You are on page 1of 68

Mirat-l rfan Muhyiddin Arbi

http://sufizmveinsan.com

1. Blm Hamd Allah'a aittir... u sebepten: O'nun vahdaniyetine glge drecek bir KABL ; yani EVVEL yoktu. nk KABL ; yani EVVEL, o idi. Keza bir BAAD de ; yani : Onun zatna ve sfatna leke srecek bir BAAD; yani SON da yoktu.. nk son dahi o idi.. Ayn ekilde onu , bir evveliyet ile tavsif etmek mmkn olamaz . Keza ; onu bir baadiyet ; yani : son ile de tavsif etmek mmkn deildir. Ve.. ne st ; ne de alt.. Bu vasflar da onun anna yakmaz. Onun zat iin: Bir yaknlk dnlemez. Uzaklk da yle. Hele bir ekil.. asla!.. Ondan , bir zaman mefhumu ile haber sormak da imkanszdr. Hasl- kelam : Onun iin ne vaktin , ne zamanlarn , ne yerin , ne altn , ne de stn , ne de onunla beraber bir mevcudun varl dnlebilir. Onu istiab edecek ; yani : iine alacak ve barndracak bir mekan da dnlemez.. *** Evet.. O , yukarda anlatld gibi idi . El'an ; yani , u anda dahi yledir . Yce Allah , yle bir varlk idi ki: Onunla beraber

bir ey yok idi.. El'an : yani , u anda dahi yledir . Yani : VAHD..Yani Birinci.. Ama say ve hesap ile deil.. *** Yce Allah , zatnda ve sfatnda mnferittir.. Ama , bir ferdaniyet mefhumunu dndrecek belirti olmadan.. O , isim ve msemmadan terkib edilip bir araya gelmi de deildir . nk : isim de msemma da odur.. sim onun gayrna mal edilemez.. nk : Onun gayr diye bir ey yoktur . bu sebepten : isim de msemma da odur.. Evvel odur. Amma bu evveliyet iin bir balang dnlemez.. Keza ahir de odur . Ama bu ahir iin bir biti tevehhm eylenmesin.. Yani : Biti diye bir ey yoktur.. Ayn ekilde zahir de odur . Ama yle veya byle ; diye bir zuhur vasfn tabir de mmkn deildir . Keza batn da odur . Yani : Gizli . Ne var ki ; bu gizlilii de anlatmak iin herhangi bir vasfa brndrmek mmkn deildir. Taayynatn , yani : Herhangi bir eyin kendi bana oluu ve bakasna benzeyi ekillerinin tm odur. Varln ilk harfi , keza odur . Yani Varln balangc .

Keza srrn balangc da ona varr.. Ayn ekilde ahirin , yani : Sonun harfi de yine odur.. Onunla balar . Yani : Onun ba harfi ile.. Bylece ahirin de srr o olmu olur . *** ZAHR harflerinin tm varl onunladr . Yani : Onun ismidir . smi ise , onun zatna kar . BATIN harlerinin varl da onunla vcud buldu . nk bu da onun bir ismidir.. Sfatdr.. Hasl- kelam : Evvel , ahir , zahir , batn yoktur ; ancak , o vardr . unu da unutmamal ki ; saylan harflerin hi biri onun varlna kayp gitmemitir. Keza , onun varl da bu harflere kayp gelmemitir . Ne gelmek vardr ; ne de gitmek . Btn bu manalar , anlattmz ekli ile anla ki : Hululiye mezhebinin dtkleri hataya dmeyesin . *** O , eyalardan her hangi bir eyde olamaz . Ayn ekilde , herhangi bir ey de onda deildir . Yani : ne bir giri var ; ne de bir k.. *** Bu durumda , anlatlan manaya uyan odur ki : Onu

anlattmz vasfla anlayasn . e anlatlan manalarn dnda hi bir eyi kartrma.. yle ki : lmin delaletini bu manada kabul etme.. Akln , yararl olacan sanmayasn . Fehim , bu makamda hi bir i gremez.. Hele vehmin bu durakta sz dahi edilmez .. His , yani Duygu ; ancak d alemde szn geirebilir . Yce o , atl batl kalr . D gz nedir ki ?.. O da bir i gremez. Keza, batn gz de.. draki de brak.. Onu bir kalem ge.. unu unutma ki : Onu , ancak o grebilir.. Onu , ancak o idrak edebilir.. Onu , ancak o bilebilir.. *** Yani : Yce Allah , kendisini kendi z ile anlayabilir . *** Burada ; zet olarak anlatlmak istenen mana udur : Onu , ondan gayrs gremez.. Onu , ondan gayrs idrak edemez.. yle ki : Tek kii.. tek kii dahi bu manann dnda bir eye sahip olamaz.. ***

Yanl anlalmasn.. Onun zatnda bir hicab vardr ; yani perdesi.. Ne var ki bu perde onun vahdaniyetidir .Yani: Birlii.. teklii.. Baka deil.. Kendi hicabndan baka bir ey onu perdeliye- mez . yle ki: Onun varl vahdaniyeti ile gizlenir. Ama ekilsiz.. keyfiyetsiz.. Onu hi kimse gremez.. Ama hi kimse.. Ne , yeni bir eriatle gelen mrsel peygamber ; ne bir veli.. Allah dostu.. Ne de , ona yaknl olan bir melek.. Bu da , ona kar , kendiliinden bir marifete sahib olamaz.

2. Blm Onun peygamberi , odur .. Yani : Kendisi , onun risaleti odur .. Yani : Elisi odur . Yani , kendisi.. O , bir eli gnderdi : Kendisinden.. Kendisiyle , kendisine.. Ne sebep , ne vasta .. Bunlar yok.. kar bunlar aklndan.. Eliyi gnderen.. elinin getirdikleri.. elinin kendisi.. Ve elinin geldii kimse.. Bunlarn hepsi ayn varlktr ; tek eydir . Aralarnda hi bir fark , deiiklik ve ayrlk yoktur . Bir beka vcudunun harflerini dnn.. Bu onun

varldr ; vcududur .. Baka yok.. Onun gayr iin bir vcud dnlemez.. Hatta yokluu da ; yani : fenas da Hatta ne ismi , ne de msemmas dnlebilir . Sakn ha .. ok sakn .. Bu manalar inkara kalkmayasn ; sonra.. yanarsn.. nk delilimiz kesindir ; salamdr . nk Resulllah S.A. efendimiz yle buyurdu : "Bir kimse ki , nefsini bildi ; gerekten Rabbn bilen o oldu .." nk Resulllah S.A. efendimiz yle buyurdu : "Rabbm , Rabbm'la bildim.." Ona , Allah- Taala salat ve selam eylesin.. *** Durum anlatld gibi olunca : Dn.. Sen nesin ? phesiz ; sen , sen deilsin.. Sen osun.. Ama sen , sen olaraktan deil.. O , bir giri ekli ile sana dahil deildir . Ama, bir k ekli ile de , senden hari deildir .. Keza ; sen de onun haricinde deilsin . Bu anlattm mana ile : Senin mevcud olduunu kasd etmiyorum.. Keza sfatn da.. unu anlatmak istiyorum : sen hi bir zaman var olmadn . Olman da mmkn deil.. Her eyi bir yana at.. Hi bir eyle olma.. Hatta sen , sen olma.. Hele nefsinle hi olma.. Onunla , yani : Hak'la da olma . Hatta , onda da

olma . Onunla birlikte de olma.. Fakat , unu da unutma ki : Sen ,ne bir fanisin; ne de bir mevcud.. Sen osun ; o da sen.. Bu arada u manay da anla : Allah- Taala alemlerden hi birine muhta deildir ; ganidir.. Bunun byle olmas iin ne bir illet lazm gelir; ne de bir sebep.. *** imdi.. Varln ki , anlatlan manada anladn.. Yani varlna kar bir irfan duygusuna sahib oldun : phesiz varlk yn ile Allah- Taala'y anladn saylr.. Yani : Ona kar bir irfan duygusuna sahib oldun demektir . Anlatlan bu manann dnda her ey , bouna saylr . Yani : Faydasz.. sfr.. *** Bu manada , arif zatlarn pek ou : yce Allah'a kar marifet duygusunu , varln yoklua geii ile hasl olacana kail oldular . Yani : Marifet duygusunu fena haline izafe ettiler .. Sonra .. Fena dan da getiler ; fenann , yani Yokluun da tesinde aradlar .. Kanaatlar buydu .. Halbuki bu duygu ; aktan bir yanltr ve bir yanlmadr .

Sebebine gelince : Allah'a kar marifet duygusu ;ne varln fenasna ,ne de bu fenann da fenaya varmasna baldr . Yani : Ne Mevcud varln yok olmasna , ne de bu yok olmann da yok olmasna baldr.. Hi bir zaman irfan duygusu ; anlatlan hallerle elde edilemez . O ey ki , hi bir ey deildir ; ona bir vcud , yani varlk verilemez .. Sonra.. o ey ki varlktan yana bir nasibi yoktur ; onun iin de bir fena hali olamaz.. Ancak fena hali ; bu varln isbatndan sonra gelebilir . Ki , fenaya mncer olacak bu varlk, bir ynyle mevhumdur.. imdi kendine gelmek zamandr . Sen ki : kendini ne bir varla sahip , ne de bir fena haline varacak biri bildin.. Ve bu manada bir marifet duygusuna sahip oldun.. te o zaman : Yce Allah' gerekten anladn saylr.. Yani : Marifet sahibi oldun ; demektir.. Bu manann dnda bir ey ummak bounadr.. *** imdi.. Marifeti , yani : Allah-u Taala'ya kar irfan sahibi olmay vcudun yoklua gitmesinde beklemek zerine bir szmz var.. Keza , fenann da fena bulmas zerine.. Ksaca diyelim : Bu , irkin ; yani ; Hak varla ortakln bir isbatdr.. Yani : Arada bir yabanc varl kabul etmektir..

Halbuki : Resulllah S.A. efendimiz : "Bir kimse ki , nefsini bildi ; gerekten Rabbn bilen o oldu .." Buyurdu.. Ki , bu manadaki incelii anlamak gerek.. *** Bu arada hi bir yabanc grmemek gerek.. Zira , bir yabancnn isbat neticede onun yok edilmesini gletirir.. Sebebine gelince : "Bir eyin sbutu gerekmeyince onun fenas da gerekmez." Kaidesi esastr.. Bu durumda sana den odur ki : Ne bir eyi yok gresin ; ne de var.. *** Senin bu mevhum varln bir ey olma , vasfna dahi haiz deildir.. Madem ki , o varln byledir ; yani : Bir ey deildir ; o halde o : hi bir eye izafe edilemez.. Yani : Balanamaz.. Ne bir faniye ; ne de bir faninin gayrna.. Ne mevcuda ; ne de maduma.. Yani : Ne varla .. ne de yoklua . te.. Resulllah S.A. efendimiz gerekten de bu manaya iaret etmektedir .

