You are on page 1of 924

Bu kitap, ideCAD Statik 5 Enterprise programnn kullanm ile ilgili aklamalar iermektedir. Kullanm hakk, ideYAPI Ltd. ti.

ile yaplan anlamalar dorultusunda kazanlr. Programa ait dokmanlarn (el kitab, CD, disket vb.) izinsiz olarak kopyalanmas, oaltlmas, oklu lisans anlamalar dnda, birden fazla bilgisayarda kullanlmas yasaktr. Bu kitabn ierii haberli/habersiz yalnz ideYAPI Ltd. ti. Tarafndan deitirilebilir. Bu kitap, Microsoft Word 2003 ile yazlmtr. Kitapta kullanlan, Windows ve Microsoft Word, Microsoft Corporation isim ve ticari markalardr. Bu kitabn basm hakk, 5846 sayl Fikir Ve Sanat Eserleri Koruma Kanunu'nca gvence altna alnmtr.

Mays 2005 (Ver 5.481) ideYAPI BLGSAYAR DESTEKL TASARIM MHENDSLK DANIMANLIK TAAH. LTD. T. www.idecad.com.tr

Fevzi akmak Cad. Fatih Apt. NO:57/5 16050 Osmangazi/BURSA Tel Faks :(0 224) 220 67 17 :(0 224) 223 13 71

Barbaros Bulvar Dalbudak Sk. Snmez Apt. 2/4 Beikta/STANBUL Tel Faks :(0 212) 236 38 46 :(0 212) 236 38 49

NDEKLER
Blm 1 Giri __________________________________________________________________________1 Programn altrlmas ve lk Ekran _______________________________________________________1 Kullanc Etkileimi _____________________________________________________________________2 Ara yz ______________________________________________________________________________2 Men _______________________________________________________________________________3 Toolbarlar ve konlar ___________________________________________________________________4 Ksa Yollar____________________________________________________________________________8 Bilgi Satr ___________________________________________________________________________10 Obje Bilgilerini Gster _________________________________________________________________12 Mesaj Satr __________________________________________________________________________12 Diyaloglar ___________________________________________________________________________13 Pencereler __________________________________________________________________________13 Kat Pencereleri_______________________________________________________________________14 Grn, Perspektif ve Aksonometrik Perspektif Pencereleri __________________________________15 Plan Pencereleri ____________________________________________________________________16 Grn Pencereleri ________________________________________________________________16 Perspektif Pencereleri _______________________________________________________________18 Aksonometrik Perspektif Pencereleri ___________________________________________________21 Kesit ve Grn Pencereleri ___________________________________________________________24 2B Pencereler________________________________________________________________________29 allan pencereyi deitirmek (Pencere semek) ___________________________________________30 Blm 2 Programn zelletirilmesi_____________________________________________________ 33 Toolbar , Men zelletirme ve Ksa Yol Tanmlama _________________________________________33 Obje Niteliklerinin zelletirilmesi _______________________________________________________35 Genel Ayarlar ________________________________________________________________________37 Blm 3 Temel Konular _______________________________________________________________ 43 Obje Seimi _________________________________________________________________________43 Komut ve Bilgi Girii___________________________________________________________________47 lek ______________________________________________________________________________50 Girdi Birimleri________________________________________________________________________52 Orijin ve Koordinat Kutusu _____________________________________________________________54 izim Snr __________________________________________________________________________59 Izgara Sistemi ________________________________________________________________________60 Dm Noktas ve Obje _______________________________________________________________63

indekiler Obje Bamllk ______________________________________________________________________ Dm Noktas lemleri ______________________________________________________________ Kat ve Kat Tanmlar __________________________________________________________________ Grnt____________________________________________________________________________ Plan lek Ayarlar ___________________________________________________________________ Objelerin Katlardaki Grnrl________________________________________________________ Obje Kontur izimi___________________________________________________________________ Network zerinden proje paylam ______________________________________________________ ideCAD Teamin altrlmas ___________________________________________________________ Projeyi paylama amak _______________________________________________________________ Servera Balanmak ___________________________________________________________________ Serverdan Balanty Kesmek ___________________________________________________________ Paylamdaki projeye ortak olmak________________________________________________________ Kullanc Haklar______________________________________________________________________ Obje Yardmc Toolbarlar ____________________________________________________________ Obje Ayarlar Diyaloglar ______________________________________________________________ Geometri kon Destei _______________________________________________________________ Mimari Plan-Kalp Plan _______________________________________________________________ Vazgeme Metotlar _________________________________________________________________ mleler ___________________________________________________________________________ 68 71 76 81 84 90 91 93 93 94 97 97 97 98

Blm 4 Paylam _____________________________________________________________________ 93

Blm 5 izim Teknikleri _____________________________________________________________ 101 101 102 105 107 108 109

Blm 6 Destek Komutlar ____________________________________________________________ 111 Dik Metodu ________________________________________________________________________ 111 Dik Referans _______________________________________________________________________ 112 Paralel Referans_____________________________________________________________________ 113 En Yakn Nokta _____________________________________________________________________ 114 Orta Nokta ________________________________________________________________________ 114 Lokal Nokta Tanmla_________________________________________________________________ 115 Lokal Koordinat Sistemi Tanmla________________________________________________________ 115 Obje Bul __________________________________________________________________________ 116 Nesne Ekle ________________________________________________________________________ 116 Blm 7 ideCAD Statik Objeleri _______________________________________________________ 119 Aks_______________________________________________________________________________ 119 Kolon _____________________________________________________________________________ 135

II

indekiler Kolon Bal ________________________________________________________________________172 Kiri_______________________________________________________________________________178 Perdeler ___________________________________________________________________________202 Rijit bodrum kat numaras _____________________________________________________________219 Deme ___________________________________________________________________________221 Kirisiz (mantar) deme ____________________________________________________________236 Radye Deme ______________________________________________________________________253 Kirisiz (mantar) radye ______________________________________________________________261 Tekil temel _________________________________________________________________________272 Srekli temel________________________________________________________________________284 Ba Kirii___________________________________________________________________________296 Kubbe _____________________________________________________________________________305 Tonoz _____________________________________________________________________________313 Merdiven __________________________________________________________________________321 elik ubuklar ______________________________________________________________________347 Tarama ____________________________________________________________________________354 llendirme _______________________________________________________________________372 Ktphane _________________________________________________________________________392 Yaz _______________________________________________________________________________399 Yaz izim teknikleri __________________________________________________________________402 izgi ______________________________________________________________________________404 Eri _______________________________________________________________________________408 ember ___________________________________________________________________________414 Yay _______________________________________________________________________________417 Elips ve Eliptik ekiller ________________________________________________________________421 Resim _____________________________________________________________________________427 Kontur izgileri ______________________________________________________________________429 Blm 8 Kopyalama__________________________________________________________________ 431 Kopyalama ilemleri __________________________________________________________________431 Kat kopyala _______________________________________________________________________431 Kopyala ve yaptr _________________________________________________________________432 Klonla ___________________________________________________________________________434 Obje oalt _______________________________________________________________________435 Gelimi obje oalt ________________________________________________________________435 Kontur kopyala ve kontur yaptr _____________________________________________________437 Dosyaya kopyala___________________________________________________________________437

III

indekiler Dosyadan yaptr _________________________________________________________________ Arivleme________________________________________________________________________ Kopyalama teknikleri_________________________________________________________________ Katlar aras kopyalama______________________________________________________________ Bir projeden baka bir projeye kopyalama ______________________________________________ 2B-3B pencereler aras kopyalama ilemleri _____________________________________________ 2B-2B pencereler aras kopyalama ilemleri ____________________________________________ 438 438 439 439 439 439 439

Blm 9 Proje _______________________________________________________________________ 441 Kaydetme lemleri __________________________________________________________________ 441 Projeyi kaydet ____________________________________________________________________ 441 Projeyi farkl kaydet________________________________________________________________ 441 Sktrarak kaydet _________________________________________________________________ 442 Kabuk aktar ______________________________________________________________________ 442 3DS export ______________________________________________________________________ 443 DXF export ______________________________________________________________________ 443 DWG export _____________________________________________________________________ 444 DWF export _____________________________________________________________________ 445 VRML export_____________________________________________________________________ 445 IFC export _______________________________________________________________________ 446 Ayarlar kaydet ___________________________________________________________________ 447 ablon projesi oluturmak ___________________________________________________________ 447 Ekran Grnts Kaydet____________________________________________________________ 448 Otomatik kayt ___________________________________________________________________ 449 Proje yedei______________________________________________________________________ 449 Rapor kaydet _____________________________________________________________________ 450 Ykleme lemleri ___________________________________________________________________ 450 Yeni proje _______________________________________________________________________ 450 Proje A_________________________________________________________________________ 452 3DS mport ______________________________________________________________________ 453 Dxf mport_______________________________________________________________________ 453 Dwg mport______________________________________________________________________ 454 IFC mport_______________________________________________________________________ 455 Ayarlar ykle_____________________________________________________________________ 455 Proje yedeklerinin yklenmesi _______________________________________________________ 455 ideCAD Statik 5 versiyonu ncesi dosyalarn yklenmesi___________________________________ 456 Kaydedilmi raporun yklenmesi _____________________________________________________ 456

IV

indekiler Yazdrma/izdirme lemleri ___________________________________________________________457 Kalem kalnlklar ve renk ayarlar______________________________________________________457 Projeyi yazcya/iziciye gnderme _____________________________________________________458 ideCAD Wrep ____________________________________________________________________460 Baka CAD programlar ile veri alverii ________________________________________________460 Prn/Plt dosyas olarak yazdrma _______________________________________________________460 Raporlarn yazdrlmas ______________________________________________________________460 Blm 10 Analiz _____________________________________________________________________ 463 Geometri Kontrol___________________________________________________________________463 Proje Genel Ayarlar __________________________________________________________________465 Donat Seimi _______________________________________________________________________471 Deme Analizi _____________________________________________________________________472 P Delta Etkilerinin Dikkate Alnmas _____________________________________________________472 Rijitlik ve Ktle Merkezleri _____________________________________________________________475 Zemin Yap Etkileimli zm __________________________________________________________475 Analiz+Betonarme___________________________________________________________________479 3B erevenin ve Kabuk Elemanlarnn Grafik Olarak ncelenmesi _____________________________480 Nokta Deplasmanlar _________________________________________________________________488 Temel Analizi _______________________________________________________________________488 Statik tme Hesab (Pushover Analiz) _____________________________________________________488 Temel kavramlar __________________________________________________________________488 Pushover analiz seenekleri __________________________________________________________492 Pushover analizinin yaplmas ve pushover erisinin incelenmesi______________________________495 Pushover analizinin sonularnn kayt edilmesi, yklenmesi ve silinmesi ________________________497 Pushover analiz raporlar ____________________________________________________________498 Blm 11 Betonarme ________________________________________________________________ 501 Deme Donatlar ___________________________________________________________________501 Kiri Donatlar ______________________________________________________________________501 Nervr Donatlar ____________________________________________________________________501 Kaset Donatlar _____________________________________________________________________502 Kolon Donatlar _____________________________________________________________________502 Perde Donatlar _____________________________________________________________________502 Srekli Temel Donatlar ______________________________________________________________503 Tekil Temel Donatlar ________________________________________________________________503 Ba Kirii Donatlar __________________________________________________________________503 Radye Demesi Donatlar ____________________________________________________________504

indekiler Filtre Olanaklar_____________________________________________________________________ 504 Blm 12 izim ______________________________________________________________________ 509 Plan Ayarlar _______________________________________________________________________ 509 Plan llendirme Ayarlar ____________________________________________________________ 509 Alm Ayarlar ______________________________________________________________________ 510 Kalp Plan Kesiti ____________________________________________________________________ 512 Kalp Plan _________________________________________________________________________ 513 Kolon Aplikasyon Plan _______________________________________________________________ 513 Temel Aplikasyon Plan Kesiti __________________________________________________________ 513 Temel Aplikasyon Plan _______________________________________________________________ 514 Almlar ve Detaylar _________________________________________________________________ 514 Kiri Almlar ______________________________________________________________________ 514 Nervr Almlar____________________________________________________________________ 514 Kaset Almlar _____________________________________________________________________ 515 Perde Detaylar _____________________________________________________________________ 515 Kolon Dey Almlar _______________________________________________________________ 515 Kiri Mesnet Detaylar________________________________________________________________ 515 Kolon-Kiri Birleim Yatay Kesiti________________________________________________________ 516 Temel Kiri Almlar ________________________________________________________________ 516 Tekil Temel Detaylar ________________________________________________________________ 516 Ba Kirii Almlar __________________________________________________________________ 517 Etriye iz__________________________________________________________________________ 517 iroz iz __________________________________________________________________________ 518 Blm 13 3-B Grn ve Perspektif ___________________________________________________ 519 Kamera ___________________________________________________________________________ 519 Kamera ayarlar ___________________________________________________________________ 519 Kamera tanmla ___________________________________________________________________ 519 Ik kayna ________________________________________________________________________ 520 Noktasal Ik Kayna Ayarlar ________________________________________________________ 520 Ynlendirilmi Ik Kayna Ayarlar____________________________________________________ 521 Spot Ik Kayna Ayarlar ___________________________________________________________ 522 Noktasal k _____________________________________________________________________ 524 Ynlendirilmi k _________________________________________________________________ 524 Spot k _________________________________________________________________________ 525 Materyaller ________________________________________________________________________ 525 Bileik materyaller _________________________________________________________________ 525

VI

indekiler Bileik materyalin herhangi bir objeye atanmas___________________________________________526 Materyal (yzey dokusu) tanm _______________________________________________________528 Materyal diyalogu: _________________________________________________________________528 Materyalin herhangi bir objeye atanmas ________________________________________________530 3B Perspektif ve Kat Modelleme________________________________________________________530 Perspektif - Grn Pencereleri ve Grnt Konfigrasyonu _______________________________530 Grn Pencereleri _______________________________________________________________533 Perspektif Pencereleri ______________________________________________________________535 Aksonometrik Perspektif Pencereleri __________________________________________________538 Blm 14 2-Boyut ___________________________________________________________________ 541 2B obje (ilkel obje) ilemleri____________________________________________________________541 lkel objeler_______________________________________________________________________541 Blok yap _________________________________________________________________________541 Obje parala ______________________________________________________________________541 Uzat ____________________________________________________________________________542 Trim ____________________________________________________________________________542 Break ___________________________________________________________________________543 lekle (Scale) ____________________________________________________________________544 Fillet ____________________________________________________________________________545 Chamfer _________________________________________________________________________545 Simetri (mirror) ___________________________________________________________________546 Ofset____________________________________________________________________________546 Ta _____________________________________________________________________________547 Teet ___________________________________________________________________________547 Alan ve evre _____________________________________________________________________547 Uzaklk __________________________________________________________________________547 2B izimleri ________________________________________________________________________548 2B izim pencereleri _______________________________________________________________548 Kesit ____________________________________________________________________________548 Grn _________________________________________________________________________549 2B izim Olutur __________________________________________________________________550 Vektr izim Olutur_______________________________________________________________551 Vaziyet plan ______________________________________________________________________551 Pafta Dizayn________________________________________________________________________552 Yeni Pafta Olutur _________________________________________________________________552 Pafta Ayarlar _____________________________________________________________________552

VII

indekiler Pafta Blou Oluturma _____________________________________________________________ 553 Pafta Blou Ayarlar ________________________________________________________________ 556 Pafta Blou Ekle___________________________________________________________________ 556 Pafta Blou Gncelle _______________________________________________________________ 557 Blm 15 Rapor ve Metraj ____________________________________________________________ 559 Detaylandrlm Yap Metraj __________________________________________________________ 559 Birimler _________________________________________________________________________ 559 Malzemelerin Tanm_______________________________________________________________ 560 Tanmlanan yap bileenlerin kayt edilmesi______________________________________________ 561 Kayt edilmi yap bileenlerin yklenmesi_______________________________________________ 561 Yap malzemelerin objelere atanmas __________________________________________________ 562 Yap Bileenleri Metraj Raporlar ______________________________________________________ 585 Maliyet Raporlarnn Hazrlanmas_____________________________________________________ 585 DIN227 standardna gre metraj oluturulmas __________________________________________ 587 II BV standardna gre metraj oluturulmas _____________________________________________ 587 Donat, kalp ve beton metraj________________________________________________________ 587 Raporlar___________________________________________________________________________ 588 Ynetmelik Ve Geometrik Uygunluk Kontrol___________________________________________ 588 ideCAD Rapor program ____________________________________________________________ 591 Semeli Raporlar __________________________________________________________________ 591 Eleman Baznda Rapor______________________________________________________________ 592 A2-A3 Tr Dzensizliklerin Kontrol _________________________________________________ 593 Blm 16 Teorik esaslar, teknoloji ve bilimsel yaklam ___________________________________ 597 01.01 - ubuk Tayc Sistemler______________________________________________________ 01.01.01 - Kullanlan Saysal zm Yntemleri: _________________________________________ 01.01.02 - ubuk Tayc Sistemin Saysal Modeli:________________________________________ 01.01.03 - Kullanlan Koordinat Sistemi: ________________________________________________ 01.01.04 - Tayc Sistemin Davran Ortam: ___________________________________________ 01.02 - Yzeysel Tayc Sistemler ____________________________________________________ 01.02.02.01 - Dzlem Elemanl tayc Sistemler (Plaklar): _________________________________ 01.02.02.01.06 - Nervrl Kaset Plaklar _______________________________________________ 01.02.02.02 - Levhalar, Perdeler, Yksek Gvdeli Kiriler __________________________________ 01.02.02.03 - Eri Yzeyli Tayc Sistemler_____________________________________________ 01.03 - Dinamik___________________________________________________________________ 01.04 - Kesit Hesaplar _____________________________________________________________ 01.05 - Temel Hesaplar ____________________________________________________________ 597 597 597 597 597 598 598 598 598 598 598 598 598

VIII

indekiler Blm 17 Tayc Sistem Bilgi Girileri _________________________________________________ 601 Geometrik Bilgiler ___________________________________________________________________601 Koordinat Sistemi ____________________________________________________________________601 Elemanlarn lokal koordinat sistemleri ve majr eksenleri_____________________________________601 Elemanlarnn teorik noktalar __________________________________________________________604 Kolon ve perde boyutlar ______________________________________________________________608 Kiri boyutlar _______________________________________________________________________612 Deme Boyutlar____________________________________________________________________616 Yk Bilgileri_________________________________________________________________________619 Dey Ykler _______________________________________________________________________619 lave Sabit ve Hareketli Ykler __________________________________________________________625 Yatay Ykler ________________________________________________________________________632 Malzeme Bilgileri ____________________________________________________________________650 Yap gvenlii _______________________________________________________________________650 Malzeme Karakteristikleri _____________________________________________________________651 Kat Bilgileri _________________________________________________________________________656 Parametreler _______________________________________________________________________658 Blm 18 Plak ve Deme Teorik Bilgileri ______________________________________________ 687 Plaklar_____________________________________________________________________________687 Teorisi___________________________________________________________________________687 Betonarme Hesap Akslar____________________________________________________________687 Betonarme hesap aks dorultusunda belirlenen alma ekilleri ve donat tipleri ________________688 Dz donat dizaynnda mesnet ilaveler__________________________________________________690 Demelerin Analizi, Betonarmesi ve Donatlar __________________________________________691 Deme Hesap Sonularnn ncelenmesi _______________________________________________692 Raporlar _________________________________________________________________________697 Nervrler (Dili Demeler) ___________________________________________________________700 Teorisi___________________________________________________________________________700 Nervr analizi, betonarmesi ve donat seimi ____________________________________________702 Nervr Demesi Hesap Sonularnn ncelenmesi ________________________________________703 Raporlar _________________________________________________________________________707 Kasetler (ift Dorultuda alan Dili Demeler) _________________________________________711 Teorisi___________________________________________________________________________711 Kaset analizi, betonarmesi ve donat seimi ______________________________________________713 Kaset Demesi Hesap Sonularnn ncelenmesi _________________________________________714 Raporlar _________________________________________________________________________718

IX

indekiler Blm 19 ubuk Sistemlerin zm __________________________________________________ 723 Stifnes tesir saylar __________________________________________________________________ 723 Stifnes matrisi ve stifnes denklemi_______________________________________________________ 724 ubuk Sistemlerinin Snflandrlmas_____________________________________________________ 725 Dzlem kafes kiriler_______________________________________________________________ 725 Dzlem ereveler ________________________________________________________________ 726 Dzlem zgaralar __________________________________________________________________ 726 Uzay kafes tayclar _______________________________________________________________ 727 Uzay ereveler___________________________________________________________________ 727 zm Metotlar ____________________________________________________________________ 728 Genel Tanmlamalar _______________________________________________________________ 728 Yaklak Yntemler ________________________________________________________________ 730 Kesin Yntemler __________________________________________________________________ 733 ideCAD Statik Program ve Boyutlu Tayc Sistem ____________________________________ 734 Sistem zm _____________________________________________________________________ 739 Dinamik Analiz _____________________________________________________________________ 739 Kesitlerde Boyut Tahkiki ve Donat Tayini ________________________________________________ 740 Pafta izimleri ______________________________________________________________________ 741 Programa Bilgi Girii _________________________________________________________________ 742 Tayc Sistemin Elemanlar le lgili Bilgiler________________________________________________ 742 Data Kontrol ______________________________________________________________________ 744 Yapnn Yatay Yklerinin Saptanmas_____________________________________________________ 745 Dey Ykler_______________________________________________________________________ 745 Ek 1 Uzay ereve ubuunun Rijitlik Matrisi ___________________________________________ 746 Ek 2 3 Katl Bir Binann Dinamik Analizi_________________________________________________ 747 Blm 20 Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumluluu____________________________ 753 6.3. Dzensiz Binalar_________________________________________________________________ 753 6.4. Elastik Deprem Yklerinin Tanmlanmas:Spektral vme Katsays___________________________ 753 6.5. Elastik Deprem Yklerinin Azaltlmas:Deprem Yk Azaltma Katsays______________________ 754 6.6. Hesap Ynteminin Seilmesi _______________________________________________________ 754 6.7. Edeer Deprem Yk Yntemi ____________________________________________________ 755 6.8. Mod Birletirme Yntemi__________________________________________________________ 756 6.9. Zaman Tanm Alannda Hesap Yntemleri ____________________________________________ 757 6.10. Yer deitirmelerin Snrlandrlmas, kinci Mertebe Etkileri ve Deprem Derzleri _____________ 757 6.13. Deprem Hesap Raporlarna likin Kurallar ___________________________________________ 757 7.1. Kapsam________________________________________________________________________ 757

indekiler 7.2. Genel Kurallar ___________________________________________________________________757 7.3. Sneklik Dzeyi Yksek Kolonlar ____________________________________________________758 7.4. Sneklik Dzeyi Kiriler____________________________________________________________759 7.5. Sneklik Dzeyi Yksek ereve sistemlerinde Kolon-Kiri Birleim Blgeleri _________________759 7.6. Sneklik Dzeyi Yksek Perdeler ____________________________________________________759 7.8. Sneklik Dzeyi Normal Kiriler _____________________________________________________760 7.9. Sneklik Dzeyi Normal ereve Sistemlerinde Kolon-Kiri Birleim Blgeleri ________________760 7.13. Betonarme Uygulama projesi izimlerine likin Kurallar_________________________________760 Dzensizlikler in Programda Yaplabilecek lemler ________________________________________760 Blm 21 ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar _________________________________ 763 Sayfa Balndaki Mesaj _______________________________________________________________763 Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri ______________________________________________________763 Kullanc Tanml Elemanlar_____________________________________________________________764 Kat Edeer Yatay Kuvvetleri ve Genel Bilgileri _____________________________________________765 Dinamik Hesap ______________________________________________________________________767 Katlara Etkiyen Yatay Ykler ___________________________________________________________769 Dm Noktas Deplasmanlar _________________________________________________________769 Kat Deplasmanlar ___________________________________________________________________770 Elemanlarn U Kuvvetleri _____________________________________________________________770 Greli Kat telemelerinin Snrlandrlmas ________________________________________________771 kinci Mertebe Etkileri ________________________________________________________________773 A1 Burulma Dzensizlii ______________________________________________________________775 A2-A3 Dzensizlii Kontrol ___________________________________________________________778 A4 Tayc Sistem Eleman Eksenlerinin Paralel Olmamas ____________________________________782 B1 Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii ______________________________________________784 B2 Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii ________________________________________________788 B3 Tayc Sistemin Dey Elemanlarnn Sreksizlii ________________________________________790 R Katsaysnn Seim Nedeni ___________________________________________________________792 Hesap Ynteminin Seim Nedeni _______________________________________________________797 Vis/Vik Oranlar _____________________________________________________________________797 Demelerin Statik Betonarme Sonular ve Donatlar_______________________________________798 Kiriler ____________________________________________________________________________799 Kiri U Kuvvetleri _________________________________________________________________799 Kirilerin Yk Bilgileri ve Ankastrelik Tesirleri ____________________________________________800 Deprem Ynetmelii Kiri Tahkikleri___________________________________________________804 Kiri Betonarmesi __________________________________________________________________807

XI

indekiler Kiri Raporlar ____________________________________________________________________ 817 Kolonlar___________________________________________________________________________ 819 Burkulma Hesab __________________________________________________________________ 819 Kolon U Kuvvetleri _______________________________________________________________ 823 Gl kolon kontrolleri _____________________________________________________________ 824 Kolonlarn Kesme Gvenlii _________________________________________________________ 826 Kolonda Maksimum Normal Kuvvet Kontrol ___________________________________________ 828 Deprem Ynetmelii Kolon Raporu (Gl Kolon ve Kesme Kuvveti Raporlar)_________________ 828 Kolon Betonarmesi ________________________________________________________________ 830 Kolon Etriye(Enine Donat) Hesab ____________________________________________________ 837 Kolon Raporlar ___________________________________________________________________ 841 Kolon Kiri Birleim Blgelerinin Kesme Gvenlii ________________________________________ 846 Perdeler___________________________________________________________________________ 847 Perde U Kuvvetleri _______________________________________________________________ 847 Perdelerin Tasarm Eilme Momentleri __________________________________________________ 848 Panellerin Betonarme Hesap Sonular ve Donatlar ________________________________________ 849 Radye Demeleri Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar _________________________________ 849 Temellere Gelen Kolon Ykleri ________________________________________________________ 850 Tekil Temel Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar_______________________________________ 851 Srekli Temellerin Statik Hesap Sonular ________________________________________________ 852 Srekli Temel Kirilerinin Donatlar _____________________________________________________ 852 Teorik Esaslar Blmnn Referanslar __________________________________________________ 853 Blm 22 Proje Nasl Yaplr___________________________________________________________ 855 Yaplacak Projenin Bilgileri ____________________________________________________________ 855 Proje Genel Ayarlar _________________________________________________________________ 855 Kat Genel Ayarlar ___________________________________________________________________ 856 Parametreler _______________________________________________________________________ 856 Aks_______________________________________________________________________________ 856 Kolon _____________________________________________________________________________ 857 Kiri ______________________________________________________________________________ 859 Deme___________________________________________________________________________ 860 Kat Kopyalama _____________________________________________________________________ 861 Donat Seimi ______________________________________________________________________ 861 Deme Analizi _____________________________________________________________________ 862 Analiz+Betonarme __________________________________________________________________ 862 Betonarme_________________________________________________________________________ 862

XII

indekiler Srekli Temel _______________________________________________________________________863 Tekil Temel ________________________________________________________________________864 Ba Kirii___________________________________________________________________________864 Temel Analizi _______________________________________________________________________865 Plan Ayarlar ________________________________________________________________________865 Plan llendirme Ayarlar ____________________________________________________________865 Kalp Plan __________________________________________________________________________865 Kolon Aplikasyon Plan ________________________________________________________________866 Temel Aplikasyon Plan _______________________________________________________________866 Alm Ayarlar ______________________________________________________________________866 Kiri Almlar_______________________________________________________________________866 Rapor _____________________________________________________________________________867 Blm 25 Tm Komutlar _____________________________________________________________ 869 ndeks_________________________________________________________________________________ i

XIII

Blm 1 Giri Programn altrlmas ve lk Ekran


Program kurulduktan sonra bilgisayar kapatlr. Kilit (dangle) lpt1 portunun zerine taklr. Birden fazla kilit kullanlyorsa, kilitler st ste taklabilir. Printer kablosu kilidin zerine taklr. Bilgisayar tekrar alr ve program altrlr. Program altrldnda kullanc hasp key not found hasp donanm kilidi bulunamad- mesaj ile karlaabilir. Bu mesaj ile karlamamak iin u ilemler yaplabilir. Kullanlan kilit, altrlan programa ait olmayabilir. Doru program altrlmaldr. Kilidin zerinde programn ad yazldr. ideCAD Statik program yalnzca ideCAD Statik kilidiyle, ayn ekilde ideCAD Mimari program sadece ideCAD Mimari kilidi ile alr. Kilit yerine tam oturmam olabilir. Kilit donanmnn bilgisayara tanmlanmasnda kullanlan program(src), ideCAD kurulumu srasnda doru yklenmemi olabilir. Bu sorunu amak iin; program kurduunuz klasrn altnda drivers klasrne bakn. Bu klasrn ierisinde hdd32.exe dosyasn bulacaksnz. Bu dosyay altrn ve kurulumu tamamlayn. Bylece kilit donanmn bilgisayarnza tanmlam olacaksnz. Sorun alamazsa ideYAPI teknik servisine bavurun. Program altrld anda Proje A ve Yeni Proje komutlar aktif, dierleri aktif deildir. Program ilk kez altrldnda kullanc ya yeni bir projeye balar ya da mevcut bir projeyi aar. Yeni proje amak iin Yeni Proje ikonu tklanr. Yeni proje diyalogu alr. Yeni Proje diyalogunda, proje ayarlarn belirleyen seenek bulunmaktadr. Son ayarlar kullanarak balat: Bu seenek iaretlenirse, program bir nceki aamada alan projenin ayarlarn yeni projede aktif hale getirir. Bu seenek altnda ayrca En son kullanlan materyaller ve En son kullanlan bileik materyaller eklinde iki seenek daha mevcuttur. Bu seenekler iaretlenirse, bir nceki aamada alan projenin materyalleri ve bileik materyalleri yeni projede aktif hale gelir. Varsaylan kullanarak balat(Ayarlar ilk hale getir): aretlenirse, program varsaylan(default) ayarlarla yeni bir proje aar.

Giri ablon kullanarak balat: aretlenirse, hazrda bulanan proje ablonlarndan birini seerek yeni bir proje alr. Drt adet klasrde drt tane ablon bulunmaktadr. Yeni projenin ayar olarak kullanlmak istenen ablon, sol tu ile tklanr. Uygun bir seenek seilerek A butonu tklanr. Bylece programda dier komutlar da aktif duruma gelir. Proje yklemek iin Proje A ikonu tklanr. Proje Ykle diyalogunda gerekirse klasr deitirilir. Alacak proje tklanr. n grnt satr aktif ise projenin grnts diyalogda izlenir. A butonu tklanarak seilen proje alabilir. Daha nce kullanc bir proje kaydetmi olabilir. Bu durumda program altrldnda, program, en son kayt edilen projeyi otomatik aabilir. Projenin otomatik almas, Ayarlar/Genel Ayarlar diyalogunda yer alan Alta Son Projeyi Ykle seeneine baldr. Bu seenek iaretli ise, son kayt edilen proje, program altrldnda yukarda bahsedildii gibi otomatik alr. Son kayt edilen projenin, balangta otomatik yklenmesi istenmiyorsa, bu seenein iareti kaldrlr. Bu durumda kullancnn Proje/A ile projeyi amas gerekecektir. Bunlara ek olarak, programda allan son drt proje, proje mens altnda tutulur. Proje mensnden ilgili projenin adnn yer ald satr tklanarak ilgili proje alabilir. Bu olanak, kullancy proje dizinini arama zahmetinden kurtarr.

Kullanc Etkileimi
Ara yz
Program altrldnda karmza gelen ekran programn ara yz diye adlandracaz. Ekrann en st ksmnda program Title Bar yer alr. Buras program ad ve zerinde allan projenin yazl olduu satrdr. Bunun hemen altnda menler yer alr. Programdaki komutlar menlerde yer alr. Menlerin altnda ve ekrann sol tarafnda toolbarlar bulunur. Toolbarlar, komutlara tek tklamada ulamay salayan komut ikonlarndan oluur. Yeni bir proje aldnda ekranda zemin kat plan penceresi ve bu pencerenin sanda, n, sa ve perspektif pencereleri yer alr. Burada bilgi girileri kat plan penceresinde yaplr. Kat plannda girilen boyutlu objeler ezamanl olarak grnt pencerelerinde grntlenirler. Grnt pencerelerinde yeni bilgi girii yaplamaz. Ancak, plan penceresinde girilen objeler, grnt pencerelerinden herhangi birinde seilip bu objelerin zellikleri (ayarlar) deitirilebilir. Ekrandaki grnt dzeni iin programda farkl seenekler mevcuttur. Farkl grnt konfigrasyonlar iin Grnt/Grnt Konfigrasyonu satrn tklayn. Alan diyalogdan farkl bir konfigrasyon sein. Tamam butonuna tklayarak diyalogdan ktnzda grnt konfigrasyonu deiecektir.

Giri Herhangi bir grnty tam ekran olarak grmek isterseniz, ilgili grntnn sa st kesindeki ok eklindeki butona tklayn. lgili grnt ekran kaplayacaktr. Tekrar nceki duruma dnmek iin sa st kedeki butona tekrar tklayn. Grnt pencerelerindeki grnty deitirmek de mmkndr. Bunun iin, ilgili pencere zerinde farenin sa tuu tklanr. Alan mendeki Grnt Deitir alt mensnden alt, st, sol, sa, n, arka seeneklerinden biri tklanr. Yine ayn yerdeki Aksonometrik Grntler alt mensnden tanml bir aksonometrik grnt seilebilir. lgili satr tklandktan sonra ilgili pencere seilen grnty gsterir.

Men
Menler, komutlarn belirli bir mantk erevesinde gruplara ayrlp listelendii blmdr. Men balklar, ilgili mennn ierdii komutlar hakknda fikir verir. rnein; aks, kolon kiri, izgi vb. obje izim komutlar iz mensnde, ta, dndr, fillet, trim, obje zellikleri vb. projede baz deiiklikler yapmak iin kullanlan komutlar Deitir mensnde yer alr.

Menlerdeki komutlar altrmak iin; fare imleci men satrna gtrlr ve farenin sol tuu tklanr. Fare imleci men zerinde kaydrlr. stenilen komut satr zerine gelindiinde sol tu tklanr. Yukarda da deinildii gibi, menlerdeki komutlar belirli bir mantk erevesinde gruplandrlmlardr. Fakat, kullanc isterse bu dzeni kendi istekleri dorultusunda deitirebilir. ideYAPI menleri zelletirilebilir menlerdir. Aralar/zelletir altndan zelletir tklanr. zelletir diyalogu ekrana gelir. Bu diyalog ekranda iken menlerdeki komutlar almaz. Fare imleci deitirilmek istenen men zerine gtrlr ve sol tu tklanr. Men listesi alr.

Giri Listeden komut kartlacaksa, imle ilgili komut satrnn zerine getirilir. Farenin sol tuu tklanr, basl tutularak imle izim alan zerine getirilir ve braklr. lgili komut satrnn artk mende yer almad grlr. Menye komut eklemek iin; zelletir diyalogundaki kategori kutucuunun sandaki aa ok butonu farenin sol tuu ile tklanr. Alan komut kategori listesinden, komut kategorisi sol tu ile tklanarak seilir. Seilen kategoriye ait komut ikonlar, yandaki Dmeler blmnde grntlenir. konlar tklandnda, ikon hakkndaki aklama Tanmlama blmnde grntlenir. stenilen dmenin zerine farenin sol tuu tklanr. Tu basl tutularak imle men zerine kaydrlr. Men zerine gelindiinde, imlele birlikte bir izginin de men zerinde hareket ettii grlr. Farenin sol tuu serbest brakldnda, zelletir diyalogundan alnan komut menye eklenir. Kapat butonu tklanarak zelletirme diyalogundan klr. zelletirilen menler, tekrar programdaki orijinal haline getirilmek istenirse; zelletir diyalogundaki Toolbarlar sekmesine geilir. Buradaki Meny Sfrla butonu farenin sol tuu ile tklanr. Ekrana gelen Meny gerekten sfrlamak istiyor musunuz? sorusuna Evet butonu tklanarak yant verilirse, yaplan deiiklikler iptal olur. Menler programdaki orijinal haline dnr. zelletir diyalogunda herhangi bir komut farenin orta tuuna atanabilir. Baka bir deyile, farenin orta tuunu kullanarak, herhangi bir komutu altrabilirsiniz. Herhangi bir komut farenin orta tuuna atanmak istenirse; zelletir diyalogunda, atama yapmak istediiniz komutun ikonunu dmeler blmnden sein. Fareye ata butonunu tklayn. zelletir diyalogunu kapatn ve farenin orta tuuna basn. Atadnz komut alacaktr.

Toolbarlar ve konlar
kon, komutu temsil eden simgedir. Toolbarlar ise, zerinde ikonlarn yer ald ara ubuklardr. Toolbarlar kullancnn komutlara eriiminde kolaylk salar. Menlerde komut aramak yerine, komutlara toolbardan tek tklama ile ulamak nemli zaman tasarrufu ve almada akclk salar.

Giri

Programdaki toolbarlar, Sabit Toolbarlar ve Yzer Toolbarlar olmak zere iki ksma ayrlabilir. Sabit toolbarlar ekran kenarlarnda srekli olarak yer alrlar. Bu toolbarlarda programda sk kullanlan komut ikonlar yer alr. Yzer toolbarlar, baz komutlar aktif iken ekranda beliren, ilgili komut modundan kldnda tekrar kaybolan toolbarlardr. Bu toolbarlarda, ilgili mod ile ilikili komutlar yer alr. rnein; duvar izim modu aktif iken ekrana gelen Duvar toolbarnda, Srekli Duvar, Drtgen Duvar ve Duvar Ayarlar gibi komut ikonlar yer alr. Toolbarlar ve ikonlar, programda kullanlma sklklarna ve komutlarn birbirleri ile olan ilikilerine gre dzenlenmilerdir. Ancak bunlar kullanc tarafndan zelletirilebilir. Kullanc istedii ikonlar toolbarlara ekleyip kartabilir, programa yeni toolbarlar ilave edebilir, toolbarlar ap kapatabilir. Toolbar zelletirmek iin; Aralar/zelletir/zelletir tklanr. zelletir diyalogu ekrana gelir. Bu diyalog ekranda iken men ve toolbarlardaki komutlar almaz. Toolbarlara yeni komut ikonu eklemek iin; zelletir diyalogundaki kategori kutucuunun sandaki aa ok butonu farenin sol tuu ile tklanr. Alan komut kategori listesinden, komut kategorisi sol tu ile tklanarak seilir. Seilen kategoriye ait komut ikonlar, yandaki Dmeler blmnde grntlenir. konlar tklandnda, ikon hakkndaki aklama Tanmlama blmnde grntlenir. stenilen dmenin zerine farenin sol tuu tklanr. Tu basl tutularak imle istenilen toolbar zerine kaydrlr. Toolbar zerine gelindiinde, imlele birlikte bir izginin de toolbar zerinde hareket ettii grlr. Farenin sol tuu serbest brakldnda, zelletir diyalogundan alnan komut toolbara eklenir. Toolbarda mevcut bir komut ikonunu toolbardan kartmak iin; mle ilgili ikon zerine getirilir. Farenin sol tuu tklanp basl tutularak izim alan zerine kaydrlr ve sol tu braklr. Toolbarlardaki ikonlar kopyalamak da mmkndr.

Giri Fare imleci kopyalanacak ikon zerine kaydrlr. Klavyeden Ctrl tuu basl tutularak sol tu tklanr ve basl tutularak ikonun kopyalanaca toolbar zerine kaydrlr. Tu serbest brakldnda ikonun bir kopyasnn daha olutuu grlr. Ayn ilem Ctrl tuuna baslmadan yaplrsa, ikon bulunduu yerden baka bir yere tanr. Yzer toolbarlara ikon eklemek iin nce bu toolbarlar ekrana getirmek gerekir. zelletir diyalogunda Toolbarlar sekmesine geilir. Buradaki Toolbarlar listesinden, ilgili toolbarn adnn nndeki kutucuk farenin sol tuu ile tklanarak iaretlenir. Toolbar ekranda belirir. Tekrar Komutlar sekmesine geilir ve ikon ekleme ilemi yukarda anlatlan ekilde gerekletirilir. Programa yeni Toolbar eklemek iin; Toolbarlar sekmesine geilir. Yeni butonu farenin sol tuu ile tklanr. Alan diyaloga yeni yaratlan toolbar iin bir isim yazlr. Tamam butonu tklandnda diyalogun ortasnda bo bir toolbar belirir. Toolbara verilen isim de listede yerini alr. Bu aamadan sonra Komutlar diyaloguna geilir ve yeni yaratlan toolbara komut ikonlar eklenir. Yaratlan toolbar dier sabit toolbarlar gibi ekran kenarlarna yerletirilebilir. Fare imleci toolbar zerine getirilir. Sol tu tklanp basl tutulur ve imle ekran kenarna kaydrlr. Tu brakldnda toolbar ilgili kenara yerleir. Yaratlan toolbar silinmek istenirse;

Giri zelletir mensnden toolbarlar sekmesine geilir. Toolbarlar listesinden ilgili toolbar farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Sil butonu farenin sol tuu ile tklanr. ..... toolbarn silmek istediinizden emin misiniz? sorusuna Evet butonu tklanarak yant verildiinde, toolbar silinir. Programdaki mevcut (orijinal) toolbarlar silinemez. Ancak bunlar zerinde yaplan deiiklikler geri alnabilir. Sfrla butonu tklanrsa, Toolbarlar listesinde seili bulunan toolbardaki deiiklikler, Hepsini Sfrla butonu tklanrsa, btn toolbarlarda yaplan deiiklikler geri alnr. Sfrlanan toolbarlar programdaki orijinal hallerine geri dnerler. Ekranda toolbarlarn oalmas, kullanlabilir izim alann daraltr. Bunu engellemek iin toolbarlarn bazlarn kapatarak izim alann geniletmek yerinde olur. Proje yapmnn baz aamalarnda baz komutlar hi kullanlmaz ya da ender olarak kullanlr. Buna gre, kullanlmayan ya da az kullanlan komutlarn yer ald toolbarlar kapatlabilir. Gerekirse bu toolbarlar yine alabilir. Toolbarlar kapatp amak iin; Fare imleci ekranda grnen toolbarlarn ya da men ubuunun bo bir blgesine kaydrlr ve farenin sa tuu tklanr. Alan mende, programda bulunan sabit toolbarlarn isimleri ve zelletir komut satr yer alr. Ak toolbar isimleri iaretli, kapal toolbar isimleri iaretsizdir. Fare imleci men zerinde kaydrlr ve almak ya da kapatlmak istenen toolbar zerine gelindiinde sol tu tklanr. Toolbar ak ise kapanr, kapal ise alr. rnek komutlar ve ikonlar: Komut Proje Kaydet Aks kon

Giri Yeni Proje

Ksa Yollar
Ksa yollar, komutlarn klavye ile altrlmasn salar. rnein Ctrl ve W tuuna ayn anda baslrsa Zoom Pencere komutu iletilir. Programda varsaylan ksa yol tular aadaki gibidir. Komut izdir En Yakn Nokta Geri Al Hepsini Se Hibirini Seme Hzl izim modu leri Al Mimari Plan/ Kap plan Kopyala Obje zellikleri Orta Nokta nceki Pencere Proje Ykle Projeyi Kaydet Seimi Kaydet Ksa Yolu Ctrl + P F6 Ctrl + Z Ctrl + A Ctrl + D Ctrl + H Ctrl + Y Shift + Tab Ctrl + C Ctrl + E F5 Alt + Down(Aa Ok) Ctrl + O Ctrl + S Ctrl+Shift+C

Giri Seimi Hatrla Sil Sonraki Pencere Yaptr Yardm Yeni Proje Yeniden Olutur Zoom izim Zoom Pencere Ctrl+Shift+V Delete Alt + Up(Yukar ok) Ctrl + V F1 Ctrl + N F4 Ctrl + X Crtl + W

Kullanc, ksa yol tularn istedii ekilde ayarlayabilir. Aralar/zelletir/zelletir komutuyla zelletir diyalogunu aar. Ksa yol Tanmlama sekmesinde tm komutlar listelenecektir. Kullanc istei komutu seer ve klavyeden atamak istedii tu veya tulara basar. Program atanan ksa yol tuunun baka komutla akp akmad bilgisini kullancya iletir. Ksa yol akmas varsa, akan komutlara ait ksa yol tular deitirilir. zelletir ksa yol tular diyalogunda bulunan Sfrla butonu, ksa yollar varsaylan durumuna dndrr. Sil butonu ise atanan bir ksa yolu iptal eder. Komutlara ksa yol atarken A,B,D,1,3.9 vb. tek tular atamamak gerekir. nk, bu tular programda yaz yazarken ya da rakam girerken srekli kullanlan tulardr. Bu durumda, rnein; yaz yazarken bu karakterler kullanldnda program yaz modundan kacak, tua bal komut alacaktr. Bunun yerine ksa yol olarak Ctrl+A, Alt+G vb. ift tular kullanmakta fayda vardr.

Giri

Bilgi Satr
Bilgi satr

Bilgi satr programn sol alt kesindedir. Fare imleci obje zerine geldiinde, obje ile ilgili bilgiler burada kullancya iletilir. Bu bilgiler, obje geometrik zellikleri ve obje isimleridir. Obje Ad Aks Duvar Kap/Pencere Kolon Kiri Panel Tekil Temel Srekli Temel Mahal Deme Basit Tarama Bitmap Tarama Bilgi Satr Ad/Orijine Olan Uzaklk Genilik/ykseklik Ad Genilik/Ykseklik Ad 1.boyut/2.boyut Ad Genilik/Ykseklik Duvar Yk Ad Genilik/Uzunluk Ad 1.boyut/2.boyut/Kalnlk Ad Genilik/Ykseklik/Ampatman genilii Mahal Ad (Mahal ad verilmemise Mahal) Ad Ykseklik Zati Yk Hareketli Yk Tarama Tarama rnek 1 120 , 2 100 , A 350 vb 20/230 P1 120/150 S1 50/25, S10 25/70 K10 25/50 325 P1 25/550 T3 200/150/30 TK1 60/80/120 Salon, Parke, Mahal D1 d=12 G=450 Q=200

10

Giri Kullanc Tanml Tarama Tarama D llendirme llendirme Serbest llendirme Kot Etiket Kesit Kot Ktphane at Merdiven Yaz izgi Bezier, Bezier Nurbs, Nurbs D l

l Serbest l

Kot Etiket Kesit Kot Ktphane at Merdiven Yaz izgi Kapal Eri

Kapal Eri

Serbest izgi ember Yay Bitmap

Serbest izgi ember Yay Bitmap

11

Giri Noktasal Kayna Ynlendirilmi Ik Kayna Spot Ik Kayna Kamera Ik Ik

Ik

Ik Kamera

Kullanc imlecin obje zerinde olduunu, objeyi seebileceini ve obje ile ilgili ilem yapabileceini bilgi satrndan anlar.

Obje Bilgilerini Gster


Ayarlar/Genel Ayarlar/Obje Bilgilerini Fare zerinde Gster seenei aktif ise fare imleci obje zerine geldiinde, obje ile ilgili bilgiler bir kutu ile kullancya gsterilir. Bu bilgiler, obje geometrik zellikleri ve obje isimleridir.

Mesaj Satr
Programn alt ksmnda bulunur. Yaplan ile ilgili bilgiler kullancya bu satrda iletilir.
Mesaj satr

Mesaj satrnda yazlan bilgileri iki gruba ayrabiliriz. Komutlarn iletilmesi srasnda ne ilem yaplaca bilgisi; Ktphanenin yerletirilecei noktay belirleyin. gibi. Uyarlar; Balang ve biti noktalar ayn olamaz gibi.

12

Giri

Diyaloglar
Diyaloglar; parametreleri, bilgileri ve seenekleri ekrana getiren aralardr. Kullanc, parametreleri ve seenekleri diyaloglarda izleyebilir ve/veya deitirebilir. Diyaloglarda parametrelerin snflandrld sekmeler vardr. Diyaloglarda bir parametreye ulamak iin nce diyalog alr, sonra sekme tklanr. Aada Ayarlar/Obje Ayarlar/Aks Ayarlar diyalogu grlmektedir.

Aks ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar, Etiket Ayarlar, Bilgi Yazs, Birimler sekmeleri bulunmaktadr. Kitapta sekmeler diyaloglarla beraber alt izgili ve italik gsterilecektir. Aks Ayarlar/Genel Ayarlar, Aks Ayarlar/leri Ayarlar gibi. Aks Ayarlar/Genel Ayarlar sekmesinde ndis, Ad ve Nmerik olarak grnen satrlar parametrelerdir. Bu parametreler; parametre(men/diyalog/sekme) biiminde alt izgili ve italik eklinde gsterilecektir. rnein ndis parametresi iin ndis(Ayarlar/Obje Ayarlar/Aks Ayarlar/Genel) veya Nmerik parametresi iin Nmerik(Ayarlar/Obje Ayarlar/Aks Ayarlar/Genel) gibi. Son kullanlan sekmeyi hatrla (Ayarlar/Genel Ayarlar) seenei iaretli deilse, diyaloglara her girite ilk sekme aktif hale gelir. Son sekmeyi hatrla (Ayarlar/Genel Ayarlar) seenei iaretli ise, diyaloglarda her zaman son tklanan sekme aktiftir.

Pencereler
Pencereler: -Kat pencereleri -Kesit ve grn pencereleri

13

Giri -2 boyut pencereleri olarak snflandrlabilir. Kullanc pencereleri kullanarak proje zerindeki hakimiyetini arttrr.

Kat Pencereleri
Kat pencereleri objelerin tanmlanp, objeler zerinde her trl deiikliklerin yaplabildii pencerelerdir. Program altrlp, yeni proje aldnda zemin kat olarak adlandrlm bir kat penceresi otomatik oluur. Kullanc dier kat pencerelerini Ayarlar/Kat Genel Ayarlar diyalogunda oluturur. Projenin herhangi bir aamasnda kullanc istedii kadar kat ekleyebilir veya kartabilir. Bu pencereleri zemin kat, bodrum kat, 1. Kat vb gibi mimari terimlerle adlandrabilir. Bir projede binann kat says kadar kat penceresi bulunur. Kat Genel Ayarlar diyalogunda Aa Ekle, Yukar ekle butonlar ile yeni katlar alr. A butonu ile imlecin bulunduu kat alr. Sil butonu ile imlecin bulunduu kat silinir. 0 (sfr) no'lu kat mastr kat olduu iin silinemez. Kot ve ykseklik ilikisi mastr kat referans alnarak ayarlanr. Tamam butonu ile diyalogdan klr. Kat pencereleri arasndaki iliki program tarafndan otomatik olarak ayarlanr. Katlarn yksekliklerini veya kotlarn kullanc projenin herhangi bir aamasnda Kat Genel Ayarlar diyalogunda deitirebilir. Kat veya kot deitirildiinde kolon ykseklikleri, kiri ve statik deme kotlar otomatik olarak dzenlenir. Kat pencerelerinin alma alan sonsuzdur. Projeye balarken kullanc izim Snrlar komutuyla binann plan grntsn kapsayan bir izim alan (pafta) tanmlamas almay kolaylatrr. Bunun iin, Ayarlar/Genel Ayarlar/Izgara ve Snrlar tklanr. izim Snrlar alannda bulunan parametreler unlardr. Sol Alt Ke X ve Y : Paftann sol alt kesinin koordinatlardr. Sa st Ke X ve Y : Paftann sa st kesinin koordinatlardr. Kat pencerelerinde otomatik katman ynetimi vardr. Her bir kat penceresi, her bir katn plann temsil eder. Kat iinde bulunulduu dnlrse plana iki ekilde baklabilir. stten alta doru bak; baka bir deyile mimari bak, bu programda mimari plan modu olarak adlandrlr. Alttan ste doru bak baka bir deyile statik bak, bu programda kalp plan modu olarak adlandrlr.

14

Giri Kat Tavan

Kalp Plan Modu 1. Kat Mimari Plan Modu

Kat Taban

Kullanc mimari plandan, kalp planna veya kalp planndan mimari plana klavyeden Shift + Tab tuuna basarak veya toolbardan Mimari Plan/Kalp Plan ikonunu tklayarak geebilir. Mimari veya kalp plan modundayken baz objeler grnr, bazlar grnmez, baz objeler ise silik izgilerle grnr. Mimari plan modundayken kiriler, statik demeler grnmedii gibi grnmeyen objelere ait komutlar da aktif deildir. Buna karlk, mimari plana ait btn objeler grnr. Temeller dahil btn mimari objeler mimari plan modundayken tanmlanabilir. Kalp plan modundayken kiri ve statik demeleri tanmlayabilirsiniz. Katn ve st katn duvarlar silik izgilerle grnr. Kalp plan modundayken duvarlar, kirileri tanmlamak iin referans olurlar. st ve alt kat objelerin dier katlardaki grnrlk durumu, Ayarlar/Objelerin Katlardaki Grnrl diyalogunda belirlenir. Bu diyalogda, st katn, alt katn ve iinde bulunulan katn iindeki objelerin plandaki grnm renkleri ve hangi izgi tipinde izilecei ayarlanr. Baz objelere ait komutlar hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda aktiftir.

Grn, Perspektif ve Aksonometrik Perspektif Pencereleri


3-Boyutlu kat pencereleri seilen grnt konfigrasyonuna gre eitli ksmlardan oluur. Bu ksmlara pencere iinde pencere de diyebiliriz. Bu pencereleri drt ana gruba ayrabiliriz: Plan pencereleri Grn pencereleri Perspektif pencereleri

15

Giri Aksonometrik Perspektif pencereleri

Plan Pencereleri
Plan pencereleri her trl veri giriinin zerinde yapld pencerelerdir. Her trl 3-boyutlu (duvar, kiri, ktphane, deme, mahal vs.) ve 2-boyutlu (izgi, ember, yay vs.) obje veri girii bu pencerelerden yaplabilir, izilen objelerin zellikleri deitirilebilir. Veri girilerinde kullanlan mimari mod/kalp plan modu mant Kat Pencereleri bal altnda anlatlmtr.

Grn Pencereleri
Kat pencereleri iinde yer alan grn pencereleri, izilen projeyi n, arka, sol, sa cephelerden ve st ve alttan kubak grntlemek iin kullanlr. izim alanna girilen her trl 3-boyutlu obje ayn anda grn pencerelerinde de (ilgili bak asndan grnyorsa) grntlenir. Bu pencerelerde bulunan objeleri Tel ereve, Sakl izgi ve Kat Model grnt teknikleri ile grmek mmkndr. Tel ereve grnt tekniinde grntler sadece izgiler eklinde grntlenirler. Sakl izgi seilirse, grntye giren obje yzeyleri, ilgili obje ayarlarnda seilen obje izim renkleri ile doldurulurlar. Kat model seilmesi halinde, grntye giren objeler, ilgili objelere atanm materyal dokular ile doldurulurlar. Objelere materyal atanmamsa, objeler kendi izgi renkleri ile kat grnt haline getirilirler. Grntleme tekniini deitirmek iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Detay Dzeyi satr zerine getirin. Burada alan alt menden Tel ereve, Sakl izgi ya da Kat satrlarndan istediinizi farenin sol tuu ile tklayn. lgili grnt penceresi seilen detay dzeyine gelecektir. Bu teknik dnda, kat model grntleme ayarlar istenirse kullanc tarafndan belirli parametrelere mdahale edilmek sureti ile ayarlanabilir. Byle bir ayarlama yapmak istiyorsanz; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Detay Dzeyi satr zerine getirin. Burada alan alt menden leri Ayarlar satrn farenin sol tuu ile tklayn.

16

Giri Karnza gelen Render Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Render Ayarlar diyalogundaki parametrelerle ilgili aklamalar bu kitapta 3B Perspektif ve Kat Modelleme / Perspektif - Grn Pencereleri ve Grnt Konfigrasyonu bal altnda bulabilirsiniz. Grn pencerelerinin sa st kesinde buton bulunur. Bu butonlardan; En sadaki (ok iaretli) farenin sol tuu ile tklanrsa, ilgili grn penceresi ekrann tamamn kaplar. Ayn buton tekrar tklandnda grn penceresi eski byklk ve pozisyonuna geri dner. Ortadaki buton tklanrsa, buton zerindeki N harfi 1e dnr. Bir daha tklannca 1 rakam tekrar N harfine dnr. Buton zerinde N harfi varsa, ilgili grn penceresinde projedeki tm katlar grntlenir. Eer buton zerinde 1 rakam varsa, ilgili grn penceresi sadece ilgili kat gsterir. Soldaki buton ilgili pencerede sadece seilen objeleri ya da tm objeleri grntlemek iin kullanlr. Default olarak bu butonun zerinde A harfi grlr. Buton farenin sol tuu ile tklandnda zerindeki harf Sye dnr. Butonun zerinde A harfi varken, planda girilmi tm 3-boyutlu objeler ilgili pencerede grlr. Sadece belirli objeler seilip, sadece bu objelerin grntlenmesi isteniyorsa ilgili objeler plan ya da dier pencerelerden seilir ve buton tklanr. lgili grn penceresinde seili olmayan objeler gizlenir ve sadece seili objeler grntlenir. Seili obje yoksa hibir obje grntlenmez. Grn pencerelerindeki grntleri direk olarak yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir. Ancak buradaki grnlerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn izim ktsn almak mmkndr. Grnleri vektr izime dntrmek iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende Vektr izimi Olutur satrn tklayn. Vektr izim Olutur diyalogu karnza gelecektir. Buradan Tamam butonunu tklayn. Yeni bir 2-boyutlu pencere alacak ve ilgili grn penceresindeki grn burada vektrel olarak oluturulacaktr. Bu izime iki boyutlu olarak mdahale edebilir, izim ktsn alabilirsiniz. Vektr izimi olutur diyalogunda,

17

Giri Kesit listesi : Tanmlanm kesit izgileri burada listelenir. stenilen kesit izgisi sol tu ile seilir. lem seilen kesit izgisine uygulanacaktr. Kesit ile trimle : Bu seenek iaretli ise seilen kesit hatt ile kesilen objeler, vektr izimde kesilen yzeyleri ile gsterilirler. Objeyi yzeylerini keserek 3 boyutlu vektrel izim almak istiyorsanz, bu seenei iaretleyin. Aksi durumda iaretlemeyin. Kesit ynn deitir : Seilen kesit hattnn bak ynn deitirmek iin iaretleyin. Seenek iaretli ise kesit hattnn n arka, arkas n; sa sol, solu sa olarak kullanlacaktr. izgi rengi : Oluturulacak vektr izimde kesilmeyen objelerin izgi rengini belirler. izgi rengi (kesilenler) : Oluturulacak vektr iziminde kesilen objelerin izim rengini belirler. Grn pencereleri herhangi bir anda baka bir grn, plan, perspektif ya da aksonometrik perspektif penceresine dntrlebilir. Bunun iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Grnt Deitir satr zerine getirin. Burada alan alt menden istediiniz grnt tipi zerine farenin sol tuu ile tklayn. lgili grn penceresi deiecektir.

Perspektif Pencereleri
Kat pencereleri iinde yer alan perspektif pencereleri, izilen projeyi herhangi bir bak asndan 3boyutlu olarak grntlemek iin kullanlr. izim alanna girilen her trl 3-boyutlu obje ayn anda perspektif pencerelerinde de grntlenir. Bu pencerelerde bulunan objeleri Tel ereve, Sakl izgi ve Kat Model grnt teknikleri ile grmek mmkndr. Tel ereve grnt tekniinde grntler sadece izgiler eklinde grntlenir. Sakl izgi seilirse, grntye giren obje yzeyleri, ilgili obje ayarlarnda seilen obje izim renkleri ile doldurulur. Kat model seilmesi halinde, grntye giren objeler, ilgili objelere atanm materyal dokular ile doldurulurlar. Objelere materyal atanmamsa, objeler kendi izgi renkleri ile kat grnt haline getirilirler. Grntleme tekniini deitirmek iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn.

18

Giri Alan mende fare imlecini Detay Dzeyi satr zerine getirin. Burada alan alt menden Tel ereve, Sakl izgi ya da Kat satrlarndan istediinizi farenin sol tuu ile tklayn. lgili grnt penceresi seilen detay dzeyine gelecektir. Bu teknik dnda, kat model grntleme ayarlar istenirse kullanc tarafndan belirli parametrelere mdahale edilmek sureti ile ayarlanabilir. Byle bir ayarlama yapmak istiyorsanz; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Detay Dzeyi satr zerine getirin. Burada alan alt menden leri Ayarlar satrn farenin sol tuu ile tklayn. Karnza gelen Render Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Render Ayarlar diyalogundaki parametrelerle ilgili aklamalar bu kitapta 3B Perspektif ve Kat Modelleme / Perspektif - Grn Pencereleri ve Grnt Konfigrasyonu bal altnda bulabilirsiniz. Perspektif pencerelerinin sa st kesinde buton bulunur. Bu butonlardan; En sadaki (ok iaretli) farenin sol tuu ile tklanrsa, ilgili grn penceresi ekrann tamamn kaplar. Ayn buton tekrar tklandnda grn penceresi eski byklk ve pozisyonuna geri dner. Ortadaki buton tklanrsa, buton zerindeki N harfi 1e dnr. Bir daha tklannca 1 rakam tekrar N harfine dnr. Buton zerinde N harfi varsa, ilgili grn penceresinde projedeki tm katlar grntlenir. Eer buton zerinde 1 rakam varsa, ilgili grn penceresi sadece ilgili kat gsterir. Soldaki buton ilgili pencerede sadece seilen objeleri ya da tm objeleri grntlemek iin kullanlr. Default olarak bu butonun zerinde A harfi grlr. Buton farenin sol tuu ile tklandnda zerindeki harf Sye dnr. Butonun zerinde A harfi varken, planda girilmi tm 3-boyutlu objeler ilgili pencerede grlr. Sadece belirli objeler seilip, sadece bu objelerin grntlenmesi isteniyorsa ilgili objeler plan ya da dier pencerelerden seilir ve buton tklanr. lgili grn penceresinde seili olmayan objeler gizlenir ve sadece seili objeler grntlenir. Seili obje yoksa hibir obje grntlenmez. Perspektif pencerelerinde yap modelini, farkl bak alarndan bakarak incelemek mmkndr. nteraktif Kamera ve Uu Modu komutlar bu amala gelitirilmitir.

19

Giri nteraktif Kamera komutu ile perspektif grnty incelemek iin; lgili perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden nteraktif Kamera satrn tklayn. Fare imleci el haline dnecektir. Perspektif penceresi zerinde farenin sol tuunu tklayp basl tutarak imleci hareket ettirin. Perspektif dnecek, bak as deiecektir. Farenin sa tuunu tklayp basl tutarak imleci yukar aa hareket ettirin. mlecin yukar doru hareketinde grnt yaknlaacak, aa doru hareketinde uzaklaacaktr. Farenin sol tuunu basl tutup, ayn zamanda klavyeden Ctrl tuunu da basl tutar ve fare imlecini saa-sola hareket ettirirseniz, grnt saasola kayacaktr. Bu durumda imleci yukar-aa hareket ettirirseniz grnt ileri-geri kayacaktr. Farenin sa tuunu basl tutup, ayn zamanda klavyeden Ctrl tuunu da basl tutar ve fare imlecini yukar-aa hareket ettirirseniz, grnt yukar-aa kayacaktr. nteraktif Kamera modundan kmak iin ilgili perspektif penceresi zerinde fareyi ift tklayn ya da klavyeden Esc tuuna basn. Uu Modu komutu ile perspektif grnty incelemek iin; lgili perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden Uu Modu satrn tklayn. Fare imleci kaybolacaktr. Fareyi hareket ettirin. Perspektif grnt fare hareketine bal olarak deiecektir. Bu srada klavyeden sa ve sol ok tularn kullanarak grnty saa-sola, Page Up ve Page Down tularn kullanarak da yukar-aa kaydrabilirsiniz. Yukar ve aa ok tular ile de grnty yaklatrp uzaklatrabilirsiniz. Hareket hzn klavyeden ve + tularna basarak ayarlayabilirsiniz. tuuna bastnzda hareket yavalayacak, + tuuna bastnzda hareket hzlanacaktr. Bilgi satrnda da hareket hznn ne olduu yazlacaktr. Uu modundan kmak iin fareyi ift tklayn ya da klavyeden Esc tuuna basn. Perspektif pencerelerindeki grntleri direkt olarak yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir. Ancak buradaki perspektiflerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn izim ktsn almak mmkndr. Perspektifleri vektr izime dntrmek iin;

20

Giri lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende Vektr izimi Olutur satrn tklayn. Vektr izim Olutur diyalogu karnza gelecektir. Buradan Tamam butonunu tklayn. Yeni bir 2-boyutlu pencere alacak ve ilgili grn penceresindeki grn burada vektrel olarak oluturulacaktr. Bu izime iki boyutlu olarak mdahale edebilir, izim ktsn alabilirsiniz. Perspektif pencereleri herhangi bir anda grn, plan ya da aksonometrik perspektif penceresine dntrlebilir. Bunun iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Grnt Deitir satr zerine getirin. Burada alan alt menden istediiniz grnt tipi zerine farenin sol tuu ile tklayn. lgili grn penceresi deiecektir. Projede eitli noktalara kameralar yerletirilip, bu kameralardan da perspektif grntleri incelemek mmkndr. iz/Kamera Tanmla komutu ile plan penceresinde kamera tanmladktan sonra herhangi bir pencere zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Grnt deitir satr zerine srkleyin. Burada alan alt mende tanml kameralarn da isimleri grlecektir. stediiniz kamera satrn tklayn. lgili pencereye seilen kamera bak asndan perspektif grnt gelecektir. Kamera perspektiflerinde de yukarda anlatld gibi nteraktif Kamera ya da Uu Modu komutlar ile kamera bak asn deitirerek perspektifi inceleyebilir, ayn ekilde vektr izim de oluturabilirsiniz.

Aksonometrik Perspektif Pencereleri


Perspektif pencereleri yapy boyutlu olarak incelemek iin gelitirilmi pencerelerdir. Bu pencerelerdeki grntlerin vektrel izimini oluturup ktsn almak da mmkndr. Ancak perspektif pencerelerinden oluturulacak vektr ktlarnda bak ynn ve lei belirlemek zordur. Bu amala programda Aksonometrik Perspektif Pencereleri gelitirilmitir.

21

Giri Aksonometrik perspektif pencerelerine gemek iin; Herhangi bir pencere zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Aksonometrik Grntler satr zerine srkleyin. Alan alt menden istediiniz aksonometrik perspektif satrn tklayn. lgili pencere seilen aksonometrik grntye geecektir. Programda Gneydou, Kuzeybat, Monometrik Taban vs. gibi standart aksonometrik grntler mevcuttur. Ancak kullanc isterse yeni aksonometrik grntler de tanmlayabilir ya da mevcut aksonometrik grntlere mdahale edip istedii deiiklikleri yapabilir. Bu ilemler iin; Herhangi bir aksonometrik perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden Aksonometrik Grnt Ayarla satrn tklayn. Alan diyalogda gerekli deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Diyalogda yer alan parametreler unlardr: n Ayarlar: Tanml aksonometrik grntler bu tabloda listelenir. Listeye yeni aksonometrik grntler ekleyebilir ya da mevcut grnt tiplerini listeden kartabilirsiniz. Yeni grnt eklemek iin bu pencere zerinde farenin sa tuunu tklayn ve alan menden Ekle satrn tklayn. Yeni bir satr alacaktr. Uygun bir isim girin ve parametreleri ayarlayn. lgili grntnn sa tu mensnde yer almasn istiyorsanz, popup stunundaki kutucuu iaretleyin. Herhangi bir grnty listeden silmek iin ilgili grnt ad zerinde farenin sa tuunu tklayn ve alan menden sil satrn tklayn. Orijinallere Geri Dn: Varsaylan aksonometrik grnt tiplerini n grnt listesine ekler. Normal: Bu buton basl iken grntnn bak asna mdahale edebilirsiniz. Farenin sol tuunu basl tutarak imleci sadaki koordinat n grnt penceresi zerinde kaydrn. Buradaki koordinat sistemi ve ilgili grnt penceresindeki aksonometrik grnt dnecektir. Bak asn aadaki X, Y ve Z kutucuklarna derece cinsinden a deeri girerek de ayarlayabilirsiniz. Serbest izgi: Bu buton basl iken grntnn leine mdahale edebilirsiniz. mleci sadaki koordinat n grnt penceresi zerine getirin. X/Y/Z koordinat eksenlerinden birinin zerine farenin sol tuunu tklayn ve tuu basl tutarak imleci srkleyin. lgili koordinat ekseninin ve ilgili penceredeki

22

Giri objelerin lei deiecektir. lek ve bak asn aadaki X, Y, Z a (derece) ve lek kutucuklarna deer girerek de ayarlayabilirsiniz. lek: lgili aksonometrik grnt penceresindeki objelerin X, Y ve Z ynndeki lek deerlerini girin. rnein; grnt penceresinde 4x4x4 boyutlarnda kp eklinde bir obje olsun. X iin 1, Y iin 0.5, Z iin 2 girelim. Bu ayarlamadan sonra ilgili aksonometrik grnt penceresinden vektr izim alalm ve boyutlar lelim. X boyutu 4 , Y boyutu 2 , Z boyutu da 8 olacaktr. A: Grntnn X, Y ve Z alar (derece). Sfrla: Varsaylan a ve lek deerlerini geri yklemek iin tklayn. Sa el sistemi: Sa el sistemi alar ile almak iin iaretleyin. Aksonometrik Perspektif pencerelerindeki grntleri direkt olarak yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir. Ancak buradaki perspektiflerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn lekli olarak izim ktsn almak mmkndr. Vektr izime dntrmek iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende Vektr izimi Olutur satrn tklayn. Vektr izim Olutur diyalogu karnza gelecektir. Buradan Tamam butonunu tklayn. Yeni bir 2-boyutlu pencere alacak ve ilgili grn penceresindeki grn burada vektrel olarak oluturulacaktr. Bu izime iki boyutlu olarak mdahale edebilir, izim ktsn alabilirsiniz. Aksonometrik Perspektif pencereleri herhangi bir anda grn, plan ya da perspektif penceresine dntrlebilir. Bunun iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Grnt Deitir satr zerine getirin. Burada alan alt menden istediiniz grnt tipi zerine farenin sol tuu ile tklayn. lgili grn penceresi deiecektir.

23

Giri

Kesit ve Grn Pencereleri


Kesit ve grn pencerelerinde projenin kesit ve grnleri grntlenir. Kesit hatt zerindeki objeler kesilen, bak dorultusundaki dier objeler ise grnendir. Kesit izmek iin iz/Kesit satr veya toolbardan Kesit ikonu tklanr. Kullanc iki nokta tklayarak kesit hattn izer. Bu anda imle yukar aa ynde kaydrlarak kesit hatt krkl izilebilir. Kesit hattnn bak yn iin, nce klavyeden enter tuuna baslr, sonra baklacak yne doru imle kaydrlr ve tklanr. Bu aamada Kesit Ayarlar diyalogu alr. Kesit Ayarlar diyalogunda bulunan parametreler unlardr.

Genel Ayarlar Sekmesi Kesit Ad: Kesit penceresini sol st kesinde grnr. Kesit buraya yazlan terimle listelenir. Sol Yan Grn, A-A Kesiti, Arka Cephe gibi terimler yazlabilir. Kesit Tanm: Kesitin hatt izgisinin balangcnda ve bitiinde yazlan ve planda grnen addr. 1, 2, A, a vb

24

Giri Aktif Kat Al: Seildiinde sadece allan kata ait objelerin kesit ve grn alnr. Seilmezse tm projeye ait objelerin kesit ve grn alnr. Tm Projeyi Al: Seildiinde tm proje ait objelerin kesit ve grn alnr. Seilmezse sadece allan kata ait objelerin kesit ve grn alnr. Kesit Hattn iz: aretlenirse planda kesitin getii yeri belirleyen izgi grnr. Kesit hattnn zellikleri Plan(iz/Kesit) sekmesinde ayarlanabilir. Kesilecek Objeler: Seilen objelerin kesiti alnr. Obje seilmezse, ve o obje tanmlanmsa, objenin kesitteki yeri bo braklr ve arkasnda kalan dier objeler grnr. Bu seenek deneysel kesitlerde kullancya projeyi daha salkl inceleme imkan verebilir. Bir kesit alndnda, katn statik demesiyle, st katn mimari demesi st ste binebilir. Bu durumda kesit alrken mahal iaretlenmezse demeler st ste akmaz. Kesite girecek objelerin listesi aadaki gibidir.

Kesilecek objeler Duvarlar Kolonlar Kiriler Mahaller Demeler Radye temeller atlar Ktphaneler Temeller Sadece Seilen Objeleri Al: Projede objeler seildikten sonra, bu seenek aktif hale getirilirse, sadece seilen objelerin kesiti alnr. Obje seilmezse ve yine de bu seenek iaretlenirse ekrana uyar gelir. Plan Sekmesi

25

Giri Kesit izgisinin plandaki grnts ayarlanr. Kesit izgisinin izgi tipi ve rengi, kesit adnn yaz tipi, ykseklii ve rengi, kesit hattnn ucuna konulan imlecin ekli ve rengi belirlenir. Yaz Tipi: Kesit hattnn balang ve bitiminde yazlan yaznn -Kesit Tanm(iz/Kesit/Genel Ayarlar) satrnda tanmlanabilir- yaz tipidir. Yaz tipi (Arial yazsnn stnde) tklandnda Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogda listelenen true type yaz tiplerinden biri seilir. Seilen yaz tipinin n grnts rnek kutusunda izlenebilir. Kaln, italik, izgi ortada ve alt izgili efektleri iaretlenerek kullanlabilir. Yaz Tipi Ykseklik: Kesit hattnn balang ve bitiminde yazlan -Kesit Tanm(iz/Kesit/Genel Ayarlar) satrnda tanmlanabilir- yaznn yksekliidir. mle: Kesitin bak ynn belirleyen ekildir. Kesit imleci, planda kesit hattnn ucunda izilir. Ykseklik:Kesit imlecinin bykln belirler. mlecin tepe noktasnn kesit hattna olan mesafesidir. Ykseklik bydke/kldke kesit hattna olan mesafe ve imle boyutlar belirli bir oranda bytlr/kltlr. Yaz Kotu:Kesit hattnn balang ve bitiminde yazlan -Kesit Tanm(iz/Kesit/Genel Ayarlar) satrnda tanmlanabilir- yaznn kesit hattna olan mesafesidir. Sfr deeri ile yaz kesit izgisiyle ayn hizadadr. Deer bydke yaz, kesit hattnn bak ynne doru kesitten uzaklar. izgi Tipi: Kesit hattnn plandaki grnts iin kullanlan izgi tipleridir. izgi tiplerinin grntleri aada tablo halinde verilmitir. Uygun izgi tipi sol tu ile seilir.

izgi Tipi Continuous Border Border Border2 Border4 Center Center Center2

Grnts

26

Giri Center4 Dashdot Dashdot Dashdot2 Dashdot4 Dashed Dashed Dashed2 Dashed4 Dot Dot Dot2 Dot4 Hidden Hidden Hidden2 Hidden4 Phantom Phantom Phantom2 Phantom4 Kesit Rengi: Kesit hattnn rengidir. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr. Yaz Rengi: Kesit hattnn balang ve bitiminde yazlan yaznn rengidir. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr. Kesit Sekmesi

27

Giri Kesilenler: Kesit hattnn zerinde bulunan objeler kesilen objelerdir. Kesilenler parametresiyle, kesilen objelerin d kenarlarnn rengi ayarlanr. Objenin rengi planda ne olursa olsun, kesit penceresinde, kesilen ksmlar, kesilenler rengi ile grnecektir. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr. Bu diyalogda Duvarlar, atlar, Temeller, Kap/Pencereler, Beton, Temeller ve bunlarn dnda kalan dier objeler iin kesilenler rengi ayr tanmlanabilir. Grnenler: Kesit hattnn bak ynnde kesit hatt zerinde kalmayan ksmlar, grnenlerdir. Grnenler parametresiyle bu ksmlarn rengi ayarlanr. Objenin rengi planda ne olursa olsun, kesit penceresinde, grnen ksmlar, grnenler rengi ile grnecektir. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr. Grnenler Uzak: Belirli bir uzaklktan itibaren grnen objelerin rengi ve uzaklk deeridir. Bu seenek daha uzakta bulunan objelerin grnen rengini farkllatrmak iin kullanlr. rnein Grnenler Uzak deeri 10 metre ise, 10 metreye kadar Grnenler rengi, 10 metreden sonra Grnenler Uzak rengi kullanlr. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr. Grnenler kap/pencere: Belirli bir uzaklktan itibaren grnen kap/pencerenin rengi ve uzaklk deeridir. Bu seenek daha uzakta bulunan kap/pencerenin grnen rengini farkllatrmak iin kullanlr. rnein Grnenler Uzak deeri 10 metre ise, 10 metreye kadar Grnenler rengi, 10 metreden sonra Grnenler kap/pencere rengi kullanlr. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr. Beton Taramas: Beton konstrksiyonu taramasnn rengidir. Beton konstrksiyonunu oluturan elemanlar kesilen statik demeler ve kirilerdir. Tarama bu elemanlarn iine yaplr. Diyalogun alt ksmnda bulunan Tarama/Beton seenei iaretli ise kullanlacaktr. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr. Duvar Taramas: Duvar taramasnn rengidir. Diyalogun alt ksmnda bulunan Tarama/Duvarlar seenei iaretli ise kullanlacaktr. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr. at Taramas: at taramasnn rengidir. Diyalogun alt ksmnda bulunan Tarama/atlar seenei iaretli ise kullanlacaktr. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr. Temel Taramas: Temel taramasnn rengidir. Diyalogun alt ksmnda bulunan Tarama/Temeller seenei iaretli ise kullanlacaktr. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr.

28

Giri Vektr: STY uzantl dosyalarn bulunduu kutucuk tklanr, liste aldktan sonra dosya tklanr. Seilen dosya vektr tarama iin kullanlacak dosyadr. Beton ksmlar, duvarlar, temeller ve atlar her biri iin ayr seim yaplabilir. Bitmap: Varsaylan bitmap taramann n grntsdr. Kutucuk tklanr, Tarama Seenekleri diyalogu alr. stenilen tarama sol tu ile tklanr. Taramann n grnts Aktif Tarama kutusunda belirir. Tamam butonu tklanarak Tarama Seenekleri diyalogundan klr. Seilen tarama bitmap tarama iin kullanlacaktr. Beton ksmlar, duvarlar, temeller ve atlar her biri iin ayr seim yaplabilir. Kullanc, istedii sayda kesit hatt izebilir. Kesit hatlarn grntlemek iin Aralar/Kesit Grntle satr tklanr. Kesit Grntle diyalogu alr. Bu diyalogda izilmi kesit hatlarnn adlar bulunmaktadr. lem yaplmak istenen kesit hatt tklanr. Deitir butonu ile kesit hattnn yukarda anlatlan zellikleri deitirilebilir. Sil butonu ile kesit hatt silinir. Grntle butonu tklandnda 3B objeler paralel projeksiyonla 2B izgilere ve taramalara dntrlrler. Kesit ayr bir pencerede (kesit grn, penceresi) grntlenir.

2B Pencereler
3B objelerin paralanp 2B objelere dntrld pencerelerdir. atlar, ktphaneler, duvarlar gibi btn 3B objeler, i d llendirme gibi akll objeler, izgilere, taramalara ve basit yazlara dntrlrler. Aralar/2B izim Olutur komutuyla 2B pencerelerini oluturabilirsiniz. Proje izdirilmeden nce gerekebilecek son dzeltmeler bu pencerelerde yaplabilir. 2B pencereleri proje modellerinin oluturulduu ortamdan tamamen bamsz pencerelerdir. Bunun yannda 2B pencerelerle kat pencereleri ve kesit pencereleri arasnda Kopyala ve Yaptr komutlar kullanlarak bilgi aktarm yaplabilir. 2B pencereleri istediiniz anda ve istediiniz sayda kullanabilirsiniz. Aralar/2B izim Olutur satr tklandnda 2B izim Oluturma Oluturma Seenekleri bulunmaktadr. Seilmi Objeler: Sadece seilen objelerin 2 boyuta aktarlmasn salar. Kesit izgileri: Kat penceresinde Kesit komutu ile tanmlanm kesit izgilerinin de 2 boyuta aktarlmasn salar. aretlenmezse kesit izgileri aktarlmaz. Aktarlma sonucunda, kesit izgileri, izgi objesine dntrlr. Katlar aras grnen obje izimleri: Ayarlar/Objelerin Katlardaki Grnrl diyalogunda ayarlanabilen izgilerin 2 boyuta aktarlp aktarlmayacan belirleyen parametredir. aretlenirse, bu izgiler 2 boyuta aktarlr. aretlenmezse aktarlmaz. diyalogu alr. Bu diyalogda

29

Giri Taramalar Parala: aretlenirse, kullanc tanml ve parametrik tarama objeleri izgi objelerine dntrlerek 2 boyuta aktarlr. aretlenmezse tarama objeleri tarama objesi olarak 2 boyuta aktarlr. Bitmap tarama objeleri her koulda bitmap tarama objesi olarak 2 boyuta aktarlr. Ktphaneleri Parala: aretlenirse, ktphane objeleri izgi objelerine dntrlerek 2 boyuta aktarlr. aretlenmezse ktphane objeleri ktphane objeleri olarak 2 boyuta aktarlr. Merdivenleri Parala: aretlenirse, merdiven objeleri izgi objelerine dntrlerek 2 boyuta aktarlr. aretlenmezse merdiven objeleri merdiven objeleri olarak 2 boyuta aktarlr. Proje/Yeni 2B Penceresi komutuyla bo 2B penceresi oluturabilir ve bu pencerede 2 boyutlu izimler yapabilirsiniz.

allan pencereyi deitirmek (Pencere semek)


Ekrann altnda bulunan mesaj satrnda sa klik yapn. Mevcut btn pencereler listelenir. Listeden istediiniz pencereyi farenin sol tuu ile tklayarak sein. Setiiniz pencere kapal ise pencere otomatik alacaktr. Ya da; Pencere/izim satrn tklayn. Mevcut pencereler kategorilerine gre sekmelere ayrlmtr. Kat planlar, 2B Pencereler, Kesitler, Paftalar vb. Hangi kategoriye ait pencereyi semek istiyorsanz, o kategoriye ait sekmeyi tklayn. Listeden istediiniz pencerenin stnde farenin sol tuunu ift tklayn. Pencere alacaktr. Listede herhangi bir pencere zerinde farenin sa tuuna basn. Bir men alacaktr. Bu mende, Adlandr , A ve Sil komutlar bulunmaktadr. Adlandr komutu, pencerenin adnn deitirilmesini salar. Ayn ilemi pencere yazsnn stnde tek tklama ile de yapabilirsiniz. A, pencereyi ne getirir(aar). Sil, pencereyi siler. (Silme ilemini geril almak mmkn deildir. Eer bir pencere silinirse, o pencerede tanmlanm btn objeler de silinirler). Bir obje izerken(obje modundayken) baka bir pencere setiniz ve ilem yaptnz. Herhangi bir anda pencereye tekrar geri dndnzde obje modu devam edecektir ve bylece izime kaldnz yerden devam edebilirsiniz.

30

Giri Pencere/nceki Pencere satr tklanrsa, program bir nceki pencereyi seer. Ayrca klavyeden Alt ve Down(Alt ok tuu) tularna ayn anda baslrsa nceki pencere seilir. Pencere/Sonraki Pencere satr tklanrsa, program bir sonraki pencereyi seer. Ayrca klavyeden Alt ve Up(st ok tuu) tularna ayn anda baslrsa sonraki pencere seilir.

31

Giri

32

Blm 2 Programn zelletirilmesi


Toolbar , Men zelletirme ve Ksa Yol Tanmlama
Kullanc zelletirme ile kendi dzenini programa yanstabilir. Toolbarlar ve menleri istedii gibi dzenler. Yeni toolbar oluturabilir, ikon ekleyebilir veya kartabilir. Menlere komut ekleyebilir veya kartabilir. zelletirme ilemi aabilir. zelletirme diyalogunda yaplr. Kullanc zelletirme diyalogunu iki ekilde

Aralar/zelletir/zelletir tklar veya Herhangi bir toolbarn zerinde farenin sa tuuna basar. Alan menden zelletir satrn tklar.

Diyalogda sekme bulunmaktadr. Komutlar

33

Programn zelletirilmesi Komutlar sekmesinde, kategoride komutlar men dzeninde listelenmitir. Bu kategorilerde de, ilgili menye ait komutlar bulunmaktadr. Ayrca tm komutlarn listelendii Tm Komutlar kategorisi de bulunmaktadr. Seilen kategoriye gre sa tarafta dmeler (ikonlar) otomatik deimektedir. konlar tklandnda Tanmlama blmnde ikonun ne olduu ve ne i yapt yazar. Toolbarlar Toolbarlar bu sekmede listelenir. Listede baz toolbarlar iaretlidir. aretli olan toolbarlar programda grnr. Aksi durumda grnmez. Ayrca programda otomatik toolbar ynetimi de vardr. allan komuta gre baz toolbarlar otomatik grnr, bazlar grnmez. rnein duvar modunda iken Duvar toolbar program tarafndan alr. Moddan ktktan sonra kapatlr. Kullanc toolbarlar istedii zaman aar istedii zaman kapatr. Yeni butonu ile yeni toolbarlar oluturulabilir. Sil butonu ile toolbar silebilir. Sfrla butonu ile default bir toolbar zerinde yaplan deiiklikler iptal edilebilir. lk haline getirilir. Hepsini Sfrla butonu ile default toolbarlar zerinde yaplan btn deiikler iptal edilirler. lk haline getirilirler. Meny Sfrla butonu ile mende yaplan btn deiiklikler iptal edilir. lk haline getirilir. Kullanc yeni bir toolbar tanmlamak iin Yeni butonunu tklar ve bir isim verir. Toolbar nce ikonsuz oluturulur. Kullanc komutlar sekmesine geer. Kategori seer. Kategoriye gre listelenen dmelerden(ikonlardan) istedii ikonu srkleyip, yeni toolbara brakr. Ayn ilemi dier komutlar iin de yapabilir. konlar mevcut toolbarlara veya menlere de srklenip braklabilir. zelletirme diyalogu akken ikon veya men zerinde farenin sa tuuna baslrsa bir men alr. Bu mende u komutlar bulunmaktadr. Sil: Tklanan komutu menden veya toolbardan kartr. Resim: Toolbarda komutun ikon olarak grnmesini salar.

34

Programn zelletirilmesi Yaz: Toolbarda veya mende komutun yaz olarak grnmesini salar. Resim ve Yaz: Toolbarda veya mende komutlarn hem yaz olarak hem de ikon olarak grnmesini salar. Yeni Grup Balat: Menye veya toolbara ayrc koyar. Toolbarlar sekmesinde Yardmlar Gster iaretli ise toolbarda bir sre herhangi bir ikonun zerinde beklenince oluan yardm grlebilecektir. Toolbarlar tamak iin toolbar srkleyip istediiniz yere brakn. Toolbarn kenarlarn ekitirerek toolbar farkl boyutlara getirebilirsiniz. zelletir diyalogunda herhangi bir komut farenin orta tuuna atanabilir. Baka bir deyile, farenin orta tuunu kullanarak, herhangi bir komutu altrabilirsiniz. Herhangi bir komut farenin orta tuuna atanmak istenirse; zelletir diyalogunda, atama yapmak istediiniz komutun ikonunu dmeler blmnden sein. Fareye ata butonunu tklayn. zelletir diyalogunu kapatn ve farenin orta tuuna basn. Atadnz komut alacaktr Ksa yol tanmlama Ksa yol tanmlama sekmesinde tm komutlarn listesi ekrana getirilir. Kullanc istedii komutu seer ve klavyeden atamak istedii tu veya tulara basar. Atanan ksa yol tuunun baka komutla akp akmad bilgisini program kullancya iletir. Ksa yol tuu akmas varsa, akan komutlara ait ksa yol tular deitirilebilir. zelletir ksa yol tular diyalogunda bulunan Sfrla butonu ksa yollar varsaylan durumuna dndrr. Sil butonu is atanan bir ksa yolu iptal eder.

Obje Niteliklerinin zelletirilmesi


Programda kullanlan objeler kalnlk, ykseklik, renk, tarama, yaz tipi, yzey dokusu vb. nitelikler tarlar. Objeler bu niteliklerini ilgili obje ayarlarndan alrlar. Obje ayar diyaloglarna girilip herhangi bir deiiklik yaplmazsa, yeni izilen objelerde programdaki var olan ayarlar kullanlr. Programda ilk defa allyorsa bu ayarlar programn varsaylan (default) ayarlardr. Eer programda daha nce allmsa, yeni proje aldnda en son kaydedilen projede kullanlan ayarlar default olarak kullanlacaktr. Byle bir durumda programn varsaylan (default) ayarlarna geri dnlmek istenirse;

35

Programn zelletirilmesi Ayarlar/Ayarlar lk Haline Getir satr tklanr. Ayarlar ilk haline gelecek. Emin misiniz? sorusu ekrana gelir. Tamam butonu tklanrsa ayarlar program default ayarlarna dnr. izilecek objelerin niteliklerini istenilen biimde ayarlamak iin, ilgili objenin ayarlarna girmek gerekir. Ayar diyaloglarn aan komutlar Ayarlar mensnde yer alr. rnein; aks ayarlarn deitirmek iin: Ayarlar/Obje Ayarlar/Aks Ayarlar tklanr. Aks Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Diyalog zerinde istenilen deiiklikler yaplr. Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr. Bundan sonra izilecek akslar iin yeni ayarlar kullanlr. Diyalogdaki parametreler hakknda aklayc bilgiler almak iin, fare parametre yazlarnn zerine gtrlr ve sa tu tklanr. Alan Bu Nedir? yada Whats this? yazsnn zerine farenin sol tuu ile tklandnda ilgili yardm aa kacaktr. Programdaki btn diyaloglarda bu yardmlar mevcuttur. Obje ayarlarna girmenin bir baka yolu da; Toolbardan obje ikonu tklandnda, ekranda obje ile ilgili dier komutlar ieren toolbar gelir. Bu toolbardan obje ayarlar butonu tklanr. Obje ayarlar diyalogu ekrana gelir. Yukarda aks iin yaplan ilemler, dier objeler iin de benzer biimde yaplr. Bu ekilde yaplan ayarlar, yeni izilecek objeler iin geerlidir. Mevcut (daha nce izilmi) objelerin zellikleri deimez. Bir projedeki mevcut objelerin de ayarlarn deitirmek mmkndr. Mevcut bir objenin ayarlarn deitirmek iin; Deitir/Obje zellikleri tklanr. Deien fare imleci, deitirilecek obje zerine getirilir. Farenin sol tuu tklandnda, ilgili obje ayarlar diyalogu ekrana gelir. Burada yaplmak istenen deiiklikler yaplr. Tamam butonu farenin sol tuu ile tklanarak diyalog kapatlr. lgili objenin zelliklerinin deitii grlr.

36

Programn zelletirilmesi Birden fazla objenin zelikleri ayn anda deitirilmek istenirse; objeler farenin sol tuu ile tklanarak seilir. izim alanndaki tm ayn tip objeler ayn anda deitirilmek istenirse, obje seim ilemi daha pratik bir biimde yaplabilir. rnein, tm akslar deitirilmek isteniyorsa; iz/Objeler/Aks/Aks satr veya Aks ikonu tklanr. Hemen ardndan Dzen/Hepsini Se tklanr. izim alanndaki tm akslar seilmi olur. Objeler seildikten sonra Deitir/Obje zellikleri tklanr. Alan Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikler yaplr. Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr. Gncellenen ortak nitelikler seilen btn objelere uygulanr. Farkl tip objeler seilip Deitir/Obje zellikleri tklanrsa, bu objeye ait ayar diyalogu ekrana gelir. Bu diyalogda deiiklikler yaplp tamam butonu tklandktan sonra, ilgili diyalog kapanr tekrar Deitir/Obje zellikleri komutu tklanrsa seilmi baka bir obje ya da objelere ait diyalog ekrana gelir. Her obje tipi iin ayarlar ayr yaplr.

Genel Ayarlar
Genel Ayarlar diyalogu, programn genel durumuna ait zelliklerin zelletirildii diyalogdur. Bu diyalogda dm noktas atlama faktrnden, birimlere, zgara ayarlarndan izim snrlarna kadar bir ok seenek ayarlanabilir. Genel Ayarlar diyaloguna, Ayarlar mens altnda Genel Ayarlar satr tklanarak altrlr. Bu diyalogda bulunan seeneklerin aklamalar yledir: Genel ayarlar sekmesi Renkler blm: Seilmi: Seilmi objelerin zerinde, seildiini gstermek amacyla izler oluturulur. Bu seenekte, bu izlerin rengi ayarlanr. Hangi renk ayarlandysa, obje seildiinde, o renge brnr. Arka plan: alma dzleminin rengi ayarlanr. Mouse duyarll blm: D.N. Atlama faktr : D.N. (Dm noktas) seimi srasnda, tklama ileminin ne kadar uzaa yaplabilecei ayarlanr. Farenin imleci, dm noktas yaknndayken d.n. atlama faktr evresinde

37

Programn zelletirilmesi bulunuyorsa, dm noktasn sol tuu tklayarak seebilirsiniz. mle dm noktas zerine getirildiinde, imlecin ekli deiir. Bu durumda dm noktas seilebilir. (birimi pikseldir) Seme uzakl: Obje seimi srasnda, tklama ileminin ne kadar uzaa yaplabilinecei ayarlanr. Farenin imleci, objenin seme uzakl ayar evresinde bulunuyorsa, objeyi seebilirsiniz. Burada girilen deer ayrca seme zorluunu/kolayln etkiler. (birimi pikseldir) Obje Seimi; izim srasnda oluturduunuz her bir eleman(kiri, kolon, deme v.b), obje olarak adlandrlr. Objeler zerinde deiiklik yapmak istendiinde, farenin imleci obje zerine getirilir ve sol tu ile tklanr. Bu ileme obje seimi denir. Otomatik kayt : Programn belirtilen aralkta, projenin otomatik yedeini almas iin kullanlr. lemi aktif hale getirmek iim Otomatik kayt satrn iaretleyin ve Arala dakika cinsinden bir deer girin. Proje, alma srasnda otomatik olarak diske kayt edilecektir. Projenin kayt edilecei klasr, program klasr altnda autosave klasrdr. Projeyi, daha nce kayt etmiseniz, verdiiniz isimle kayt edilir. Henz isim verilmediyse, isimsiz adyla kayt edilir. Kolon akslarn iz : Duvar izim hattn, kolon majr ynn ve kirilerin izim hattn gsteren izginin rengi ayarlanr. Seenek iaretlenirse, bu hat planda gsterilir. aretlenmezse gsterilmez. Mahal alan hesab : Mahal yerletirilirken, mahal iinde duvar, merdiven veya kolon objesi varsa, mahal alan hesaplanrken, bu objelerin alanlarnn toplamn, mahal toplam alanndan kartlmas ilemi iin kullanlr. Kolonlar dikkate al iaretliyse, MahalAlanNet = MahalAlan MahalindekiKolonlarnAlan Merdivenleri dikkate al iaretliyse, MahalAlanNet = MahalAlan MahalindekiMerdivenlerinAlan Duvar iaretliyse, MahalAlanNet = MahallAlan MahalindekiDuvalarnAlan Seeneklerin biri veya birka ayn anda iaretlenebilir. Kayt ederken yedekle (*.bak): Programn, kayt ilemi srasnda, kayt edilen projenin bir nceki halinin yedeini otomatik oluturmas iin kullanlr. Seenei aktif hale getirerek, projeyi kayt ilemi srasnda projenin bir nceki halinin bak uzantl bir kopyasn oluturursunuz. Eer projeyi kayt ettiiniz andaki almanzn hatal olduunu dnyorsanz, projenin kayt edilmemi nceki haline ".bak" dosyasn aarak ulaabilirsiniz. Bak dosyasn amak iin, Proje/A tklayn. Dosya tipleri satrndan Yedeklenmi projeler (*.bak) seeneini sein.

38

Programn zelletirilmesi Tamam butonunu tklayn. Yedek dosyas alacaktr. Alan yedek dosyasn farkl isimde kayt etmeniz ve yeni bu oluan proje ile almay srdrmeniz daha doru olacaktr. Proje/Farkl Kaydet tklayn. Dosya ismi verin Tamam butonunu tklayn. Son sekmeyi hatrla : Diyaloglarda, zellikleri ayarlamak iin eitli sekmeleri setiniz ve ktnz. Tekrar ayn diyaloga girdiinizde, diyalogu, diyalogdan ktnz pozisyonda grmek istiyorsanz, bu seenei iaretleyin. rnein, kiri ayarlarn an ve ileri ayarlar sekmesini tklayn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Son kullanlan sekmeyi hatrla seenei iaretli ise kiri ayarlarna girdiinizde, ileri ayarlar sekmesini karnzda bulacaksnz. Alta son projeyi ykle: aretlenirse, son allan proje, program aldnda otomatik olarak yklenir. aretlenmezse yklenmez. Sa tu men gster: Bu seenek iaretli ise sa men, farenin sa tuuna basld zaman alr. Fareyi herhangi bir objenin zerine getiriniz. Farenin sa tuuna basnz. O obje ile ilgili, en ok kullanlan komutlarn listesi alacaktr. Bylece her defasnda, menlere ve ikonlara fareyi kaydrarak zaman kaybetmezsiniz. izim alannda bo bir yeri sa tula tkladnzda, zum ilemleri gibi objelerden bamsz komutlarn listesine ulaabilirsiniz. Seenek iaretli deilse, farenin sa tuu komut tekrar olarak alacaktr. izim yaparken ctrl tuuna basl tutarak farenin sa tua basarsanz, bu seenein ilevine gre tersinin almasn salarsnz. rnein, seenek iaretli olsun. izim srasnda ctrl tuuna basl tutarak farenin sa tuuna bastnz komut tekrar alr. mport ederken zel karakterleri tercme et: Text import ile yazy arrken, text dosyasnda kullanlan Trke karakterlerin, Trke olarak ekrana gelmesi isteniyorsa, iaretlenir. Obje bilgilerini fare zerinde gster: aretli ise, fare obje zerine getirilip bir sre bekletildiinde, program obje ile ilgili bilgileri ekranda bir kutu ierisinde gsterir. Ayarlar btn izim pencerelere uygula: altnz izim penceresinde objeler iin yaptnz ayarlarn o anda ak olan dier pencereler iin de geerli olmasn istiyorsanz, yazy iaretleyin.

39

Programn zelletirilmesi izim sekmesi Dm noktalarn gster : Dm noktalarnn planda grnp grnmemesini salar. aretlenirse, dm noktalar planda grnr, iaretlenmezse grnmez. Yarap : Dm noktalarnn gsterildii durumda, planda grnen apnn ayar bu satrda yaplr. Birimi pikseldir. Renk : Dm noktalarnn gsterildii durumda, planda grnen renginin burada yaplr. Kilitlenme ayarlar blm: Izgaraya kilitlen: mlecin zgara izgilerinin kesiim noktalarn yakalamas iin kullanlr. Kilitleme olana iin satr iaretleyin. Dm noktas kilitlen: mlecin dm noktalarna atlamas(yakalamas) iin kullanlr. Kilitleme olana satr iaretleyin. Izgaray dm noktas gibi yakala: Obje modunda iken imlecin zgara noktalarn yakalamasn istiyorsanz iaretleyin. Dik (ortho) aktif: Dik modunu amak isterseniz iaretleyin. Dik modu, objelerin 0 ve 90 derecede izilmesi iin kolaylk salar. Hzl izim modu: aretli deil ise hzl izim modu kapaldr. Bu durumda program tarafndan isimlendirilen objelerin isimlerini, izim annda deitirebilirsiniz. Hzl izim modu akken(iaret kaldrlrsa), program tarafndan isimlendirilen objelerin isimlerini, izim annda deitiremezsiniz. Bunun amac, obje isimleri nemsizse veya obje isimlendir ile daha sonra objeler isimlendirilecekse, daha az i yapmaktr. izim annda Ctrl ve H tularna birlikte basarak da hzl izim modunu ap, kapatabilirsiniz. Hzl izim modunun ak veya kapal olduunu, alt satrda kullancya iletilir. Srekli izim modu : Bu seenek iaretli ise komut uygulandnda, program komutu sonlandrmaz. Ayn komut ierisinde ilem yapmanz bekler. Komut ancak ESC tuuna basldnda sonlanr. Satr iaretli deilse, komut uygulandnda program komuttan kar ve tekrar komutu altrmanz bekler. Obje yaptrrken koordinat al: Yaptrrken, bloklanan objelerin, kopyalarken sahip olduu koordinatlarna gre mi yerletirilecei ya da kullancnn ekstra koordinatlar m verecei (iaretli ise) ayarlanr. Genel geometri kontrol : Otomatik olarak genel geometri kontrol yaplmas iin iaretleyin. izim yaparken karlalabilecek olas hatalar(geometrik hatalar) annda nlemek iin satrn iaretli kalmas nerilir.

40

Programn zelletirilmesi Otomatik kontur objesi izimi : Ktphane, merdiven gibi boyutlu objeleri, daha hzl alabilmek amacyla(byk projelerde izimin yenilemesi srasnda zaman kaybn nlemek iin), sadece drtgen bir ereve haline otomatik dntrme ilemidir. Bu ilem sonucunda objeler, perspektif penceresinde, tama dndrme ilemleri srasnda detaylar gsterilmeden drtgen bir kutu eklinde gsterilirler. Izgara ve Snrlar Sekmesi Detaylar iin kitapta Izgara Sistemi ve izim Snrlar balklarn inceleyiniz. Aks snr : Aks snr izgisinin izim alannda grnp grnmemesini istiyorsanz, iaretleyin. Aks snr, izilen akslarn aks ekran zerindeki snrn belirler. Kontur izgileri : Detaylar iin kitapta Kontur izgileri baln inceleyiniz. Girdi Birimleri Sekmesi Detaylar iin kitapta Girdi Birimleri baln inceleyiniz.

41

Programn zelletirilmesi

42

Blm 3 Temel Konular


Obje Seimi
izim alanna izeceiniz her ey (aks, kolon, duvar, kiri, izgi, ember vb.) obje olarak adlandrlr. Objeleri silmek, tamak, dndrmek, zelliklerini deitirmek gibi ilemler iin ncelikle ilgili objeleri semek gerekir. Bu ileme de Obje Seimi ad verilir. Programda obje seme ilemi iin eitli yntemler mevcuttur: Farenin sol tuu ile seim: Fare seilecek obje zerine kaydrlr ve farenin sol tuu tklanr. lgili obje

Obje zerine fare ile tkla seilmi olur.

Obje seildi

Obje seimi srasnda, tklama ileminin objenin ne kadar uzana tklanarak yaplabilecei Seme Uzakl(Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar) kutucuuna deer girilerek ayarlanabilir. Varsaylan deer 5 pikseldir. Fare imleci, objenin seme uzakl menzilinde bulunuyorsa, fare tklandnda obje seilir. Seme uzaklna girilen deer bydke obje daha uzak mesafeden seilebilir. Deer kldke, seim yapmak iin imleci, objeye daha fazla yaklamak gerekecektir. Ekrann sol alt kesindeki bilgi kutusunda seilmek istenen objenin ad grnr. Bu anda imle seme uzakl menzilindedir. Bu aamada farenin sol tuu tklanrsa, obje seilecektir. Pencere(Window) seim: izim alannda bo bir noktaya farenin sol tuu ile tklanr. Fare srklendiinde bir erevenin de fare ile birlikte hareket ettii grlr. Seilecek objeler bu ereve

Seilecek objeleri ereve iine al

Objeler seildi

43

Temel Konular iine alnr ve farenin sol tuu tekrar tklanr. Tamam ereve iinde kalan objeler seilecektir. Crossing seim: izim alannda bo bir noktaya farenin sol tuu ile tklanr. Fare srklendiinde bir erevenin de fare ile birlikte hareket ettii grlr. Seilecek objeler bu ereve iine alnr ya da ereve tarafndan kestirilir (ereve izgisi objelere temas eder). Klavyeden shift tuu basl tutularak fare kaydrlr. Farenin sol tuu tekrar tklanr. erevenin dokunduu ve tamam ereve iinde kalan btn objeler seilmi olur.

Seilecek objeler erevenin iinde kalsn ya da ereve ile kesisin.

Objeler seildi

Klavyeden shift ve alt tuuna beraber baslr, crosing seim yaplrsa, bu seimden sonra btn seimler crosing modunda yaplr. Tekrar seim modunu eski haline getirmek iin seim yaparken Alt tuuna baslmas yeterlidir. Hepsini se: Dzen/Hepsini Se satr ya da toolbardan Hepsini Se ikonu tklanr. Ayrca klavyeden Ctrl ve A tularna birlikte basarak da Hepsini Se komutu altrlabilir. Komut tek bana tklanrsa ilgili alma penceresinde, katman kilitli ya da kapal objeler dndaki btn objeler seilir. Hepsini se komutu ile birok obje ierisinden sadece ayn tr objeleri semek de mmkndr. Bunun iin; nce izim mensnden ya da toolbardan ilgili obje izim komutu tklanr (aks, duvar, kiri vb.). Ardndan Dzen/Hepsini Se komutu tklanr. izim mensnden hangi obje tklandysa, sadece o objeler (aks ise akslar, kolon ise kolonlar vb.) seilir. Seilen objeler ekranda renk deitirir. Programda varsaylan seilmi obje rengi mavidir. Kullanc isterse, seilmi obje rengini deitirebilir. Bunun iin; Ayarlar/Genel Ayarlar satr tklanr. Alan Genel Ayarlar diyalogunda, Genel Ayarlar sekmesinde Renkler blmnden, Seilmi

44

Temel Konular satrnn karsndaki renk kutucuu farenin sol tuu ile tklanr. Tu basl tutularak, alan renk paleti zerinde fare kaydrlr. stenilen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda seilen renk yeni seilmi obje rengi olarak atanr. Bir objeyi semek iin zerine tkladnzda, eer objenin rengi deimiyorsa (obje seilmiyorsa), bunun bir sebebi olabilir. lgili objenin katman kilitlidir. Kilidi amak iin; Ayarlar/Katman Ayarlar satrn ya da toolbardan Katman Ayarlar ikonunu tklayn. Alan Katman Ayarlar diyalogunda, ilgili objenin karsndaki kilit simgesinin zerine farenin sol tuu ile bir kez tklayn. Kilit alacaktr. Tamam butonuna tklayp diyalogdan kn. Objenin zerine tkladnzda obje seilecektir. Obje seimi zoom ilemlerinde de ie yarar. Zoom Seim komutu obje seimi ile birlikte kullanlr. izim alannda yaklalmak istenen objeler yukarda anlatlan yntemler kullanlarak seilir. Grnt/Zoom Seim satr tklandnda program seilen objeleri ekrana yaknlatrr. Seili objelerin seimini iptal etmek iin, yukarda anlatlan Farenin sol tuu ile seim, window seim, Crosing seim ilemleri seili objelere tekrar uygulanr. rnein; seili bir objenin zerine farenin sol tuu ile tklandnda, objenin seimi iptal olur (obje, seilmi obje renginden tekrar kendi rengine geri dner). Hepsini se komutunun tersi olarak da programda Hibirini Seme komutu mevcuttur. Hibirini Seme komutu da Hepsini se komutu mantyla alr. Dzen/Hibirini Seme satr ya da toolbardan Hibirini Seme butonu tklanr. Ayrca klavyeden Ctrl ve D tularna birlikte baslarak da Hibirini Seme komutu altrlabilir. Komut tek bana tklanrsa ilgili alma penceresindeki seili btn objelerin seimi iptal olur. Hibirini Seme komutu ile seili birok obje ierisinden sadece ayn tr objelerin seimini iptal etmek de mmkndr. Bunun iin; nce izim mensnden ya da toolbardan ilgili obje izim komutu tklanr (aks, duvar, kiri vb.). Ardndan hibirini seme komutu tklanr. izim mensnden hangi obje tklandysa, sadece o objelerin (aks ise akslar, kolon ise kolonlar vb.) seimi iptal olur.

45

Temel Konular Kalp Plan Modu ile Mimari Plan Modu arasndaki geilerde objelerdeki seilmilik durumu iptal olur. Baka bir deyile, bir modda seilen objelerdeki seim, dier moda geildiinde iptal olur. Tekrar ayn moda geri dnldnde daha nce seilmi objelerin tmnn seilmemi durumda geldii grlr. Kalp plan modu bulunduunuz katn tavann, mimari plan modu da bulunduunuz katn tabann ifade eder. Kiri, statik deme vb. statik objeler kalp plan modunda, duvar, kap-pencere, mahal, temel vb. mimari objeler mimari plan modunda girilir. Aks, kolon vb. her iki moda ait objeler, her iki modda da girilebilir. Ksacas, kat tavannda yer alan objeler kalp plan modunda, kat tabannda yer alan objeler mimari plan modunda girilir. Modlar aras gei Aralar/Mimari Plan/Kalp Plan Modu satr tklanarak, toolbardan Mimari Plan/Kalp Plan butonu tklanarak ya da klavyeden Shift+Tab tuuna baslarak yaplabilir. Proje yaparken herhangi bir objeyi bulup semek iin Obje Bul komutu kullanlr. Dzen/Obje Bul satrn tklayn. Objenin ad satrna objenin planda grnen adn yazn.(S10, K104 vs) Bul butonunu tklayn. Program objeye yaklaacaktr. Se butonunu tklayn. Obje seilecektir. Esc tuuna basarak diyalogdan kn. Programda belirli objeleri seip bunlar hafzaya alabilirsiniz. Daha sonra herhangi bir anda hafzaya alnan bu objeleri tek komutla semek mmkndr. Bu ilem Seimi Kaydet ve Seimi Hatrla komutlar ile mmkn olur. izim alannda istediiniz objeleri yukarda anlatlan yntemlerle sein. Dzen/Seim Gruplar/Seimi Kaydet satrn tklayn. Seili objeler bellee alnacaktr. Projenin daha sonraki aamalarnda bu objeleri tekrar seili duruma getirmek isterseniz Dzen/Seim Gruplar/Seimi Hatrla satrn tklayn. Daha nce seimi kaydedilen objeler seilecektir. Seimi Kaydet komutu ile bellee alnan seimler, geici, ksa vadeli seimler olarak nitelendirilebilir. nk Seimi Kaydet komutunun her kullanmnda eski seimler bellekten atlr ve yeni seimler bellee alnr. Ancak programda kalc seim gruplar oluturmak ve bunlar proje ile birlikte muhafaza etmek mmkndr. Bu zellik zellikle byk, komplike projelerde olduka kullanldr. Seim Grubu oluturmak iin;

46

Temel Konular ncelikle oluturulacak seim grubuna dahil olacak objeleri sein. Dzen/Seim Gruplar/Grup Listesi satrn tklayn. Grup Seimi diyalogu ekrana gelecektir. Burada Grup Olutur butonunu tklayn. Alan diyalog satrna oluturulacak seim grubu iin bir isim girin ve Tamam butonunu tklayn. izim alannda nceden seilmi bulunan objeler oluturulan gruba dahil olacak ve grup ismi mevcut gruplar listesinde yerini alacaktr. Oluturulan seim gruplarndaki objeleri projenin herhangi bir aamasnda kolayca semek iin; Dzen/Seim Gruplar/Grup Listesi satrn tklayn. Alan Grup Listesi diyalogu Mevcut Gruplar listesinden semek istediiniz seim grubunu farenin sol tuu ile tklayn. Se butonunu tkladnzda ilgili gruba dahil olan btn objeler izim alannda seili duruma gelecektir. Bu ekilde birden fazla grubu tklayp Se butonuna tklayarak artarda seebilirsiniz. Seilmi bir grubu semekten vazgeerseniz, mevcut gruplar listesinden ilgili grup isminin zerine farenin sol tuu ile tklayn. Hemen ardndan Seme butonunu tklayn. lgili grup objelerindeki seim kalkacaktr. Herhangi bir seim grubunu iptal etmek isterseniz, mevcut grup listesinden ilgili grup ismini tklayn ve Grup Sil butonunu tklayn. lgili seim grubu mevcut gruplar listesinden silinecektir.

Komut ve Bilgi Girii


Program ii komutla yapar. i hangi koullarda yapacan, bilgi giriiyle anlar. Komut ve bilgi girii iin kullanlan aralar klavye ve faredir. Sa el ile fare kullanlrken, sol el ile klavye kullanlr. Fare ile bir tklama ya da bir i yaplrken, klavyeden shift, ctrl, F5, F6 vb tular gerektiinde sol el ile baslr. Programda komutlar mende veya toolbarda bulunmaktadr. Toolbardan komut altrmak iin, farenin imleci, toolbarda komutu temsil eden ikon zerine getirilir ve sol tu tklanr. Menden komut altrmak iin; Farenin imleci komutun bulunduu men zerine getirilir ve sol tu tklanr.

47

Temel Konular Men alr ve komut tklanr. Eer komut bir alt mendeyse nce alt men tklanr, alt men alr ve komut tklanr. Ayn anda Mesaj Satrnda, komut altrlrken ne yaplmas gerektii adm adm kullancya iletilir. Komut sresince bu mesajlar izleyerek komut ileyii hakknda yardm alnabilir. Komutlar altrlrken komutla ilgilisi olmayan btn objeler program tarafndan kapatlr. Bu sayede komutun iletilmesi srasnda hangi objelerin kullanlmas gerektii kolaylkla grlr. rnein, d llendirme yaparken sadece d llendirmeyi ilgilendiren duvar ve kolon gibi objeler aktiftir, dier tm objeler inaktiftir (silik durumda grnrler). Bylece hatal obje seimleri program tarafndan engellenmi olur. Programda komut altrmann baka bir yolu da sa tu meny kullanmaktr. Bu zellik, Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar(Sa Tu ile Men Gster) satr iaretli ise geerlidir. Farenin sa tuu tklandnda en ok kullanlan komutlarn listelendii men alacaktr. Komutu altrmak iin imle komut zerine getirilir ve sol tu tklanr. Eer bir obje seilir ve zerinde sa tu tklanrsa, seilen objeye ait zel komutlar sa tu mende listelenecektir. Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar(Sa Tu ile Men Gster) satr iaretli deilse, sa tu men aktif deildir. Baka bir deyile farenin sa tuuna basmak sa meny amaz ama komut tekrar yapar. Bu durumda Ctrl tuu ile birlikte farenin sa tuuna basmak sa tu meny aktif hale getirir.

Komut tekrar, en son kullanlan komutu, menye veya toolbara gerek kalmadan iletmektir. Komut tekrar drt farkl metotla kullanlabilir. Klavyeden enter tuuna basmak

48

Temel Konular Ayarlar/Genel Ayarlar(Sa Tu ile Men Gster) iaretliyken klavyeden Ctrl tuu ile birlikte farenin sa tuuna basmak Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar(Sa Tu ile Men Gster) iaretli deilken farenin sa tuuna basmak Sa tu mende Son Komutu Tekrarla satrn tklamak. Srekli izim Modu olana ile, bir komuttan kmadan, seri biimde obje tanmlanr. Bu seenek iaretli ise komut uygulandnda, program komutu sonlandrmaz. Ayn komut ierisinde ilem yapmanz bekler. Komut ancak ESC tuuna basldnda sonlanr. Satr iaretli deilse, komut uygulandnda program komuttan kar ve tekrar komutu altrmanz bekler. Srekli izim Modu seeneini aktif/inaktif yapmak iin, Ayarlar/Genel Ayarlar satrn tklayn. izim sekmesinde bulunan Srekli izim Modu satrn tklayn. Satr iaretli ise iaret kalkacak, srekli izim modu iptal edilecektir. Satr iaretli deilse, iaretlenecek, Srekli izim Modu aktif hale gelecektir. rnein kullanc Aks komutunu altrmak istesin; Toolbardan Aks ikonu tklanr. Mesaj Satrnda, Aksn ilk noktasn verin mesaj belirecektir. izim alannda bir nokta tklandnda mesaj satrndaki yaz, Aksn ikinci noktasn verin eklinde deiecektir. izim alannda bir nokta daha tklandnda, aks oluacaktr. Komutun alma sreci ve admlar mesaj satryla kullancnn her an karsndadr. Obje seimi gerektiren komutlarda komutu altrmak iin bir veya birden fazla objeye ihtiya vardr. Bu komutlarn altrlma mant komut altrlr - obje seilir veya obje seilir - komut altrlr eklindedir. rnein; nce Deitir/Obje zellikleri tklanr, sonra obje seilir. Ya da;

49

Temel Konular nce obje/objeler seilir sonra Deitir/ Obje zellikleri komutu altrlr. Duvar, kiri, kolon vb. komutlarda, komut altrmak iin obje seimi gerekmez. Bu komutlarda izim alan tklanr ve obje oluturulur. Bir komut altrrken baka bir komut tklanrsa, allan komut iptal olur ve tklanan komut aktif hale gelir. Bunun yannda baz komutlar ilk allan komutlar iptal etmez. Bu komutlar, ara komut gibi alrlar. Bir komut altrlrken, ara bir komut altrlrsa, allan ilk komut iptal olmadan, ara komut aktif olur , komut bittikten sonra ilk komut kald yerden devam eder. Zoom Pencere, Kaydr, Lokal Nokta Tanmla, Paralel ve Dik Referans gibi komutlar ara komutlardr. Programda intelli fare destei vardr. Intelli fare kullanlmas durumunda orta tu komut tekrar olarak alr. stenirse orta tua klavyeden bir fonksiyon tuu da atanabilir. ntelli farenin kaydrma tekerlekleri programda grntnn saa-sola, yukar-aa kaydrlmasnda kullanr.

lek
Projede alma gerek boyutta yaplr. Tanmlanan bir objenin boyutlar gerek boyutlardr. 1 metrelik bir obje 1birim olarak kullanlr. Mimarinin geleneksel lei olan 1/50, 1/100, 1/200 vs deerleri projenin izdirilmesi (yazcya veya iziciye gnderilmesi) aamasnda verilir. lek deeri, Proje/izdir/lek satrnda tanmlanr. Projede kullanlan yaz ykseklikleri ve obje yazlarnn objeye gre konumlar ise, varsaylan (default) 1/50 leine gre ayarlanmtr. Proje 1/50 leinden farkl bir lekte izdirilecekse, bu ayarlar deitirilmelidir. rnein 1/100 lekte yaplacak bir projenin organizasyonu iin yaz ykseklikleri varsaylan deere gre 2 kat bytlmelidir. lek organizasyonu iin proje ayarlarn proje banda yapmak, yaplan her bir ayar diske kaydetmek mmkndr. 1/100 iin ayr bir ayar, 1/200 iin ayr bir ayar yaplabilir. 1/50 lekte proje iin varsaylan deerler kullanlr. Ayarlar/Ayarlar lk Haline Getir btn ayarlar varsaylan durumuna getirir. Srayla obje ayarlar diyaloglarna girilerek, ayarlar deitirilir. Deitirme ileminden sonra obje ayarlar diyalogundan klr. Yaplan deiiklik, yeni tanmlanacak objeler iin geerli olacaktr. Ya da; nce obje yerletirilir.

50

Temel Konular Deitir/ Obje zellikleri tklanr. Obje tklanr. Bu aamada obje ayarlar diyalogu alacaktr. Obje ayarlar diyalogunda istenilen deiiklikler yaplr Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr. Bu deiikliklerin yeni izilecek objelerde geerli olabilmesi iin; nce Objeden Ayarlar Al ikonu Sonra obje tklanr. izilmi bir objenin ayarlarn izilmi baka bir objede kullanabilmek iin; Deitir/Objeden Ayarlar Al satr ya da toolbardan Objeden Ayarlar Al ikonu tklanr. Ayarlarn gncellenecei obje zerine farenin sol tuu ile tklanr. Deitir/Objeye Ayarlar Ver satr ya da toolbardan Objeye Ayarlar Ver ikonu tklanr. Ayarlarn uygulanaca objeler tklanr. Bu ilem ayarlar deitirilecek her bir obje iin yaplr. Ayarlama ilemi yapldktan sonra, Ayarlar/Ayarlar Kaydet satr tklanr. Alan diyalogda bir dosya ad verilerek ayarlar daha sonra kullanlmak zere diske saklanr. Kullanc bu yntemle program istedii ekilde zelletirebilir. Bu ayarlar istedii zaman istedii projede kullanabilir. Ayarlar/Ayarlar Kaydet ile kayt edilmi bir ayar, Ayarlar/Ayarlar Ykle ile aktif hale getirilebilir. Ayarlar/Ayarlar Ykle satr tklanr. Alan diyalogdan ilgili ayar (*.set) dosyas seilir A butonu tklanr. Ayarlar *.set dosyasndan yklendi diyalogunda Tamam butonu tklanr.

51

Temel Konular Bu aamadan sonra izilecek objeler yeni ayarlarla izilecektir.

Girdi Birimleri
Programda data girimi srasnda hangi birimin kullanlaca Ayarlar/Genel Ayarlar diyalogunda Girdi Birimleri sekmesinde belirlenir. Bu diyalogda seilen birim, btn diyaloglarda ,koordinatlarda ve llendirmelerde etkili olur.

Ayarlar/Genel Ayarlar satr tklanr. Girdi Birimleri sekmesi tklanr. Temel Birimler: Metre: aretlenirse, btn birimler metre olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler metre cinsinden tanmlanr. Santimetre: aretlenirse, btn birimler santimetre olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler santimetre cinsinden tanmlanr.

52

Temel Konular Milimetre: aretlenirse, btn birimler milimetre olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler milimetre cinsinden tanmlanr. Fit ve kesirli in: aretlenirse, btn birimler fit ve kesirli in olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler bu birimde tanmlanr. Birim format rnein 15 '-10 3/4 " eklindedir. Fit ve ondalk basamakl in: aretlenirse, btn birimler fit ve ondalk basamakl in olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler bu birimde tanmlanr. Birim format rnein 15 '- 10.7"eklindedir. Ondalk basamakl fit: aretlenirse, btn birimler ondalk basamakl fit olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler bu birimde tanmlanr. Birim format rnein 15.89' eklindedir. Kesirli in: aretlenirse, btn birimler kesirli in olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler bu birimde tanmlanr. Birim format rnein 1901/2 " eklindedir. Ondalk basamakl in: aretlenirse, btn birimler ondalk basamakl in olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler bu birimde tanmlanr. Birim format rnein 190.7" eklindedir. Biim: Hane says: Virglden sonra ka hane gsterileceini belirler. Listeden istenilen say seilir. rnein 2 seilirse, birimler virglden sonra iki hane eklinde gsterilecektir. 0 seilirse birimlerin virglden sonras gsterilmeyecektir. Kesirler: Kesirli in formatnda yaplacak llendirmenin hangi hassasiyette gsterileceini belirler. Listede, 1/2, , 1/8, 1/16, 1/32, 1/34 hassasiyetine kadar seenekler bulunmaktadr. Kesir yok seilirse, birimler kesirsiz grnr. Ayrca, baz objelerin ayarlarnda da -rnein kap/pencere ve llendirme ayarlar- Birimler sekmesi mevcuttur. Burada yaplan ayar, sz konusu obje iin kullanr. Kap/pencerede kullanlan ller, i, d, kesit kot, plan kot llendirmeleri burada belirlenen formatta yaplr. Kap/Pencere iin; Ayarlar/Obje Ayarlar/Kap-Pencere Ayarlar satr tklanr. Birimler sekmesi tklanr. llendirme iin(rnein i llendirme);

53

Temel Konular Ayarlar/llendirme/ llendirme satr tklanr. Birimler sekmesi tklanr. Birimler sekmesindeki parametreler yukarda aklanan parametrelerle ayndr. lave olarak Biim alannda aadaki parametreler mevcuttur. Yuvarlama aral: Metre, santimetre ya da milimetre olarak yaplacak llendirmenin yuvarlama araln belirler. Yuvarlama yok seilirse, llendirme tam deerinde yaplr. Aralk bydke llendirme seilen aralk kadar yuvarlanr. Sfr birimi gster: aretli deilse, soldaki sfr ve noktay llendirmede gstermez. rnein 0.20 deerini, 20 olarak llendirir. aretli ise 0.20 deeri 0.20 olarak llendirilir. Kk kesir yazs: Kesirli in format seildiinde, kesir ksmnn byk/kk gsterilmesini belirler. aretli ise kesir tam saynn biraz stnde ve kk, iareti deilse kesir tam saynn yannda ayn byklkte gsterilir. Sfr fiti gster: 0 fitli llendirmede (1 fitten kk l deerinde) 0n gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein iaretli deilse, 0' - 15" deerinde bir ly -15" olarak gsterir. aretli ise 0'-15" eklinde gsterir. 0-1 aralnda sfr ini gster: rnein 8'-0 1/6 " deerine sahip bir llendirme in ksm 0-1 aralndadr. Seenek iaretli deilse 8'-0 1/6 " deeri 8'- olarak gsterilecektir. Baka bir deyile 0-1 aralndaki in deerleri gsterilmeyecektir. Mutlak sfr ini gster: nin kesin sfr olduu llendirme deerinde sfr inin gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein tam 10' deerinde bir llendirme, eer bu seenek iaretli ise, 10'-0" eklinde gsterilecektir. aretli deilse 10"- eklinde gsterilecektir.

Orijin ve Koordinat Kutusu


Orijin(0,0) ekrann sol alt kesinde, daire ile gsterilen noktadr. Bu noktaya gre tanmlanan koordinatlar global koordinatlardr. Orijinden geen yatay eksen x, dikey eksen y eksenidir. + y

54

0,0

Temel Konular Koordinat sistemi X (apsis), Y (ordinat), A(a), L(uzunluk) parametreleriyle kullanlr. Bu parametrelerin kullanld ara, koordinat kutusudur. mle hareket ettike koordinat kutusu zerinde bulunan deerler de deiir. mlecin koordinat bilgileri koordinat kutusunda izlenebilir. Koordinat kutusu zerindeki X, x ekseni koordinat bilgisinin Y, y ekseni koordinat bilgisinin, L uzunluk bilgisinin, A ise a bilgisinin tanmlanmasnda kullanlr.

X, Y, L deerleri metre, santimetre, milimetre, fit ve in cinsinden kullanlabilir. Bunun iin; Ayarlar/Genel Ayarlar tklanr. Alan diyalogda Girdi Birimleri sekmesi tklanr.Kategori listesi alr. Temel Birimler, blmnde birim seilir. Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr. Koordinat kutusuna yazlacak bilgiler, girdi birimi olarak seilen birim cinsinden tanmlanr. A parametresi ise adr ve birimi derece cinsinden girilir. X2,Y2

L1

X1,Y1

A1

0,0 Uzunluu olan herhangi bir objenin dzlemdeki konumu x

55

Temel Konular Koordinat kutusuna deer girmek iin ya klavyeden X, Y, L ve A tular kullanlr ya da fare ile bu kutucuklar tklanr. mle kutucukta iken, bilgi yazlr ve klavyeden enter tuuna baslr. Enter tuuna basldktan sonra satr krmz renge brnr. Artk girilen deer kilitlenmitir. mle hareket ettike kilitlenmeyen deerler deiecek, kilitlenen deerler ise sabit kalacaktr. Bu mantkla X ve Y, A ve L satrlar ayn anda kullanlabilir. Kolon, tekil temel gibi objeler uzunluk bilgisi gerektirmez. Bu objeler tanmlanrken tek nokta tklanr. Bunun yannda izgi, duvar, kiri gibi objeler uzunluklar olduu iin iki nokta ile tanmlanabilir. alma alan ierisinde ilem yaplacak her nokta koordinat sistemi ile tanmlanabilir. Uzunluu olan bir objeyi tanmlamak iin, ya balang ve biti noktasnn koordinat deerleri bilinmeli veya bir noktasnn koordinat deeri, uzunluu ve as bilinmelidir. Yukardaki ekilde (X1 ,Y1) , (X2, Y2) srasyla objenin sol ve sa ularnn koordinatlar, L1 uzunluu, A1 ise asdr. nce obje tklanr. mle obje moduna geer. Obje modundayken X tuuna baslr, X1 deeri girilir, enter tuuna baslr. Y tuuna baslr, Y1 deeri girilir ve enter tuuna baslr. izim alannda hangi nokta tklanrsa, imle koordinat kutusundaki deerlere kilitlenecektir ve girilen deerlerin belirledii noktaya atlayacaktr. Bu anda program ikinci noktann yerinin belirlenmesini bekleyecektir. mle hareket ettike objenin sanal grnts de imlece bal olarak deiecektir. X tuuna baslr, X2 girilir, enter tuuna baslr. Y tuuna baslr, Y2 deeri girilir, enter tuuna baslr. izim alan tklanr. Obje belirtilen koordinatlarda oluacaktr. Esc tuuna baslarak moddan klr. Obje izimi tamamlanr. stenirse, 2. nokta tanmlanrken x, y satrlarn kullanmak yerine A ve L satrlar da kullanlabilir. Klavyeden A tuuna baslr ve A1 deeri girilir. Enter tuuna baslarak program girilen deere kilitlenir.

56

Temel Konular L tuuna baslr ve L1 deeri girilir. Enter tuuna baslr. izim alan tklanarak ilem tamamlanr. Obje izimini sona erdirmek iin Esc tuuna baslr. y

X1,Y1

0,0 Uzunluu olmayan herhangi bir objenin dzlemdeki konumu

stteki ekilde (X1,Y1) objenin koordinatlardr. nce obje tklanr. mle obje moduna geer. Obje modundayken X tuuna baslr, X1 deeri girilir, enter tuuna baslr. Y tuuna baslr, Y1 deeri girilir ve enter tuuna baslr. Bu anda izim alannda hangi nokta tklanrsa tklansn, imle koordinat kutusuna kilitlenecektir ve girilen deerlerin belirledii noktaya atlayacaktr. Obje izimini sonlandrmak iin farenin sol tuu tklanr veya Enter tuuna baslr. ESC tuu ile moddan klr. Uzunluu olmayan bir obje dzlemde belirli bir ayla tanmlanabilir. nce ilgili obje komutu tklanr. mle obje moduna geer.

57

Temel Konular Obje modundayken X tuuna baslr, X1 deeri girilir, enter tuuna baslr. Y tuuna baslr, Y1 deeri girilir ve enter tuuna baslr. Bu anda izim alannda hangi nokta tklanrsa tklansn, imle koordinat kutusuna kilitlenecektir ve girilen deerlerin belirledii noktaya atlayacaktr . Bu aamada A tuuna baslr. A deeri girilir ve enter tuuna baslr. Bu anda izim alannda hangi nokta tklanrsa tklansn, obje ayla oluacaktr. ESC tuuna baslarak moddan klr. Koordinat kutusunda yazlan koordinat deerleri aksi belirtilmedike global orijin noktasna gredir. Kullanc projenin herhangi bir aamasnda istedii zaman lokal koordinatlara gre alabilir. Lokal koordinatlara gre almak demek, orijin noktasn izim alannda istenilen noktaya tamak demektir. Bu ilem sayesinde byk koordinat deerleriyle uralmaz. Baka bir deyile orijin istenilen bir nokta olabilir ve koordinat kutusuna yazlan X ve Y koordinatlar bu noktaya gre girilebilir. Lokal orijin tanmlamak iin Lokal Nokta Tanmla komutu kullanlr. Koordinat bilgisi girilmeden nce Aralar/Yakalama/Lokal Nokta Tanmla komutu altrlr ve uygun bir nokta tklanr. Daha sonra belirlenen lokal orijin noktasna gre koordinat deerleri girilir. Lokal nokta tanmlandnda program, koordinat kutusunda X ve Y nndeki kutucuklara iaret koyar. Bu iaret lokal koordinatlarda alldn belirten iarettir. aret var olduka girilen koordinat deerleri lokal deerlerdir. aret yoksa global koordinatlara gre allyor demektir. Kullanc istedii anda bu iaretleri kaldrabilir ve iaretleyebilir. aretleri kaldrmak veya tekrar iaretlemek iin klavyeden G tuu kullanlabilir. Lokal Nokta Tanmla komutu ile tanmlanan lokal koordinatlarn apsis ve ordinatlar 0 ve 90 derecedir. Lokal koordinatlar sistemi herhangi bir ada da tanmlanabilir. Baka bir deyile, lokal koordinatlarn apsis ve ordinatlar herhangi bir ada tanmlanabilir. Bu tanmlama iin, Lokal Koordinat Sistemi Tanmla ve Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir komutlar kullanlr. Aralar/Yaklama/Lokal Koordinat Sistemi Tanmla satr ya da toolbardan Lokal Koordinat Sistemi Tanmla ikonu tklanr. Program lokal koordinat sisteminin apsisini tanmlanmasn bekler. ki nokta tklanarak apsis tanmlanr. Lokal koordinat sisteminin apsisi belirli bir ada tanmlanmak isteniyorsa 1.nokta tklanr ve koordinat kutusunda A satrna a deeri girilir ve klavyeden Enter tuuna baslr. 2. nokta tklanr, bylece lokal koordinat sisteminin apsisi tanmlanm olur. Ordinat ise apsise diktir.

58

Temel Konular lem sonlandnda lokal koordinat sistemi otomatik olarak etkin duruma geer. Aralar/Yakalama/Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir satr ya da toolbardan Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir ikonu tklanrsa, lokal koordinat iptal edilir ve tekrar global koordinatlara dnlr. Herhangi bir aamada Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir komutu tekrar tklanrsa, son tanmlanm lokal koordinat sistemi kullanr.

izim Snr
izim snr, bir izim penceresinin ekranda grntlenecek alann tarif eden deerlerdir. Projenin taban alan-pafta- izim snr ile tanmlanr. izim snrlar, orijin (0,0) noktasna gre girilen iki nokta koordinat ile belirlenir. Orijin(0,0) ekrann sol alt kesinde, daire ile gsterilen noktadr. Bu noktaya gre tanmlanan koordinatlar global koordinatlardr. Orijinden geen yatay eksen x, dikey eksen y eksenidir. + y

0,0

+ x

izim snrlarn tanmlamak iin; Ayarlar/Genel Ayarlar tklanr. Alan diyalogda, Izgara ve Snrlar sekmesi tklanr. Sol Alt Ke ve Sa st Ke iin X ve Y koordinat bilgileri girilir. Koordinat bilgileri arasnda kalan alan izim snrdr. Girilen izim snr ayarlarnn projedeki btn pencerelere uygulanmas isteniyorsa, Genel Ayarlar sekmesine geilir diyalogdaki Ayarlar btn izim pencerelerine uygula satr iaretlenir. Girilen izim snrlarnn sadece allan pencere iin geerli olmas isteniyorsa iaret konmaz. Tamam butonunu tklanarak diyalogdan klr. grmek iin Grnt/Zoom Hepsi tklanr. Tariflenen izim snrlarnn kapsad alan

59

Temel Konular izim snrlarn doru tanmlamak, ekranda izimin tmn kolayca grmek asndan nemlidir. Bir projedeki btn izim paftalar iin ayr ayr izim snr ayar yaplp, izimlerin daha dzenli olarak ekrana gelmesi salanabilir. izim snrlar geliigzel braklrsa, bir pencere ilk aldnda izim ksmen ya da ilgisiz bir zum faktrnde grlr. izim snrlar gerektii gibi ayarlanrsa, izim alrken de ie yarar. Proje/izdir tklandnda izici Ayarlar diyalogu alr. Burada, izim alan blmnden Limitler tklanarak, izim snrlarnda tanmlanan alann iinde kalan izimlerin iziciye gnderilmesi salanr. izim snrlar proje takip penceresi zerinde de etkilidir. Grnt/Proje Takip Penceresi tklandnda proje takip penceresi alr. Bu pencerede, aktif pencere iindeki izimlerin tm (izim snrlar iinde ve dnda yer alan tm izimler) grnr. Aktif pencerede ise, proje takip penceresi iindeki ereve iinde kalan izimler grnr. Bu ereve izim snrlar boyutundadr ve farenin sol tuu ile zerine tklanp srklenerek hareket ettirilebilir. ereve hareket ettirilince aktif izim penceresindeki grnt de ezamanl olarak deiir. Grnt/izim Snrlar tklanp izim snrlar deitirildiinde, proje takip penceresi iinde yer alan bu hareketli erevenin boyutlar da deiir.

Izgara Sistemi
Izgara sistemi, yatay x ve dey y eksenlerinden balayarak, bu eksenlere paralel, eit aralklarla izilen yatay ve dey izgilerden oluur. Bu izgiler sanal izgilerdir. Baka bir deyile, bu izgiler ktlarda izilmez. Varsaylan ayarlarla yeni bir proje aldnda beyaz zemin zerinde gri izgilerle izilmi bir zgara sistemi grlr. Varsaylan zgara aral 2x2 metredir. Projenin herhangi bir aamasnda zgara alp kapatlabilir. Izgara izgilerinin rengi, x ve y aralklar ayarlanabilir. Izgara kesiim noktalarna atlanarak izimler gerekletirilebilir. Izgaray kapatp amak iin; Ak(Ayarlar/Genel Ayarlar/Izgara ve Snrlar) parametresinin nndeki kutucuun zerine farenin sol tuu ile tklanarak iaret kaldrlr. Tamam butonu tklanp diyalogdan klr. Izgara kapatlacak, izim alannda grnmeyecektir. Ayn ekilde Ak(Ayarlar/Genel Ayarlar/Izgara ve Snrlar) parametresi iaretlenirse zgara yine alacaktr. Izgara izgilerinin rengini deitirmek iin; Ayarlar/Genel Ayarlar tklanr. Alan diyalogda, Izgara ve Snrlar sekmesinde Izgara Ayarlar blmnde renk kutucuu farenin

60

Temel Konular sol tuu ile tklanr. Tu basl tutularak, imle alan renk paleti zerinde srklenir. stenilen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuunun seilen rengi ald grlr. Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda zgara rengi deiecektir. Izgara aralklarn deitirmek iin; Ayarlar/Genel Ayarlar tklanr. Alan diyalogda, Izgara ve Snrlar sekmesine geilir. Izgara Ayarlar blmnden X aralk ve Y aralk satrlarna X , Y, Z aralklar iin istenilen deerler yazlr. Bu deerler birbiriyle ayn olabilecei gibi, birbirinden farkl da olabilir. Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda zgara sistemi, girilen yeni deerlere gre oluturulacaktr. Izgara ayarlarnn projedeki btn pencerelere uygulanmas isteniyorsa, Genel Ayarlar sekmesine geilir diyalogdaki Ayarlar btn izim pencerelerine uygula satr iaretlenir. Girilen zgara ayarlarnn sadece allan pencere iin geerli olmas isteniyorsa iaret konmaz. Izgaraya atlama (kilitlenme); Ayarlar/Genel Ayarlar tklanr. Alan diyalogda, izim sekmesinde Kilitlenme Ayarlar blmnde Izgaraya kilitlen yazsnn nndeki kutucuk farenin sol tuu ile tklanarak iaretlenir. Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr. Bu aamadan sonra, izim alannda herhangi bir ilem yaplmak istenildiinde fare imleci sadece zgara kesiim noktalarna atlayacaktr. Izgaraya atlama modu, toolbarda bulunan Izgaraya Kilitlen ikonu tklanarak da aktif ya da inaktif duruma getirilebilir. Izgaraya kilitlenme aktif iken imle sadece zgara kesiim noktalarn yakalayabilir. Bu durumda zgara kesiim noktalar dndaki noktalarda herhangi bir ilem yapmak mmkn deildir. Ancak hem zgara kesiimlerini yakalamak, ayn zamanda dier noktalarda da ilem yapabilmek iin gelitirilmi dier bir zellik daha vardr. Bu zellik, zgaray dm noktas gibi yakalama zelliidir. Bu durumda imle obje modundayken zgara kesiimleri zerine getirildiinde, dm noktas zerine getirilmi gibi zgara kesiim noktasn yakalar. Bununla beraber obje dm noktalar ve izim alanndaki dier noktalarda da ilem yapmak mmkndr.

61

Temel Konular Programn default (varsaylan) ayarlarnda zgaray dm noktas gibi yakalama modu aktiftir. Bu modu kapatmak ya da kapal ise amak iin; Ayarlar/Genel Ayarlar satr tklanr. izim sekmesi tklanr. Izgaray dm noktas gibi yakala satrnn nndeki kutu farenin sol tuu ile tklanr. Kutucuk iaretli ise iaret kalkacak, iaretli deil ise iaretlenecektir. Modun aktif olmas iin kutucuun iaretli olmas gerekir. Tamam butonunu tklanarak diyalogdan klr. Yukarda anlatlan zgara sisteminin aralklar istenilen ekilde ayarlanp, zgaraya kilitlenme modu ya da zgaraya dm noktas gibi yakalama modu aktif duruma getirilerek izimler kolayca oluturulabilir. Ancak bu zgara sistemi her zaman ihtiyaca cevap vermeyebilir. Bu gibi durumlarda akslar kullanlarak aralklar ve alar deien her trl zgara sistemi oluturulabilir. Aks izmek iin; iz/Objeler/Aks/Aks veya toolbardan Aks ikonu tklanr. Fare imleci aks izimine hazrdr. Klavyeden Boluk tuuna baslarak imle yatay, dey ve serbest (al) aks izim pozisyonlarna getirilebilir. Yatay aks izmek iin(Sfr Derece); mle klavyeden Boluk tuuna baslarak yatay pozisyona getirilir. izim alanndan yatay aksn geecei bir nokta farenin sol tuu ile tklanr. Aks oluacaktr. izilen akstan belli bir mesafede ve bu aksa paralel yeni akslar oluturmak iin; iz/Objeler/Aks/Aks veya toolbardan Aks ikonu tklanr. Alan Aks toolbarndaki aks ofset toolboxuna teleme mesafesi girilir ve hemen yanndaki Aks Ofset ikonu tklanr.

62

Temel Konular Mevcut aksa paralel ve girilen deer kadar mesafede yeni bir aks oluur. Ayn ilem tekrarlandnda oluacak olan nc aksn mesafesi ikinci aks baz alnarak belirlenir. Baka bir deyile mesafe son izilen aksa gre belirlenir. stenilen bir aksa gre mesafe vermek iin nce ilgili aks seilir. Daha sonra aks ofset ilemi uygulanr. Ofset mesafesi (+) ya da (-) olarak verilebilir. Bu, oluturulacak aksn bak ynne gre hangi tarafa doru oluturulacan belirler. Dey aks izmek iin(90 derece); mle klavyeden Boluk tuuna baslarak dey pozisyona getirilir. izim alanndan dey aksn geecei bir nokta farenin sol tuu ile tklanr. Aks oluacaktr. Yatay aks izimi iin yukarda anlatlan durumlar, dey aks iziminde de geerlidir. Serbest (al) aks izmek iin; mle klavyeden Boluk tuuna baslarak serbest (eik) pozisyona getirilir. izim alanndan eik aksn geecei iki nokta farenin sol tuu ile tklanr. Aks oluacaktr. Eik aks izebilmek iin iki nokta koordinat, ya da bir nokta, bir de eim (a) bilmek gerekir. Nokta koordinatlar ve a Koordinat Kutusu kullanlarak girilebilir. Yukarda anlatlan aks ofset ilemleri eik akslar iin de geerlidir. Yatay, dey ve eik akslar izildikten sonra, bu akslarn birbirlerini kestikleri noktalarda dm noktalar oluur. te bu dm noktalar zgara vazifesi grr. Toolbardan D.N. Kilitlen ikonu tklanarak dm noktasna kilitlenme aktif hale getirilirse, fare imleci aks kesiim noktalarndaki bu dm noktalarna atlar. Bu ekilde izimler kolayca oluturulabilir. Akslarla oluturulmu zgarann baka bir avantaj da, zgara sistemindeki herhangi bir aks tanrsa, bu aksa bal dier objeler de aksa baml olarak hareket ederler. Fakat aks silerseniz aks zerindeki objeler silinmez. Baka bir deyile, akslar zgara olarak kullanldktan sonra istenirse silinebilir. Bu zgara sistemi kullanlarak oluturulan elemanlarda herhangi bir deiiklik olmaz.

Dm Noktas ve Obje
Dm noktalar ksaca, objelerin geometrik bilgilerinin sakland koordinatlardr. Objeler dm noktalarna bamldr. Dm noktalar izim ekrannda kk daire ekilde gzkr. Bu kutucuklarn bykln ve rengini ayarlamak mmkndr.

63

Temel Konular Ayarlar/Genel Ayarlar satr tklanarak Genel Ayarlar diyalogu alr. Burada, izim sekmesinde, D.N. Ayarlar blmnden Yarap hanesine istenilen deer yazlarak dm noktas yarap ayarlanabilir. Varsaylan deer 1 pikseldir. Dm noktas rengini deitirmek iin renk kutucuuna farenin sol tuu ile tklanr. Tu basl tutularak, imle alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenilen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutusu seilen renge dnecektir. Bu ayarlardan sonra tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda, izim alannda dm noktalar yeni ayarlarla gzkecektir. Dm noktalarnn ekranda grnmesi iin, Ayarlar/Genel Ayarlar satr tklanarak Genel Ayarlar diyalogu alr. izim sekmesinde, D.N. Ayarlar blmnden Dm noktalarn gster kutucua farenin sol tuu ile tklanarak iaret konur. satrnn nndeki

Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda dm noktalar grnr hale gelecektir. Dm noktalarnn ekranda grnmesi istenmiyorsa, Dm noktalarn gster kutucuundaki iaret kaldrlr. Dm noktalar ile ilgili ilemler yaplrken, dm noktalarn yakalamak nemlidir. mlecin dm noktalarn tam olarak yakalamasn salamak iin dm noktasna atlama modu kullanlr. Dm noktalarna atlama modu toolbardan D.N. Kilitlen butonu farenin sol tuu ile tklanarak aktif/inaktif hale getirilebilir. Dm noktasna kilitlenme aktif iken, fare imleci dm noktalarna yaklatrldnda, imlecin iaretinin deitii grlr. Bu, imlecin dm noktasn yakaladn gsterir. Izgaraya kilitlenme aktif iken imle sadece zgara kesiim noktalarn yakalayabilir. Bu durumda zgara kesiim noktalar dndaki noktalarda herhangi bir ilem yapmak mmkn deildir. Ancak hem zgara kesiimlerini yakalamak, ayn zamanda dier noktalarda da ilem yapabilmek iin gelitirilmi dier bir zellik daha vardr. Bu zellik, zgaray dm noktas gibi yakalama zelliidir. Bu durumda imle obje modundayken zgara kesiimleri zerine getirildiinde, dm noktas zerine getirilmi gibi zgara kesiim noktasn yakalar. Ancak obje dm noktalar ve izim alanndaki btn noktalarda da ilem yapmak mmkndr. Program default (varsaylan) ayarlarnda zgaray dm noktas gibi yakalama modu aktiftir. Bu modu kapatmak ya da kapal ise amak iin; Ayarlar/Genel Ayarlar satr tklanarak Genel Ayarlar diyalogu alr.

64

Temel Konular Burada, izim sekmesinde, Kilitlenme ayarlar blmnde Izgaray dm noktas gibi yakala satrnn nndeki kutucuu farenin sol tuu ile tklayn. Kutucuk iaretli ise iaret kalkacak, iaretli deil ise iaretlenecektir. Modun aktif olmas iin kutucuun iaretli olmas gerekir. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Dm noktasn yakalama mesafesinin de ayar yaplabilir; Ayarlar/Genel Ayarlar tklanarak Genel Ayarlar sekmesine girilir. Burada, Mouse duyarll blmndeki D.N. atlama faktr hanesine istenilen deer girilir. Girilen deer bydke, imle dm noktalarn daha uzak mesafeden yakalar. Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda girilen yeni deer geerli olur. mle dm noktasna girilen D.N. atlama faktr orannda yaklat anda iareti deiir ve dm noktasn yakalar. Programdaki btn objelerde, objelerin trne gre bir ya da daha fazla dm noktas vardr. Dm noktas koordinatlar deitirildiinde, bu dm noktalarna bal objelerin de koordinatlar deiir, ya da objeler dm noktasna baml olarak ekil deitirirler.

Dm Noktas Panel Kolon Panel Dm Noktas

Tek dm noktal objelerde (rnein kolon), objenin tamam bu dm noktasna bal olduu iin, dm noktas tand zaman obje de tanr. ki ve daha fazla dm noktas bulunan objelerde (kiri, duvar, izgi , yay, at yzeyi vs.), tek dm noktas tand zaman, objelerin ekli deiir. Bu tip objelerin tmn tamak iin, tm dm noktalarnn birlikte tanmas gerekir. Dm noktas tamak iin; Deitir/Dm Noktas Ta tklanr. mlecin ekli deiir.

65

Temel Konular Tanacak dm noktalar farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Seilen dm noktalar belirginleir. Tanacak dm noktalar seildikten sonra farenin sa tuu tklanr. mle farkl bir grnm alr. Bir dm noktas ya da izim alannda herhangi bir nokta farenin sol tuu ile tklanarak referans nokta olarak belirlenir. Fare hareket ettirildiinde seilen dm noktalar hareket edecek, bu dm noktalarna bal objeler de yer ya da ekil deitireceklerdir. ki ya da daha fazla dm noktas st ste aktrldnda tek dm noktas halini alr. Bunun sonucu olarak bu dm noktalarna bal objeler de birbirlerine baml hale gelirler. Dm noktas tandnda buna bal objeler de tanr ya da yer deitirirler. Baz durumlarda ayn dm noktasna baml objeleri birbirinden bamsz hale getirmek gerekebilir. Bunun iin deiik yntemler kullanlabilir. Bunlardan bir tanesi Ta komutunu kullanmaktr. lgili objeyi tamak iin; Deitir/Ta satr ya da toolbardan Ta ikonu tklanr. mle objenin zerine gtrlp farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Farenin sa tuu tklanr. izim alannda herhangi bir nokta farenin sol tuu ile tklanp fare hareket ettirilir. Fare ile birlikte seilen objenin de hareket ettii grlr. izim alanna ikinci kez sol tula tklandnda tama ilemi tamamlanm olur. Tanan obje ortak dm noktasndan ayrlm olur. Bir obje iaretlenip dm noktas tklanarak dm noktas tanabilir. Obje tklanarak seilir. mle, objenin dm noktas zerine gtrlr ve sol tu ile tklanr. mle hareket ettirildike, dm noktasnn da yer deitii grlr. Dm noktas istenilen noktaya gtrlr ve sol tu tekrar tklanr.

66

Temel Konular Dier bir yntem ise U Noktas Edit komutunu kullanmaktr. Bu yntem sadece duvar, kiri, panel, srekli temel ve ba kirii objelerinde geerlidir. Deitir/Obje Edit/ U Noktas Edit satr tklanr. Fare imleci ilgili objenin ortak dm noktasndan ayrlmak istenen ucu zerine gtrlr ve farenin sol tuu tklanr. Fare hareket ettirildiinde ilgili ucun da fare ile birlikte hareket ettii, objenin de buna baml olarak ekil deitirdii grlr. izim alanna ikinci kez sol tu ile tklandnda ilem tamamlanr. Sol tu yerine sa tu tklanarak ilem iptal de edilebilir. Birden fazla dm noktas barndran objeleri ya da birok objeden oluan sistemleri dndrmek iin dm noktas dndr komutu kullanlabilir. Deitir/Dm Noktas Dndr satr veya toolbardan Dm Noktas Dndr ikonu tklanr. Dndrlecek objelere ait dm noktalarnn tm seilir. ( Seme ilemi noktalar zerine gidilip farenin sol tuu ile tek tek tklanarak yaplabilir. Dm noktalarn semenin baka bir yolu da window seimdir. izim alannda bo bir noktaya farenin sol tuu ile tklanr. Fare srklendiinde bir erevenin de fare ile birlikte hareket ettii grlr. Seilecek dm noktalar bu ereve iine alnr ve farenin sol tuu tekrar tklanr. ereve iinde kalan noktalarn seildii grlr.) Farenin sa tuu tklanr. mlecin ekli deiecektir. Dndrme eksenini belirlemek iin, farenin sol tuu ile iki nokta tklanr. Tklanan ilk nokta dndrme merkezidir. Seilen dm noktalarna bal objeler bu merkeze gre dnecektir. kinci nokta tklandktan sonra fare hareket ettirildiinde, seilen dm noktalarna bal objelerin, belirlenen merkeze gre dndkleri grlr. Farenin sol tuu ile izim alanna bir kez daha tklanrsa, dm noktas dndrme ilemi tamamlanr. Akslarn, merdivenlerin ve ktphanelerin dm noktalar yoktur. Bu yzden dm noktas ta ve dm noktas dndr komutlar bu objelerde almaz. Bu objeleri tamak iin Deitir/Ta, dndrmek iin de Deitir/Dndr komutlarn kullanmak gerekir.

67

Temel Konular Akslar birbirleri ile kesitiklerinde, kesiim noktalarnda dm noktalar oluur. Dm noktalarna atlama zellii kullanlarak, bu dm noktalar bir zgara sistemi gibi kullanlabilir. Bu zellik izimleri olutururken byk kolaylk salar. Herhangi bir aks tandnda ya da dndrldnde, ilgili aksn dier akslarla kesitii dm noktalarnn yeri deiir. Bu dm noktalarna bal objeler de aksa baml olarak hareket ederler. Eer aks dier akslarla kesiemeyecei bir yere tanrsa, dm noktalar eski yerlerinde kalr. Kolonlar tek dm noktas bulunan elemanlardr. Bu yzden dm noktas dndr komutu kolonlarda etkili olmaz. Kolonlar dndrlmek istendiinde, dndr komutunu kullanmak yerinde olur. Kolonlara farkl kelerinden kiri, duvar, panel vb. balanmak istendiinde, kolonun dm noktas dndaki keleri yakalamak gerekebilir. Bu aamada Gelimi Yakalama modu devreye girer. Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama satr veya toolbardan Gelimi Yakalama ikonu tklanarak, gelimi yakalama modu aktif duruma getirilir. Bu durumda fare imleci kolon kelerine yaklatrldnda, imlecin OK iaretini ald grlr. Bu, imlecin kolonun kesini yakalad anlamna gelir. Bu yntemle kolonlarn her kesinden istenilen dorultuda kiri, duvar, panel vb. elemanlar izmek mmkndr. izgi, ember, yay gibi ilkel objelerin birbirleri ile kesitikleri noktalarda dm noktalar olumaz. Bu sebepten dolay, bu tip kesiim noktalarn Gelimi Yakalama modu ile yakalamak mmkndr

ember

izgi

izgi

izgi lkel obje kesiimleri

Obje Bamllk
ideYAPI programlar, obje baml programlardr. Programa veri girileri obje baznda yaplr. Bu balamda, izim ekranna izilen her izim obje olarak adlandrlr. Bu objeler akll objelerdir ve birok zellii ilerinde barndrrlar. rnein, izim alanna izilecek bir duvar sadece iki duvar izgisi, iki sva izgisi ve bir de duvar taramasndan oluan bir obje deildir. Bu duvarn kalnl, ykseklii, hatta birim arl vardr. boyutlu grnts, istenilen yerinden kesilerek kesiti alnabilir.

