrlanmas: 2.Gnlk ders plannn hazrlanmas: 3.Hazrlk ve retim yaplmas: 4.Gezi, inceleme ve aratrmalarn yaplmas: 5.Yetitirme kurslarnn almas: rencilerin geliimini salamak, baarlarn arttrmak ve snavlara daha iyi hazrlamak zere kurslar ilgili ynerge hkmlerince dzenlenir.(Tebliler dergisi,18.12.1995, say:2445). Kurslarda ilenecek konular okul mdr ve retmenler tarafndan belirlenir. Deerlendirme Okulda birok kurul oluturulur ve komisyon kurulur. Milli eitimin birok dairesinde buna benzer kurul ve komisyonlarda retmenler cret alrken okulda alamamaktadrlar. retmen kurullar ynetimin karlat sorunlara retmenlerle birlikte zm yollar aramak iin toplanmasna ramen yararnn olduunu dnen retmen says son derece azdr. dare bildiini okur tarz dnce biz burada bo konuuyoruz gibi dnmelere neden olmakta ve istenilen verimin alnmasn engellemektedir. lkretimdeki ders kitaplar cretsiz olarak milli eitim bakanlnca datlmaktadr. Bence bu uygulama yerine her renci iin okula bir denek verilmesidir. Buna karlk okullar da velilerden okula kak paras almamaldr. Bylece retmenler dilenci duruma dmekten kurtulmu olur. Ktphane ile lgili lerin Yaplmas: Okul kitaplnn durumu ve ileyii okulun okumaya verdii nemin bir gstergesidir. Ancak kitaplar kullanlnca abuk ypranan bir zellie sahiptir. Bu nedenle sene boyunca birok kitap kullanlmayacak ekle dnmektedir. Bunlarn dm iin il milli eitimden izin ve kaymakamlktan onay alnmaktadr. Bunun yerine okulda oluturulan bir komisyonun karar mdrn onay yeterli hale getirilmelidir.

BLM VII ETM LE LGL HZMETLER

14

Orta dereceli bir okul yneticisinin eitim etkinliklerini planlayabilmesi iin bal bulunduu ynetimin isteklerini, rencilere kazandrabilecekleri yeterlikleri, mezunlarn devam edebilecekleri okullarn arayacaklar nitelikleri bilmesi gerekir. Bir okulda eitim ileri ile ilgili olarak aadaki defter ve dosyalar tutulur. 1. Disiplin kurulu karar defteri 3. Okul Kurulu defteri 5. Rehberlik almalar dosyas 7.Nbet izelgesi dosyas 9. Okul-Aile Birlii almalar dosyas 11.Okul Koruma Dernei dosyas 2. retmen nbet defteri 4. Tefti defteri 6.Disiplin kurulu karar dosyas 8. retmenler kurulu dosyalar 10. Veli-retmen toplantlar dosyas 12. Eitsel kol etkinlikler dosyas

Bir okulda eitim hizmetleri alannda yaplan balca iler unlardr. A. REHBERLK HZMETLERNN YAPILMASI: Rehberlik hizmetleri, rencilerin kendilerini tanmalarna, karlatklar renme, salk, davran, kltrel ve ekonomik sorunlarn gereki bir yaklamla saptamalarna, sorunlar zme yeterlii kazanmalarna, uygun seimler yaparak isabetli karar vermelerine yardmc olmaktr. Rehberlik almalar ile ilgili olarak u aamalardan geilir. nce yaplacak hizmetler belirlenir, renci dosyas hazrlanr, renci tanma ve izleme formu doldurulur. Sonra snf retmenlerinin rehberlik hizmetleri ile ilgili yapacaklar saptanr, okulda rencilerin karlatklar sorunlar tespit edilir, bunlarla ilgili olarak zm yollar aranr, tanma ve izleme formundan yararlanlarak renciler yeteneklerine gre okuldaki etkinliklere katlmalar salanr. Rehberlik Hizmetleri Okul Yrtme Kurulunun Oluturulmas : Okullarda rehberlik