3. Blm yle ki : Sen u anda madumsun . Yani : Yoksun.. Nasl ki daha nce de yoktun.. Yani : "Ol.." Emri gelmeden evvel.. *** u manalar da unutma : Ezel u andr.. Ebed , u andr.. Kdem , u andr.. Yani : Ezel , ebed , kdem u iinde bulunduumuz ve gz ap kapayacak kadar bir zaman iinde elden kardmz vakte sdrlmtr . bu vaktin iinde , kendini ara . Unutma ki : Btn bu gelip geen anlarda Hakkn gayrs yoktur.. *** imdi anlatacaklarmz da iyi anlamaya al.. Allah : Ezelin vcudu odur ; yani , varl.. Allah : Ebedin vcudu odur ; yani , varl.. Allah : Kdemin vcudu odur ; yani , varl.. Btn bunlar anlamaya alrken , sakn ; ezele , ebede ve kdeme kendiliinden bir varlk vermeyesin.. Anlatmaya altmz bu mana dorudur . Eer doru olmasayd ; Allah- Taala tek ve saltanatnda ortaksz olamazd .

Halbuki , onun anna yakan tek olmas ve varlnda orta olmamasdr.. *** Muhal olarak ona bir ortak dnlrse.. yle olmas gerekirdi : Onun orta o olurdu ki ; kendine has bir varl var.. Ama Allah'n varl ile var deil.. Bir kimsenin veya her hangi bir eyin byle olduunu dnn : Bu takdirde o , Allah'a muhta olmaz ; ikinci bir Rabb olur.. Yani : Allah : bu olu , muhaldir . Allah- Taala'nn , mlknde ve saltanatnda orta yoktur . Benzeri yoktur. Dengi yoktur . *** Bu manalar asndan baklnca.. Her kim ; Allah ile beraber , Allah'tan bir para veya Allah'ta herhangi bir eyi grrse.. halbuki o ey , bir Rabb olmas yznden Allah'a muhtadr.. p hesiz anlatld gibi grlen bir ey , Allah'a ortak edilmi olur . Halbuki o ey , her hali ile Allla'a muhtatr.. Bu arada ; herhangi bir ey iin , aslnda iyi olmayan yle bir cevaz yolu akla gelebilir.. Mesela : Herhangi bir ey , Allah ile beraberdir .Kyam ; yani , durumu kendisiyledir ; yahut Hak iledir.. Bu ekilde deil de Kendi varlndan gemitir ;

yani , fena bulmutur . Yahut Allah ile olduuna gre onun varlnda fena bulmutur ; yani , yoklua ermitir . bu dncelerin tm , ok ok uzaktr . Bilhassa , marifet ; yani : kendini bilme kokusu alanlar iin ... Sebebine gelince : Her kim Hakkn gayr bir eyin mevcut olduuna yol verir ; somra da onunla kaim olduuna kail olursa... Sonra fena bulacana , sonra fenasndan da fena bularak kendinden geeceine inanrsa... bu durum ok tehlikelidir... nk , bu fena halini zincirleme devam etmi olur... O ekilde devam ettirmi olur ki : Haa Hakkn yokluuna kadar gider . Bu dncenin sonucunu ksaca diyelim : Pepee irk iinde irktir . Hele nefsini bilmek ynnden hi faydas yoktur . Bu dncenin sahibi Mriktir . Ne Allah'a kar bir irfan duygusuna sahip olabilir ; ne de nefsini anlayabilir . *** imdi ... Anlatlan bu manalar karsnda , baz sorular sorulabilir... Mesela , biri kar ; yle sorar : "Bu , birbirine giren mana yollar arasnda ; nefsi bilmenin ve Allah'a arif olmann tam yolu nasl bulunur!.."

Bu sorunun cevab u olur : "Yol birdir ...Nefsi ve yce Allah' anlamaya gtren yol ise... Bilesin ki : Allah var idi ; onunla ikili bir ey yok idi..." Burada : "-idi..." eklinde kullanlan edat mefhumundan bir zaman manas karmamal... Yce Allah u anda dahi yledir... Yani : Yce Allah var ve onunla ikili bir ey yok... *** Bu arada ; bir bakas da yle diyebilir : "Grm odor ki : Nefsim , Allah'n gayrdr.. Yine grm odur ki : Allah nefsim deildir..." Bu sorunun cevabn ; yukarda geen Hadis-i erifteki NEFS kelimesinin ksa bir tarifini yaparak vermek mmkndr... Orada sz geen nefsi ; baka manada almak gerek... Ki o : Senin z varlndr ; hakikatndr... Yoksa : O ; levvame , emmare ve mutmainne isimleri ile anlan nefis deildir.. Belki de ; orada NEFS kelimesi ile iaret edilen mana , zat- ilahi'nin tm olarak yabancs olanlardr.. bu manay Resulallah S.A. efendimizin u mnacaatndan da anlayabiliriz : "Allah'm , eyay bana olduu gibi gster ." Burada eyadan , yani , eylerden murad : Zat- ilahi'den gayr olan eylerdir..

Bu manay aklamak gerekirse ; yle diyebiliriz : "Allahm , masivan ; yani , zatna yabanc olan eyleri bana anlat ki : Bileyim.. Eya , nasl eydir ? .. tanyaym.. O sen misin Yoksa gayrn m ?.. Ve o eyler kadim midir ?. Baki midir. Yoksa.. fani mi ?..." phesiz , Allah- Teala , ona nefsini gsterdi.. yani : z varln .. Ama , masivaya, yani , zatna yabanc herhangi bir eyin varl olmadan.. te bundan sonradr ki : Resulllah S.A. efendimiz eyay olduu gibi grd.. Yani : Eyann hakikatn.. zn.. Grd ki : Onlarn z , zat- ilahi'nin ta kendisidir.. Ama , bu manada ne bir ekil var ; ne de , bir zaman ve mekan mefhumu.

4. Blm Eya, yani eyler; ad nefse de verilebilir ; nefsin gayr olan herhangi bireye de.. nk : Nefsin varl ve eyann varl ; bir ey olma ynnden iki eyden ibarettir.. Ama , aslnda ikisi birbirine baldr.. Her ne zaman ki eya bilinir ; dolaysiyle yce Rabb , bilinmi olur . Bu manay u cmle ile balayabiliriz : Bir kimse vardr ; kendisini Allah'n gayr sanr.. Halbuki o , Allah'n gayr deildir.. Sana gelince :

yle bir haldesin ki ; ona , yani Allah'a kar bir irfann yok.. Bilemiyor ve anlayamyorsun.. Halbuki , onu grmektesin.. Sonra .. Onu grdn de bilemiyorsun.. *** nce bir keif lazm.. Ve sen : Bu kefe sahib olmalsn.. bu keiften sonradr ki , bileceksin : Sen Allah'n zatna yabanc deilsin.. Yine bileceksin ki : Maksudun sensin.. Ve sen : Fena bulmaya muhta deilsin.. Ve sen : ne gelensin , ne de giden .. Bulunduu yerde kalansn.. Ama , zamansz ve mekansz .. Hatta , an mefhumu bile siinmi.. bu mana daha nce de anlatld.. Sonra.. Yine o keiften sonradr ki anlayacaksn : Onun btn sfatlar sana sfat olmu.. Bylece.. Dna baktn zaman onun dn greceksin.. ine baktn zaman da ; iini greceksin.. Yani senin zahirin ,onun zahiri ; senin batnn , onun batn olacak.. Keza .. Evvelini , onun evveli olmu bulacaksn.. Ahirini , onun ahiri olmu bulacaksn.. Btn bu manalarda en ufak bir ek ve phe yoktur.. Sfatnla , onun sfatn greceksin ; zatnla da onun

zatn greceksin.. Ama , btn bu manalarda senin o olmaya en ufak bir yaknln yoktur . Keza , onun da sen olmaya bir yaknl yoktur.. Ne az , ne ok.. Hasl- kelam : Her ey , bir ey olmama ynndedir ; ancak , onun pak yznden gayr.. Zahirde de byle ; batnda da byle .. Yani mevcud varlk yoktur ; ancak : O vardr.. Hatta , onun gayr iin bir varlk dnlemez ki ; yok olabilsin.. O halde , helak de yok ; nk , yabanc yok.. Bu durumda ortada sadece onun yz kalmaktadr . Yani : Eya.. Eya ise , ancak onun yzdr ; pak vechidir.. *** Burada bir misalle ie tekrar girmek gerek.. imdi.. Bir kimseyi dnn ; bir eyi bilmiyor ; sonra , o eyi biliyor.. phesiz ; byle bir kimse , o , sonradan bildii ey yolunda varln yoklua gmyor.. Ancak , cehlini eritiyor . Yani : Bilgisizliini.. Varlna gelince ; o bakidir.. Hem de deiiksiz.. bu bilgi sonunda ; varl bir baka varla dnyor.. Bir baka varlkla var oluyor.. Ama bu olu ne bir terkipdir ; ne de bu eitten bir baka ey.. Buraya kadar anlatlan manay , bir inkarcnn varl da deitiremez.. Bir inkarc bulun ; bir de irfan sahibi getirin : Ayn varlkla vcud sahibi

bulacaksnz.. Bu durumda ; ne inkarcdan bir k vardr ; ne de irfan sahibine bir giri.. kisi arasndaki fark : Sadece bir cehlin ortadan kalkmas veya kalmasdr.. Baka yolu yok.. *** Hi sanmayasn ki ; bir fena bulmaya , yani yok olmaya ihtiyacn var.. Fena haline , yani , yok olmaya muhta olduunu dn.. Bu , olmaz ya ; neyse .. Bu durumda sen , Hakka bir hicab ve bir perde olursun .. bu perde ise ; Allah'n gayr olmu olur.. Bu durumda ; o perde haline , galip gelecek ve onu atacak bir ey lazm gelir.. Byle olacak ki ; Hakk grmek mmkn ola.. Bu mana , yani : perdeye ihtiya hali ve onun giderilmesi iin aranacak areler bounadr.. Sebebine gelince : bu tayin edilen yn ; yalandr ve yalntr . nk biz hicap durumuna iaret ettik ve dedik: "Onun varl , vahdaniyeti ile gizlenir . Ama , ekilsiz.. keyfiyetsiz.. Bu ynde baka bir mana dnlemez ; yoktur da.. ***

Anlatlan halin bir icabdr ki; hakikate eren bir kimsenin : "Ben Hakk'm.." Demesi , caiz olur.. Keza , o hakikate eren kimsenin : "zm takdis ederim ; anm ne kadar yce.." Demesi de caiz olur.