68

Temel Konular Objelerde dm noktas mant vardr. Dm noktalar objelerin geometrik bilgilerinin sakland koordinatlardr. Objeler dm noktalarna bamldr. ideYAPI programlarndaki btn objelerde, objelerin trne gre bir ya da daha fazla dm noktas vardr. Dm noktas koordinatlar deitirildiinde, bu dm noktalarna bal objelerin de koordinatlar deiir, ya da objeler dm noktasna baml olarak ekil deitirirler. Tek dm noktal objelerde (rnein kolon), objenin tamam bu dm noktasna bal olduu iin, dm noktas tand zaman obje de tanr. ki ve daha fazla dm noktas bulunan objelerde (kiri, duvar, izgi , yay, at yzeyi vs.), tek dm noktas tand zaman, objelerin ekli deiir. Bu tip objelerin tmn tamak iin, tm dm noktalarnn birlikte tanmas gerekir. ki ya da daha fazla dm noktas st ste aktrldnda tek dm noktas halini alr. Bunun sonucu olarak bu dm noktalarna bal objeler de birbirlerine baml hale gelirler. Dm noktas tandnda buna bal objeler de tanr ya da yer deitirirler. rnek olarak; Duvarlarla kare eklinde bir poligon oluturun. Duvarlarn uzunluklar 5 m, kalnlklar 20 cm olsun. Kapal alana mahal oluturun. Mimari demenin alan m2 cinsinden hesaplanp mahal iine yazlacaktr. Duvar kelerine 40x40 cm boyutlarnda keye yanak kolonlar yerletirin. Kolonlar mahal iine doru di yapsn. Kolonlar yerletirdikten sonra mahalin m2 si de deiecektir. Duvarlardan bir tanesini sein. Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Alan Duvar Ayarlar diyalogunda, kalnlk satrna 0.4 yazn. Tamam butonunu tklayp diyalogdan kn. Semi olduunuz duvarn kalnl 20 cm iken 40 cm olacak, ayn zamanda, mahal alan da deiecektir. iz/llendirme/Kot llendirme satrn tklayn. Fare imlecini duvarlardan birinin zerine getirin ve farenin sol tuunu tklayn. Duvarn zerine duvar kotu yazlacaktr.

69

Temel Konular Ayn duvar farenin sol tuu ile tklayp sein. Toolbardan Obje zellikleri ikonunu tklayn. Karnza gelen duvar ayarlar diyalogundan duvar ykseklii deerini deitirin. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Kot deeri deiecektir. rnekler oaltlabilir: iz/llendirme/D llendirme satrn tklayn. Duvarlardan bir tanesini farenin sol tuu ile tklayn. Farenin sa tuunu tklayn. Sol tu ile duvarn d tarafnda herhangi bir noktay tklayn. D llendirme oluacaktr. imdi, Ayarlar/Obje Ayarlar/Kap/Pencere Ayarlar satrn tklayn. Alan diyalogdan pencere sein. Tamam butonunu tklayp diyalogdan kn. iz/Objeler/Kap/Pencere satrn tklayn. Fare imlecini llendirme yaplm duvarn sa ya da sol ucunun stne getirin. Sol tklayn. Pencere duvara yerletirilecektir. llere bakn. ller kendini yenileyecektir. Devam edersek; Deitir/Dm Noktas Ta satrn tklayn. Fare imlecini llendirilmi ve pencere yerletirilmi duvarn ucundaki kolonlardan birinin dm noktas zerine getirin ve sol tuu tklayn. Farenin sa tuunu bir kez tklayp seilen dm noktas zerine gelin ve tekrar sol tuu tklayn. Fareyi srkleyin. Fare ile birlikte kolonun hareket ettii ve duvarlarn da uzunluk ve dorultularnn dm noktasna baml olarak hareket ettii grlecektir. izim alannda herhangi bir noktay sol tu ile tklayn. Dm noktasna hareketine baml btn

70

Temel Konular objeler gncellenecektir. Obje bamll ile ilgili rnekler oaltlabilir. Obje bamll sayesinde, eer bir objede yaplan deiiklik baka objeleri de etkiliyorsa, bu etkiler program tarafndan otomatik olarak dier objelere de yanstlr. Kullanc tarafndan ek iler yaplmasna gerek yoktur.

Dm Noktas lemleri
Dm noktalar objelerin koordinat bilgilerinin sakland noktalardr. Objeler dm noktalarna bamldr. Dm noktas koordinatlar deitirildiinde objeler de buna bal olarak deiirler.

Dm Noktas Panel Kolon Duvar Dm Noktas

Dm noktalar ekranda gzkmyorsa, dm noktalarnn ekranda grnmesi iin; Ayarlar/Genel Ayarlar satr tklanarak Genel Ayarlar diyalogu alr. izim sekmesinde, D.N. Ayarlar blmnden Dm noktalarn gster kutucua farenin sol tuu ile tklanarak iaret konur. satrnn nndeki

Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda dm noktalar grnr hale gelecektir. Dm noktalarnn ekranda grnmesi istenmiyorsa, Dm noktalarn gster kutucuundaki iaret kaldrlr. Dm noktalarnn ekrandaki bykln ve rengini ayarlamak iin; Ayarlar/Genel Ayarlar satr tklanarak Genel Ayarlar diyalogu alr. izim sekmesi tklanr. D.N. Ayarlar blmnden Yarap hanesine istenilen deer yazlarak dm noktas yarap ayarlanabilir. Varsaylan deer 1pikseldir. Dm noktas rengini deitirmek iin renk kutucuuna farenin sol tuu ile tklanr. Tu basl

71

Temel Konular tutularak, imle alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenilen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutusu seilen renge dnecektir. Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda, izim alannda dm noktalar yeni ayarlarla gzkecektir. Dm noktalar ile ilgili ilemler yaplrken, dm noktalarn yakalamak nemlidir. mlecin dm noktalarn tam olarak yakalamasn salamak iin dm noktasna atlama modu kullanlr. Dm noktalarna atlama modu toolbardan D.N. Kilitlen ikonu farenin sol tuu ile tklanarak aktif/inaktif hale getirilebilir. Dm noktasna kilitlenme aktif iken, fare imleci dm noktalarna yaklatrldnda, imlecin ekli deiir. Bu, imlecin dm noktasn yakaladn gsterir. Dm noktasn yakalama mesafesinin de ayar yaplabilir. Ayarlar/Genel Ayarlar tklanarak Genel Ayarlar diyaloguna girilir. Genel Ayarlar sekmesi tklanr. Burada, fare duyarll blmndeki D.N. Atlama Faktr hanesine istenilen deer girilir. Girilen deer bydke, imle dm noktalarn daha uzak mesafeden yakalar. Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda girilen yeni deer geerli olur. mle dm noktasna girilen D.N. Atlama Faktr orannda yaklat anda ekil deitirir ve dm noktasn yakalar. ideYAPI programlarndaki btn objelerde, objelerin trne gre bir ya da daha fazla dm noktas vardr. Dm noktas koordinatlar deitirildiinde, bu dm noktalarna bal objelerin de koordinatlar deiir ya da objeler dm noktasna baml olarak ekil deitirirler. Tek dm noktal objelerde (rnein kolon), objenin tamam bu dm noktasna bal olduu iin, dm noktas tand zaman obje de tanr. ki ve daha fazla dm noktas bulunan objelerde (kiri, duvar, izgi , yay, at yzeyi vs.), tek dm noktas tand zaman, objelerin ekli deiir. Bu tip objelerin tmn tamak iin, tm dm noktalarnn birlikte tanmas gerekir. Dm noktas tamak iin; Deitir/Dm Noktas Ta tklanr. mlecin ekli deiir. Tanacak dm noktalar farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Seilen dm noktalarnn rengi deiir.

72

Temel Konular Tanacak dm noktalar seildikten sonra farenin sa tuu tklanr. mle farkl bir grnm alr. Bir dm noktas ya da izim alannda herhangi bir nokta farenin sol tuu ile tklanarak referans nokta olarak belirlenir. Fare hareket ettirildiinde seilen dm noktalar hareket edecek, bu dm noktalarna bal objeler de yer ya da ekil deitireceklerdir. Bu esnada referans nokta iin koordinat bilgisi girilebilir. Klavyeden X tuuna baslr. mle koordinat kutusundaki X hanesine girer. X koordinat deeri girilir ve enter tuuna baslr. Y koordinat iin de ayn ilem tekrarlanr. izim alannn herhangi bir yerine tklandnda, referans nokta girilen koordinatlara yerleir. Ayn ekilde, klavyeden L tuu ile mesafe ve A tuu ile de a vermek mmkndr. ki ya da daha fazla dm noktas st ste aktrldnda tek dm noktas halini alr. Bunun sonucu olarak bu dm noktalarna bal objeler de birbirlerine baml hale gelirler. Dm noktas tandnda buna bal objeler de tanr ya da yer deitirirler. Baz durumlarda ayn dm noktasna baml objeleri birbirinden bamsz hale getirmek gerekebilir. Bunun iin deiik yntemler kullanlabilir. Bunlardan bir tanesi Ta komutunu kullanmaktr.

Tanan duvar

Tanm duvar

Birbirine bal bu duvarlardan bir tanesini Ta komutu ile tayn lgili objeyi tamak iin; Deitir/Ta komutu tklanr.

Tanan duvar, bal bulunduu dm noktalarndan kopacaktr

mle objenin zerine gtrlp farenin sol tuu ile tklanarak seilir.

73

Temel Konular Farenin sa tuu tklanr. izim alannda herhangi bir nokta farenin sol tuu ile tklanp fare hareket ettirilir. Fare ile birlikte seilen objenin de hareket ettii grlr. izim alanna ikinci kez sol tula tklandnda tama ilemi tamamlanm olur. Tanan obje ortak dm noktasndan ayrlm olur. Dier bir yntem ise U Noktas Edit komutunu kullanmaktr. Bu yntem sadece duvar, kiri, panel, srekli temel ve ba kirii objelerinde geerlidir. Deitir/Obje Edit/U Noktas Edit tklanr. Fare imleci ilgili objenin ortak dm noktasndan ayrlmak istenen ucu zerine gtrlr ve farenin sol tuu tklanr. Fare hareket ettirildiinde ilgili ucun da fare ile birlikte hareket ettii, objenin de buna baml olarak ekil deitirdii grlr. izim alanna ikinci kez sol tu ile tklandnda ilem tamamlanr. Sol tu yerine sa tu tklanarak ilem iptal de edilebilir.

U Noktas Edit komutu ile ekildeki duvarn st ucunu tayn

Duvarn tanan ucu bal bulunduu noktadan ayrlacaktr

U Noktas Edit komutu ile birlikte dik modu da kullanlmak istenirse, dik modunun almad, u noktas deitirilen objenin x ya da y eksenlerine paralel gitmedii grlr. Diklii salayabilmek iin Lokal Nokta tanmla komutu kullanlmaldr. Deitir/Obje Edit/U Noktas Edit tklanr. mle, deitirilecek obje ucu zerine getirilip farenin sol tuu tklanr.

74

Temel Konular Bu aamada Aralar/Yakalama/Lokal Nokta Tanmla satr tklanr. mle, u noktas deitirilen objenin dier ucundaki dm noktas zerine gtrlr. mle ekil deitirince farenin sol tuu ile tklanr. Klavyeden shift tuu basl tutularak ya da toolbardaki dik butonu tklanarak dik modu aktif hale getirilirse, modun alt grlr. Birden fazla dm noktas barndran objeleri ya da birok objeden oluan sistemleri dndrmek iin dm noktas dndr komutu kullanlabilir. Deitir/Dm Noktas Dndr satr tklanr. Dndrlecek objelere ait dm noktalarnn tm seilir. ( Seme ilemi noktalar zerine gidilip farenin sol tuu ile tek tek tklanarak yaplabilir. Dm noktalarn semenin baka bir yolu da window seimdir. izim alannda bo bir noktaya farenin sol tuu ile tklanr. Fare srklendiinde bir erevenin de fare ile birlikte hareket ettii grlr. Seilecek dm noktalar bu ereve iine alnr ve farenin sol tuu tekrar tklanr. ereve iinde kalan noktalarn seildii grlr.) Farenin sa tuu tklanr. mlecin ekli deiecektir. Dndrme eksenini belirlemek iin, farenin sol tuu ile iki nokta tklanr. Tklanan ilk nokta dndrme merkezidir. Seilen dm noktalarna bal objeler bu merkeze gre dnecektir. kinci nokta tklandktan sonra fare hareket ettirildiinde, seilen dm noktalarna bal objelerin, belirlenen merkeze gre dndkleri grlr. Farenin sol tuu ile izim alanna bir kez daha tklanrsa, dm noktas dndrme ilemi tamamlanr. Dm noktas dndrrken dnme as nmerik olarak derece cinsinden verilebilir. Ay global ya da lokal koordinatlara gre vermek mmkndr. Deitir/Dm Noktas Dndr tklanr. Dndrlecek dm noktalar farenin sol tuu ile seilir ve sa tu tklanr. Farenin sol tuu ile dndrme ekseninin birinci ve ikinci noktalar tklanarak seilir (Lokal ve global a arasndaki farkn alglanabilmesi iin eik bir eksen seilmelidir). Klavyeden A tuuna baslr. mle Koordinat kutusundaki A hanesine girer.

75

Temel Konular stenilen a deeri (derece) buraya yazlr ve enter tuuna baslr. A bu deere kilitlenir, kutucuk krmzya dnr. izim alannda fare hareket ettirildiinde, seilen dndrme ekseninin yataya gre bu ada kilitlendii grlr. Bu global dnme asdr. Dnme ekseninin mevcut pozisyonuna gre, girilen a deeri kadar dnmesi isteniyorsa, klavyeden boluk tuuna baslr. Bu durumda girilen a deeri eksenin mevcut asna ilave edilir ve eksen bu pozisyona getirilir. Bu lokal dnme asdr. Farenin sol tuu tklanarak ilem tamamlanr. Akslarn dm noktalar yoktur. Bu yzden dm noktas ta ve dm noktas dndr komutlar akslarda almaz. Akslar tamak iin Deitir/Ta, dndrmek iin de Deitir/Dndr komutlarn kullanmak gerekir. Akslar birbirleri ile kesitiklerinde, kesiim noktalarnda dm noktalar oluur. Dm noktalarna atlama zellii kullanlarak, bu dm noktalar bir zgara sistemi gibi kullanlabilir. Bu zellik izimleri olutururken byk kolaylk salar. Herhangi bir aks tandnda ya da dndrldnde, ilgili aksn dier akslarla kesitii dm noktalarnn yeri deiir. Bu dm noktalarna bal objeler de aksa baml olarak hareket ederler. Eer aks dier akslarla kesiemeyecei bir yere tanrsa, dm noktalar eski yerlerinde kalr. Kolonlar tek dm noktas bulunan elemanlardr. Bu yzden dm noktas dndr komutu kolonlarda etkili olmaz. Kolonlar dndrlmek istendiinde, dndr komutunu kullanmak yerinde olur. Kolonlara farkl kelerinden kiri, duvar, panel vb. balanmak istendiinde, kolonun dm noktas dndaki keleri yakalamak gerekebilir. Bu aamada Gelimi Yakalama modu devreye girer. Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama satr veya toolbardan Gelimi Yakalama ikonu tklanarak, gelimi yakalama modu aktif duruma getirilir. Bu durumda fare imleci kolon kelerine yaklatrldnda, imlecin ekil deitirdii grlr. Bu, imlecin kolonun kesini yakalad anlamna gelir. Bu yntemle kolonlarn her kesinden istenilen dorultuda kiri, duvar, panel vb. elemanlar izmek mmkndr.

Kat ve Kat Tanmlar


ideYAPI programlarnda kat bilgileri ayr pencerelerde yer alr. Bir projede kat says kadar kat penceresi bulunur. Yeni bir proje aldnda, ekrana mastr kat penceresi gelir. Bu katn ad Zemin Kat, taban kotu sfr, ykseklii 3.3 metredir.

76

Temel Konular

Projeye yeni katlar ilave edilmek istendiinde ya da mevcut katlarn ykseklik, kot ve isim bilgileri deitirilmek istendiinde; Ayarlar/Kat Genel Ayarlar tklanr. Kat Genel Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Burada grlen proje ad, projenin sakland dosya ad ile kartrlmamaldr. Proje kaydederken verilen proje dosya ad ile ilgisi yoktur. Yukar Ekle butonu farenin sol tuu ile tklandnda aktif (mavi renkli) katn zerine bir kat eklenir. Aa ekle butonu tklanrsa aktif katn altna kat eklenir. Bu ekilde projeye istenildii kadar kat alabilir. Yeni eklenen katlarn kat ykseklii, Yeni kat ykseklii blmnde tanmlanabilir. Varsaylan ykseklik iaretlendiinde, alan katlarn ykseklii varsaylan ykseklik satr yannda tanmlanabilen deer kadar alnr. Son katla ayn satr iaretlenirse, alan katlarn ykseklii en son alan kat ile ayn alnr. Mevcut bir kat silmek iin ilgili kat satr farenin sol tuu ile tklanarak seilir ve Sil butonu tklanr. Ekrana Bu ilemi iptal edemezsiniz. Devam etmek istiyor musunuz ? uyars gelir. Soru onaylanrsa seilen kat silinir. Kat silerken dikkatli olunmaldr. nk silinen katta girilmi veriler varsa, katla birlikte bu veriler de silinecektir. Bu ilemin geri dn yoktur. Mastr kat (sfr numaral kat) silinemez. Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr.

77

Temel Konular Projeye kat ilave ettike program bu katlara otomatik olarak isim, kot ve ykseklik verir. Yukar kat eklendike kat isimleri 1. Kat, 2. Kat, 3. Kat eklinde artar. Aa eklenen kat isimleri de 1. Bodrum, 2. Bodrum, 3. Bodrum eklinde arttrlr. Alan her kata 3.3 m ykseklik verilir. Kat kotlar da mastr kat (sfr numaral kat) taban kotu sfr kabul edilerek dzenlenir. Otomatik olarak dzenlenen bu isim, kat ykseklii ve kat kotlar kullanc tarafndan deitirilebilir. mle deitirilmek istenen kutucuun zerine getirilir ve farenin sol tuu tklanr. Eski isim ya da deer silinir ve yeni deer yazlr. Kat ykseklikleri ya da herhangi bir katn kotu deitirildiinde, dier kotlar da bu deiiklikle balantl olarak otomatik olarak dzenlenir. Kot deerleri katlarn taban kotlarn ifade eder. Kat pencerelerine girilecek objeler, katta bulunduklar yere gre ksma ayrlabilir. Kat tabannda yer alan objeler (duvar, temel, mahal, kap-pencere vb.), Kat tavannda yer alan objeler (kiri, deme vb.), Hem taban hem de tavanda yer alan objeler (kolon, aks vb.). Programda kat taban Mimari Plan Modu, kat tavan da Kalp Plan Modu olarak adlandrlr. Kat tabannda yer alan objeler mimari plan modunda girilebilir. Bu objeleri kalp plan modunda girmek mmkn deildir. Bu durumun tersi kat tavan objeleri iin geerlidir. Kolon, aks, izgi gibi objeler ise her iki izim modunda da girilebilir. Mimari Plan Modunda iken Kalp Plan Moduna gemek iin Aralar/Mimari Plan/Kalp Plan satr tklanr. Bu ilem, klavyeden Shift+Tab tuuna baslarak da yaplabilir. Bir kat penceresinde girilen objeler eer dier katlarda da yer alacaksa, bu objeleri dier katlara yeniden girmek gerekmez. Bu objeler dier katlara kopyalanarak hzl bir biimde oaltlabilir. Katlar aras kopyalama iki yntemle yaplabilir. Bunlardan birisi Kat Kopyala, dieri de Kopyala / Yaptr yntemidir. Kat kopyalama yapmak iin; Kopyalanacak bilgilerin bulunduu kat aktif duruma getirilir. Dzen/Kat Kopyala tklanr. Kat Kopyala diyalogu ekrana gelir. Buradaki kat stununda, kopyalanacak objelerin bulunduu kat dndaki btn katlar mevcuttur. Kopyala stununda da btn katlar iaretlidir. Kopyalama yaplacak katlar iaretli braklr. Objelerin kopyalanmas istenmeyen katlarn karsndaki iaretler, farenin sol tuu ile zerlerine tklanarak kaldrlr. Alt blmdeki seeneklerden istenilenler yine sol tu ile tklanarak iaretlenir. Eski objeleri sil

78

Temel Konular seenei iaretlenirse, kopyalama yaplan katta mevcut objeler - eer varsa silinir ve yeni objeler kata kopyalanr. aretlenmezse yeni objeler eski objelerin zerine kopyalanr. Mevcut objeler silinmez. Yalnz aktif alma modu objelerini kopyala seenei iaretlenirse, kopyalanacak objelerin bulunduu pencerede hangi mod aktif ise (Mimari Plan/Kalp Plan), sadece o modda grnen objeler kopyalanr. Aktif olmayan moddaki objeler kopyalanmaz. ki katn mimari planlar farkl fakat kalp planlar ayn olabilir. Bu gibi bir durumda bir kattan dier kata sadece kalp plan kopyalanr. Bylece kopyalama yaplan katn sadece kalp plan dier katla ayn olur. Mimari plan deimez. Kontur izgilerini kopyala seenei iaretlenirse, aktif kattaki kontur izgileri dier katlara kopyalanr. Sadece seilen objeleri kopyala seenei, seilen objeleri dier katlara kopyalamak iin kullanlr. Bu seenei kullanmak iin, kat kopyala diyaloguna girilmeden nce kopyalanacak objeleri semek gerekir. Eer seili objeler varsa ve bu seenek iaretlenirse, sadece seilen objeler dier katlara kopyalanr. Seili obje yoksa kopyalama yaplmaz. Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda kopyalama ilemi gerekleir. Katlar aras kopyalama yapmak iin bir dier yntem de, bir kattaki objeleri kopyalayp dier kata yaptrmaktr. Kopyalanacak objelerin bulunduu kata girilir. Dzen/Kopyala tklanr. Kopyalanacak objeler farenin sol tuu ile tklanarak ya da ereve iine alnarak seilir. Farenin sa tuu tklanr. Fare imleci + iaretine dnecektir. izim alannda herhangi bir nokta (bu noktann orijin noktas olmasnda fayda vardr) sol tu ile tklanarak referans nokta belirlenir. Objelerin kopyalanaca kat penceresine geilir. Dzen/Yaptr tklanr. Ayarlar/Genel Ayarlar/izim/Obje yaptrrken koordinat al seenei iaretli deilse, "Emin misiniz?" sorusu ile karlalr ve evet tklanrsa, kopyalama aamasnda verilen referans noktas orijin noktas ile aktrlr ve kopyalama gerekleir. Referans noktas orijin noktas dnda bir noktaya yerletirilecekse, Emin misiniz? sorusuna Hayr yant verilir. Ayarlar/Genel Ayarlar tklanr. Alan genel ayarlar diyalogunda Obje yaptrrken koordinat al seenei iaretlenir.

79

Temel Konular Tamam butonu tklanp diyalogdan klr. Dzen/Yaptr tklanr. Fare imleci + iaretine dnr. izim alannda istenilen nokta farenin sol tuu ile tklanr. Fare hareket ettirilirse, kopyalanan objelerin sanal grntsnn de izim alan zerinde hareket ettii grlr. Sol tu bir kez daha tklandnda objeler son tklanan noktaya gre yerleir ve kopyalama ilemi tamamlanr. Kat pencereleri boyutlu pencerelerdir. Bu pencerelerde hem boyutlu hem de iki boyutlu objeler izilebilir. boyutlu kat pencereleri dnda, programda iki boyutlu izim pencereleri de mevcuttur. ki boyutlu izim pencereleri sadece iki boyutlu objeleri (izgi, ember, yay, tarama, llendirme vb.) barndrrlar. izim pencerelerinde duvar, kiri, temel vb. boyutlu objeler izmek mmkn deildir. izim pencerelerine geildiinde boyutlu obje izim komutlar kapanr (inaktif duruma geer). Kat pencerelerinden kopyalanan objeleri izim pencerelerine yaptrmak da mmkn deildir. Kat pencerelerinden kopyalanan objeler sadece kat pencerelerine yaptrlabilir. izim pencerelerinden kopyalanan objeler ise hem kat hem de izim pencerelerine yaptrlabilir. Programda pencereler aras gei yapmak iin; Fare imleci ekrann alt ksmndaki Durum ubuunun zerine getirilir. Farenin sa tuu tklanr. Mevcut pencereleri ieren men aa kar. Burada imle istenilen pencere isminin zerine kaydrlr ve sol tu tklanr. Seilen pencere ekrana gelir. Pencereleri silmek iin;

80

Temel Konular

Pencere/ izim tklanr. izim diyalogu ekrana gelir. Mevcut pencereler kategorilerine gre sekmelere ayrlmtr. Kat planlar, 2B Pencereler, Kesitler vb. hangi kategoriye ait pencereyi semek istiyorsanz, o kategoriye ait sekmeyi tklayn. Listeden istediiniz pencerenin stnde farenin sol tuunu tklayn. Klavyeden Delete tuuna basn. Tamam butonu tklanp diyalogu kapatn. Program ilemi onaylayp onaylamayacanz soracaktr.

Grnt
Proje yaparken, projenin eitli aamalarnda grnty projenin belirli blmlerine yaklatrmak, projenin tmn ya da bir ksmn grmek (grnty bytme/kltme), yaplan eitli silme, kopyalama vb. gibi ilemlerden sonra grntde meydana gelebilecek bozulmalarn gidermek iin yaplan ilemlerin tm grnt ilemleri olarak adlandrlr. Grnt ile ilgili komutlar programda grnt mens altnda toplanmtr. Bunlar Yeniden Olutur, Zoom komutlar, Grnt Kaydrma komutlar, izim Ayarlar ve Proje Takip Penceresi komutlardr. Bunun dnda grnt ilemlerinde klavyedeki ok tular, (+) ve (-) tular, ayrca yatay ve dey kaydrma ubuklar da etkin rol stlenirler. Projenin herhangi bir aamasnda yaplabilecek obje silme, iki objeyi birbirine balama gibi ilemler sonucunda ekrandaki objelerin grnmnde baz kalntlar grlebilir. Bu durumu dzeltmek iin Grnt/Yeniden Olutur tklanr. Yeniden olutur komutu btn objeleri yeni batan gzden geirip olmalar gerektii gibi ekrana getirir.

81

Temel Konular Programda grnty bytmek, kltmek, izimin istenilen blmlerine yaklamak iin kullanlan bir dizi zoom komutu vardr. Zoom komutu izimin herhangi bir blm merkez kabul ederek o merkeze doru yaklamak veya uzaklamak iin kullanlr. Grnt/Zoom tklanr. Fare imleci byte ve el eklini alr. Faresinin sol tuu basl tutularak, izimin herhangi bir noktasnda fare ileri hareket ettirilirse, noktaya yaklalr, fare geriye hareket ettirilirse noktadan uzaklalr. Klavyeden ESC tuuna baslrsa zoom modundan klr. Zoom Pencere komutu izimin herhangi bir blmne yaklamak iin kullanlr. Grnt/Zoom Pencere tklanr. Fare imleci byte eklini alr. Ekranda yaklalmak istenen blgeye yakn bir noktaya, farenin sol tuu ile tklanr. Fare hareket ettirilerek, yaklalmak istenen blge ereve iine alnr ve farenin sol tuu ikinci kez tklanr. ereve iine alnan alan ekran kaplar. izim Ekran

izim Ekran

Yaklalmak istenilen pencere iine alnr

alan

Pencere iine alnan alan ekran kaplar

Zoom Snrlar komutu, ekran izim alannda izilen objelerin tm ekranda grnecek ekilde dzenler. Grnt/Zoom Snrlar tkland anda, izim alanndaki objelerin tm ekranda grnr. Grnt/Zoom Hepsi, izim snrlar ile tariflenen alan ekrana getirir. izim snrlarn deitirmek iin;

82

Temel Konular Ayarlar/Genel Ayarlar/Izgara ve Snrlar/izim Snrlar tklanr. Alan diyalogda sol alt ke ve sa st ke koordinat bilgileri girilir. Tamam butonu tklanp diyalogdan klr. Grnt/Zoom Geri tklandnda, ekran bir nceki grnt durumuna geri dner. Zoom Seim komutu ise seilen objelere yaklamaya yarar. Yaklalmak istenen objeler seilir. Grnt/Zoom Seim tklannca ekrann sadece seilen objelerin tmn gsterecek ekilde dzenlendii grlr. Zoom ilemlerini klavyenin nmerik ksmndaki (+) ve (-) tular ile dinamik olarak yapmak da mmkndr. (+) tuu izime yaklatrr, (-) tuu ise uzaklatrr. Bunun yannda Zoom In ve Zoom Out komutlar da ayn ilevi grr. Grnt/Zoom In tklanrsa, grnt yaknlar, Grnt/Zoom Out tklanrsa grnt uzaklar. Zoom faktrn deitirmeden izim alann kaydrmak, izimin baka ksmlarn ekranda grmek iin Kaydr komutu kullanlr. Grnt/Kaydr tklanr. izim alannn herhangi bir noktasna farenin sol tuu ile tklanr. Tu basl tutularak fare istenilen yne doru kaydrlr. Grnt de fare ile birlikte kayar. Kaydr modundan kmak iin klavyeden Esc tuuna baslr. Ya da farenin sa tuu tklanr ve alan menden ptal satr tklanr. Kaydrma ilemi klavyeden yukar, aa, saa ve sola ok tular kullanlarak da gerekletirilebilir. stenilen yn tuuna basmak yeterlidir. Bunun yannda grnty kaydrmak iin menden Sola, Saa, Yukar, Aaya Kaydr komutlar kullanlr. Grnt/Dikey Kaydr/Yukar Kaydr tklanrsa grnt bir adm yukarya doru kayar. Grnt/Dikey Kaydr/Aa Kaydr tklanrsa grnt bir adm aaya doru kayar. Grnt/Dikey Kaydr/Sola Kaydr tklanrsa grnt bir adm sola kayar. Grnt/Dikey Kaydr/Saa Kaydr tklanrsa grnt bir adm saa kayar. Kaydrma yapmak iin kullanlabilecek bir baka ara da Proje Takip Penceresidir.

83

Temel Konular Grnt/Proje Takip Penceresi tklandnda Proje Takip Penceresi ekrana gelir. Aktif penceredeki mevcut btn izimler proje takip penceresinde grlr. Buradaki ereve farenin sa tuu zerinde basl tutulup kaydrldnda, aktif izim penceresindeki grntnn de ezamanl olarak kayd grlr. de Yap programlarnda intelli fare de alr. ntelli farenin zerindeki dmeler dndrlerek grnt kaydrlabilir. Grnt ilemleri iinde yer alan bir baka komut da izim Detaylar komutudur. Toolbardan Katman ikonunu tklayn. Katman Ayarlar diyalogu ekrana gelir. izim Detaylar sekmesini tklayn. Obje ve objenin alt elemanlarnn hiyerarik dzendeki listesi alacaktr. Elemanlarn nndeki kutucuklar farenin sol tuu ile tklanr. OK iaretleri kalktnda izimde grnmez, OK iareti kalkmadnda eleman izimde grnr.

Plan lek Ayarlar


Objelerin uzunluklarn, belirli bir lekte grebilmek iin kullanlr. Plan lek Ayarlar diyalogunda lek deitirildiinde, program izime otomatik zum yapar. Obje uzunluu cetvelle monitr zerinden lldnde, cetvelde, tanmlanan lek orannda deer okunur. rnein Plan lek Ayar 1/50 yaplrsa, 10 metrelik bir obje, cetvelle monitr zerinde lldnde 20 cm. okunur. Bu diyalogda tanmlanan lek sadece grnt zerinde etkilidir, kt alndnda geerli deildir. kt lei izdir diyalogunda tanmlanr. Plan lek Ayarlarnda tanmlanan lek ise sadece monitr(grnt) zerinde etkilidir. Plan lek ayarlarn deitirmek iin, Grnt/Plan lek Ayarlar satn tklayn. Ya da Programn sa alt kesinde bulunan lek deerini ift tklayn. Plan lek Diyalogu alacaktr.

84

Temel Konular

lek: Aa ok butonu tkannca 20, 50, 100 , 200, 500 saylarn gsteren liste alr. izim seilen rakama gre leklenecektir. rnein lek deeri 50 seilirse, grnt lei 1/50 olacaktr. Tamam butonuna tklanp diyalogdan klrsa hangi lein geerli olduu programn sa alt kesinde belirtilir. lek deerinin yannda ise, hangi zum faktrnde bu lein geerli olduu bilgisi verilir. Kullanc zum yapmad srece izimler 1/50 lekli, %100 zum faktrnde grnecektir. %100 zum faktrnde olmas demek, obje uzunluklarnn 1/50 teknii ile tam anlamyla llebilmesi demektir. Herhangi bir anda zum yapldnda ise zum lei doal olarak deiecektir. Aadaki resimde grnt lei 1/50, zum faktr ise %98dir. Dolaysyla izimler 1/50 tekniine gre %98 farkla llebilecektir.

Tip , Yatay Uzunluk: Hangi tip monitr kullanld burada belirlenir. Listede 19 ve 21 in monitrler ile zel Monitr seenekleri bulunmaktadr. Bu 19 ve 21 in monitrlerden biri seildiinde Yatay Uzunluk parametresi otomatik olarak deitirilecektir. Monitrn yatay uzunluu, Yatay Uzunluk parametresinde gsterilen deere uymuyorsa ya da baka bir monitr tipi kullanlyorsa , listeden zel Monitr seeneini seilir. zel monitr seildiinde Yatay uzunluk parametresi aktif hale gelecektir. Monitrn grnt ksmnn yatay uzunluu cetvelle llerek bulunan deer Yatay Uzunluk parametresi olarak girilir. Katman, ksaca obje kmesi diye tanmlanabilir. Katman mantnn temelinde objeleri gruplara ayrmak yatar. Her katmanda belirli objeler bulunur. Bu objeler projenin paralardr. Katmanlar st ste aktrldnda proje ortaya kar. Katman mant ile projeyi ynetmek, denetlemek, olas hatalara kar nlem almak daha kolaydr. Katman kapal objeler izim ekrannda grnmezler. zerinde allacak katmanlar ak tutulup, dier katmanlar kapatlarak, sadece istenilen katmanlar

85

Temel Konular zerinde allabilir. Bu durumda, projede mevcut dier katmanlara ait objelerin sebep olabilecei karklklar nlenmi olur. Katman ap kapatmak iin; Ayarlar/Katman Ayarlar tklanr. Katman Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Buradaki Katman Ayarlar sekmesinde kapatlmak istenen katmann karsndaki, ak stununda yer alan kutucuktaki iaret farenin sol tuu ile tklanarak kaldrlr. Btn katmanlar kapatlp sadece bir ya da birka katman ak braklacaksa, buradaki Hepsini Kapat butonunu kullanmak yerinde olur. Hepsini Kapat butonu farenin sol tuu ile tklanrsa, ak durumdaki btn katmanlar kapatlr. Bunun ardndan ak kalmas istenen katman kutucuklar yine sol tu ile tklanarak iaretlenir. Ayn ekilde, kapal olan tm katmanlar amak iin de Hepsini A butonu kullanlabilir. Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda, katman ayarlar diyalogundaki ak stunu iaretli braklan katmanlar ekranda grnr. Dier katmanlar ekranda grnmez. Katman Ayarlar diyaloguna girmeden de katman ap kapatmak mmkndr. Bu ilem toolbarda bulunan katman listesinden yaplabilir.

Toolbardaki katman toolboxunun sandaki aa ok butonu katman listesi alr.

farenin sol tuu ile tklanarak

Kapatlacak katmann nndeki iaret farenin sol tuu ile tklanarak kaldrlr. izim alan tklanp izime dnldnde ilgili katman kapanr. Kapal bir katman da ayn yntemle alabilir. izim alannda bulunan ayn katmana objeleri bir seferde kapatmak ve ya amak iin;

86

Temel Konular Deitir/Katmanlar mensnden Katmanlar Sakla/Gster satr tklanr. Amak veya kapatmak istenen obje tklanr. Baz durumlarda, baz objelerin ekranda grnmesi, fakat bu objelere yanllkla mdahale etmemek iin bunlara mdahalenin engellenmesi istenebilir. Bu i iin Katman Kilitleme kullanlr. Kilitlenen katmanlardaki objeler ekranda grnr, fakat bu objelere hibir ekilde mdahale edilemez. Katman kilitlemek iin; Ayarlar/Katman Ayarlar tklanr. Katman ayarlar diyalogu ekrana gelir. Kilitlenmek istenen katmann karsndaki, kilitli stununda yer alan kilit simgesi farenin sol tuu ile tklanr. Kilit simgesinin kapanp krmzya dnt grlr. Btn katmanlar kilitlenip sadece bir ya da birka katman ak braklacaksa, buradaki Hepsini Kilitle butonunu kullanmak yerinde olur. Hepsini Kilitle butonu farenin sol tuu ile tklanrsa, ak durumdaki btn katmanlar kilitlenir. Bunun ardndan ak kalmas istenen katman kutucuklar yine sol tu ile tklanarak kilitler alr. Ayn ekilde, kilitli olan tm katmanlar amak iin de Hepsini z butonu kullanlabilir. Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda ekranda tm katmanlar grnr. Ancak katman kilitlenen objelere mdahale edilemez. Bu objelere tekrar mdahale edilmek istendiinde, ayn yntemle katman amak gerekir. Katman kilitleme ilemi katman ayarlarna girilmeden de yaplabilir. Bunun iin toolbarda bulunan katman listesi kullanlr. Toolbardaki katman toolboxunun sandaki aa ok butonu katman listesi alr. farenin sol tuu ile tklanarak

Kilitlenecek katmann nndeki kilit simgesi farenin sol tuu ile tklanr. Simge krmz renge dnr. izim alan tklanp izime dnldnde ilgili katman kilitlenmi olur. izim alannda bulunan ayn katmana ait objeleri bir seferde kitlemek veya kilidi zmek iin; Deitir/Katmanlar mensnden Katmanlar Kilitle/z satr tklanr. Kilitlenmesi veya zlmesi istenen obje tklanr.

87

Temel Konular ideYAPI programlarnda her obje kendi adn tayan ayr bir katmanda yer alr. rnein; duvarlar duvar katmannda, taramalar tarama katmanndadr. Bunlar default katmanlardr ve btn objeler izilirken otomatik olarak bu katmanlara dahil edilirler. Ancak objeler mutlaka default katmanlarnda bulunmak zorunda deildirler. Objeler izilmeden nce ya da izildikten sonra farkl katmanlara dahil edilebilirler. Bu katmanlar mevcut dier katmanlar olabilecei gibi, yeni isimlerle yeni katmanlar da yaratmak mmkndr. Bir objeyi kendi katmanndan farkl bir katmanda izmek iin; lgili Obje (rn. Duvar) izilir. Toolbardaki Katman Toolboxunda ilgili objenin katman grlr. Buradaki aa ok butonu farenin sol tuu ile tklanr. Alan katman listesinden istenilen katman seilir. Bu aamadan sonra izilecek bu tip objeler (burada duvarlar) hep seilen katmanda izilecektir. Tekrar objenin kendi katmanna dnlmek istendiinde ayn ilem tekrarlanmal, objenin kendi katman seilmelidir. Mevcut bir objenin katmann deitirmek iin; lgili obje seilir. Deitir/Katmanlar/Obje Katman Deitir tklanr. Alan diyalogdan yeni bir katman farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda seilen objenin katman deiir. Birden fazla ve farkl objeler seilip bu ilem uygulanarak, bu objelerin tm bir seferde ayn katmana alnabilir. Bu yntemle, alternatif proje izimlerini ayn pafta zerinde, farkl katmanlarda saklamak mmkndr. Bu amaca ynelik bir tr katman mant olarak, programda Eskiz Modu olarak isimlendirilen bir tr katman mevcuttur. Aralar/Eskiz Modu tklandnda eskiz moduna geilir. Eskiz modunda proje arka planda gri renk tonunda grnr. Burada ilkel objeler kullanlarak (izgi, ember, yay, eri,yaz) proje zerinde eitli eskizler izilebilir, alternatif fikirler retilebilir. izilen ilkel objelerin ekranda daha belirgin grnmesi iin izgilere kalnlk verilebilir. Kalnlk verilecek izgi ya da eriler seilir.

88

Temel Konular Deitir/Obje zellikleri tklanr. Alan ilkel obje ayarlar diyalogundan yeni izgi kalnl seilir. Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda izgi kalnlklarnn deitii grlr. Eskiz modunda izilen her ey eskiz katmannda yer alr. Eskiz modundan kldnda eskiz katman kapanr ve bu izimler ekranda grnmez. Eskiz modundan kmak iin yine Aralar/Eskiz Modu tklanmaldr. Programda mevcut katmanlar dnda yeni, kullanc tanml katmanlar da yaratlabilir. Ayarlar/Katman Ayarlar tklanr. Alan katman ayarlar diyalogunda Yeni butonu farenin sol tuu ile tklanr. Katman listesinin sonuna Yeni Katman 1 ismi ile yeni bir katmann ilave edildii grlr. Katman ad zerine sol tu ile tklanp, klavyeden katman iin isim yazlr. Tamam butonu tklanarak diyalogdan klrsa yeni katman programa ilave edilmi olur. Mevcut bir katman silmek iin de ayn diyalogdan Sil butonunu tklamak gerekir. Katman ayarlar diyalogundaki dier bir sekme de, baz katmanlarn kendi iindeki alt katmanlarnn kontrol edildii izim Detaylar sekmesidir. Alt katmanlar bulunan katmanlarn izimde grnmesi istenmeyen alt katmanlar buradan kapatlabilir. rnein izimlerde Kap/Pencere isimlendirmesi istenmiyorsa; Ayarlar/Katman Ayarlar satrn tklayn. Alan Katman Ayarlar diyalogunda izim Detaylar sekmesini tklayarak bu sekmeye gein. Katmanlar ve alt katmanlar listesi karnza gelecektir. Burada, Kap/Pencere katman altndaki Kap/Pencere Etiket Dairesi satrnn nndeki kutucuu farenin sol tuu ile tklayarak, kutucuktaki iareti kaldrn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. izim alannda mevcut bulunan ve bundan sonra tanmlayacanz kap/pencere objelerinin isim etiketleri artk ekranda grnmeyecek ve izim ktlarnda baslmayacaktr.

89

Temel Konular

Objelerin Katlardaki Grnrl


Objelerin katlardaki grnrl ile yap elemanlarnn bulunduu yerden farkl kotlardaki ve katlardaki objelerin izgi tiplerini ve renklerini ve allan katta gsterilip gsterilmeyeceini belirlersiniz. Mimari modunda iken mimari ve statik objelerin bir alt ve/veya bir st kattaki izlerini planda gsterilebilirsiniz. Benzer ekilde kalp plan modunda iken mimari ve statik objelerin bir alt ve/veya bir st kattaki izlerini planda gsterebilirsiniz.

Mimari Mod/ Statik Objeler st Kat Gster: Mimari modda iken bir st katn statik objelerinin izlerini iaretli ise gsterir. Aktif Kat Gster: Mimari modda iken ayn katn statik objelerinin izlerini iaretli ise gsterir. Alt Kat Gster: Mimari modda iken bir alt katn statik objelerinin izlerini iaretli ise gsterir.

90

Temel Konular Mimari Mod/Mimari Objeler st Kat Gster: Mimari modda iken bir st katn mimari objelerinin izlerini iaretli ise gsterir. Alt Kat Gster: Mimari modda iken bir alt katn mimari objelerinin izlerini iaretli ise gsterir. Statik Mod/ Statik Objeler st Kat Gster: Kalp plan modunda iken bir st katn statik objelerinin izlerini iaretli ise gsterir. Alt Kat Gster: Kalp plan modunda iken bir alt katn statik objelerinin izlerini iaretli ise gsterir. Statik Mod /Mimari Objeler st Kat Gster: Kalp plan modunda iken bir st katn mimari objelerinin izlerini iaretli ise gsterir. Aktif Kat Gster: Kalp plan modunda iken ayn katn mimari objelerinin izlerini iaretli ise gsterir. Alt Kat Gster: Kalp plan modunda iken bir alt katn mimari objelerinin izlerini iaretli ise gsterir. Renk: Obje izlerinin planda hangi renkte grnecei belirlenir. Renk kutucuu zerine farenin sol tuunu tklayn. Tuu basl tutarak imleci alan renk paleti zerinde kaydrn. stediiniz renk zerine geldiinizde tuu brakn. Renk kutucuu setiiniz renge dnecektir. Kutucuk zerine klavyeden shift tuunu basl tutarak tklarsanz, ilgili renk iin kalem numaras, dolays ile kalem kalnl seebilirsiniz. izgi Tipi: Obje izlerinin planda hangi izgi tipinde grnecei belirlenir. Aa ok butonuna tkladnzda programdaki mevcut izgi tipleri listesi alr. Buradan istediiniz izgi tipini farenin sol tuu ile tklayarak sein.

Obje Kontur izimi


Ktphane, merdiven gibi boyutlu objeler ile bloklanm 2 boyutlu objeleri, daha hzl alabilmek amacyla(byk projelerde izimin yenilenmesi srasnda zaman kaybn nlemek iin), sadece drtgen bir ereve haline dntrme ilemidir. Bu ilem sonucunda objeler, planda detaylar gsterilmeden drtgen bir kutu eklinde gsterilirler. Bu ilem tek bir obje zerinde yaplabilmesini salayan komut, Kontur Objelerini Se komutudur. Ayrca Tm Kontur Objelerini Se komutuyla da allan izim penceresindeki objeleri tek bir komutla kontur objesi haline getirmek mmkndr.

91

Temel Konular Kontur obje haline getirilmi bir objeyi gerek grntsne dndrmek iin, Kontur Objelerini ptal Et, bir seferde tm objeleri gerek grntsne dndrmek iin ise, Tm Kontur Objelerini ptal Et komutu kullanlr. Objeleri tek tek d kontur haline getirmek iin: Grnt/Obje Kontur izimi/Kontur Objelerini Se satrn tklayn. Merdiven, ktphane ya da blok objesini sein. Farenin sa tuuna basn. lemi iptal etmek iin; Objeleri tek tek d kontur haline getirmek iin: Grnt/Obje Kontur izimi/Kontur Objelerini ptal Et satrn tklayn. Kontur izgisi haline getirilmi objeyi tklayn. Farenin sa tuuna basn. izim penceresinde bulunan kontur izimi haline gelebilecek tm objeleri bir seferde, kontur izimi haline getirmek iin: Grnt/Obje Kontur izimi/Tm Kontur Objelerini Se satrn tklayn. lem otomatik yaplacaktr. lemi bir seferde iptal etmek iin Grnt/Obje Kontur izimi/Tm Kontur Objelerini ptal Et satrn tklayn. lem otomatik yaplacaktr.

92

Blm 4 Paylam
Network zerinden proje paylam
ideCAD Statik network (a) ve internet zerinden takm almasn destekler. Programda allan projeleri lokal network ya da internet zerinden paylama imkan vardr. yle ki; farkl yerlerdeki farkl insanlar ayn proje zerinde ayn anda ya da farkl zaman dilimlerinde alabilirler. Buna ideCAD Mimari-ideCAD Statik uyumunu da ilave ederseniz bu, farkl mekanlardaki mimar ve mhendislerin ayn proje zerinde ezamanl olarak alabilmeleri anlamna gelir. Birden fazla mimar ayn projenin farkl ksmlar zerinde alabilirler. Mimarlar detay almalarn srdrrlerken, ayn anda inaat mhendisi binann statik hesaplarn yapabilir. Tm bu iler tek bir proje dosyas zerinde yaplr ve saklanr. Takm elemanlar, alrken srekli aa bal olmak zorunda deildirler. Projenin bir kopyasn kendi makinelerinde saklar ve bunun zerinde alabilirler. Aa balandktan sonra yaptklar almalar ana proje dosyasna gnderebilir, dier kullanclar tarafndan yaplan deiiklikleri de buradan alabilirler. Bu ekilde takm elemanlar arasndaki mesafe sfra iner, zaman kayplar engellenir, minimum hata ve maksimum verimlilik salanr.

ideCAD Teamin altrlmas


ideCAD Team, ideYAPI tarafndan gelitirilmi, ideCAD Mimari ve ideCAD Statik aracl ile proje paylamn dzenleyen bir programdr. Takm almalarnda, takm elemanlar arasndaki ahengi salayacak, belirli kurallar koyacak, i ve yetkileri paylatracak bir yneticiye ihtiya vardr. te bu iliki ve kural dzenlemeleri ideCAD Team zerinde yaplr. ideCAD Team bir bilgisayara kopyalanr. Bu bilgisayar server (sunucu) olacaktr. lgili bilgisayarn anda, TCP-IP kurulu olmas gerekir. Ayrca yksek RAM ve iletim sistemi olarak Windows NT ya da 2000/XP tercih edilir. Windows 95/98 iletim sistemlerinde verimli almaz. ideCAD Team ilk altrldnda sizden bir ynetici (administrator) ifresi girmenizi isteyecektir. Bir ifre girin ve bu ifreyi unutmayn. stediiniz kadar kullanc (takm eleman) ekleyin, ve her takm eleman iin yetkileri dzenleyin. Burada her takm eleman iin isim ve ifre belirleyeceksiniz. sim ve ifreleri takm elemanlarna bildirmeniz gerekecektir. ideCAD Teami bu ekilde almaya brakn. Artk ideCAD Mimari ve ideCAD Statik programlarnda alan takm elemanlar server zerinden projelerini dier takm elemanlar ile paylaabilirler.

93

Paylam

Projeyi paylama amak


Proje paylaabilmek iin ideCAD Teamin ana makinede alr durumda olmas gereklidir. Btn bunlar tamam ise, zerinde altnz projeleri dier takm elemanlar ile paylaabilirsiniz: ideCAD Team/Projeyi Payla satrn tklayn. Karnza Balant Ayarlar diyalogu gelecektir. Buradaki Server satrna ideCAD Teamin alt bilgisayarn IP numarasn ya da makine adn girin. Portun default deerini deitirmeyin. Tamam butonuna basn. Giri diyalogu karnza gelecektir. Burada Kullanc satrna ynetici tarafndan size bildirilen kullanc adnz, ifre satrna da kullanc ifrenizi girin ve Tamam butonunu tklayn. Gr Ekle penceresi ekrana gelecektir. Buraya proje ad ya da proje hakknda aklayc bilgi girin. Buraya girdiiniz bilgi, projenize ortak olmak isteyen takm elemanlar tarafndan da grlebilecek, proje hakknda aklayc bilgidir. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Paylam ortamnda ayn isimde bir proje mevcut ise, program sizi Ayn isimde bir proje mevcut. Devam etmek istiyor musunuz? eklinde uyaracaktr. Evet tuuna basp devam edebilir, ya da hayr tuuna basp nce proje ismini deitirip, daha sonra projenizi paylama aabilirsiniz. Proje ismini deitirmek iin Ayarlar/Kat Genel Ayarlar satrn tklayn. Alan diyalogda projenin ismini deitirin ve Tamam butonunu tklayn. Bu ekilde projeniz paylama alacaktr. Bu aamadan sonra ideCAD Teame kaytl takm elemanlar projeniz zerinde almalar yapabilirler. Paylam ortamndaki projede, izim alanndaki elemanlar (objeler) default olarak silik gzkr. Bu objeler iinden deitirmek istediiniz objeler varsa bu objeleri denetiminize almanz gerekir. Denetiminizde olmayan objeler zerinde deiiklik yapamazsnz. Objeleri denetime almak iin: ideCAD Team/Objeleri Denetimine Al satrn tklayn. Denetiminize almak istediiniz objeleri farenin sol tuu ile zerlerine tklayarak ya da pencere iine alarak sein. Farenin sa tuunu tklayn. Seilen objeler denetiminize geecektir. Denetiminize geen objeler silik grnmeyecektir. Denetiminize almak istediiniz objeler o anda baka bir kullancnn denetiminde ise, program sizi Objeler ...... isimli kullancnn denetiminde eklinde uyaracaktr. Bu objeleri denetiminize alamazsnz.

94

Paylam Denetime aldnz objeler zerinde istediiniz her trl deiiklii yapabilir, objeleri silebilirsiniz. Projeye kat eklemek, kat silmek, kat yksekliklerini deitirmek ya da proje ismini deitirmek iin projeyi denetiminize almanz gerekir. Projeyi denetime almak iin: ideCAD Team/Projeyi Denetimine Al satrn tklayn. Proje denetiminize geecektir. Eer o anda proje baka bir kullancnn denetiminde ise program sizi Proje ...... isimli kullancnn denetiminde eklinde uyaracaktr. Bu durumda projeyi denetiminize alamazsnz. Projeyi denetiminize almadan Ayarlar/Kat Genel Ayarlar satrn tklarsanz, Projeyi denetiminize almak istiyor musunuz? sorusu karnza gelecektir. Evet butonunu tklarsanz proje denetiminize geecek, Kat Genel Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli deiiklikleri yapp Tamam butonunu tklayn. Yaplan deiiklikler projeye uygulanacaktr. Projeyi denetiminize almak istiyor musunuz? sorusuna Hayr butonunu tklayp cevap verirseniz Yaplan deiiklikleri kaydedemeyeceksiniz uyars karnza gelecektir. Tamam butonunu tkladnzda Kat Genel Ayarlar diyalogu alacaktr. Ancak burada yapacanz deiiklikleri kaydedemeyeceksiniz, nk Tamam butonu inaktif olacaktr. ptal butonunu tklayarak diyalogdan kmak zorunda kalacanz iin deiiklikler projeye uygulanmayacaktr. Denetiminize aldnz objelerde deiiklikler yaptktan sonra, hatal deiiklikler yaptnz fark ederseniz objeleri denetiminizden karn. Bylece yaptnz deiiklikleri geri alabilirsiniz. Bunun iin; ideCAD Team/Denetimdeki Objeleri Brak satrn tklayn. Yaptnz deiiklikleri kaybedeceksiniz. Devam etmek istiyor musunuz? sorusu karnza gelecektir. Evet butonunu tklayn. lgili objeleri sein ve farenin sa tuunu tklayn. Objeler denetiminizden kacak, deiiklikler iptal olacaktr. Projede denetiminiz dndaki objeler planda silik olarak gzkr. Btn objelerin normal olarak grntlenmesini istiyorsanz ideCAD Team/Tm Objeleri Gster satrn tklayn. Btn objeler normal olarak grntlenecektir. Ancak denetiminiz dndaki objeler zerinde yine ilem yapamazsnz. Bu objeleri tkladnzda objeler seilmez. Objeleri seebilmek iin denetiminize almanz gerekir.

95

Paylam Projede yaptnz deiiklikleri paylam ortamna aktarmak, dier kullanclar tarafndan yaplan deiiklikleri de gncellemek istediinizde ideCAD Team/Senkronize Et satrn tklayn. Proje tm kullanclar tarafndan yaplan en son deiikliklerle karnza gelecektir. Objelerin hangi kullancnn denetiminde olduunu grmek iin; ideCAD Team/Obje Sahiplerini Gster satrn tklayn. Obje zerine tklayn. lgili obje bir kullancnn denetiminde ise Obje ....... denetiminde mesaj gelecektir. Obje hibir kullancn denetiminde deil ise Obje serbest mesaj gelecektir. Proje zerinde alrken dier kullanclara annda mesaj gnderebilirsiniz. Bunun iin: ideCAD Team/Takm Elemanlarna Mesaj Gnder satrn tklayn. Mesaj Gnder diyalogu ekrana gelecektir. Diyalog zerinde Mesajnz Girin ve Kullanc Listesi pencereleri mevcuttur. Kullanc listesinde ideCAD Teamde kaytl tm takm elemanlarnn isimleri mevcuttur. Online takm elemanlarnn isimlerinin yanndaki kutucuk krmz renklidir. Mesaj yazn, kullanc listesinden mesaj gndermek istediiniz kullancy sein ve Gnder butonunu tklayn. Mesajnz ilgili kullancya gidecektir. Projeyi paylam ortamndan kartmak istediinizde; nce ideCAD Team/Senkronize Et satrn tklayp projeyi senkronize edin. ideCAD Team/Projeyi Paylam Ortamndan kart satrn tklayn. Karnza gelen Emin misiniz? sorusuna Evet butonunu tklayarak yant verin. Projeyi serverdan silmek istiyor musunuz? sorusu ile karlaacaksnz. Silmek istiyorsanz Evet, istemiyorsanz Hayr butonunu tklayn. Hayr derseniz proje serverdan silinmeyecektir. Gerektii zaman yine paylam ortamndan alabilecektir. Evet derseniz proje Serverdan silinecektir. A balantsn kesmek iin; ideCAD Team/Balanty Kes satrn tklayn. Program balnda ...olarak balsnz mesaj bal deilsiniz olarak deiecektir.

96

Paylam Programdan karken projeyi lokal hard diskinize kaydedin. Bu yaplmazsa proje tekrar serverdan alnabilir, fakat en son denetimden beri yaplan deiiklikleri kaybedersiniz. Projenin bir yedeini kendi hard diskinizde bulundurmay ihmal etmeyin.

Servera Balanmak
Program balk yazsnda bal deilsiniz yazs varsa, ideCAD Team de almak iin servera balanmak gerekir. ideCAD Team/Servera Balan satrn tklayn. Daha nce tanmlanmadysa Balant Ayarlar diyalogu alacaktr. Buradaki Server satrna ideCAD Teamin alt bilgisayarn IP numarasn ya da makine adn girin. Portun default deerini deitirmeyin. Tamam butonuna basn. Giri diyalogu karnza gelecektir. Burada Kullanc satrna ynetici tarafndan size bildirilen kullanc adnz, ifre satrna da kullanc ifrenizi girin ve Tamam butonunu tklayn. Balant yapldnda program balnda ....olarak balsnz yazs kacaktr.

Serverdan Balanty Kesmek


ideCAD Team/Balanty Kes satrn tklayn. Program balnda ...olarak balsnz mesaj bal deilsiniz olarak deiecektir.

Paylamdaki projeye ortak olmak


Programda kendi projelerinizi paylama aabileceiniz gibi, dier takm elemanlarnn paylama at projelere de ortak olabilir, bu projeler zerinde alabilirsiniz. Paylam ortamndaki projelere ulamak iin: Proje/A satrn tklayn. Alan Proje Ykle diyalogundan Paylalm Ortamdan A butonunu tklayn. ideCAD Teame bal deilseniz Giri diyalogu ekrana gelecektir. Burada kullanc ad ve ifrenizi girin ve Tamam butonunu tklayn. Proje Seimi diyalogu ekrana gelecektir. Yklemek istediiniz projeyi listeden farenin sol tuu ile

97

Paylam tklayarak sein ve Tamam butonunu tklayn. Proje paylam ortamndan alacaktr. Bu proje zerinde yukarda Projeyi paylama a bal altnda anlatld ekilde alabilirsiniz.

Kullanc Haklar
Kullanc haklar, kullanc ekleme ve silme gibi dzenlemeler ynetici (administrator) tarafndan yaplr. Bu dzenleme ideCAD Teamden yaplabilecei gibi, ideCAD Statik program iinden de yaplabilir. Bunun iin: Paylam/Uzaktan Eriim satrn tklayn. Uzaktan Eriim diyalogu ekrana gelecektir. Bu diyalogda mevcut kullanclarn listesi yer alr. Listedeki kullanclar silinebilir, listeye kullanc eklenebilir ya da mevcut kullanclarn ifre ve haklar ile ilgili deiiklikler yaplabilir. Bu deiiklikler sadece Ynetici (Administrator) tarafndan yaplabilir. Dier kullanclar bu komutlara ulaamazlar. Uzaktan Eriim diyalogunda kullanc silmek iin: Silmek istediiniz kullancy isminin zerine tklayarak sein. Kullanc Sil butonunu tklayn. Kullanc silinecek, paylam ortamna bir daha ulaamayacaktr. Kullanc eklemek iin: Kullanc Ekle butonunu tklayn. Alan Parola diyalogunda yeni kullanc adn ve ifresini girin. (ifre iki kez girilecektir) Tamam butonunu tklayn. Yeni kullanc, kullanc listesine eklenecektir. Kullanc girilen kullanc ad ve ifresini kullanarak paylam ortamna ulaabilir. Mevcut bir kullancnn haklarn ya da ifresini deitirmek iin: Listeden ilgili kullancy sein. Kullanc Ayarlar butonunu tklayn. Alan Kullanc Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak

98

Paylam diyalogu kapatn. Uzaktan Kayt diyalogundan kmak iin tamam butonunu tklayn.

99

Paylam

100

Blm 5 izim Teknikleri


Obje Yardmc Toolbarlar
iz mensnden ya da toolbardan herhangi bir obje izim komutu tklandnda, bu obje ile ilgili dier komut butonlarn ieren yardmc toolbar ekrana gelir. Fare imleci bu toolbarda bulunan ikonlarn zerine getirilip bir mddet bekletildiinde, ilgili ikonun hangi komut olduunu belirten yardm yazs ekranda belirir. Bu yardmlara balon yardm denir. konlar zerinde beklendiinde balon yardmlar ortaya kmyorsa; Aralar/zelletir/zelletir tklanr. zelletir diyalogu ekrana gelir. Bu diyalogda Toolbarlar sekmesi farenin sol tuu ile tklanarak, toolbarlar ksmna geilir. Buradaki Yardmlar Gster yazsnn nndeki kutucuk farenin sol tuu ile tklanarak iaretlenir. Tamam butonu tklanr ve diyalogdan klr. Fare imleci toolbarlardaki ikonlarn zerine getirilip beklendiinde, ikonlarn hangi komut ikonu olduunu belirten balon yardmlar grntlenir. Yardmc toolbarlardaki ikonlar tklanarak, gerekli komutlara menlere girmeden ulalr. Bu da arama sresini ve tklama saysn azaltaca iin, zamandan nemli tasarruf salar. Bu sayede programn renim sreci de ksalr. Aadaki tabloda, obje modunda ekrana gelen toolbarlarndan bazlar grlmektedir: Obje Ad Toolbar

Aks

Duvar

101

izim Teknikleri

Kap-Pencere

Obje Ayarlar Diyaloglar


Programda kullanlan objeler, kalnlk, ykseklik, genilik ve eitli parametrik ayarlarn programda mevcut ayarlardan alrlar. Bu ayarlar, programn default ayarlar olabilecei gibi, programda en son allp kaydedilen projeye ait ayarlar da olabilir. Programda en son kaydedilen projeye ait ayarlardan programn default ayarlarna geri dnlmek istenirse; Ayarlar/Ayarlar lk Haline Getir tklanr. Ekrana gelen Ayarlar, ilk haline gelecek. Emin misiniz? sorusuna, Evet butonu tklanarak yant verildiinde, programn default ayarlar geri yklenir. Baka bir deyile, programdaki tm ayarlar ilk haline dner. Yeni bir projede, proje ayarlarn belirleyen seenek bulunmaktadr. Bu seenekler Yeni Proje komutu tklandnda ekrana gelir. Son ayarlar kullanarak balat: Bu seenek iaretlenirse, program bir nceki aamada alan projenin ayarlarn yeni projede aktif hale getirir. Bu seenek altnda ayrca En son kullanlan materyaller ve En son kullanlan bileik materyaller eklinde iki seenek daha mevcuttur. Bu seenekler iaretlenirse, bir nceki aamada alan projenin materyalleri ve bileik materyalleri yeni projede aktif hale gelir. Varsaylan kullanarak balat(Ayarlar ilk hale getir): aretlenirse, program varsaylan(default) ayarlarla yeni bir proje aar. ablon kullanarak balat: aretlenirse, hazrda bulanan proje ablonlarndan birini seerek yeni bir proje alr. Drt adet klasrde drt tane ablon bulunmaktadr. Seilen ablona gre obje ayarlar ayarlanacaktr. Obje zellikleri, kullanc tarafndan da deitirilebilir. Objeler izilmeden nce ya da izildikten sonra kullanc obje zelliklerini istedii gibi ayarlayabilir. Obje zelliklerini, objeleri izmeden nce ayarlamak iin; Ayarlar mensnden zellikleri deitirilmek istenen obje ayarlar satr tklanr. lgili obje ayar diyalogu ekrana gelir.

102

izim Teknikleri Burada arzu edilen deiiklikler yaplr. Tamam butonu farenin sol tuu ile tklanp diyalog kapatlr. Yaplan ayarlar bundan sonra izilecek bu tip objelerde geerli olur. Daha nce izilen objelerin zellikleri deimez. Mevcut objelerin zelliklerini deitirmek iin; Deitir/Obje zellikleri tklanr. Deien fare imleci, deitirilecek obje zerine getirilir. Farenin sol tuu tklandnda, ilgili obje ayarlar diyalogu ekrana gelir. Burada yaplmak istenen deiiklikler yapldktan sonra, tamam butonu farenin sol tuu ile tklanarak diyalog kapatlr. lgili objenin zelliklerinin deitii grlr. Birden fazla objenin zelikleri ayn anda deitirilmek istenirse; Objeler farenin sol tuu ile tklanarak seilir. izim alanndaki tm ayn tip objeler ayn anda deitirilmek istenirse, obje seim ilemi daha pratik bir biimde yaplabilir. rnein; tm kiriler deitirilmek isteniyorsa, iz/Objeler/Kiri tklanr. Hemen ardndan Dzen/Hepsini Se tklanr. izim alanndaki tm kiriler seilmi olur. Objeler seildikten sonra Deitir/Obje zellikleri tklanr. Alan ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikler yaplr ve tamam butonu tklanarak diyalogdan klr. Gncellenen ortak nitelikler seilen btn objelere uygulanr. Farkl tip objeler seilip Deitir/Obje zellikleri tklanrsa, bu objelere ait ayar diyaloglar sra ile ekrana gelir. Bir diyalogda deiiklikler yaplp tamam butonu tklandktan sonra, ilgili diyalog kapanr ve seilmi baka bir obje ya da objelere ait diyalog ekrana gelir. Her obje tipi iin ayarlar ayr ayr yaplr. Obje ayarlarna girip burada arzu edilen ayarlar yapmak bazen olduka zaman alc bir itir. zellikle kap-pencere yerletirirken bu i skc bir hal alabilir. Byle bir durumda, yeni izilecek objelerde kullanlmak istenen ayarlar, eer projede mevcut olan objelerden herhangi birinin ayarlar ise, ayarlar mevcut objelerden gncelleme olana vardr. Mevcut bir objeden ayar gncellemek iin; Deitir/Objeden Ayarlar Al tklanr. Deien fare imleci ayarlarn gncellenecei obje zerine srklenir ve sol tu tklanr. Bu ilemden sonra izilecek bu tr objeler, bu objenin ayarlar ile izilecektir.

103

izim Teknikleri izilmi bir objenin ayarlarn izilmi baka bir objede kullanabilmek iin; Deitir/Objeden Ayarlar Al satrn ya da toolbardan Objeden Ayarlar Al ikonunu tklayn. Ayarlarn gncellenecei obje zerine farenin sol tuu ile tklayn. Deitir/Objeye Ayarlar Ver satrn ya da toolbardan Objeye Ayarlar Ver ikonunu tklayn. Ayarlarn uygulanaca objeler zerine tklayn. Obje ayarlarnn yapld ayar diyaloglar, baz objeler iin bir, baz objeler iin de birden fazla sekme ierir (Genel Ayarlar, leri Ayarlar, Etiket Ayarlar, Birimler vs.). Sekmeler

Bu sekmelerden her biri tklandnda, objenin farkl grup parametrelerini ieren diyaloglar ekrana gelir. Programn bu diyaloglarda son kullanlan sekmeyi hatrlama zellii vardr. Baka bir deyile, herhangi bir diyalogdan klrken, diyalog hangi sekmede kalmsa, bu diyalog tekrar aldnda yine ayn sekmede alacaktr. Bu zellik Ayarlar/Genel Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar sekmesinde deitirilebilir. Ayarlar/Genel Ayarlar tklanr.

104

izim Teknikleri Alan Genel Ayarlar diyalogunda Son kullanlan sekmeyi hatrla satrnn iareti kaldrlr veya iaretlenir.

Geometri kon Destei


iz mensnden herhangi bir obje izim ikonu tklandnda, program tklanan objenin izim moduna geer. Bununla birlikte, ilgili objenin adn tayan bir yzer toolbar da ekranda belirir. lgili objelerin tanmlanmasnda deiik yntemler kullanmak gerekiyorsa, objeyi bu yntemlerle izim yapmay salayacak komutun ikonlar bu toolbarda yer alr. Bu olana geometri ikon destei diye adlandryoruz. Programda her objenin kendine zg geometri ikon destei mevcuttur.

rnein Duvar komutu tklandnda alan toolbarda, Duvar, Drtgen Duvar, Erisel Duvar vb komutlar bulunur. Toolbardan Duvar ikonu tklandnda program duvar izim moduna girer. Alan duvar toolbarnda, drtgen duvar izmeye yarayan Drtgen Duvar ikonu mevcuttur. Drtgen Duvar ikonu tklanr. izim alannda drtgen duvarn kelerinden birinin yer alaca herhangi bir nokta tklanr. Fare srklenir. Sanal bir duvar grntsnn fare imleci ile birlikte hareket ettii grlr. kinci drtgen duvar noktas tklanr. Fare imleci izilen duvar parasna dik olarak srklenir. Drtgen duvarn sanal grnts imle ile birlikte hareket eder. stenilen noktaya gelindiinde farenin sol tuu tklanr ve drtgen duvar izimi tamamlanr. Kolon moduna girildiinde aa kan kolon toolbarnda da, eitli kolon geometrilerini destekleyen ikonlar mevcuttur. Bu ikonlar kullanlarak daire kolon, poligon kolon, keye, kenara yanak ya da ortalanm dikdrtgen kolon izim modlarna gei yaplabilir. Keye yanak kolonlarda, dm noktas kolon kesinde yer alr. Akslar kolonun her iki kenarna da akktr. Kenara yanak kolonlarda, kolon dm noktas kolon kenarlarndan birinin tam ortasnda yer alr. Akslardan bir tanesi kolon kenarna akktr. Dieri ise kolon kenarn ortalar. Ortalanm kolon, akslar tarafndan tam olarak ortalanr. Kolon dm noktas kolonun tam ortasndadr. Kaklk durumlar bunlardan farkl olan kolonlar girilmek istenirse, kolon ayarlarna girilip, gereken kaklk ayarlar yaplmaldr.

105

izim Teknikleri

Keye Yanak Kolon

Kenara Yanak Kolon

Ortalanm Kolon

Deme toolbarnda yer alan Nervre Dntr ve Kasede Dntr ikonlar, mevcut plak demeleri nervrl ve kaset deme ekillerine dntren komutlar altrrlar. llendirme modu aktif iken ekranda yer alan llendirme toolbarndan, ilgili ikonlar tklanarak i llendirme, d llendirme, kesiim llendirme, serbest llendirme, kot, kesit kot ve etiket modlarna gei mmkndr. at izim moduna girildiinde alan at toolbarnda, at detaylar, at boluu, kubbe, yay kubbe, tonoz ikonlar da yer alr. at detaylar ikonu tklandnda program at detay moduna girer. Buradaki ikonlar tklanarak mertek, ak, dikme, lata vb. at elemanlarnn 3-boyutlu izimi gerekletirilir. Tekil temel toolbarnda da kenara yanak, keye yanak, ortalanm tekil temel izim modlarna geii salayan ikonlar mevcuttur. iz/Tarama altndaki tarama tiplerinden herhangi biri tklandnda ekrana gelen toolbarda, dier tarama tiplerinin ikonlar da yer alr. Bu ikonlar tklanarak parametrik, tanml ve bitmap tarama modlarna gei yapmak mmkndr. izgi modunda iken ekranda alan izgi toolbarnda, tek izgi, srekli izgi ve drtgen izgi komut seenekleri mevcuttur. Programda yay izimi iin iki yntem mevcuttur. Bunlar merkez-yarap-alar ve noktadan yay izim yntemleridir. Bu izim modlarndan herhangi biri aktif iken ekranda grnen yay toolbarnda, her iki moda ait ikonlar da bulunur. Bunlar tklanarak ilgili modlara gei mmkndr.

106

izim Teknikleri Geometri ikon destei sayesinde, menlerde gezinmeye gerek kalmadan, birbiri ile ilikili komutlara kolayca ulalr. Bu olanak kullancya ok nemli zaman tasarrufu ve program renme kolayl salar.

Mimari Plan-Kalp Plan


ideYAPI programlar pencere mant ile allr. Pencereler, kat pencereleri ve izim pencereleri olmak zere iki ksma ayrlr. Kat pencereleri boyutlu pencerelerdir. Duvar, kolon, kiri, deme vb. boyutlu objeler sadece bu pencerelerde girilebilir. Kat pencerelerine girilen objeler katlar, kat pencereleri de st ste gelerek binann tamamn olutururlar. Bu pencerelerde kesit, grn ve 3-Boyutlu grnt almak mmkndr. Kat pencereleri iki ksmda incelenebilir. Herhangi bir kattaki objelerin bir ksm katn tabannda, bir ksm katn tavannda, bir ksm da hem tabannda hem de tavannda yer alr. ideYAPI programlarnda bilgi girileri bu taban-tavan mant ile yaplr. Buna gre her kat penceresinin bir tavan, bir de taban

Kat Tavan

Kalp Plan Modu 1. Kat Mimari Plan Modu

Kat Taban

vardr. Kat tavan Kalp Plan Modu, kat taban da Mimari Plan Modu olarak adlandrlr. Duvar, kap-pencere, temel objeleri vs. gibi objeler kat tabannda yer alr. Bu yzden, bu objeler sadece Mimari Plan Modunda izilebilir. Kalp Plan Modunda iken, bu objelere ait komutlar inaktif olurlar. Kiri, deme vb. objeler ise kat tavannda yer alrlar. Mimari plan modu objelerinin tersine, bu objeler de Mimari Plan Modu aktif iken, inaktif olurlar. Aks, kolon vb. objeler ise her iki modda da izilebilirler. nk bu objeler hem kat tavan, hem de kat tabannda mevcuttur. Modlar aras gei yapmak iin;

107

izim Teknikleri Aralar/(Mimari Plan/Kalp Plan) tklanr. Komut tkland srada Mimari Plan Modunda bulunuluyorsa, Kalp Plan Moduna, Kalp Plan Modunda bulunuluyorsa, Mimari Plan Moduna geilir. Ayn ilem klavyeden Shift+Tab tuuna baslarak, ya da toolbardan Mimari Plan/Kalp Plan ikonu tklanarak da yaplabilir. Bir katn kalp plan, bir st katn mimar plann tayacak olan sistemdir. Bu yzden, kalp plannda girilecek kiri ve demelerin, bir st katn mimari plan ile uyum iinde olmas gerekir. Programda bu ii kolaylatrc nemli bir zellik mevcuttur. Bir katta girilen duvarlar, bu katn altnda yer alan katn kalp plan modunda, silik sanal izgiler olarak grnr. Dm noktasna kilitlenme aktif ise, fare imleci bu duvarlarn dm noktalarna da atlar. Bu imkan sayesinde kalp planlar sratle ve hatasz bir biimde oluturulabilir. Farkl moddaki bir objenin nasl grnecei Objelerin Katlardaki Grnrl diyalogunda tanmlanr. Ayarlar/Objelerin Katlardaki Grnrl satr tklanr. Alan grnm ayarlar yaplr. izim pencereleri iki boyutlu pencerelerdir. Kat pencerelerindeki Kalp Plan/Mimari Plan mant bu pencerelerde geerli deildir. Bu pencerelerde sadece ilkel obje (izgi, ember, yay, eri vb.) izimleri ve bu objelerle ilgili (fillet, chamfer, trim, uzat vb.) ilemler yaplabilir. boyutlu obje izim komutlar ve bunlarla ilgili dier komutlar bu pencerelerde aktif deildir. izim pencerelerinden kopyalanan objeler kat pencerelerine yaptrlabilir, fakat kat pencerelerinden kopyalanan objeler izim pencerelerine yaptrlamaz. Bununla birlikte, izim penceresinden, baka bir izim penceresine kopyalama yaplabileceinden, 3 boyuttaki objeler 2 boyuta aktarlarak, allmak istenen 2 boyut izim penceresine yaptrlabilir. Kesit, grn, plan ve alm pencereleri, izim penceresi snfna girerler. Yeni izim penceresi amak iin Proje/Yeni 2B Penceresi tklanr. Alan 2-boyutlu izim penceresinde 2-boyutlu ilkel objeler (izgi, ember, yay, eri vs.) kullanlarak izimler yaplabilir.

Vazgeme Metotlar
Mod, komutlarn altrld andr. rnein, kullanc toolbardan kolon ikonunu tklar. mle ekil deitirir ve artk kolon izimi gerekleecektir. Kullanc kolon modundadr denir.

108

izim Teknikleri

Komut altrldnda, komuttan vazgemek ya da moddan kmak iin eitli yntemler vardr. Yntemlerden her biri ihtiyaca gre seilir ve kullanlr. Klavyeden Esc tuuna baslrsa, hangi aamada olursa olsun komut iptal olur. Sa Tu Men Gster (Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar) aktifse, moddayken farenin sa tuuna baslr, kan menden iptal satr tklanrsa, komut iptal olur. Sa Tu Men Gster (Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar) aktif deilse, farenin sa butonuna baslrsa komut iptal olur. Sa Tu Men Gster (Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar) aktifse, moddayken klavyeden Ctrl tuu baslyken farenin sa tuuna baslrsa komut iptal olur. Sa Tu Men Gster (Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar) aktif deilse, moddayken klavyeden Ctrl tuu baslyken, farenin sa tuuna baslr, kan menden iptal satr tklanrsa, komut iptal olur. Moddayken baka bir komut altrlrsa komut iptal olur. Bununla beraber modun herhangi bir aamasnda iken baz komutlar altrlrsa, komut iptal olmaz. nce o komut iletilir, sonra mod kald yerden devam eder. Komutu iptal etmeyen komutlar unlardr: Zoom Pencere, Zoom Geri, Zoom izim, Zoom Hepsi, Lokal Nokta, Dik Referans, Paralel Referans, Izgara Kilitleme, Dik, Dm Noktas Kilitlenme, Kaydr, Gelimi Yakalama, En Yakn Nokta, Orta Nokta, U nokta, Kesiim, Hepsini Sei Hibirini Seme, Seimi Ters evir ve zelletir Srekli tklama gerektiren modlarda lokal undo son tklamay geri alr. rnein duvar tanmlarken srayla 1. nokta, 2. nokta tklanr ve 1.duvar oluur. Mod devam eder. 2. duvarn 2.noktas tklanr ve 2. duvar oluur. Mod devam eder. 3.duvarn 2.noktas tklanr. Bu aamada toolbardan Lokal Undo veya Dzen/Lokal Undo tklanrsa 3.duvarn 2. noktas iptal olur fakat mod devam eder. Mod 3. Duvarn 2. Noktasnn tklanmasn bekler.

mleler
Programda alrken fare imleci eitli ekillere girer. Fare imlecinin ekli programdaki aktif modun bir gstergesidir.

109

izim Teknikleri mle modda iken (aks, kolon, kiri vb. obje izim modlar, ya da ta, dndr, dm noktas ta vb.), dm noktalarna atlama zellii vardr. Modda olmasna ramen imle dm noktalarna atlamyorsa, dm noktasna kilitlenme inaktiftir. Aktif duruma getirmek iin toolbardaki Dm Noktalarna Kilitlen ikonu farenin sol tuu ile tklanr. mle herhangi bir dm noktasna yaklatrldnda ekli deiir. Bu, imlecin dm noktasn tam olarak yakaladnn gstergesidir. Izgaraya dm noktas gibi yakala(Ayarlar/Genel Ayarlar/izim/Kilitleme Ayarlar) seenei iaretli ise, imle hem dm noktalarn (toolbarda Dm Noktalarna Kilitlen baslyken) hem de zgaray dm noktas gibi yakalar. aretli deilse imle, sadece dm noktalarna yakalar. Hibir mod aktif deilse, imle bo durumdadr. Bo imle hibir biimde dm noktalarna kilitlenmez. Baz komutlar, birka aamal komutlardr (ta, dndr, betonarme hesap aks vb.). Bu tr komutlarn farkl aamalarnda imle de farkl ekiller alr. mlecin ekillerinden bazlar, aadaki tabloda rnek olarak verilmitir: Komut Bo Dm Noktas Yakalama Duvar Kiri Kolon mle Komut Deme izgi Kap-Pencere Izgara kesiimi yakalama Zoom Pencere mle

110

Blm 6 Destek Komutlar


Dik Metodu
Obje izerken, objelerin X ya da Y dorultusunda (dik) izilmesini salamak iin dik modu kullanlr. Dik modu aktif iken objeler yalnz 0 ya da 90 derece alarda izilebilirler. Ayarlar/Genel Ayarlar tklanr. Alan Genel Ayarlar diyalogunda, izim sekmesi tklanr. Dik (ortho) satrnn nndeki kutucuk farenin sol tuu ile tklanarak iaretlenir. Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda dik modu aktif hale gelir. Dik modu toolbardan Dik ikonu tklanarak da alp kapatlabilir. Dik modunu kullanmann baka bir yolu da klavyeden shift tuuna basmaktr. Shift tuu basl tutularak obje izimleri yaplrsa, objeler dik, yani yatay ya da dey izilecektir. Tu brakldnda dik modu da inaktif olacaktr. Shift tuunun baka bir zellii de izimlerde gnye vazifesi grmesidir. izilen bir obje (duvar, kiri, izgi vb.) herhangi bir noktann hizasnda son bulacaksa, obje izilirken shift tuu basl tutulur ve fare imleci ilgili nokta zerine kaydrlr. mle ekli deitiinde farenin sol tuu tklanr. izilen obje tam bu nokta hizasnda sonlanr.

Duvar izimine bala

Shift tuunu basl tutarak imleci mevcut duvarn dm noktasna yaklatr. OK iaretini grnce tkla

Duvar dm noktas hizasna kadar izilecektir

111

Destek Komutlar Objeleri izim alannda dik olarak izmek ya da izim alanna dik olarak yerletirmek iin, dik modu yerine koordinat kutusu da kullanlabilir. Obje izimi srasnda klavyeden A tuuna baslr. mle koordinat kutusundaki A hanesine girer. Buraya, amaca gre 0 ya da 90 yazlr. Girilen deerler derece cinsinden a deerleridir. Enter tuuna basldnda kutucuk krmzya dnr. Fare izim alan zerinde kaydrlarak izilen objenin yn belirlenir ve sol tu tklanr. Obje dik olarak izilir.

Dik Referans
izilecek objenin, mevcut bir objeye ya da iki nokta verilerek tariflenen dorultuya dik olarak izilmesini salamak iin dik referans kullanlr. Referans belirlemek iin; Toolbardan Dik Referans ikonu tklanr. Fare imlecinin ekli deiir. mle referans olarak alnacak obje zerine kaydrlr ve sol tu tklanr. Tklanan obje seilecek ve referans obje olarak atanacaktr. Bu aamadan sonra izilecek objeler belirlenen referans objenin dorultusuna dik olarak izilir.

Dik referans olarak obje se

izilecek objeler, sadece referans objeye dik ynde izilebilir (ok ynnde).

Referans olarak obje semek yerine, referans dorultu da belirlenebilir. Dik Referans ikonu tklanr. izim alan zerinde referans olarak belirlenecek dorultunun birinci noktas, farenin sol tuu ile tklanr.

112

ki nokta tklayarak referans dorultusu belirle

izilecek objeler sadece referans dorultuya dik ynde izilebilir (ok ynnde)

Destek Komutlar Bu aamada a verilmek istenirse, klavyeden A tuuna baslr. mle koordinat kutusundaki A hanesine girer. Buraya istenen a deeri (derece) girilir ve entera baslr. Kutucuk krmzya dnerek girilen a deerine kilitlenir. izim alannda farenin sol tuu tklanarak ikinci nokta belirlenir. Bundan sonra izilecek objeler belirlenen referans dorultuya dik olarak izilir. Dik referans iptal etmek iin, toolbardaki Dik Referans butonu ikinci kez tklanr.

Paralel Referans
izilecek objenin, mevcut bir objeye ya da iki nokta verilerek tariflenen dorultuya paralel olarak izilmesini salamak iin paralel referans kullanlr. Referans belirlemek iin; Toolbardan Referans/Paralel referans ikonu tklanr. Fare imlecinin ekli deiir. mle referans olarak alnacak obje zerine kaydrlr ve sol tu tklanr. Tklanan obje seilecek ve referans obje olarak atanacaktr. Bu aamadan sonra izilecek objeler belirlenen referans objenin dorultusuna paralel olarak izilir.

Paralel referans olarak obje se

izilecek objeler, sadece referans objeye paralel ynde izilebilir (ok ynnde)

Referans olarak obje semek yerine, referans dorultu da belirlenebilir. Toolbardan Paralel Referans ikonu tklanr. Fare imlecinin ekli deiir. izim alan zerinde referans olarak belirlenecek dorultunun birinci noktas, farenin sol tuu ile tklanr. Bu aamada a verilmek istenirse, klavyeden A tuuna baslr. mle koordinat kutusundaki A hanesine girer. Buraya istenen a deeri (derece) girilir ve entera baslr. Kutucuk krmzya dnerek girilen a deerine kilitlenir. izim alannda farenin sol tuu tklanarak ikinci nokta belirlenir. Bundan sonra izilecek objeler belirlenen referans dorultuya paralel olarak izilir.

113

Destek Komutlar Paralel referans iptal etmek iin toolbardaki Paralel Referans butonu ikinci kez tklanr.

ki nokta tklayarak referans dorultu belirle

izilecek objeler sadece referans dorultuya paralel ynde izilebilir (ok ynnde)

En Yakn Nokta
En yakn nokta modu, izim alannda izgi, ember, yay, bezier, nurbs gibi ilkel objelerin herhangi bir noktasndan yakalanmasn salar. En yakn Nokta modu, Aralar/Yakalama/En Yakn Nokta satr tklanarak ya da klavyeden F6 tuuna baslarak aktif ya da inaktif duruma getirilir. lkel obje birleimleri oluturulurken En Yakn Nokta modu aktif hale getirilirse, objelerin birbirlerine balantlar kolayca yaplr. Eer objelere tam ortadan balant yaplacaksa, En Yakn Nokta modu yerine Orta Nokta modu kullanlabilir. Orta Nokta modu aktif iken imle objeleri orta noktalarndan yakalar. En Yakn Nokta modu, iki boyutlu izim pencerelerinde llendirme yaparken de ie yarar. Klavyeden F6 tuuna baslarak En Yakn Nokta aktif yaplr. iz/llendirme/Serbest llendirme tklanr. Fare imleci llendirilecek izgiler zerine gtrlerek sol tu tklanr. mle izgileri tam yakalar. Bu ekilde llendirme noktalar tklandktan sonra farenin sa tuu tklanr. Sol tu ile izim alannda iki nokta tklanarak llendirme hatt belirlenir.

Orta Nokta
Orta nokta modu, objeler tklandnda, imlecin objeyi tam ortasndan yakalamasn salar. Aralar/Yakalama/Orta Nokta tklandnda orta nokta modu aktif hale gelir. Klavyeden F5 tuuna baslarak da orta nokta komutu aktif ya da inaktif duruma getirilir.

114

Destek Komutlar Orta nokta aktif iken objelerin zerinde tklandnda, fare imleci objenin orta noktasn otomatik bulur ve sol tu tklandnda imle objenin ortasna atlar.

Lokal Nokta Tanmla


Koordinat kutusunda yazlan koordinat deerleri aksi belirtilmedike global orijin noktasna gredir. Kullanc projenin herhangi bir aamasnda istedii zaman lokal koordinatlara gre alabilir. Lokal koordinatlara gre almak demek, orijin noktasn izim alannda istenilen noktaya tamak demektir. Bu ilem sayesinde byk koordinat deerleriyle uralmaz. Baka bir deyile orijin istenilen bir nokta olabilir ve koordinat kutusuna yazlan X ve Y koordinatlar bu noktaya gre girilebilir. Lokal orijin tanmlamak iin Lokal Nokta Tanmla komutu kullanlr. Koordinat bilgisi girilmeden nce Aralar/Yakalama/Lokal Nokta Tanmla komutu altrlr ve uygun bir nokta tklanr. Daha sonra belirlenen lokal orijin noktasna gre koordinat deerleri girilir. Lokal nokta tanmlandnda program, koordinat kutusunda X ve Y nndeki kutucuklara iaret koyar. Bu iaret lokal koordinatlarda alldn belirten iarettir. aret var olduka girilen koordinat deerleri lokal deerlerdir. aret yoksa global koordinatlara gre allyor demektir. Kullanc istedii anda bu iaretleri kaldrabilir ve iaretleyebilir. aretleri kaldrmak veya tekrar iaretlemek iin klavyeden G tuu kullanlabilir. Lokal Nokta Tanmla komutu ile tanmlanan lokal koordinatlarn apsis ve ordinatlar 0 ve 90 derecedir.

Lokal Koordinat Sistemi Tanmla


Koordinat kutusunda yazlan koordinat deerleri aksi belirtilmedike global orijin noktasna gredir. Kullanc projenin herhangi bir aamasnda istedii zaman lokal koordinatlara gre alabilir. Lokal koordinatlara gre almak demek, orijin noktasn izim alannda istenilen noktaya tamak demektir. Bu ilem sayesinde byk koordinat deerleriyle uralmaz. Baka bir deyile orijin istenilen bir nokta olabilir ve koordinat kutusuna yazlan X ve Y koordinatlar bu noktaya gre girilebilir. Lokal koordinatlar sistemi herhangi bir ada da tanmlanabilir. Baka bir deyile, lokal koordinatlarn apsis ve ordinatlar herhangi bir ada tanmlanabilir. Bu tanmlama iin, Lokal Koordinat Sistemi Tanmla ve Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir komutlar kullanlr. Aralar/Yaklama/Lokal Koordinat Sistemi Tanmla satr ya da toolbardan Lokal Koordinat Tanmla ikonu tklanr. Program lokal koordinat sisteminin apsisini tanmlanmasn bekler. ki nokta tklanarak apsis tanmlanr. Lokal koordinat sisteminin apsisi belirli bir ada tanmlanmak isteniyorsa 1.nokta tklanr ve koordinat kutusunda A satrna a deeri girilir ve klavyeden Enter tuuna baslr. 2. nokta tklanr, bylece lokal koordinat sisteminin apsisi tanmlanm olur.

115

Destek Komutlar Ordinat ise apsise diktir. lem sonlandnda lokal koordinat sistemi otomatik olarak etkin duruma geer. Aralar/Yakalama/Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir satr ya da toolbardan Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir ikonu tklanrsa, lokal koordinat iptal edilir ve tekrar global koordinatlara dnlr. Herhangi bir aamada Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir komutu tekrar tklanrsa, son tanmlanm lokal koordinat sistemi kullanr.

Obje Bul
Proje yaparken herhangi bir objeyi bulup semek iin Obje Bul komutu kullanlr. Dzen/Obje Bul satrn tklayn. Objenin ad satrna objenin planda grnen adn yazn.(S10, K104 vs) Bul butonunu tklayn. Program objeye zum yapacaktr. Se butonunu tklayn. Obje seilecektir. Esc tuuna basarak diyalogdan kn.

Nesne Ekle
Nesne Ekle komutuyla, baka bir programn dosyas projeye eklenebilir. Baka bir deyile, ses, grnt, herhangi bir dokman(word, excel, pdf), izim dosyas vb baka programlara ait almalar proje ierisine alnabilir. lemi yapmak iin: Dzen/Nesne Ekle satrn tklayn. izim alannda bir nokta tklayn. mleci hareket ettirin. Oluan drtgenin ikinci noktasn verin. Nesne Ekle diyalogu alacaktr. rnein bir listeden WordPad Dokman satrn sein.

116

Destek Komutlar WordPad program alacaktr. Bu programda ya bir dosya an ya da herhangi bir metin oluturun. WordPad programnda k tkladnzda, WordPad kapanacak, proje ierisinde simge grnecektir. Bu simge eklenen WordPad dosyasdr. Eklenen nesnenin ieriini deitirmek veya ieriini incelemek iin: Yerletirilmi nesneyi tklayn. Farenin sa tuuna basn. Nesne Edit satrn tklayn. Nesneyi deitirebileceiniz, nesneye ait program alacaktr. Gerekli deiiklikleri yapp, nesneye ait programdan kn.

117

Destek Komutlar

118

Blm 7 ideCAD Statik Objeleri Aks


Aks izim Yardmclar
Aks toolbar
iz/Objeler/Aks/Aks satr ya da toolbardan Aks ikonu tklandnda Aks Toolbar aa kar. Aks Toolbarnn zerinde, aksla ilgili sk kullanlan dier komutlara tek tklama ile eriim salayan komut ikonlar bulunur.

Aks toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Aks ikonu. Tklandnda fare imlecinin ekli deiir ve aks izimine hazr hale gelir. Yay Aks ikonu. Tklandnda fare imleci yay aks izimine hazr hale gelir. 3 Noktadan Yay Aks ikonu. Tklandnda fare imleci 3 Noktadan Yay Aks izimine hazr hale gelir. Aks Ofset ikonu. Bir akstan belli bir mesafede yeni aks ve akslar retmek iin kullanlr. Bu ikon tklandnda, en son izilen ya da seili akstan, aks ofset kutucuunda yazl deer (m) kadar mesafeye yeni bir aks izilir. Aks izim Tipini Deitir ikonu. Yatay, dey ve serbest aks izim modlar arasnda gei yapmak iin kullanlr. Klavyeden Boluk tuu bu ikon yerine kullanlabilir. Aks Ayarlar ikonu. Tklanrsa Aks Ayarlar diyalogu alr. Alan diyalogda izilecek akslarn eitli zellikleri ayarlanabilir.

Aks klavye destekleri


iz/Objeler/Aks/Aks ya da toolbardan Aks ikonu tklandnda fare imlecinin ekli deiir. Bu ekil yatay aks, dey aks ve serbest (al) aks izimi durumlar iin farkldr. Yatay, dey ve serbest aks izim

119

ideCAD Statik Objeleri modlar arasnda gei yapmak iin klavyeden Boluk tuu kullanlr. Klavyeden boluk tuuna basldnda fare imlecinin deitii grlr. Hzl izim modu ak ise Ctrl+H tularna baslarak alp kapatlabilir program aks isimlerini otomatik olarak arttrr. Ancak, hzl izim modu kapatlrsa, aks izimi esnasnda aksa istenilen isim girilebilir. Hzl izim modu aktif ise yatay ve dey akslar tek tklamada izilir. Hzl izim modu inaktif ise ilk tklamadan sonra program aks ismi girmenizi bekler. stenilen isim klavye kullanlarak girilir. Girilmezse program aksa sradaki ismi otomatik olarak verecektir. kinci kez tklandnda aks izilir. Serbest (al) aks izimi esnasnda klavye kullanlabilir. Bu tip akslara koordinat noktas, uzunluk ya da a verilmek istendiinde koordinat kutusu kullanlr. Koordinat kutusundaki X kutucuuna X koordinat deeri, Y kutucuuna Y koordinat deeri, L kutucuuna uzunluk deeri (m), A kutucuuna da a deeri (derece) girilir. Bu kutucuklara fare ile zerine tklanarak girilebilecei gibi, klavyeden X, Y, L ve A tularna baslarak da girilebilir. Aks ofset komutu ile aks retilirken, enter tuu ie yarar. lk aks ofset, aks ofset tuu ile yapldktan sonra, aks ofset kutucuuna deer yazlp enter tuuna basldnda aks ofset komutu alr ve belirtilen mesafeye aks izilir. Tekrar enter tuuna basldnda, tekrar aks ofset moduna girilir ve ilem tekrarlanr. Bu yntemle akslar ok seri bir biimde retilebilir.

Aks ayarlar
Ayarlar/Obje Ayarlar/Aks Ayarlar veya toolbardan Aks toolbarndan Ayarlar ikonunu tklayn. Aks Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Aks ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayn. Yaplan ayarlara gre aks izimi gerekletirin. Aks ayarlar diyalogu srasyla Genel Ayarlar, Etiket Ayarlar, Bilgi Yazs ve Birimler olmak zere drt sekmeden oluur. Bu sekmelerin her birinde akslarla ilgili, kullanc tarafndan deitirilebilir parametreler mevcuttur. ikonu tkladktan sonra alan Aks

120

ideCAD Statik Objeleri

Bu parametrelerle ilgili aklayc bilgiler programda Bu Nedir? yardm (Whats This? Help) olarak mevcuttur. Yardm aa karmak iin fare imleci ilgili parametre yazsnn zerine gtrlr. Farenin sa tuu tklanr. Alan Bu Nedir? (Whats This?) yazsnn zerine sol tu ile tklandnda ilgili yardm aa kar. Genel Ayarlar Sekmesi: Aks Ad ve Eki: Aksn ad, aksn planda daire ierisinde grnen addr. Eki satrna girilen karakter ise aks adnn sonuna eklenir. rnein: ek olarak 1 girilirse A aks A1, B aks B1, 1 aks 11 olarak isimlendirilir. Bu parametre projeye ara akslar ilave edilirken kullanlabilir (B ile C akslar arasna yeni bir aks ilave ederken B1 ya da B aks gibi).

121

ideCAD Statik Objeleri Aks Snrna Uzat. Satr iaretlenirse, aks uzunluklar program tarafndan otomatik olarak dzenlenir. Burada etkili parametreler Kontur izgisi ve Aks snr parametreleridir. Kontur izgisini kesen akslarn ular, kontur izgisine gre belirlenen aks snrna kadar uzatlr. Kontur izgisini ayarlamak iin Deitir/Obje Edit/Aks/Kontur izgileri ya da Deitir/Obje Edit/Aks/Kontur Hesapla komutlar(kontur hesapla sa tu menden de altrlabilir), aks snrn ayarlamak iin de Deitir/Obje Edit/Aks/Aks Snr komutu kullanlr. Aks snrna uzat seenei iaretlenmezse aks tarifi serbest (al) aks komutu ile yaplmal, aks uzunluu koordinat kutusu yardm ile kullanc tarafndan verilmelidir. Buradaki dier iki parametre de Sol delta ve Sa delta parametreleridir. Bu parametreler aksn, sol ya da sa ucunu uzatmak veya ksaltmak iin kullanlr. Girilen say negatif veya pozitif olabilir. Negatif deer, aksn ilgili ucunun ksalacan, pozitif deer ise uzayacan belirtir. izgi Tipleri: Kontur ii ve kontur d izgi tipi parametreleri ile aksn kontur iinde ve dnda kalan ksmlar iin ayr ayr izgi tipleri ve izgi renkleri atanabilir. izgi tipi semek iin; izgi tipi kutusunun sa ksmndaki aa ok tuu farenin sol tuu ile tklanr. Alan izgi tipleri listesinden istenen izgi tipi farenin sol tuu ile tklanarak seilir. lgili izginin rengini belirlemek iin; Renk kutusu farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kontur ii izgileri iz seenei iaretlenirse aks kontur iinde, kontur ii izgi tipi zellikleriyle izilir. Aksi takdirde aksn kontur iindeki ksm izilmez. Etiket Ayarlar Sekmesi: Etiket Yarap: Aks etiket dairesinin yarap girilir. Etiket Ykseklii: Etiket yaz yksekliidir. Otomatik etiket ykseklii iaretli ise etiket daire yarapna gre program tarafndan otomatik olarak belirlenir. sim yazs ift karakterli olduu zaman etiket ykseklii otomatik olarak yarya drlr. Otomatik etiket ykseklii iaretlenmezse program etiket yksekliine mdahale etmez. Bu durumda yazlarn etiket dairesi dna tap tamad kullanc tarafndan kontrol edilmelidir.

122

ideCAD Statik Objeleri Etiket Rengi: Aks dairesinin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Yaz Rengi: Aks isim yazsnn rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Bu parametrenin hemen altndaki buton tklandnda Yaz Tipi Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Buradan aks isim yaz tipi ayarlanabilir. Sol etiket var, sa etiket var: Etiketler, akslarn sol ve sa ularnda yer alan etiket dairesi ve isim yazsndan oluur. Aks ularndan herhangi birinde etiket istenmiyorsa, ilgili kutucuktaki iaret kaldrlr. Kutucuklarn ikisi de bo braklrsa izilecek akslar etiketsiz olur. Sol ve Sa Etiket Yeri: Aks etiketlerinin aks ularna gre X ve Y koordinatlardr. Burada kullanlan koordinat bilgileri lokal koordinat bilgileridir. Aksn ilgili ucu orijin noktas, aksn dorultusu da X ekseni olarak kabul edilir. Girilen koordinat bilgileri aks etiket dairesinin merkez noktasnn, aks ucuna (lokal orijin noktas) gre koordinatlarn belirtir. Otomatik Etiket Ykseklii: Satr iaretli ise, aks dairesinin ierisine yazlan yazlar aks dairesine smyorsa yaz otomatik olarak kltlr. Bu durumda etiket yksekliine mdahale edilemez. Satr iaretli deilse , Etiket Yarap ve Etiket Yksekliine ayr ayr mdahale edilebilir. Yatay Yaz: Bu kutucuk iaretlenirse, aks isim yazlar her zaman yatay X eksenine paralel olacaktr. aretlenmezse, isim yazlar aksn kendi dorultusunda yazlr. Bilgi Yazs Sekmesi: Bilgi Yazs Var(Orijine uzaklk): Bilgi yazs, yatay ve dey akslarn sol ularnda yer alan, aksn global X ya da Y ekseninden mesafesini gsteren yazdr. Seenek iaretlenirse bilgi yazs aks zerinde yer alr. Aksn global eksene gre konumuna bal olarak bilgi yazs negatif ya da pozitif olabilir. Eik akslarda bilgi yazs hibir zaman yazlmaz.

123

ideCAD Statik Objeleri

Bilgi yazs

1250 Uzaklk

Uzaklk: Bilgi yazsnn aks ucundan mesafesi. Bilgi yazsnn aks zerindeki konumunu belirler. Ykseklik: Bilgi yazsnn ykseklii. Bilgi yazsnn boyutunu belirler. Yaz Rengi: Yaz rengi kutucuu farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Bu parametrenin hemen altndaki buton tklandnda Yaz Tipi Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Buradan bilgi yazsnn yaz tipi ayarlanabilir. Birimler Sekmesi: Aks bilgi yazsnn birimini ve formatn belirler. Temel Birimler: Metre: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi metre olur. Santimetre: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi santimetre olur. Milimetre: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi milimetre olur. Fit ve kesirli in: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi fit ve kesirli in olur. Birim format rnein 15 '-10 3/4 " eklindedir. Fit ve ondalk basamakl in: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi fit ve ondalk basamakl in olur. Birim format rnein 15 '- 10.7"eklindedir. Ondalk basamakl fit: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi ondalk basamakl fit olur. Birim format rnein 15.89' eklindedir.

124

ideCAD Statik Objeleri Kesirli in: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi kesirli in olur. eklindedir. Birim format rnein 1901/2 "

Ondalk basamakl in: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi ondalk basamakl in olur. Birim format rnein 190.7" eklindedir. Biim: Hane says: Virglden sonra ka hane gsterileceini belirler. Listeden istenilen say seilir. rnein 2 seilirse, birimler virglden sonra iki hane eklinde gsterilecektir. 0 seilirse birimlerin, virglden sonras gsterilmeyecektir. Kesirler: Kesirli in formatnda yaplacak llendirmenin hangi hassasiyette gsterileceini belirler. Listede, 1/2, , 1/8, 1/16, 1/32, 1/34 hassasiyetine kadar seenekler bulunmaktadr. Kesir yok seilirse, birimler kesirsiz grnr. Yuvarlama aral: Metre, santimetre ya da milimetre olarak yaplacak llendirmenin yuvarlama araln belirler. Yuvarlama yok seilirse, llendirme tam deerinde yaplr. Aralk bydke llendirme seilen aralk kadar yuvarlanr. Sfr birimi gster: aretli deilse, soldaki sfr ve noktay llendirmede gstermez. rnein 0.20 deerini, 20 olarak llendirir. aretli ise 0.20 deeri 0.20 olarak llendirilir. Kk kesir yazs: Kesirli in format seildiinde, kesir ksmnn byk/kk gsterilmesini belirler. aretli ise kesir tam saynn biraz stnde ve kk, iareti deilse kesir tam saynn yannda ayn byklkte gsterilir. Sfr fiti gster: 0 fitli llendirmede (1 fitten kk l deerinde) 0n gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein iaretli deilse, 0' - 15" deerinde bir ly -15" olarak gsterir. aretli ise 0'-15" eklinde gsterir. 0-1 aralnda sfr ini gster: rnein 8'-0 1/6 " deerine sahip bir llendirme in ksm 0-1 aralndadr. Seenek iaretli deilse 8'-0 1/6 " deeri 8'- olarak gsterilecektir. Baka bir deyile 0-1 aralndaki in deerleri gsterilmeyecektir. Mutlak sfr ini gster: nin kesin sfr olduu llendirme deerinde sfr inin gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein tam 10' deerinde bir llendirme, eer bu seenek iaretli ise, 10'-0" eklinde gsterilecektir. aretli deilse 10"- eklinde gsterilecektir.

125

ideCAD Statik Objeleri

Bulunduu mod
ideCAD Statik programnda kat planlarnda iki mod bulunur. Mimari Plan modu kat tabann, Kalp Plan modu kat tavann belirtir. Akslar hem kalp plan izimlerinde, hem de mimari plan izimlerinde gerekli objelerdir. Bu sebeple akslar her iki modda da gzkr ve aks izimi her iki modda da yaplabilir. Akslarn hangi modda izildii nemli deildir. Modlar aras gei klavyeden shift+tab tuuna baslarak ya da Aralar/Mimari Plan-Kalp Plan modu tklanarak salanr.

Aks izimi
Aks (yatay-dey-eik)
Aks izmenin en kolay yolu, akslar ekranda grafik olarak, fare ve klavye yardm ile izmektir. Aks izmek iin: iz/Objeler/Aks/Aks satrn ya da toolbardan Aks ikonunu farenin sol tuu ile tklayn. Fare imlecinin ekli deiecektir. mle aks izimine hazrdr. izim alannn herhangi bir yerine farenin sol tuu ile tklayn. Bu ilem, aksn 1. noktasn belirleyecektir. Noktann koordinatlarn girmek isterseniz, koordinat kutusunu kullanabilirsiniz. Bunun iin tklamay yapmadan nce klavyeden X tuuna basn. mle koordinat kutusundaki X hanesine girecektir. Buraya X koordinat deerini girin ve enter tuuna basn. X kutucuu girilen koordinat deerine kilitlenecek, krmz renge dnecektir. Y koordinatn girmek iin klavyeden Y tuuna basn ve ayn ekilde deeri girip enter tuuna basn. Bu ilemlerden sonra farenin sol tuu ile izim alannn herhangi bir yerini tkladnzda, imle belirlemi olduunuz noktaya gidecek ve aks izimine balayacaktr. Aksn 2. noktasn belirlemek iin, tekrar izim alann tklayn. kinci noktay belirlerken de yukarda anlatld ekilde koordinat bilgisi girebilirsiniz. Buna ilaveten, eer elinizde koordinat bilgisi yerine a bilgisi varsa, a da girebilirsiniz. A girmek iin klavyeden A tuuna basn. mle koordinat kutusundaki A hanesine gidecektir. Buraya a deerini (derece) girin ve enter tuuna basn. izilmekte olan aksn dorultusu, girilen a deerine kilitlenecektir. Farenin sol tuunu tkladnzda aks izilecektir. (Hzl izim modu aksa) Ctrl tuu basl tutularak H tuuna baslrsa Hzl izim Modu kapatlr veya alr. Kapal veya ak olduu, alt satrda kullancya iletilir. Hzl izim modu kapal ise program sizden aksn adn onaylamanz ister. Bu durumda, aksn adn ister deitirirsiniz, ister enter tuuna basarak mevcut aks

126

ideCAD Statik Objeleri ismini kullanrsnz. Bu alternatife gre son maddeyi tekrar dzenleyelim. Aksn adn deitirin enter tuuna basn veya aksn ad deimeyecekse enter tuuna basn. Aks izilecektir. Aks ayarlarndan Aks snrna uzat seenei iaretli deilse, program aks uzunluunu belirleme ilemini de kullancya brakr. Bu durumda aksn ikinci noktas belirlenmeden nce klavyeden L tuuna baslr. Koordinat kutusundaki L hanesine aksn uzunluk deeri girilir ve enter tuuna baslr. Bylece aksn uzunluu da belirlenir ve aksn ikinci noktas tklanr. Yukarda anlatlan aks izimi serbest (al) aks izim yntemidir. ideCAD Statik programnda yatay ve dey aks izimi iin kolaylklar mevcuttur. iz/Objeler/Aks/Aks tklanp aks komutu altrldnda klavyeden boluk tuuna baslarak ya da aa kan aks yardmc toolbarndan Aks izim Tipini Deitir ikonu tklanarak fare imleci yatay ve dey serbest aks izimi pozisyonlarna getirilebilir. Bu durumda izim alannda tek bir nokta tklandnda, imlecin pozisyonuna gre bu noktadan geen yatay ya da dey aks izilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, Aks snrna uzat(Ayarlar/Obje Ayarlar/Aks Ayarlar) seeneinin iaretli olmasdr. Bu seenek iaretli ise aks, belirlenen aks snrlarna gre otomatik olarak izilir. aretli deilse aks ksa bir para olarak izilir.

Serbest Aks imleci

Dey

Aks

Yatay

Aks

Yay eklinde erisel aks izimi


Erisel aks izimi iki yntemle yaplabilir. Bunlardan birisi Yay Aks, dieri de 3 Noktadan Yay Aks komutunu kullanmaktr.

2 F Yay Aks rnekleri F

127

ideCAD Statik Objeleri Yay Aks komutu kullanarak erisel aks izimi iin: iz/Objeler/Aks/Yay Aks satrn veya Aks ikonunu tkladktan sonra aa kan yardmc toolbardan Yay Aks ikonunu tklayn. izim alannda bir noktaya tklayn. Bu nokta izeceiniz aks yaynn merkez noktas olacaktr. Fareyi srkleyerek yayn yarapna ve balang noktasna karar verin ve ikinci bir noktay tklayn. Bu ilem srasnda yarap belirlerken koordinat kutusunu da kullanabilirsiniz. kinci tklamay yapmadan nce klavyeden L tuuna basn. Yarap deerini girin ve enter tuuna basn. Fareyi srklediinizde imle merkezden girilen deer kadar gidecek ve izim alannda bir ember grnts oluacaktr. Farenin sol tuunu tklayn ve aks izimine balayn. Fareyi saat akrebinin tersi ynnde srkleyin ve aksn bitecei nokta zerine geldiinizde sol tuu tklayn. Yay aksnz izilecektir. 3 Noktadan Yay Aks komutunu kullanarak erisel aks izimi iin: iz/Objeler/Aks/3 Noktadan Yay Aks satrn veya Aks ikonunu tkladktan sonra aa kan yardmc toolbardan 3 Noktadan Yay Aks ikonunu tklayn. izim alannda aksn balang ve biti noktalarn farenin sol tuu ile tklayarak belirleyin. Fareyi srklediinizde aksn sanal grnts fare hareketine bal olarak hareket eder. nc noktay da farenin sol tuu ile tklayp belirlediinizde aks oluur.

Aks ofset
Aks Ofset, daha nce izilmi bir akstan belirli bir mesafede, o aksa paralel yeni bir aks tretmek iin gelitirilmitir. Bu yntemle aks ara mesafeleri girilerek projedeki akslar ok seri bir biimde retilebilir. ki ekilde kullanlabilir. En son izilen akstan teleyerek; iz/Objeler/Aks/Aks satrn veya Aks ikonunu tklayn. Aks yardmc toolbar ekrana gelecektir. Aks toolbar zerindeki Aks Ofset toolboxuna istediiniz mesafeyi girin. Girilen deer pozitif ya da negatif olabilir. Deerin pozitif ya da negatif olmas izilecek aksn mevcut aksn hangi tarafna doru teleneceini belirtir. rnein; referans alnan aks yatay bir aks ise ve aks ofset mesafesi pozitif ise, yeni aks mevcut aksn st tarafna izilir. Mesafe negatif girilirse, yeni aks mevcut aksn

128

ideCAD Statik Objeleri alt tarafna izilir. Aks Ofset ikonunu tklayn. Aks izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise aksn adn deitirin veya enter tuuna baslarak varsaylan ad onaylayn) lemi tekrarlamak iin enter tuuna basn. Aks Ofset kutusuna yeni deer girin. Aks Ofset ikonunu tklayn. En son izilen akstan, girilen deer kadar mesafede yeni bir aks izilecektir. Yukarda anlatlan yntem akslar sral olarak girilirken ok pratik bir yntemdir. Ancak mevcut aks sisteminin arasna yeni akslar ilave etmek de gerekebilir. Bu durumda mevcut akslardan herhangi birine gre mesafe verilmesi gerekir. Bunun iin: Referans olarak alacanz aks farenin sol tuu ile tklanarak sein. Yukardaki anlatlan admlar uygulayn. Yeni izdiiniz aksn mesafesi setiiniz aksa gre ayarlanacaktr.

Aks snr
Aks Snr, aks kenar (kontur izgisinin getii hat) ile aks etiketi (aks balonu) arasndaki mesafeyi tanmlar. Aks Snr sayesinde izilen akslarn uzunluklar program tarafndan otomatik olarak ayarlanr. Aks uzunluklarnn aks snrna gre otomatik olarak ayarlanmas iin, ilgili akslar iin aks ayarlarnda Aks snrna uzat seeneinin iaretlenmi olmas gerekir. Programn default ayarlarnda bu seenek iaretlidir. Aks snr, kontur izgisine gre tanmlanr. Kontur izgisi deitirildii zaman aks snr da deiir. Bunun sonucu olarak, aks snrna baml olan akslarn uzunluklar da deiir.

129

ideCAD Statik Objeleri

Aks snr Kontur izgisi

Aks snrna uzat aktif Aks snr A C Aks snrna uzat aktif deil 1 Aks snrn ayarlamak iin: Deitir/Obje Edit/Aks Snr satrn tklayn. Karnza Aks Snr Ayarlar diyalogu gelecektir. Bu pencerede sol, sa, alt ve st aks snr mesafelerini girin. Bu mesafeler birbirinden farkl olabilir. Tamam butonunu tklayn. Aks snr deiecektir. Aks snr izgisinin ekranda gzkp gzkmemesi kullancnn seime baldr. Aks snr izgisini ekranda grntlemek iin; Ayarlar/Genel Ayarlar satrn tklayn. Genel Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Izgara ve snrlar sekmesinde Aks Snr satrn tklayn. nnde iaret varsa iaret kalkacaktr. aret yoksa iaretlenecektir. aretleyip, Tamam butonunu tklayn. izim alannda aks snr izgisi grnecektir. C

130

ideCAD Statik Objeleri Aks snr izgisinin ekranda gzkp gzkmemesinin izimlere herhangi bir etkisi yoktur. Ekranda grnse bile yazc/izici ktlarnda izilmeyecektir.

Aks izim teknikleri


Aks ta
Akslar tamak iin ta komutu kullanlr. Herhangi bir aks tamak iin: Deitir/Ta satrn tklayn. Fare imlecini tanacak aks zerine getirin ve sol tu ile tklayarak sein . Aks seili hale geldikten (mavi renge dntkten) sonra, farenin sa tuunu tklayn. Fare imlecinin ekli deiecektir. Tekrar sol tuu tklayn ve fareyi izim alan zerinde kaydrn. Bu aamada aks istenilen mesafeye tamak iin koordinat kutusundan uzunluk girebilirsiniz. Klavyeden L tuunu tklayn. mle koordinat kutusu zerindeki L kutucuuna girer. Buraya aksn tanaca mesafeyi yazn ve klavyeden enter tuuna basn. Fareyi izim alannda aks tamak istediiniz yne kaydrn. Bu aamada klavyeden shift tuunu basl tutarak fare imlecinin dik olarak hareket etmesini salayabilirsiniz. Aks belirlediiniz mesafe kadar hareket edecek, bu mesafe snrlarnn dna kmayacaktr. Aks istenilen yere getirilince farenin sol tuunu tklayn. Bylece aks tanacaktr. Akslarn tanmas, bunlara bal objelerin durumunu da etkiler. Bir aks tannca, bu aksn dier akslarla kesitii noktalar deiir. Akslarn kesiim noktalarnda bulunan dm noktalar da, yeni kesiim noktalarna tanr. Bu dm noktalar ile birlikte, bunlara bal objeler de tanr, uzar veya ekil deitirirler. rnein; Tanan bir aksn zerindeki kolonlar, kiriler, duvarlar ve bu duvarlar zerindeki kappencereler de aksla birlikte tanr. Bu duvar ve kirilere bal dier duvar ve kiriler uzar ya da ksalr, deme ve mahaller byr ya da klr, mahallerin alanlar otomatik olarak gncellenir, i ve d llendirmeler varsa bunlar da otomatik olarak gncellenir. Aks kesiimlerinde yer almayan dm noktalar akslarn hareketinden etkilenmezler. Bu noktalarn da aksla birlikte hareketini salamak iin, dm noktasndan geen ikinci bir aks izilerek tanacak aksla kesitirilmelidir.

131

ideCAD Statik Objeleri Tanan aks, tand yerde artk daha nce kesitii akslarla kesimiyorsa, bu aks zerindeki dm noktalarna bal objeler, aksn tanmasndan etkilenmezler. Ancak daha sonra kontur izgileri bytlp aksn nceden kesitii akslarla yeniden kesimesi salanrsa, Grnt/Yeniden Olutur tklanr tklanmaz, aks tanmadan nce bu aks kesiimlerinde bulunan dm noktalar otomatik olarak aks kesiimlerine tanrlar.

Aks dndr
Akslar dndrmek iin dndr komutu kullanlr. Herhangi bir aks dndrmek iin: Deitir/Dndr ya da toolbardan Dndr ikonunu tklayn. Fare imlecini dndrlecek aks zerine getirin ve sol tuu tklayarak dndrlecek aks sein. Aks seili hale geldikten (mavi renge dntkten) sonra, farenin sa tuunu tklayn. Fare imlecinin ekli deiir. Farenin sol tuu ile dndrme merkez noktasn tklayn. Bu aks zerinde uygun bir nokta olabilir. Fareyi srkleyerek dndrme kolunu belirlemek iin ikinci bir nokta tklayn. En son tklanan bu iki nokta dndrme ekseni belirler. Fare srklendiinde, seilen aks belirlenen merkeze gre dner. Bu aamada aks istenilen lde dndrmek iin koordinat kutusundan a girilebilir. A girmek iin klavyeden A tuuna basn. mle koordinat kutusundaki A kutucuuna girecektir. Buraya istediiniz a deerini (derece) yazn ve enter tuuna basn. izim alan zerinde fareyi hareket ettirdiinizde aks girdiiniz a kadar dnecektir. Bu dnme global koordinat sistemine gre olacaktr. rnein; A koordinat kutusuna girdiimiz a 45 derece olsun. Bu durumda aksn eski as iptal olacak ve aks planda 45 derece aya gelecektir. Bu aamada klavyeden boluk tuuna baslarak fare hareket ettirilirse, aks as deiecektir. Boluk tuuna basldktan sonra a lokal olarak alglanr. Baka bir deyile girilen a deeri aksn mevcut asna eklenir ve bu a aksn yeni as olur. rnein; aksn mevcut as 20 derece ise ve koordinat kutusuna girilen deer 45 derece ise, aksn yeni as 20+45=65 derece olacaktr. Aks istenilen pozisyona geldiinde farenin sol tuunu tklayarak dndrme ilemini tamamlayn. Akslarn hareketi, bunlara bal objelerin durumunu da etkiler. Bir aks dndrlnce, bu aksn dier akslarla kesitii noktalar deiir. Akslarn kesiim noktalarnda bulunan dm noktalar da, yeni kesiim noktalarna tanr. Bu dm noktalar ile birlikte, bunlara bal objeler de tanr, uzar veya ekil deitirirler.

132

ideCAD Statik Objeleri Aks kesiimlerinde yer almayan dm noktalar akslarn hareketinden etkilenmezler. Bu noktalarn da aksla birlikte hareketini salamak iin, dm noktasndan geen ikinci bir aks izilerek dndrlecek aksla kesitirilmelidir. Dndrlen aks, dndrld yerde artk daha nce kesitii akslarla kesimiyorsa, bu aks zerindeki dm noktalarna bal objeler, aksn dndrlmesinden etkilenmezler. Ancak daha sonra kontur izgileri bytlp aksn nceden kesitii akslarla yeniden kesimesi salanrsa, Grnt/Yeniden Olutur tklanr tklanmaz, aks tanmadan nce bu aks kesiimlerinde bulunan dm noktalar otomatik olarak aks kesiimlerine tanrlar.

Aks-Kontur izgisi ilikisi


ideCAD Statik programnda akslar izilirken, aks uzunluklar otomatik olarak belirlenir (Aks Ayarlar diyalogu, Genel Ayarlar sekmesinden Aks snrna uzat seenei iaretli ise). Aks uzunluunu belirleyen parametreler Aks Snr ve Kontur izgileridir. Deitir/Obje Edit/Aks/Aks Snr tklandnda Aks Snr Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Bu diyalogdan aks snrnn kontur izgisi sol, sa, alt ve st noktalarna gre mesafeleri belirlenir. Aks snr kontur izgisine baldr. Kontur izgisi deitirildiinde aks snr da deiir ve aks uzunluklar da buna bal olarak deiir. Aks snr dna izilen akslarn uzunluklar otomatik olarak belirlenmez. Aks snr dna serbest (al) aks komutu ile izilen akslarn uzunluu koordinat kutusu yardmyla kullanc tarafndan belirlenebilir. Yatay ve dey aks izim komutlaryla izilen akslarn uzunluunu belirlemek ise mmkn deildir. Bunlar standart uzunlukta ksa akslar olarak izilirler. Aks snr dna taan akslarn uzunluklarnn program tarafndan otomatik olarak ayarlanmasn salamak iin kontur izgisi bu akslar da kapsayacak biimde bytlmelidir. Kontur izgisini deitirmek iin: Deitir/Obje Edit/Aks/Kontur izgileri tklanr. Fare imlecinin ekli kontur izgisi izim moduna geer. izim alannda istenilen noktalar farenin sol tuu ile tklanarak kapal bir poligon oluturulur. Oluturulan kapal poligon yeni kontur poligonudur. Dik al (dikdrtgen ya da karesel) kontur poligonu oluturabilmek iin fare imlecinin zgaraya kilitlenme zelliinden faydalanlabilir. mlecin zgaraya kilitlenmesi iin Genel Ayarlar diyalogunda, izim sekmesinde, kilitlenme ksmndaki Izgaraya Kilitlen kutucuunun iaretlenmesi yeterlidir. Bu durumda fare imleci izim alanna tklandnda sadece zgara kesiim noktalarna atlayacaktr. Kontur izgilerini tam yap snrlarna gre ayarlamaya almayn. Balangta kontur izgisini projenizi tamamen iine alacak ekilde yaklak olarak ayarlayn. Aks, duvar, kolon, kiri, mahal vb. bilgi girilerini yaptktan sonra sa tu mensnden Kontur Hesapla satrn tklayn. Program kontur izgilerini tm katlarda yap snrlarna gre ayarlayacak, sonu olarak aks uzunluklar da otomatik

133

ideCAD Statik Objeleri olarak ayarlanm olacaktr.

Akslarn llendirilmesi
Aksla d llendirme ile llendirilir. Akslar llendirmek iin llendirme ayarlarnda bulunan Aks seeneini iaretlemek ve d llendirme yapmak yeterli olacaktr. Akslar llendirmek iin; Ayarlar/llendirme/llendirme Ayarlar satrn tklayn. llendirme Ayarlar diyalogu alacaktr. llendirme izgileri blmnde bulunan Aks satrn iaretleyin. Sistemde daha nceden tanml deilse akslar tanmlayn. Duvar, kiri, panel veya srekli temel iin d llendirme yapn. D llendirmede akslar da llendirilecektir.

Akslarla zgara oluturmak


Yatay, dey ve eik akslar izildikten sonra, bu akslarn birbirlerini kestikleri noktalarda dm noktalar oluur. te bu dm noktalar zgara vazifesi grr. Toolbardan D.N. Kilitlen butonu tklanarak dm noktasna kilitlenme aktif hale getirilirse, fare imleci aks kesiim noktalarndaki bu dm noktalarna atlar. Bu ekilde izimler kolayca oluturulabilir. Akslarla oluturulmu zgarann baka bir avantaj da, zgara sistemindeki herhangi bir aks tanrsa, bu aksa bal dier objeler de aksa baml olarak hareket ederler. Fakat aks silerseniz aks zerindeki objeler silinmez. Baka bir deyile, akslar zgara olarak kullanldktan sonra istenirse silinebilir. Bu zgara sistemi kullanlarak oluturulan elemanlarda herhangi bir deiiklik olmaz.

Aksn dier objelerle ilikisi


Akslarda yaplabilecek tama, dndrme gibi deiiklikler, bu akslarla ilikisi bulunan dier objeleri de etkiler. Akslar kesitirildiinde, kesiim noktalarnda dm noktalar oluur. Bu dm noktalarna bal objeler ve bu objelere baml dier objeler, akslarn tanmas ya da dndrlmesinden etkilenirler.

134

ideCAD Statik Objeleri Aks tandnda, dier akslarla kesiim noktalar deiir. Bu kesiim noktalarna bal objeler de bu dm noktalar ile birlikte hareket ederler. Aks kesiim noktalarna bal olmayan dm noktalar, akslarn hareketinden etkilenmez. Akslarn silinmesi halinde de dier objeler bundan etkilenmezler. Aks kesiimlerinde yer almayan dm noktalar akslarn hareketinden etkilenmezler. Bu noktalarn da aksla birlikte hareketini salamak iin, dm noktasndan geen ikinci bir aks izilerek tanacak aksla kesitirilmelidir. Tanan aks, tand yerde artk daha nce kesitii akslarla kesimiyorsa, bu aks zerindeki dm noktalarna bal objeler, aksn tanmasndan etkilenmezler. Ancak daha sonra kontur izgileri bytlp aksn nceden kesitii akslarla yeniden kesimesi salanrsa, Grnt/Yeniden Olutur tklanr tklanmaz, aks tanmadan nce bu aks kesiimlerinde bulunan dm noktalar otomatik olarak aks kesiimlerine tanrlar.

Kolon
Kolon izim yardmclar
Kolon toolbar
Kolon toolbar iz/Objeler/Kolon (Dikdrtgen Kolon/Daire Kolon/Poligon Kolon) tklannca ekrana gelir. Kolon toolbarnn zerinde, kolonlarla ilgili eitli komutlarn ikonlar yer alr. Bu ikonlar tklanarak komutlara menlerde gezinmeden, tek tklamada ulalr.

Kolon toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Dikdrtgen Kolon ikonu. Dikdrtgen kolon komutunu altrr. Kolon boyutlar Kolon Boyut kutucuklarndan girilebilir. Daire Kolon ikonu. Daire kolon komutunu altrr. Poligon Kolon ikonu. Poligon kolon komutunu altrr. Poligon kolon ayarlarnda seili bulunan poligon kolonu izer. stenilen poligon kolonu izmek iin nce poligon kolon ayarlarna girilip, ilgili kolon buradan seilmeli, ya da poligon kolon ktphanesinde byle bir kolon bulunmuyorsa, poligon kolon ayarlarnda izilip, poligon kolon ktphanesine eklenmelidir.

135

ideCAD Statik Objeleri Kolon Bal ikonu. Kolon bal izer. Kolon bal kirisiz demeli sistemlerde kullanlan bir elemandr. Varsaylan Kaklkl Kolon ikonu. Kolon ayarlar diyalogundaki mevcut kaklk deerlerine gre kolon izer. Kolon modundayken klavyeden 1 tuuna basarak da altrlabilir. Kenara Yanak Kolon ikonu. Kolon ayarlarna girmeden, kenara yanak dikdrtgen kolon tariflemek iin kullanlr. Kolon dm noktas kolonun sol kenarnn orta noktasnda yer alr. Dier kenara yanak kolon iin, kolonun boyutlarn ters girmek gerekir. (rnein; 50/25 yerine 25/50). Kolon modundayken klavyeden 2 tuuna basarak da altrlabilir. Keye Yanak Kolon ikonu. Kolon ayarlarna girmeden, keden tanml dikdrtgen kolon tariflemek iin kullanlr. Default olarak kolon dm noktas kolunun sol st kesinde yer alr. Kolon modundayken klavyeden 3 tuuna basarak da altrlabilir. Ortalanm Kolon ikonu. Ortalanm kolon iin kolaylk. Dm noktas kolonun tam ortasnda yer alr. Kolon modundayken klavyeden 4 tuuna basarak da altrlabilir. Simetri X ikonu. Tklandnda kolonun lokal X eksenine gre simetrisini alr. Ayn ilem klavyeden boluk tuuna baslarak da yaplabilir. Duvarlar Kolonlarla Bl ikonu. Basl pozisyonda ise, zerine kolon yerletirilen duvar, kiri, panel objeleri, kolonun yerletirildii noktadan otomatik olarak ikiye blnr ve kolona balanr. Kolonla Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Basl pozisyonda ise zerine kolon yerletirildikten sonra blnen kiri ve panel objeleri otomatik olarak isimlendirilir. Kolon boyut kutucuklar. Bu kutucuklara dikdrtgen kolon iin boyut deerleri girilir. izilecek kolonun boyutlar kolon ayarlarna girmeden buradan ayarlanabilir. Kolon izilirken boyutlar planda kolon sanal grntsnn olutuu ilk tklamadan sonra da deitirilebilir. Yaplan deiiklik annda izime yansr. Kolon Ayarlar ikonu. Kolon ayarlar diyalogunu aar. Bu diyalog kolonlarla ilgili parametreleri ierir. Ayrca diyalog iinden poligon kolonlarla ilgili ilave parametreleri ieren Poligon Kolon Ayarlar diyaloguna gei vardr.

Kolon klavye destekleri


Dikdrtgen ve poligon kolon iziminde boluk ve enter tular olduka ie yarar. Dikdrtgen ve poligon kolon izilirken, klavyeden boluk tuuna baslrsa kolonun yn simetrik olarak deiir. lk tklamadan sonra, fare hareket ettirildiinde kolon dm noktas etrafnda dner.

136

ideCAD Statik Objeleri Boluk kullanlarak kolon istenilen konuma getirilir ve kolon ikinci bir tklama ile ya da enter tuuna basldnda kolon izimi tamamlanr. Kolon modundayken klavyeden 1, 2, 3, 4 tular srasyla, Varsaylan Kaklkl Kolon, Kenara Yanak Kolon, Keye Yanak Kolon ve Ortalanm Kolon komutlarn aktif hale getirir. Daire kolon izilirken kolon ap Kolon boyut kutucuunda ilk kutucukta girilir. Daire Kolon ikonu tklandktan sonra daire kolonun merkezinin yer alaca nokta tklanr. Sanal daire grnts girilen ap mesafesi kadardr. Fare hareket ettirildiinde kolon dm noktas etrafnda dner. Farenin sol tuu tekrar tklandnda ya da enter tuuna basldnda daire kolon oluacaktr.

Kolon ayarlar diyalogu


Kolon ayarlar diyalogu, kolonlarla ilgili parametreleri ieren diyalogdur. Tek bana her trl kolon parametresini iinde barndrmaz. Poligon ve daire kolonlarla ilgili bir ksm parametreler Poligon Kolon Ayarlar diyalogundan ayarlanr. Bu sebeple Kolon Ayarlar diyalogunda, gerektiinde Poligon Kolon Ayarlarna geii salayan Poligon kolon butonu mevcuttur. Kolon ayarlarna mdahale etmek iin: Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Ayarlar veya kolon izimi aktif iken toolbarda oluan Kolon Ayarlar ikonunu sol tu ile tklayn. Kolon Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Kolon Ayarlar diyalogunda istediiniz ayarlar yapn. Tamam butonunu tklayn. Yaplan ayarlara gre kolon izimini gerekletirin. Yaplan kolon ayarlar izilecek kolonlar iin geerlidir. Mevcut (izilmi kolonlarn ayarlarn deitirmek de mmkndr. Bunun iin; Ayarlar deitirilecek kolonlar farenin sol tuu ile tklanarak seildikten sonra Deitir/Obje zellikleri tklanr. Ekrana gelen Kolon Ayarlar diyalogunda istenen deiiklikler yaplr ve tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr. Yaplan deiiklikler seilen kolonlara uygulanacaktr.

137

ideCAD Statik Objeleri Kolon ayarlar diyalogu, Genel Ayarlar ve leri Ayarlar olmak zere iki sekmeden oluur. Genel olarak, Genel Ayarlar sekmesinde kolonun kendisi, leri Ayarlar sekmesinde de kolon yazlar ile ilgili parametreler yer alr. Genel Ayarlar Sekmesi: Genilik/Ykseklik: Kolonun boyutlar girilir. Programda default olarak Genilik kolonun plandaki yatay boyutunu (en), Ykseklik de plandaki dey boyutunu (boy) ifade eder. Kolonlar planda her trl konumda (ada) bulunabilirler. Bu durumda boyutlardan hangisinin Genilik, hangisinin Ykseklik olduunu anlamak iin, Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar sekmesinden Kolon akslarn iz seenei iaretlenir. Planda kolonlarn her birinin dm noktalarndan kan oklar belirir. Bu oklar ilgili kolonun lokal +X ynn gsterir. Okun gsterdii yndeki kolon boyutu Genilik, buna dik olan kolon boyutu da Yksekliktir. Kaklk X/Kaklk Y: Dikdrtgen kolonlar iin X ve Y kaklklar girilir. Kaklklar kolonun sol st kesine gre verilir. Kaklk X ve Y sfr olduu zaman, kolon dm noktas kolonun sol st kesinde yer alr. X kakla pozitif (+) deer girildii zaman, kolon yatay olarak sola doru kayar. Negatif (-) deer girilirse, saa doru kayar. Y kakla pozitif (+) deer girilirse kolon dey olarak yukarya doru, negatif (-) deer girilirse aaya doru kayar. Girilen kaklk deerlerine gre kolon dm noktas kolonun iinde ya da dnda yer alabilir. Ancak kolon dm noktasnn kolon iinde kalmasnda fayda vardr. Kaklk girilirken koordinatlar lokal olarak dnlmelidir. Bir rnekle aklarsak; Boyutlar X=0.5 Y=0.25 olarak girilen bir kolonun plandaki dorultusu ne olursa olsun, kaklklar kolon ayarlarnda belirlenen bu boyutlara gre olacaktr. Buradaki durumda X ekseni 50/25 boyutlarndaki kolonun 50 cmlik st kenarndan, Y ekseni de 25 cm lik sol kenarndan geer. Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar sekmesinden Kolon akslarn iz seenei iaretlenirse, kolon dm noktasna ok izilir. Okun gsterdii yn +X yndr. Kolon yerletirilirken dndrlrse, koordinat takm da kolonla birlikte dner. Bu ekilde kolon kaklklarn ayarlamak son derece kolaylar. st Kot/Kot: st Kot ve Kot parametreleri kolonun st ve alt dm noktalarn ynetir. st Kot ve Kot deerleri sfr olduu zaman, kolon alt dm noktas kat tabannda, st dm noktas kat tavannda yer alr. Baka bir deyile kolon ykseklii kat yksekliine eittir. st Kot hanesine pozitif (+) deer girilirse kolon st dm noktas girilen deer kadar yukarya kayar, kolon yukarya doru uzar. Negatif deer girilirse kolon ksalr. Ayn ekilde Kot hanesine pozitif deer girilirse kolon dm noktas girilen deer kadar yukarya doru kayar, dolays ile kolon ksalr. Negatif deer girilmesi durumunda kolon alt dm noktas aaya kayaca iin, kolon boyu uzar. Kolonlara st Kot ve Kot girilirken, katlar aras akmalar ya da sreksizlikleri nlemek iin dikkatli olunmaldr. Eiklik: Kolon st ve alt dm noktalar arasndaki yatay mesafeyi belirler. Eik kolon tanmlamak iin buraya deer girilir. Byme Snrlar: Dikdrtgen kolonlarda kolon boyutlar deitirilirse, kolonun hangi ynlere doru byyp klebilecei bu parametrelerle belirlenir. Kolonlar iaretli kutucuklarn belirttii ynler

138

ideCAD Statik Objeleri dorultusunda byyp klebilir. Buradaki X, +X, -Y ve +Y ynleri kolona gre, lokal olarak dnlmelidir. Ayarlar/Genel Ayarlar/ Genel Ayarlar sekmesindeki, Kolon akslarn iz seenei aktif ise, planda kolonun dm noktasndan ok izilir. Bu ok ilgili kolonun lokal +X ynn gsterir. Byme snrlar bu artlara gre belirlenmelidir. Kolon Ad: Kolon numaras girilir. Program bu rakamn nne S harfi getirerek kolonu isimlendirir. Kolonlar izildikten sonra istenirse farkl biimde de isimlendirilebilir. Mutlaka S harfi kullanma zorunluluu yoktur. Sva Var: Kolonlarda sva izilecekse iaretlenir. Bu seenek iaretliyse, kolon evresine Sva Kalnl satrnda girilen deer kadar sva izilir. izilen svann rengi Sva Rengi satrnda ayarlanabilir. Kolon duvar gibi baka sva atanabilen unsurlar birletiinde sva birleimleri otomatik yaplr ve kesiimlerdeki fazla izgiler temizlenir. Svalar mimari objeler olduklar iin Kalp Plan modunda kolon svalar izilmez. Sva Rengi: Kolonlarn plandaki sva rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Sva Kalnl: Planda izilecek sva kalnl girilir. Sva seenei iaretlenirse geerli olur. Bu seenek iaretlenmezse kolonlara sva izilmez. Kolon svalar sadece Mimari Plan modunda izilir. Svalar mimari objeler olduklar iin Kalp Plan modunda kolon svalar izilmez. Kolon Rengi: Kolon kenar izgilerinin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Aktif Tarama: Kolon iin geerli olan tarama tipidir. Tarama zerine tklandnda Tarama Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdaki tarama tablosundan tarama tipi seilir, tarama ve arka plan renk seimleri yaplr. Tamam butonu tklanarak kapatldnda aktif tarama kutucuu yaplan seimlere gre ekillenip renklenir. Daire Kolon Nokta Says: Daire kolon ke noktas says girilir. Varsaylan deer 40tr. Girilebilecek minimum deer 10dur. 10dan kk deer girilirse 10 olarak alnr. Tek say girilirse program +1 ilave eder. Baka bir deyile, rn. 11 girilirse, 12 olarak alnr. Poligon Kolon: Bu buton tklanarak Poligon Kolon Ayarlar diyaloguna gei yaplabilir. Poligon Kolon Ayarlar diyalogunda poligon kolonlarla ilgili parametreler ayarlanr. Geni aklama Poligon Kolon Ayarlar diyalogu blmnde yaplmtr. leri Ayarlar Sekmesi:

139

ideCAD Statik Objeleri Ad Yazs: Kolon ad yazsnn ykseklii girilir. Renk kutusu farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Hemen alttaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan Kolon Ad Yazs, yaz tipi ayarlanr. Kolon yazlar sadece Kalp Plan modunda grnr. Yazlar yatay olarak yazlr. Boyut Yazs: Kolon boyut yazsnn ykseklii girilir. Renk kutusu farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Hemen alttaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan Kolon Boyut Yazs, yaz tipi ayarlanr. Kolon yazlar sadece Kalp Plan modunda grnr. Yazlar yatay olarak yazlr. Yaz X/Yaz Y: Kolon Ad yazsnn kolon sol st kesine gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse isim yazs sola, negatif olursa saa kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa isim yazs yukarya, negatif olursa aaya kayar. Boyut X/Boyut Y: Kolon Boyut yazsnn kolon sa st kesine gre X ve Y koordinatlar girilir. Boyut X deeri pozitif olursa boyut yazs sola, negatif olursa saa kayar. Boyut Y deeri pozitif olursa boyut yazs yukarya, negatif olursa aaya kayar. Materyal: Kolonlarn kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Kolon seilen materyal ile kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr. Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 metre girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. Statik/Betonarme Sekmesi: Alan: Kolon en kesit alan (m2). ix: Kolonun burulma atalet momentidir(cm4). iy: Kolonun majr atalet momentidir(cm4). iz: Kolonun minr atalet momentidir(cm4). fck: Kolona ait beton karakteristik basn dayanmdr (kgf/cm2).

140

ideCAD Statik Objeleri k1: Beton basn blou derinliinin tarafsz eksen derinliine orandr. Satra deer yazlmazsa, beton snfna gre otomatik kullanlan k1 deerleri: BS14-BS25-----------> 0.85 BS30------------------> 0.82 BS35------------------> 0.79 BS40------------------> 0.76 BS45------------------> 0.73 BS50------------------> 0.70 fctk: Kolona ait beton karakteristik ekme dayanmdr (kgf/cm2). fyk: Kolona ait elik akma dayanmdr (kgf/cm2). Elastisite: Kolonun elastisite modldr (t/m2). Satra deer yazlmazsa, program aadaki formle gre elastisite modl deerini hesaplar. (Forml TS500'den alnmtr) Ecj=10270 fcj + 140000 Ecj = j gnlk betonun elastisite modl (kgf/cm2) fcj = j gnlk betonun silindirik basn dayanm (kgf/cm2) Program bu sekmedeki deerleri , proje genel ayarlarnda seilen beton ve elik snflarna, girilen parametrelere ve eleman geometrilerine gre otomatik kullanmaktadr. zel durumlar dnda bu satrlara deer yazlmamaldr (satr bo braklmaldr). Yazlacak deerler, hesap sonularn dorudan etkiler. Bu kolon konsol demeyi tayor: Kolon konsol bir demenin mesnedi ise bu seenek iaretlenmelidir. Aksi durumda iaretlenmemelidir. Eksenel yk kontrolnde kullanlacak alan: Deprem ynetmelii ve TS500'de belirtilen eksenel yk kontrollerinde kolon alan olarak hangi blgenin dikkate alnacan belirleyen seeneklerdir. Mantolama yaplan kolon iin 3 seenek belirtilmitir. Sadece manto ksmn kullan, Sadece ekirdek ksmn kullan, Tamamn kullan. Deprem ynetmeliinde bu kontrol Ac>=Nd/(0.5fck), TS500'de ise Ac>= Nd/(0.9fcd) olarak

141

ideCAD Statik Objeleri belirtilmitir. Bu kontrol, kullancnn belirledii alan iin programda otomatik yaplacaktr. Mantolama yaplmayan kolonlar iin, bu seeneklerin geerlii yoktur. Temel st yay seenekleri: Deprem izolatrleri ve zemin yap etkileimli temel zm iin kullanlabilecek deerler bu blmde girilir. Kolon temel katnda tanmlandnda aktif hale gelir. Kolonu tanmadktan sonra kolon zelliklerine girerek deerler deitirilebilir. kme: Kolon dey istikametinde teleme deeri (t/m) Majr dnme:: Kolonun majr ekseni etrafndaki dnme deeri (radyan/m) Minr dnme: Kolonun minr ekseni etrafndaki dnme deeri (radyan/m) Z ekseni dnme: Kolonun kendi ekseni etrafndaki dnme deeri (radyan/m) Majr teleme: Kolonun majr ekseni istikametindeki teleme deeri (t/m) Minr teleme: Kolonun minr ekseni istikametindeki teleme deeri (t/m) Mafsal seenekleri: Gama majr (alt/st) : Kolon majr ynnde alt ve st dm noktalarndaki mafsallk(bamllk) orandr. 0 ile 1 arasnda bir deer girilir. 1 tam ankastre, 0a yaknlatka ankastrelik azalr. Gama minr (alt/st) : Kolon minr ynnde alt ve st dm noktalarndaki mafsallk(bamllk) orandr. 0 ile 1 arasnda bir deer girilir. 1 tam ankastre, 0a yaknlatka ankastrelik azalr. Alt uta etriye sklatrmas var: Lineer olmayan performans analiz iin gerekli bir bilgidir. ncelenen yapya ait mevcut kolonun alt ucunda etriye sklatrmas var ise iaretlenir. Yoksa iaretlenmez. st uta etriye sklatrmas var: Lineer olmayan performans analiz iin gerekli bir bilgidir. ncelenen yapya ait mevcut kolonun st ucunda etriye sklatrmas var ise iaretlenir. Yoksa iaretlenmez. Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr.

142

ideCAD Statik Objeleri Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir. Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr. Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr. Oranla listesinde kolon objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr. Kolon l Listede kan Aklama

143

ideCAD Statik Objeleri Sabit Bamsz Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kolon evresi arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kolonun ykseklii arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, malzemenin alan olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, kolonun yan alanlarnn toplam ile arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, kolonun en kesiti ile arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, malzemenin hacmi olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile kolon hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Uzunluk

Bamsz

evre

Ykseklik

Alan

Bamsz

Yan alan

En kesit alan

Hacim

Bamsz

Hacim

Say

Bamsz

144

ideCAD Statik Objeleri Say Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Poligon Kolon ayarlar diyalogu


Poligon Kolon ayarlar, Poligon Kolon Ayarlar diyalogundan yaplr. Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Ayarlar tklanr, Kolon Ayarlar diyalogundan Poligon Kolon butonunu tklanr. Poligon Kolon Ayarlar Diyalogu ekrana gelecektir. Poligon Kolon Ayarlar diyalogundaki pencere ve parametreler unlardr: Tasarm Penceresi: Arka plan siyah renkli izim penceresidir. Poligon kolonun grnts izlenir. Poligon kolon ekrannda yeni butonu tklanarak bir kolon oluturabilir veya daha nce oluturulmu kolonlardan biri zerinde deiiklik yapabilirsiniz. Poligon kolonun her ke noktasnda bir dm noktas olacak ekilde oluturmal ve kolonun sadece ke noktalarnn koordinatlarn girmelisiniz. Kolon zerinde var olan bir dm noktasnn koordinatn deitirmek iin imlecinizi dm noktas zerine getirip farenizin sol tuunu tklayn. Dm noktasn yakalam olursunuz. mlecinizi ekran zerinde hareket ettirdiinizde dm noktas da hareket eder diyalog kutusundaki X ve Y kutularna dm noktasnn yeni koordinatn yazp Uygula butonunu tklayn. Dm noktanz yeni koordinatna tanm olur. Kolonun herhangi bir kenarnda yeni bir dm noktas oluturmak iin kolon kenar zerinde ift tklayn. Tkladnz yerde yeni bir dm noktas oluur. Bu dm noktasn, istediiniz yere tayabilirsiniz. Kolon zerindeki bir dm noktasn silmek iin imlecinizi sileceiniz dm noktas zerine getirin. Farenizin sol tuunu tklayarak dm noktasn yakalayn. Bu dm noktasn, en yakn dm noktalarndan birinin zerine gtrp tklayn. Bylece dm noktasn iptal etmi olursunuz. X/Y: Poligon kolon ke noktalar tanrken, X ve Y kutucuklarndan nokta koordinat girilebilir. Koordinat deerleri girilip Uygula butonuna basldnda, ilgili dm noktas verilen koordinatlara tanr. Minr aks asn kullan seenei iaretlenirse, girilecek deerler minr koordinat dzlemine gre alnacaktr. Orijin: Orijin butonu, poligon kolonun orijinini deitirmek iin kullanlr. Poligon kolon izime, herhangi bir noktasndan tutularak yerletirilir. Bu nokta kolonun orijin noktasdr. nce Orijin butonu tklanr. Ardndan tasarm penceresinde bir nokta tklanr. Tklanan nokta orijine tanr ve kolon da buna gre yer deitirir. Baka bir deyile, kolon dm noktas tariflenen orijin noktasnda yer alr. Kolonun dm noktas, kolon tanm noktasdr.

145

ideCAD Statik Objeleri Minr Aks As: Poligon kolon, planda herhangi bir ada olabilir. Bu nedenle, poligon kolonu tanmlarken, sz konusu ada bulunan bir koordinat sistemine gre ke noktalarn belirlemek byk avantaj getirecektir. Minr aks as, bu koordinat sisteminin asn belirlemeye yarar. Minr aks as kullan kutucuu iaretlenirse kullanlr. Koordinat takm ve zgara sistemi girilen a kadar saatin tersi ynnde dndrlr. Girilecek X ve Y deerleri de bu sisteme gre dikkate alnr. Kolon Ad: allan poligon kolonun ad. Sadece kullanc asndan anlam ifade eder. izimlerde kullanlmaz. Poligon kolonu tanmlayacak bir isim ya da cmle girilebilir. Girilmesi zorunlu deildir. Izgara: Tasarm penceresindeki zgara ile ilgili parametrelerdir. Ak kutusu iaretlenirse, tasarm penceresinde zgara grntlenir. Kilitlen iaretlenirse, tasarm penceresinde imle zgara noktalarna atlar. Bu sayede koordinat deerleri girilmeden, zgara noktalarna atlanarak poligon kolonlar kolayca oluturulabilir. X ve Y veri kutularna, zgara X ve Y aralklar girilir. Minr aks as kullanlrsa, zgara sistemi de bu a orannda dner. Zoom: Byt ve Klt butonlar tasarm penceresindeki grnty byltp kltr. Snrlar butonu, izim snrlar iindeki alan grntler. Zoom butonu tklanp imle tasarm penceresi zerine srklendiinde, imlecin eklinin deitii grlr. Bu aamada tasarm penceresi zerine farenin sol tuu ile tklanrsa, tklanan nokta belli bir oranda bytlr. Tasarm penceresi zerine tklamadan ikinci defa zoom butonu tklanrsa, tasarm penceresinin orta noktasna gre grnt yaknlar. Yeni: Yeni butonu tklandnda karnza bir diyalog gelir . Program yeni alacak kolon dosyas iin bir isim ister. sim girilip Tamam butonu tklandnda tasarm penceresinde yeni bir kolon grnts alr. Girilen isim de kolon isim listesinde yerini alr. Kaydet: Tklandnda bir diyalog alr. Buraya bir isim girilip tamam butonu tklandnda tasarm penceresinde grlen (aktif) kolon poligon kolon ktphanesine kaydedilir ve kolon isim listesinde yerini alr. Kaydedilen kolon ktphaneden silinmedii srece btn projelerde tekrar kullanlabilir. Sil: Tasarm ekrannda grnen, kolon listesinde seili (aktif) kolonu, poligon kolon ktphanesinden siler. Tklandnda Kolonu gerekten silmek istiyor musunuz? sorusu ekrana gelir. Soruya evet butonu tklanarak yant verilirse kolon silinir. Silinen kolonu tekrar geri getirmek mmkn deildir. Uyar: Tasarm penceresinde yaplan zoom ilemleri ile ilgili uyarlar bu satrda verilir.

Bulunduu mod
Kolon hem mimari plan modunda hem de Kalp Plan modunda bulunur. Her iki modda da kolon izilebilir ve grntlenir. Yalnz, kolon isim ve boyut yazlar sadece kalp plannda grntlenir. Kolon svas ise yalnz mimari modda grnr. Modlar aras gei klavyeden shift+tab tuuna baslarak yaplabilir.

146

ideCAD Statik Objeleri

Kolon izimi
Dikdrtgen kolon
Projelerde kullanlan en yaygn kolon tipi dikdrtgen ve kare kolonlardr. Bu tip kolonlar izmek iin Dikdrtgen Kolon komutu kullanlr. Dikdrtgen kolon izmek iin: Toolbardan Kolon ikonunu veya iz/Objeler/Kolon/Dikdrtgen Kolon satrn tklayn. mle, deiecektir. izim alannn herhangi bir noktasna veya obje kesiim noktalarna farenin sol tuunu tklayn. Kolonun grnts ekranda belirecektir. Boluk tuuna basarak ya da kolon toolbarndan simetri X ikonunu tklayarak, kolonun simetrisini alabilirsiniz. Kolon toolbarndaki kaklk butonlarn kullanarak farkl kaklkta kolon tanmlayabilirsiniz. Kolon toolbarnda, kolon boyutlarn deitirebilirsiniz. izim alannda herhangi bir nokta tklandktan sonra, fareyi hareket ettirerek kolonu kendi etrafnda dndrebilirsiniz. Kolon uygun pozisyona geldikten sonra farenin sol tuuna tklayarak ya da Enter tuuna basarak kolon izimini bitirin. Kolon izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise kolonun adn deitirin veya enter tuuna basarak varsaylan ad onaylayn) Moddan kmak iin ESC tuuna basn. izilen kolonun ayarlar, kolon ayarlarndaki mevcut ayarlar olacaktr. Kolon ayarlar kolon iziminden nce deitirilebilecei gibi, kolon izildikten sonra da deitirilebilir. Kolon zelliklerini kolon izilmeden nce ayarlamak iin Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Ayarlar tklanmal, alan kolon ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikler yapldktan sonra kolon izimi gerekletirilmelidir. izilmi bir kolonun zelliklerini sonradan deitirmek iin ilgili kolon seilip, Deitir/Obje zellikleri butonu tklanarak kolon ayarlarna girilmelidir. Bu durumda kolon ayarlarnda yaplan deiiklikler sadece seili kolon ya da kolonlar iin geerli olacaktr.

147

ideCAD Statik Objeleri izilen kolonun boyutlar Obje zellikleri komutuyla ile kolon ayarlarna girilerek deitirilemez. Kolon boyutu deitirmek iin, Deitir/Obje Edit/Kolon Boyutlar komutu kullanlr.

Dikdrtgen kolon- Kenara yanak


Kenara yanak kolon, kolonun st kenarn kenara akk izerken, sol kenar ortalar. Kolon dm noktas kolon sol kenarnn ortasnda yer alr. Kolon dik olarak kesien iki aksn kesiim noktasna yerletirildiinde, kolon ayarlarnda Ykseklik olarak verilen kenar akslardan biri ile akr, dieri tarafndan ortalanr. Kenara Yanak Kolon komutu, bu tr kolonlarn Kolon Ayarlar diyaloguna girilip kaklk ayar yapmadan kolayca izilebilmesi amacyla gelitirilmitir. Kenara yanak kolon izmek iin: Toolbardan Kolon ikonunu veya iz/Objeler/Kolon/Dikdrtgen Kolon satrn tklayn. Kolon toolbar ekrana gelecektir. Kolon toolbarnda bulunan Kenara Yanak Kolon ikonunu tklayn. Klavyeden 2 tuuna basarak da komutu altrabilirsiniz. izim alannn herhangi bir noktasna veya obje kesiim noktalarna farenin sol tuunu tklayn. Kolonun grnts ekranda belirecektir. Kolon toolbarndaki kaklk butonlarn kullanarak bu izimden vazgeebilir farkl kaklkta kolon tanmlayabilirsiniz. Kolon toolbarnda, kolon boyutlarn deitirebilirsiniz. izim alannda herhangi bir nokta tklandktan sonra, fareyi hareket ettirerek kolonu kendi etrafnda dndrebilirsiniz. Kolon uygun pozisyona geldikten sonra farenin sol tuuna tklayarak ya da Enter tuuna basarak kolon izimini bitirin. Kolon izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise kolonun adn deitirin veya enter tuuna basarak varsaylan ad onaylayn) Moddan kmak iin ESC tuuna basn.