faaliyetleri, Rehberlik Hizmetleri Okul Yrtme Kurulu tarafndan yrtlmektedir. Bu Kurul: Okul Mdr, Mdr Yardmcs, Rehber retmenler, her snf seviyesinden seilen iki snf rehber retmeni, Disiplin kurulu yelerinden bir retmen, Okul Aile Birliinde grevli bir retmenden oluur. Kurul, okul rehberlik servisince hazrlanan yllk rehberlik plann inceler, bu plann uygulanmasna yardmc olur, bu konuda yaplacak toplantlar planlar. Okul Rehber retmenin Grevlendirilmesi: Okuldaki tm rehberlik faaliyetlerinden sorumludur. Bunlara okulun ynetim ilerinde, disiplin kurullarnda, nbet ilerinde ve snavlarda grev verilmez.

15

Snf Rehber retmenlerinin Grevlendirilmesi

: Okullarda, okul idaresince ubenin

dersine giren retmenler arasndan seilen ve o snfn rehberlik hizmetlerini yrten rehberlik saatlerine giren retmenlerdir. Ortaretim kurumlarnda haftalk 2 saat ek ders creti verilir. 5. Rehberlik alma Programnn Hazrlanmas mdr tarafndan onaylandktan sonra uygulanr. B. RENC DSPLN LERNN YAPILMASI: 1. Disiplin ile lgili Aklamalarn Yaplmas : Okul ynetimi, hangi suun hangi : Rehber retmenleri tarafndan

eitim ve retim yl boyunca yaplacak etkinliklerin yer ald programdr. Proram okul

ceza gerektirdiini nceden snf panosuna asarak olumsuz davranlar iin nceden bir nlem almaya alr. Trenlerden nce okul ynetimi btn rencilere ynelik yapmalar ve yapmamalar gerekenleri anlatrlar. 2. lkretim Okulu 6, 7 ve 8 inci snf rencilerine; olumsuz davranlarnn zelliine gre uyarma, renci ile szleme imzalama, veli ile grme, knama ve okul deitirme yaptrmlarndan biri uygulanr. 3. Disiplin Ve Onur Kurullarnn Kurulmas : Okul renci disiplin kurulu; Mdr bayardmcs (Bakan), retmenler kurulunca seilen iki retmen, Onur kurulu ikinci bakan (renci) ndan oluur. Onur Kurulu ise; rencilerin okul ynetimine katlmasn ve istek ve grlerini bildirerek ileyiine yardmc olmalarn salamak zere kurulur. yeleri, retmenler kurulunca seilen bir retmen (Bakan) ve her snftan snf retmeni rehberliinde belirlenen birer renciden oluur. Son snf rencileri arasndan baarl ve disiplin cezas almam birisi onur kurulu ikinci bakan seilir. Onur kurulu ayda bir kez toplanarak okuldaki disiplin olaylarn grr, dl almay hak eden rencileri belirler.
4.

Disiplin Olaylarnn Soruturulmas

: Okul mdr kendisine iletilen ikyetlerde

soruturmay gerektiren bir durum varsa nce olay okul rehberlik servisine intikal ettirir. Rehber retmen, olayla ilgili aratrma yapar ve taraflarla grr. Suun tekrarlanmayaca kanaat getirirse veya disiplin kuruluna intikal ettirilmesine gerek grmezse yazl olarak mdre bildirir. Ancak su uyarmann tesinde ise grlerini belirterek mdre sunar. Mdr disiplin kuruluna havale eder. Disiplin kurulu okul mdr tarafndan yazl olarak gnderilen disiplin olaylarna ait bilgi ve belgeleri toplar, taraflarn savunmasn alr ve bir hafta iinde karar balar.
5.