5. Blm Anlatlan hakiki hale vasl olan birini dnn.. Vasl olduu anda grecektir ki ; Kendi sfatlar , ancak Allah'n sfatlardr.. Zat da , Allah'n zat.. Ama , hi bir yeni olu yok.. Ne zatta ; ne de sfatta.. Yani : Allah'a duhul ynnden.. Yani : Ondan huru ynnden.. Ksacas : Ne giri var ; ne de k.. Ama , hi mi hi.. Sonra.. O vasl olan kimse Allah'ta fena bulmu da deildir ; keza beka bulmu da deildir . O , kendisini grecektir ki ; hi olucu bir ey deil.. Keza , olmad da.. Sonra , fena hali de byle.. Yani : fenas da yok.. Sebebine gelince : Nefs , diye bir ey yok ; anca onun nefsi vardr . Yani : Onun nefsi.. Varln z.. Ayn ekilde vcud diye bir ey de yok ; ancak onun vcud varl vardr . Anlatlan bu manaya iaret olarak Resulllah S.A.

efendimiz yle buyurdu : " Dehre -zaman'a- svmeyiniz ; nk Allah- Taala ,o dehr'dir.. " Burada iaret edilen mana udur : Dehrin vcudu Allah'n vcududur.. Allah- Taala ; kendisine bir ortak , dengi ve benzeri bulunmasndan yana ycedir , paktr.. *** Mana hedefimizi tayin yolunda ,bize ok yarayacak bir rivayet vardr.. yle ki ; Allah- Taala kuluna buyurdu : " Ey kulum , hasta oldum ; ziyaretime gelmedin.. Sana dilendim ; vermedin.. " te.. Bu manada iaret ediliyor ki : Hakkn vcudu dilencinin vcududur . Hastann vcudu da ; yine Hakkn vcududur . Ksa keselim : Hepsi ayn varlk.. imdi.. Bu mana kapsndan ieri girebiliriz.. Hakkn vcudu , hastann vcudu nasl oluyorsa.. Dilencinin vcudu Hakkn vcudu nasl oluyorsa.. Evet.. Bu mana , nasl caiz ise.. Yine caizdir ki : Senin vcudun da , onun vcudu ola.. Ve.. btn eyann vcudu da , yine Hakkn vcudu ola.. *** Araz.. cevher.. ne varsa ;yani : z ekirdek ve bu ekirdeklerin sonradan meydana getirdikleri.. Ki bunlara :

" Mkevvenat.. " Tabir edilir.. Btn bunlar Hakkn vcududur; varldr.. Btn bunlarn srr , bir zerrenin srrnda sakldr.. Zerrelerden , herhangi birinin srr zlsn : te o zaman grlecektir ki ; btn mkevvenatn srr meydanda.. Zahiri ynden de byle , batni ynden de byle .. Yani : ieride de byle ; darda da byle .. Hulasa : Deien hi bir ey yok .. *** Ne bu alemde ; ne de bu alemin bitiiyle balayacak olan ebedi alemde , Allah- Taalann gayrn gremzsin.. smi ve msemmas ile ; her iki alemin vcududur ; varldr .. Bu , bir gerektir.. Elbette yle olmas lazm gelir.. Anlatlmak istenen mana odur ki : Her iki alemin ismi , msemmas , grnen ehreleri ile hep Allah- Taala'dr.. Bu manada , ek ve phe izi aranmamal.. *** Bu adan baklnca : Allah- Taala'nn hi bir eyi yaratm olduunu gremezsin.. Bu , kesin bir hkmdr.. Ancak , onun iin yle bir gre sahip olabilirsin : O , an mefhumu ile anlan zamanlarn her birinde

; biri dierine benzemeyen , baka an ve bir baka ekil almaktadr . yle ki : Varln izhar eder , sonra gizler .. Ama ne izharnda , yani , aa kmasnda ; ne de gizlemesinde bir ekil ve keyfiyet vardr.. bu hal , onun anna layktr.. nk : Evvel , ahir , zahir , batn hep odur.

6. Blm O , birlii ile zahir oldu.. Aa kt.. O , teklii ile batn oldu.. Gizlendi.. O , zat ve kayyumiyet sfat ile , evveldir . O , deyumiyet sfat ile de ahirdir.. *** Evvel , harflerinin varl odur.. Ahir , harflerinin varl odur.. Zahir , harflerinin varl odur.. Batn , harflerinin varl odur.. Hasl- : smi ve msemmas ile , anlatlanlarn tm odur.. *** Anlatlanlarn hi biri garipsenmemeli .. Allmal.. Bu arada u kyas bir yardmc olabilir.. Mesela :

Mademki , onun varl mutlaka gereklidir ; arada , ona yabanc bulunmamas da gerekli olur .. *** Bir kimse vardr ; sanr ki Kendisi Hakkn gayrdr ; ama bu olamaz .. Sebebine gelince : Allah- Teala bir gayr olmaktan yana tenzih edilir . Gayr ne demek ?. Elbet gayr da odur.. Ama , bir gayr eyin varl onunla olmadan.. " Gayr.. " Olarak anlan eyin de varl phesiz odur.. Hem ite , hem dta.. Yani : Hem zahirde , hem de batnda.. *** rfan yoluna giren herkesin anlatlan aleme ayak uydurmas gerekir ; sonras kolay.. Ki orada ; eitli sfatlar alacaktr.. *** Her kim , anlatlan sfatlarla kendisini bezerse.. Onun iin sfatlar olur.. Ki onlarn , ne haddi vardr ; ne de nihayeti.. *** u manay da iyi dnmek gerek.. Bir kimse ,

kendisini tanmadan , bilmeden belli ekliyle lnce ; iyi ve kt vasflar da onunla beraber lr gider.. Bu misal , zahirdeki belli lmn bir sonucudur.. Bir de , manevi lmle leni dnelim.. Yani: lmeden evvel leni.. Tpk yukardaki gibi , bundan da iyi ve kt sfatlar kalkar.. Fakat.. yle bir hal alr ki ; yukarda anlatlana hi benzemez.. Allah- Taala , onu kendi makamna oturtur.. Ama btn hallerde.. Zat makamna oturtur ; Allah'n zat olur.. Sfatlar makamna oturtur ; Allah'n sfatlar olur.. bu manaya cidden ermek gerek.. ook nemlidir.. te bu mana icabdr ki ; Resulllah S.A. efendimiz yle buyurdu : " lmeden evvel lnz.. " Bu hadis-i erifin erhi yle olabilir : " Belli lmle lmeden evvel kendinizi anlaynz.. rfan sahibi olunuz.. " Aada anlatacamz kudsi hadis de ayn manay teyid eder.. Rasulllah S.A. efendimiz yle anlatyor : " Allah- Taala yle buyurdu : - Kul nafile ibadetlerle bana yaklar.. yle bir hal alr ki ; ben onu severim.. Onu sevdiim ibu vakitte : Onun kula olurum , gz olurum ve eli olurum.... "

*** Yukarda anlatlan kudsi hadiste irfan sahibine bir iaret vardr.. rfan sahibi , anlatlan manaya erdikten sonra , znde grecektir ki ; tm varl , Hakkn varldr.. Fakat.. Onun zatnda ve sfatnda hi bir deiiklik grmeden.. Kald ki ; aslnda byle bir deiiklie ihtiya da yoktur.. nk kendisine ait bir varl yoktur.. Yok olan bir eyin nasl deiir ki ?. Bu arada kendisi , sadece cehlini giderdi.. Yani : marifet yolu ile.. Bir varlk sahibi idi , bilmiyordu ;imdi bildi.. imdi sra sende.. Dinle ve anlamaya al.. Her ne zaman ki ; nefsini anlayp , zn bildin ; ite o zaman kendi mevhum varln ortadan kalkar.. Ve.. anlarsn ki ; sen , Allah'n gayr deilsin.. Bu mana da bir hakikattr . Bir an iin olsun ; anlatlan manann tersini ele alalm.. Ki onda Kendine has bir varln vardr ; o varln fenaya da ihtiyac yoktur . Hatta marifete de .. Byle olduunu dn : Sen Allah'tan baka bir Rabb olursun.. Ama , asl hakikat udur ki : Allah- Taala kendisinden baka bir Rabb yaratmaz.. Bu , olmaz ve olamaz.. Allah- Taala bu gibi bir manaya kar , ycedir ;

tenzih edilir . *** Bu arada , biraz da malumat vermek iyi olacak.. Vereceimiz bu malumat ; bir ynyle yoldur.. Yani : Nefsi bilme yolu .. Bu durumu ki , bildin ; dinle ve anlamaya al.. Bilmelisin.. sadece bilmek de , yeterli deil.. tahkik makamna kmalsn.. Hulasa : Bildiin eyin hakikatn bulmalsn.. Bilmen gereken ve hakikatna varman icab eden husus udur : Vcudun.. Varln.. Aslnda , senin kendine mal ettiin vcudun , var olmu bir ey hi olmad.. Onun yokluu da byle.. Ama ,zamanlarn hibirinde.. Olucu ey de deilsin.. Ama , hi mi ? hi.. Bu manay ; hem gelecek iin , hem de gemi iin kullanabilirsin.. *** Yukarda anlatlan manadaki hakikat ki , bilip buldun.. te o zaman sana : " LA LAHE LLALLAH ILAH YOKTUR SADECE ALLAH " Cmlesindeki mana zahir olur.. Hakikaten ilah yoktur O vardr.. Gayr Vcud bile yoktur O vardr..