148

ideCAD Statik Objeleri

Dikdrtgen kolon - Keye yanak


Keye yanak kolon, kolon ayarlarndaki kakl ne olursa olsun, kolon kenarlarn akslara aktrarak izer. Kolon dm noktas kolon kesinde yer alr (balangta sol st ke). Akslar kolonun ke noktasndan geer. Keye Yanak Kolon komutu, bu tr kolonlarn Kolon Ayarlar diyaloguna girilip kaklk ayar yapmadan kolayca izilebilmesi amacyla gelitirilmitir. Keye yanak kolon izmek iin: Toolbardan Kolon ikonunu veya iz/Objeler/Kolon/Dikdrtgen Kolon satrn tklayn. Alan kolon toolbarndan Keye Yanak Kolon ikonunu tklayn. Klavyeden 3 tuuna basarak da komutu altrabilirsiniz. izim alannn herhangi bir noktasna veya obje kesiim noktalarna farenin sol tuunu tklayn. Kolonun grnts ekranda belirecektir. Kolon toolbarndaki kaklk butonlarn kullanarak bu izimden vazgeebilir farkl kaklkta kolon tanmlayabilirsiniz. Kolon toolbarnda, kolon boyutlarn deitirebilirsiniz. Boluk tuuna basarak ya da kolon toolbarndan simetri X ikonunu tklayarak, kolonun simetrisini alabilirsiniz. izim alannda herhangi bir nokta tklandktan sonra, fareyi hareket ettirerek kolonu kendi etrafnda dndrebilirsiniz. Kolon uygun pozisyona geldikten sonra farenin sol tuuna tklayarak ya da Enter tuuna basarak kolon izimini bitirin. Kolon izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise kolonun adn deitirin veya enter tuuna basarak varsaylan ad onaylayn) Moddan kmak iin ESC tuuna basn.

Dikdrtgen kolon Ortalanm


Ortalanm kolon, kolon ayarlarndaki kakl ne olursa olsun, kolonu ortalayarak izmeye yarar. Kolon dm (yakalama) noktas, kolonun tam ortasnda yer alr. Akslar kolon orta noktasndan geer. Ortalanm Kolon komutu, bu tr kolonlarn Kolon Ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan kolayca izilebilmesi amacyla gelitirilmitir.

149

ideCAD Statik Objeleri Toolbardan Kolon ikonunu veya iz/Objeler/Kolon/Dikdrtgen Kolon satrn tklayn. Alan Kolon toolbarndan Ortalanm Kolon ikonunu tklayn. Klavyeden 4 tuuna basarak da komutu altrabilirsiniz. izim alannn herhangi bir noktasna veya obje kesiim noktalarna farenin sol tuunu tklayn. Kolonun grnts ekranda belirecektir. Kolon toolbarndaki kaklk butonlarn kullanarak bu izimden vazgeebilir farkl kaklkta kolon tanmlayabilirsiniz. Kolon toolbarnda, kolon boyutlarn deitirebilirsiniz. izim alannda herhangi bir nokta tklandktan sonra, fareyi hareket ettirerek kolonu kendi etrafnda dndrebilirsiniz. Kolon uygun pozisyona geldikten sonra farenin sol tuuna tklayarak ya da Enter tuuna basarak kolon izimini bitirin. Kolon izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise kolonun adn deitirin veya enter tuuna basarak varsaylan ad onaylayn) Moddan kmak iin ESC tuuna basn.

Daire kolon
Daire kolon izimi, dikdrtgen kolon iziminden farkldr. Daire Kolon izmek iin: iz/Objeler/Kolon/Daire Kolon veya toolbardan Kolon ikonunu tkladktan sonra alan kolon toolbarndan Daire Kolon ikonunu tklayn. mlecin ekli deiecektir. Kolon boyut kutucuunda Kolon Eni satrna daire kolonun apn girin. Kolon toolbarndaki kaklk butonlarn kullanarak farkl kaklkl daire kolon seebilirsiniz. izim alannda herhangi bir yeri veya bir dm noktasn tklayn. Sanal daire grnts girilen ap mesafesi kadardr. Fare hareket ettirildiinde kolon dm noktas etrafnda dnecektir.

150

ideCAD Statik Objeleri Farenin sol tuu tekrar tklandnda ya da enter tuuna basldnda daire kolon oluacaktr. Oluan daire kolonun rengi, yzey dokusu vb. parametrelerini mevcut kolon ayarlarndan alacaktr.

Poligon kolon
Poligon kolonlar, dikdrtgen ve daire kolon tanm dndaki kolonlardr. Poligon kolonlar L, T eklinde olabilecei gibi, en genel, al formlarda da olabilirler. Bu tipteki kolonlarn ekli ncelikle poligon kolon ayarlarnda belirlenir. Tariflenen kolonlar poligon kolon ktphanesine kaydedilir. Oluturulup poligon kolon ktphanesine kaydedilen bu kolonlar daha sonra iz/Objeler/Kolon/Poligon Kolon komutu ile projede kullanlr. Poligon kolon izmek iin: iz/Objeler/Kolon/Poligon Kolon veya toolbardan Kolon ikonunu tkladktan sonra alan kolon toolbarndan Poligon Kolon ikonunu tklayn. Bu aamada herhangi bir poligon kolon seili deilse, program poligon kolon ayarlarna girecek sizden bir poligon kolon semenizi veya oluturmanz bekleyecektir. Poligon kolon setikten sonra Tamam butonu ile Poligon Kolon ayarlar diyalogunu kapatn. Farenin imleci deiecektir. izim alannda poligon kolonu yerletirmek istediiniz noktaya farenin sol tuu ile tklayn. Poligon kolonun, varsaylan grnts ekranda belirecektir. Boluk tuuna basarak ya da kolon toolbarndan simetri X ikonunu tklayarak, kolonun simetrisini alabilirsiniz. izim alannda herhangi bir nokta tklandktan sonra, fareyi hareket ettirerek kolonu kendi etrafnda dndrebilirsiniz. Kolon uygun pozisyona geldikten sonra farenin sol tuuna tklayarak ya da Enter tuuna basarak kolon izimini bitirin. Kolon izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise kolonun adn deitirin veya enter tuuna basarak varsaylan ad onaylayn) Moddan kmak iin ESC tuuna basn.

151

ideCAD Statik Objeleri

Poligon kolona dntr


Poligon kolon izmek iin pratik yntemlerden biri de poligon kolona dntr komutudur. izgiyle oluturulmu poligon kolon konturunu poligon kolona dntrr. Aadaki ekilde grlen poligon kolonu Poligon Kolona Dntr ile oluturalm. 25 35 25 35

Toolbardan Dm Noktalarna Kilitlen ikonunu tklayarak dm noktasna atlamay iptal edin. Toolbardan Srekli izgi ikonunu tklayn. izim alannda herhangi bir yeri sol tu ile tklayn. izginin ilk noktas belirlenecektir. Zoom Pencere ile tkladnz noktay bytn. L tuuna basn. 0.60 yazp enter tuuna basn. L satr krmzya boyanacak ve imle 0.60a kilitlenecektir. Shift tuunu basl tutun ve imleci saa doru kaydrn ve sol tu ile tklayn. izginin ikinci noktas belirlenecektir. L tuuna basn ve 0.25 yazp enter tuuna basn. Shift tuunu basl tutun ve imleci yukarya doru kaydrn. Sol tuu tklayn. L tuuna basn ve 0.35 yazp enter tuuna basn. Shift tuunu basl tutun ve imleci sola doru kaydrn. Sol tuu tklayn. L tuuna basn ve 0.35 yazp enter tuuna basn. Shift tuunu basl tutun ve imleci yukarya doru kaydrn. Sol tuu tklayn. L tuuna basn ve 0.25 yazp enter tuuna basn. Shift tuunu basl tutun ve imleci sola doru kaydrn. Sol tuu tklayn. Toolbardan Dm Noktasna Atla butonunu tklayarak dm noktasna atlamay an.

152

ideCAD Statik Objeleri lk baladnz noktaya imleci gtrn ve imle ekli deitirince sol tu ile tklayn. Moddan kmak iin klavyeden Esc tuuna basn. Oluturduunuz izgilerin hepsini sein. Deitir/Dntr/Poligon Kolona satrn tklayn. Poligon kolon oluacaktr. Poligon kolonu kayt etmek iin, poligon kolonu sein. Toolbardan Obje zellikleri ikonunu tklayn. Aa kan Poligon Kolon ayarlarnda Poligon Kolon butonunu tklayn. Sakla butonunu tklayp, bir isim verin. Yukarda anlatlan yntemle her trl poligon kolon kolayca oluturulabilir. Eik kenarl, yamuk ekilli kolonlar olutururken kolaylk olmas amac ile nce kolonun yer alaca noktadan geen akslar izilir. Akslar paralel ve dik referans olarak kullanlarak, alarla uramadan poligon kolonun plandaki ekli izgilerle kolayca izilir. Ortaya kan kapal poligon, poligon kolona dntrlr.

Eik kolon
Programda eik kolon izmek mmkn ve son derece kolaydr. Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Ayarlar satrn tklayn. Alan Kolon Ayarlar diyalogu, Genel Ayarlar sekmesinde Eiklik parametresine bir deer girin. Burada girilecek deer kolon alt ve st noktalar arasndaki mesafeyi ifade eder. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Toolbardan Kolon ikonunu tklayn. mle kolon izim moduna geecektir. mlecin ucundaki kolon n grnts ift kolon eklinde olacaktr. Bu grntlerden biri kolonun altn, dieri kolonun stn gsterir. izim alanna tklayn. mleci hareket ettirdiinizde eik kolon fare imlecinin hareketine bal olarak dnecektir. kinci bir tklama yaptnzda kolon yerleecektir. Kolon Ayarlar diyaloguna tekrar girip buradaki Eiklik parametresini tekrar sfr girmediiniz srece gireceiniz tm kolonlar (dikdrtgen, daire, poligon) eik kolon olacaktr.

153

ideCAD Statik Objeleri Eiklik parametresi tanmlanm kolonlar iin ilgili kolonun ayarlarna sonradan girilerek deitirilemez. Bu parametreyi mutlaka kolonlar tanmlamadan nce belirlemek gerekir.

Kolon mantolama
Kolon mantolama, kolonun tama gcnn arttrlmas iin kullanlan bir yntemdir. Kolonlarda oluan hasar derecesine gre bir, iki, ya da drt taraftan mantolama yaplabilir. Mantolama, mevcut kolon etrafna boyuna takviye donatsnn yerletirilmesi ve bu donatnn etriye ile sarlmas ve nihayetinde mevcut kolonun evresinin beton dklerek kapatlmas ilemlerine denir. Kolonun mantolamas ile, kolon enkesit alan artrlrken ayn zamanda donat yzdesi de bir miktar artrlm olunur. Kolon mantolama izimleri programda kolon aplikasyonunda otomatik izilirler. Manto kenarn deitir Kolon mantolama programda Manto kenarn deitir komutu ile yaplr. Komut altrlr, kolonun tklanan kenarna kalnlk deeri verilir ve komuttan kldnda program mantoyu tklanan kenar iin oluturulur. Komut alrken kolon ortas tklanrsa, kolonun tm kenarlar iin tek bir kalnlk verilebilir. Toolbardan kolon ikonunu tklayn. Manto kenarn deitir ikonunu tklayn. Mantolama yapmak istediiniz kolonu herhangi bir kenarn veya kolonun ortasn tklayn. Manto kalnl girin. Tamam butonunu tklayn. Kolon mantosu oluacaktr. Manto yaplm kolonun manto kalnln deitirmek iin de manto kenarn deitir komutu kullanlr. Manto kenarn kaldr Manto yaplm kolonun mantosunu iptal etmek, Manto kenarn kaldr komutu kullanlr. Toolbardan kolon ikonunu tklayn. Manto kenarn kaldr ikonunu tklayn.

154

ideCAD Statik Objeleri Mantolu kolonun herhangi bir kenarn veya kolonun ortasn tklayn. Manto iptal edilecektir. Kolon mantosu malzeme bilgileri ve pursantaj deerleri Kolon mantosu ve ekirdek ksmn malzeme bilgileri proje genel ayarlarnda her biri iin ayrca seilirler. Ayarlar/Proje Genel Ayarlar satrn tklayn. Srasyla beton ve elik snf sekmelerini tklayn ve srasyla kolon manto satrndan elik ve beton snflarn listeden sein. Kolon manto ksmnn betonarmesine ilikin minimum pursantaj deerleri kolon parametreleri diyalogunda ayarlanabilir. Betonarme/Parametreler/Kolon Parametreleri satrn tklayn. Diyalogda mantolama yzdesi satrna istediiniz deeri girin. Ayrca, ayn diyalogda "Minimum olarak kullan" seenei bulunmaktadr. Bu seenek iaretli deilse program, mantolama yzdesi satrnda yazan pursantaj deeri kadar donaty mantoya koyar. Minimum olarak kullan seenei iaretli ise, mantonun betonarme hesab yaplr ve hesap sonucuna kan donat ile mantolama yzdesinde hesaplanan donat karlatrlr. Hangisi bykse o kadar donar mantoya konur. Kolon mantosu varken eksenel yk kontrol Mhendis kolon mantosu oluturduunda ynetmeliklerde belirtilen eksenel yk kontrolleri srasnda kullanlacak olan kolon alann kolon ayarlar diyalogunda belirtir. Deprem ynetmeliinde bu kontrol Ac>=Nd/(0.5fck), TS500'de ise Ac>= Nd/(0.9fcd) olarak belirtilmitir. Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Ayarlar satrn tklayn. Statik/Betonarme sekmesini tklayn. Eksenel yk kontrolnde kullanlacak alan balndaki sadece manto olarak kullan, sadece ekirdek ksmn kullan veya tamamn kullan seeneklerden projenize uygun olan iaretleyin. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.

155

ideCAD Statik Objeleri

Kolon izim teknikleri


Kolon boyutlar
Kolon Boyutlar komutu, seilen bir ve birden fazla kolonun boyutlarn tamamyla deitirme veya belirli bir sayda attrmak veya belirli bir sayda azaltmak iin kullanlr. Dikdrtgen ve daire kolonlar iin geerlidir. Herhangi bir kolonun boyutlarn bytmek ya da kltmek iin: Kolon veya kolonlar sein. Deitir/Obje Edit/Kolon/Kolon Boyutlar satrn ya da toolbardan Kolon Boyutlar ikonunu tklayn. Uzun kenar dorultusu ve Ksa kenar dorultusu satrlarna istediiniz deeri girin. (rnein, Uzun kenar dorultusu=50, Ksa kenar dorultusu =25 yazlrsa, kolon veya kolonlar 50/25 olur. Uzun kenar dorultusu =+5, Ksa kenar dorultusu=-5 yazlrsa, kolonun veya kolonlarn uzun kenar boyutu 5 artar, Ksa kenar boyutu 5 azalr) Eer setiiniz kolon ya da kolonlar daire kolonsa Daire kolon yarap olarak (+) ya da (-) iareti ile birlikte ilave ya da karlacak deer ya da iaretsiz yeni kolon yarap girin. Tamam butonunu tklayn. Bu diyalogdaki Kolonun Boyutlarn ters evir seenei iaretlenirse, seilen kolonlarn boyutlar ters evrilir. Baka bir deyile, kolonun ksa kenar ile uzun kenar yer deitirir. Bu seenek dikdrtgen kolonlar iin geerlidir. Tm katlara uygula seenei iaretlenirse, yaplan boyut deiiklikleri seili kolonlar iin tm katlarda uygulanr. Aksi durumda deiiklikler sadece kolonlarn seildii (aktif) katta geerli olur. Dier katlardaki kolonlar deiiklie uramazlar. Diyalogdan bir seferde hem kolon boyutlarn deitirmek, hem de kolon boyutlarn ters evirmek mmkn deildir. Kolonun boyutlarn ters evir seenei iaretlenirse, boyut kutucuklarna yazlan deerler geerli olmaz. Seilen kolonlarn sadece boyutlar ters evrilir.

Kolon trimle
Kolon Trimle komutu kolon kenarlarn deforme etmek iin kullanlr. Dikdrtgen ve poligon kolonlarda geerlidir. Daire kolonlarda kullanlmaz. Bu yntemle poligon kolonlarn boyutlar da rahatlkla deitirilebilir. Kolon trimle komutu ile trimlenen bir dikdrtgen kolon dikdrtgen kolon

156

ideCAD Statik Objeleri zelliini kaybeder ve poligon kolon snfna girer. Kolon trimle komutunun kullanm aada anlatlmtr: Dikdrtgen kolon izin. Deitir/Obje Edit/Kolon/Kolon Trimle satrn ya da toolbardan Kolon Trimle ikonunu tklayn. Kolonu tklayn. Deforme edilecek (deitirilecek) kolon kenarn tklayn. Referans obje sein (aks,kolon, duvar vb.) Kolon Trimle Komutuna rnekler: Kolonun kenarn duvara kadar uzatacaz. Kolon trimle komutundan sonra

S1 50/25

S1 50/25

Soldaki ekli izin. Deitir/Obje Edit/Kolon/Kolon Trimle satrn ya da toolbardan Kolon Trimle ikonunu tklayn. S1 kolonunu tklayp sein ve kolonun sol kenarn tklayn. Kirii tklayn. Sadaki ekil oluacaktr. Poligon kolonlarn boyutlarn deitirmek iin:

157

ideCAD Statik Objeleri

Aks

Aks

S1

S1

Bu kenar aksa kadar uzatalm ekli izin. Kolon trimle ikonunu tklayn. S1 kolonunu tklayn. Kolon kenarn tklayn. Aks tklayn. Poligon kolon aadaki ekilde grld gibi byyecektir. Ayn yntemle poligon kolonlarn boyutlarn kltmek de mmkndr.

Kolona mesnetlenen konsol plak demeler


Balkon demeleri, sahanlklar gibi konsol davran gsteren plak demelerin bir kenar veya nemli saylabilecek bir ksm kolona otuyorsa, , konsol demeyi tad bilgisi o kolonun ayarlarnda tanmlanmaldr. Kolonu sein. Toolbardan obje zellikleri tklayn. Kolon ayarlarnda statik/betonarme sekmesinde bu kolon konsol demeyi tayor seeneini iaretleyin. Tamam butonunu tklayn ve diyalogdan kn.

Kolonlarda sva
Kolon svalar kullancnn isteine bal olarak planda otomatik olarak izilir. Svalarn izilmesi iin:

158

ideCAD Statik Objeleri Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Ayarlar satrn tklayn. Alan Kolon Ayarlar diyalogunda, Kolonlarda sva var seeneini iaretleyin. Sva kalnl kutucuuna sva kalnlk deerini girin. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Bu ilemi yaptktan sonra izeceiniz kolonlar sval olacaktr. Eer kolonlar svasz izdiyseniz; Planda ilgili kolonlar sein ve Deitir/Obje zellikleri satrn ya da toolbardan Obje zellikleri ikonunu tklayn. Kolon ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Kolonlarda sva var seeneini iaretleyin ve sva kalnl girin. Tamam butonunu tklayp diyalogdan kn. Setiiniz kolonlar svanacaktr. Kolon svalar sadece Mimari Plan modunda izilir. Kalp Plan moduna geildiinde svalar gzkmez. Kalp plan modu ve mimari plan modu aras gei klavyeden shift+tab tuuna baslarak salanr. Salkl kolon-duvar bileimlerinde, kolon ve duvar svalarnn bir btnlk oluturmas, trimlemelerin doru biimde yaplm olmas gerekir. Kolon duvar birleimlerinde kolon ve duvar svalar birbirini tamamlamyorsa, bu birleimin hatal olduunun gstergesidir. Byle bir durumda bileimi kontrol etmek iin; Deitir/Dm Noktas Ta satrn tklayn. Fare imlecini kolon dm noktas zerine getirin ve sol tuu tklayn. Kolon dm noktasnn rengi deiecektir. Bu renk deiimi dm noktasnn seildiinin iaretidir. Farenin sa tuunu tklayn ve setiiniz kolon dm noktas zerine getirerek sol tuu tekrar tklayn. Fareyi srklediinizde kolon da imlece bal olarak srklenecektir. Doru yaplm bir bileimde kolona bal duvarlarn da kolonla birlikte hareket etmesi gerekir. Eer hareket etmiyorlarsa duvarlar kolona bal deildir. ESC tuuna basarak dm noktas tama ilemini iptal edin. Dm noktas ilk noktasna geri dnecektir.

159

ideCAD Statik Objeleri Birleimde balant problemi tespit edilirse, duvarlar kolona tekrar balanmaldr. Mevcut duvarlar tekrar kolona balamak iin U Noktas Edit komutu kullanlabilir; Deitir/Obje Edit/U Noktas Edit satrn veya toolbardan U Noktas Edit ikonunu tklayn. Fare imlecini duvar zerinde, duvarn ilgili ucuna yakn bir noktaya getirin ve sol tuu tklayn. Duvarn ucu yakalanacaktr. mleci hareket ettirdiinizde duvar da imlele birlikte hareket edecektir. mleci kolon dm noktas zerine ya da kolon zerinde duvar balamak istediiniz noktaya getirin ve farenin sol tuunu tklayn. Duvar, tkladnz noktadan kolona balanacaktr. Kolona balanan dier duvarlar iin de ayn ilemi uygulayn. Duvarlar kolona balandklar zaman, kolon ve duvar svalar da birbirleriyle btnleecektir.

Kolon alt ve st kotlar


Kolonlarn alt ve st noktalar bulunduu katn tabannda, bulunduu katn tavanndadr. Programda kotlara mdahale edilmezse, kolon kat tabanndan kat tavanna kadar uzanr ve kolon ykseklii kat yksekliine eittir. Baz durumlarda (kademeli yaplarda vs.), baz kolonlarn yksekliklerini kat yksekliinden farkl yapmak gerekebilir. Bunun iin Kolon Ayarlar/Genel Ayarlar sekmesindeki st Kot ve Kot kutucuklarna deerler girmek gerekir. st Kot ve Kot parametreleri kolonun st ve alt dm noktalarn ynetir. st Kot ve Kot deerleri sfr olduu zaman, kolon alt dm noktas kat tabannda, st dm noktas kat tavannda yer alr. Baka bir deyile kolon ykseklii kat yksekliine eittir. st Kot hanesine pozitif (+) deer (metre) girilirse kolon st dm noktas girilen deer kadar yukarya kayar, kolon yukarya doru uzar. Negatif deer girilirse kolon ksalr. Ayn ekilde Kot hanesine pozitif deer girilirse kolon dm noktas girilen deer kadar yukarya doru kayar, dolays ile kolon ksalr. Negatif deer girilmesi durumunda kolon alt dm noktas aaya kayaca iin, kolon boyu uzar. Kolonlara st Kot ve Kot girilirken, katlar aras akmalar ya da sreksizlikleri nlemek iin dikkatli olunmaldr. rnein; zemin katta st kot deeri olarak 1 (m) girildiyse, 1. Katta ayn kolon iin kot deeri 1 (m) olmaldr. 1. Kattaki kolonun kot deeri sfr braklrsa kolonlar akacaktr. Yan ekilde zemin katta st kot deeri olarak -1 (m) girildiyse, 1. Katta ayn kolon iin kot deeri -1 (m) olmaldr. 1. Kattaki kolonun kot deeri sfr braklrsa kolonlar sreksiz olacak, zemin ve 1. Kattaki kolonlar arasnda 1 metrelik bir boluk olacaktr.

160

ideCAD Statik Objeleri

Kolon dm noktas ve gelimi yakalama


Kolonlar yaplar itibar ile planda tek dm noktasna sahiptirler. Kolon dm noktas, verilen kolon kaklklarna gre kolonun herhangi bir noktasnda, hatta kolonun dnda olabilir. Kolonlarn katlar aras sreklilii bakmndan, birbiri ile sreklilik arz eden kolonlarn dm noktas koordinatlar her katta ayn olmaldr. Dm noktas koordinatlar farkl kolonlar srekli olmazlar. Kolon girii yaplrken buna dikkat edilmelidir. Kolonlara kiri, duvar vb. objeler balanrken genelde dm noktalar kullanlr. Baka bir deyile, fare imlecinin dm noktalarn yakalama zellii kullanlarak objeler kolonlara dm noktalarndan balanr. Fakat baz durumlarda kiri ya da duvarlarn kolona dm noktas dnda herhangi bir noktadan ya da ke noktasndan balanmas gerekebilir. Fare imlecinin dm noktalarn yakalamas iin toolbardan Dm Noktalarna Kilitlen ikonuna basmak gerekir. Bu ikon basl durumda iken obje izim modlarnda fare imleci kolon dm noktalarna yaklatrldnda OK iaretine dnecek, dm noktasn tam olarak yakalayacaktr. Bylece kolon dm noktasna herhangi bir objeyi balama ilemi kolayca yaplacaktr. Ancak imle kolonun dm noktas dndaki kelerini yakalamaz. Yakalamasn salamak iin Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama satrn tklamak veya toolbardan Gelimi Yakalama ikonunu tklamak gerekir. Gelimi Yakalama ikonu ile birlikte, Dm Noktalarna Kilitlen ikonu da basl olmaldr. Gelimi Yakalama, Dm Noktalarna Kilitlen ile birlikte alr. Gelimi Yakalama aktif iken, obje izim modunda imle kolon kelerine yaklatrldnda iaret deitirerek, kolon kelerini yakalar. Bylelikle objeleri kolonun herhangi bir kesine balamak mmkn olur. ekil 1de grld gibi S2 kolonuna X ynnde srekli olmayan iki kiri birlemektedir. Bu sistemin nasl tarifleneceini uygulamal olarak inceleyelim.

S2 25/200

K2 25/50 S3 50/25

S1 50/25 K1 25/50 ekil 1

Kolonlar girin. S1 ve S2 kolonun dm noktalar sol alt kede, S3 kolonun dm noktas sol st kede bulunmaktadr. K1 kiriini girmek iin, kiri butonunu tklayn. Fareyi kaydrarak S1

161

ideCAD Statik Objeleri kolonuna ait dm noktasnn zerinde gelin -imle deiecektir - ve sol tuu tklayn. S2 kolonuna ait dm noktasnn zerine gelin ve boluk tuuna basarak kirii alttan tanml yapn, sol tuu tekrar tklayn. Moddan kmak iin klavyeden Esc tuuna basn. K2 kiriini girmek iin, farenin sa tuunu tklayn. Sa tu mensnde, komut tekrarn sein. Fareyi S2 kolonun sa st kesine gtrn ve klavyeden ctrl tuunu basl tutun. mle deiecektir. Ctrl tuuna basarak gelimi yakalamay aktif hale getirdik. Sol tuu tklayn. Ctrl tuunu brakn. Fareyi S3 kolonuna ait dm noktasnn zerine kaydrn, imle OK iaretini alnca sol tuu tekrar tklayn. Kiri-kolon birleimi kolonun herhangi bir noktasndan olabilir. ekil 2 S3 25/50

S2 300/25

K1 25/50

S1 25/50

ekil 2

Kolonlar girin. S1 dm noktas sol alt kede, S2 ve S3 kolonlarnn dm noktas sol st kede bulunmaktadr. K1 kiriini girmek iin, kiri butonunu tklayn. Fareyi kaydrarak S1 kolonuna ait dm noktasnn zerinde gelin ve sol tuu tklayn. S2 kolonuna ait dm noktasnn zerine gelin ve boluk tuuna basarak kirii stten tanml yapn, sol tuu tekrar tklayn. Moddan kmak iin klavyeden Esc tuuna basn.

162

K2 25/50

ideCAD Statik Objeleri K2 kiriini girmek iin, farenin sa tuunu tklayn. S3 kolonuna ait dm noktasnn zerine fareyi kaydrn, sol tuu tklayn. Fareyi aaya doru kaydrn ve klavyeden shift tuuna basl tutun -dik modu aktif hale gelecektir, bylece dikey izebileceksiniz - S2 kolonun zerine gelince sol tuu tekrar tklayn. Moddan kmak iin Esc tuuna basn. Poligon kolonun bir ok kesinde kiri-kolon birleimi olabilir. ekil3 S2 ekil 3 K2

K1 S2 50/30

S3 50/30

Yukardaki ekilde grlen sistem iin, gelimi yakalama ile kolonlarn istediiniz kesini yakalayabilir, kirileri kolonlara balayabilirsiniz.

Dikdrtgen kolonun kaklk ve boyutlarn deitirmek


Dikdrtgen kolon kaklklar kolon ayarlar diyalogundan ayarlanr. Dikdrtgen kolonlarn kakln deitirmek iin: Kakl deitirilecek kolon farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Kolon seildikten sonra, Deitir/Obje zellikleri tklanr. Kolon Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Kaklk X ve Kaklk Y kutucuklarna X ve Y kaklklar girilir. Kaklklar kolonun sol st kesine gre verilir. Kaklk X ve Y sfr olduu zaman, kolon dm noktas kolonun sol st kesinde yer alr. X kakla pozitif (+) deer girildii zaman, kolon yatay olarak sola doru kayar. Negatif (-) deer girilirse, saa doru kayar. Y kakla pozitif (+) deer girilirse kolon dey olarak yukarya doru, negatif (-) deer girilirse aaya doru kayar. Birim metredir. Girilen kaklk deerlerine gre kolon dm noktas kolonun iinde ya da dnda yer alabilir. Ancak kolon dm noktasnn kolon iinde kalmasnda fayda vardr. Kaklk girilirken koordinatlar lokal olarak dnlmelidir. Bir rnekle aklarsak; Boyutlar X=0.5 Y=0.25 olarak girilen bir kolonun plandaki dorultusu ne olursa olsun, kaklklar kolon ayarlarnda belirlenen bu boyutlara gre olacaktr. Buradaki durumda X ekseni 50/25 boyutlarndaki kolonun 50 cmlik st kenarndan, Y ekseni de 25 cmlik sol kenarndan geer. Kolon yerletirilirken dndrlrse, koordinat takm da kolonla birlikte dner. Bu ekilde kolon kaklklarn ayarlamak son derece kolaylar.

163

ideCAD Statik Objeleri Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr. Girilen kaklklar seilen kolona uygulanr. Kolon kakl iin girilen deerler lokal kolon eksenlerine gre uygulanr. Bu sayede kolon kaklklarn ayarlamak son derece kolaydr. Ayarlar/Genel Ayarlar /Genel Ayarlar sekmesinden Kolon Akslarn iz seenei iaretlenirse, planda kolon dm noktasndan bir ok izildii grlr. Bu ok sadece ekranda grnr. Ak braklsa bile izimlerde kmaz. Ok kolonun lokal X eksenini, ok yn de +X ynn ifade eder. Kolon kaklklar bu lokal koordinat takmna gre dnlmelidir. Dikdrtgen kolonun boyutlarn deitirmek iin: Boyutu deitirilecek kolonlar farenin sol tuu ile tklanarak sein. Deitir/Obje Edit/Kolon/Kolon Boyutlar satrn tklayn. Uzun kenar dorultusu ve Ksa kenar dorultusu satrlarna istediiniz deeri girin. (rnein, Uzun kenar dorultusu=50, Ksa kenar dorultusu=25 yazlrsa, kolon veya kolonlar 50/25 olur. Uzun kenar dorultusu=+5, Ksa kenar dorultusu=-5 yazlrsa, kolonun veya uzun kenar boyutu 5 artar, ksa kenar boyutu 5 azalr) Tamam butonunu tklayn. Bu diyalogdaki Kolon boyutlarn ters evir seenei iaretlenirse, seilen kolonlarn boyutlar ters evrilir. Baka bir deyile, kolonun ksa kenar ile uzun kenar yer deitirir. Bu seenek dikdrtgen kolonlar iin geerlidir. Tm katlara uygula seenei iaretlenirse, yaplan boyut deiiklikleri seili kolonlar iin tm katlarda uygulanr. Aksi durumda deiiklikler sadece kolonlarn seildii (aktif) katta geerli olur. Dier katlardaki kolonlar deiiklie uramazlar. Diyalogdan bir seferde hem kolon boyutlarn deitirmek, hem de kolon boyutlarn ters evirmek mmkn deildir. Kolonun boyutlarn ters evir seenei iaretlenirse, boyut kutucuklarna yazlan deerler geerli olmaz. Seilen kolonlarn sadece boyutlar ters evrilir. Kolonlar, kolon ayarlarnda belirlenen byme ynlerine gre byr ya da klrler. Kolon byme ynleri belirlenirken de, yukarda sz edilen lokal koordinat takm dnlmelidir.

Daire kolonun kaklk ve boyutunu deitirmek


Daire kolon kakl kolon ayarlarndan deitirilir. Daire kolon kakln deitirmek iin; Kakl deitirilecek kolon farenin sol tuu ile tklanarak seilir.

164

ideCAD Statik Objeleri Kolon seildikten sonra, Deitir/Obje zellikleri tklanr. Kolon Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Kaklk X ve Kaklk Y kutucuklarna X ve Y kaklklar girilir. Kaklklar kolonun sol alt kesine gre verilir. Kaklk X ve Y sfr olduu zaman, kolon dm noktas kolonun sol st kesinde yer alr. X kakla pozitif (+) deer girildii zaman, kolon yatay olarak sola doru kayar. Negatif (-) deer girilirse, saa doru kayar. Y kakla pozitif (+) deer girilirse kolon yukarya doru, negatif (-) deer girilirse aaya doru kayar. Birim metredir. Girilen kaklk deerlerine gre kolon dm noktas kolonun iinde ya da dnda yer alabilir. Ancak kolon dm noktasnn kolon iinde kalmasnda fayda vardr. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr. Girilen kaklklar seilen kolona uygulanr. Daire kolonun boyutu deitirilmek istendiinde kullanlacak komut Kolon Boyutlar komutudur. Boyutu deitirilecek (bytlecek ya da kltlecek) daire kolonlar farenin sol tuu ile tklayarak sein. Deitir/Obje Edit/Kolon/Kolon Boyutlar satrn tklayn. Kolon Boyutlar diyalogu ekrana gelecektir. Daire kolon yarap kutucuuna yeni yarap deerini yazn. Yazlacak deerin nne (+) ya da (-) iaretleri getirilirse, deer mevcut yarapa eklenir ya da mevcut yaraptan kartlr. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapattnzda daire kolonun/kolonlarn boyutu deiecektir.

Poligon kolonun kaklk ve boyutlarn deitirmek


Mevcut bir poligon kolonun kakl Poligon Kolon Ayarlarndan deitirilebilir. Bunun iin: Kakl deitirilecek poligon kolonu farenin sol tuu ile tklanarak sein. Deitir/Obje zellikleri satrn ya da toolbardan Obje zellikleri ikonunu tklayn. Alan Kolon Ayarlar diyalogundan Poligon Kolon butonunu tklayn. Poligon Kolon Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Buradaki Tasarm Penceresinde seilen poligon kolon grntlenecektir.

165

ideCAD Statik Objeleri Orijin butonunu farenin sol tuu ile tklayn. Tasarm penceresi zerinde poligon kolonun dm noktasn tamak istediiniz noktaya farenin sol tuu ile tklayn. (Noktalar yakalamak iin kolaylk olmas asndan buradaki zgara aralklarn istediiniz gibi ayarlayabilir, zgaraya kilitlenme zelliinden faydalanabilirsiniz) Poligon kolonun kakl deiecektir. Tamam butonuna tklayarak nce Poligon Kolon Ayarlar diyalogunu, sonra da Kolon Ayarlar diyalogunu kapatn. Planda poligon kolonun kakl deiecektir. Poligon kolon boyutlarn deitirmek iin iki ayr yntem kullanlabilir. Bunlardan birincisi Poligon Kolon Ayarlarndan deitirmek, dieri de Kolon Trimle komutunu kullanmaktr. Poligon kolon boyutunu poligon kolon ayarlarndan deitirmek iin: Boyutlar deitirilecek poligon kolonu farenin sol tuu ile tklayarak sein. Deitir/Obje zellikleri satrn ya da toolbardan Obje zellikleri ikonunu tklayn. Alan Kolon Ayarlar diyalogundan Poligon Kolon butonunu tklayn. Poligon Kolon Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Buradaki Tasarm Penceresinde seilen poligon kolon grntlenecektir. Poligon kolonun her ke noktasnda bir dm noktas bulunur. Kolon zerinde var olan bir dm noktasnn koordinatn deitirmek iin imlecinizi dm noktas zerine getirip farenizin sol tuunu tklayn. Dm noktasn yakalam olursunuz. mlecinizi ekran zerinde hareket ettirdiinizde dm noktas da hareket eder diyalog kutusundaki X ve Y kutularna dm noktasnn yeni koordinatn yazp Uygula butonunu tklayn. Dm noktanz yeni koordinatna tanm olur. Kolonun herhangi bir kenarnda yeni bir dm noktas oluturmak iin kolon kenar zerinde ift tklayn. Tkladnz yerde yeni bir dm noktas oluur. Bu dm noktasn, istediiniz yere tayabilirsiniz. Kolon zerindeki bir dm noktasn silmek iin imlecinizi sileceiniz dm noktas zerine getirin. Farenizin sol tuunu tklayarak dm noktasn yakalayn. Bu dm noktasn, en yakn dm noktalarndan birinin zerine gtrp tklayn. Bylece dm noktasn iptal etmi olursunuz. Poligon kolon ke noktalarn tayarak, kolonun boyutlarn deitirin. Tamam butonunu tklayarak nce Poligon Kolon Ayarlar, sonra da Kolon Ayarlar diyaloglarndan kn.

166

ideCAD Statik Objeleri Poligon kolonun boyutlar planda da deiecektir. Poligon kolon boyutlarn deitirmenin dier bir yolu da, Kolon Trimle komutunu kullanmaktr. Bu yntem yukarda anlatlan ynteme gre daha pratiktir. Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama satrn tklayarak, Gelimi Yakalama modunu aktif hale getirin. iz/Objeler/Aks/Aks satrn tklayn. Poligon kolonun deitirilecek kenarnn ke noktalarn tklayarak, bu kenarla akk bir aks izin. Farenin sa tuunu tklayarak komut tekrar yapn. Alan aks toolbarndaki aks ofset toolboxuna kolonun boyutuna ilave etmek istediiniz uzunluk deerini girin (metre) ve Aks Ofset ikonunu tklayn. lk izdiiniz akstan, girdiiniz deer kadar mesafeye bir aks izilecektir. izilen bu aks kolon kenarn bu aksa kadar uzatmak iin kullanacaz. Deitir/Obje Edit/Kolon/Kolon Trimle satrn tklayn. Poligon kolonu tklayn. Deitirilecek kolon kenarn (zerine akk aks izilen kenar) tklayn. En son izilen aks (aks ofset ile izilen) tklayn. Kolonun belirtilen kenar aksa gelecektir. Kolon boyutu deitirildikten sonra, izilen yardmc akslar silebilirsiniz. Yukardaki ilem aadaki ekil destei ile anlatlmtr:

167

ideCAD Statik Objeleri

Aks

Aks

S1

S1

Bu kenar aksa kadar uzatalm ekli izin. Kolon trimle butonunu tklayn. S1 kolonunu tklayn. Kolon kenarn tklayn. Aks tklayn. Poligon kolon aadaki ekilde grld gibi byyecektir. Ayn yntemle poligon kolonlarn boyutlarn kltmek de mmkndr.

Yarm daire (yay) eklinde poligon kolon tanmlamak


Programda yarm daire eklinde poligon kolon oluturmann bir ka yntemi bulunmaktadr. iz/lkel Objeler/Yay/Yay/merkez-yarap-alar satrn tklayn. izim alannda fare ile tklayarak yarm daireyi izin. Toolbardan Ofset butonunu tklayn. Ofset deeri olarak poligon kolonun kalnl kadar girin. Yay sein ve ofset komutunu uygulayn. ie iki yay oluacaktr. Toolbardan izgi ikonunu tklayn. Yaylarn ularn kapatn. Yaylar ve izgileri sein.

168

ideCAD Statik Objeleri Deitir/Dntr/Poligon Kolon satrn tklayn. Aadaki yntem de kullanlabilir: iz/lkel Objeler/Yay/Yay/merkez-yarap-alar satrn tklayn. izim alannda fare ile tklayarak yarm daireyi izin. Yay sein ve Deitir/Dntr/Kirie dntr (panele dntr ya da duvara dntr de olabilir) satrn tklayn. Para saysn verin ve tamam butonu tklayn. Yay Yay

Kiri parala

Kirie dntrmedeki ama, kiri dm noktalarn izgi ile dolaarak poligon kolonun eklini oluturmaktr. Gelimi yakalama modunu aktif hale getirin ve srekli izgi ikonunu tklayn. Kiriin evresini, kirie dntrerek oluturduunuz her bir dm noktasn yakalayarak dolan.

169

ideCAD Statik Objeleri

Yay

Kiri paralar ve zerinde izgi var

Kirie dntrerek oluturduunuz kirileri silin. Yay silin. Sadece iziler kalacaktr. izgileri sein ve poligon kolana dntr satrn tklayn. S1

Sadece izgiler

Poligon Kolon

Sonu yukardaki gibi olacaktr. Kolonu, poligon kolon ayarlarnda saklayarak ktphanenize ekleyebilirsiniz. Yarm daire kolonu panel objesi olarak tanmlamak iin: Yayla (merkez-yarap-alarla) yarm daireyi izin.

170

ideCAD Statik Objeleri Yay sein ve panele dntr satrn tklayn. Para saysn verin ve tamam butonunu tklayn.

Kolon isimlendirme
Kolonlar izilirken program tarafndan otomatik olarak isimlendirilirler. Kolon isimleri standart olarak S1, S2, S3... biiminde arttrlr. stenirse, kolon girilerine balanmadan nce kolon ayarlarna girilir ve kolon numaras nceden ayarlanr. Bundan sonra kolonlar sral olarak girilirse yeniden isimlendirmeye gerek kalmaz. Ancak kolonlar sral olarak girilmediyse ve isimler sraya sokulmak isteniyorsa; Deitir/Obje Edit/Obje Adlandr satrn tklayn. Alan diyalogda kullanlacak ilk kolon ismini girin. rnein, S1 (istee gre C1, K1 de olabilir. Ancak kolonlar genelde S indisi ile gsterilirler.). Tamam butonu tklayp diyalogu kapatn. Fare ile yeniden isimlendirilecek kolonlar, zerlerine tklayarak isimlendirme srasna gre sein. Son kolon da seildikten sonra klavyeden Enter tuuna basn. Kolonlar tklama srasna gre S1den balayarak isimlendirilir. simlendirmeye istenen numaradan balanabilir. rnein; ilk isim olarak S12 verilirse, ilk tklanan kolon S12, ikinci tklanan kolon S13 eklinde rakamlar arttrlarak isimlendirilir.

Kolonun dier objelerle ilikisi


Kolonlar planda tek dm noktas bulunan dey tayc elemanlardr. Duvarlar, kiriler ve paneller kolonlara, kolonun herhangi bir noktasndan balanabilirler. Duvar ya da kiri kolona hangi noktasndan balanm olursa olsun, balant noktas kolon dm noktasdr. Kolon dm noktas Deitir/Dm Noktas Ta komutu ile tandnda, kolona bal duvar ve kirilerin kolonla birlikte hareket etmesi gerekir. Eer hareket etmiyorlarsa, ilgili obje kolona bal deildir. Bu gibi bir durumda Deitir/U Noktas Edit komutu ile balant yeniden yaplmaldr. nk balantlar salkl yaplmazsa deme olutururken sorunlar yaanr. Demeler ve mahaller ya oluturulamaz ya da yanl oluturulur. Duvar ve kiriler demelerin snrlarn belirledikleri iin hatal balantlar demelerde de sorunlara yol aar. Ayn durum deme ve mahal kenarlar iin de geerlidir. Kolon-duvar birleimlerinin doru yaplp yaplmad svalardan belli olur. Kolon ve duvar svalarnn btnlk oluturmas, svalarn kolon ya da duvarlar izgilerini kesmemesi gerekir. Bunun salanmas iin, kolonun duvarlarla birletii noktada bir dm noktasnn oluturulmas, bu dm noktasnn kolon ve bu kolona birleen duvarlarn ortak dm noktas olmas gerekir. Tek para bir duvarn zerine bir kolon yerletirilecekse, ncelikle duvar kolonun yerletirilecei noktadan iki paraya

171

ideCAD Statik Objeleri blnmeli ve kolon bu noktaya yerletirilmelidir. Kolon toolbarnda bulunan Duvarlar Kolonlarla Bl ikonu duvar blme iini otomatik yapmaktadr. Duvarlar Kolonlarla Bl ikonu baslyla(aktifse) kolon duvar zerinde tanmlannca kolonun altnda kalan duvar otomatikman ikiye blnr ve kolon-duvar kesiimi tam anlamyla yaplm olunur. Bylece kolon-duvar izgileri ve svalar otomatik temizlenir. Bu ikon basl deilse(inaktifse) kolon duvarn zerinde tanmlannca, kolonun altnda kalan duvar blnmeyecek ve sva-izgi kesiimleri temizlenmeyecektir. Bu durumda ya duvar yeniden iki para olarak tanmlanmal ya da U Noktas Edit ile duvar ucu kolona balanmaldr. Duvarlar Kolonlarla Bl seenei ancak zel durumlar iin inaktif hale getirilmelidir. Kolonlarn deme (mahal) iine yapt kntlar (diler) mahalin alanndan dlr. rnein; kolon boyutlar bytlr (dolaysyla kolon dii byrse) mahal alan klr. Tekil temeller yalnzca kolon altna tanmlanabilen elemanlardr. Tekil temel izebilmek iin ncelikle kolonlara ihtiya vardr. Herhangi bir kolon silindiinde de, kolon altna tanml tekil temel (varsa) silinir. Program bu konuda kullancya uyar mesaj iletecektir.

Kolon Bal
Kolon bal izim yardmclar
Kolon bal toolbar
iz/Objeler/Kolon/Kolon Bal tklandnda Kolon Bal Toolbar ekrana gelir. Kolon bal toolbarnn zerinde, kolon balklar ile ilgili eitli komutlarn ikonlar yer alr. Bu ikonlar tklanarak komutlara menlerde gezinmeden, tek tklamada ulalr.

Kolon bal toolbar zerindeki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr. Kolon ikonu. Kolon izim komutunu altrr. Kolon komutu ile birlikte kolon bal toolbar da kapanr ve kolon toolbar ekrana gelir. Varsaylan Kolon Bal ikonu. Kolon bal ayarlarndaki kaklk deerlerine gre kolon bal izer. Moddayken klavyeden 1 tuu da bu komutu altrr. Kenara Yanak Kolon Bal ikonu. Kolon bal ayarlarna girmeden, kenara yanak kolon bal tariflemek iin kullanlr. Moddayken klavyeden 2 tuu da bu komutu altrr.

172

ideCAD Statik Objeleri Keye Yanak Kolon Bal ikonu. Kolon bal ayarlarna girmeden, keye yanak kolon bal tariflemek iin kullanlr. Moddayken klavyeden 3 tuu da bu komutu altrr. Ortalanm Kolon Bal ikonu. Ortalanm kolon bal iin kolaylk. Moddayken klavyeden 4 tuu da bu komutu altrr. Boyutlar Ters evir ikonu. Kolon bal boyutlarn ters evirir. Kolon Balk Genilii kutusu. Kolon bal genilik deeri kolon bal ayarlarna girilmeden buradan girilebilir. Kolon Balk Ykseklii kutusu. Kolon bal ykseklik deeri kolon bal ayarlarna girilmeden buradan girilebilir . Kolon Bal Ayarlar ikonu. Kolon Bal Ayarlar diyalogunu aar. Kolon bal ile ilgili eitli parametreler buradan ayarlanabilir.

Kolon bal klavye destekleri


Kolon bal izimi esnasnda kolon bal yerletirmek iin fare ile kolon zerine ilk tklamay yaptktan sonra klavyeden boluk tuuna baslarak kolon bal boyutlar ters evrilebilir. Ayrca kolon bal modundayken 1, 2, 3, 4 tular srasyla, Varsaylan Kolon Bal, Kenara Yanak Kolon Bal, Keye Yanak Kolon Bal, Ortalanm Kolon Bal komutlarn altrr.

Kolon bal ayarlar diyalogu


Kolon balklar ilgili parametreler Kolon Bal Ayarlar diyalogunda yer alr. Kolon bal iziminden nce kolon bal ayarlarna girip, kolon bal parametrelerini kontrol etmek, yaplmas gereken deiiklikler varsa bu deiiklikleri yapmakta fayda vardr. Fakat bu ihmal edilse bile, izilen kolon balklarnn ayarlar daha sonra da deitirilebilir. Kolon bal zelliklerini ayarlamak iin: Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Bal Ayarlar satrn tklayn. Kolon Bal Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Diyalogda istediiniz ayarlar yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn ve kolon bal izimini gerekletirin. Kolon bal izimini gerekletirdikten sonra kolon balklarnn ayarlarn deitirmek isterseniz:

173

ideCAD Statik Objeleri Ayarlarn deitirmek istediiniz kolon balklarn farenin sol tuu ile tklayarak sein. Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Alan kolon bal ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Yaptnz deiiklikler semi olduunuz kolon balklarna yansyacaktr. Kolon bal ayarlar diyalogu iki sekmeden oluur. Bunlar sras ile Genel Ayarlar, leri Ayarlar sekmeleridir. Genel Ayarlar sekmesi: Balk ad: Kolon balnn ad. Kolon bal girilirken, kolon bal adnn sonundaki rakam birer arttrlarak kolon bal ad otomatik oluturulur. Kolon bal tanmlandktan sonra kolon bal adn deitirmek mmkndr. Renk: Kolon bal kenar izgilerinin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Sol tu shift tuu ile birlikte tklanrsa, ya da sa tu tklanrsa ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Materyal: Kolon balklarnn kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Kolon bal seilen materyal ile kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr. Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir (metre). rnein; 1 girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. Kot: Kolon balnn st yzeyinin kat tavanna gre kotunu ifade eder. Negatif (-) ya da pozitif (+) deer girilebilir. Boyut X/Boyut Y: Kolon balnn boyutlar girilir . Programda default olarak Boyut X kolon balnn plandaki yatay boyutunu (en), Boyut Y de plandaki dey boyutunu (boy) ifade eder. Kolon balklar bal bulunduklar kolonlara baml olarak planda her trl konumda (ada) bulunabilirler. Kaklk X/Kaklk Y: X ve Y kaklklar girilir. Kaklklar kolon balnn sol st kesine gre verilir. Kaklk X ve Y sfr olduu zaman, kolon bal sol st ke noktas kolon dm noktas ile akr. X kakla pozitif (+) deer girildii zaman, kolon bal yatay olarak sola doru kayar. Negatif (-) deer

174

ideCAD Statik Objeleri girilirse, saa doru kayar. Y kakla pozitif (+) deer girilirse kolon bal dey olarak yukarya doru, negatif (-) deer girilirse aaya doru kayar. Ykseklik: Kolon balnn dey (z ynndeki) ykseklii. Tabla ykseklii: Kolon bal zerine yerletirilecek yatay tablann ykseklii (kalnlk). Tabla Boyut X/ Tabla Boyut Y: Tablann X ve Y ynlerinde kolon balna ilave edilecek boyutu. rnein; kolon bal X boyutu 1.5 girilmise ve Tabla Boyut Xde 0.2 girilirse, Tablann X ynndeki boyutu 1.5+0.2=1.7 metre olacaktr. leri Ayarlar Sekmesi: Ad Yazs Ykseklik: Kolon bal ad yazsnn ykseklii girilir. Renk kutusu farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Hemen alttaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan Kolon Bal Ad Yazs, yaz tipi ayarlanr. Yazlar yatay olarak yazlr. Boyut Yazs Ykseklik: Kolon bal boyut yazsnn ykseklii girilir. Renk kutusu farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Hemen alttaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan Kolon Bal Boyut Yazs, yaz tipi ayarlanr. Yazlar yatay olarak yazlr. Yaz X/Yaz Y: Kolon Bal Ad yazsnn kolon bal sol st kesine gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse isim yazs sola, negatif olursa saa kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa isim yazs yukarya, negatif olursa aaya kayar. Boyut X/Boyut Y: Kolon Bal Boyut yazsnn kolon bal sa st kesine gre X ve Y koordinatlar girilir. Boyut X deeri pozitif olursa boyut yazs sola, negatif olursa saa kayar. Boyut Y deeri pozitif olursa boyut yazs yukarya, negatif olursa aaya kayar.

Bulunduu mod
Kolon bal hem mimari plan modu, hem de kalp plan modunda girilebilir. Kalp plan modunda girilen kolon balklar kolon st ucunda yer alr. Bu kolon balklar kirisiz (mantar) demeli sistemlerde kullanlrlar. Mimari plan modunda girilen kolon balklar kolon alt ucunda yer alrlar. Bunlar da kirisiz (mantar) radye temel sistemlerinde kullanlrlar. Mimari Plan Modu/Kalp Plan Modu aras gei klavyeden Shift+Tab tularna birlikte baslarak salanabilir.

175

ideCAD Statik Objeleri

Kolon bal izimi


Kolon bal
Kolon bal izebilmek iin ncelikle tanmlanm kolonlara ihtiya vardr. nce kolonlar izilir ve kolon balklar bu kolonlar zerine yerletirilirler. Kolon bal iziminden nce Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Bal Ayarlar satrn tklayarak kolon bal ayarlar diyaloguna girmek ve izilecek kolon bal ile ilgili ayarlar kontrol etmekte fayda vardr. Kolon bal izmek iin: iz/Objeler/Kolon/Kolon Bal satrn tklayn. Fare imlecini kolon baln yerletirmek istediiniz kolon zerine srkleyin ve farenin sol tuunu tklayn. Kolon bal X ve Y boyutlar birbirinden farkl ise bu aamada klavyeden boluk tuuna basarak boyutlar ters evirebilirsiniz. kinci defa farenin sol tuunu tkladnzda kolon bal yerleecektir. Bu ekilde baka kolonlar zerine de kolon bal yerletirme ilemine devam edebilirsiniz. Moddan kmak iin klavyeden Esc tuuna basn ya da farenin sa tuuna tklayp alan menden iptal satrn tklayn.

Ortalanm kolon bal


Ortalanm kolon bal, kolonun kolon balnn tam ortasna oturduu durumdur. Kolon bal ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan ortalanm kolon bal izme kolayl iin Ortalanm Kolon Bal komutu gelitirilmitir. Ortalanm kolon bal izimi yapmak iin: iz/Objeler/Kolon/Kolon Bal satrn tklayn. Alan Kolon Bal toolbarndan Ortalanm Kolon Bal ikonunu tklayn. Fare imlecini kolon bal yerletirmek istediiniz kolonun zerine getirin ve tklayn. Kolon balnn sanal grnts ekranda belirecektir. Bu aamada kolon bal toolbarndaki kolon bal genilii ve kolon bal ykseklii kutucuklarndaki deerleri deitirmek sureti ile izmekte olduunuz kolon balnn boyutlarn ayarlayabilirsiniz. Klavyeden boluk tuuna basarak kolon balnn boyutlarn ters evirebilirsiniz. (Eni ve boyu

176

ideCAD Statik Objeleri birbirine eit kolon balklarnda bu ilem geersizdir) Kolon baln istediiniz duruma getirdikten sonra farenin sol tuunu ikinci kez tklayn. Hzl izim modu aksa kolon bal izilecektir. (Hzl izim modu Ctrl+H tularna birlikte baslarak alp kapatlabilir). Hzl izim modu kapalysa program sizden kolon bal adn onaylamanz bekleyecektir. Kolon bal adn klavyeyi kullanarak deitirebilirsiniz. Farenin sol tuunu bir kez daha tkladnzda kolon bal ortalanm olarak izilecektir.

Keye yanak kolon bal


Keye yanak kolon bal, kolonun tekil temelin kelerinden birine oturduu durumdur. Kolon bal ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan keye yanak kolon bal izme kolayl iin Keye Yanak Kolon Bal komutu gelitirilmitir. Keye yanak kolon bal izimi yapmak iin: iz/Objeler/Kolon/Kolon Bal satrn tklayn. Alan Kolon Bal toolbarndan Keye Yanak Kolon Bal ikonunu tklayn. Fare imlecini kolon bal yerletirmek istediiniz kolonun zerine getirin ve tklayn. Kolon balnn sanal grnts ekranda belirecektir. Bu aamada kolon bal toolbarndaki kolon bal genilii ve kolon bal ykseklii kutucuklarndaki deerleri deitirmek sureti ile izmekte olduunuz kolon balnn boyutlarn ayarlayabilirsiniz. Klavyeden boluk tuuna basarak kolon balnn boyutlarn ters evirebilirsiniz. (Eni ve boyu birbirine eit kolon balklarnda bu ilem geersizdir) Kolon baln istediiniz duruma getirdikten sonra farenin sol tuunu ikinci kez tklayn. Hzl izim modu aksa kolon bal izilecektir. (Hzl izim modu Ctrl+H tularna birlikte baslarak alp kapatlabilir). Hzl izim modu kapalysa program sizden kolon bal adn onaylamanz bekleyecektir. Kolon bal adn klavyeyi kullanarak deitirebilirsiniz. Farenin sol tuunu bir kez daha tkladnzda kolon bal keye yanak olarak izilecektir.

Kenara yanak kolon bal


Kenara yanak kolon bal, kolonun kenarnn kolon balnn kenarlarndan birine, ilgili kenar ortalayarak akt durumdur. Kolon bal ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan kenara yanak kolon bal izme kolayl iin Kenara Yanak Kolon Bal komutu gelitirilmitir. Kenara yanak kolon bal izimi iin: iz/Objeler/Kolon/Kolon Bal satrn tklayn.

177

ideCAD Statik Objeleri Alan Kolon Bal toolbarndan Kenara Yanak Kolon Bal ikonunu tklayn. Fare imlecini kolon bal yerletirmek istediiniz kolonun zerine getirin ve tklayn. Kolon balnn sanal grnts ekranda belirecektir. Bu aamada kolon bal toolbarndaki kolon bal genilii ve kolon bal ykseklii kutucuklarndaki deerleri deitirmek sureti ile izmekte olduunuz kolon balnn boyutlarn ayarlayabilirsiniz. Klavyeden boluk tuuna basarak kolon balnn boyutlarn ters evirebilirsiniz. (Eni ve boyu birbirine eit kolon balklarnda bu ilem geersizdir) Kolon baln istediiniz duruma getirdikten sonra farenin sol tuunu ikinci kez tklayn. Hzl izim modu aksa kolon bal izilecektir. (Hzl izim modu Ctrl+H tularna birlikte baslarak alp kapatlabilir). Hzl izim modu kapalysa program sizden kolon bal adn onaylamanz bekleyecektir. Kolon bal adn klavyeyi kullanarak deitirebilirsiniz. Farenin sol tuunu bir kez daha tkladnzda kolon bal kenara yanak olarak izilecektir.

Kiri
Kiri izim yardmclar
Kiri toolbar
Kiri Toolbar, iz/Objeler/Kiri tklandnda ekrana gelir. Kiri toolbarnn zerinde, kirilerle ilgili eitli komutlarn ikonlar yer alr. Bu ikonlar tklanarak komutlara menlerde gezinmeden, tek tklamada ulalr.

Kiri toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr. Kiri ikonu. Kiri komutunu altrr. Panel ikonu. Panel komutunu altrr. Kaklk ikonu. Kiriin bak ynne gre alttan, stten, ortadan tanmlamak iin kullanlr. Ayn ilem klavyeden boluk tuuna baslarak da yaplabilir.

178

ideCAD Statik Objeleri Kesiimlerle Bl ikonu. Basl ise, kiri-kiri, kiri-panel kesitiinde, kesien objelerin kesiim noktalarndan otomatik olarak blnerek birbirlerine balanmalarn salar. Blen Objeyi Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise izilecek kiri objesi kestii objelerden paralara ayrlr ve en soldaki paradan balanarak otomatik olarak isimlendirilir. Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise kiri tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr. Kolonlarla Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise kolon tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr. Kiri/Panel Ayarlar ikonu. Kiri komutu aktif iken tklanrsa Kiri Ayarlar diyalogunu, panel komutu aktif iken tklanrsa Panel Ayarlar diyalogunu aar.

Kiri klavye destekleri


Kiri izimi esnasnda, kiriin ilk noktas izim alannda tklandktan sonra ekranda kiriin sanal bir grnts oluur. Fare hareketine bal olarak bu sanal kiri grnts de ekil deitirir. Bu esnada klavyeden Boluk tuuna baslarak izilmekte olan kiriin alttan, ortadan yada stten tanml olmas salanabilir. Kiri izerken koordinat kutusu kullanlarak kiriin balang/biti noktalarnn koordinatlar, kiri uzunluu ya da kiriin plandaki as belirlenebilir. Koordinat kutusundaki X ve Y kutucuklarndan nokta koordinatlar, L kutucuundan uzunluk, A kutucuundan a (derece) girilebilir. Bu kutucuklara veri girmek iin fare ile tklamak yerine, ksaca klavyeden X, Y, L ve A tularna baslarak girilebilir.

Kiri ayarlar diyalogu


Kirilerle ilgili parametreler Kiri Ayarlar diyalogunda yer alr. Kiri iziminden nce kiri ayarlarna girip, kiri parametrelerini kontrol etmek, yaplmas gereken deiiklikler varsa bu deiiklikleri yapmakta fayda vardr. Fakat bu ihmal edilse bile, izilen kirilerin ayarlar daha sonra da deitirilebilir. Kiri zelliklerini ayarlamak iin: Mimari plandaysanz toolbardan Mimari Plan/Kalp Plan ikonunu tklayarak kalp plan moduna gein. Ayarlar/Obje Ayarlar/Kiri Ayarlar veya Kiri ikonunu tklandktan sonra ekrana gelen Kiri Toolbarndan, Kiri Ayarlar butonunu tklayn. Kiri Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.

179

ideCAD Statik Objeleri Kiri Ayarlar diyalogunda istediiniz ayarlar yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn ve kiri izimini gerekletirin. Kiri izimini gerekletirdikten sonra kirilerin ayarlarn deitirmek isterseniz: Ayarlarn deitirmek istediiniz kirileri farenin sol tuu ile tklayarak sein. Deitir/Obje zellikleri ikonunu tklayn. Alan kiri ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Yaptnz deiiklikler semi olduunuz kirilere yansyacaktr. Kiri ayarlar diyalogu sekmeden oluur. Bunlar sras ile Genel Ayarlar, Yazlar ve Yaz Tipleri sekmeleridir. Genel Ayarlar Sekmesi: Kiri Ad: Buraya girilen rakamn nne K indisi getirilerek kiri ad oluturulur (K1, K15 gibi). Program bu isimleri kirilerin izili srasna gre arttrr. Kiri isimleri kiriler izildikten sonra da deitirilebilir. Deitirilen kiri isimleri K indisli olmak zorunda deildir. Herhangi bir isim kullanlabilir. Genilik: Kiri genilii girilir. Kiri genilii, kiriin plandaki geniliini ifade eder. Sarkk kirilerde kiri genilii kiri yksekliinden daha kk, yatk kirilerde ise daha byktr. Ykseklik: Kiri ykseklii girilir. Kiri ykseklii kat tavanndan balayarak aaya doru kiriin yksekliini belirler. Kiri ykseklii girilirken kat ykseklii ve alttaki duvar ykseklikleri gz nne alnmaldr. Zira bu ykseklikler kullanc kontrolndedir. Program herhangi bir otomatik ayarlama yapmaz. Kot: Kiri st yznn kat tavanndan llen dey mesafesi (kotu). (+) ya da () deer olabilir. Ters kiri iin (+), dk kiri iin () girilir. Sa u kotu: Kiri sa ucu iin kot deeri girilir. Bu parametre eik kiri tariflemek iin kullanlr. Renk: Kiri kenar izgilerinin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kalem kalnlklar ekranda fark edilmez. izim kada izdirilirken geerlidir.

180

ideCAD Statik Objeleri Aktif Tarama: Kiri iin geerli olan tarama tipidir. Tarama zerine tklandnda Tarama Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogda, tarama tipleri tablosundan istenen tarama tipinin zerine farenin sol tuu ile tklanarak tarama tipi seilir. Tarama rengi ve zemin rengi kutucuklarnn zerine farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri dnlr. Aktif tarama kutucuunda seilen tarama tipi seilen renklerle grntlenir. Alt/st/Orta/Tanml: Kiriin nereden tanml olacan belirleyen seeneklerdir. Kiriin iki ucundaki dm noktalarn birletiren sanal kiri aks, bak ynne gre kiriin st kenar ile akacaksa st, alt kenar ile akacaksa alt, kiriin tam ortasndan geecekse orta seenei iaretlenir. Sanal kiri aks baka bir hattan geecekse Tanml seenei iaretlenir ve alttaki veri giri kutucuuna, kiri st kenarna gre mesafe girilir. Verilen mesafe kiri kalnlndan fazla olmamaldr. Materyal: Kirilerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Kiri seilen materyal ile kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr. Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 metre girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. Yazlar Sekmesi: Bu sekmede kiri isim ve boyut yazlarnn kiriin neresinde yer alaca belirlenir. Kiri isim ve boyut yazlar birlikte ya da ayr yazdrlabilir, kiriin iinde ya da stnde yer alabilir. sim ve boyut yazlarnn birlikte yazlmas iin sim ve Boyut Birlikte seeneinin iaretlenmesi gerekir. sim X/Yaz Y: Kiri Ad yazsnn kiri sol st (yaz kiriin stndeyse) ya da alt kesine (yaz kiriin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse yaz kenardan saa doru, negatif girilirse sola doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim ve boyut birlikte yazdrlyorsa yazlar bu koordinatlara gre yerletirilir. Boyut X/Boyut Y: Kiri Boyutu yazsnn kiri sa st (yaz kiriin stndeyse) ya da alt kiriin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Boyut X deeri pozitif girilirse yaz doru, negatif girilirse saa doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim ve yazdrlyorsa kullanlmaz. Yaz Tipleri Sekmesi: kesine (yaz kenardan sola negatif olursa boyut birlikte

181

ideCAD Statik Objeleri Kiri Ad Ayarlar ve Kiri Boyutu Ayarlar eklinde iki ksma ayrlr. Kiri Ad Ayarlar blmndeki parametreler kiri ad yazsn, Kiri Boyutu Ayarlar blmndeki parametreler de kiri boyutu yazsn ynetir. Ykseklik: Yaz ykseklii girilir . Renk: Yaz rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Yaz rengi satrnn hemen altndaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan yaz tipleri ayarlanr. Yaz tipi ve yaz efekti seilir. Seilen tip ve efekte gre rnek yaz rnek penceresinde grlr. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri dnlr. Statik/Betonarme Sekmesi: Gama i/Gama j: Srasyla kiriin sol ve sa mesnetlerinin ankastre durumunu belirleyen satrlardr. zel durumlar dnda kullanlmamaldr. Buraya girilecek deer hesap sonularn direk etkiler. Varsaylan deer 1'dir. 1 tam ankastredir. 1'den kk deerde verilen saynn derecesine gre ankastrelik deeri de azalr. d1: Kirilerde, sol mesnedin rijit kolunun mesafesidir. Program bu deeri otomatik hesaplamaktadr. Aksi bir deerle allmayacaksa, sfr braklmaldr. d2: Kirilerde, sa mesnedin rijit kolunun mesafesidir. Program bu deeri otomatik hesaplamaktadr. Aksi bir deerle allmayacaksa, sfr braklmaldr. Alan: Kiri en kesit alandr. Program bu deeri otomatik hesaplamaktadr. ix: Kiriin burulma atalet momentidir cm4). iy: Kiriin atalet momentidir (cm4). iz: Bu satrn herhangi bir ilevi yoktur. fck: Kirie ait beton karakteristik basn dayanmdr (kgf/cm2). k1: Beton basn blou derinliinin tarafsz eksen derinliine orandr. Satra deer yazlmazsa, beton snfna gre otomatik kullanlan k1 deerleri:

182

ideCAD Statik Objeleri BS14-BS25-----------> 0.85 BS30------------------> 0.82 BS35------------------> 0.79 BS40------------------> 0.76 BS45------------------> 0.73 BS50------------------> 0.70 fctk: Kirie ait beton karakteristik ekme dayanmdr (kgf/cm2). fyk: Kolona ait elik akma dayanmdr (kgf/cm2). Elastisite: Kolonun elastisite modldr (t/m2). Satra deer yazlmazsa, program aadaki formle gre elastisite modl deerini hesaplar. (Forml TS500'den alnmtr) Ecj=10270 fcj + 140000 Ecj = j gnlk betonun elastisite modl (kgf/cm2) fcj = j gnlk betonun silindirik basn dayanm (kgf/cm2) Program bu deerleri , proje genel ayarlarnda seilen beton ve elik snflarna, girilen parametrelere ve eleman geometrilerine gre otomatik kullanmaktadr. zel durumlar dnda bu satrlara deer yazlmamaldr (satr bo braklmaldr). Yazlacak deerler, hesap sonularn dorudan etkiler. Duvar Yk: Kiriin zerinde bulunan duvarn 1 metresindeki arl girilebilir. Buraya girilen deerin dikkate alnmas iin Proje Genel Ayarlarnda dier bal altnda kiri ykleri grubunda bulunan "Kullanc Tanml Yayl Ykten Al" seeneinin aktif hale getirilmesi gerekmektedir. Bu seenek aktifse ve gerekten kiriin zerinde duvar bulunuyorsa, duvar yk satrna mutlaka deer girilmelidir. Aksi durumda duvar ykleri sfr hesaplanr. Proje Genel ayarlarnda "ideCAD Mimari duvarlarndan al" seenei aktif hale getirilirse, ideCAD Mimari programnda kiriin zerinde tanmlanm duvarn arl program tarafndan otomatik olarak kirie verilir. ideCAD Mimari duvarlar kullanlacaksa, Kullanc Tanml Yayl Ykten Al seenei inaktif duruma getirilebilir. ideCAD Mimari duvarlarndan al seenei ile Kullanc tanml yayl ykten al seeneklerinin ikisi birden ayn anda aktif hale getirilebilir. Bu durumda, ideCAD Mimari programnda kiriin zerinde tanmlanm duvarn arl ile kullancnn tanmlad duvarn arl toplanarak kullanlr

183

ideCAD Statik Objeleri Duvar yk deeri girilirken aadaki forml uygulanabilir: Duvar Yk[kg/m]= Duvar Arl[kg/m2] x ( kat ykseklii[m] - st katn kiri ykseklii[m] ) Pilye As: Kiri pilyesinin ka derece ile krlaca girilir. Pilye, kolon yznden moment sfr noktasna kadar getirilir ve buraya yazan deer kadar krlr. Pilye/Toplam min: Kirite, aklktaki toplam donat alannn minimum yzde kann pilye olarak dzenleneceini belirler. Bu deer, donat seiminde tanmlanabilinen dz ve pilye aplar ile analiz ayarlarnda tanmlanabilinen "iki donat arasndaki minimum mesafe" , "donat marj" ve "Donat seimine izin verilen kombinasyon aral" ile beraber kullanlr. Pilye/Toplam max: Kirite, aklktaki toplam donat alannn maksimum yzde kann pilye olarak dzenleneceini belirler. Bu deer, donat seiminde tanmlanabilinen dz ve pilye aplar ile analiz ayarlarnda tanmlanabilinen "iki donat arasndaki minimum mesafe", "donat marj" ve "Donat seimine izin verilen kombinasyon aral" ile beraber kullanlr. Hareketli yk: Kiri zerine ilave hareketli yk girilebilir (kg/m2) ift Etriye: Kirie ift kiri parametrelerinde tanmlanabilen etriye art dnda ift etriye isteniyorsa tklanarak iaretlenir. ift Pilye: Kirite ift pilye krlmas isteniyorsa bu seenek tklanarak iaretlenmelidir. Bu kiri konsol demeyi tayor: Kiri konsol bir demenin mesnedi ise bu seenek iaretlenmelidir. Aksi durumda iaretlenmemelidir. Sol uta etriye sklatrmas var: Nonlineer performans analiz iin gerekli bir bilgidir. ncelenen yapya ait sz konusu kiriin sol ucunda etriye sklatrmas var ise iaretlenir. Yoksa iaretlenmez. Sa uta etriye sklatrmas var: Nonlineer performans analiz iin gerekli bir bilgidir. ncelenen yapya ait sz konusu kirii sa ucunda etriye sklatrmas var ise iaretlenir. Yoksa iaretlenmez. Donatlar Sekmesi: Bu sekmede Montaj, Pilye, Dz, Gvde satrlar ve Sol, Birletir, Sa stunlar grlr. Ge: lgili montaj, pilye ve dz donat ubuklarnn sreklilik arz eden mesnetlerde komu kirilere gemesini istiyorsanz ge kutucuklarna iaret koyun.

184

ideCAD Statik Objeleri Birletir: ki taraftaki montaj, dz ya da gvde donat ubuklarnn birletirilmesi iin birletir kutucuuna iaret koyun. Bu durumda donat ap ve adetleri eit ise donatlar kesilmez birletirilir. Eit deil ise ap ve adetlere mdahale edip eitlediiniz takdirde, donatlar birletirebilirsiniz. Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir. Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr.

185

ideCAD Statik Objeleri Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr. Oranla listesinde kiri objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr. Kiri l Sabit Listede kan Bamsz Aklama Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiri bak ynne gre n tarafnn uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiri bak ynne gre arka tarafnn uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiriin n ve arka yzlerin uzunluundan bulunan ortalama uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiriin sol ve sa ularnn yksekliinin ortalamas alnarak bulunan uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir.

Uzunluk

Bamsz

n uzunluk

Arka uzunluk

Ortalama uzunluk

Ortalama ykseklik

186

ideCAD Statik Objeleri Kalnlk Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiri kalnl arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin bak ynne gre n tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin bak ynne gre arka tarafta kalan yzeyin alan ile arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin n ve arka alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin bak ynne gre sol tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin bak ynne gre sa tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir.

Alan

Bamsz

n alan

Arka alan

n ve arka alan

Balang alan

Biti alan

187

ideCAD Statik Objeleri Balang ve biti alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin sol ve sa tarafta kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin stnde kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin altnda kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin st ve alt tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin yanlarnda kalan yzeylerin her biri arplarak bulunan toplam deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile kiri hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

st alan

Alt alan

st ve alt alan

Yan alan

Hacim

Bamsz

Hacim

Say

Bamsz

188

ideCAD Statik Objeleri Say Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Bulunduu mod
Kiriler yalnz Kalp Plan modunda yani kat tavannda bulunur. Mimari Plan modundayken kiri izim ve ayar komutlar inaktiftir. Aktif duruma gelmeleri iin klavyeden Shift+Tab tuuna basarak Kalp Plan moduna gemek gerekir.

Kiri izimi
Kiri
Kiri izimi ekrandan grafik olarak gerekletirilir. Kiri izimine balanmadan nce kalp plan modundayken Ayarlar/Obje Ayarlar/Kiri Ayarlar satrn tklayp kiri ayarlarna girmek, ayarlar kontrol etmekte fayda vardr. Kiri izmek iin: Kalp plan modunda deilseniz, klavyeden shift+tab tuuna basarak kalp plan moduna gein. iz/Objeler/Kiri satrn veya toolbarda bulunan Kiri ikonunu farenin sol tuu ile tklayn. Fare imlecini kolonun zerine getirin. mle ekil deitirince farenin sol tuunu tklayn. Kiriin ilk noktasn belirledikten sonra, imleci ikinci kolon zerine getirin. mle ekil deitirince, klavyeden boluk tuu ile kiriin izim hattn deitirebilirsiniz. Sol tuu tekrar tklayn. Kiri izilecektir. Moddan kmak iin klavyeden ESC tuuna basn. (Hzl izim modu kapal ise kiriin adn deitirin veya enter tuuna basarak varsaylan ad onaylayn) Kiriler boydan boya kolonlarn zerinden girilebilir. Bu durumda program kirileri kolonlarla otomatik blecektir. Kiri toolbarnda bulunan Blen objeyi otomatik olarak adlandr ikonu basl ise kiriler otomatik isimlendirilecektir. n aklkl bir sistemde n tklama yerine 2 tklama ile kiriler girilebilir. Ayn aks zerinde birden fazla kolon tanmlayn. Kiri ikonunu tklatn.

189

ideCAD Statik Objeleri 1.kolonu tklayn. Son kolonu tklayn. Kiri boydan boya girilecektir. Tanmlanm mevcut bir kiriin zerinde kolon tanmlanabilir. Kolon unutulduunda kirii silmeden kullanc yeni bir kolon tanmlayabilmektedir. Kiri toolbarnda bulunan Blnen objeyi otomatik olarak adlandr ikonu basl ise kiriler otomatik isimlendirilecektir Kiriler, stteki katn tayclardr. Bir st kattaki duvarlar izildiyse, kalp plan modunda bu duvarlar silik izgiler halinde grnrler. Bu izgiler kirileri izerken byk kolaylk salarlar. Ayrca, dm noktalarna kilitlenme aktif ise fare imleci bu duvarlarn dm noktalarn yakalar. Bu sayede kalp plann oluturmak son derece kolaylar.

Eik kiri
Kirilerin iki ucu bulunur. Programda her iki uca ayr kot vermek mmkndr. Eik kiri tanm da bu sayede gerekletirilir. Ayarlar/Obje Ayarlar/Kiri Ayarlar diyalogu, Genel Ayarlar sekmesinde kot ille ilgili iki parametre bulunur. Bunlardan Kot parametresi, (kat tavanna gre) kiri sol u kotunu, Sa u kotu parametresi de kiri sa u kotunu ynetir. Buraya girilecek deerler metre cinsindendir ve negatif (-) ya da pozitif (+) olabilir. Bu parametre kutucuklarna gerekli deerler girilerek eik kiriler oluturulabilir. Kotlar kiriler tanmlanmadan nce ayarlanabilecei gibi, kiriler izildikten sonra da ayarlanabilir.

Dairesel kiri (Kirie dntr)


Erisel ya da dairesel kiriler oluturmak iin Kirie Dntr komutu kullanlr. Yay veya ember izin. Kalp Plan moduna gein. Yay veya emberi, imleci zerine getirerek farenin sol tuu ile sein. Deitir/Dntr/Kirie Dntr satrn tklayn. Karnza gelen kiri saysn verin satrna yay veya ember zerinde izilecek kiri saysn verin.

190

ideCAD Statik Objeleri Program yay ya da emberi tek para kiri haline dntrmez. ember ya da yay zerine burada vereceiniz sayda kiri paras yerletirir. Kiri says arttka, oluacak kiri de daire ya da embere daha ok yaklar. rnein; bir emberi kirie dntryorsanz ve duvar saysn 8 verirseniz, sekizgen kiri elde edersiniz, kiri saysn 20 verirseniz yirmi keli duvar elde edersiniz. Say arttka erisellik hassasiyeti artacaktr. Tamam butonunu tklayn. Yay veya ember kirie dnecektir. Yay veya emberi kirie dntrmeden nce, kiri ayarlarnda, kiriin zelliklerini ayarlayabilirsiniz. Oluan dairesel kiriin yn istediiniz gibi deilse Dzen/Geri Al ya da toolbardan Geri al ikonunu tklayarak ilemi geri aln. Kiri ayarlarna girip Alt-st-Orta seimi yaptktan sonra kirie dntrme ilemini tekrar uygulayn. Kirie dntr ileminden sonra yay veya emberi silinmez. Kullanc isterse siler. Kolayca seip silmek iin Shift+Tab tuuna basp Mimari Plan moduna gein. Burada yay ya da emberi kolayca seip silin. Tekrar Tab tuuna basn ve kalp plan moduna geri dnn.

Kiri izim teknikleri


Temel-Kiri Yn Belirle
Temel-Kiri Yn Belirle komutu, kirilerin ve srekli temel kirilerinin bak ynlerini deitirmek iin kullanlr. Kiri bak yn, kiri yazlarnn ynlerinden anlalr. Kiri bak ynn deitirmek iin: Deitir/Obje Edit/Kiri-Temel/Temel-Kiri Yn Belirle satrn tklayn. Ynn deitirmek istediiniz kiriin nce sa ucuna, sonra da sol ucuna farenin sol tuu ile tklayn. Grnt/Yeniden Olutur satrn tklayn Kiri yazlarnn, dolaysyla kiriin ters dndn greceksiniz. Kiri ve temel ynleri mimari olarak nemli deildir. Ancak statik olarak sreklilik durumlar asndan nemlidir.

191

ideCAD Statik Objeleri

U noktas edit (Kiri)


Kirilerin u noktalarn bulunduu yerden alp baka bir noktaya balamak iin U Noktas Edit komutu kullanlr. Bu ilem mevcut kiri balantlarnda baz deiiklikler yapmak ya da hatal balantlar dzeltmek iin kullanlr. Kiriin ucu baka bir objeye bal ise (kolon, kiri vs.), dm noktas bal bulunduu obje ya da objelerle ortaktr. Kirii bu dm noktasndan koparmak iin U Noktas Edit kullanmak gerekir. Kiri ucu baka bir objeye bal deilse, u noktasn tama ilemi Dm Noktas Ta komutu ile de yaplabilir. Herhangi bir kiriin u noktasn deitirmek iin: Deitir/Obje Edit/U Noktas Edit satrn veya toolbardan U Noktas Edit ikonunu tklayn. Kiriin deitirmek istediiniz ucuna yakn bir yere farenin sol tuu ile tklayn. Fare imlecini srklediinizde tklanan kiri ucu da imlele birlikte srklenecektir. mleci istediiniz noktaya getirin ve farenin sol tuunu tklayn. Kiriin ilgili ucu son tkladnz noktaya tanacaktr. U noktas edit komutunu uygulamann baka bir yolu, Kirii sein. Fareyi kiriin ucunda bulunan dm noktasnn zerine getirin. mle ekil deitirecektir. Farenin sol tuunu tklayn. Fareyi hareket ettirdiinizde ilgili kiriin ucu da fare ile birlikte hareket edecektir. stediiniz herhangi bir noktaya tklayn. Kiriin ucu tanacaktr. Kiriin ucunu bo bir noktaya tayabileceiniz gibi, baka bir dm noktasyla da birletirebilirsiniz.

Ters kiri, dk kiri, ara kat kirii


ideCAD Statik programnda 3B bilgi girileri plan baznda yaplr. Kiriler de plan baznda grafik olarak izilen objelerdir. Ters kiri, ara kat kirii, dk kiri gibi tanmlamalar kirilerin kotlar ile ilgili tanmlamalardr. Bu tr kiriler normal kiri olarak izilir. izildikten sonra kiri ayarlarndan kotlar deitirilir. Kiri kotunu deitirmek iin: Kotunu deitirmek istediiniz kirii, farenin sol tuu ile stne tklayarak sein.

192

ideCAD Statik Objeleri Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Alan Kiri Ayarlar diyalogu Genel Ayarlar sekmesinde deilse, tklayarak Genel Ayarlar sekmesine gein. Kiri kotu kutusuna istediiniz kot deerini girin. Bu deer pozitif (+) ya da negatif (-) olabilir. Kiri st yzeyinin kat tavanndan dey mesafesini (kotunu ifade eder. Ters kiri isteniyorsa (+) deer, dk kiri isteniyorsa (-) deer girilir. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. lem tamamlanacaktr. Kirilere kot verilirken bunlarn balantl olduu kolon, kiri vb. dier elemanlar da dnlmeli, bunlarda da gereken ayarlar yaplmaldr. rnein; 50 cm yksekliinde bir kirii ters kiri yapacamz dnelim. Kirie bal demenin ykseklii 12 cm olsun. Bu durumda kirie verebileceimiz maksimum kot 38 cm olmaldr. Kirie 50 cm kot verirsek demenin kenar akta kalr, kirie oturmaz. Ara kat kirii izerken, planda iki kiri st ste izilir. ki kiriin st ste izilebilmeleri iin kotlarnn farkl olmas gerekir. Bunun iin; ilk izilen kiriin yukarda anlatlan ekilde kotu deitirilir. Daha sonra zerine bir kiri daha izilir. lk izilen kiriin kotlar deitirilmeden zerine yeni bir kiri izilmek istenirse, program bu kiriin izimine izin vermeyecektir.

Basit (saplama) kiri


Basit kiri (saplama kiri) denilince, kirilere mesnetlenen kiriler anlalr. Kirilerin bir ya da her iki ucu kolon ya da panel yerine kirie mesnetlenebilir. Kiri ucunun kolon yerine kiri zerine oturduu durumlarda, kiriin kolona balanmasndan farkl olarak programda dikkat edilmesi gereken baz hususlar, uyulmas gereken baz kurallar vardr. Basit kiri tanmlamak iin: ncelikle kiriin mesnetlenecei noktalar belirleyin. Bunun en kolay yolu bu noktalar akslar izerek belirlemektir. Basit kiriin mesnetlenecei kiriler zerinden (yoksa) kirilere paralel akslar izin. Daha sonra basit kiriin geecei hatt bir aksla belirleyin. izilen akslar mesnet kiriler zerinde kesiecek, kesitikleri noktalarda dm noktalar oluacaktr. Bu sayede fare imlecinin dm noktalarn yakalama zelliini kullanarak, bu noktalar kolayca yakalayacak ve basit kiriinizi izebileceksiniz. Dm noktas oluturmak iin izdiiniz fazla (yardmc) akslar, kirii izdikten sonra silebilirsiniz. Kiri Toolbarnda bulunan Kesiimlerle Bl seeneini basl(aktif) hale getirin. Kiri ikonunu tklayarak kiri komutunu altrn. Kiri toolbar kiri modundayken aa kar.

193

ideCAD Statik Objeleri Mevcut kiriler zerinde akslarla belirlediiniz dm noktalarn fare ile yakalayp tklayarak kiri izimini gerekletirin. ESC tuuna basn. Kiri tanmlanmtr. Basit kiriin mesnetlendii kirilerin zerinde, kiriin mesnetlendii noktadan itibaren kiri ad ve boyut yazlar bir kez daha yazlacaktr. Bu, basit kiriin mesnetlendii kirie baarl bir ekilde balandnn gstergesidir. Eer mesnet noktasndan itibaren kiri adnn bir kez daha yazldn grmyorsanz, bu balantnn yaplamad anlamna gelir. Basit kirilerde kiri toolbarnda bulunan Blnen Objeleri Otomatik Adlandr seeneini inaktif(ikon basl halde deil) hale getirmek daha yararl olacaktr. Bu seenek inaktifken blnen kiri iki para halinde ayn isimde oluturulacak, buna karn isimleri ayn olduu iin detay izimleri tek para olarak oluturulacaktr. Blnen Objeleri Otomatik Adlandr seenei aktif ise(ikon basl halde) kiri yine iki para oluturulacak, bununla birlikte kiri isimleri farkl olacak, kiri detay izimleri de blnen nokta mesnet kabul edilerek oluturulacaktr. Basit kiri tanmlarken Blnen Objeleri Otomatik Adlandr seeneini zel koullar oluursa, aktif hale getirebilirsiniz.

Kiriin panele balanmas


Kiri panel objesine panel u noktalarndan balanyorsa, dm noktasndan balanmaldr. Kiri ucunun panel zerine oturduu durumlarda dikkat edilecek baz noktalar vardr. Bu durumda: ncelikle kiriin mesnetlenecei noktalar belirleyin. Bunun en kolay yolu bu noktalara akslar izerek belirlemektir. Kiriin mesnetlenecei panel zerinden (yoksa) panele paralel aks izin. Daha sonra kiriin geecei hatt bir aksla belirleyin. izilen akslar panel zerinde kesiecek, kesitikleri noktada dm noktas oluacaktr. Bu sayede fare imlecinin dm noktalarn yakalama zelliini kullanarak, bu noktalar kolayca yakalayacak ve kiriinizi izebileceksiniz. Dm noktas oluturmak iin izdiiniz fazla (yardmc) akslar, kirii izdikten sonra silebilirsiniz. Kiri Toolbarnda bulunan Kesiimlerle Bl seeneini basl(aktif) hale getirin. Kiri ikonunu tklayarak kiri komutunu altrn. Kiri toolbar kiri modundayken aa kar. Mevcut panel zerinde akslarla belirlediiniz dm noktalarn fare ile yakalayn. kinci noktay da tklayp kiri izimini gerekletirin. ESC tuuna basn. Kiri tanmlanmtr. Kiriin mesnetlendii panelin zerinde kiriin mesnetlendii noktadan itibaren panel ad ve boyut yazlar bir kez daha yazlacaktr. Bu, kiriin mesnetlendii panele baarl bir ekilde balandnn

194

ideCAD Statik Objeleri gstergesidir. Eer mesnet noktasndan itibaren panel adnn bir kez daha yazldn grmyorsanz, bu balantnn yaplamad anlamna gelir. Kiri toolbarnda bulunan Blnen objeleri Otomatik Adlandr seeneini inaktif(ikon basl halde deil) hale getirmek daha yararl olacaktr. Bu seenek inaktifken blnen panel iki para halinde ayn isimde oluturulacak, buna karn isimleri ayn olduu iin detay izimleri tek para olarak oluturulacaktr. Blnen objeleri Otomatik Adlandr seenei aktif ise(ikon basl halde) panel yine iki para oluturulacak, bununla birlikte panel isimleri farkl olacak, panel detay izimleri de blnen nokta mesnet kabul edilerek oluturulacaktr. Panele kiri balarken Blnen objeleri Otomatik Adlandr seeneini zel koullar oluursa, aktif hale getirebilirsiniz.

Deme kenarnn kirie, panele balanmas


Deme kenarlar, demelerin kirile ya da duvarla kapatlmayan kenarlarndaki snrlarn belirlemek iin kullanlan objelerdir. Deme kenar kiri ya da panele balanrken dikkat edilmesi gereken baz noktalar vardr. Deme kenar kiri ya da panele u noktalarndan balanyorsa mutlaka dm noktasndan balanmaldr. Gelimi yakalama modu aktif iken fare imleci kiri ve panel ularn dm noktas bulunmayan kelerden de yakalar. Bu yzden gelimi yakalama aktif ise daha dikkatli olunmal ya da kapatlmaldr. Deme kenar kiri ya da panele u noktasndan deil de, zerindeki herhangi bir noktadan balanacaksa, Deme Toolbarnda bulunan Kesiimlerle Bl seenei basl(aktif) hale getirilmelidir. Deme toolbarnda bulunan Blnen Objeleri Otomatik Adlandr seeneini inaktif(ikon basl halde deil) hale getirmek daha yararl olacaktr. Bu seenek inaktifken blnen kiri ya da panel iki para halinde ayn isimde oluturulacak, buna karn isimleri ayn olduu iin detay izimleri tek para olarak oluturulacaktr. Blnen Objeleri Otomatik Adlandr seenei aktif ise(ikon basl halde) panel ya da kiri yine iki para oluturulacak, bununla birlikte panel ya da kiri isimleri farkl olacak, panel ya da kiriin detay izimleri de blnen nokta mesnet kabul edilerek oluturulacaktr. Yukarda anlatlan kurallara uyulmazsa, daha sonra deme olutururken problemler yaanacak, demeler ya olumayacak ya da hatal olarak oluacaklardr.

Konsol kiri
Konsol kiri deyince bir ucu kolon ya da panele mesnetli dier ucu bota kiri anlalr. Konsol kiriler de dier kiriler gibi izilir. Konsol kiri izmek iin: Mimari moddayken iz/Objeler/Kiri satrn ya da toolbardan Kiri ikonunu tklayn.

195

ideCAD Statik Objeleri Konsol kiriin balanaca kolon zerine gelin ve kiriin balanaca noktay (kolon dm noktas ya da kolon zerinde herhangi bir nokta) tklayn. Fare imlecini kiriin izilecei yne doru kaydrn. Eer kiri yatay ya da dey ynde izilecekse fareyi srklerken klavyeden Shift tuunu basl tutun. Shift tuu kiriin dik olarak izilmesini salayacaktr. Kiri bilinen bir ada ise, klavyeden A tuuna basn. mle koordinat kutusundaki A hanesine girecektir. Buraya a deerini yazn (derece) ve klavyeden Enter tuuna basn. Fareyi izim alan zerinde srklendiinde kiriin girilen a dorultusunda gittii grlecektir. izilen kiriin uzunluunu belirlemek iin klavyeden L tuuna basn. mle koordinat kutusunda L hanesine girecektir. Buraya uzunluk deerini girin ve klavyeden Enter tuuna basn. Fareyi srklediinizde kiri girilen dorultuda girilen uzunluk kadar uzayacak, daha ileriye gitmeyecektir. Farenin sol tuunu tklayn. Konsol kiri izimi tamamlanacaktr. Konsol kiri izerken dorultu ve uzunluklar koordinat kutusu ile belirlemek yerine akslardan da faydalanlabilir. Kiriin bo ucunun bulunaca noktada nce iki aks kesitirilir. Daha sonra kolondan balayp bu aks kesiim noktasnda biten konsol kiri izilir. Kiri izildikten sonra dm noktas oluturmak iin izilen akslar eer projede gerekli deilse silinir.

Konsollar komutu
Analizi sonucunda kirilerin konsol olarak donatlp donatlmayaca otomatik olarak tespit edilir. Bununla beraber, baz kirilere konsol olarak donatlandrmak veya konsol olarak donatlacak kirii normal kiri olarak donatlandrmak isteyebilirsiniz. Bunun iin konsollar komutu kullanlr. Deitir/Obje Edit/Kiri-Temel/Konsollar satrn tklayn. Kirii tklayn. Diyalog alacaktr. Sol ucu bota konsol yaplacaksa sol konsol, sa ucu bota konsol yaplacaksa sa konsol, program otomatik bulacaksa, program otomatik yazsn tklayn. Tamam butonu stnde farenin sol tuu tklayp, diyalogu kapatn. Kirii tekrar sein. Betonarme mensnden kiri donatlar satrn sein. Alan penceredeki betonarme tuuna basn. Betonarme sonunda konsol olmayan kiri, konsol kiri olarak grnyorsa: Deitir/Obje Edit/Kiri-Temel/Konsollar tklayn. Kirii tklayn.

196

ideCAD Statik Objeleri Konsol deil satrn tklayn. Tamam butonu stnde farenin sol tuu tklayp, diyalogu kapatn. Kirii tekrar sein. Betonarme mensnden Kiri Donatlar satrn sein. Alan diyalogda Betonarme butonunu tklayn. Konsol kiriin betonarme hesab tekrar yapld.

Aln kirii
Aln kirii balkon kenarlarna konulan tayc olmayan ss kirileridir. Bu kiriler mimari programda kullanlabilir. Fakat proje statik olarak zdrlecekse statik programda kullanlmamaldr. Aln kirilerini balkonun ekline gre krma ya da yuvarlak olarak izmek mmkndr.

Kirilerin llendirilmesi
Kirilere de arzu edilirse i ve d llendirme yaplabilir. Kirilere d llendirme yapmak iin, iz/llendirme/D llendirme satrn tklayn. llendirilecek kirileri farenin sol tuu ile zerlerine tklayarak sein. Farenin sa tuunu tklayn. llendirmenin hangi kirie paralel olmasn istiyorsanz, o kiriin karsna farenin sol tuu ile tklayn. llendirme yaplacaktr. Kirilere i llendirme yapmak iin; iz/llendirme/ llendirme satrn tklayn. Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak kirileri kesen bir llendirme hatt belirleyin. Belirlediiniz hat zerinde i llendirme oluacaktr. llendirme izim alannda herhangi bir ada olabilir. l hatt tanr ya da dndrlrse, ya da kirilerde herhangi bir deiiklik olursa ller otomatik olarak gncellenir

197

ideCAD Statik Objeleri

Kirie mesnetlenen konsol plak demeler


Balkon demeleri, sahanlklar gibi konsol davran gsteren plak demelerin bir kenar veya nemli saylabilecek bir ksm kirie otuyorsa, , konsol demeyi tad bilgisi o kiriin ayarlarnda tanmlanmaldr. Kirii sein. Toolbardan obje zellikleri tklayn. Kiri ayarlarnda statik/betonarme sekmesinde Bu kiri konsol demeyi tayor seeneini iaretleyin. Tamam butonunu tklayn ve diyalogdan kn.

Kiriin dier objelerle ilikisi


Kiriler kolonlara kolonun herhangi bir noktasndan balanabilirler. Kiri kolon dm noktasna balanacaksa dm noktasna kilitlenme modu ak olmaldr. Dm noktasna kilitlenme toolbardan ikonu tklanarak alp kapatlabilir. Ak ise, obje izim modlarndaki fare imleci dm noktalarna yaklatrldnda iaret deitirerek dm noktalarn yakalar. Kiri kolon ke noktalarndan herhangi birine balanacaksa gelimi yakalama modunun almas gerekir. Gelimi yakalama modu Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama ya da toolbardaki gelimi yakalama ikonu tklanarak alp kapatlabilir. Gelimi yakalama modunun almas iin dm noktalarna kilitlenme modunun da ak olmas gerekir. Kiri kolonun herhangi bir noktasna balanacaksa, dm noktasna kilitlenme modu kapatlp kolon zerine tklanarak kiri kolona balanabilir. Kiriin kolona balanp balanmadn kontrol etmek iin dm noktas ta komutu kullanlabilir. Kolon dm noktas tandnda kolon ile birlikte kolona bal kiri ucunun da tanmas gerekir. Eer kiri ucu olduu yerde kalyor, kolon ile birlikte hareket etmiyorsa, bu kiriin kolona balanmadnn gstergesidir. Kiri ykseklikleri verilirken duvar ykseklikleri de gz nne alnmaldr. rnein; kat ykseklii 2.80 m, duvar ykseklii de 2.20 m ise kiri ykseklii 0.60 m verilmelidir. Burada yaplacak hatalar planda kendini gstermese de kesit ve perspektif grntde ortaya kacaklardr. Panel zerine kiri tanmlanmak istenirse, panel dm noktalar zerine tklanarak kiri izilemez. Program bunu kabul etmez. Bu durumda yaplabilecek iki ilem vardr:

198

ideCAD Statik Objeleri Bunlardan birincisi nce paneli izmek. Ardndan kirii panele paralel olarak ve panelle ayn uzunlukta baka bir yere izmek. Kirii izdikten sonra ta komutu ile panel zerine tamaktr. Dier bir yntem ise, panel ve kiri iki kolon arasna tanmlanyorsa, paneli gelimi yakalama ile kolonlarn i tarafndan i tarafna, kirii de kolon dm noktalarndan tariflemektir. Bu durumda panel ve kiri dm noktalar akmayaca iin hem panel hem de kiri rahatlkla tariflenebilir.

Bir Kiriin Sehim Deerine Baklmas


Bir kiriin sehim deerine bakmak iin,nce kiri paraya/paralara blnr. Kiri zerinde oluan dm noktalarnn numaralar tayc sistemden baklarak not edilir. Analiz yaplr. Dm noktas deplasmanlar bastrlr. Dm noktas deplasmanlarnda G ve Q yklemesi balklarnda, dm noktas numaras dikkate alnarak srayla kiriin G ve Q yklemesine ait U(z) deplasman deerleri bulunur. Bu deerler sabit ve hareketli yk faktrleriyle arplr ve toplanr. Bulunan deer, kiriin ilgili dm noktasndaki sehim deeridir. rnek:

8.75 metre aklndaki bir kiriin orta noktasndaki sehim deerinin bulunmas. ekildeki K1 kiriini tam ortadan blnerek iki para haline getirilir.

Demeler, duvar ykleri vs btn datalar girildikten sonra 3 boyut mensnden tayc sistem alnr ve dm noktasnn numarasna baklr. rnekte kiriin orta noktasna ait dm noktas numaras 13dr. Analiz yaplr ve dm noktas deplasmanlar bastrlr.

199

ideCAD Statik Objeleri rnekte G yklemesine ait U(z)=7.39094 mm, Q yklemesine ait U(z)=1.03947 mm. dir. Proje genel ayarlarnda, yk gvenlik sekmesinde zati yk ve hareketli yk faktrlerine baklr. Bunlar srasyla 1.4 ve 1.6 dr.

Dolaysyla K1 kiriinin orta noktasndaki sehim deeri: Sehim deeri = 7.39094 x 1.4 + 1.03947 x 1.6 = 12.01 mm olarak bulunur.

Kirilerde Duvar Yklerinin Ayarlanmas


ideCAD Statik programnda kirilere duvar yk iki farkl durum iin tanmlanabilir. ideCAD Mimari programnda izilmi mimari bir projeye ideCAD Statik programnda devam etmek: a) ideCAD Mimari programnda oluturulmu duvarlarn ykn otomatik olarak statikte kullanmak: Bu durumda, duvarlar mimari proje zaten tariflenmitir. ideCAD Mimari duvarlarn kullanmak istiyorsanz, proje genel ayarlarnda, dier sekmesinde bulunan ideCAD Mimari duvarlarndan al seeneini iaretlemelisiniz. ideCAD Statik programnda mimaride girilmi duvar ykleri, kap/pencere boluklar dlerek otomatik olarak dikkate alnacaktr. Not: ideCAD Mimari programnda duvar tanmlarken duvarn 1 m3n arl girilebilmektedir.

200

ideCAD Statik Objeleri b) ideCAD Mimari programnda oluturulmu duvarlarn ykn kullanmadan, kullanc tanml duvar yk kullanmak: Bu durumda, duvarlar mimari proje tariflenmesine karn ideCAD Mimari duvarlarnn yklerini kullanmak istemiyorsunuz demektir. Bu koulda; proje genel ayarlarnda, dier sekmesinde bulunan kullanc tanml yayl ykten al seeneini iaretlemelisiniz. Projenizde oluturduunuz kirilere, duvar yklerini, nmerik deer olarak girmelisiniz. Kiri ayarlarn tklayn. Statik sekmesini tklayn. Duvar yk satrna kg/m cinsinden duvar yk girin. Duvar deeri girilirken aadaki forml uygulanabilir: Duvar Yk[kg/m]= Duvar Arl[kg/m2] x ( kat ykseklii[m] - st katn kiri ykseklii[m] ) c) Hem ideCAD Mimari programnda oluturulmu duvarlarn ykn, hem de kullanc tanml duvar ykn kullanmak: Baz zel koullarda ikisini birden kullanmak isteyebilirsiniz. Bu durumda, proje genel ayarlarnda, dier sekmesinde bulunan ideCAD Mimari duvarlarndan al ile kullanc tanml yayl ykten al seeneklerinin ikisini birden iaretlemelisiniz. ideCAD Statik programnda mimaride girilmi duvar ykleri, kullanc tanml duvar ykleri ile toplanarak dikkate alnacaktr. Paftaya izdirilmi mimari bir projenin datalarn ideCAD Statik programnda girmek: Bu durumda, proje genel ayarlarnda, dier sekmesinde bulunan kullanc tanml yayl ykten al seenei iaretlenmelidir. Projenizde oluturduunuz kirilere, duvar yklerini, nmerik deer olarak girmelisiniz. Kiri ayarlarn tklayn. Statik sekmesini tklayn. Duvar yk satrna kg/m cinsinden duvar yk girin. Duvar deeri girilirken aadaki forml uygulanabilir: Duvar Yk[kg/m]= Duvar Arl[kg/m2] x ( kat ykseklii[m] - st katn kiri ykseklii[m] )

201

ideCAD Statik Objeleri

Kiri zerinde kolon tanmlamak


Kolon, kiri zerine 2 farkl ekilde oturabilir. Kolon, kiriin herhangi bir noktasna oturabilir. Kolonun oturduu kiriin bulunduu katta, kolon girilmez, buna karn kiri sanki kolon varm gibi iki para halinde girilir. Bu iki parann baland dm noktasnn koordinat, kiri zerine oturan kolonun dm noktasnn koordinat ile ayn olmaldr. Kolon, kolonun oturduu kiriin st katlarnda ise kendi koordinatlarnda tanmlanr. 3 boyutlu tayc sistemde kolon-kiri birleimi ayn dm noktas numaras ile numaralandrlm olduu grlmelidir. Kolon konsol kiriin ucuna oturabilir. Bu durum 1997 deprem ynetmeliinde yasaklanmtr. Bununla birlikle kullanc programda bu tr bir veri girebilir. Konsol kiriin bulunduu katta ve alt katlarda konsol kirie oturan kolon girilmez. Konsol kirie oturan kolon, konsol kiriin bulunduu katn bir st katndan itibaren girilir. Bu datay girerken, kolonun dm noktas ile konsol kiriin ucundaki dm noktasnn koordinatlar ayn olmaldr. 3 boyutlu tayc sistemde kolon-konsol kiri birleimi ayn dm noktas numaras ile numaralandrlm olduu grlmelidir. Her iki durumda da hesap yaplp deprem ynetmelii genel raporu alndnda dzensizlik durumlarnda B3 dzensizlii grlr. Program, B3 tr dzensizlik ile ilgili tm ynetmelik koullarn otomatik uygular.

Perdeler
Panel izim yardmclar
Panel toolbar
iz/Panel tklandnda, Kiri Toolbar ekrana gelir. Kiri toolbar zerinde yer alan ikonlara tklayarak panellerle birlikte ska kullanlmas gerekebilen komutlara menlerde dolamadan ulama imkan vardr.

202

ideCAD Statik Objeleri Kiri toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr. Kiri ikonu. Kiri komutunu altrr. Panel ikonu. Panel komutunu altrr. Glendirme perdesi ikonu. Glendirme iin perde izer. Kaklk ikonu. Kiriin bak ynne gre alttan, stten, ortadan tanmlamak iin kullanlr. Ayn ilem klavyeden boluk tuuna baslarak da yaplabilir. Kesiimlerle Bl ikonu. Basl ise, kiri-kiri, kiri-panel kesitiinde, kesien objelerin kesiim noktalarndan otomatik olarak blnerek birbirlerine balanmalarn salar. Blen Objeyi Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise izilecek kiri objesi kestii objelerden paralara ayrlr ve en soldaki paradan balanarak otomatik olarak isimlendirilir. Blnen Objeleri 0tomatik Adlandr ikonu. Basl ise kiri tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr. Kolonlarla Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise kolon tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr. Kiri/Panel Ayarlar ikonu. Kiri komutu aktif iken tklanrsa Kiri Ayarlar diyalogunu, panel komutu aktif iken tklanrsa Panel Ayarlar diyalogunu aar.

Panel klavye destekleri


Panel izimi esnasnda, panelin ilk noktas izim alannda tklandktan sonra ekranda panelin sanal bir grnts oluur. Fare hareketine bal olarak bu sanal panel grnts de ekil deitirir. Bu esnada klavyeden Boluk tuuna baslarak izilmekte olan panelin alttan, ortadan yada stten tanml olmas salanabilir. Panel izerken koordinat kutusu kullanlarak panelin balang/biti noktalarnn koordinatlar, panel uzunluu ya da panelin plandaki as belirlenebilir. Koordinat kutusundaki X ve Y kutucuklarndan nokta koordinatlar (metre), L kutucuundan uzunluk, A kutucuundan a (derece) girilebilir. Bu kutucuklara veri girmek iin fare ile tklamak yerine, ksaca klavyeden X, Y, L ve A tularna baslarak girilebilir.

203

ideCAD Statik Objeleri

Panel ayarlar diyalogu


Panel Ayarlar diyalogu panellerle ilgili parametrelerin bulunduu diyalogdur. izilen paneller panel ayarlar diyalogunda verilen parametrelere gre izilirler. izilmi panellerin parametrelerinde deiiklikler yaplmak istenirse obje zellikleri komutu ile ilgili panelin ayarlarna girilip, ayarlarda deiiklikler yaplabilir. Panel ayarlarn yapmak iin: Ayarlar/Obje Ayarlar/Panel Ayarlar satrn tklayn. Alan panel ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn. Buradaki parametrelerle ilgili aklamalar aada yaplmtr. Tamam butonunu tklayp diyalogdan kn. Bu aamadan sonra izeceiniz paneller yaptnz ayarlarla izilecektir. Mevcut (nceden izilmi) panel ya da panellerin ayarlarn deitirmek iin: Ayarlarn deitirmek istediiniz panel ya da panelleri farenin sol tuu ile tklayarak sein. Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Alan panel ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn. (Eer birden fazla panel seildi ise, seilen panellerin sadece deitirilen parametreleri deierek ortak olacak, ortak olmayan parametreler deitirilmeyecektir. rnein; 20 ve 25 cm geniliinde paneller seilmi olsun. Panel ayarlarnda ykseklik parametresi 2.5 yaplrsa bu panellerin ikisinin de ykseklikleri 2.5 metre olacak, genilikleri yine 20 ve 25 cm kalacaktr). Tamam butonuna tklayp diyalogu kapattnzda, panellerin zellikleri deiecektir. Panel Ayarlar diyalogunda srasyla Genel Ayarlar, Yazlar ve Yaz Tipleri olmak zere sekme bulunur. Genel Ayarlar Sekmesi: Panel Ad: Buraya girilen rakamn nne P indisi getirilerek panel ad oluturulur (P1, P15 gibi). Program bu isimleri panellerin izili srasna gre arttrr. Panel isimleri paneller izildikten sonra da deitirilebilir. Deitirilen panel isimleri P indisli olmak zorunda deildir. Herhangi bir isim kullanlabilir. Panel Genilii: Panel genilii girilir . Panel genilii, panelin plandaki geniliini ifade eder.

204

ideCAD Statik Objeleri st Kot/Kot: st Kot ve Kot parametreleri panelin st ve alt dm noktalarn ynetir. st Kot ve Kot deerleri sfr olduu zaman, panel alt dm noktas kat tabannda, st dm noktas kat tavannda yer alr. Baka bir deyile panel ykseklii kat yksekliine eittir. st Kot hanesine pozitif (+) deer girilirse panel st dm noktas girilen deer kadar yukarya kayar, panel yukarya doru uzar. Negatif deer girilirse panel ksalr. Ayn ekilde Kot hanesine pozitif deer girilirse panel dm noktas girilen deer kadar yukarya doru kayar, dolays ile panel ksalr. Negatif deer girilmesi durumunda panel alt dm noktas aaya kayaca iin, panel boyu uzar. Panellerde st Kot ve Kot girilirken, katlar aras akmalar ya da sreksizlikleri nlemek iin dikkatli olunmaldr. Panel Rengi: Panel kenar izgilerinin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kalem kalnlklar ekranda fark edilmez. izim kada izdirilirken geerlidir. Aktif Tarama: Panel iin planda geerli olan tarama tipidir. Tarama zerine tklandnda Tarama Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogda, tarama tipleri tablosundan istenen tarama tipinin zerine farenin sol tuu ile tklanarak tarama tipi seilir. Tarama rengi ve zemin rengi kutucuklarnn zerine farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri dnlr. Aktif tarama kutucuunda seilen tarama tipi seilen renklerle grntlenir. Alt/st/Orta/Tanml: Panelin nereden tanml olacan belirleyen seeneklerdir. Panelin iki ucundaki dm noktalarn birletiren sanal panel aks, bak ynne gre panelin st kenar ile akacaksa st, alt kenar ile akacaksa alt, panelin tam ortasndan geecekse orta seenei iaretlenir. Sanal panel aks baka bir hattan geecekse Tanml seenei iaretlenir ve alttaki veri giri kutucuuna, panel st kenarna gre mesafe girilir. Verilen mesafe panel kalnlndan fazla olmamaldr. Materyal: Panellerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Panel seilen materyal ile kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Aralar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr. Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 metre girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. Yazlar Sekmesi: Bu sekmede panel isim ve boyut yazlarnn panelin neresinde yer alaca belirlenir. Panel isim ve boyut yazlar birlikte ya da ayr yazdrlabilir, panelin iinde ya da stnde yer alabilir. sim ve boyut yazlarnn birlikte yazlmas iin sim ve Boyut Birlikte seeneinin iaretlenmesi gerekir.

205

ideCAD Statik Objeleri sim X/sim Y: Panel Ad yazsnn panel sol st (yaz panelin stndeyse) ya da alt kesine (yaz panelin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse yaz kenardan saa doru, negatif girilirse sola doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim ve boyut birlikte yazdrlyorsa yazlar bu koordinatlara gre yerletirilir. Boyut X/Boyut Y: Panel Boyutu yazsnn panel sa st (yaz panelin stndeyse) ya da alt kesine (yaz panelin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Boyut X deeri pozitif girilirse yaz kenardan sola doru, negatif girilirse saa doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim ve boyut birlikte yazdrlyorsa kullanlmaz. Yaz Tipleri Sekmesi: Panel Ad Ayarlar ve Panel Boyutu Ayarlar eklinde iki ksma ayrlr. Panel Ad Ayarlar blmndeki parametreler panel ad yazsn, Panel Boyutu Ayarlar blmndeki parametreler de panel boyutu yazsn ynetir. Ykseklik: Yaz ykseklii girilir . Renk: Yaz rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Yaz rengi satrnn hemen altndaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan yaz tipleri ayarlanr. Yaz tipi ve yaz efekti seilir. Seilen tip ve efekte gre rnek yaz rnek penceresinde grlr. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri dnlr. Glendirme Sekmesi: Glendirme perdesi: Girilen panel glendirme perdesi ise, bu satr iaretlenmelidir. Sol kolonu balk olarak kullan: Glendirme perdesinin solunda bulunan kolonu, programn perde bal olarak kabul etmesi isteniyorsa seenek iaretlenir. Sa kolonu balk olarak kullan: Glendirme perdesinin sanda bulunan kolonu, programn perde bal olarak kabul etmesi isteniyorsa seenek iaretlenir.

206

ideCAD Statik Objeleri Statik Sekmesi: Alan: Panel en kesit alan (m2). ix: Panelin burulma atalet momentidir(m4). iy: Panelin majr atalet momentidir(m4). iz: Panelin minr atalet momentidir(m4). fck: Panele ait beton karakteristik basn dayanmdr (kgf/cm2). k1: Beton basn blou derinliinin tarafsz eksen derinliine orandr. Satra deer yazlmazsa, beton snfna gre otomatik kullanlan k1 deerleri: BS14-BS25-----------> 0.85 BS30------------------> 0.82 BS35------------------> 0.79 BS40------------------> 0.76 BS45------------------> 0.73 BS50------------------> 0.70 fctk: Panele ait beton karakteristik ekme dayanmdr (kgf/cm2). fyk: Panele ait elik akma dayanmdr (kgf/cm2). Elastisite: Panelin elastisite modldr (t/m2). Satra deer yazlmazsa, program aadaki formle gre elastisite modl deerini hesaplar. (Forml TS500'den alnmtr) Ecj=10270 fcj + 140000 Ecj = j gnlk betonun elastisite modl (kgf/cm2) fcj = j gnlk betonun silindirik basn dayanm (kgf/cm2) Program bu sekmedeki deerleri , proje genel ayarlarnda seilen beton ve elik snflarna, girilen parametrelere ve eleman geometrilerine gre otomatik kullanmaktadr. zel durumlar dnda bu

207

ideCAD Statik Objeleri satrlara deer yazlmamaldr (satr bo braklmaldr). Yazlacak deerler, hesap sonularn dorudan etkiler. Bu panel konsol demeyi tayor: Panel konsol bir demenin mesnedi ise bu seenek iaretlenmelidir. Aksi durumda iaretlenmemelidir. Temel st yay seenekleri: Deprem izolatrleri ve zemin yap etkileimli temel zm iin kullanlabilecek deerler bu blmde girilir. Kolon temel katnda tanmlandnda aktif hale gelir. Kolonu tanmadktan sonra kolon zelliklerine girerek deerler deitirilebilir. kme: Kolon dey istikametinde teleme deeri (t/m) Majr dnme: Kolonun majr ekseni etrafndaki dnme deeri (radyan/m) Minr dnme: Kolonun minr ekseni etrafndaki dnme deeri (radyan/m) Z ekseni dnme: Kolonun kendi ekseni etrafndaki dnme deeri (radyan/m) Majr teleme: Kolonun majr ekseni istikametindeki teleme deeri t/m) Minr teleme: Kolonun minr ekseni istikametindeki teleme deeri t/m) Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr:

208

ideCAD Statik Objeleri Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir. Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr. Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr. Oranla listesinde panel objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr. Panel l Sabit Listede kan Bamsz Aklama Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile panel bak ynne gre n tarafnn uzunluu arplarak,

Uzunluk

Bamsz

n uzunluk

209

ideCAD Statik Objeleri malzemenin demektir. Arka uzunluk uzunluu bulunacak

Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile panel bak ynne gre arka tarafnn uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile panelin n ve arka yzlerin uzunluundan bulunan ortalama uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile panelin sol ve sa ularnn yksekliinin ortalamas alnarak bulunan uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile panel kalnl arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, panelin bak ynne gre n tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, panelin bak ynne gre arka tarafta kalan yzeyin alan ile arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir.

Ortalama uzunluk

Ortalama ykseklik

Kalnlk

Alan

Bamsz

n alan

Arka alan

210

ideCAD Statik Objeleri n ve arka alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile panelin n ve arka alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile panelin bak ynne gre sol tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile panelin bak ynne gre sa tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile panelin sol ve sa tarafta kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, panelin stnde kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, panelin altnda kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile panelin st ve alt tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir.

Balang alan

Biti alan

Balang ve biti alan

st alan

Alt alan

st ve alt alan

211

ideCAD Statik Objeleri Yan alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, panelin yanlarnda kalan yzeylerin her biri arplarak bulunan toplam deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile panel hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Hacim

Bamsz

Hacim

Say

Bamsz

Say

Bulunduu mod
Paneller hem Mimari Plan modu, hem de Kalp Plan modunda bulunurlar. Panel izim komutu her iki modda da aktiftir.

Panel izimi
Panel
Paneller, betonarme bodrum perdelerini izmek iin kullanlabilecei gibi kat perdelerini tanmlamak iin de kullanlabilir. ki ucunda birer dm noktas bulunan sonlu levhalardr. Panel izimini gerekletirmeden nce Ayarlar/Obje Ayarlar/Panel Ayarlarn tklayp panel ayarlarna girerek panel izim parametreleri kontrol edilmelidir. Geri panel ayarlar paneller izildikten sonra da Obje zellikleri komutu ile deitirilebilir fakat nceden ayarlar kontrol etmekte fayda vardr. Panel izmek iin: Toolbarda bulunan Panel ikonunu ya da iz/Objeler/Panel satrn farenin sol tu ile tklayn.

212

ideCAD Statik Objeleri Fare imlecini izim alan zerinde panel izimini balatmak istediiniz nokta zerine getirin (bu panelin balanaca bir kolon dm noktas ya da herhangi bir nokta olabilir). mle ekil deitirince sol tu ile tklayn. Panelin ilk noktasn belirledikten sonra, imleci ikinci noktann zerine getirin. mle ekil deitirince, klavyeden boluk tuu ile panelin izim hattn deitirebilirsiniz. (Boluk panel ayarlar diyalogundaki alt-st-orta seimini panel izimi esnasnda deitirmeye yarar). Farenin sol tuunu tekrar tklayn. Panel izim modundan (komutundan) kmak iin klavyeden Esc tuuna basn. Panel izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise panelin adn deitirin veya enter tuuna basarak varsaylan ad onaylayn) Paneller boydan boya kolonlarn zerinden girilebilir. Bu durumda program panelleri kolonlarla otomatik blecektir. Panel toolbarnda bulunan Blen objeyi otomatik olarak adlandr ikonu basl ise paneller otomatik isimlendirilecektir. n aklkl bir sistemde n tklama yerine 2 tklama ile paneller girilebilir. Ayn aks zerinde birden fazla kolon tanmlayn. Panel ikonunu tklatn. 1.kolonu tklayn. Son kolonu tklayn. Panel boydan boya girilecektir. Tanmlanm mevcut bir panelin zerinde kolon tanmlanabilir. Kolon unutulduunda paneli silmeden kullanc yeni bir kolon tanmlayabilmektedir. Panel toolbarnda bulunan Blnen objeyi otomatik olarak adlandr ikonu basl ise paneller otomatik isimlendirilecektir

Glendirme perdesi
Glendirme projelerinde iki kolon arasnda, katlar arasda kiri zerinden kiri zerine girilebilen perdelerdir. Toolbarda bulunan Panel ikonunu tklayn. Alan toolbardan Glendirme Perdesi ikonunu tklayn. Fare imlecini izim alan zerinde glendirme perdesi izimini balatmak istediiniz nokta

213

ideCAD Statik Objeleri zerine getirin (bu panelin balanaca bir kolon dm noktas ya da herhangi bir nokta olabilir). mle ekil deitirince sol tu ile tklayn. Perdenin ilk noktasn belirledikten sonra, imleci ikinci noktann zerine getirin. mle ekil deitirince, klavyeden boluk tuu ile perdenin izim hattn deitirebilirsiniz. (Boluk panel ayarlar diyalogundaki alt-st-orta seimini panel izimi esnasnda deitirmeye yarar). Farenin sol tuunu tekrar tklayn. Perde izim modundan (komutundan) kmak iin klavyeden Esc tuuna basn. Perde izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise perdenin adn deitirin veya enter tuuna basarak varsaylan ad onaylayn) Glendirme perdesinin solunda ve/veya sanda bulunan kolonlar balk olarak kullanmak iin; Glendirme perdesini sein. Farenin sol tuuna basn ve zellikler satrn tklayn. Glendirme sekmesinde sol kolonu balk olarak kullan ve/veya sa kolonu balk olarak kullan seeneklerini iaretleyin. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Glendirme perdelerinin beton ve elik snflar dier perdelerden ayr seilebilmektedir. Ayarlar/Proje Genel Ayarlar satrn tklayn. Srasyla beton ve elik snf sekmelerinde glendirme perdesi ile ilgili satrlar tklayarak dilediiniz beton ve elik snflarn sein.

Dairesel panel (Panele dntr)


Erisel ya da dairesel paneller oluturmak iin Panele Dntr komutu kullanlr. Yay veya ember izin. Yay veya emberi, imleci zerine getirerek farenin sol tuu ile sein. Deitir/Dntr/Panele satrn tklayn.

214

ideCAD Statik Objeleri Karnza gelen panel saysn verin satrna yay veya ember zerinde izilecek panel saysn verin. Program yay ya da emberi tek para panel haline dntrmez. ember ya da yay zerine burada vereceiniz sayda panel paras yerletirir. Panel says arttka, oluacak panel de daire ya da embere daha ok yaklar. rnein; bir emberi panele dntryorsanz ve duvar saysn 8 verirseniz, sekizgen panel elde edersiniz, panel saysn 20 verirseniz yirmi keli panel elde edersiniz. Say arttka erisellik hassasiyeti artacaktr. Tamam butonunu tklayn. Yay veya ember panele dnecektir. Yay veya emberi panele dntrmeden nce, panel ayarlarnda, panelin zelliklerini ayarlayabilirsiniz. Oluan dairesel panelin yn istediiniz gibi deilse Dzen/Geri al ya da toolbardan Geril Al ikonunu tklayarak ilemi geri aln. Panel ayarlarna girip Alt-st-Orta seimi yaptktan sonra panele dntrme ilemini tekrar uygulayn. Panele dntrme ileminden sonra panele dntrlen yay veya ember silinmez. Kullanc isterse siler. Kolayca seip silmek iin toolbardan yay ikonunu tklayn. Ardndan Dzen/Hepsini Se ya da toolbardan Hepsini Se ikonunu tklayn. izim alanndaki yay objeleri seilecektir. Klavyeden Delete tuuna basp yaylar silebilirsiniz. Ayn ilemi emberler iin de yapabilirsiniz.

Panel izim teknikleri


U noktas edit (panel)
Panellerin u noktalarn bulunduu yerden alp baka bir noktaya balamak iin U Noktas Edit komutu kullanlr. Bu ilem mevcut panel balantlarnda baz deiiklikler yapmak ya da hatal balantlar dzeltmek iin kullanlr. Panelin ucu baka bir objeye bal ise (kolon, kiri vs.), dm noktas bal bulunduu obje ya da objelerle ortaktr. Paneli bu dm noktasndan koparmak iin U Noktas Edit komutunu kullanmak gerekir. Panel ucu baka bir objeye bal deilse, u noktasn tama ilemi Dm Noktas Ta komutu ile de yaplabilir. Herhangi bir panelin u noktasn deitirmek iin: Deitir/Obje Edit/U Noktas Edit satrn veya toolbardan U Noktas Edit ikonunu tklayn. Panelin deitirmek istediiniz ucuna yakn bir yere farenin sol tuu ile tklayn. Fare imlecini srklediinizde tklanan panel ucu da imlele birlikte srklenecektir. mleci istediiniz noktaya getirin ve farenin sol tuunu tklayn.

215

ideCAD Statik Objeleri Panelin ilgili ucu son tkladnz noktaya tanacaktr. U noktas edit komutu, yukarda anlatld ekilde duvarlar ve kiriler iin de geerlidir. U noktas edit komutunu uygulamann baka bir yolu, Paneli sein. Fareyi panelin ucunda bulunan dm noktasnn zerine getirin. mle ekil deitirecektir. Farenin sol tuunu tklayn. Fareyi hareket ettirdiinizde ilgili panelin ucu da fare ile birlikte hareket edecektir. stediiniz herhangi bir noktaya tklayn. Kiriin ucu tanacaktr. Kiriin ucunu bo bir noktaya tayabileceiniz gibi, baka bir dm noktasyla da birletirebilirsiniz.

Panele kiri ve deme kenar balamak


Kiri panel objesine panel u noktalarndan balanyorsa, dm noktasndan balanmaldr. Kiri ucunun panel zerine oturduu durumlarda dikkat edilecek baz noktalar vardr. Bu durumda: ncelikle kiriin ve deme kenarnn mesnetlenecei noktalar belirleyin. Bunun en kolay yolu bu noktalar akslar izerek belirlemektir. Kiriin ve deme kenarnn mesnetlenecei panel zerinden (yoksa) panele paralel aks izin. Daha sonra kiriin veya deme kenarnn geecei hatt bir aksla belirleyin. izilen akslar panel zerinde kesiecek, kesitikleri noktada dm noktas oluacaktr. Bu sayede fare imlecinin dm noktalarn yakalama zelliini kullanarak, bu noktalar kolayca yakalayacak ve kiriinizi veya deme kenarn izebileceksiniz. Dm noktas oluturmak iin izdiiniz fazla (yardmc) akslar, kirii veya deme kenarn izdikten sonra silebilirsiniz. Toolbarda bulunan Kesiimlerle Bl seeneini basl(aktif) hale getirin. Mevcut panel zerinde akslarla belirlediiniz dm noktalarn fare ile yakalayn. kinci noktay de tklayp kiri izimini gerekletirin. ESC tuuna basn. izimi tamamlayn Kiriin veya deme kenarnn mesnetlendii panelin zerinde kiriin veya deme kenarnn mesnetlendii noktadan itibaren panel ad ve boyut yazlar bir kez daha yazlacaktr. Bu, kiriin veya deme kenarnn mesnetlendii panele baarl bir ekilde balandnn gstergesidir. Eer mesnet noktasndan itibaren panel adnn bir kez daha yazldn grmyorsanz, bu balantnn yaplamad anlamna gelir.

216

ideCAD Statik Objeleri Kiri veya deme toolbarnda bulunan Blnen objeleri Otomatik Adlandr seeneini inaktif(ikon basl halde deil) hale getirmek daha yararl olacaktr. Bu seenek inaktifken blnen panel iki para halinde ayn isimde oluturulacak, buna karn isimleri ayn olduu iin detay izimleri tek para olarak oluturulacaktr. Blnen objeleri Otomatik Adlandr seenei aktif ise(ikon basl halde) panel yine iki para oluturulacak, bununla birlikte panel isimleri farkl olacak, panel detay izimleri de blnen nokta mesnet kabul edilerek oluturulacaktr. Panele kiri veya deme kenar balarken Blnen objeleri Otomatik Adlandr seeneini zel koullar oluursa, aktif hale getirebilirsiniz. Yukarda anlatlan kurallara uyulmazsa, daha sonra deme olutururken problemler yaanacak, demeler ya olumayacak ya da hatal olarak oluacaklardr.

Perdeye mesnetlenen konsol plak demeler


Balkon demeleri, sahanlklar gibi konsol davran gsteren plak demelerin bir kenar veya nemli saylabilecek bir ksm perdeye otuyorsa, konsol demeyi tad bilgisi o perdenin ayarlarnda tanmlanmaldr. Paneli sein. Toolbardan obje zellikleri tklayn. Panel ayarlarnda statik/betonarme sekmesinde Bu perde konsol demeyi tayor seeneini iaretleyin. Tamam butonunu tklayn ve diyalogdan kn.

Panel stne kiri tanmlamak


Panel zerine kiri tanmlanmak iin panelin ve kiriin dey dzemde akmamasn salayacak ekilde kotunun ve yksekliinin ayarlanmas yeterlidir. nce panel kendi yksekliinde izilir. Sonra kiri, panelin stne izilir. Panelin ve kiriin ykseklikleri ve/veya kotlar akyorsa, program, panelin zerine kiri izilmesine msaade etmez.

Asansr perdesi
Asansr perdeleri genelde U biiminde dzenlenen perdelerdir. U eklinde asansr perdesini tanmlamann programda iki yolu vardr. Bunlardan birincisi U perdeyi poligon kolon olarak tanmlamak, ikincisi de panel olarak tanmlamaktr.

217

ideCAD Statik Objeleri Poligon kolon olarak tanmlamak iin: Toolbardan Srekli izgi satrn tklayn. izgilerle planda U eklinde kapal bir poligon oluturun. Poligonu olutururken izgileri dik izmek iin toolbardan dik ikonunu tklayp izgilerin dik izilmesini salayn. izgilere uzunluk vermek iin ise koordinat kutusundaki L kutucuunu kullann. izginin ilk noktasn izim alannda tkladktan sonra klavyeden L tuuna basn. mlecin koordinat kutusundaki L kutucuuna girdiini greceksiniz. Buraya uzunluk deerini girin ve enter tuuna basn. Kutucuk krmzya dnecek ve girilen deere kilitlenecektir. Fareyi izim alannda izgiyi izmek istediiniz ynde srkleyin ve sol tuunu tklayn. izgi izilecektir. Bu ekilde U eklinde kapal poligonu izin. izdiiniz poligonun btn izgilerini fare ile zerlerine tklayarak ya da ereve iine alarak sein. Deitir/Dntr/Poligon Kolona satrn tklayn. izgilerle belirlenen U eklindeki alan poligon kolona dnecektir. Bu U eklinde bir asansr perdesidir. Poligon kolon olarak oluturulan asansr perdesinin altna temel, tekil temel olarak tariflenebilir. Perdelerin ak kalan tarafna kiri ya da duvar tariflenemez. nk U eklindeki eleman tek para olarak modellenmitir. Bu bir ubuk elemandr ve kolon zerindeki her nokta ayn ubuun u noktas, dolays ile ayn noktadr. Kiri ve duvarlarn da balang ve biti noktalar ayn olamayacana gre, U eklinde poligon kolonun iki ucunu kiri ya da duvarla kapatmak mmkn deildir. Asansr perdesi iin ikinci yntem de perde tanmlamada panel objesi kullanmaktr. Toolbardan Panel satrn tklayn. izim alannda U perdenin balayaca noktay farenin sol tuu ile tklayn. (Panellerin dik izilmesi iin toolbardan Dik ikonunu tklayarak dik modunu an.) Panele uzunluk vermek iin klavyeden L tuuna basn. mlecin koordinat kutusundaki L kutucuuna girdiini greceksiniz. Buraya uzunluk deerini girin ve enter tuuna basn. Kutucuk krmzya dnecek ve girilen deere kilitlenecektir. Fare imlecini paneli izmek istediiniz ynde srkleyin ve sol tuu tklayarak paneli izin. Dier iki kenarn izimini de ayn ekilde gerekletirin. Asansr perdesi izimini tamamlayn. Panellerle oluturduunuz bu asansr perdesi para panelden oluur. Ak kalan taraf duvar ve kiri ile kapatlabilir.

218

ideCAD Statik Objeleri Panel ile oluturulan asansr perdesinin altna tekil temel tariflenemez. Bu durumda temeller srekli temel olarak tariflenmelidir. Panel u noktalar arasna temel kirileri tariflenerek perde alt temelleri oluturulur.

Rijit bodrum kat numaras


Bodrum katlarnda rijit evre(bodrum evre) perdelerinin bulunduu en st kat temsil eder. Bu parametre programa Proje Genel Ayarlarnda girilir. Buraya girilen kat numaras hangi kattan itibaren(girilen kat dahil) rijit bodrum alnacan belirler.

8.4

5.6 2.8 2.8 2.8 0.0 2.8 -2.8 2.8 -5.6 2.8 -2 -1 0 Toprak seviyesi 1 2

Yukarda altta 2 katta bodrum evre perdesi dizayn edilmi bir yapnn perspektif grnts grnmektedir. Bu yapnn kat tanm programda Kat Genel Ayarlar diyalogunda mimari kotlar kullanlarak aadaki ekilde yaplm olsun:

219

ideCAD Statik Objeleri No 2 1 0* -1 -2 sim 2.Normal Kat 1.Normal kat Zemin Kat 1.Bodrum 2.Bodrum Kot 5.6 2.8 0 -2.8 -5.6 Ykseklik 2.8 2.8 2.8 2.8 2.8

Bu rnekte bodrum evre perdesi -1 numaral katn tavanndan balad iin rijit bodrum numaras deeri Proje Genel Ayarlarnda -1 olarak tanmlanr. -1 numaral katn tavan dahil olmak zere altta kalan tm katlar rijit bodrum kat olarak dikkate alnacaktr. Ksacas, rijit bodrumun numaras Kat Genel Ayarlar diyalogunda hangi kata denk geliyorsa, Proje Genel Ayarlar diyalogunda o numara yazlr. Deprem ynetmelii kriterleri bu bildirime gre uygulanacaktr. Kat bilgileri raporunda hangi katlarn rijit kat tanmna dahil edildii kontrol edilebilir. Bu raporda rijit kat tanm yaplm satrlarda Hi stunu bo(yazsz) grnr. Sistemde rijit bodrum kat tanm yoksa, alttan olmayan bir katn numaras rijit kat numaras satrna yazlr.

Panellerin llendirilmesi
Panellere de arzu edilirse i ve d llendirme yaplabilir. Panellere d llendirme yapmak iin, iz/llendirme/D llendirme satrn tklayn. llendirilecek panelleri farenin sol tuu ile zerlerine tklayarak sein. Farenin sa tuunu tklayn. llendirmenin hangi panele paralel olmasn istiyorsanz, o panelin karsna farenin sol tuu ile tklayn. llendirme yaplacaktr. Panelleri i llendirme yapmak iin; iz/llendirme/ llendirme satrn tklayn. Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak panelleri kesen bir llendirme hatt belirleyin. Belirlediiniz hat zerinde i llendirme oluacaktr.

220

ideCAD Statik Objeleri llendirme izim alannda herhangi bir ada olabilir. l hatt tanr ya da dndrlrse, ya da panellerde herhangi bir deiiklik olursa ller otomatik olarak gncellenir.

Panelin dier objelerle ilikisi


Paneller kolonlar arasna iki kolonu birbirine balayacak biimde tariflenebilecei gibi, tek balarna da kullanlabilir. Paneller kolonlara kolonun her noktasndan balanabilir. Kiri, panel ve deme kenarlar panele gvde ksmndan balanrken Kesiimlerle Bl aktif deilse aktif hale getirilmelidir. Aksi takdirde balant yaplmaz ve bu hata ileride deme tariflerken karnza kar. Herhangi bir panel silinince, bu panele bal demeler de silinir. Panel demelerin snrlarn belirledii iin, snrlar silinen deme de silinir. Bu durum statik demeler iin geerlidir. Mimari demelerin evresindeki paneller silinse bile panellerin altndaki duvarlar silinmedike, bunlar da silinmezler. Panel altna tekil temel tanmlanamaz. Panelin bir ucundan dier ucuna srekli temel kirii tanmlanabilir.

Deme
Deme izim yardmclar
Deme toolbar
iz/Objeler/Deme/Deme ya da toolbardan Deme ikonu tklandnda Deme Toolbar ekrana gelir. Deme toolbarndaki ikonlar tklanarak, menlerde komut aramadan tek tklamada deme ile ilgili dier komutlara ulalabilir.

Deme toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Deme ikonu. Kalp plan modunda deme oluturmak iin kullanlr. kon tklanp snrlar kiri, deme kenar ya da panellerle tariflenmi kapal bir alana farenin sol tuu ile tklanarak deme oluturulur.

221

ideCAD Statik Objeleri Duvar st Deme ikonu. Duvar zerine kiri girmeden deme yerletirebilmek iin kullanlr. Bu objeyi kullanmak iin duvarlarla evrilmi bir alan tklamak yeterlidir. Deme Boluu ikonu. Bu ikon tklandktan sonra mevcut bir deme zerinde kapal bir poligon izilerek deme boluu (yrtk) alr. Deme Kenar ikonu. Statik demelerin panel ya da kiri ile kapatlmayan kenarlar, deme kenar ile kapatlmak zorundadr. nk deme oluturulabilmesi iin deme snrlarnn belirlenmesi gerekir. Bu ikon tklanarak deme kenar izilir. Kesiimlerle Bl ikonu. Deme kenar tklandnda aktif duruma geer. Basl ise, izilen deme baka objelerle kesitiinde, kesien objelerin kesiim noktalarndan otomatik olarak blnerek birbirlerine balanmalarn salar. Blnen Objeleri otomatik Adlandr ikonu. Deme kenar tklandnda aktif duruma geer. Basl ise izilen deme kenar tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr. Deme Yazs Ta ikonu. Demeler zerindeki deme yaz bloklarn tamak iin kullanlr. kon tklandktan sonra fare deme yazs zerine getirilir. Sol tu tklanp srklenir. Yaz da fare imleci ile birlikte srklenir. stenen noktaya gelindiinde tekrar sol tu tklanarak yaz braklr. Nervre Dntr ikonu. Demeleri nervrl demeye dntrr. ncesinde deme tanmlamak gereklidir. Kasede Dntr ikonu. Demeleri kaset demeye dntrr. ncesinde deme tanmlamak gereklidir. Betonarme Hesap Aks ikonu. Betonarme hesap akslarn izer. Deme Ofset ikonu. Duvar st deme tanmlandktan sonra deme evre izgisinin duvar iindeki konumunu belirler. Duvar st Deme alann deitirir. Eimli Deme konu. Demeyi ve demeye bal kirileri belirli bir ayla eik ereve sistemi haline getirir. Deme Ayarlar ikonu. Tklandnda Deme Ayarlar diyalogu alr. Deme, nervr ve kaset parametreleri bu diyalogdan ayarlanr.

Deme Ayarlar
Deme Ayarlar diyalogu demelerle ilgili ayarlarn yapld diyalogdur. Kalp plan modunda iken alan deme ayarlar diyalogunda statik demelerle ilgili parametreler yer alr.

222

ideCAD Statik Objeleri Deme ayarlar demeler oluturulmadan nce yaplabilecei gibi, demeler oluturulduktan sonra da yaplabilir. Demelerle ilgili ayarlara mdahale etmek iin: iz/Objeler/Deme/Deme Ayarlar satrn tklayn. Alan deme ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Bundan sonra izeceiniz demeler yaptnz ayarlara gre izilecektir. Mevcut bir demenin ayarlarn deitirmek iin: Ayarlarn deitirmek istediiniz deme ya da demeleri zerlerine farenin sol tuu ile tklayarak sein. Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Deme ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada istediiniz deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaptnz deiiklikler semi olduunuz demelere uygulanacaktr. Demelerin birbirinden farkl zellikleri varsa ve bunlara mdahale edilmediyse, bu zelliklerde herhangi bir deiiklik olmayacaktr. Genel Ayarlar Sekmesi: Deme Ad: Demenin addr. Buraya girilen rakamn nne D indisi getirilerek demenin ad oluturulur ve planda deme zerine yazlr. Demenin izili srasna gre rakam artrlr (D1, D2, D3.... gibi). Deme adlar istenirse sonradan Obje Adlandr komutu ile deitirilebilir. sim indisi D indisi ile balamak zorunda deildir. Yeniden adlandrmada farkl indisler kullanlabilir. sim Rengi: Deme adnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Deme Rengi: Deme kenar izgilerinin rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Parametre Rengi: Deme zerinde tanmlanan kaplama ve hareketli yk ile deme ykseklii yazlarnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan

223

ideCAD Statik Objeleri renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Daire Rengi: Deme ad ile yksekliini iine alan dairenin rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kalnlk: Deme ykseklii girilir. Deme kat tavanndan balar ve verilen ykseklik kadar aaya doru sarkar. Deme ykseklii artrlrsa, deme aaya doru kalnlar. Kot: Deme kotu girilir. Kot sfr olduu zaman, deme st yzeyi kat tavan ile akr. Pozitif deer girilirse deme kat tavanndan yukarya doru ykselir, negatif deer girilirse kat tavannn altna der. Dk deme elde etmek iin negatif deer girilmelidir. Deme yazsn yaz: Deme adnn, yksekliinin ve yk bilgilerinin deme zerine yazlmas isteniyorsa iaretlenir. Materyal: Demelerin kat modelde zerine kaplanacak materyali seilir. Deme seilen materyal ile kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr. Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. Bileik materyal kullan: Bileik materyaller demenin kesitte farkl malzeme grnmnde izilmesine olanak tanr. aretlenirse, Bileik Materyal editrnde tanmlanm materyallerin kullanlmasn salar. Satr iaretlendikten sonra altta listede bulunan bileik materyallerden bir tanesi farenin sol tuu ile seilir. Seilen bileik materyale gre demenin kesitteki grnmn deitirir. Btn materyalleri ters evir: aretlenirse demede kullanlan materyaller ters evrilirler. Kesit alndnda mahal kesit alannda stte grnen tarama altta, altta grnen tarama stte grnr. Eik demenin referans aksn iz : Tabanla sfr dereceden farkl as bulanan demelerin(eimli demelerin) referans aksn planda gstermek iin kullanlr. Eimi deme as : Demenin tabanla yapt adr. (at demeleri gibi). Eimli kotlar tam olarak girilmi bir ereveye deme yerletirildiinde program, demenin tabanla yapt ay otomatik belirler. Ancak istenirse farkl bir a da buraya girilebilir.

224

ideCAD Statik Objeleri Nervr Sekmesi: Balang Di Genilii (D1): Referans kiriten ya da referans olarak verilen dorultu ekseninden, balang nervr kiriinin (diinin) yzne kadar olan mesafe . Nervr Di Aral (D2): ki nervr dii arasndaki temiz mesafe . Kiri Genilii (W): Nervr dilerinin plandaki genilii. Kiri Ykseklii (H): Nervr diinin ykseklii . Nervr Rengi: Nervr kirilerinin plandaki izim rengidir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Nervr rengi kalp plan izimlerinde geerli olduu iin mimari olarak nem tamaz. Mimari projelerde nervr dileri sadece kesitlerde gsterilir. Bu parametre kesitlerdeki nervr dii rengini etkilemez. Kaset Sekmesi: Burada 1.Kiriler blmndeki parametreler seilen birinci dorultudaki kaset kirilerini, 2.Kiriler blmndeki parametreler de seilen ikinci dorultudaki kaset kirilerini ilgilendirir. Balang Di Genilii (D1): lgili dorultudaki referans kiriten ya da referans olarak verilen dorultu ekseninden, balang kaset kiriinin (diinin) yzne kadar olan mesafe. Di Aral (D2): lgili dorultudaki iki kaset dii arasndaki temiz mesafe. Kiri Genilii (W): lgili dorultudaki Kaset dilerinin plandaki genilii. Kiri Ykseklii (H): Kaset kirilerinin ykseklii. Kiri Rengi: Kaset kirilerinin plandaki izim rengidir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kaset rengi kalp plan izimlerinde geerli olduu iin mimari olarak nem tamaz. Mimari projelerde kaset dileri sadece kesitlerde gsterilir. Bu parametre kesitlerdeki kaset dii rengini etkilemez. Statik Sekmesi:

225

ideCAD Statik Objeleri Sonlu elemanlar genilii : Deme hesabnda esas alnacak maksimum sonlu eleman geniliini girilir. Program demeleri yamuk formda sonlu elemanlara blerek deme analizini yapar. Sonlu eleman genilii, bu satra girilen deeri amamak kaydyla deme ekline gre otomatik ayarlanr. Betonarme hesap akslarn olutur: Deme yerletirildiinde deme betonarmesi iin demede tanmlanmas gereken betonarme hesap akslarnn program tarafndan otomatik oluturulmas iin bu seenek iaretlenebilir. Bu durumda tanmlanan her bir demede demenin tam ortasndan yatay ve dikey iki adet betonarme hesap aks oluturulur. Seenek iaretlenmezse, kullanc deme betonarmesi iin betonarme hesap aks komutunu kullanarak dilei ekilde ve sayda betonarme hesap aks tanmlayabilir. Betonarme hesap akslarn gster: Deme betonarmesinin yaplaca dorultuyu gsteren betonarme hesap akslarnn deme zerlerinde gsterilmesi isteniyorsa iaretlenir. Bu gsterim sadece bilgi amaldr ve kalp ve/veya donat planlarnda izilmez. Moment hesap aks: Deme momentlerinin 3 boyutlu grntde hangi eksene gre gsterileceini belirleyen parametredir. Buraya girilen deer yatay x eksenine gre hesap asdr. Normalde global X eksenine paralel olan bir demenin momentleri yatay ve dikey ynde gsterilir. Bu parametre deitirilerek farkl eksenlere gre moment hesab 3 boyutlu grntde grlebilir. Bununla birlikte bilindii zere deme betonarmesi iin programda betonarme hesap aks tanmlanr. Betonarme hesap aklarnn bu parametre ile bir ilgisi bulunmamaktadr. Program betonarme hesabn deme betonarme hesap akslarna gre yapar. Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ;

226

ideCAD Statik Objeleri Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir. Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr. Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr. Oranla listesinde deme objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr. Deme l Sabit Listede kan Bamsz Aklama Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile demenin evresi arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir.

Uzunluk

Bamsz

evre

227

ideCAD Statik Objeleri Alan Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, demenin stnde kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, demenin altnda kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile demenin st ve alt tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile deme hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

st alan

Alt alan

st ve alt alan

Hacim

Bamsz

Hacim

Say

Bamsz

Say

228

ideCAD Statik Objeleri

Duvar st Deme Ayarlar


Duvar st deme Ayarlar diyalogu duvar st deme ile ilgili ayarlarn yapld diyalogdur. Kalp plan modunda Deme komutundayken alan duvar st deme ayarlar diyalogunda mimari demelerle (mahal) ilgili parametreler yer alr. Duvar st deme ayarlar duvar st demeler oluturulmadan nce yaplabilecei gibi, duvar st demeler oluturulduktan sonra da yaplabilir. Duvar st demelerle ilgili ayarlara mdahale etmek iin: Toolbardan Deme ikonunu tklayn. Duvar st Deme ikonunu tklayn. Alan Duvar st Deme Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Bundan sonra izeceiniz demeler yaptnz ayarlara gre izilecektir. Mevcut bir duvar st demenin ayarlarn deitirmek iin: Ayarlarn deitirmek istediiniz duvar st deme ya da duvar st demelerin zerlerine farenin sol tuu ile tklayarak sein. Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Duvar st deme ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada istediiniz deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaptnz deiiklikler semi olduunuz Duvar st demelere uygulanacaktr. Duvar st demelerin birbirinden farkl zellikleri varsa ve bunlara mdahale edilmediyse, bu zelliklerde herhangi bir deiiklik olmayacaktr. Duvar st Deme Ayarlar diyalogu, kalp plan modunda grntlenir. Genel Ayarlar, Yazlar ve Birimler olmak zere iki sekmeden oluur. Genel Ayarlar Sekmesi: Kalnlk: Deme kalnl girilir. Mahal kalnl, kat tabanndan yukarya doru llen deerdir. Mahal kalnl artrlrsa, mahal yukarya doru kalnlar.

229

ideCAD Statik Objeleri Kot: Dem kotu girilir . Kot sfr olduu zaman, deme alt yzeyi kat taban ile akr. Pozitif deer girilirse deme kat tabanndan yukarya doru ykselir, negatif deer girilirse kat tabannn altna der. Renk: Deme kenar izgilerinin rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Materyal: Demelerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Deme seilen materyal ile kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr. Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 metre girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. Bileik materyal kullan: Bileik materyaller demenin kesitte farkl malzeme grnmnde izilmesine olanak tanr. aretlenirse, Bileik Materyal editrnde tanmlanm materyallerin kullanlmasn salar. Satr iaretlendikten sonra altta listede bulunan bileik materyallerden bir tanesi farenin sol tuu ile seilir. Seilen bileik materyal gre mahalin kesitteki grnmn deitirir. Btn materyalleri ters evir: aretlenirse demede kullanlan materyaller ters evrilirler. Kesit alndnda deme kesit alannda stte grnen tarama altta, altta grnen tarama stte grnr. Yazlar Sekmesi: Alan yazsn yaz: Deme etiketinin ve alannn deme zerine yazlmas isteniyorsa iaretlenir. sim ve Boyut arasndaki mesafe: Deme zerine yazlan deme yaz blounda deme ad yazs ile boyut yazs (alan) arasndaki uzaklk girilir . Deme Ad: Buraya demenin ad girilir (salon, mutfak vs.). Deme ad, menden ya da toolbardan direkt tklanarak deme ayarlarna girildiinde inaktif olur. Deme oluturulduktan sonra farenin sol tuu ile tklanarak seilip Deitir/Obje zellikleri tklanarak deme ayarlarna girilirse, aktif olur. Kutucua deme ad girilip tamam butonu tklanr ve diyalog kapatlr. Girilen deme ad planda ilgili deme zerine yazlr. Ad ykseklii: Deme zerine yazlan mahal isim yazsnn ykseklii. Kaplama Ad: Deme kaplamasnn ad girilir (parke, seramik vb.). Her zaman aktiftir.

230

ideCAD Statik Objeleri Boyut ykseklii: Deme zerine yazlan alan yazsnn ykseklii. Yaz Rengi: lgili yaz rengi kutucuklarndan mahal ad ve boyut yazlarnn rengi ayr ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Yaz rengi satrnn hemen altndaki butonlar tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan yaz tipleri ayarlanr. Yaz tipi ve yaz efekti seilir. Seilen tip ve efekte gre rnek yaz rnek penceresinde grlr. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr ve mahal ayarlar diyaloguna geri dnlr. Birimler: Demeyi ilgilendiren btn l deerlerinin birimini ve formatn belirler. Metre: aretlenirse, btn birimler metre olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler metre cinsinden tanmlanr. Santimetre: aretlenirse, btn birimler santimetre olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler santimetre cinsinden tanmlanr. Milimetre: aretlenirse, btn birimler milimetre olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler milimetre cinsinden tanmlanr. Fit: aretlenirse, btn birimler fit olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler bu birimde tanmlanr. n: aretlenirse, btn birimler in olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler bu birimde tanmlanr. Hane says: Virglden sonra ka hane gsterileceini belirler. Listeden istenilen say seilir. rnein 2 seilirse, birimler virglden sonra iki hane eklinde gsterilecektir. 0 seilirse birimler, virglden sonras gsterilmeyecektir. Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr.

231

ideCAD Statik Objeleri Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir. Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr. Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr. Oranla listesinde duvar st deme objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr. Deme l Listede kan Aklama

232

ideCAD Statik Objeleri Sabit Bamsz Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile demenin evresi arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, demenin stnde kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, demenin altnda kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile demenin st ve alt tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile deme hacmi arplarak kullanlacak demektir.

Uzunluk

Bamsz

evre

Alan

Bamsz

st alan

Alt alan

st ve alt alan

Hacim

Bamsz

Hacim

233

ideCAD Statik Objeleri Say Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Say

Bulunduu mod
Demeler kalp plan modunda yer alr. Kalp plan ve mimari plan aras gei klavyeden Shift+Tab tuuna baslarak ya da toolbardaki Kalp Plan Modu ikonu tklanarak yaplabilir.

Deme izimi
Deme
Deme oluturabilmek iin ncelikle deme snrlarnn belirlenmesi gerekir. Statik demelerin snrlar kiriler, paneller ya da deme kenarlar ile belirlenir. Demelerin snrlarn oluturan elemanlar birbirlerine hatasz olarak balanmal, alan tam olarak kapatlmaldr. Bu aamada yaplacak hatalar demelerin oluturulamamas ya da hatal oluturulmas sonucunu dourur. Deme tanmlarken ncelikle kolon, kiri, panel, deme kenar gibi objeleri gerektii gibi tanmlayp, demeleri en sona brakmak data giriini daha da kolaylatracaktr. Sz edilen bu objeler gerektii gibi tanmlandktan sonra demeleri oluturmak son derece hzldr. Yine de programda herhangi bir sra olmad gzden karlmamaldr. Deme oluturmak iin: Toolbardan Deme ikonunu tklayn. Fare imlecinin ekli deiecektir. Fare imlecini deme oluturmak istediiniz kapal alan zerine srkleyin. Farenin sol tuunu tklayn. Deme yaz blou izim alan zerinde belirecek ve deme oluacaktr. Deme yerletirirken klavyeden Ctrl tuunu basl tutarsanz, program sizden deme yaz blounun yerini belirlemenizi bekleyecektir. Deme yaz blou demenin ortasna

234

ideCAD Statik Objeleri yerletirilmeyecek, sizin belirleyeceiniz bir yere yerletirilecektir. Bu durumda fare imlecini uygun bir yere srkleyerek sol tuu tklayn. Deme oluacaktr. Baka demeler tanmlanacaksa, ayn ilemi o alan iin de yapn. Aksi durumda ESC tuuna basn ve deme modundan kn. Hzl izim modu kapalysa program sizden demeye bir isim vermenizi bekleyecektir. Klavyeden deme ismi girin (isterseniz isim girmeyebilirsiniz) ve farenin sol tuunu tekrar tklayn. Deme olacaktr. (Hzl izim modu klavyeden Ctrl+H tularna birlikte baslarak alp kapatlr. Tulara basldnda ekrann en altndaki bilgi satrnda Hzl izim modu ak ya da Hzl izim modu kapal ifadeleri grlr.) Kiri, panel, deme kenar gibi objeler tariflenirken, bunlarn balant noktalarna zellikle dikkat edilmelidir. Hatal balantlar deme oluturulmas esnasnda kendini hemen belli eder. Deme oluturulamaz ya da hatal oluturulur. Demenin oluturulamamas veya hatal olumas durumunda yaplabilecek kontroller unlardr: Deme ayarlar diyaloguna girin (Ayarlar/Obje Ayarlar/Deme Ayarlar) ve deme kotunu kontrol edin. Hata varsa dzeltin ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Oluturulacak deme evre kirilere dokunmaldr. evre kirileri tek tek seip Deitir/Obje zellikleri satrn tklayarak ilgili kiriin ayarlarna girin ve kiri kotlarn kontrol edin. Hata varsa dzeltin ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Demenin d snrn oluturan poligonun kelerindeki dm noktalarn kontrol edin. Deitir/Dm Noktas Ta satrn tklayn. Fare imlecini ke noktasnda yer alan dm noktas zerine srkleyin ve deiince farenin sol tuunu tklayn. Sa tuu tklayp tekrar dm noktas zerine gelin ve deiince tekrar sol tuu tklayn. Fareyi srkleyin. Fare hareketi ile birlikte dm noktasna bal elemanlar da hareket edecektir. Hareket etmeyen eleman (kiri, kolon, panel ve deme kenar) varsa, bu eleman dier elemanlara bal deildir. Klavyeden Esc tuuna basarak dm noktas tamay iptal edin. Bu ekilde btn keleri kontrol edin. Dm noktalarna bal olmadn tespit ettiiniz elemanlar ilgili noktalara balayn. Deme oluturulduktan sonra farenin sol tuu ile zerine tklayarak demeyi sein. Bu ekilde deme snrlarn ekranda net olarak grrsnz. Eer oluturulan deme bulunmas gereken snrlarn dna tayorsa ya da snrlarn iini tam olarak kaplamyorsa, deme hatal olumutur. Bunun sebebi yine ke noktalarndaki balant problemleridir. Yukarda anlatlan ekilde ke noktalarn kontrol edin ve hatal balantlar dzeltin. Hatalar dzeltildikten sonra deme doru olarak oluturulabilir.