Cezalarn Verilmesi

: Disiplin kurulu su saylan eylemde bulunan rencinin : renciye disiplin cezas

iledii sulara karlk gelen cezay vererek mdre sunar. Mdrn onay ile yrrle girer. 6. Disiplin Cezalar le lgili lerin Yaplmas verilmesinin temel amac istenilmeyen davranlarn yaplmasn nlemektir. Disiplin kurulunun 16

renciye verdii uyarma, dikkat ekme ve knama cezalar okul mdr veya yardmclar tarafndan; ksa sreli uzaklatrma, tasdikname ile okuldan uzaklatrma ve rgn eitim darsna karlma cezalar okul mdr tarafndan renciye yazl olarak bildirilir. lkretim okullarnda ise; rencilerin ilgi, istek, yetenek ve ihtiyalarn belirleyerek, olumlu davranlar kazanmalar ve olumsuz davranlarn nlenmesi iin; a) renci Davranlarn Deerlendirme Kurulu, b) renci Davranlarn Deerlendirme st Kurulu, oluturulur. renci Davranlarn Deerlendirme Kurulu :retmenler kurulunca seilen bir

retmenin bakanlnda; bir snf ve bir ube rehber retmeni, okulun rehber retmeni, stn Baar Belgesi" ile dllendirilen rencilerden bir temsilci, okul geliim ynetim ekibi veli temsilcisi, okul renci kurulu bakanndan oluur. Bu kurul, kendisine ulaan olumlu veya olumsuz davran ve uygulamalar grr ve karar alr. Bunlar renci davranlarn deerlendirme st kuruluna bildirir, okulda rnek davranlarda bulunan, derslerde baarl olan ve eitli etkinliklere katlanlar saptar ve dllendirilmelerini salar. renci Davranlarn Deerlendirme st Kurulu : Mdr bayardmcsnn,

bakanlnda, retmenler kurulunca seilen iki retmen ile okul rehber retmeni ve okul ailebirlii bakanndan oluur. Bu kurul, renci disiplin olaylarn inceler ayrca, renci merkezli bir eitim ortam oluturmak amacyla bilimsel bir eitim program, rehberlik, etkin bir veli-okulevre ilikisi ve okul binasnn etkin ve verimli kullanlmasna nclk etmek iin toplanr. Olumsuz davran zelliklerine gre fizik ve ruhsal rahatszl olan rencilerin salk kurulularna sevkleri ile ilgili giriimlerde bulunur, tedavilerinin yaptrlmasn izler. Btn tedbirlere ramen uyumsuzluk gsteren rencilerle ilgili olarak uygulanacak yaptrma ynelik karar alr. renci Davranlarn Deerlendirme st Kurulu ayda bir kez toplanr. st kurula sevk edilen renci ve tanklarn, st kurul bakan tarafndan yazl olarak bilgileri alnr. Olay, snfta veya topluluun bulunduu yerlerde gereklemi ise bu topluluun da ifadesine bavurulur. Olayla ilgili bilgi ve belgeleri toplar. Buna gre kararlar alr ve karar defterine yazar veya yaptrlr. Okul mdr, st kurulun kararn uygun bulmazsa kendi itirazn ieren gr ve nerisini de ekleyerek dosyay grlmek ve karara balanmak zere ile renci davranlarn deerlendirme kuruluna gnderir. 17

st kurulca verilen knama yaptrm, okul mdrlnn onay ile okul deitirme yaptrm ile renci davranlarn deerlendirme kurulunun onayndan sonra veli okula arlarak uygulanr. Sz konusu davranlar bir daha tekrarlamamalar ve iyi hllerinin grlmesi durumunda, st kurulunun ders yl sonundaki toplantda verecekleri kararla yaptrmlar, rencilerin dosyalarndan silinir. dl Verilmesi : renci davranlarn deerlendirme kurulunca dllendirilen