Hasl- : Aadaki cmleleri tekrar oku , zn onlara altr.. Ondan baka hi bir ey yoktur . lah yoktur ; ancak o vardr.. *** Bu arada yle bir ey denebilir : " Arada yabanc kalmad . Bu durumda , Rububiyet sfat yok oldu.. Onu hie saydn ?. Bu , yanl bir anlaytr.. Ben , yle bir eyi syleyemem.. Hem ne haddime?.. Sonra nasl yapabilirim ki ?.. Bir defa dn ki o : Henz ortada Rabba ihtiya duyan bir mahluk yokken , yine bir Rabb idi.. Yaratlmaya ihitya duyan bir mahluk yokken , o yine bir Halik idi.. Yani , ezeldeki durum bu idi.. imdi de , eslisinden bir fark yoktur.. O : yine bir Rabb'dr ; yine bir Halik.. Mahluk , mefhumunu sil ; ortada o kalr.. Hasl- , deien hi bir ey yoktur.. O : Ezelde ne idiyse .. imdi , u anda yine yledir.. Onun halikyeti , bir mahlukun bulunmasna ihtiya duymaz.. Onun rububiyeti , keza bir merbub aramaz.. buna ihtiyac yoktur.. ***

Hele bir dn.. O : Vard.. Yani : Mkevvenat yaratlmadan.. Ve o.. ibu varl iinde , eksiksiz btn sfatlarn zatnda toplamt.. imdiye kadar , hi bir deiiklik olmad.. Olamaz da.. u anda , ilk andaki gibidir.

7. Blm Yce Hakkn tekliinde ;varlkla yokluk arasnda , hi bir deiiklik yoktur.. Yani : Bize gre varlk ve bize gre yokluk.. Zira ona gre, ne var , bir meseledir ; ne de yok.. Her ey yerindedir.. Deiiklik , sadece onun zatndan zatnadr.. Mesela : Bir varlk m var ?. Bir mevcud mu var ?.. O halde onun hkm udur : Zahiriyet , sfatnn iktizas.. Yani : Onun , zahir sfatnn bir gerei.. Yani : Aa kma arzusunun bir sonucu.. Mesela : Bir yokluk mu var ?.. Bir adem mi var ?. Bunun iin verilmesi gereken hkm de udur : Batniyet sfatnn iktizas.. Yani : Onun , batn sfatnn bir gerei.. Yani : Gizlenme arzusunun bir sonucu.. ***

Yukardaki mana anlatlrken : Zahirin ayr , batnn ayr bir ey olduu dnlmesin.. nk ayrlk , diye bir ey yoktur.. Sebebine gelince : Onun zahiri , batndr.. Sebebine gelince : Onun batn zahiridir.. Sebebine gelince : Onun evveli , ahiridir.. Sebebine gelince : Onun ahiri , evvelidir.. Hasl- kelam : Hepsi o birde toplanr.. Yani : Ne varsa .. Ve.. toptan her ey , birdir.. Ve.. bir , hereydir.. bu manadaki incelie dikkat gerek.. *** Yce Allah'n zatna bal sfatlar her an bir deiik ekil almaktadr.. Bunun aksi iddia edilemez.. ddia edilse dahi isbat edilemez.. Ondan baka bir ey yoktur.. Bunun da aksi iddia edilemez.. Bu da iddia edilse dahi isbat edilemez.. O , u anda ve her anda yledir.. Onun varlndan gayr bir varlk yoktur.. Gerekten sylenecek sz budur.. Baka yok.. Nasl ki , ezelde ve kdem halinde byle idi.. Yani : Her anda ; zat ve sfat ile bir baka an alrd.. Tecelli deitirirdi.. Ki o zaman , yine bir yabanc mevcud yoktu.. Gemii andran terimlerin de yeri yok..

nk , u anda ; ezelin ve kdemin hi bir fark yoktur.. Yine yledir.. Yine yle olacaktr . Sebebine gelince.. Ne bir ey var.. Ne de an.. Nasl ki , kdem , yani ezel halinde ; yle , bir ey ve yle bir an , hatta gn yoktur.. unu anlatmak icab eder ki.. Bu varln vcudu ile yokluu , Hak iin hi bir mana ifade etmez.. Aksi halde , onun vahdaniyetine arz olan bir ey gerekir ki... bu onun iin bir noksanlk olur.. Halbuki , onun varl byle bir eye ihtiya duymaktan ok uzaktr.. O ycedir.. Zatna arz olan bir noksan ona yakn olamaz.. *** Yukarda , pek ok eyler anlatld.. O anlatlanlarn hemen hepsi , nefsini , zn anlamaya dairdi.. Seni bu yola ekmek zerine idi.. Orada ; sana zetle u manalar anlatlmak istendi : " Yok olsan da varsn ; var olsan da.. Her iki hal de eittir.. Esasa taalluk eden bir deiiklik yoktur.. te.. yukarda saylan vasflardan kan zet mana budur.. Sfatn , vasfn , asln ve zn odur.. Kendini byle bilmen gerek.. Nefsini anlatld ekilde anlaman icab eder.. Hasl- kelam : Her ne zaman ki ; anlatlan vasflar

emberi iinde nefsini bildin... Yani : Esiz , benzersiz.. Dengi olmayan bir ekilde.. Yani : Allah- Taala'ya kar olan bir varla sahib olmadan.. te.. o zamandr ki : Nefsini , zn , gerek manada bildin.. Aksi halde asla bir anlaya sahib olman kabil deildir.. bu mana asndandr ki ; Resulllah S.A. efendimiz : "Bir kimse ki ; nefsini bildi , gerekten Rabbn bilen o oldu.." Buyurdu.. bu mana , szmzn delilidir.. Bu durum kesindir.. Aksi halde Rasulllah S.A. efendimiz , baka trl anlatrd.. Mesela yle buyururdu : "Bir kimse ki , nefsini yok etti ; gerekten Rabbn bilen o oldu .." Halbuki byle buyurmad.. nk byle bir manay anlatmak , manaszlk olurdu.. nk o bilip grd ki : Ondan , yani : Zatndan ve sfatndan gayr hi bir ey yok .. Bunu byle bilip gren , aksine bir ifade nasl kullanabilir?.. Rasulllah S.A. efendimizin iareti uydu : Nefsi bilip anlamak, doruca Hakk bilip anlamaktr.. Burada sana yapacamz ksa bir tavsiyemiz

olacak : "nce nefsini bil.." Yani : Varln.. zn.. Bil ki : Sen , iddia ettiin gibi sen deilsin.. Bir baka sensin.. Aklna hayaline gelmeyecek ekilde sensin.. Ne var ki , sen bunu anlayamyorsun.. Anlamaya al.. zet mana bundan gayr olamaz.

8. Blm Yukarda , pek ok eyler anlatld.. O anlatlanlarn hemen hepsi , nefsini , zn anlamaya dairdi.. Seni bu yola ekmek zerine idi.. Orada ; sana zetle u manalar anlatlmak istendi : " Yok olsan da varsn ; var olsan da.. Her iki hal de eittir.. Esasa taalluk eden bir deiiklik yoktur.. te.. yukarda saylan vasflardan kan zet mana budur.. Sfatn , vasfn , asln ve zn odur.. Kendini byle bilmen gerek.. Nefsini anlatld ekilde anlaman icab eder.. Hasl- kelam : Her ne zaman ki ; anlatlan vasflar emberi iinde nefsini bildin... Yani : Esiz , benzersiz.. Dengi olmayan bir ekilde.. Yani : Allah- Taala'ya kar olan bir varla sahib

olmadan.. te.. o zamandr ki : Nefsini , zn , gerek manada bildin.. Aksi halde asla bir anlaya sahib olman kabil deildir.. bu mana asndandr ki ; Resulllah S.A. efendimiz : "Bir kimse ki ; nefsini bildi , gerekten Rabbn bilen o oldu.." Buyurdu.. bu mana , szmzn delilidir.. Bu durum kesindir.. Aksi halde Rasulllah S.A. efendimiz , baka trl anlatrd.. Mesela yle buyururdu : "Bir kimse ki , nefsini yok etti ; gerekten Rabbn bilen o oldu .." Halbuki byle buyurmad.. nk byle bir manay anlatmak , manaszlk olurdu.. nk o bilip grd ki : Ondan , yani : Zatndan ve sfatndan gayr hi bir ey yok .. Bunu byle bilip gren , aksine bir ifade nasl kullanabilir?.. Rasulllah S.A. efendimizin iareti uydu : Nefsi bilip anlamak , doruca Hakk bilip anlamaktr.. Burada sana yapacamz ksa bir tavsiyemiz olacak : "nce nefsini bil.." Yani : Varln.. zn.. Bil ki : Sen , iddia ettiin gibi sen deilsin..

Bir baka sensin.. Aklna hayaline gelmeyecek ekilde sensin.. Ne var ki , sen bunu anlayamyorsun.. Anlamaya al.. zet mana bundan gayr olamaz.. *** Yine anla ki : Varln senin sandn gibi ,varln deildir.. Ama baka bir varln da deildir.. Sen mevcud deilsin.. Madum da deilsin.. Yani : Ne var olmusun.. Ne de yok.. Ksacas : Ne varsn ; ne de yok.. Varln da , yokluun da , bu varlndr.. Hepsi odur.. Ama bir varlk iddias olmadan.. Bir yokluk dnlmeden.. Sakn ha.. Bu arada , onun varlnn aynn , senin bu varln sanmayasn.. Yokluun da saymayasn.. Arada daha nice perdeler var ki.. Onlar , safiyet yolu ile amak gerek.. *** u anda , sana gereken ; Allah ile birlikte , dier bir varlk vcudu tanmamaktr.. Hatta , yce Alah'n zat ve sfat iinde dahi bir eyin varln dnmeyesin.. Bu durumu ki , iyi kavradn ; nefsini bilip anladn saylr.. Zira , anlatlan mana erevesi iinde nefsi bilmek

ve anlamak , Allah' bilmenin taa , kendisidir . bu manada phe izi yoktur.. ek yoktur .. Sonra.. Nefsin yle bir hal al , bir terkip ve bir yapma sonucu deildir .. Haa ki , kadim ve ezeli , ebedi bir zatta sonradan olma ve sonradan yaplma bir eyin sz edile.

9. Blm Anlattmz bu yce manalar karsnda ; phesi ksmen zail olan, fakat gayeyi tam anlamayan biri , bize yle bir soru tevcih edebilir : "Anlatlan manalarla sabit olan odur ki : Hakka yabanc bir ey yok .. Ortada tek bir ey var.. Yani : Bir varlk.. Bir ey de , kendi kendine balanamaz ; birleemez.. O halde ; ona vsul yolu nasldr ?. Ve nasl olmal ?. " Bu soruya cevap vermek kolaydr.. Ancak anlatabilmek biraz g olsa gerek .. Zira kardaki ahs anlama kabiliyetinden yoksunsa , ona anlatmak nasl mmkn olur ?. Ama aresiz ; anlatacaz.. Biri anlamazsa ; bir bakas anlar .. imdi dinle .. phesiz , hakiki halde ; ne birleme var ; ne de ayrlmak .. phesiz , hakiki halde ; ne bir yaknlk vardr ; ne de uzaklk ..