235

ideCAD Statik Objeleri Mahal olutururken problem yaamamak iin, kiri ve panellere saplama kiri ve deme kenar balarken dikkatli olunmal, kiri ve deme kenar, baka bir kirie tanmlarken kiri toolbarnda bulunan Kesiimlerle Bl seenei aktif hale (basl) getirilmelidir. (Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde bulunmaktadr)

Kirisiz (mantar) deme


Deme kenar kullanarak kirisiz deme tanmlamak Programda ideCAD 5.43 versiyonundan sonra deme kenar kullanlarak kirisiz deme tanm yaplabilmektedir. Bunun iin deme kenar komutuyla kolonlar iine alacak ekilde kapal bir kontur tanmlanr. Sonra deme komutuyla istenilen kalnlkta deme yerletirilir. Deme analizi yapldnda kirisiz deme hesab da yaplm olunur. Kirisiz deme hesabnda sadece dey ykler dikkate alnr, yatay ykler hi bir ekilde kirisiz deme hesabnda dikkate alnmaz. Deme yerletirildiinde deme ile birlikte her iki yn iin de birer adet betonarme hesap aks oluturulmaktadr. Deme betonarmesi bu hesap akslar dikkate alnarak yaplmaktadr. Ancak kullanc kirisiz demede oluan ekme ve basn blgelerini dikkate alarak birden fazla betonarme hesap aks tanmlamas ve gerekirse donat adet, ap ve izimlerine mdahale etmesi yerinde olur. Deme ikonunu tklayn. Alan toolbardan Deme Kenar ikonunu tklayn. Srayla noktalar vererek kolonlar iinde kalacak ekilde kirisiz deme eklini izin. Deme ikonunu tklayn. Alan toolbardan Deme Ayarlar ikonunu tklayn. Deme Ayarlar diyalogu alacaktr. Diyalogda deme ykseklii, sabit ve hareketli yk deerini; bulunla birlikte gerekli grdnz dier deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Deme kenar ile belirlediiniz kapal alan tklayn. Program izdiiniz deme kanarn snr kabul ederek demeyi oluturacaktr. Deme analizi butonunu tklayn. Kirisiz demenin analizi de yaplacaktr. Kirisiz demenin ekme ve basn blgeleri 3 boyutlu erevede kolaylkla incelenebilinir. Bunun iin; Perspektif grnt stnde farenin sa tuuna basn Alan menden 3B ereve satrn tklayn.

236

ideCAD Statik Objeleri Perspektif grnts tel ereve haline dnecek ve ereve Grnt Ayarla diyalogu alacaktr. Kabuk Kuvvetleri sekmesinde Deme kuvvetleri satrn iaretleyin. Tel ereve zerinde kirisiz demeye ait diyagram grnecektir. Grafik seimi blmnden M1, M2 seenekleri ile srasyla asal ve dier yn istikametinde moment diyagramlar da izilebilecektir. Diyagramdaki renk deiimden ekme ve basn blgelerini grsel anlamda izleyebilir, fareyi de diyagram zerinde gezdirerek nmerik deerlere de ulaabilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi nmerik deere de denk geldii diyalogdan takip edilebilir. AS1 ve AS2 ile srasyla asal ve minr yndeki donat alanlar grlebilir. st donat alanlar seenei iaretlenirse, diyagramda demenin st blgesindeki donat miktarlar gsterilir. Seenek iaretli deilse, alt blgelerdeki donat miktarlar gsterilir. Fareyi diyagram zerinde gezdirerek demeye ait nmerik deerleri de grebilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi nmerik deere de denk geldii yandaki renk paletinden takip edilebilir. Lokal akslar iz seenei iaretli ise, AS1 ve AS2 deerlerinin hangi istikamete ait olduunu gsteren oklar deme zerinde izilir. AS1 ve AS2 iaretliyken Mevcut donat alan satr tklanarak donat ap ve aralk tanmlanabilecek satr aktif hale getirilir. Bu satra donat ve aralk deeri girilerek, grafikte e zamanl renk deiimi gzlenir. Girilen donat miktarna yeterli alanlar beyaz renge dntrlr. Bu ilem hem st donat alanlar seenei tklanarak st blge iinde yaplr, hem seenek kaldrlarak alt blge iin yaplr. Bu ekilde programda deme iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri iin belirlemi olunur. Gerekli incelemeden sonra kullanc programn izim olanaklarn kullanarak kalp plann hazrlayabilir. Kirisiz demede programa zmbalama tahkikini yaptrmak Kirisiz demede zmbalama tahkiki yapmak iin kolon bal objeleri kullanlr. Zmbalama yaplmak istenen kolona kolon bal komutu ile kolon balklar tanmlanr. Kolon balklar projede uygulanmak istenmiyorsa, sadede zmbalama tahkiki iin kolon bal ayarlarnda tabla ykseklii sfr verilir. Deme analizi yapldnda zmbalama hesab da yaplm olur. Sonular Betonarme/Kolon Bal satrn tklanarak incelebilir, sonular deme raporunda baslr.

Deme boluu
Deme Boluu komutu oluturulmu demeler zerinde boluk amak, baka bir deyile demeleri yrtmak iin kullanlr. Deme zerinde boluk amak iin: iz/Objeler/Deme/Deme Boluu satrn tklayn.

237

ideCAD Statik Objeleri Fare imlecini boluk amak istediiniz deme zerine getirin. Farenin sol tuu ile deme zerine tklamak suretiyle boluk poligonunu oluturun. Poligonu rahata izebilmek iin nceden akslarla poligon snrlarn belirleyebilir, aks kesiimlerinde oluacak dm noktalar vastas ile boluk poligonunu kolayca izebilirsiniz. lemi tamamladktan sonra akslar silebilirsiniz. Oluturulan poligonu kesen bir kesen bir kesit alnrsa ya da perspektif penceresinde, izlenirse izilen kapal poligonun demede boluk oluturduu grlr.

Deme kenar
Demelerin kenarlar kiri ya da panellerle evrilidir. Ancak baz durumlarda (balkonlar, merdiven sahanlklar vs.) demelerin baz kenarlar bu elemanlarla kapatlmaz, botadr. Buna ramen deme tanmlayabilmek iin deme snrlarnn bir ekilde tanmlanmas gerekir. Programnda bu i iin deme kenarlar gelitirmitir. Deme kenarlar deme snr belirlemeye yarayan objelerdir. Demelerin kiri ve panellerle tanmlanmayan snrlar deme kenar ile tanmlanr. Deme kenar izmek iin: Deme toolbarndan Deme Kenar ikonunu tklayn. mlecin ekli deiecektir. izim alann farenin sol tuu ile tklayarak istediiniz kadar deme kenar izin. Klavyeden Esc tuuna basarak deme kenar izimini sonlandrn. Deme kenar kolonlar arasna iki kolonu birbirine balayacak biimde tariflenebilecei gibi, kiriten kirie ve kiriten kolona da balanabilir. Deme kenar, ok aklkl, krklkl olabilir. Ke saysnda snr yoktur. Deme kenarlar kolonlara kolonun her noktasndan balanabilir. Deme kenarlar kirie gvde ksmndan balanrken Kesiimlerle Bl aktif deilse aktif hale getirilmelidir. Aksi takdirde balant yaplmaz ve bu hata ileride kiri tariflerken karnza kar. (Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde bulunmaktadr). Herhangi bir deme kenar silinince, bu deme kenarna bal demeler de silinir.

Duvar st deme
Duvar st Deme ile duvarlarla tariflenmi bir alana kiri izmeden deme tanmlayabilirsiniz. Tanmlanan bu deme, statik deme deil, mahal demesinin tavanda izilmi halidir. Bu

238

ideCAD Statik Objeleri demenin hesab ideCAD Statik programnda yaplamaz. Hesap yapabilmek iin sistem deitirilmeli, duvar st demeler silinerek, kirili plak tanm yaplmaldr. Mahal demesini duvarn stnde tanmlamak isterseniz Duvar st Deme komutunu kullanabilirsiniz. Duvar st Deme tanmlamak iin: Fare imlecini duvar st deme oluturmak istediiniz kapal alan zerine srkleyin. Farenin sol tuunu tklayn. Duvar st deme yaz blou mahalin ortasnda belirecek ve deme oluacaktr. Duvar st deme yerletirirken klavyeden Ctrl tuunu basl tutarsanz, program sizden duvar st deme yaz blounun yerini belirlemenizi bekleyecektir. Yaz blou demenin ortasna yerletirilmeyecek, sizin belirleyeceiniz bir yere yerletirilecektir. Bu durumda fare imlecini uygun bir yere srkleyerek sol tuu tklayn. Mahal oluacaktr. Baka duvar st demeler tanmlanacaksa, ayn ilemi o alan iin de yapn. Aksi durumda ESC tuuna basn ve duvar st deme modundan kn.

Deme ofset
Deme Ofset komutu mahal tanmlandktan sonra mahal evre izgisinin duvar iindeki konumunu belirler. Mahal alann deitirir. Mahal yerletirildiinde, program, mahal snrn duvarn ierisinde oluturur. Deme ofset komutu mahal snrn, sva iine, sva dna, duvar dna, duvar katmanl(bileik materyal tanml) ise, her bir katmann snrna tar. Duvarlarla kapal bir alan tanmlayn. Duvar ikonu tklayn. Duvar toolbarndan Deme Ofset ikonu tklayn. Fare imlecini mahal snrn deitirmek istediiniz duvarn zerine getirin. Snr belirledikten sonra farenin sol tuunu tklayn. Mahal alan deiecek, alan deeri de gncellenecektir.

239

ideCAD Statik Objeleri Deme Ofset komutu Duvar st Deme objesi iin de kullanlabilir. Duvarlarla kapal bir alan tanmlayn. Kalp plan moduna gein. Deme ikonu tklayn. Deme toolbarndan Duvar st Deme komutunu altrn. Duvar st demeyi duvarlarn oluturduu alana oluturun. Deme ikonu tklayn. Deme Ofset ikonu tklayn. Fare imlecini snrn deitirmek isteiniz duvarn zerine getirin. Snr belirledikten sonra farenin sol tuunu tklayn. Duvar st deme alan deiecek, alan deeri de gncellenecektir.

Nervre dntr
Nervre Dntr komutu oluturulmu demeleri nervrl(tek dorultuda alan dili deme) deme haline dntrmek iin gelitirilmitir. Nervre dntrmek iin ncelikle nervre dntrlecek demelerin oluturulmu olmas gerekir. Nervrl deme oluturmak iin: Deme oluturun. Deme toolbarndan Nervre Dntr ikonu tklayn. Nervre dntrlecek demeyi tklayn ve farenin sa tuuna basn. Referans iin stne tklama sureti ile bir kiri sein ya da iki nokta tklayarak bir dorultu belirleyin. Seilen kiriin dorultusu ya da iki nokta tklanarak belirlenen dorultu nervr kirilerinin dorultusunu belirler. Deme nervrl demeye dnecektir. Nervr boyutlarn, deme ayarlarnda, nervr bal altnda ayarlayabilirsiniz.

240

ideCAD Statik Objeleri izilen bir nervr iptal etmek iin: Deme toolbarndan Nervre Dntr ikonunu tklayn. Nervr tklayn. Nervr iptal olacak, sadece deme kalacaktr. Mimari proje izimlerinde nervrl demeler sadece kesitlerde gsterilir. Nervr dilerini kesecek ekilde kesit alndnda nervrler kesitte kar. Kesit penceresinde tarama kullanlarak, nervrler arasndaki dolgular (asmolen deme sistemleri iin) gsterilebilir. Nervr olutururken tip nervrn kanc nervr olarak kabul edilecei nemlidir. Bunun iin nervr oluturmadan nce deme ayarlarnda, nervr baln sein. Tipik nervr 1 ve Tipik nervr 2 satrlarna yerletirirken referans alnan yerden itibaren kanc nervr, hesap nervr olacaksa o rakam girin.(Negatif veya pozitif deer olabilir, -1, 2 ,4 gibi.). Her nervr iin iki adet tip nervr tanmlanabilir. Bu olanak aklklar deien ok kenarl nervrlerde(L tipi gibi), farkl aklklar iin hesap yaptrlmasn ve izimin alnmasn salar. Tip nervrler, ayrt edilebilmesi iin, planda farkl renkte izilir. Srekli nervrlerin, tip nervrleri de srekli olmak zorundadr. Baka bir deyile ayn hizaya gelmelidir. Tip nervrleri, genel obje editle nervr tanmladktan sonra da belirleyebilirsiniz. Tip nervr tanmlamann baka bir yolu ise, tipik kiri belirle komutunu kullanmaktr. Nervr oluturduktan sonra, Deitir/Obje Edit/Deme/Tipik Kiri Belirle satrn tklayn. Nervr dilerini (2 tane) tklayn. Ten tipik kiri istiyorsanz, ayn nervr zerine iki kez tklayabilirsiniz.

Kasede dntr
Kasede dntr komutu oluturulmu demeleri kaset deme(ift dorultuda alan dili deme) haline dntrmek iin gelitirilmitir. Kasede dntrmek iin ncelikle kasede dntrlecek demelerin oluturulmu olmas gerekir. Kaset deme oluturmak iin: Deme oluturun. Deme toolbarndan Kasede Dntr ikonunu tklayn. Demeyi tklayn ve farenin sa tuuna basn. 1.Referans iin bir kirii zerine tklamak sureti ile sein ya da iki nokta tklayarak dorultu belirleyin. Bu birinci kaset kirilerinin dorultusunu belirler. 2.Referans iin baka bir kirii zerine tklamak sureti ile sein ya da iki nokta tklayarak dorultu belirleyin. Bu ikinci kaset kirilerinin dorultusunu belirler. Kaset deme oluacaktr.

241

ideCAD Statik Objeleri Kaset boyutlar, deme ayarlarnda, kaset sekmesinden ayarlanabilir. izilen bir kaset demesini iptal etmek: Kasete Dntr ikonunu tklayn. Kaseti tklayn. Kaset iptal olacak, sadece deme kalacaktr. Mimari proje izimlerinde kaset demeler sadece kesitlerde gsterilir. Kaset dilerini kesecek ekilde kesit alndnda kasetler kesitte kar. Kaseti olutururken tip kasetin kanc kaset olarak kabul edilecei nemlidir. Bunun iin kaset oluturmadan nce deme ayarlarnda, kaset baln sein. Tipik kaset 1 ve Tipik kaset 2 satrlarna yerletirirken referans alnan yerden itibaren kanc kaset, hesap kaseti olacaksa o rakam girin.(Negatif veya pozitif deer olabilir, -1, 2 ,4 gibi.) Her kaset iin iki adet tip kaset(X ve Y dorultusu iin) tanmlanabilir. Tip kasetlerin ayrt edilebilmesi iin, planda farkl renkte izilir. Srekli kasetlerin, tip kasetleri de srekli olmak zorundadr. Baka bir deyile ayn hizaya gelmelidir. Tip kasetleri, genel obje editle kaset tanmladktan sonra da belirleyebilirsiniz. Tip kaset tanmlamann baka bir yolu ise, tipik kiri belirle komutunu kullanmaktr. Nervr oluturduktan sonra, Deitir/Obje Edit/Deme/Tipik Kiri Belirle tklayn. Kaset dilerini tklayn. Her iki yn iinde bu ilemi yapn.

Deme izim teknikleri


Deme yazs ta
Demeler zerine yazlan yaz bloklar ta komutu ile tanamaz. Deme yazlarn tamak iin Deme Yazs Ta komutu gelitirilmitir. Deme yazs tamak iin: Deme oluturun. Deme ikonunu tkladktan sonra aa kan toolbarda Deme Yazs Ta ikonunu tklayn. Deme yazsn farenin sol tuu ile tklayn. Fare imlecini yazy deme zerinde tamak istediiniz noktaya gtrn. Deme yaz blou da fare ile birlikte hareket edecektir. Farenin sol tuunu tekrar tkladnzda deme yazs tanacaktr.

242

ideCAD Statik Objeleri

Eik deme
Kirilerin kotlar eimli deme eklini oluturacak ekilde verildiinde, eik deme otomatik olarak deme komutuyla tanmlanabilir. Kotlar ayarlanm kirilerle evrilmi kapal bir alana deme komutu ile deme yerletirmek yeterlidir. Kotlar tanmlanmam tabanl yatay pozisyonda bir demeyi eik deme haline getirmek iin eimli deme komutu kullanlabilir. Kirileri tanmlayn ve deme oluturun. Deme ikonunu tkladktan sonra aa kan toolbarda Eimli Deme ikonunu tklayn. Eik deme olarak tanmlayacanz demeleri sein. Farenin sa tuunu tekrar basn ve iki nokta tklayarak referans izgisini tanmlayn. Deme asn verin. Tamam butonunu tkladnzda eik deme tanmlanm olur. Eimli deme komutu ile eik sistem tanmadnzda kirilerin kotu da otomatik deiir. Kolonlarn kotlarn ise kendiniz tanmlamalsnz. Bunun iin sistemi 3 boyutlu grntden takip edebilirsiniz. Deme ayarlarnda Eik deme asn deitirebilir veya yeni bir eim verebilirsiniz. Eik deme olarak tanmlayacanz demeleri seim. Obje zelliklerine girin. Genel Ayarlar sekmesinde eik deme as satrna istediiniz deeri girin. Tamam butonunu tkladnzda eik deme tanmlanm olur. evresindeki kirilerin ve kolonlarn kotlarn da kendi ayarlarnda dzenleyebilirsiniz.

Konsol deme
Deme tanmlamak iin ncelikle demenin snrlarn tanmlamak gerekir. Deme snrlar kalp plan modunda kiri ve panellerle belirlenir. Balkon ve sahanlk gibi konsol demelerin tm kenarlarnda kiri ya da paneller yer almaz. Bu tr deme snrlar deme kenar kullanlarak

243

ideCAD Statik Objeleri tanmlanr. Konsol demenin kolon, panel ve/veya kirie mesnetlendii durumlarda, mesnetlenen elemann ayarlarnda (kiri, panel ve/veya kolon) statik sekmesinde, Bu kiri, panel ve/veya kolon konsol deme tayor seenei iaretlenmelidir. Deme kenar kolonlar arasna iki kolonu birbirine balayacak biimde tariflenebilecei gibi, kiriten kirie ve kiriten kolona da balanabilir. Deme kenar, ok aklkl, krklkl olabilir. Ke saysnda snr yoktur. Deme kenarlar kolonlara kolonun her noktasndan balanabilir. Deme kenarlar kirie gvde ksmndan balanrken Kesiimlerle Bl aktif deilse aktif hale getirilmelidir. Aksi takdirde balant yaplmaz ve bu hata ileride kiri tariflerken karnza kar. (Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde bulunmaktadr) Herhangi bir deme kenar silinince, bu deme kenarna bal demeler de silinir. Deme kenar demelerin snrlarn belirledii iin, snrlar silinen mahal de silinir.

Yay eklinde Konsol Deme


Kiri olmayan kenarlarda yay eklinde konsol deme oluturmak gerektiinde, yay objesi yardmc obje olarak kullanlabilir. Yay izin. Kirie Dntr komutunu kullanarak. stediiniz parada kiri oluturun. izgi ile kirilerin dm noktalarn tklayarak yay dolan. Kirileri silin. Deme kenar komutunu ile izgilerin dm noktalarn tklayarak izgiyi dolan. Deme kenar yay eklinde oluacaktr. izgileri silin. Deme komutunu kullanarak konsol demeyi oluturun.

Dk deme
Dk deme, deme ayarlar diyalogundan ayarlanr. Deme kotu hanesine (-) deer girilerek demeler drlr.

244

ideCAD Statik Objeleri Deme kotunu ister deme tanmlamadan nce, ister deme tanmladktan sonra Obje zellikleri komutu ile tanmlayabilirsiniz. Fare imlecini kotu drlecek deme zerine srkleyin ve farenin sol tuunu tklayarak demeyi sein. Farenin sa tuunu tklayn ve alan menden zellikler satrn tklayn. Alan Deme Ayarlar diyalogunda Kot deerini deitirin (rnein: -0.2 ya da 0.38 gibi.). Tamam butonunu tklayarak diyalogdan ktnzda ilgili demenin kotu drlecektir. Deme kotunun dt, perspektif pencerelerinde annda grntlenecektir.

Sahanlk demesi
Merdiven sahanl kalp plan modunda deme tariflenerek yaplr. Merdivenin etraf genellikle kiri ya da panellerle evrilidir. Sahanlk demesi tarif edebilmek iin, sahanlk demesinin kiri ya da panellerle belirlenmeyen snrlarn deme kenar ile belirlemek gerekir. Ara sahanlk demesi tariflenirken nce kiri ve demeyi kat kotunda tariflemek, daha sonra obje zellikleri yaparak kiri ve deme kotlarn drmek, yaplabilecek olas hatalar nlemek asndan daha uygundur.

Saaklar
Saak demesi tanmlarken mahal objesini kullanmak yerine deme objesi kullanlmaldr. Bylece deme kullanldnda, kesitte kiri ve demeden oluan beton konstrksiyonu bir btn olarak grnecektir. Saak demesi tariflerken dikkat edilecek baz hususlar vardr. Saak demesinin snrlarn belirlemek iin epeevre deme kenarlar tariflendikten sonra, bu epeevre deme alann kelerden apraz deme kenarlar ile blmek gerekir. Bu ilem yaplmazsa, tariflenecek tek deme, deme kenarlar ile kapatlm alann tmn kaplar. Bu durumda bu deme ile mevcut dier demeler akr. Sonu olarak istenenden farkl bir durum ortaya kar. Ancak, binay epeevre saracak olan bu saak demesi birka ke noktasndan deme kenarlar ile paralara blnr ve birka deme olarak tariflenirse, deme snrlar istenilen ekilde olur.

245

ideCAD Statik Objeleri

Mahaller ve demeler
Mahaller kat tabannda (mimari plan modunda) tanmlanrlar. Mahallerin zerine planda mahalin ad, alan ve kaplamasnn ad yazlr. Mahali evreleyen duvarlarda mahal alann etkileyecek herhangi bir deiiklik yaplmas durumunda, mahal zerindeki alan otomatik olarak gncellenir. Demeler ise kat tavannda (kalp plan modunda) tariflenirler. Mimari projelerde demeler kesitler iin nemlidir. Kesitlerde demeler kirilerle bir btnlk olutururlar. Mahaller ise, demelerin zerinde kaplama izgisi olarak tanmlanabilirler alnrken kesite hem demeler hem de mahaller dahil edilebilir. Kesite girilecek objeler seeneklidir. Demelerin veya mahallerin kesite girip girmeyecei kullanc inisiyatifindedir. Kesite girilecek objeler Kesit Grntle ikonu tklandktan sonra ekrana gelen Kesit Al diyalogundan Deitir butonu tklanr. Kesit diyalogu ekrana gelir. Kesilecek Objelerden, istenilen seenein iareti kaldrlr veya iaret konur. Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr ve Kesit Al diyalogunda Grntle butonu tklanarak kesit oluturulur.

Deme olutururken dikkat edilecek hususlar


Deme olutururken problem yaamamak iin baz hususlara dikkat edilmelidir. Bunlara dikkat edilmezse deme oluturamama ve oluan demelerin hatal olmas, snrlardan dar tamas gibi sorunlarla karlalr. Deme snrlar kiri, panel ve deme kenarlar ile belirlenir. Kiriler, paneller ve deme kenarlar tariflenirken bunlarn birbirlerine u noktalarndan yaplan balantlarnda, balant mutlaka dm noktalarndan yaplmaldr. Balant yaplrken dm noktalarn tam aktrmak iin Dm noktalarna kilitlen modunun ak olmas gerekir. Bu durumda, obje izim modunda iken imle dm noktalarna yaklatrldnda ekil deitirir. Bu iaret imlecin dm noktasn tam olarak yakaladnn gstergesidir. Gelimi Yakalama, deme kenarlarn, panelleri ve kirileri, kolonlara balarken kullanlabilir. Bu objeleri gelimi yakalamay kullanarak kolonlarn istediiniz kesine balayabilirsiniz. Balanty kolonun zerinde herhangi bir noktadan da yapabilirsiniz. Kiri ya da deme kenar, baka bir kiriin u noktalar dnda, orta ksmndan herhangi bir noktaya balanyorsa, bu balant yaplmadan nce, kiri toolbarnda bulunan Kesiimlerle Bl modu aktif

246

ideCAD Statik Objeleri duruma getirilmelidir. (Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde bulunmaktadr). Aksi durumda kiri, panel veya deme kenar, kirile tam kesimez. Tam kesimeyen kirilerin veya deme kenarlarnn oluturduu alanlarda deme tanmlanamaz ya da deme konturu istenenden farkl ekilde oluur. Demeye kot verirken, deme ayarlarnda verilen kotlara dikkat edilmelidir. Deme kotu (-) veya (+) deerde olabilir. Kot evre kirilerinin ykseklii dna kmamaldr. Aksi takdirde deme, kesitte, grnte ve perspektifte farkl bir konumda grlebilir. Yukarda anlatlan hususlar nemlidir. Yaplacak hatalar, deme oluturamama ya da hatal deme oluturma sonucunu dourur.

Demelerin dier objelerle ilikisi


Kiriler, paneller ve deme kenarlar demelerin snrlarn olutururlar. Deme snrlarn tanmlayan bu elemanlardan herhangi biri silindiinde, ilgili demeler de silinir. Bu gibi durumlarda program kullancy uyarr.

Noktasal Deme Yk
Deme zerinde tekil yk tanmlamak iin kullanlr. Noktasal deme yknn yk deerlerini Deme Yk Ayarnda tanmlayabilirsiniz. iz/Noktasal Yk satrn tklayn. Fare imlecini noktasal deme ykn yerletirmek istediiniz noktann zerine getirip tklayn. Noktasal deme yknz izilecektir.

izgisel Deme Yk
Deme zerinde izgisel yk (duvar, parapet vb.) tanmlamak iin kullanlr. izgisel deme yknn yk deerlerini Deme Yk Ayarnda tanmlayabilirsiniz. iz/Objeler/Deme/izgisel Deme Yk satrn tklayn. Farenin sol tuu ile izgisel yknzn balang ve biti noktalarn tklayn.

247

ideCAD Statik Objeleri

Betonarme Hesap Aks


Betonarme hesabnda kullanlacak momentleri belirlemek iin plaklar zerinde betonarme hesap aks tanmlanr. Betonarme hesap akslar betonarme hesabnda hangi momentlerin kullanlacan belirler. Bu nedenle betonarme hesap aksnn yeri nemlidir. Betonarme hesap akslar, deme ayarlarnda Betonarme hesap akslarn olutur seenei aktifse, deme oluturulurken, otomatik olarak her iki yn iin oluturulur. Bu seenek aktif deilse, deme analizi yapmadan betonarme hesap akslar kullanc tarafndan tariflenmelidir. Deme hesap akslar otomatik ya da manel, birden fazla ve al izilebilirler. Bu olanak sayesinde, zellikle yamuk kenarl ve L tipi gibi aklklar deien demelerde istenilen sayda betonarme hesap aks geirilerek, her deien aklk iin donat hesaplanabilir ve izdirilebilir. Geometrisi drtgen olan plaklarda, momentler ounlukla demelerin ortalarnda maksimumdur. Bu tr sistemlerde betonarme hesap aks demenin ortasndan geirilmesi emniyet asndan yararl olacaktr. ok kenarl ve yamuk sistemlerde, deme seilip 3 boyutlu ereve kullanlarak demenin ekme ve basn blgeleri her hesap aks iin ve/veya x,y ynleri iin incelenebilir. Olumsuz durum bu ekilde belirlendikten sonra birden fazla betonarme hesap aks kullanlarak o deme iin en uygun betonarme hesab yaplr. Betonarme hesap akslar ayn demede birden fazla olabilir ve kullanc betonarme hesap akslarn tanmladka program her hesap aksn otomatik numaralandrr. Planda betonarme hesap akslar plan zerinde numaras yazlm izgi eklinde grnecektir. rnein 4 adet hesap aks tanmlanan bir plakta srasyla 1,2,3,4 diye numaralanm hesap akslar grnecektir. Program betonarme hesap aksnn getii hatta demenin sreklilik ve mesnetlenme durumlarn otomatik alglar. Plak demenin kenarlarnda kiriler, perdeler, kolonlar olabilecei gibi, baz kenarlar bota da olabilir. Plak kenarlarnda kolon ve perde ankastre mesnettir. Kenar kiri ise, mesnet plan sreksiz olmas durumunda basit, srekli olmas durumunda ise ankastredir. Her plak kendi mesnetlenme durumuna gre otomatik deerlendirilir. Plak demelerin mesnetlenmesinde programda herhangi bir snr yoktur. Mesnetlenme karma, plak demesinin ke says da n tane olabilir. ift ve tek dorultuda alan plaklar, balkon demeleri, sahanlklar, saaklar geometrisi ve mesnetlenme ekli ne olursa olsun programda kolaylkla zlebilir. Plaa betonarme hesap aks tanmlandnda program plan alma eklini ve alma ekline gre plaa ne tip donat atlacan otomatik belirler. Bununla beraber kullanc zel durumlarda Betonarme Hesap Aks Edit komutunu kullanarak plan alma ekline ve donat tipine mdahale edebilir. Betonarme hesap akslarn oluturmak veya yenilerini eklemek iin, Deme ayarlarnda Statik sekmesinde Betonarme hesap akslarn gster seeneini iaretleyin. Bylece izilen betonarme hesap akslar, deme zerinde izlenebilecektir. Demeleri oluturulduktan sonra, deme toolbarnda bulunan Betonarme hesap aks ikonunu

248

ideCAD Statik Objeleri tklayn. Sreklilie dikkat ederek, demeleri sein. Mouseun sa tuuna basn. Sol tuu tklayn. lk nokta oluacaktr. Mouse imlecini srkleyerek ikinci noktay tklayn. kinci noktay verirken koordinat kutusunda a girebilirsiniz. 0 veya 90 derece ile izilecekse, koordinat kutusunda 0 veya 90 derece a verilebilecei gibi, klavyeden shift tuuna basl tutularak bu alar kolayca tariflenebilir. Betonarme hesap aks bir deme iin farkl ynlerden en az birer adet tariflenmelidir.

Betonarme Hesap Aks Edit


Deme analizi sonucunda demenin alma ekli ve ne tip donat atlaca otomatik olarak tespit edilir. Bununla beraber, betonarme hesap aks edit ile demenin alma ekli ve donat tipi deitirilebilir. Kullanc Deitir/Obje Edit/Deme/Betonarme Hesap Aks Edit komutunu altrp betonarme hesap aks zerinde tkladnda karsna bir diyalog alr. Bu diyalogda, tklama yaplan Betonarme Hesap Aksnn varsaylan alma ekli ve donat tipi iaretlenmitir. Kullanc zel durumlar iin bu diyalogda varsaylan seimi deitirebilir. Aks tipi sekmesi : Donat tipi: Dz+Pilye : Seildiinde, ilem yaplan donat aksnn dz ve pilyeden oluan donat tipi eklinde dizayn edileceini belirtir. Donat dz ve pilye eklinde atlacaktr. Alt dz donat: Seildiinde ilem yaplan donat aksnn altta dz donat olacan belirtir. Donat stte bir tane dz donat eklinde atlacaktr. Konsol donats: Konsol demeler iin kullanlacak donat tipidir. lem yaplan donat aksnn konsol donats olarak dizayn edileceini belirtir. stte dz donat: Seildiinde ilem yaplan donat aksnn stte dz donat olacan belirtir. Donat stte bir tane dz donat eklinde atlacaktr. Altta ve stte dz donat: Seildiinde, ilem yaplan donat aksnn altta ve stte dz donat tipi eklinde dizayn edileceini belirtir. Donat altta ve stte birer dz donat eklinde atlacaktr. Geerli olduu mesafe: Kullanlan donatnn demede ka metrelik mesafeye yerletirilecei belirtilir. Buraya yazlan deerin deitirilmesi deme donat adedini etkiler. rnein, geerli olduu mesafe 4

249

ideCAD Statik Objeleri metre, deme donats ise fi8/36 olsun. Donat adedi 400 cm/36=11.11; 12 adet 8'lik donat konulacak demektir. alma ekilleri: Betonarme hesap aks dorultusunda belirlenen alma ekilleri ve donat tipleri unlardr. alma ekli Aklamas Plak ift dorultuda alan bir plaktr ve betonarme hesap aks plan ksa kenar ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa<2) Donat Tipi Plaa varsaylan dz ve pilye atlr. Ksa aklklarda istenirse sadece dz donat veya stte altta dz eklinde de atlabilir. Tek dorultuda alan plak deme iin dz ve pilye atlr. Ksa aklklarda istenirse sadece dz donat da atlabilir. Konsol plaklarda konsol donats (ilave) atlr. Donat bo uca kadar uzatlr. Plaa dz ve pilye atlr. Ksa aklklarda istenirse sadece dz donat veya stte altta dz eklinde de atlabilir. Tek dorultuda alan plak deme ve konsollarda dz donat (datma donats) atlr.

ift yn ksa

Tek yn ksa

Plak tek dorultuda alan bir plaktr ve betonarme hesap aks plan ksa kenar ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa2 veya balkon, sahanlk demesi)

ift yn uzun

Plak ift dorultuda alan bir plaktr ve betonarme hesap aks plan uzun kenar ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa<2) Plak tek dorultuda alan bir plaktr ve betonarme hesap aks plan uzun kenar ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa2 veya balkon, sahanlk demesi)

Tek yn uzun

Dz donat parametreleri sekmesi: Aks tipi sekmesinde donat tipi olarak altta ve stte dz donat seilirse aktif hale gelir. Bu sekmedeki parametreler altta ve stte konulacak dz donatlarn dizayn edilme koullarn deitirir. Deme alt ve st blgesinin her biri iin:

250

ideCAD Statik Objeleri Gerekli donaty hesapla: Seenek iaretlenirse, hesap sonucunda bulunan donat deeri kullanlr. (Dizayn momentinden bulunan donat miktar minimum donat oranlaryla karlatrlr hangi bykse o kullanlr). Gerekli donaty hesapla: Seenek iaretlenirse, hesap sonucunda bulunan donat deeri kullanlr. (Dizayn momentinden bulunan donat miktar minimum donat oranlaryla karlatrlr hangi bykse o kullanlr). stteki (veya alttaki) donaty aynen kullan: Demede bu parametre bu diyalogda alttaki donat aynen kullan eklinde, radyede ise stteki donaty aynen kullan eklinde grlecektir. Demede aklkta moment altta, radye demede ise aklkta moment sttedir. Bu seenek iaretlendiinde deme iin alt donatnn ayns, stte; radye iin ise, st donatnn ayns altta kullanlacak demektir. Verilen donaty kullan: aretlenirse, hesapta sonucunda bulunan donat yerine bu satrda girilen donat kullanlr. Girilen donat hesap sonucunda bulunan donatdan az verilirse, program eksik donat uyars yapar. Kvrm yap : aretlenirse, dz donat bata ve sonda kiri ierisine kvrlr. aretlenmezse donat kvrlmadan braklr. Geerli mesafe boyunca gerekli donaty hesapla: aretlenirse, donat aksnn geerli olduu mesafe iinde kalan blgede maksimum momenti karlayacak ekilde donat hesab yaplr. aretlenmezde sadece donat aks zerindeki momenti karlayacak donat hesab yaplr.

Dz donat dizaynnda mesnet ilaveleri


Programda kirili ve kirisiz demeler iin alt ve ste dz donat dizayn yapldnda, mesnet momentlerinin karlanmas iin ilave donat blgelerinin belirlenmesi ve dz donatnn durumuna gre, mesnette ilave ap ve adedin belirlenmesi zorunluluu ortaya kmaktadr. Donat hesap aksnn alt ve st dz olarak seilmesi durumunda, plak analizi sonucunda gerekli grlen mesnetlerde program otomatik ilave blgeleri oluturur. Donat hesab ile ilave donatlarn ap ve adedini belirler. Sonular Betonarme/Deme/lave Donatlar sekmesinde verilirler. Sekmede tabloda, ilave donatya ait detay bilgiler, grafikte ise ilave donatnn hangi blgeye ait olduu bilgisi verilir. Mavi alanlar st ilave donatlarnn blgelerini, krmz alanlar ise, alt ilave donatlarn blgelerini temsil ederler. lave Sekmesi: No: lavenin numaradr. Program tarafndan otomatik atanr. Tip: lave donatnn alt donat m, st donat m olduu bilgisidir. Alt yazarsa ilave donat altta, st yazarsa, ilave donat sttedir.

251

ideCAD Statik Objeleri Konum x : lave donatsnn bulunduu blgenin global y eksenine olan mesafesidir. Konum y : lave donatsnn bulunduu blgenin global x eksenine olan mesafesidir. En : lave donatsnn bulunduu blgenin geniliidir. Boy : lave donatsnn bulunduu blgenin yksekliidir. Donat: lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn ap ve araldr. Say: lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn saysdr. Ger.As: lave donatnn bulunduu blgede hesap veya ynetmelik gerei konulmas gereken donat miktardr. Mevcut As: lave donatnn bulunduu blgeye konulmu donatnn miktardr. Dizayn momenti: lave donatnn bulunduu blgede en byk donaty veren momenttir. (t/m) Ykleme: Dizayn momentin hesapland en olumsuz ykleme ekli yazlr. Grafik blmnde ise plan izimi bulunmaktadr. Plak zerinde ilave donat blgeleri gsterilir. stte tablodan seilen ilave bu grafikte takip edilebilir.

Betonarme Hesap Aks Sil


Deitir/Obje Edit/Deme/ Betonarme Hesap Aks Sil satrn tklayn. Mouseun imlecini betonarme hesap aksnn zerine gtrn ve sol tu ile tklayn. Betonarme hesap aks silinecektir.

Deme para boylarnn izdirilmesi


Kalp plannda deme donatlarnn her bir kvrmn uzunluu ile birlikte donat toplam uzunluu donatnn stne yazdrlabilir. Bunun iin, izim/Plan Ayarlar satrn tkayn. Deme donatlarn para boylarn yaz seenei iaretleyin.

252

ideCAD Statik Objeleri Kalp plan aldnzda para boylar donat zerinde gsterilecektir.

Radye Deme
Deme izim yardmclar
Deme toolbar
iz/Objeler/Deme/Deme ya da toolbardan Deme ikonu tklandnda Deme Toolbar ekrana gelir. Deme toolbarndaki ikonlar tklanarak, menlerde komut aramadan tek tklamada deme ile ilgili dier komutlara ulalabilir.

Deme toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Deme ikonu. Kalp plan modunda deme oluturmak iin kullanlr. kon tklanp snrlar kiri, deme kenar ya da panellerle tariflenmi kapal bir alana farenin sol tuu ile tklanarak deme oluturulur. Deme Boluu ikonu. Bu ikon tklandktan sonra mevcut bir deme zerinde kapal bir poligon izilerek deme boluu (yrtk) alr. Deme Kenar ikonu. Statik demelerin panel ya da kiri ile kapatlmayan kenarlar, deme kenar ile kapatlmak zorundadr. nk deme oluturulabilmesi iin deme snrlarnn belirlenmesi gerekir. Bu ikon tklanarak deme kenar izilir. Kesiimlerle Bl ikonu. Deme kenar tklandnda aktif duruma geer. Basl ise, izilen deme baka objelerle kesitiinde, kesien objelerin kesiim noktalarndan otomatik olarak blnerek birbirlerine balanmalarn salar. Blnen Objeleri otomatik Adlandr ikonu. Deme kenar tklandnda aktif duruma geer. Basl ise izilen deme kenar tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr. Deme Yazs Ta ikonu. Demeler zerindeki deme yaz bloklarn tamak iin kullanlr. kon tklandktan sonra fare deme yazs zerine getirilir. Sol tu tklanp srklenir. Yaz da fare imleci ile birlikte srklenir. stenen noktaya gelindiinde tekrar sol tu tklanarak yaz braklr.

253

ideCAD Statik Objeleri Deme Ofset ikonu. Duvar st deme tanmlandktan sonra deme evre izgisinin duvar iindeki konumunu belirler. Duvar st Deme alann deitirir. Eimli Deme konu. Demeyi ve demeye bal kirileri belirli bir ayla eik ereve sistemi haline getirir. Deme Ayarlar ikonu. Tklandnda Deme Ayarlar diyalogu alr. Deme, nervr ve kaset parametreleri bu diyalogdan ayarlanr.

Deme ayarlar
Deme Ayarlar diyalogu demelerle ilgili ayarlarn yapld diyalogdur. Kalp plan modunda iken alan deme ayarlar diyalogunda statik demelerle ilgili parametreler yer alr. Deme ayarlar demeler oluturulmadan nce yaplabilecei gibi, demeler oluturulduktan sonra da yaplabilir. Demelerle ilgili ayarlara mdahale etmek iin: iz/Objeler/Deme/Deme Ayarlar satrn tklayn. Alan deme ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Bundan sonra izeceiniz demeler yaptnz ayarlara gre izilecektir. Mevcut bir demenin ayarlarn deitirmek iin: Ayarlarn deitirmek istediiniz deme ya da demelerin zerlerine farenin sol tuu ile tklayarak sein. Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Deme ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada istediiniz deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaptnz deiiklikler semi olduunuz demelere uygulanacaktr. Demelerin birbirinden farkl zellikleri varsa ve bunlara mdahale edilmediyse, bu zelliklerde herhangi bir deiiklik olmayacaktr. Genel Ayarlar Sekmesi: Deme Ad: Demenin addr. Buraya girilen rakamn nne D indisi getirilerek demenin ad oluturulur ve planda deme zerine yazlr. Demenin izili srasna gre rakam artrlr (D1, D2,

254

ideCAD Statik Objeleri D3.... gibi). Deme adlar istenirse sonradan Obje Adlandr komutu ile deitirilebilir. sim indisi D indisi ile balamak zorunda deildir. Yeniden adlandrmada farkl indisler kullanlabilir. sim Rengi: Deme adnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Deme Rengi: Deme kenar izgilerinin rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Parametre Rengi: Deme zerinde tanmlanan kaplama ve hareketli yk ile deme ykseklii yazlarnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Daire Rengi: Deme ad ile yksekliini iine alan dairenin rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Deme Ykseklii: Deme ykseklii girilir (metre). Deme kat tavanndan balar ve verilen ykseklik kadar aaya doru sarkar. Deme ykseklii artrlrsa, deme aaya doru kalnlar. Kot: Deme kotu girilir (metre). Kot sfr olduu zaman, deme st yzeyi kat tavan ile akr. Pozitif deer girilirse deme kat tavanndan yukarya doru ykselir, negatif deer girilirse kat tavannn altna der. Dk deme elde etmek iin negatif deer girilmelidir. Deme yazsn yaz: Deme adnn, yksekliinin ve yk bilgilerinin deme zerine yazlmas isteniyorsa iaretlenir. Deme Materyali: Kutucuun sandaki aa ok butonu tklanr ve alan materyal listesinden deme materyali seilir. Materyaller nceden tariflenmi olmaldr. Materyal: Demelerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Deme seilen materyal ile kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr.

255

ideCAD Statik Objeleri Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir (metre). rnein; 1 girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. Nervr Sekmesi: Radye demede ilevi yoktur. Kaset Sekmesi: Radye demede ilevi yoktur. Statik Sekmesi: Sonlu elemanlar genilii : Radye deme hesabnda esas alnacak maksimum sonlu eleman geniliini girilir. Program demeleri yamuk formda sonlu elemanlara blerek radye deme analizini yapar. Sonlu eleman genilii, bu satra girilen deeri amamak kaydyla radye deme ekline gre otomatik ayarlanr. Betonarme hesap akslarn olutur: Radye deme yerletirildiinde deme betonarmesi iin demede tanmlanmas gereken betonarme hesap akslarnn program tarafndan otomatik oluturulmas iin bu seenek iaretlenebilir. Bu durumda tanmlanan her bir demede demenin tam ortasndan yatay ve dikey iki adet betonarme hesap aks oluturulur. Seenek iaretlenmezse, kullanc deme betonarmesi iin betonarme hesap aks komutunu kullanarak dilei ekilde ve sayda betonarme hesap aks tanmlayabilir. Betonarme hesap akslarn gster: Radye deme betonarmesinin yaplaca dorultuyu gsteren betonarme hesap akslarnn deme zerlerinde gsterilmesi isteniyorsa iaretlenir. Bu gsterim sadece bilgi amaldr ve kalp ve/veya donat planlarnda izilmez. Moment hesap aks: Radye deme momentlerinin 3 boyutlu grntde hangi eksene gre gsterileceini belirleyen parametredir. Buraya girilen deer yatay x eksenine gre hesap asdr. Normalde global X eksenine paralel olan bir demenin momentleri yatay ve dikey ynde gsterilir. Bu parametre deitirilerek farkl eksenlere gre moment hesab 3 boyutlu grntde grlebilir. Bununla birlikte bilindii zere deme betonarmesi iin programda betonarme hesap aks tanmlanr. Betonarme hesap aklarnn bu parametre ile bir ilgisi bulunmamaktadr. Program betonarme hesabn deme betonarme hesap akslarna gre yapar. ap: Sehpa donatsnn ap girilir. Say: Sehpa donatsnn metrekaredeki says girilir.

256

ideCAD Statik Objeleri Boyutlar: Sehpa donatsnn boyutlar girilir. Sehpa donatsnn ykseklii, deme yksekliinden pas pay kartlarak bulunur. Ykseklie yazlacak negatif veya pozitif deer, programn hesaplad ykseklik deerine eklenir. Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir. Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr.

257

ideCAD Statik Objeleri Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr. Oranla listesinde radye deme objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr. Deme l Sabit Listede kan Bamsz Aklama Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile demenin evresi arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, demenin stnde kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, demenin altnda kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile demenin st ve alt tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak

Uzunluk

Bamsz

evre

Alan

Bamsz

st alan

Alt alan

st ve alt alan

258

ideCAD Statik Objeleri bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Hacim Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile deme hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Hacim

Say

Bamsz

Say

Bulunduu mod
Radye demeler mimari plan modunda yer alr. Kalp plan ve mimari plan aras gei klavyeden Shift+Tab tuuna baslarak ya da toolbardaki Kalp Plan Modu ikonu tklanarak yaplabilir.

Radye Deme izimi


Radye deme
Radye deme oluturabilmek iin ncelikle deme snrlarnn belirlenmesi gerekir. Radye demelerin snrlar srekli temeller ya da deme kenarlar ile belirlenir. Demelerin snrlarn oluturan elemanlar birbirlerine hatasz olarak balanmal, alan tam olarak kapatlmaldr. Bu aamada yaplacak hatalar demelerin oluturulamamas ya da hatal oluturulmas sonucunu dourur. Radye deme oluturmak iin: Mimari plan modunda toolbardan Deme ikonunu tklayn. Fare imlecinin ekli deiecektir. Fare imlecini radye deme oluturmak istediiniz srekli temellerle evrilmi kapal alan zerine

259

ideCAD Statik Objeleri srkleyin. Farenin sol tuunu tklayn. Deme yaz blou izim alan zerinde belirecek ve deme oluacaktr. Deme yerletirirken klavyeden Ctrl tuunu basl tutarsanz, program sizden deme yaz blounun yerini belirlemenizi bekleyecektir. Deme yaz blou demenin ortasna yerletirilmeyecek, sizin belirleyeceiniz bir yere yerletirilecektir. Bu durumda fare imlecini uygun bir yere srkleyerek sol tuu tklayn. Deme oluacaktr. Baka radye demeler tanmlanacaksa, ayn ilemi o alan iin de yapn. Aksi durumda ESC tuuna basn ve deme modundan kn. Hzl izim modu kapalysa program sizden demeye bir isim vermenizi bekleyecektir. Klavyeden deme ismi girin (isterseniz isim girmeyebilirsiniz) ve farenin sol tuunu tekrar tklayn. Deme olacaktr. (Hzl izim modu klavyeden Ctrl+H tularna birlikte baslarak alp kapatlr. Tulara basldnda ekrann en altndaki bilgi satrnda Hzl izim modu ak ya da Hzl izim modu kapal ifadeleri grlr.) Srekli temel, deme kenar gibi objeler tariflenirken, bunlarn balant noktalarna zellikle dikkat edilmelidir. Hatal balantlar deme oluturulmas esnasnda kendini hemen belli eder. Deme oluturulamaz ya da hatal oluturulur. Demenin oluturulamamas veya hatal olumas durumunda yaplabilecek kontroller unlardr: Deme ayarlar diyaloguna girin (Ayarlar/Obje Ayarlar/Deme Ayarlar) ve deme kotunu kontrol edin. Hata varsa dzeltin ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Oluturulacak deme evre temel kirilerine dokunmaldr. evre temel kirileri tek tek seip Deitir/Obje zellikleri satrn tklayarak ilgili temel kirii ayarlarna girin ve temel kiri kotlarn kontrol edin. Hata varsa dzeltin ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Demenin d snrn oluturan poligonun kelerindeki dm noktalarn kontrol edin. Deitir/Dm Noktas Ta satrn tklayn. Fare imlecini ke noktasnda yer alan dm noktas zerine srkleyin ve deiince farenin sol tuunu tklayn. Sa tuu tklayp tekrar dm noktas zerine gelin ve deiince tekrar sol tuu tklayn. Fareyi srkleyin. Fare hareketi ile birlikte dm noktasna bal elemanlar da hareket edecektir. Hareket etmeyen eleman (srekli temel, kolon, panel ve deme kenar) varsa, bu eleman dier elemanlara bal deildir. Klavyeden Esc tuuna basarak dm noktas tamay iptal edin. Bu ekilde btn keleri kontrol edin. Dm noktalarna bal olmadn tespit ettiiniz elemanlar ilgili noktalara balayn.

260

ideCAD Statik Objeleri Deme oluturulduktan sonra farenin sol tuu ile zerine tklayarak demeyi sein. Bu ekilde deme snrlarn ekranda net olarak grrsnz. Eer oluturulan deme bulunmas gereken snrlarn dna tayorsa ya da snrlarn iini tam olarak kaplamyorsa, deme hatal olumutur. Bunun sebebi yine ke noktalarndaki balant problemleridir. Yukarda anlatlan ekilde ke noktalarn kontrol edin ve hatal balantlar dzeltin. Hatalar dzeltildikten sonra deme doru olarak oluturulabilir. Deme olutururken problem yaamamak iin, srekli temele ve panellere saplama srekli temel ve deme kenar balarken dikkatli olunmal, srekli temel ve deme kenar, baka bir srekli temele tanmlarken temel toolbarnda bulunan Kesiimlerle Bl seenei aktif hale (basl) getirilmelidir. (Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde bulunmaktadr)

Kirisiz (mantar) radye


Deme kenar kullanarak kirisiz radye tanmlamak Programda ideCAD 5.43 versiyonundan sonra deme kenar kullanlarak kirisiz radye tanm yaplabilmektedir. Bunun iin deme kenar komutuyla kolonlar iine alacak ekilde kapal bir kontur tanmlanr. Sonra deme komutuyla istenilen kalnlkta deme yerletirilir. Temel analizi yapldnda kirisiz radye hesab da yaplm olunur. Radye demesi yerletirildiinde deme ile birlikte her iki yn iin de birer adet betonarme hesap aks oluturulmaktadr. Deme betonarmesi bu hesap akslar dikkate alnarak yaplmaktadr. Deme hesap aks zelliklerine girilerek donat yerletirme eklinin belirtilmesi gerekmektedir. Kirisiz radye deme donatlar dz+pilye olarak yerletirilebilecei gibi; st dz, alt dz donat eklinde de yerletirilebilir. Kullanc kirisiz demede oluan ekme ve basn blgelerini dikkate alarak isterse birden fazla betonarme hesap aks da tanmlayabilir. Deme ikonunu tklayn. Alan toolbardan Deme Kenar ikonunu tklayn. Srayla noktalar vererek kolonlar iinde kalacak ekilde kirisiz deme eklini izin. Deme ikonunu tklayn. Alan toolbardan Deme Ayarlar ikonunu tklayn. Deme Ayarlar diyalogu alacaktr. Diyalogda deme ykseklii, sabit ve hareketli yk deerini; bulunla birlikte gerekli grdnz dier deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Deme kenar ile belirlediiniz kapal alan tklayn. Program izdiiniz deme kanarn snr kabul ederek demeyi oluturacaktr. Deme toolbarndan betonarme hesap aks edit ikonunu tklayn.

261

ideCAD Statik Objeleri Betonarme hesap akslarn tklayn ve donat yerletirme dzenini gerek grdnz ekilde deitirin. (Radye demeleri seip, betonarme hesap aks tklanrsa, deiiklik tm hesap akslar iin tek seferde yaplm olunur). Temel analizi butonunu tklayn. Radye demenin analizi yaplacaktr. Kirisiz radyenin ekme ve basn blgeleri ile donat alanlar 3 boyutlu erevede kolaylkla incelenebilinir. Bunun iin; Perspektif grnt stnde farenin sa tuuna basn Alan menden 3B ereve satrn tklayn. Perspektif grnts tel ereve haline dnecek ve ereve Grnt Ayarla diyalogu alacaktr. Kabuk Kuvvetleri sekmesinde Radye kuvvetleri satrn iaretleyin. Tel ereve zerinde kirisiz demeye ait diyagram grnecektir. Grafik seimi blmnden M1, M2 seenekleri ile srasyla asal ve dier yn istikametinde moment diyagramlar da izilebilecektir. Diyagramdaki renk deiimden ekme ve basn blgelerini grsel anlamda izleyebilir, fareyi de diyagram zerinde gezdirerek nmerik deerlere de ulaabilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi nmerik deere de denk geldii diyalogdan takip edilebilir. AS1 ve AS2 ile srasyla asal ve minr yndeki donat alanlar grlebilir. st donat alanlar seenei iaretlenirse, diyagramda kabuun st blgesindeki donat miktarlar gsterilir. Seenek iaretli deilse, alt blgelerdeki donat miktarlar gsterilir. Fareyi diyagram zerinde gezdirerek demeye ait nmerik deerleri de grebilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi nmerik deere de denk geldii yandaki renk paletinden takip edilebilir. Lokal akslar iz seenei iaretli ise, AS1 ve AS2 deerlerinin hangi istikamete ait olduunu gsteren oklar radye deme zerinde izilir. AS1 ve AS2 iaretliyken Mevcut donat alan satr tklanarak donat ap ve aralk tanmlanabilecek satr aktif hale getirilir. Bu satra donat ve aralk deeri girilerek, grafikte e zamanl renk deiimi gzlenir. Girilen donat miktarna yeterli alanlar beyaz renge dntrlr. Bu ilem hem st donat alanlar seenei tklanarak st blge iinde yaplr, hem seenek kaldrlarak alt blge iin yaplr. Bu ekilde programda radye deme iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri iin belirlemi olunur. Gerekli incelemeden sonra kullanc programn izim olanaklarn kullanarak temel aplikasyon plann hazrlayabilir.

262

ideCAD Statik Objeleri Kirisiz radyede programa zmbalama tahkikini yaptrmak Kirisiz radyede zmbalama tahkiki yapmak iin kolon bal objeleri kullanlr. Zmbalama yaplmak istenen kolona kolon bal komutu ile kolon balklar tanmlanr. Kolon balklar projede uygulanmak istenmiyorsa, sadede zmbalama tahkiki iin kolon bal ayarlarnda tabla ykseklii sfr verilir. Temel analizi yapldnda zmbalama hesab da yaplm olur. Sonular Betonarme/Kolon Bal satrn tklanarak incelebilir, sonular radye raporunda baslr.

Radye demesi boluu


Deme Boluu komutu oluturulmu demeler zerinde boluk amak, baka bir deyile demeleri yrtmak iin kullanlr. Deme zerinde boluk amak iin: Mimari plan modundayken iz/Objeler/Deme/Deme Boluu satrn tklayn. Fare imlecini boluk amak istediiniz radye demesi zerine getirin. Farenin sol tuu ile deme zerine tklamak suretiyle boluk poligonunu oluturun. Poligonu rahata izebilmek iin nceden akslarla poligon snrlarn belirleyebilir, aks kesiimlerinde oluacak dm noktalar vastas ile boluk poligonunu kolayca izebilirsiniz. lemi tamamladktan sonra akslar silebilirsiniz. Oluturulan poligonu kesen bir kesit alnrsa ya da perspektif penceresinde izlenirse izilen kapal poligonun demede boluk oluturduu grlr.

Radye deme kenar


Radye demelerin kenarlar srekli temel ya da panellerle evrilidir. Ancak baz durumlarda demelerin baz kenarlar bu elemanlarla kapatlmaz, botadr. Buna ramen radye demesi tanmlayabilmek iin deme snrlarnn bir ekilde tanmlanmas gerekir. Programda bu i iin radye deme kenarlar gelitirmitir. Deme kenarlar deme snr belirlemeye yarayan objelerdir. Demelerin srekli temel ve panellerle tanmlanmayan snrlar deme kenar ile tanmlanr. Deme kenar izmek iin: Mimari plan modundayken deme toolbarndan Deme Kenar ikonunu tklayn. mlecin ekli deiecektir. izim alann farenin sol tuu ile tklayarak istediiniz kadar deme kenar izin. Klavyeden Esc tuuna basarak deme kenar izimini sonlandrn.

263

ideCAD Statik Objeleri Deme kenar kolonlar arasna iki kolonu birbirine balayacak biimde tariflenebilecei gibi, srekli temelden temele ve srekli temelden kolona da balanabilir. Deme kenar, ok aklkl, krklkl olabilir. Ke saysnda snr yoktur. Deme kenarlar kolonlara kolonun her noktasndan balanabilir. Deme kenarlar srekli temele gvde ksmndan balanrken Kesiimlerle Bl aktif deilse aktif hale getirilmelidir. Aksi takdirde balant yaplmaz ve bu hata ileride radye demesi tariflerken karnza kar. (Kesiimle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde bulunmaktadr).

Sehpa donatlar
Kirisiz radye deme izimlerinde, st dz donatlarn yukarda tutulmasn salayan sehpa donatlar programda otomatik olarak atlmaktadr. Sehpa donatsnn parametreleri radye deme ayarlarnda ayarlanabilmektedir. Mimari modda deilseniz, toolbardan mimari kalp plan ikonunu tklayn. Deme ikonunu tklayn. Toolbardan ayarlar ikonunu tklayn. Statik sekmesini tkayn. Sehpa donats blmnde dilediiniz ayar yapn. ap: Sehpa donatsnn ap girilir. Say: Sehpa donatsnn metrekaredeki says girilir. Boyutlar: Sehpa donatsnn boyutlar girilir. Sehpa donatsnn ykseklii, deme yksekliinden pas pay kartlarak bulunur. Ykseklie yazlacak negatif veya pozitif deer, programn hesaplad ykseklik deerine eklenir. Sehpa donatlar, metraja otomatik yansmaktadr. Boyutlar ayn olan sehpa donatlarnn toplam, farkl olanlar ise ayrca toplam olarak metrajda belirtilmektedir.

Radye deme izim teknikleri


Deme yazs ta
Demeler zerine yazlan yaz bloklar ta komutu ile tanamaz. Deme yazlarn tamak iin Deme Yazs Ta komutu gelitirilmitir. Deme yazs tamak iin: Deme oluturun.

264

ideCAD Statik Objeleri Deme ikonunu tkladktan sonra aa kan toolbarda Deme Yazs Ta ikonunu tklayn. Deme yazsn farenin sol tuu ile tklayn. Fare imlecini yazy deme zerinde tamak istediiniz noktaya gtrn. Deme yaz blou da fare ile birlikte hareket edecektir. Farenin sol tuunu tekrar tkladnzda deme yazs tanacaktr.

Konsol radye deme


Deme tanmlamak iin ncelikle demenin snrlarn tanmlamak gerekir. Deme snrlar mimari plan modunda srekli temel ve panellerle belirlenir. Konsol radye demelerin tm kenarlarnda srekli temel ya da paneller yer almaz. Bu tr deme snrlar deme kenar kullanlarak tanmlanr. Deme kenar kolonlar arasna iki kolonu birbirine balayacak biimde tariflenebilecei gibi, srekli temelden temele ve srekli temelden kolona da balanabilir. Deme kenar, ok aklkl, krklkl olabilir. Ke saysnda snr yoktur. Deme kenarlar kolonlara kolonun her noktasndan balanabilir. Deme kenarlar srekli temele gvde ksmndan balanrken Kesiimlerle Bl aktif deilse aktif hale getirilmelidir. Aksi takdirde balant yaplmaz ve bu hata ileride radye demesi tariflerken karnza kar. (Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde bulunmaktadr) Herhangi bir deme kenar silinince, bu deme kenarna bal demeler de silinir. Deme kenar demelerin snrlarn belirledii iin, snrlar silinen mahal de silinir.

Dk radye deme
Dk radye deme, deme ayarlar diyalogundan ayarlanr. Deme kotu hanesine (-) deer girilerek demeler drlr. Deme kotunu ister deme tanmlamadan nce, ister deme tanmladktan sonra Obje zellikleri komutu ile tanmlayabilirsiniz. Fare imlecini kotu drlecek deme zerine srkleyin ve farenin sol tuunu tklayarak demeyi sein. Farenin sa tuunu tklayn ve alan menden zellikler satrn tklayn. Alan Deme Ayarlar diyalogunda Kot deerini deitirin (rnein: -0.2 ya da 0.38 gibi.). Tamam butonunu tklayarak diyalogdan ktnzda ilgili demenin kotu drlecektir.

265

ideCAD Statik Objeleri Deme kotunun dt, perspektif pencerelerinde annda grntlenecektir.

Radye demesi olutururken dikkat edilecek hususlar


Radye deme olutururken problem yaamamak iin baz hususlara dikkat edilmelidir. Bunlara dikkat edilmezse deme oluturamama ve oluan demelerin hatal olmas, snrlardan dar tamas gibi sorunlarla karlalr. Radye deme snrlar srekli temel, panel ve deme kenarlar ile belirlenir. Srekli temeller, paneller ve deme kenarlar tariflenirken bunlarn birbirlerine u noktalarndan yaplan balantlarnda, balant mutlaka dm noktalarndan yaplmaldr. Balant yaplrken dm noktalarn tam aktrmak iin Dm noktalarna kilitlen modunun ak olmas gerekir. Bu durumda, obje izim modunda iken imle dm noktalarna yaklatrldnda ekil deitirir. Bu iaret imlecin dm noktasn tam olarak yakaladnn gstergesidir. Gelimi Yakalama, deme kenarlarn, panelleri ve srekli temelleri, kolonlara balarken kullanlabilir. Bu objeleri gelimi yakalamay kullanarak kolonlarn istediiniz kesine balayabilirsiniz. Balanty kolonun zerinde herhangi bir noktadan da yapabilirsiniz. Srekli temel ya da deme kenar, baka bir srekli temelin u noktalar dnda, orta ksmndan herhangi bir noktaya balanyorsa, bu balant yaplmadan nce, srekli temel toolbarnda bulunan Kesiimlerle Bl modu aktif duruma getirilmelidir. (Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde bulunmaktadr). Aksi durumda srekli temel, panel veya deme kenar, srekli temelle tam kesimez. Tam kesimeyen srekli temellerin veya deme kenarlarnn oluturduu alanlarda radye deme tanmlanamaz ya da radye deme konturu istenenden farkl ekilde oluur. Demeye kot verirken, deme ayarlarnda verilen kotlara dikkat edilmelidir. Deme kotu (-) veya (+) deerde olabilir. Kot evre srekli temellerin ykseklii dna kmamaldr. Aksi takdirde deme, kesitte, grnte ve perspektifte farkl bir konumda grlebilir. Yukarda anlatlan hususlar nemlidir. Yaplacak hatalar, deme oluturamama ya da hatal deme oluturma sonucunu dourur.

Radye demelerin dier objelerle ilikisi


Srekli temeller, paneller ve deme kenarlar demelerin snrlarn olutururlar. Deme snrlarn tanmlayan bu elemanlardan herhangi biri silindiinde, ilgili demeler de silinir. Bu gibi durumlarda program kullancy uyarr. Deme kenarlarndaki srekli temel ya da kolon boyutlarnda yaplacak herhangi bir deiiklik, eer demeyi etkiliyorsa, otomatik olarak demeye yansr. Deme alan otomatik olarak gncellenir.

266

ideCAD Statik Objeleri

Noktasal Deme Yk
Radye deme zerinde tekil yk tariflemek iin kullanlr. Noktasal deme yknn yk deerlerini Deme Yk Ayarnda tanmlayabilirsiniz. iz/Noktasal Yk satrn tklayn. Mouse imlecini noktasal deme ykn yerletirmek istediiniz noktann zerine getirip tklayn. Noktasal deme yknz izilecektir.

izgisel Deme Yk
Radye deme zerinde izgisel yk (duvar, parapet vb.) tariflemek iin kullanlr. izgisel deme yknn yk deerlerini Deme Yk Ayarnda tanmlayabilirsiniz. iz/Objeler/Deme/izgisel Deme Yk satrn tklayn. Mouseunuzla izgisel yknzn balang ve biti noktalarn tklayn. izgisel deme yk girerken dikkat edilmesi gereken bir husus:

Betonarme Hesap Aks


Betonarme hesabnda kullanlacak momentleri belirlemek iin plaklar zerinde betonarme hesap aks tanmlanr. Betonarme hesap akslar betonarme hesabnda hangi momentlerin kullanlacan belirler. Bu nedenle betonarme hesap aksnn yeri nemlidir. Betonarme hesap akslar, deme ayarlarnda Betonarme hesap akslarn olutur seenei aktifse, deme oluturulurken, otomatik olarak her iki yn iin oluturulur. Bu seenek aktif deilse, deme analizi yapmadan betonarme hesap akslar kullanc tarafndan tariflenmelidir. Deme hesap akslar ister otomatik, ister manel izilsin, istenirse birden fazla ve al izilebilir. Bu olanak sayesinde, zellikle yamuk kenarl ve L tipi gibi aklklar deien demelerde istenilen sayda betonarme hesap aks geirilerek, her deien aklk iin donat hesaplanabilir ve izdirilebilir. Geometrisi drtgen olan plaklarda, momentler ounlukla demelerin ortalarnda maksimumdur. Bu tr sistemlerde betonarme hesap aks demenin ortasndan geirilmesi emniyet asndan yararl olacaktr. ok kenarl ve yamuk sistemlerde, deme seilip 3 boyutlu ereve kullanlarak demenin ekme ve basn blgeleri her hesap aks iin ve/veya x,y ynleri iin incelenebilir. Olumsuz durum bu ekilde belirlendikten sonra birden fazla betonarme hesap aks kullanlarak o deme iin en uygun betonarme hesab yaplr. Betonarme hesap akslar ayn demede birden fazla olabilir ve kullanc betonarme hesap akslarn tanmladka program her hesap aksn otomatik numaralandrr. Planda

267

ideCAD Statik Objeleri betonarme hesap akslar plan zerinde numaras yazlm izgi eklinde grnecektir. rnein 4 adet hesap aks tanmlanan bir plakta srasyla 1,2,3,4 diye numaralanm hesap akslar grnecektir. Program betonarme hesap aksnn getii hatta demenin sreklilik ve mesnetlenme durumlarn otomatik alglar. Plak demenin kenarlarnda srekli temeller, perdeler, kolonlar olabilecei gibi, baz kenarlar bota da olabilir. Plak kenarlarnda kolon ve perde ankastre mesnettir. Kenar kiri ise, mesnet plan sreksiz olmas durumunda basit, srekli olmas durumunda ise ankastredir. Her plak kendi mesnetlenme durumuna gre otomatik deerlendirilir. Plak demelerin mesnetlenmesinde programda herhangi bir snr yoktur. Mesnetlenme karma, plak demesinin ke says da n tane olabilir. ift ve tek dorultuda alan plaklar, balkon demeleri, sahanlklar, saaklar geometrisi ve mesnetlenme ekli ne olursa olsun programda kolaylkla zlebilir. Plaa betonarme hesap aks tanmlandnda program plan alma eklini ve alma ekline gre plaa ne tip donat atlacan otomatik belirler. Bununla beraber kullanc zel durumlarda Betonarme Hesap Aks Edit komutunu kullanarak plan alma ekline ve donat tipine mdahale edebilir. Betonarme hesap akslarn oluturmak veya yenilerini eklemek iin, Deme ayarlarnda Statik sekmesinde Betonarme hesap akslarn gster seeneini iaretleyin. Bylece izilen betonarme hesap akslar, deme zerinde izlenebilecektir. Demeleri oluturulduktan sonra, deme toolbarnda bulunan Betonarme hesap aks ikonunu tklayn. Sreklilie dikkat ederek, demeleri sein. Mouseun sa tuuna basn. Sol tuu tklayn. lk nokta oluacaktr. Mouse imlecini srkleyerek ikinci noktay tklayn. kinci noktay verirken koordinat kutusunda a girebilirsiniz. 0 veya 90 derece ile izilecekse, koordinat kutusunda 0 veya 90 derece a verilebilecei gibi, klavyeden shift tuuna basl tutularak bu alar kolayca tariflenebilir. Betonarme hesap aks bir deme iin farkl ynlerden en az birer adet tariflenmelidir.

Betonarme Hesap Aks Edit


Deme analizi sonucunda demenin alma ekli ve ne tip donat atlaca otomatik olarak tespit edilir. Bununla beraber, betonarme hesap aks edit ile demenin alma ekli ve donat tipi deitirilebilir. Kullanc Deitir/Obje Edit/Deme/Betonarme Hesap Aks Edit komutunu altrp betonarme hesap aks zerinde tkladnda karsna bir diyalog alr. Bu diyalogda, tklama yaplan Betonarme Hesap Aksnn varsaylan alma ekli ve donat tipi iaretlenmitir. Kullanc zel durumlar iin bu diyalogda varsaylan seimi deitirebilir.

268

ideCAD Statik Objeleri Aks tipi sekmesi : Donat tipi: Dz+Pilye : Seildiinde, ilem yaplan donat aksnn dz ve pilyeden oluan donat tipi eklinde dizayn edileceini belirtir. Donat dz ve pilye eklinde atlacaktr. Alt dz donat: Seildiinde ilem yaplan donat aksnn altta dz donat olacan belirtir. Donat stte bir tane dz donat eklinde atlacaktr. Konsol donats: Konsol demeler iin kullanlacak donat tipidir. lem yaplan donat aksnn konsol donats olarak dizayn edileceini belirtir. stte dz donat: Seildiinde ilem yaplan donat aksnn stte dz donat olacan belirtir. Donat stte bir tane dz donat eklinde atlacaktr. Altta ve stte dz donat: Seildiinde, ilem yaplan donat aksnn altta ve stte dz donat tipi eklinde dizayn edileceini belirtir. Donat altta ve stte birer dz donat eklinde atlacaktr. Geerli olduu mesafe: Kullanlan donatnn demede ka metrelik mesafeye yerletirilecei belirtilir. Buraya yazlan deerin deitirilmesi deme donat adedini etkiler. rnein, geerli olduu mesafe 4 metre, deme donats ise fi8/36 olsun. Donat adedi 400 cm/36=11.11; 12 adet 8'lik donat konulacak demektir. alma ekilleri: Betonarme hesap aks dorultusunda belirlenen alma ekilleri ve donat tipleri unlardr. alma ekli Aklamas Plak ift dorultuda alan bir plaktr ve betonarme hesap aks plan ksa kenar ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa<2) Donat Tipi Plaa varsaylan dz ve pilye atlr. Ksa aklklarda istenirse sadece dz donat veya stte altta dz eklinde de atlabilir. Tek dorultuda alan plak deme iin dz ve pilye atlr. Ksa aklklarda istenirse sadece dz donat da atlabilir. Konsol plaklarda konsol donats (ilave) atlr. Donat bo uca kadar

ift yn ksa

Tek yn ksa

Plak tek dorultuda alan bir plaktr ve betonarme hesap aks plan ksa kenar ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa2 veya balkon, sahanlk demesi)

269

ideCAD Statik Objeleri uzatlr. Plak ift dorultuda alan bir plaktr ve betonarme hesap aks plan uzun kenar ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa<2) Plak tek dorultuda alan bir plaktr ve betonarme hesap aks plan uzun kenar ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa2 veya balkon, sahanlk demesi) Plaa dz ve pilye atlr. Ksa aklklarda istenirse sadece dz donat veya stte altta dz eklinde de atlabilir. Tek dorultuda alan plak deme ve konsollarda dz donat (datma donats) atlr.

ift yn uzun

Tek yn uzun

Dz donat parametreleri sekmesi: Aks tipi sekmesinde donat tipi olarak altta ve stte dz donat seilirse aktif hale gelir. Bu sekmedeki parametreler altta ve stte konulacak dz donatlarn dizayn edilme koullarn deitirir. Deme alt ve st blgesinin her biri iin: Gerekli donaty hesapla: Seenek iaretlenirse, hesap sonucunda bulunan donat deeri kullanlr. (Dizayn momentinden bulunan donat miktar minimum donat oranlaryla karlatrlr hangi bykse o kullanlr). Gerekli donaty hesapla: Seenek iaretlenirse, hesap sonucunda bulunan donat deeri kullanlr. (Dizayn momentinden bulunan donat miktar minimum donat oranlaryla karlatrlr hangi bykse o kullanlr). stteki (veya alttaki) donaty aynen kullan: Demede bu parametre bu diyalogda alttaki donat aynen kullan eklinde, radyede ise stteki donaty aynen kullan eklinde grlecektir. Demede aklkta moment altta, radye demede ise aklkta moment sttedir. Bu seenek iaretlendiinde deme iin alt donatnn ayns, stte; radye iin ise, st donatnn ayns altta kullanlacak demektir. Verilen donaty kullan: aretlenirse, hesapta sonucunda bulunan donat yerine bu satrda girilen donat kullanlr. Girilen donat hesap sonucunda bulunan donatdan az verilirse, program eksik donat uyars yapar. Kvrm yap : aretlenirse, dz donat bata ve sonda kiri ierisine kvrlr. aretlenmezse donat kvrlmadan braklr. Geerli mesafe boyunca gerekli donaty hesapla: aretlenirse, donat aksnn geerli olduu mesafe iinde kalan blgede maksimum momenti karlayacak ekilde donat hesab yaplr. aretlenmezde sadece donat aks zerindeki momenti karlayacak donat hesab yaplr.

270

ideCAD Statik Objeleri

Dz donat dizaynnda mesnet ilaveleri


Programda kirili ve kirisiz demeler iin alt ve ste dz donat dizayn yapldnda, mesnet momentlerinin karlanmas iin ilave donat blgelerinin belirlenmesi ve dz donatnn durumuna gre, mesnette ilave ap ve adedin belirlenmesi zorunluluu ortaya kmaktadr. Donat hesap aksnn alt ve st dz olarak seilmesi durumunda, plak analizi sonucunda gerekli grlen mesnetlerde program otomatik ilave blgeleri oluturur. Donat hesab ile ilave donatlarn ap ve adedini belirler. Sonular Betonarme/Deme/lave Donatlar sekmesinde verilirler. Sekmede tabloda, ilave donatya ait detay bilgiler, grafikte ise ilave donatnn hangi blgeye ait olduu bilgisi verilir. Mavi alanlar st ilave donatlarnn blgelerini, krmz alanlar ise, alt ilave donatlarn blgelerini temsil ederler. lave Sekmesi: No: lavenin numaradr. Program tarafndan otomatik atanr. Tip: lave donatnn alt donat m, st donat m olduu bilgisidir. Alt yazarsa ilave donat altta, st yazarsa, ilave donat sttedir. Konum x : lave donatsnn bulunduu blgenin global y eksenine olan mesafesidir. Konum y : lave donatsnn bulunduu blgenin global x eksenine olan mesafesidir. En : lave donatsnn bulunduu blgenin geniliidir. Boy : lave donatsnn bulunduu blgenin yksekliidir. Donat: lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn ap ve araldr. Say: lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn saysdr. Ger.As: lave donatnn bulunduu blgede hesap veya ynetmelik gerei konulmas gereken donat miktardr. Mevcut As: lave donatnn bulunduu blgeye konulmu donatnn miktardr. Dizayn momenti: lave donatnn bulunduu blgede en byk donaty veren momenttir. (t/m) Ykleme: Dizayn momentin hesapland en olumsuz ykleme ekli yazlr. Grafik blmnde ise plan izimi bulunmaktadr. Plak zerinde ilave donat blgeleri gsterilir. stte tablodan seilen ilave bu grafikte takip edilebilir.

271

ideCAD Statik Objeleri

Betonarme Hesap Aks Sil


Deitir/Obje Edit/Deme/ Betonarme Hesap Aks Sil satrn tklayn. Mouseun imlecini betonarme hesap aksnn zerine gtrn ve sol tu ile tklayn. Betonarme hesap aks silinecektir.

Radye deme para boylarnn izdirilmesi


Temel aplikasyon plannda radye deme donatlarnn her bir kvrmn uzunluu ile birlikte donat toplam uzunluu donatnn stne yazdrlabilir. Bunun iin, izim/Plan Ayarlar satrn tkayn. Deme donatlarn para boylarn yaz seenei iaretleyin. Kalp plan aldnzda para boylar donat zerinde gsterilecektir.

Tekil temel
Tekil temel izim yardmclar
Tekil temel toolbar
iz/Objeler/Temeller/Tekil Temel satr veya toolbardan Tekil Temel ikonu tklandnda Tekil Temel toolbar ekrana gelir. Tekil temel toolbarnda tekil temel iziminde gerekli komutlara eriimi kolaylatran komut ikonlar bulunur. Bu komutlara menlerde komut aramadan tek tklamada ulalabilir.

Tekil temel toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Varsaylan Tekil Temel ikonu. Tekil temel ayarlar diyalogundaki mevcut kaklk deerlerine gre tekil temel izer. Klavyeden 1 tuuna basarak da komut altrlr.

272

ideCAD Statik Objeleri Kenara Yanak Tekil Temel ikonu. Tekil temel ayarlarndan kaklk ayar yaplmadan kenara yanak tekil temel izmek iindir. Kenara yanak tekil temelde kolon tekil temelin kenarna akk olarak kenar ortalar. Klavyeden 2 tuuna basarak da komut altrlr. Keye Yanak Tekil Temel ikonu. Tekil temel ayarlarndan kaklk ayar yaplmadan keye yanak tekil temel izmek iindir. Keye yanak tekil temelde kolon tekil temelin kesinde yer alr. Klavyeden 3 tuuna basarak da komut altrlr. Ortalanm Tekil Temel ikonu. Tekil temel ayarlarna girip kaklk ayar yapmaya gerek kalmadan kolonu ortalayan tekil temeller izmek iindir. Klavyeden 4 tuuna basarak da komut altrlr. Boyutlar Ters evir ikonu. Tekil temel izimi esnasnda ilk tklamadan sonra tklanrsa, tekil temel boyutlarn ters evirir. Temel Eni kutucuu. Tekil temelin kolon X boyutuna paralel boyutu. Tekil temel izimi esnasnda ilk tklamadan sonra boluk tuuna baslarak temel eni ile boyu deitirilebilir. Temel Boyu kutucuu. Tekil temelin kolon Y boyutuna paralel boyutu. Tekil temel izimi esnasnda ilk tklamadan sonra boluk tuuna baslarak temel boyu ile eni deitirilebilir. Tekil Temel Ayarlar ikonu. Tekil Temel Ayarlar diyalogunu aar.

Tekil temel klavye destei


Tekil temel iziminde klavye destei olarak boluk tuu kullanlr. Temel izimi esnasnda ilk tklamadan sonra klavyeden boluk tuuna baslrsa, temelin girilen en ve boyu yer deitirir. rnein; boyutu 200/300 olarak verilmi temel 300/200 eklinde izilir. izim esnasnda boluk tuuna basldnda bu ekranda gzlenir. Temelin eni ve boyu birbirine eitse ilevi yoktur. Keye ve kenara yanak ya da herhangi bir kaklktaki tekil temellerin izimi srasnda yine ilk tklamadan fare hareket ettirilirse, kendi etrafnda dner. Fare hareket ettirildike temel kolon etrafnda, kolon kenarlarna paralel ynde dnecektir. Bu ekilde temelin yn ayarlanr. Temel izimi esnasnda klavyeden 1,2.3,4 tularna baslrsa, varsaylan tekil temel, kenara yanak tekil temel, keye yanak tekil temel ve ortalanm tekil temel seimi yaplabilir.

273

ideCAD Statik Objeleri

Tekil temel ayarlar


Tekil temellerle ilgili ayarlar Tekil Temel Ayarlar diyalogundan yaplr. izilen tekil temeller ayarlarn bu diyalogdan alrlar. Mevcut (izilmi) tekil temellerin ayarlarn deitirmek iin Obje zellikleri komutu ile yine bu diyaloga girilerek istenen temeller iin istenen deiiklikler yaplabilir. Tekil temelleri ayarlamak iin: Ayarlar/Obje Ayarlar/Temel Ayarlar/Tekil Temel Ayarlar satrn veya toolbardan Tekil Temel ikonunu tkladktan sonra alan Tekil Temel toolbarndan Ayarlar ikonunu tklayn. Tekil Temel Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada istediiniz parametrelerde istediiniz deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayp diyalogdan kn. Yaptnz ayarlar bundan sonra izeceiniz tekil temeller iin geerli olacaktr. Mevcut tekil temellerin ayarlarn deitirmek iin: nce ayarlarn deitirmek istediiniz tekil temelleri fare ile zerlerine tklayarak sein. Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Alan tekil temel Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayp diyalogdan kn. Yaptnz deiiklikler setiiniz tekil temellere uygulanacaktr. Tekil Temel Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar ve leri Ayarlar olmak zere iki sekme bulunur. Bu sekmeler zerinde yer alan parametreler aada aklanmtr. Genel Ayarlar sekmesi: Temel Ad: Tekil temelin addr. Buraya girilen rakamn nne T harfi getirilerek tekil temelin ad oluturulur ve planda temel zerine yazlr. Temellerin izili srasna gre rakam artrlr (T1, T2, T3.... gibi). Tekil temel adlar istenirse sonradan Obje Adlandr komutu ile deitirilebilir. sim indisi T olmak zorunda deildir. Yeniden adlandrmada farkl indisler kullanlabilir.

274

ideCAD Statik Objeleri D ereve Rengi: Tekil temel d konturunun (d izgilerinin) rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kalem kalnlklar ekranda fark edilmez. izim kada izdirilirken geerlidir. ereve Rengi: Kolon evresindeki erevenin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kalem kalnlklar ekranda fark edilmez. izim kada izdirilirken geerlidir. Balant izgisi Rengi: ereve ile d ereve ke noktalarn birbirine balayan izgilerin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kalem kalnlklar ekranda fark edilmez. izim kada izdirilirken geerlidir. Balant izgileri temel trapez kesitli ise (kenarda ykseklik ile kolon hizasnda ykseklik birbirinden farkl ise) izilir. ki yksekliin birbirine eit olduu durumlarda temel dikdrtgen kesitli olaca iin balant izgisi izilmez. ereve Uzakl: Kolonun tekil temele oturduu yerde tekil temel zerinde kolonu evreleyen bir ereve izdirilebilir. Bu kutucua erevenin kolon yznden mesafesi girilir. erevenin izilmesi isteniyorsa ereve var seeneine iaret konur. Bu seenek iaretlenmezse ereve izilmez. Boyut X: Tekil temelin, zerine oturan kolonun X boyutuna paralel boyutudur. Kolon X boyutu, kolon aks ynndeki kolon boyutudur. Kolon aks kolon dm noktasndan izilen ok iaretidir. Ayarlar/Genel Ayarlar/ Genel sekmesinden Kolon akslarn iz seenei iaretli ise ekranda kolon zerinde gzkr. Boyut Y: Tekil temelin, zerine oturan kolonun Y boyutuna paralel boyutudur. Kolon Y boyutu, kolon aksna dik yndeki boyuttur. Kaklk X: Tekil temelin kolon lokal X ekseni ynndeki kakldr. Kaklk X sfr olursa, tekil temelin sol kenar kolonun sol kenar ile akr. Pozitif olursa, tekil temelin sol kenar kolon sol kenarndan girilen deer kadar sola kayar. Negatif olursa, tekil temelin sol kenar, kolon sol kenarndan girilen deer kadar saa kayar. Ynler kolon lokal eksenlerine gre dnlmelidir. Kaklk Y: Tekil temelin kolon lokal Y ekseni ynndeki kakldr. Kaklk Y sfr olursa, tekil temelin st kenar kolonun st kenar ile akr. Pozitif olursa, tekil temelin st kenar kolon st kenarndan girilen deer kadar yukarya kayar. Negatif olursa, tekil temelin st kenar, kolon st kenarndan girilen deer kadar aaya kayar. Ynler kolon lokal eksenlerine gre dnlmelidir. Kenarda Ykseklik: Tekil temelin kenardaki dey (z ynndeki) yksekliidir. Trapez kesitli tekil temeller yaplmak istenirse kenarda temel ykseklii kolon hizasndaki temel yksekliinden kk

275

ideCAD Statik Objeleri olmaldr. Dikdrtgen kesitli tekil temeller iin kenarda ve kolon hizasndaki ykseklikler birbirine eit olmaldr. Kolon Kenarnda Ykseklik: Tekil temelin kolon yz hizasndaki dey (z ynndeki) yksekliidir. Trapez kesitli tekil temeller yaplmak istenirse kolon hizasndaki temel ykseklii kenardaki temel yksekliinden byk olmaldr. Dikdrtgen kesitli tekil temeller iin kenarda ve kolon hizasndaki ykseklikler birbirine eit olmaldr. Kot: Tekil temelin kat tabanna gre kotudur. Kot sfr olduu zaman tekil temelin st yzeyi kat taban ile akktr. Kot hanesine negatif deer girilirse temel kat tabanndan aaya doru kayar. Pozitif deerler temeli kat tabanndan yukarya doru kaydrr. Tekil temel kotu deitirilirse, temele oturan kolon kotunun da buna gre deitirilmesi gerekir. Deitirilmezse kolon temele oturmaz. Materyal: Temellerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Temel seilen materyal ile kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Aralar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr. Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 metre girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. leri Ayarlar sekmesi: Ad Yazs/Ykseklik: Tekil temel ad yazsnn plandaki ykseklii girilir . Yaz boyutunu belirler. Ad Yazs/Yaz X-Yaz Y: Tekil Temel Ad yazsnn panel sol st kesine gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse yaz keden sola doru, negatif girilirse saa doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. Ad Yazs/Renk: Tekil temel ad yazsnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Yaz rengi satrnn hemen altndaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan yaz tipleri ayarlanr. Yaz tipi ve yaz efekti seilir. Seilen tip ve efekte gre rnek yaz rnek penceresinde grlr. Tamam butonunu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri dnlr. Boyut Yazs/Ykseklik: Boyut yazsnn plandaki ykseklii girilir . Yaz boyutunu belirler.

276

ideCAD Statik Objeleri Boyut Yazs /Boyut X-Boyut Y: Boyut yazsnn panel sol st kesine gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse yaz keden saa doru, negatif girilirse sola doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. Boyut Yazs /Renk: Boyut yazsnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Yaz rengi satrnn hemen altndaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan yaz tipleri ayarlanr. Yaz tipi ve yaz efekti seilir. Seilen tip ve efekte gre rnek yaz rnek penceresinde grlr. Tamam butonunu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri dnlr. Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir.

277

ideCAD Statik Objeleri Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr. Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr. Oranla listesinde tekil temel objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr. Tekil Temel l Sabit Listede kan Bamsz Aklama Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile tekil temelin evresi arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile tekil temelin ykseklii arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir.

Uzunluk

Bamsz

evre

Ykseklik

Alan

Bamsz

278

ideCAD Statik Objeleri Hacim Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile deme hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Hacim

Say

Bamsz

Say

Bulunduu mod
Tekil temeller kat tabannda izildikleri iin Mimari Plan modunda yer alrlar. Kalp Plan modunda iken tekil temeller gzkmez. Kalp plan modunda tekil temel izmek de mmkn deildir. Tekil temel izim ve ayar komutlar kalp plan modunda iken inaktiftir. Klavyeden Shift + Tab tuuna baslarak Mimari Plan moduna geilirse tekil temel izim ve ayar komutlar aktif duruma geer. lgili katta izilmi tekil temeller varsa planda grntlenirler. Eer izili tekil temeller var olduu halde gzkmyorsa, katman ayarlarna girilip tekil temel katman almaldr.

Tekil temel izimi


Tekil temel izimi
Tekil temel izimi yapmak iin n koul kolon izmektir. ncelikle kolonlarn izilmesi gerekir. nk tekil temeller kolon altna tanmlanabilirler. Tekil temel iziminden nce Tekil Temel Ayarlar diyaloguna girilip izilecek tekil temellerle ilgili ayarlar kontrol etmek, deiiklikler yapmak gerekiyorsa bunlar yapmakta fayda vardr. Ayrca, tekil temeller izildikten sonra da izilmi tekil temellerin ayarlarn deitirmek gerekir. Tekil temelin plandaki boyutlarnn Boyut X ve Boyut Y altna tariflenecei kolonun boyutlarn iine alacak byklkte olmasna dikkat edilmelidir. Kolonun herhangi bir boyutu tekil temel boyutlar dna tayorsa tekil temel tariflenemez.

279

ideCAD Statik Objeleri Tekil temel izmek iin: ncelikle kolon izin. Tekil Temel ikonunu tklayn. Fare imleci deierek tekil temel izimine hazr hale gelecektir. mleci altna tekil temel izmek istediiniz kolonun zerine gtrn ve tklayn. Tekil temelin sanal grnts ekranda belirecektir. Bu aamada tekil temel toolbarndaki temel eni ve temel boyu kutucuklarndaki deerleri deitirmek sureti ile izmekte olduunuz tekil temelin boyutlarn ayarlayabilirsiniz. Klavyeden boluk tuuna basarak temelin boyutlarn ters evirebilirsiniz. (Eni ve boyu birbirine eit tekil temellerde bu ilem anlamszdr) Fareyi hareket ettirerek tekil temeli kolon etrafnda dndrebilirsiniz. (Ortalanm tekil temellerde bu ilemin anlam yoktur) Temeli istediiniz duruma getirdikten sonra farenin sol tuunu ikinci kez tklayn. Hzl izim modu aksa tekil temel izilecektir. (Hzl izim modu Ctrl+H tularna birlikte baslarak alp kapatlabilir). Hzl izim modu kapalysa program sizden tekil temel adn onaylamanz bekleyecektir. Temelin adn klavyeyi kullanarak deitirebilirsiniz. Farenin sol tuunu bir kez daha tkladnzda tekil temel izilecektir.

Ortalanm tekil temel


Ortalanm tekil temel, kolonun tekil temelin tam ortasna oturduu durumdur. Tekil temel ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan ortalanm tekil temel izme kolayl iin Ortalanm Tekil Temel komutu gelitirilmitir. Ortalanm tekil temel izimi yapmak iin: Tekil Temel ikonunu tklayn. Alan Tekil Temel toolbarndan Ortalanm Tekil Temel ikonunu tklayn. Fare imlecini altna temel izmek istediiniz kolonun zerine getirin ve tklayn. Ya da klavyeden 4 tuuna basn. Tekil temelin sanal grnts ekranda belirecektir. Bu aamada tekil temel toolbarndaki temel eni ve temel boyu kutucuklarndaki deerleri deitirmek sureti ile izmekte olduunuz tekil temelin boyutlarn ayarlayabilirsiniz. Klavyeden boluk tuuna basarak temelin boyutlarn ters evirebilirsiniz. (Eni ve boyu birbirine

280

ideCAD Statik Objeleri eit tekil temellerde bu ilem geersizdir) Temeli istediiniz duruma getirdikten sonra farenin sol tuunu ikinci kez tklayn. Hzl izim modu aksa tekil temel izilecektir. (Hzl izim modu Ctrl+H tularna birlikte baslarak alp kapatlabilir). Hzl izim modu kapalysa program sizden tekil temel adn onaylamanz bekleyecektir. Temelin adn klavyeyi kullanarak deitirebilirsiniz. Farenin sol tuunu bir kez daha tkladnzda tekil temel ortalanm olarak izilecektir.

Keye yanak tekil temel


Keye yanak tekil temel, kolonun tekil temelin kelerinden birine oturduu durumdur. Tekil temel ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan keye yanak tekil temel izme kolayl iin Keye Yanak Tekil Temel komutu gelitirilmitir. Keye yanak tekil temel izimi yapmak iin: Tekil Temel ikonunu tklayn. Alan Tekil Temel toolbarndan Keye Yanak Tekil Temel ikonunu tklayn. Ya da klavyeden 3 tuuna basn. Fare imlecini altna temel izmek istediiniz kolonun zerine getirin ve tklayn. Tekil temelin sanal grnts ekranda belirecektir. Bu aamada tekil temel toolbarndaki temel eni ve temel boyu kutucuklarndaki deerleri deitirmek sureti ile izmekte olduunuz tekil temelin boyutlarn ayarlayabilirsiniz. Klavyeden boluk tuuna basarak temelin boyutlarn ters evirebilirsiniz. (Eni ve boyu birbirine eit tekil temellerde bu ilem geersizdir) Fareyi hareket ettirerek tekil temeli kolon etrafnda dndrebilirsiniz. Temeli istediiniz duruma getirdikten sonra farenin sol tuunu ikinci kez tklayn. Hzl izim modu aksa tekil temel izilecektir. (Hzl izim modu Ctrl+H tularna birlikte baslarak alp kapatlabilir). Hzl izim modu kapalysa program sizden tekil temel adn onaylamanz bekleyecektir. Temelin adn klavyeyi kullanarak deitirebilirsiniz. Farenin sol tuunu bir kez daha tkladnzda tekil temel keye yanak olarak izilecektir.

Kenara yanak tekil temel


Kenara yanak tekil temel, kolonun kenarnn tekil temelin kenarlarndan birine, ilgili kenar ortalayarak akt durumdur. Tekil temel ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan kenara yanak

281

ideCAD Statik Objeleri tekil temel izme kolayl iin Kenara Yanak Tekil Temel komutu gelitirilmitir. Kenara yanak tekil temel izimi iin: iz/Tekil Temel satrn tklayn. Alan Tekil Temel toolbarndan Kenara Yanak Tekil Temel ikonunu tklayn. Ya da klavyeden 2 tuuna basn. Fare imlecini altna temel izmek istediiniz kolonun zerine getirin ve tklayn. Tekil temelin sanal grnts ekranda belirecektir. Bu aamada tekil temel toolbarndaki temel eni ve temel boyu kutucuklarndaki deerleri deitirmek sureti ile izmekte olduunuz tekil temelin boyutlarn ayarlayabilirsiniz. Klavyeden boluk tuuna basarak temelin boyutlarn ters evirebilirsiniz. (Eni ve boyu birbirine eit tekil temellerde bu ilem geersizdir) Temeli istediiniz duruma getirdikten sonra farenin sol tuunu ikinci kez tklayn. Hzl izim modu aksa tekil temel izilecektir. (Hzl izim modu Ctrl+H tularna birlikte baslarak alp kapatlabilir). Hzl izim modu kapalysa program sizden tek,il temel adn onaylamanz bekleyecektir. Temelin adn klavyeyi kullanarak deitirebilirsiniz. Farenin sol tuunu bir kez daha tkladnzda tekil temel kenara yanak olarak izilecektir.

Tekil temel izim teknikleri


Kenarda ve kolon kenarnda ykseklik
Tekil temellerin temel kenarndaki ve kolon hizasndaki kenarndaki, temelin kesit karakterini belirler. Bu ykseklikler Tekil Temel ayarlar diyalogundan ayarlanr. Kenarda ve kolon kenarnda ykseklik birbirine eitse, temel dikdrtgen kesitli olacaktr. Ayrca plandaki temel iziminde tekil temel i ve d erevesini birletiren balant izgileri izilmeyecektir. Trapez kesitli tekil temel elde etmek iin kenarda ve kolon hizasnda ykseklik deerleri birbirinden farkl girilir. Kenarda yksekli kolon hizasnda ykseklikten kk olmaldr. Bu ekilde bir dzenleme yaplrsa tekil temel plan iziminde i ve d ereve keleri balant izgileri ile birletirilir. Temel kesiti trapez eklinde oluacaktr.

282

ideCAD Statik Objeleri

Kesitte ve planda tekil temeller


Mimari projelerde planda temeller izilmez. Temellerin kesitlerde gsterilmesi istenebilir. ideCAD Statik programnda kesitler planda girilen 3-Boyutlu objelerden otomatik olarak retilir ve izilir. Bu sebeple temelleri planda girmek gerekir. Planda girilen tekil temellerin planda grntlenmemesi iin: Ayarlar/Katman Ayarlar satr ya da toolbardan Katman Ayarlar ikonu tklanr. Katman Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Tekil Temel satrndaki X iaretli kutucuun zerine farenin sol tuu ile tklanarak iaret kaldrlr. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr. Plandaki tekil temeller, tekil temel katman kapatld iin grnmez. Kesit alnmak istendiinde yukarda anlatlan ekilde katman ayarlar diyalogu alr. Bu defa Tekil Temel satr, Ak stunundaki kutucuun zerine farenin sol tuu ile tklanarak kutucuk iaretlenir. Tamam butonu tklanp diyalog kapatldnda tekil temel katman alr ve temeller planda grnrler. Kesit grntleme esnasnda tekil temel katmannn ak olmas gerekir. Katman kapal objeler kesite dahil edilmezler.

Tekil temelin dier objelerle ilikisi


Tekil temellerin direkt olarak baml olduklar objeler kolonlardr. Tekil temel tanmlayabilmek iin ncelikle kolonlara ihtiya vardr. Kolon yoksa, tekil temel de izilemez. Altna tekil temel tariflenmi bir kolon silinirse, kolonla birlikte tekil temel de silinir. Kolon farenin sol tuu ile seilip, silmek iin klavyeden Delete tuuna basldnda S* kolonu silindiinde T* temeli de silinecektir. S* kolonunu silmek istiyor musunuz? eklinde bir soru diyalogu gelir. Evet butonu tklanrsa kolon ve tekil temel birlikte silinirler. Altnda tekil temel bulunan kolonlarn boyutlar deitirilirken, kolon boyutlarnn tekil temel dna kmamasna dikkat edilmelidir. Program boyut deiiklii ileminde bu koulu kontrol etmez. Tekil temeller kat tabannda yer alrlar. Dolaysyla planda dier mimari objelerle (duvar, kap-pencere, mahal, ktphane vs.) akrlar. Ancak mimari projelerde plan izimlerinde tekil temeller gsterilmez. Tekil temellerin sadece kesitlerde gsterilmesi gerekir. Bu durumda plan izimi alnmadan nce

283

ideCAD Statik Objeleri Katman Ayarlar diyalogundan tekil temel katman kapatlarak, tekil temellerin izimlerde kmamas salanabilir.

Srekli temel
Srekli temel izim yardmclar
Srekli temel toolbar
iz/Objeler/Temeller/Srekli Temel satr veya Srekli Temel ikonu tklandnda srekli temel toolbar ekrana gelir. Srekli Temel toolbarnn zerinde Srekli Temel ikonu ve Srekli Temel Ayarlar ikonu yer alr.

Srekli temel toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Srekli Temel ikonu. Srekli temel kirii izim komutunu altrr. izim alan zerinde farenin sol tuu tklanmak sureti ile srekli temel izimi yaplr. Simetri X ikonu. lk tklama yaplp srekli temel izimine balandktan sonra tklanrsa, srekli temelin eksenine gre simetrisini alr. Kaklk ikonu. Srekli temelin tanm eksenini (alt-st-orta) deitirir. Ayn ilem klavyeden boluk tuuna baslarak da yaplabilir. Kesiimlerle Bl ikonu. Basl ise, izilen srekli temel baka objelerle kesitiinde, kesien objelerin kesiim noktalarndan otomatik olarak blnerek birbirlerine balanmalarn salar. Blen Objeyi Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise izilecek srekli temel objesi kestii objelerden paralara ayrlr ve en soldaki paradan balanarak otomatik olarak isimlendirilir. Blnen Objeleri otomatik Adlandr ikonu. Basl ise izilen srekli temel tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr. Srekli Temel Ayarlar ikonu. Tklandnda Srekli Temel Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Srekli temel kirileri ile ilgili eitli parametreler burada ayarlanr. Yaplan ayarlar izilecek srekli temellere uygulanr.

284

ideCAD Statik Objeleri

Srekli temel klavye destei


Srekli izimi esnasnda, srekli temelin ilk noktas izim alannda tklandktan sonra ekranda srekli temelin sanal bir grnts oluur. Fare hareketine bal olarak bu sanal srekli temel grnts de ekil deitirir. Bu esnada klavyeden Boluk tuuna baslarak ya da temel toolbarnda Kaklk ikonunu tklayarak izilmekte olan srekli temelin alttan, ortadan ya da stten tanml olmas salanabilir. Altst-orta tanmlamalar temel kiriine gredir. Ampatmanlar dikkate alnmaz. Alt ve st ampatmanlar bulunan bir srekli temelin plan izimine bakldnda st ve alttaki izgiler ampatman izgileridir. Ortadaki iki izgi temel kiriinin alt ve st izgileridir. Srekli temel izerken koordinat kutusu kullanlarak temelin balang/biti noktalarnn koordinatlar, temel uzunluu ya da temelin plandaki as belirlenebilir. Koordinat kutusundaki X ve Y kutucuklarndan nokta koordinatlar (metre), L kutucuundan uzunluk, A kutucuundan a (derece) girilebilir. Bu kutucuklara veri girmek iin fare ile tklamak yerine, ksaca klavyeden X, Y, L ve A tularna baslarak girilebilir. zellikle konsol srekli temel izerken koordinat kutusu faydal olur. Srekli temelleri kolonlara balarken klavyeden Ctrl tuuna baslarak kolon kelerini yakalamak mmkn olur. Ctrl tuu basl tutulduu srece gelimi yakalama aktiftir.

Srekli temel ayarlar


Srekli temellerle ilgili parametreler Srekli Temel Ayarlar diyalogunda yer alr. Srekli temeller izilirken, buradaki ayarlara gre oluturulurlar. Ayarlara mdahale edilmezse, izilen srekli temeller programdaki default (varsaylan) ayarlara gre oluturulurlar. izilecek srekli temellerin parametrelerini ayarlamak iin: Ayarlar/Obje Ayarlar/Temel Ayarlar/Srekli Temel Ayarlar satrn ya da Srekli Temel ikonunu tkladktan sonra aa kan temel toolbarndan Ayarlar ikonunu tklayn. Srekli Temel Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Bu diyalogda istediiniz deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayn. Yaptnz ayarlarla srekli temel izimine balayabilirsiniz. Mevcut srekli temellerin ayarlarn deitirmek iin: Deitirmek istediiniz srekli temel ya da temelleri farenin sol tuu ile tklayarak sein. Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn.

285

ideCAD Statik Objeleri Alan Srekli Temel Ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Yaptnz deiiklikler semi olduunuz temellere uygulanacaktr. Sadece deitirilen parametreler seilen btn temellerde deitirilecektir. Temellerin birbirlerinden farkl zellikleri (varsa) korunacaktr. Genel Ayarlar Sekmesi: Temel Ad: Srekli temelin addr. Buraya girilen rakamn nne TK indisi getirilerek srekli temelin ad oluturulur ve planda temel zerine yazlr. Temellerin izili srasna gre rakam artrlr (TK1, TK2, TK3.... gibi). Srekli temel adlar istenirse sonradan Obje Adlandr komutu ile deitirilebilir. sim indisi TK olmak zorunda deildir. Yeniden adlandrmada farkl indisler kullanlabilir. izgi Rengi: Planda temel kirii snrlarn gsteren iteki iki izginin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kalem kalnlklar ekranda fark edilmez. izim kada izdirilirken geerlidir. D izgi Rengi: Planda temel d izgilerinin rengidir. Bu izgiler ampatmanlar gsterir. Ampatman genilii sfr alnrsa izilmezler. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kalem kalnlklar ekranda fark edilmez. izim kada izdirilirken geerlidir. Temel Kiri Genilii: Temel kiriinin plandaki genilii girilir. Planda temel kirii izgileri iteki pembe renkli iki izgidir (default ayarlara gre). Diyalog zerindeki ekilde gsterilmitir. Temel Kiri Ykseklii: Temel kiriinin ykseklii (z ynnde dey ykseklik). Diyalog zerindeki ekilde gsterilmitir. Kot: Temel kiriinin st yzeyinin kat tabanndan dey (z ynnde) mesafesi. Kot deeri sfr olursa temel kirii st yzeyi kat taban ile akktr. Pozitif deer girilirse temel kat tabanndan yukarya doru, negatif deer girilirse aaya doru hareket eder. Temel kotu deitirilirken, ilgili temel zerine oturan kolonlarn kotlar da gz nnde bulundurulmal, gerekirse deitirilmelidir. Alt/st/Orta/Tanml: Srekli temelin nereden tanml olacan belirleyen seeneklerdir. Srekli temelin iki ucundaki dm noktalarn birletiren sanal temel aks, bak ynne gre temel kiriinin st kenar ile akacaksa st, alt kenar ile akacaksa alt, temelin tam ortasndan geecekse orta seenei iaretlenir. Sanal temel aks baka bir hattan geecekse Tanml seenei iaretlenir ve alttaki veri giri kutucuuna, temel kirii st kenarna gre mesafe girilir. Verilen mesafe temel kirii kalnlndan fazla olmamaldr. Temel kirii kenar izgileri en dtaki izgiler deildir. En dtaki izgiler

286

ideCAD Statik Objeleri ampatman izgileridir. Orta ksmndaki iki izgi temel kirii izgileridir. Sanal temel aks ortadaki bu iki izgi arasnda ya da bu izgilere akk olabilir. Bu izgiler dna kamaz. st H1: Temel bak ynne gre st ampatmann d kenarnn dey (z ynndeki) ykseklii. Diyalog zerindeki kesit emasnda gsterilmitir. st H2: Temel bak ynne gre st ampatmann i kenarnn (temel kiri yz tarafndaki ampatman kenarnn) dey (z ynndeki) ykseklii (metre). Diyalog zerindeki kesit emasnda gsterilmitir. st Ampatman: Temel bak ynne gre st ampatmann plandaki genilii. st ampatman kaldrmak iin bu deer sfr girilir. Yap snr durumlar gerei ampatmanlardan birini kaldrmak gerekebilir. Alt H1: Temel bak ynne gre st ampatmann d kenarnn dey (z ynndeki) ykseklii. Diyalog zerindeki kesit emasnda gsterilmitir. Alt H2: Temel bak ynne gre st ampatmann i kenarnn (temel kiri yz tarafndaki ampatman kenarnn) dey (z ynndeki) ykseklii. Diyalog zerindeki kesit emasnda gsterilmitir. Alt Ampatman: Temel bak ynne gre st ampatmann plandaki genilii. Alt ampatman kaldrmak iin bu deer sfr girilir. Yap snr durumlar gerei ampatmanlardan birini kaldrmak gerekebilir. H1 ve H2 deerleri birbirine eit olursa ampatmanlar dikdrtgen kesitli olur. Trapez kesitli temeller isteniyorsa H1 deerleri H2 deerlerinden kk olmaldr. Materyal: Temellerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Temel seilen materyal ile kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr. Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 metre girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. leri Ayarlar Sekmesi: Yazlarla ilgili Temel Ad Ayarlar ve Temel Boyutu Ayarlar eklinde iki ksm vardr. Temel Ad Ayarlar blmndeki parametreler temel ad yazsn, Temel Boyutu Ayarlar blmndeki parametreler de temel boyutu yazsn ynetir. Yaz X/Yaz Y: Temel Ad yazsnn temel kirii sol st (yaz temel kiriinin stndeyse) ya da alt kesine (yaz temel kiriinin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse

287

ideCAD Statik Objeleri yaz kenardan saa doru, negatif girilirse sola doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim ve boyut birlikte yazdrlyorsa yazlar bu koordinatlara gre yerletirilir. Boyut X/Boyut Y: Temel Kirii Boyutu yazsnn temel kirii sa st (yaz temel kiriinin stndeyse) ya da alt kesine (yaz temel kiriinin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Boyut X deeri pozitif girilirse yaz kenardan sola doru, negatif girilirse saa doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim ve boyut birlikte yazdrlyorsa kullanlmaz. Yazlacak Yazlar seeneklerinden temel isim ve boyut yazlarnn temel kiriinin neresine yazlaca seilir. sim ve boyut birlikte seenei iaretlenirse bu satrn altndaki seimler dikkate alnr ve temel ad ve boyutu ayr yazlr. aretlenmezse stndeki seimler dikkate alnr, temel ad ve boyutu birlikte yazlr. Yaz Ykseklii: Yaz ykseklii girilir . Yaz Rengi: Yaz rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Yaz rengi satrnn hemen altndaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan yaz tipleri ayarlanr. Yaz tipi ve yaz efekti seilir. Seilen tip ve efekte gre rnek yaz rnek penceresinde grlr. Tamam butonunu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri dnlr. Statik Sekmesi: Pilye as : Temel kirii pilyesinin ka derece ile krlaca girilir. Pilye, kolon yznden moment sfr noktasna kadar getirilir ve buraya yazan deer kadar krlr. Min pilye / Toplam : Srekli temel kiriinde, aklktaki toplam donat alannn minimum yzde kann pilye olarak dzenleneceini belirler. Bu deer, donat seiminde tanmlanabilinen dz ve pilye aplar ile proje genel ayarlarnda tanmlanabilinen "iki donat arasndaki minimum mesafe" , "donat marj" ve "Donat seimine izin verilen kombinasyon aral" ile beraber kullanlr. Max. pilye / toplam : Srekli temel kiriinde, aklktaki toplam donat alannn maksimum yzde kann pilye olarak dzenleneceini belirler. Bu deer, donat seiminde tanmlanabilinen dz ve pilye aplar ile proje genel ayarlarnda tanmlanabilinen "iki donat arasndaki minimum mesafe" , "donat marj" ve "Donat seimine izin verilen kombinasyon aral" ile beraber kullanlr. ift pilye : Temel kiriinde ift pilye krlmas isteniyorsa bu seenek iaretlenmelidir.

288

ideCAD Statik Objeleri Donatlar : Bu blmde Montaj, Pilye, Dz, Gvde satrlar ve Sol, Birletir, Sa stunlar grlr. Ge: lgili montaj, pilye ve dz donat ubuklarnn sreklilik arz eden mesnetlerde komu kirilere gemesini istiyorsanz ge kutucuklarna iaret koyun. Birletir: ki taraftaki montaj, dz ya da gvde donat ubuklarnn birletirilmesi iin birletir kutucuuna iaret koyun. Bu durumda donat ap ve adetleri eit ise donatlar kesilmez birletirilir. Eit deil ise ap ve adetlere mdahale edip eitlediiniz takdirde, donatlar birletirebilirsiniz. Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir. Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir.

289

ideCAD Statik Objeleri Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr. Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr. Oranla listesinde srekli temel objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr. Srekli Temel l Sabit Listede kan Bamsz Aklama Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile srekli temelin n ve arka yzlerin uzunluundan bulunan ortalama uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile srekli temelin kalnl arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile srekli temelin ykseklii arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir.

Uzunluk

Bamsz

Ortalama uzunluk

Kalnlk

Ykseklik

Alan

Bamsz

290

ideCAD Statik Objeleri Hacim Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile srekli temelin hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Hacim

Say

Bamsz

Say

Bulunduu mod
Srekli temeller kat tabannda izildikleri iin Mimari Plan modunda yer alrlar. Kalp Plan modunda iken srekli temeller ekranda gzkmez. Kalp plan modunda srekli temel izmek de mmkn deildir. Srekli temel izim ve ayar komutlar kalp plan modunda iken inaktiftir. Klavyeden Shift + Tab tuuna baslarak Mimari Plan moduna geilirse srekli temel izim ve ayar komutlar aktif duruma geer. lgili katta izilmi srekli temeller varsa planda grntlenirler. Eer izili srekli temeller var olduu halde gzkmyorsa, katman ayarlarna girilip srekli temel katman almaldr.

Srekli temel izimi


Srekli temel
Srekli temel izimi ekranda fare yardm ile grafik olarak yaplr. Tekil temel izmeden nce kolon tariflenmelidir. Tekil temel izebilmek iin bu gerekli nkouldur. Srekli temel izmek iin byle bir n koul yoktur. Srekli temeller kolon olmadan, tek balarna da izilebilirler. Bu zellik, kolonsuz (yma) proje izimlerinde temel hatllar izmek iin ie yarar. Kolonlu projelerde srekli temeller kolondan kolona balanr. Srekli temellerin zellikleri temel iziminden nce ya da sonra ayarlanabilir. Ancak, temel izimine balamadan nce Srekli Temel Ayarlarna girip ayarlar kontrol etmek, yaplmas gereken deiiklikleri yapmakta fayda vardr. Srekli temel izmek iin:

291

ideCAD Statik Objeleri iz/Srekli Temel satrn farenin sol tuu ile tklayn. Temelin ilk ucunun bulunaca nokta zerine gelip (rnein kolon dm noktas) farenin sol tuunu tklayn. Tklanan bu noktada temelin ilk noktas oluacaktr (kolon zerine tklandysa temelin ilk ucu bu noktadan kolona balanacaktr). Klavyeden boluk tuuna basarak ya da temel toolbarnda bulunan Kaklk ikonunu tklayarak srekli temelin izim hattn deitirebilirsiniz. Boluk tuu srekli temel ayarlar diyalogundaki Alt-st-Orta seenekleri aras geii salar. Temelin ilk noktasn belirledikten sonra izim alannda temelin dier ucunun yer alaca nokta zerine gelin ve farenin sol tuunu tklayn. Temel izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise srekli temelin adn deitirin veya enter tuuna basarak varsaylan ad onaylayn) Srekli temel izimini sonlandrmak iin klavyeden Esc tuuna basarak moddan kn. Yukarda da belirtildii gibi srekli temeller genelde kolonlar birbirine balar. Baz durumlarda konsol temel kirilerinin yaplmas gerekebilir. Konsol temeller bir ucu kolonda dier ucu bota bulunan temel kirileridir. Bu tr temelleri izerken temel uzunluu koordinat kutusu kullanlarak belirlenebilir. Srekli temel izim modunda iken kolon zerine tklanp temelin bir ucu kolona balandktan sonra klavyeden L tuuna baslr. mle koordinat kutusundaki L hanesine girecektir. Buraya uzunluk girilir ve enter tuuna baslr. Kutucuk krmz renge dnr ve girilen deere kilitlenir. Fare imleci temelin uzanaca yne doru srklenir ve ikinci bir tklama ile temelin ikinci ucu da belirlenir ve temel izimi tamamlanr. Ayn ekilde klavyeden A tuu ile koordinat kutusundaki A hanesine girmek ve buradan temel as belirlemek de mmkndr. Srekli temeller boydan boya kolonlarn zerinden girilebilir. Bu durumda program temelleri kolonlarla otomatik blecektir. Srekli Temel toolbarnda bulunan Blen objeyi otomatik olarak adlandr ikonu basl ise srekli temeller otomatik isimlendirilecektir. n aklkl bir sistemde n tklama yerine 2 tklama ile srekli temel girilebilir. Ayn aks zerimde birden fazla kolon tanmlayn. iz/Srekli Temel satrn tklatn. 1.kolonu tklayn. Son kolonu tklayn.

292

ideCAD Statik Objeleri Temel boydan boya girilecektir. Tanmlanm mevcut bir srekli temelin zerinde kolon tanmlanabilir. Kolon unutulduunda temeli silmeden kullanc yeni bir kolon tanmlayabilmektedir. Srekli Temel toolbarnda bulunan Blnen objeyi otomatik olarak adlandr ikonu basl ise temeller otomatik isimlendirilecektir

Srekli temel kaklklar


Srekli temel kaklklar komutu, mevcut bir srekli temelin dorultusunu ve sanal aksn deitirmek iin kullanlr. Sanal temel aks temelin iki ucundaki dm noktalarn birbirine balayan dorudur. Temel aksnn deimesi, srekli temelin kaklnn deimesi anlamna gelir. Srekli temeller izdikten sonra srekli temel kaklklar komutu ile kaklk deitirmek iin: Deitir/Obje Edit/Kiri-Temel/Srekli Temel Kaklklar satrn tklayn. Fare imlecini kakln deitireceiniz temel kirii zerine srkleyin ve sol tuu tklayn. Temel seilecektir. Farenin sa tuunu tklayn. mlecin ekli deiecektir. Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak temel sanal aksnn tanaca ekseni belirleyin. Srekli temel belirlenen yeni eksen zerine tanacaktr. Bu ekilde temel kakl deitirildiinde temelin deiir fakat dm noktalarnn yeri deimez. yle ki; rnein iki ucundan kolonlara bal bir srekli temelin kakln srekli temel kaklklar komutu ile deitirelim. Temel kolonlarn dna tansa ve kolonlarla balantsz gibi gzkse bile, kolonla balants kopmayacaktr. Dm noktas ta komutu ile kolon dm noktas tanrsa, srekli temelin ilgili ucunun da kolon hareketine bal olarak hareket ettii grlecektir.

Kiri - Temel yn belirt (srekli temel)


Kiri-Temel Yn Belirt komutu, kirilerin ve srekli temel kirilerinin bak ynlerini deitirmek iin kullanlr. Srekli temel bak yn, temel yazlarnn ynlerinden anlalr. Srekli temel bak ynn deitirmek iin: Deitir/Obje Edit/Kiri-Temel/Kiri-Temel Yn Belirt satrn tklayn. Ynn deitirmek istediiniz srekli temelin nce sa ucuna, sonra da sol ucuna farenin sol tuu ile tklayn.

293

ideCAD Statik Objeleri Grnt/Yeniden Olutur satrn tklayn Srekli temel yazlarnn, dolaysyla srekli temelin ters dndn greceksiniz. Kiri ve temel ynleri mimari olarak nemli deildir. Ancak statik olarak sreklilik durumlar asndan nemlidir.

U noktas edit
Srekli temellerin u noktalarn bulunduu yerden alp baka bir noktaya balamak iin U Noktas Edit komutu kullanlr. Bu ilem mevcut temel kirii balantlarnda baz deiiklikler yapmak ya da hatal balantlar dzeltmek iin kullanlr. Temel kiriinin ucu kolona bal ise, dm noktas bal bulunduu obje ya da objelerle ortaktr. Temeli bu dm noktasndan koparmak iin U Noktas Edit kullanmak gerekir. Srekli temelin ucu baka bir objeye bal deilse, u noktasn tama ilemi Dm Noktas Ta komutu ile de yaplabilir. Herhangi bir temel kiriinin u noktasn deitirmek iin: Deitir/Obje Edit U Noktas Edit satrn veya toolbardan U Noktas Edit ikonunu tklayn. Srekli temelin deitirmek istediiniz ucuna yakn bir yere farenin sol tuu ile tklayn. Fare imlecini srklediinizde tklanan temel kiriinin ucu da imlele birlikte srklenecektir. mleci istediiniz noktaya getirin ve farenin sol tuunu tklayn. Temelin ilgili ucu son tkladnz noktaya tanacaktr. U Noktas Edit komutu, yukarda anlatld ekilde duvarlar ve kiriler iin de geerlidir. U noktas edit komutunu uygulamann baka bir yolu, Srekli Temeli sein. Fareyi temelin ucunda bulunan dm noktasnn zerine getirin. mle ekil deitirecektir. Farenin sol tuunu tklayn. Fareyi hareket ettirdiinizde ilgili temelin ucu da fare ile birlikte hareket edecektir. stediiniz herhangi bir noktaya tklayn. Temelin ucu tanacaktr. Temelin ucunu bo bir noktaya tayabileceiniz gibi, baka bir dm noktasyla da birletirebilirsiniz.

294

ideCAD Statik Objeleri

Kesitte ve planda srekli temeller


Mimari projelerde planda temeller izilmez. Temellerin kesitlerde gsterilmesi istenebilir. ideCAD Statik programnda kesitler planda girilen 3Boyutlu objelerden otomatik olarak retilir ve izilir. Bu sebeple temelleri planda girmek gerekir. Planda girilen srekli temellerin planda grntlenmemesi iin: Ayarlar/Katman Ayarlar satrn veya toolbardan Katman Ayarlar ikonunu tklayn. Katman Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Temel satrndaki X iaretli kutucuun zerine farenin sol tuu ile tklayarak iareti kaldrn. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Plandaki srekli temeller, temel katman kapatld iin grnmeyecektir. Kesit alnmak istendiinde yukarda anlatlan ekilde katman ayarlar diyalogu alr. Bu defa Temel satr, ak stunundaki kutucuun zerine farenin sol tuu ile tklanarak kutucuk iaretlenir. Tamam butonu tklanp diyalog kapatldnda temel katman alr ve srekli temeller planda grnrler. Kesit grntleme esnasnda Temel katmannn ak olmas gerekir. Katman kapal olursa srekli temeller kesite dahil edilmezler.

Srekli temellerin llendirilmesi


Mimari uygulama projelerinde, srekli temellere de arzu edilirse i ve d llendirme yaplabilir. Srekli temellere d llendirme yapmak iin, iz/llendirme/D llendirme satrn tklayn. llendirilecek srekli temelleri farenin sol tuu ile zerlerine tklayarak sein. Farenin sa tuunu tklayn. llendirmenin hangi srekli temele paralel olmasn istiyorsanz, o srekli temelin karsna farenin sol tuu ile tklayn. llendirme yaplacaktr. Srekli temellere i llendirme yapmak iin;

295

ideCAD Statik Objeleri iz/llendirme/ llendirme satrn tklayn. Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak srekli temelleri kesen bir llendirme hatt belirleyin. Belirlediiniz hat zerinde i llendirme oluacaktr. llendirme izim alannda herhangi bir ada olabilir. l hatt tanr ya da dndrlrse, ya da srekli temellerde herhangi bir deiiklik olursa ller otomatik olarak gncellenir.

Srekli temelin dier objelerle ilikisi


Srekli temeller kolonlara balanr. Bir dizideki ikiden fazla kolon altna srekli temel tariflenirken, temellerin her kolona balanmas, temelin kolon altndan kolona tklanmadan geirilmemesi gerekir. Temelin kolon altndan, kolona tklanmadan geirilmesi durumunda temel kolona balanmaz. Buna dikkat edilmelidir. Srekli temeller kat tabannda yer alrlar. Dolaysyla planda dier mimari objelerle (duvar, kappencere, mahal, ktphane vs.) akrlar. Ancak mimari projelerde plan izimlerinde srekli temeller gsterilmez. Srekli temellerin sadece kesitlerde gsterilmesi gerekir. Bu durumda plan izimi alnmadan nce Ayarlar/Katman Ayarlarndan Temel katman kapatlarak, srekli temellerin izimlerde kmamas salanabilir.

Ba Kirii
Ba kirii izim yardmclar
Kiri toolbar
Kiri Toolbar, iz/Objeler/Kiri/Ba Kirii tklandnda ekrana gelir. Kiri toolbarnn zerinde, kirilerle ilgili eitli komutlarn ikonlar yer alr. Bu ikonlar tklanarak komutlara menlerde gezinmeden, tek tklamada ulalr.

Kiri toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr. Kiri ikonu. Kiri komutunu altrr. Panel ikonu. Panel komutunu altrr.

296

ideCAD Statik Objeleri Ba Kirii ikonu. Ba kirii izim komutunu altrr. Kaklk ikonu. Kiriin bak ynne gre alttan, stten, ortadan tanmlamak iin kullanlr. Ayn ilem klavyeden boluk tuuna baslarak da yaplabilir. Kesiimlerle Bl ikonu. Basl ise, kiri-kiri, kiri-panel kesitiinde, kesien objelerin kesiim noktalarndan otomatik olarak blnerek birbirlerine balanmalarn salar. Blen Objeyi Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise izilecek kiri objesi kestii objelerden paralara ayrlr ve en soldaki paradan balanarak otomatik olarak isimlendirilir. Blnen Objeleri otomatik Adlandr ikonu. Basl ise izilen kiri tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr. Ayarlar ikonu. Kiri komutu aktif iken tklanrsa Kiri Ayarlar diyalogunu, panel komutu aktif iken tklanrsa Panel Ayarlar diyalogunu, aar.

Ba kirii klavye destekleri


Ba kirii izimi esnasnda, ba kiriin ilk noktas izim alannda tklandktan sonra ekranda ba kiriin sanal bir grnts oluur. Fare hareketine bal olarak bu sanal ba kiri grnts de ekil deitirir. Bu esnada klavyeden Boluk tuuna baslarak izilmekte olan ba kiriin alttan, ortadan yada stten tanml olmas salanabilir. Ba kirii izerken koordinat kutusu kullanlarak ba kiriin balang/biti noktalarnn koordinatlar, ba kiri uzunluu ya da ba kiriin plandaki as belirlenebilir. Koordinat kutusundaki X ve Y kutucuklarndan nokta koordinatlar (metre), L kutucuundan uzunluk (metre), A kutucuundan a (derece) girilebilir. Bu kutucuklara veri girmek iin fare ile tklamak yerine, ksaca klavyeden X, Y, L ve A tularna baslarak girilebilir.

Ba kiri ayarlar diyalogu


Kirilerle ilgili parametreler Ba Kirii Ayarlar diyalogunda yer alr. Ba kirii iziminden nce ba kirii ayarlarna girip, ba kirii parametrelerini kontrol etmek, yaplmas gereken deiiklikler varsa bu deiiklikleri yapmakta fayda vardr. Fakat bu ihmal edilse bile, izilen ba kirilerin ayarlar daha sonra da deitirilebilir. Ba kirii zelliklerini ayarlamak iin: Mimari plan modundayken Ayarlar/Obje Ayarlar/Ba Kirii Ayarlar veya Kiri ikonunu tklandktan sonra ekrana gelen Kiri Toolbarndan, ba Kirii Ayarlar butonunu tklayn. Ba Kirii Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.

297

ideCAD Statik Objeleri Ba Kirii Ayarlar diyalogunda istediiniz ayarlar yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn ve ba kirii izimini gerekletirin. Ba kirii izimini gerekletirdikten sonra ba kirilerinin ayarlarn deitirmek isterseniz: Ayarlarn deitirmek istediiniz ba kirilerini farenin sol tuu ile tklayarak sein. Deitir/Obje zellikleri ikonunu tklayn. Alan ba kirii ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Yaptnz deiiklikler semi olduunuz ba kirilerine yansyacaktr. Ba kirii ayarlar diyalogu sekmeden oluur. Bunlar sras ile Genel Ayarlar, Yazlar ve Yaz Tipleri sekmeleridir. Genel Ayarlar Sekmesi: Kiri Ad: Buraya girilen rakamn nne K indisi getirilerek kiri ad oluturulur (K1, K15 gibi). Program bu isimleri kirilerin izili srasna gre arttrr. Kiri isimleri kiriler izildikten sonra da deitirilebilir. Deitirilen kiri isimleri K indisli olmak zorunda deildir. Herhangi bir isim kullanlabilir. Genilik: Kiri genilii girilir (metre). Kiri genilii, kiriin plandaki geniliini ifade eder. Sarkk kirilerde kiri genilii kiri yksekliinden daha kk, yatk kirilerde ise daha byktr. Ykseklik: Kiri ykseklii girilir (metre). Kiri ykseklii kat tavanndan balayarak aaya doru kiriin yksekliini belirler. Kiri ykseklii girilirken kat ykseklii ve alttaki duvar ykseklikleri gz nne alnmaldr. Zira bu ykseklikler kullanc kontrolndedir. Program herhangi bir otomatik ayarlama yapmaz. Kot: Kiri st yznn kat tavanndan llen dey mesafesi (kotu) (metre). (+) ya da () deer olabilir. Ters kiri iin (+), dk kiri iin () girilir. Renk: Kiri kenar izgilerinin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kalem kalnlklar ekranda fark edilmez. izim kada izdirilirken geerlidir. Aktif Tarama: Kiri iin geerli olan tarama tipidir. Tarama zerine tklandnda Tarama Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogda, tarama tipleri tablosundan istenen tarama tipinin zerine farenin sol tuu

298

ideCAD Statik Objeleri ile tklanarak tarama tipi seilir. Tarama rengi ve zemin rengi kutucuklarnn zerine farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri dnlr. Aktif tarama kutucuunda seilen tarama tipi seilen renklerle grntlenir. Alt/st/Orta/Tanml: Kiriin nereden tanml olacan belirleyen seeneklerdir. Kiriin iki ucundaki dm noktalarn birletiren sanal kiri aks, bak ynne gre kiriin st kenar ile akacaksa st, alt kenar ile akacaksa alt, kiriin tam ortasndan geecekse orta seenei iaretlenir. Sanal kiri aks baka bir hattan geecekse Tanml seenei iaretlenir ve alttaki veri giri kutucuuna, kiri st kenarna gre mesafe (metre) girilir. Verilen mesafe kiri kalnlndan fazla olmamaldr. Materyal: Kirilerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Kiri seilen materyal ile kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr. Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir (metre). rnein; 1 girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. Yazlar Sekmesi: Bu sekmede kiri isim ve boyut yazlarnn kiriin neresinde yer alaca belirlenir. Kiri isim ve boyut yazlar birlikte ya da ayr yazdrlabilir, kiriin iinde ya da stnde yer alabilir. sim ve boyut yazlarnn birlikte yazlmas iin sim ve Boyut Birlikte seeneinin iaretlenmesi gerekir. sim X/Yaz Y: Kiri Ad yazsnn kiri sol st (yaz kiriin stndeyse) ya da alt kesine (yaz kiriin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse yaz kenardan saa doru, negatif girilirse sola doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim ve boyut birlikte yazdrlyorsa yazlar bu koordinatlara gre yerletirilir. Boyut X/Boyut Y: Kiri Boyutu yazsnn kiri sa st (yaz kiriin stndeyse) ya da alt kiriin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Boyut X deeri pozitif girilirse yaz doru, negatif girilirse saa doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim ve yazdrlyorsa kullanlmaz. Yaz Tipleri Sekmesi: kesine (yaz kenardan sola negatif olursa boyut birlikte

299

ideCAD Statik Objeleri Kiri Ad Ayarlar ve Kiri Boyutu Ayarlar eklinde iki ksma ayrlr. Kiri Ad Ayarlar blmndeki parametreler kiri ad yazsn, Kiri Boyutu Ayarlar blmndeki parametreler de kiri boyutu yazsn ynetir. Ykseklik: Yaz ykseklii girilir (metre). Renk: Yaz rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Yaz rengi satrnn hemen altndaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan yaz tipleri ayarlanr. Yaz tipi ve yaz efekti seilir. Seilen tip ve efekte gre rnek yaz rnek penceresinde grlr. Tamam butonunu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri dnlr. Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein,

300

ideCAD Statik Objeleri malzeme miktar 70 ise, Deer 1 kullanlacak demektir. satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar

Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr. Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr. Oranla listesinde ba kirii objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr. Kiri l Sabit Listede kan Bamsz Aklama Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiri bak ynne gre n tarafnn uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir.

Uzunluk

Bamsz

n uzunluk

301

ideCAD Statik Objeleri Arka uzunluk Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiri bak ynne gre arka tarafnn uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiriin n ve arka yzlerin uzunluundan bulunan ortalama uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiriin sol ve sa ularnn yksekliinin ortalamas alnarak bulunan uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiri kalnl arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin bak ynne gre n tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin bak ynne gre arka tarafta kalan yzeyin alan ile arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir.

Ortalama uzunluk

Ortalama ykseklik

Kalnlk

Alan

Bamsz

n alan

Arka alan

302

ideCAD Statik Objeleri n ve arka alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin n ve arka alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin bak ynne gre sol tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin bak ynne gre sa tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin sol ve sa tarafta kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin stnde kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin altnda kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin st ve alt tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir.

Balang alan

Biti alan

Balang ve biti alan

st alan

Alt alan

st ve alt alan

303

ideCAD Statik Objeleri Yan alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin yanlarnda kalan yzeylerin her biri arplarak bulunan toplam deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile kiri hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Hacim

Bamsz

Hacim

Say

Bamsz

Say

Bulunduu mod
Ba kirileri yalnz Mimari Plan modunda bulunur. Kalp Plan modundayken ba kirii izim ve ayar komutlar inaktiftir. Aktif duruma gelmeleri iin klavyeden Shift+Tab tuuna basarak Mimari Plan moduna gemek gerekir.

Ba Kirii izimi
Ba Kirii
Ba kirii izimi ekrandan grafik olarak gerekletirilir. Ba kirii izimine balanmadan nce mimari plan modundayken Ayarlar/Obje Ayarlar/Ba Kirii Ayarlar satrn tklayp kiri ayarlarna girmek, ayarlar kontrol etmekte fayda vardr. Ba kirii izmek iin: Kalp plan modundaysanz, klavyeden shift+tab tuuna basarak mimari plan moduna gein. iz/Objeler/Kiri/Ba Kirii satrn veya toolbarda bulunan Ba Kirii ikonunu farenin sol tuu ile tklayn.

304

ideCAD Statik Objeleri Fare imlecini kolonun zerine getirin. mle ekil deitirince farenin sol tuunu tklayn. Kiriin ilk noktasn belirledikten sonra, imleci ikinci kolon zerine getirin. mle ekil deitirince, klavyeden boluk tuu ile kiriin izim hattn deitirebilirsiniz. Sol tuu tekrar tklayn. Kiri izilecektir. Moddan kmak iin klavyeden ESC tuuna basn. (Hzl izim modu kapal ise kiriin adn deitirin veya enter tuuna basarak varsaylan ad onaylayn)

Ba kiriin dier objelerle ilikisi


Ba kirileri kolonlara kolonun herhangi bir noktasndan balanabilirler. Kiri kolon dm noktasna balanacaksa dm noktasna kilitlenme modu ak olmaldr. Dm noktasna kilitlenme toolbardan ikonu tklanarak alp kapatlabilir. Ak ise, obje izim modlarndaki fare imleci dm noktalarna yaklatrldnda iaret deitirerek dm noktalarn yakalar. Ba kirii kolon ke noktalarndan herhangi birine balanacaksa gelimi yakalama modunun almas gerekir. Gelimi yakalama modu Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama ya da toolbardaki ikonu tklanarak alp kapatlabilir. Gelimi yakalama modunun almas iin dm noktalarna kilitlenme modunun da ak olmas gerekir. Ba kirii kolonun herhangi bir noktasna balanacaksa, dm noktasna kilitlenme modu kapatlp kolon zerine tklanarak kiri kolona balanabilir. Ba kiriinin kolona balanp balanmadn kontrol etmek iin dm noktas ta komutu kullanlabilir. Kolon dm noktas tandnda kolon ile birlikte kolona bal ba kiri ucunun da tanmas gerekir. Eer ba kiri ucu olduu yerde kalyor, kolon ile birlikte hareket etmiyorsa, bu kiriin kolona balanmadnn gstergesidir.

Kubbe
Kubbe izim yardmclar
Kubbe toolbar

Kubbe ikonu. Kubbe izer.

305

ideCAD Statik Objeleri Yay Kubbe ikonu. Yay eklinde yarm, eyrek vb. kubbe izer. 3 Noktadan Yay Kubbe ikonu. 3 noktadan yay teknii ile yay kubbe (yarm, eyrek vb.) izer. Kubbe - Tonoz Mesnetlerini Tanmla. Kubbe veya tonozun herhangi bir kenarn dnme ve/veya telemeye tutulu hale getirir. Kubbe toolbar zerindeki Kubbe Ykseklii kutucuuna kubbe ykseklik deeri girilebilir. Kubbe ayarlar diyaloguna girmeye gerek kalmaz. Ayarlar ikonu. Kubbe Ayarlar diyalogunu aar. Buradan kubbe parametrelerine mdahale edilebilir.

Kubbe ayarlar
Kubbe ile ilgili parametreler Kubbe Ayarlar diyalogundan ayarlanr. Bu ayarlar kubbe iziminden nce ya da sonra yaplabilir. izilecek kubbelerle ilgili ayarlama yapmak iin: Ayarlar/Obje Ayarlar/at/Kubbe Ayarlar satrn tklayn. Kubbe Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli dzenlemeleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacaktr. Yaplan ayarlar izeceiniz kubbeler iin geerli olacaktr. Mevcut kubbeler varsa, bunlar yaplan ayar deiikliklerinden etkilenmeyecektir. Mevcut kubbelerde ayar deiiklii yapmak iin: Deitirmek istediiniz kubbeyi farenin sol tuu ile tklayarak sein. Farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. Kubbe Ayarlar diyalogu alacaktr. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacaktr. Yaplan deiiklikler seilen kubbeye uygulanacaktr. Kubbe Ayarlar diyalogunda, Genel ve Materyaller-Renkler olmak zere iki sekme bulunur. Genel Sekmesi: Kubbe Parametreleri blmnde kubbe saann kat tabanndan kotu, kubbe ykseklii, kubbe yarap, oluk genilii ve oluk ykseklii girilebilir. Kubbe yarap sadece obje zellikleri deitirilirken

306

ideCAD Statik Objeleri (mevcut bir kubbenin ayarlarna mdahale edilirken) aktiftir ve deitirilebilir. Bu parametreler diyalogda ekille aklanmtr. Yine bu blmdeki saak tipinden biri seilir. Saak tipleri ekil ile gsterilmitir. at oluu var: Bu kutucuk iaretlenirse kubbe saann etrafna oluk izilir. Oluk, plan ve kesitlerde kmaz. Sadece perspektif ve dier grnt pencerelerinde grntlenir. Yatay para says: Kubbenin ka yatay paradan (halka) oluturulacan belirler. Para says arttka kubbe hatlar yuvarlaklar. Dey para says: Kubbenin ka dey paradan (dilim) oluturulacan belirler. Para says arttka kubbe hatlar yuvarlaklar. Kalnlk: Kubbe kalnl girilir. Materyaller-Renkler Sekmesi: Renk: Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Materyal: Kat modelde ilgili ksm zerine kaplanacak materyal seilir. lgili yzeyler seilen materyal ile kaplanr ve Kat modellerde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr. Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. Statik Sekmesi: Sabit yk: Kubbenin kalnlktan oluan betonarme arl dndaki sabit d ykler girilir. (kg/m2) Hareketli yk: Kubbenin hesabnda kullanlacak hareketli yk deeri girilir. (kg/m2) Sonlu eleman genilii: Kabuk hesabnda esas alnacak maksimum sonlu eleman geniliini girilir. Program kabuklar yamuk formda sonlu elemanlara blerek analizini yapar. Sonlu eleman genilii, bu satra girilen deeri amamak kaydyla kabuk ekline gre otomatik ayarlanr.

307

ideCAD Statik Objeleri Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzemeye ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir. Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr. Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne

308

ideCAD Statik Objeleri gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr.

Bulunduu mod
Kubbe hem mimari hem de statik modda izilebilir ve grntlenir.

Kubbe izimi
Kubbe
Kubbe izmek iin gelitirilmitir. Bu komutla kubbe izmek, ember izmek kadar basittir. 3-Boyutlu plan penceresinde izilir. iz/at/Kubbe satrn tklayn. izim alanna farenin sol tuu ile tklayarak kubbenin merkezini belirleyin. Fareyi merkezden darya doru srkleyin. Kubbenin sanal grnts fare imleci ile birlikte hareket edecektir. Kubbe yarapn girmek iin klavyeden L tuuna basn. mle koordinat kutusundaki L kutucuuna girecektir. Buraya kubbe yarap (metre) girin ve klavyeden Enter tuuna basn. Kutucuk krmzya dnecek, girilen uzunluk deerine kilitlenecektir. izim alanndaki kubbe grnts de bu yarapa kilitlenecektir. izim alann tklayn. Kubbe izilecektir.

Yay kubbe
Kubbe komutu ile dairesel kubbeler izilir. Tam daireyi tamamlamayan yarm kubbelerin izimi iin Yay Kubbe komutu gelitirilmitir. Yay kubbe izmek iin: iz/at/Yay Kubbe satrn tklayn. izim alanna farenin sol tuu ile tklayarak kubbenin merkezini belirleyin. Fareyi merkezden darya doru srkleyin. Kubbenin sanal grnts fare imleci ile birlikte

309

ideCAD Statik Objeleri hareket edecektir. Kubbe yarapn girmek iin klavyeden L tuuna basn. mle koordinat kutusundaki L kutucuuna girecektir. Buraya kubbe yarap (metre) girin ve klavyeden Enter tuuna basn. Kutucuk krmzya dnecek, girilen uzunluk deerine kilitlenecektir. izim alanndaki kubbe grnts de bu yarapa kilitlenecektir. Fare imlecini saatin tersi ynnde hareket ettirin. Fare ile birlikte yay kubbenin de hareket ettii, eklinin deitii grlecektir. Bu aamada a da girebilirsiniz. Klavyeden A tuuna basn. mle koordinat kutusundaki A kutucuuna girecektir. A (global) deerini yazn (derece) ve Enter tuuna basn. Fareyi hareket ettirdiinizde yayn girilen ada kald grlecektir. izim alann tklayn. Yay kubbe izilecektir.

Kubbe statik hesaplar


Sonlu eleman kuvvetlerinin anlamlar ve kuvvet eksenleri 3 2 1 f b c a d e h Sonlu eleman g moment as 3 M12 2 M11 1 M22

M11= 1 ekseni dorultusundaki moment (2 ekseni etrafndaki moment). Birimi ton metre. M22= 2 ekseni dorultusundaki moment (1 ekseni etrafndaki moment) Birimi ton metre. M12= Burulma momenti (3 ekseni etrafndaki moment) Birimi ton metre. F11= 1 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. F22= 2 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton.

310

ideCAD Statik Objeleri F12= Normali 1 ekseni olan yzeydeki( ekilde abcd veya efgh dzlemlerinde) 2 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. T13= Normali 1 ekseni olan yzeydeki (ekilde abcd ve/veya dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. efgh dzlemlerinde) 3 ekseni

T21=Normali 2 ekseni olan yzeydeki (ekilde bcef ve/veya adeh dzlemlerinde) 3 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. F22 3

2 1 f e g h T13

F11

T23 b c a F12 d

Kubbe yk ve malzeme bilgilerinin tanmlanmas


Kubbe sabit ve hareketli ykleri, kubbe ayarlar diyalogunda statik sekmesinde tanmlanmaktadr. Betonarme yk dndaki btn d ykler girilir. Kubbenin beton ve elik snflar, proje genel ayarlar diyalogunda srasyla beton ve elik snf sekmelerinde seilmektedir.

Kubbe mesnet zelliklerinin ayarlanmas


Kubbe hesabn yapmadan nce kubbe kenarlarnn mesnetlenme zelliklerinin belirlenmesi gereklidir. Kubbe toolbarnda bulunan Kubbe-tonoz mesnetlerini tanmla komutuyla kubbenin kenarlarn dnme ve/veya telemeye tutulu hale getirmek mmkndr. Kubbe ikonunu tklayn. Alan toolbardan Kubbe-tonoz mesnetlerini tanmla ikonunu tklayn. Mesnet tanmla diyalogu alacaktr.

311

ideCAD Statik Objeleri Mesnetlenme zelliini deitirmek istediiniz kubbe kenarn tklayn. Mesnet tanmla diyalogunda istediiniz seenei iaretleyin. telemeye ankastre iaretlenirse, seilen kenar analizde teleme yapmayacak demektir. Dnmeye ankastre iaretlenirse, seilen kenar dnme yapmayacak demektir. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.

Kubbe analizi
Yerletirilmi bir kubbenin analizini yapmak iin Kubbe ve Tonoz Analizi komutu kullanlr. Kubbe yerletirildikten sonra Kubbe ve Tonoz Mesnetlerini Tanmla komutuyla kubbenin kenarlarnn mesnetlenme koullar belirlenir. Kenarlar dnmeye ve/veya telemeye ankastre tanmlanabilir. Kubbe analizi sonlu elemanlar yntemi ile yaplr. Sonlu elemanlar 4 dm noktal, 12 serbest dereceli, yamuk plak elemanlardr. Varsaylan maksimum sonlu elemanlar genilii 0.25 metredir. Sonlu eleman genilii, bu satra girilen deeri amamak kaydyla kabuk ekline gre otomatik ayarlanr. Sistem zlr, kubbenin dm noktas deplasmanlar ve u kuvvetleri hesaplanr. Kubbenin yk bilgeleri sabit ve hareketli yk deerleri olarak Kubbe Ayarlar diyalogunda Statik sekmesinde kg/m2 cinsinden tanmlanr. Sabit yk deeri olarak kalnlktan oluan betonarme arl dndaki arlklar tanmlanr. Kubbe herhangi bir proje ierisinde tanmlanabilir fakat kubbenin ereve sistemiyle fiziksel bir paylam yoktur. Kubbede oluan tesirler ereve sistemine aktarlmazlar. Kubbe yerletirin. Kubbe ayarlarnda sabit ve hareketli ykleri tanmlayn. Kubbe toolbarndan Kubbe ve tonoz mesnetlerini tanmla ikonunu tklayn. Srasyla kubbenin kenarlarn seerek, dnme ve/veya telemeye ankastre olup olmadn belirleyin. Toolbardan Kubbe ve tonoz analizi butonunu tklayn. Kubbe analizi yaplm olacaktr.

312

ideCAD Statik Objeleri

Kubbe kuvvetlerinin ve donat alanlarnn incelenmesi


Kubbenin ekme ve basn blgeleri, deplasmanlar, donat miktarlar ve kuvvetleri 3 boyutlu erevede incelenir. Bunun iin; Perspektif grnt stnde farenin sa tuuna basn. Alan menden 3B ereve satrn tklayn. Perspektif grnts tel ereve haline dnecektir ve ereve Grnt Ayarla diyalogu alacaktr. Ykler sekmesinden arzu edilen ykleme kombinasyonu seilir. Grafik seimi blmnden kubbe zerinde momentleri, kesme ve normal kuvvetleri ve kubbenin deplasmann gsteren seenekleri iaretleyebilirsiniz. Kabuk Kuvvetleri sekmesinde Kubbe kuvvetleri satr iaretlenir.Tel ereve zerinde kubbeye ait diyagram grnecektir. AS1 ve AS2 iaretlenerek srasyla asal ve minr yndeki donat alanlar grlebilir. st donat alanlar seenei iaretlenirse, diyagramda kabuun st blgesindeki donat miktarlar gsterilir. Seenek iaretli deilse, alt blgelerdeki donat miktarlar gsterilir. Fareyi diyagram zerinde gezdirerek kubbeye ait nmerik deerleri de grebilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi nmerik deere de denk geldii yandaki renk paletinden takip edilebilir. AS1 ve AS2 iaretliyken Mevcut donat alan satr tklanarak donat ap ve aralk tanmlanabilecek satr aktif hale getirilir. Bu satra donat ve aralk deeri girilerek, grafikte e zamanl renk deiimi gzlenir. Girilen donat miktarna yeterli alanlar beyaz renge dntrlr. Bu ilem hem st donat alanlar seenei tklanarak st blge iinde yaplr, hem seenek kaldrlarak alt blge iin yaplr. Bu ekilde programda kubbe iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri iin belirlemi olunur. Bu aamadan sonra kullanc programn izim olanaklarn ile kubbe donat izimini yapmaldr.

Tonoz
Tonoz izim yardmclar
Tonoz toolbar

Tonoz ikonu. Tonoz izer. Snr Tonoz ikonu. Snr tonoz izer.

313

ideCAD Statik Objeleri Tonoz Mesnetlerini Tanmla. Tonozun herhangi bir kenarn dnme ve/veya telemeye tutulu hale getirir. Tonoz Ayarlar ikonu. Tonoz Ayarlar diyalogunu aar. Buradaki tonoz parametrelerine mdahale edilebilir.

Tonoz ayarlar
Tonoz parametreleri Tonoz Ayarlar diyalogundan ayarlanr. Tonoz ayarlarna tonoz izilmeden nce ya da izildikten sonra mdahale edilebilir. Tonoz Ayarlarna mdahale etmek iin: Ayarlar/Obje Ayarlar/at/Tonoz Ayarlar satrn tklayn. Tonoz Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Yaplan ayarlar bundan sonra izilecek tonozlar iin geerli olacaktr. Mevcut tonozlarn ayarlarn deitirmek iin: Ayarlarn deitirmek istediiniz tonozu, zerine farenin sol tuu ile tklayarak sein. Farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. Tonoz Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Bu ekilde yaplan deiiklikler seilen tonoz ya da tonozlara uygulanacaktr. Tonoz Ayarlar diyalogu iki sekmeden oluur. Bunlar; Genel Ayarlar ve Dokular sekmeleridir. Genel Ayarlar Sekmesi: Saak Tipi: ekil ile gsterilen saak tipinden biri seilir. zel Boyut: Bu seenek iaretlenirse sadaki bilgi kutularna tonoz genilii ve tonoz ykseklii girilebilir. Birim metredir. Orijinal boyut: Bu seenek iaretlenirse, tonoz kesiti iin seilen izgi, yay vb. objelerin boyutlar kullanlr.

314

ideCAD Statik Objeleri Yn: Sa ya da sol seeneklerinden biri tklanarak seilir. Tonoz kalnlnn (Z ynnde) ie dorumu yoksa da doru mu olaca belirlenir. Sol seilirse kalnlk da doru, sa seilirse ie doru verilir. Kaklk: Tonozun plandaki kakl seilir. Sa, orta ve sol seenekleri tonoz aksnn nereden geeceini (tonozun nereden tanml olacan belirler). Bak ynne gre sa stten tanml, ortadan tanml, sol alttan tanml tonozu ifade eder. Alttan tanml tonozun ularndaki dm noktalar alt kelerinde, stten tanml ise st kelerinde yer alr. Ortadan tanml tonozun dm noktalar tonoz u kenarlarnn ortasnda bulunur. Para Says: Yay ya da erisel tonozlar oluturulurken, bunlarn ka para halinde oluturulaca girilir. Para says arttka tonoz hatlar yuvarlaklar. Para says tonoz girilmeden nce belirlenir. Mevcut (izilmi) bir tonozun para saysn deitirmek mmkn deildir. Tonoz deitirilirken bu parametre inaktif olur. Kot: Tonozun en alt noktasnn kat tabanndan kotu girilir (metre). Kalnlk: Tonoz kaplamasnn kalnl girilir (metre). Dokular Sekmesi: Bu sekmede tonoz alt ve st yzeyi iin renk ve materyal seilir. Taban yz alt yzey, ofset yz st yzeydir. Renk: Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Materyal: Kat modelde ilgili ksm zerine kaplanacak materyal seilir. lgili yzeyler seilen materyal ile kaplanr ve Kat modellerde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr. Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. Statik Sekmesi: Sabit yk: Tonozun kalnlktan oluan betonarme arl dndaki sabit d ykler girilir. (kg/m2) Hareketli yk: Tonozun hesabnda kullanlacak hareketli yk deeri girilir. (kg/m2)

315

ideCAD Statik Objeleri Sonlu eleman genilii: Kabuk hesabnda esas alnacak maksimum sonlu eleman geniliini girilir. Program kabuklar yamuk formda sonlu elemanlara blerek analizini yapar. Sonlu eleman genilii, bu satra girilen deeri amamak kaydyla kabuk ekline gre otomatik ayarlanr. Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzemeye ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir. Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr.

316

ideCAD Statik Objeleri Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr.

Bulunduu mod
Tonoz hem mimari hem de statik modda izilebilir ve grntlenir.

Tonoz izimi
Tonoz
Tonoz kesiti yay, eri ya da dorusal ekillerde olabilir. Tonoz izmeden nce izim alanna yay, eri ya da izgilerle tonoz kesitinin formu izilir. Bundan sonra tonoz izim ilemine geilir. izgi, yay ya da eri komutlarn kullanarak izim alanna tonoz kesitinin eklini izin. iz/at/Tonoz satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak kesit formunu belirlemek iin izmi olduunuz izgileri, yay ya da eriyi sein. Farenin sa tuunu tklayn mle deiecektir. Farenin sol tuu ile izim alanna tklayn. Tklanan nokta tonozun balang noktas olacaktr. Fare imlecini srkleyin. Tonoz fare imleci ile birlikte uzayacaktr. Klavyeden boluk tuuna basarak tonozun altta, stten ya da ortadan tanml olmasn salayabilirsiniz. Tekrar sol tuu tklayarak tonozun ikinci noktasn belirleyin. Tonoz izilecektir. Fareyi srkleyip sol tuu tklayarak istediiniz sayda tonoz izin. Tonoz izimini bitirmek iin farenin sa tuunu tklayn.

Snr tonoz
Snr tonoz, izim alannda drt nokta tklanarak gerekletirilir. Tonoz iziminde olduu gibi nce izim alanna yay, eri ya da izgilerle tonoz kesitinin formu izilir. Daha sonra snr tonoz izimine geilir.

317

ideCAD Statik Objeleri iz/at Snr Tonoz satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak izgileri, yay ya da eriyi sein. Farenin sa tuunu tklayn. mle deiecektir. Farenin sol tuu ile izim alanna tklayn. Bu snr tonozun ilk noktasn belirleyecektir. Srasyla iki, ve drdnc noktalar da farenin sol tuu ile tklayarak belirleyin. Snr tonoz izimi tamamlanacaktr.

Tonoz statik hesaplar


Sonlu eleman kuvvetlerinin anlamlar ve kuvvet eksenleri 3 2 1 f b c a d e h Sonlu eleman g moment as 3 M12 2 M11 1 M22

M11= 1 ekseni dorultusundaki moment (2 ekseni etrafndaki moment). Birimi ton metre. M22= 2 ekseni dorultusundaki moment (1 ekseni etrafndaki moment) Birimi ton metre. M12= Burulma momenti (3 ekseni etrafndaki moment) Birimi ton metre. F11= 1 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. F22= 2 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. F12= Normali 1 ekseni olan yzeydeki( ekilde abcd veya efgh dzlemlerinde) 2 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton.

318

ideCAD Statik Objeleri T13= Normali 1 ekseni olan yzeydeki (ekilde abcd ve/veya dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. efgh dzlemlerinde) 3 ekseni

T21=Normali 2 ekseni olan yzeydeki (ekilde bcef ve/veya adeh dzlemlerinde) 3 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. F22 3

2 1 f e g h T13

F11

T23 b c a F12 d

Tonoz yk ve malzeme bilgilerinin tanmlanmas


Tonoz sabit ve hareketli ykleri, tonoz ayarlar diyalogunda statik sekmesinde tanmlanmaktadr. Betonarme arl dndaki btn d ykler sabit yk olarak girilir. Tonozun beton ve elik snflar, proje genel ayarlar diyalogunda srasyla beton ve elik snf sekmelerinde seilmektedir.

Tonoz mesnet zelliklerinin ayarlanmas


Tonoz hesabn yapmadan nce tonoz kenarlarnn mesnetlenme zelliklerinin belirlenmesi gereklidir. Tonoz toolbarnda bulunan Tonoz mesnetlerini tanmla komutuyla tonozun kenarlarn dnme ve/veya telemeye tutulu hale getirmek mmkndr. Tonoz ikonunu tklayn. Alan toolbardan Tonoz mesnetlerini tanmla ikonunu tklayn. Mesnet tanmla diyalogu alacaktr. Mesnetlenme zelliini deitirmek istediiniz tonoz kenarn tklayn. Mesnet tanmla diyalogunda istediiniz seenei iaretleyin. telemeye ankastre iaretlenirse,

319

ideCAD Statik Objeleri seilen kenar analizde teleme yapmayacak demektir. Dnmeye ankastre iaretlenirse, seilen kenar dnme yapmayacak demektir. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.

Tonoz analizi
Yerletirilmi bir tonozun analizini yapmak iin Kubbe ve Tonoz Analizi komutu kullanlr. Tonoz yerletirildikten sonra Tonoz Mesnetlerini Tanmla komutuyla tonozun kenarlarnn mesnetlenme koullar belirlenir. Kenarlar dnmeye ve/veya telemeye ankastre tanmlanabilir. Tonoz analizi sonlu elemanlar yntemi ile yaplr. Sonlu elemanlar 4 dm noktal, 12 serbest dereceli, yamuk plak elemanlardr. Varsaylan maksimum sonlu elemanlar genilii 0.25 metredir. Sonlu eleman genilii, bu satra girilen deeri amamak kaydyla kabuk ekline gre otomatik ayarlanr. Sistem zlr, Tonozun dm noktas deplasmanlar ve u kuvvetleri hesaplanr. Tonozun yk bilgileri sabit ve hareketli yk deerleri olarak Tonoz Ayarlar diyalogunda Statik sekmesinde kg/m2 cinsinden tanmlanr. Sabit yk deeri olarak kalnlktan oluan betonarme arl dndaki arlklar tanmlanr. Tonoz herhangi bir proje ierisinde tanmlanabilir fakat tonozun ereve sistemiyle fiziksel bir paylam yoktur. Tonozda oluan tesirler ereve sistemine aktarlmazlar. Tonoz yerletirin. Tonoz ayarlarnda sabit ve hareketli ykleri tanmlayn. Tonoz toolbarndan Tonoz mesnetlerini tanmla ikonunu tklayn. Srasyla tonozun kenarlarn seerek, dnme ve/veya telemeye ankastre olup olmadn belirleyin. Toolbardan Kubbe ve tonoz analizi butonunu tklayn. Tonoz analizi yaplm olacaktr.