rencilerin adlar, zel olarak yaplacak bir toplantda veya bayrak treninde st kurul yelerinin ve dier retmenlerin nnde rencilere duyurulur. Yln her iki dneminde "Takdirnameyle dllendirilenler, okulun yllk onur listesine alnrlar. C. OKULDA NBET LERNN YRTLMES Okul ynetimi retim yl banda, nbet hizmetlerinin trlerini, kimlerin nerede, nasl nbet tutacaklarn belirler. Nbet hizmetleri okulun ald gnden, kapand gne kadar srer. Nbetler sabahleyin derslerin balamasndan yarm saat nce balar, son dersten onbe dakika sonra sona erer. retmen birden fazla okulda ders okutuyorsa ayln ald okulda, aylk ald okulda dersi yoksa en ok ders okuttuu okulda nbet tutar. Bayanlarda 20, erkeklerde 25 hizmet yln dolduran retmenler ile hamile retmenlere doumuna ay kala ve doumdan sonra alt ay nbet grevi verilmez. rencilerin Nbet Hizmetleri Okullarda rencilerin ynetime katlmalarn salamak, grev ve sorumluluk duygularn gelitirmek, nbet ilerinde ynetime katlmalarn salamak iin rencilere nbet tutturulur. 5, 6, 7 ve 8 inci snf rencileri, okul yerleim alan iinde nbet grevlerini yrtrler. rencisi yeterli olmayan okullarda 4 nc snf rencilerine de nbet grevi verilebilir. ( Mill Eitim Bakanl lkretim Kurumlar Ynetmelii Resm Gazete: 27.8.2003/25212Tebliler Dergisi: EYLL 2003/2552 Dzeltme: KASIM 2003/2554). D. ETC ALIMALAR ve BEDEN ETM YAPILMASI rencilerin gelimesini salamak ve davranlarnda istenilen ynde deiiklikler meydana getirmek zere rencilerin ilgi ve eitsel gereksinimlerini karlamak iin okulun koullarna uygun bir takm eitici almalar yaplr. 13,01,2005 tarihinde yrrle giren sosyal Etkinlikler Ynetmelii ile kollar kaldrlarak kulp almalar uygulamaya konulmutur. 18

Beden Eitimi ve Spor almalarnn Yaplmas

: rencilerin retim dndaki

bo zamanlarn deerlendirmeleri ve gelimelerinin salanmas iin salk ve yetenekleri lsnde beden eitimi ve spor etkinlikleri dzenlenir. Bunun iin okullarda okul spor kulb kurulur. E. OKUL ALE BRL ve OKUL KORUMA DERNE ve ALIMALARIN YAPILMASI (31.05.2005 Tarih ve 2573 sayl Tebliler Dergisi) Okul Aile Birlii, okul yneticileri, retmenler ve veliler birliin tabii yesidir. Amac aile ve okul arasndaki ilikileri glendirmek, ibirliini salamak, renci baarsn arttrmak iin ortak nlemler almak ve okula maddi katk salamaktr. Bu kurul kendi arasndan ynetim kurulu ve denetleme kurulu kurar. Ynetim kurulu, okul mdr, bir mdr yardmcs, retmenler kurulunca seilen bir retmen ve 4 veliden oluur. Okul koruma dernekleri, dernekler kanununda belirtilen artlara uygun olarak renci velileri tarafndan kurulur. 2004 ylnda bunlar okul bnyesi dna karlarak bamsz hale gelmilerdir. Okulda rencilerin eitim, retim, alma, beslenme, dinlenme ihtiyalarnn karlanmas ile ilgili faaliyetleri planlar ve yrtr. F.OKUL ve EVRE LKLERNN DZENLENMES Ak bir sistem olan okul evrenin bir parasdr. Bu nedenle her okul evresinin desteini kazanmaya almaldr. evredeki ilgililerin okul hakknda bilgi edinmelerini salamak iin etkinliklerde bulunulmaldr. Okulun amalar, okula kayt kabul koullar, eitim proramlar gibi hususlar belirlenir. Kendi rencilerinin mezun olduklarnda gidecekleri yerler tespit edilerek bunlarla ilgili tantc almalarda bulunulur.

NCELENEN KTAP 19

1. TAYMAZ, Haydar. (1995). Okul Ynetimi. Saypa Datm ve kitapevi. Ankara

20