Sebebine gelince.. Sorucunun da iaret ettii gibi : Birlemek veya ayrlmak , yaknlk ya da uzaklk ancak iki ey arasnda olur .. Ortada , ancak bir varlk olduuna gre : Ne birlemek var; ne de ayrlmak .. Bunun aksi , imkan ddr . Vsuln ; yani : Birlemenin manasnn tahakkuku ,ancak iki eit ey arasnda olur .. Ya da eit olmayan iki ey .. Sonra.. cins olaraktan da , birbirine benzemesi icab eder .. ki ey , birbirine benzemedii takdirde ; arada bir zdlk meydana gelir .. Halbuki , Allah- Taala , her iki halden de mnezzehtir .. Kendisinin bir zdd veya benzeri olamaz .. *** yi bilmeli ki : Visal , bir baka visaldir.. Yaknlk , bir baka yaknlktr .. Uzaklk , bir baka uzaklktr .. Hulasa : Visal , yaknlk , uzaklk.. btn bunlar zahirde bilinen hallerin dnda dnlecek .. Haa ki , Hakka vasl olmak , uzak durmak ve yaknlamak dtan grnen iki eyin birbirine yaklamas , uzaklamas veya birlemesine benzemeye .. phesiz , vuslat yok deildir .. Fakat vuslat d bir vuslat vardr .. Yani : Zahirdeki manas dnda ..

phesiz , yaknlk yok deildir .. Ancak yaknlk d bir yaknlktr .. Yani : Dtan anlalan ve anlatlan ekil dnda .. phesiz , bir uzaklk da vardr . Ama , uzaklk mefhumu anlmayan bir manada uzaklk vardr .. Yani : Dtan bilinen uzakln , hi benzeri olamaz .. *** imdi .. Yukardaki sorunun cevabn verip baz eitli halleri , manalar anlattktan sonra.. bir baka soru ile karlamamz mmkndr .. Mesela , o soru yle olabilir : "Vasln manas oldu.. Durum anlattnz gibi vuslatsz bir vsuldan ibaret kalyor.. Yani Buud ile kurb .." Ayrca : Yaknlk olmadan bir yaknlk , uzaklk olmadan bir uzaklk .. Mefhumunu andran bir cmle geti .. imdi.. Bunlarn manas ne ola ?." Bu sorunun cevab da verilebilir .. Bu soruyu sorduuna gre , muhatap sen oldun.. O halde dinle .. O manadan ; yani : Yaknlksz yaknlktan , uzaklksz uzaklktan kasdm odur ki : Sen ; an , mefhumu ile anlan zamanlarn hepsinde , yaknlk ve uzaklk iindesin .. Ama , Allah'tan baka bir ey olmadan ..

Ne var ki ; sen bu manay ,anlamak irfanna sahip deilsin .. bu irfan mahrumiyetin , nefsinedir ; znedir .. Ve sen : Kendini bilmiyorsun ki ; osun.. Ama sensiz.. senliksiz .. Dikkat et u cmleye : Vuslat marifettir .. Her ne zaman ki ; vasl oldun ; yani , znn arifi.. Hakka vasl oldun ; saylr .. Ne var ki ; bu irfan duygusunda ; RFAN harflerinin varl da olmayacak.

10. Blm Yce Hakkn tekliinde ;varlkla yokluk arasnda , hi bir deiiklik yoktur.. Yani : Bize gre varlk ve bize gre yokluk.. Zira ona gre, ne var , bir meseledir ; ne de yok.. Her ey yerindedir.. Deiiklik , sadece onun zatndan zatnadr.. Mesela : Bir varlk m var ?. Bir mevcud mu var ?.. O halde onun hkm udur : Zahiriyet , sfatnn iktizas.. Yani : Onun , zahir sfatnn bir gerei.. Yani : Aa kma arzusunun bir sonucu.. Mesela : Bir yokluk mu var ?.. Bir adem mi var ?. Bunun iin verilmesi gereken hkm de udur : Batniyet sfatnn iktizas.. Yani : Onun , batn sfatnn bir gerei.. Yani : Gizlenme arzusunun bir sonucu..

*** Yukardaki mana anlatlrken : Zahirin ayr , batnn ayr bir ey olduu dnlmesin.. nk ayrlk , diye bir ey yoktur.. Sebebine gelince : Onun zahiri , batndr.. Sebebine gelince : Onun batn zahiridir.. Sebebine gelince : Onun evveli , ahiridir.. Sebebine gelince : Onun ahiri , evvelidir.. Hasl- kelam : Hepsi o birde toplanr.. Yani : Ne varsa .. Ve.. toptan her ey , birdir.. Ve.. bir , hereydir.. bu manadaki incelie dikkat gerek.. *** Yce Allah'n zatna bal sfatlar her an bir deiik ekil almaktadr.. Bunun aksi iddia edilemez.. ddia edilse dahi isbat edilemez.. Ondan baka bir ey yoktur.. Bunun da aksi iddia edilemez.. Bu da iddia edilse dahi isbat edilemez.. O , u anda ve her anda yledir.. Onun varlndan gayr bir varlk yoktur.. Gerekten sylenecek sz budur.. Baka yok.. Nasl ki , ezelde ve kdem halinde byle idi.. Yani : Her anda ; zat ve sfat ile bir baka an alrd.. Tecelli deitirirdi.. Ki o zaman , yine bir

yabanc mevcud yoktu.. Gemii andran terimlerin de yeri yok.. nk , u anda ; ezelin ve kdemin hi bir fark yoktur.. Yine yledir.. Yine yle olacaktr . Sebebine gelince.. Ne bir ey var.. Ne de an.. Nasl ki , kdem , yani ezel halinde ; yle , bir ey ve yle bir an , hatta gn yoktur.. unu anlatmak icab eder ki.. Bu varln vcudu ile yokluu , Hak iin hi bir mana ifade etmez.. Aksi halde , onun vahdaniyetine arz olan bir ey gerekir ki... bu onun iin bir noksanlk olur.. Halbuki , onun varl byle bir eye ihtiya duymaktan ok uzaktr.. O ycedir.. Zatna arz olan bir noksan ona yakn olamaz.. *** Yukarda , pek ok eyler anlatld.. O anlatlanlarn hemen hepsi , nefsini , zn anlamaya dairdi.. Seni bu yola ekmek zerine idi.. Orada ; sana zetle u manalar anlatlmak istendi : " Yok olsan da varsn ; var olsan da.. Her iki hal de eittir.. Esasa taalluk eden bir deiiklik yoktur.. te.. yukarda saylan vasflardan kan zet mana budur.. Sfatn , vasfn , asln ve zn odur.. Kendini byle bilmen gerek..

Nefsini anlatld ekilde anlaman icab eder.. Hasl- kelam : Her ne zaman ki ; anlatlan vasflar emberi iinde nefsini bildin... Yani : Esiz , benzersiz.. Dengi olmayan bir ekilde.. Yani : Allah- Taala'ya kar olan bir varla sahib olmadan.. te.. o zamandr ki : Nefsini , zn , gerek manada bildin.. Aksi halde asla bir anlaya sahib olman kabil deildir.. bu mana asndandr ki ; Resulllah S.A. efendimiz : "Bir kimse ki ; nefsini bildi , gerekten Rabbn bilen o oldu.." Buyurdu.. bu mana , szmzn delilidir.. Bu durum kesindir.. Aksi halde Rasulllah S.A. efendimiz , baka trl anlatrd.. Mesela yle buyururdu : "Bir kimse ki , nefsini yok etti ; gerekten Rabbn bilen o oldu .." Halbuki byle buyurmad.. nk byle bir manay anlatmak , manaszlk olurdu.. nk o bilip grd ki : Ondan , yani : Zatndan ve sfatndan gayr hi bir ey yok .. Bunu byle bilip gren , aksine bir ifade nasl kullanabilir?.. Rasulllah S.A. efendimizin iareti uydu : Nefsi

bilip anlamak , doruca Hakk bilip anlamaktr.. Burada sana yapacamz ksa bir tavsiyemiz olacak : "nce nefsini bil.." Yani : Varln.. zn.. Bil ki : Sen , iddia ettiin gibi sen deilsin.. Bir baka sensin.. Aklna hayaline gelmeyecek ekilde sensin.. Ne var ki , sen bunu anlayamyorsun.. Anlamaya al.. zet mana bundan gayr olamaz.

11. Blm Yine anla ki : Varln senin sandn gibi ,varln deildir.. Ama baka bir varln da deildir.. Sen mevcud deilsin.. Madum da deilsin.. Yani : Ne var olmusun.. Ne de yok.. Ksacas : Ne varsn ; ne de yok.. Varln da , yokluun da , bu varlndr.. Hepsi odur.. Ama bir varlk iddias olmadan.. Bir yokluk dnlmeden.. Sakn ha.. Bu arada , onun varlnn aynn , senin bu varln sanmayasn.. Yokluun da saymayasn.. Arada daha nice perdeler var ki.. Onlar , safiyet yolu ile amak gerek.. ***

u anda , sana gereken ; Allah ile birlikte , dier bir varlk vcudu tanmamaktr.. Hatta , yce Alah'n zat ve sfat iinde dahi bir eyin varln dnmeyesin.. Bu durumu ki , iyi kavradn ; nefsini bilip anladn saylr.. Zira , anlatlan mana erevesi iinde nefsi bilmek ve anlamak , Allah' bilmenin taa , kendisidir . bu manada phe izi yoktur.. ek yoktur .. Sonra.. Nefsin yle bir hal al , bir terkip ve bir yapma sonucu deildir .. Haa ki , kadim ve ezeli , ebedi bir zatta sonradan olma ve sonradan yaplma bir eyin sz edile .. *** Anlattmz bu yce manalar karsnda ; phesi ksmen zail olan , fakat gayeyi tam anlamayan biri , bize yle bir soru tevcih edebilir : "Anlatlan manalarla sabit olan odur ki : Hakka yabanc bir ey yok .. Ortada tek bir ey var.. Yani : Bir varlk.. Bir ey de , kendi kendine balanamaz ; birleemez.. O halde ; ona vsul yolu nasldr ?. Ve nasl olmal ?. " Bu soruya cevap vermek kolaydr.. Ancak anlatabilmek biraz g olsa gerek .. Zira kardaki ahs anlama kabiliyetinden yoksunsa , ona anlatmak nasl mmkn olur ?. Ama aresiz ; anlatacaz.. Biri anlamazsa ; bir