Tonoz kuvvetlerinin ve donat alanlarnn incelenmesi


Tonozun ekme ve basn blgeleri, deplasmanlar, donat miktarlar ve kuvvetleri 3 boyutlu erevede incelenir. Bunun iin;

320

ideCAD Statik Objeleri Perspektif grnt stnde farenin sa tuuna basn. Alan menden 3B ereve satrn tklayn. Perspektif grnts tel ereve haline dnecektir ve ereve Grnt Ayarla diyalogu alacaktr. Ykler sekmesinden arzu edilen ykleme kombinasyonu seilir. Grafik seimi blmnden tonoz zerinde momentleri, kesme ve normal kuvvetleri ve tonozun deplasmann gsteren seenekleri iaretleyebilirsiniz. Kabuk Kuvvetleri sekmesinde Tonoz kuvvetleri satr iaretlenir. Tel ereve zerinde tonoza ait diyagram grnecektir. AS1 ve AS2 iaretlenerek srasyla asal ve minr yndeki donat alanlar grlebilir. st donat alanlar seenei iaretlenirse, diyagramda kabuun st blgesindeki donat miktarlar gsterilir. Seenek iaretli deilse, alt blgelerdeki donat miktarlar gsterilir. Fareyi diyagram zerinde gezdirerek tonoza ait nmerik deerleri de grebilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi nmerik deere de denk geldii yandaki renk paletinden takip edilebilir. AS1 ve AS2 iaretliyken Mevcut donat alan satr tklanarak donat ap ve aralk tanmlanabilecek satr aktif hale getirilir. Bu satra donat ve aralk deeri girilerek, grafikte e zamanl renk deiimi gzlenir. Girilen donat miktarna yeterli alanlar beyaz renge dntrlr. Bu ilem hem st donat alanlar seenei tklanarak st blge iinde yaplr, hem seenek kaldrlarak alt blge iin yaplr. Bu ekilde programda tonoz iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri iin belirlemi olunur. Bu aamadan sonra kullanc programn izim olanaklarn ile tonoz donat izimini yapmaldr.

Merdiven
Merdiven izim yardmclar
Merdiven toolbar
Merdiven Toolbar zerinde merdiven ile ilgili komutlara tek tklamada ulamay salayan komut ikonlar yer alr. Merdiven ikonu tklandnda merdiven toolbar ekrana gelir.

Merdiven toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Merdiven ikonu. Merdiven izim komutunu altrr. Merdiven izer. Merdiven Deformasyonu ikonu. Merdiven deformasyonu modunu altrr.

321

ideCAD Statik Objeleri Korkuluk Sakla/Gster ikonu. Korkuluk Sakla/Gster komutu merdiven korkuluklarn kapatp aar. Korkuluk istenmeyen merdiven kenarlarnda korkuluklar bu komut kullanlarak kapatlr. Korkuluk Says Edit ikonu. Korkuluk saysn deitirmek iin kullanlr. Merdiven Mesnetlerini Tanmla ikonu. Merdivenin herhangi bir kenarn dnme ve/veya telemeye tutulu hale getirir. Merdiven Kaydet ikonu. izim alanndaki herhangi bir merdiveni merdiven ktphanesine ekler. Merdiven ktphanesine kaydedilen merdiven baka projelerde tekrar kullanlabilir. Yerletirme Noktas ikonu. mlecin merdiven objesini yakalama noktasn deitirir. Simetri Y ikonu. Merdiven k ynn deitirir. Merdiven Ayarlar ikonu. Merdiven Ayarlar diyalogunu aar. Merdiven parametreleri bu diyalogdan ayarlanr.

Merdiven deformasyonu toolbar


Merdiven Deformasyonu ikonu. Merdiveni yakalama noktalarn aa kartr, yakalama noktalarn yakalayarak merdiveni deforme eder. Birincil Dm Noktas Ekle ikonu Mevcut bir merdivende yeni yakalama noktalar oluturur ve merdiveni yakalama noktalarndan yakalayp deforme etmeye yarar. Birincil Dm Noktas Sil ikonu. Birincil Dm Noktas Ekle ikonu ile oluturulan dm noktalarn siler. Merdiven Deformasyonunu ptal Et ikonu. Merdiven deformasyonu komutu ile yaplan deiiklikleri geri alr. kincil Merdiven Deformasyonu ikonu. kincil merdiven yakalama noktalarn hareket ettirerek merdiveni deforme etmek iin kullanlr. k hatt ve merdiven korkuluklarn etkiler. kincil Dm Noktas Ekle ikonu. Merdivende k hatt ve korkuluk zerinde yeni yakalama noktalar (dm noktalar) oluturur kinci Dm Noktas Sil ikonu. kincil Dm Noktas Ekle ikonu ile oluturulan dm noktalarn siler.

322

ideCAD Statik Objeleri kincil Merdiven Deformasyonunu ptal Et ikonu. kincil merdiven deformasyonu komutu ile yaplan deiiklikleri iptal eder.

Merdiven klavye destei


Merdiven izimi esnasnda boluk tuu veya 1 tuu ile merdivenin yakalama noktas deitirilir. Merdiven tklandktan sonra seili merdivenin sanal grnts ekranda belirir. Bu esnada boluk tuuna baslrsa, imlecin merdiveni farkl noktalardan yakalad grlr. Art arda boluk tuuna baslarak merdiven yakalama noktas deitirilebilir. Merdiven toolbarnda bulunan Y simetri ikonu merdivenin simetrisini alr. Ayrca klavyeden 2 tuuna baslrsa merdivenin simetrisi alnabilir.

Merdiven ayarlar
Merdiven ktphanesi ve bu merdivenlerle ilgili parametreler Merdiven Ayarlar diyalogunda yer alr. Ayarlar/Obje Ayarlar/Merdiven Ayarlar satrn tklayn. Merdiven Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. stediiniz merdiven, korkuluk ve kpete tiplerini sein ve gerekli parametrik ayarlamalar yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaplan ayarlar bundan sonra izilecek merdivenler iin geerli olacaktr. Mevcut bir merdivenin ayarlarn deitirmek iin: Deitirmek istediiniz merdiveni farenin sol tuu ile tklayn. Merdiven seilecektir. Merdiven zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. Merdiven Ayarlar diyalogu karnza gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, yaptnz deiiklikler semi olduunuz merdivene uygulanacaktr. Merdiven Ayarlar diyalogu iki farkl ekilde karmza kar. Ayarlar/Obje Ayarlar/Merdiven Ayarlar satr tklandnda ekrana gelen Merdiven Ayarlar diyalogu ile mevcut merdiveni deitirmek iin zellikler tklandnda alan Merdiven Ayarlar diyalogu arasnda farklar vardr. Bu diyaloglardan birincisinde be sekme bulunurken, ikincisinde yedi sekme bulunur. Konstrksiyon, Renkler-izgi Tipleri, KorkulukKpete ve Materyaller sekmeleri her iki diyalogda da yer alr. Ancak birincisinde ilave olarak sadece

323

ideCAD Statik Objeleri Merdiven Tipleri sekmesi bulunur. Dierinde ise bu sekmenin yerine Parametreler-2B Grnt ve 3B Grnt sekmeleri yer alr. Diyaloglardaki parametrelerle ilgili aklamalar aadadr: Merdiven Tipleri Sekmesi: Bu sekmede diyalogun sol tarafndaki pencerede Merdiven Ktphanesi yer alr. Merdivenler tiplerine gre klasrler altnda dzenlenmitir. izilecek merdiven bu klasrler altndan seilir. Seilen merdivenin plan grnts sa stte, boyutlu grnts de sa altta grntlenir. 3B grnty yaklatrmak, uzaklatrmak, dndrmek mmkndr. Bu ekilde merdiven zellikleri boyutlu olarak incelenebilir. Dier sekmelerde yaplacak parametre deiiklikleri annda buradaki 3B grntye uygulanr. Farenin sol tuu basl tutularak fare 3B grnt zerinde yukar-aa. Saa-sola hareket ettirilerek 3B merdiven grnts dndrlr. Farenin sa tuu basl tutularak fare yukar-aa hareket ettirilirse, 3B merdiven yaklap uzaklar. Klavyeden Ctrl tuu ve farenin sol tuu basl tutularak fare 3B grnt zerinde hareket ettirilirse merdiven X-Y dzleminde (zgara dzlemi), Ctrl tuu ve farenin sa tuu basl tutularak hareket ettirilirse Y-Z dzleminde (zgara dzlemine dik dzlem) hareket eder. Merdiven tanm satrnda merdiven iin yazlm tanm grlr. Bu satra kullanc mdahale edemez. k ynn evir: aretlendiinde merdiven kollarnn k ynn deitirir. rnein soldan saa kan bir merdiveni sadan sola kan merdiven yapar. Parametreler-2B Grnt Sekmesi: Bu sekme izim alannda mevcut bir merdivenin zelliklerine mdahale etmek zere merdiven zelliklerine girildiinde ekrana gelir. Sol tarafta merdiven genilii, uzunluu, korkuluk genilii, kalnl, ykseklii vb. parametrelerin listesi grlr. Bu parametrelerin her birine mdahale edilebilir. Deerlerde yaplan deiiklikler annda ilgili merdivene uygulanr. Sa tarafta merdivenin 2B plan grnts grlr. Yaplan deiiklikler annda bu grntye de yansr. 3B Grnt Sekmesi: Bu sekme mevcut bir merdivenin ayarlarn deitirmek zere merdiven ayarlarna girildiinde mevcuttur. Burada merdivenin 3B grnts grlr. Farenin sol tuu basl tutularak fare 3B grnt zerinde yukar-aa. Saa-sola hareket ettirilerek 3B merdiven grnts dndrlr. Farenin sa tuu basl tutularak fare yukar-aa hareket ettirilirse, 3B merdiven yaklap uzaklar. Klavyeden Ctrl tuu ve farenin sol tuu basl tutularak fare 3B grnt zerinde hareket ettirilirse merdiven X-Y

324

ideCAD Statik Objeleri dzleminde (zgara dzlemi), Ctrl tuu ve farenin sa tuu basl tutularak hareket ettirilirse Y-Z dzleminde (zgara dzlemine dik dzlem) hareket eder. 3B grntnn altnda yer alan komutlarla, 3B grnt zerinde merdiven korkuluklarnn yerleri deitirilebilir, limon kirili merdivenlerin limon kirileri alp kapatlabilir. Korkuluk Ta: Buton tklanr. Fare imleci 3B merdiven modeli zerinde tanmak istenen korkuluk zerine getirilir. Farenin sol tuu tklanp basl tutularak fare hareket ettirilir. Fare ile birlikte ilgili korkuluun da hareket ettii grlr. Korkuluk istenen pozisyona getirilince sol tu braklr. Korkuluklar ilk haline getir: Korkuluk ta komutu ile yerleri deitirilen korkuluklar tekrar eski yerlerine getirilmek istenirse bu buton tklanr. Korkuluklar eski yerlerine geri dner. Limon Kiri Sakla: Limon kirili merdivenlerde herhangi bir limon kiriinin izilmemesi istenebilir. Bu durumda ilgili limon kirilerini kaldrmak iin bu buton tklanr. lgili limon kirii farenin sol tuu ile tklandnda, limon kiri kalkar (saklanr). Btn Limon kirileri gster: Saklanan limon kirilerin tekrar gsterilmesi isteniyorsa bu buton tklanr. Limon kiriler geri gelir. Konstrksiyon Sekmesi: Konstrksiyon Tipleri: Dz, krml, limon kirili ve rampa tipi merdiven sistemlerinden biri farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Basamak Parametreleri: D1 basamak kaplamas knt uzunluu, D2 rht kaplamas kalnl, D3 basamak kaplamas kalnldr. Birimler metredir. Kaplama istenmiyorsa bu deerler sfr girilir. Limon Kiri Parametreleri: LK1 ve LK2 limon kiri yksekliini tayin eder. ekil zerinde gsterilmitir. Kalnlk parametresi de limon kiri kalnldr. Birim metredir. Merdiven Kotu: Merdiven alt noktasnn kat tabanndan llen kotudur . Pozitif ya da negatif olabilir. Korkuluk yzeyi says: Korkuluk yzey says, korkuluk dey yzey saysn (korkuluk kesitini) belirler. Korkuluk yzey says 4 olursa, korkuluk kesiti karesel olur. Korkuluk yzey says arttrldka korkuluk kesiti daireye yaklar. No.lu basamaktan itibaren no.lar yazma: Buraya girilen basamak numarasndan sonraki basamaklar merdiven zerinde numaralandrlmaz.

325

ideCAD Statik Objeleri Kesit hattn iz: Merdiven zerine kesit hatt izilmesi isteniyorsa iaretlenir. Kesit hatt, planda merdivenin grnen ve grnmeyen ksmlarn belirtmek iin merdiven zerine ift apraz izgi eklinde izilen hattr. 1. ve 2. Kaplama izgisi: Planda merdiven zerinde kaplamalar gsteren izgilerin nasl izileceini belirleyen parametrelerdir. Par1 ve Par2 merdivenin sa ve sol kenarndaki kaplama izgilerinin uzunluklardr. Tam seenei seilirse kaplama izgisi merdivenin bir kenarndan dier kenarna kadar izilir. Oransal seilirse girilen Par1 ve Par2 uzunluklarnn merdiven geniliine oranlarna gre izilir. Sabit uzunluk seilirse Par1 ve Par2 uzunluklar kadar izilir. Tanmlama: Merdiven tanm satrdr. Deitirilebilir. Ancak merdivene herhangi bir etkisi olmaz. Sadece tanmlama deimi olur. Alanlar Sekmesi: Merdiven Alan: Kutucuun sandaki aa ok butonu tklandnda alan listesi alr. Buradaki her alan bir merdiven kolunu temsil eder. Merdiven tek koldan ibaretse listede tek alan bulunur. Buradaki parametreler her merdiven kolu iin (alan) ayr ayarlanr. Basamaklar: Bu blmde basamak ve rht saysn belirleyen parametreler yer alr. Yaplan seimlere ve girilen deerlere gre ilgili alann basamak says, basamak genilii, rht says ve rht ykseklii otomatik ayarlanr. Basamak says belirleyici parametre: Bu seenek seilirse, sadaki kutucua ilgili alan (merdiven kolu) iin istenen basamak says girilir. Kol uzunluu ve ykseklii bellidir ve girilen sayya gre basamak genilii ve rht ykseklii otomatik olarak hesaplanr ve ilgili kutucuklara yazlr. Bu durumda basamak genilii ve ykseklii deerlerine mdahale edilemez. Mdahale iin ilgili seenekler seilmelidir. Fakat bu parametreler deitirilince de doal olarak basamak says deiecektir. nk kol uzunluk ve ykseklii sabit olduuna gre bu parametreler birbirine bamldr. Basamak ykseklii belirleyici parametre: Seenek iaretlenir ve sandaki kutucua istenen rht ykseklii girilir. Girilen rht ykseklii sabit tutulur. Basamak genilii ve basamak says girilen basamak yksekliine bal olarak belirlenir. Basamak genilii belirleyici parametre: Seenek iaretlenir ve sandaki kutucua istenen basamak genilii girilir. Bu durumda basamak genilii sabit tutularak rht ykseklii ve basamak says bu deere bal olarak hesaplanr. Son basamak st kot seviyesinde: Bu seenek iaretlenirse rht says basamak says belirleyici parametre deeri kadar olur. rnein; basamak says belirleyici parametre 7 ise ilgili kolda 7 rht olacaktr. Bu, basamak saysnn 6 olmas anlamna gelir. 7.inci basamak da vardr fakat bu basamak

326

ideCAD Statik Objeleri sahanlk ya da merdivenin birletii deme kotundadr. Seenek iaretlenmezse rht says, basamak says belirleyici parametre deerinden bir fazladr. Yani, basamak says belirleyici parametre 7 ise, ilgili kolda 8 rht olacaktr. Bu durumda basamak says da 7 olacaktr. Son basamak sahanlktan bir rht ykseklii kadar altta olacaktr. lk/son basamakta kaplamaya gre ykseklik ayarlamas: Merdivende kaplama kullanlyorsa, rht yksekliklerinin kaplama kalnlklar dikkate alnarak ayarlanmas iin uygun seenek iaretlenir. Kaplamaya gre ykseklik ayarlamas baz kollarda ilk basamakta, baz kollarda da son basamakta yaplr. Dengeleme ve Standartlar: Balangtaki dengelenmemi basamak adedi: Dnen merdivenlerde dengelemenin balayaca basamak buradan belirlenir. rnein; 2 girilirse, balangtaki iki basamak iin dengeleme yaplmaz. nc basamaktan itibaren dengelemeye balanr. Bititeki dengelenmemi basamak adedi: Dnen merdivenlerde dengelemenin hangi basamakta biteceini belirleyen parametredir. rnein; 2 girilirse dengeleme sondan nc basamakta bitirilir. Son iki basamak iin dengeleme yaplmaz. Minimum basamak genilii: Dengeleme yaplrken minimum basamak geniliinin ne kadar olabilecei bu kutucua girilir (metre). Nonlineer dengeleme metodu seilirse mdahale edilebilir. Sabit ve lineer dengeleme metotlar seildiinde kullanc mdahale edemez. Dengeleme metodu olarak metot mevcuttur. Kullanc bunlardan istediini seebilir. Bunlar Sabit, lineer ve Nonlineer dengeleme metotlardr. Dengelemeler seilen metoda gre yaplr ve annda merdivenin 2B ve 3B grntlerine yansr. Bunlar ilgili sekmelerden izlenebilir. A: Merdivenin eimidir (derece). Otomatik olarak hesaplanp bu kutucua yazlr. Kullanc mdahale edemez. Merdiven kol uzunluu ve ykseklii, basamak ve rhta bal olarak deiir. B+2R: Adm uzunluunu ifade eder. Birim metredir. Burada B basamak geniliini, R rht yksekliini temsil eder. B ya da R deitiinde otomatik deiir. B-R: Rahatl ifade eder. Birim metredir. B basamak genilii, R rht yksekliidir. B ya da R deitiinde otomatik deiir. B+R: Gvenlii ifade eder. Birim metredir. B basamak genilii, R rht yksekliidir. B ya da R deitiinde otomatik deiir. Basamak Numaralar:

327

ideCAD Statik Objeleri Basamak numaralar ile ilgili parametrelerdir. Sola, saa ya da k hattna yanak seeneklerinden biri seilerek, merdiven basamak numaralarnn basamaklarn neresine yazlacana karar verilir. Bu seeneklerin sandaki yaz tipi butonu tklandnda Yaz Tipi Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Bu diyalogdan basamak yazlar iin yaz tipi ve yaz efekti seilir. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr. Butonun zerindeki yaz rnei seilen yaz tipi ve efektini yanstr. X Ofset/Y Ofset: X ofset basamak yazlarn yatay olarak, Y Ofset de dey olarak kaydrmak iin kullanlr. Deerler pozitif ya da negatif olabilir. Birim metredir. A: Basamak yazlarnn as girilir. A sfr iken yazlar basamaklara paralel olurlar. Merdiven dndrlrse yazlar da merdivenle birlikte dner. Ancak Global A seenei iaretlenirse global alar dikkate alnr. Merdivenin as ne olursa olsun, yazlarn as burada yazlan a olacaktr. A birimi derecedir. Ykseklik: Basamak yazlarnn ykseklii (metre). Kesit: Kesit izgileri ile ilgili ayarlar bu blmde yaplr. D, L, 1, 2, ve 3 parametreleri ekil zerinde gsterilmitir. Buna gre ilgili kutucuklara gerekli deerler girilir. D, L, 1 ve 3 parametrelerinin birimi metre, 2 (a) parametresinin birimi derecedir. Kesit hatt var kutucuu iaretlenirse ilgili merdiven alan (kolu) zerine kesit hatt girilen parametrelere gre izilir. aretlenmezse kesit hatt izilmez. Kesit izgisinde ok iz kutucuu iaretlenirse, kesit hattnda k hatt izgisinin ucuna ok izilir. aretlenmezse izilmez. Statik Sekmesi: Sabit yk: Merdivenin kalnlktan oluan betonarme arl dndaki sabit d ykler girilir. (kg/m2) Hareketli yk: Merdiven hesabnda kullanlacak hareketli yk deeri girilir. (kg/m2) Sonlu eleman genilii: Kabuk hesabnda esas alnacak maksimum sonlu eleman geniliini girilir. Program kabuklar yamuk formda sonlu elemanlara blerek analizini yapar. Sonlu eleman genilii, bu satra girilen deeri amamak kaydyla kabuk ekline gre otomatik ayarlanr. Grnm Sekmesi:

328

ideCAD Statik Objeleri izgi Tipleri: Planda merdiveni oluturan izgiler iin ayr izgi tipi seilir. Kutucuklarn sandaki aa ok butonlar tklandnda izgi tipleri listesi alr. Bu listeden istenen izgi tipi farenin sol tuu ile tklanarak seilir. izgiler soldaki ekil zerinde krmz renkli rakamlarla numaralandrlmtr. Renkler: Planda merdiveni oluturan izgiler iin ayr renk seilir. izgiler diyalogun solundaki ekil zerinde mavi rakamlarla numaralandrlmtr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Etiket iz : aretlenirse merdiven zerinde rht says, basamak ykseklii ve genilii gsterilir. aretlenmezse gsterilmez. Toplam basamak numaralar : aretlemezse, rht says, basamak ykseklii ve genilii her kolda ayr gsterilir. aretlenirse, toplam deerler gsterilir. Etiket yaz tipi : Rht says, basamak ykseklik ve genilik yazsnn yaz tipi seilir. Etiket rengi: Rht says, basamak ykseklik ve genilik yazsnn yaz rengi seilir. Etiket ykseklii: Rht says, basamak ykseklik ve genilik yazsnn yaz ykseklii girilir. Korkuluk Sekmesi: Kpete Profilleri: Kpete listesinden bir kpete farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Seilen kpete kesiti, kpete ekrannda grntlenir. Korkuluk Profilleri: Korkuluk listesinden bir korkuluk farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Seilen korkuluk grnts, korkuluk ekrannda grntlenir. Birimler: Temel Birimler: llendirmenin hangi birimde yaplaca belirtilir. llendirme metre, santimetre, milimetre, fit ve kesirli in, fit ve ondalk basamakl in, ondalk basamakl fit, kesirli in, ondalk basamakl in birimlerinden biriyle yaplabilir. rnein 4 metrelik bir mesafe santimetre seilirse 400, milimetre seilirse 4000, fit ve kesirli in seilirse, 13 11 , fit ve ondalk basamakl in seilirse 13 1.5 , ondalk basamakl fit seilirse 13.12, kesirli in seilirse 1571/2 , ondalk basamakl in seilirse 155.5 eklinde gsterilecektir. Hane says: Ondalk basamakl llendirme tipi seildiinde aktif hale gelir. llendirmenin virglden sonra ka hane gsterileceini belirler. Sfr girilirse virglden sonra hane gsterilmez, 1 girilirse bir hane, 2 girilirse iki hane vb. gsterilir. Program lleri belirtilen hane saysna gre

329

ideCAD Statik Objeleri yuvarlayarak yazar. Mimari projelerde genelde llendirme birimi metre ise iki hane, santimetre ise bir hane dikkate alnr. Yuvarlama aral: Metre, santimetre ya da milimetre olarak yaplacak llendirmenin yuvarlama araln belirler. Yuvarlama yok seilirse, llendirme tam deerinde yaplr. Aralk bydke llendirme seilen aralk kadar yuvarlanr. Sfr birimi gster: aretli deilse, soldaki sfr ve noktay llendirmede gstermez. rnein 0.20 deerini, 20 olarak llendirir. aretli ise 0.20 deeri 0.20 olarak llendirilir. Kesirler: Kesirli in formatnda yaplacak llendirmenin hangi hassasiyette gsterileceini belirler. Kesirsiz ya da 1/64 hassasiyetine kadar kesirli llendirme yaplabilir. Kk kesir yazs: Kesirli in format seildiinde, kesir ksmnn byk/kk gsterilmesini belirler. aretli ise kesir tam saynn biraz stnde ve kk, iareti deilse kesir tam saynn yannda ayn byklkte gsterilir. Sfr fiti gster: 0 fitli llendirmede (1 fitten kk l deerinde) 0n gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein iaretli deilse, 0' - 15" deerinde bir l -15" olarak gsterir. aretli ise 0'-15" eklinde gsterir. 0-1 aralnda sfr in i gster: rnein 8'-0 1/6 " deerine sahip bir llendirme in ksm 0-1 aralndadr. Seenek iaretli deilse 8'-0 1/6 " deeri 8'- olarak gsterilecektir. Baka bir deyile 0-1 aralndaki in deerleri gsterilmeyecektir. Mutlak ini gster: nin mutlak sfr olduu llendirme deerinde sfr inin gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein tam 10' deerinde bir llendirme, eer bu seenek iaretli ise, 10'-0" eklinde gsterilecektir. aretli deilse 10"- eklinde gsterilecektir. Materyaller Sekmesi: Gvde dokusu, kaplama dokusu, kpete dokusu ve korkuluk dokusu ksmlarndan gvde, kaplama, kpete ve korkuluklara ayr materyal atanr. lgili yzeyler seilen materyal ile kaplanr ve renderlerde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr. Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir (metre). rnein; 1 girilirse seilen materyal dokusu genilii 1 metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr. Yap Bileenleri Sekmesi:

330

ideCAD Statik Objeleri Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzemeye ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir. Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr. Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr.

331

ideCAD Statik Objeleri Oranla listesinde merdiven objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr: Merdiven l Sabit Listede kan Bamsz Aklama Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile merdivenin k hatt uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, malzemenin alan olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, merdivenin st yzeyinin alan ile arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, malzemenin hacmi olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, merdivenin rht says ile arplarak kullanlacak demektir.

Uzunluk

Bamsz

k hatt uzunluu

Alan

Bamsz

st alan

Hacim

Bamsz

Say

Bamsz

Say

Rht says

332

ideCAD Statik Objeleri

Bulunduu mod
Merdiven hem mimari hem de statik izim modlarnda izilebilir. Klavyeden Shif+Tab tuuna baslarak kalp plan modundan mimari plan moduna geilebilir.

Merdiven izimi
Merdiven
Merdiven izimi, merdiven ktphanesinde bulunan merdivenlerden uygun merdiven tipinin seilip izim alanna yerletirilmesi sureti ile yaplr. Merdivenler eitli tiplerde hazrlanp ktphaneye atlm 3B parametrik objelerdir. Parametrelerine mdahale edilerek ve merdiven deformasyon komutlar kullanlarak, mevcut merdiven tiplerinden yeni merdiven tipleri retmek de mmkndr. Merdiven izmek iin: Merdiven ikonunu tklayn. Seilen merdivenin sanal grnts ekrana gelir. Aa kan toolbarda Merdiven Ayarlar ikonunu tklayn. Eer daha nce bir merdiven seilmediyse, seili merdiven bulunamad mesajn iletecektir. Tamam butonuna basn. Merdiven Ayarlar diyalogu karnza kacaktr. Merdiven ayarlar diyalogunda merdiven tipleri sekmesinde snflandrlm klasrleri ift tklayarak merdiven tiplerine ulaabilirsiniz. Merdiveni sein. Gerekli ayarlar yapn. Bu diyalogda daha ayrntl bilgi almak iin yazlarn veya ekillerin zerinde farenin sa butonuna basn. Bu nedir yardm kacaktr. Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak merdivenin izi grnecektir. Bu arada klavyeden boluk tuuna basarsanz, merdivenin tutma noktasn deitirebilirsiniz. Merdiven toolbarndan Y simetri ikonu tklarsanz merdivenin simetrisini alabilirsiniz. izim alannda merdiveni yerletirmek istediiniz noktaya gtrn ve sol tu ile tklayn. Fareyi hareket ettirdiinizde merdiven tklanan bu nokta etrafnda fare hareketine bal olarak

333

ideCAD Statik Objeleri dnecektir. Farenin sol tuunu ikinci defa tklayn. Merdiven oluacaktr. Merdiven boyutlarn ve dier parametreleri ayarlamak iin: Ayarlamak istediiniz merdiveni farenin sol tuu ile tklayarak sein. mle merdiven zerinde iken farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn farenin sol tuu ile tklayn. Merdiven ayarlar diyalogu alacaktr. Alan bu diyalog merdiven izmeden nce alan merdiven ayarlar diyalogundan farkldr. Burada merdivenin boyutlarna, basamak genilii, rht ykseklii gibi parametrelerine mdahale edebilirsiniz. (Merdiven ayarlarndaki parametrelerle ilgili bilgiler Merdiven Ayarlar bal altnda anlatlmtr.) Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Yaptnz deiiklikler setiiniz merdivene uygulanacaktr. Merdiven yerletirirken nce merdiveni izim alannda bo bir yere yerletirip ayarlarn yapmak, daha sonra yerine tamak daha uygun olur. nk ktphaneden seeceiniz merdivenin boyutlar sizin izmek istediiniz merdivenin boyutlarnda olmayabilir. Merdiven istenilen boyut ve zelliklere getirildikten sonra geriye sadece merdiveni yerine tamak kalr. Merdiveni tamak iin: Deitir/Ta satrn tklayn. Tanacak merdiveni farenin sol tuu ile tklayarak sein. Farenin sa tuunu tklayn. Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama satrn tklayn. Bu ekilde gelimi yakalama modu aktif hale gelecektir. Gelimi yakalama aktif iken merdiveni ke noktalarndan rahata yakalayabilirsiniz. Fare imlecini merdiveni yakalamak istediiniz ke noktas zerine srkleyin. mle OK iaretini dnnce farenin sol tuunu tklayn. Fareyi hareket ettirdiinizde merdiven de fare ile birlikte hareket edecektir. Merdiveni yerletirmek istediiniz nokta zerine geldiinizde imle OK iaretine dnecektir. Sol tuu tklayn. Merdiven yerleecektir.

334

ideCAD Statik Objeleri

Merdiven sahanl
Merdiven ktphanesinde bulunan merdivenlerin bazlar sahanlkl, bazlar da sahanlkszdr. Merdiven dnda sahanlk tanmlamak gerekirse, bu deme ile yaplabilir. Statik deme kullanmak daha uygundur. Deme tanmlama ile ilgili aklamalar deme bal altnda verilmitir.

Merdiven izim teknikleri


Merdiven Edit
Merdiven zelliklerini deitirmek iin Merdiven Edit komutu gelitirilmitir. Bu komut ile merdivenin ayarlarna girilip eitli parametrelerine mdahale edilebilir. Merdiven ayarlarnda yer alan parametreler Merdiven Ayarlar bal altnda anlatlmtr. Merdiven Edit komutu ile merdiven zelliklerini deitirmek iin: Deitir/Obje Edit/Merdiven/Merdiven Edit satrn tklayn. zelliklerini deitirmek istediiniz merdiven zerine farenin sol tuu ile tklayn. Merdiven Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Ayn ilemi farkl yntemlerle de yapabilirsiniz: lgili merdiveni sein. Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Merdiven Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Ya da; Merdiveni farenin sol tuu ile tklayarak sein. Merdiven zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. Merdiven Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaplan deiiklikler merdivene uygulanacaktr.

335

ideCAD Statik Objeleri

Merdiven deformasyonu
Merdiven deformasyonu komutu, bir merdiveni belirli noktalarndan(birincil dm noktas) tutup deforme ederek deiik merdiven ekilleri oluturmak iin kullanlr. Merdiven sadece deformasyon noktalarndan deforme edilebilir. Bu deformasyon noktalar merdiven konturu zerinde yer alrlar. Noktalarn yeri deitirildiinde, merdivenin ekli de buna bal olarak deiir. Merdiven deformasyonu iin: Deitir/Obje Edit/Merdiven/Merdiven Deformasyonu satrn tklayn. izim alanndaki mevcut merdivenler zerinde, merdiveni deforme edebileceiniz noktalar iaretlenecektir. Fare imlecini tamak istediiniz nokta zerine getirin ve sol tuu tklayn. Fareyi srkleyin. Tklanan nokta fare ile birlikte hareket edecektir. Tanan nokta ile birlikte merdiven de deforme olacak, ekli deiecektir. Farenin sol tuunu tklayn. lgili nokta tklanan yere tanacaktr. Merdivenleri bu ekilde deforme ederek gerekli geometriye uydurmak mmkndr. Bu ilemi yapmadan nce akslar kesitirerek deformasyon noktalarnn tanaca noktalar belirlemekte fayda vardr. Merdiven deformasyon ilemi tamamlandktan sonra bu akslar silebilirsiniz. Merdiven Deformasyonu komutu kullanlarak dzenlenen merdivenler baka projelerde de kullanmak amac ile kaydedilebilir. Merdiven Kaydet komutu bu amala gelitirilmitir. Bu komutla izim alanndaki herhangi bir merdiven, merdiven ktphanesine eklenebilir. Daha detayl aklama Merdiven Kaydet bal altnda mevcuttur.

Birincil dm noktas ekle


Merdivende yeni yakalama noktalar (dm noktalar) oluturarak, dm noktas deformasyonu ile merdiveninin deitirilmesini salar. Toolbardan Merdiven ikonunu tklayn. Merdiven toolbarndan Merdiven Deformasyonu ikonunu tklayn. Merdiven Deformasyonu toolbarndan Birincil Dm Noktas Ekle ikonunu tklayn.

336

ideCAD Statik Objeleri Fare imlecini izim alannda merdiven d kontunun zerinde uygun bir yere getirin ve sol tuu tklayn. Program tkladnz noktada yeni bir dm noktas oluturacaktr.

Birincil dm noktas sil


Merdiven zerinde Birinci Dm Noktas Ekle komutu ile oluturulan dm noktalarn silmek iin kullanlr. Toolbardan Merdiven ikonunu tklayn. Merdiven toolbarndan Merdiven Deformasyonu ikonunu tklayn. Merdiven Deformasyonu toolbarndan Birincil Dm Noktas Sil ikonunu tklayn. Fare imlecini merdiven zerinde bulunan dm noktalarndan birinin zerine getirin. Program tkladnz dm noktasn silecektir. Merdiven daha nceden silinen dm noktas kullanlarak deforme edildiyse, dm noktas silindiinde, deforme edilen nokta, ilk pozisyonuna otomatik olarak geri gelecektir.

Merdiven deformasyonunu iptal et


Merdiven Deformasyonu kullanarak deitirdiiniz merdiveni yine eski haline getirmek iin: Deitir/Obje Edit/Merdiven/Merdiven Deformasyonunu ptal Et satrn tklayn. Eski haline getirmek istediiniz merdiveni farenin sol tuu ile tklayn. Merdiven deformasyonlar iptal olacak, merdiven nceki haline geri dnecektir.

kincil merdiven deformasyonu


kincil Merdiven Deformasyonu komutu da merdiven zerinde baz noktalar hareket ettirerek merdivende farkl dzenlemelere gitmek iin kullanlr. kincil merdiven deformasyon noktalar korkuluklar ve k hatt izgisi zerinde yer alr. Korkuluklar zerinde yer alan deformasyon noktalarnn hareketi sadece korkuluklarn formunu etkiler. k hatt izgisi zerinde yer alan

337

ideCAD Statik Objeleri noktalarn hareketi ise k hattn ve buna bal olarak basamak geniliklerini, merdiven dengelemesini etkiler. kincil merdiven deformasyonu iin: Deitir/Obje Edit/Merdiven/kincil Merdiven Deformasyonu satrn tklayn. izim alanndaki mevcut merdivenler zerinde, merdiveni deforme edebileceiniz noktalar iaretlenecektir. Fare imlecini tamak istediiniz nokta zerine getirin ve sol tuu tklayn. Fareyi srkleyin. Tklanan nokta fare ile birlikte hareket edecektir. Tanan nokta ile birlikte bu noktaya bal korkuluklar ya da k hatt da deforme olacaktr. Farenin sol tuunu tklayn. lgili nokta tklanan yere tanacaktr. Merdivenleri bu ekilde deforme ederek gerekli geometriye uydurmak mmkndr. Bu ilemi yapmadan nce akslar kesitirerek deformasyon noktalarnn tanaca noktalar belirlemekte fayda vardr. Merdiven deformasyon ilemi tamamlandktan sonra bu akslar silebilirsiniz. Bu ekilde dzenlenen merdivenler baka projelerde de kullanmak amac ile kaydedilebilir. Merdiven Kaydet komutu bu amala gelitirilmitir. Bu komutla izim alanndaki herhangi bir merdiven, merdiven ktphanesine eklenebilir. Daha detayl aklama Merdiven Kaydet bal altnda mevcuttur.

kincil dm noktas ekle


Merdivende yeni yakalama noktalar (dm noktalar) oluturarak, dm noktas deformasyonu ile merdiveninin deitirilmesini salar. Toolbardan Merdiven ikonunu tklayn. Merdiven toolbarndan Merdiven Deformasyonu ikonunu tklayn. Merdiven Deformasyonu toolbarndan kincil Dm Noktas Ekle ikonunu tklayn. Fare imlecini izim alannda merdiven zerinde(korkuluk ya da k hatt zerinde) uygun bir yere getirin ve sol tuu tklayn. Program tkladnz noktada yeni bir dm noktas oluturacaktr.

338

ideCAD Statik Objeleri

kincil dm noktas sil


Merdiven zerinde kincil Dm Noktas Ekle komutu ile oluturulan dm noktalarn silmek iin kullanlr. Toolbardan Merdiven ikonunu tklayn. Merdiven toolbarndan Merdiven Deformasyonu ikonunu tklayn. Merdiven Deformasyonu toolbarndan kincil Dm Noktas Sil ikonunu tklayn. Fare imlecini merdiven zerinde bulunan dm noktalarndan birinin zerine getirin. Program tkladnz dm noktasn silecektir. Merdiven daha nceden silinen dm noktas kullanlarak deforme edildiyse, dm noktas silindiinde, deforme edilen nokta, ilk pozisyonuna otomatik olarak geri gelecektir.

kincil merdiven deformasyonunu iptal et


kincil Merdiven Deformasyonu kullanlarak merdivende yaplan deiikliklerden vazgeilir, merdiven tekrar eski haline dndrlmek istenirse, kincil Merdiven Deformasyonunu iptal Et komutu kullanlr. Bunun iin: Deitir/Obje Edit/Merdiven/kincil Merdiven Deformasyonunu ptal Et satrn tklayn. Eski haline getirmek istediiniz merdiveni farenin sol tuu ile tklayn. kincil Merdiven deformasyonlar iptal olacak, merdiven nceki haline geri dnecektir.

Korkuluk sakla / gster


Merdiven ktphanesinden alnan merdivenlerin her iki tarafnda da korkuluklar bulunur. Merdiven izim alanna yerletirildikten sonra, korkuluk bulunmamas gereken merdiven kenarlarndaki korkuluklar Korkuluk Sakla/Gster komutu kullanlarak kaldrlr. Korkuluklar saklamak iin: Deitir/Obje Edit/Merdiven/Korkuluk Sakla/Gster satrn tklayn. Fare imlecini kaldrmak istediiniz korkuluk zerine getirin ve sol tuu tklayn. Korkuluk kalkacaktr.

339

ideCAD Statik Objeleri Kaldrlan korkuluu tekrar izmek isterseniz merdiven kenarn tekrar tklayn. Korkuluk geri gelecektir.

Korkuluk says edit


Korkuluk saylarn ayarlamak iin gelitirilmitir. izim alannda mevcut merdivenler zerindeki her korkuluk dizisi iin ayr korkuluk saylar ayarlanabilir. Deitir/Obje Edit/Merdiven/Korkuluk Says Edit satrn tklayn. Merdiven zerinde korkuluk saysn deitirmek istediiniz korkuluk dizisi zerine farenin sol tuu ile tklayn. Alan diyalogda yeni korkuluk saysn girin ve Tamam butonunu tklayn. Korkuluk says deiecektir.

Merdiven kaydet
Merdivenler izim alanna yerletirildikten sonra merdiven deformasyon komutlar ile deforme edilip, geometrileri deitirilebilir. Bu komutlarn kullanm Merdiven Deformasyonu ve kincil Merdiven Deformasyonu balklar altnda anlatlmtr. Bu yntemle geometrisi deitirilerek yeniden dzenlenen merdivenleri tekrar kullanabilmek iin, merdiven ktphanesine kaydetmek mmkndr. Bu ilem Merdiven Kaydet komutu kullanlarak yaplr. Merdiven kaydetmek iin: Deitir/Obje Edit/Merdiven/Merdiven Kaydet satrn tklayn. Kaydetmek istediiniz merdiveni farenin sol tuu ile tklayn. Merdiven Kaydet diyalogu ekrana gelecektir. Merdiveninize bir dosya ismi verin ve uygun bir klasr altna getikten sonra Tamam butonunu tklayn. Yeni bir diyalog ekrana gelecektir. Burada merdiven iin uygun bir tanm yazn. Bu tanm merdiven ayarlar diyalogundaki merdiven tanm satrnda gzkecektir. Merdiven seimi iin merdiven dosyalarn tararken merdivenin tipi hakknda fikir verir. Tamam butonunu tklayn. Merdiven kaydedilecektir. Merdiven ktphanesine kaydedilen merdiven herhangi bir projede istenildii zaman kullanlabilir. Merdiven kaydedilirken, merdivenin program klasr altndaki (ideyap) Stair klasr altna kaydedilmesine dikkat edilmelidir. nk, merdiven ayarlarndan sadece bu klasr altndaki merdivenlere ulalabilir.

340

ideCAD Statik Objeleri

Merdiven ve merdiven parametreleri hakknda


Merdivenin karmak bir yaps vardr. Bu yapy oluturan parametrelere Merdiven Ayarlar diyalogu altndan mdahale edilebilir. Merdivenin dengelenmesi, kullanc tarafndan girilen parametrelere gre otomatik olarak yaplr. Dengelemenin doru yaplabilmesi iin, parametrelerin doru girilmesi gerekir. Bu parametrelerin birbirlerine baml olduu da unutulmamaldr. Merdivenin dengelenmesinde rol oynayan balca parametreler merdiven kol uzunluu, merdiven ykseklii, rht ykseklii, basamak genilii, basamak says, balang ve bititeki dengelenmemi basamak says olarak saylabilir. Bu parametrelerle ilgili detayl aklamalar Merdiven Ayarlar bal altnda mevcuttur.

Merdiven kot ve ykseklikleri


Merdiven kot ve ykseklikleri kullanc tarafndan istenildii gibi ayarlanr. Bu ayarlama merdiven ayarlar diyalogundan yaplr. Bu ilemleri merdiven izim alanna yerletirdikten sonra merdiven ayarlarna girerek yapmak daha uygundur. Merdiven kotu merdiveni yerletirmeden nce de ayarlanabilir fakat merdiven yksekliini ayarlamak ancak merdiven izildikten sonra mmkndr. Farenin sol tuu ile merdiveni tklayarak sein. Merdiven zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. Merdiven Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Parametreler-2B Grnt sekmesinden merdiven ykseklii parametresini deitirin. Konstrksiyon sekmesinden Kot parametresini deitirin. Kot ilgili kat tabanndan merdiven tabanna kadar olan mesafedir. Bu deer negatif de olabilir. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.

Merdivenin dengelenmesi
Merdiven dengelemesi, kullanc tarafndan girilen ya da seilen parametrelere gre program tarafndan otomatik olarak yaplr. Merdiven izim alanna yerletirildikten sonra seilip ayarlarna girilerek dengeleme parametreleri deitirilebilir. Farenin sol tuu ile merdiveni tklayarak sein.

341

ideCAD Statik Objeleri Merdiven zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. Merdiven Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Alanlar sekmesinden merdiven dengeleme parametrelerinde gerekli deiiklikleri yapn. ok kollu merdivenlerde her merdiven kolu iin ilgili alan seilerek dengeleme parametreleri ayarlanr. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Parametrelerle ilgili aklamalar aadadr: Basamak says belirleyici parametre: Bu seenek seilirse, sadaki kutucua ilgili alan (merdiven kolu) iin istenen basamak says girilir. Kol uzunluu ve ykseklii bellidir ve girilen sayya gre basamak genilii ve rht ykseklii otomatik olarak hesaplanr ve ilgili kutucuklara yazlr. Bu durumda basamak genilii ve ykseklii deerlerine mdahale edilemez. Mdahale iin ilgili seenekler seilmelidir. Fakat bu parametreler deitirilince de doal olarak basamak says deiecektir. nk kol uzunluk ve ykseklii sabit olduuna gre bu parametreler birbirine bamldr. Basamak ykseklii belirleyici parametre: Seenek iaretlenir ve sandaki kutucua istenen rht ykseklii girilir. Girilen rht ykseklii sabit tutulur. Basamak genilii ve basamak says girilen basamak yksekliine bal olarak belirlenir. Basamak genilii belirleyici parametre: Seenek iaretlenir ve sandaki kutucua istenen basamak genilii girilir. Bu durumda basamak genilii sabit tutularak rht ykseklii ve basamak says bu deere bal olarak hesaplanr. Son basamak st kot seviyesinde: Bu seenek iaretlenirse rht says basamak says belirleyici parametre deeri kadar olur. rnein; basamak says belirleyici parametre 7 ise ilgili kolda 7 rht olacaktr. Bu, basamak saysnn 6 olmas anlamna gelir. 7.inci basamak da vardr fakat bu basamak sahanlk ya da merdivenin birletii deme kotundadr. Seenek iaretlenmezse rht says, basamak says belirleyici parametre deerinden bir fazladr. Yani, basamak says belirleyici parametre 7 ise, ilgili kolda 8 rht olacaktr. Bu durumda basamak says da 7 olacaktr. Son basamak sahanlktan bir rht ykseklii kadar altta olacaktr. lk/son basamakta kaplamaya gre ykseklik ayarlamas: Merdivende kaplama kullanlyorsa, rht yksekliklerinin kaplama kalnlklar dikkate alnarak ayarlanmas iin uygun seenek iaretlenir. Kaplamaya gre ykseklik ayarlamas baz kollarda ilk basamakta, baz kollarda da son basamakta yaplr. Balangtaki dengelenmemi basamak adedi: Dnen merdivenlerde dengelemenin balayaca basamak buradan belirlenir. rnein; 2 girilirse, balangtaki iki basamak iin dengeleme yaplmaz. nc basamaktan itibaren dengelemeye balanr.

342

ideCAD Statik Objeleri Bititeki dengelenmemi basamak adedi: Dnen merdivenlerde dengelemenin hangi basamakta biteceini belirleyen parametredir. rnein; 2 girilirse dengeleme sondan nc basamakta bitirilir. Son iki basamak iin dengeleme yaplmaz. Minimum basamak genilii: Dengeleme yaplrken minimum basamak geniliinin ne kadar olabilecei bu kutucua girilir (metre). Nonlineer dengeleme metodu seilirse mdahale edilebilir. Sabit ve lineer dengeleme metotlar seildiinde kullanc mdahale edemez. Dengeleme metodu olarak metot mevcuttur. Kullanc bunlardan istediini seebilir. Bunlar Sabit, lineer ve nonlineer dengeleme metotlardr. Dengelemeler seilen metoda gre yaplr ve annda merdivenin 2B ve 3B grntlerine yansr. Bunlar ilgili sekmelerden izlenebilir. A: Merdivenin eimidir (derece). Otomatik olarak hesaplanp bu kutucua yazlr. Kullanc mdahale edemez. Merdiven kol uzunluu ve ykseklii, basamak ve rhta bal olarak deiir. B+2R: Adm uzunluunu ifade eder. Birim metredir. Burada B basamak geniliini, R rht yksekliini temsil eder. B ya da R deitiinde otomatik deiir. B-R: Rahatl ifade eder. Birim metredir. B basamak genilii, R rht yksekliidir. B ya da R deitiinde otomatik deiir. B+R: Gvenlii ifade eder. Birim metredir. B basamak genilii, R rht yksekliidir. B ya da R deitiinde otomatik deiir.

Mevcut merdivenlerden yeni merdiven tipleri tretme


ideCAD merdivenlerinde birincil ve ikincil deformasyon noktalar bulunur. Bu noktalar tanarak mevcut merdivenlerden yeni tip merdivenler tretmek mmkndr. Deformasyon ilemi iin Merdiven Deformasyonu ve kincil Merdiven Deformasyonu komutlar kullanlr. Deformasyon yaplmasna olanak tanyan dm noktalar ise Birincil Dm Noktas Ekle ile kincil Dm Noktas Ekle komutlaryla oluturulur. Bu komutlarn kullanm ile ilgili detayl bilgiler ilgili konu balklar altnda verilmitir. Deforme edilerek farkl ekilde dzenlenen merdivenler merdiven ktphanesine kaydedilebilir. Merdiven ktphanesine kaydedilen merdivenler baka projelerde de kullanlabilir. Merdiven kaydetmek iin Merdiven Kaydet komutu gelitirilmitir. Daha detayl aklama Merdiven Kaydet bal altnda mevcuttur.

343

ideCAD Statik Objeleri

Merdiven statik hesaplar


Sonlu eleman kuvvetlerinin anlamlar ve kuvvet eksenleri 3 2 1 f b c a d e h Sonlu eleman g moment as 3 M12 2 M11 1 M22

M11= 1 ekseni dorultusundaki moment (2 ekseni etrafndaki moment). Birimi ton metre. M22= 2 ekseni dorultusundaki moment (1 ekseni etrafndaki moment) Birimi ton metre. M12= Burulma momenti (3 ekseni etrafndaki moment) Birimi ton metre. F11= 1 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. F22= 2 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. F12= Normali 1 ekseni olan yzeydeki( ekilde abcd veya efgh dzlemlerinde) 2 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. T13= Normali 1 ekseni olan yzeydeki (ekilde abcd ve/veya dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. efgh dzlemlerinde) 3 ekseni

T21=Normali 2 ekseni olan yzeydeki (ekilde bcef ve/veya adeh dzlemlerinde) 3 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton.

344

ideCAD Statik Objeleri F22 3

2 1 f e g h T13

F11

T23 b c a F12 d

Merdiven yk ve malzeme bilgilerinin tanmlanmas


Merdiven sabit ve hareketli ykleri, tonoz ayarlar diyalogunda statik sekmesinde tanmlanmaktadr. Betonarme arl dndaki btn d ykler sabit yk olarak girilir. Merdivenin beton ve elik snflar, proje genel ayarlar diyalogunda srasyla beton ve elik snf sekmelerinde seilmektedir.

Merdiven mesnet zelliklerinin ayarlanmas


Merdiven hesabn yapmadan nce merdiven kenarlarnn mesnetlenme zelliklerinin belirlenmesi gereklidir. (Varsaylan mesnetlenme deitirilmek istenirse). Merdiven toolbarnda bulunan Merdiven mesnetlerini tanmla komutuyla merdiven kenarlarn dnme ve/veya telemeye tutulu hale getirmek mmkndr. Merdiven ikonunu tklayn. Alan toolbardan Merdiven mesnetlerini tanmla ikonunu tklayn. Mesnet tanmla diyalogu alacaktr. Mesnetlenme zelliini deitirmek istediiniz tonoz kenarn tklayn. Mesnet tanmla diyalogunda istediiniz seenei iaretleyin. telemeye ankastre iaretlenirse, seilen kenar analizde teleme yapmayacak demektir. Dnmeye ankastre iaretlenirse, seilen kenar dnme yapmayacak demektir. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.

345

ideCAD Statik Objeleri

Merdiven analizi
Yerletirilmi bir merdivenin analizini yapmak iin Merdiven analizi komutu kullanlr. Merdiven yerletirildikten sonra Merdiven Mesnetlerini Tanmla komutuyla merdivenin kenarlarnn mesnetlenme koullar belirlenir. Kenarlar dnmeye ve/veya telemeye ankastre tanmlanabilir. Merdiven analizi sonlu elemanlar yntemi ile yaplr. Sonlu elemanlar 4 dm noktal, 12 serbest dereceli, yamuk plak elemanlardr. Varsaylan maksimum sonlu elemanlar genilii 0.25 metredir. Sonlu eleman genilii, bu satra girilen deeri amamak kaydyla kabuk ekline gre otomatik ayarlanr. Sistem zlr, kubbenin dm noktas deplasmanlar ve u kuvvetleri hesaplanr. Merdiven yk bilgileri sabit ve hareketli yk deerleri olarak Merdiven Ayarlar diyalogunda Statik sekmesinde kg/m2 cinsinden tanmlanr. Sabit yk deeri olarak kalnlktan oluan betonarme arl dndaki arlklar tanmlanr. Bunun iin yerletirilen merdiven seilir ve zelliklerine girilir. Statik sekmesinde srasyla alanlar dolalarak ykler tanmlanr. Merdiven herhangi bir proje ierisinde tanmlanabilir fakat merdivenin ereve sistemiyle fiziksel bir paylam yoktur. Merdivende oluan tesirler ereve sistemine aktarlmazlar. Merdiven yerletirin. Merdiven ayarlarnda her bir alan iin sabit ve hareketli ykleri tanmlayn. Merdiven toolbarndan Merdiven mesnetlerini tanmla ikonunu tklayn. Srasyla merdiven kenarlarn seerek, dnme ve/veya telemeye ankastre olup olmadn belirleyin. Toolbardan Merdiven analizi butonunu tklayn. Merdiven analizi yaplm olacaktr.

Merdiven kuvvetlerinin ve donat alanlarnn incelenmesi


Merdivenin ekme ve basn blgeleri, deplasmanlar, donat miktarlar ve kuvvetleri 3 boyutlu erevede incelenir. Bunun iin; Perspektif grnt stnde farenin sa tuuna basn. Alan menden 3B ereve satrn tklayn. Perspektif grnts tel ereve haline dnecek ve ereve Grnt Ayarla diyalogu

346

ideCAD Statik Objeleri alacaktr. Ykler sekmesinden arzu edilen ykleme kombinasyonu seilir. Kabuk Kuvvetleri sekmesinde Merdiven kuvvetleri satrn iaretlenir. Grafik seimi blmnden merdiven zerinde momentleri, kesme ve normal kuvvetleri ve merdivenin deplasmann gsteren seenekleri iaretleyebilirsiniz. AS1 ve AS2 ile srasyla asal ve minr yndeki donat alanlar grlebilir. st donat alanlar seenei iaretlenirse, diyagramda kabuun st blgesindeki donat miktarlar gsterilir. Seenek iaretli deilse, alt blgelerdeki donat miktarlar gsterilir. Fareyi diyagram zerinde gezdirerek merdivene ait nmerik deerleri de grebilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi nmerik deere de denk geldii yandaki renk paletinden takip edilebilir. Lokal akslar iz seenei iaretli ise, AS1 ve AS2 deerlerinin hangi istikamete ait olduunu gsteren oklar merdiven zerinde izilir. AS1 ve AS2 iaretliyken Mevcut donat alan satr tklanarak donat ap ve aralk tanmlanabilecek satr aktif hale getirilir. Bu satra donat ve aralk deeri girilerek, grafikte e zamanl renk deiimi gzlenir. Girilen donat miktarna yeterli alanlar beyaz renge dntrlr. Bu ilem hem st donat alanlar seenei tklanarak st blge iinde yaplr, hem seenek kaldrlarak alt blge iin yaplr. Bu ekilde programda merdiven iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri iin belirlemi olunur. Bu aamadan sonra kullanc programn izim olanaklarn ile merdiven donat izimini yapmaldr.

elik ubuklar
elik ubuk izim yardmclar
elik ubuk toolbar
elik apraz toolbar, toolbardan elik ubuk ikonu tklannca ekrana gelir. zerinde elik ubuk, apraz elik ubuk izilmesini salayan ikonlar mevcuttur.

elik ubuk toolbarnda bulunan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: elik ubuk ikonu. Seilen iki kolon arasna diyagonal elik ubuk izer. apraz elik ubuk. Seilen iki kolon arasna diyagonal apraz iki tane elik ubuk izer.

347

ideCAD Statik Objeleri Kolana kilitlen. Baslyken ubuu kolona balar. Ayarlar ikonu. Tklandnda elik ubuk ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogda elik ubuk ile ilgili grsel bilgiler, ubuk kotlar ve elik ubuun statik bilgileri tanmlanr.

elik ubuk Ayarlar


elik ubuklarla ilgili parametreler elik ubuk Ayarlar diyalogunda yer alr. elik ubuk parametrelerine mdahale etmek iin: Ayarlar/Obje Ayarlar/elik ubuk Ayarlar satrn tklayn. elik ubuk Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Bu diyalogdan elik ubuk ile ilgili parametrelere mdahale edebilirsiniz. stediiniz deiiklikleri yaptktan sonra Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaptnz ayarlar izeceiniz elik ubuklar iin geerli olacaktr. Mevcut (izilmi) elik ubuun ayarlarn deitirmek iin: Fare imlecini zerinde deiiklik yapmak istediiniz elik ubuk zerine srkleyin ve farenin sol tuunu tklayarak taramay sein. Farenin sa tuunu tklayn ve alan menden zellikler satrn sol tu ile tklayn. Alan elik ubuk ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapattnzda, seilen elik ubuun zelliklerinin deitii grlecektir. elik Ayarlar diyalogundaki parametreler drt blm altnda toplanmtr. Bunlar Genel, Kotlar, Statik ve Yap Bileenleri blmleridir. Genel Sekmesi: ubuk Ad: elik ubuun tanm ve numarasdr. Renk: elik ubuun rengini, tkladnzda ekrana kan renk paletinden seebilirsiniz. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Burada girilen kalem kalnlk deeri sadece pskrtmeli izicilerde kullanlr.

348

ideCAD Statik Objeleri izgi tipi: elik ubuun planda grnen izginin izgi tipi ayarlanr. Dz, srekli, dz nokta vs izgi tiplerinden biri listeden seilebilir. elik ubuk ad: Ykseklik: elik ubuk ad yazsnn yksekliini girebilirsiniz. Renk: elik ubuk ad yazsnn rengini, tkladnzda ekrana kan renk paletinden seebilirsiniz. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Burada girilen kalem kalnlk deeri sadece pskrtmeli izicilerde kullanlr. Ad yerleim x: ubuk ad yazsnn, elemann sol ucuna olan yatay (X) mesafesi girilir. Ad yerleim y: ubuk ad yazsnn, elemann sol ucuna olan dikey (Y) mesafesi girilir. Kotlar Sekmesi : elik ubuun sol ve st ularnn konumunun belirlendii sekmedir. Sol taraf: Kot: elik ubuun sol ucunun bulunduu konuma gre (kat st veya kat alt) ubuun sol u kotu girilebilir. Kot deeri sfr verilirse, kat stt iaretliyken ubuun sol ucu kat tavanna, kat alt iaretliyken ubuun sol ucu kat tabanna balanr. Kota deer girilirse, negatif veya pozitif deerlere gre, ubuk kat seviyelerine daha aadan veya daha yukardan balanr. Kat kotuna ekle: elik ubuun sol ucunun bulunduu katn numaras girilir. Sfr braklrsa, elik ubuun sol ucu, kat st veya kat alt seimine gre allan katn tavanna veya tabanna balanr. Kat numaras girilirse, elik ubuk, girilen numarann temsil ettii katta, kat st veya kat alt seimine gre, katn tavanna veya tabanna balanr. Kat st: aretlenirse elik ubuun sol ucu kat tavanna balanr Kat alt: aretlenirse elik ubuun sol ucu kat tabanna balanr. Sa taraf: Kot: elik ubuun sa ucunun bulunduu konuma gre (kat st veya kat alt) ubuun sa u kotu girilebilir. Kot deeri sfr verilirse, kat stt iaretliyken ubuun sa ucu kat tavanna, kat alt iaretliyken ubuun sa ucu kat tabanna balanr. Kota deer girilirse, negatif veya pozitif deerlere gre, ubuk kat seviyelerine daha aadan veya daha yukardan balanr.

349

ideCAD Statik Objeleri Kat kotuna ekle: elik ubuun sa ucunun bulunduu katn numaras girilir. Sfr braklrsa, elik ubuun sol ucu, kat st veya kat alt seimine gre allan katn tavanna veya tabanna balanr. Kat numaras girilirse, elik ubuk, girilen numarann temsil ettii katta, kat st veya kat alt seimine gre, katn tavanna veya tabanna balanr. Kat st: aretlenirse elik ubuun sa ucu kat tavanna balanr Kat alt: aretlenirse elik ubuun sa ucu kat tabanna balanr Statik Sekmesi : Gama i:Sol mesnedinin ankastre durumunu belirleyen satrdr. zel durumlar dnda kullanlmamaldr. Hesap sonularn direk etkiler. Varsaylan deer 1'dir. 1 tam ankastredir. 1'den kk deerde verilen saynn derecesine gre ankastrelik deeri de azalr. Gama j:Sa mesnedinin ankastre durumunu belirleyen satrdr. zel durumlar dnda kullanlmamaldr. Hesap sonularn direk etkiler. Varsaylan deer 1'dir. 1 tam ankastredir. 1'den kk deerde verilen saynn derecesine gre ankastrelik deeri de azalr. Alan (m2): elik ubuun en kesit alan girilir. Ix (cm4): elik ubuun burulma atalet momenti girilir. Iy (cm4): elik ubuun majr atalet momenti girilir. Iz (cm4): elik ubuun minr atalet momenti girilir. Elastisite modl (t/m2): elik ubuun elastisite modl girilir. Emniyet gerilmesi (t/m2): elik ubuun emniyet gerilmesi girilir. Burkulma katsays (w): elik ubuun burkulma katsays girilir. Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz

350

ideCAD Statik Objeleri malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir. Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr. Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr.

Bulunduu mod
elik hem mimari hem de statik izim modlarnda izilebilir. Klavyeden Shif+Tab tuuna baslarak kalp plan modundan mimari plan moduna geilebilir.

351

ideCAD Statik Objeleri

elik ubuk izimi


elik ubuk
ki kolon arasna diyagonal veya dz elik tek ubuk atmak iin bu komut kullanlr. iz/Objeler/elik ubuk satrn tklayn. Alan toolbardan elik ubuk ikonunu tklayn. Farenin sol tuu ile srasyla 1. ve 2. kolonlar tklayn. elik ubuk oluacaktr.

apraz elik ubuk


ki kolon arasna apraz iki tane elik ubuk oluturmak iin bu komut kullanlr. iz/Objeler/elik ubuk satrn tklayn. Farenin sol tuu ile srasyla 1. ve 2. kolonlar tklayn. elik ubuklar oluacaktr.

elik ubuk izim teknikleri


elik ubuk malzeme bilgilerinin ayarlanmas
Kullanlacak elik ubuun atalet momentleri, alan, elastisite modl, emniyet gerilmesi ve burkulma katsays elik ubuk ayarlarnda statik sekmede girilir. Ayarlar/Obje Ayarlar/elik ubuk Ayarlar satrn tklayn. Alan diyalogda statik sekmesini tklayn. Programda bu sekmede bulunan varsaylan deerler U160 profilinin deerleridir. Kullanmak istediiniz elik ubuun zelliklerini bu diyalogda deitirin.

352

ideCAD Statik Objeleri Gama i:Sol mesnedinin ankastre durumunu belirleyen satrdr. zel durumlar dnda kullanlmamaldr. Hesap sonularn direk etkiler. Varsaylan deer 1'dir. 1 tam ankastredir. 1'den kk deerde verilen saynn derecesine gre ankastrelik deeri de azalr. Gama j:Sa mesnedinin ankastre durumunu belirleyen satrdr. zel durumlar dnda kullanlmamaldr. Hesap sonularn direk etkiler. Varsaylan deer 1'dir. 1 tam ankastredir. 1'den kk deerde verilen saynn derecesine gre ankastrelik deeri de azalr. Alan (m2): elik ubuun en kesit alan girilir. Ix (cm4): elik ubuun burulma atalet momenti girilir. Iy (cm4): elik ubuun majr atalet momenti girilir. Iz (cm4): elik ubuun minr atalet momenti girilir. Elastisite modl (t/m2): elik ubuun elastisite modl girilir. Emniyet gerilmesi (t/m2): elik ubuun emniyet gerilmesi girilir. Burkulma katsays (w): elik ubuun burkulma katsays girilir.

elik ubuk sonularn incelenmesi


Analiz sonucunda elik ubuk u kuvvetleri Betonarme mens altnda elik ubuk satr tklanarak incelenebilir. Bu satr tklandnda elik ubuk sonular diyalogu alr. Bu diyalogda ilk sekme, ubuklar sekmesidir. Bu sekmede, ubuklarn adlar ve hangi katta bulunduu bilgisi listelenir. Diyalogda bulunan ikinci sekme Kuvvetler sekmesidir. Kuvvetler sekmesinde ubuklarn u kuvvetleri tablo haline verilir. tx1 ty1 tz1 my1 mb1 : ubuk sol ucunda X ekseni dorultusundaki kesme kuvveti.(t) : ubuk sol ucunda Y ekseni dorultusundaki normal kuvvet (t) : ubuk sol ucunda Z ekseni dorultusundaki kesme kuvveti (t) : ubuk sol ucunda Y ekseni etrafndaki eilme momenti (tm) : ubuk sol ucundaki burulma momenti (tm)

353

ideCAD Statik Objeleri mx1 tx2 ty2 tz2 my2 mb2 mx2 : ubuk sol ucunda X ekseni etrafndaki eilme momenti(tm) : ubuk sa ucunda X ekseni dorultusundaki kesme kuvveti.(t) : ubuk sa ucunda Y ekseni dorultusundaki normal kuvvet (t) : ubuk sa ucunda Z ekseni dorultusundaki kesme kuvveti (t) : ubuk sa ucunda Y ekseni etrafndaki eilme momenti(tm) : ubuk sa ucundaki burulma momenti (tm) : ubuk sa ucunda X ekseni etrafndaki eilme momenti(tm) y x

z Diyalogda bulunan nc sekme u kuvvet diyagramlar sekmesidir. Bu sekmede ubuu ait u kuvvetler seilen eksen ve yklemeye gre diyagram oluturularak takip edilebilirler.

Tarama
Tarama izim yardmclar
Tarama toolbar
Tarama Toolbar, toolbardan Tarama ikonu tklannca ekrana gelir. zerinde tarama seeneklerine ve tarama ayarlarna tek tklamada ulamay salayan ikonlar mevcuttur.

354

ideCAD Statik Objeleri Tarama toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Parametrik tarama ikonu. Parametrik tarama izmek iin tklanr. Tanml tarama ikonu. Tanml tarama izmek iin tklanr. Bitmap tarama ikonu. Bitmap tarama izmek iin tklanr. Tarama boluu ikonu. Tarama objesinde boluk amak iin kullanlr. Tarama Ayarlar ikonu. Tklandnda Tarama Ayarlar diyalogu alr. Buradan tarama tipi seilir ve taramalarla ilgili eitli parametrelere mdahale edilebilir. Otomatik Tarama konu. Tarama objesini mahal, deme, duvar st deme zerine ve ayrca izgilerle oluturulmu (dm noktalar birletirilmi) kapal alana taramay kenarlarn dolamadan otomatik yerletirmek iin kullanlr. Tarama Boluu Bul ikonu. Otomatik tarama modundayken alr. Baslyken aktiftir ya da basl deilken aktif deildir. Aktifse, izgilerle oluturulmu i ie kapal iki alandan dtaki alana tarama olutururken, iteki alan boluk olarak brakr. Kenarlarda izgi iz ikonu. Basl ise tarama oluturulduunda tarama evresinde otomatik izgi oluturur. Basl deilse tarama evresinde izgi oluturmaz.

Tarama ayarlar
Taramalarla ilgili parametreler Tarama Ayarlar diyalogunda yer alr. Tarama parametrelerine mdahale etmek iin: Ayarlar/Obje Ayarlar/Tarama Ayarlar satrn tklayn. Tarama Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Bu diyalogdan tarama tipi seimi yapabilir ya da eitli tarama parametrelerine mdahale edebilirsiniz. stediiniz deiiklikleri yaptktan sonra Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaptnz ayarlar izeceiniz taramalar iin geerli olacaktr. Mevcut (izilmi) taramalarn ayarlarn deitirmek iin: Fare imlecini zerinde deiiklik yapmak istediiniz tarama zerine srkleyin ve farenin sol tuunu tklayarak taramay sein.

355

ideCAD Statik Objeleri Farenin sa tuunu tklayn ve alan menden zellikler satrn sol tu ile tklayn. Alan tarama ayarlar diyalogunda setiiniz tarama tipi ile ilgili yapmak istediiniz deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayp diyalogu kapattnzda, seilen tarama zelliklerinin deitii grlecektir. Tarama Ayarlar diyalogundaki parametreler drt blm altnda toplanmtr. Bunlar Genel, Parametrik Tarama, Tanml Tarama ve Bitmap tarama blmleridir. Her blm altndaki parametreler ilgili tarama tipine, Genel blmndeki parametreler tm tarama tiplerine etki eder. Genel: Tarama As: Taramann as girilir (derece). Taramalar girilen eimde izilirler. Ofset Mesafesi: Ofset mesafesi taramay tarifli snrlar dna tarmak ya da tanml snrlardan ieriye ekmek iin kullanlr. rnein; mahal zerine tariflenen taramalar duvar sva izgilerini ap duvar izgisine kadar izilirler. Ancak bu kutuya sva kalnl negatif olarak girilirse (rn. Sva kalnl 2.5 cm ise 0.025), tarama izgileri sva izgisinde sona erecektir. Tarama Rengi: Tarama rengini belirler. Renk kutucuu zerine farenin sol tuu ile tklanp basl tutularak fare alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Kutucuk seilen renge dnr ve taramalar bu renkle izilirler. Klavyeden shift tuuna baslarak renk kutusu zerine farenin sol tuu ile tklanrsa bir diyalog alr. Buradan ilgili renk iin kalem kalnl girilebilir (mm). Bu kalnlklar iziciden izim alnrken kullanlr. Parametrik Tarama: A: Parametrik taramada iki grup izgi vardr. Birinci grup izgiler her zaman yatay (0o) izilir. kinci grup izgiler buraya girilen a deerine gre izilirler. A 90o derece olduu zaman, yatay ve dey izgiler birbirleri ile dik kesitirilerek parametrik tarama oluturulur. A deitirilince tarama da bu aya gre oluturulur. Yatay Tarama Aral: Yatay tarama izgileri arasndaki mesafe (metre). Bu izgiler her zaman yatay olarak izilir. Alar tarama as deitirilirse deiir. Dikey Tarama Aral: Dikey tarama izgileri arasndaki mesafe (metre). Bu izgilerin yatay tarama izgileri ile arasndaki a bu blmdeki a parametresi ile belirlenir. Tanml Tarama:

356

ideCAD Statik Objeleri Bu blmde tanml tarama ktphanesinde mevcut taramalarn bir listesi vardr. Listeden istenen tarama farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Sa tarafta seilen tarama grntlenir. Tanml tarama ktphanesine yeni tarama tipleri eklenebilir. Bu ilem Programa Tanml Tarama Eklemek bal altnda anlatlmtr. Oran: Tanml taramann boyutunu ayarlamak iin kullanlr. 1 girilirse tarama zgn boyutlarnda izilir. 1den kk deerler tarama boyutunu kltr, 1den byk deerler ise bytr. Bitmap Tarama: Arka plan rengi: Bitmap taramann arka plan rengi seilir. Renk kutucuu zerine farenin sol tuu ile tklanp basl tutularak fare alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Kutucuk seilen renge dnr. Tarama rnei zerine farenin sol tuu ile tklanrsa Tarama Seenekleri diyalogu alr. Buradaki bitmap tarama seenekleri listesinden istenen tarama tipi farenin sol tuu ile tklanarak seilip Tamam butonuna tklanarak, bitmap tarama tipi deitirilir.

Bulunduu mod
Tarama her iki modda da izilebilir. Mimari plan modunda izilen taramalar mimari plan modunda, kalp plan modunda izilen taramalar da kalp plan modunda grntlenirler.

Tarama izimi
Parametrik tarama
Belli aralklarla izilen izgilerin kesitirilmesi ile oluturulan tarama tipidir. Tarama Ayarlar diyalogunda, bu iki izginin arasndaki mesafe, kendi aralarndaki a ve taramann global as ayarlanabilir. Tarama ekilde yaplr: Mahal zerine; Mahal oluturun. iz/Tarama/Parametrik Tarama satrn tklayn. Toolbardan Otomatik Tarama ikonunu tklayn.

357

ideCAD Statik Objeleri Mahal zerine tklayn. Tarama oluacaktr. Serbest Tarama; iz/Tarama/Parametrik Tarama satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak kapal bir poligon oluturun. Poligonu kapattnzda tarama oluacaktr. izgilerle oluturulmu kapal alana; izgilerle kapal alan oluturun. iz/Tarama/Parametrik Tarama satrn tklayn. Toolbardan Otomatik Tarama ikonunu tklayn. Kapal alan iinde bir yer tklayn. Tarama oluacaktr.

Tanml tarama
Kullanc tanml tarama, eitli tarama ekillerinin kullanc tarafndan tanmlanmasna olanak veren taramadr. Programda kullanma hazr bir ok tanml tarama mevcuttur. Bu tarama tipleri tarama ayarlar diyalogundan seilip kullanlabilir. Kullanc bu tarama ktphanesine yeni tarama tipleri de ekleyebilir. Bununla ilgili detayl aklama bu kitapta Tanml Tarama Ktphanesine lave Yapmak bal altnda mevcuttur. Tarama ekilde yaplr: Mahal zerine; Mahal oluturun. iz/Tarama/Tanml Tarama satrn tklayn. Toolbardan Otomatik Tarama ikonunu tklayn. Mahal zerine tklayn. Tarama oluacaktr. Serbest Tarama;

358

ideCAD Statik Objeleri iz/Tarama/Tanml Tarama satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak kapal bir poligon oluturun. Poligonu kapattnzda tarama oluacaktr. izgilerle oluturulmu kapal alana; izgilerle kapal alan oluturun. iz/Tarama/Parametrik Tarama satrn tklayn. Toolbardan Otomatik Tarama ikonunu tklayn. Kapal alan iinde bir yer tklayn. Tarama oluacaktr.

Bitmap tarama
Bitmap taramay ekilde kullanabilirsiniz: Mahal zerine; Mahal oluturun. iz/Tarama/Bitmap Tarama satrn tklayn. Toolbardan Otomatik Tarama ikonunu tklayn. Mahal zerine tklayn. Tarama oluacaktr. Serbest Tarama iin; iz/Tarama/Bitmap Tarama satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak kapal bir poligon oluturun. Poligonu kapattnzda tarama oluacaktr. izgilerle oluturulmu kapal alana; izgilerle kapal alan oluturun.

359

ideCAD Statik Objeleri iz/Tarama/Parametrik Tarama satrn tklayn. Toolbardan Otomatik Tarama ikonunu tklayn. Kapal alan iinde bir yer tklayn. Tarama oluacaktr. Serbest bitmap taramay grn ya da planlar zerinde boyama malzemesi olarak kullanabilirsiniz. Tarama ve arka plan renkleri ile eitli kombinasyonlar oluturup, birok renk tonu elde edebilirsiniz. Bu ekilde olduka renkli avam projeleri elde edebilirsiniz.

Tarama Boluu
Tarama boluu komutu oluturulmu taramalar zerinde boluk amak iin kullanlr. Tarama zerinde boluk amak iin: Tarama oluturun. iz//Tarama/Tarama Boluu satrn tklayn. Fare imlecini boluk amak istediiniz tarama zerine getirin. Farenin sol tuu ile tarama zerine tklamak suretiyle boluk poligonunu oluturun. Poligonu rahata izebilmek iin nceden akslarla poligon snrlarn belirleyebilir, aks kesiimlerinde oluacak dm noktalar vastas ile boluk poligonunu kolayca izebilirsiniz. lemi tamamladktan sonra akslar silebilirsiniz. lem bittiinde taramada boluk alacaktr.

Tarama izim teknikleri


Obje taramalar
Duvar, kolon, panel vb. obje taramalar ilgili obje ayar diyaloglarndan seilir. Bu objeler bitmap tarama ile taranrlar. Objelere tarama atamak iin: Ayarlar/Obje Ayarlar mensnden ilgili obje ayarlarna girin. Alan diyalogda Aktif Tarama kutusunun zerine farenin sol tuu ile tklayn. Tarama seenekleri diyalogu ekrana gelecektir. Bu diyalogdan tarama tipi, tarama rengi ve zemin rengi seebilirsiniz. lgili objelerin taramasz olmasn istiyorsanz bo tarama tipini sein.

360

ideCAD Statik Objeleri Tamam butonunu tklayarak diyaloglarn ikisini de kapattnzda, bu aamadan sonra izeceiniz bu tip objeler, yeni belirlediiniz tarama zellikleri ile izilecektir. Bu taramalar izimlere de yansr. izimlerde tarama istenmiyorsa, tarama seeneklerinden bo tarama tipi seilmelidir.

Mahal taramas, tarama - ktphane ilikisi


Mimari proje zerinde mahal taramas tek tklama ile yaplr. Mahal taramas iin her tarama tipi de kullanlabilir (parametrik, tanml ve bitmap tarama). Mahal zerine tarama tanmlamak iin: Mahal tanmayn, zerine ktphane objesi yerletirin. iz Tarama/(Parametrik/Tanml/Bitmap)Tarama satrlarndan birini tklayn. Fare imlecini taranmasn istediiniz mahal zerine srkleyin ve farenin sol tuunu tklayn. Toolbardan Otomatik Tarama ikonunu tklayn. Mahali tklayn. Mahal taranacak, bununla birlikte ktphane taranmayacaktr. Tefriin taranmamas iin gerekli koul ise, tefriin direk mahal zerine tariflenmesi gereidir. Tefri eleman nce ilgili mahal dna yerletirilir, daha sonra mahal zerine tanrsa, yaplacak tarama bu tefri zerini de kaplar.

Mahal taramas, tarama - kap/pencere ilikisi


Mahal zerine tarama tanmlandnda, tarama objesi kapnn al ynn gsteren yaya denk gelirse, tarama bu yayda otomatik temizlenir. Baka deyile, kapnn al yay taranmaz. Duvarlarla kapal alan oluturun. Mahal yerletirin. Al yay mahal zerine denk gelecek ekilde, duvara kap yerletirin. iz Tarama/(Parametrik/Tanml/Bitmap)Tarama satrlarndan birini tklayn. Toolbardan Otomatik Tarama ikonunu tklayn. Fare imlecini taranmasn istediiniz mahal zerine srkleyin ve farenin sol tuunu tklayn.

361

ideCAD Statik Objeleri Mahali tklayn. Mahal taranacak, bununla beraber al yay taranmayacaktr.

Serbest tarama
Tarama serbest olarak hem 3B hem de 2B pencerelerde eitli amalar iin kullanlabilir. Serbest tarama izmek iin: iz Tarama/(Parametrik/Tanml/Bitmap)Tarama satrlarndan birini tklayn. Taramak istediiniz alann ke noktalarn farenin sol tuu ile tklayarak kapal bir poligon oluturun. Oluturulan kapal poligonun ii taranacaktr. Serbest tarama kullanlarak kesitlerde dolgu malzemelerini gstermek, avam projelerinde cepheler ve planlar zerinde boyamalar yapmak mmkndr. Ayn byklkte alanlarn tekrar taranmas gerekiyorsa, her seferinde ayn poligonu tekrar oluturmak gerekmez. Klonla komutu kullanlarak taramalar oaltlabilir: Deitir/Klonla satrn tklayn. Fare imlecini oaltmak istediiniz tarama zerine getirin ve farenin sol tuunu tklayn. Tarama seilecektir. Farenin sa tuunu tklayn. Sol tuu tklayarak baz nokta belirleyin. Fareyi srklediinizde, taramann sanal grnts fare imleci ile birlikte hareket edecektir. stediiniz noktaya geldiinizde sol tuu tklayn. Taramann bir kopyas oluacaktr. Fareyi hareket ettirip sol tuu tklayarak istediiniz sayda kopya yaratabilirsiniz. lemi bitirmek istediinizde klavyeden Esc tuuna basn. Dier bir oaltma yntemi de Kopyala/Yaptr yntemidir: Dzen/Kopyala satrn tklayn.

362

ideCAD Statik Objeleri Farenin sol tuu ile kopyalanacak tarama zerine tklayn. Farenin sa tuunu tklayn. Sol tu ile referans nokta belirleyin (taramann uygun bir ke noktas olabilir). Tarama hafzaya kopyaland. Dzen/Yaptr satrn tklayn. Fareyi izim alannda uygun noktaya srkleyin ve sol tuu tklayn. Kopyaladnz taramann ayns ilgili noktaya izilecektir. Farenin sa tuunu tklayn. Alan menden Son Komutu Tekrarla satrn tklayarak oaltma ilemine devam edebilirsiniz.

Otomatik Tarama
Tarama objesini mahal, deme, duvar st deme zerine ve ayrca izgilerle oluturulmu (dm noktalar birletirilmi) kapal alana yerletirmek iin tklanr. iz Tarama/(Parametrik/Tanml/Bitmap)Tarama satrlarndan birini tklayn. Tarama toolbarndan Otomatik Tarama ikonunu tklayn. Taramak istediiniz alan, mahali ve/veya demeyi tklayn. Tarama oluturulacaktr.

Tarama boluu bul


Tarama Boluu Bul komutu, izgilerle oluturulmu i ie kapal iki alandan dtaki alana tarama olutururken, iteki alan boluk olarak braklmas iin kullanlr. rnek verecek olursak; Drtgen izgi komutu ile drtgen eklinde bir kapal alan oluturun. Tekrar drtgen izgi komutu ile, ilk izdiiniz drtgen izgi ierisinde kalacak ekilde, 2. bir kapal alan oluturun. (Ksacas i ie gemi iki drtgen izgi oluturun). iz Tarama/(Parametrik/Tanml/Bitmap)Tarama satrlardan birini tklayn.

363

ideCAD Statik Objeleri Tarama toolbarndan Otomatik Tarama ikonunu tklayn. Tarama toolbarnda Tarama Boluu Bul ikonunu basl deilse, tklayarak basl hale getirin. Oluturduunuz i ie iki alandan d ile i alan arasnda kalan blgede herhangi bir nokta tklayn. Program taramay iteki alan boluk brakarak oluturacaktr.

Tarama referans noktas tanmla


Tarama objesini yerletirdikten sonra, taramann dengeleme eklini deitirir. Tarama ilk yapldnda, taramann dengelemesi tarama yaplan alann sol alt noktas referans alnarak yaplr. Tarama Referans Noktas Tanmla komutu ile taramann referans noktasnn yeri deitirilir. Referans noktasn deitirilen taramann da dengelemesi yeni tanmlanan referans noktasna gre yeniden oluur. Tarama oluturun. Deitir/Obje Edit/Tarama Referans Noktas Tanmla satrn tklayn. Oluturduunuz taramay tklayarak sein. Farenin sa tuuna basn. Bu aamada taramann sol alt kesinde + ekil belirecektir. Bu ekil mevcut taramann referans noktasn gsteren ekildir. Herhangi bir nokta tklayn. Tkladnz noktaya gre taramann referans noktas deiecek, tarama dengelemesi de otomatik yenilenecektir.

Kesit taramalar
Kesitlerde, kesilen duvarlar, beton ksmlar ve atlar kullancnn seimine bal olarak otomatik olarak taranrlar. Bu seim kesit ayarlar diyalogundan ilgili tarama seeneklerini iaretleyip, tarama tipi seilerek yaplr. Kesit ayarlar diyalogu plan zerinde kesit hatt belirlenirken ekrana gelir. Bu diyalogdaki Kesit sekmesinde kullanc, Duvarlar tara, Beton ksmlar tara ve atlar tara seeneklerinden istediklerini iaretler. Kesit, yaplan seimlere gre oluturulur.

364

ideCAD Statik Objeleri Kesitlerdeki dolgu malzemesi gsterimleri serbest tarama ile yaplabilir. iz/Tarama satr altndan istenen tarama komut satr tklanr. Taranmas istenen alann ke noktalar farenin sol tuu ile tklanarak kapal poligon oluturulur. Oluturulan kapal poligonun ii taranr. Yaplan taramalar klonla ya da kopyala/yaptr komutlar kullanlarak oaltlabilir. Detayl bilgi iin bkz. Serbest Tarama.

Taramann kullanlabilecei dier alanlar


Bitmap tarama, avam projesi izerken plan ve cephelerde boyama malzemesi olarak kullanlabilir. Bitmap taramalarn, tarama ve zemin renkleri ile farkl kombinasyonlar yaplarak eitli renk tonlar elde etmek mmkndr.

Kullanc Tanml Tarama Olutur


ideCAD Statik programndaki mevcut tanml taramalara yeni tarama tipleri eklemek iin aadaki ilemler yaplr. Taramann tipik eklini belirleyen izimi izgilerle oluturacaz. Oluturacamz eklin genilii ve ykseklii ayn olmas tercih edilebilir. Kare eklinde izilmeyen tipik eklin kullanlmas sonucunda, taramada boluklar oluacaktr. Taramada boluklar olumas istenmiyorsa, tarama tipinin boyutlarn ayn yaplmas tercih edilmelidir. Tipik tarama eklimiz rnein 50x50 cm boyutunda drtgen + (art) ve evresinde ember olan bir ekil olsun. Toolbardan Srekli izgi ikonunu tklayn. Klavyeden x tuuna basn, sfra basn, enter tuuna basn. Klavyeden y tuuna basn, sfra basn, enter tuuna basn. izim alann tklayn. izginin ilk noktas orijin noktasnda oluacaktr. Klavyeden x tuuna basn, 50 cm deerine karlk gelen deeri yazn (metre ile alyorsanz 0.50 vs) enter tuuna basn. Klavyeden y tuuna basn, sfra basn, enter tuuna basn. izim alann tklayn. izginin ikinci noktas oluacaktr. ESC tuu ile moddan kn. Toolbardan tekrar Srekli izgi ikonunu tklayn.

365

ideCAD Statik Objeleri Klavyeden x tuuna basn, 25 cm deerine karlk gelen deeri yazn enter tuuna basn. Klavyeden y tuuna basn, -25 cm deerine karlk gelen deeri yazn enter tuuna basn. izim alann tklayn. izginin ilk noktas oluacaktr. Klavyeden x tuuna basn, 25 cm deerine karlk gelen deeri yazn, enter tuuna basn. Klavyeden y tuuna basn, 25 cm deerine karlk gelen deeri yazn, enter tuuna basn. izim alann tklayn. izginin ikinci noktas oluacaktr. ESC tuu ile moddan kn. Toolbardan tekrar Srekli izgi ikonunu tklayn. ember ikonunu tklayn Klavyeden x tuuna basn, 25 cm deerine karlk gelen deeri yazn enter tuuna basn. Klavyeden y tuuna basn, sfr yazn, enter tuuna basn. izim alann tklayn. emberin merkezini belirlemi olacaksnz. Klavyeden L tuuna basn, 25 cm deerine karlk gelen deeri yazn, enter tuuna basn. izim alann tklayn. Bu ekilde + ve evresinde ember olan ekil olumu olacaktr. ESC tuu ile moddan kn. iz/Tarama/Kullanc Tanml Tarama Olutur satrn tklayn. Oluturduumuz ekli sein. Farenin sa butonunu tklayn. Tanml Tarama diyalogu alacaktr. Bu diyalogda oluturduumuz taramann n grntsn izleyebilirsiniz. Tarama ad satrna bir ad yazn. Kaydet butonunu tklayn.

366

ideCAD Statik Objeleri Taramay Kaydet diyalogu alacaktr. Bu diyalogda Hatch klasrne Dosya ad satrna bir dosya ad vererek taramay diske kayt edin. Ayarlar/Obje Ayarlar/Tarama Ayarlar diyalogunda oluturduunuz taramay bulabilirsiniz.

Tanml tarama dosyasnn ierii


ideCAD Statik programndaki mevcut tanml taramalara makro ile yeni tarama tipleri eklemek de mmkndr. Bu blmde bu ilemin nasl yaplaca bir rnekle anlatlacaktr. Taramann kat zerinde tasarlanmas Tanmlanacak taramann ncelikle kat zerinde tasarlanmasnda fayda vardr. ideCAD Statik programnda tarama birim kare iine tariflenen karakteristik izgilerden oluur. Tarama yaplan alana bu birim kareler srekli olarak yerletirilir ve tarama ortaya kar. Bu yzden, oluturulmak istenen taramann karakteristik (tekrarlanan) ksm 1x1 kare iine izilmeli ve karenin sol alt kesi orijin (0,0) noktas kabul edilerek izgilerin u noktas koordinatlar bu orijine gre belirlenmelidir. rnein, aada grlen tarama tipini programa ekleyelim.

Aada ekilde grld gibi taramann tekrarlayan ksm, birim kare iine izilir ve izgilerin koordinat noktalar belirlenir.

367

ideCAD Statik Objeleri

Taramann makro olarak yazlmas Bundan sonraki aama taramann makro olarak yazlmasdr. Bu ilem iin herhangi bir kelime ilemci programn kullanabilirsiniz. Windows paketlerindeki Not Defteri (Notepad) program bu i iin uygundur. Balat mens, Programlar\Donatlar altndan Not Defteri programn altrn. Kolaylk olmas amac ile Programklasr\Hatch klasr altndan mevcut bir *.sty dosyasn ap, zerinde gerekli deiiklikleri yaparak taramay eklemek daha uygun olacaktr. Her tarama dosyasnn banda deimeyen balk satr yer alr. IDEMIMAR_HATCH_FILE kinci satr, tarama iin sizin vereceiniz isimdir. stediiniz ismi verebilirsiniz. TARAMA1 Takip eden iki satrda varsaylan lek yazlr. Bu deer, ideCAD Statik program ierisinde, tarama ayarlar diyalogundan deitirilebilir. DEFAULT_SCALE 1 Bundan sonraki satrlarda izgiler tariflenir. Birinci satr izgi tanmlamas, takip eden nmerik satrlar da srasyla izginin birinci ve ikinci noktalarnn x ve y koordinatlardr. LINE

368

ideCAD Statik Objeleri 0.5 0 0.5 0.2 Her izgi iin ayn ilem tekrarlanr ve makro yazma ilemi tamamlanr. Yukarda koordinatlar verilen taramann makrosu aada verilmitir. IDEMIMAR_HATCH_FILE TARAMA1 DEFAULT_SCALE 1 LINE 0.5 0 0.5 0.2 LINE 0 0.5 0.2 0.5 LINE

369

ideCAD Statik Objeleri 0.5 0.8 0.5 1 LINE 0.8 0.5 1 0.5 LINE 0.2 0.8 0.8 0.8 LINE 0.2 0.2 0.8 0.2 LINE 0.2

370

ideCAD Statik Objeleri 0.2 0.2 0.8 LINE 0.8 0.2 0.8 0.8 Bu dosyay Tarama1.sty ismini verin ve ideyap \ Hatch klasr altna kaydedin. Bylece tarama programa eklenmi oldu. ideCAD Statik programn altrn. Ayarlar/Obje Ayarlar/Tarama Ayarlar satrn tklayn. Tarama Ayarlar diyalogu alacaktr. Tanmladnz taramay, Tanml Tarama ksmnda Tarama1.sty dosya ad ile bulacaksnz. Ayn karakteristik (tekrarlanan) taramay oluturan izgileri 0.5 x 0.5 kare iine izip koordinatlarn buna gre belirlemi olsaydk (yukarda verilen makrodaki koordinat deerlerini ikiye blp girseydik) elde edeceimiz tarama tipi aadaki gibi olacakt.

Bunun anlam, eer tarama birim kare zerinde tariflenirse, aralarda boluk olmaz. Aralara boluk braklmas isteniyorsa, tarama birimden daha kk bir kare zerinde tariflenmelidir.

371

ideCAD Statik Objeleri

llendirme
llendirme izim yardmclar
llendirme toolbar
llendirme ikonu tklandnda llendirme Toolbar da ekrana gelir. Toolbar zerinde sk kullanlan llendirme komutlarna tek tklamada ulam salayan ikonlar bulunur.

llendirme toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: D llendirme ikonu. Tklandnda d llendirme komutu alr. D ller akll llerdir. llendirilen duvarlar zerinde yaplacak herhangi bir deiiklik annda llere yansr. llendirme ikonu. Tklandnda i llendirme komutu alr. ller de akll llerdir. Yaplan deiikliklerde annda gncellenirler. Serbest llendirme ikonu. Tklandnda serbest llendirme komutu alr. Kesiim llendirme ikonu. Tklandnda kesiim llendirme komutu alr Etiket ikonu. Etiket komutunu altrr. llendirme etiketi izilir. Kot llendirme ikonu. Kot lleri akll llerdir. Mahal ve duvarlar zerine yerletirilen kotlar, duvar, mahal kot ve yksekliklerinin deitirilmesi durumunda otomatik olarak gncellenirler. Kesit Kot ikonu. Kesit Kot komutu, kesit ve grn pencerelerinde kot llendirme yapmak iin kullanlr. Sadece 2B izim pencerelerinde aktiftir. llendirme konumu deitirildiinde otomatik olarak gncellenir. llendirme Ayarlar ikonu. Tklandnda hangi llendirme tipi aktif ise (i, d, kesiim vs.) o llendirme ile ilgili parametrelerin bulunduu llendirme ayarlar diyalogunu aar.

372

ideCAD Statik Objeleri

llendirme Ayarlar
llendirme Ayarlar diyalogundaki parametreler, d ve serbest llendirme ile ilgili parametrelerdir. llendirme Ayarlar diyaloguna girip llendirme parametrelerini deitirmek iin: Ayarlar/llendirme/llendirme Ayarlar satrn tklayn. llendirme Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaplan deiiklikler bundan sonra izilecek serbest ya da d llendirmelerde geerli olacaktr. Mevcut (izilmi) serbest ya da d llendirmenin ayarlarnda deiiklik yapmak iin: lgili llendirmeyi farenin sol tuu ile zerine tklayarak sein. Farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn farenin sol tuu ile tklayn. llendirme Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaplan deiiklikler llere yansyacaktr. llendirme Ayarlar diyalogunda yer alan parametreler aada aklanmtr: llendirme Ayarlar: Yaz: Bu blmde yaz ykseklii, yaznn izgiden yatay, dey mesafeleri ilgili kutulara girilir. Yaz tipi butonu tklanrsa Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan llendirme yaz tipi ve zellikleri ayarlanr. Renkler: Bu blmde llendirme yazs, llendirme izgileri ve ayralarn rengi ayr belirlenebilir. Renk kutucuklarnn zerine farenin sol tuu tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. llendirme izgileri: Bu blm yalnz Toplam seenei hari d llendirme iin geerlidir. Buradaki seimlere gre d llendirme oluturulur. Toplam tm hatlarn toplam uzunluunu verir. Akslar llendirme hatt zerine denk gelen akslarn llerini verir. Duvarlar/Kiriler/Paneller seilen hattaki her duvar/kiri/panel parasnn uzunluklarn gsterir. Kap/Pencere seilen hatta, duvarlar zerine yerletirilmi kap/pencerelerin orta noktalar arasndaki mesafeleri gsterir. Kolonlar ise d llendirme hattnda seilen kolonlarn uzunluklarn gsterir

373

ideCAD Statik Objeleri Ofset Mesafesi: Objeye bal seenei iaretlenirse, llendirme hatt son seilen duvardan girilen ofset mesafesi deeri kadar mesafeye izilir. Kutucuk iaretlenmezse, llendirme izim alannda fare ile iki nokta tklamak suretiyle belirlenen hat zerine izilir. Ayra: llendirmede kullanlabilecek iki ayra tipinden biri seilir. lek deeri : llendirme hatt zerinde yazan gerek uzunluk deerleri, burada yazlan deerle arplr ve arpm sonucunda bulunan deer l deeri olarak kullanlr. rnein, llendirme hatt deerleri 120, 200, 350 olsun. lek deerine 2 yazlrsa, 120, 200, 250 uzunluklar, llendirme hattnda, 240, 400, 700 eklinde yazlacaktr. l tipi: Bu blmdeki parametreler, llendirme izgileri ile ilgili parametrelerdir. Bunlar diyalog zerinde ekillerle gsterilmitir. Mesafeler: l izgisinin detay uzunluk ayarlar yaplr. Diyalog zerinde ekillerde neyin neresini ayarlad gsterilmitir. Hat telenmesi: llendirme hatlar arasndaki mesafe girilir. Aks lsnde kolonlar kullan : aretlenirse, d llendirmede, akslarn llendirdii hatta ayrca kolonlar da llendirilir. teki kesiimleri dikkate al: aretlenirse, d llendirmede, duvar/kiri/panellerin llendirildii hatta duvar zerinde bulunan duvar-duvar, panel zerinde bulunan panel-panel veya panel-kiri, kiri zerinde bulunan kiri-kiri veya panel-panel kesiimleri de ayrca gsterilir. Kap/Pencere yksekliini yaz: aretlenirse, llendirme hattnda kap/pencere genilii l deerinin zerinde, kap/pencere ykseklik deerini de yazar. Svalar dikkate al: aretlenirse, duvar, i l izgisinde, duvar svasndan duvar svasna kadar genilik alarak gsterir. aretlenmezse, duvar, duvar genilii kadar llendirir. Toplam hatta iteki mesafeyi kullan: aretlenirse, i llendirmenin toplam hatt, duvarn dndan dna izilir ve llendirme yaplr. aretlenmezse, i llendirmenin toplam hatt, duvarn iinden iine izilir ve llendirme yaplr. Birimler: Temel Birimler: llendirmenin hangi birimde yaplaca belirtilir. llendirme metre, santimetre, milimetre, fit ve kesirli in, fit ve ondalk basamakl in, ondalk basamakl fit, kesirli in, ondalk basamakl in birimlerinden biriyle yaplabilir. rnein 4 metrelik bir mesafe santimetre seilirse 400, milimetre seilirse 4000, fit ve kesirli in seilirse, 13 11 , fit ve ondalk basamakl in seilirse 13

374

ideCAD Statik Objeleri 1.5 , ondalk basamakl fit seilirse 13.12, kesirli in seilirse 1571/2 , ondalk basamakl in seilirse 155.5 eklinde gsterilecektir. Hane says: Ondalk basamakl llendirme tipi seildiinde aktif hale gelir. llendirmenin virglden sonra ka hane gsterileceini belirler. Sfr girilirse virglden sonra hane gsterilmez, 1 girilirse bir hane, 2 girilirse iki hane vb. gsterilir. Program lleri belirtilen hane saysna gre yuvarlayarak yazar. Mimari projelerde genelde llendirme birimi metre ise iki hane, santimetre ise bir hane dikkate alnr. Yuvarlama aral: Metre, santimetre ya da milimetre olarak yaplacak llendirmenin yuvarlama araln belirler. Yuvarlama yok seilirse, llendirme tam deerinde yaplr. Aralk bydke llendirme seilen aralk kadar yuvarlanr. Sfr birimi gster: aretli deilse, soldaki sfr ve noktay llendirmede gstermez. rnein 0.20 deerini, 20 olarak llendirir. aretli ise 0.20 deeri 0.20 olarak llendirilir. Kesirler: Kesirli in formatnda yaplacak llendirmenin hangi hassasiyette gsterileceini belirler. Kesirsiz ya da 1/64 hassasiyetine kadar kesirli llendirme yaplabilir. Kk kesir yazs: Kesirli in format seildiinde, kesir ksmnn byk/kk gsterilmesini belirler. aretli ise kesir tam saynn biraz stnde ve kk, iareti deilse kesir tam saynn yannda ayn byklkte gsterilir. Sfr fiti gster: 0 fitli llendirmede (1 fitten kk l deerinde) 0n gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein iaretli deilse, 0' - 15" deerinde bir l -15" olarak gsterir. aretli ise 0'-15" eklinde gsterir. 0-1 aralnda sfr in i gster: rnein 8'-0 1/6 " deerine sahip bir llendirme in ksm 0-1 aralndadr. Seenek iaretli deilse 8'-0 1/6 " deeri 8'- olarak gsterilecektir. Baka bir deyile 0-1 aralndaki in deerleri gsterilmeyecektir. Mutlak ini gster: nin mutlak sfr olduu llendirme deerinde sfr inin gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein tam 10' deerinde bir llendirme, eer bu seenek iaretli ise, 10'-0" eklinde gsterilecektir. aretli deilse 10"- eklinde gsterilecektir.

Kot ayarlar
3B plan pencerelerine yerletirilen plan kot llerinin parametreleri, Kot llendirme Ayarlar diyalogunda yer alr. Kot llendirme parametrelerine mdahale etmek iin: Ayarlar/llendirme/Kot Ayarlar satrn tklayn.

375

ideCAD Statik Objeleri Kot Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Bu ekilde yapacanz ayarlar, izilecek kot lleri iin geerli olacaktr. Mevcut bir kotun ayarlarn deitirmek iin: Deiiklik yapmak istediiniz kotun zerine farenin sol tuu ile tklayn. Farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. Gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Deiiklikler semi olduunuz kota yansyacaktr. Kot deeri, kot ayarlar diyalogundan deitirilemez. nk kot lleri akll llerdir ve zerinde yer aldklar duvar, kiri, kolon, mahal ya da deme kotunu gsterirler. Duvar, deme ya da kat ykseklik ve kotlarnda yaplacak herhangi bir deiiklik annda kot llerine yansr. Kot llendirme obje zerinde tanmlanmazsa, kot deeri olarak kat kotunun deerini gsterir. Kot deerinin deitirilmesi isteniyorsa, ilgili kot obje parala ile paralanp, Yaz Deitir komutu ile deer deitirilebilir. Deitir/Obje Parala satrn tklayn. Deerini deitirmek istediiniz kot ls zerine farenin sol tuu ile tklayn. Farenin sa tuunu tklayn. Kot ls paralanarak yaz, ember ve izgilere ayrlacaktr. Deitir/Obje Edit/Yaz Deitir satrn tklayn. Paralam olduunuz kot l bloundaki l yazsn farenin sol tuu ile tklayn. Farenin sa tuunu tklayn. Yaz Deitir diyalogu ekrana gelecektir. Yazy deitirin ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak ve yaz deiecektir. Obje parala ile paralanan kot ls artk otomatik olarak kendini yenileme zelliini yitirir. Deme, duvar, kolon, kiri ve kat ykseklik ve kotlarnda yaplacak deiikliklerden etkilenmez. Kot Ayarlar diyalogundaki parametreler aada aklanmtr. Etiket: Kot etiketi ile ilgili parametreler ekil zerinde gsterilmitir. A birimi derecedir.

376

ideCAD Statik Objeleri Renk Ayarlar: Kot lsnn yaz ve etiket renkleri seilir. Renk kutucuklarnn zerine farenin sol tuu tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Yaz: Yaz dx ve Yaz dx ve Yaz dy kutularna girilen deerler girilerek yaznn etikete gre yeri ayarlanr. Yaz Ykseklii: Kot yazsnn ykseklii ayarlanr. Yaz tipi butonuna tklandnda yaz tipleri diyalogu alr. Buradan kot yazsnn yaz tipi ile ilgili seimler yaplr ve tamam butonuna tklanr. Buton zerindeki rnek yaz yaplan seimlere gre deiir. Etiket yazs bu yaz karakteri ile yazlr. Mahal taban seviyesini yaz: aretlenirse, kot mahal zerine yerletirildiinde, kot deeri, mahal ykseklii ile mahal kotu toplanarak gsterilir. aretlenmezse , sadece mahal ykseklii kot ykseklii olarak gsterilir. Birimler: Temel Birimler: llendirmenin hangi birimde yaplaca belirtilir. llendirme metre, santimetre, milimetre, fit ve kesirli in, fit ve ondalk basamakl in, ondalk basamakl fit, kesirli in, ondalk basamakl in birimlerinden biriyle yaplabilir. rnein 4 metrelik bir mesafe santimetre seilirse 400, milimetre seilirse 4000, fit ve kesirli in seilirse, 13 11 , fit ve ondalk basamakl in seilirse 13 1.5 , ondalk basamakl fit seilirse 13.12, kesirli in seilirse 1571/2 , ondalk basamakl in seilirse 155.5 eklinde gsterilecektir. Hane says: Ondalk basamakl llendirme tipi seildiinde aktif hale gelir. llendirmenin virglden sonra ka hane gsterileceini belirler. Sfr girilirse virglden sonra hane gsterilmez, 1 girilirse bir hane, 2 girilirse iki hane vb. gsterilir. Program lleri belirtilen hane saysna gre yuvarlayarak yazar. Mimari projelerde genelde llendirme birimi metre ise iki hane, santimetre ise bir hane dikkate alnr. Yuvarlama aral: Metre, santimetre ya da milimetre olarak yaplacak llendirmenin yuvarlama araln belirler. Yuvarlama yok seilirse, llendirme tam deerinde yaplr. Aralk bydke llendirme seilen aralk kadar yuvarlanr. Sfr birimi gster: aretli deilse, soldaki sfr ve noktay llendirmede gstermez. rnein 0.20 deerini, 20 olarak llendirir. aretli ise 0.20 deeri 0.20 olarak llendirilir. Kesirler: Kesirli in formatnda yaplacak llendirmenin hangi hassasiyette gsterileceini belirler. Kesirsiz ya da 1/64 hassasiyetine kadar kesirli llendirme yaplabilir.

377

ideCAD Statik Objeleri Kk kesir yazs: Kesirli in format seildiinde, kesir ksmnn byk/kk gsterilmesini belirler. aretli ise kesir tam saynn biraz stnde ve kk, iareti deilse kesir tam saynn yannda ayn byklkte gsterilir. Sfr fiti gster: 0 fitli llendirmede (1 fitten kk l deerinde) 0n gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein iaretli deilse, 0' - 15" deerinde bir l -15" olarak gsterir. aretli ise 0'-15" eklinde gsterir. 0-1 aralnda sfr in i gster: rnein 8'-0 1/6 " deerine sahip bir llendirme in ksm 0-1 aralndadr. Seenek iaretli deilse 8'-0 1/6 " deeri 8'- olarak gsterilecektir. Baka bir deyile 0-1 aralndaki in deerleri gsterilmeyecektir. Mutlak ini gster: nin mutlak sfr olduu llendirme deerinde sfr inin gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein tam 10' deerinde bir llendirme, eer bu seenek iaretli ise, 10'-0" eklinde gsterilecektir. aretli deilse 10"- eklinde gsterilecektir.

Kesit kot ayarlar


Kesit kot ayarlar diyalogunda, kesit kot llendirme parametreleri yer alr. Kesit ve grnlerde kullanlr. Kesit kot lleri sadece 2B pencerelerde aktiftir. Kesit pencereleri de 2B pencerelerdir. 3B pencerelerde kesit kot ayarlarna girilemez. Kesit kot ayarlarna mdahale etmek iin: Kesit penceresinde deilseniz, kesit penceresine gein. Ayarlar/llendirme/Kesit Kot Ayarlar satrn tklayn. Kesit Kot Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaplan ayarlar izilecek kesit kot lleri iin geerli olacaktr. Mevcut bir kotun ayarlarn deitirmek iin: Deiiklik yapmak istediiniz kesit kot lsnn zerine farenin sol tuu ile tklayn. Farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. Alan Kesit Kot Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Deiiklikler semi olduunuz kesit kot lsne yansyacaktr. Kot deeri, kesit kot ayarlar diyalogundan deitirilemez. nk kesit kot lleri akll llerdir ve bulunduklar kotu gsterirler. l blou tandnda, kot ls de otomatik olarak bulunduu kota gre deiir.

378

ideCAD Statik Objeleri Kot deerinin deitirilmesi isteniyorsa, ilgili kot obje parala ile paralanp, Yaz Deitir komutu ile deer deitirilebilir: Deitir/Obje Parala satrn tklayn. Deerini deitirmek istediiniz kot ls zerine farenin sol tuu ile tklayn. Farenin sa tuunu tklayn. Kot ls paralanarak yaz, ember ve izgilere ayrlacaktr. Deitir/Obje Edit/Yaz Deitir satrn tklayn. Paralam olduunuz kot l bloundaki l yazsn farenin sol tuu ile tklayn. Farenin sa tuunu tklayn. Yaz Deitir diyalogu ekrana gelecektir. Yazy deitirin ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak ve yaz deiecektir. Obje parala ile paralanan kesit kot ls artk otomatik olarak kendini yenileme zelliini yitirir. l blou tansa bile, kot deeri deimez. Kesit Kot Ayarlar diyalogundaki parametreler aada aklanmtr. Boyut Ayarlar: Kot etiketi ile ilgili parametreler ekil zerinde gsterilmitir. Deerler deitirilmek sureti ile etiket boyutu ayarlanabilir. Renk Ayarlar: Kesit Kot lsnn yaz ve etiket renkleri seilir. Renk kutucuklarnn zerine farenin sol tuu tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Yaz Kaklklar: Yaz dx ve Yaz dx ve Yaz dy kutularna girilen deerler girilerek yaznn etikete gre yeri ayarlanr. Yaz Ykseklii: Kot yazsnn ykseklii ayarlanr. Hane Says: llendirme yaplrken virglden sonra ka haneye kadar yazlaca bu kutucua girilir. l deeri girilen hane saysna gre yuvarlanarak yazlr. Yaz tipi butonuna tklandnda yaz tipleri diyalogu alr. Buradan kot yazsnn yaz tipi ile ilgili seimler yaplr ve tamam butonuna tklanr. Buton zerindeki rnek yaz yaplan seimlere gre deiir. Etiket yazs bu yaz karakteri ile yazlr.

379

ideCAD Statik Objeleri Birimler: Temel Birimler: llendirmenin hangi birimde yaplaca belirtilir. llendirme metre, santimetre, milimetre, fit ve kesirli in, fit ve ondalk basamakl in, ondalk basamakl fit, kesirli in, ondalk basamakl in birimlerinden biriyle yaplabilir. rnein 4 metrelik bir mesafe santimetre seilirse 400, milimetre seilirse 4000, fit ve kesirli in seilirse, 13 11 , fit ve ondalk basamakl in seilirse 13 1.5 , ondalk basamakl fit seilirse 13.12, kesirli in seilirse 1571/2 , ondalk basamakl in seilirse 155.5 eklinde gsterilecektir. Hane says: Ondalk basamakl llendirme tipi seildiinde aktif hale gelir. llendirmenin virglden sonra ka hane gsterileceini belirler. Sfr girilirse virglden sonra hane gsterilmez, 1 girilirse bir hane, 2 girilirse iki hane vb. gsterilir. Program lleri belirtilen hane saysna gre yuvarlayarak yazar. Mimari projelerde genelde llendirme birimi metre ise iki hane, santimetre ise bir hane dikkate alnr. Yuvarlama aral: Metre, santimetre ya da milimetre olarak yaplacak llendirmenin yuvarlama araln belirler. Yuvarlama yok seilirse, llendirme tam deerinde yaplr. Aralk bydke llendirme seilen aralk kadar yuvarlanr. Sfr birimi gster: aretli deilse, soldaki sfr ve noktay llendirmede gstermez. rnein 0.20 deerini, 20 olarak llendirir. aretli ise 0.20 deeri 0.20 olarak llendirilir. Kesirler: Kesirli in formatnda yaplacak llendirmenin hangi hassasiyette gsterileceini belirler. Kesirsiz ya da 1/64 hassasiyetine kadar kesirli llendirme yaplabilir. Kk kesir yazs: Kesirli in format seildiinde, kesir ksmnn byk/kk gsterilmesini belirler. aretli ise kesir tam saynn biraz stnde ve kk, iareti deilse kesir tam saynn yannda ayn byklkte gsterilir. Sfr fiti gster: 0 fitli llendirmede (1 fitten kk l deerinde) 0n gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein iaretli deilse, 0' - 15" deerinde bir l -15" olarak gsterir. aretli ise 0'-15" eklinde gsterir. 0-1 aralnda sfr in i gster: rnein 8'-0 1/6 " deerine sahip bir llendirme in ksm 0-1 aralndadr. Seenek iaretli deilse 8'-0 1/6 " deeri 8'- olarak gsterilecektir. Baka bir deyile 0-1 aralndaki in deerleri gsterilmeyecektir. Mutlak ini gster: nin mutlak sfr olduu llendirme deerinde sfr inin gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein tam 10' deerinde bir llendirme, eer bu seenek iaretli ise, 10'-0" eklinde gsterilecektir. aretli deilse 10"- eklinde gsterilecektir.

380

ideCAD Statik Objeleri

Kesiim llendirme ayarlar


Kesiim llendirme parametrelerine mdahale etmek iin: Ayarlar/llendirme/llendirme Ayarlar satr tklandktan toolbarndan, Kesiim llendirme ikonunu tklayn. sonra alan llendirme

llendirme Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayp diyalogdan kn. Kesiim llendirme ayarlar, llendirmeyi yaplmadan nce yaplmaldr. Mevcut kesiim llendirmelerin ayarlar deitirilemez. Kesiim llendirme diyalogundaki parametreler aada aklanmtr. llendirme yaz ykseklii, izgi ve ayra boyutlar ile ilgili parametreler diyalogda ekillerle gsterilmitir. lgili kutucuklara deerler girilir (mm). Hatlar aras mesafe: Toplam ve boyut hatlar llendirme hatlar arasndaki mesafedir (metre). Hane says: Virglden sonraki hane says girilir. Genellikle llendirme birimi metre seilirse 2, santimetre seilirse 1 girilir. Kullanc istedii deeri girebilir. llendirme ksuratlar girilen hane saysna gre yazlr. Yaz tipi: Buton tklandnda yaz tipi ayarlar diyalogu alr. Buradan yaz tipi ile ilgili seimler yaplp tamam butonu tklanr. llendirmeler seilen yaz tipi ile yaplr. llendirme birimi: Bu blmden kullanlacak llendirme birimi seilir. Renkler: Kesiim llendirme yaz, llendirme hatt ve ayralar iin ayr renkler seilir. Renk kutucuklarnn zerine farenin sol tuu tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. izilen Boyut Hatlar: Kesiim llendirmede iki llendirme hatt izdirilebilir. Bunlardan birisi toplam, dieri detay l hattdr. izilmesi istenen boyut hattnn nndeki kutucuk tklanarak iaretlenir. Birimler:

381

ideCAD Statik Objeleri Temel Birimler: llendirmenin hangi birimde yaplaca belirtilir. llendirme metre, santimetre, milimetre, fit ve kesirli in, fit ve ondalk basamakl in, ondalk basamakl fit, kesirli in, ondalk basamakl in birimlerinden biriyle yaplabilir. rnein 4 metrelik bir mesafe santimetre seilirse 400, milimetre seilirse 4000, fit ve kesirli in seilirse, 13 11 , fit ve ondalk basamakl in seilirse 13 1.5 , ondalk basamakl fit seilirse 13.12, kesirli in seilirse 1571/2 , ondalk basamakl in seilirse 155.5 eklinde gsterilecektir. Hane says: Ondalk basamakl llendirme tipi seildiinde aktif hale gelir. llendirmenin virglden sonra ka hane gsterileceini belirler. Sfr girilirse virglden sonra hane gsterilmez, 1 girilirse bir hane, 2 girilirse iki hane vb. gsterilir. Program lleri belirtilen hane saysna gre yuvarlayarak yazar. Mimari projelerde genelde llendirme birimi metre ise iki hane, santimetre ise bir hane dikkate alnr. Yuvarlama aral: Metre, santimetre ya da milimetre olarak yaplacak llendirmenin yuvarlama araln belirler. Yuvarlama yok seilirse, llendirme tam deerinde yaplr. Aralk bydke llendirme seilen aralk kadar yuvarlanr. Sfr birimi gster: aretli deilse, soldaki sfr ve noktay llendirmede gstermez. rnein 0.20 deerini, 20 olarak llendirir. aretli ise 0.20 deeri 0.20 olarak llendirilir. Kesirler: Kesirli in formatnda yaplacak llendirmenin hangi hassasiyette gsterileceini belirler. Kesirsiz ya da 1/64 hassasiyetine kadar kesirli llendirme yaplabilir. Kk kesir yazs: Kesirli in format seildiinde, kesir ksmnn byk/kk gsterilmesini belirler. aretli ise kesir tam saynn biraz stnde ve kk, iareti deilse kesir tam saynn yannda ayn byklkte gsterilir. Sfr fiti gster: 0 fitli llendirmede (1 fitten kk l deerinde) 0n gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein iaretli deilse, 0' - 15" deerinde bir l -15" olarak gsterir. aretli ise 0'-15" eklinde gsterir. 0-1 aralnda sfr in i gster: rnein 8'-0 1/6 " deerine sahip bir llendirme in ksm 0-1 aralndadr. Seenek iaretli deilse 8'-0 1/6 " deeri 8'- olarak gsterilecektir. Baka bir deyile 0-1 aralndaki in deerleri gsterilmeyecektir. Mutlak ini gster: nin mutlak sfr olduu llendirme deerinde sfr inin gsterilip gsterilmeyeceini belirler. rnein tam 10' deerinde bir llendirme, eer bu seenek iaretli ise, 10'-0" eklinde gsterilecektir. aretli deilse 10"- eklinde gsterilecektir.

382

ideCAD Statik Objeleri

Etiket ayarlar
Etiket ayarlar etiket izilmeden nce ya da izildikten sonra deitirilebilir. izilecek etiketler iin ayar yapmak iin: Ayarlar/llendirme/Etiket Ayarlar satrn tklayn. Etiket Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli dzenlemeleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Bu aamadan sonra izeceiniz etiketlerde yapm olduunuz ayarlar geerli olacaktr. Mevcut etiketlerin ayarlarnda deiiklik yapmak istiyorsanz: Ayarlarn deitirmek istediiniz etiket ya da etiketleri farenin sol tuu ile tklayarak sein. Setiiniz etiketlerden birinin zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. Etiket ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Yaptnz deiiklikler seilen etiketlere uygulanacaktr. Etiket Ayarlar diyalogundaki parametreler aada aklanmtr. izim Rengi/Yaz Rengi: Etiket ve etiket yazsnn rengi ayr seilebilir. Renk kutucuklarnn zerine farenin sol tuu tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Yaz ykseklii: Etiket yazsnn ykseklii girilir (metre). Yaz tipi butonu tklandnda Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Buradan Yaz Tipi ve efekti ile ilgili seimler yaplr. Tamam butonu tklanarak diyalogdan kldnda etiket yaz tipi deitirilmi olur. Etiket izgisi ucu: ekil ile gsterilen drt tip etiket ucundan biri seilir. Etiket X ve Y: Etiket ucunun boyutlar girilir (metre). ekil ile gsterilmitir.

383

ideCAD Statik Objeleri

Bulunduklar modlar
llendirme ve D llendirme sadece mimari plan modunda bulunur. Bunlar sadece mimari plan modunda izilir ve grntlenirler. Kalp plan modundayken i ve d llendirme komutlar aktif deildir. Serbest llendirme, Kesiim llendirme, Kot ve Etiket hem kalp, hem de mimari plan modunda aktiftir. Bunlar her iki modda da kullanlabilir ve grntlenirler. Kesit Kot komutu 3B izim pencerelerinde aktif deildir. Sadece 2B (kesit, grn pencereleri vs.) izim pencerelerine geildii zaman aktif duruma gelir.

llendirme izimi
D llendirme
D llendirme yapmak iin D llendirme komutu kullanlr. Bu komut ile d llendirme yapmak son derece pratiktir. Ayrca, yaplan llerin zellii, llerin akll ller olmasdr. ller yapldktan sonra kirilerde yaplacak herhangi bir deiiklik annda llere yansr. Kullancnn lleri yeniden dzenlemesine gerek kalmaz. D llendirme yapmak iin: iz/llendirme/D llendirme satrn tklayn. llendirilecek kirileri farenin sol tuu ile zerlerine tklayarak sein. Farenin sa tuunu tklayn. llendirmenin hangi kirie paralel olmasn istiyorsanz, o kiriin karsna farenin sol tuu ile tklayn. llendirme yaplacaktr.

llendirme
llendirme yapmak iin llendirme komutu kullanlr. Bu komut ile i llendirme yapmak son derece pratiktir. Ayrca, yaplan llerin zellii, llerin akll ller olmasdr. ller yapldktan sonra kirilerde yaplacak herhangi bir deiiklik annda llere yansr. Kullancnn lleri yeniden dzenlemesine gerek kalmaz. llendirme yapmak iin:

384

ideCAD Statik Objeleri iz/llendirme/ llendirme satrn tklayn. Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak kirileri kesen bir llendirme hatt belirleyin. Belirlediiniz hat zerinde i llendirme oluacaktr. llendirme izim alannda herhangi bir ada olabilir. l hatt tanr ya da dndrlrse, ya da kirilerde herhangi bir deiiklik olursa ller otomatik olarak gncellenir.

Serbest llendirme
Serbest llendirme, genel olarak her yerde kullanlabilecek, verilen noktalar arasn llendiren llendirme tipidir. Serbest llendirme iin: iz/llendirme/Serbest llendirme satrn tklayn. Aralarn llendirmek istediiniz noktalar farenin sol tuu ile tklayarak iaretleyin. Akslar ya da izgiler arasn llendiriyorsanz, izgi ya da akslar kolayca yakalamak iin En Yakn Nokta modunu an. En Yakn Nokta klavyeden F6 tuuna baslarak alp kapatlabilir. Noktalar iaretledikten sonra farenin sa tuunu tklayn. Farenin sol tuu ile izim alannda iki nokta tklayarak llendirme hattn belirleyin. aretlenen noktalar llendirilecektir. llendirilen noktalarn yerinin deimesi serbest lleri etkilemez. Bu durumda yeniden llendirme yapmak gerekir.

Kot llendirme
Kot llendirme, plan zerinde farkl kotlar belirtmek iin yaplr. Kot llendirme iin: iz/llendirme/Kot llendirme satrn tklayn. Plan penceresinde kotunu belirtmek istediiniz noktaya farenin sol tuu ile tklayn. Kot izilecektir. Kot lleri akll llerdir. zerinde bulunduu duvar, kolon, kiri, mahal ya da demenin kotu ya da ykseklii deitirildiinde otomatik olarak gncellenirler. Kat ykseklii deitiinde, ya da baka katlara kopyalandklarnda da otomatik olarak bulunduklar kot deerini gsterirler.

385

ideCAD Statik Objeleri Kot deeri deitirilmek isteniyorsa, ilgili kot obje parala ile paralanp, Yaz Deitir komutu ile deer deitirilebilir: Deitir/Obje Parala satrn tklayn. Deerini deitirmek istediiniz kot ls zerine farenin sol tuu ile tklayn. Farenin sa tuunu tklayn. Kot ls paralanarak yaz, ember ve izgilere ayrlacaktr. Deitir/Obje Edit/Yaz Deitir satrn tklayn. Paralam olduunuz kot l bloundaki l yazsn farenin sol tuu ile tklayn. Farenin sa tuunu tklayn. Yaz Deitir diyalogu ekrana gelecektir. Yazy deitirin ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak ve yaz deiecektir. Obje parala ile paralanan kot ls artk otomatik olarak kendini yenileme zelliini yitirir. Deme, duvar ve kat ykseklik ve kotlarnda yaplacak deiikliklerden etkilenmez.

Kesit kot
Kesit Kot komutu ile kesit ve grnlerde kat kotu vb. kotlar gstermek iin kullanlr. Bu komut sadece kesit, grn vb. 2-boyutlu izim pencerelerinde kullanlabilir. 3-boyutlu izim pencerelerinde aktif deildir. Kesit kot llendirmesi yapmak iin: iz/llendirme/Kesit Kot satrn tklayn. Kesit ya da grn zerinde kot vermek istediiniz noktaya farenin sol tuu ile tklayn. Kot simgesi tklanan noktada belirecektir. Klavyeden boluk tuuna basarak etiketi saa doru kaydrabilirsiniz. Etiketi sola doru kaydrmak istiyorsanz nce S tuuna basn. Daha sonra boluk tuuna basn. Etiket sola doru kayacaktr. Kot etiketi istediiniz pozisyona geldiinde farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.

386

ideCAD Statik Objeleri Kesit Kot lleri de akll llerdir. l tanrsa, gsterdii deer deiir. Deimemesini istiyorsanz: Deitir/Obje Parala satrn tklayn. lgili kot zerine farenin sol tuu ile tklayn. Farenin sa tuunu tklayn. Kesit kot l blou paralanacaktr. Bu durumda l tansa bile deer deimeyecektir. Obje parala komutu ile paralanm kesit kot deerini deitirmek isterseniz: Deitir/Obje Edit/Yaz Deitir satrn tklayn. Kesit Kot yazs zerine farenin sol tuu ile tklayn. Farenin sa tuunu tklayn. Yaz Deitir diyalogu ekrana gelecektir. Deeri deitirin ve Tamam butonunu tklayn.

Kesiim llendirme
Kesiim llendirme genellikle akslar aras llendirme iin kullanlr. Ancak uygun olan her yerde kullanlabilir. Kesiim llendirme iki ekilde yaplabilir. Noktalar iaretlenerek kesiim llendirme: iz/llendirme/Kesiim llendirme satrn tklayn. llendirilecek noktalar farenin sol tuu ile tklayarak iaretleyin. Farenin sa tuunu tklayn. Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak llendirme hattn belirleyin. llendirme yaplacaktr. Aks ya da izgiler seilerek kesiim llendirme: Farenin sol tuu ile aralarn llendireceiniz aks ya da izgileri sein. iz/llendirme/Kesiim llendirme satrn tklayn.

387

ideCAD Statik Objeleri Farenin sa tuunu tklayn. Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak, iaretlenen izgi ya da akslar kesen llendirme hattn belirleyin. Kesiim llendirme, belirlenen hat zerinde yaplacaktr. Kesiim llendirmeler objelere baml deildir. lgili aks ya da izgilerin aralklar deitirilirse kendilerini gncellemezler. Byle bir durumda ller kullanc tarafndan yeniden dzenlenmelidir.

Etiket
Etiket izmek iin: iz/llendirme/Etiket satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile nokta tklayn. ki paral etiket izim alannda belirecek, etiket yazs iin bir diyalog ekrana gelecektir. Alan diyaloga yazy girin ve tamam butonunu tklayn. Etiket izilecektir. Etiket izildikten sonra, etiket ayarlarna mdahale edilebilir. Bunun iin ilgili etiket zerinde farenin sa tuu tklanr. Alan menden zellikler satr tklandnda Etiket Ayarlar diyalogu alr. Burada istenen parametreler deitirilip Tamam butonuna baslr. Ancak Etiket yazsn Etiket Ayarlarndan deitirmek mmkn deildir. Etiket yazs deitirilmek istenirse ya etiket silinip tekrar izilir, ya da mevcut etiket Obje Parala ile paralanr. Paralanan etiket blounun yazs Yaz Deitir komutu ile deitirilir. Adm adm izah etmek gerekirse: Deitir/Obje Parala satrn tklayn. Fare imlecini yazsn deitirmek istediiniz etiket zerine srkleyin ve nce sol tuu sonra da sa tuu tklayn. Etiket blou yaz ve izgilere ayrlacaktr. Deitir/Obje Edit/Yaz Deitir satrn tklayn. Etiket yazs zerinde farenin nce sol, sonra sa tuunu tklayn. Alan Yaz Deitir diyalogunu yeni yazy girin ya da gerekli deiiklii yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaz deiecektir.

388

ideCAD Statik Objeleri Bu ekilde paralanp yazs deitirilen etiket tekrar blok haline getirilemez. Blok halinde olmad iin, tanmak ya da dndrlmek istendiinde etiket tek tklamada seilemez. Etiketi oluturan yaz ve izgi objelerinin her biri ayr seilmelidir.

llendirme izim teknikleri


llendirmeye para ekle/kar
Mevcut bir llendirmeye, llendirmeyi silmeden yeni bir objeyi eklemek veya karmak iin para ekle/kar komutu kullanlr. rnein bir duvar izdiniz ve d llendirme yaptnz. Ardndan yeni bir duvar izdiniz. Bu duvar llendirmeye dahil etmek iin bu komutu kullanabilirsiniz. Para ekle kar i ve d llendirmede aks, duvar, kiri, srekli temel objeleri iin kullanlabilir. veya d llendirme yapn. llendirmeyi sein. Deitir/Obje Edit/llendirme/llendirmeye Para Ekle/kar veya llendirmenin zeride iken farenin sa butonunu tkladktan sonra alan menden llendirme/llendirmeye Para Ekle/kar satrn tklayn. Seilebileceiniz objeler aktif, seemeyeceiniz objeler inaktif duruma gelecektir. llendirmeye eklemek istediiniz herhangi bir objeyi(aks, duvar vs.) veya objeleri sein. Farenin sa tuuna basn. Komut sonlanacak ve llendirme yenilenecektir.

llendirme yazlarn ta
llendirme zerindeki l yazlar ta komutu ile tanamaz. Bu ilem iin llendirme yazlarn ta komutu kullanlr. Bu komut ile llendirme paralanmadan l yazlarnn yerleri deitirilebilinir. Deitir/Obje Edit/llendirme/llendirme yazs ta satrn tklayn. Tamak istediiniz l yazsn tklayn. Tamak istediiniz yeri tklayn. l yazs bu ekilde tanacaktr.

389

ideCAD Statik Objeleri Bir seferde ancak bir l yazs tanabilir.

llendirme yazsn gster/kapat


llendirmeye ait baz l yazlarnn grnmesi istenmiyorsa, bu komutla l yazlar kapatlabilir. Kapatlan l yazlar ise yine bu komutla alabilir. Bu komut, llendirmenin patlatlp l yazlarnn silinmesi yerine kullanlr. Deitir/Obje Edit/llendirme/llendirme yazs ta satrn tklayn. Kapatmak istediiniz l yazlarn srayla tklayn. ESC tuu ile komuttan ktnzda, setiiniz l yazlar grnmeyecektir. Kapatlan l yazlarn tekrar grnr hale getirmek iin; Deitir/Obje Edit/llendirme/llendirme yazs ta satrn tklayn. Daha nce kapatlm l yazlar, silik bir durumda ekranda belirecektir. Grnmesini istediiniz l yazlarn srayla tklayn. ESC tuu ile komuttan ktnzda, setiiniz l yazlar ekranda tekrar grnecektir.

llendirme yazlarn ilk haline getir


Bu komut, llendirme yazs ta ve llendirme yazs gster/kapat ile llendirme objesi zerinde yaplan deiikleri bir seferde iptal etmek ve ilk oluturulduu duruma getirmek iin kullanlr. Deitir/Obje Edit/llendirme/llendirme yazlarn ilk haline getir satrn tklayn. llendirmeyi tklayn. Uyar diyalogunda Evet butonunu tkladnzda llendirme ilk haline gelecektir.

llendirme leini deitirmek


Programda llendirme yapldnda l deerleri 1e 1 deerlerdir. Baka bir deile 1 birimlik bir uzunluk 1 birim olarak grnr. llendirme lei ile l deerleri istenilen bir say kadar byltlebilir veya kltlebilir

390

ideCAD Statik Objeleri lemi yapmak iin, Ayarlar/llendirme/llendirme Ayarlar satrn tklayn. llendirme ayarlar diyalogunda lek satrna istediiniz deeri girin. diyalogdan kn ve rnein bir d llendirme yapn. llendirme bittiinde, llendirme deerleri, lek satrna girdiiniz deer ile arplm durumda yazlacaktr. Bu zellik, zellikle farkl leklerde hazrlanm izimlerin ayn paftada kullanlmas sonucunda oluan lek farklln ortadan kaldrr.

Etiket yazsn deitir


Etiket llendirme ile yazlan yazlarn ieriini deitirmek iin bu komut kullanlr. Deitir/Obje Edit/llendirme/Etiket yazs deiti satrn tklayn. eriini deitirmek istediiniz etiket yazsn tklayn. Alan diyalogda istediiniz yazy yazn. Tamam butonunu tklayn. Yaz deiecektir.

Akll ller
llendirme, D llendirme, Kot ve Kesit Kot akll llerdir. Duvar kalnlklar deitirildiinde, duvarlar ya da llendirme hatt tandnda, i llendirmeler otomatik olarak gncellenirler. Duvar uzunluklar, duvarlar zerindeki kap/pencere boyutlar deitiinde ya da kap/pencere silinip eklendiinde d llendirmeler otomatik olarak gncellenir. Kullancnn lleri dzeltmesine ya da yeniden llendirme yapmasna gerek kalmaz. Kot lleri zerinde bulunduklar deme, duvar, kiri, kolon kot ya da ykseklii deitirilirse, otomatik olarak gncellenir. Kat ykseklik ve kotlarnda yaplacak herhangi bir deiiklik de kot llerini otomatik olarak etkiler. Bir kattan baka bir kata kopyalana kot ls otomatik olarak kopyaland kotu gsterir.

391

ideCAD Statik Objeleri Kesit kot lleri de tanrlarsa, otomatik olarak gncellenirler. Akll ller, obje parala komutu ile patlatlrlarsa, akll l olmaktan karlar. 2Boyutlu ilkel obje halini alrlar. Baka bir deyile, deiiklik durumunda gncellenmezler. Serbest llendirme ve kesiim llendirmenin kendini gncelleme zellii yoktur.

Ktphane
Ktphane izim yardmclar
Ktphane toolbar
Ktphane Toolbar, Ktphane ikonu tklannca alr. Ktphane toolbar zerinde bulunan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:

Yerletirme Noktas ikonu. Tklandnda imlecin ktphane objesini yakalama noktasn deitirir. Ktphane Ayarlar ikonu. Ktphane Ayarlar diyalogunu aar.

Ktphane klavye destei


izim alanna ktphane yerletirilirken, tklama yaplmadan nce boluk tuuna baslarak ya da ktphane toolbarndan Yerletirme Noktas ikonunu tklayarak, imlecin ktphane objesini yakalama noktalar deiir. Ayrca, ktphane yerletirilirken koordinat kutusu kullanlabilir. Klavyeden X ve Y tular kullanlarak X ve Y koordinatlar, A tuu kullanlarak ktphanenin as belirlenebilir. Ktphane yerletirilirken fare hareket ettirilirse, ktphane kendi etrafnda dner.

Ktphane ayarlar
Ayarlar/Obje Ayarlar/Ktphane Ayarlar tklandnda, Ktphane Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdaki tefri ktphanesinden tefri seilir ve bu tefrilerle ilgili parametreler ayarlanr. Ktphane Ayarlar iin: Ayarlar/Obje Ayarlar/Ktphane Ayarlar satrn tklayn. Ktphane Ayarlar diyalogu ekrana

392

ideCAD Statik Objeleri gelecektir. Diyalogdaki klasrler altndan obje sein. Parametreleri ayarlayn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Seilen objeyi izmeye hazrsnz. Tefri elemanlar, ktphane ayarlar diyalogunda toplanm, trlerine gre klasrler altnda dzenlenmitir. Buradan herhangi bir tefri eleman seildiinde, diyalogun sa st kesinde ilgili elemann plan grnts, bunun altnda da 3-boyutlu grnts grntlenir. Diyalogdaki parametreler aadaki gibidir: X uzunluk: Seilen elemann X boyutu (eni). Deitirilebilir. Y uzunluk: Seilen elemann Y boyutu (boyu). Deitirilebilir. Z uzunluk: Seilen elemann Z boyutu (ykseklii). Deitirilebilir. Yzde kutucuklar kullanlarak ilgili boyut (X, Y, Z) yzde olarak da bytlp kltlebilir. Yzde ve boyut hanelerindeki deerler birbirine bamldr. Bir hanedeki deer deiiklii dier haneleri de etkiler. Ayn oran seenei iaretli ise, yzde oranlarndan herhangi biri deitirildiinde, dier yzde haneleri ve buna bal olarak X, Y ve Z haneleri de deiir. Yzde hanesinde 100 yazyorsa, ktphane orijinal boyutu ile izilir. 50 yazlrsa orijinal boyutunun yars, 200 yazyorsa orijinal boyutunun iki kat byklnde izilir. Ayn oran: Ktphanenin herhangi bir ynnde boyut deiiklii yapldnda, dier yndeki boyutlarnda ayn oranda otomatik deitirilmesi iin kullanlr. rnein x uzunluu, 2 iken 4 yaplrsa, bu seenek iaretliyse, y ve z uzunluklar da, 4/2=2 kat kadar otomatik deitirilir. Taramay temizle: Ktphane tarama zerine yerletirildiinde, ktphanenin altnda kalan taramann temizlenmesi(trimlenmesi) isteniyorsa bu seenek iaretlenir. Aksi durumda iaretlenmez. Kot: Seilen elemann kat tabanndan llen kotu. Deitirilebilir. A: Seilen elemann izim alanndaki as (derece). Tefri izilirken as fare ile birlikte deiir. Bu aamada a deeri koordinat kutusundan girilebilir. Ancak eleman yerletirildikten sonra Obje zellikleri ile ktphane ayarlarna girilip as buradan da deitirilebilir. Renk: Ktphane objesinin plandaki izim rengi. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabili0r.

393

ideCAD Statik Objeleri Materyalleri 3B Gster: aretlenirse, sa taraftaki 3B ktphane grnts, ilgili ktphaneye atanm dokularla kaplanm olarak grntlenir. lgili dokular ktphane objesine ideCAD Render programnda atanmtr. Dokular deitirilmek istenirse, ktphane dosyas ideCAD Render programnda alp yeni materyaller tanmlanmak sureti ile dokular deitirilebilir. Dokular ideCAD Mimari programnda da deitirmek mmkndr. Materyal sekmesindeki ilk listede objenin deiik materyallerle oluturulmu blmleri, ikinci listede ise bu blmde atanan materyaller grnmektedir. Birinci listeden blm seilip, ikinci listeden materyal deitirildiinde, bu seenek aktifse, materyal deiiklikleri 3B penceresinde izlenebilir. Ayarlar/Materyaller diyalogunda tanmlanm materyallerin her biri istenirse, ktphane objesi iin kullanlabilir. Materyal: Kutucuklarn sandaki aa ok butonlar tklandnda, ilgili ktphane iin mevcut materyallerin listesi alr. Bu materyallerden herhangi biri fare ile tklanp seilebilir. Yeni materyaller eklemek iin ilgili ktphane dosyas ideCAD Render programnda alp, yeni materyaller eklenmeli ya da mevcut materyallerde deiiklik yaplmaldr. Yap Bileenleri Sekmesi: Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar. Yap bileenleri butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr: Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir.

394

ideCAD Statik Objeleri Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr. Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr. Oranla listesinde ktphane objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr: Ktphane l Sabit Listede kan Bamsz Aklama Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile ktphanenin X boy deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile ktphanenin Y boy deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile ktphanenin Z boy deeri arplarak, malzemenin uzunluu

Uzunluk

Bamsz

X boyu

Y boyu

Z boyu

395

ideCAD Statik Objeleri bulunacak demektir. Alan Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, alan deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, say deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, say deeri olarak aynen kullanlacak demektir.

Hacim

Bamsz

Say

Bamsz

Say

Bulunduu mod
Ktphane objeleri genellikle mimari plan modunda kullanlmalarna ramen, her iki modda da izilebilirler. Mimari modda izilen ktphaneler mimari modda, kalp plan modunda izilen ktphane objeleri kalp plan modunda grntlenirler. Ayrca 2B kesit ve grn pencerelerinde de ktphane kullanlabilir.

Ktphane izimi
Ktphane (Tefri)
ideCAD Statik programnda tefri olarak, ktphanedeki tefri elemanlar kullanlr. Tefri elemanlar ideCAD Render program kullanlarak oluturulmu elemanlardr. Tefri ktphanesi kullanclar tarafndan yeni elemanlar eklenerek zenginletirilebilir. Ktphane izmek iin: Ktphane ikonunu tklayn. Ktphane ayarlarnda seili ktphane dosyas varsa, ilgili tefri elemannn grnts fare imlecinin ucunda belirecektir. Yoksa, Ktphane seilmemi. Bir tane sein uyars ekrana gelecektir. Tamam butonu tklandnda Ktphane ayarlar diyalogu alacaktr. Buradan bir

396

ideCAD Statik Objeleri ktphane sein ve tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, imle ktphane izimine hazr hale gelecektir. Bu aamada klavyeden boluk tuuna baslrsa, fare imlecinin ktphaneyi yakalama noktas deiir. mlecin ktphane objesini farkl kelerinden, kenar ortalarndan yakalamas salanabilir. Ktphaneyi yerletirmek istediiniz noktay farenin sol tuu ile tklayn. Bu ilemi yaparken isterseniz koordinat kutusunu kullanabilir, X ve Y deerleri girerek, ktphane objesini istediiniz koordinatlara yerletirebilirsiniz. Koordinat girmek iin klavyeden X tuuna basn. mle koordinat kutusundaki X kutucuuna girecektir. Buraya X koordinatn girin ve enter tuuna basn. Kutucuk krmz renge dnerek bu deere kilitlenecektir. Ayn ilemi klavyeden Y tuunu tklayarak, Y koordinat girmek iin de yapn. izim alann tkladnzda imle koordinatlar girilen noktaya atlayacaktr. Fareyi hareket ettirdiinizde, ktphane objesi tklanan nokta etrafnda fare ile birlikte dnecektir. Son tklamadan nce klavyeden shift tuuna basarak objenin X ya da Y eksenlerine paralel olmasn salayabilirsiniz. sterseniz koordinat kutusundaki A kutucuundan a deeri girip entere basarak ktphanenin istediiniz ada izilmesini salayabilirsiniz. Farenin sol tuunu tklayn. Ktphane izimi tamamlanacaktr.

Ktphane izim teknikleri


Ktphane dndr, ta
izim alanna yerletirilmi ktphane objelerini tamak iin Ta komutu kullanlr. Deitir/Ta satrn tklayn. Fare imlecini tanacak ktphane objesi zerine getirin ve sol tuu tklayarak sein. Farenin nce sa tuunu, sonra sol tuunu tklayn. Fareyi hareket ettirdiinizde ilgili ktphane objesi de fare imleci ile birlikte hareket edecektir. Ktphaneyi tamak istediiniz noktaya farenin sol tuunu tklayn. Ktphane tanacaktr. Bu ekilde birden fazla ktphane objesini seip ayn anda tayabilirsiniz. Direkt olarak mahal zerine yerletirilen ktphaneler, zerine yerletirildikleri mahalle baml olurlar. yle ki; ilgili mahal tarandnda ktphaneler taranmaz.

397

ideCAD Statik Objeleri izim alanna yerletirilmi, mevcut bir ktphaneyi dndrmek iki ekilde mmkndr. Ktphaneler ktphane ayarlarndan a deitirilerek ya da dndr komutu kullanlarak dndrlebilir. Ktphane ayarlar diyalogundan aya mdahale ederek dndrmek iin: Dndrlecek ktphane objesi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. Ktphane ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Buradan A kutucuuna istediiniz deeri girin. Gireceiniz a global a olarak dikkate alnacaktr. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. lgili obje girdiiniz ada dnecektir. Dndr komutu ile ktphane objesi dndrmek iin: Deitir/Dndr satrn tklayn. Fare imlecini dndrmek istediiniz ktphane objesi zerine srkleyin ve sol tuu tklayarak objeyi sein. Farenin sa tuunu tklayn. Sol tu ile iki nokta tklayarak dndrme eksenini belirleyin. Tklanan ilk nokta dndrme merkezi olacak, obje bu merkeze gre dnecektir. Fare hareket ettirildiinde obje dnecektir. Sol tuu tklayarak ilemi tamamlayn.

2B ve 3B ktphaneler
2-Boyutlu ktphane elemanlar sadece yerletirildikleri pencerede grntlenirler. Bunlar kesitlerde dikkate alnamazlar. 3-Boyutlu grnt pencerelerinde de grntlenmezler. 3-Boyutlu ktphaneler, 2Boyuta aktarlnca 2-Boyutlu paralanarak 2-Boyutlu ilkel objeler haline gelirler. 3-Boyutlu ktphaneler kesitlerde dikkate alnabilir ve 3-Boyutlu grnt pencerelerinde grntlenir. Ktphanelerin kesitlerde kmas iin, kesit ayarlar diyalogundan, kesilecek objeler blmndeki Ktphaneler seeneinin iaretlenmesi gerekir. Kesit Ayarlar diyalogu planda kesit hatt

398

ideCAD Statik Objeleri belirlenirken ekrana gelir. Ayn diyaloga Kesit Al ikonu tklandktan sonra alan Kesit Al diyalogundan Deitir butonu tklanarak da ulalabilir.

Ktphane-tarama ilikisi
Ktphane objesi tarama zerine direk yerletirilebilir. Tarama zerine yerletirilen ktphanelerin taramay temizlemesi, ktphane ayarlarnda bulunan taramay temizle seeneinin aktif hale getirilmesine baldr. Bu seenek iaretli ise, ktphane tarama zerine yerletirildiinde tarama temizlenir, iaretli deilse temizlenmez.

Ktphaneye yeni elemanlar eklemek


ideCAD Statik programndaki tefri elemanlar ideCAD Render programnda oluturulmutur. Kullanc isterse ideCAD Render programnda yeni tefri elemanlar hazrlayp, tefri ktphanesine ekleyebilirler. ideCAD Render programna DXF, DWG ve 3DS formatnda dosyalar import etmek de mmkndr. Bu formatlarda dier programlarda hazrlanm dosyalar ideCAD Render programna import etmek ve buradan da ideCAD Statik tefri ktphanesine eklemek de mmkndr.

Yaz
Yaz izim teknikleri
Yaz toolbar
iz/Yaz tklandnda Yaz Toolbar da ekrana gelir. Yaz Toolbar zerinde Yaz komut ikonundan baka Yaz mport ve Yaz Ayarlar komut ikonlar da bulunur. Bu ikonlar tklanarak ilgili komutlara menlere gitmeden ulalr.

Yaz toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Yaz ikonu. Yaz komutunu altrr. izim alanna yaz yazmak iin kullanlr. Yaz mport ikonu. Text formatnda herhangi bir programda yazlm herhangi bir metni izim alanna yaptrr.

399

ideCAD Statik Objeleri Yaz Ayarlar ikonu. Yaz parametrelerinin bulunduu Yaz Ayarlar diyalogunu aar.

Yaz Ayarlar
izim alanna yazlan yaz objeleri zelliklerini Yaz Ayarlar diyalogundan alrlar. Yaz ayarlar yaz yazlmadan nce ya da yazldktan sonra yaplabilir. Yazlacak yazlarla ilgili ayarlama yapmak iin: Ayarlar/Obje Ayarlar/Yaz Ayarlar satrn tklayn. Alan Yaz Objesi Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaplan ayarlar yazlacak yazlar iin geerli olacaktr. Mevcut yazlar bu deiiklikten etkilenmezler. Mevcut yazlarn ayarlarnda deiiklik yapmak iin: Ayarlarn deitirmek istediiniz yazlar farenin sol tuu ile tklayarak sein. Setiiniz yazlardan birinin zerinde farenin sol tuunu tklayn. Ekrana gelen Yaz Objesi Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Yaplan deiiklikler seilen yazlara uygulanacaktr. Yaz Objesi Ayarlar diyalogunda yer alan parametreler unlardr: Harf Ykseklii: Yaznn ykseklii girilir (metre). Satr aras Ykseklii: ki yaz satr arasndaki mesafe girilir (metre). Renk: Yaznn rengi seilir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Yaz Tipi butonu: Yaz tipi butonu tklandnda Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Buradan Yaz Tipi ve efekti ile ilgili seimler yaplr. Tamam butonu tklanarak diyalogdan kldnda etiket yaz tipi deitirilmi olur.

400

ideCAD Statik Objeleri

Bulunduu mod
Yaz hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda yazlabilir. Bir modda yazlan yaz objeleri dier modda da grntlenir. Yazlar 2-boyutlu objeler olduklar iin 2B izim pencerelerinde de yazlabilirler.

Yaz izimi
Yaz
izim alanna yaz yazmak iin: iz/ Yaz satrn tklayn. izim alannn herhangi bir noktasna sol tu ile tklayn. Fareyi yaz yazmak istediiniz yne doru srkleyin ve tekrar sol tuu tklayn. Bu ilem, yaznn asn belirleyecektir. Tekrar sol tuu tklayn. Fareyi yukar ya da aa srkleyin ve yaznn byklne karar verin. (Koordinat kutusuna L deerine bilgi girip enter tuuna basarsanz, yaz yksekliini ayarlam olursunuz) Sol tuu tklayn. Klavyeyi kullanarak yazy yazn. Alt satra gemek iin bir defa enter tuuna basn. Yazy sonlandrmak iin ise iki defa enter tuuna basn. Yaznn rengini ve satr araln, ilkel obje renklerinden ayarlayn. Yazlm bir yaznn yksekliini veya ieriini Yaz Deitir komutu ile yapabilirsiniz.

Yaz mport
Yaz mport komutu herhangi bir programda yazlp TXT formatnda kaydedilmi bir metni izim alanna yaptrmak iin kullanlr. Byle bir metni izim alanna tamak iin:

401

ideCAD Statik Objeleri iz/Yaz mport satrn tklayn. Alan pencereden import etmek istediiniz yaz dosyasn sein. Tamam butonunu tklayn. Metnin snrlar izim alannda belirecek, fare hareketine bal olarak hareket edecektir. stediiniz noktay farenin sol tuu ile tklayn. Fare hareket ettirildiinde sanal metin grnts tklanan nokta etrafnda dnecektir. Metni istenen aya getirin. Bu ilemi yaparken koordinat kutusundan da faydalanabilirsiniz. Klavyeden A tuunu tklayn ve metin iin a girin. Enter tuuna basp ay sabitleyin. Farenin sol tuunu bir kez daha tkladnzda metin izim alannda grntlenecektir. Dos ortamnda hazrlanm text dosyalarnn ieriinde Trke karakterleri karakterler varsa, import etmeden nce Ayarlar/Genel Ayarlar/Metin Okurken Karakter Trkeletir satr iaretlenmelidir. Bu satr iaretli deilse import ilemi sonunda Trke karakterler okunur durumda olmayacaktr. Yaz mport komutu ile import edilen metnin yaz tipi ayarlar ve hatta ierii deitirilebilir, gerekli dzeltmeler yaplabilir. Yaz ykseklii, satr aras ykseklii, yaz rengi ve yaz tipi parametreleri Yaz Ayarlar diyalogundan deitirilir. Yaznn ieriini deitirmek iinse Yaz Deitir komutu kullanlr. Bu komutlarn kullanm ile ilgili detaylar ilgili konu balklar altnda anlatlmtr.

Yaz izim teknikleri Yaz deitir


izim alannda mevcut herhangi bir yaz blounun ieriinde deiiklik yapmak iin Yaz Deitir komutu gelitirilmitir. Yaz deitirmek iin: Deitir/Obje Edit/Yaz Deitir satrn tklayn. Deitirmek istediiniz yaz blou zerinde farenin nce sol sonra da sa tuunu tklayn. Alan Yaz Deitir diyalogundan yaz metnini ve yaz yksekliini deitirebilirsiniz. Deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Yaplan deiiklikler semi olduunuz yazya uygulanacaktr.

402

ideCAD Statik Objeleri

Mevcut yazlar baka projelerde kullanma


Projelerde sk kullanlan rutin yazlar olabilir. Bu yazlar her projede tekrar yazmak gerekmez. Bir kez yazlan yazlar blok dosyalarna kaydedilerek baka projelerde de rahata kullanlabilir. Bu i iin Dosyaya Kopyala ve Dosyadan Yaptr komutlar gelitirilmitir. Mevcut yazlar blok olarak kaydetmek iin: Proje/Dosyaya Kopyala satrn tklayn. Kaydetmek istediiniz yaz ya da yazlar farenin sol tuu ile tklayarak sein. Farenin sa tuunu tklayn. Fare imlecinin ekli deiecektir. izim alannda bir noktay farenin sol tuu ile tklayn. Bu nokta seilen yaz blounun yakalama noktas olacaktr. Alan diyalogda bir dosya ismi verin ve kaydet butonunu tklayn. Setiiniz yaz ya da yazlar verdiiniz isimle *.blk uzantl dosyaya kaydedilecektir. Bu ekilde kaydettiiniz yazlar herhangi bir projede izim alanna yaptrmak iin: Proje/Dosyadan Yaptr satrn tklayn. Alan diyalogda ilgili klasr altndan .blk uzantl blok dosyasn farenin sol tuu ile tklayarak sein. A butonunu tkladnzda diyalog kapanacak, yaz blounun sanal grnts ekrana gelecektir. Fareyi yazy yerletirmek istediiniz noktaya srkleyin ve sol tuu tklayn. Yaz tklanan noktaya yapacaktr.

Dxf, Dwg dosyalarnda yazlar


ideCAD Statik programndaki dosyalar DXF ve DWG formatlarnda kaydetmek mmkndr. DXF ve DWG formatnda dosya export ederken fontlarn hangi tipte export edilecei kullanc tarafndan seilir. Fontlar DXF ve DWG dosyalarna d izgi, AutoCAD standart fontu ya da Autocad R14 ve zeri versiyonlarna True Type font olarak export edilebilir.

403

ideCAD Statik Objeleri D izgi olarak aktar seenei seilirse, DXF ya da DWG dosyas aldnda yazlar deitirmek mmkn olmaz. nk aktarma esnasnda yazlar izgilere dntrlr, yaz objesi olmaktan karlar. AutoCAD standart fontu ya da True Type font olarak aktarlan fontlar deitirmek mmkndr.

izgi
izgi izim yardmclar
lkel objeler toolbar
lkel Objeler toolbar Srekli izgi ikonu tklandnda ekrana gelir. Toolbar zerinde ilkel obje komutlarnn ikonlar yer alr.

lkel Objeler toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Tek izgi ikonu. Tek para izgi izer. Srekli izgi ikonu. Srekli izgiler izer. Esc tuuna basldnda izgi izim modundan kar. Drtgen izgi ikonu. Drtgen izgi iziminde kolaylk salar. ember ikonu. ember izer. Yay(Merkez-Yarap-Alar) ikonu. Merkez-yarap-alar teknii ile yay izer. Yay 3-Noktadan ikonu. 3 noktadan yay teknii ile yay izer. Elips Keler ikonu. ki ke noktas ile elips izer. Elips Merkez-Keler ikonu. Bir merkez, bir ke noktas ile elips izer. Elips Orta Nokta-Eksen ikonu. Orta noktadan karlan iki dikme ile elips izer. Eliptik Yay-Keler ikonu. ki ke ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer.

404

ideCAD Statik Objeleri Eliptik Yay-Merkez Keler ikonu. Bir merkez ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. Eliptik Yay Orta Nokta-Eksen ikonu. Orta noktadan karlan iki dikme ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. lkel Obje Ayarlar ikonu. lkel Obje Ayarlar diyalogunu aar. izgi, ember, yay vb. ilkel obje parametreleri ayarlanr.

lkel obje ayarlar


Programda izgi, ember, yay, eri vb. iki boyutlu objeler ilkel objeler olarak adlandrlr. Bu tr objelerle ilgili parametreler lkel Obje Ayarlar diyalogu altnda toplanmtr. Bu parametreler btn ilkel objeler iin ortak parametrelerdir. izilecek izgilerle ilgili ayarlar iin: Srekli izgi ikonunu tklayn. Ekrana gelen izgi toolbarndan lkel Obje Ayarlar ikonunu tklayn. lkel Obje Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli ayarlar yapn ve tamam butonunu tklayn. Yaplan ayarlar izilecek izgiler iin geerli olacaktr. Mevcut izgilerin ayarlarnda deiiklik yapmak iin: Ayarlarn deitirmek istediiniz izgileri farenin sol tuu ile tklayarak sein. Seilen izgilerden birinin zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. lkel Obje Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, yaplan deiiklikler seilen izgilere uygulanacaktr. lkel obje ayarlar diyalogunda yer alan parametreler unlardr:

405

ideCAD Statik Objeleri izgi Rengi: lkel obje rengi seilir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir izgi Kalnl: izgi kalnl seilir. Kutucuun yanndaki aa ok butonu tklandnda kalnlk listesi alr. stenen kalnlk farenin sol tuu ile listeden tklanarak belirlenir. Burada seilen kalnlk sadece ekranda geerlidir. izim ktlarna etki etmez. izgi Tipi: izgi tipi seilir. Kutucuun yanndaki aa ok butonu tklandnda izgi tipleri listesi alr. stenen izgi tipi farenin sol tuu ile tklanarak seilir.

Bulunduu mod
izgi hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda izilebilir. Bir modda izilen izgi objeleri dier modda da grntlenir. izgiler 2-boyutlu objeler olduklar iin 2B izim pencerelerinde de izilebilirler.

izgi izimi
Tek izgi
Srekli izgi ikonunu tklatn lkel Obje toolbarndan Tek izgi ikonunu tklayn. izim alannda herhangi bir noktay farenin sol tuu ile tklayn. Bu izginin balang noktasdr. Fareyi srkleyin ve sol tuu tklayarak izginin biti noktasn belirleyin. izgi izilecektir. Baka obje izilmeyecekse, moddan kmak iin Esc tuuna basn

Srekli izgi
Srekli izgi ikonunu tklayn. izim alannda herhangi bir noktay farenin sol tuu ile tklayn. Bu izginin balang noktasdr. Fareyi srkleyin ve sol tuu tklayarak izginin biti noktasn belirleyin.

406

ideCAD Statik Objeleri izgi izilecektir. Program izgi modundan kmayacak, ilk izilen izginin biti noktas balang noktas kabul edilerek izgi izimine devam edilecektir. Yeni noktalar tklayarak izgi izimine devam edin. izgi izim modundan kmak iin klavyeden Esc tuuna basn. Program izgi modundan kacaktr.

Drtgen izgi
Drtgen izgi komutu drtgen izgi iziminde kolaylk salar. Srekli izgi ikonunu tklatn Drtgen izgi ikonunu tklayn. izim alannda herhangi bir noktay farenin sol tuu ile tklayn. Bu ilk izginin balang noktasdr. Fareyi srkleyin ve sol tuu tklayarak izginin biti noktasn belirleyin. Noktay tklamadan nce klavyeden A tuuna basarak koordinat kutusundan izginin eimini (derece), L tuuna basarak da izginin uzunluunu (metre) girebilirsiniz. izgi izilecektir. Fareyi izdiiniz izgiye dik olarak srkleyin. izilen izginin iki ucundan, bu izgiye dik iki izgi fare hareketine bal olarak hareket edecektir. Uzunluk vermek iin yine koordinat kutusunu kullanabilirsiniz. nc bir noktay farenin sol tuu ile tklayn. Drtgen izgi izimi tamamlanacaktr.

izgi izim teknikleri


lkel obje kesiimlerini yakalamak
izgi, ember ve yay objelerinin kesitikleri noktalarda dm noktalar olumaz. Bu yzden dm noktas yakalama modu ak olsa bile fare imleci obje izim modunda bu kesiimleri yakalamaz. Bu tr ilkel obje kesiimlerini tam olarak yakalamak iin Kesiim modu gelitirilmitir. Kesiim modunu aktif hale getirmek iin: Aralar/Yakalama/Kesiim satrn tklayn ya da klavyeden F8 tuuna basn.

407

ideCAD Statik Objeleri Ekrann alt ksmndaki bilgi ubuunda Kesiim aktif yazs grlecek, kesiim modu aktif duruma geecektir. Kesiim modunu kapatmak iin tekrar Aralar/Yakalama/Kesiim satrn tklamak ya da klavyeden F8 tuuna basmak yeterlidir. Kesiim modu aktif duruma getirildikten sonra izgi izimi iki ilkel objenin kesitii noktadan balatlabilir. Srekli izgi ikonunu tklayn. Fare imlecini ilkel obje kesiiminin zerine getirin. Farenin sol tuunu tklayn. mle tam kesiimi yakalayacaktr. kinci bir nokta tklayarak izgi izimini bitirin. izgi modundan kmak iin klavyeden Esc tuuna basn.

Eri
Eri izim yardmclar
Eri ve Serbest izgi toolbarlar
iz/Eri alt mens altndan Nurbs, Kapal Nurbs, Bezier ve Kapal Bezier satrlarndan herhangi biri tklannca Eri Toolbar ekrana gelir. Eri Toolbar zerinde yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr.

Bezier ikonu. Bezier erisi izim komutunu altrr. Nurbs ikonu. Nurbs erisi izim komutunu altrr. Kapal Bezier ikonu. Kapal Bezier erisi izim komutunu altrr. Kapal Nurbs ikonu. Kapal Nurbs erisi izim komutunu altrr.

408

ideCAD Statik Objeleri lkel Obje Ayarlar ikonu. lkel Obje Ayarlar diyalogunu aar. iz/lkel Objeler/izgi/Serbest izgi satr tklannca Serbest izgi toolbar ekrana gelir. zerinde yer alan ikonlar soldan saa srasyla unlardr:

Serbest izgi ikonu. Serbest izgi izimi komutunu altrr. Tablet Basn Kullan ikonu. Touchscreen ekran kullanlyorsa aktif hale gelir. lkel Obje Ayarlar ikonu. lkel Obje Ayarlar diyalogunu aar. izgi, ember, yay. eri vb. ilkel obje parametreleri buradan ayarlanr.

lkel obje ayarlar


Programda izgi, ember, yay, eri vb. iki boyutlu objeler ilkel objeler olarak adlandrlr. Bu tr objelerle ilgili parametreler lkel Obje Ayarlar diyalogu altnda toplanmtr. Bu parametreler btn ilkel objeler iin ortak parametrelerdir. izilecek erilerle ilgili ayarlar iin: Ayarlar/lkel Obje Ayarlar ikonunu tklayn. lkel Obje Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli ayarlar yapn ve tamam butonunu tklayn. Yaplan ayarlar izilecek eriler iin geerli olacaktr. Mevcut erilerin ayarlarnda deiiklik yapmak iin: Ayarlarn deitirmek istediiniz erileri farenin sol tuu ile tklayarak sein. Seilen erilerden birinin zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. lkel Obje Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.

409

ideCAD Statik Objeleri Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, yaplan deiiklikler seilen erilere uygulanacaktr. lkel obje ayarlar diyalogunda yer alan parametreler unlardr: izgi Rengi: lkel obje rengi seilir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir izgi Kalnl: izgi kalnl seilir. Kutucuun yanndaki aa ok butonu tklandnda kalnlk listesi alr. stenen kalnlk farenin sol tuu ile listeden tklanarak belirlenir. Burada seilen kalnlk sadece ekranda geerlidir. izim ktlarna etki etmez. izgi Tipi: izgi tipi seilir. Kutucuun yanndaki aa ok butonu tklandnda izgi tipleri listesi alr. stenen izgi tipi farenin sol tuu ile tklanarak seilir.

Bulunduu mod
Eriler hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda izilebilir. Bir modda izilen eri objeleri dier modda da grntlenir. Eriler 2-boyutlu objeler olduklar iin 2B izim pencerelerinde de izilebilirler.

Eri izimi
Bezier
iz/lkel Objeler/Eri/Bezier satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak istediiniz sayda nokta belirleyin. Noktalar belirledike, noktalarn konumuna gre Bezier erisi de ekillenecektir. Eri izimini bitirmek iin farenin sol tuunu ift tklayn. Eriyi izdikten sonra zerinde herhangi bir ekil deiiklii yapmak isterseniz: Fare imleci botayken deitirmek istediiniz eriyi farenin sol tuu ile zerine tklayarak sein. mleci Bezier dm noktalarnn zerine getirin. mle ekil deitirince sol tuu tklayn. (mlecin

410

ideCAD Statik Objeleri ekil deitirmesi dm noktasnn yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.) Fare imlecini srkleyin. Dm noktas imlele birlikte hareket edecektir. stediiniz noktaya geldiinizde sol tuu tklayarak ilemi tamamlayn.

Kapal bezier
iz/lkel Objeler/Eri/Kapal Bezier satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak istediiniz sayda nokta belirleyin. Noktalar belirledike, noktalarn konumuna gre Kapal Bezier erisi de ekillenecektir. Eri izimini bitirmek iin farenin sol tuunu ift tklayn. Eriyi izdikten sonra zerinde herhangi bir ekil deiiklii yapmak isterseniz: Fare imleci botayken deitirmek istediiniz eriyi farenin sol tuu ile zerine tklayarak sein. mleci Kapal Bezier dm noktalarnn zerine getirin. mle ekil deitirince sol tuu tklayn. (mlecin ekil deitirmesi dm noktasnn yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.) Fare imlecini srkleyin. Dm noktas imlele birlikte hareket edecektir. stediiniz noktaya geldiinizde sol tuu tklayarak ilemi tamamlayn.

Nurbs
iz/lkel Objeler/Eri/NURBS satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak istediiniz sayda nokta belirleyin. Noktalar belirledike, noktalarn konumuna gre NURBS erisi de ekillenecektir. Eri izimini bitirmek iin farenin sol tuunu ift tklayn. Eriyi izdikten sonra zerinde herhangi bir ekil deiiklii yapmak isterseniz:

411

ideCAD Statik Objeleri Fare imleci botayken deitirmek istediiniz eriyi farenin sol tuu ile zerine tklayarak sein. mleci NURBS dm noktalarnn zerine getirin. mle ekil deitirince sol tuu tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.) Fare imlecini srkleyin. Dm noktas imlele birlikte hareket edecektir. stediiniz noktaya geldiinizde sol tuu tklayarak ilemi tamamlayn.

Kapal nurbs
iz/lkel Objeler/Eri/Kapal NURBS satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak istediiniz sayda nokta belirleyin. Noktalar belirledike, noktalarn konumuna gre Kapal NURBS erisi de ekillenecektir. Eri izimini bitirmek iin farenin sol tuunu ift tklayn. Eriyi izdikten sonra zerinde herhangi bir ekil deiiklii yapmak isterseniz: Fare imleci botayken deitirmek istediiniz eriyi farenin sol tuu ile zerine tklayarak sein. mleci Kapal NURBS dm noktalarnn zerine getirin. mle ekil deitirince sol tuu tklayn. Fare imlecini srkleyin. Dm noktas imlele birlikte hareket edecektir. stediiniz noktaya geldiinizde sol tuu tklayarak ilemi tamamlayn.

Serbest izgi
iz/lkel Objeler/izgi/Serbest izgi satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuunu tklayp basl tutarak fareyi srkleyin. Kalemle yazar gibi serbest izgi izilecektir. Fareyi braktnzda izgi izimi bitecektir. Moddan kmak iin klavyeden Esc tuuna basn. Serbest izgi izildikten sonra zerinde herhangi bir ekil deiiklii yapmak mmkn deildir.

412

ideCAD Statik Objeleri

Eskiz modu
ideCAD Statik programnda projelerin arka plannda eskiz izimleri yapmak, notlar almak amac ile eskiz modu gelitirilmitir. Eskiz moduna gemek iin Aralar/Eskiz Modu satr tklanr ya da toolbardan Eskiz Modu ikonu tklanr. Eskiz moduna geildiinde zerinde allan kat penceresindeki objeler (duvar, kolon vs.) ekranda glge biiminde grlrler. Alan Eskiz Toolbar zerinde serbest izgi, bezier, nurbs, kapal bezier, kapal nurbs, izgi, ember, yay, yaz, etiket, etiket ayarlar, ilkel obje ayarlar ve eskiz modu ikonlar bulunur.

Bu ikonlar tklanmak suretiyle ilgili ilkel obje komutlarna kolayca ulalabilir, eskizler izilebilir, notlar alnabilir. Toolbar zerindeki Eskiz ikonu tklandnda eskiz modu kapanr ve kat penceresine geri dnlr. Kat penceresi zerinde eskiz modunda girilen objeler grnmez. Eskiz modunda girilen objelerin eskiz modundan kldktan sonra grnmesi istenirse: Ayarlar/Katman Ayarlar tklanr. Alan Katman Ayarlar diyalogunda Eskiz satrnn karsndaki kutucuk farenin sol tuu ile tklanarak iaretlenir. Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr. Eskiz modu objeleri kat plan zerinde grntlenirler. Eskiz modu hem 2B hem de 3B izim pencerelerinde kullanlabilir.

413

ideCAD Statik Objeleri

ember
ember izim yardmclar
lkel Objeler toolbar
ember ikonu tklannca lkel Objeler toolbar ekrana gelir.

lkel Objeler toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Tek izgi ikonu. Tek para izgi izer. Srekli izgi ikonu. Srekli izgiler izer. Drtgen izgi ikonu. Drtgen izgi iziminde kolaylk salar. ember ikonu. ember izer. Yay(Merkez-Yarap-Alar) ikonu. Merkez-yarap-alar teknii ile yay izer. Yay 3-Noktadan ikonu. 3 noktadan yay teknii ile yay izer. Elips Keler ikonu. ki ke noktas ile elips izer. Elips Merkez-Keler ikonu. Bir merkez, bir ke noktas ile elips izer. Elips Orta Nokta-Eksen ikonu. Orta noktadan karlan iki dikme ile elips izer. Eliptik Yay-Keler ikonu. ki ke ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. Eliptik Yay-Merkez Keler ikonu. Bir merkez ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. Eliptik Yay Orta Nokta-Eksen ikonu. Orta noktadan karlan iki dikme ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer.

414

ideCAD Statik Objeleri lkel Obje Ayarlar ikonu. lkel Obje Ayarlar diyalogunu aar. izgi, ember, yay vb. ilkel obje parametreleri ayarlanr.

lkel obje ayarlar


Programda izgi, ember, yay, eri vb. iki boyutlu objeler ilkel objeler olarak adlandrlr. Bu tr objelerle ilgili parametreler lkel Obje Ayarlar diyalogu altnda toplanmtr. Bu parametreler btn ilkel objeler iin ortak parametrelerdir. izilecek emberlerle ilgili ayarlar iin: ember ikonunu tklayn. Ekrana gelen lkel Obje toolbarndan lkel Obje Ayarlar ikonunu tklayn. lkel Obje Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli ayarlar yapn ve tamam butonunu tklayn. Yaplan ayarlar izilecek emberler iin geerli olacaktr. Mevcut emberlerin ayarlarnda deiiklik yapmak iin: Ayarlarn deitirmek istediiniz emberleri farenin sol tuu ile tklayarak sein. Seilen emberlerden birinin zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. lkel Obje Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, yaplan deiiklikler seilen emberlere uygulanacaktr. lkel obje ayarlar diyalogunda yer alan parametreler unlardr: izgi Rengi: lkel obje rengi seilir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir

415

ideCAD Statik Objeleri izgi Kalnl: izgi kalnl seilir. Kutucuun yanndaki aa ok butonu tklandnda kalnlk listesi alr. stenen kalnlk farenin sol tuu ile listeden tklanarak belirlenir. Burada seilen kalnlk sadece ekranda geerlidir. izim ktlarna etki etmez. izgi Tipi: izgi tipi seilir. Kutucuun yanndaki aa ok butonu tklandnda izgi tipleri listesi alr. stenen izgi tipi farenin sol tuu ile tklanarak seilir.

Bulunduu mod
emberler hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda izilebilir. Bir modda izilen ember objeleri dier modda da grntlenir. emberler 2-boyutlu objeler olduklar iin 2B izim pencerelerinde de izilebilirler.

ember izimi
ember
ember izmek iin: ember ikonunu tklayn. izim alannda emberin merkezi olacak noktay farenin sol tuu ile tklayn. Fareyi merkezden darya doru hareket ettirin. emberin grnts ekranda belirecektir. emberin yarapna karar verin. Yarap nmerik olarak da girebilirsiniz. Bunun iin koordinat kutusunu kullanabilirsiniz. (Klavyeden L tuuna basn. mle koordinat kutusundaki L kutucuuna girecektir. Deeri yazn (metre) ve Enter tuuna basn. mle belirlenen daire merkezinden itibaren girilen deere kilitlenecektir.) Farenin sol tuunu bir kez daha tklayn. ember izilecektir. emberi izdikten sonra yarapn deitirmek isterseniz: Farenin sol tuu ile emberi tklayn. ember seilecektir. Fare imlecini ember zerindeki dm noktas zerine getirin. mle ekil deitirince dnnce tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.)

416

ideCAD Statik Objeleri Fareyi hareket ettirdiinizde ember yarap da harekete bal olarak deiecektir. Farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.

Yay
Yay izim yardmclar
lkel Objeler toolbar
lkel Objeler Toolbar, iz/lkel Objeler/Yay alt mensnden 3-Noktadan ya da Merkez-Yarap-Alar satrlarndan biri tklandnda ekrana gelir.

lkel Objeler toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Tek izgi ikonu. Tek para izgi izer. Srekli izgi ikonu. Srekli izgiler izer. Drtgen izgi ikonu. Drtgen izgi iziminde kolaylk salar. ember ikonu. ember izer. Yay(Merkez-Yarap-Alar) ikonu. Merkez-yarap-alar teknii ile yay izer. Yay 3-Noktadan ikonu. 3 noktadan yay teknii ile yay izer. Elips Keler ikonu. ki ke noktas ile elips izer. Elips Merkez-Keler ikonu. Bir merkez, bir ke noktas ile elips izer. Elips Orta Nokta-Eksen ikonu. Orta noktadan karlan iki dikme ile elips izer. Eliptik Yay-Keler ikonu. ki ke ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. Eliptik Yay-Merkez Keler ikonu. Bir merkez ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer.

417

ideCAD Statik Objeleri Eliptik Yay Orta Nokta-Eksen ikonu. Orta noktadan karlan iki dikme ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. lkel Obje Ayarlar ikonu. lkel Obje Ayarlar diyalogunu aar. izgi, ember, yay vb. ilkel obje parametreleri ayarlanr.

lkel obje ayarlar


Programda izgi, ember, yay, eri vb. iki boyutlu objeler ilkel objeler olarak adlandrlr. Bu tr objelerle ilgili parametreler lkel Obje Ayarlar diyalogu altnda toplanmtr. Bu parametreler btn ilkel objeler iin ortak parametrelerdir. izilecek yaylarla ilgili ayarlar iin: Ayarlar/lkel Obje Ayarlar satrn tklayn. Ekrana gelen Yay toolbarndan lkel Obje Ayarlar ikonunu tklayn. lkel Obje Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli ayarlar yapn ve tamam butonunu tklayn. Yaplan ayarlar izilecek yaylar iin geerli olacaktr. Mevcut yaylarn ayarlarnda deiiklik yapmak iin: Ayarlarn deitirmek istediiniz yaylar farenin sol tuu ile tklayarak sein. Seilen yaylardan birinin zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn. lkel Obje Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, yaplan deiiklikler seilen yaylara uygulanacaktr. lkel obje ayarlar diyalogunda yer alan parametreler unlardr: izgi Rengi: lkel obje rengi seilir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir

418

ideCAD Statik Objeleri izgi Kalnl: izgi kalnl seilir. Kutucuun yanndaki aa ok butonu tklandnda kalnlk listesi alr. stenen kalnlk farenin sol tuu ile listeden tklanarak belirlenir. Burada seilen kalnlk sadece ekranda geerlidir. izim ktlarna etki etmez. izgi Tipi: izgi tipi seilir. Kutucuun yanndaki aa ok butonu tklandnda izgi tipleri listesi alr. stenen izgi tipi farenin sol tuu ile tklanarak seilir.

Bulunduu mod
Yaylar hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda izilebilir. Bir modda izilen yay objeleri dier modda da grntlenir. Yaylar 2-boyutlu objeler olduklar iin 2B izim pencerelerinde de izilebilirler.

Yay izimi
3-Noktadan
3-Noktadan Yay, programdaki iki yay izim tekniinden birisidir. Bu komutu kullanarak yay izmek iin: iz/lkel Objeler/Yay/3-Noktadan satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek yay parasnn ilk ucu olacaktr. Fareyi srkleyin ve sol tu ile tklayarak ikinci bir nokta belirleyin. BU nokta yayn ikinci ucu olacaktr. Fareyi hareket ettirdiinizde yay paras fareye bal olarak ekil deitirecektir. Yay istediiniz duruma geldiinde sol tuu tklayn. Yay izimi tamamlanacaktr. Yay izdikten sonra deitirmek isterseniz. Dm noktalarna mdahale edebilirsiniz. Yay zerinde iki ularda, bir de orta ksmda olmak zere dm noktas bulunur. Farenin sol tuu ile yay tklayn. Yay seilecektir. Fare imlecini yay zerinde mdahale etmek istediiniz dm noktas zerine getirin. mle ekil deitirince noktay tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.)

419

ideCAD Statik Objeleri Fareyi hareket ettirdiinizde tklanan nokta da fare ile birlikte hareket edecek, ya deiecektir. Farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.

Merkez-yarap-alar
Yay (Merkez-Yarap-Alar), programdaki iki yay izim tekniinden birisidir. Bu komutu kullanarak yay izmek iin: iz/lkel Objeler/Yay/ Merkez-Yarap-Alar satrn tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek yay parasnn merkez noktasdr. Fareyi srkleyin. Sanal bir ember grnts fare ile birlikte hareket edecektir. emberin yarapna karar verin. Yarap nmerik olarak da girebilirsiniz. Bunun iin koordinat kutusunu kullanabilirsiniz. (Klavyeden L tuuna basn. mle koordinat kutusundaki L kutucuuna girecektir. Deeri yazn (metre) ve Enter tuuna basn. mle belirlenen daire merkezinden itibaren girilen deere kilitlenecektir.) Farenin sol tuunu tklayn. Fare imlecini saatin akrebinin tersi ynde hareket ettirin. Yay fare imlecine bal olarak izilmeye balanacaktr. Bu esnada koordinat kutusu kullanarak yay as girebilirsiniz. (Klavyeden A tuuna basn. mle koordinat kutusundaki A kutucuuna girecektir. Deeri yazn (derece) ve Enter tuuna basn. mle girdiiniz global a deerine kilitlenecektir.) Farenin sol tuunu tklayn. Yay izilecektir. Yay izdikten sonra deitirmek isterseniz. Dm noktalarna mdahale edebilirsiniz. Yay zerinde iki ularda, bir de orta ksmda olmak zere dm noktas bulunur. Farenin sol tuu ile yay tklayn. Yay seilecektir. Fare imlecini yay zerinde mdahale etmek istediiniz dm noktas zerine getirin. mle ekil deitirince noktay tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.) Fareyi hareket ettirdiinizde tklanan nokta da fare ile birlikte hareket edecek, ya deiecektir. Farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.

420

ideCAD Statik Objeleri

Elips ve Eliptik ekiller


Elips izim yardmclar
lkel Objeler toolbar
lkel Objeler Toolbar, toolbardan Elips Keler ikonu tklandnda ekrana gelir.

lkel Objeler toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Tek izgi ikonu. Tek para izgi izer. Srekli izgi ikonu. Srekli izgiler izer. Drtgen izgi ikonu. Drtgen izgi iziminde kolaylk salar. ember ikonu. ember izer. Yay(Merkez-Yarap-Alar) ikonu. Merkez-yarap-alar teknii ile yay izer. Yay 3-Noktadan ikonu. 3 noktadan yay teknii ile yay izer. Elips Keler ikonu. ki ke noktas ile elips izer. Elips Merkez-Keler ikonu. Bir merkez, bir ke noktas ile elips izer. Elips Orta Nokta-Eksen ikonu. Orta noktadan karlan iki dikme ile elips izer. Eliptik Yay-Keler ikonu. ki ke ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. Eliptik Yay-Merkez Keler ikonu. Bir merkez ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. Eliptik Yay Orta Nokta-Eksen ikonu. Orta noktadan karlan iki dikme ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer.

421

ideCAD Statik Objeleri lkel Obje Ayarlar ikonu. lkel Obje Ayarlar diyalogunu aar. izgi, ember, yay vb. ilkel obje parametreleri ayarlanr.

Bulunduu mod
Elipsler hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda izilebilir. Bir modda izilen elips objeleri dier modda da grntlenir. Elipsler 2-boyutlu objeler olduklar iin 2B izim pencerelerinde de izilebilirler.

Elips izimi
Elips keler
ki ke noktas ile elips izer. Bu komutu kullanarak elips izmek iin: Toolbardan Elips Keler ikonunu tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek elipsin ilk ucu olacaktr. Fareyi srkleyin ve sol tu ile tklayarak ikinci bir nokta belirleyin. Elips izilecektir. Komuttan kmak iin ESC tuuna basn. Elipsi izdikten sonra deitirmek isterseniz, dm noktalarna mdahale edebilirsiniz. Elips zerinde iki kenarda, bir de orta ksmda olmak zere dm noktas bulunur. Farenin sol tuu ile elipsi tklayn. Elips seilecektir. Fare imlecini elips zerinde mdahale etmek istediiniz dm noktas zerine getirin. mle ekil deitirince noktay tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.) Fareyi hareket ettirdiinizde tklanan nokta da fare ile birlikte hareket edecek, ya deiecektir. Farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.

422

ideCAD Statik Objeleri

Elips merkez - keler


Bir merkez, bir ke noktas ile elips izer. Bu komutu kullanarak elips izmek iin: Toolbardan Elips Keler ikonunu tklayn. Alan toolbardan Elips Merkez-Keler ikonunu tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek elipsin merkezi olacaktr. Fareyi srkleyin ve sol tu ile tklayarak ikinci bir nokta belirleyin. Elips izilecektir. Komuttan kmak iin ESC tuuna basn. Elipsi izdikten sonra deitirmek isterseniz, dm noktalarna mdahale edebilirsiniz. Elips zerinde iki kenarda, bir de orta ksmda olmak zere dm noktas bulunur. Farenin sol tuu ile elipsi tklayn. Elips seilecektir. Fare imlecini elips zerinde mdahale etmek istediiniz dm noktas zerine getirin. mle ekil deitirince noktay tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.) Fareyi hareket ettirdiinizde tklanan nokta da fare ile birlikte hareket edecek, elips deiecektir. Farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.

Elips orta nokta - eksen


Orta noktadan karlan iki dikme ile elips izer. Bu komutu kullanarak elips izmek iin: Toolbardan Elips Keler ikonunu tklayn. Alan toolbardan Elips Orta Nokta-Eksen ikonunu tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek elipsin merkezi olacaktr.

423

ideCAD Statik Objeleri Fareyi srkleyin ve sol tu ile tklayarak ikinci bir nokta belirleyin. Fareyi dier istikamette srkleyin, sol tu ile tklayarak nc bir nokta belirleyin. Elips izilecektir. Komuttan kmak iin ESC tuuna basn. Elipsi izdikten sonra deitirmek isterseniz, dm noktalarna mdahale edebilirsiniz. Elips zerinde iki kenarda, bir de orta ksmda olmak zere dm noktas bulunur. Farenin sol tuu ile elipsi tklayn. Elips seilecektir. Fare imlecini elips zerinde mdahale etmek istediiniz dm noktas zerine getirin. mle ekil deitirince noktay tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.) Fareyi hareket ettirdiinizde tklanan nokta da fare ile birlikte hareket edecek, elips deiecektir. Farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.

Eliptik yay - keler


ki ke ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. Bu komutu kullanarak eliptik yay izmek iin: Toolbardan Elips Keler ikonunu tklayn. Alan toolbardan Eliptik Yay-Keler ikonunu tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek yayn 1.kesi olacaktr. Fareyi srkleyin ve sol tu ile tklayarak ikinci bir nokta belirleyin. Bu nokta izilecek yayn 2.kesi olacaktr Fareyi tekrar srkleyin. Ekranda bir yay paras belirecektir. Yayn uzunluunu belirledikten sonra sol tuu tklayn. Fareyi ters istikamette srkleyin. Balang noktasndan dier istikamete bir yay paras daha belirecektir. Yay paras uygun uzunlua gelince sol tuu tklayn.

424

ideCAD Statik Objeleri Eliptik yay izilecektir. Komuttan kmak iin ESC tuuna basn. Eliptik yay izdikten sonra deitirmek isterseniz, dm noktalarna mdahale edebilirsiniz. Yay zerinde kenarda, bir de orta ksmda olmak zere drt dm noktas bulunur. Farenin sol tuu ile elipsi tklayn. Elips seilecektir. Fare imlecini elips zerinde mdahale etmek istediiniz dm noktas zerine getirin. mle ekil deitirince noktay tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.) Fareyi hareket ettirdiinizde tklanan nokta da fare ile birlikte hareket edecek, eliptik yay deiecektir. Farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.

Eliptik yay merkez keler


Bir merkez ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. Bu komutu kullanarak eliptik yay izmek iin: Toolbardan Elips Keler ikonunu tklayn. Alan toolbardan Eliptik Yay Merkez-Keler ikonunu tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek yayn merkezi olacaktr. Fareyi srkleyin ve sol tu ile tklayarak ikinci bir nokta belirleyin. Bu nokta izilecek yayn bykln belirleyecektir. Fareyi tekrar srkleyin. Ekranda bir yay paras belirecektir. Yayn uzunluunu belirledikten sonra sol tuu tklayn. Fareyi ters istikamette srkleyin. Balang noktasndan dier istikamete bir yay paras daha belirecektir. Yay paras uygun uzunlua gelince sol tuu tklayn. Eliptik yay izilecektir. Komuttan kmak iin ESC tuuna basn.

425

ideCAD Statik Objeleri Eliptik yay izdikten sonra deitirmek isterseniz, dm noktalarna mdahale edebilirsiniz. Yay zerinde kenarda, bir de orta ksmda olmak zere drt dm noktas bulunur. Farenin sol tuu ile elipsi tklayn. Elips seilecektir. Fare imlecini elips zerinde mdahale etmek istediiniz dm noktas zerine getirin. mle ekil deitirince noktay tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.) Fareyi hareket ettirdiinizde tklanan nokta da fare ile birlikte hareket edecek, eliptik yay deiecektir. Farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.

Eliptik yay orta nokta Eksen


Orta noktadan karlan iki dikme ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. Bu komutu kullanarak eliptik yay izmek iin: Toolbardan Elips Keler ikonunu tklayn. Alan toolbardan Eliptik Orta Nokta-Eksen ikonunu tklayn. izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek yayn merkezi olacaktr. Fareyi srkleyin ve sol tu ile tklayarak ikinci bir nokta belirleyin. Bu nokta izilecek yayn bykln belirleyecektir. Fareyi tekrar srkleyin. Elipsin dier istikametteki bykln belirleyin ve sol tuu tklayn. Fareyi srklediinizde ekranda bir yay paras belirecektir. Yayn uzunluunu belirledikten sonra sol tuu tklayn. Fareyi ters istikamette srkleyin. Dier istikamete bir yay paras daha belirecektir. Yay paras uygun uzunlua gelince sol tuu tklayn. Eliptik yay izilecektir. Komuttan kmak iin ESC tuuna basn.

426

ideCAD Statik Objeleri Eliptik yay izdikten sonra deitirmek isterseniz, dm noktalarna mdahale edebilirsiniz. Yay zerinde kenarda, bir de orta ksmda olmak zere drt dm noktas bulunur. Farenin sol tuu ile elipsi tklayn. Elips seilecektir. Fare imlecini elips zerinde mdahale etmek istediiniz dm noktas zerine getirin. mle ekil deitirince noktay tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.) Fareyi hareket ettirdiinizde tklanan nokta da fare ile birlikte hareket edecek, eliptik yay deiecektir. Farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.

Resim
Resim
Bitmapler resim dosyalardr. ideYAPI programlar kullanlarak ya da herhangi bir programda oluturulmu bitmap dosyalar Bitmap komutu kullanlarak izim alanna yaptrlabilir. Program *.bmp , *.jpg, *.jpeg, *.tiff , *.png, *.tga, *.sgi, *.pcx, *.psd, *.cut, *.afp, *.ico, *.cur, *.ani, *.pcd, *.fpx, *.pbm, *.pgm, *.ppm, *.sct, *.ras, *.xpm, *.xwd, *.wfm, *.wpg formatlarn destekler. izim alanna resim yaptrmak iin: iz/Resim satrn tklayn. Seili resim yoksa program sizi uyaracaktr. Tamam butonunu tkladnzda Bitmap Ayarlar diyalogu alacaktr. Bu diyalogdan n grnt alann ve ya Gz at butonunu tklayn. Alan Resim Ayarlar diyalogundan bir resim dosyas sein ve Tamam butonunu tklayn. Seilen resim n Grnt alannda grntlenecektir. Resim boyutlarn ayarlayn ve Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Fare imleci ile birlikte resim erevesi ekranda grntlenecektir. Resmi yaptracanz noktay farenin sol tuu ile tklayn. Resim izim alanna yaptrlacaktr. Yaptrlan resmin yeri ta komutu kullanlarak deitirilebilir. Ancak resim dndrlemez.

427

ideCAD Statik Objeleri Bitmap Ayarlar diyalogundaki parametreler unlardr: Genilik: Resmin izim alanndaki genilii. Ykseklik: Resmin izim alanndaki ykseklii. Ykseklik genilikle orantl: Kutucuk farenin sol tuu ile tklanarak iaretlenirse, resmin ykseklii girilen genilie gre, resmin orijinal en/boy oranna uygun olarak ayarlanr. A : Resmin derece cinsinden asdr. Resim dndrlmek istendiinde bu satra deer girilir. Simetri: aretlenirse seili resmin simetrisi alnr. Resmi projede kaydet : aretlenirse, resim proje ierisinde saklanr. Bu seenekle proje kayt edildiinde, resmin d ortamda bulunmasna gerek kalmaz. Proje ierisinde saklanr. aretlenmezse , resim proje ierisinde saklanmaz. Program resmi, eklendii klasrde arar. Proje baka bilgisayara gtrldnde, resim de beraberinde eklenen klasr adresinde gtrlmelidir.

Resimlerin izdirilmesi
Resim komutu kullanlarak izim alanna yaptrlan resimler izdir komutu ile izdirilebilir. Resimlerin izim alanna yaptrlmas ile ilgili aklamalar Bitmap bal altndadr. izim alanna yaptrlan resimler de dier objeler gibi izdir komutu kullanlarak izdirilir. Proje/izdir satrn tklayn. izici Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Buradan Pencere Se butonunu tklayn. Alan Pencere Seimi diyalogundan Se butonunu tklayn. izim alannda izdirmek istediiniz resmin bir kesini farenin sol tuu ile tklayn. Fare imlecini tkladnz kenin apraz kesine srkleyerek resmi pencere iine aln ve farenin sol tuunu tekrar tklayn. Pencere Seimi diyalogu tekrar karnza gelecektir. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. izici Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. lek sein. Ayarlar butonunu tklayn. Karnza gelen diyalogda kat ynn, kat boyutunu ayarlayn,

428

ideCAD Statik Objeleri izimin gnderilecei yazcy/iziciyi sein. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. izimin n grntsn grmek iin n grntle ve Bas butonunu tklayn. n grnt istediiniz gibi deilse Kapat butonunu tklayarak tekrar izici Ayarlar diyaloguna dnn ve gerekli ayarlar yapn. Tekrar n grntle ve Bas butonunu tklayn. izdir butonunu tklayn. Alan izdir diyalogunda gerekli ayarlar yaptktan sonra Tamam butonuna basn. Resim iziciye gnderilecektir.

Kontur izgileri
Kontur izgileri
Kontur izgisi, poligonal bir alan tanmlar. Kenar izgileri, aks kenarn snrlar. Kontur izgisi deitirildiinde, program, izilmi akslar yeni kontura gre tekrar oluturur. Deitir/Obje Edit/Aks/Kontur izgileri satrn tklayn. izim alannda ke noktalarn sol tu ile tklayarak belirleyin. Poligonu kapatn (Birinci noktay tekrar tkladnzda poligon kapanacaktr). Kontur izgisi tanmlanacaktr. Kontur izgilerinin ekranda gzkp gzkmemesi seime baldr. Bunun iin; Ayarlar/Genel Ayarlar satrn tklayn. Genel Ayarlar penceresi ekrana gelecektir. Izgara ve Snrlar sekmesini tklayn. izim Aks grubundan Kontur izgileri satrn tklayn. nnde iaret varsa iaret kalkacaktr. aret yoksa iaretlenecektir.

429

ideCAD Statik Objeleri areti kaldrp, Tamam butonunu tklarsanz, izim alannda kontur izgisi grnmez.

Kontur hesapla
Kontur Hesapla komutu, projenizdeki tm kontur izgilerini otomatik olarak dzenlenmesini salar. lemi balatmak iin Deitir/Obje Edit/Aks/Kontur Hesapla veya sa tu menden Kontur Hesapla satrn tklamanz yeterlidir. Tm katlardaki kontur izgileriniz boyutlu iziminizin snrlarna ekilecektir.

Kontur izgilerinin ilevleri


Programda Aks snr kontur izgisine gre tanmlanr. Tanmlanan aks snrna bal olarak aks snrlar otomatik olarak belirlenir. Akslar girilirken aks uzunluu girmeye gerek yoktur. Kontur izgisi deitiinde aks snr otomatik olarak deitii iin aks uzunluklar da otomatik olarak ayarlanr. Kullancnn aks uzunluklar ile uramasna gerek kalmaz. Kullanc Aks uzunluklarn kontur izgilerinden bamsz yapmak, uzunluklar kendisi belirlemek isterse, bu da mmkndr. Bunun iin Aks Ayarlar diyalogundaki Genel Ayarlar sekmesinden Aks snrna uzat seeneindeki iaret kaldrlmaldr.

430

Blm 8 Kopyalama Kopyalama ilemleri


Kat kopyala
Kat kopyalama bir kattaki objeleri dier kata kopyalar. Bu objeler sadece seilen objeler olabilecei gibi, tm objelerde olabilir. Kat kopyalama iin birden ok kata ihtiyacnz vardr. Kat genel ayarlarnda bu katlar tanmlayn ve katlar an. Dzen/Kat Kopyala satrn tklayn. Alan diyalogda kopyalama yaplacak katlar iaretleyin, yaplmayacak iaretleri kaldrn. Ayrntl bilgi iin, fare imlecini yazlarn zerine getirerek, farenin sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. Tamam butonu stnde sol tu ile tkladnzda altnz kattaki objeler, dier katlara kopyalanacaktr. Kat kopyalama diyalogundaki parametreler unlardr: Diyalogda bulunan liste Kat ve Kopyala stunlarndan oluur. Kat stununda projede aktif kat dndaki mevcut katlar, kopyalama stununda ise bunlarn her biri iin kutucuklar mevcuttur. Kopyalama yaplacak katlarn karsndaki kutucuklar iaretlenir, kopyalama yaplmayacak katlarn karsndaki kutucuklardaki iaretler farenin sol tuu ile kutucuk zerine tklanarak kaldrlr. Hepsini se butonu tklanrsa kopya stunundaki tm kutucuklar iaretlenir. Hibirini seme butonu tklandnda ise tm kutucuklardaki iaretler kaldrlr. Eski objeleri sil: Kopyala stununda iaret konmu katlardaki btn objelerin silinip, yerine kopyalanacak kattaki objelerin yerletirilmesine olanak tanr. aretli ise, kopyalama ilemine maruz kalan kattaki btn veriler silinir. Yalnz aktif alma modu objelerini kopyala: aretlenmi ise mimari modda bulunuluyorsa, sadece mimari modda grntlenen objeler, kalp plan modunda bulunuluyorsa sadece kalp plan modunda grntlenen objeler kopyalanr. aretli deilse hem mimari hem de kalp plan objeleri kopyalanr. Kontur izgilerini kopyala: aretlenmi ise, allan katn kontur izgisini, seilen katlara kopyalar.

431

Kopyalama Sadece seili objeleri kopyala: aretlenmi ise sadece seili objeler kopyalanacaktr. Objeler aktif katta Kat Kopyala komutu altrlmadan nce iaretlenir. Hepsini Se: Diyalogdaki tm katlar bir seferde seer. Hibirini Seme: Diyalogdaki seili tm katlarn seimini kaldrr.

Kopyala ve yaptr
Programda istenen objeleri bir kattan dier bir kata ya da bir projeden dier bir projeye kopyalamak mmkndr. Ayn proje iinde kopyalama yaplacaksa Kopyala ve Yaptr komutlar bu i iin yeterlidir. Bir projeden dier bir projeye kopyalama yaplacaksa Dosyaya Kopyala ve Dosyadan Yaptr komutlar kullanlr. Kopyalama yaplrken dikkat edilecek konu udur. 3-boyutlu kat pencerelerinden kopyalanan objeler sadece 3-boyutlu kat pencerelerine yaptrlabilirler. Kopyalanan objelerin 3-boyutlu ya da 2-boyutlu objeler olmas bu kural deitirmez. 2-boyutlu izim pencerelerinden kopyalanan objeler hem 2boyutlu, hem de 3-boyutlu pencerelere yaptrlabilirler. Kopyala, Yaptr, Dosyaya Kopyala ve Dosyadan Yaptr komutlarnn kullanm aada anlatlmtr. Kopyalama yapmak iin: Dzen/Kopyala satrn farenin sol tuu ile tklayn. Kopyalanacak objeleri sein. Seilen objelerin kopyalanmas iin farenin sa tuuna basn. Baz noktay farenin sol tuu ile belirleyin Objeler bellee alnacaktr. Yaptr ikiye ayrlr: Kattan Kata Yaptr, Kat Genel Ayarlarndan bir kat an. (1.kat olsun.) Kopyalanacak objelerin bulunduu kat sein. (Zemin kat).

432

Kopyalama Dzen/Kopyala satrn farenin sol tuu ile tklayn. Kopyalanacak objeleri sein. Objelerin seildiini zerlerinde beliren renkli iaret kutucuklarndan anlayabilirsiniz. Seilen objelerin kopyalanmas iin farenin sa tuuna basn. Hedef kat tklayarak o pencereyi aktif hale getirin. Dzen/Yaptr satrn sol tu ile tklayn. Emin misiniz? sorusuna evet cevabn verdiinizde kat kopyalama gerekleir. Genel ayarlardan obje yaptrrken koordinat al modu ak ise, kopyalama srasnda yeni koordinatlar, Koordinat Kutusunu kullanarak veya izim alann tklayarak girebilirsiniz. Kopyala komutunu klavyeden Ctrl+C tularn birlikte kullanarak da altrabilirsiniz. Yaptr komutunu klavyeden Ctrl+V tularn birlikte kullanarak da altrabilirsiniz. Kat inde Yaptr, Genel ayarlardan obje yaptrrken koordinat al modunu an. Dzen/Kopyala satrn sol tuu ile tklayn. Kopyalanacak objeleri sein. Seilen objelerin kopyalanmas iin farenin sa tuuna basn. Dzen/Yaptr satrn sol tu ile tklayn. Birinci noktay belirlemek iin izim alann sol tu ile tklayn. Fareyi srkleyerek sol tuu tekrar tklayn. Objeler oaltlacaktr. Dosyaya Kopyala: Proje/Dosyaya Kopyala satrn tklayn.

433

Kopyalama Kopyalanacak objeleri sein. Farenin sa tuunu tklayn. Sol tu ile baz noktay verin. Karnza Blok Kaydet penceresi gelecektir. Dosya Ad satrna bir isim yazn(uzants BLK) ve Tamam butonunu tklayn. Seilen objeler verdiiniz isimle BLK uzantl dosya altnda saklanacaktr. Dosyadan Yaptr: Proje/Dosyadan Yaptr satrn tklayn. Karnza Blok Ykle penceresi gelecektir. BLK uzantl dosyalardan birini ift tklayarak sein. Emin misiniz? sorusuna evet cevabn verdiinizde blok yerletirme ilemi gerekleir. Genel ayarlardan obje yaptrrken koordinat al modu ak ise, yaptrma srasnda yeni koordinatlar, Koordinat Kutusunu kullanarak veya izim alann tklayarak girebilirsiniz.

Klonla
Klonla komutu pencere iinde (kat ya da izim penceresi) objeleri kopyalamak iin gelitirilmitir. Klonla komutu kullanarak kopyalama yapmak iin: Deitir/Klonla satrn tklayn. Obje ya da objeleri sein. (rnein duvar) Farenin sa tuuna basn. Baz noktay belirlemek iin, farenin sol tuu ile istediiniz noktay tklayn. Fareyi srkleyin ve tekrar sol tuu tklayn. Obje klonlanacaktr.

434

Kopyalama Seri klonlamak iin farenin sol tuuna tekrar basabilirsiniz.

Obje oalt
allan izimde objeleri belirli aralkta ve sayda tretmek iin kullanlr. Obje sein. Deitir/Obje oalt satrn tklayn. Obje oaltma penceresi karnza gelecektir. Gerekli ayarlar yapn. Tamam butonunu tklayn. Obje oaltlacaktr. Obje oalt satrnn aktif olmas iin daha nceden obje veya objelerin seilmi olmas gereklidir. Obje oalt diyalogundaki parametreler unlardr: Obje says: Seilen obje ya da objelerden kaar adet retileceini bu kutucua yazlr. X Aralk: retilecek obje ya da objelerin yatay yndeki teleme mesafesi girilir (metre). (X ynnde oaltlmayacaksa sfr girilir) Y Aralk: retilecek obje ya da objelerin dey yndeki teleme mesafesi girilir (metre). (Y ynnde oaltlmayacaksa sfr girilir) oaltma Tipi: Soldaki seenek seilirse iki obje arasndaki mesafe girilen X ve Y aral kadar olur. Sadaki seenek seilirse X ve Y aralklar obje saysna blnr. ki obje aras mesafe bu deer kadar olur. Baka bir deyile girilen obje says kadar obje girilen arala sdrlr.

Gelimi obje oalt


Gelimi obje oalt komutu objeleri belirli bir hat zerinde oaltmak iin gelitirilmitir. Bu oaltma hatt izgi, ember, yay, ya da erilerden oluabilir. Gelimi obje oaltma yapmak iin:

435

Kopyalama ncelikle oaltma hattn izgi, ember, yay, eri (ak ya da kapal Bezier, Nurbs) objeleri izerek belirleyin. oaltma hatt sadece bir ember, izgi, yay olabilecei gibi bunlarn kombinasyonundan da meydana gelebilir. Deitir/Gelimi Obje oalt satrn tklayn. izim alannda oaltmak istediiniz obje ya da objeleri farenin sol tuu ile tklayarak sein. Farenin sa tuunu tklayn. Farenin sol tuu ile tklayarak baz noktay verin. (Baz nokta herhangi bir nokta olabilecei gibi, genellikle obje dm noktalarndan biri olarak verilir. Objeler bu nokta baz alnarak oaltlr. Baz noktalar oaltma hatt zerinde yer alr.) izim alannda ikinci bir noktay sol tu ile tklayarak taban yn belirleyin. oaltma hattn oluturan obje ya da objeleri (izgi, ember, yay vs.) farenin sol tuu ile tklayarak sein. Seim bittikten sonra farenin sa tuunu tklayn. Gelimi Obje oaltma diyalogu ekrana gelecektir. Bu diyalogda gerekli ayarlar yapn ve Tamam butonunu tklayn. Objeler verilen parametrelere ve seilen hatta gre oaltlacaktr. Gelimi Obje oalt diyalogundaki parametreler unlardr: Uzaklk: Seilirse objeler buraya girilen aralk (metre) baz alnarak oaltlrlar. oaltlan iki objenin baz noktalar arasndaki uzaklk, bu kutucua girilen mesafe kadar olur. Adet: Seilirse objeler buraya girilen adet baz alnarak oaltlrlar. oaltma hatt zerine bu sayda obje eit aralklarla yerletirilirler. Objeleri dndr: aretlenirse, oaltlan objeler oaltma hattndaki eim deiikliklerine bal olarak dndrlerek oaltlrlar. Yol objelerini sil: aretlenirse objeler oaltldktan sonra referans oaltma hatt silinir. aretlenmezse oaltma hatt silinmez.

436

Kopyalama

Kontur kopyala ve kontur yaptr


Kontur Kopyala ve Kontur Yaptr komutlar bir kattaki kontur izgisini baka bir kata kopyalamak iin gelitirilmitir. Kontur kopyalamak iin: Kontur izgisi tanmlayn. Dzen/Kontur Kopyala satrn farenin sol tuu ile tklayn. Kontur izgisi bellee alnacaktr. Kontur Yaptrmak iin: Kat Genel Ayarlarndan bir kat an. (Hedef kat) Hedef kat tklayarak o pencereyi aktif hale getirin. Dzen/Kontur Yaptr satrn sol tu ile tklayn. Kontur yaptr gerekleecektir. Genel ayarlardan obje yaptrrken koordinat al modu ak ise, kopyalama srasnda yeni koordinatlar girebilirsiniz.

Dosyaya kopyala
Oluturulan makro izimler, dosyada kaydedilerek istenildii zaman yeni almalarda kullanlabilir. 3-boyutlu kat pencerelerinden kopyalanan objeler sadece 3-boyutlu kat pencerelerine yaptrlabilirler. Kopyalanan objelerin 3-boyutlu ya da 2-boyutlu objeler olmas bu kural deitirmez. 2-boyutlu izim pencerelerinden kopyalanan objeler hem 2-boyutlu, hem de 3-boyutlu pencerelere yaptrlabilirler. Dosyaya kopyalama yapmak iin: Proje/Dosyaya Kopyala satrn tklayn. Kopyalanacak objeleri sein. Farenin sa tuunu tklayn.

437

Kopyalama Sol tu ile baz noktay verin. Karnza Blok Kaydet penceresi gelecektir. Dosya Ad satrna bir isim yazn(uzants BLK) ve Tamam butonunu tklayn. Seilen objeler verdiiniz isimle BLK uzantl dosya altnda saklanacaktr. Dosyaya kopyaladnz bu objeleri Dosyadan Yaptr komutuyla tekrar kullanabilirsiniz.

Dosyadan yaptr
Dosyaya Kopyala komutuyla diske kaydedilen izim gruplar Dosyadan Yaptr komutuyla baka bir izimde kullanlabilir. Proje/Dosyadan Yaptr satrn tklayn. Karnza Blok Ykle penceresi gelecektir. BLK uzantl dosyalardan birini ift tklayarak sein. Emin misiniz? sorusuna evet cevabn verdiinizde blok yerletirme ilemi gerekleir. Genel ayarlardan obje yaptrrken koordinat al modu ak ise, yaptrma srasnda yeni koordinatlar, Koordinat Kutusunu kullanarak veya izim alann tklayarak girebilirsiniz.

Arivleme
Projelerde sk, rutin olarak kullanlan objeler, dosyaya kopyalamak sureti ile arivlenebilir. Bu ekilde oluturulacak obje bloklar projelerde dosyadan yaptrlarak kullanlabilir. Projeler arivlenmek isteniyorsa, projenin bir kopyasn yedeklemek yeterli olacaktr. Projeyi ister .ide formatnda ister .cde formatnda kaydedilerek arivlenebilirler. .cde format, sktrlm bir format olduundan kayt edilen projeler .ide formatna gre diskte daha az yer tutarlar. Herhangi bir projeyi .cde (Sktrlm dosya) formatnda kaydetmek iin, Sktrarak Kaydet komutu, .ide formatnda kayt etmek iin Kaydet komutu kullanlr.

438

Kopyalama

Kopyalama teknikleri
Katlar aras kopyalama
Katlar aras kopyalama ilemleri iin Kat Kopyala ya da Kopyala-Yaptr komutlar kullanlabilir. Bu komutlarn kullanlmas ile ilgili detaylar ilgili konu balklar altnda anlatlmtr. Kat kopyalama yaplrken herhangi bir kata yanllkla istenmeyen kopyalama yaplrsa panie gerek yoktur. lgili kat penceresi aktif hale getirilip Dzen/Geri Al satrn tklayn. Kopyalanan objeler geri alnacak, varsa eski objeler geri gelecektir. Ancak yanl kopyalama yapldktan sonra proje kaydedilip programdan klrsa, eski objeler geri alnamaz.

Bir projeden baka bir projeye kopyalama


Bir projeden baka bir projeye kopyalama yapmak iin Dosyaya Kopyala ve Dosyadan Yaptr komutlar kullanlr. Bu komutlarn kullanm ilgili konu balklar altnda detayl olarak anlatlmtr.

2B-3B pencereler aras kopyalama ilemleri


3-boyutlu kat pencerelerinden kopyalanan objeler sadece 3-boyutlu kat pencerelerine yaptrlabilirler. Kopyalanan objelerin 3-boyutlu ya da 2-boyutlu objeler olmas bu kural deitirmez. 2-boyutlu izim pencerelerinden kopyalanan objeler hem 2-boyutlu, hem de 3-boyutlu pencerelere yaptrlabilirler. 3 boyutlu izim pencerelerinde bulunan objeleri 2 boyut izim penceresine kopyalayabilmek iin objeler nce, 2 boyuta aktarlmaldr, daha sonra 2 boyut -2 boyut arasnda kopyalama yaplmaldr.

2B-2B pencereler aras kopyalama ilemleri


2 boyut penceresinde bulunan izimleri baka 2 boyut penceresine aktarmak iin, Kopyala ve Yaptr komutlar kullanlr. Bir penceredeki objeler seilir ve Kopyala komutu ile bellee alnr. Daha sonra objelerin yerletirilecei pencereye geilir. Yaptr komutu ile bellekteki objeler buraya yaptrlr. Kopyalama ve yaptrma ilemleri Kopyala ve yaptr bal altnda adm adm anlatlmtr.

439

Kopyalama

440

Blm 9 Proje Kaydetme lemleri


Projeyi kaydet
ideYAPI programlarnda oluturulan projeler 5 versiyonundan sonra IDE uzantl dosyalarda saklanrlar. Program yeni proje aarken kullancdan proje ismi sormaz. Proje aldktan sonra ilk defa kaydedilirken bir proje ismi ister. Proje, girilen bu isimle kaydedilir. Proje kaydetmek iin: Proje/ Kaydet satrn tklayn. Proje ilk defa kaydediliyorsa Proje Kaydet diyalogu ekrana gelecektir. Buradan istediiniz klasrn altna gein. Dosya ad satrna proje dosyas iin bir isim yazn. Tamam butonunu tklayn. Proje verdiiniz isimle kaydedilecektir. Bundan sonraki aamalarda data girdike Proje/Kaydet satrn ya da toolbardaki Kaydet butonunu tklayarak projeyi kaydedin. Proje dosyas her seferinde yeni girilen bilgilerle gncellenecektir. Projeyi diskete kaydetmek istiyorsanz bunu program iinden yapmanz nerilmez. nce Hard diske kaydedin. Daha sonra Windows altndan diskete kopyalayn. Disket zerinde almak hem daha fazla zaman alr, hem de projenin diskete smad durumlarda program sizi uyarmaz.

Projeyi farkl kaydet


Projeyi farkl kaydet komutu genelde projenin bir kopyasn almak iin kullanlr. zerinde allan bir proje farkl bir isimle, farkl bir yere kaydedilebilir. Mevcut proje dosyas mevcut ismi ile braklr ve proje yeni bir kopya olarak farkl bir isimle ya da farkl bir klasr/dizin altna kaydedilebilir. Bu ilemden sonra eski proje dosyas kapanr, yeni dosya zerinde allmaya devam edilir. Projeyi farkl kaydetmek iin: Proje/Farkl Kaydet satrn tklayn. Proje Kaydet penceresi ekrana gelecektir.

441

Proje Projeyi mevcut proje dosyasnn bulunduu klasr altna kaydetmek istiyorsanz Proje ad satrna farkl bir isim girin. Ayn isimle kaydetmek istiyorsanz baka bir klasre gein. Tamam butonunu tklayn. Projenin bir kopyas yaratlacaktr. zerinde allan bu proje olacaktr. nceki proje dosyas kapatlacaktr.

Sktrarak kaydet
Projeyi arivlemek ve bykln azaltmak iin kullanlr. Sktrarak Kaydet komuyla kayt edilen projeler sktrld iin Kaydet komutuyla kayt edilen (.ide) projelere gre bykl daha az olur. Projeyi sktrarak kayt etmek iin: Proje/Sktrarak Kaydet satrn tklayn. Proje Kaydet penceresi ekrana gelecektir. Projeyi mevcut proje dosyasnn bulunduu klasr altna kaydetmek istiyorsanz Proje ad satrna farkl bir isim girin. Ayn isimle kaydetmek istiyorsanz baka bir klasre gein. Tamam butonunu tklayn. Sktrlm proje .cde uzantl olarak kayt edilecektir.

Kabuk aktar
Merdiven, deme, kubbe ve tonoz bilgilerini Sap2000 programna aktarr. Komut, zelletir diyalogunda, tm komutlardan toolbarlardan birine yerletirilerek kullanlabilir. Kabuk aktar komutunu tklayn. Merdiven, deme, kubbe veya tonoz sein. Dosya ad verin ve Tamam butonunu tklayn.

442

Proje

3DS export
ideCAD Statik programnda oluturulan projeler 3DS formatnda kaydedilebilir. Bunun iin 3ds export komutu kullanlr. Proje/Export/3DS satrn tklayn. 3DS Export diyalogu alacaktr. Dosya ad satrna bir isim yazn. Tamam butonunu tklayn.

DXF export
ideCAD Statik programnda oluturulan projeler DXF formatnda kaydedilebilir. Bunun iin DXF export komutu kullanlr. DXF olarak kaydetmek istediiniz kat ya da izim penceresine gein. Proje/Export/DXF satrn tklayn. Dxf Kaydet penceresi ekrana gelecektir. Dosya Ad satrna bir isim yazn. Tamam butonunu tklayn. DWG/DXF Export Seenekleri diyalogu alacaktr. Bu diyalogda gerekli parametreleri ayarlayn. Tamam butonunu tklayn. DWG/DXF export seenekleri Blok olarak kaydet: Objelerin blok(btn) olarak aktarlmas salanr. Cad ortamnda objeler blok olarak karnza gelecektir. Paralanm olarak kaydet: Objeleri oluturulan her bir izginin, ayr izgi objesi olarak aktarlmas salanr. 2 boyutlu objeleri export et : Sadece 2 boyut objelerini export eder.

443

Proje 3 boyutlu objeleri export et : Sadece 3 boyutlu objeleri export eder. 2 ve 3 boyutlu objeleri export et: Tm objeleri export eder. D izgi olarak aktar: izimde kullanlan true type fontlarn, vektrel fontlara dntrlrken, d izgilere aktarlacan belirler. Tm fontlar izgi olarak hazrlanrlar. AutoCAD standart fontu olarak aktar: izimde kullanlan true type fontlarn, vektrel fontlara dntrlrken, AutoCAD standart fontu olarak aktarlacan belirler. (AutoCAD, AutoDesk firmasnn tescilli markasdr.) True type olarak aktar: AutoCAD R13 ve st versiyonlarna fontlar True Type olarak aktarlaca belirlenir. En yakn renklere dntr: Mevcut renkleri en yakn renklere dntrr. Temel renklere dntr: Mevcut renkleri temel renklere dntrr

DWG export
ideCAD Statik programnda oluturulan projeler DWG formatnda kaydedilebilir. Bunun iin DWG export komutu kullanlr. DWG olarak kaydetmek istediiniz kat ya da izim penceresine gein. Proje/Export/DWG satrn tklayn. Dwg Kaydet penceresi ekrana gelecektir. Dosya Ad satrna bir isim yazn. DWG/DXF Export Seenekleri diyalogu alacaktr. Bu diyalogda gerekli parametreleri ayarlayn. Tamam butonunu tklayn. DWG/DXF export seenekleri Blok olarak kaydet: Objelerin blok(btn) olarak aktarlmas salanr. Cad ortamnda objeler blok olarak karnza gelecektir.

444

Proje Paralanm olarak kaydet: Objeleri oluturulan her bir izginin, ayr izgi objesi olarak aktarlmas salanr. 2 boyutlu objeleri export et : Sadece 2 boyut objelerini export eder. 3 boyutlu objeleri export et : Sadece 3 boyutlu objeleri export eder. 2 ve 3 boyutlu objeleri export et: Tm objeleri export eder. D izgi olarak aktar: izimde kullanlan true type fontlarn, vektrel fontlara dntrlrken, d izgilere aktarlacan belirler. Tm fontlar izgi olarak hazrlanrlar. AutoCAD standart fontu olarak aktar: izimde kullanlan true type fontlarn, vektrel fontlara dntrlrken, AutoCAD standart fontu olarak aktarlacan belirler. (AutoCAD, AutoDesk firmasnn tescilli markasdr.) True type olarak aktar: AutoCAD R13 ve st versiyonlarna fontlar True Type olarak aktarlaca belirlenir. En yakn renklere dntr: Mevcut renkleri en yakn renklere dntrr. Temel renklere dntr: Mevcut renkleri temel renklere dntrr

DWF export
ideCAD Statik programnda oluturulan projeler DWF formatnda kaydedilebilir. Bunun iin Dwf export komutu kullanlr. Proje/Export/DWF satrn tklayn. DWF Export diyalogu alacaktr. Dosya ad satrna bir isim yazn. Tamam butonunu tklayn.

VRML export
ideCAD Statik programnda oluturulan projeler VRML formatnda kaydedilebilir. Bunun iin Vrml export komutu kullanlr.

445

Proje Proje/Export/WRML satrn tklayn. VRML Export diyalogu alacaktr. Dosya ad satrna bir isim yazn. Tamam butonunu tklayn.

IFC export
ideCAD Statik programnda oluturulan projeler IFC formatnda kaydedilebilir. Bunun iin IFC export komutu kullanlr. Proje/Export/IFC.1.5 satrn tklayn. IFC Export diyalogu alacaktr. Dosya ad satrna bir isim yazn. Tamam butonunu tklayn. Export diyalogu alacaktr. Bu diyalogda gerekli parametreleri ayarlayn. Tamam butonunu tklayn. IFC Export Seenekleri Export Tipleri Sekmesi Export tipleri: IFC olarak aktarmak istediiniz objeleri iaretleyin, aktarmak istemediiniz objeleri iaretlemeyin. Seenekler Sekmesi Nitelik hesaplar (Alan, hacim): IFC datasna mahal alan ve hacim deerlerini de yazar. Kap/Pencere 3 boyut geometrisini yaz: Kap ve pencere objelerini genel 3 boyut objesi olarak oluturur.

446

Proje

Ayarlar kaydet
izim ekrannzn ve iziminizde kullanacanz objelerin ayarlarn istediiniz gibi dzenleyebilir ve bu ayarlar daha sonraki bir projede kullanmak zere saklayabilirsiniz. Ayarlar/Ayarlar Kaydet satrn tklayn. Karnza Ayarlar Kaydet penceresi gelecektir. Dosya Ad satrna bir isim yazn (uzants SET). Tamam butonunu tklayn. Yaptnz btn ayarlar verdiiniz isim ile diskinize kayt edilecektir.

ablon projesi oluturmak


Programda ayar yaplm bo bir proje ablon olarak kayt edilebilir. ablonlar tipik projelerdir. Yeni proje alrken, daha nce kayt edilmi herhangi bir ablon seilebilir. Proje alrken seilen ablonun ayarlar yeni projede de aktif hale getirilir. ablonlar, program klasrnde template klasr altnda saklanrlar. Template klasr altnda default proje dosyas ve program kurulumu srasnda programn oluturduu klasrler vardr. Bu klasrlerden birisi User klasrdr. Yeni bir ablon User klasrne kayt edilebilir. Bununla birlikte Windows Gezgininizi kullanarak Template klasr ierinde ablonlar snflandracak baka klasrler de aabilirsiniz. Bir ablon projesi oluturmak iin: ablon olarak kayt etmek istediiniz, ayarlar yaplm bir projedesiniz. Bu proje ayarn yaptnz bir proje olabilir. Byle bir proje varsa, projeyi ykleyebilir kullanmayacaksanz datalarn silebilirsiniz. Datay kullanmak isterseniz, ablonu bu ekilde de oluturabilirsiniz. Bu ekilde kayt edilmi bir ablonu kullanarak atnz projede datalar da yklenecektir. Proje/Farkl Kaydet satrn tklayn. Proje kaydet diyalogu alacaktr. Bu diyalogda program klasr altnda bulunan template klasrne gidin. User klasrn ya da daha nce oluturduysanz, oluturduunuz klasr ift tklayn.

447

Proje Dosya ad ksmna bir isim verin. Tamam butonunu tklayn. ablon proje oluacaktr. ablon projesinin bir aklama yazs ve ikonu da oluturulabilir. ablon dosyasyla ayn isimde bir .txt dosyas ile bir ikon(.ico) dosyas oluturulur ve ablon dosyasnn bulunduu klasre kopyalanr. rnein ablon dosyasnn ad ablon.ide olsun, aklama yazs text formatnda, ablon.txt, ikon dosyas ile resim formatnda ablon.ico olacaktr.

Ekran Grnts Kaydet


Program izim alannda belirlediiniz herhangi bir grnty resim(bmp, jpeg, tiff, png vs) olarak kayt edebilirisiniz. Ekran grnts kayt etmek iin: Proje/Ekran Grnts Kaydet satrn tklayn. Resim Kaydet diyalogu alacaktr. Ekran : aretlenirse, allan izim penceresinde mevcut zoom faktrnn belirledii alann kayt edilmesini salar. izim Snrlar: aretlenirse, allan izim penceresinde bulunan tm izimleri kapsayan alann kayt edilmesini salar. Limitler : aretlenirse, Ayarlar//Genel Ayarlar/Izgara ve Snrlar/izim Snrlar blmnde belirtilen koordinat deerlerin oluturduu alann kayt edilmesini salar. Pafta: aretlenirse, pafta penceresinde bulunan btn izimlerin oluturduu alann kayt edilmesini salar. Bu seenek pafta penceresi aktif haldeyken seilebilir. Pencere : aretlenirse, Pencere Se butonu ile belirlenebilen alann kayt edilmesini salar. nce Pencere Se butonu tklanr: Pencere Seimi diyalogunda Se butonu tklanr. Fare ile izim alannda iki nokta belirlenir. Tamam butonu tklanarak Pencere Seimi diyaloguna geri dnlr. Pencere Seimi diyalogunda Tamam butonu tklanr. Bu aamadan sonra Pencere seenei seilebilir. Yukarda aklanan bilgilerin nda hangi grntnn kayt edilecei belirlendikten sonra Resim Kaydet diyalogunda Tamam butonu tklayn. Dosya Kaydet diyalogu alr. Altta Dosya Tipleri blmnde hangi formatta kayt edeceinizi belirleyin. Dosya Ad satrna bir isim yazn ve Tamam butonunu tklayn.

448

Proje

Otomatik kayt
Programda isterseniz otomatik kayt aktif hale getirebilirsiniz. Otomatik kayt, iziminizin diske otomatik olarak kayt edilmesini salar. Ayarlar/Genel Ayarlar satrn tklayn. Otomatik Kayt blmnde, Aktif satrn iaretleyin, Aralk satrna istediiniz deeri girin. Tamam butonunu tklayn. Yaplan kayt Autosave dizini altna eer iziminize bir isim vermemiseniz isimsiz.prj olarak bir isim vermiseniz, verdiiniz proje ismi.prj olarak kayt edilir. Kayt verilen zaman aralklarnda periyodik olarak tekrarlanr.

Proje yedei
Projenin otomatik olarak bir yedei oluturulabilir. Yedek proje dosyalar proje dosyas ile ayn ismi tarlar ve proje dosyasnn bulunduu klasr altna kaydedilirler. Yalnz yedek proje dosyalarnn uzantlar *.bak eklindedir. Programn proje yedei oluturmas kullancnn seimine baldr. Yedek proje dosyas oluturulmasn istiyorsanz: Ayarlar/Genel Ayarlar satrn tklayn. Genel Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Kaydederken yedek al kutucuunu iaretleyin. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Kaydederken yedek al, programn, kayt ilemi srasnda, kayt edilen projenin bir nceki halinin yedeini otomatik oluturmas iin kullanlr. Seenei aktif hale getirerek, projeyi kayt ilemi srasnda projenin bir nceki halinin bak uzantl bir kopyasn oluturursunuz. Eer projeyi kayt ettiiniz andaki almanzn hatal olduunu dnyorsanz, projenin kayt edilmemi nceki haline ".bak" dosyasn aarak ulaabilirsiniz. Bak dosyasn amak iin, Proje/A tklayn. Dosya tipleri satrndan Yedeklenmi projeler (*.bak) seeneini sein.

449

Proje Tamam butonunu tklayn. Yedek dosyas alacaktr. Alan yedek dosyasn farkl isimde kayt etmeniz ve yeni bu oluan proje ile almay srdrmeniz daha doru olacaktr. Proje/Farkl Kaydet tklayn. Dosya ismi verin. Tamam butonunu tklayn.

Rapor kaydet
ideCAD Rapor program ideCAD Statik program ile birlikte alan bir programdr. Aralar/Metraj satr tklandnda ideCAD Rapor program alr. Duvar, i sva ve tavan svas metrajlar otomatik olarak oluturulup bu programda grntlenir. Raporu kaydetmek iin: Dosya/Kaydet ya da Farkl Kaydet satrn tklayn. Alan diyalogda dosya ad satrna rapor dosyas iin bir isim verin. Tamam butonunu tklayn. Rapor dosya ad.rpt olarak kaydedilecektir. Kaydedilen rapor, istenildii zaman ideCAD Rapor program altrlp tekrar alabilir.

Ykleme lemleri
Yeni proje
Program altrld anda Proje A ve Yeni Proje komutlar aktif, dierleri aktif deildir. Program ilk kez altrldnda kullanc ya yeni bir projeye balar ya da mevcut bir projeyi aar. Yeni proje amak iin Yeni Proje ikonu tklanr. Yeni proje diyalogu alr. Yeni Proje diyalogunda, proje ayarlarn belirleyen seenek bulunmaktadr.

450

Proje Son ayarlar kullanarak balat: Bu seenek iaretlenirse, program bir nceki aamada alan projenin ayarlarn yeni projede aktif hale getirir. Bu seenek altnda ayrca En son kullanlan materyaller ve En son kullanlan bileik materyaller eklinde iki seenek daha mevcuttur. Bu seenekler iaretlenirse, bir nceki aamada alan projenin materyalleri ve bileik materyalleri yeni projede aktif hale gelir. Varsaylan kullanarak balat(Ayarlar ilk hale getir): aretlenirse, program varsaylan(default) ayarlarla yeni bir proje aar. ablon kullanarak balat: aretlenirse, hazrda bulunan proje ablonlarndan birini seerek yeni bir proje alr. Drt adet klasrde drt tane ablon bulunmaktadr. Yeni projenin ayar olarak kullanlmak istenen ablon, sol tu ile tklanr. Uygun bir seenek seilerek A butonu tklanr. Bylece programda yeni bir proje alm olur.

451

Proje

Proje A
Program ilk defa altryorsanz veya projeyi kapatmsanz; Proje/A satrn tklayn. Ekrana Proje Ykle penceresi gelecektir. Bu pencerede daha nce kayt edilmi projelerden birini ift tklayn. lgili proje alacaktr. Kat genel ayarlarndan varsa dier katlar da aabilirsiniz. Herhangi bir projede alyorsanz ve bu projeyi kayt etmemiseniz program, projeyi kayt edip

452

Proje etmeyeceinizi soracaktr. Soru iptal edilmezse, allan proje kapatlacak, yklenen proje alacaktr.

3DS mport
3ds dosyalar amak iin: Proje/mport/3DS satrn tklayn. mport Ayarlar diyalogu alacaktr. Bu diyalogda gerekli parametreleri ayarlayn. Tamam butonunu tklayn. Dosya alacaktr. mport Ayarlar Orijinal Boyutlar : mport edilen dosyann x, y, z dzlemindeki boyutlar izlenebilir. Yeni Boyutlar : mport edilen dosyann x, y, z dzlemindeki boyutlar deitirilebilir. Yzde: mport edilen dosyann x, y, x dzlemindeki boyutlarnn girilen yzde kadar bir oranla deitirilmesi salar. Ayn oran: aretlendiinde, import edilen dosyasnn Yeni Boyutlar blmndeki x, y, z deerlerinden herhangi biri deitirildiinde, dier boyutlarnn da ayn oranda deimesi salanr. Orijin : mport edilen dosyasnn orijinin izim alannda hangi koordinatlara import edilecei belirlenir. Kameralar import et: mport edilen 3ds dosyasnn ieriinde kamera tanmlysa, bu kameralarn da import edilip edilmeyecei belirlenir. aretliyse kameralar import edilir, iaretli deilse import edilmez. Ik kaynaklarn import et: mport edilen 3ds dosyasnn ieriinde k kayna tanmlysa, bu k kaynaklarnn da import edilip edilmeyecei belirlenir. aretliyse kameralar import edilir, iaretli deilse import edilmez.

Dxf mport
DXF formatndaki dosyalar programa yklemek iin:

453

Proje Proje/mport/DXF satrn tklayn. Dxf Ykle diyalogu alacaktr. DXF uzantl dosyalardan birini farenin sol tuu ile tklayn. A butonunu tklayn. DWG/DXF mport Seenekleri diyalogu alacaktr. Gerekli parametreleri ayarlayn. Tamam butonunu tklayn. Dosya alacaktr. DXF/DWG mport Seenekleri Renkler : mport edilen dosyadaki renklerin programda hangi renklerle kullanlaca seenei belirlenir. 3 boyutlu objeleri import et: aretlenirse import edilen dosyadaki 3 boyutlu objeler de import edilir. aretlenmezse, sadece 2 boyutlu objeler import edilir. mport edilmi objeleri se: aretlenirse, import ilemi sonucunda, import edilen tm objeler otomatik seilir. mport edilmi objeleri blokla: aretlenirse, import edilen objeler tek bir blok objesi haline getirilir.

Dwg mport
DWG formatndaki dosyalar programa yklemek iin: Proje/mport/DWG satrn tklayn. Dwg Ykle diyalogu alacaktr. DWG uzantl dosyalardan birini farenin sol tuu ile tklayn. A butonunu tklayn. DWG/DXF mport Seenekleri diyalogu alacaktr. Gerekli parametreleri ayarlayn. Tamam butonunu tklayn. Dosya alacaktr. DXF/DWG mport Seenekleri Renkler : mport edilen dosyadaki renklerin programda hangi renklerle kullanlaca seenei belirlenir.

454

Proje 3 boyutlu objeleri import et: aretlenirse import edilen dosyadaki 3 boyutlu objeler de import edilir. aretlenmezse, sadece 2 boyutlu objeler import edilir. mport edilmi objeleri se: aretlenirse, import ilemi sonucunda, import edilen tm objeler otomatik seilir. mport edilmi objeleri blokla: aretlenirse, import edilen objeler tek bir blok objesi haline getirilir.

IFC mport
IFC formatndaki dosyalar programa yklemek iin: Proje/mport/IFC satrn tklayn. Dosya alacaktr.

Ayarlar ykle
Daha nce kaydettiiniz ayarlar tekrar kullanabilirsiniz. Proje/Ayarlar Ykle satrn tklayn. Karnza Ayarlar Ykle diyalogu gelecektir. Ayar dosyalarndan birini ift tklayn.(Ayar dosyalarnn uzants SET tir) Yeni proje atnzda, bu dosyada bulunan ayarlar aktif hale gelecektir.

Proje yedeklerinin yklenmesi


Program tarafndan otomatik oluturulan proje yedekleri .BAK uzantl dosyalardr. BAK uzantl bir proje dosyasn amak iin: Proje/Ykle satrn tklayn. Proje Ykle diyalogu ekrana gelecektir. Dosya tipi kutucuunun sa tarafndaki aa ok butonunu farenin sol tuu ile tklayn. Alan listeden Yedek Dosyalar (*.bak) satrn tklayn. *.bak uzantl dosyalar grntlenecektir. Farenin sol tuu ile amak istediiniz BAK dosyasn

455

Proje sein. A butonunu tklayn. Yedek proje alacaktr.

ideCAD Statik 5 versiyonu ncesi dosyalarn yklenmesi


5 versiyonu, programn 4.01 ve 3.04 versiyonu (NC/IDS fark etmez) projelerini okur. Elinizde 3.04 ve 4.01 versiyonu prj formatnda dosyalarnz varsa, 5 versiyonunda bu dosyalar direk aabilirsiniz. Prj uzantl eski versiyon projeleri amak iin; Proje/A satrn tklayn. Dosya Tipleri blmnden, proje dosyalar (ver<5 ) (*.prj ) satrn sein. Prj dosyalar listede grnecektir. Amak istediiniz dosyay sein ve Tamam butonunu tklayn. Dosya alacaktr. 3.04 ncesi prj formatnda dosyanz varsa, bu dosyay 5 versiyonunda amak istiyorsanz, nce 3.04 veya 4.01 versiyonunda bir kez ykleyip, kayt etmeniz gerekmektedir. Bu ilemi yaptktan sonra, yukarda anlatlan admlar kullanarak projeyi aabilirsiniz. 3.04 versiyonu ve ncesi gpd formatndaki dosyalar yklemek iin, nce 3.04 versiyonunda, GPD Ykle komutu ile dosyay import edip, prj olarak kayt etmeniz gerekmektedir.

Kaydedilmi raporun yklenmesi


Daha nce kaydettiiniz bir metraj raporunu tekrar amak iin nce ideCAD Rapor programn altrn. ideCAD Rapor program, ideYAPI program klasr altndaki iderpt.exe dosyasdr. ift tklayarak altrn. Buradan Dosya/A satrn tklayn. Alan Rapor Dosyas A diyalogundan amak istediiniz rapor dosyasn sein ve A butonunu tklayn. Seilen rapor alacaktr.

456

Proje

Yazdrma/izdirme lemleri
Kalem kalnlklar ve renk ayarlar
Programda kalem kalnlklar ve renk ayarlar projenin herhangi bir aamasnda yaplabilir. izimlerde 10x12 byklndeki renk paleti zerinde bulunan 120 renk kullanlabilir. Bu renklerin her biri kullanc tarafndan zelletirilebilir renklerdir. Ayrca yine kullanc tarafndan belirlenebilen 20 farkl kalem kalnl kullanlabilir. Kalem kalnlklar ve renkleri ayarlamak iin; Ayarlar/Kalem & Renk Ayarlar satrn tklayn. Kalem ve Renk Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Diyalogun sol tarafnda kalem numaralarn ve bu kalemlere karlk gelen kalem kalnlklarn gsteren liste yer alr. Kalnlk stunundaki deerler milimetre cinsindendir ve deitirilebilir. Deerleri deitirmek iin ilgili hcre zerine farenin sol tuu ile tklayn ve yeni deeri girin. Kalem kalnlk listesinin sanda yer alan renk paleti 10x12 byklndedir. Her renk kutucuunun altnda (1-P5), (12-P12) eklinde numaralar bulunur. Sol taraftaki numara (1, 12, 113 vs.) ilgili rengin renk paleti zerindeki konumunu, sa taraftaki numara ise (P1, P11 vs.) ilgili renge atanm olan kalem numarasn belirtir. Kutucuklarn renkleri ve kalem numaralar kullanc tarafndan deitirilebilir. Renk deitirmek iin; Rengini deitirmek istediiniz renk kutucuu zerinde farenin sol tuunu tklayn. Alan renk diyalogunda istediiniz rengi belirleyin ve Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. lgili kutucuk seilen renge brnecektir. Ayn zamanda mevcut projede bu rengin kullanld btn objelerin rengi de deiecektir. Renkli kt alnmas durumunda ilgili objeler yeni seilen renkte baslacaktr. Kalem numaras deitirmek iin; Kalem numarasn deitirmek istediiniz renk kutucuu zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan kalem numaralar diyalogunda yeni kalem numaras girin ve Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. lgili renge girilen kalem numaras atanacak, kutucuun altndaki kalem numaras

457

Proje deiecektir. Kalem kalnlklar diyalogunda girilecek kalem numaras 1-20 arasnda bir deer olmak zorundadr. Bu araln dnda bir deer girilirse dikkate alnmaz ve mevcut kalem numaras korunur. Kalem numaralar ve renkler obje ayar diyaloglarndan da seilebilir ancak kalem kalnl ve renk deiiklii yaplamaz. Obje ayar diyaloglarnda renk semek iin; Renk seimini deitirmek istediiniz renk kutucuu zerinde farenin sol tuunu tklayn. Tuu basl tutarak fare imlecini alan renk paleti zerinde srkleyin ve istediiniz rengin zerine gelindiinde tuu serbest brakn. Renk kutusu seilen renge brnecektir. Seilen rengin kalem numarasn deitirmek iin; Renk kutucuunun zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan Kalem Numaralar diyalogunda 1-20 aralnda bir kalem numaras girin ve Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. lgili rengin kalem numaras, dolaysyla kalem kalnl (seilen kalem farkl kalnlktaysa) deiecektir.

Projeyi yazcya/iziciye gnderme


Programda kt alabilmeniz iin Printer veya plotternz destekleyen yazlm(driver) Windows programna yklemelisiniz. Proje/izdir satrn tklayn. Karnza izici Ayarlar diyalogu gelecektir. Bu pencerede gerekli ayarlar yapn. n grntle ve Bas butonuna tklayn. Karnza izimin n grnts gelecektir. (Eer bir yazc tanml deilse Sistemde Kurulu Yazc

458

Proje bulunamad mesaj ekrana gelecektir.) izdir butonunu tklayn. iziminiz printer'a veya plottera gnderilecektir. Pskrtmeli printer veya plotter kullanyorsanz, Kalem Kalnlklar butonunu tklayarak izgi kalnlklarn ayarlayabilirsiniz. Kalemli plotter kullanyorsanz, kalem ayarlarn printer/plotter ayarlarnda yapmalsnz. izici Ayarlar diyalogunda bulunan parametreler unlardr: izim Alan: Bu blmde izdirilecek alan belirlemek iin drt seenek vardr. Bunlar Ekran, izim snrlar, Limitler ve Pencere seenekleridir. Ekran seenei seilirse izim alannn ekranda grnen ksm, izim snrlar seilirse tanml izim snrlar iinde kalan ksm, limitler seilirse izimlerin tamam izdirilir. Pencere seenei seilirse izdirilmek istenen alan ereve iine alnmak suretiyle izdirilir (Bu seenein yanndaki Pencere Se butonu tklanr. Alan Pencere Se diyalogundan Se butonu tklanr ve izdirilecek ksm ereve iine alnr. Tekrar pencere se diyalogu ekrana gelir. Tamam butonu tklandktan sonra tekrar izici ayarlar diyalogu ekrana gelir.) True Type Fontlar: i Dolu seenei seilirse yazlar ii dolu baslr. i Bo seenei seilirde yazlarn sadece d hatlar baslr. leri doldurulmaz. Mrekkep tasarrufu salar. Yerletirme ve lek: Kada gre lekle kutucuu iaretlenirse seilen izim alan seilen kada sdrlr. Bu durumda lek satrna deer girilemez. Kada gre lekle kutucuu iaretlenmezse lek satrna izim lei girilir. izim girilen lekte yaplr. Orijin X ve Orijin Y kutucuklar seilen izimi izim alannda kaydrmak iindir. Bu deerler seilen izim alannn sol alt kesinin, kadn sol alt kesine gre koordinatlardr. Buralara pozitif/negatif deerler (metre) girilerek izimin kat zerindeki yerleimi ayarlanr. Ayarlar butonu: Tklandnda bask ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan yazc/izici, kat boyutu, kat yn gibi parametreler ayarlanr. Kalem Kalnlklar butonu: Tklandnda Kalem Kalnlklar diyalogu alr. Burada renk kutucuklarnn zerine tklanarak her renk iin kalem kalnl verilir. Kalem kalnlklar kalemli iziciler dndaki yazc ve izicilerde geerlidir. Kalemli iziciler iin kalem kalnlk ayarlar izicinin kendi srcsnden yaplmaldr. n grntle ve Bas butonu: Tklandnda izimin n grnts ekrana gelir. izdirmeden nce son kontroller burada yaplr. Dzeltmeler gerekiyorsa Kapat butonu tklanarak tekrar izici ayarlarna geri dnlr ve gerekli deiiklikler yaplr. n grnt istenilen ekle geldiinde izdir butonu tklanarak izim iziciye gnderilir.

459

Proje Tm Renkleri Siyah Yazdr: Paftadaki tm renklerin printer/plotter'dan siyah olarak baslmas iin kullanlr. Bu seenek sayesinde renkli ploterlarda, izgileri gri tonlama yapmadan tam siyah izdirmek mmkndr.

ideCAD Wrep
ideCAD Wrep, ideCAD Statik programnn olanaklar snrlandrlm cretsiz versiyonudur. ideCAD Statik programnda yaplm projeler ideCAD Wrep programnda alp izdirilebilir. Projeler zerinde dzeltmeler de yaplabilir. Ancak ideCAD Wrep programnda bilgi girileri snrlandrlmtr. Aks, kolon, duvar vb. objeler tanmlanamaz. Burada sadece izgi, ember, yay vb. , programda ilkel obje olarak adlandrlan objelerin izilmesine msaade edilir. ideCAD Wrep programn altrmak iin donanm kilidi gerekmez. ideCAD Wrep herhangi bir bilgisayara kurulup proje ktlar bu programla alnabilir.

Baka CAD programlar ile veri alverii


ideCAD Statik programnda oluturulan izimler DXF ve DWG formatlarnda kaydedilerek AutoCAD ve dier izim ve mimari programlara aktarlabilir. Dier programlarda oluturulup DXF ya da DWG formatnda kaydedilmi izimler de ideCAD Statikte alabilir. DXF ve DWG kaydetmek ya da yklemek iin proje mens altndaki mport ve Export menleri altndaki komutlar kullanlr. Bu komutlarn kullanm DXF mport, DWG mport, DXF Export ve DWG Export balklar altnda anlatlmtr.

Prn/Plt dosyas olarak yazdrma


Projeyi izdirmek iin bir izici yoksa, izim prn/plt formatnda diske yazdrlabilir. Bu formattaki dosyalar daha sonra ilgili iziciye direkt olarak gnderilebilir. kt almak istediiniz izicinin srcsn (driver) kendi bilgisayarnza ykleyin. Projeyi Yazcya/iziciye Gnderme bal altnda anlatld biimde ayarlar yapn. izdir komutu ile iziciye gnderdiinizde karnza yazc ayarlar gelecektir. Burada dosyaya yazdr seeneini seerek izimi dosyaya yazdrn. Bu dosyay diskete kopyalayn ve izicinin bal olduu bilgisayara gtrn. Dos komut sistemine gein ve komut satrna copy dosyaadi lpt1 yazp enter tuuna basn. Paftanz izilecektir.

Raporlarn yazdrlmas
Raporlar, rapor programnda rapor aldktan sonra Yazdr/Yazdr satr tklanarak yazcya gnderilir. Yazc yoksa Dosyaya yazdr seenei seilir. Tamam butonu tklandnda program bir dosya ismi girmenizi ister. Dosya ad girilip Tamam butonu tklandnda rapor girilen isimle *.prn uzantl olarak

460

Proje diske kaydedilir. Bu dosya disket ya da network kanal ile yazcnn bal olduu bilgisayara kopyalanr. Dos komut sistemine geilir ve komut satrna copy dosyaadi lpt1 yazp enter tuuna baslr. Rapor yazdrlacaktr.

461

Proje

462

Blm 10 Analiz Geometri Kontrol


Herhangi bir katta geometrik olarak problemli objelerin varln kontrol etmek iin kullanlr. Program, kontrol sonunda ekrana sonular listeler ve sz konusu objeleri otomatik olarak seer. Toolbardan Geometri Kontrol ikonunu tklayn. Ekrana gelen diyalogda, geometri kontrol yaplacak durumlar iaretleyin ve minimum obje uzunluunu girin( Sfr deeri uzunluk kontrol yaplmayacak demektir). leri butonunu tklayn. Program, problemli durumlarn bulunup bulunmadn bildirecek, varsa problemli objeleri izim alannda seecektir. Ksa duvar, ksa kiri, ksa srekli temel says: Minimum obje uzunluu satrnda girilen deerden kk objeler varsa, says listelenir ve seilir. Bu objelerin uzunluunun gerekliliini kontrol edin. st ste duvar, kiri, srekli temel, kolon says: Sz konusu elemanlarn st ste izilip izilmedii rapor edilir. st ste elemanlarn varl ancak ara katl, farkl kotlar ieren sistemler yapyorsanz geerli olabilir. Bu durum rapor edildiinde seilen elemanlarn gerekten st ste izilmesi gerekliliinin olup olmadn kontrol edin. Hatal kiri/panel kesiimi says: Birbirini kesen ve statik olarak iliki olmayan kiri ve/veya paneller varsa says listelenir. Bu durum kiriin ve/veya panelin, baka kirii ve/veya paneli pas gemesinden kaynaklanr. Kolon/kiri kesiimleri: Birbirini kesen ve statik olarak ilikili olmayan kiri ve kolonlar varsa listelenir. Bu durum kiriin kolonu pas gemesinden kaynaklanr. st veya alt kattaki kolonlarla kesien kolon says: Seilen kolonun, st veya alt kattaki kaklklar veya boyutlar veya kotlar hatal girildii durumlarda rapor edilir. rnein, kolon 50/25 boyutlarnda olsun. Bir st katta 60/25 ise kesien kolon raporu

463

Analiz verilir. Kolon kaklklar geometri kontrol yaplan katta 0/0 olsun. st katta rnein 10/0 ise baka bir deyile kolon di yapyorsa, kesien kolon raporu verilir. Bu durumun ortaya kabilecei baka bir durum ise, st veya alt kattaki kolon kotlarnn hatal girilmesidir. rnein kat ykseklii 2.80 olsun. Alttaki kolonun st kotuna 1 verilsin. Geometri kontrol yapldnda alt kolon st kattaki kolonla akt iin kesien kolon raporu aa kacaktr. Hatal kakl olan kiri says: Kiri orta aksnn kolonu kesmedii durumlarda rapor edilir. Ayn isimli objeler: simleri ayn olan objeleri tespit eder. Ayn isimli objenin gerekliliini kontrol edin. Hatal pencere yerleimi: Pencerelerin duvarn iinde kalp kalmadnn kontrol yaplr. Hatal kap yerleimi: Kaplarn duvarn iinde kalp kalmadnn kontrol yaplr. Yetersiz ve hatal hesap aks izilmi demeler: Statik demelerde, hesap aks izilmediyse ya da sadece bir ynde izildii durumlarda rapor edilir. Mesnetsiz kiriler ki ucu bota kalan kirilerin kontrol yaplr. Ayarlar/Genel Ayarlar/izim/Genel Geometri Kontrol satr iaretli ise, obje izerken program obje izimi ile ilgili otomatik kontroller yapacak, hatal bir durumda obje izimini engelleyecektir. Genel Geometri Kontrol seeneini aktif/inaktif yapmak iin, Ayarlar/Genel Ayarlar satrn tklayn. Genel Geometri Kontrol satrn tklayn. Satr iaretli ise iaret kalkacak, Genel Geometri Kontrol iptal edilecektir. Satr iaretli deilse, iaretlenecek, Genel Geometri Kontrol aktif hale gelecektir.

464

Analiz

Proje Genel Ayarlar


Proje genel ayarlar diyalogunda elemanlarn malzeme bilgileri, yk gvenlik ile ilgili parametreler, analiz ile ilgili bilgi ve seenekler belirtilir veya deitirilir. Diyalogda bulunan btn parametrelerin varsaylan deerleri vardr ve bunlarn gerektii durumlarda, bilinerek deitirilmesi uygun olacaktr. Deprem Sekmesi Bu sekmede deprem ynetmelii ile ilgili parametreler ve yapnn hangi sneklikte zlecei belirtilir. Bina nem katsays: Bina nem katsays deeri, binann kullanm amacna gre deprem ynetmeliinden okunur ve bu satra kullanc tarafndan yazlr. Hesap yntemi olarak, eski veya yeni deprem ynetmelii seimine gre, buraya yazlan deer program tarafndan gerektii ekilde kullanlr. Yap tipi katsays X, Y: Yap tipi katsays deeri, bina sistemine gre eski deprem ynetmeliinden okunur ve bu satra kullanc tarafndan yazlr. 1997 deprem ynetmeliine gre bu satrn herhangi bir ilevi yoktur ve eski deprem ynetmeliine gre hesap yaplacaksa bu parametrenin nemi vardr. Zemin hakim periyodu sn. (To): Zemin Hakim Periyodu deeri, zemin cinsine gre eski deprem ynetmeliinden okunur ve bu satra kullanc tarafndan yazlr. 1997 deprem ynetmeliine gre bu satrn herhangi bir ilevi yoktur ve eski deprem ynetmeliine gre hesap yaplacaksa bu parametrenin nemi vardr. Tayc sistem davran katsays (R): Tayc sistem davran katsays deeri, bina trne gre 1997 deprem ynetmeliinden okunur ve bu satra yazlr. Yazlabilecek deerler, yerinde dkme betonarme binalar iin aada tablolatrlmtr. st rijit bodrum kat numaras: Bodrum katlarnda rijit evre(bodrum evre) perdelerinin bulunduu en st kat temsil eder. Bu parametre programa Proje Genel Ayarlarnda girilir. Buraya girilen kat numaras hangi kattan itibaren (girilen kat dahil) rijit bodrum alnacan belirler.

465

Analiz

8.4

5.6 2.8 2.8 2.8 0.0 2.8 -2.8 2.8 -5.6 2.8 -2 -1 0 Toprak seviyesi 1 2

Yukarda altta 2 katta bodrum evre perdesi dizayn edilmi bir yapnn perspektif grnts grnmektedir. Bu yapnn kat tanm programda Kat Genel Ayarlar diyalogunda mimari kotlar kullanlarak aadaki ekilde yaplm olsun:

No 2 1 0* -1

sim 2.Normal Kat 1.Normal kat Zemin Kat 1.Bodrum

Kot 5.6 2.8 0 -2.8

Ykseklik 2.8 2.8 2.8 2.8

466

Analiz -2 2.Bodrum -5.6 2.8

Bu rnekte bodrum evre perdesi -1 numaral katn tavanndan balad iin rijit bodrum numaras deeri Proje Genel Ayarlarnda -1 olarak tanmlanr. -1 numaral katn tavan dahil olmak zere altta kalan tm katlar rijit bodrum kat olarak dikkate alnacaktr. Ksacas, rijit bodrumun numaras Kat Genel Ayarlar diyalogunda hangi kata denk geliyorsa, Proje Genel Ayarlar diyalogunda o numara yazlr. Deprem ynetmelii kriterleri bu bildirime gre uygulanacaktr. Kat bilgileri raporunda hangi katlarn rijit kat tanmna dahil edildii kontrol edilebilir. Bu raporda rijit kat tanm yaplm satrlarda Hi stunu bo(yazsz) grnr. Sistemde rijit bodrum kat tanm yoksa, alttan olmayan bir katn numaras rijit kat numaras satrna yazlr. Deprem blgesi: Deprem blgesi, farenin sol tuu ile tklanarak diyalogdan seilir. Seilen deprem blgesine gre program etkin yer ivmesini belirler. Etkin yer ivmeleri 1997 Deprem Ynetmeliinde deprem blgesine gre aada belirtildii ekilde tablolatrlmtr. 1.Deprem Blgesi Ao=0.40 2.Deprem Blgesi Ao=0.30 3.Deprem Blgesi Ao=0.20 4.Deprem Blgesi Ao=0.10 Mhendis, yukarda belirtilen etkin yer ivmesi deerleri dnda, istedii bir deeri Tanml Ao satrna yazarak programda kullanabilir. Deprem yk belirleme yntemi: Bu blmde eski ynetmelik seenei iaretlenirse, analiz 1975 Deprem Ynetmeliine esaslarna gre yaplacaktr. Mod birletirme yntemi (dinamik) seilirse, analiz, 1997 Deprem Ynetmelii esaslarna gre yaplacaktr. Sneklik dzeyi: Deprem Yk Belirleme Ynteminde "mod birletirme yntemi" seilirse aktif hale gelir. Bina tasarm sneklik dzeyi yksek olarak yaplacaksa, yksek, bina tasarm Sneklik dzeyi normal olarak yaplacaksa, normal, sneklik dzeyi karma yaplacaksa, karma seenei iaretlenir. Yk Gvenlik Sekmesi elik gvenlik katsays: Hesapta kullanlacak malzeme hesap dayanm deerini belirleyen malzeme katsays deeri girilir. Bu deer TS500' e gre elik iin, 1.15dir. Beton gvenlik katsays: Hesapta kullanlacak malzeme hesap dayanm deerini belirleyen malzeme katsays deeri girilir. Bu deer TS500' e gre yerinde dkme beton iin, 1.50dir.

467

Analiz Zati yk faktr: Zati yklerin ne kadar arttrlacan belirleyen deer girilir. Bu deer tama gcne gre 1.4'dr. Hareketli yk faktr: Hareketli yklerin ne kadar arttrlacan belirleyen deer girilir. Bu deer tama gcne gre 1.6'dr. Beton birim arl: Beton birim arl girilir. TS498' e gre donatl beton iin bu deer 2.5 t/m3 dr. Toprak birim arl: Toprak birim arl girilir. Kil= 2.10 t/m3 ; Bahe topra=1.70 t/m3 ; Kum akl(nemli) iin=1.80 t/m3 ; Kum akl(ya) iin=2.0 t/m3 ; Anm kenarl selinti =1.90 t/m3 ; Keskin kenarl krma ta =1.80 t/m3 deerleri girilebilir. Ak hesab iin duvar birim arl (t/m3): 1997 Deprem Ynetmeliinde B1 dzensizliinin belirlenmesinde kullanlan Ak deerinin hesab iin gerekli duvar birim arl girilir. Bu satr Dier sekmesinde belirlenebilen "kullanc tanml yayl ykten al" seenei aktif hale getirilirse kullanlr. Bununla beraber sistemde ideCAD Mimari duvarlar varsa, zaten duvar tanml olduu iin bu deer kullanlmaz. Alt kat Ak deerini stteki katla ayn kullan: Kirilere tanmlanan duvar ykleri allan katn duvarlarn deil doal olarak bir st katn duvarlarn temsil etmektedir (Proje ideCAD Mimari programnda yaplmamsa, nk ideCAD Mimari programnda her katta duvar ykleri duvar objesi ile tanmlanabilmektedir). Bu sebeple projenin en alt kat iin, duvar arl girilemeyecektir. Programda, kirilerin zerinde tanmlanan duvar arlklar kullanlarak B1 kontroln esas tekil eden Ak deeri hesaplanr. En alt katta duvar deeri tanmlanamad iin Ak deerini doal olarak belirsizdir. Bu seenek en alt kat iin Ak deerinin bir st katla ayn kullanlmasn salar. Seenek iaretli ise en alt katn Ak deeri bir st katla ayn alnacaktr. Ak deerini bir st katla ayn alnmasn istemiyorsanz, Analiz mens altndaki Kat parametreleri diyalogunda Ak deerini kendiniz tanmlayabilirsiniz. Zemin yatak katsays: Zemin yatak katsays deeri girilir. Zemin trne gre ortalama yatak katsays (Ko t/m3) deerleri unlardr: Balk; turba Ko<200 ; Kil,plastik Ko=500 ~ 1000; Kil, yar sert Ko=1000 ~ 1500; Kil, sert Ko=1500 ~ 3000; Dolma toprak Ko=1000 ~ 2000; Kum, gevek Ko=1000 ~ 2000; Kum, orta sk Ko=2000 ~ 5000; Kum, sk Ko=5000 ~ 10000; Kum-akl, sk Ko=10000 ~ 15000; Salam ist Ko> 50000; Kaya Ko>200000 Zemin emniyet gerilmesi : Zemin cinsine gre belirlenen zemin emniyet gerilmesi deeri girilir. Zemin raporuna gre belirlenir. (t/m2) Temellerin zemin gerilmesini ortalamaya gre yap: aretli ise tm yklemelerden oluan zemin gerilmelerinin ortalamalar alnarak, zemin gerilmesi kontrol yaplr.

468

Analiz Temellerin zemin emniyet kontrolnde deprem yklerini kullan: Temel analizi sonucunda zemin emniyet kontrolnde deprem etkilerinin dikkate alnmas isteniyorsa iaretlenir. Bu durumda G+Q+E, G+Q-E, 0.9G+E ve 0.9G-E deprem kombinasyonlar da zemin emniyet kontrolnde dikkate alnm olunur. Temellerde negatif zemin gerilmesi kontrol yap: Temel analizi sonucunda negatif zemin gerilmeleri kabilir. Bu seenek iaretliyse, eer temelde negatif gerilme olumusa, program, hesap sonucunda olumsuzluk mesaj verecektir. Radye temellerin zemin emniyet kontroln ortalama gerilmeye gre yap: aretli ise, radye demelerde tm yklemelerden oluan zemin gerilmelerinin ortalamalar alnarak, zemin gerilmesi kontrol yaplr. Kirisiz radyelerin zemin emniyet kontrolnde deprem yklerini kullan: Kirisiz radyede, temel analizi sonucunda zemin emniyet kontrolnde deprem etkilerinin dikkate alnmas isteniyorsa iaretlenir. Bu durumda G+Q+E, G+Q-E, 0.9G+E ve 0.9G-E deprem kombinasyonlar da zemin emniyet kontrolnde dikkate alnm olur. Radye temellerde negatif zemin gerilmesi kontrol yap: Temel analizi sonucunda negatif zemin gerilmeleri kabilir. Bu seenek iaretliyse, eer temelde negatif gerilme olumusa, program, hesap sonucunda olumsuzluk mesaj verecektir. Dinamik Analiz Sekmesi Zemin snf: Dinamik hesapta kullanlacak ve yerel zemin snfna gre belirlenen spektrum karakteristik periyotlar seilir. Z1, Z2, Z3, Z4 snflar 1997 Deprem Ynetmeliinde tanmlanm snflardr ve seime gre Ta ve Tb karakteristik periyotlar belirli deerler almaktadr. stenirse, Tanml satrn iaretlenerek istenilen deer girilir. Belirt ile istenilen bir spektrum erisi programa tantlabilir. Mod says: Ka moda gre hesap yaplaca belirlenir. Dinamik analiz sonucunda mod says yetersizse, program mod saysn otomatik arttrr. Epsilon: Dinamik hesapta kullanlacak yaknsama deeri girilir. Spektrum erisi: Dinamik hesapta kullanlacak ve yerel zemin snfna gre belirlenen spektrum karakteristik periyotlar ile izilmi spektrum erisi buradan takip edilebilir. Beton Snflar Sekmesi Eleman beton snflar listeden seilir. Bu blmde kullanlan snflar, dayanmlarn ifade eder. beton karakteristik basn

469

Analiz elik Snflar Sekmesi Eleman elik snflar listeden seilir. Bu blmde kullanlan snflar, elik akma dayanmlarn ifade eder. Dier Sekmesi Minimum donat aral: Donat seimi ekrannda tariflenebilen donat aplarnn, donat yerletirilmesi srasnda nasl kullanlacan belirleyen parametrelerden biridir. Buraya yazan deerden kk aralkl donat yerletirilmesi yaplmaz. Bu koul salanmad srece ap bir arttrlr. Donat seimini iin izin verilen kombinasyon aral: Donat seimi srasnda, kullanlacak aplar arasndaki fark belirleyen deerdir. rnein, kiriin dz ve pilye donats iin donat seiminde 12, 14, 16 ve 18'lik aplar iaretlenmi olsun. Bu satra 2 yazldysa, dz ve pilye aplar 12 ve 16 (veya 14 ve 18) olabilecek demektir. Maksimum ilave says: Kiri betonarmesinde ilaveler iin maksimum snr belirleyen satrdr. Betonarme srasnda bu satrda yazlan deer aldnda ap arttrlr. apn arttrlabilmesi iin, donat seimde kullanlabilecek ap deerlerinin yeterli byklkte seilmesi kouldur. Son apta ise program koyabildii kadar ilaveyi kesite yerletirir. Minimum pilye alt kalan: Pilyenin krlp krlmamasn belirleyen deerdir. Kirilerde pilye moment sfr noktasndan krlr. Krldktan sonra altta kalan para bu satrda yazan deerden kk ise pilye krlmaz. Bu art bu sekmede bulunan L/2 satr iaretlenmezse uygulanr. L/2 satr iaretlenirse, minimum pilye alt kalanda yazan deer ile, kiri uzunluunun yars karlatrlr ve hangi deer bykse, o kullanlr. Aralarnda a farkl kk kirileri srekli kabul et: Kiriler arasndaki a, belirtilen adan kk ise bu kiriler srekli kiri olarak izilecektir. Bu deer 30 dereceden fazla olamaz. Daha ksa donatlar birletir: Almlarda kullanlan dz, montaj ve gvde donatlarnn nasl kesileceini belirleyen parametredir. Bu seenek iaretli deilse, donatlarnn adet ve aplarna baklmakszn donatlar her mesnette kesilirler. Seenek iaretli ise, adet ve aplar ayn olan donatlar bu satra yazlan deer kadar (varsaylan deer 12 metredir) birletirilirler. Donat 12 metreye ulatnda en yakn mesnette kesilir. rnein drt aklkl bir kiri sistemi dnelim. Aklklar sras ile - 4 m - 3.5m - 4 m - 5 m - olsun ve montaj donatlar da her kiri iin 2 adet 12lik donat olsun. Donat maksimum boyu da bu satrda 12 m verilmi olsun. Seenek iaretli ise donat 3. mesnede kadar uzatlacak (toplam 11.5 m<12 m olduundan), 3. mesnette kesilecek, drdnc kirite yeni bir montaj donats atlacaktr. Satr iaretli deilse, donat uzunluuna baklmadan her bir kiri iin tek donat atlacaktr.

470

Analiz Rapor alrken uygunluk kontrol yap: Rapor alnrken ynetmelik asndan uygunluk koullar listelenmek isteniyorsa, iaretlenir. Perdelerin zayf ynndeki atalet momentlerini kullanma: aretli ise btn perdelerin minr(ksa) dorultudaki atalet momentleri analizde kullanlmaz. Sfr alnr. Analizden nce onay al: Analizin yaplp yaplmayacann sorulmas isteniyorsa, iaretlenir. Kayma deformasyonlarn dikkate al: Analiz aamasnda kayma deformasyonlar hesaba katlacaksa bu seenei iaretleyin. L/2 kontrol: Pilyenin krlp krlmamasn belirleyen deerdir. Kirilerde pilye moment sfr noktasndan krlr. Krldktan sonra altta kalan para kiri aklnn yarsndan az ise pilye krlmaz. Bu art, bu sekmede bulunan minimum pilye alt kalan deeri ile de karlatrlr. Hangisi byk ise o kullanlr. simler: Eleman isimlendirmenin nasl olaca seilir. Bu ksmda belirlenen seenek ile kat parametrelerinde girilen kat indisi beraber kullanlr. rnek verilecek olursa, kat parametrelerinde girilen kat indisi 1 olsun. simlendirme olarak da K101 seenei iaretlensin. S1 ismi S101 olarak dikkate alnacaktr. Kat genel parametrelerinde indis girilmeseydi S01 olacakt. simlendirmede K1001 seenei iaretli ise, S1 ismi S1001 olarak dikkate alnacaktr. Kat genel parametrelerinde indis girilmeseydi bu isimlendirme S001 eklinde olacakt. Kiri ykleri: Duvar ykleri tanm yntemle yaplabilir. Bunlardan biri ideCAD Mimari programnda tanmlanm duvarlar dikkate almak, ikincisi kiri ayarlarda tanmlanm duvar yklerini dikkate almak, ncs ile her ikisini birden programa toplatarak kullandrmaktr. ideCAD Mimari programnda duvarlar tanmlanmamsa ve projede bu seenek iaretliyse duvar ykleri sfr alnacaktr. "Kullanc Tanml Yayl Ykten Al" seenei aktif ise, duvarlarn yk, Kiri Ayarlar diyalogunda Statik sekmesinde tanmlanan duvar deeri dikkate alnarak hesaplanr. Bu seenek iaretlendiyse ideCAD Mimari programnda duvar tanmlan olsa dahi, ideCAD Mimari duvarlar dikkate alnmaz, kiri ayarlarnda tanmlanan duvar yk dikkate alnr. "ideCAD Mimari duvarlarndan al" seenei ile Kullanc tanml yayl ykten al seeneklerinin ikisi birden ayn anda aktif hale getirilebilir. Bu durumda, ideCAD Mimari programnda kiriin zerinde tanmlanm duvarn arl ile kullancnn tanmlad duvarn arl toplanarak kullanlr.

Donat Seimi
Betonarme/ Donat Seimi satrn tklayn. Donat Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, Kiri, Kolon, Panel, Deme, Tekil Temel, Srekli Temel, Nervr elemanlarnn

471

Analiz betonarmelerin kullanlabilecek donat aplarn belirleyebilirsiniz. rnein, deme sekmesini tklayn. Donat satr karndaki, 8, 10, 12, 14 ve 16 vs stunlarna ait kutular sol tu ile iaretleyin, dier donatlarn iaretini kaldrn. Betonarme sonucunda kullanlmayacaktr. iaretli olan aplar kullanabilecek, iaretli olmayan aplar

Tamam butonu tklayn. Donat seimi diyalogu kapanacaktr.

Deme Analizi
Deme analizi ikonunu tklayn. allan katta demeler sonlu elemanlar yntemine gre zlecek ve betonarme hesab otomatik olarak yaplacaktr. Pencere mensnden dier katlar seilerek, her bir katn deme analizi yaplmaldr.

P Delta Etkilerinin Dikkate Alnmas


P delta, eksenel ykn etkidii yap elemanlarn bulunduu sistemlerde var olan lineer olmayan bir etkidir. Esasnda p delta etkileri ikinci mertebe etkilerinden sadece bir tanesidir ve eksenel yk ve deplasman byklklerinin birlikte dnld gerek bir etkidir. P delta etkilerinin bykl unlara ilikilidir: Eksenel ykn bykl Tm yapnn rijitlii/narinlii Elemanlarn kendi narinlii Yer deitirmelerin yeter derecede kk olmad yap sistemlerinde denge denklemlerinin ekil deitirmi eksen zerinde yazlmas gerekmektedir. ideCAD Statik programnn uygulad ikinci mertebe teorisi ile geometri deiimlerinin denge denklemlerine etkisi gz nne alnr.

472

Analiz

P H

a
1.mertebe teorisinde; Ma = H x h 2.mertebe teorisinde; Ma = H x h + P x

Sistemin rijitlik matrisindeki birim yer deitirme sabitleri, ikinci mertebe teorisine ait parametresine bal olarak oluturulurlar.

=L

N EI

Bu parametreleri hesaplayabilmek iin balangta eleman normal kuvvetlerinin bilinmesi gereklidir. Bu nedenle sistem nce 1.mertebe teorisiyle zlerek eleman normal kuvvetleri bulunur ve daha sonra parametreleri elde edilir. Buna gre 2.mertebe teorisine gre birim yer deitirme sabitlerinin deerleri aada verilmitir. Bu kitapta, Ek 1 Uzay ereve ubuunun Rijitlik Matrisi blmnde yer alan byklkler u ekilde deitirilirler. Ai = Aj =

E x x Sin x 2 Cos x x L 2(1 cos x ) x Sin x

473

Analiz E x 2 x Sin x x L 2(1 cos x ) x Sin x 2( Ci + C j ) E x 2 x 2 3 L L E z z sin z 2 cos z z L 2(1 cos z ) z sin z

B=

D=

Ei = E j =

F=

EIz 2 z sin z z L 2(1 cos z ) z sin z 2(Ei + F ) EIx 2 x L2 L3

H=

S=

EA GJ ; T= L L

Bu bantlardaki N EIx

x , z
N EIz

terimleri,

x = L

; z = L

olarak alnr.

P delta etkilerini program dikkate almak iin analiz srasnda aa kan diyalogda P delta etkilerini dikkate al seenei iaretlenmeli ve normal yk iin ykleme kombinasyonu belirlenmelidir. Ayn ekilde pushover analizde de p delta etkileri pushover seenekleri diyalogunda iaretlenerek dikkate alnabilir. TS 500de aklanan moment bytme yntemi kullanlarak hesaplanan burkulma katsaylar ile deprem ynetmeliinde belirtilen 2.mertebe etkilerine ilikin koul, p delta etkileri dikkate alndnda, p delta daha kesin hesap olduu iin programda iptal edilirler. Kolon betonarme diyalogunda Burkulma sekmesi grnmez, kolon betonarme hesap ktlarnda verilmez. Ayn sebeple, deprem ynetmelii genel raporunda 2.mertebe etkileri bal altnda, bu projede p delta etkileri dikkate alnmtr mesaj yazlr.

474

Analiz

Rijitlik ve Ktle Merkezleri


Analiz yapldktan sonra program ekranda rijitlik ve ktle merkezlerini gsterir. Ktle merkezi KM, rijitlik merkezi de RM simgeleri ile gsterilir. Yk ve geometrik olarak tam simetrik projelerde rijitlik ve ktle merkezleri st ste akk olur. Byle bir durumda rijitlik ve ktle merkezleri st ste akmyorsa, sistemin simetrisinde bir problem var demektir. Sistem geometrisi ve ykleri tekrar gzden geirilip, simetriyi bozan durum ortadan kaldrlmaldr. Yap sistemlerinde rijitlik ve ktle merkezinin akmas istenen bir durumdur. Bu iki merkez st ste akmyorsa bile, birbirlerine olabildiince yakn olmalarna zen gsterilmelidir. Sistem geometrisinde yaplacak deiiklikler rijitlik merkezini etkiler. rnein; herhangi bir kolonun boyutlarn deitirin ve Analiz+Betonarme yapn. Rijitlik merkezinin deitiini greceksiniz. Sistem yklerinde yaplacak deiiklikler ise ktle merkezini etkiler. rnein; herhangi bir kiri zerindeki duvar yk deerini deitirin ya da kolon veya kiriler zerine tekil (noktasal) yk tanmlayn. Tekrar Analiz+Betonarme yapldnda ktle merkezi deiecektir.

Zemin Yap Etkileimli zm


Yaplarn deprem ykleri hesabnda, kayma dalgasnn dk olduu zeminlere oturan yaplar iin, zemin yap etkileimin dikkate alnmas deprem ynetmeliince zorunlu tutulmaktadr. Zemin yap etkileimi, yapnn ekil deitirmesinin zemin gerilmelerini ve zeminin deformasyonunun da yap i kuvvetlerini etkilemesidir. Bu etkileimi yanstmak iin ise, kolon altlarna elastik yay tanmlamas yapmak gerekmektedir. Elastik yaylar Kolon Ayarlar diyalogunda Statik /Betonarme sekmesinde tanmlanabilmektedir.
Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Ayarlar satn tklayn.

Aklan diyalogda Statik/betonarme sekmesini tklayn. Temel st yay katsaysna parametrelerine istediiniz deerleri tanmlayn. Temel st yay katsaylar ancak temel kat kolonlarnda aktif hale gelmektedir. Yay katsaylarnn diyalogda tanmlanabilecei satrlar unlardr: kme: Kolon dey istikametinde teleme deeri (t/m)

475

Analiz Majr dnme: Kolonun majr ekseni etrafndaki dnme deeri (radyan/m) Minr dnme: Kolonun minr ekseni etrafndaki dnme deeri (radyan/m) Z ekseni dnme: Kolonun kendi ekseni etrafndaki dnme deeri (radyan/m) Majr teleme: Kolonun majr ekseni istikametindeki teleme deeri (t/m) Minr teleme: Kolonun minr ekseni istikametindeki teleme deeri (t/m) Kolonlarn majr ve minr ynlerinin aklamas iin bu kitapta Kolonlarn ve panellerin majr aks ve as balkl konuyu inceleyiniz. Yay katsaylarn nasl hesaplanacana ilikin formller fema 356 ynetmeliinde bulunmaktadr. Mhendis temel sistemine gre bu formlleri kullanp yay katsaylarn programda girebilir.
B

LB

y x z

Radye ve srekli temellerde, L ve B srasyla, kolon orta akslarnn arasnda kalan uzunluun yars alnabilir. Buna gre byk deer her zaman L ve x ekseni L ynnde kabul edilmelidir. Yzeyde x yn yay rijitlii:
GB L 3.4 2v B 0.65 +1.2

K x,sur =

Yzeyde y yn yay rijitlii:

476

Analiz GB L 3.4 2v B 0.65 L + 0.8 B

K y,sur =

+ 0.4

Yzeyde z yn yay rijitlii: GB 1.55 L 1 v B 0.75 + 0.8

K z,sur =

Yzeyde x ekseni etrafnda dnme yay rijitlii 2.4 GB3 L 0.4 + 0.1 1 v B

K xx,sur =

Yzeyde y ekseni etrafnda dnme yay rijitlii GB 3 1 v 2.4 0.4 L + 0.034 B

K yy, sur =

Yzeyde z ekseni etrafnda burulma yay rijitlii 2.45 L + 0.51 K zz,sur = GB3 0.53 B

S Zemin kayma modl, G = m c 9.81


m =Zemin birim hacim arl (t/m3)

Sc=S dalgas hz (m/sn) v=Zeminin poisson oran Temel derinlii dzeltme faktrleri (temel toprak altndaysa kullanlacak) :

477

Analiz

x yn teleme; 0.4 D 1+1.6 hd(B + L ) x = 1+ 0.21 B BL2 y yn teleme;

y = x z yn teleme; d(B + L )2 3 1 D B z = 1+ 2 + 2.6 .1+ 0.32 L BL 21 B x ekseni etrafnda dnme; 0.2 d 2d 2d B xx = 1+ 2.5 1+ 1+ B B B L y etrafnda dnme;

d yy = 1+1.4 L

0.6 0.6 1.9 1.5 + 3.7 d d L D

z ekseni etrafnda burulma; B d zz = 1+ 2.61+ L B 0.9

478

Analiz Her ynde yukardaki K deerleri deerleriyle arplr.


K emb = K sur

Taban izolatrleri
Taban veya deprem izolatrlerine ait bilgiler, Kolon Ayarlar diyalogunda Statik /Betonarme sekmesinde, temel st yay katsays blmnde tanmlanabilmektedir. Yay rijitlikleri izolatr katalogundan baklarak, temel noktasndaki kolonlara programda tantlabilir.
Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Ayarlar satn tklayn.

Aklan diyalogda Statik/betonarme sekmesini tklayn. Temel st yay katsaysna parametrelerine istediiniz deerleri tanmlayn. Temel st yay katsaylar ancak temel kat kolonlarnda aktif hale gelmektedir. Yay katsaylarnn diyalogda tanmlanabilecei satrlar unlardr: kme: Kolon dey istikametinde teleme deeri (t/m) Majr dnme: Kolonun majr ekseni etrafndaki dnme deeri (radyan/m) Minr dnme: Kolonun minr ekseni etrafndaki dnme deeri (radyan/m) Z ekseni dnme: Kolonun kendi ekseni etrafndaki dnme deeri (radyan/m) Majr teleme: Kolonun majr ekseni istikametindeki teleme deeri (t/m) Minr teleme: Kolonun minr ekseni istikametindeki teleme deeri (t/m) Kolonlarn majr ve minr ynlerinin aklamas iin bu kitapta Kolonlarn ve panellerin majr aks ve as balkl konuyu inceleyiniz.

Analiz+Betonarme
Analiz + Betonarme, temel dahil, deme analizi dndaki tm analizleri yapar. Analiz/ Analiz + Betonarme satrn, ya da toolbardan Analiz + Betonarme butonunu tklayn veya F9 tuuna basn. Karnza seenekli bir diyalog alacaktr.

479

Analiz Tm katlarda deme analizi yap : Yap 3 boyutlu analizi+betonarme ve temel analizi ile birlikte deme analizini de tm katlar iin tek seferde yapar. Bu seenek iaretlenirse, tm sistemin hesaplar yaplaca iin uzun srebilir. Zaman nemli ise bu seenei iaretlemeyin. Sadece bu katta deme analizi yap : Yap 3 boyutlu analizi+betonarme ve temel analizi ile birlikte, sadece alan katn deme analizi yaplr. Sistemde dier katlarn deme analizi bu seenek ile yaplmaz. Dier katlarn deme analizi ilgili kata geilerek Deme Analizi butonu tklanarak yaplabilir. Deme analizi yapma : Sadece yap 3 boyutlu analizi+betonarme ve temel analizi yaplr. Deme analizleri yaplmaz. En hzl analiz iim bu seenek nerilir. Deme analizleri her bir katta Deme Analizi butonu tklanarak yaplabilir. P Delta etkilerini dikkate al: Seenek iaretlenirse program analizde p-delta etkilerini, aada seilen yk kombinasyonuyla dikkate alr. Bu durumda kolonlarn burkulma hesab, TS500'de verilen "moment byltme yntemiyle" yaplmaz. Burkulama hesab, p delta etkileri dikkate alnarak yaplr. Ayrntl bilgi iin bu kitapta bulunan p delta etkilerinin dikkate alnmas baln inceleyiniz. Kabuk hesaplar: Sistemde bulunan plaklar, merdiven, kubbe ve tonoz hesabnda hangi etkilerin dikkate alnaca belirlenir.

3B erevenin ve Kabuk Elemanlarnn Grafik Olarak ncelenmesi


Programda modellediiniz ve analizini yaptnz bir sistemdeki deformasyonlar, dnmeleri, elemanlardaki kuvvet ve moment deiimlerini ereve zerinde grafik olarak grebilir, eitli yk kombinasyonlarn yap davrannn hareketlerini izleyebilirsiniz. Bunu ister eleman ister kat isterseniz de tm 3-boyutlu ereve baznda yapabilirsiniz. Perspektif ve grn pencerelerinin tmnde animasyonlar yaplabilir. 3B ereve ve animasyon aamasna gemeden nce analiz+betonarme komutunu tklayarak analiz yaptrmanz gerekir. Analizden sonra; Fareyi perspektif penceresi zerine srkleyin ve sa tuunu tklayn. Burada alan alt menden 3B ereve satrn tklayn. Perspektif penceresindeki grnt 3B ereve grntsne dnecektir ve ereve grnts ayarla diyalogu ekrana gelecektir.
ereve Grnts Ayarla diyalogu drt sekmeden oluur. Bu sekmeler srasyla ereve Kuvvetleri, Ykler, Animasyon ve lek ile Kabuk Kuvvetleri sekmeleridir.

480

Analiz
ereve Kuvvetleri sekmesi:

Elemanlar : aretlenmezse, perspektif grntde kolonlar, kiriler ve perdeler gsterilmezler. aretlenirse gsterilirler. Dm noktalar : aretlenirse, dm noktalar ile temel noktasn belirten temel iaretler perspektif grntde gsterilirler. Dm noktalar ve temel noktalar incelenerek, 3 boyutlu erevede balant problemi olup olmad belirlenebilir. Kullanc, sistemde gerekten ara katta biten kolon bulunmuyorsa, temel kat dndaki katlarda temel iaretini perspektif grntde grmemelidir. Eleman ad: Eleman isimlerinin elemanlar zerinde gsterilmesini istiyorsanz farenin sol tuu ile tklayarak iaretleyin. Eleman numaras: Eleman numaralarnn elemanlar zerinde gsterilmesini istiyorsanz farenin sol tuu ile tklayarak iaretleyin. Eleman gvdesi: Eleman gvdelerinin silik ereve grnts eklinde grntlenmesini istiyorsanz farenin sol tuu ile tklayarak iaretleyin. Kiri kuvvetleri: Kuvvetler sekmesinde yaplacak seime gre kiri kuvvet/moment diyagramlarnn grntlenmesini istiyorsanz farenin sol tuu ile tklayarak iaretleyin. Kolon kuvvetleri: Kuvvetler sekmesinde yaplacak seime gre kiri kuvvet/moment diyagramlarnn grntlenmesini istiyorsanz farenin sol tuu ile tklayarak iaretleyin. Deforme edilmi: Seilen yklere gre erevenin deforme edilmi halinin grntlenmesini istiyorsanz farenin sol tuu ile tklayarak iaretleyin. Deforme edilmemi: Seilen yklere gre erevenin deforme edilmemi halinin grntlenmesini istiyorsanz farenin sol tuu ile tklayarak iaretleyin. Deforme ekil n planda: Deforme edilmi ereve grntsnn, deforme edilmemi ereve grntsnden daha belirgin olarak grntlenmesini istiyorsanz farenin sol tuu ile tklayarak iaretleyin. Kuvvetler blm : T: Elemanlar zerinde (kolon, kiri vs.) kesme kuvveti diyagramlarn grntlemek iin sein. Bu parametrenin devamndaki 1-2 ve 1-3 seenekleri hangi yndeki kesme kuvvetleri diyagramnn grntleneceini belirlemek iindir. X ynnde etkiyen kesme kuvvetleri iin 1-2, Y ynndeki kesme kuvvetleri iin 1-3 seeneini iaretleyin. Seeneklerin ikisini birden iaretleyebilirsiniz.

481

Analiz M: Elemanlar zerinde (kolon, kiri vs.) moment diyagramlarn grntlemek iin sein. Bu parametrenin devamndaki 1-2 ve 1-3 seenekleri hangi yndeki moment diyagramnn grntleneceini belirlemek iindir. X ynnde etkiyen momentler kuvvetleri iin 1-2, Y ynndeki momentler iin 1-3 seeneini iaretleyin. Seeneklerin ikisini birden iaretleyebilirsiniz. N: Elemanlar zerinde (kolon, kiri vs.) normal (eksenel) kuvvet diyagramlarn grntlemek iin sein. Ykler: Elemanlar zerinde (kolon, kiri vs.) yk (duvar yk, noktasal yk vs.) diyagramlarn grntlemek iin sein.
Ykler Sekmesi:

Bu sekmede deformasyon ve diyagramlar oluturulurken kullanlacak yk kombinasyonu belirlenir. G dey zati ykleri, Q dey hareketli ykleri temsil eder. lgili kutucuklar zerine farenin sol tuu ile tklanrsa bir liste alr. Zati ykler iin G, 1.4 G ve 0.9G seenekleri, hareketli ykler iin Q, 1.6Q ve 1.3Q seenekleri mevcuttur. Yatay yklerin yk katsays ve yk bileeni ayrca belirlenir. En soldaki buton tklandnda zerindeki iaret art (+) ise eksiye, eksi (-) ise artya dnr. Katsay kutucuu tklandnda alan listeden 1, 1.3 ve 1.6 seeneklerinden biri seilebilir. Yatay kuvvet seimi sadaki kutudan yaplr. Bu kutu zerine tklandnda alan listeden drt deprem yk, drt rzgar yk ve drt toprak itkisi yk olmak zere on iki yk seeneinden birisi seilebilir. E1, E2, E3 ve E4 srasyla +x, -x, +y ve y ynlerinde etkiyen deprem ykleridir. W1, W2, W3, W4 srasyla +x, -x, +y ve y ynlerinde etkiyen rzgar ykleri, H1, H2, H3, H4 de srasyla +x, -x, +y ve y ynlerinde etkiyen toprak itkisi ykleridir. Bu sekmede gerekli seimler yaplarak irdelenmek istenen yk kombinasyonu oluturulur. Oluturulan yk kombinasyonu diyalogun orta ksmnda grlr. Altta otomatik olarak hesaplanmaz terimi, seilen yk kombinasyonunun dizayn kombinasyonu olmadn, baka bir deyile, ynetmelik dnda bir kombinasyon seimi yaptnz belirtir.
Animasyon ve lek Sekmesi:

Animasyon ve lek sekmesinde seilen ykler altnda erevenin davrann izlemek amacyla animasyon balatlr ve diyagramlarn ve yklerin lekleri ayarlanr. FPS: Animasyonda bir saniyede kullanlacak grnt karesi saysdr. Bu deer programda varsaylan deeri 30dur. Deer bytlrse animasyon hzlanr, kltlrse yavalar.

482

Analiz Admlar: Animasyonun ka admda oluturulaca burada belirlenir. Programdaki varsaylan deeri 70tir. Deer bytlrse animasyon yavalar, kltlrse hzlanr. +, - ve +- seenekleri ile art, eksi ve her iki yndeki deiimleri inceleyebilirsiniz. Balat butonu tklandnda animasyon balatlr. Balat butonu zerindeki yaz Durdur yazsna dnr. Buton tekrar tklanrsa animasyon durdurulur. ereve Grnts Ayarla diyalogunda yukarda anlatlan parametreler ayarlanarak yap sisteminin farkl yk kombinasyonlar altndaki davran incelenebilir. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlrsa animasyon durdurulur. Animasyonun devam etmesi iin diyalogun kapatlmamas gerekir. Animasyon srasnda yapnn ilk pozisyonuna geri dnmek iin, Balang Hali butonu tklanr. Kuvvet lei: Elemanlar zerindeki diyagramlarn leini buraya deer girerek bytp kltebilirsiniz. Diyagram iz: Kutucuk iaretlenirse, tm ykleme kombinasyonlarndan hesaplanan u kuvvetleri, diyagram halinde elemanlar zerinde gsterilirler. Diyagramlar st ste izilirler. Bu ekilde herhangi bir elemanda hesaplanan en byk etkiler, st ste binen diyagramlarla izilirle ve en geni diyagram en byk etki olarak karmza kar. Herhangi bir eleman ve/veya ereveyi seip, diyagram incelemek daha efektif olacaktr. Aksi durumda perspektif grnts olduka kark grnecektir. Deformasyon lei: ereve deformasyonlarnn leini belirlemek iin deer girin. Buras iin programdaki varsaylan deer 100dr. Bu, erevedeki deformasyonlarn ekranda 100 kat bytlm olarak grntlenecei anlamna gelir. Yap sistemlerindeki deformasyonlar ou zaman gzle grlemeyecek kadar kktr. Mhendisin yap davrann daha iyi anlayabilmesi iin, deformasyon leinin gerei kadar bytlerek yap davrannn izlenmesinde fayda vardr. Deerleri gster: Diyagramlarn saysal deerlerini 3 boyutlu ereve zerinde gsterilmesini istiyorsanz iaretleyin.
Kabuk Kuvvetleri Sekmesi

Deme kuvvetleri : Deme kuvvetlerinin 3B ereve zerinde grntlenmesini istiyorsanz iaretleyin. Deme kuvvetlerinin incelenebilmesi iin, deme analizinin yaplm olmas gerekir. Radye kuvvetleri : Radye kuvvetlerinin 3B ereve zerinde grntlenmesini istiyorsanz iaretleyin. Radye kuvvetlerinin incelenebilmesi iin, temel analizi yaplmaldr. Betonarme aks iz: 3 boyutlu ereve grntsnde plaklarn zerinde tanmlanan betonarme hesap akslarnn gsterilip gsterilmemesini belirleyen seenek. aretlenirse demenin hesap akslar zerindeki momentler incelenebilir.

483

Analiz Kubbe ve tonoz kuvvetleri : Kubbe ve tonoz kuvvetlerinin 3B ereve zerinde grntlenmesini istiyorsanz iaretleyin. Kubbe ve tonoz kuvvetlerinin incelenebilmesi iin kubbe ve tonoz hesab yaplmaldr. Merdiven kuvvetleri : Merdiven kuvvetlerinin 3B ereve zerinde grntlenmesini istiyorsanz iaretleyin. Merdiven kuvvetlerinin incelenebilmesi iin merdiven hesab yaplmaldr. Global maks/min deerler: Aktif olmas iin merdiven kuvvetlerinin iaretlenmesi gerekir. aretlenirse, perspektif grntde sa altta seilen diyagram tipine (M 11, M22 vs) gre merdivende oluan en global byk veya en kk deerler merdiven zerinde diyagram olarak gsterilirler. Lokal akslar iz: aretlenirse, kabuk elemanlarn ynleri perspektif grnt zerinde gsterilirler. Sa altta seilen diyagram tipine (M 11, M22 vs) yn belirtilir. Krmz yn iareti 1 istikametini, beyaz yn iareti 2 istikametini - rnein M11 seildiinde yn 1 ekseni dorultusundur- gsterir. Lokal akslar izdirerek, momentlerin, donat alanlarnn ynn takip edebilirsiniz. A iz: aretlendiinde sonlu eleman izgileri 3 boyutlu erevede gsterilir. st donat alanlar: aretlendiinde stte ekmeye alan elemanlara ait donat alanlar 3 boyutlu erevede gsterilir. Mevcut donat alan: AS 1 ve AS 2 iaretliyken bu satr aktif hale getirilir. Bu satra donat ve aralk deeri girilerek, grafikte e zamanl renk deiimi gzlenir. Girilen donat miktarna yeterli alanlar beyaz renge dntrlr. Bu ilem hem "st donat alanlar" seenei tklanarak st blge iin yaplr, hem seenek kaldrlarak alt blge iin yaplr. Bu ekilde programda kabuk iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri iin belirlenmi olunur. Sonlu eleman kuvvetlerinin anlamlar ve kuvvet eksenleri: 3 2 1 f b c a d e h Sonlu eleman g moment as 3 M12 2 M11 1 M22

M11= 1 ekseni dorultusundaki moment (2 ekseni etrafndaki moment). Birimi ton metre.

484

Analiz M22= 2 ekseni dorultusundaki moment (1 ekseni etrafndaki moment) Birimi ton metre. M12= Burulma momenti (3 ekseni etrafndaki moment) Birimi ton metre. F11= 1 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. F22= 2 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. F12= Normali 1 ekseni olan yzeydeki( ekilde abcd veya efgh dzlemlerinde) 2 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. T13= Normali 1 ekseni olan yzeydeki (ekilde abcd ve/veya dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. efgh dzlemlerinde) 3 ekseni

T21=Normali 2 ekseni olan yzeydeki (ekilde bcef ve/veya adeh dzlemlerinde) 3 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton. F22 3

2 1 f e g h T13

F11

T23 b c a F12 d

AS 1: 1 eksenine ait kesite konulacak donatnn 1 metresindeki miktar. (cm2/m) AS 2: 2 eksenine ait kesite konulacak donatnn 1 metresindeki miktar. (cm2/m) AS1 ve AS2 ile srasyla asal ve minr yndeki donat alanlar grlebilir. st donat alanlar seenei iaretlenirse, diyagramda kabuun st blgesindeki donat miktarlar gsterilir. Seenek iaretli deilse, alt blgelerdeki donat miktarlar gsterilir. Fareyi diyagram zerinde gezdirerek kabua ait nmerik deerleri de grebilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi nmerik deere de denk geldii yandaki renk paletinden takip edilebilir. Lokal akslar iz seenei iaretli ise, AS1 ve AS2 deerlerinin hangi istikamete ait olduunu gsteren oklar kabuk zerinde izilir.

485

Analiz AS1 ve AS2 iaretliyken Mevcut donat alan satr tklanarak donat ap ve aralk tanmlanabilecek satr aktif hale getirilir. Bu satra donat ve aralk deeri girilerek, grafikte e zamanl renk deiimi gzlenir. Girilen donat miktarna yeterli alanlar beyaz renge dntrlr. Bu ilem hem st donat alanlar seenei tklanarak st blge iinde yaplr, hem seenek kaldrlarak alt blge iin yaplr. Bu ekilde programda kabuk iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri iin belirlemi olunur. Programdaki varsaylan ayarlarla tm ereve birlikte gzlenir. 3-B erevenin sadece belirli elemanlarn incelemek istiyorsanz; ereve zerinde ilgili elemanlar zerlerine farenin sol tuu ile tklayarak sein. Perspektif penceresinin sa st kesindeki A butonunu (soldaki buton) tklayn. A butonu S butonuna dnecek, pencerede sadece seilen elemanlar grntlenecektir. Bylece belirli elemanlarn davrann kolayca izlemek mmkn olacaktr. Perspektif pencerelerinin sa st kesinde buton bulunur. Bu butonlardan; En sadaki (ok iaretli) farenin sol tuu ile tklanrsa, ilgili grn penceresi ekrann tamamn kaplar. Ayn buton tekrar tklandnda grn penceresi eski byklk ve pozisyonuna geri dner. Ortadaki buton tklanrsa, buton zerindeki N harfi 1e dnr. Bir daha tklannca 1 rakam tekrar N harfine dnr. Buton zerinde N harfi varsa, ilgili grn penceresinde projedeki tm katlar grntlenir. Eer buton zerinde 1 rakam varsa, ilgili grn penceresi sadece ilgili kat gsterir. Soldaki buton ilgili pencerede sadece seilen objeleri ya da tm objeleri grntlemek iin kullanlr. Default olarak bu butonun zerinde A harfi grlr. Buton farenin sol tuu ile tklandnda zerindeki harf Sye dnr. Butonun zerinde A harfi varken, planda girilmi tm 3-boyutlu objeler ilgili pencerede grlr. Sadece belirli objeler seilip, sadece bu objelerin grntlenmesi isteniyorsa ilgili objeler plan ya da dier pencerelerden seilir ve buton tklanr. lgili grn penceresinde seili olmayan objeler gizlenir ve sadece seili objeler grntlenir. Seili obje yoksa hibir obje grntlenmez. Yap modelini, farkl bak alarndan bakarak inceleyebilirsiniz. Bunu animasyon esnasnda da yapmak mmkndr. nteraktif Kamera ve Uu Modu komutlar bu amala gelitirilmitir.
nteraktif Kamera komutu ile perspektif grnty incelemek iin;

lgili perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden nteraktif Kamera satrn tklayn. Fare imleci el haline dnecektir.

486

Analiz Perspektif penceresi zerinde farenin sol tuunu tklayp basl tutarak imleci hareket ettirin. Perspektif dnecek, bak as deiecektir. Farenin sa tuunu tklayp basl tutarak imleci yukar aa hareket ettirin. mlecin yukar doru hareketinde grnt yaknlaacak, aa doru hareketinde uzaklaacaktr. Farenin sol tuunu basl tutup, ayn zamanda klavyeden Ctrl tuunu da basl tutar ve fare imlecini saa-sola hareket ettirirseniz, grnt saasola kayacaktr. Bu durumda imleci yukar-aa hareket ettirirseniz grnt ileri-geri kayacaktr. Farenin sa tuunu basl tutup, ayn zamanda klavyeden Ctrl tuunu da basl tutar ve fare imlecini yukar-aa hareket ettirirseniz, grnt yukar-aa kayacaktr.
nteraktif Kamera modundan kmak iin ilgili perspektif penceresi zerinde fareyi ift tklayn ya da klavyeden Esc tuuna basn. Uu Modu komutu ile perspektif grnty incelemek iin;

lgili perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden Uu Modu satrn tklayn. Fare imleci kaybolacaktr. Fareyi hareket ettirin. Perspektif grnt fare hareketine bal olarak deiecektir. Bu srada klavyeden sa ve sol ok tularn kullanarak grnty saa-sola, Page Up ve Page Down tularn kullanarak da yukar-aa kaydrabilirsiniz. Yukar ve aa ok tular ile de grnty yaklatrp uzaklatrabilirsiniz. Uu modundan kmak iin fareyi ift tklayn ya da klavyeden Esc tuuna basn. Perspektif pencerelerindeki grntleri direk olarak yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir. Ancak buradaki perspektiflerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn izim ktsn almak mmkndr. Perspektifleri vektr izime dntrmek iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende Vektr izimi Olutur satrn tklayn. Vektr izim Olutur diyalogu karnza gelecektir. Buradan Tamam butonunu tklayn. Yeni bir 2-boyutlu pencere alacak ve ilgili grn penceresindeki grnt burada vektrel olarak oluturulacaktr. Bu izime iki boyutlu olarak mdahale edebilir, izim ktsn alabilirsiniz.

487

Analiz Yap sisteminin yk, kuvvet ve deformasyonlar her trl grn ve perspektif penceresinde izlenebilir. Yukarda anlatlan prosedr sol, sa, n, arka, alt, st ve aksonometrik perspektif pencerelerinde de geerlidir.

Nokta Deplasmanlar
Analiz/Nokta Deplasmanlar satrn tklayn.

Fare imlecini deplasmanlarn renmek istediiniz noktann zerine getirip tklayn. Her bir yklemeye ait deplasmanlar karnza gelecektir.

Temel Analizi
Analiz/Temel Analizi satrn tklayn. Eer sistemde radye deme varsa, temel analizi nce yaplmal, sonra, Analiz mensnden Radye Deme Analizi satr tklanmaldr. Analiz+Betonarme yapldysa, temel analizi yaplmasna gerek yoktur.

Statik tme Hesab (Pushover Analiz)


Temel kavramlar
Yaplarn yatay ykler etkisindeki davran zelliklerinin ve performans seviyesinin incelendii pushover analizleri, genel olarak yapda adm adm attrlan yatay yklerin etkisi sonucunda, rijitlik ve yap dayanm deiiminin yap elemanlarndaki elastik olmayan davran zellikleri dikkate alnarak hesapland ve bu hesaplarn belli performans deerleri iin tanmland saysal bir inceleme yntemdir. Pushover analizlerinde uygulanan iki farkl hesaplama yntemi vardr. Bunlar, deplasman kontroll analiz ve yk kontroll analizdir. Deplasman kontroll analiz ynteminde, yapnn en st katnda arlk merkezinin bulunduu nokta belirli bir deplasman seviyesine ulancaya kadar yapya yatay ykleme yaplr. Kuvvet kontroll analiz ynteminde ise yap belli bir yatay yk seviyesine ulancaya kadar yklenir. Bu yklemeler belirli aralklar ile arttrlarak her bir admda yap elemanlarnda ortaya kan kuvvet-deplasman ilikisi incelenir ve yapnn hasar dzeyi belirlenir. Mevcut yaplarn incelenmesi amacna ynelik olarak kullanlan performans analizi yntemleri yeni yaplacak yaplarda da kullanlabilecek bir hesap yntemidir. Performans seviyesi, deprem etkilerinden dolay yapda meydana gelecek hasar seviyeleri ile belirlenir. Depreme dayankl yap tasarmnda, yapnn kk iddetli depremleri hasarsz atlatmas, orta iddetli depremleri snrl hasarl atlatmas, byk iddetli depremleri toptan gme olmadan atlatmas

488

Analiz amalanr. Bu nedenle yapya ait eitli performans seviyeleri ve bunlar iin eitli snr durumlar tanmlanmtr. Performans seviyeleri aadaki gibi tanmlanmaktadr: Hemen Kullanm Seviyesi (Akma Snr); programda AS gsterimi kullanlmtr; Can Gvenlii Seviyesi (Hasar Snr); programda HS gsterimi kullanlmtr; Gme Gvenlii (Gme Snr); programda GS gsterimi kullanlmtr. Yatay kuvvet AS HS GS

Gme

Elastik blge yer deitirme

Kapasite erisinin belirlenmesi

Yatay kuvvet yer deitirme erisi, deprem etkisi altnda yapnn lineer olmayan davrann temsil eder. Bu erinin elastik blgesinde davran lineerdir. Ancak artan ykler altnda baz kesitler tama gcne eriir ve plastik ekil deitirmeler meydana gelir. Bundan dolay erinin eimi azalr. Yapya etki ettirilecek yatay yk dalm (genelde 1. mod dinamik mod) seilir. Dey ykler kombinasyonu (G+Q) alnarak, yatay ykler adm adm arttrlr. Her admda kesitlerdeki plastik ekil deitirmeler sonucu oluan rijitlik deiimi belirlenir. Plastik mafsal hipotezine gre ekil deitirmelerin belirli bir kesitte topland varsaylr. Kesitler moment tama kapasitesine erimesi sonucunda artan yklemelerde moment deimedii ve kesitin mafsallat kabul edilir. Bylece yatay kuvvet, yer deitirme erisi (kapasite erisi) oluturulur.
Performans noktasnn hesab (Fema356 Lineer olmayan statik prosedr )

Kapasite erisi iki doru parasndan oluacak ekilde idealletirilir. Bu dorulardan birincisinin eimi elastik rijitlii (Ke), ikincisinin eimi ise elastoplastik rijitlii (Ks) temsil eder. dealletirme yaplrken, gerek ve idealletirilmi kapasite diyagramlarnn altnda kalan alanlarn eit olmasna dikkat edilir.

489

Analiz Ayrca Ke eimli dorunun kapasite erisini kestii noktann ordinatnn, Ke ve Ks eimli dorularn kesitii noktann ordinatnn 0.60 kat olmas koulu salanr. Taban kesme kuvveti 1 Vt Vy 0.6Vy A1 A3

Ki 1

Ke

Performans noktas
Ke

A1=A2 + A3 A2 Tepe noktas yer deitirme


y t Gz nne alnan dorultuda yatay kuvvet - yer deitirme erisi kullanlarak yapnn etkin periyodu (Te) aadaki gibi hesaplanr.

Te = Ti

Ki Ke

Ti = Gz nne alnan dorultudaki yapnn 1. mod periyodu Ki = Kapasite erisinin balang noktasndaki teetinin eimi Ke = dealletirilen kapasite erisindeki birinci dorunun eimi ngrlen hedef yer deitirme aadaki gibi hesaplanr:
t = Co.C1.C2.C3.Sa . Te 2 g 42

490

Analiz Co=En st katn 1.mod ktle katlm oran. Dinamik analizden hesaplanr veya Fema356 tablodan alnabilir. Kat adedi 1 2 3 5 10 ve st C0 1 1.2 1.3 1.4 1.5

C1=Lineer elastik yer deitirmeyi, beklenen maksimum elastik yer deitirmeye dntren dzeltme katsays Te Ts ise C1 = 1 Te< Ts ise C1 = [1+(R-1)Ts/Te] / R R = Sa. Cm / (Vy/W) W = yap arl Sa = Spektral ivme (Etkin periyoda ve snm oranna bal olarak hesaplanr) Ti > 1sn. ise Cm = 1 Ti < 1sn. ise , Cm Kat adedi 1-2 3 ve st ereve 1 0.9 Perde 1 0.8

C2=Histeresiz enerji eklinin etkisini hesaba katan dzeltme katsays. Lineer olmayan analiz iin 1 alnabilir veya Fema356 tablodan alnabilir.

491

Analiz Performans seviyesi Akma snr Hasar snr Gme snr T<0.1 sn ereve 1 1.0 1.3 1.5 ereve 2 1,0 1.0 1.0 ereve 1 1.0 1.1 1.2 TTB ereve 2 1.0 1.0 1.0

Kat kesme kuvvetinin %30dan fazlasn karlayan elemanlarn rijitlik ve dayanmlarnda deprem etkisinde azalma meydana geliyorsa ereve 1 kabul edilir. ereve 1= Normal sneklikteki ereveler ; birleim blgeleri yar rijit olan ereveler ; donatsz yma yaplar; sadece ekme tayan rijitletirme ereveleri ereve 2= Bunlarn dndakiler C3= kinci mertebe etkileri nedeniyle artan yer deitirmelerin etkisini gz nne alan dzeltme katsays. (P delta) Akmadan sonra pozitif eimli davran iin C3=1; akmadan sonra negatif eimli davran iin 3 C3=1+ (R 1) 2 Te

Pushover analiz seenekleri


nceleme yaplacak mevcut bina programda tanmlanr ve eleman donatlar ile malzeme bilgileri obje ayarlarnda ve betonarme diyaloglarnda girilir ve sistemin 3 boyutlu analizi yaplr. Pushover analiz yapmak iin toolbardan Pushover analiz butonu tklanr ve ardndan Pushover Analiz Seenekleri diyalogu alr.
Genel ayarlar sekmesi

Yk dalm tme kuvvetini oluturacak yk dalmnn tipi belirlenir. Seenekler srasyla, edeer statik dalm(gen), 1.mod dinamik dalm, birletirilmi mod ile dinamik dalm, sabit dalm ve kullanc tanml dalmdr. stenilen dalm tipi farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Ykleme

492

Analiz Hangi ykleme kombinasyonu ile statik itme analiz yaplaca belirlenir. Diyalogda, G + Q satrlarn nndeki katsaylar deitirilebilir. F1, F2 x yn, F3, F4 y yn itme kuvvetidir. + ve seilerek ykleme dorultusu deitirilebilir. Eksantriste oran x , y: tme kuvvetinin ktle merkezinden x ve y ynnde ne kadar kaydrlaca belirlenir. Buna gre;

Bx

R=Rijitlik merkezi M=Ktle merkezi Xr R X


Yr

Ym

By

x e x = Ym Yr + EksantristeOran * By ey = Xm Xr + EksantristeOran * Bx tme kuvvetlerinin pozisyonlar, F1 - > ktle merkezinden + ynnde ex F2 -> ktle merkezinden ynnde ex F3 -> ktle merkezinden + ynnde ey F4 -> ktle merkezinden ynnde ey Analiz biti seenekleri :

493

Analiz Tepe deplasman deeri : Binann tepe noktasnn hangi deplasman deerinden byk olmas durumunda pushover analizin program tarafndan bitirilecein deeri girilir. Tepe deplasman deeri * bina ykseklii : Bina yksekliinin ka katnn deplasman deeri olarak analizin sonlanmasnda kullanlacann deeri girilir. Tepe deplasman bu kutuda yazan deer ile bina yksekliinin arpmndan fazla olduunda pushover analiz bitirilecektir. lem says : Pushover analizin ka admda bitirilecei bilgisi girilir. Herhangi bir eleman maksimum deeri atnda: aretlendiinde, pushover analiz srasnda bir eleman maksimum deeri atnda analiz bitirilecek demektir. tme kuvveti tolerans : Pushover analizde, itme kuvveti arttrlrken hangi deer ile arttrlabilecei ve yeni itme kuvvetinin bulunabilecei bu satrda belirlenir.
Mesnet seenekleri sekmesi

Plastik mafsal seenekleri Pushover analiz srasnda mesnetlerde plastik mafsal oranlarnn program tarafndan hesaplanmas isteniyorsa, otomatik hesapla seenei iaretlenir. Seenek iaretlenmezse, kolonlar ve kiriler iin plastikleme oran girilir. Mu/My oran: Moment- eirlik diyagramndaki elemann ikinci eimi(eilme rijitlikleri) ile birinci eimi (tama gc momenti) arasndaki orandr. Kiriler iin kapasite faktr: Kiri kapasitesinde plastik mafsal boyunu dikkate alarak azaltma veya arttrma yapmak iin kullanlr. Kolonlar iin kapasite faktr: Kolon kapasitesinde plastik mafsal boyunu dikkate alarak azaltma veya arttrma yapmak iin kullanlr. Snr durumlar : Snek elemanlar iin en kritik kesit gz nne alnarak durum tanmlanmtr. Bunlar akma snr (AS), hasar snr (HS) ve gme snr (GS)dir. Akma snr kritik kesitte elastik tesi davrann balangcn, hasar snr kesitin dayanmn gvenli olarak salayabilecei elastik tesi davran, gme snr ise kesitin gme ncesi davrann tanmlamaktadr. Pushover analizde eleman iin hesaplanan i kuvvetlerin ve deformasyonlarn, aada kendileri iin verilen snr deer ile karlatrlmas sonucunda, elemanlarn hasar durumlarna karar verilir. elik gvenli katsays: Hesapta kullanlacak elik hesap dayanm deerini belirleyen malzeme katsays deeri girilir.

494

Analiz Beton gvenlik katsays : Hesapta kullanlacak beton hesap dayanm deerini belirleyen malzeme katsays deeri girilir. Fema 356 performans noktas : Co deeri : En st katn 1.mod ktle katlm oran. Dinamik analizden hesaplanr veya Fema356 tablodan alnabilir ve ya bir alt satrda istenilen bir deer girilebilir. Tanml C1 deeri : Lineer elastik yer deitirmeyi, beklenen maksimum elastik yer deitirmeye dntren dzeltme katsays C2 deeri : Histeresiz enerji eklinin etkisini hesaba katan dzeltme katsays. Lineer olmayan analiz iin 1 alnabilir veya Fema356 tablodan alnabilir. C3 deeri :kinci mertebe etkileri nedeniyle artan yer deitirmelerin etkisini gz nne alan dzeltme katsays. (P delta) C deerleri aklamalar iin bir nceki konuya(performans noktas hesab) baknz.

Pushover analizinin yaplmas ve pushover erisinin incelenmesi


Toolbardan Pushover Analiz butonunu tklayn. Pushover seenekleri diyalogunda gerekli ayarlar yapn ve tamam butonunu tklayn. Analiz balayacak ve ekrana pushover analize ait durum diyalogu alacaktr.
Pushover Erisi sekmesi

Program yatay eksen deplasman, dikey eksen taban kesme kuvveti olmak ait bir grafik oluturur. Bu grafik zerinde mesnetlerinde plastik mafsal oluturulan elemanlar art arda belirlenerek srayla gsterilir. Mavi renkle grnen noktalar kirileri, krmz nokta ile grnen noktalar ise kolonlar temsil eder. Tama gcn am (gm) elemanlar ise ayrca iaretlenir. Farenin imleci bu noktalarn zerine getirildiinde hesaba ilikin bilgi kutusu alr. Bu bilgi kutusunda, elemann ad, kat, taban kesme kuvveti, deplasman, tama gc, mafsallk ve akma, hasar ve gme snrna gelmi elemanlarn says yazlr. Alttaki ileri, geri butonlar ise, bir sonraki veya bir nceki elemana gidilmesini salar. Durdur butonu, hesab herhangi bir aamada durdurur. Kaydet butonu pushover analiz sonularn dosyaya kayt eder.
3D Grnt sekmesi

495

Analiz Bu sekmede pushover analiz sonularnn 3 boyutlu grafik gsterimi yaplmaktadr. 3 boyutlu ereve zerinde, plastik mafsallar, akma, hasar, gme snrna gelmi elemanlar ve gm elemanlar gsterilir. lemler adm adm grlebilir ve 3 boyutlu ereveye animasyon yaptrlabilir. Kirileri gster : aretlenirse 3 boyutlu erevede kiriler gsterilir. aretlenmezse gsterilmez. Kolonlar gster: aretlenirse 3 boyutlu erevede kolonlar gsterilir. aretlenmezse gsterilmez. Deformasyon lei: Deplasmanlarn gerek deerinden ka kat bytlecei deeri girilir. Deformasyonlarn incelenemeyecek kadar kk olmas durumunda etkileri bytmek iin bu satra yeterli byklkte bir deer girilir. effaflk : ereve izgilerinin grnp grnmemesini salayan gstergedir. Saa doru ereve izgileri daha belirgin, sola doru daha siliktir. Balat: Pushover analizinin aamalarn canlandrmak iin bu buton tklanr. lem baladnda ilk durum ile son durum arasndaki ilemler ile yap deformasyonu 3 boyutlu erevede gsterilir. FPS : Animasyonda bir saniyede kullanlacak grnt karesi saysdr. Deer bytlrse animasyon hzlanr, kltlrse yavalar. Dm noktalarn gster : aretlenirse 3 boyutlu erevede dm noktalar gsterilir. aretlenmezse gsterilmez. Eleman isimlerini gster: aretlenirse 3 boyutlu erevede eleman isimleri gsterilir. aretlenmezse gsterilmez. Plastik mafsallar gster : aretlenirse 3 boyutlu erevede plastik mafsallar bu satrda grnen renk ile gsterilir. aretlenmezse gsterilmez. AS mesnetleri gster : aretlenirse 3 boyutlu erevede akma snrna ulam mesnetler bu satrda grnen renk ile gsterilir. aretlenmezse gsterilmez. HS mesnetleri gster : aretlenirse 3 boyutlu erevede hasar snrna ulam mesnetler bu satrda grnen renk ile gsterilir. aretlenmezse gsterilmez. GS mesnetleri gster : aretlenirse 3 boyutlu erevede hasar snrna ulam mesnetler bu satrda grnen renk ile gsterilir. aretlenmezse gsterilmez. > G mesnetlerini gster: aretlenirse 3 boyutlu erevede gme snrn am mesnetler bu satrda grnen renk ile gsterilir. aretlenmezse gsterilmez.

496

Analiz Durdur : Pushover analizi bir aamada durdurur. Kaydet : Pushover analiz sonularn dosyaya kayt eder.
Detaylar Sekmesi

Plastiklemi blmnde, plastik mafsal duruma erimi elemanlar; AS blmnde akma snrna ulam elemanlar; HS blmde hasar snrna ulam elemanlar; GS blmnde gme snrna ulam elemanlar; >G blmnde ise gme snrn am elemanlar listelenir. Listede elemann kat, ad ve ucu yazlr. "lk u" terimi kirilerde sol, kolonlarda alt mesnedi; "kinci u" terimi ise kirilerde sa, kolonlarda st mesnedi ifade eder.