bakas anlar .. imdi dinle .. phesiz , hakiki halde ; ne birleme var ; ne de ayrlmak .. phesiz , hakiki halde ; ne bir yaknlk vardr ; ne de uzaklk .. Sebebine gelince.. Sorucunun da iaret ettii gibi : Birlemek veya ayrlmak , yaknlk ya da uzaklk ancak iki ey arasnda olur .. Ortada , ancak bir varlk olduuna gre : Ne birlemek var; ne de ayrlmak .. Bunun aksi , imkan ddr . Vsuln ; yani : Birlemenin manasnn tahakkuku ,ancak iki eit ey arasnda olur .. Ya da eit olmayan iki ey .. Sonra.. cins olaraktan da , birbirine benzemesi icab eder .. ki ey , birbirine benzemedii takdirde ; arada bir zdlk meydana gelir .. Halbuki , Allah- Taala , her iki halden de mnezzehtir .. Kendisinin bir zdd veya benzeri olamaz .. *** yi bilmeli ki : Visal , bir baka visaldir.. Yaknlk , bir baka yaknlktr .. Uzaklk , bir baka uzaklktr .. Hulasa : Visal , yaknlk , uzaklk.. btn bunlar zahirde bilinen hallerin dnda dnlecek .. Haa ki , Hakka vasl olmak , uzak durmak ve

yaknlamak dtan grnen iki eyin birbirine yaklamas , uzaklamas veya birlemesine benzemeye .. phesiz , vuslat yok deildir .. Fakat vuslat d bir vuslat vardr .. Yani : Zahirdeki manas dnda .. phesiz , yaknlk yok deildir .. Ancak yaknlk d bir yaknlktr .. Yani : Dtan anlalan ve anlatlan ekil dnda .. phesiz , bir uzaklk da vardr . Ama , uzaklk mefhumu anlmayan bir manada uzaklk vardr .. Yani : Dtan bilinen uzakln , hi benzeri olamaz .. *** imdi .. Yukardaki sorunun cevabn verip baz eitli halleri , manalar anlattktan sonra.. bir baka soru ile karlamamz mmkndr .. Mesela , o soru yle olabilir : "Vasln manas oldu.. Durum anlattnz gibi vuslatsz bir vsuldan ibaret kalyor.. Yani Buud ile kurb .." Ayrca : Yaknlk olmadan bir yaknlk , uzaklk olmadan bir uzaklk .. Mefhumunu andran bir cmle geti .. imdi.. Bunlarn manas ne ola ?." Bu sorunun cevab da verilebilir .. Bu soruyu sorduuna gre , muhatap sen oldun.. O

halde dinle .. O manadan ; yani : Yaknlksz yaknlktan , uzaklksz uzaklktan kasdm odur ki : Sen ; an , mefhumu ile anlan zamanlarn hepsinde , yaknlk ve uzaklk iindesin .. Ama , Allah'tan baka bir ey olmadan .. Ne var ki ; sen bu manay ,anlamak irfanna sahip deilsin .. bu irfan mahrumiyetin , nefsinedir ; znedir .. Ve sen : Kendini bilmiyorsun ki ; osun.. Ama sensiz.. senliksiz .. Dikkat et u cmleye : Vuslat marifettir .. Her ne zaman ki ; vasl oldun ; yani , znn arifi.. Hakka vasl oldun ; saylr .. Ne var ki ; bu irfan duygusunda ; RFAN harflerinin varl da olmayacak.

12. Blm te.. byle bir irfana ki sahib oldun ; bileceksin ki , sen o olmusun.. olmuu da ge.. osun.. Ne var ki ; sen daha nce , bunu bilmiyordun.. O olduunu anlayacak bir marifete sahip deildin.. Hatta , dnmyordun bile : O musun ?. Yoksa , gayr m?. bu anlatlan marifet hali ki , sana nasib oldu ; bu defa baka bir hale geleceksin.. Bileceksin ki: Allah' , Allah ile bildin.. Nefsinle deil..

phesiz , byle bir merhale kat ettikten sonra.. Yaknl da , uzakl da brakrsn.. Ne yaknl ?.. Ne uzakl ?.. Btn bunlar bir kalem ge.. Ge.. ge de.. aada vereceimiz misali dinle.. Dinlemek yetmez ; anlamaya al.. *** imdi.. Kendini ele al.. nk bu misalde sade sen varsn.. smin ve msemman.. Aslnda , bunlarn ikisi de ayn manaya gelir.. Ya , sana bir isim verilmi ; ya da , sen bir isim almsn.. Mahmud, adn almsn ; ya da sana Mahmud ad konmu.. Halbuki sen , kendi adn Muhammed biliyorsun.. Aradan bir zaman geiyor.. bu zaman , uzundur , veya ksadr.. kisi de farksz.. bu aradan geen zamandan sonra anlyorsun ve biliyorsun ki : smin Muhammed deil de , Mahmud imi.. imdi n'oldu ?.. Vcudunda bir deiiklik oldu mu ?. Hayr , hibir deiiklik olmad.. Araya, sadece bir marifet oyunu girdi.. Ve sen, kendin elde ettiin marifetinle, Muhammed ismi kalkt.. Ve sen : Mahmud oldun..

" Nasl oldu bu i ?. " Diyerek dnmeye ne hacet ?.. yle oldu : Sen ancak Muhammed sandn ismini znden sildikten sonra oldu.. bu manadan , fena halinin de nasl olduunu anladn.. *** phesiz fena hali , bir eyin vcudunu ispattan sonra olur.. Yani : Zahirde kullanld manadaki fena hali . Ama , yukarda anlatlan misalde fena hali yle mi ?.. Hi de deil.. Zahirde allan manada bir fena halinin olmas iin , bir bakasnn varl olmal.. Bu , hi yakk alr m ?. Hem , hi caiz mi ?. phesiz ; her kim yce Allah'n zatndan gayri birine , bir varlk isbatlarsa.. mrik olur.. Yani : Allah'a bir ortak bulmu olur . Halbuki , Allah- Taala , ycedir ; sbhandr.. ook ok byktr.. *** Yine , yukardaki misale dnelim.. Arada bir isim deiti.. Muhammed Mahmud oldu.. Ama , ne Mahmud'dan bir ey eksildi ; ne de Muhammed'den.. Mahmud'dan bir kslma , bir eksilme olmad.. Sonra.. Muhammed de , Mahmud iinde bir yok

deildi.. Fena bulmad.. Sonra.. Onun iine de girmi deildi.. Bir k da olmad.. Bir anlama sonunda , Muhammed eridi.. Silindi . Mahmud'un iine de girmedi.. Hulasa : Ortada , sadece bir mana deimesi oldu.. Sonra.. nce , Mahmud olan kimse.. kendisinin , Muhammed deil de ; Mahmud olduunu nasl anlad dersiniz?.. Kendi kendine anlad.. Muhammed ismi ile deil.. nk , Muhammed yoktu.. Olmayan bir eyle , olmakta olan bir ey nasl anlalr?.. *** Dikkatli olursan ; yukardaki misalle pek ok ey elde edebilirsin.. Sonra.. Aada anlatacaklarmz da ayn misali nazara alarak oku.. zet olarak , tekrar edelim : Tek varlk dn.. Her eyi , ama her eyi o tek varlk iinde gr.. Durum bu olunca.. Bak : Arif kim ? Maruf kim?.. Her ikisi de ayn eydir.. Sonra.. Vasl kim?. Mevsul kim?.. Her ikisi de ayn varlktr.. Evet.. ayn manada bak : Gren kim?. Grlen kim?.. Hi bir zaman , bunlar birbirinden ayrmak , kabil olamaz.

13. Blm stteki mana biraz daha almaldr.. Ki , yle olacak.. Arif , Hakkn sfatdr ; Maruf ise.. zat.. Vasl , Hakkn sfatdr ; mevsul ise.. zat.. Dierleri de ayn kyasa tabidir.. Sonra.. sfat , mevsufdan ayrmak da olmaz.. Zira , sfat ve mevsuf ayn eydir.. kisi de ayn kke baldr.. *** Yetmez mi?. Bu kadar anlatlanlar , sana henz bir ey anlatmadysa.. yazk.. Dikkatli ol ve bak ; dnp dolap ayn yere geliyoruz.. Mana duvarlarn yka yka , nne bir hazine ayoruz.. Dikkatli ol ; oradan ieri atlamak bir an meselesidir.. O an yakala ve ieri atl.. Orada bir tlsm zeceksin.. bu tlsmn anahtar : " Bir kimse ki , nefsini bildi ; gerekten Rabbn bilen o oldu.." Mealine gelen Hadis-i eriftir.. Bu eser de o tlsm zmek yolunda.. Btn bu beyanlar , onun iin..

Misaller , tebihler , hep onun iin.. *** Anlatmak istediimiz mana yolunda , yukardaki misal ok nemlidir . Vaziyet , anlatld gibi olunca.. daha nce sorulan ve ve bilinmek istenen ayrlmann ve birlemenin manas kalmaz.. Sebebine gelince.. Herkim , anlatlan misalle yolunu bulur ve bir fehme sahib olursa.. Bilir ki : Ne ayrlmak vardr ; ne de birlemek.. Yine bilir ki : rif de maruf da odur.. Yine bilir ki : Gren de , grlen de odur.. Yine bilir ki : Vsl da , mevsul da odur.. Yani : Birleen de , birleilen de odur.. Ona ondan bakas , vasl olamaz.. Ve.. bir ayrlma mevzuu varsa.. Bu da , onun gayr olamaz.. te.. irkten kurtulmann aresi.. Herkim , anlatlan mana emberi iine girerse.. irkten hals bulur.. Yani : Kurtulur.. Aksi halde.. yani : Anlatlan mana yolunun dna klnca.. Bu , kimden olursa olsun.. Nereye olursa olsun. Hatta , kan kim olursa olsun.. irken kurtulma kokusunu alamaz.. *** rfan sahibi geinen pek ou kimseler , anlatlan manadan yana yanl zanna kaplmlardr..