Pushover analizinin sonularnn kayt edilmesi, yklenmesi ve silinmesi


Pushover analizin incelendii diyalogda Kaydet butonu tklanarak sz konusu yklemeye ait sonular kayt edilebilir. Toolbardan Pushover Analiz butonunu tklayn. Pushover seenekleri diyalogunda gerekli ayarlar yapn ve tamam butonunu tklayn. Analiz bittiinde diyalogdaki Kaydet butonunu tklayn. Alan satra bir isim yazn ve Tamam butonunu tklayn. Kayt edilmi pushover analizin tekrar yklenmesi iin;
Analiz/Pushover Analiz /Pushover analiz sonularn gz at satrn tklayn.

Pushover Analiz Sonular diyalogu alacaktr. Bu diyalogda daha nce kayt edilmi sonular kayt ismi ile listelenmektedir. stediiniz analizi sonucunu sein ve Grnt butonunu tklayn. Pushover analiz sonular alacaktr. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Daha nceden kayt edilmi pushover analizin silinmesi iin;
Analiz/Pushover Analiz/Pushover analiz sonularn gz at satrn tklayn.

497

Analiz Pushover Analiz Sonular diyalogu alacaktr. Bu diyalogda daha nce kayt edilmi sonular kayt ismi ile listelenmektedir. stediiniz analizi sonucunu sein ve Sil butonunu tklayn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.

Pushover analiz raporlar


Pushover analiz sonularn yazcya gndermek iin; Rapor/Pushover analiz/Pushover Analiz Genel Raporu satrn tklayn. Pushover Analiz Sonular diyalogu alacaktr. Bu diyalogda raporunu almak istediiniz analizi sein ve Tamam butonunu tklayn. Rapor program alacak ve sonular listelenecektir. Raporda kullanlan notasyonlarn anlamlar; Simge Birimi Aklamas Sz konusu elemann pushover analizi sresice kanc admnda ilem grd bilgisidir. lem srasnda eleman tama gcn kaybetmise (gmse) adm yazsnn yanna (*) iareti konulur. mm t lgili admdaki tepe deplasman deeridir. lgili adndaki taban kesme kuvvetidir. Sz konusu elemann ad ve katdr. Sz konusu elemann plastik mafsallk durumudur. Kiriler iin, sol, sa, alt, st terimleri, srasyla kiriin sol, sa mesnedi ile kesitin altn ve stn iaret eder. Kolonlar iin ise, alt, st, majr, minr yn srasyla kolonun alt ve st mesnedi ile kolonun ynlerini iaret eder. Elastik blgede kalan mesnet saysdr.

Adm

Depl. T.kuvveti Obje

Plast. Konumu

A-B

498

Analiz Plastik mafsal olumu, akma snrna henz ulamam mesnetlerin saysdr. Akma snrna ulam, hasar snrna henz ulamam mesnetlerin saysdr. Hasar snrna ulam, gme snrna henz ulamam mesnetlerin saysdr. Gme snrna ulam, henz gmemi mesnetlerin saysdr. Gm mesnetlerin saysdr.

B-AS

AS-HS

HS-GS GS-G >G

Performans noktas raporlar

Bu raporda Fema 356ya gre belirlenen performans noktasna gre yapnn durumu belirtilir. Birinci satrda, pushover analiz raporunun ad, srasyla tepe deplasman deeri, taban kuvveti ve performans noktasnn kanc admda hesapland bilgileri yazlr. Daha sonraki satrlarda ise, performans noktasna gre, kirilerin ve kolonlarn kat baznda snr durumlarn belirten yzde deerleri baslr. SnrYzdeleri =100 * BelirtilenSnrindeKalanMesnetSays / ToplamMesnetSays

499

Analiz

500

Blm 11 Betonarme
Deme Donatlar
Deme analizinden sonra Betonarme mensndeki Deme satrn tklayn. Deme Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. Donat satrlar ift tklandnda, donat deiiklii yaplabilir. Diyalogdan kmak iin Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn. Diyalogda shift tuu ve ctrl tuu ile birden fazla satr seebilir , shift tuuna basl tutarak birden fazla elamann donatlarn bir seferde deitirebilirsiniz.

Kiri Donatlar
Analiz+Betonarmeden sonra Betonarme mensndeki Kiri satrn tklayn. Kiri Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. Donatlarn listelendii hcreler ift tklandnda, donat deiiklii yaplabilir. Diyalogdan kmak iin Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn. Diyalogda shift tuu ve ctrl tuu ile birden fazla satr seebilir , shift tuuna basl tutarak birden fazla elamann donatlarn, boyutlarn bir seferde deitirebilirsiniz.

Nervr Donatlar
Deme analizinden sonra Betonarme mensndeki Nervr satrn tklayn. Nervr Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. Donatlarn listelendii hcreler ift tklandnda, donat deiiklii yaplabilir. Diyalogdan kmak iin Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn.

501

Betonarme Diyalogda shift tuu ve ctrl tuu ile birden fazla satr seebilir , shift tuuna basl tutarak birden fazla elamann donatlarn, boyutlarn bir seferde deitirebilirsiniz.

Kaset Donatlar
Deme analizinden sonra Betonarme mensndeki Kaset satrn tklayn. Kaset Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. Donatlarn listelendii hcreler ift tklandnda, donat deiiklii yaplabilir. Diyalogdan kmak iin Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn. Diyalogda shift tuu ve ctrl tuu ile birden fazla satr seebilir , shift tuuna basl tutarak birden fazla elamann donatlarn, boyutlarn bir seferde deitirebilirsiniz.

Kolon Donatlar
Analizden sonra Betonarme mensndeki Kolon satrn tklayn. Kolon Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. Donatlarn listelendii hcreler ift tklandnda, donat deiiklii yaplabilir. Diyalogdan kmak iin Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn. Diyalogda shift tuu ve ctrl tuu ile birden fazla satr seebilir , shift tuuna basl tutarak birden fazla elamann donatlarn, boyutlarn bir seferde deitirebilirsiniz.

Perde Donatlar
Analizden sonra Betonarme mensndeki Perde satrn tklayn. Perde Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. Donatlarn listelendii hcreler ift tklandnda, donat deiiklii yaplabilir. Diyalogdan kmak iin Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn.

502

Betonarme Diyalogda shift tuu ve ctrl tuu ile birden fazla satr seebilir , shift tuuna basl tutarak birden fazla elamann donatlarn, boyutlarn bir seferde deitirebilirsiniz.

Srekli Temel Donatlar


Analizden sonra Betonarme mensndeki Srekli Temel satrn tklayn. Srekli Temel Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. Donatlarn listelendii hcreler ift tklandnda, donat deiiklii yaplabilir. Diyalogdan kmak iin Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn. Diyalogda shift tuu ve ctrl tuu ile birden fazla satr seebilir , shift tuuna basl tutarak birden fazla elamann donatlarn, boyutlarn bir seferde deitirebilirsiniz.

Tekil Temel Donatlar


Analizden sonra Betonarme mensndeki Tekil Temel satrn tklayn. Tekil Temel Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. Donatlarn listelendii hcreler ift tklandnda, donat deiiklii yaplabilir. Diyalogdan kmak iin Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn. Diyalogda shift tuu ve ctrl tuu ile birden fazla satr seebilir , shift tuuna basl tutarak birden fazla elamann donatlarn, boyutlarn bir seferde deitirebilirsiniz.

Ba Kirii Donatlar
Analizden sonra Betonarme mensndeki Ba Kirii satrn tklayn. Ba Kirii Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. Donatlarn listelendii hcreler ift tklandnda, donat deiiklii yaplabilir. Diyalogdan kmak iin Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn.

503

Betonarme Diyalogda shift tuu ve ctrl tuu ile birden fazla satr seebilir , shift tuuna basl tutarak birden fazla elamann donatlarn, boyutlarn bir seferde deitirebilirsiniz.

Radye Demesi Donatlar


Temel analizi ve radye deme analizi yaptktan sonra Betonarme mensndeki Radye Deme satrn tklayn. Deme Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. Donatlarn listelendii hcreler ift tklandnda, donat deiiklii yaplabilir. Diyalogdan kmak iin Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn. Diyalogda shift tuu ve ctrl tuu ile birden fazla satr seebilir , shift tuuna basl tutarak birden fazla elamann donatlarn, boyutlarn bir seferde deitirebilirsiniz.

Filtre Olanaklar
Kiri Donatlarnda Filtre

B (=) : Kiri genilii H (=) : Kiri ykseklii OLUMSUZ : Olumsuz kiriler KULKON : Kullanc tanml konsol SOLKON : Sol konsol SAGKON : Sa konsol VD(=) : Tasarm kesme kuvveti PUR_ACK_ALT(=)PAA : Alt aklk pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) PUR_ACK_UST(=)PAU : st aklk pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) PUR_SOL_ALT(=)PLA : Sol alt pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) PUR_SOL_UST(=)PLU : Sol st pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) PUR_SAG_ALT(=)PRA : Sa alt pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) PUR_SAG_UST(=)PRU : Sa st pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)

504

Betonarme ADT_ACK_ALT(=)AAA : Aklk alt ksmdaki donat adedi ADT_ACK_UST(=)AAU : Aklk st ksmdaki donat adedi ADT_SOL_ALT(=)ALA : Sol alt ksmdaki donat adedi ADT_SOL_UST(=)ALU : Sol st ksmdaki donat adedi ADT_SAG_ALT(=)ARA : Sa alt ksmdaki donat adedi ADT_SAG_UST(=)ARU: Sa st ksmdaki donat adedi PLYE (=) : Pilye adedi DUZ (=) : Dz adedi ILV_SOL_UST(=)ILU : Sol st ilave donats adedi ILV_SOL_ALT(=)ILA : Sol alt ilave donats adedi ILV_SAG_UST(=)IRU : Sa st ilave donats adedi ILV_SAG_ALT(=)IRA : Sa alt ilave donats adedi MOM_ACK_ALT(>)MAA : Aklk alt momenti MOM_ACK_UST(>)MAU : Aklk st momenti MOM_SOL_ALT(>)MLA : Sol alt moment MOM_SOL_UST(>)MLU : Sol st moment MOM_SAG_ALT(>)MRA : Sa alt moment MOM_SAG_UST(>)MRU : Sa st moment EKSIKAS : Donats eksik kiriler
Srekli Temel Donatlarnda Filtre

B (=) : Temel kirii genilii H (=) : Temel kirii ykseklii OLUMSUZ : Olumsuz temel kirileri KULKON : Kullanc tanml konsol SOLKON : Sol konsol SAGKON : Sa konsol

505

Betonarme VD(=) : Tasarm kesme kuvveti PUR_ACK_ALT(=)PAA : Alt aklk pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) PUR_ACK_UST(=)PAU : st aklk pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) PUR_SOL_ALT(=)PLA : Sol alt pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) PUR_SOL_UST(=)PLU : Sol st pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) PUR_SAG_ALT(=)PRA : Sa alt pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) PUR_SAG_UST(=)PRU : Sa st pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) ADT_ACK_ALT(=)AAA : Aklk alt ksmdaki donat adedi ADT_ACK_UST(=)AAU : Aklk st ksmdaki donat adedi ADT_SOL_ALT(=)ALA : Sol alt ksmdaki donat adedi ADT_SOL_UST(=)ALU : Sol st ksmdaki donat adedi ADT_SAG_ALT(=)ARA : Sa alt ksmdaki donat adedi ADT_SAG_UST(=)ARU : Sa st ksmdaki donat adedi PLYE (=) : Pilye adedi DUZ (=) : Dz adedi ILV_SOL_UST(=)ILU : Sol st ilave donats adedi ILV_SOL_ALT(=)ILA : Sol alt ilave donats adedi ILV_SAG_UST(=)IRU : Sa st ilave donats adedi ILV_SAG_ALT(=)IRA : Sa alt ilave donats adedi MOM_ACK_ALT(>)MAA : Aklk alt momenti MOM_ACK_UST(>)MAU: Aklk st momenti MOM_SOL_ALT(>)MLA : Sol alt moment MOM_SOL_UST(>)MLU : Sol st moment MOM_SAG_ALT(>)MRA : Sa alt moment MOM_SAG_UST(>)MRU : Sa st moment MAXZGER (>)ZG : Maksimum zemin gerilmesi ZEMGER(>)ZEM : Ortalama zemin gerilmesi

506

Betonarme
Kolon Donatlarnda Filtre

OLUMSUZ : Olumsuz kolonlar BRLEM : Birleimleri gvensiz kolonlar ZYF (=) : Zayf kolonlar PUR (=) : Pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) ACFCK(=) : Kolon u blgesi brt enkesit alan * Beton karakteristik silindir basn dayanm B (=) : Kolon B boyutu H (=) : Kolon H boyutu KISA : Ksa kolonlar (Ksa kolon tanm kapsamna giren kolonlar) VD : Tasarm kesme kuvveti ASWS : Etriye alan SGPUR(=) USTMAF(=) ALTMAF(=) : Statike gerekli pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak) : st ucu mafsal kolonlar : Alt ucu mafsal kolonlar

507

Betonarme

508

Blm 12 izim
Plan Ayarlar
izim/ Plan Ayarlar satrn tklaynz.

Alan diyalogda, plan paftasnn ayar, ereve rengi ve plan bal yaz rengi ayarlanabilir. Varsaylan ayarlar kullanacaz. Tamam butonu stnde tklayp diyalogu kapatn. Deme donat para boylarn yaz: aretlenirse, kalp plannda deme donatlarnn her bir kvrmn uzunluu ile birlikte donat toplam uzunluu donatnn stne yazlr. aretlenmezse, sadece donatnn toplam uzunluu donat zerine yazlr. Sol: Pafta snrnn aks snrndan sol tarafa olan uzakl girilir. Sa: Pafta snrnn aks snrndan sa tarafa olan uzakl girilir. st: Pafta snrnn aks snrndan st tarafa olan uzakl girilir. Alt: Pafta snrnn aks snrndan alt tarafa olan uzakl girilir. ereve rengi: ereve rengini, tkladnzda ekrana kan renk paletinden seebilirsiniz. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Burada girilen kalem kalnlk deeri sadece pskrtmeli yazclarda kullanlr. Yaz rengi: Paftann altna yazlan yaznn rengini, tkladnzda ekrana kan renk paletinden seebilirsiniz. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Burada girilen kalem kalnlk deeri sadece pskrtmeli yazclarda kullanlr.

Plan llendirme Ayarlar


izim/Plan llendirme Ayarlar satrn tklaynz.

Alan diyalogda, llendirme yaz tipi, llendirme yaz ykseklii vb., llendirme ile ilgili ayarlar yaplabilir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. Tamam butonunun stnde tklayp diyalogu kapatn.

509

izim

Alm Ayarlar
izim/Alm Ayarlar satrn tklayn. Alan diyalogda, almlar iin(kiri, nervr, kaset, ba kirii, srekli temel) renk ayarlar, lek ve pafta boyutunu ayarlayabilirsiniz. Tamam butonunun stnde tklayp diyalogu kapatn.
Genel Ayarlar sekmesi

Biim blm: Aks ad: Almlarda mesnette gsterilen akslarn adlarnn ne renk olaca, tklandnda alan renk paletinden seilir. Obje ad: Almlarda obje adlarnn ne renk olaca, tklandnda alan renk paletinden seilir. Obje gvdesi: Almlarda obje gvdelerinin (obje konturunun) ne renk olaca, tklandnda alan renk paletinden seilir. Yaz: llendirme ve para donat uzunluklar yazlarnn ne renk olaca, tklandnda alan renk paletinden seilir. Donat: Donatlarn ne renkte izilecei, tklandnda alan renk paletinden seilir. ller: llendirme izgilerinin ne renkte izilecei, tklandnda alan renk paletinden seilir. Toplam donat uzunluu: Donat toplam uzunluklarn ne renkte yazlaca, tklandnda alan renk paletinden seilir. Yaz tipi: Almda kullanlacak yazlarn yaz tipidir. Pafta boyutu ve lek blm: Pafta genilii: Alt ksmda tariflenen standart pafta boyutlar da seilebildii gibi, herhangi bir pafta eni deeri de girilebilir. Pafta ykseklii: Alt ksmda tariflenen standart pafta boyutlar da seilebildii gibi, herhangi bir pafta boyu deeri de girilebilir.

510

izim lek: Almlar hangi lekte izilecekse o deer girilir. Yaz bytme faktr: Almlarda kullanlan yazlarn yaz yksekliklerini belirli bir oranda bytmek veya kltmek iin kullanlr. Baka bir deyile bu satra yazlan deer, yazlarnn yaz ykseklikleri ile arplr. rnein, yukarda lek satrnda 25 yazlm olunsun. Kiri alm alndnda, alm 1/25 lekle izilecei iin yazlar da klecektir. Bu satra 1.25 yazlrsa, yazlarn ykseklikleri 1.25 ile arplacak ve dolaysyla yazlar byyecektir. Moment0 noktasna gre olutur: Kirilerde, pilyelerin dey hesap moment sfr noktasna gre krlarak izilmesi isteniyorsa iaretlenir. aretli deilse, pilyelerin krm yeri, mesnetten 30 cm veya kiri yksekliinin yars kadardr. Sadece seili objeleri al: Sadece seilen objelerin alm alnmak isteniyorsa iaretlenir. Bu seenek ile sadece seilen elemanlar izdirebilirsiniz. Perde detaynda dey kesit gster: aretlendiinde, perde almlarnda, deprem ynetmeliinde madde 7.13.2.4 belirtildii gibi perdenin dey kesiti de izilir. Aksi durumda izilmez. Kolon alt sarlma blgesi 1.5lb: aretlenmezse, deprem ynetmeliinde ekil 7.3'de ematik olarak gsterilen kolon sarlma blgesindeki artlar dikkate alnr. a kolon sarlma blgesi uzunluu, bmax kolon boyutlarndan byk olan, ln kolon temiz ykseklii ise, a>= bmax ; a>=ln/6 ve a>=50 cm olarak kontrol edilir ve sarlma blgesi etriyeleri a kadar izilir. aretlenirse, kolon sarlma blgesi 1.5lb kadar hesaplanr ve sarlma blgesi etriyeleri bu deer kadar izilir. Kolon dey almlarnda sadece majr aks: aretlenirse, kolon dey alm her bir kolon iin sadece majr aks dorultusunda alnr. aretlenmezse, kolona saplanan her kiri dorultusunda alnr. Almlarda ankraj boyu L/4: aretlenirse, komu akln 1/4' ve lb hesaplanr, almlarda montaj ve pilyeler hangisi bykse komu akla o kadar uzatlr. aretlenmezse sadece lb kadar uzatlr. (lb donat kilitlenme boyu. Lb hesab iin TS500'e baknz.) Temellerde st dz donaty kvr: aretlenirse, temel almnda dz donat, srekli olmayan mesnette kiri iine kvrlarak izilir. aretlenmezse, dz donat srekli olmayan mesnette kvrlmadan braklr. Bloklar isme gre dzenle:Almlarda, objeler paftaya yerletirme yaplrken eleman isimlerine gre yerletirilmek isteniyorsa iaretlenir. iaretlenmezse, almlar paftann en ekonomik kullanlmas ilkesine gre yerletirilir. sim dikkate alnmaz. simler kark olabilir. Obje isimleri; rnein kiriten bahsediliyorsa, K101, K104 v.b. gibi isimleridir. Alm ise, kiri alm, temel alm, nervr alm v.bdir. Donat poz numaralarn iz. aretlenirse, izimlerde donatlarn poz numaralar gsterilir. aretlenmezse gsterilmez.

511

izim Donat tablosu olutur: aretlenirse, donatlar tiplere ayrlr ve adedi, ap, boyu, tipi ve arlklarn belirten bir tablo oluturularak donat metraj izimde gsterilir. Donat para uzunluklar tablosu olutur: aretlenirse kalp ve temel aplikasyonlarda plak donatlarnn her bir kvrmna ait parasnn uzunluklarn tiplere ayrarak gsteren tabloyu izimin kenarnda oluturur. Donaty global numaralandr: Poz numaralarn tm proje iin yaplmas isteniyorsa iaretlenir. Aksi durumda poz numaralar her bir pafta iin kendi iinde verilirler.
Marjlar sekmesi

st, alt, sol, sa: Srasyla alm paftasnn stnden, altndan, solundan ve sandan ne kadar boluk braklaca girilir. Bloklar aras mesafe: Bloklar aras minimum yatay mesafe girilir. Blok, donatlaryla, kesitleriyle ve llendirmesiyle her bir almn kendisidir. Hatlar aras mesafe: Bloklar aras minimum dikey mesafe girilir. Blok, donatlaryla, kesitleriyle ve llendirmesiyle her bir almn kendisidir. Sradaki bloklar arasndaki ykseklik fark:Sradaki(dikey dorultuda) bulunan her bir bloun maksimum ykseklik fark girilir. Yerletirilecek bloun ykseklii ile daha nce yerletirilmi bloun ykseklii arasndaki fark, bu satra yazlan deerden kk ise yerleim yaplr. Byk ise yerleim yaplmaz. Bir sonraki sraya braklr. Blok, donatlaryla, kesitleriyle ve llendirmesiyle her bir almn kendisidir.

Kalp Plan Kesiti


izim/Kalp Plan Kesiti satrn tklayn.

Kesit almak istediiniz yere imleci gtrerek herhangi bir noktay sol tu ile tklayn. Kesit hattnn ilk noktasn belirledikten sonra imleci kaydrn (dik veya al) ve sol tuu tekrar tklayn. Klavyeden enter tuuna basn. (Mouseun imleci gz halini alacaktr) Yn belirlemek iin, kesit hattnn altn veya stn sol tu ile tklayn. Kesit hafzaya alnacaktr. Kesiti yerletirmek iin, kalp plan aldktan sonra, yerletirirken koordinat al seeneini aktif hale getirerek Dzen/Yaptr komutunu kullanarak kesiti yerletirin.

512

izim

Kalp Plan
izim/Kalp Plan satrn tklayn.

Kalp plan yeni bir pencerede oluturulacaktr. Kalp plannda, donatlar ve llendirme izgileri blok olarak dzenlenmitir. zellikle donat kalp plannda donat tama ii fazlaca yaplabileceinden, bloklar tama ilemini olduka kolaylatrmaktadr. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.

Kolon Aplikasyon Plan


izim/Kolon Aplikasyon Plan satrn tklayn.

Kolon aplikasyon plannda, kolonlar, etriye detaylar ve llendirme izgileri blok olarak dzenlenmitir. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir. Proje mensnden Genel izim Dosyas Kaydet satrn tklayn. Alan diyalogda dosya ad satrna bir dosya ad yazn ve Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn. Kolon aplikasyon plann tekrar arabilmek zere saklanmtr.

Temel Aplikasyon Plan Kesiti


izim/ Temel Aplikasyon Plan Kesiti satrn tklayn.

Kesit almak istediiniz yere imleci gtrerek herhangi bir noktay sol tu ile tklayn. Kesit hattnn ilk noktasn belirledikten sonra imleci kaydrn (dik veya al) sol tuu tekrar tklayn. Yn belirlemek iin, kesit hattnn altn veya stn sol tu ile tklayn. Kesit hafzaya alnacaktr. Kesiti yerletirmek iin, ister temel plannn izildii pencerede, ister temel aplikasyon plan aldktan sonra yerletirirken koordinat al seeneini aktif hale getirerek blok yerletir ile kesiti yerletirin.

513

izim

Temel Aplikasyon Plan


izim/Temel Aplikasyon Plan satrn tklayn.

Temel aplikasyon plannda, llendirme izgileri blok olarak dzenlenmitir. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir. izimlerde 2 boyut editleme olanaklarn kullanarak deiiklik ve ilaveler yapabilirsiniz. (Ta, klonla, simetri, dndr, ofset, Trim vb.)

Almlar ve Detaylar
Not:

Detay ve alm izimlerinde 2 boyut editleme olanaklarn kullanarak deiiklik ve ilaveler yapabilirsiniz. (Ta, klonla, simetri, dndr, ofset, trim vs)

Kiri Almlar
izim/Kiri Almlar satrn tklayn. allan katn kirileri, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden ok kiri alm penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan listeden seilebilir.

Kiri almlarnda, kiriler, donatlar ve llendirme izgileriyle blok olarak dzenlenmitir. zellikle tama ii fazlaca yaplabileceinden, bloklar tama ilemini olduka kolaylatrmaktadr. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.

Nervr Almlar
izim/Nervr Almlar satrn tklayn. allan katn tip(nervr tanmlarken deme ayarlarnda oluturulan) nervrleri, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden ok nervr alm penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan listeden seilebilir.

Nervr almlarnda, nervrler, donatlar ve llendirme izgileri ile blok olarak dzenlenmitir. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.

514

izim

Kaset Almlar
izim/Kaset Almlar satrn tklayn. allan katn tip(nervr tanmlarken deme ayarlarnda oluturulan) kasetleri, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden ok kaset alm penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan listeden seilebilir.

Kaset almlarnda, kasetler, donatlar ve llendirme izgileri ile blok olarak dzenlenmitir. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.

Perde Detaylar
izim/Perde Detaylar satrn tklayn. allan katn perdeleri, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden ok perde detay penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan listeden seilebilir.

Perde detaylarnda, perdeler, donatlar ve llendirme izgileri ile blok olarak dzenlenmitir. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.

Kolon Dey Almlar


izim/Kolon Dey Alm satrn tklayn. allan katn kolonlar, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden ok kolon dey alm penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan listeden seilebilir.

Kolon dey almnda, tm kolon-kiri birleimleri, donatlar ve llendirme izgileri ile blok olarak dzenlenmitir. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.

Kiri Mesnet Detaylar


Ayn yke ve geometriye sahip katlarn kiri almlarnn tekrar izdirilmesine gerek yoktur. Bu zelliklere sahip katlarn sadece mesnet ilaveleri ve montajlar deiiktir. Kiri mesnet detaylar herhangi bir katta mesnet ilavelerinin ve montajlarn 1/50 tekniinde izdirilmesi iin kullanlr.
izim/Kiri Mesnet Detaylar satrn tklayn.

515

izim Kiri mesnet detaylar, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir Kiri mesnet detaylarnda, donatlar, yazlar ve llendirme izgileriyle blok olarak dzenlenmitir. zellikle tama ii fazlaca yaplabileceinden, bloklar tama ilemini olduka kolaylatrmaktadr. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.

Kolon-Kiri Birleim Yatay Kesiti


izim/Kolon-Kiri Birleim Yatay kesici satrn tklayn. allan katn kolon-kiri birleimleri, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden alm penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan listeden seilebilir.

izimlerde, tm kolon-kiri birleimleri, blok olarak dzenlenmitir. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.

Temel Kiri Almlar


izim/Temel Kiri Almlar satrn tklayn. Temel kirileri, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden ok temel kiri alm penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan listeden seilebilir.

Temel kiri almlarnda, kiriler, donatlar ve llendirme izgileri blok olarak dzenlenmitir. zellikle tama ii fazlaca yaplabileceinden, bloklar tama ilemini olduka kolaylatrmaktadr. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.

Tekil Temel Detaylar


izim/Tekil Temel Detay satrn tklayn. Tekil temeller, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden ok tekil temel detay penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan listeden seilebilir.

Tekil temel detaylarnda, temeller, donatlar ve llendirme izgileriyle blok olarak dzenlenmitir. zellikle tama ii fazlaca yaplabileceinden, bloklar tama ilemini olduka kolaylatrmaktadr. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.

516

izim

Ba Kirii Almlar
izim/Ba Kirii Almlar satrn tklayn. Ba kirileri, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden ok temel kiri alm penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan listeden seilebilir.

Ba kirii almlarnda, kiriler, donatlar ve llendirme izgileriyle blok olarak dzenlenmitir. zellikle tama ii fazlaca yaplabileceinden, bloklar tama ilemini olduka kolaylatrmaktadr. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.

Etriye iz
Program kolonlarda boyuna donatlarda deprem ynetmeliinde belirtilen standartlara gre otomatik etriye ve iroz izer. Bununla beraber kullanc kendi inisiyatifini kullanarak etriye izimi yapabilir.

rnein yukardaki soldaki kolonda irozlar iptal edip, sadaki kolonda grld gibi etriye izelim, Kolon aplikasyonda, kolonu obje parala ile paralayn. irozlar silin. iz mensnde donat alt mens altndaki etriye iz satrn tklayn. Etriyenin balanmasn istediiniz(yukardaki izimde ortadaki donatlar) boyuna donat dairelerini srayla tklayn. lk donaty tkladnzda etriye izilecektir.

517

izim

iroz iz
Program kolonlarda boyuna donatlarda deprem ynetmeliinde belirtilen standartlara gre otomatik iroz izer. Bununla beraber kullanc iroz iz ile ihtiyaca gre -poligon kolonlarda bu ihtiya aa kabilecektir- iroz ilavesi yapabilir. Kolon aplikasyonda, kolonu obje parala ile paralayn
iz /Donat/iroz iz satrn tklayn.

Poligon kolon ierisinde iroz izmek istediiniz iki boyuna donatsn sol tu ile srayla tklayn. irozun pozisyonunu deitirmek iin boluk tuuna basn. izimi tamamlamak iin, farenin sol tuunu tklayn.

518

Blm 13 3-B Grn ve Perspektif Kamera


Kamera ayarlar
Ayarlar/Kamera Ayarlar satrn tklayn.

Karnza Kamera Ayarlar penceresi gelecektir. Burada istediiniz deiiklii yapn. Tamam butonuna basn. Kamera tanmlayn.

Kamera tanmla
iz/Kamera Tanmla satrn tklayn.

izim alann tklayn. Enter tuuna basn. Fareyi oynatarak kameray dndrn. stediiniz yne geldiinde, farenin sol tuunu tklayn. Kamera yerleecektir. Projede eitli noktalara kameralar yerletirilip, bu kameralardan da perspektif grntleri incelemek mmkndr.
iz/Kamera komutu ile plan penceresinde kamera tanmladktan sonra herhangi bir grn ya da perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn.

Alan mende fare imlecini Grnt deitir satr zerine srkleyin. Burada alan alt mende tanml kameralarn da isimleri grlecektir. stediiniz kamera satrn

519

3 Boyut, Grn ve Perspektif tklayn. lgili pencereye seilen kamera bak asndan perspektif grnt gelecektir. Kamera perspektiflerinde de nteraktif Kamera ya da Uu Modu komutlar ile kamera bak asn deitirerek perspektifi inceleyebilir, ayn ekilde vektr izim de oluturabilirsiniz. Bu komutlar hakkndaki detayl aklamalar Grn, Perspektif ve Aksonometrik Perspektif Pencereleri bal altnda bulabilirsiniz.

Ik kayna
Ik Kayna Ayarlar k kayna izim alanna yerletirmeden nce ya da yerletirdikten sonra yaplabilir.

Noktasal Ik Kayna Ayarlar


Ik yerletirilmeden nce noktasal k ayarlarn deitirmek iin:
Ayarlar/Ik Kayna Ayarlar/Noktasal Ik Kayna Ayarlar satrn tklayn.

Ik Kayna Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaplan ayarlar izilecek klara uygulanacaktr. Mevcut bir n ayarlarnda deiiklik yapmak iin: Deitirmek istediiniz farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn.

Alan Noktasal Ik Kayna Ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, yaplan deiiklikler semi olduunuz a uygulanacaktr.
Noktasal Ik Kayna Ayarlar diyalogundaki parametreler unlardr:

Ik iddeti: Ik kaynann etki alann belirler. Deer bydke n parlakl ve etki alan artar. Kot: Ik kaynann kat tabanna gre kotu.

520

3 Boyut, Grn ve Perspektif Kaynak Numaras: Ik kayna numarasdr. Planda her k kaynana bir numara verilir. Yerletirilen her k kayna iin bu numara otomatik olarak arttrlr. Gndz aktif: In gndz aktif olmas isteniyorsa iaretlenir. Ik rengi: Ik rengi seilir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. izim rengi: Ik kaynann plandaki izim rengi. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuunun zerine klavyeden shift tuu basl tutularak tklanrsa, seili renk iin kalem kalnl girilebilir. Yaz rengi: Ik kayna numarasnn plandaki rengi. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuunun zerine klavyeden shift tuu basl tutularak tklanrsa, seili renk iin kalem kalnl girilebilir.

Ynlendirilmi Ik Kayna Ayarlar


Ik yerletirilmeden nce ynlendirilmi k ayarlarn deitirmek iin:
Ayarlar/Ik Kayna Ayarlar/Ynlendirilmi Ik Kayna Ayarlar satrn tklayn.

Ik Kayna Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaplan ayarlar izilecek klara uygulanacaktr. Mevcut bir n ayarlarnda deiiklik yapmak iin: Deitirmek istediiniz farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn.

Alan Ynlendirilmi Ik Kayna Ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, yaplan deiiklikler semi olduunuz a uygulanacaktr.

521

3 Boyut, Grn ve Perspektif


Ynlendirilmi Ik Kayna Ayarlar diyalogundaki parametreler unlardr:

Ik iddeti: Ik kaynann etki alann belirler. Deer bydke n parlakl ve etki alan artar. Snm katsays: In snmeye balayaca uzakl belirler. Dorultu: Ik kaynann yatayla yapt a. Saat akrebi ynnde pozitif, saat akrebi tersi ynnde negatif deer girilir. Birimi derecedir. Kot: Ik kaynann kat tabanna gre kotu. Yukar bak as: Ik kaynann yatay X-Y dzlemi (kat dzlemi) ile yapt dey a. Kaynak Numaras: Ik kayna numarasdr. Planda her k kaynana bir numara verilir. Yerletirilen her k kayna iin bu numara otomatik olarak arttrlr. Gndz aktif: In gndz aktif olmas isteniyorsa iaretlenir. Ik rengi: Ik rengi seilir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. izim rengi: Ik kaynann plandaki izim rengi. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuunun zerine klavyeden shift tuu basl tutularak tklanrsa, seili renk iin kalem kalnl girilebilir. Yaz rengi: Ik kayna numarasnn plandaki rengi. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuunun zerine klavyeden shift tuu basl tutularak tklanrsa, seili renk iin kalem kalnl girilebilir.

Spot Ik Kayna Ayarlar


Ik yerletirilmeden nce spot k ayarlarn deitirmek iin:
Ayarlar/Ik Kayna Ayarlar/Spot Ik Kayna Ayarlar satrn tklayn.

Ik Kayna Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn.

522

3 Boyut, Grn ve Perspektif Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaplan ayarlar izilecek klara uygulanacaktr. Mevcut bir n ayarlarnda deiiklik yapmak iin: Deitirmek istediiniz farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn.

Alan Spot Ik Kayna Ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, yaplan deiiklikler semi olduunuz a uygulanacaktr.
Spot Ik Kayna Ayarlar diyalogundaki parametreler unlardr:

Ik iddeti: Ik kaynann etki alann belirler. Deer bydke n parlakl ve etki alan artar. Snm katsays: In snmeye balayaca uzakl belirler. Spot konisinin akl: Spot nda aktif hale gelir. Spot n apn ifade eder. Dorultu: Ik kaynann yatayla yapt a. Saat akrebi ynnde pozitif, saat akrebi tersi ynnde negatif deer girilir. Birimi derecedir. Ykseklik: Ik kaynann kat tabanna gre kotu. Yukar bak as: Ik kaynann yatay X-Y dzlemi (kat dzlemi) ile yapt dey a. Kaynak Numaras: Ik kayna numarasdr. Planda her k kaynana bir numara verilir. Yerletirilen her k kayna iin bu numara otomatik olarak arttrlr. Gndz aktif: In gndz aktif olmas isteniyorsa iaretlenir. Ik rengi: Ik rengi seilir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. izim rengi: Ik kaynann plandaki izim rengi. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuunun zerine klavyeden shift tuu basl tutularak tklanrsa, seili renk iin kalem kalnl girilebilir.

523

3 Boyut, Grn ve Perspektif Yaz rengi: Ik kayna numarasnn plandaki rengi. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuunun zerine klavyeden shift tuu basl tutularak tklanrsa, seili renk iin kalem kalnl girilebilir.

Noktasal k
iz/Ik Kayna/Noktasal satrn tklayn.

izim alannda noktasal yerletirmek istediiniz noktay farenin sol tuu ile tklayn. Noktasal k oluacaktr. Noktasal Ik Ayarlarn Deitirmek:
iz/Ik Kayna Ayarlar satrn tklayn.

Karnza Noktasal Ik Ayarlar penceresi gelecektir. Burada istediiniz deiiklii yapn. Noktasal Ik Oluturduktan Sonra Ayarlarn Deitirmek:
Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. mlecin ekli deiecektir.

mleci deitirmek istediiniz k kaynann zerine getirerek farenin sol tuunu tklayn. lgili k kaynann ayarlarn gsteren diyalog karnza gelecektir. stediiniz deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayn.

Ynlendirilmi k
iz/Ik Kayna/Ynlendirilmi satrn tklayn.

Ynlendirilmi tanmlamak istediiniz noktay farenin sol tuu ile tklayn. Enter tuuna basn. Fareyi hareket ettirerek k kaynan istediiniz yne dndrn.

524

3 Boyut, Grn ve Perspektif stediiniz yne geldiinde, farenin sol tuunu tklayn. Ik kayna yerleecektir.

Spot k
iz/Ik Kayna /Spot satrn tklayn.

Spot tanmlamak istediiniz noktay farenin sol tuu ile tklayn. Enter tuuna basn. Fareyi hareket ettirerek k kaynan istediiniz yne dndrn. stediiniz yne geldiinde, farenin sol tuunu tklayn. Ik kayna yerleecektir. Spot Ik Kayna Ayarlarn Deitirmek: Spot k kayna oluturun.
Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. mlecin ekli deiecektir.

mleci deitirmek istediiniz k kaynann zerine getirerek farenin sol tuunu tklayn. lgili k kaynann ayarlarn gsteren diyalog karnza gelecektir. Deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayn.

Materyaller
Bileik materyaller
Bileik materyaller, sva, duvar, ap, izolasyon tabakalar gibi farkl materyallerin bir grupta toplanmasdr. Bileik materyal ile tanmlanm objeler, plan ve kesit dzleminde tanmlanm materyal zellikleriyle izilirler. Bir obje zerinde pratikte olabilecek btn tabakalarn programda hangi izim teknii ile izilecei kullanc tarafndan bileik materyal olarak tanmlanr ve bu bileik materyal istenilen objeye obje ayarlar diyalogunda atanr.

525

3 Boyut, Grn ve Perspektif


Ayarlar/Bileik Materyaller satrn tklayn. Bileik Materyaller diyalogu alacaktr. Bu diyalogda en solda materyalin grnm,ortada bileik materyal listesi, sa da ise bileik materyal parametreleri bulunmaktadr.

Yeni bir bileik materyal tanmlamak iin Yeni Materyal butonunu tklayn. Bileik materyaller listesinde Yeni Materyal isimli bir satr oluacaktr. Yeni Materyal ismi bu aamada deitirebilir. Ayrca ayn anda Yeni Materyal satr altnda Bo Katman isimli bir katman da oluturulmutur. Yeniden Adlandr butonunu tklayarak Bo Katman ismini deitirebilirsiniz. Yeni Katman butonu ile baka katmanlar da oluturabilirsiniz. Katman oluturduka sa tarata materyallerin grnm deiecektir. Her katman, bileik materyalin tabakasn temsil etmektedir. Sa taraftaki parametreleri kullanarak katmann kalnln, rengini, tarama tipini deitirebilirsiniz. Katman tanmlama ilemi bitince Tamam butonunu tkayn ve diyalogdan kn. Tanmladnz katman istediiniz objeye atayn.

Bileik materyalin herhangi bir objeye atanmas


Bileik materyal atamak istediiniz objenin ayarlar diyalogunu tklayn. (rnein Ayarlar/Duvar Ayarlar) Obje ayarlar diyalogunda Bileik Materyal Kullan satrn iaretleyin. Listeden kullanmak istediiniz bileik materyali sein. Bileik materyal tanml deilse, Ayarlar/Bileik Materyaller satrn tklayarak tanmlama yapabilirsiniz. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.

Bileik materyal editr diyalogu


Materyal kalnl: Tanmlanan bileik materyalin hangi kalnlkta oluturulduu bilgisi yazar. Kalnlk : Oluturulan katmann kalnl bu satrda tanmlanr. Kalnl sabitle : Herhangi bir ilevi yoktur. Ana katman : Katmann durumunu belirler. Bileik materyal birden fazla katman tanmndan oluabildii iin, bir katman ana katman olarak tanmlanr. Bileik materyal atanm objeler kesitirildiinde kesiimler ana katmanlar baz alnarak yaplr. Normalde, ayn zellikte katmanlarla

526

3 Boyut, Grn ve Perspektif birletirilmi objelerin kesiimleri ana katmana bal deildir. Baka bir deyile, her katman ayn ynde denk geldii iin kesiim kendiliinden oluacaktr. Farkl zellikte katmanlar birletirildiinde ise, kesiimin hangi katman baz alnarak yaplaca ana katmanla belirlenir. Kesiimlerde ana katmanlar birbirlerine uzatlarak birletirilecektir. Dier katmanlar ise, objenin birletii noktada bitirilecektir. Aktif tarama : Seilen katmann hangi taramada izilecei belirlenir. Tklanarak alan tarama seenekleri diyalogunda istenilen tarama tipi seilir. Tarama rengi : Seilen taramann hangi renkte izilecei belirlenir. Renk kutucuu zerine tklanp alan renk paleti zerinde fare imleci srklenerek deitirilebilir. Arka plan rengi : Taramann altnda kalan zeminin rengidir. Renk kutucuu zerine tklanp alan renk paleti zerinde fare imleci srklenerek deitirilebilir. Snr izgisi rengi: Taramann snrn belirleyen rengin izgisi ayarlanr. Renk kutucuu zerine tklanp alan renk paleti zerinde fare imleci srklenerek deitirilebilir. Yeni Materyal : Yeni bir materyal oluturmak istendiinde bu buton tklanr. Tklandnda sol tarafta Bileik Materyal listesinde Yeni Materyal ve altnda Bo Katman satr alr. Yeni Katman : Yeni bir katman almak istendiinde bu buton tklanr. Tklandnda sol tarafta, iaretli materyalin altnda yeni birBo Katman satr alr. Kopyala : Tklandnda iaretli olan satrn kopyasn oluturur. Materyal Ykle: Tklandnda Bileik Materyal Listesi diyalogu alr. Bu diyalogda daha nceden saklanm bileik materyallerin listesi bulunmaktadr. stenilen materyal seilip ve Tamam butonuna tklandnda, materyal allan projeye yklenmi olur. Materyal Kaydet: Tanmlanm bir materyali sonradan kullanlmak zere kayt etmeye yarar. Saklanm bir materyal Materyal Ykle butonu ile yklenir. Katman Kaydet : allan bir katman sonradan kullanlmak zere kayt etmek iin kullanlr. Katman Ykle: Daha nce kayt edilmi bir katman yklemek iin kullanlr. Yeniden Adlandr: allan bileik materyalin ya da katmann isminin deitirilmesi iin kullanlr. Kaldr : Tanmlanm bir materyalin ya da katmann silinmesi iin kullanlr.

527

3 Boyut, Grn ve Perspektif

Materyal (yzey dokusu) tanm


Materyaller duvar, kolon deme vb. 3-boyutlu objelere atanarak, bu objelerin render ve kat model grntlerindeki doku, transparanlk gibi zelliklerini belirlerler. Materyaller kullanc tarafndan tanmlanr ve eitli objelere atanabilirler. Materyal tanmlamak iin:
Ayarlar/Materyaller satrn tklayn.

Alan Materyaller diyalogundan Olutur butonunu tklayn.


Materyal Editr diyalogu ekrana gelecektir.

Buradan parametreleri ayarlayn. Se butonlar zerine tklandnda Yzey Dokular diyalogu ekrana gelir. Yzey dokusu seip tamam butonuna tklayarak doku seimlerini yapn.
Materyal Ad satrna oluturulacak materyal iin uygun bir isim yazn.

Tamam butonunu tklayn. Materyal Editr diyalogu kapanacaktr. Materyaller diyalogundaki materyal listesi ekranna tanmlanan materyalin ismi eklenecektir. Tekrar Yarat butonunu tklayp Materyal Editr diyaloguna girerek yeni materyaller tanmlayabilirsiniz. Materyal listesinden mevcut bir materyali farenin sol tuu ile tklayarak seip, Deitir butonunu tklayarak materyal editrne girebilir, buradan setiiniz materyalin zelliklerini deitirebilirsiniz. Tamam butonunu tklayn. Materyal diyalogu kapanacaktr.

Materyal diyalogu:
Olutur: Tklandnda Materyal Editr diyalogu alr. Buradan yeni materyal tanmlanr. Deitir: nce materyal listesinden bir materyal seilir. Deitir butonu tklandnda materyal editr alr. Buradan, seilen materyalin ayarlarnda deiiklikler yaplabilir. Sil: Materyal listesinden materyal seilip tklandnda, seilen materyal silinir.

528

3 Boyut, Grn ve Perspektif Kullanlmayan Materyalleri Sil: Tklandnda projede herhangi bir objede kullanlmam tm materyalleri kaldrr. Arivden Ykle: Daha nceden kayt edilmi materyalleri projeye ekler. Tklandnda alan diyalogda shift ve/veya ctrl tuuna basarak birden fazla materyal tek seferde projeye alabilirsiniz.
Materyal Editr diyalogu:

evre rengi: Malzemenin kendi rengidir. Yaylma rengi: Malzemenin k ald zamanki rengidir. Spekler renk: Parlaklk rengidir. Opasite ve yanstma
Parlaklk ve parlaklk iddetiyle, materyal tanmlanm objenin k aldndaki parlaklk deerleri girilebilir. effaflk objelere geirgenlik yani arkasn gsterme zellii kazandrr. Deer 100 girilirse materyal tamamen effaf grnecek ve altnda, arkasnda veya stndeki dier objeleri gsterecek, kendi dokusu grnmeyecektir. 50 olduunda yar yarya alr. Yani arkasn gsterme zellii yarya derken kendi dokusunu da gsterir. Yansma materyale etrafndaki objeleri yanstma zellii kazandrr. Deer 100 olduunda materyal kaplanan obje tamamen ayna zelliinde olur. Aydnlanma bu materyalin tanmland nesnelere k kayna zellii kazandrr. rnein bir kreye aydnlanma deeri verilmi materyal kaplanr ve radiosity hesab yaplrsa k kayna zellii gsterir.

Doku1: nndeki kutucuk iaretli ise burada seili doku kullanlacaktr. aretli deilse renkler ksmnda tanml renkler materyal olarak alnr. Doku2: nndeki kutucuk iaretli iken se butonuna baslp bir doku seildiinde belirtilen oranlarda doku 1le kararak materyali oluturacaktr. Opaklk: Yzey dokusunun siyah ve beyaz olma durumuna gre opaklk zellii ayarlanr. Bu zellii anlamak iin zeri yazl olan dokulardan birini sein. Opaklk deeri arttrldka siyah ksmlar doku1de tanmlanan dokuyla kaplanrken beyaz ksmlarn effafl artacaktr. Dokularn hangi ksmlarnn opak (siyah), hangi ksmlarn effaf (beyaz) olduunu anlamak iin herhangi bir boyama programnda dokular ap grey scale olarak baklabilir. Kabartma: Bu zellik dokularn derz, girinti kntlar gibi zelliklerini en iyi hale getirmek iin kullanlr. Doku 1e dz bir doku tanmlayn. Kabartmaya derzli bir doku tanmlayn. Deeri 100 yapn ve render aln. Dz doku zerinde, kabartmada seilen doku derzleri oluacaktr. Kabartma zelliini, doku1 ve kabartmada ayn dokuyu seip doku kabartmalarn daha iyi vurgulayarak da kullanmak mmkndr.

529

3 Boyut, Grn ve Perspektif Parlaklk: Objenin k alma durumuna gre aydnlanan blgesinde seilen doku grlr. Yansma: Materyal kaplanan obje yada yzey, yansmada tanmlanan materyali de gsterir. Ayn zamanda yansma deeri olarak girilen deer kadar yansma yapar. Deer 100 olduunda materyalini de koruyarak ayna zellii gsterir. Deer 50 olduunda yanstma zellii yarya der. Not: Bu yansmann opasite ve yanstma blmndeki yansmadan fark ayna zelliini alrken kendi materyalini de korumasdr. Kaydet: Oluturulan materyali materyal listesine ekler. Hem ideCAD Statikte hem ideCAD Renderda istenilen projenin iinde materyal editrnden tekrar yklenmek suretiyle kullanlabilir. Ykle: Kaydedilen materyaller, ykle butonun basarak materyal listesinden seilip kullanlabilir. Ortam ve yaygn renk ayn olsun: aretli ise yaygn renge mdahale edilemez, ortam rengiyle ayn renk alnr. Seili objelere uygula: Seili objeler varken, bu seenek aktif hale getirilip tamam butonuna tklanrsa, seili tm objelere materyal kaplanr.

Materyalin herhangi bir objeye atanmas


Materyal atamak istediiniz objenin ayarlar diyalogunu tklayn. (rnein Ayarlar/Duvar Ayarlar) Obje ayarlar diyalogunda Materyal grn blmnde, duvarn her bir yzne ait listeden kullanmak istediiniz materyali sein. Materyal tanml deilse, Ayarlar/Materyaller satrn tklayarak tanmlama yapabilirsiniz. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn

3B Perspektif ve Kat Modelleme


Perspektif - Grn Pencereleri ve Grnt Konfigrasyonu
Perspektif ve grn pencereleri, planda izilen 3-boyutlu objelerin yaplan seime gre n, arka, sol, sa, alt, st ve eitli ynlerden perspektif grntlerinin grntlendii pencerelerdir. Yaplan grnt konfigrasyonuna gre bu pencereler plan penceresinin evresinde yer alrlar. Bu pencerelerin sa st kesinde buton bulunur. Bu butonlardan; En sadaki (ok iaretli) farenin sol tuu ile tklanrsa, ilgili grn penceresi ekrann tamamn kaplar. Ayn buton tekrar tklandnda grn penceresi eski byklk ve pozisyonuna geri

530

3 Boyut, Grn ve Perspektif dner. Ortadaki buton tklanrsa, buton zerindeki N harfi 1e dnr. Bir daha tklannca 1 rakam tekrar N harfine dnr. Buton zerinde N harfi varsa, ilgili grn penceresinde projedeki tm katlar grntlenir. Eer buton zerinde 1 rakam varsa, ilgili grn penceresi sadece ilgili kat gsterir. Soldaki buton ilgili pencerede sadece seilen objeleri ya da tm objeleri grntlemek iin kullanlr. Default olarak bu butonun zerinde A harfi grlr. Buton farenin sol tuu ile tklandnda zerindeki harf Sye dnr. Butonun zerinde A harfi varken, planda girilmi tm 3-boyutlu objeler ilgili pencerede grlr. Sadece belirli objeler seilip, sadece bu objelerin grntlenmesi isteniyorsa ilgili objeler plan ya da dier pencerelerden seilir ve buton tklanr. lgili grn penceresinde seili olmayan objeler gizlenir ve sadece seili objeler grntlenir. Seili obje yoksa hibir obje grntlenmez. Ekrandaki grnt konfigrasyonunu semek iin:
Grnt/Grnt Konfigrasyonu satrn tklayn. Grnt Konfigrasyonu diyalogu ekrana gelecektir.

Buradaki mevcut konfigrasyonlardan birini sein ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, ekran seilen konfigrasyona gre dzenlenecektir. Grnt ve perspektif pencereleri zerinde farenin sa tuu tklandnda alan mende Grnt Deitir satr yer alr. Fare bu satrn zerine getirildiinde bir alt men alr. Bu men zerinde eitli grn ve perspektif grntlere geii salayan komut satrlar vardr. Bunlar st, Alt, n, Arka, Sa, Sol, Perspektif ve Aksonometrik grnlerdir. Aksonometrik satr altnda bir men daha alr. Burada KuzeyDou, KuzeyBat, GneyDou ve GneyBat aksonometrik grnt vb seenekleri yer alr. Aksonometrik Grnt Ayarlar satr tklanarak yeni aksonometrik grnt seenekleri ilave edilebilir. Yeni aksonometrik grnt seenekleri ilave etmek iin: Grnt penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden Grnt Deitir/Aksonometrik Grntler grnt sein. mensnden aksonometrik bir

Aksonometrik Grnt penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn Aksonometrik Grnt Ayarla satrn tklayn.

531

3 Boyut, Grn ve Perspektif


Aksonometrik Grnt Ayarlar diyalogunda bulunan aksonometrik tablo zerinde farenin sa tuunu tklayn ve alan menden Ekle satrn tklayn.

Alan diyalogda yeni aksonometrik grnt iin bir isim girin dier parametreleri istediiniz gibi ayarlayn. ve Tamam butonunu tklayn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yeni eklediiniz seenek sa tu mende yerini alacaktr. Grnt pencerelerinde farenin sa tuu tklannca alan menden detay dzeyi de deitirilebilir. Sa tu mendeki Detay Dzeyi alt mensnde Tel ereve, Sakl izgi ve Kat olmak zere trl detay dzeyi vardr. lgili satrlar tklanarak penceredeki grnt deitirilebilir. Standart seenek dnda, grntde daha ileri dzey deiiklikler yapmak da mmkndr. Bunun iin: Grnt penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Detay Dzeyi/leri Ayarlar satrn tklayn. Render Ayarlar diyalogu karnza gelecektir.

Burada gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Yaptnz ayarlar ilgili grnt penceresine uygulanacaktr.
Render Ayarlar diyalogundaki parametreler:

Sis var: aretlenirse sis etkisi dikkate alnr. Sis rengi, minimum sis uzakl ve maksimum sis uzakl sisi etkileyen parametrelerdir. Sis Rengi: Sis rengini semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr. Minimum Balang Uzakl ve Sis Biti Uzakl: Minimum sis uzakl deeri kameradan itibaren sisin balad uzakl belirler. Minimum sis uzaklndan itibaren sis balar ve maksimum sis uzaklna kadar devam eder. Maksimum sis uzakl deerinden daha uzakta bulunan objeler sisten dolay grnmezler. Birimi metredir. Sis var. Objeler sisli ortamda grnr. Objeler youn sisten dolay grnmez

Sis yok

Kamera

532

Minimum Balang Uzakl

Sis Biti Uzakl

3 Boyut, Grn ve Perspektif Glgelendirme: Dz ya da yumuak seeneklerinden biri seilir. Dz seilirse glge hatlar keskin olur. Glgeler keskin izgilerle gsterilir. Yumuak seilirse, glge hatlar keskin (belirgin) deildir. Glgelerin olumas iin k kayna tanmlamak gerekir. Z Buffer Seenekleri: Dk bitli ekran kartlar kullanlyorsa, obje yzeylerinde boluklar oluabilir. Normal standartlardaki ekran katlar iin Min. uzaklk ve max. uzaklk satrlarnda yazan varsaylan deerler OpenGl render iin uygundur. Grntde problem varsa min uzaklk satrna grnty bozmayan en byk deer, max. uzaklk satrna grnty bozmayan en kk deer girilir. Max uzaklk, min uzaklktan kk olamaz. Doku kaplama: Buradaki seeneklerden biri seilir. Yukardan aaya doru inildike grnt kalitesi artar. Dier taraftan grnt kalitesinin ekran kart ile de ilgisi vardr. Grntleme: Buradaki seenekten biri seilir. Perspektif seenei tel ereve grntsdr. Sakl (hidden) bak ynne gre grnmeyen hatlarn sakland grntdr. Kat seenei seilirse dokularla kapl kat modelleme yaplr. Dier blmndeki parametrelerden Tm katlar gster seenei iaretlenirse, ilgili pencerede tm katlar (yapnn tamam) grntlenir.

Grn Pencereleri
Kat pencereleri iinde yer alan grn pencereleri, izilen projeyi n, arka, sol, sa cephelerden ve st ve alttan kubak grntlemek iin kullanlr. izim alanna girilen her trl 3-boyutlu obje ayn anda grn pencerelerinde de (ilgili bak asndan grnyorsa) grntlenir. Bu pencerelerdeki objeleri Tel ereve, Sakl izgi ve Kat Model grnt teknikleri ile grmek mmkndr. Tel ereve grnt tekniinde grntler sadece izgiler eklinde grntlenir. Sakl izgi seilirse, grntye giren obje yzeyleri, ilgili obje ayarlarnda seilen obje izim renkleri ile doldurulur. Kat model seilmesi halinde, grntye giren objeler, ilgili objelere atanm materyal dokular ile doldurulurlar. Grntleme tekniini deitirmek iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Detay Dzeyi satr zerine getirin. Burada alan alt menden Tel ereve, Sakl izgi ya da Kat satrlarndan istediinizi farenin sol tuu ile tklayn. lgili grnt penceresi seilen detay dzeyine gelecektir.

533

3 Boyut, Grn ve Perspektif Bu teknik dnda, kat model grntleme ayarlar istenirse kullanc tarafndan belirli parametrelere mdahale edilmek sureti ile ayarlanabilir. Byle bir ayarlama yapmak istiyorsanz; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Detay Dzeyi satr zerine getirin. Burada alan alt menden leri Ayarlar satrn farenin sol tuu ile tklayn. Karnza gelen Render Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.
Render Ayarlar diyalogundaki parametrelerle ilgili aklamalar bu kitapta 3B Perspektif ve Kat Modelleme / Perspektif - Grn Pencereleri ve Grnt Konfigrasyonu bal altnda bulabilirsiniz.

Grn pencerelerinin sa st kesinde buton bulunur. Bu butonlardan; En sadaki (ok iaretli) farenin sol tuu ile tklanrsa, ilgili grn penceresi ekrann tamamn kaplar. Ayn buton tekrar tklandnda grn penceresi eski byklk ve pozisyonuna geri dner. Ortadaki buton tklanrsa, buton zerindeki N harfi 1e dnr. Bir daha tklannca 1 rakam tekrar N harfine dnr. Buton zerinde N harfi varsa, ilgili grn penceresinde projedeki tm katlar grntlenir. Eer buton zerinde 1 rakam varsa, ilgili grn penceresi sadece ilgili kat gsterir. Soldaki buton ilgili pencerede sadece seilen objeleri ya da tm objeleri grntlemek iin kullanlr. Default olarak bu butonun zerinde A harfi grlr. Buton farenin sol tuu ile tklandnda zerindeki harf Sye dnr. Butonun zerinde A harfi varken, planda girilmi tm 3-boyutlu objeler ilgili pencerede grlr. Sadece belirli objeler seilip, sadece bu objelerin grntlenmesi isteniyorsa ilgili objeler plan ya da dier pencerelerden seilir ve buton tklanr. lgili grn penceresinde seili olmayan objeler gizlenir ve sadece seili objeler grntlenir. Seili obje yoksa hibir obje grntlenmez. Grn pencerelerindeki grntleri direkt olarak yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir. Ancak buradaki grnlerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn izim ktsn almak mmkndr. Grnleri vektr izime dntrmek iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende Vektr izimi Olutur satrn tklayn. Vektr izimi Olutur diyalogu karnza gelecektir.

534

3 Boyut, Grn ve Perspektif Buradan Tamam butonunu tklayn. Yeni bir 2-boyutlu pencere alacak ve ilgili grn penceresindeki grn burada vektrel olarak oluturulacaktr. Bu izime iki boyutlu olarak mdahale edebilir, izim ktsn alabilirsiniz. Grn pencereleri herhangi bir anda baka bir grn, plan, perspektif ya da aksonometrik perspektif penceresine dntrlebilir. Bunun iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Grnt Deitir satr zerine getirin. Burada alan alt menden istediiniz grnt tipi zerine farenin sol tuu ile tklayn. lgili grn penceresi deiecektir.

Perspektif Pencereleri
Kat pencereleri iinde yer alan perspektif pencereleri, izilen projeyi herhangi bir bak asndan 3boyutlu olarak grntlemek iin kullanlr. izim alanna girilen her trl 3-boyutlu obje ayn anda perspektif pencerelerinde de grntlenir. Bu pencerelerdeki objeleri Tel ereve, Sakl izgi ve Kat Model grnt teknikleri ile grmek mmkndr. Tel ereve grnt tekniinde grntler sadece izgiler eklinde grntlenir. Sakl izgi seilirse, grntye giren obje yzeyleri, ilgili obje ayarlarnda seilen obje izim renkleri ile doldurulur. Kat model seilmesi halinde, grntye giren objeler, ilgili objelere atanm materyal dokular ile doldurulurlar. Grntleme tekniini deitirmek iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Detay Dzeyi satr zerine getirin. Burada alan alt menden Tel ereve, Sakl izgi ya da Kat satrlarndan istediinizi farenin sol tuu ile tklayn. lgili grnt penceresi seilen detay dzeyine gelecektir. Bu teknik dnda, kat model grntleme ayarlar istenirse kullanc tarafndan belirli parametrelere mdahale edilmek sureti ile ayarlanabilir. Byle bir ayarlama yapmak istiyorsanz;

535

3 Boyut, Grn ve Perspektif lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Detay Dzeyi satr zerine getirin. Burada alan alt menden leri Ayarlar satrn farenin sol tuu ile tklayn. Karnza gelen Render Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.
Render Ayarlar diyalogundaki parametrelerle ilgili aklamalar bu kitapta 3B Perspektif ve Kat Modelleme / Perspektif - Grn Pencereleri ve Grnt Konfigrasyonu bal altnda bulabilirsiniz.

Grn pencerelerinin sa st kesinde buton bulunur. Bu butonlardan; En sadaki (ok iaretli) farenin sol tuu ile tklanrsa, ilgili grn penceresi ekrann tamamn kaplar. Ayn buton tekrar tklandnda grn penceresi eski byklk ve pozisyonuna geri dner. Ortadaki buton tklanrsa, buton zerindeki N harfi 1e dnr. Bir daha tklannca 1 rakam tekrar N harfine dnr. Buton zerinde N harfi varsa, ilgili grn penceresinde projedeki tm katlar grntlenir. Eer buton zerinde 1 rakam varsa, ilgili grn penceresi sadece ilgili kat gsterir. Soldaki buton ilgili pencerede sadece seilen objeleri ya da tm objeleri grntlemek iin kullanlr. Default olarak bu butonun zerinde A harfi grlr. Buton farenin sol tuu ile tklandnda zerindeki harf Sye dnr. Butonun zerinde A harfi varken, planda girilmi tm 3-boyutlu objeler ilgili pencerede grlr. Sadece belirli objeler seilip, sadece bu objelerin grntlenmesi isteniyorsa ilgili objeler plan ya da dier pencerelerden seilir ve buton tklanr. lgili grn penceresinde seili olmayan objeler gizlenir ve sadece seili objeler grntlenir. Seili obje yoksa hibir obje grntlenmez. Perspektif pencerelerinde yap modelini, farkl bak alarndan bakarak incelemek mmkndr. nteraktif Kamera ve Uu Modu komutlar bu amala gelitirilmitir.
nteraktif Kamera komutu ile perspektif grnty incelemek iin;

lgili perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden nteraktif Kamera satrn tklayn. Fare imleci el haline dnecektir. Perspektif penceresi zerinde farenin sol tuunu tklayp basl tutarak imleci hareket ettirin. Perspektif dnecek, bak as deiecektir.

536

3 Boyut, Grn ve Perspektif Farenin sa tuunu tklayp basl tutarak imleci yukar aa hareket ettirin. mlecin yukar doru hareketinde grnt yaknlaacak, aa doru hareketinde uzaklaacaktr. Farenin sol tuunu basl tutup, ayn zamanda klavyeden Ctrl tuunu da basl tutar ve fare imlecini saa-sola hareket ettirirseniz, grnt saasola kayacaktr. Bu durumda imleci yukar-aa hareket ettirirseniz grnt ileri-geri kayacaktr. Farenin sa tuunu basl tutup, ayn zamanda klavyeden Ctrl tuunu da basl tutar ve fare imlecini yukar-aa hareket ettirirseniz, grnt yukar-aa kayacaktr.
nteraktif Kamera modundan kmak iin ilgili perspektif penceresi zerinde fareyi ift tklayn ya da klavyeden Esc tuuna basn. Uu Modu komutu ile perspektif grnty incelemek iin;

lgili perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden Uu Modu satrn tklayn. Fare imleci kaybolacaktr. Fareyi hareket ettirin. Perspektif grnt fare hareketine bal olarak deiecektir. Bu srada klavyeden sa ve sol ok tularn kullanarak grnty saa-sola, Page Up ve Page Down tularn kullanarak da yukar-aa kaydrabilirsiniz. Yukar ve aa ok tular ile de grnty yaklatrp uzaklatrabilirsiniz. Uu modundan kmak iin fareyi ift tklayn ya da klavyeden Esc tuuna basn. Perspektif pencerelerindeki grntleri direkt olarak yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir. Ancak buradaki perspektiflerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn izim ktsn almak mmkndr. Perspektifleri vektr izime dntrmek iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende Vektr izimi Olutur satrn tklayn. Vektr izimi Olutur diyalogu karnza gelecektir. Buradan Tamam butonunu tklayn. Yeni bir 2-boyutlu pencere alacak ve ilgili grn penceresindeki grn burada vektrel olarak oluturulacaktr. Bu izime iki boyutlu olarak mdahale edebilir, izim ktsn alabilirsiniz.

537

3 Boyut, Grn ve Perspektif Perspektif pencereleri herhangi bir anda grn, plan ya da aksonometrik perspektif penceresine dntrlebilir. Bunun iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Grnt Deitir satr zerine getirin. Burada alan alt menden istediiniz grnt tipi zerine farenin sol tuu ile tklayn. lgili grn penceresi deiecektir. Projede eitli noktalara kameralar yerletirilip, bu kameralardan da perspektif grntleri incelemek mmkndr.
iz/Kamera komutu ile plan penceresinde kamera tanmladktan sonra herhangi bir pencere zerinde farenin sa tuunu tklayn.

Alan mende fare imlecini Grnt deitir satr zerine srkleyin. Burada alan alt mende tanml kameralarn da isimleri grlecektir. stediiniz kamera satrn tklayn. lgili pencereye seilen kamera bak asndan perspektif grnt gelecektir. Kamera perspektiflerinde de yukarda anlatld gibi nteraktif Kamera ya da Uu Modu komutlar ile kamera bak asn deitirerek perspektifi inceleyebilir, ayn ekilde vektr izim de oluturabilirsiniz.

Aksonometrik Perspektif Pencereleri


Perspektif pencereleri yapy boyutlu olarak incelemek iin gelitirilmi pencerelerdir. Bu pencerelerdeki grntlerin vektrel izimini oluturup ktsn almak da mmkndr. Ancak perspektif pencerelerinden oluturulacak vektr ktlarnda bak ynn ve lei belirlemek zordur. Bu amala programda Aksonometrik Perspektif Pencereleri gelitirilmitir. Aksonometrik Perspektif Penceresine gemek iin; Herhangi bir pencere zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Grnt Deitir satr zerine srkleyin. Burada alan alt mende imleci Aksonometrik Grntler satr zerine srkleyin. Alan alt menden istediiniz aksonometrik perspektif satrn tklayn. lgili pencere seilen

538

3 Boyut, Grn ve Perspektif aksonometrik grntye geecektir. Programda Gneydou, Kuzeybat, Monometrik Taban vs. gibi standart aksonometrik grntler mevcuttur. Ancak kullanc isterse yeni aksonometrik grntler de tanmlayabilir ya da mevcut aksonometrik grntlere mdahale edip istedii deiiklikleri yapabilir. Bu ilemler iin; Herhangi bir aksonometrik perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan menden Aksonometrik Grnt Ayarla satrn tklayn. Alan diyalogda gerekli deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Diyalogda yer alan parametreler unlardr: n Ayarlar: Tanml aksonometrik grntler bu tabloda listelenir. Listeye yeni aksonometrik grntler ekleyebilir ya da mevcut grnt tiplerini listeden kartabilirsiniz. Yeni grnt eklemek iin bu pencere zerinde farenin sa tuunu tklayn ve alan menden Ekle satrn tklayn. Yeni bir satr alacaktr. Uygun bir isim girin ve parametreleri ayarlayn. lgili grntnn sa tu mensnde yer almasn istiyorsanz, popup stunundaki kutucuu iaretleyin. Herhangi bir grnty listeden silmek iin ilgili grnt ad zerinde farenin sa tuunu tklayn ve alan menden sil satrn tklayn. Orijinallere Geri Dn: Varsaylan aksonometrik grnt tiplerini n grnt listesine ekler. Normal: Bu buton basl iken grntnn bak asna mdahale edebilirsiniz. Farenin sol tuunu basl tutarak imleci sadaki koordinat n grnt penceresi zerinde kaydrn. Buradaki koordinat sistemi ve ilgili grnt penceresindeki aksonometrik grnt dnecektir. Bak asn aadaki X, Y ve Z kutucuklarna derece cinsinden a deeri girerek de ayarlayabilirsiniz. Serbest izgi: Bu buton basl iken grntnn leine mdahale edebilirsiniz. mleci sadaki koordinat n grnt penceresi zerine getirin. X/Y/Z koordinat eksenlerinden birinin zerine farenin sol tuunu tklayn ve tuu basl tutarak imleci srkleyin. lgili koordinat ekseninin ve ilgili penceredeki objelerin lei deiecektir. lek ve bak asn aadaki X, Y, Z a (derece) ve lek kutucuklarna deer girerek de ayarlayabilirsiniz. lek: lgili aksonometrik grnt penceresindeki objelerin X, Y ve Z ynndeki lek deerlerini girin. rnein; grnt penceresinde 4x4x4 boyutlarnda kp eklinde bir obje olsun. X iin 1, Y iin 0.5, Z iin 2 girelim. Bu ayarlamadan sonra ilgili aksonometrik grnt penceresinden vektr izim alalm ve boyutlar lelim. X boyutu 4 metre, Y boyutu 2 metre, Z boyutu da 8 metre olacaktr.

539

3 Boyut, Grn ve Perspektif A: Grntnn X, Y ve Z alar (derece). Sfrla: Varsaylan a ve lek deerlerini geri yklemek iin tklayn. Sa el sistemi: Sa el sistemi alar ile almak iin iaretleyin. Aksonometrik Perspektif pencerelerindeki grntleri direkt olarak yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir. Ancak buradaki perspektiflerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn lekli olarak izim ktsn almak mmkndr. Vektr izime dntrmek iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende Vektr izimi Olutur satrn tklayn. Vektr izimi Olutur diyalogu karnza gelecektir. Buradan Tamam butonunu tklayn. Yeni bir 2-boyutlu pencere alacak ve ilgili grn penceresindeki grn burada vektrel olarak oluturulacaktr. Bu izime iki boyutlu olarak mdahale edebilir, izim ktsn alabilirsiniz. Aksonometrik Perspektif pencereleri herhangi bir anda grn, plan ya da perspektif penceresine dntrlebilir. Bunun iin; lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende fare imlecini Grnt Deitir satr zerine getirin. Burada alan alt menden istediiniz grnt tipi zerine farenin sol tuu ile tklayn. lgili grn penceresi deiecektir.

540

Blm 14 2-Boyut 2B obje (ilkel obje) ilemleri


lkel objeler
izgi, ember, yay, eri (nurbs, kapal nurbs, bezier, kapal bezier, serbest izgi), yaz objeleri programda ilkel obje olarak adlandrlr. lkel objeler 2-boyutlu objelerdir. Hem 3-boyutlu kat pencerelerinde, hem de 2-boyutlu izim pencerelerinde kullanlabilirler. lkel objeler ayarlarn lkel Obje Ayarlar diyalogundan alrlar. Sadece yaz objesi Yaz Ayarlar diyalogundan ayarlanr.

Blok yap
Seilen iki boyutlu objeleri bir obje haline getirir. Blok haline getirilen obje, tek tklama seilir, tanr. 2 boyutlu objeleri bloklamak iin;
Deitir/Blok Yap satrn tklayn.

Bloklanacak 2 boyutlu objeleri sein. Farenin sol tuuna basn. Bloklanan objeleri paralamak iin Obje Parala komutu kullanlr.

Obje parala
Bloklanm objeleri, ilkel objelere ayrr. Bunun yannda, baz 3 boyutlu objeler(ktphane, merdiven), llendirme hatlar, kotlar, etiketler, statik izimler Obje Parala komutuyla izgi, yay, ember vs objelerine ayrlabilir.
Deitir/Obje Parala komutunu tklayn.

Paralanabilen bir obje sein.(Merdiven, llendirme hatt vs) Farenin sol tuuna basn.

541

2-Boyut

Uzat
Uzat komutu, seilen bir izginin, belirlenen 2 boyutlu bir objenin (izgi, ember vb.) snrna dorultusu da olabilir- kadar uzatlmas iin kullanlr. Kesit aln, 2 Boyuta aktarn veya birbirini kesmeyen ancak kesebilecek iki izgi izin.
Uzat ikonunu tklayn.

1. izgiyi tklayn. Sa tuu tklayn. 2. izgi tklayn. 2. izgi 1. izgiye kadar uzatlacaktr.

Trim
Trim komutu, izim alannda setiiniz 2 Boyutlu herhangi bir objenin (bu bir ember, kesien izgiler, yay olabilir), bir kesme kenarndan itibaren kalan paralarn silmek iin kullanlr. Silinecek nesne, seilen objenin iinde ya da dnda olabilir, ama ayn zamanda onunla kesimelidir. Trim ilemi, silinecek nesnenin tamamn silmez; kesien izgilerin tam ksmlarn, kesime yerinden siler. Kesit aln, 2 Boyuta aktarn veya birbirini kesen iki izgi izin.
Trim ikonunu tklayn.

1. izgiyi tklayn. Bu izgiden sonras kesilecek. Sa tuu tklayn. 2. izgiyi tklayn. Tkladnz taraf silinecektir. Ayn anda birden fazla izgiyi trimlemek:

542

2-Boyut

Trim ikonunu tklayn.

Dik izgiyi sein. Farenin sa tuuna basn. Sadaki paralel izgileri kesecek ekilde iki nokta vererek oklu trimi gerekletirin. Moddan kmak iin Esc tuuna basn.

Break
Break komutu, izim alannda setiiniz 2 Boyutlu herhangi bir objenin (izgi, ember, yay) belli bir ksmn silmek iin kullanlr. Kesit aln, 2 Boyuta aktarn veya bir izgi izin.
Break ikonu tklayn.

izgiye tklayn. mlecin ekli deiecektir. izgi zerinde iki nokta iaretleyin. aretlenen iki nokta aras silinecektir.

543

2-Boyut Not: emberde seme ilemi saat akrebinin ynnde yaplrsa seilen iki nokta arasnn dndaki izgi silinir.

lekle (Scale)
lekle komutu, 2 boyutlu objelerin (izgi, ember, yay) ekillerinin bykln deitirme olana salar. Kesit aln veya 2 boyuta aktarn.
Deitir/lkel Objeler/lekle/lekle satrn tklayn.

Deitirmek istediiniz objeleri sein. Farenin sa tuuna basn. mlecin ekli deiecektir. Baz noktay verdikten sonra objeleri byltp kltebilirsiniz. lekle (referans), lekle komutuyla ayn ilevi yerine getirir. Farkl yan ise objelerin byltlp kltme oranna nmerik olarak mdahale edebilmemizdir. Kesit aln veya 2 boyuta aktarp izgi izin.
Deitir/lekle/lekle (Referans) satrn tklayn.

Deitirmek istediiniz objeleri sein. Farenin sa tuuna basn. mlecin ekli deiecektir. Farenin sol tuu ile tklayarak baz noktay verin. Karnza gelen diyalogda mevcut lei girin (rnein 1) ve Tamam butonunu tklayn. Ayn diyalog tekrar karnza gelecektir. stediiniz lei girin (rnein 2). Seilen objeler leklenecektir. Verdiimiz rnee gre izim alannda uzunluu 1 metre olan bir izginin uzunluu 2 metreye kacaktr. Eer ilk deer 2 ikinci deer 1 girilseydi, 1 metre olan bir izginin uzunluu 0.5 metreye drlecekti.

544

2-Boyut

Fillet
Fillet komutu, izim alannda setiiniz 2 Boyutlu iki doruyu, yaylar veya emberleri belirli bir yarapta uygun bir yay kullanarak birletirir. Kesit aln, 2 Boyuta aktarn veya birbirini kesen iki izgi izin. (Birbirini kesmeyen fakat yayla birletirilebilecek durumda olan iki izgide olabilir.)
Fillet ikonunu tklayn. kan toolbarda Ayarlar ikonunu tklayn.

Fillet ve Chamfer Ayarlar diyalogu alacaktr. Yarap satrna metre cinsinden Fillet ilemi srasnda, birletirmede kullanlacak yayn yarapn girin ve Tamam butonunu tklayn. 1. izgiyi tklayn. 2. izgiyi tklayn. izgiler girilen yarapta birleecektir.

Chamfer
Chamfer komutu, izim alannda setiiniz 2 Boyutlu iki doruyu kesime noktalarndan itibaren belli bir miktar ksaltr ve ksalan ular yeni bir doru parasyla birletirilir. Kesit aln, 2 Boyuta aktarn veya birbirini kesen iki izgi izin. (Birbirini kesmeyen fakat birletirilebilecek durumda olan iki izgide olabilir.)
Chamfer ikonunu tklayn. kan toolbarda Ayarlar ikonunu tklayn.

Fillet ve Chamfer Ayarlar diyalogu alacaktr. 1. ve 2. uzaklk satrlarna metre cinsinden tanmlanr. 1.uzaklk, chamfer ilemi srasnda, seilen ilk dorunun, kesime noktasndan itibaren ne kadar ksalacan belirler. Kesime noktas, chamfer ilemi sonucunda, seilen iki dorunun birletii noktadr. 2.uzaklk ise seilen ikinci dorunun, kesime noktasndan itibaren ne kadar ksalacan belirler. Kesime noktas, chamfer ilemi sonucunda, seilen ikinci dorunun birletii noktadr 1. izgiyi tklayn. 2. izgiyi tklayn. izgiler baka bir izgi aracl ile birleecektir.

545

2-Boyut

Simetri (mirror)
ideCAD Statik programnda hem 2-boyut hem de 3-boyutta simetri alnabilir. Simetrik projelerde projenin bir taraf izildikten sonra dier taraf Simetri komutu kullanlarak kolayca oaltlabilir. Simetri almak iin:
Simetri ikonunu tklayn.

Simetrisini alacanz objelerin silinmesini istiyorsanz ekrana gelen simetri toolbarndaki ikonun basl olmasna dikkat edin. Basl deilse farenin sol tuu ile tklayarak basl hale getirin. Simetrisi alnan objelerin silinmemesini istiyorsanz ikonun basl olmamasna dikkat edin. Objeleri sein. Farenin sa tuuna basn. izim alann tklayarak, simetri ekseninin 1.noktasn verin. Tekrar tklayarak simetriyi sonlandrn. Esc tuu ile modu bitirin.

Ofset
Ofset ile, 2 boyutlu bir izim esinin (izgi, ember, yay) ie ya da da doru belli bir mesafede paralelini alabilirsiniz. Kesit aln veya 2 Boyuta aktarn veya izgi izin.
Ofset ikonunu tklayn.

Alan ofset toolbarndaki ofset mesafesi kutusuna ofset mesafesini (metre) girin. Objeyi sein. Ofset ynn belirlemek iin izim alann tklayn. Bitirmek iin farenin sa tuuna basn.

546

2-Boyut

Ta
Programda iki ve boyutlu tm objeler tanabilir. Komuta menden Deitir/Ta komutuyla ulalabilir. Yada; Tanacak obje yada objeler seilir. Herhangi bir obje zerindeyken sa tua baslr. Alan sa tu menden ta komutu seilir. Tama iin baz nokta sol tula seilerek verilir. Objenin tanaca nokta sol tula tklanr.

Teet
Tklanan bir noktadan, seilen yay veya embere teet izer.
Aralar/Yakalama/Teet satrn tklayn.

Yay veya emberi sein. Teet izilecek noktay belirleyin. Tklanan noktadan seilen yay ya da embere teet izilecektir.

Alan ve evre
Noktalarla belirlenen kapal bir poligonun alann ve evresini m2 ve metre cinsinden hesaplar.
Aralar/Alan satrn tklayn.

Alan ve evresini lmek istediiniz alann ke noktalarn srayla tklayn. Program tklanan noktalarn belirledii poligonun evresini ve alann hesaplayacaktr.

Uzaklk
Tklanan iki noktann birbirine olan yatay, dikey ve tklama dorultusundaki uzaklklar ile iki noktadan geen dorunun asn hesaplar. Uzaklklar metre, a derece cinsindendir.

547

2-Boyut
Aralar/Uzaklk satrn tklayn.

Srasyla 1 ve 2. noktalar tklayn. Tklanan noktalarn uzaklk ve a bilgileri hesaplanacaktr.

A
Seilen iki obje arasndaki ay hesaplar. A birimi derecedir.
Aralar/A satrn tklayn.

Srasyla iki obje sein Seilen iki obje arasndaki a deeri ve onu 180 dereceye balayan geni a deeri hesaplanacaktr.

2B izimleri
2B izim pencereleri
3B objelerin paralanp 2B objelere dntrld pencerelerdir. atlar, ktphaneler, duvarlar gibi btn 3B objeler, i d llendirme gibi akll objeler, izgilere, taramalara ve basit yazlara dntrlrler.
2 Boyut izim Olutur komutuyla 2B pencerelerini oluturabilirsiniz. Proje izdirilmeden nce gerekebilecek son dzeltmeler bu pencerelerde yaplabilir. 2B pencereleri proje modellerinin oluturulduu ortamdan tamamen bamsz pencerelerdir. Bunun yannda 2B pencerelerle kat pencereleri ve kesit pencereleri arasnda Kopyala komutu, Yaptr komutu ile bilgi aktarm yaplabilir.

2B pencereleri istediiniz anda ve istediiniz sayda kullanabilirsiniz.


Yeni 2B izim Penceresi komutuyla bo 2B penceresi oluturabilir ve bu pencerede 2 boyutlu izimler yapabilirsiniz.

Kesit
Program kesit ve grn otomatik olarak ayrmaktadr. izilen hattn zerinden geen objeler kesite, uzakta bulunan objeler grne girmektedir.

548

2-Boyut Kesit almak iin:


iz/Kesit satrn tklayn.

izim alannda iki nokta tklayarak kesit hattn belirleyin. Klavyeden Enter tuuna basn. Kesit ynn belirlemek iin tekrar izim alann tklayn. Kesit hattnn grntlenmesini istediiniz tarafn tklamalsnz. Ekrana alan Kesit diyalogunda gerekli ayarlar yapn ve tamam butonunu tklayn.
Aralar/Kesit Grntle satrn tklayn ve ekrana gelen kesit diyalogundan Grntle butonunu tklayn. Kesit izilecektir. Pencere/Proje izimleri satn tklayarak Kesit penceresinden baka pencerelere gei yapabilirsiniz.

Kesit penceresinde, kesit kot llendirme ile kotlar tanmlayabilirsiniz. Yine iki boyut komut olanaklar (izgi, yaz, ofset, simetri, uzat vb.) ile kesit zerinde deiiklikler yapabilirsiniz. Kesiti saklamak iin "genel izim dosyas" kaydet komutunu kullann.

Grn
Grn, kesit ile ayn eydir. Tek fark, grn isteniyorsa kesit hatt binann dndan geirilir. Bina kesilmez. Grn almak iin:
iz/Kesit satrn veya toolbardan Kesit ikonunu tklayn.

izim alannda iki nokta tklayarak kesit hattn belirleyin. Kesit hatt binay kesmemelidir. rnein; n grn iin binann nnden, arka grn iin binann arkasndan geirilmelidir. Klavyeden Enter tuuna basn. izim alan zerinde kesit hattn tanmlayarak, binann bulunduu taraf tklayn. Ekrana alan Kesit diyalogunda gerekli ayarlar yapn ve tamam butonunu tklayn.

549

2-Boyut
Aralar/Kesit Grntle satrn tklayn ve ekrana gelen kesit al diyalogundan Grntle butonunu tklayn. Grn izilecektir. Pencere/Proje izimleri satn tklayarak Kesit penceresinden baka pencerelere gei yapabilirsiniz.

Grn zerinde tm iki boyutlu izim olanaklarndan yararlanabilirsiniz. Kesit kot, serbest ve kesiim llendirme kullanarak llendirmeleri yapabilirsiniz.

2B izim Olutur
Kat planlarn izime gndermeden nce, izim zerinde baz son rtular yapmak gerekebilir. Bu dzeltmeler 3-boyutlu kat penceresinde yaplamyorsa ilgili pencere iki boyuta aktarlabilir. ki boyuta aktarmak, ilgili kat plannn iki boyutlu bir kopyasn karmaktr. ki boyuta aktarmak iin: ki boyuta aktarmak istediiniz izimin bulunduu kat penceresine gein.
Aralar/2B izim Olutur satrn tklayn. 2B izim Oluturma diyalogu alr. Bu diyalogda Oluturma Seenekleri bulunmaktadr.

Yeni bir 2-boyutlu izim penceresi alacak, aktif kat planndaki izimler burada iki boyutlu olarak oluturulacaktr. Seilmi Objeler: Sadece seilen objelerin 2 boyuta aktarlmasn salar. Kesit izgileri: Kat penceresinde Kesit komutu ile tanmlanm kesit izgilerinin de 2 boyuta aktarlmasn salar. aretlenmezse kesit izgileri aktarlmaz. Aktarlma sonucunda, kesit izgileri, izgi objesine dntrlr. Katlar aras grnen obje izimleri: Ayarlar/Objelerin Katlardaki Grnrl diyalogunda ayarlanabilen izgilerin 2 boyuta aktarlp aktarlmayacan belirleyen parametredir. aretlenirse, bu izgiler 2 boyuta aktarlr. aretlenmezse aktarlmaz. Taramalar Parala: aretlenirse, kullanc tanml ve parametrik tarama objelerinin izgi objelerine dntrlerek 2 boyuta aktarlr. aretlenmezse tarama objeleri tarama objesi olarak 2 boyuta aktarlr. Bitmap tarama objeleri her koulda bitmap tarama objesi olarak 2 boyuta aktarlr. Ktphaneleri Parala: aretlenirse, ktphane objeleri izgi objelerine dntrlerek 2 boyuta aktarlr. aretlenmezse ktphane objeleri ktphane objeleri olarak 2 boyuta aktarlr.

550

2-Boyut Merdivenleri Parala: aretlenirse, merdiven objeleri izgi objelerine dntrlerek 2 boyuta aktarlr. aretlenmezse merdiven objeleri merdiven objeleri olarak 2 boyuta aktarlr.
Proje/Yeni 2B Penceresi komutuyla bo 2B penceresi oluturabilir ve bu pencerede 2 boyutlu izimler yapabilirsiniz.

ki boyuta aktarlan boyutlu objeler artk boyutlu obje olma zelliini yitirirler. rnein; kat plannda tek bana bir obje olan bir duvar objesi iki boyuta aktarldnda iki duvar izgisi, iki duvar svas izgisi ve duvar taramasndan oluur. izgiler ve tarama ayr iki boyutlu objelerdir. Bu izgilerin ve taramann zelliklerine mdahale edilebilir. ki boyutlu kesit ve grn pencereleri de tekrar iki boyuta aktarlabilir. Bu pencerelerde bulunan kesiim llendirme, kesit kot llendirme gibi l bloklar yaz, izgi vb. bileenlerine ayrlrlar. Kesit kot lleri akll l zelliini yitirirler.

Vektr izim Olutur


Grn, perspektif ve aksonometrik perspektif pencerelerindeki grntleri direkt olarak yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir. Ancak buradaki grnlerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn izim ktsn almak mmkndr. Grn ve perspektifleri vektr izime dntrmek iin; lgili grn/perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn. Alan mende Vektr izimi Olutur satrn tklayn. Vektr izimi Olutur diyalogu karnza gelecektir. Buradan Tamam butonunu tklayn. Yeni bir 2-boyutlu pencere alacak ve ilgili grn/perspektif penceresindeki grn burada vektrel olarak oluturulacaktr. Bu izime iki boyutlu olarak mdahale edebilir, izim ktsn alabilirsiniz.

Vaziyet plan
Vaziyet plan oluturmak iin nce uygun kat plann iki boyuta aktarn. Daha sonra istediiniz kesit pencerelerinden kesitleri kopyalayn ve bu plann uygun yerlerine yaptrn. Kopyala/Yaptr ilemleri Kopyala ve yaptr bal altnda adm adm anlatlmtr. Yaptracanz kesit pencerelerindeki kot llerini, kopyalama yapmadan nce Obje Parala komutunu kullanarak ya da iki boyuta aktarmak sureti ile paralayn. Bu ilemi yapmazsanz akll kot

551

2-Boyut lleri vaziyet plan zerinde yaptrldklar yere gre kendilerini gncellerler. Kot lleri hatal olur.

Pafta Dizayn
eitli izim pencerelerindeki 2b veya 3boyut izimleri bloklayp, tek bir paftada toplayabilmek iin, programda pafta dizayn komutlar gelitirilmitir. Pafta dizayn iin, nce bir pafta oluturulur. Herhangi bir izim penceresinden bloklanan obje ya da obje gruplar bu paftaya yerletirilir. Paftaya yerletirilmi bu izimlerin kayna projenin herhangi bir aamasnda deimi olsalar dahi, blok gncelleme komutuyla paftadaki bloklarda otomatik gncellenir. Pafta dizayn ile her trl 2 boyut, 3 boyut izimler birletirilebilir, resim (bmp, jpg vs) eklenebilir. Vaziyet planlar, kesitler, grnler, detaylar pafta dizayn ile bir paftada birletirilebilir. Pafta dizayn ileminde kullanlabilecek komutlar aada anlatlmtr.

Yeni Pafta Olutur


Pafta dizayn iin, bo yeni bir pafta oluturur. Pafta oluturulurken pafta boyutlar, kenar izgileri, kenar boluklar vs pafta ile ilgili ayarlar yaplr. Pafta oluturmak iin; Aralar mensnden Pafta Dizayn/Yeni Pafta Olutur satrn tklayn. Pafta Ayarlar diyalogu alacaktr. Bu diyalogda gerekli ayarlar yapn. Tamam butonunu tklayn. Yeni bir pafta oluacaktr.

Pafta Ayarlar
Kat boyutu
Kat seimi listesinden A, B, C, US format ve tip listesinden formatlara ait kat tipi seilir. Kat tipi seildiinde Genilik ve Ykseklik satrlarnda seilen kadn boyutlar grnr. Herhangi bir boyutta

552

2-Boyut kat tanmlamak iin, Kat Seimi listesinden Serbest seilir ve Genilik, Ykseklik satrlarna kadn genilik ve ykseklik deerleri girilir. Dikey ve Yatay seenekleriyle kadn pozisyonu belirlenebilir. Kat Konturu Kad gster: aretlenirse, kat izim alan zerinde beyaz zemin eklinde gsterilir. aretlenmezse gsterilmez. Kat kontur izgisi rengi: Kadn evresine izilen kat konturunun (kad snrlayan izginin) rengi ayarlanr. Kat kontur izgisi izgi tipi: Kadn evresine izilen kat konturunun (kad snrlayan izginin) izgi tipi listeden seilir. Snr izgisi: st, Alt, Sol, Sa marj: Paftann iine izilecek drtgen izginin paftann kenarndan ne kadar boluk braklaca bu satrlara girilen deerlerle belirlenir.
Gster: aretlenirse, pafta iinde izilen snr izgisi gsterilir. aretlenmezse gsterilmez. Yazdr: aretlenirse, pafta iinde izilen snr izgisi yazcya/iziciye gnderilir. . aretlenmezse ktda izilmez. Snr izgisi rengi: Pafta iinde izilen snr izgisinin rengi ayarlanr. Snr izgisi izgi tipi : Pafta iinde izilen snr izgisinin izgi tipi ayarlanr. Pafta ad : Paftann ad girilir.

Pafta Blou Oluturma


Paftaya yerletirmek amacyla, herhangi bir izim penceresindeki izimi hafzaya ya da diske kayt edilmesini salar. Pafta blou oluturulduktan sonra, bloun yerletirilecei paftada Pafta Blou Ekle komutuyla blok yerletirilir. Pafta blou drt ayr komutla oluturulur.
Yeni Pafta Blou Tm izimler

allan izim penceresindeki izimlerin tamamn tek tklamayla blok haline getirir ve hafzaya ya da diske kayt eder.

553

2-Boyut
Aralar/Pafta Blou/Yeni Pafta Blou - Tm izimler satrn tklayn.

izim alannda herhangi bir nokta tklayn. Tkladnz nokta bloun yerletirme noktas olacaktr.
Pafta Blok Ayarlar diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, bir blok ad verin. lek belirleyin. Arive kaydet satrn iaretli brakrsanz, blok diske kayt edilecektir. Tamam butonunu tklayn. Yeni Pafta Blou Drtgen

allan izim penceresinde, izilen bir drtgen erevenin iinde kalan objeleri keserek hafzaya ya da diske kayt eder.
Aralar/Pafta Blou/Yeni Pafta Blou - Drtgen satrn tklayn.

izim alannda bloklamak istediiniz alann kesini tklayn. Fareyi hareket ettirin. Drtgen izginin ikinci noktasn tklayn. izim alannda herhangi bir noktay tklayn. Tkladnz nokta bloun yerletirme noktas olacaktr.
Pafta Blok Ayarlar diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, bir blok ad verin. lek belirleyin.

Bloun evresini bir izgi ile belirtmek istiyorsanz, Kontur iz satrn iaretleyin. Kontur rengi ve Kontur izgi tipi satrlarnda, bu izginin rengi ve izgi tipi ayarlanabilir.
Arive kaydet satrn iaretli brakrsanz, blok diske kayt edilecektir. Tamam butonunu tklayn. Yeni Pafta Blou Poligon

allan izim penceresinde, izilen bir poligonun(4 den fazla kenin belirledii alann) iinde kalan objeleri keserek hafzaya ya da diske kayt eder.
Aralar/Pafta Blou/Yeni Pafta Blou - Poligon satrn tklayn.

izim alannda bloklamak istediiniz alann kesinden birini tklayn.

554

2-Boyut Fareyi hareket ettirin. Srasyla dier noktalar tklayn. lk noktay tkladnzda, poligon tamamlanm olacaktr. izim alannda herhangi bir noktay tklayn. Tkladnz nokta bloun yerletirme noktas olacaktr.
Pafta Blok Ayarlar diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, bir blok ad verin. lek belirleyin.

Bloun evresini bir izgi ile belirtmek istiyorsanz, Kontur iz satrn iaretleyin. Kontur rengi ve Kontur izgi tipi satrlarnda, bu izginin rengi ve izgi tipi ayarlanabilir.
Arive kaydet satrn iaretli brakrsanz, blok diske kayt edilecektir. Tamam butonunu tklayn. Yeni Pafta Blou ember

allan izim penceresinde, izilen bir emberin iinde kalan objeleri keserek hafzaya ya da diske kayt eder.
Aralar/Pafta Blou/Yeni Pafta Blou - ember satrn tklayn.

izim alann tklayn. Tkladnz nokta emberin merkezidir. Fareyi hareket ettirin. emberin apn belirleyin ve tekrar tklayn. izim alannda herhangi bir noktay tklayn. Tkladnz nokta bloun yerletirme noktas olacaktr.
Pafta Blok Ayarlar diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, bir blok ad verin. lek belirleyin.

Bloun evresini bir izgi ile belirtmek istiyorsanz, Kontur iz satrn iaretleyin. Kontur rengi ve Kontur izgi tipi satrlarnda, bu izginin rengi ve izgi tipi ayarlanabilir.
Arive kaydet satrn iaretli brakrsanz, blok diske kayt edilecektir. Tamam butonunu tklayn.

555

2-Boyut

Pafta Blou Ayarlar


Pafta blou ayarlar diyalogunda, bloun lei, ad, arivlenip arivlenmeyecei gibi zellikleri ayarlanr. Aralar/Pafta Blou/Yeni Pafta Blou Tm izimler, ember, Drtgen, Poligon komutlarndan biri kullanlarak blok oluturulur. Blok oluturma ilemi aamasnn sonucunda Pafta Blou Ayarlar alr.
Aralar/Pafta Blou/Yeni Pafta Blou Tm izimler, ember, Drtgen, Poligon satrlarndan birini tklayn.

lemi bitirin. Pafta Blou Ayarlar diyalogu alacaktr. Pafta blou oluturma ve yerletirme ileminden sonra da pafta blou ayarlar deitirilebilir. Yerletirilmi pafta bloundan birini sein. Farenin sa tuuna basn. zellikler satrn tklayn. Blok Ad: Bloklanan pafta blounun addr. lek : Bloklanan pafta blounun leidir. Kontur iz: aretlenirse, bloklanan pafta blounun evresinde bir izgi izilmesini salar. Kontur rengi: Pafta blounun evresine izilen izginin rengi ayarlanr. Kontur izgi tipi: Pafta blounun evresine izilen izginin izgi tipi ayarlanr.

Pafta Blou Ekle


Yeni Pafta Blou Olutur komutlaryla oluturulmu pafta bloklarn, izim alanna yerletirir. Aralar/Pafta Dizayn/Pafta Blou Ekle satrn tklayn. Pafta Bloklar diyalogu alacaktr.

Bu diyalogda semek istediiniz blou ift tklayn.

556

2-Boyut Diyalog kapanacak, pafta blounun grnts imlete grnecektir. izim alannda herhangi bir nokta tklayn ve blou yerletirin.

Pafta Blou Gncelle


Paftaya yerletirilmi pafta bloklarnn kaynak izimi projenin herhangi bir aamasnda deitiinde, Pafta Blou Gncelle komutuyla yerletirilmi pafta bloklar otomatik gncellenir. Bir izimi pafta blou olarak blokladnz ve izim alanna yerletirdiniz. izimi deitirdiniz. Deiikliklerin yerletirdiiniz bu blokta etkili olmas iin Pafta Blou Gncelle komutunu kullannz. 2 boyutlu veya 3 boyutlu bir izim oluturunuz. (rnein duvar izebilirsiniz).
Aralar/Pafta Dizayn/Yeni Pafta Olutur komutuyla pafta tanmlayn.

rnek izimin olduu penceredeyken, Aralar/Pafta Dizayn/Yeni Pafta Blou Tm izimler satrn tklayn ve izimi yukarda anlatld ekilde bloklayn. Bir nceki aamada oluturduunuz paftadayken, Aralar/Pafta Dizayn/Pafta Blou Ekle satrn tklayn ve blokladnz bu blou sein, izim alanna yerletirin. rnek izimin olduu pencereye gein ve izdiiniz duvarlarda deiiklikler yapn. rnein duvar geniliini deitirin, tayn vb. Pafta penceresine gein.
Aralar/Pafta Dizayn/Pafta Blou Gncelle satrn tklayn.

Yerletirdiiniz blou tklayn ve farenin sa tuuna basn. Pafta blou yaptnz deiikliklere gre otomatik yenilenecektir.

557

2-Boyut

558

Blm 15 Rapor ve Metraj


Detaylandrlm Yap Metraj Birimler
nce metraj oluturan malzemelerin byklklerini belirleyen birimler tanmlanr. Bunun iin;
Aralar/Yap Bileenleri Tasarla satrn tklayn.

Alan Kategori Ayarlar diyalogunda, sa tarafta bulunan Birim Olutur butonunu tklayn. Sol tarafta Yeni Birim adyla bir satr oluacaktr. Sa tarafta ise yeni birime ait deitirilebilir baka satrlar da oluacaktr. Bu birimin zellikleri bu satrlarda belirlenecektir. Birim tanmnda ait satrlar; Ad : Birimin ad yazlr. rnein birim metre ise, metre, metrekare ise m2 vb adlar verebilirsiniz. Tip: Birim olarak tanmladmz bileenin hangi birimi temsil ettiini belirler. Listeden, boy, alan, hacim, ktle, zaman, enerji, say seeneklerinden biri seilir. rnein alan seilirse, tanmladmz birim, alan birimi olacaktr. Dntrme oran: Tanmladmz birimin, satrn yannda yazan birimi baz alnarak hangi birime dntrlecei bilgisi girilir. Tip satrnda listelenen her bykln default deerleri vardr. rnein, tip satrnda boy bykl seildiinde, boy deeri default 1 metredir. Birim rnein santimetre olarak kullanlacaksa, dntrme oranna 100 yazlarak birim santimetre haline getirilmi olunur. Benzer ekilde, rnein tip satrnda alan bykl seildiinde, alan byklnn deeri default metrekaredir. Birim, rnein kilometrekare olarak kullanlacaksa, dntrme satrna 0.0001 yazlr. Tip listesinde bulunan byklklerin default birimleri unlardr: Boy -> Metre Alan -> Metrekare Hacim -> Metrekp Ktle -> Kilogram

559

Rapor ve Metraj Zaman -> Dakika Enerji -> Jul Para birimi -> Tanmlanan birim para birimi ise para birimi seilir. Say Genel

Malzemelerin Tanm
Detaylandrlm metraj iin metrajda kullanlacak malzemelerin tanm yaplr. Malzemelerin ad, birimi ve hangi bykl(hacim, uzunluk, alan vs) temsil ettii belirlenir.
Aralar/Yap Bileenleri Tasarla satrn tklayn.

Alan Kategori Ayarlar diyalogda, sa tarafta bulunan Malzeme Olutur butonunu tklayn. Sol tarafta Yeni Malzeme adyla bir satr oluacaktr. Sa tarafta ise yeni malzemeye ait deitirilebilir baka satrlar da oluacaktr. Ad: Malzemenin ad girilir. (Boya, sva, beton vb) Ksa tanm: Malzemenin tanm girilebilir. Aklamas: Malzeme ile ilgili detayl bilgiler bu satra girilebilir. Oranla: Malzemenin hangi lye oranlanaca seilir. Oranla listesinde bulunan terimlerin aklamalar unlardr: Sabit -> Malzeme birimsiz bir lde kullanlacak. Uzunlua orantl -> Malzeme, uzunluk lsne orantlanarak kullanlacak (rnein tel, donat, kpete vs). Alana orantl -> Malzeme, alan lsne orantlanarak kullanlacak (rnein fayans, parke, i sva vs). Hacme orantl -> Malzeme, hacim lsne orantlanarak kullanlacak (rnein beton, su vs).

560

Rapor ve Metraj Sayya orantl -> Malzeme adet olarak kullanlacak. Miktar oran 1: Malzemenin diyalogda bir alt satrda tanmlanan birim 1 birimi itibariyle ne kadar miktarda olduu bilgisi girilir. Birim 1: Malzemenin diyalogda bir st satrda tanmlanan miktar oran 1 miktarn birimini belirler. Listeden daha nce Birimler butonu ile tanmlanan birimlerden biri seilir. Miktar oran 2: Malzemenin diyalogda bir altta tanmlanan birim 2 birimi itibariyle ne kadar miktarda, Miktar oran 1 ierisinde bulunduu bilgisi girilir. Birim 2: Malzemenin diyalogda bir st satrda tanmlanan miktar oran 2 miktarn birimini belirler. Listeden daha nce Birimler butonu ile tanmlanan birimlerden biri seilir. Birim maliyeti: Malzemenin birim maliyetinin deeri girilir. Para birimi : Malzeme maliyet hesabnn hangi para birimiyle yaplaca belirlenir. Listeden daha nce Birimler butonu ile tanmlanan para birimlerinden biri seilir.

Tanmlanan yap bileenlerin kayt edilmesi


Yap Bileenleri Tasarla ile tanmlanan bileenler yine ayn diyalogda, farkl zamanlarda kullanlmak zere diske kayt edilir.
Aralar/Yap Bileenleri Tasarla satrn tklayn.

Alan Kategori Ayarlar diyalogda, sa tarafta bulunan Kaydet butonunu tklayn. Bu diyalogda tanmlanan tm bileenler kayt edilecektir.

Kayt edilmi yap bileenlerin yklenmesi


Daha nceden kayt edilmi yap bileenlerini yklemek iin,
Aralar/Yap Bileenleri Tasarla satrn tklayn.

Alan Kategori Ayarlar diyalogda, sa tarafta bulunan Ykle butonunu tklayn. Yap Bileenleri Ykle diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, yklemek istediiniz klasr tklayn. Tamam butonunu tkladnzda bileenler yklenecektir.

561

Rapor ve Metraj Kayt edilmi yap bileeni silmek istediinizde Yap Bileenleri Ykle diyalogunda Sil butonunu tklayn.

Yap malzemelerin objelere atanmas


Yap Bileenleri Tasarla komutuyla tanmlanm malzemeleri objelere atama ilemi her objelerin kendisine ait ayar diyalogunda , Yap Bileenleri sekmesinde, Yap Bileenleri Ekle butonu ile yaplr. Ayarlar mensnden malzeme atamas yapmak istediiniz objenin ayarna ilikin satr tklayn. Obje ayarlar diyalogu alacaktr. Yap Bileenleri sekmesini tklayn. Yap Bileenleri Ekle butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz malzemeyi tklayn. Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn. Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir. Programda malzeme atamas yaplabilen objeler unlardr: Duvar, mahal, kap/pencere, kolon, kiri, panel, deme, duvar st deme, radye deme, srekli temel, tekil temel, ba kirii, at, at yzeyi, merdiven, ktphane.
Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr:

Kullanm blmnde ; Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir. Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein, malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar kullanlacak demektir.

562

Rapor ve Metraj Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir. arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer 1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin iaretlenir. Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1 ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir. Deer 1 pay Deer 2 paydadr. Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vsoranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr. Oranla listesinde obje ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr.
Ktphane l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile ktphanenin X boy deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile ktphanenin Y boy deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile ktphanenin Z boy deeri arplarak, malzemenin uzunluu

Uzunluk

Bamsz

X boyu

Y boyu

Z boyu

563

Rapor ve Metraj bulunacak demektir. Alan Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, alan deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, say deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, say deeri olarak aynen kullanlacak demektir.

Hacim

Bamsz

Say

Bamsz

Say

at l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile atnn evresi arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile atnn kalnl arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir.

Uzunluk

Bamsz

evre

Kalnlk

564

Rapor ve Metraj Alan Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, alan deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, atnn alan ile arplarak, malzemenin alan bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, say deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, say deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls ile atnn kenar says arplarak bulunan say deeri, malzemenin says olarak kullanlacak demektir.

Alan

Hacim

Bamsz

Say

Bamsz

Say

Kenar says

at Yzeyi l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile atnn evresi arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak

Uzunluk

Bamsz

evre

565

Rapor ve Metraj demektir. Kalnlk Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile atnn kalnl arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, alan deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, atnn alan ile arplarak, malzemenin alan bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls ile atnn kenar says arplarak malzemenin says bulunacak demektir.

Alan

Bamsz

Alan

Hacim

Bamsz

Say

Bamsz

Say

Kenar says

Kolon l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen

Uzunluk

Bamsz

566

Rapor ve Metraj kullanlacak demektir. evre Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kolon evresi arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kolonun ykseklii arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, malzemenin alan olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, kolonun yan alanlarnn toplam ile arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, kolonun en kesiti ile arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, malzemenin hacmi olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile kolon hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Ykseklik

Alan

Bamsz

Yan alan

En kesit alan

Hacim

Bamsz

Hacim

Say

Bamsz

Say

567

Rapor ve Metraj

Kap/pencere l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kap/pencere eni arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kap/pencerenin kalnl arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, kap/pencerenin alan ile arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, malzemenin hacim miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen

Uzunluk

Bamsz

En

Kalnlk

Alan

Bamsz

Alan

Hacim

Bamsz

Say

Bamsz

Say

568

Rapor ve Metraj kullanlacak demektir. Al says Malzeme tanmlanrken bulunan say ls al says(kap/pencerenin yapsna gre program otomatik bulur) ile arplarak al says miktar bulunacak demektir.

Duvar l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile duvar bak ynne gre n tarafnn uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile duvar bak ynne gre arka tarafnn uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile duvarn n ve arka yzlerin uzunluundan bulunan ortalama uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile duvarn sol ve sa ularnn yksekliinin ortalamas alnarak bulunan

Uzunluk

Bamsz

n uzunluk

Arka uzunluk

Ortalama uzunluk

Ortalama ykseklik

569

Rapor ve Metraj uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Kalnlk Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile duvar kalnl arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, duvarn bak ynne gre n tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, duvarn bak ynne gre arka tarafta kalan yzeyin alan ile arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile duvarn n ve arka alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile duvarn bak ynne gre sol tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile duvarn bak ynne gre sa tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir.

Alan

Bamsz

n alan

Arka alan

n ve arka alan

Balang alan

Biti alan

570

Rapor ve Metraj Balang ve biti alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile duvarn sol ve sa tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, duvarn stnde kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, duvarn altnda kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile duvarn st ve alt tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, duvarn yanlarnda kalan yzeylerin her biri arplarak bulunan toplam deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile duvar hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

st alan

Alt alan

st ve alt alan

Yan alan

Hacim

Bamsz

Hacim

Say

Bamsz

571

Rapor ve Metraj Say Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Merdiven l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile merdivenin k hatt uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, malzemenin alan olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls, merdivenin st yzeyinin alan ile arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, malzemenin hacmi olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Uzunluk

Bamsz

k hatt uzunluu

Alan

Bamsz

st alan

Hacim

Bamsz

Say

Bamsz

Say

572

Rapor ve Metraj Rht says Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, merdivenin rht says ile arplarak kullanlacak demektir.

Kiri l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiri bak ynne gre n tarafnn uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiri bak ynne gre arka tarafnn uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiriin n ve arka yzlerin uzunluundan bulunan ortalama uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiriin sol ve sa ularnn yksekliinin ortalamas alnarak bulunan uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir.

Uzunluk

Bamsz

n uzunluk

Arka uzunluk

Ortalama uzunluk

Ortalama ykseklik

573

Rapor ve Metraj Kalnlk Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile kiri kalnl arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin bak ynne gre n tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin bak ynne gre arka tarafta kalan yzeyin alan ile arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin n ve arka alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin bak ynne gre sol tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin bak ynne gre sa tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin sol ve sa tarafta kalan yzey alanlarnn toplam arplarak

Alan

Bamsz

n alan

Arka alan

n ve arka alan

Balang alan

Biti alan

Balang ve biti alan

574

Rapor ve Metraj bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. st alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin stnde kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin altnda kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile kiriin st ve alt tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, kiriin yanlarnda kalan yzeylerin her biri arplarak bulunan toplam deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile kiri hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Alt alan

st ve alt alan

Yan alan

Hacim

Bamsz

Hacim

Say

Bamsz

Say

575

Rapor ve Metraj
Panel l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile panel bak ynne gre n tarafnn uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile panel bak ynne gre arka tarafnn uzunluu arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile panelin n ve arka yzlerin uzunluundan bulunan ortalama uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile panelin sol ve sa ularnn yksekliinin ortalamas alnarak bulunan uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile panel kalnl arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak

Uzunluk

Bamsz

n uzunluk

Arka uzunluk

Ortalama uzunluk

Ortalama ykseklik

Kalnlk

Alan

Bamsz

576

Rapor ve Metraj demektir. n alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, panelin bak ynne gre n tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, panelin bak ynne gre arka tarafta kalan yzeyin alan ile arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile panelin n ve arka alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile panelin bak ynne gre sol tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile panelin bak ynne gre sa tarafta kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile panelin sol ve sa tarafta kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, panelin stnde kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak

Arka alan

n ve arka alan

Balang alan

Biti alan

Balang ve biti alan

st alan

577

Rapor ve Metraj demektir. Alt alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, panelin altnda kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile panelin st ve alt tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, panelin yanlarnda kalan yzeylerin her biri arplarak bulunan toplam deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile panel hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

st ve alt alan

Yan alan

Hacim

Bamsz

Hacim

Say

Bamsz

Say

578

Rapor ve Metraj
Mahal l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile mahalin evresi arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, mahalin stnde kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, mahalin altnda kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile mahalin st ve alt tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir.

Uzunluk

Bamsz

evre

Alan

Bamsz

st alan

Alt alan

st ve alt alan

Hacim

Bamsz

579

Rapor ve Metraj Hacim Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile mahal hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Say

Bamsz

Say

Deme l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile demenin evresi arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, demenin stnde kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan

Uzunluk

Bamsz

evre

Alan

Bamsz

st alan

Alt alan

580

Rapor ve Metraj ls ile, demenin altnda kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. st ve alt alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile demenin st ve alt tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile deme hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Hacim

Bamsz

Hacim

Say

Bamsz

Say

Radye deme l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile demenin evresi arplarak,

Uzunluk

Bamsz

evre

581

Rapor ve Metraj malzemenin demektir. Alan Bamsz uzunluu bulunacak

Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, demenin stnde kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile, demenin altnda kalan yzeyin alan arplarak bulunacak deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls ile demenin st ve alt tarafnda kalan yzey alanlarnn toplam arplarak bulunan deer, malzeme alan olarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile deme hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

st alan

Alt alan

st ve alt alan

Hacim

Bamsz

Hacim

Say

Bamsz

Say

582

Rapor ve Metraj
Srekli Temel l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile sreli temelin n ve arka yzlerin uzunluundan bulunan ortalama uzunluk deeri arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile srekli temelin kalnl arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile srekli temelin ykseklii arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile srekli temelin hacmi arplarak kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen

Uzunluk

Bamsz

Ortalama uzunluk

Kalnlk

Ykseklik

Alan

Bamsz

Hacim

Bamsz

Hacim

Say

Bamsz

583

Rapor ve Metraj kullanlacak demektir. Say Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Tekil Temel l Listede kan Aklama

Sabit

Bamsz

Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls, uzunluk deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile tekil temelin evresi arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk ls ile tekil temelin ykseklii arplarak, malzemenin uzunluu bulunacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan alan ls miktar olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls, hacim deeri olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan hacim ls ile deme hacmi arplarak

Uzunluk

Bamsz

evre

Ykseklik

Alan

Bamsz

Hacim

Bamsz

Hacim

584

Rapor ve Metraj kullanlacak demektir. Say Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir. Malzeme tanmlanrken bulunan say ls, malzeme says olarak aynen kullanlacak demektir.

Say

Yap Bileenleri Metraj Raporlar


Aralar/Hesaplar/Yap Bileenleri metrajn tklayn.

diyalogda , katlara gre grupla, yap bileenlere gre grupla satrlarndan birini sein. Tamam butonunu tklayn. Rapor oluacaktr.

Maliyet Raporlarnn Hazrlanmas


Maliyet hesab iin para birimi, malzemenin birim maliyeti ve malzemede kullanlan materyalin miktar tanmlanr. Bu aamadan sonra sz konusu malzeme objeye atanr ve yap bileenleri metrajnda maliyet hesab seilerek rapor hazrlanr. nce para birimi tanmlayalm;
Aralar/Yap Bileenleri Tasarla satrn tklayn.

Alan Kategori Ayarlar diyalogda, birimler klasrn tklayn. Sa tarafta bulunan Birim Olutur butonunu tklayn. Sol tarafta Yeni Birim adyla bir satr oluacaktr. Sa tarafta ise yeni birime ait deitirilebilir baka satrlar da oluacaktr. Ad satrna rnein Lira yazn. Tip liste kutusundan Para birimi satrn iaretleyin. Dntrme oranise 1 kalsn. Metrekare ve kg birimlerini tanmayalm:

585

Rapor ve Metraj Sa tarafta bulunan Birim Olutur butonunu tklayn. Sol tarafta Yeni Birim adyla bir satr oluacaktr. Sa tarafta ise yeni birime ait deitirilebilir baka satrlar da oluacaktr. Ad satrna m2 yazn. Tip liste kutusundan Alan satrn iaretleyin. Dntrme oranise 1 kalsn. Sa tarafta bulunan Birim Olutur butonunu tklayn. Sol tarafta Yeni Birim adyla bir satr oluacaktr. Ad satrna kg yazn. Tip liste kutusundan Ktle satrn iaretleyin. Dntrme oranise 1 kalsn. Malzeme tanmayalm. Materyaller klasrn tklayn. Sa tarafta bulunan Malzeme Olutur butonunu tklayn. Ad satrna rnein Boya yazn. Oranla liste kutusundan Alana orantl sein. Miktar oran 1, 1 kalsn. Birim 1 liste kutusundan m2 sein. Miktar oran 2, satrna 1 m2 alanda ka kg. boya gideceini yazn. (rnek 100 olsun) Birim 1 liste kutusundan kg sein. Para birimi liste kutusundan lira sein. Bu bilgiler girildikten sonra altta 1 m2 iinde 0.25 m3 boya malzemesi ifadesi grlecektir. Birim maliyeti satrna, bu miktarn maliyetini yazn. rnein 680 000 olsun. Tamam butonunu tklayp, diyalogu kapatn.

586

Rapor ve Metraj
Aralar/Hesaplar/Yap Bileenleri metrajn tklayn.

diyalogda , listeden Maliyet hesab satrn iaretleyin. Altta kullanlacak param birimini iaretleyip liseden liray sein. Tamam butonunu tklayn. Metraj raporu program alacak ekrana maliyet raporu alacaktr.

DIN227 standardna gre metraj oluturulmas


Aralar/Hesaplar/DIN227 standardna Gre Metraj satrn tklayn.

Metraj oluacaktr.

II BV standardna gre metraj oluturulmas


Aralar/Hesaplar/II BV standardna Gre Metraj satrn tklayn.

Alan diyalogda gerekli seenekleri iaretleyin. Metraj oluacaktr.

Donat, kalp ve beton metraj


Metraj almak iin, Rapor/Metraj satrn tklayn. Metraj, ideCAD Rapor program altnda sayfa sayfa grntlenecektir. Printer hazr ise, Yazdrma mensnden Yazdr satrn tklayn. Tek, ift veya tm sayfalar seeneinden birini iaretleyin ve Tamam butonunu tklayn. Printer Ayarlar diyalogunda Tamam butonunu tklayn. Proje ktlar yazdrlacaktr. Printer hazr ise, Yazdrma mensnden Yazdr satrn tklayn. Alan Yazdr diyalogunda, Tamam butonunun stnde sol tu ile tklayn. Metraj yazdrlacaktr. Dosya mensnden kaydet satrn tklayn. Dosya ad satrna bir dosya ad yazn ve Tamam butonunun stnde sol tu ile tklayn. Metraj kayt edilecektir. Rapor mensnden k satrn tklatn. Metraj kapanacaktr. Printern deskjet veya laser olmas tercih edilmelidir. ktlar grafik basld iin, ineli printerlarda verim alnamamaktadr. Ayrca printern Windows programna tantlmas gereklidir.

587

Rapor ve Metraj Oluturulan metraj raporlar, *.rpt formatnn yan sra *,txt formatnda da kaydedilebilirler. TXT formatnda kaydedilen metraj rapor dosyalar TXT format okuyan programlar tarafndan alabilirler. TXT formatnda kayt yaplrken her rapor sayfasn ayr kaydetmek gerekir. nk TXT kaydet sadece aktif sayfay kaydeder. TXT kaydetmek iin; Dosya/Farkl Kaydet satrn tklayn. Alan diyalogdaki dosya tipi satr zerine farenin sol tuu ile tklayn ve alan listeden Text Dosyalar (*.txt) satrn sein. Dosya ad satrna bir isim girin ve Kaydet butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, aktif metraj raporu sayfas *.txt uzantl olarak kaydedilecektir. Bu dosyay daha sonra TXT okuyabilen herhangi bir programda aabilirsiniz (MS Excel, MS Word vb.).

Raporlar Ynetmelik Ve Geometrik Uygunluk Kontrol


Proje genel ayarlarnda, rapor almadan nce projede ynetmelik ve geometrik uygunluk kontrol yap seeneini aktif hale getirin. Rapor alnrken, varsa, program problemli durumlar listeleyecektir. Proje geneldeki seenek iaretli deilse, liste grnmeyecek. Bununla beraber, seenek iaretli olsun olmasn, projede problem olduunda bu problemler raporun ilk sayfasnda baslacak ve raporun her sayfa balnda projede hatalarn tespit edildii baslacaktr. Listedeki problemlerin zlmesi gereklidir. Liste aada aklanmtr. Katlarn herhangi birinde 0.70ten kk alfai var, sistem rijitliini arttrn: Herhangi katta gl kolonlara gelen kesme kuvvetinin tm kolonlara gelen kesme kuvvetine oran %70'den kk olmas durumu. Kolonlarn boyutlar bytlecek. Deprem ynetmeliinde ilgili madde 7.3.6 Projede kesiti yetersiz veya kurallara uymayan objeler var: Betonarme mensnden kolon, kiri donatlarnda olumsuz elemanlar incelenecek, olumsuz koullar kesit bytlerek ortadan kaldrlacak. (Kolon ve kirilerde filtreden sadece olumsuzlar listelenebilir). Perde donatlarnda eksik As olup olmad kontrol edilecek. Temellerde zemin emniyeti olumsuz kan tekil veya srekli temellerin varl kontrol edilecek.

588

Rapor ve Metraj Projede ni<0.60 olan zayf kat var, sistem rijitliini arttrn: Herhangi bir kattaki etkili kesme alannn bir st kattaki etkili kesme alannn %60'ndan kk olma durumudur. Kat parametrelerindeki dzensizlik balnda listelenen dzensizliklerden hangi katta B1 tr dzensizlik olduu tespit edilerek, sistemin rijitlii attrlacak. Deprem ynetmeliinde ilgili madde 6.3.2.4 Panel ihtiva etmeyen katlar var ve beton kalitesi olarak C16 kullanlm: Sneklik dzeyi yksek seilmi sistemlerde perde ihtiva etmeyen katlar varsa kullanlmas zorunlu en dk beton snf C20'dir. Proje genel ayarlarnda Beton Snf balndan deitirilebilir. Deprem ynetmeliindeki ilgili madde 7.2.5.1 Dinamik hesaba katlan mod says yetersiz: Proje Genel Ayarlarnda Dinamik balnda tanmlanabilen mod says, deprem ynetmeliinde madde 6.8.3.1'de belirtilen titreim modu saysndan az olamaz. Mod saysnn arttrn. Greli telemesi ok yksek kat veya katlar var, sistem rijitliini arttrn: Greli kat telemesi deprem ynetmeliinde, madde 6.10.1'de belirtilen deerlerin altnda kalmak zorundadr. Bu sebeple sistem rijitlii attrlmaldr. kinci mertebe gsterge deeri ok byk, sistem rijitliini arttrn: Deprem ynetmeliinde madde 6.10.2.1'de ikinci mertebe etkileri snrlandrlmtr. Projede Edeer Deprem Yk Yntemi uygulanamaz. Ltfen dinamik analiz yapn: Sistemde deprem ynetmelii tablo 6.6'da belirtilen koullar var. Proje genel ayarlarndan deprem analizi yntemi olarak mod birletirme yntemi seilerek analiz tekrarlanacak. Sistemde paneller var ve R katsays 7den byk: Sistemde bodrum evre perdesi (deprem ynetmelii madde 6.7.2.4'de tanmlanan) dnda paneller varsa, proje genel ayarlarndaki Sneklik dzeyi katsays 7 olacak. R katsays 7, ve perde eilme momentlerinin toplam devrilme momentine oran 0.75ten byk: R katsays madde 6.5.2.2 ye gre tekrar hesaplanacak. alfam katsays Deprem Ynetmelii Genel Raporu , R katsaysnn seim nedeni bal altnda baslmaktadr. Hesaplanan Sneklik katsays proje genel ayarlarnda girilecek ve tekrar analiz yaplacak.

589

Rapor ve Metraj Projede mevcut donats gerekenden az olan demeler var: Projede eksik As'li demeler var. Betonarme mensnden deme donatlar satrn tklayn. Eksik As'li demeleri gzden geirin. Donat ilave edin. Projede mevcut donats gerekenden az olan kiriler var: Projede eksik As'li kiriler var. Betonarme mensnden kiri donatlar satrn tklayn. Tm katlar listeleyin ve filtreden eksik As'leri listeleyin. Donat ilave edin. Projede mevcut donats gerekenden az olan kolonlar var: Projede eksik As'li kolonlar var. Betonarme mensnden kolon donatlar satrn tklayn. Tm katlar listeleyin ve fazlaAs stununda negatif deer olup olmadn kontrol edin. Donat ilave edin. Projede mevcut donats gerekenden az olan srekli temeller var: Projede eksik As'li srekli temeller var. Betonarme mensnden srekli temel donatlar satrn tklayn. Donat alanlar blmde her bir temel iin fazlaAs blmnde negatif deer olup olmadn kontrol edin. Donat ilave edin. Projede mevcut donats gerekenden az olan tekil temeller var: Projede eksik As'li tekil temeller var. Betonarme mensnden tekil temel donatlar satrn tklayn. Donat alanlar blmde her bir temel iin fazlaAs blmnde negatif deer olup olmadn kontrol edin. Donat ilave edin Proje parametreleri deiti ve yk analizi yaplmad: Yk analizi yaptrn. Proje parametreleri deiti ve deprem kuvvetleri analizi yaplmad: Deprem kuvvetleri analizi yaptrn. Proje parametreleri deiti ve 3 boyutlu ereve analizi yaplmad: 3 boyutlu ereve analizi yaptrn. Karma sistem seilmi ve perde eilme momentlerinin toplam devrilme momenti oran, 0.40tan kk

590

Rapor ve Metraj Deprem ynetmelii 6.5.3.2 -a maddesinde sz edilen koul yerine getirilmiyor. (alfam<=0.40 olmal) Sistemdeki perde saysn veya perde uzunluklarn arttrn. (Deprem ynetmelii genel raporu bastrarak, alfam deerinin hangi ynde kk kaldn grebilirsiniz. Kk kalan ynde perde ile ilgili deiiklikleri yapabilirsiniz). Karma sistem seilmi ve perde eilme momentlerinin toplam devrilme momenti oran, 2/3ten kk Deprem ynetmelii Madde 6.5.4.2 c koulu salanmyor.

ideCAD Rapor program


ideCAD Rapor program ideYAPI tarafndan gelitirilmi bir rapor oluturma ve yazdrma programdr. ideCAD Rapor dosyalar *.rpt uzantldr. Oluturulan metrajlar RPT uzants ile kaydedilebilir, daha sonra yine ideCAD Rapor programnda alabilirler. RPT uzantl dosyalar zerinde deiiklik yapmak mmkn deildir. Oluturulan metraj raporlar, *.rpt formatnn yan sra *,txt formatnda da kaydedilebilirler. TXT formatnda kaydedilen metraj rapor dosyalar TXT format okuyan programlar tarafndan alabilirler. TXT formatnda kayt yaplrken her rapor sayfasn ayr kaydetmek gerekir. nk TXT kaydet sadece aktif sayfay kaydeder. TXT kaydetmek iin;
Dosya/Farkl Kaydet satrn tklayn.

Alan diyalogdaki dosya tipi satr zerine farenin sol tuu ile tklayn ve alan listeden Text Dosyalar (*.txt) satrn sein. Dosya ad satrna bir isim girin ve Kaydet butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, aktif metraj raporu sayfas *.txt uzantl olarak kaydedilecektir. Bu dosyay daha sonra TXT okuyabilen herhangi bir programda aabilirsiniz (MS Excel, MS Word vb.).

Semeli Raporlar
Rapor/Semeli Raporlar satrn tklayn. Alan diyalogda, rapor ile ilgili deiik seenekler ayarlanabilir.

Ayrntl bilgi iin, fare imlecini yazlarn zerine getirerek, farenin sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr.

591

Rapor ve Metraj Seim yapldktan sonra, Tamam butonu stnde sol tuu tkladnzda ideCAD Rapor program alacak Rapor, ideCAD Rapor program altnda sayfa sayfa grntlenecektir. Printer hazr ise, Yazdrma mensnden Yazdr satrn tklayn. Tek, ift veya tm sayfalar seeneinden birini iaretleyin ve Tamam butonunu tklayn. Printer Ayarlar diyalogunda Tamam butonunu tklayn. Proje ktlar yazdrlacaktr. Dosya mensnden kaydet satrn tklayn. Dosya ad satrna bir dosya ad yazn ve Tamam butonunun stnde sol tu ile tklayn. Rapor kayt edilecektir. Rapor mensnden k satrn tklayn. Rapor kapanacaktr. Printern deskjet veya laser olmas tercih edilmelidir. ktlar grafik basld iin, ineli printerlarda verim alnamamaktadr. Ayrca printern Windows programna tantlmas gereklidir.

Eleman Baznda Rapor


Rapor mens altnda listelenen Semeli Rapor ve Metraj satr dndaki btn satrlar, sadece ilgili balklara gre rapor verir. rnein sadece kiri hesaplar alnacaksa, Rapor mensndeki Kiri hesaplar satr tklanmaldr. Analiz mens altnda bulunan Kat Parametreleri diyalogunda rapor stunun iaretli olup olmamas nemlidir. Raporun iaretli olmas raporu alnacak elemanlarn o katta rapora dahil edilmesi anlamna gelmektedir. rnein 3 katl bir projede, kat parametrelerinde 1. ve 2.katlarda rapor iaretli, 3. katta iaretli olmasn. Rapor mensnden Kolon Betonarme satr tklandnda, oluan rapor, sadece 1. ve 2. katn kolon betonarme sonularn kapsayacaktr. Rapor, ideCAD Rapor program altnda sayfa sayfa grntlenecektir. Printer hazr ise, Yazdrma mensnden Yazdr satrn tklayn. Tek, ift veya tm sayfalar seeneinden birini iaretleyin ve Tamam butonunu tklayn. Printer Ayarlar diyalogunda Tamam butonunu tklayn. Proje ktlar yazdrlacaktr. Dosya mensnden kaydet satrn tklayn. Dosya ad satrna bir dosya ad yazn ve Tamam butonunun stnde sol tu ile tklayn. Rapor kayt edilecektir. Rapor mens altndaki semeli rapor ise, daha geni opsiyonlarn, bir seferde rapora yazlmasna olanak tanmaktadr. Printern deskjet veya laser olmas tercih edilmelidir. ktlar grafik basld iin, ineli printerlarda verim alnamamaktadr. Ayrca printerin Windows programna tantlmas gereklidir.

592

Rapor ve Metraj

A2-A3 Tr Dzensizliklerin Kontrol


A2-A3 Dzensizlii kontrol yapabilmek iin bir aks, bir de izgiye ihtiya vardr. nce analiz yapn. Projede A2-A3 dzensizlii kontrol yapacanz ksmn kesit zelliklerini belirlemek iin projenin o blgesindeki kiri ve demeleri kesen bir izgi izin. izginin en zayf kesit zelliklerinin bulunduu hattan gemesine dikkat edin. izdiiniz izgiyi farenin sol tuu ile zerine tklayp sein. Ayn ekilde bir aks sein. Seilen aks moment kolunun yerini belirler. izgi ve aks setikten sonra Rapor/Deprem Ynetmelii/ A2-A3 Dzensizlii Kontrol satrn tklayn. A2-A3 Dzensizlii Kontrol diyalogu karnza gelecektir. Delta deeri sfr girilirse, moment seilen aksn oluturduu hatta gre bulunur. Eer moment kolu akstan belli bir mesafedeyse delta deeri olarak bu mesafeyi girin (birimi metre). A2-A3 dzensizlii yaplacak kolonlar bak ynne gre aksn st ksmnda kalyorsa st, alt ksmnda kalyorsa alt seeneini iaretleyin. Tamam butonunu tkladnzda program A2-A3 Dzensizlii Raporunu oluturacaktr. Daha sonra raporu yazdrn. Bir rnek yapalm:

593

Rapor ve Metraj

Sistemi girip, analiz yapalm. 1 aksn ve izgiyi seelim. izgi ve aks setikten sonra Rapor/Deprem Ynetmelii/A2-A3 Dzensizlii Kontrol satrn tklayn. A2-A3 Dzensizlii Kontrol diyalogu karnza gelecektir.

594

Rapor ve Metraj

Deltaya; rnein -0.25 yazalm. Bu deer moment kolunu K8 ve K9 kirilerinin sa yzne kaydracaktr. Aks ynn Alt verelim. Bu ilem, A2-A3 dzensizlik kontrolnde S4 ve S5 kolonlarn dikkate alacamz belirler. Tamam butonuna basn. Rapor oluacaktr.

595

Rapor ve Metraj

596

Blm 16 Teorik esaslar, teknoloji ve bilimsel yaklam


01.01 - ubuk Tayc Sistemler 01.01.01 - Kullanlan Saysal zm Yntemleri:
Stifnes Matrisleri Metodu ile hibir bloklama teknii kullanlmaz. Sparse Matris oluturarak uygulanan bir zm Tayc sistemin Stifnes Matrisi kod numaralar metodu ile oluturulur. zmlerde hibir ekilde ampirik forml kullanlmaz.

01.01.02 - ubuk Tayc Sistemin Saysal Modeli:


Uzay ereve ubuu. Her dm noktasnda 3 teleme 3 dnme vardr. Stifnesleri EIxx, EIzz, AE, GJ 'dir. ubuklarn stifnes matrisleri 12x12 boyutundadr. Katlarda Mastr jointler otomatik olarak alnr. Katlardaki dm noktalar depended joint kabul edilir. Bamsz olmas istenirse, programa bildirilir.

01.01.03 - Kullanlan Koordinat Sistemi:


Kartezyen Koordinat Sistemi kullanlr.

01.01.04 - Tayc Sistemin Davran Ortam:


Elastik Ortam

597

Teorik esaslar, teknoloji ve bilimsel yaklam

01.02 - Yzeysel Tayc Sistemler 01.02.02.01 - Dzlem Elemanl tayc Sistemler (Plaklar):
Sonlu elemanlar 4 dm noktal, 12 serbest dereceli, dikdrtgen plak elemanlardr. Ykler dm noktalarna etkiyen noktasal, iki dm noktas arasnda izgisel ve eleman zerinde yayl olabilir.

01.02.02.01.06 - Nervrl Kaset Plaklar


Uzayda sonlu eleman ubuklar.

01.02.02.02 - Levhalar, Perdeler, Yksek Gvdeli Kiriler


Sonlu Elemanlar Yksek gvdeli kiriler ubuk gibi modellenirler.

01.02.02.03 - Eri Yzeyli Tayc Sistemler


Eri Yzeyli Tayc sistemler modellenemez.

01.03 - Dinamik
Uzayda ve ktleleri katlarda toplanm ok ktleli sistem. Eigen Value (zel deer) deerleri vektrlerinin retimi. Eksantrisite analizi kartezyen eksen takmlar dorultusuna gredir. Ancak sistem istenilen aya dndrlebilir.

01.04 - Kesit Hesaplar


Plastisite Teorisi (Tama gc)

01.05 - Temel Hesaplar


Radye ve tekil temeller elastik zemine oturan plak teorisine gre zlr. Sonlu elemanlar 4 dm noktal 12 serbest dereceli, dikdrtgen plak elemanlardr.

598

Rapor ve Metraj Srekli temeller elastik zemine oturan zgara ubuklar olarak modellenir. Ancak kenar aklklarda min , i aklklarda min moment alnr. Ayn ekilde mesnetler iin de kontrol yaplr.

599

Teorik esaslar, teknoloji ve bilimsel yaklam

600

Blm 17 Tayc Sistem Bilgi Girileri Geometrik Bilgiler


Koordinat Sistemi
Global eksen takmnn orijin noktas kat plannda, sol alt kede daire ile gsterilen yerdir. Yatay eksen x, kat plannn dzlemini ierisinde x eksenine dik eksen y , plana dik dorultudaki eksen ise z ile gsterilir. Elemanlar global eksenin herhangi bir noktasnda tanmlanabilir. Kullanc eleman grd gibi tanmlar. Program girilen elemanlar birbiriyle otomatik ilikilendirir. Eleman teorik dm noktalar program ktlarnda her zaman global eksen takmna gre belirtilirler. Eksen takm projenin herhangi bir noktasnda olabilir. y y

Yap taban x

Yap taban

Elemanlarn lokal koordinat sistemleri ve majr eksenleri Kolonlarn ve panellerin majr aks ve as
Kolonlarn lokal y ekseni tanm Etrafnda byk atalet momenti veren eksendir. Kolonlar iin lokal y ekseninin dzlemdeki konumu Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda verilen Cos, Sin kolonun lokal y ekseninin konumunu verir. Cos ve Sin nndeki iaretler eksenin birim emberdeki yerini gsterir ve Arccos veya arcsin deeri kolon lokal y eksenin global eksenle yapt adr.

601

Tayc Sistem Bilgi Girileri

(- ; +) 2.blge

(+ ; +) 1.blge

(- ; -) 3.blge

(+ , -) 4.blge

Cos = 0 ve Sin =1 ise a 90 derecedir. Dolaysyla kolonun y ekseni aadaki gibidir. y

x X ekseni ise y eksenine dik saa dorudur. Cos = 0.93969 ve Sin = 0.34202 ise a 20 derecedir. Dolaysyla kolonun y ekseni aadaki gibidir. (Cos ve Sin deerleri pozitif olduu iin y ekseni 1. blgededir)

602

Tayc Sistem Bilgi Girileri

x Cos = 1 ve Sin =0 ise a 90 derecedir. Kolonun y ekseni aadaki gibidir.

x x ekseni aaya dorudur. Cos =0.939 ve Sin =-0.3420 ise, Cos pozitif Sin negatif olduu iin y ekseni 4. blgededir. A 20 derecedir. y

Kirilerin majr aks ve as


Kiriler iin lokal y ekseninin dzlemdeki konumu Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda verilen Cos, Sin kiriin lokal y ekseninin konumunu verir. Kiri lokal koordinat sistemi aadaki gibidir.

603

Tayc Sistem Bilgi Girileri y x

Elemanlarnn teorik noktalar Kolonlarn ve panellerin teorik noktalar


Dikdrtgen, daire kolonlar ve perdelerin teorik noktalar kendi arlk merkezleridir. Teorik noktalarnn koordinatlar ise Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda verilen Ex1(x0), Ey1(y0) deerleridir.

Ex1(x0)

Ey1(y0)

En genel hali ile poligon kolonlarn teorik noktalar


Poligon kolonlarn ekli ne olursa olsun program, poligon kolonlarn geometrik merkezini otomatik hesaplar. Poligon kolonlarn teorik noktas ise kendi geometrik merkezleridir. Teorik noktalarnn koordinatlar ise Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda verilen Ex1(x0), Ey1(y0) deerleridir.

604

Tayc Sistem Bilgi Girileri rnein, aada zellikleri verilen poligon kolonun geometrik merkezini ve teorik noktasnn koordinatlarn elle hesaplayp programla karlatralm.

0.3

Program kts Ex1(x0) = 2.19 metre

2 2m 0.6 2m

Ey1(y0) = 2.89 metre 0.30

x Global Eksen Takm Kolonun global eksene gre geometrik merkezinin el ile hesabnda poligon kolon iki paraya blnr. Paralarn geometrik merkezlerinin global eksene olan uzaklklar nemlidir. Statik moment alnrsa,

x = Ex1(x0)=

1.70 * 0.30 * 2.15 + 0.30 * 0.60 * 2.30 = 2.19 metre 1.70 * 0.30 + 0.30 * 0.60
1.70 * 0.30 * 3.15 + 0.30 * 0.60 * 2.15 = 2.89 metre 1.70 * 0.30 + 0.30 * 0.60

y = Ey1(y0)=

olarak bulunur.

Kirilerin u noktalar
Kiriler, kolonlar ve panellerle birleebilir; bu durumda kiri u noktas kiri orta ekseninin kolonla birletii noktalardr.

605

Tayc Sistem Bilgi Girileri Sol u Sa u

Kiriler, kirilerle ile birleebilir; bu durumda kiri u noktas, kiri orta eksenlerinin birletii noktalardr. Sol u Sa u

Kiriin ucu bota olabilir; bu durumda kiri u noktas, kiri orta ekseninin bittii noktadr. Sol u

Rijit kollar
Kirilerin, kolon ve panellere oturduu noktalar, kolon ve panellerin teorik dey eksenlerinin, yani arlk merkezi eksenlerinin(G) bulunduu noktaya oturma mecburiyetleri yoktur. Kiriler, kolon ve panelin en kesit geometrisi zerinde herhangi bir noktada oturabilirler. Bu durumda, kolon teorik noktasndan itibaren kiri ucuna kadar olan mesafe rijit bir kol olarak kabul edilir. En genel haliyle rijit kol aadaki gibidir.

606

Tayc Sistem Bilgi Girileri

Rijit kol Rijit kol G

Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda, rijit kollarn kolon arlk merkezine gre koordinatlar Ex1(x0), Ey1(x0) , Ex2 ,Ey2 stunlarnda baslmaktadr.

Ex1(x0)

G Ey1(y0) G Ex2

Ey2

Kolon ve kiriler birbirleri ile hibir kurala bal kalmadan gelii gzel birleebilirler. Kolonlar herhangi bir poligonal en kesite sahip olabilirler.

607

Tayc Sistem Bilgi Girileri

K2 S1 K1 K3 S1

K2

K1

Kolon ve perde boyutlar Kolon ve perdenin eni ve boyu


Kolon boyutlarn girerken deprem ynetmelii koullarna dikkat edilmelidir. Dikdrtgen kolonlarn en kk boyutu 250 mmden ve en kesit alan 75 000 mm2 den daha az olamaz. Dairesel kolonun ap en az 300 mm olmaldr. Deprem ynetmeliinde perdeler, planda uzun kenarnn ksa kenarna oran en az yedi olan tayc elemanlar olarak tanmlanmtr. Bu art salayan kolonlar, programda perde olarak kabul edilirler. Perde kalnl, kat yksekliinin 1/15inden 200 mm den az olamaz. Kritik perde ykseklii boyunca perde kalnl, kat yksekliinin 1/12sinden az olamaz. Kullanc data girerken kolonlarn enini ve boyunu tanmlar. Kullanc kolonun eni ve boyu satrna istei deerleri yazabilir. Bu aamada kullanc kolonu yerletirirken, kolon uzun kenarnn hangi dorultuyu gsterdii nemlidir. rnein eni 50 boyu 25 seilen bir kolon ile, eni 25 boyu 50 seilen bir kolonun uzun kenarlar planda ayn dorultuyu gsterecek ekilde yerletirildiinde statik olarak aralarnda hi bir fark yoktur. Kolon eni 50, boyu 25, kolon uzun kenar global x eksenine paralel olarak girilsin; S1 50/25

Planda kolon boyutlar 50/25 olarak grnecek , Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Cos=0, Sin=1 olarak baslacaktr. Buna gre kolon majr aksnn as 90 derecedir.

608

Tayc Sistem Bilgi Girileri Kolon eni 25, boyu 50, kolon 90 derece dndrlerek uzun kenar yine global x eksenine paralel olarak girilsin; S1 25/50

Planda kolon boyutlar 25/50 grnmesine karn Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Cos=0, Sin=1 olarak grnecektir. Program kolonlarn majr aksn otomatik ayarlamaktadr. Kolonlarn dzlemdeki konumu her iki rnekte de ayn olduu iin, majr aksnn as da ayndr. ki kolon arasnda bir fark yoktur. Kolon boyutlarnn deitirilmesi Kullanc kolon boyutlarn uzun ve ksa kenar dorultusu deerini vererek deitirir. Kolonun dzlemdeki konumu ne olursa olsun program, kolon boyutlarn verilen deerlere gre otomatik ayarlar. Ayn anda farkl alardaki kolonlarn boyutlar deitirilebilir.

Atalet momentleri
Kolonlara ait Imajor ve Iminr atalet momentleri ile Iburul burulma atalet momentleri kendi asal eksenlerinde program tarafndan otomatik bulunur. Kolon atalet momentleri Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Iburul, Imajor, Iminr stunlarnda m4 cinsinden baslmaktadr. Kullanc isterse, burulma atalet momentini Betonarme/Parametre/Kolon Parametreleri diyalogunda Burulma rijitliini Dikkate Al seeneini iptal ederek burulma rijitliini kolonlarda ihmal edebilir. Bu durumda Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Iburul burulma atalet momenti sfr olarak grnecektir.

h Minr aksn as b = uzun kenar boyutu h = ksa kenar boyutu

Imajor=

b3 h bh3 ve Iminr= 12 12

Poligon kolonlarn atalet momentleri ekli ne olursa olsun otomatik bulunmaktadr. Programda daire kolonlar ise bir ok noktadan oluan poligon kolonlardr. Programda daire kolonlarn atalet momenti poligon kolonlara uygulanan algoritma ile bulunmaktadr. Daire kolonlarn nokta says default 40dr

609

Tayc Sistem Bilgi Girileri ve daire kolon tasarm iin yeterlidir. Bununla beraber data aamasnda nokta says Kolon Ayarlar diyalogunda istenirse deitirilebilir. Daire kolonlarda; r yarap olmak zere, Imajor=Iminr=
r 4
4

olarak hesaplanabilir. Bu formlle programn daire kolonlar iin bulduu atalet momenti karlatrlabilir.

Kolon atalet momentlerinin deitirilmesi


Program kolon atalet momentlerini verilen en ve boy deerlerine gre otomatik hesaplamaktadr. Bununla beraber zellikle glendirme projelerinde elemanlarn atalet momentlerinin deitirilmesi istenebilir. Kolon atalet momentleri Kolon Ayarlar/Statik/Betonarme sekmesinde ix, iy, iz satrlarnda m4 cinsinden tanmlanabilir. ix satrna kolon burulma atalet momenti, iy satrna kolon majr atalet momenti, iz satrna kolon minr atalet momenti girilir. Aksi durumda bu satrlar bo braklmaldr. 60/25 bir kolonun atalet momentlerinin hesab ve programda tanmlanmas: Imajor=
0.6 3 * 0.25 = 0.045 m 4 iy satrna girilir 12 0.6 * 0.253 = 0.0078 m 4 ix satrna girilir. 12

Iminr=

Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Kullanc Tanml Elemanlar balnda tanmlanan deerler raporlanr.

Kolon alanlar
Program kolon alanlarn verilen en ve boy deerlerine gre otomatik hesaplamaktadr. Kolon alanlar Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda A stununda m2 cinsinden baslmaktadr.

610

Tayc Sistem Bilgi Girileri

h b = uzun kenar boyutu Minr aksn as h = ksa kenar boyutu

Alan = A = b*h Poligon kolonlarn alanlar ekli ne olursa olsun otomatik bulunmaktadr. Daire kolonlar ise bir ok noktadan oluan poligon kolonlardr. Programda daire kolonlarn alan poligon kolonlara uygulanan algoritma ile bulunmaktadr. Daire kolonlarn nokta says default 40dr ve daire 40dr ve daire kolon tasarm iin yeterlidir. Bununla beraber data aamasnda nokta says Kolon Ayarlar diyalogunda istenirse deitirilebilir. 0.30
Program kts

El ile kontrolde iki dikdrtgen parasnn alan toplanabilir. A= 0.3*2 + 0.3*0.3 = 0.69 m2

A= 0.69 m2 2 0.30 0.6 Daire kolonlarda r yarap olmak zere, A= r2 olarak hesaplanabilir.

Kolon alan deerlerinin deitirilmesi


zellikle glendirme projelerinde elemanlarn alan deerlerinin deitirilmesi istenebilir. Kolonun alan deeri, Kolon Ayarlar/Statik/Betonarme sekmesinde Alan satrna m2 cinsinden tanmlanabilir. 60/25 bir kolonun alan deerinin programda tanmlanmas: Alan = 0.6 * 0.25 =0.15 m2 alan satrna girilir. Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Kullanc Tanml Elemanlar balnda girilen alan deerleri alan stununda raporlanr.

611

Tayc Sistem Bilgi Girileri

Kiri boyutlar Kiri genilii ve ykseklii


Kiri boyutlarn girerken deprem ynetmelii koullarna dikkat edilmelidir. Kiri gvde genilii en az 250 mm olmaldr. Gvde genilii, kiri ykseklii ile kiriin birletii kolonun kirie dik geniliinin toplamn geemez. Kiri ykseklii deme kalnlnn 3 katndan ve 300 mm den daha az, kiri gvde geniliinin 3.5 katndan fazla olamaz. Kiri ykseklii, serbest akln nden daha fazla olamaz. Aksi durumda kiri gvdesinin her iki yzne, kiri ykseklii boyunca gvde donats konulmaldr.(Program gvde donatsn otomatik hesaplamakta ve yerletirmektedir.) Toplam gvde donats alan, sa ve sol kenar mesnetlerinde st ve alt boyuna donat alanlarnn toplamnn en bynn %30undan daha az olmamaldr. Gvde donats ap 12 mmden az, aral ise 300 mm den fazla olamaz. Yukardaki koullar, kolonlara mafsall olarak balanan betonarme ya da n gerilmeli prefabrike kiriler, ba kirili(boluklu) perdelerin ba kirileri ve ereve kirilerine kolon-kiri dm noktalar dnda balanan ikincil kiriler iin geerli deildir. Sehim kontrol gerektirmeyen ykseklik aklk cinsinden koullar Basit Mesnetli Kiri 1/10 Kenar Aklk 1/12 aklk 1/15 Konsol 1/5

Kiri genilii ve ykseklii Kiri Ayarlar diyalogunda yukardaki koullar dikkate alnarak metre cinsinden tanmlanr.

Kiri atalet momentleri


Kiri hesap akl Kiri temiz akl kullanlr. (Ln)

612

Tayc Sistem Bilgi Girileri

Rijit kol Rijit kol Ln

Kiri temiz akl Kiri Donatlar diyalogunda Donat Alanlar sekmesinde Tem.Ack satrnda izlenebilir. Ayrca Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda L satrnda, Kiri Donatlar raporunda Ln stununda baslmaktadr. Kiri tabla geniliinin bulunmas b b hf Simetrik kesitlerde, b = bw + 1/5 lp Simetrik olmayan kesitlerde, b = b1 + 1/10 lp lp = ln b bw+12 hf (simetrik kesit) b b1+6 hf (asimetrik kesit) veya b bw+ an (simetrik kesit) b b1+ an (asimetrik kesit) =1 =0.8 =0.6 =1.5

bw b1

an

bw

iin u deerler kullanlabilir: Tek aklkl basit mesnetli kiriler Srekli kiriler(kenar aklk) Srekli kiriler(orta aklk) Konsol kirilerde

Kiri tabla genilii Kiri Donatlar diyalogunda Donat Alanlar sekmesinde Tabla satrnda cm. cinsinden izlenebilir. Ayrca Kiri Donatlar raporunda Kirilerin Hesap Sonular balnda Tabla stununda baslmaktadr. Kirilerin atalet momenti hesab

613

Tayc Sistem Bilgi Girileri Program kirilerin atalet momentlerini kendi asal eksenlerinde otomatik hesaplar. Kiri kesitleri, dikdrtgen veya tablal olabilir.

Kiri atalet momentleri Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri raporunda Imajor stununda m4 cinsinden baslmaktadr.

Program kts

El ile hesab; Imajor = 1/12 * 25 * 503 = 0.0026 m4

50 25 72

Imajor= 0.0026 m4

12 38 25 El ile hesab;

Program kts

Imajor= 0.0041 m4

Geometrik merkezin st kenara dik mesafesi,


y=

0.12 * 0.235 * 0.06 * 2 + 0.25 * 0.50 * 0.25 = 0.19 m 0.235 * 0.12 * 2 + 0.25 * 0.50

st kenardan geen eksene gre tm kesitin atalet momenti, Iust = 1/3 * 0.235 * 0.123 * 2 + 1/3 * 0.25 * 0.53 = 0.0106 m4 Paralel eksen teoremi, tm kesitin asal eksenine gre atalet momentini bulmak iin kullanlabilir. Iust = Imajor + Alan * y
2

614

Tayc Sistem Bilgi Girileri Imajor = 0.0106 (0.25*0.5 + 0.235*0.12*2) * 0.192 = 0.0041 m4 bulunur. Betonarme kitaplarnda tablal kirilerin atalet momentlerini hesaplamak iin tablolar verilmektedir. Bu tablolar, tablal kiriin atalet momenti hesabn olduka kolaylatrmaktadr. atlam kiriin atalet momenti ki perde arasnda kalan kirilerin ataleti yerine, atlam kesitin atalet momentleri kullanlr. atlam kesitin atalet momenti aadaki formlle hesaplanr. (Betonarme Yaplar Sy:279 Zekai Celep Nahit Kumbasar 1998) Iatlam = 0.2
Ig
h 1+ 3 ln
2

Ig = Kesitin atalet momenti (m2) h = Kiri ykseklii (m) ln = Kiri temiz akl (m)

72 12 38 25 El ile hesab; Iatlam=Imajor= 0.2


0.0041 0.50 1+ 3 6.25
2

Program kts

Imajor= 0.0008 m4 ln=625 cm

=0.0008 m4 bulunur.

Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri raporunda Imajor stununda, kullanldysa atlam kesitin atalet momenti m 4 cinsinden baslr. Kiri atalet momentlerinin deitirilmesi Program kiri atalet momentlerini otomatik hesaplamaktadr. Bununla beraber projelerinde elemanlarn atalet momentlerinin deitirilmesi istenebilir. Atalet momentleri Kiri Ayarlar/Statik/Betonarme sekmesinde ix, iy satrlarnda cinsinden tanmlanabilir. ix satrna kiri burulma atalet momenti, iy satrna kesitin atalet momenti girilir. Aksi durumda bu satrlar bo braklmaldr.

615

Tayc Sistem Bilgi Girileri Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Kullanc Tanml Elemanlar balnda tanmlanan deerler raporlanr.

Kiri alanlar
Program kiri alanlarn otomatik hesaplamaktadr. Kiri alan deerleri Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda A stununda m2 cinsinden baslmaktadr. 72 12 38 25
Program kts

A= 0.18 m 2

A = 0.72 * 0.12 + 0.25* 0.38 = 0.1817 m2 Kiri alanlarnn deitirilmesi

zellikle glendirme projelerinde elemanlarn alan deerlerinin deitirilmesi istenebilir. Kolonun alan eeri, Kolon Ayarlar/Statik/Betonarme sekmesinde Alan satrna cinsinden tanmlanabilir. Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Kullanc Tanml Elemanlar balnda girilen alan deerleri alan stununda raporlanr.

Deme Boyutlar Kirili demeler


ki dorultuda alan kirili demeler iin minimum deme kalnl aadaki bantdan hesaplanabilir.

500 cm

375 cm

hf

lns 20 15 + m

as 1 4 ve hf 8 cm olmaldr.

616

Tayc Sistem Bilgi Girileri lsn = Demenin ksa kenar dorultuda serbest aklk (cm) m= Uzun kenarn ksa kenara oran
as = Srekli olan kenarlarn toplam uzunluunun deme evresi uzunluuna oran

hf=375/(15+20/1.33) * [1-0.21/4] =11.82 cm. Deme kalnl en az 12 cm seilmelidir. Sehim kontrol gerektirmeyen ykseklik aklk cinsinden koullar Basit Mesnetli ki dorultuda alan deme (kk aklk) Tek dorultuda alan deme Kenar Aklk Aklk Konsol

1/25

1/30

1/35

1/12

1/20

1/25

1/30

1/10

rnein 150 cm uzunluunda bir konsol deme en az 150/12 = 12.5 cm yksekliinde yaplrsa sehim kontrol gerektirmez. Tek dorultuda alan plaklar iin deme ykseklii en az 8 cm olmaldr. zerinden tat geen demelerde kalnlk en az 12 cm olmaldr. Deme ykseklii Deme Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar sekmesinde Ykseklik satrnda metre cinsinden tanmlanr. Deme ykseklikleri Deme Donatlar raporunda baslrlar.

Kirisiz demeler
Kirisiz demeler iin minimum deme kalnl aadaki bantdan belirlenen deerden ve 200 mm den az olamaz.
hf lt 30

lt =Deme ksa kenar uzunluu (mm)

Tabla ve balk boyutlar iin uyulmas gereken n koullar aada verilmitir.