Onlar , kendi bulduklar zann yoldan ; kendi nefislerini anladklarn ; Rablarn bildiklerini , varlk bandan kurtulduklarn sandlar.. Ve.. dediler ki : "Byle bir hal iin yegne yol : Ancak fena , yani : Yokluk ile elde edilir.. Hatta , fenadan da , fena bulmak yolu ile.. Btn deyileri , bu yoldaki ind kanaatleri; Resulllah S.A. efendimizin Hadis-i erifindeki ince manay , anlamadklarndan ileri geliyor.. Onlarnki , bir yanl zandan ibarettir . Onlarn , irki imhalar , varln yoklua atlmasna baldr.. zet olarak , iaret ettikleri mana budur.. Varl yok grmelerini , bir ok ekillere balarlar.. Bir bakarsn ki : Fenann da fena bulmas yoluna giderler.. Bir bakarsn ki : Tam manas ile Hakka teslim yolunu anlatrlar.. bu anlatlanlar , onlarn anlattmz manaya varmak iin, tarif ettikleri yoldur.. Mana canibine , onlarn iaretleri bunlardr.. Ne var ki ; gerek onlarn sandndan ok daha bakadr.. Onlarn btn tarif ve iaretleri halis (!) irktir.. Bir defa onlar , bu szleri ile ; ikinci bir varla iaret etmektedirler .. .. ve .. byle bir yolun varlna cevaz vermektedirler .. Ama , aslnda her kim , Haktan gayr bir eyin

varlna hak tanrsa.. Sonra da , o tand varln ifnas cihetine girmi olur.. Byle bir durum sonunda , Haktan gayr bir eyin varln phesiz isbat etmi olur . Ondan gayr bir varln isbat yoluna giden ise.. gerekten Allah'a bir ortak bulmu olur.. Dileimiz odur ki : Allah- Tal ; onlar da , bizi de doru yola irad eyleye.

14. Blm Bir zanna sahip oldun, seni sen sandn; Halbuki sen olamazsn.. hi olmadn.. Sen, sen olunca.. phesiz bir rab kaldn; Ge bu zann: ki eyin biri kaldn.. Varlkta hi fark yok, ikiniz de aydn; Ne senden ayrlan, ne ondan ayrldn.. Sen ki cehlen yabanclk sz attn; Serteldin, cehlin gidince narin kaldn.. Ayrln vuslat, vuslatn ayrlk; Byle ho oldun: Yaknln uzaklk.. Akl at, kefin nur anlayla bak.. Sakn ha.. Allah'a ortak klmayasn; Ki, dmeyesin.. irkle dk kalrsn.. *** imdi..

Bir soru daha karmza kar.. Ve .. Biri, yle diyebilir: -Yaptnz iarete gre: -rfann kendinsin.. Yani: Nefsin.. Ki o, Allah'a kar irfan sahibi olmann taa, kendisidir. Diyorsunuz.. Halbuki irfan sahibi, nefsi ile kalnca Allah'n gayrdr. O, Allah'n gayr olduuna gre, Allah'a kar nasl bir irfan sahibi olabilir? bu soruya verilecek cevap, ksmen yukarda geen cmlelerdeki cevabn ayndr. Ama yine de bir cevap verilmesi yerinde olur.. yle ki: Bir kimse nefsine; yani: zne kar tam rif olursa.. bilir ki: Varl, kendi varl deildir. Ama, baka bir varla da sahip deildir.. Yani: Kendisinden baka varlk yoktur.. bu manann bir icab olarak: Elbette kendi vcudu; yani varl Allah'n vcududur. Yani: Varl.. Ama, kendi varl, bir olma sonucu, Allah'n varl olmadan.. Kendi vcudunun Allah'n varlna dahil olmas, gibi bir durum da yok.. Hatta, kendi varlnn, ondan k diye bir mesele de yok.. Hatta; kendi varl onunla, yani: Hak'la da olamaz.. Hatta; Hakkn varlnda da olamaz.. ***

phesiz, bu arada deien hi birey yoktur. Yani: Btn bu olup biten iler arasnda: Her ey haliyle olmaktadr. Yani: Olduu gibi.. te.. O irfan sahibi, kendisini, bu halet iinde grr.. Yani: Varln byle sezer.. Ksacas: Onun gr ve bilii;hibir olan eyin yeniden olaca, sonradan birey olduu fikrine sahip olmadan, kendisini olduu halde grr ve bilir.. bu manada, fena hali yoktur.. Yoklua gitmek, diye bir mesele mevzu bahis deildir. Mahiv, diye birey yoktur. Sonra.. Fena halinin de fena bulmas ile de bu durum hasl olmaz..Yani: Yokluu da yoklua gmmek, diye birey yoktur.. Bireyin yok olduunu dnelim.. Yani : fena halini.. Onun byle olmas.. Yani: Bireyin fenaya varmas demek, o eyin daha nceden var olmas demektir.. Durum, byle iktiza eder.. nce, durum budur.. Fena bulmak kabul edildiine gre, bunu da kabul gerekir.. Bu ki kabul edildi: onun, yani: o fena bulan eyin kendi bana bir varlk olmas da kabul edilir.. Byle olmas gerekir.. Yani: Allah'n kudreti ile deil de, kendi kendine var olmas.. Bu ise, muhaldir.. Olamaz.. Nedenini izaha lzum bile yok.. Ak..

*** Buraya kadar hayli eyler anlatld.. ve birok muamma olan manalar da zld.. Btn bu anlatlanlardan anlalan odur ki: Bir rif kiinin nefsine kar olan irfan duygusu; phesiz, Allah- Tal'nn nefsini bilmesi saylr.. yle deil mi?.. Arada bir yabanc dnlmediine gre, baka nasl olabilir ki?.. Olamaz.. nk, irfan sahibinin nefsi, z, varl: Allah- Tal'nn nefsidir... zdr..Varldr.. Ksacas: Allah- Tal'dr.. NEFS'ten murad: Varlktr.. Vcuddur.. *** imdi.. btn mesele.. anlatlan mana derinliine erebilmektedir. Her kim bu anlatlan makama vsl olursa onun kendisine mal edecei bir varl olmaz.. Ne zhirde kendine mal edecei bir varl olur: ne de batnda.. Yani: Ne ite, ne de dta.. Hibir halde kendisine has bir vcud tanmaz.. phesiz, bir vcudu varsa.. Allah'n vcududur; varldr. phesiz, onun kelm, Allah'n kelmdr. Fiili, yani ii, Allah'n iidir.. O esas varla kavuan kimsenin de bir davas

vardr: Marifetullah.. Yani: Yce Allah' anlamak.. bu davas da: Dorudan doruya nefsini bilmesidir. Bu arada ey cahil kimse.. Sen: O eren kiiden bir iddia iitirsin.. Haliyle ne olduunu da anlayamazsn.. Yani: Anlatlan mana yolunda.. . Ve onun varlna baknca.. Allah- Tal'dan bakas sanrsn.. Tpk sen, zn; Allah- Tal'nn gayr sandn gibi.. phesiz; bu halin, hakiki halle bir elime meydana getirir.. bu elime ise.. sen, kendi nefsini bilmediindir.. Onun ne olduunu anlayabilseydin; hi byle bir yanl duruma girer miydin?.. *** Dn ki: Mmin, mminin aynasdr. Her iki halde de mmin Allah'n sfatdr.. Her iki halde de, mmin zatn gayr deildir.. Aynyla, o odur. Yani: Allah.. O mminin baktn gr: Allah'n gz ile bakar. nk onun gz Allah'n gzdr. Yani: Onun nazar Allah'n nazardr.. Yani: nanan mminin nazar.. Yani: Anlatlan manaya vasl olan mminin nazar.. Ne var ki: Bu mana, zahire ekilmez.. dile drlemez.. Senin bu ksa baknla; o, olamaz..

Senin, bu ksr ilminle de olamaz.. Senin, bu eksik anlaynla da olamaz.. Hele vehminle.. hele zannnla hi olamaz.. zahirdeki grnle de olamaz.. O, daima odur.. Ama nasl?. Ge telere.. nasl olduunu anla.. O, aynyla ve gryle odur.. *** in sonuna geldik saylr. Byle olunca, biraz daha ak konuacaz. imdi diyeceklerimizi, buraya kadar anlattklarmz asndan dinlemelisin.. Bu hali ki, kendinde buldun; biri sana: - Ben Allah'm.. Derse. Onu duy.. ama candan duy.. nk Allah: - Ben Allah'm.. Diyor.. O sz diyen kimse deil.. Yani: O kimse sylemiyor.. Hak sylyor.. Belki burada bir arma olabilir.. Yani: Sende.. nk sen: O sz edenin vsl olduu makama vsl olmadn.. ayet, onun vsl olduu makama vsl olsaydn; onun dediini anlardn.. Sonra.. Onun grdn, sen de grrdn.. *** Biraz z konualm.. Hulsa: Cmle eyann varl, Hakkn varldr..

Ama, onlarn bir varl olmadan.. Sakn ha.. bu anlatlan manalarda bir pheye kaplmayasn.. Sonra.. Yanl bir vehim yoluna da sapmayasn.. Mesel demiyesin ki: - Allah- Tal, mahluktur.. Yani: Bu grdn yaratlmlar.

15. Blm Baz irfan sahipleri dedi ki: - Tam bir sofi vasfn alan kimse, mahluk olamaz.. Yani: Yaratlm birey deildir.. phesiz bu tabir dorudur. Bizim anlatmak istediimiz de bundan bakas deildir.. Ancak, dikkat gerek.. Bu vasf, rastgele herkese verilemez.. Bir sofi'nin yle bir vasfa lyk olmas iin; tam bir keif gerek.. Sonra.. cmle eklerin(phe) eriyip gitmesi gerek.. Sonra.. btn vehim krntlar da silinmelidir.. te.. bundan sonradr ki; yukardaki vasf almaya, o sofi lyk olur.. Bu vasf ki; ald.. Onda, daha baka eyler aranmaya balanr. yle seciyeye sahip olmaldr ki; gerek bu lem, gerekse, bu lemin bitii ile balayan ebedi lem, onun gnl evinde ok ufak kalsn.. Hatta, bir yer bile tutmu olmamal..

Sadece, dnya ve hiret kadar; yani, o ende bir gnl geniliine sahip olan iin; yukardaki: - Mahluk deildir.. Tabiri yaramaz.. Sebebine gelince: Hakiki hulk yani seciye, cmle lemlerden ook ok daha genitir.. Bu bapta sylenecek sz, zet olarak bundan ibarettir.. imdi.. Anlatlmadk, bir ey kalmad.. Ne var ki; biraz daha ilerlemek icap eder.. Buraya kadar anlatlanlar, daha iyi anlamaya al.. Ve bil ki: Gren ve grlen.. Var olmu olan ve var eden.. Anlayan, anlalan.. bilinen ve bilen.. Yani: rif ve maruf.. Vcud ve mevcud.. drk edilen ve idrk eden.. Btn bu anlatlanlar, bir eydir. Ayndr.. tek eydir. Baka yol arama. *** phesiz o.. Yani, Allah- Tal: Vcudu ile, vcudunu grr.. Akas: Varl ile, varlna bakar; grr.. Vcudu ile, vcudunu anlar.. rif olur.. Vcudu ile vcudunu idrk eder.. Ama.. sakn ha.. ok sakn; bu olanlarn hibirine

bir ekil izmeye kalkma: - yle grr; veya byle grr.. Deme.. Onun; ne marifetinde bir ekil vardr; ne grnde, baknda bir ekil vardr; ne de idrak ediinde.. Hatta.. yle ki: drk, ryet(grme), marifet kelimelerinin harfleri bile yoktur.. Yce Allah'n, nasl varl iin bir ekil ve bir biim yoksa.. Tpk bunun gibi: Onun, kendi nefsini grmesi iin de bir biilmi ekil yoktur.. Onun, nefsini idrki iin de, bir belli biim yoktur.. Onun, nefsini marifet babnda, yaplan bir tarif de yoktur. *** imdi.. nemli bir soru ile karlaabiliriz.. Mesel biri yle diyebilir: Kainattaki iyilik ve ktlklere hangi nazarla bakacaz?.. Anlatlan manalar asndan bir tezee, ya da bir cifeye baktmz zaman ona: Allah diyoruz.. Bu manann da almas gerekmez mi?.. phesiz bu soru nemlidir.. Ama bizim szmzde byle bir mana yok ki.. Dtan baklnca belki olabilir.. Ama derinlemesine alnca szmzn asl kolay anlalr. Ortada bir cife mi vardr?.. Bir tezek ve pislik mi

vardr?.. phesiz yoktur.. Onlar zahire gredir.. Hakikatte onlar bir bakadr.. Bu szmz onadr ki: Cifeyi bir cife olarak grmez.. gremez.. Pislii pislik olarak grmez.. gremez.. nk onunbir basireti vardr. Bir mana gz vardr.. Elbette ki, szmz, byle bir basiret sahibi, yani: Mana gz sahibi iindir.. Elbette ki, anadan doma gzszler, iaret ettiimiz hedefi gremez; szmz anlayamaz.. Anadan doma kr tabirimiz, o kimseler iindir ki: Nefsine kar bir irfan duygusuna kar bir irfan duygusuna sahip deildir. Gerek manada asl kr, bu zmredir. Bir kimsenin ki, temelli krl ve gzszl gitmemitir.. O bizim kelmmz nasl anlayabilir? Sonra.. Anlattmzmana derinliine vsl olmak, onun iin deildir.. Ksaca diyelim: Btn bu konumalarmz Allah iledir.. Onun gayr ile.. onun gayr ile.. Ve mana gznden yana yoksun olanlara deildir.. Btn bu incelikler, ok dikkat ister.. *** Ksa bir cmle: Her kim anlatlan bu makama vsl olursa .. Kendisini bilir: Allah'n gayr deildir..

*** Hlsa.. Btn hitabmz onadr ki: Bu yolda bir azmi, gayreti, ald bir himmeti vardr.. Yani: Allah- Tal'y bilmek iin, nefsini bilmek yolunda bir talebin sahibidir.. phesiz, vasfn anlattmz kimsenin kalbinde, bir tuluat.. Bir dou vardr.. Yukarda anlatlan talep, onun kalbinde parlar.. bu talep, sonunda: yanan tutuan bir itiyak olur.. bu itiyak, doruca, Allah'a vsul yolundadr.. ki, bu vsuln ekli, daha nce anlatld.. Kalbinde, yanan bir nuru olmayan, maksatsz, itiyaksz.. Hatta, aksz, sevgisiz biri ile bizim szlememiz yoktur.. *** Bu arada, yine bir soru ile karlaabiliriz... Biri kar ve yle sorar: -Allah- Tal buyurdu ki: - << Gzler ona eriemez.. drk edemez.. Ama o, btn gzleri ihata eder..>> (6/103) Halbuki, bunun aksini iddia ediyorsun?. Szndeki hakik mana ne ola ki?. bu soru da, dier sorularn bazlar gibi, anlattmz manalar anlalmadan soruldu.. Eer hakikaten sylediklerimiz anlalm olsayd; bu soruya yer kalmazd..

Ksaca diyelim: bu yet-i Kerime, tam bizim anlattmz manaya iaret etmektedir.. O yet-i Kerimede iaret edilen asl mana udur: - Onu grecek, onu ihata edip bakabilecek; ne bir gz vardr.. Ne de byle bir eye sahip olan kimse.. nk varlkta ondan gayrs yoktur.. Ondan gayr bir varlk olsayd; kendi gayrn grebilirdi.. bu manada, yalnz Allah- Tal vardr; bakas yoktur.. phesiz Allah- Tal: - <<Onu gzler gremez.. >> Buyurmakla, yle bir yabancnn olmadn anlatt.. Yani: Zatndan bakas yoktur; dolaysyla idrak edecek kimse de yoktur.. Yani: Arada bir yabanc bir varlk yoktur.. Yani: Bir idrak eden varsa.. O da, Allah'tr.. Baka yoktur; ancak o vardr.. Zatn idrak eden odur: bakas deil.. Elbette gzleri, o idrak eder.. nk: gzler ancak onun varldr.. *** ayet biri kar derse ki: Elbette onu gzler gremez.. nk gzler sonradan yaratlmtr.. Byle yaratlm bir ey de, ezeli ve ebedi varl gremez.. Sizin iddianz deil; bu doru olsa gerek.. Bu soru da bizi esas manadan uzaklatrr.. Sonradan olma ve sonra yaratlma ne demektir?.

Biz btn bunlar daha nce anlattk.. Yukardaki sz, kendini bilmeyenin bir szdr.. Daha nce de anlattmz gibi: Arada yabanc hibir ey yoktur.. Gzler de yoktur. O vardr.. Varln; o, zat ile idrak eder. Fakat.. Bir idrak varl da dnlmeden.. Keza onun idrak iin bir ekil de olmadan.. Hasl: O vardr; bakas yoktur.. *** Rabb, daima Rab'la anladm; Sonra da eksiz, phesiz kaldm.. Dahas, zat, zatm oldu hak; Ne noksan, ne ayp hele bir bak.. Arada, ne terazi ne mizan; Nefsim oldu gayba mazhar olan.. Ne zamn ki zm anladm, Hem de katksz, ikisiz kaldm.. Mahbubun vaslna dahi erdim; Ne yaknlk, ne uzaklk bildim... Feyz sahibinden ihsana erdim; Ne minnet, ne de alnma grdm.. Nefsimden de olmadm uruna; Hibir libas da kalmad ona.. *** Szn sonuna geldik saylr. Ama daha bitmedi. Bu arada yine bir soru ile karlaabiliriz..

Mesela, biri yle sorabilir: -imdi, sen btn bu anlattklarnla, sabir bir varlk olarak, Allah- Tal'y braktn.. Ve hereyi de yok ettin.. Durum byle olunca.. Bu d gzle grdmz eyler nedir?.. Bu sorunun cevabn gayet kolay verebiliriz.. Deriz ki: -Sylediklerimiz, yazdklarmz, varlk olarak, Allah- Tal'nn gayrn grmeyen iindir.. Biz szmz, sohpetimizi bylesi ile yaparz.. Ama, o kimse ki, Allah- Tal'dan gayr bir varlk grr; onunla hibir iimiz yoktur.. Hatta, bylesine verecek bir cevap bile yoktur. Hatta, yle bir kimseye; bir soru da sormayz.. Sorusunu da nazara almayz.. Bu ekilde, yanl bir anlaya sahip olan kimse.. O, sadece, zahirde grdn grr.. Baka bir ey gremez.. Hali anlatld gibi olana ne gsterebiliriz?. Hasl- kelm: Her kim, anlattmz ekilde, zn anlarsa.. Allah'n gayrn gremez.. Nefsini bilmeyen, anlamayan kimse.. O da, Allah' gremez.. Ksa bir cmle: -Her kap, iinde ne varsa, onu da szdrr. Analtlan mana, hepten bir cmleye sabilir.. Ama biz, anlatabilmek iin; mevzuu, atka atk.. Anlayan anlad.. Anlamayan iin bunun birka mislini yazsak; yine faydas olmaz..

O kimse ki; znden bir ey gremiyor; ona ne bir ey anlatlabilir.. Ne de o, bir eyi anlar ve idrk eder.. Ama, bunun aksine; bir kimse ki, iten zl bir grg sahibidir.. te.. anlatlanlar o anlar ve idrk eder.. *** O kimse ki, anlatlan manada bir vuslat haline ermitir.. Ona: Bir iaret yeter.. Vuslat ne eydir; bilmeyen vsl olamaz.. retilmek, anlatlmakla, bir eye erdirelemez.. *** Sonra.. Bu iler, ikrar ve takrirle de olmaz.. Hatta, aklla da olmaz.. Ancak fazileti tam, ermilii sabit bir zata teslimle olur.. bu zat, kendisine gelen gnl hastalarna kar bir hazakat sahibi olmaldr. te.. hali byle olan bir zat; saliki, nuru ile hidayete erdirebilir.. Ancak bunun himmeti ile salik yetiir.. Allah- Tal, teslim olan salikin vasln dilerse.. Vasfn ksaca anlattmz zat, iyi bir delil olabilir.. Allah- Tal'dan baar dileriz.. Ta ki, sevip holandn bize iletsin.. Szde.. ite.. ilimde.. nurda.. hidayette.. Btn bu

ilerde, ondan baar dileriz.. nk o, her eye kadirdir.. Dualara icabet onun hakkdr.. *** Allah- Tal; efendimiz, Muhammed'e salt eylesin.. ki o, bize bir mjdecidir.. Yanltan sakndrandr.. Keza onun line de, ashabna da ; Allah- Tal'dan salt dileriz. nk bunlar, deerli ilimlerin sahibidir.

You might also like