617

Tayc Sistem Bilgi Girileri 0.4l1 hf15 to1/2t l1/20 30 cm l1/10 l1/10 0.4l1 hf15

l1 l1/10

Bir Dorultuda alan Dili Demeler (Nervrler)


Bir dorultuda alan dolgulu veya dolgusuz dili demelerde diler arasndaki mesafe serbest uzaklk 70 cm den fazla olmamaldr. Tablann en az serbest di aralnn 1/10u kalnlkta ve 5 cm den ince olmamas gerekir. Di genilii de en az 10 cm olmaldr. Toplam di yksekliinin (plakla beraber) serbest akla oran, basit mesnetli tek akl demelerde 1/20, srekli demelerde 1/25, konsollarda ise 1/10 den az olamaz. Bir dorultuda alan dili demelerin akl 4 metreden fazla ise, tayc dilere dik, ayn boyutta ve ayn donatl olan enine diler dzenlenmelidir. Akln 4 metre ile 7 metre olduu durumlarda bir enine di, akln 7 metreden byk olduu durumlarda ise iki enine di dzenlenmelidir. Kullanc enine di koullarn kaset deme tanmlayarak yerine getirir. Deme Ayarlar diyalogunda, Genel Ayarlar sekmesinde Ykseklik satrnda dili demelerin tabla ykseklii, iki di arasndaki mesafe ve di ykseklii Nervr sekmesinde tanmlanr. Dili demelerin boyutlar Nervr raporunda baslmaktadr.

ift Dorultuda alan Dili Demeler (Kasetler)


ift dorultuda alan dolgulu veya dolgusuz kaset demelerde diler arasndaki mesafe serbest uzaklk 70 cm den fazla olmamaldr. Tablann en az serbest di aralnn 1/10u kalnlkta ve 5 cmden ince olmamas gerekir. Di genilii de en az 10 cm olmaldr. Toplam di yksekliinin (plakla beraber) serbest akla oran, basit mesnetli tek akl demelerde 1/20, srekli demelerde 1/25, konsollarda ise 1/10 den az olamaz. ki dorultuda alan demeler iin minimum deme kalnl aadaki bantdan hesaplanabilir.

618

Tayc Sistem Bilgi Girileri


hf l n s as ve hf 8 cm olmaldr. 1 20 4 15 + m

lsn = Demenin ksa kenar dorultuda serbest aklk (cm) m= Uzun kenarn ksa kenara oran
as = Srekli olan kenarlarn toplam uzunluunun deme evresi uzunluuna oran

Deme Ayarlar diyalogunda, Genel Ayarlar sekmesinde Ykseklik satrnda kaset demelerin tabla ykseklii, iki di arasndaki mesafe ve di ykseklii ise Kaset sekmesinde tanmlanr. Kaset demelerin boyutlar Kaset raporunda baslmaktadr.

Yk Bilgileri
Dey Ykler z arlktan oluan dey ykler
z arlklar, beton birim hacim arl ile eleman boyutlarnn arplmas sonucunda otomatik hesaplanr. Beton birim hacim arl Proje Genel Ayarlar Yk Gvenlik sekmesinde Beton Birim Hacim Arl deeri default 2.5 t/m 3 olarak verilmektedir. Kullanc bu deeri deitirebilir. 25/50 boyutlarnda, 2.8 yksekliinde bir kolonun z arlktan oluan dey yk,
N g = 0.25 * 0.5 * 2.8 * 2.5 = 0.875t olarak otomatik hesaplanacaktr.

Kaplama ykleri
Demelerin zerinde bulunan her trl malzemenin arldr. Kullanc malzeme yklerini hesaplar ve Deme Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar sekmesinde Kaplama G satrnda tanmlanr. Deme z arlndan oluan yk bu deere katlmamaldr. Program deme z arln otomatik hesaplamaktadr.

12 cm kalnlndaki parke bir demenin kaplama yk:

619

Tayc Sistem Bilgi Girileri Ahap Parke 0.025 * 800 =20 kg/m2 =66 kg/m2 =50 kg/m2 =136 kg/m2

Tesviye Betonu(3 cm.)0.030 * 2200 Sva(2.5 cm) Toplam Kaplama G satrna 136 yazlr. 0.025 * 2000

Deme yksekliinden oluan 0.12*2500 = 300 kg/m2 deeri yukardaki deere program tarafndan otomatik olarak eklenir. Deme yerletirildiinde, ekranda deme G sabit yk 436 kg/m2 olarak grnr. Nervr ve kaset demelerde, kaplama arl, dolgu malzemesi arl ile toplanarak girilmelidir. Nervr ve kaset dilerinin beton arl ise program tarafndan otomatik olarak eklenir. Nervr veya kaset deme yerletirildiinde yukardaki deere, 0.07*500=175 kg/m2 deme kalnl deeri otomatik eklenir ve izim ekrannda G, 550 kg/m2 olarak grnr. Nervr analizi sonunda geri kalan dilerin 0.1*0.25*2*2500 = 125 kg/m2 arl program tarafndan hesaplanr ve toplam G deerine eklenir. 25 cmlik sadece dolgu tulas arl Karo mozaik Karo mozaik harc Sva Toplam

7 25 40 10 10 100 40

= 225 kg/m2 = 50 kg/m2 = 60 kg/m2 = 40 kg/m2 = 375 kg/m2

Kullanc Deme ayarlarnda Kaplama G satrna 375 kg/m2 yazar.

Duvar ykleri
Duvar ykleri tanm yntemle yaplabilir. Bunlardan biri ideCAD Mimari programnda tanmlanm duvarlar dikkate almak, ikincisi kiri ayarlarda tanmlanm duvar yklerini dikkate almak, ncs ile her ikisini birden programa toplatarak kullandrmaktr. Proje Genel Ayarlarnda Dier sekmesinde ideCAD Mimari Duvarlarndan Al seenei aktif ise duvar ykleri ideCAD Mimari programnda tanmlanm duvarlardan hesaplanr. Duvarn genilii,

620

Tayc Sistem Bilgi Girileri ykseklii bellidir. Duvarlar kiriin zerinde herhangi bir konumda ve geometride olabilir. zerinde kap/pencere boluklar olabilir. ideCAD Mimari programnda du var = 1300 kg/m3 default olarak verilmektedir. Bu deer kullanlan tulaya gre deiebilmektedir. Kullanc bu deeri kullanaca duvar tipine gre deitirmelidir. Duvar birim arln 1300 kg/m3 olan, 0.20 m kalnlnda 2.30 m yksekliinde bir duvarn metresinin arl 1300*0.2*2.3=598 kg/m olarak hesaplanabilir.

duvar

h h

kiri

ekildeki kiriin duvardan oluan yk diyagram aadaki gibi olacaktr.

621

Tayc Sistem Bilgi Girileri

q = duvar * d * h q = duvar *d*(h-h)

q = duvar * d * h

kiri

Duvarn zellikleri d=0.2 m, h=2.3 m, h= 1.4 m, du var = 1300 kg/m3 olarak verilsin. Bu duvarn balang noktasnn soldan mesafesi 3.5 m , kiri akl ise 7 m olsun. Kiriin sadece bu duvardan oluan ankastrelik kesme kuvvetleri ve momentleri, kiri ykleri raporunda, Vg1= 0.346 t Mg1= 0.663 tm Vg2= 1.209 t (kiriin sol ve sa ankastrelik kesme kuvvetleri) Mg2=1.247 tm (kiriin sol ve sa ankastrelik momentler)

olarak izlenebilir. Kiri ykleri raporu Rapor mensnden alnabilir. ideCAD Mimari programnda duvarlar tanmlanmamsa ve projede bu seenek iaretliyse duvar ykleri sfr alnacaktr. Proje Genel Ayarlarnda Dier sekmesinde Kullanc Tanml Yayl Ykten Al seenei aktif ise, duvarlarn yk, Kiri Ayarlar diyalogunda Statik sekmesinde tanmlanan duvar deeri dikkate alnarak hesaplanr. Bu seenek iaretlendiyse ideCAD Mimari programnda duvar tanmlan olsa dahi, ideCAD Mimari duvarlar dikkate alnmaz, kiri ayarlarnda tanmlanan duvar yk dikkate alnr. Duvar yk kg/m cinsinden edeer dzgn yayldr. Duvar deeri girilirken aadaki forml uygulanabilir. DuvarDeeri [kg/m] = DuvarArl [kg/m2] * (KatYkseklii [m] KiriYkseklii[m]) DuvarDeeri q olarak girilmi bir kiriin yk diyagram aadaki ekilde olacaktr.

622

Tayc Sistem Bilgi Girileri q

kiri

Ln (temiz aklk)

Kiri duvar yknden oluan ankastrelik kesme kuvveti aadaki formlden hesaplanabilir. (q= 650kg/m, ln=7 m olsun) Vq1=Vq2 =
0.65 * 7 q ln = = 2.275 t (Sol ve sa ankastrelik kesme kuvveti) 2 2
q ln2 12 0.65 * 7 * 7 12

Mg1=Mg2=

= 2.654 tm (Sol ve sa ankastrelik momenti)

ideCAD Mimari duvarlarndan al seenei ile Kullanc tanml yayl ykten al seeneklerinin ikisi birden ayn anda aktif hale getirilebilir. Bu durumda, ideCAD Mimari programnda kiriin zerinde tanmlanm duvarn arl ile kullancnn tanmlad duvarn arl toplanarak kullanlr
Kiri Ykleri raporunda yukardaki deerler izlenebilir.

Deme Hareketli Ykleri


Deme(plak, nervr veya kaset) zerinde bulunabilecek kaplamann ve betonarme konstrksiyonun dndaki insan, eya vb her trl yklerdir. eitli yap tipleri ve mahallerine gre hesapta kullanlabilecek hareketli ykler adaki tabloda gsterilmitir. Hareketli Ykler at aras odalar Zaman zaman kullanlan atlar (yatay veya 1/20 ye kadar eimli) Konut, teras oda ve koridorlar, brolar, konutlardaki 50 m ye kadar olan dkkanlar, hastane odalar kg/m2 150 200 200

623

Tayc Sistem Bilgi Girileri Konut toleranslarnn kullanlmas ve ieklik bahe yaplmas (yatay veya 1/20 ye kadar eimli) Hastanelerin mutfaklarn muayene odalar, poliklinik odalar, snflar, yatakhaneler, amfiler Konut merdivenleri (sahanlk ve merdiven girileri dahil) Camiler Tiyatro ve sinemalar Maazalar Toplant ve bekleme salonlar Spor, dans ve sergi salonlar Tribnler (Oturma yeri sabit olan) Lokantalar Ktphaneler Arivler Hafif arlkl atlyeler Byk mutfaklar kantinler Mezbahalar Frnlar Bykba hayvan ahrlar Balkonlar 10 m2ye kadar Bro, hastane okul, tiyatro, sinema, ktphane ve depo benzeri genel yap koridorlar 350

350 350 500 500 500 500 500 500 500 500 500 500 500 500 500 500 500 500

624

Tayc Sistem Bilgi Girileri Umumi ak yaplarda bro hastane okul, tiyatro, ktphane kitaplk vb merdivenler (sahanlk ve merdiven girileri dahil) Tribnler (Oturma yeri sabit olmayan) Garajlar (Toplam arl 2.5 tona kadar olan aralar iin) 500

750 500

Hareketli ykler, Deme Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar sekmesinde Q satrnda kg/m2 cinsinden tanmlanr.

lave Sabit ve Hareketli Ykler Noktasal Ykler


Proje zerinde kiriler, kolonlar veya plak demeler zerinde herhangi bir noktaya bir veya birden fazla sayda tanmlanabilen sabit veya hareketli ilave yklerdir. Programda noktasal ykler ton(t) cinsinden tanmlanr. Kirilerde noktasal ykler Noktasal ykn sabit ve hareketli deeri Noktasal-izgisel Yk diyalogunda G ve Q satrnda ton cinsinden tanmlanr. iz mensnden Noktasal Yk satr tklanr ve kiri zerinde herhangi bir noktaya yerletirilir. izim alannda kiri zerine yerletirilen noktasal yk izim penceresinde aadaki gibi grnr. lo G (Sabit) Q (Hareketli)

G=1000 kg Q=350 kg ln=5 m lo=2 m

ln

Kiriin sadece bu noktasal ykten oluan ankastrelik kesme kuvvetleri ve momentleri, kolon donatlar diyalogunda Kuvvetler sekmesinde veya kiri ykleri raporunda ekstra satrnda aadaki deerlerle grnecektir. Mg1= 0.720 tm Mq1=0.252 tm (sol ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri)

625

Tayc Sistem Bilgi Girileri Vg1= 0.648 t Mg2=-0.480 tm Vg2= 0.352 t ln (kiri temiz akl) lo (noktasal ykn kiriin sol ucuna olan mesafesi) Kolonlarda noktasal ykler Noktasal ykn sabit ve hareketli deeri Noktasal-izgisel Yk diyalogunda G ve Q satrnda ton cinsinden tanmlanr. iz mensnden Noktasal Yk satr tklanr ve kolon zerinde herhangi bir noktaya yerletirilir. Noktasal yk diyalogunda Tekil Yklerde Eksantristeden Doan Momentleri Kullan seenei iaretli ise noktasal ykn kolon zerinde yerletirilen nokta nemlidir. Bu durumda eksenel ykn kolon zerindeki geometrik yerinin, kolon arlk merkezine olan mesafesinden kaynaklanan momentler sistemde dikkate alnacaktr. G (sabit) Q (hareketli) Vq1=0.227 t (sol ucun sabit ve hareketli kesme kuvvetleri) Mq2=-0.168 tm (sa ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri) Vq1=0.123 t (sol ucun sabit ve hareketli kesme kuvvetleri)

ex

ey

Tekil Yklerde Eksantristeden Doan Momentleri Kullan iaretli deilse, noktasal yk kolonun hangi noktasna yerletirilirse yerletirilsin , noktasal yk, sadece tekil yk olarak etki ettirilir. Tekil Yklerde Eksantristeden Doan Momentleri Kullan iaretliyse noktasal ykn kolonun zerinde yerletirildii noktadan doan momentler ayrca dikkate alnr.

S1 30 cm 60 cm Kat ykseklii = 2.80 m Beton birim hacim arl = 2.5 t/m2

626

Tayc Sistem Bilgi Girileri Programda sadece 30/60 boyutlarnda S1 kolonu tanmlandnda Kat parametrelerindeki G toplam yap arl deeri, G= 0.6 * 0.3 * 2.8 * 2.5 = 1.26 ton olarak grnecektir. Betonarme/Kolon donatlarnda tz1=tz2 alt ve st dm noktalarndaki eksenel yk deerleri sistemde baka bir eleman olmad iin tz1=tz2=1.26 ton olacaktr. S1 kolonu zerinde aadaki gibi noktasal yk tanmlanrsa,

S1 30 cm

0.3

G = 900 kg Q = 400 kg

0.15 60 cm

Kat ykseklii = 2.80 m Beton birim hacim arl = 2.5 t/m2 Kat parametrelerindeki srasyla G ve Q deerleri yap sabit ve hareketli arlklar, G= (0.6 * 0.3 * 2.8 * 2.5) + 0.90 = 2.16 ton Q=0.4 ton olarak grnecektir. Betonarme/Kolon donatlarnda G yklemesine ait tz1=tz2 alt ve st dm noktasndaki eksenel yk deerleri sistemde baka bir eleman olmad iin tz1=tz2=2.16 ton olacaktr. G yklemesine ait tz1=tz2 deerleri tz1=tz2=0 olarak grnecektir. G ve Q yklemelerine ait kolon momentleri srasyla mx1=mx2 ve my1=my2 Tekil Yklerde Eksantristeden Doan Momentleri Kullan iaretli deilse sfr grnecektir. aretli ise alt ve st dm noktalarnda kolon momentleri aadaki gibi olacaktr. mx1=mx2= 0.15*0.90 = 0.135 tm mx1=mx2= 0.15*0.40 = 0.06 tm my1=my2= 0.30*0.90 = 0.27 tm (G yklemesi iin) (Q yklemesi iin) (G yklemesi iin)

627

Tayc Sistem Bilgi Girileri my1=my2= 0.30*0.40 = 0.12 tm (Q yklemesi iin)

Plak demeler zerindeki noktasal ykler Noktasal ykn sabit ve hareketli deeri Noktasal-izgisel Yk diyalogunda G ve Q satrnda ton cinsinden tanmlanr. iz mensnden Noktasal Yk satr tklanr ve deme zerine yerletirilir. Noktasal ykn deme zerindeki konumu sistemi etkiler. Deme zerinde n tane noktasal yk tanmlanabilir. Noktasal ykler deme analizinde ve betonarme hesabnda, noktasal ykler yk katsaylaryla arplarak dikkate alnrlar. Deme zerine yerletirilen noktasal ykler, demeye bal kirilerin demeden ald ykleri, dolaysyla ankastrelik tesirlerini de deitirirler. G = 900 kg Q = 400 kg K1

D1 d = 12 cm G=450 kg/m2 Q=200 kg/m2

2 Noktasal yk yerletirilmeden nce D1 demesinin ortasndaki aklk ve mesnet momentleri, 1 numaral hesap aks zerindeki momentler(tm), Sol mesnet 0.036 Aklk 0.474 Sa mesnet -1.213

2 numaral hesap aks zerindeki momentler(tm), Sol mesnet 0.057 Aklk 0.875 Sa mesnet 0.057

Noktasal yk yerletirildikten sonra D1 demesinin ortasndaki aklk ve mesnet momentleri,

628

Tayc Sistem Bilgi Girileri 1 numaral hesap aks zerindeki momentler(tm), Sol mesnet 0.037 Aklk 0.572 Sa mesnet -1.274

2 numaral hesap aks zerindeki momentler(tm), Sol mesnet 0.058 olacaktr. Noktasal yk yerletirilmeden nce rnek K1 kiriinin ankastrelik tesirleri aadaki gibidir. (Kiri ykleri raporunda D1 demesi satrnda izlenebilir) Mg1= 1.597 tm Vg1= 1.615 t Mg2=-1.548 tm Vg2= 1.459 t Mq1=0.710 tm (sol ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri). Vq1=0.718 t (sol ucun sabit ve hareketli kesme kuvvetleri) Mq2=-0.688 tm (sa ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri) Vq2=0.648 t (sol ucun sabit ve hareketli kesme kuvvetleri) Aklk 0.967 Sa mesnet 0.078

Noktasal yk yerletirildiinde rnek K1 kiriinin ankastrelik tesirleri deiir. (Kiri ykleri raporunda D1 demesi satrnda izlenebilir) Mg1= 1.657 tm Vg1= 1.676 t Mg2=-1.595 tm Vg2= 1.497 t Mq1=0.737 tm (sol ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri). Vq1=0.745 t (sol ucun sabit ve hareketli kesme kuvvetleri) Mq2=-0.709 tm (sa ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri) Vq2=0.665 t (sol ucun sabit ve hareketli kesme kuvvetleri)

Noktasal ykn deme zerindeki konumu deitirildiinde yukardaki deerler de deiecektir. Grld gibi noktasal ykn deme zerindeki yeri nemlidir. Noktasal ykler nervr ve kaset demelerinde dikkate alnmaz. Sadece plak demelerde kullanlabilir.

629

Tayc Sistem Bilgi Girileri

izgisel ykler
izgisel ykler plak demeler zerinde tanmlanrlar. Deme zerine duvarlar, parapetler, balkon korkuluklar gibi yap elemanlarnn arlklar izgisel yk ile programa girilebilirler. Deme zerinde n tane izgisel yk tanmlanabilir. izgisel ykler deme analizinde ve betonarme hesabnda yk katsaylaryla arplarak dikkate alnrlar. Deme zerine yerletirilen izgisel ykler, demeye bal kirilerin demeden ald ykleri, dolaysyla ankastrelik tesirlerini de deitirirler. izgisel ykn sabit ve hareketli deeri Noktasal Yk diyalogunda G ve Q satrnda ton cinsinden tanmlanr. iz mensnden Noktasal Yk satr tklanr ve deme zerine iki nokta verilerek yerletirilir. izgisel yk yerletirilmeden nce D1 demesinin ortasndaki aklk ve mesnet momentleri, 1 numaral hesap aks zerindeki momentler(tm), Sol mesnet 0.036 Aklk 0.474 G = 900 kg Q = 400 kg K1 Sa mesnet -1.213

D1 d = 12 cm G=450 kg/m2 Q=200 kg/m2

2 2 numaral hesap aks zerindeki momentler(tm), Sol mesnet 0.058 olacaktr. Aklk 0.967 Sa mesnet 0.078

630

Tayc Sistem Bilgi Girileri izgisel yk yerletirildikten sonra D1 demesinin ortasndaki aklk ve mesnet momentleri, 1 numaral hesap aks zerindeki momentler(tm), Sol mesnet 0.035 Aklk 0.611 Sa mesnet -1.388

2 numaral hesap aks zerindeki momentler(tm), Sol mesnet 0.059 Aklk 1.136 Sa mesnet 0.086

izgisel yk yerletirilmeden nce rnek K1 kiriinin ankastrelik tesirleri aadaki gibidir. (Kiri ykleri raporunda D1 demesi satrnda izlenebilir) Mg1= 1.597 tm Vg1= 1.615 t Mg2=-1.548 tm Vg2= 1.459 t Mq1=0.710 tm (sol ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri). Vq1=0.718 t (sol ucun sabit ve hareketli kesme kuvvetleri) Mq2=-0.688 tm (sa ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri) Vq2=0.648 t (sol ucun sabit ve hareketli kesme kuvvetleri)

izgisel yk yerletirildiinde rnek K1 kiriinin ankastrelik tesirleri deiir. Mg1= 1.695 tm Vg1= 1.703 t Mg2=-1.645 tm Vg2= 1.544 t Mq1=0.753 tm (sol ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri). Vq1=0.757 t (sol ucun sabit ve hareketli kesme kuvvetleri) Mq2=-0.731 tm (sa ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri) Vq2=0.686 t (sol ucun sabit ve hareketli kesme kuvvetleri)

izgisel ykn deme zerindeki konumu deitirildiinde yukardaki deerler de deiecektir. Grld gibi izgisel ykn deme zerindeki yeri nemlidir. izgisel ykler nervr ve kaset demelerinde dikkate alnmaz. Sadece plak demelerde kullanlabilir.

631

Tayc Sistem Bilgi Girileri

Saplama kirilerin ykleri


Kiri kiri kesiimlerinin birbirleriyle etkileimleri, programda, 3 boyutlu sistemlerin zm yntemleri asndan deerlendirilmelidir. Saplanan kiriin zlp saplama yknn tayan kirie verilmesi ancak 2 boyutlu analizde izlenen yaklak bir yntemdir. Bu balamda, programda, hibir yaklak model kullanlmamaktadr. Gerek boyutlu analiz yapldndan, sistemde tek bir ereve vardr. O da binann kendisidir ve kiri-kiri birleimleri de bu erevenin ierisinde yer alr. Analiz sonucunda ise her dm noktasnn u kuvvetleri bir seferde hesaplanmaktadr. Kiri-kiri birleimleri bir dm noktas olduuna gre bu tr birleimlerde de sadece dm noktas dengesinden bahsedilebilir. Dolaysyla, saplama yk eklinde bir ifade ideCAD Statik programnda kullanlamaz. Byle bir yk de yoktur, o noktann u kuvvetleri asndan dengesi sz konusudur.

Yatay Ykler Katn toplam sabit yklerinin hesaplanmas


Eleman z arlklarndan oluan ykler, kaplama ykleri, noktasal ve izgisel sabit ykler, deme sabit yklerin ton cinsinden toplamdr. Katlara ait toplam sabit ykler, Analiz Kat Parametreleri diyalogunda kat parametreleri sekmesinde G stununda grlebilir. Rapor mensnden Kat Genel bilgileri raporunda raporlanr.

G=450 Q=350

300

G=450 Q=200

G=450 Q=200

385

400

430

632

Tayc Sistem Bilgi Girileri Parametreleri diyalogunda kat parametreleri sekmesinde G stununda grlebilir. Rapor mensnden Kat Genel bilgileri raporunda raporlanr. Kolonlar 50/25 cm : Kiriler 25/50 cm : Tm kirilerde duvar 325 kg/m : deme d=12 cm: Beton birim hacim arl=2.5 t/m3: Kat ykseklikleri 2.80 m Kolonlar: En*Boy*BetonBirimArl*Ykseklik*Adet Gkolon = 0.5*0.25*2.8*2.5*8=7 t Kiriler: Genilik*Ykseklik*BetonBirimArl*TemizAklk*Adet Gkiri=0.25*0.50*2.5*[(4-0.5)*2+(4.3-0.5-0.5)*2+(4.3-0.5-0.25)+(3.85-0.25-0.25)*2+(3.85-0.250.5)+(3-0.25)*2]=10.14 t. Demeler: DemeNetAlan*G Gdeme=0.45*(3.75*3.35*+3.8*3.35+3.8*2.75)=16.084 t. Duvarlar: DuvarArl*KiriTemizAkl*adet Gduvar=0.325*[(4-0.5)*2+(4.3-0.5-0.5)*2+(4.3-0.5-0.25)+(3.85-0.25-0.25)*2+(3.85-0.250.5)+(3-0.25)*2]=10.546 t. Katn toplam sabit yk G=7+10.14+16.084=43.771 t. olarak hesaplanacaktr.

Katn toplam hareketli yklerinin hesaplanmas


Deme hareketli ykler, noktasal ve izgisel hareketli yklerin ton cinsinden toplamdr. Katlara ait toplam hareketli ykler, Analiz Kat Parametreli diyalogunda kat parametreleri sekmesinde Q stununda grlebilir. Rapor mensnden Kat Genel bilgileri raporunda raporlanr. Yukardaki projenin bir katnn toplam hareketli yk; Katn toplam hareketli yk Q=0.200*(3.75*3.35*+3.8*3.35)+0.350*3.8*2.75=8.716 t. olarak hesaplanacaktr.

Deprem yklerinin hesaplanmas


Deprem ykleri programda x ve y yn olmak zere iki dorultuda hesaplanr. Kullanc deprem yklerini edeer deprem ykleri gre mi veya dinamik yklere gre mi belirleyeceine Proje Genel

633

Tayc Sistem Bilgi Girileri Ayarlar diyalogunda Deprem sekmesinde seer. Edeer deprem ykne gre hesap yapabilmek Deprem Ynetmeliinde belirli kriterlere balanmtr. Edeer deprem yknn uygulanabilecei binalar; Deprem Blgesi 1, 2 Bina Tr A1 tr burulma dzensizlii olmayan, varsa her bir katta bi 2 koulunu salayan binalar A1 tr burulma dzensizlii olmayan, varsa her bir katta bi 2 koulunu salayan ve ayrca B2 tr dzensizlii olmayan binalar Tm binalar Toplam Ykseklik Snr

Hn 25 m

1, 2

Hn 60 m

3.4

Hn 75 m

Yukardaki tanmlarn kapsamna girmeyen binalarda edeer deprem yk yntemi uygulanmaz. Dinamik yklere gre hesap yaplmaldr. Ayrca hi bir koula bakmakszn tm binalar dinamik yklere gre zlebilir. Zaten programda versiyon 4 den sonra edeer deprem yk yntemine gre hesap yapma olana kaldrlmtr. Deprem ykleri ister edeer yklere gre, ister dinamik yklere gre belirlensin rijitlik merkezi ile ktle merkezinin arasndaki eksantriklie, dik dorultudaki en byk bina boyutunun %5i eklenerek bulunan toplam d merkezlik kadar kaydrlarak dikkate alnr. Kaydrma yatay ynde sada ve solda, dikey ynde ste ve alttadr. Bylece her iki yn iin 4 adet ykleme yaplr. Deprem yklemelerinden oluan u kuvvetleri Betonarme diyaloglarnda ve Rapor mens altndan alnabilen U Kuvvetleri raporunda E1, E2, E3 ve E4 deerlerinin karl olarak takip edilebilir.

634

Tayc Sistem Bilgi Girileri y Bx

R=Rijitlik merkezi M=Ktle merkezi Xr R X


Yr

Ym

By

e x = Ym Yr + 0.05 By
ey = Xm Xr + 0.05 Bx

Deprem kuvvetlerinin ykleme pozisyonlar aadaki ekilde gsterilmitir.

635

Tayc Sistem Bilgi Girileri

Deprem x

Deprem x

E1 yklemesi (x yn + ex)

E2 yklemesi (x yn - ex)

Deprem y E3 yklemesi (y yn + ey)

Deprem y E4 yklemesi (y yn - ey)

Her bir yklemenin kuvvet deerleri, d merkezlii ve ykleme sonucunda oluan kat burulmalar, Rapor mens altndan alnan Katlara Etkiyen Yatay Ykler raporunda takip edilebilir. Deprem yklerinin sperpozisyonu 4 adet deprem yklemesinden hesaplanan eleman u kuvvetleri dey hesap sonucunda bulunan eleman u kuvvetleriyle sperpoze edilir. Sperpoze edilmi u kuvvetler varsa rzgar ve toprak itkisi yklemeleriyle karlatrlarak en olumsuz durum bulunur ve betonarme hesabnda kullanlr, Sperpoze TS500 de tanmlanan katsaylara gre yaplrlar. 1.0 G + 1.0 Q + 1.0 E ve 1.0 G + 1.0 Q - 1.0 E veya; 1.4G + 1.6 Q veya, 0.9 G +1.0 E ve 0.9 G - E

636

Tayc Sistem Bilgi Girileri Edeer deprem ykleri Her bir katn kat arlklar hesaplanr. wi=gi + n qi gi: i. katn toplam sabit ykdr. Programda Kat Parametreleri diyalogunda G stununda listelenir. (ton) qi:i. katn toplam hareketli ykdr. Programda Kat Parametreleri diyalogunda Q stununda listelenir. (ton) n:Hareketli yk katlm katsays Binann Kullanm Amac Depo, antrepo, vb Okul, renci yurdu, spor tesisi, sinema, tiyatro, konser salonu, garaj, lokanta, maaza, vb. Konut, iyeri, otel, hastane, vb. Endstri binalarnda; sabit ekipman arlklar iin (vin kaldrma ykleri kat alklar hesabnda dikkate alnmayacaktr) Binann toplam arl hesaplanr. Binann toplam arl her bir kata ait wilerin toplamdr. n 0.80 0.60

0.3 1

W=

wi
i =1

Spektrum karakteristik periyotlar Proje Genel Ayarlar diyalogunda Dinamik Analiz sekmesinde zemin snfna gre kullanc tarafndan seilir. Bu periyotlar spektrum erisini belirler. 1997 Deprem ynetmeliinde yerel zemin snflarna gre spektrum karakteristik periyotlar aadaki gibi verilmitir.

637

Tayc Sistem Bilgi Girileri TA (saniye) 0.10 0.15 0.15 0.20 TB (saniye) 0.30 0.40 0.60 0.90

Yerel zemin snf Z1 Z2 Z3 Z4 Yerel zemin snflar Yerel Zemin Snf Z1

Tablo 12.1e Gre Zemin Grubu ve En st Zemin Tabakas Kalnl (h1) (A) grubu zeminler h1 15 m olan (B) grubu zeminler h1 > 15 m olan (B) grubu zeminler h1 15 m olan (C) grubu zeminler 15 m < h1 50 m olan (C) grubu zeminler h1 10 m olan (D) grubu zeminler h1 > 50 m olan (C) grubu zeminler h1 > 10 m olan (D) grubu zeminler

Z2

Z3

Z4

Zemin Gruplar Zemin Grubu Tanm Masif volkanik kayalar ve ayrmam salam metamorfik kayalar, sert imentolu tortul kayalar.... Stand. Penetr. (N/30) Relatif Sklk (%) Serbest Basn Direnci (kPa) Kayma Dalgas Hz (m/s)

Zemin Grubu

(A)

>1000

>1000

638

Tayc Sistem Bilgi Girileri ok sk kum, akl......... Sert kil ve siltli kil........... Tf ve aglomera gibi gevek volkanik kayalar, sreksizlik dzlemleri bulunan ayrlm imentolu tortul kayalar...... Sk kum, akl............... ok kat kil ve siltli kil.... Yumuak sreksizlik dzlemleri bulunan ok ayrm metamorfik kayalar ve imentolu tortul kayalar................ Orta sk kum, akl........ Kat kil ve siltli kil.......... Yeralt su seviyesinin yksek olduu yumuak, kaln alvyon tabakalar... (D) Gevek kum.................

>50

85-100

>700

>32

>400

>700

500-1000

700-1000

(B)

30-50 16-32

65-85 -

200-400

400-700 300-700

<500

400-700

(C)

10-30 8-16

35-65 -

100-200

200-400 200-300

<200

<10

<35

<200

Yumuak kil, siltli kil......

<8

<100

<200

639

Tayc Sistem Bilgi Girileri Doal titreim periyodu Tr program tarafndan otomatik hesaplanr. Spektrum katsaysnn hesabnda kullanlan spektrum erisi aadaki formlle tanmlanr. 0 T TA ise S(T) = 1 + 1.5 T / TA
TA T TB ise S(T) = 2.5

(T TB ) ise S(T) = 2.5 (TB )

0.8

kullanlr.

Formllerdeki T yerine, programda hesaplanan doal titreim periyodu Tr konularak spektrum katsays S(Tr) hesaplanr. Spektral ivme katsays aadaki formlle hesaplanr. A(T) = Ao I S(T) S(T) yerine, programda hesaplanan S(Tr) konulur. Formlde kullanlan Ao Etkin Yer vmesi Katsays deprem blgesine gre belirlenir. Deprem Blgesi 1 2 3 4 Ao 0.40 0.30 0.20 0.10

640

Tayc Sistem Bilgi Girileri Bina nem katsays I, binann kullanm amac ve trne gre belirlenir. Binann Kullanm Amac veya Tr
1. Deprem sonras kullanm gereken binalar ve tehlikeli madde ieren binalar

a) Deprem sonrasnda hemen kullanlmas gerekli binalar: (Hastaneler,dispanserler, salk ocaklar, itfaiye bina ve tesisleri, PTT ve dier haberleme tesisleri, ulam istasyonlar ve terminalleri, enerji retim ve datm tesisleri; vilayet, kaymakamlk ve belediye ynetim binalar, ilk yardm ve afet planlama istasyonlar) b) Toksik, patlayc, parlayc, vb zellikleri olan maddelerin bulunduu veya depoland binalar
2. nsanlarn uzun sreli ve youn olarak bulunduu ve deerli eyann sakland binalar

1.5

a) Okullar, dier eitim bina ve tesisleri, yurt ve yatakhaneler, askeri klalar, cezaevleri, vb. b) Mzeler
3. nsanlarn ksa sreli ve youn olarak bulunduu binalar

1.4

1.2 Spor tesisleri, sinema, tiyatro ve konser salonlar, vb.


4. Dier binalar

Yukardaki tanmlara girmeyen dier binalar (Konutlar, iyerleri, oteller, bina tr endstri yaplar, vb) Deprem yk azaltma katsays Ra(T) aadaki formlle hesaplanr. 0 < T < TA ise Ra(T) = 1.5 + (R 1.5) T / TA T > TA ise Ra(T) = R alnr.

1.0

T programda hesaplanan doal titreim periyodu Tr ve R ise tayc sistem davran katsaysdr. Toplam edeer deprem yk Vt aadaki formlle hesaplanr.

641

Tayc Sistem Bilgi Girileri Vt = W A(T) / Ra(T) 0.10 Ao I W

FN+F

wN

FN+F

wN

Fi

wi Hn wi Hi

Fi

wi Hn Vt w2 w1 Hi

w1

Fbk

wbk

Fbk=Ao I wbk /1.5 Vt


HN 25 m ise FN = 0.07 T1 Vt 0.2 Vt

Katlara etkiyen yatay kuvvetler; Fi = (Vt - FN )


wiHi N (wjHj) j =1

Formlyle hesaplanr. Rijit evre perdelerinin bulunduu katlarda Fi,

642

Tayc Sistem Bilgi Girileri Fi=Fbk=Ao I Wbk /1.5 formlyle hesaplanr. Wbk i.bodrum katn toplam arldr.

300

G=450 Q=200

385

G=450 Q=200

400

430

Kolonlar 50/25 cm : Kiriler 25/50 cm : Tm kirilerde duvar 325 kg/m : deme d=12 cm: Beton birim hacim arl=2.5 t/m3: Kat ykseklikleri 2.80 m. : Zemin snf Z4 : R=8 : I=1 Sistemin edeer deprem yklerini, yukarda anlatlan yntemle hesaplayalm. Kat Genel Ayarlar diyalogunda kat arlklar incelenebilmektedir. Kat No 2 1 Zemin 1.Bodrum G (t) 43.771 43.771 43.771 72.473 Q (t) 8.716 8.716 8.716 8.716 Hyk 0.3 0.3 0.3 0.3 W=G + n Q (t) 46.3858 46.3858 46.3858 75.0878

643

Hn=8.4

G=450 Q=350

Tayc Sistem Bilgi Girileri Toplam Arlk [W] (t) (1.bodrum rijit kat olduundan hesaba katlmaz) Bu projede Tr birinci doal titreim periyodu raporunda bu deer baslmaktadr. 0.26592 olarak hesaplanacaktr. Dinamik Analiz
139.1574

Z4 zemin snfnn karakteristik periyotlar yukardaki tablodan baklrsa, T


TA =0.2 ; TB =0.9 olduu grlr. Tr=0.26592 ve TA =0.2 Tr TB =0.9 aralnda olduundan S(Tr)=2.5 alnr.

Deprem yk azaltma katsays Ra(T) ise, Tr=0.26592 > TA =0.2 olduundan, R alnacaktr. Ra(Tr)=8 Spektral ivme katsays A(T), A(Tr) = Ao I S(Tr)=0.4 *1 *2.5 = 1 olarak bulunur. Toplam edeer deprem yk, Vt = W A(T) / Ra(T) = 139.1574 * 1 / 8 = 17.39 t. Alt snr = 0.10 Ao I W = 0.1 * 0.4 * 1 * 139.15.74 =5.56 t olduundan,
Vt= 17.39 t bulunur.

2. kat yatay kuvveti = 17.39 *

46.39 * 8.4 =8.7 t 46.39 * 2.8 + 46.39 * 5.6 + 46.39 * 8.4 46.39 * 5.6 = 5.8 t. 46.39 * 2.8 + 46.39 * 5.6 + 46.39 * 8.4
46.39 * 2.8 = 2.9 t. 46.39 * 2.8 + 46.39 * 5.6 + 46.39 * 8.4

1.kat yatay kuvveti = 17.39 *

Zemin yatay kuvveti = 17.39 *

Bodrum kat yatay kuvveti = 0.4 * 1 * 75.0878 /1.5= 20.02 t. (Fi=Fbk=Ao I Wbk /1.5)

644

Tayc Sistem Bilgi Girileri

8.7

5.8

2.9

20.02

Dinamik deprem ykleri Dinamik hesapta modal deerlerin tayininde kullanlan yntem Vianello Stodola metodudur. Bu metotla tekil ktleli sistemlerin serbest titreim hesab kesin bir ekilde yaplabilir. nce, yapnn ilgili deprem dorultusundaki yatay deplasman bileenlerine ait flexibilite matrisi kurulur. Daha sonra, kat arlklarndan bina ktle matrisi elde edilir. Bu iki matristen ve balang karakteristik vektrnden hareket edilerek, yaplan ardk yaklam hesaplar sonunda, her mod iin zel asal frekans ve karakteristik vektrler bulunur. Elde edilen karakteristik vektrler belirli katsaylar yardmyla normalletirilir. Bylece, yapnn normalletirilmi serbest titreim modlar ve zel asal frekanslar ve periyotlar tayin edilmi olur. Modal sperpozisyon yntemi ile dinamik hesap yapld zaman genelde aadaki ilem sras takip edilir: Dinamik hesabn ka mod iin yaplaca saptanr. Yap yatay rijitlik matrisi oluturulur. Bu matriste gerekli dzenlemeler yaplarak titremeyen dey ve dnme deplasmanlar elimine edilmi olur. Bylece, binann kat demesi dzlemi iinde birbirine dik iki yndeki titreimlerine kar gelen indirgenmi rijitlik matrisi elde edilir. Arzu edilirse,binann titreimleri yatay dzlemde sadece bir yne etki ettirilebilir. Kegen ktle matrisi oluturulur.

645

Tayc Sistem Bilgi Girileri Bina iin, indirgenmi yatay rijitlik matrisi ve kegen ktle matrisi yardm ile gz nne alnan her mod iin zel asal frekans hesaplanr. terasyon yolu ile, karakteristik vektrler bulunur. Normalletirmek iin gerekli blme kat saylar bulunur ve modlarn katk arpanlar hesaplanr. Her mod iin maksimum davran spektral ivmeleri hesaplanr veya eriden okunur. Her mod iin kat hizasna etkiyen modal ykler bulunur. Her kat iin, iin Tam Karesel Birletirme (CQC Complete Quadratic Combination ) yolu ile maksimum kat ykleri hesaplanr. Dinamik deprem ykleri Dinamik analiz raporunda X ve Y yn Maksimum ykler bal Edeer deprem ykleri ile birlikte baslr.

Rzgar ykleri
Rzgar ykleri programa x ve y yn olmak zere iki dorultuda tanmlanabilir. Rzgar kuvvetleri kat dzleminde ve ktle merkezinde tanmlanrlar ve %5 eksantrisite dikkate alnarak 4 adet ykleme yaplarak hesaba katlrlar. M yapnn ktle merkezi ve global koordinatlara gre x ekseni yatay pozisyonda olmak zere, programda tanmlanan Rzgar x ve Rzgar y yatay kuvvetlerinin pozisyonlar aadaki ekilde grlmektedir.

Rzgar x

Rzgar y Kullanc x ve y dorultusundaki rzgar kuvvetlerini TS498de aklanan esaslara gre hesaplar ve Kat Parametreleri diyalogunda tanmlar. Rzgar hesabndan bulunan u kuvvetleri, Betonarme diyaloglarnda ve Rapor mens altndan alnabilen U Kuvvetleri raporunda W1, W2, W3 ve W4 yklemesi olarak takip edilebilir. 4 adet rzgar yklemelerin kat planndaki konumlar aada verilmitir.

646

Tayc Sistem Bilgi Girileri Rzgar x M M

Rzgar x

W1 yklemesi (x yn +0.05)

W2 yklemesi (x yn -0.05)

Rzgar y W3 yklemesi (y yn +0.05)

Rzgar y W4 yklemesi (y yn -0.05)

Her bir yklemenin kuvvet deerleri, eksantristeleri ve ykleme sonucunda oluan kat burulmalar, Rapor mens altndan alnan Katlara Etkiyen Yatay Ykler raporunda takip edilebilir. Rzgar yklerinin sperpozisyonu 4 adet rzgar yklemesinden hesaplanan eleman u kuvvetleri dey hesap sonucunda bulunan eleman u kuvvetleriyle sperpoze edilir. Sperpoze edilmi u kuvvetler deprem ve varsa toprak itkisi yklemeleriyle karlatrlarak en olumsuz durum bulunur ve betonarme hesabnda kullanlr, Sperpoze TS500 de tanmlanan katsaylara gre yaplrlar. 1.0 G + 1.3 Q + 1.3 W ve 1.0 G + 1.3 Q - 1.3 W veya; 1.4G + 1.6 Q veya, 0.9 G +1.3 W ve 0.9 G -1.3 W

647

Tayc Sistem Bilgi Girileri

Toprak tkisinden Oluan Ykler


Toprak itkisi, yatay ve dey ynde iki adet olmak zere herhangi bir eksantrisite deeri verilerek Kat Parametreleri diyalogunda tanmlanabilir. Kat Parametreleri diyalogunda toprak itkisi tanmlamasnda kullanlan parametreler unlardr. Parametre ToprakX1 (ton) EksTx1 (metre) ToprakX2 (ton) EksTx2 (metre) ToprakY1 (ton) EksTy1 (metre) ToprakY2 (ton) EksTy2 (metre) Aklama X yn toprak itkisi 1.bileke kuvvetidir. ToprakX1 kuvvetinin x eksenine dik mesafesidir. Varsa X yn toprak itkisi 2.bileke kuvvetidir. ToprakX2 kuvvetinin x eksenine dik mesafesidir. Y yn toprak itkisi 1.bileke kuvvetidir. ToprakY1 kuvvetinin y eksenine dik mesafesidir. Varsa Y yn toprak itkisi 2.bileke kuvvetidir. ToprakY2 kuvvetinin y eksenine dik mesafesidir.

648

Tayc Sistem Bilgi Girileri y ToprakX1 ToprakX2 EksTx1 EksTx2 x H1 yklemesi y EksTy1 Varsa H2 yklemesi y EksTy2 x y

x H3 yklemesi ToprakY1 Varsa H4 yklemesi

x ToprakY2

Toprak itkisi hesabndan bulunan u kuvvetleri, Betonarme diyaloglarnda ve Rapor mens altndan alnabilen U Kuvvetleri raporunda H1, H2, H3 ve H4 yklemesi olarak takip edilebilir. Her bir yklemenin kuvvet deerleri, eksantristeleri ve ykleme sonucunda oluan kat burulmalar, Rapor mens altndan alnan Katlara Etkiyen Yatay Ykler raporunda takip edilebilir. Toprak bileke yklerinin sperpozisyonu 4 adet toprak bileke kuvvetinden oluan eleman u kuvvetlerinin her biri dey hesap sonucuyla elde edilen eleman u kuvvetleriyle sperpoze edilirler. Sperpoze edilmi u kuvvetler deprem ve varsa rzgar yklemeleriyle karlatrlarak en olumsuz durum bulunur ve betonarme hesabnda kullanlr. Toprak itkisinin TS500 de verilmi sperpoze katsaylar aadaki gibidir. 1.4 G + 1.6 Q + 1.6 H ve 1.4 G + 1.6 Q 1.6 H veya

649

Tayc Sistem Bilgi Girileri 0.9 G + 1.6 H ve 0.9 G 1.6 H

Malzeme Bilgileri
Yap gvenlii
Yapya etkiyen yklerin ve gerek dayanmnn hesaplardaki varsaylandan deiik olabilecei gz nne bulundurularak, yk etkileri belirli bir katsay(yk faktrleri) ile bytr, dayanm (malzeme katsays) ise kltlrler.

Yk gvenlik katsaylar
n grlen yk katsaylar ve dikkate alnmas gereken yk kombinezonlar aadaki gibidir. Yalnz dey ykler iin; 1.4 G + 1.6 Q Rzgar yknn sz konusu olduu durumlarda; 1.0 G + 1.3 Q + 1.3 W veya 1.4 G +1.6 Q veya 0.9 G + 1.3 W Depremin sz konusu olduu durumlarda; 1.0 G + 1.0 Q + 1.0 E veya 1.4 G + 1.6 Q veya 0.9 G + 1.0 E Yatay toprak basnc sz konusuysa; 1.4 G + 1.6 Q + 1.6 H veya 0.9 G + 1.6 H

650

Tayc Sistem Bilgi Girileri Programda sabit ve hareketli yk katsaylar, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde deitirilebilir. Dier yk katsaylarna mdahale edilemez.

Malzeme gvenlik katsaylar


Hesaplarda kullanlacak malzeme hesap dayanm, karakteristik malzeme malzeme katsaysna blnerek elde edilir. Beton iin fcd =
fck

dayanm belirli bir

mc

(basn) ve fctd =

fctk

mc

(ekme)

elik iin fyd=

fyk

ms

mc (beton gvenlik katsays) yerinde dklen beton iin 1.5, n dkm iin ise 1.4 alnmaldr.

Betonda kalite denetiminin gerektii gibi yaplamayaca kukusu olan durumlarda mc =1.7 veya daha byk alnmaldr. Donat elii iin ise ms (elik gvenlik katsays) ms =1.15 alnmaldr. Proje mensnde Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde, bu katsaylara kullanc mdahale edebilmektedir. Aksi belirtilmedii srece yk gvenlik katsaylar yukarda verilen deerlerde kullanlrlar.

Malzeme Karakteristikleri Beton karakteristik dayanmlar


Beton tanmlamas ve snflandrlmas basn dayanmna gre yaplr. Basn dayanm, taban ap 15 cm ve ykseklii 30 cm olan, suda 20C 2C scaklkta saklanm, 28 gnlk standart deney silindirlerinden elde edilir. Betonun ekme dayanm, eksenel ekme deneylerinden elde edilen deerlerdir. fctm deneylerden elde edilecek ortalama ekme dayanm, fctk ise karakteristik ekme dayanmdr. Betonun karakteristik ekme dayanm aadaki formlden hesaplanabilir. fctk=1.1 fck (kg/cm)

651

Tayc Sistem Bilgi Girileri fctk=0.35 fck (N/mm) Karakteristik ekme dayanm, denenecek eksenel ekme numunelerin bu deerden dk olma olasl %10 olan deerdir. Beton karakteristik basn (fck) ve ekme(fctk) dayanmlar beton snflarna gre aada tablo olarak verilmitir. Beton Dayanm Beton Snf BS14 (C14)
Normal

fck, Beton Basn Dayanm (kg/cm) 140 160 200 250 300 350 400 450 500

fctk, Beton ekme Dayanm (kg/cm) 13 14 16 18 19 21 22 23 25

BS16 (C16) BS20 (C20) BS25 (C25) BS30 (C30) BS35 (C35)

Yksek

BS40 (C40) BS45 (C44) BS50 (C50)

Beton snfn, Proje mensnde Proje Genel Ayarlar diyalogunda beton Snflar sekmesinde seilir. Program seilen beton snfna gre yukarda tabloda verilen deerleri kullanr. Kullanc beton karakteristik basn ve ekme dayanmlarn kiri, kolon, perde objeleri iin kiri, kolon ve perde ayarlarnda deitirebilir. Deitirilen deerler eleman adyla, Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri raporunda Kullanc Tanml Elemanlar bal altnda rapor edilirler.

Beton hesap basn ve ekme dayanm


Hesaplarda kullanlacak malzeme hesap dayanm, karakteristik malzeme dayanm belirli bir malzeme katsaysna blnerek elde edilir.

652

Tayc Sistem Bilgi Girileri Beton iin fcd =


fck

mc

(basn) ve fctd =

fctk

mc

(ekme)

mc (beton gvenlik katsays) yerinde dklen beton iin 1.5, n dkm iin ise 1.4 alnmaldr.

Betonda kalite denetiminin gerektii gibi yaplamayaca kukusu olan durumlarda mc =1.7 veya daha byk alnmaldr. Proje mensnde Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde, bu katsaylara kullanc mdahale edebilmektedir. Aksi belirtilmedii srece yk gvenlik katsaylar yukarda verilen deerlerde kullanlrlar. Beton hesap basn (fcd) ve ekme(fctd) dayanmlar beton snflarna gre, mc =1.5 kullanlarak aada tablo olarak verilmitir. fck, Beton Basn dayanm (kg/cm) fctk, Beton ekme fcd, Beton Hesap Dayanm Basn Dayanm (kg/cm) (kg/cm) fctd, Beton Hesap ekme Dayanm (kg/cm) 8.666666667 9. 333333333 10.6666667 12 12.66666667 14 14.6666667 15.33333333333 16.66666667

Beton Snf

BS14 (C14) BS16 (C16) BS20 (C20) BS25 (C25) BS30 (C30) BS35 (C35) BS40 (C40) BS45 (C44) BS50 (C50)

140 160 200 250 300 350 400 450 500

13 14 16 18 19 21 22 23 25

99.333333333 106.6666667 133.33333333 166.6666667 20 233.33333333 266.6666667 300 333.33333333

653

Tayc Sistem Bilgi Girileri

elik Akma Dayanm


Betonun ekme dayanm ok dk olduundan, kesitin ekme blgesindeki gerilmeleri karlamak iin elik ubuklar yerletirilir. elik ekme ve basn altnda benzer zellikler gsteren bir malzemedir. eliin gerilme-birim deformasyon zellikleri ekme deneylerinden elde edilir. Doal setlikteki elikte belirli bir akma snr vardr. Bu snra ulancaya kadar gerilme ve birim uzama arasndaki iliki dorusaldr. Akma snrna ulatktan sonra gerilme sabit kalrken, birim uzama artar. Gerilmenin sabit kald bu ana akma sahanl denir. Akma sahanln bir pekleme davran izler. Pekleme snrna ulaldnda, gerilme tekrar artmaya balar, kesit klr ve numune bu noktada kopar. eliin akma snrndaki gerilmesi akma gerilmesi veya akma dayanm olarak adlandrlr. eliin snflandrlmas, minimum akma dayanmna ve imalat ekline gre yaplr. elik Akma ve ekme dayanmlar elik snflarna gre aadaki tabloda verilmitir. elik snfn, Proje mensnde Proje Genel Ayarlar diyalogunda elik Snflar sekmesinde seilir. Program seilen elik snfna gre aada tabloda verilen deerleri kullanr. Donat Snf S220 (BC I) S420 (BC III) S500(BC III) fyk, elik Akma Dayanm (kg/cm) 2200 4200 5000

Kullanc elik akma dayanmlarn kiri, kolon, perde objeleri iin kiri, kolon ve perde ayarlarnda gerekli grd takdirde deitirebilir. Deitirilen deerler eleman adyla, Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri raporunda Kullanc Tanml Elemanlar bal altnda rapor edilirler.

elik Hesap Dayanm


Hesaplarda kullanlacak malzeme hesap dayanm, karakteristik malzeme malzeme katsaysna blnerek elde edilir. elik iin fyd=
fyk

dayanm belirli bir

ms

654

Tayc Sistem Bilgi Girileri Donat elii iin ms (elik gvenlik katsays) ms =1.15 alnmaldr. Proje mensnde Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde, bu katsaylara kullanc mdahale edebilmektedir. Aksi belirtilmedii srece yk gvenlik katsaylar yukarda verilen deerlerde kullanlrlar. elik hesap dayanmlar elik snflarna gre, ms =1.15 kullanlarak aada tablo olarak verilmitir. Donat Snf S220 (BC I) S420 (BC III) S500(BC III) fyk, elik Akma Dayanm (kg/cm) 2200 4200 5000 fyd, Hesap Dayanm (kg/cm) 1913.043478 3652.173913 4347.826087

Betonun Elastisite Modl


Normal arlktaki betonlar iin j gnlk betonun elastisite modl aadaki bantdan hesaplanr. Ecj=10270 fckj + 140 000 (kg/cm) Ecj=3250 fckj + 14 000 (N/mm) Programda, aksi belirtilmedii srece 28 gnlk betonun elastisite modl kullanlr. Kullanc betonun elastisite modln t/m cinsinden kiri, kolon, perde objeleri iin kiri, kolon ve perde ayarlarnda gerekli grd takdirde deitirebilir. Deitirilen deerler eleman adyla, Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri raporunda Kullanc Tanml Elemanlar bal altnda rapor edilirler. 28 gnlk betonun elastisite modl beton snfna gre tablosu aadadr. fck, Beton Basn dayanm (kg/cm) 140 160 Elastisite Modl (kg/cm) Elastisite Modl (t/m)

Beton Snf

BS14 (C14) BS16 (C16)

261516.2787 269906.3663

2615162.787 2699063.663

655

Tayc Sistem Bilgi Girileri BS20 (C20) BS25 (C25) BS30 (C30) BS35 (C35) BS40 (C40) BS45 (C44) BS50 (C50) 200 250 300 350 400 450 500 285239.7328 302382.9578 317881.6179 332134.1068 345400 357859.5993 369644.1813 2852397.328 3023829.578 3178816.179 3321341.068 3454000 3578595.993 3696441.813

eliin Elastisite Modl


Programda aksi belirtilmedii srece, aada tabloda listelen elastisite modl deerleri kullanr. Kullanc eliin elastisite modln t/m cinsinden kiri, kolon, perde objeleri iin kiri, kolon ve perde ayarlarnda gerekli grd takdirde deitirebilir. Deitirilen deerler eleman adyla, Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri raporunda Kullanc Tanml Elemanlar bal altnda rapor edilirler. Donat Snf S220 (BC I ) S420 (BC III) S500 (BC III) eliin Elastisite Modl (kg/cm) 2.10 6 eliin Elastisite Modl (t/m) 2.10 7

Kat Bilgileri Kat Says ve Kat Ykseklikleri


Demeler sonsuz rijit diyaframlardr. Programda her diyafram bir kat olarak tanmlanr. Dolaysyla aada rneklerle gsterildii gibi dilatasyonla ayrlm binalarda her bir dilatasyon ayr bir proje olarak girilmelidir.

656

Tayc Sistem Bilgi Girileri 2.proje 1.proje 2.proje 3.proje 1.proje 3.proje 1.proje 2.proje

Bir projenin kat says rijit diyaframn says kadardr. Aadaki izimde solda 4 diyaframl bir proje grlmektedir. Bu projenin kat says da 4 tanedir.

1.diyafram

1.diyafram

2.diyafram

2.diyafram

3.diyagram

3.diyafram

4.diyagram

4.diyafram

Diyaframlarn kesintiye urad ara katl kademeli sistemler de diyagram says kadar kat girilmelidir. Yukarda, sadaki ekilde de kat says 4 tanedir. Kat tanmlama ilemi Kat Genel Ayarlar diyalogunda yaplr. Programda kat ykseklii olarak her bir diyafram arasndaki mesafe ya da diyaframlarn mimari kotlar girilir.

st Serbest Kolonlar
Deme rijit diyafram olduu iin dm noktalarndaki deplasmanlar aksi belirtilmedii srece kat deplasmanlaryla ortaktr. Kat deplasmanlar X ve Y dorultusunda iki adet teleme, Z ekseni dorultusunda bir dnmeden ibarettir. Dm noktalarnn u tesirleri, kat deplasmanlar cinsinden hesaplanr.

657

Tayc Sistem Bilgi Girileri Demelerin kesintiye urad rijit diyaframlarn blnd dm noktalarnda st Serbest Kolon tanmyla bu dm noktalarnn deplasmanlarn kat deplasmanlarndan bamsz hale getirilebilir.

Parametreler
Parametreler sistemin betonarme hesabnda ve donat yerletirilmesi aamasnda programn hangi kriterlere uyacan belirler. Programda Bildirim mens altnda bulunan parametrelerin varsaylan deerleri, Trk Standartlarnda ve deprem ynetmeliinde belirtilen esaslara gre ayarlanmtr. Kullanc bu parametreleri deitirmedii srece varsaylan deerler kullanlr.

Deme Parametreleri
Tek ve ift dorultuda alan plak demeler iin deitirilebilir parametreler unladr.

d b Pas pay Radye Deme iindeki ekme donatsnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir. Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=1.5 cm dir. Minimum Asal ekme Pursantaj ift dorultuda alan plak demelerde, demenin ksa kenar dorultusundaki ekme pursantajdr. Varsaylan deer 0.0025dir. Demenin aklnda, hesap sonucunda bulunan momentten donat alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum ekme Pursantaj kullanlarak hesaplanan minimum donat alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve demenin ksa kenar dorultusuna o alandan bulunan donat miktar atlr. 12 cm yksekliinde, pas pay 1.5 cm olan bir demenin ksa kenar dorultusunda hesapla bulunan momenti 0.34 tm olsun. Bu demenin ksa kenar dorultusuna konulacak donat aadaki yntemle hesaplanr. 100 cm geniliinde, 12 cm yksekliinde, 1.5 cm pas pay ve 0.27 tm iin donat alan hesaplanr. (BS16 ve S220 iin As=1.71 cm)

658

Tayc Sistem Bilgi Girileri Minimum donat, Asmin= b * (d-d) * MinekmePur= 100 * 10.5 * 0.0025 = 2.62 cm Asmin > As olduundan kullanlacak donat miktar Asgereken=2.62 cm dir. Minimum asal ekme pursantaj bydke kesite konulacak minimum donat miktar artar. Minimum Dier ekme Pursantaj ift dorultuda alan plak demelerde, demenin uzun kenar dorultusundaki ekme pursantajdr. Varsaylan deer 0.0025dir. Demenin aklnda, hesap sonucunda bulunan momentten donat alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum Dier ekme Pursantaj kullanlarak hesaplanan minimum donat alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve demenin uzun kenar dorultusuna o alandan bulunan donat miktar atlr. b=100 cm geniliinde, d=12 cm yksekliinde, d=1.5 cm pas pay ve M=0.42 tm iin donat alan hesaplanr. (BS20 ve S220 iin As=2.128 cm) Minimum donat hesaplanr. Asmin= b * (d-d) * MinDierekmePur= 100 * (12 - 1.5) * 0.0025 = 2.62 cm Asmin > As olduundan kullanlacak donat miktar Asgereken=2.62 cm dir. Minimum dier ekme pursantaj bydke kesite konulacak minimum donat miktar artar.
Not:

Donat yerletirirken, iki dorultudaki donat st ste geldiinden, bir dorultudaki faydal yksekliin(d-d) dierinden deiik olmas doaldr. Ancak her iki dorultudaki faydal yksekliin ayn alnmasnda bir sakca yoktur. (Uur Ersoy, Betonarme 2 Sy:34, Austos 1995)

Minimum Hurdi Pursantaj Uzun kenar ksa kenarndan 2 kat daha fazla olan plak demelerde (Luzun/Lksa2), ksa kenar dorultusundaki ekme pursantajdr. Varsaylan deer 0.0025dir. Demenin aklnda, hesap sonucunda bulunan momentten donat alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum Hurdi Pursantaj kullanlarak hesaplanan minimum donat alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve hurdi demenin ksa kenar dorultusuna o alandan bulunan donat miktar atlr. Minimum donat, Asmin= b * (d-d) * MinHurdiPur Minimum Hurdi Dier Pursantaj

659

Tayc Sistem Bilgi Girileri Uzun kenar ksa kenarndan 2 kat daha fazla olan plak demelerde (Luzun/Lksa2), uzun kenar dorultusundaki ekme pursantajdr. Varsaylan deer 0.0005dir. Demenin aklnda, hesap sonucunda bulunan momentten donat alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum Hurdi Pursantaj kullanlarak hesaplanan minimum donat alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve hurdi demenin ksa kenar dorultusuna o alandan bulunan donat miktar atlr. Minimum donat, Asmin= b * (d-d) * MinHurdiDierPur Minimum Donat Aral Birimi cm dir. Plak demelerde donat seilirken, bu parametre dikkate alnr. ki donat arasndaki mesafe minimum donat aralndan az kalrsa donat ap arttrlr. Varsaylan deer 10 cm dir. Kullanc bu deeri deitirmedii srece iki donat arasndaki mesafenin 10 cm in altna dmesine msaade edilmez. Donat arttrmada kullanlabilecek donat aplar, Betonarme mens altnda bulunan Donat Seimi diyalogunda bulunmaktadr. Bu diyalogda kullanc plak demeler iin hangi donatlarn kullanlacan iaretler. Donat seimi bu diyalogda izin verilen aplar iin yaplr. rnein kullanc bu aplar, 8lik, 10luk olarak iaretlemi olsun. ki donat arasndaki minimum aralk nce 8lik, salamyorsa, sonra 10luk donat iin baklr. 10luk donat iin de iki donat arasndaki minimum donat aral yeterli deilse, arttrlacak yeterli donat ap iaretlenmedii iin program eksik alan(eksikAs) uyars verecektir. Bu durumda kullanlabilecek donat aplar, Donat Seimi diyalogunda yeterli sayda iaretlenmelidir. Programda, b=100 cm geniliinde, d=14 cm yksekliinde, d=1.5 cm pas pay ve M=1.919 tm deerlerine sahip bir demede donat aralnn belirlenmesi. Parametrelerde iki donat arasndaki minimum mesafe 10 cm. Minimum donat hesaplanr. Asmin= b * (d-d) * MinekmePur= 100 * (14 - 1.5) * 0.0025 = 3.125 cm As > Asmin olduundan kesite konulacak donat Asgereken=8.538 cm dir. nce 8lik donat iin, seilen 8/6(8.38 cm), 6<10 olduundan, 10luk donatya geilir. 10luk donat iin seilen 10/9(8.73 cm), 9<10 olduundan ap arttrlmaldr. Donat seimi 12lik donat iin yaplr. Seilen donat 12/13(8.7 cm), 13>10 olduundan kullanlacak donat 12/13 (12/13 dz + 12/13 pilye) dir. Donat Seiminde sadece 8lik ve 10luk donat iaretlenmi olsayd, program 10luk donatdan fazla donat atamayaca iin, program bu deme iin EksikAs uyars yapacakt. Maksimum Donat Aral

660

Tayc Sistem Bilgi Girileri Birimi cm, varsaylan deeri 20 cm dir. ki donat arasndaki mesafe bu parametrede yazlan deerden fazla olamaz. Maksimum donat aral x*d parametresiyle birlikte kullanlr. Maksimum donat aral x*d Bu parametrenin varsaylan deeri 1.5 dir. Bu parametrede yazlan deer ile plak kalnl aplr. Bulunan deer maksimum donat araldr ve iki donat arasndaki mesafe bu parametreden hesaplanan deerden fazla olamaz. Programda, b=100 cm geniliinde, d=12 cm yksekliinde, d=1.5 cm pas pay ve M=0.249 tm deerlerine sahip bir demede donat aralnn belirlenmesi. Parametrelerde Maksimum Donat aral 20 cm, Maksimum donat aral x*d deeri 1.5 olarak girilsin. M=0.249 tm iin donat alan hesaplanr. BS20 ve S220 iin As=1.07 cm Minimum donat hesaplanr. Asmin= b * (d-d) * MinekmePur= 100 * (12 - 1.5) * 0.0025 = 2.625 cm Asmin > As olduundan kesite konulacak donat Asgereken=2.625 cm dir. Maksimum donat aral, 20 cm ve 1.5d=1.5*12=18 cm, iki donat arasndaki mesafe 18 cmi geemez. 8lik donat iin baklrsa, seilen donat 8/18(2.79 cm2) (8/36 dz + 8/36 pilye) dir.

Kiri Parametreleri

h d bw Pas pay Kiri iindeki ekme veya basn donatsnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir. Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=3 cm dir.

661

Tayc Sistem Bilgi Girileri Minimum Aklk ekme Pursantaj Varsaylan deeri 0.003 dr. Kirite ekme blgesine konulacak minimum donaty belirleyen parametredir. Bu parametre kirite aklnda alta ve kiri mesnedinde stte kullanlr. Donat hibir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan az olamaz. Minimum donat, Asmin=MinekmePursantaj* bw * (h-d ) olarak hesaplanr. Ayrca,
min 0.8
fctd kouluna baklr. fyd

Ashesap, hesap momentinden(en olumsuz kombinezondan hesaplanan momentten) bulunan donat miktar olmak zere, Asmin < Ashesap ise kesite konulacak donat miktar Ashesap, Asmin>As hesap ise kesite konulacak donar miktar Asmin olmaktadr. Programda, 25/50 boyutlarnda aklkta M=1.737 tm momente sahip, pas pay d=3 cm olan, minimum aklk ekme pursantaj 0.003 olan bir kirie konulacak donatnn belirlenmesi, M=1.737 tm iin kesitin betonarmesi yaplr. BS20 ve S220 iin Ashesap=1.95 cm bulunur. Minimum donat hesaplanr. Asmin=0.003*25*(50-3)=3.525 cm ve Asmin= 0.8* 25*(50-3)*10.667/1910.03=5.24 cm. Asmin>Ashesap olduundan kesite konulacak donat alan, As=5.24 cm dir. Kirilerde mesnette stteki ekme blgesinde minimum donat oran iin, deprem ynetmeliinde belirtilen ve aadaki bantda verilen koula mutlaka uyulmaktadr.

fctd fyd

MinimumstteekmeDonatsAlan= bw * (h-h) * olarak belirlenir. Deprem ynetmeliinde belirtilen 1. ve 2. Derece deprem blgelerinde, tayc kirilerde mesnette bulunan alttaki basn donats, ayn mesnedin stnde bulunan ekme donatsnn %50sinden daha az olamaz. Ancak 3. ve 4. Deprem blgelerinde bu oran %30a indirilebilir maddesine programda uyulmaktadr. Buna gre,

662

Tayc Sistem Bilgi Girileri 1. ve 2. Deprem blgelerinde, MinimumAlttaBasnDonatsAlan=MesnettesttekiMevcutDonat/2 3. ve 4. Deprem blgelerinde, MinimumAlttaBasnDonatsAlan=3* MesnettesttekiMevcutDonat/10 olacaktr. Maksimum Pursantaj Varsaylan deeri 0.02 dir. Kirie konulacak ekme donatsnn(mesnette st donat, aklkta alt donat) st snrn belirler. Donat hibir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan fazla olamaz. Fazla olmas durumunda program maksimum pursantajn fazla olduu kiri iin kesit yetersiz mesaj verecektir. Programda aklkta M=18.562 tm momentine sahip bir bw=25 H=50 cm boyutlarnda pas pay d=3 cm olan kiriin BS20 ve S220 malzemeleri iin donats As=18.562 cm bulunmutur. Bu kiriin maksimum pursantaj kontrol aadaki gibi yaplr. Kiri pursantaj hesaplanr. =
As 18.562 = = 0.027 bulunur. bw ( h h' ) 25 (50 3)

=0.027 > 0.02 olduu iin bu kirite kesit yetersizdir. Kiriin boyutlar yeterince bytlmelidir.

Not:

Deprem ynetmeliinde kiri maksimum pursantaj deeri 0.02 olarak verilmitir. Kullanc programda bu parametreyi 0.02den byk tanmlasa bile, program maksimum pursantaj deprem ynetmeliinin n grd 0.02 olarak kullanacaktr. Kullanc bu parametreyi ancak 0.02 den kk bir tanmlayabilir.

ift Etriye in Min. B Birimi cm, varsaylan deeri 40 cm. dir. Kiri genilii bu parametreyle karlatrlr. Kiri genilii bu parametrede yazan minimum genilik deerini amad srece kiriler ift kollu bir etriye ile donatlandrlrlar. Aksi durumda 2 tane ift kollu etriye ile donatlandrlrlar. Donatlandrma projede bulunan tm kiriler iin yaplr. Ayrca, Kiri Ayarlar diyalogunda Statik/Betonarme sekmesinde ift Etriye seenei iaretlenirse, ift Etriye in Min B parametresine baklmadan o kiri ift etriye ile donatlandrlr. Baka bir deyile bu ayar hangi kiri veya kiriler iin yapldysa sade o kiri ve kirilere ift etriye atlr.

663

Tayc Sistem Bilgi Girileri Gvde Demiri in H Birimi cm, varsaylan deeri 60 cm dir. Kiri ykseklii bu parametrede yazan deerden fazla ise kirie gvde donats yerletirilir. Minimum gvde donats alan, Asgovde=0.001*b*(h-d') bantsndan hesaplanr. Bu donat, gvdenin iki yzene eit olarak, en az 10 mm apl ubuklardan ve ubuk aral 30 cm'yi gemeyecek ekilde dzenlenir. Programda parametrede girilen deer ne olursa belirtilen gvde donatsnn dzenlenmesine ilikin Deprem Ynetmeliinde belirtilen koullara mutlaka uyulur. Deprem ynetmeliinde bu koul, kiri ykseklii, serbest akln nden fazla olmamaldr. Aksi durumda kiri yksekliinin her iki yzne, kiri ykseklii boyunca gvde donats konulacaktr. Toplam gvde donats alan, sa ve sol mesnet kesitlerinde st ve alt boyunca donat alanlar toplamnn en bynn %30undan daha az olmayacaktr. Gvde donats ap 12 mm den az, aral ise 300 mm den fazla olmayacaktr. Olarak belirtilmitir. Bu durumda kiri ykseklii serbest aklnn nden fazla ise, deprem ynetmeliindeki koul, deilse, bu parametrede belirtilen koul dikkate alnacaktr. Kullanc, kirilere konulacak gvde donatlarnn apn Gvde ap parametresiyle belirleyebilmektedir. Gvde ap parametresinin varsaylan deeri 12 mm dir ve deitirildii takdirde, koullar ne olursa olsun deitirilen deer gvde donats ap olarak dikkate alnacaktr. Varsaylan deerlerle kirie konulacak gvde donats saylar(Gvde Demiri in H=60; Gvde ap=12, ln kiri serbest akl), Koul hln/4 Kiri ykseklii (h) 61-90 cm iin 212 Kiri ykseklii (h) 91-119 cm iin 412 Kiri ykseklii (h) >119 iin Her 30 cm de 412 ye ek 212

Alan1 = SolMesnetMevcutstDonat + SolMesnetMevcutAltDonat Alan2 = SaMesnetMevcutstDonat + SaMesnetMevcutAltDonat h<ln/4 Alan = alan1 ve alan2 den byk olan GvdeDonatsAlan=0.3 * alan, aralk=en fazla 30 cm

664

Tayc Sistem Bilgi Girileri SolMesnetMevcutstDonat, SolMesnetMevcutAltDonat, SaMesnetMevcutstDonat, SaMesnetMevcutAltDonat deerleri Betonarme mensnde Kiri Betonarme diyalogunda Donat alanlar sekmesinde verilmektedir. Etriye Minimum Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 5 cm dir. Programda kiri sarlma blgesine konulacak etriyenin aral(sk) bu parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir.

sk

Kiri sarlma blgesi =2h

Kiri orta blgesi (minimum enine donat TS500e gre)

Kiri sarlma blgesi =2h

Deprem ynetmeliinde belirtilen etriye aral ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr. Etriye Minimum Aral parametresine yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. Baka bir deile bu parametre 5 den az bir deer verilse bile deprem ynetmeliinde minimum sk=5 olduundan her koulda sk=5 alnr. Deprem ynetmeliinde kiri sarlma blgesindeki etriye iin belirtilen koullar unlardr. sk 5, sk h/4, sk 8 (=en kk boyuna donat iin), sk 150 mm Etriye Maksimum Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda kiri sarlma blgesine konulacak etriyenin aral(sk) bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir.

665

Tayc Sistem Bilgi Girileri

sk

Kiri sarlma blgesi =2h

Kiri orta blgesi (minimum enine donat TS500e gre)

Kiri sarlma blgesi =2h

Deprem ynetmeliinde belirtilen etriye aral ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr. Etriye Maksimum Aral parametresine yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. Deprem ynetmeliinde kiri sarlma blgesindeki etriye iin belirtilen koullar unlardr. sk h/4 sk 8 (=en kk boyuna donat iin) sk 150 mm Montaj Maksimum Aral Birimi cm, varsaylan deeri 25 cm dir. Kiri genilii bu parametreye blnr ve kirie konulacak minimum montaj says belirlenir. Kirie her koulda en iki adet 12lik montaj donats atlr. MontajDonatSays=KiriGenilii / MontajMaksimumAral 2 adet montaj Betonarme mens altnda Donat Seimi Diyalogunda Kiri-Ba Kirii sekmesinde kirite kullanlabilecek montaj donatsnn ap belirlenebilir. Bu diyalogda montaj donats olarak 10luk ap seilse dahi kirilere en az 12lik montaj donats atlr. Programda yukardaki Montaj Maksimum Aral parametresi daha olumsuz bir durum oluturmad srece, montaj donatsnn belirlenmesinde esas alnan koul deprem ynetmeliinde belirtilen kouldur. Kiriin iki ucundaki mesnet st donatlarnn byk olannn en az tm kiri boyunca

666

Tayc Sistem Bilgi Girileri srekli olarak devam ettirilmektedir. Baka bir deyile, kirite mesnette st donatlarnn byk olannn en az montaj donats olarak atlmaktadr. Bir kiri iin, MontajDonatAlanByk=SolMesnetstDonats byk olandr. MontajDonatAlan=MontajDonatAlanByk/4 MontajDonatAlan ndan montajn donatsnn adedi ve ap bulunur ve kirie atlr. Gvde ap Gvde ap parametresinin varsaylan deeri 12 mm dir. Kullanc, kirilere konulacak gvde donatlarnn apn Gvde ap parametresiyle belirleyebilmektedir ve deitirildii takdirde, koullar ne olursa olsun deitirilen deer gvde donats ap olarak dikkate alnacaktr. Burulma Rijitliini Dikkate Al Analizde, kirilerin burulma rijitliinin dikkate alnp alnmama seeneidir. aretli ise kiriin kendi ekseni etrafnda burulma momenti hesaplanr. aretli olmad durumda kirilerin burulma rijitlii sfr alnr ve kiri burulma momenti sfr kar. Burulma rijitliinin alnmas durumda, bir kiri zerine oturan basit bir kiriin mesnetlerinde eilme momentinin sfrdan farkl kmas doaldr. Kirilerin betonarme hesabnda burulma momentleri dikkate alnarak herhangi bir ilem yaplmaz. Kiri burulma atalet momentleri Yap Uzay ereve Eleman bilgileri raporunda Iburul satrnda baslmaktadr. Burulma Rijitlii dikkate alnmazsa bu raporda Iburul deerleri sfr grnecektir. Program kiri burulma atalet momentlerini otomatik hesaplamaktadr. Bununla beraber zellikler glendirme projelerinde elemanlarn kiri atalet momentlerinin deitirilmesi istenebilir. Burulma atalet momentleri Kiri Ayarlar/Statik/Betonarme sekmesinde ix satrlarnda m4 cinsinden tanmlanabilir. Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Kullanc Tanml Elemanlar balnda tanmlanan deerler raporlanr. ile SaMesnetMevcutstDonats alanlarndan

667

Tayc Sistem Bilgi Girileri

Nervr Kaset Parametreleri


hf h

d bw Pas pay e

Nervr ve kaset dilerinin iindeki ekme veya basn donatsnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir. Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=1.5 cm dir. Minimum Aklk ekme Pursantaj Varsaylan deeri 0.003 dr. Nervr-Kaset diinde ekme blgesine konulacak minimum donaty belirleyen parametredir. Nervr ve kaset dilerinde, bu parametre di aklnda alta, di mesnedinde stte kullanlr. Donat hibir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan az olamaz. Minimum donat, Asmin=MinekmePursantaj* bw * (h-d ) 1.56(210) olarak hesaplanr. Ashesap, hesap momentinden(en olumsuz kombinezondan hesaplanan momentten) bulunan donat miktar olmak zere, Asmin < Ashesap ise kesite konulacak donat miktar Ashesap, Asmin>As hesap ise kesite konulacak donar miktar Asmin olmaktadr. Programda, 10/32 boyutlarnda aklkta M=1.12 tm momente sahip, pas pay d=1.5 cm olan, minimum aklk ekme pursantaj 0.003 olan bir nervr diine konulacak donatnn belirlenmesi, M=1.12 tm iin kesitin betonarmesi yaplr. BS20 ve S220 iin Ashesap=2.02 cm bulunur. Minimum donat hesaplanr. Asmin=0.003*10*(32-1.5)=0.915 cm Ashesap > Asmin olduundan kesite konulacak donat alan, As=2.02 cm dir. Maksimum Pursantaj

668

Tayc Sistem Bilgi Girileri Varsaylan deeri 0.02 dir. Nervr-kaset diine konulacak ekme donatsnn(mesnette st donat, aklkta alt donat) st snrn belirler. Donat hibir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan fazla olamaz. Fazla olmas durumunda program maksimum pursantajn fazla olduu nervr-kaset dii iin kesit yetersiz mesaj verecektir. Programda aklkta M=3.75 tm momentine sahip bir bw=10 H=32 cm boyutlarnda pas pay d=1.5 cm olan bir kaset diinin BS20 ve S220 malzemeleri iin donats As= 8.52 cm bulunmutur. Bu diin maksimum pursantaj kontrol aadaki gibi yaplr. Kiri pursantaj hesaplanr. =
As 8.52 = = 0.027 bulunur. bw ( h h' ) 10 (32 1.5)

=0.027 > 0.02 olduu iin bu dite kesit yetersizdir. Diin boyutlar yeterince bytlmelidir.

Gvde Demiri in H Birimi cm, varsaylan deeri 60 cm dir. Nervr-kaset diinin ykseklii bu parametrede yazan deerden fazla ise die 210 gvde donats yerletirilir. Minimum Etriye Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda nervr-kaset diine konulacak etriyenin aral bu parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir. Maksimum Etriye Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 20 cm dir. Programda nervr-kaset diine konulacak etriyenin aral bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir. ift Etriye in Min. B Birimi cm, varsaylan deeri 40 cm. dir. Nervr-kaset diinin genilii bu parametreyle karlatrlr. Diin genilii bu parametrede yazan minimum genilik deerini amad srece diler ift kollu bir etriye ile donatlandrlrlar. Aksi durumda 2 tane ift kollu etriye ile donatlandrlrlar.

669

Tayc Sistem Bilgi Girileri

Kolon Parametreleri

b Pas pay Kolon iindeki donatnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir. Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=2.5 cm dir. Minimum Pursantaj ( min ) Varsaylan deeri 0.01 dir. Kolona konulacak boyuna donatnn minimum deerini belirleyen orandr. Kolonun brt alannn Minimum Pursantaj parametresi ile arpm minimum donat alann belirler. Program kolona konulacak donaty bu alandan az olmayacak ekilde seer. MinimumDonatAlan (cm2) = min * b * h Programda, 25/60 boyutlarnda, Mxd=1.665 tm, Myd=7.214 tm, Nd=9.138 t. tesirlerine maruz kolonda program kolonda donat alannn bulunmas, Asmin =0.01 * 25 * 60 = 15 cm2 olarak bulunur. Mxd=1.665 tm, Myd=7.214 tm, Nd=9.138 t. tesirlerinden hesaplanan donat, Ashesap=8.068 cm2 (Malzeme BS20 ve S220 iin) Asmin>Ashesap olduundan kesite konulacak donat, As=15 cm2 dir. Bu alan ile donatnn ap ve adedi belirlenir. Maksimum Pursantaj ( max ) Varsaylan deeri 0.03 dir. Kolona konulacak boyuna donatnn maksimum deerini belirleyen orandr. Kolonun brt alannn Maksimum Pursantaj parametresiyle ile arpm maksimum donat alann belirler. Program kolona konulmas gereken donaty, bu alan ile karlatrr. Kolona konulmas

670

Tayc Sistem Bilgi Girileri gereken donat alan fazla ise, pursantaj deerini aan kolon iin kesit yetersiz uyars Kolon Donatlar diyalogunda kullancya iletilir. MaksimumDonatAlan (cm2) = max * b * h Programda, 25/60 boyutlarnda, Mxd=4.008 tm, Myd=12.485 tm, Nd=20.176 t. tesirlerine maruz kolonda program kolonda donat alannn bulunmas, Asmin =0.01 * 25 * 60 = 15 cm2 olarak bulunur. Asmax =0.03 * 25 * 60 = 45 cm2 olarak bulunur. Mxd=4.008 tm, Myd=12.485 tm, Nd=20.176 t. tesirlerinden hesaplanan donat, Ashesap=45.362 cm2 (Malzeme BS20 ve S220 iin) Ashesap> Asmin olduundan As=45.362 cm2 kullanlr. As<Asmax olduundan bu kolon yetersizdir. Minimum Etriye Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda kolonun orta blgesine konulacak etriyenin aral(so) bu parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir. Deprem ynetmeliinde belirtilen etriye aral ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr. Minimum Etriye Aral parametresine yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. Deprem ynetmeliinde kolon orta blgesindeki etriye aral iin minimum koul so 50 mm olarak verilmitir. Maksimum Etriye Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 20 cm dir. Programda kolonun orta blgesine konulacak etriyenin aral(so) bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir. Deprem ynetmeliinde belirtilen etriye aral ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr. Maksimum Etriye Aral parametresine yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. Deprem ynetmeliinde kolon orta blgesindeki etriye aral iin verilen st snrlar unlardr.

671

Tayc Sistem Bilgi Girileri so 200 mm so bmin/2 Kolonun dier blgeleri iin(sarlma blgesi ve kuatlmam-kuatlm kiri blgesi) etriyenin aralklaryla ilgili deprem ynetmeliinde verilen koullar programda otomatik uygulanmaktadr.

sj

Kuatlmam Kolon-Kiri Birleim Blgesi Kolon Sarlma Blgesi

sc

ln

so

Kolon Orta Blgesi

sc sj

Kolon Sarlma Blgesi Kuatlm Kolon-Kiri Birleim Blgesi bmin bmax

672

Tayc Sistem Bilgi Girileri

Kolon Blgesi Kuatlmam Kolon-Kiri Birleim Blgesi Kolon Sarlma Blgesi Kolon Orta Blgesi Kuatlmam Kolon-Kiri Birleim Blgesi

Uzunluu Kolona balanan kiriin ykseklii kadar bmax , ln/6, 500 mm Kolonun alt ve st ularnda tanmlanan sarlma blgeleri arasnda kalan blge Kolona balanan kiriin ykseklii kadar

Kuatlmam Kolon-Kiri Birleim Blgesinde Etriye Aral Koullar

sj 100 mm.
Kolon Sarlma Blgesinde Etriye Aral Koullar

sc 200 mm. sc bmin/2


Kuatlm Kolon-Kiri Birleim Blgesinde Etriye Aral Koullar

sj 150 mm. Burulma Rijitliini Dikkate Al Analizde, kolonlarn burulma rijitliinin dikkate alnp alnmama seeneidir. aretli ise kolonun kendi ekseni etrafnda burulma momenti hesaplanr. aretli olmad durumda kolonlarn burulma rijitlii sfr alnr ve kolon burulma momenti sfr kar. Kolonlarn betonarme hesabnda burulma momentleri dikkate alnarak herhangi bir ilem yaplmaz. Kolon burulma atalet momentleri Yap Uzay ereve Eleman bilgileri raporunda Iburul satrnda baslmaktadr. Burulma Rijitlii dikkate alnmazsa bu raporda Iburul deerleri sfr grnecektir. Program kolon burulma atalet momentlerini otomatik hesaplamaktadr. Bununla beraber zellikler glendirme projelerinde elemanlarn kolon atalet momentlerinin deitirilmesi istenebilir. Burulma

673

Tayc Sistem Bilgi Girileri atalet momentleri Kolon Ayarlar/Statik/Betonarme sekmesinde ix satrlarnda m4 cinsinden tanmlanabilir. Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Kullanc Tanml Elemanlar balnda tanmlanan deerler raporlanr.

Panel ve Perde Parametreleri


lw7bw Perde U Perde Gvdesi Perde U bw a lu lgvde lw Pas pay Panel iindeki donatnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir. Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=2.5 cm dir. Minimum Pursantaj ( min ) Varsaylan deeri 0.025 dir. Perdeye konulacak boyuna donatnn minimum deerini belirleyen orandr. Perdenin brt alannn Minimum Pursantaj parametresi ile arpm minimum donat alann belirler. Program perdeye konulacak donaty bu alandan az olmayacak ekilde seer. MinimumDonatAlan=lw * bw * min Maksimum Pursantaj ( max ) Varsaylan deeri 0.03 dir. Perdeye konulacak boyuna donatnn maksimum deerini belirleyen orandr. Perdenin brt alannn Maksimum Pursantaj parametresiyle ile arpm maksimum donat alann belirler. Program perdeye konulmas gereken donaty, bu alan ile karlatrr. Perdeye konulmas gereken donat alan fazla ise, pursantaj deerini aan perde iin kesit yetersiz uyars Perde Donatlar diyalogunda kullancya iletilir. MaksimumDonatAlan (cm2) = max * b * h Minimum Enine Donat Aral lu

674

Tayc Sistem Bilgi Girileri Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda perdeye konulacak etriyenin aral(s) bu parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir. Deprem ynetmeliinde belirtilen etriye aral ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr. Minimum Etriye Aral parametresine yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. Deprem ynetmeliinde kritik perde ykseklii boyunca etriye aral iin minimum koul 100 mm s 50 mm ve s bw/2 olarak, kritik perde ykseklii dnda kalan ksm iin minimum koul s bw ve s 200 mm olarak verilmitir. Maksimum Enine Donat Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 25 cm dir. Programda perdeye konulacak etriyenin aral(s) bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir. Deprem ynetmeliinde belirtilen etriye aral ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr. Maksimum Etriye Aral parametresine yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. Deprem ynetmeliinde kritik perde ykseklii boyunca etriye aral iin verilen st snr deerler, so 100 mm ve so bw , kritik perde ykseklii dnda kalan ksm iin st snr so 200 mm ve so bw olarak verilmitir. U Donats/Toplam Donat (%) Varsaylan deer 50dir. Bu parametre perdede u donats dzenlenecekse, perde u donatsnn, perde ierisindeki toplam donatnn en az % kandan oluacan belirler. Hw/lw > 2.0 olan perdelerin planda her iki ucuna perde u blgeleri oluturulur. Perde u blgelerinin uzunluu lu, aadaki koullara gre dzenlenir. (Hw perdenin rijit bodrum stnden llen toplam ykseklii) Kritik perde ykseklii boyunca lu 2 bw ve lu 0.2 lw Kritik perde ykseklii dnda lu bw ve lu 0.1 bw Hw/lw 2 ise perdede u blgesi dzenlenmez. Lu=0dr. Deprem ynetmeliinde belirtilen u donat ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr. U Donats/Toplam yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr.

675

Tayc Sistem Bilgi Girileri U donats miktaryla ile ilgili koullar, Kritik perde ykseklii boyunca perde u donats Asmin 0.001 bw lw ve en az 414 Kritik perde ykseklii dnda perde u donats Asmin 0.002 bw lw ve en az 414 U Donats/Toplam Donat (kullanc deitirebilir) %50 Minimum Donat Aral Birimi cm, varsaylan deeri 10 cm dir. ki boyuna donat arasndaki minimum aral belirler. Program perdeyi iki boyuna donat arasndaki araln bu parametrede yazlan deerden daha az kk olmamasn salayacak ekilde donatlandrr. Maksimum Donat Aral Birimi cm, varsaylan deeri 25 cm dir. ki boyuna donat arasndaki maksimum aral belirler. Program perdeyi iki boyuna donat arasndaki araln bu parametrede yazlan deerden daha fazla olmamasn salayacak ekilde donatlandrr. Deprem ynetmeliinde belirtilen donat aral ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr. Maksimum Donat Aral parametresine yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. Deprem ynetmeliinde donat aral iin verilen st snr deer, 25 cm olarak verilmitir. Bu arta ilaveten iki iroz aras mesafe en fazla 25 etriye olduundan iki donat arasndaki mesafe kontrol edilirken bu koulda dikkate alnr. Minimum U Pursantaj ( min u) Varsaylan deer 0.001dir. Bu parametre perdede u donats dzenlenecekse, perde u donatsnn minimum alann belirleyen orandr. MinimumUDonatsAlan=lw * bw * min u Hw/lw > 2.0 olan perdelerin planda her iki ucuna perde u blgeleri oluturulur. Perde u blgelerinin uzunluu lu, aadaki koullara gre dzenlenir. (Hw perdenin rijit bodrum stnden llen toplam ykseklii) Kritik perde ykseklii boyunca lu 2 bw ve lu 0.2 lw Kritik perde ykseklii dnda lu bw ve lu 0.1 bw

676

Tayc Sistem Bilgi Girileri Hw/lw 2 ise perdede u blgesi dzenlenmez. Lu=0dr. Deprem ynetmeliinde belirtilen u donats ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr. Minimum U Pursantaj parametresinde yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. U donats miktaryla ile ilgili koullar, Kritik perde ykseklii boyunca perde u donats Asmin 0.001 bw lw ve en az 414 Kritik perde ykseklii dnda perde u donats Asmin 0.002 bw lw ve en az 414 Ayrca U Donats/Toplam Donat parametresi (kullanc deitirebilir) oran %50 kullanlr. Minimum Gvde Pursantaj ( min gvde) Varsaylan deer 0.0025dir. Bu parametre perde blgesine konulacak donatnn minimum orandr. MinimumGvdeDonatsAlan= lgvde* bw* min gvde Hw/lw > 2.0 olan perdelerde, MinimumGvdeDonatsAlan= lw* bw* min gvde Deprem ynetmeliinde belirtilen gvde donats ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr. Minimum Gvde Pursantaj parametresinde yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. Minimum Boyut Oran Varsaylan deer 7dir. Bir boyutu dier boyutunun en yedi kat olan dey tayc elemanlar perde olarak kullanlacaktr. lw / bw MinimumBoyutOran ise kolon, perdedir. Deprem ynetmeliinde belirtilen minimum boyut oran ile ilgili koul, programda otomatik uygulanmaktadr. Minimum Boyut Oran parametresinde yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. Deprem ynetmeliinde bu oran 7 olarak verilmektedir. Bu parametre ancak 7den byk deerlerde dikkate alnr.

677

Tayc Sistem Bilgi Girileri

Srekli Temel Parametreleri


a1 bw a2 a1 bw a2

h h1 d b Pas pay b d h1

Temel kirii iindeki donatnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir. Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=5 cm dir. Minimum ekme Pursantaj Varsaylan deeri 0.003 dr. Temel kiriinde ekme blgesine konulacak minimum donaty belirleyen parametredir. Bu parametre temel kiriin aklnda alta ve temel kiriin mesnedinde stte kullanlr. Donat hibir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan az olamaz. Minimum donat, Asmin=MinekmePursantaj* bw * (h-d ) ve
min 0.8
fctd kouluna baklr. fyd

Ashesap, hesap momentinden bulunan donat miktar olmak zere, Asmin < Ashesap ise kesite konulacak donat miktar Ashesap, Asmin>As hesap ise kesite konulacak donar miktar Asmin olmaktadr. Minimum Etriye Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda temel kiriine konulacak etriyenin aral bu parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir.

678

Tayc Sistem Bilgi Girileri Maksimum Etriye Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 20 cm dir. Programda temel kiriine konulacak etriyenin aral bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir. Maksimum Tevzi Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 20 cm dir. Programda temelin ampatmanna konulacak tevzi(datma) donatsnn aral bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir. ift Etriye in Min. B Birimi cm, varsaylan deeri 40 cm. dir. Temel kiriinin genilii bu parametreyle karlatrlr. Genilik bu parametrede yazan minimum genilik deerini amad srece temel kirii ift kollu bir etriye ile donatlandrlrlar. Aksi durumda her 40 cm iine ift kollu etriye bir etriye alr. Ampatman Minimum Donat Oran( amp ) Varsaylan deeri 0.002 dr. Srekli temelde ampatmana konulacak minimum donaty belirleyen parametredir. Ampatman donats hi bir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan az olamaz. Minimum donat ampatman momentinden bulunan hesap donats ile karlatrlr. Byk olan kullanlr. Asmin = (h1-d) * 100 * amp AsMin>Ashesap ise Asmin, deilse, Ashesap kullanlr. 40 cm ampatman yksekliine sahip bir temelde ampatman hesabndan a kan moment 0.478 tm olsun. Ampatmana konulacak donat, M=0.478 tm den kesit hesab Ashesap=0.375 tm (BS20 ve S220) Asmin= (40-5) * 100 * 0.002= 7 cm2 Asmin>Ashesap olduundan Asmin kullanlr. Srekli temel parametrelerinde verilen Ampatman Minimum Donat Aral, Ampatman Maksimum Donat Aral ve Donat Seim diyalogunda Ampatman Donats parametreleri de kullanlarak ampatmann donat ap ve aral belirlenir 7 cm2iin seilen donat 14/21 (7.33 cm2) Ampatman Minimum Donat Aral

679

Tayc Sistem Bilgi Girileri Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda srekli temelde ampatmana konulacak donatnn aral bu parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir. Ampatman Maksimum Donat Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 25 cm dir. Programda srekli temelde ampatmana konulacak donatnn aral bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir. Gvde Demiri in Minimum H Birimi cm, varsaylan deeri 60 cm dir. Temel kiriin ykseklii bu parametrede yazan deerden fazla ise temel kiriine gvde donats yerletirilir. Asgovde=0.001*b*(h-d') bantsndan hesaplanr. Bu donat, gvdenin iki yzene eit olarak, en az 10 mm apl ubuklardan ve ubuk aral 30 cm'yi gemeyecek ekilde dzenlenir. Bu donat, ykseklii 60-90 cm olan kirilerde iki yzde birer tane olmak zere en az bir ift, 90-120 cm olan kirilerde iki ift, her 30 cm ykseklik iin bir ift ilave edilerek atlr. Maksimum Montaj Donat Aral Birimi cm, varsaylan deeri 25 cm dir. Temel kiriinin genilii bu parametreye blnr ve kirie konulacak minimum montaj says belirlenir. Temel kiriine her koulda en iki adet montaj donats atlr. MontajDonatSays=TemelKiriGenilii / MaksimumMontajAral 2 adet montaj Betonarme mens altnda Donat Seimi Diyalogunda Srekli Temel sekmesinde temel kiriinde kullanlabilecek montaj donatsnn ap belirlenebilir. Hesapta Deprem Momentlerini Kullan Varsaylan durumu iaretli olmasdr. Temel hesabnda st yapdan gelen dey (sabit ve hareketli) yklemeden oluan kolon tesirleri dnda 4 adet deprem yklemelerinden oluan kolon tesirleri de hesaba katlr ve en olumsuz kombinezona gre srekli temel hesaplar yaplr. aretli deilse, sadece dey yklemeden oluan kolon momentleri hesaba katlrlar. aretli ise, raporda Srekli Temel Donatlar raporunda Temele Gelen Kolon Ykleri bal altnda G ve Q stunlar ile birlikte E1, E2, E3 ve E4 stunlarnda Mx, My, N satrlarnda sfrdan farkl deerler grlr. Aksi durumda E1, E2, E3 ve E4 stunlarnda bilgi yazmaz.

680

Tayc Sistem Bilgi Girileri

Tekil Temel Parametreleri


d

by

bx

Pas pay Tekil temel iindeki donatnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir. Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=5 cm dir. Minimum Pursantaj Varsaylan deeri 0.002 dr. Tekil temelde konulacak minimum donaty belirleyen parametredir. Donat hi bir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan az olamaz. X dorultusu minimum donat, Asminx=MinimumPursantaj * bx * (h-d ) olarak hesaplanr. Y dorultusu minimum donat, Asminy=MinimumPursantaj * by * (h-d ) olarak hesaplanr. Ashesap, hesap momentinden bulunan donat miktar olmak zere, Asmin < Ashesap ise kesite konulacak donat miktar Ashesap, Asmin>Ashesap olduundan Asmin kullanlr. Tekil temel parametrelerinde verilen Minimum Donat Aral, Maksimum Donat Aral ve Donat Seimi diyalogunda Tekil Temel sekmesinde verilen donat parametreleri de kullanlarak kullanlacak donat ap ve aral belirlenir Maksimum Donat Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 25 cm dir. Programda tekil temele konulacak donatnn aral bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir.

681

Tayc Sistem Bilgi Girileri Minimum Donat Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda tekil temele konulacak donatnn aral bu parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir. Hesapta Kolon Momentlerini Kullan Varsaylan durumu iaretli olmasdr. aretli deilse temel hesabnda st yapdan gelen dey ve deprem yklemelerinden oluan kolon tesirlerinden sadece normal kuvvetler dikkate alnrlar. Kolon momentleri hesaba katlmazlar. Bu durumda, Tekil Temel raporunda Temele Gelen Kolon Ykleri bal altnda Mx ve My deerlerinde bilgi yazmaz. Hesapta Deprem Normal Kuvvetlerini Kullan Varsaylan durumu iaretli olmasdr. aretli deilse temel hesabnda st yapdan gelen dey ve deprem yklemelerinden oluan kolon tesirlerinden sadece dey normal kuvvetler dikkate alnrlar. Deprem yklemelerinden oluan normal kuvvetler hesaba katlmazlar. Bu durumda, Tekil Temel raporunda Temele Gelen Kolon Ykleri bal altnda E1, E2, E3 ve E4 stunlarnda N deerlerinde bilgi yazmaz.

Ba Kirii Parametreleri

d bw Pas pay Ba kirii iindeki ekme veya basn donatsnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir. Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=3 cm dir. Minimum Aklk ekme Pursantaj Varsaylan deeri 0.003 dr. Ba kiriinde ekme blgesine konulacak minimum donaty belirleyen parametredir. Donat hibir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan az olamaz.

682

Tayc Sistem Bilgi Girileri Minimum donat, Asmin=MinekmePursantaj* bw * (h-d ) olarak hesaplanr. Ashesap, hesap momentinden bulunan donat miktar olmak zere, Asmin < Ashesap ise kesite konulacak donat miktar Ashesap, Asmin>As hesap ise kesite konulacak donar miktar Asmin olmaktadr. Minimum Toplam Pursantaj Varsaylan deeri 0.0063 tr. Minimum aklk ekme pursantaj deeri, bu parametreden fazla ise ba kirii aklk ekme pursantaj olarak minimum aklk toplam pursantaj kullanlr. Minimum Aklk Toplam pursantaj iin TS500(Nisan 1984 sy:68) de aadaki bant verilmitir. fyd kg/cm alnrsa =12 alnr.
min = fyd

Salanan donatnn hesaplanan gerekli donat alanndan en az %30 fazla olmas durumunda yukardaki bantya uyulmayabilir. Maksimum Pursantaj Varsaylan deeri 0.02 dir. Ba kiriine konulacak ekme donatsnn st snrn belirler. Donat hibir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan fazla olamaz. Fazla olmas durumunda program maksimum pursantajn fazla olduu ba kirii iin kesit yetersiz mesaj verecektir. ift Etriye in Min. B Birimi cm, varsaylan deeri 40 cm. dir. Ba kirii genilii bu parametreyle karlatrlr. Ba kirii genilii bu parametrede yazan minimum genilik deerini amad srece ba kirileri ift kollu bir etriye ile donatlandrlrlar. Aksi durumda 2 tane ift kollu etriye ile donatlandrlrlar. Gvde Demiri in H Birimi cm, varsaylan deeri 60 cm dir. Ba kiriinin ykseklii bu parametrede yazan deerden fazla ise kirie gvde donats yerletirilir. Asgovde=0.001*b*(h-d') bantsndan hesaplanr. Bu donat, gvdenin iki yzene eit olarak, en az 10 mm apl ubuklardan ve ubuk aral 30 cm'yi gemeyecek ekilde dzenlenir.

683

Tayc Sistem Bilgi Girileri Minimum Etriye Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda ba kiriine konulacak etriyenin aral bu parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir. Maksimum Etriye Aral Birimi cm, varsaylan deeri ise 20 cm dir. Programda ba kiriine konulacak etriyenin aral bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir. Montaj Maksimum Aral levi yoktur

Radye Demesi Parametreleri

d d b Pas pay Radye demesi iindeki ekme donatsnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir. Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=1.5 cm dir. Minimum Asal ekme Pursantaj ift dorultuda alan radye demelerde, demenin ksa kenar dorultusundaki ekme pursantajdr. Varsaylan deer 0.0025dir. Radye demesinin aklnda, hesap sonucunda bulunan momentten donat alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum ekme Pursantaj kullanlarak hesaplanan minimum donat alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve demenin ksa kenar dorultusuna o alandan bulunan donat miktar atlr. Minimum Dier ekme Pursantaj ift dorultuda alan radye demelerde, demenin uzun kenar dorultusundaki ekme pursantajdr. Varsaylan deer 0.0025dir. Demenin aklnda, hesap sonucunda bulunan momentten donat alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum Dier ekme Pursantaj kullanlarak hesaplanan minimum donat alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve demenin uzun kenar dorultusuna o alandan bulunan donat miktar atlr.

684

Tayc Sistem Bilgi Girileri Minimum Hurdi Pursantaj Uzun kenar ksa kenarndan 2 kat daha fazla olan radye demelerde (Luzun/Lksa2), ksa kenar dorultusundaki ekme pursantajdr. Varsaylan deer 0.0025dir. Demenin aklnda, hesap sonucunda bulunan momentten donat alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum Hurdi Pursantaj kullanlarak hesaplanan minimum donat alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve hurdi demenin ksa kenar dorultusuna o alandan bulunan donat miktar atlr. Minimum donat, Asmin= b * (d-d) * MinHurdiPur Minimum Hurdi Dier Pursantaj Uzun kenar ksa kenarndan 2 kat daha fazla olan radye demelerde (Luzun/Lksa2), uzun kenar dorultusundaki ekme pursantajdr. Varsaylan deer 0.0005dir. Demenin aklnda, hesap sonucunda bulunan momentten donat alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum Hurdi Pursantaj kullanlarak hesaplanan minimum donat alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve hurdi demenin ksa kenar dorultusuna o alandan bulunan donat miktar atlr. Minimum donat, Asmin= b * (d-d) * MinHurdiDierPur Minimum Donat Aral Birimi cm dir. Radye demelerde donat seilirken, bu parametre dikkate alnr. ki donat arasndaki mesafe minimum donat aralndan az kalrsa donat ap arttrlr. Varsaylan deer 10 cm dir. Kullanc bu deeri deitirmedii srece iki donat arasndaki mesafenin 10 cm in altna dmesine msaade edilmez. Donat arttrmada kullanlabilecek donat aplar, Betonarme mens altnda bulunan Donat Seimi diyalogunda bulunmaktadr. Bu diyalogda kullanc plak demeler iin hangi donatlarn kullanlacan iaretler. Donat seimi bu diyalogda izin verilen aplar iin yaplr. rnein kullanc bu aplar, sadece 12lik, 14lk olarak iaretlemi olsun. ki donat arasndaki minimum aralk nce 12lik, salamyorsa, sonra 14lk donat iin baklr. 14lk donat iin de iki donat arasndaki minimum donat aral yeterli deilse, arttrlacak yeterli donat ap iaretlenmedii iin program eksik alan(eksikAs) uyars verecektir. Bu durumda kullanlabilecek donat aplar, Donat Seimi diyalogunda yeterli sayda iaretlenmelidir. Maksimum Donat Aral Birimi cm, varsaylan deeri 20 cmdir. ki donat arasndaki mesafe bu parametrede yazlan deerden fazla olamaz. Maksimum donat aral x*d parametresiyle birlikte kullanlr. Maksimum donat aral x*d

685

Tayc Sistem Bilgi Girileri Bu parametrenin varsaylan deeri 1.5 dir. Bu parametrede yazlan deer ile plak kalnl aplr. Bulunan deer maksimum donat araldr ve iki donat arasndaki mesafe bu parametreden hesaplanan deerden fazla olamaz.

686

Blm 18 Plak ve Deme Teorik Bilgileri Plaklar


Teorisi
Deme analizi sonlu elemanlar yntemi ile yaplr. Sonlu elemanlar 4 dm noktal, 12 serbest dereceli plak elemanlardr. Ykler, dm noktalarna etkiyen noktasal, iki dm noktas arasnda izgisel ve eleman zerinde yayl yk eklinde olabilir. Bu ykler projenin herhangi bir aamasnda plak zerinde tanmlanabilir. Kullanc Deme Ayarlar diyalogunda her bir demenin sonlu eleman geniliini belirleyebilir. Varsaylan sonlu elemanlar genilii 0.25 metredir. Plaklar belirlenen genilikte sonlu elemanlara blnrler. Sonlu elemanlarn ke noktalarnda oluturulan dm noktalar program tarafndan otomatik numaralandrlrlar. Oluturulan dikdrtgen plaklarn geometrik zellikleri ve yk bilgileri bellidir. Sistem zlr, dm noktas deplasmanlar ve u kuvvetleri hesaplanr.

Betonarme Hesap Akslar


Betonarme hesabnda kullanlacak momentleri belirlemek iin plaklar zerinde betonarme hesap aks tanmlanr. Betonarme hesap akslar betonarme hesabnda hangi momentlerin kullanlacan belirler. Bu nedenle betonarme hesap aksnn yeri nemlidir. Geometrisi drtgen plaklarda, momentler ounlukla demelerin ortalarnda maksimumdur. Bu tr sistemlerde betonarme hesap aks, deme tanmlandnda otomatik olarak demenin ortasndan geirilir. ok kenarl ve yamuk sistemlerde, deme Kuvvetleri incelenerek, plan olumsuz blgeleri belirlendikten sonra birden fazla betonarme hesap aks kullanlarak o deme iin en uygun betonarme hesab yaplabilir. Betonarme hesap akslar ayn demede birden fazla olabilir ve kullanc betonarme hesap akslarn tanmladka program hesap akslarn otomatik numaralandrr. Planda betonarme hesap akslar plan zerinde numaras yazlm izgi eklinde grnecektir. rnein 4 adet hesap aks tanmlanan bir plakta srasyla 1,2,3,4 diye numaralanm hesap akslar olarak grnecektir. Program betonarme hesap aksnn getii hatta demenin sreklilik ve mesnetlenme durumlarn otomatik alglar. Plak demenin kenarlarnda kiriler, perdeler, kolonlar olabilecei gibi, baz kenarlar bota da olabilir. Plak kenarlarnda kolon ve perde ankastre mesnettir. Kenar kiri ise, mesnet, plan sreksiz olmas durumunda basit, srekli olmas durumunda ise ankastredir. Her plak kendi mesnetlenme durumuna gre otomatik deerlendirilir. Plak demelerin mesnetlenmesinde

687

Plak ve Deme Teorik Bilgileri programda herhangi bir snr yoktur. Mesnetlenme karma, plak demesinin ke says da n tane olabilir. ift ve tek dorultuda alan plaklar, balkon demeleri, sahanlklar, saaklar geometrisi ve mesnetlenme ekli ne olursa olsun programda kolaylkla zlebilir. Konsol demenin kolon, panel ve/veya kirie mesnetlendii durumlarda, mesnetlenen elemann ayarlarnda (kiri, panel ve/veya kolon) statik sekmesinde, Bu kiri, panel ve/veya kolon konsol deme tayor seenei iaretlenmesi uygun olur. Plaa betonarme hesap aks tanmlandnda program plan alma eklini ve alma ekline gre plaa ne tip donat atlacan otomatik belirler. Bununla beraber kullanc zel durumlarda Betonarme Hesap Aks Edit komutunu kullanarak plan alma ekline ve donat tipine mdahale edebilir.

Betonarme hesap aks dorultusunda belirlenen alma ekilleri ve donat tipleri


Deme analizi sonucunda demenin alma ekli ve ne tip donat atlaca otomatik olarak tespit edilir. Bununla beraber, betonarme hesap aks edit ile demenin alma ekli ve donat tipi deitirilebilir. komutunu altrp betonarme Kullanc Deitir/Obje Edit/Deme/Betonarme Hesap Aks Edit hesap aks zerinde tkladnda karsna bir diyalog alr. Bu diyalogda, tklama yaplan Betonarme Hesap Aksnn varsaylan alma ekli ve donat tipi iaretlenmitir. Kullanc zel durumlar iin bu diyalogda varsaylan seimi deitirebilir.
Aks tipi sekmesi :

Donat tipi: Dz+Pilye : Seildiinde, ilem yaplan donat aksnn dz ve pilyeden oluan donat tipi eklinde dizayn edileceini belirtir. Donat dz ve pilye eklinde atlacaktr. Alt dz donat: Seildiinde ilem yaplan donat aksnn altta dz donat olacan belirtir. Donat stte bir tane dz donat eklinde atlacaktr. Konsol donats: Konsol demeler iin kullanlacak donat tipidir. lem yaplan donat aksnn konsol donats olarak dizayn edileceini belirtir. stte dz donat: Seildiinde ilem yaplan donat aksnn stte dz donat olacan belirtir. Donat stte bir tane dz donat eklinde atlacaktr. Altta ve stte dz donat: Seildiinde, ilem yaplan donat aksnn altta ve stte dz donat tipi eklinde dizayn edileceini belirtir. Donat altta ve stte birer dz donat eklinde atlacaktr.

688

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Geerli olduu mesafe: Kullanlan donatnn demede ka metrelik mesafeye yerletirilecei belirtilir. Buraya yazlan deerin deitirilmesi deme donat adedini etkiler. rnein, geerli olduu mesafe 4 metre, deme donats ise fi8/36 olsun. Donat adedi 400 cm/36=11.11; 12 adet 8'lik donat konulacak demektir. alma ekilleri: Betonarme hesap aks dorultusunda belirlenen alma ekilleri ve donat tipleri unlardr. alma ekli Aklamas Plak ift dorultuda alan bir plaktr ve betonarme hesap aks plan ksa kenar ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa<2) Donat Tipi Plaa varsaylan dz ve pilye atlr. Ksa aklklarda istenirse sadece dz donat veya stte altta dz eklinde de atlabilir. Tek dorultuda alan plak deme iin dz ve pilye atlr. Ksa aklklarda istenirse sadece dz donat da atlabilir. Konsol plaklarda konsol donats (ilave) atlr. Donat bo uca kadar uzatlr. Plaa dz ve pilye atlr. Ksa aklklarda istenirse sadece dz donat veya stte altta dz eklinde de atlabilir. Tek dorultuda alan plak deme ve konsollarda dz donat (datma donats) atlr.

ift yn ksa

Tek yn ksa

Plak tek dorultuda alan bir plaktr ve betonarme hesap aks plan ksa kenar ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa2 veya balkon, sahanlk demesi)

ift yn uzun

Plak ift dorultuda alan bir plaktr ve betonarme hesap aks plan uzun kenar ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa<2) Plak tek dorultuda alan bir plaktr ve betonarme hesap aks plan uzun kenar ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa2 veya balkon, sahanlk demesi)

Tek yn uzun

Dz donat parametreleri sekmesi:

Aks tipi sekmesinde donat tipi olarak altta ve stte dz donat seilirse aktif hale gelir. Bu sekmedeki parametreler altta ve stte konulacak dz donatlarn dizayn edilme koullarn deitirir. Deme alt ve st blgesinin her biri iin:

689

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Gerekli donaty hesapla: Seenek iaretlenirse, hesap sonucunda bulunan donat deeri kullanlr. (Dizayn momentinden bulunan donat miktar minimum donat oranlaryla karlatrlr hangi bykse o kullanlr). Gerekli donaty hesapla: Seenek iaretlenirse, hesap sonucunda bulunan donat deeri kullanlr. (Dizayn momentinden bulunan donat miktar minimum donat oranlaryla karlatrlr hangi bykse o kullanlr). stteki (veya alttaki) donaty aynen kullan: Demede bu parametre bu diyalogda alttaki donat aynen kullan eklinde, radyede ise stteki donaty aynen kullan eklinde grlecektir. Demede aklkta moment altta, radye demede ise aklkta moment sttedir. Bu seenek iaretlendiinde deme iin alt donatnn ayns, stte; radye iin ise, st donatnn ayns altta kullanlacak demektir. Verilen donaty kullan: aretlenirse, hesapta sonucunda bulunan donat yerine bu satrda girilen donat kullanlr. Girilen donat hesap sonucunda bulunan donatdan az verilirse, program eksik donat uyars yapar. Kvrm yap : aretlenirse, dz donat bata ve sonda kiri ierisine kvrlr. aretlenmezse donat kvrlmadan braklr. Geerli mesafe boyunca gerekli donaty hesapla: aretlenirse, donat aksnn geerli olduu mesafe iinde kalan blgede maksimum momenti karlayacak ekilde donat hesab yaplr. aretlenmezde sadece donat aks zerindeki momenti karlayacak donat hesab yaplr.

Dz donat dizaynnda mesnet ilaveleri


Programda kirili ve kirisiz demeler iin alt ve ste dz donat dizayn yapldnda, mesnet momentlerinin karlanmas iin ilave donat blgelerinin belirlenmesi ve dz donatnn durumuna gre, mesnette ilave ap ve adedin belirlenmesi zorunluluu ortaya kmaktadr. Donat hesap aksnn alt ve st dz olarak seilmesi durumunda, plak analizi sonucunda gerekli grlen mesnetlerde program otomatik ilave blgeleri oluturur. Donat hesab ile ilave donatlarn ap ve adedini belirler. Sonular Betonarme/Deme/lave Donatlar sekmesinde verilirler. Sekmede tabloda, ilave donatya ait detay bilgiler, grafikte ise ilave donatnn hangi blgeye ait olduu bilgisi verilir. Mavi alanlar st ilave donatlarnn blgelerini, krmz alanlar ise, alt ilave donatlarn blgelerini temsil ederler.
lave Sekmesi:

No: lavenin numaradr. Program tarafndan otomatik atanr. Tip: lave donatnn alt donat m, st donat m olduu bilgisidir. Alt yazarsa ilave donat altta, st yazarsa, ilave donat sttedir.

690

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Konum x : lave donatsnn bulunduu blgenin global y eksenine olan mesafesidir. Konum y : lave donatsnn bulunduu blgenin global x eksenine olan mesafesidir. En : lave donatsnn bulunduu blgenin geniliidir. Boy : lave donatsnn bulunduu blgenin yksekliidir. Donat: lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn ap ve araldr. Say: lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn saysdr. Ger.As: lave donatnn bulunduu blgede hesap veya ynetmelik gerei konulmas gereken donat miktardr. Mevcut As: lave donatnn bulunduu blgeye konulmu donatnn miktardr. Dizayn momenti: lave donatnn bulunduu blgede en byk donaty veren momenttir. (t/m) Ykleme: Dizayn momentin hesapland en olumsuz ykleme ekli yazlr. Grafik blmnde ise plan izimi bulunmaktadr. Plak zerinde ilave donat blgeleri gsterilir. stte tablodan seilen ilave bu grafikte takip edilebilir.

Demelerin Analizi, Betonarmesi ve Donatlar


Deme analizinde kullanlacak ykler yayl, noktasal ve izgisel olabilir. Yk deerleri sabit yk(g) ve hareketli yk(q) olarak tanmlanr. Ykler deme analizinde yk katsaylar ile arplarak kullanlrlar. AnalizdeKullanlanToplamYk=SabitYkFaktr x g + HareketliYkFaktr x q Betonarme hesap akslar tanmlandktan sonra her katta Analiz mensnden Deme Analizi satr veya toolbardan Deme Analizi butonu tklanr. Program her betonarme hesap aks iin plan analizini, betonarmesini ve donat hesabn otomatik yapar. Betonarme hesap aks geirilmeyen demelerin betonarmesi ve donat hesab yaplmaz. Analiz srasnda plan alma ekli ve donat tipi belirlenir. Betonarme hesap aks dorultusundaki hesap momentleri belirlenir. Hesap momentleri belirlendikten sonra 1 m genilik iin, mesnet ve aklkta plan hesap momenti, kalnl, pas pay, malzeme bilgileri ve parametreleri kullanlarak tama gc yntemine gre betonarmesi yaplr. Plak kesitinde ift donat karsa, deme iin kesit yetersiz mesaj kullancya iletilir. Betonarme sonunda bulunan donat alanlar, parametrelerde

691

Plak ve Deme Teorik Bilgileri belirlenen minimum donat artlar ile karlatrlr. Aklkta donat seilir. Mesnetlenme durumuna gre srekli demelerde komu demeden gelen donatlar da dikkate alnarak mesnetlerde demenin donatlar bulunur. Plakta donat seerken hangi donatlarn kullanlaca Betonarme mens altnda Donat Seimi diyalogunda kullanc belirtilebilir. Sonular Betonarme/Deme satr tklanarak alan Deme Betonarme diyalogunda incelenebilir.

Deme Hesap Sonularnn ncelenmesi


Deme Donatlar Demeler Sekmesi Demeler betonarme hesap aksna gre listelenir. Bir demede birden fazla betonarme hesap aks olabileceinden ayn betonarme hesap aks says kadar satrda listelenecektir. Bu sekmede bulunan stunlarn aklamalar aadadr.
sim

Plan planda grnen ismidir. (D1, D2, D10 vb) Eksik donat durumunda plan ismi yerine As(-)! yazs grnr.
No

Her bir plak iin otomatik olarak numaralan Betonarme hesap aksnn numarasdr.(1,2,3,4 vb) Ayn plakta birden fazla hesap aks olabileceinden sim stununda ayn plak birden fazla satrda grnebilecektir. Her betonarme aks numaras diyalogda bir satr ifade etmektedir.
Sol st ilave

lgili betonarme hesap aksnda sol mesnette hesaplanan ilave donatnn ap ve cm cinsinden araldr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve aral deitirilebilir.
stte dz

lgili betonarme hesap aksnda stte hesaplanan dz donatnn ap ve cm cinsinden araldr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve aral deitirilebilir.

692

Plak ve Deme Teorik Bilgileri


Altta dz

lgili betonarme hesap aksnda altta hesaplanan dz donatnn ap ve cm cinsinden araldr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve aral deitirilebilir.
Pilye

lgili betonarme hesap aksnda, aklkta hesaplanan donatnn ap ve cm cinsinden araldr. Donat tipi dz+pilye seiliyse ise bu stunda yazan pilye ile dier pilyenin arasn ifade eder. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve aral deitirilebilir.
Sa st ilave

lgili betonarme hesap aksnda sa mesnette hesaplanan ilave donatnn ap ve cm cinsinden araldr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve aral deitirilebilir. Momentler ve Donat Alanlar Sekmesi Bu sekmede momentler, donat alan deerleri ve malzeme karakteristik deerleri verilmektedir. Bu sekmede bulunan notasyonlarn aklamalar aadadr.
Moment (Sol stte)

lgili betonarme hesap aksnda sol mesnettin st kesitindeki maksimum momenttir. lgili betonarme hesap aksnn ne olduu bilgisi diyalogun balk yazsnda izlenebilir.
Moment (Aklk stte)

lgili betonarme hesap aksnn st kesitinde aklktaki maksimum momenttir. Aklktaki donat hesabnda bu moment kullanlr. Birimi tmdir. lgili betonarme hesap aksnn ne olduu bilgisi diyalogun balk yazsnda izlenebilir.
Moment (Aklk altta)

lgili betonarme hesap aksnn alt kesitinde aklktaki maksimum momenttir. Aklktaki donat hesabnda bu moment kullanlr. Birimi tmdir. lgili betonarme hesap aksnn ne olduu bilgisi diyalogun balk yazsnda izlenebilir.

693

Plak ve Deme Teorik Bilgileri


Moment (Sa stte)

lgili betonarme hesap aksnda sa mesnettin st kesitindeki maksimum momenttir. lgili betonarme hesap aksnn ne olduu bilgisi diyalogun balk yazsnda izlenebilir.
As(Hesaplanan) (Sol stte)

lgili betonarme hesap aksnn sol mesnedinin st kesitinde Moment (sol stte) satrnda yazan momentten 1 metre genilik iin hesaplanan donat miktardr.
As(Hesaplanan) (Aklk stte)

lgili betonarme hesap aksnn st kesitinde Moment (aklk stte) satrnda yazan momentten 1 metre genilik iin hesaplanan donat miktardr.
As(Hesaplanan) (Aklk altta)

lgili betonarme hesap aksnn alt kesitinde Moment (aklk altta) satrnda yazan momentten 1 metre genilik iin hesaplanan donat miktardr.
As(Hesaplanan) (Sa stte)

lgili betonarme hesap aksnn sa mesnedinin st kesitinde Moment (sa stte) satrnda yazan momentten 1 metre genilik iin hesaplanan donat miktardr.
As(Gereken) (Sol stte)

Betonarme hesap aksnn sol mesnedinin st kesitinde, momentten hesaplanan donat alan ile artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr. Birimi cm2dir.
As(Gereken) (Aklk stte)

Betonarme hesap aksnn st kesitinde, momentten hesaplanan donat alan ile artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr. Birimi cm2dir.
As(Gereken) (Aklk altta)

Betonarme hesap aksnn alt kesitinde, momentten hesaplanan donat alan ile artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr. Birimi cm2dir.

694

Plak ve Deme Teorik Bilgileri 100 cm geniliinde, 12 cm yksekliinde, 1.5 cm pas pay ve moment 0.27 tm olsun. Tama gc yntemine gre BS16 ve S220 malzemeleri iin As(hesaplanan) =1.71 cm olarak bulunur. Minimum donat, Asmin= b * (d-d) * MinekmePur= 100 * 10.5 * 0.0025 = 2.62 cm dir Asmin > As olduundan kullanlacak donat miktar As(Gereken)=2.62 cm dir.
As(Gereken) (Sa stte)

Betonarme hesap aksnn sa mesnedinin st kesitinde, momentten hesaplanan donat alan ile artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr. Birimi cm2dir.
As(Mevcut) (Sol stte)

Betonarme hesap aksnn sol mesnedinde st kesitinde bulunan btn donatlarn(soldan ve sadan gelen pilyeler ve ilave donatlar) miktardr. Birimi cm2dir.
As(Mevcut) (Aklk stte)

Betonarme hesap aksnn st kesitinde bulunan btn donatlarn(soldan ve sadan gelen pilyeler ve ilave donatlar) miktardr. Birimi cm2dir. rnein bu satrda 5.306 deeri olsun. Demeler sekmesine bakldnda bu mesnette ilave donat 8/20 ve sa komudan 8/36 pilye gelmekte, kendi pilyesi ise yine 8/36 olarak grlmektedir. As(Mevcut) satrnda grnen deer, bu donatnn toplam olan 5.306 deeridir.
As(Mevcut) (Aklk altta)

Betonarme hesap aksnn alt kesitinde bulunan btn donatlarn(soldan ve sadan gelen pilyeler ve ilave donatlar) miktardr. Birimi cm2dir. rnein bu satrda 2.793 deeri olsun. Demeler sekmesine bakldnda orta stununda dz ve pilye iin donat 8/36 deeri grlmektedir. As(Mevcut)- Max(Aklk) satrnda grnen deer, 8/36 dz + 8/36 pilyenin toplam olan 2.793 deeridir. Sa (stte)

695

Plak ve Deme Teorik Bilgileri


As(Mevcut) (Sa stte)

Betonarme hesap aksnn sa mesnedinde st kesitinde bulunan btn donatlarn(soldan ve sadan gelen pilyeler ve ilave donatlar) miktardr. Birimi cm2dir.
Beton fck

Plaa ait betonun karakteristik basn dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton sekmesinde Deme iin seilen beton snfna gre belirlenmitir. Birimi kg/cm2 dir.
Beton fcd

Beton iin kullanlan karakteristik hesap basn dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton Snflar sekmesinde Deme iin seilen beton snfna gre belirlenmitir. Hesap dayanm, beton karakteristik basn dayanmnn, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde tanmlanabilen beton gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. Birimi kg/cm2dir.
Beton fctd

Beton karakteristik hesap ekme dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton Snflar sekmesinde Deme iin seilen beton snfna gre belirlenmitir. Hesap dayanm, beton karakteristik ekme dayanmnn, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde tanmlanabilen beton gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. Birimi kg/cm2 dir.
elik fyk

elik akma dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda elik Snflar sekmesinde Deme iin seilen elik snfna gre belirlenmitir. Birimi kg/cm2dir.
elik fyd

elik hesap dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda elik Snflar sekmesinde Deme iin seilen elik snfna gre belirlenmitir. Hesap dayanm, elik akma dayanmnn, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde tanmlanabilen elik gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. Birimi kg/cm2dir.
Moment diyagram

lgili hesap aks zerinde hesaplanan momentin diyagram izilir. stte ykleme kombinasyonu blmnden dilediiniz yklemeyi seebilirsiniz.

696

Plak ve Deme Teorik Bilgileri lave Donatlar Sekmesi No: lavenin numaradr. Program tarafndan otomatik atanr. Tip: lave donatnn alt donat m, st donat m olduu bilgisidir. Alt yazarsa ilave donat altta, st yazarsa, ilave donat sttedir. Konum x : lave donatsnn bulunduu blgenin global y eksenine olan mesafesidir. Konum y : lave donatsnn bulunduu blgenin global x eksenine olan mesafesidir. En : lave donatsnn bulunduu blgenin geniliidir. Boy : lave donatsnn bulunduu blgenin yksekliidir. Donat: lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn ap ve araldr. Say: lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn saysdr. Ger.As: lave donatnn bulunduu blgede hesap veya ynetmelik gerei konulmas gereken donat miktardr. Mevcut As: lave donatnn bulunduu blgeye konulmu donatnn miktardr. Dizayn momenti: lave donatnn bulunduu blgede en byk donaty veren momenttir. (t/m) Ykleme: Dizayn momentin hesapland en olumsuz ykleme ekli yazlr. Grafik blmnde ise plan izimi bulunmaktadr. Plak zerinde ilave donat blgeleri gsterilir. stte tablodan seilen ilave bu grafikte takip edilebilir.

Raporlar
Plak demelerinin hesap sonularn yazcdan almak iin Rapor mensnden Deme satr tklanr. Bu raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr. Hesap n bilgileri Deme hesabnda kullanlan ve yukarda tanmlar yaplan parametreler baslr. Deme Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar

697

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Simge Birimi Aklamas Plan kalp plannda grnen ismi ile betonarme hesap aksnn numarasdr. Ayn plakta birden fazla hesap aks olabileceinden bu stununda ayn plak birden fazla satrda grnebilecektir. (D101 1Aks, D101 2Aks vb) Plak demesinin bulunduu kattr (Zemin kat, 1.Normal kat vb). Bu terimleri kullanc Kat Genel Ayarlar diyalogunda deitirebilir. m kg/m2 kg/m2 Plak demesinin ilgili betonarme hesap aks dorultusundaki temiz akldr. Demenin sabit ykdr. Demenin hareketli ykdr. lgili betonarme hesap aksnda sol mesnette hesaplanan momentin deeridir. Sol mesnetteki donatnn hesabnda bu moment kullanlmtr. Betonarme hesap aksnn solunda, momentten hesaplanan donat alan ile artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr. Betonarme hesap aksnn solundaki mesnette ilave adet ve apdr. lave yoksa bu simgede deer baslmaz. Botur. lgili betonarme hesap aksnn aklnda hesaplanan momentin deeridir. Aklk donatsnn hesabnda bu moment kullanlmtr. Betonarme hesap aksnn aklnda, momentten hesaplanan donat alan ile artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr. Betonarme hesap aksnn aklnda bulunan donatnn ap ve araldr. lave yoksa bu simgede deer baslmaz. Botur. lgili betonarme hesap aksnda sa mesnette hesaplanan momentin deeridir. Sa mesnetteki donatnn hesabnda bu moment kullanlmtr.

Aks

Kat

L G Q

Msol

tm

Assol

cm2

DntSol

mm/cm (ap/aralk) tm

Mack

Asack

cm2

Dntak

mm/cm (ap/aralk)

Msa

tm

698

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Betonarme hesap aksnn sanda, momentten hesaplanan donat alan ile artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr. Betonarme hesap aksnn sandaki mesnette ilave adet ve apdr. lave yoksa bu simgede deer baslmaz. Botur.

Assa

cm2

DntSa

mm/cm (ap/aralk)

Deme Dz Donatlar Simge Birimi Aklamas Plan kalp plannda grnen ismi ile betonarme hesap aksnn numarasdr. Ayn plakta birden fazla hesap aks olabileceinden bu stununda ayn plak birden fazla satrda grnebilecektir. (D101 1Aks, D101 2Aks vb) lavenin numaradr. Program tarafndan otomatik atanr. Plak demesinin bulunduu kattr (Zemin kat, 1.Normal kat vb). Bu terimleri kullanc Kat Genel Ayarlar diyalogunda deitirebilir lave donatnn alt donat m, st donat m olduu bilgisidir. Alt yazarsa ilave donat altta, st yazarsa, ilave donat sttedir. m lave donatsnn bulunduu blgenin global x eksenine olan mesafesidir. lave donatsnn bulunduu blgenin global y eksenine olan mesafesidir. lave donatsnn bulunduu blgenin geniliidir. lave donatsnn bulunduu blgenin yksekliidir. adet mm/cm lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn adet, ap ve araldr. lave donatnn bulunduu blgede hesap veya ynetmelik gerei konulmas gereken donat miktardr.

Aks

No Kat

Tip

Kon.X

Kon.Y En Boy Donat

m m

Ger.As

cm2

699

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Me.As Dizayn Mom. Ykleme cm2 t/m tm lave donatnn bulunduu blgeye konulmu donatnn miktardr. lave donatnn bulunduu blgede en byk donaty veren momenttir. Dizayn momentin hesapland en olumsuz ykleme ekli yazlr.

Nervrler (Dili Demeler)


Teorisi
Dili demeler sk kirilerden oluan deme sistemidir. Bu kiriler bir veya iki dorultuda ve arada boluklar braklarak oluturulur. Bir dorultudaki demelerde yklerin di dorultusunda bunlara dik kirilere iletildii kabul edilir. Bunun sonucu olarak, dilerle ayn dorultudaki kolonlar birletiren kirilerin ykleri, dilerinkine benzer olarak ortaya kar ve bunlar da di yksekliinde oluturmak mmkn olur. Ancak kolonlarla balantlarn salamak ve deprem gibi, yatay yklerden gelecek etkileri karlamak iin genilikleri byk tutulur. Dilerin aralar bo olabilecei gibi, tayc olamayan hafif bloklarla doldurularak dz bir tavan yzeyi de elde edilebilir. Boyutlandrlmalarnda diler ayr ele alnrsa da, st plakla olan ilikilerinden dolay ykn tanmasnda birbirine yardm ederler. Bu yardmn arttrlmas iin zellikle akl byk ve ykseklii fazla olan dilerin, enine bir dile, momentin byk olduu aklk ortasndan balanmalar uygun olur. Dili demelerde deme yknn akl kk olan kirilere iletilmesi dilerin dorultusunun seiminde genellikle etkili olur. Buna gre dileri demenin uzun kenarna paralel semek uygun der. Ancak, bir deme sisteminde dilerin dorultusunu deme gznden gzne deitirmek, hem dilerin srekliliini salayamayacandan ve hem de mesnet tekil eden kirilerde gereksiz burulma momenti ortaya kacandan uygun deildir. zellikle, balkon gibi konsollarda dilerin yk tama dorultusunda bulunmas ve i ksma doru srekliliin salanmas nemlidir. Dilere paralel kiriler, dey ykleri az kirilerdir. Buna karlk, genellikle kolonlar birletirdiklerinden, zellikle yatay yklerin tanmasnda bir ereve oluturur ve daha ok zorlanrlar. Bu nedenle bu kirilerin kesitleri deprem etkisi dnlerek dilerden daha byk seilmelidir. Dili demelerin kesit etkilerinin bulunmas iin yaplacak statik hesaplar ve boyutlandrlmalar kiriler gibi yaplr. Programda tipik diler olarak tanmladmz diler, hesapta kiri gibi kullanlacak olan dilerdir. Kullanc nervr sistemini tanmlar. Dilerin geometrik zellikleri (diler arasndaki aralk,di genilii ve ykseklii gibi), deme kalnl ve deme zerinde bulunan sabit ve hareketli ykler bellidir.

700

Plak ve Deme Teorik Bilgileri

Tipik di

Nervr dilerinin hesab iin kullanc Tipik Kiri Belirle komutuyla tipik bir di belirler. Her nervr demesinde iki adet tipik di tanmlanabilir. Bylece L tipi gibi deiik geometriye sahip demelerde farkl aklklar iin hesap yaplabilir. Tipik kirilerin hesab ve betonarmesi nervr hesabnn temelini tekil eder. ki komu nervrn tipik dileri ayn hizaya gelmezse diler srekli olmazlar. Bu nedenle diler tanmlanrken dilerin aralklar birbirine denk gelecek ekilde seilmeli ve tipik diler sistem srekli ise ayn hizaya gelecek ekilde seilmelidir. Dili demelerin hesab tipik kirilerin zlmesi ile yaplr. izimler, tipik kirilerin almlar ve nervr demelerin kalp plannda gsterilmesi eklindedir. Nervr zerinde kalan plakta stte dilere dik dorultuda datma donats yerletirilmelidir. Kullanc datma donats izimi iin betonarme hesap akslarn yardmc unsur olarak kullanabilir. Dili demelerde betonarme hesap aksnn hesap asndan bir ilevi yoktur. Sadece datma donats izimi iin kullanlr. Dili demelerde dilerle, dilerin mesnetlendii ereve kirileri arasnda zgara kesiim sz konusudur. Bu kesiimlerde dey istikamette(z ekseni dorultunda) kesme kuvveti ve nervr srekli ise y ekseni etrafnda eilme momenti hesaplanr. Sistemde bulunan dilerin kesme kuvvetleri, bu dilerin mesnetlendii ereve kirilerine etki ettirilir. ereve kirilerinin nervr demesinden ald ykler, dilerin kesme kuvvetleridir. y x Di z tz Di My y

Yukardaki ekilde nervr dilerinin lokal eksenleri ve u kuvvetleri grlmektedir. Kuvvet ve momentlerin yn sa el iaret kaidesine gre belirlenir.

701

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Dili demeler bir kiri sistemi gibi de tanmlanabilirler. Bu sistemde her nervr dii bir kiri objesi ve nervr dilerinin arasnda kalan plaklar ise deme (plak) objesi olarak girilir. 3 boyutlu analiz yapldnda sistem bir btn olarak zlecektir. Yukarda anlatld gibi, ereve kirileri zerine dilerin kesme kuvvetleri yk olarak etki ettirilmeyecek, ereve kirileri ve diler 3 boyutlu analiz ierisinde rijitlikleri orannda kendi hakk olan tesirleri alacaktr.

Nervr analizi, betonarmesi ve donat seimi


Her kat iin Analiz mensnden Deme Analizi satr veya toolbardan Deme Analizi butonu tklanr. Program her nervr analizini, betonarmesini ve donat hesabn otomatik yapar. Tipik di tanmlanmayan nervr demelerin analizi yaplmaz. Nervr zerinde kullanlan ykler aadaki gibi hesaplanr. Tipik di hf h e b e h

Tipik di

e/2

b b

e/2

Tipik diin zerinde bulunan sabit yklerin hesab, Diin kendi arl, ZatiYk = bw * h * BetonBirimArl Kaplama yknden ve plak zatisinden gelen, SabitYk=KaplamaG * b + e/2 * hf * BetonBirimArl * 2

702

Plak ve Deme Teorik Bilgileri KaplamaG deeri, Deme Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar sekmesinde ve BetonBirimArl, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde tanmlanabilmektedir. Tipik diin zerinde bulunan hareketli ykn hesab ToplamHareketliYk= Q * b Q deeri, Deme Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar sekmesinde tanmlanabilmektedir. Ykler belirlendikten sonra dilerin atalet momentleri ve ankastrelik tesirleri hesaplanr. Sistem sabit ve hareketli ykler altnda zlerek, her bir diin solunda ve sanda sabit ve hareketli yklemelere ait mesnet momentleri ve kesme kuvvetleri hesaplanr. Di sreli deilse, mesnet momenti sfrdr. Donat hesabnda kullanlmak zere bu tesirler sabit ve hareketli yk katsaylaryla arplr, mesnette mesnet momenti ve kesme kuvveti, aklkta aklk momenti bulunur. Hesapta kullanlacak etkiler belirlendikten sonra, mesnet ve aklkta diin kalnl, pas pay, malzeme bilgileri ve parametreleri kullanlarak tama gc yntemine gre betonarmesi yaplr. Di kesitinde aklkta ift donat karsa ve maksimum pursantaj aarsa, kesit yetersiz mesaj kullancya iletilir. Betonarme sonunda bulunan donat alanlar, parametrelerde belirlenen minimum donat artlar ile karlatrlr. Aklkta donat seilir. Montaj ve diler srekli ise komu diten gelen donatlar da dikkate alnarak mesnetlerde ilave donatlar hesaplanr. Dilerde donat seerken hangi donatlarn kullanlaca Betonarme mens altnda Donat Seimi diyalogunda belirtilebilir. Sonular Betonarme/Nervr Donatlar satr tklanarak alan Nervr Betonarme diyalogunda incelenebilir.

Nervr Demesi Hesap Sonularnn ncelenmesi


Kiriler Sekmesi
sim

Nervr demesinin planda grnen ismi ile tipik diin numarasdr. (D1,1, D1,2 D2,1 vb). Tipik di ayn nervr demesinde 2 tane olabileceinden sim stununda ayn nervr dii birden fazla satrda grnebilecektir. Her nervr dii diyalogda bir satr ifade etmektedir.
B

Nervr tipik diin geniliidir. Birimi cm. dir.


H

Nervr tipik diin yksekliidir. Birimi cm. dir.

703

Plak ve Deme Teorik Bilgileri


Solst

Sol mesnette stte atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir. lave yoksa hcre botur.
SolAlt

Sol mesnette altta atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir. lave yoksa hcre botur.
Montaj

Kesitin stnde etriyeyi tutmas iin yerletirilen montaj donatsnn adedi ve apdr. Montaj donats minimum 1.56 (2 10) cm atlr.
Dz

Aklkta aklk momentinden veya parametrelerdeki minimum koullardan bulunan dz donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir.
Pilye

Aklkta aklk momentinden veya parametrelerdeki minimum koullardan bulunan pilyenin adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir. Pilyesiz dizayn iin, Betonarme/Donat Seimi/Nervr-Kaset sekmesinde pilyede kullanlacak donatlarn iaretlerinin kaldrlmas yeterlidir.
Sast

Sa mesnette stte atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir. lave yoksa hcre botur.
SaAlt

Sa mesnette altta atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir. lave yoksa hcre botur.
Etriye

Nervr diine konulacak etriyenin ap ve orta blge ve sklatrma blgesi araldr. Araln birimi cm dir. Nervr dilerinde sklatrma yaplmad iin sklatrma blgesi iin verilen aralk deeri izimde gsterilmez.

704

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Etriye seiminde Nervr parametrelerinde tanmlanan maksimum ve minimum etriye aralklar dikkate alnr. Kuvvetler ve Donat Alanlar Sekmesi
Yk

Nervr analizi G sabit yklere, Q hareketli yklere gre yaplr. Bu stunda u kuvvetlerinin hangi yklemeye (G ve Q) ait olduu bilgisi verilir. G satrnda sabit yklemeden oluan u kuvvetleri, Q satrnda hareketli yklemeden oluan u kuvvetleri izlenebilir.
tz1

Tipik diin sol ucunda oluan kesme kuvvetidir. Birimi tondur. G satrnda sabit ykten, Q satrnda hareketli ykten oluan kesme kuvvetleri izlenebilir.
my1

Tipik diin sol ucunda oluan momenttir. Birimi tm dir. G satrnda sabit ykten, Q satrnda hareketli ykten oluan momentler izlenebilir.
tz2

Tipik diin sa ucunda oluan kesme kuvvetidir. Birimi tondur. G satrnda sabit ykten, Q satrnda hareketli ykten oluan kesme kuvvetleri izlenebilir.
my1

Tipik diin sa ucunda oluan momenttir. Birimi tm dir. G satrnda sabit ykten, Q satrnda hareketli ykten oluan momentler izlenebilir.
Beton fck

Nervre ait betonun karakteristik basn dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton sekmesinde Deme iin seilen beton snfna gre belirlenmitir. Birimi kg/cm2 dir.
Beton fcd

Beton iin kullanlan karakteristik hesap basn dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton Snflar sekmesinde Deme iin seilen beton snfna gre belirlenmitir. Hesap dayanm, beton

705

Plak ve Deme Teorik Bilgileri karakteristik basn dayanmnn, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde tanmlanabilen beton gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. Birimi kg/cm2 dir.
Beton fctd

Beton karakteristik hesap ekme dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton Snflar sekmesinde Deme iin seilen beton snfna gre belirlenmitir. Hesap dayanm, beton karakteristik ekme dayanmnn, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde tanmlanabilen beton gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. Birimi kg/cm2 dir.
elik fyk

elik akma dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda elik Snflar sekmesinde Deme iin seilen elik snfna gre belirlenmitir. Birimi kg/cm2 dir.
elik fyd

elik hesap dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda elik Snflar sekmesinde Deme iin seilen elik snfna gre belirlenmitir. Hesap dayanm, elik akma dayanmnn, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde tanmlanabilen elik gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. Birimi kg/cm2 dir. Hesap Momentleri ve Donat Alanlar Moment ve donat alanlar nervr diinde sol mesnette stte ve altta, sa mesnette stte ve altta , aklkta stte(montaj) ve altta(dz+pilye) olarak verilmektedir. Donat alanlar, HesaplananAsartname-Mevcut formatnda, hesap momentleri ise bu deerlerin altnda grlebilir. Hesap momentleri yk katsaylaryla arplm olarak kullanlr. Donat hesaplar tama gcne gre yaplr. nce sol mesnette, G yklemesine ait my1 momenti sabit yk katsaysyla, Q yklemesine ait my1 momenti ise hareketli yk katsaysyla arplr, toplam alnr ve hesap momenti bulunur. Sa mesnette, G yklemesine ait my1 momenti sabit yk katsaysyla, Q yklemesine ait my1 momenti ise hareketli yk katsaysyla arplr ve toplam alnr hesap momenti bulunur. Sol ve sa mesnette yk katsaylaryla arplm u kuvvetleri kullanlarak maksimum aklk momenti hesaplanr. Aklk momenti, malzeme ve kesit bilgileri kullanlarak donat alan bulunur. Donat alan ortada altta bulunan Hesaplanan As hcresinde izlenebilir. Nervr kaset parametrelerinde yazan minimum pursantaj deeri dikkate alnarak artname gerei konmas gereken donat alan hesaplanr. artname

706

Plak ve Deme Teorik Bilgileri gerei kesite konmas gereken donat alan ile hesap as karlatrlr. Donat alanlarndan hangisi bykse ortada altta bulunan artname hcresinde o deer izlenir. Kesite konulacak donat alan artname hcresinde yazan donat alandr. Bu donat alanna gre aklkta kesite konulacak donatnn ap ve adedi seilir. Aklkta pilye kullanlacaksa, donat dz+pilye olarak belirlenir. Seilen donatnn alan, ortada altta Mevcut hcresinde izlenir. Aklkta stte kesite konulacak montaj donats belirlenir. Montaj donats ap donat seiminde belirlenen aptr ve 2 tanedir. Mesnette stte mesnede ait hesap momenti, malzeme ve kesit bilgileri kullanlarak donat alan bulunur. Donat alan solda ve sada bulunan Hesaplanan As hcresinde izlenebilir. Nervr kaset parametrelerinde yazan minimum pursantaj deeri dikkate alnarak artname gerei konmas gereken donat alan hesaplanr. artname gerei kesite konmas gereken donat alan ile hesap as karlatrlr. Donat alanlarndan hangisi bykse hcresinde o deer izlenir. Kesite konulacak donat alan artname hcresinde yazan donat alandr. Komu aklklardan ve kendi aklndan gelen montaj ve pilyeler de dlerek donat alan yeterli deilse, ilave donat deeri bulunur ve ilave donatnn ap ve adedi belirlenir. Mesnette bulunan toplam donat miktar Mevcut hcresinde izlenir. Nervrlerde altta mesnette hesap momenti yoktur. Dolaysyla Hesaplanan As ve artname hcreleri sfrdr. Mevcut hcresinde komu ve kendi aklndan gelen dz donatlarn toplam izlenir.

Raporlar
Nervr demelerinin hesap sonularn yazcdan almak iin Rapor mensnden Nervr-Kaset Kirii Yk Analizi ve Nervr satr tklanr. Bu raporlarda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr. Nervr Kaset Kirii Yk Analizi Simge Birimi Aklamas Nervr tipik diin kalp plannda grnen ismi ile tipik diin numarasdr. Ayn nervr demesinde birden fazla tipik di olabileceinden bu stunda ayn deme birden fazla satrda grnebilecektir. (N101-1, N101-2, N103-1 vb) Nervr demesinin bulunduu kattr (Zemin kat, 1.Normal kat vb). Bu terimleri kullanc Kat Genel Ayarlar diyalogunda deitirebilir. m lgili nervr diinin temiz akldr.

Tipik

Kat

Ln

707

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Nervr diine etki eden ykn niteliidir. Nervr diini yk analizi satrda verilir. Bunlar, kendi arlndan oluan zati ykler, nervr demesinde tanmlanm sabit ve hareketli ykler ve toplamdr. Zati ykler zati olarak, sabit ve hareketli ykler ise, nervr demesinin adyla yazlrlar. Toplam satrnda ise sabit+zati yklerden hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetlerinin ve momentlerin toplam ile hareketli yklerden oluan ankastrelik kesme kuvvetleri ve momentleri grlr. kg/m2 tm tm t t tm tm t t t/m t/m Nervr demesinde tanmlanm srasyla sabit ve hareketli ykn deeridir. Sol uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik momenttir. Sol uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik momenttir. Sol uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir. Sol uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir. Sa uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik momenttir. Sa uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik momenttir. Sa uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir. Sa uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir. Sabit ykn edeer dzgn yayl yk karldr. Sabit ykn edeer dzgn yayl yk karldr.

Nereden

G/Q Mg1 Mq1 Vg1 Vq1 Mg2 Mq2 Vg2 Vq2 Edeer G Edeer Q

Nmerik rnekler N101 Tipik di hf h e bw e h

708

Plak ve Deme Teorik Bilgileri e=50 cm; b=10 cm; h=32 cm; hf=7cm , Gkaplama=150 BetonBirimArl=2.5 t/m3 ln=4.3 m olsun. (b=e/2+bw+e/2)
ZatiYk = bw * h * BetonBirimArl

kg/m;

Q=250

kg/m,

ZatiYk = 0.1 *0.32 * 2.5= 0.08 t/m (edeerg de yazlan deer) Mg1= Mg2= edeerg * ln*ln / 12 = 0.08 * 4.3*74.3/ 12 = 0.123 tm (zatiden) Vg1=Vg2= edeerq * ln /2 = 0.08 * 4.3 / 2 = 0.172 t (zatiden)
SabitYk= KaplamaG * b + e/2 * hf * BetonBirimArl * 2 SabitYk= 0.150 * 0.60 + 0.25*0.07*2.5*2 = 0.178 t/m (edeerg yazlan deer)

Mg1= Mg2= edeerg * ln*ln / 12 = 0.178 * 4.3*4.3 / 12 = 0.274 tm (N101den gelen) Vg1=Vg2= edeerq * ln /2 = 0.178 * 4.3 / 2 = 0.383 t (N101den gelen) Toplam sabit ykten oluan ankastrelik tesirler, ToplamMg1=Mg2= 0.123+0.274 =0.397 tm ToplamVg1=Vg2= 0.172+0.383= 0.555 t
HareketliYk= Q * b

HareketliYk = 0.200 * 0.6 = 0.12 t/m (edeerg yazlan deer) ToplamMq1= Mq2= edeerg * ln*ln / 12 = 0.12 * 4.3*4.3 / 12 = 0.185 ToplamVq1=Vq2= edeerq * ln /2 = 0.12 * 4.3 / 2 = 0.258 t

Nervr kirilerinin donatlar

709

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Simge Birimi Aklamas Nervr tipik diin kalp plannda grnen ismidir. Ayn nervr demesinde birden fazla tipik di olabileceinden bu stunda ayn deme birden fazla satrda grnebilecektir. Her satrda alt satr(nervr blgesi) bulunmaktadr. Bunlar, srasyla, sol mesnet, aklk ve sa mesnet blgeleridir. Sol mesnet iin sol, aklk iin nervr demesini ismi, sa mesnette iin ise sa terimleri yazlr ve bu terimlerin karlnda ise moment, donat alanlar, donat adet ve aplar verilir. Nervr demesinin bulunduu kattr (Zemin kat, 1.Normal kat vb). Bu terimleri kullanc Kat Genel Ayarlar diyalogunda deitirebilir. m m m Nervr diinin geniliidir. Nervr diinin yksekliidir. Nervr diinin temiz akldr. Diin ilgili blgesinde st tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momentidir. Dizayn momenti sabit ve hareketli yklemelerden oluan momentin, sabit ve hareketli yk katsaylaryla arplp toplanmasndan elde edilir. (1.4G+1.6Q) Diin ilgili blgesinde alt tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momentidir. Mesnette(sol ve sada) bu deer sfrdr. Aklkta ise maksimum momenttir. Maksimum moment, sabit ve hareketli yk katsaylaryla arplm durumdadr. (1.4G+1.6Q) Diin ilgili blgesinde Mdst momentinden hesaplanan donat alanyla, artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr. Bu alan, donat seiminde kullanlan alandr. Diin ilgili blgesinde Mdalt momentinden hesaplanan donat alanyla, artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr. Bu alan, donat seiminde kullanlan alandr. Diin ilgili blgesinde bulunan tm donatlarn toplamdr. Bu toplamda mesnette stte, komu aklktan gelen pilyeler, montajlar,

Kiri

Kat

bw hk Ln

Mdst

tm

MdAlt

tm

Hes.Asst

cm2

Hes.AsAlt

cm2

Mev.Asst

cm2

710

Plak ve Deme Teorik Bilgileri ilaveler ve kendi aklndan gelen pilyeler dahildir. Aklkta stte ise montaj donatsnn karldr. Diin ilgili blgesinde bulunan tm donatlarn toplamdr. Mesnette altta, komu aklktan ve kendi aklndan gelen dzlerin toplamdr. Aklkta ise altta Hes.As Alt deerinden seilen donatnn karldr.

Mev.AsAlt

cm2

Montaj

adedi mm cinsinden ap adedi mm cinsinden ap adedi mm cinsinden ap adedi mm cinsinden ap adedi mm cinsinden ap ap/aralk (mm/cm)

Alkta stte atlan montaj donatsnn adedi ve apdr.

Dz

Aklkta altta atlan dz donatnn adedi ve apdr.

Pilye

Aklkta altta atlan pilyenin adedi ve apdr. Donat yoksa bo braklr.

Pilye

Aklkta altta atlan pilyenin adedi ve apdr. Donat yoksa bol braklr.

Gvde

Nervr diinin gvdesine atlan gvde donatsnn adedi ve apdr.

Etriye

Nervr diine konulacak etriyenin ap, orta blge ve sklatrma blgesi araldr. Nervr almnda dilerde deprem tesiri olmad iin sklatrma blgesi oluturulmaz.

Kasetler (ift Dorultuda alan Dili Demeler) Teorisi


Kasetler, aklklarn byk ve yklerin ar olduu sistemlerde kullanlrlar. Ykler iki dorultudaki dilerle paylatrlarak ereve kirilerine tanr. Kaset demelerde her iki dorultuda atlan diler zgara bir kesiim oluturur. Dilerin aralar bo olabilecei gibi, tayc olamayan hafif bloklarla doldurularak dz bir tavan yzeyi de elde edilebilir.

711

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Kaset demelerin kesit etkilerinin bulunmas iin yaplacak statik hesaplar ve boyutlandrlmalar kiriler gibi yaplr. Programda tipik diler olarak tanmladmz diler, hesapta kiri gibi kullanlacak olan dilerdir. Kullanc kaset sistemini tanmlar. Dilerin geometrik zellikleri (diler arasndaki aralk,di genilii ve ykseklii gibi), deme kalnl ve deme zerinde bulunan sabit ve hareketli ykler bellidir. Kaset dilerinin belirlenmesi iin kullanc Tipik Kiri Belirle komutuyla tipik di belirler. Her kaset demesinde her ynde birer adet olmak zere iki adet tipik di tanmlanabilir. Tipik kirilerin hesab ve betonarmesi kaset hesabnn temelini tekil eder.

ki komu kasetin tipik dileri ayn hizaya gelmezse diler srekli olmazlar. Bu nedenle diler tanmlanrken dilerin aralklar birbirine denk gelecek ekilde seilmeli ve tipik diler sistem srekli ise ayn hizaya gelecek ekilde belirlenmelidir. Dili demelerin hesab tipik kirilerin zlmesi ile yaplr. izimler, tipik kirilerin almlar ve kaset demelerin kalp plannda gsterilmesi eklindedir. Kaset zerinde kalan plakta iki ynde datma donats yerletirilmelidir. Kullanc datma donats izimi iin betonarme hesap akslarn yardmc unsur olarak kullanabilir. Kaset demelerde betonarme hesap aksnn hesap asndan bir ilevi yoktur. Sadece datma donats izimi iin kullanlr. Kaset demelerde dilerle, dilerin mesnetlendii ereve kirileri arasnda zgara kesiim sz konusudur. Bu kesiimlerde dey istikamette(z ekseni dorultunda) kesme kuvveti ve kaset srekli ise y ekseni etrafnda eilme momenti hesaplanr. Sistemde bulunan dilerin kesme kuvvetleri, bu dilerin mesnetlendii ereve kirilerine etki ettirilir. ereve kirilerinin kaset demesinden ald ykler, dilerin kesme kuvvetleridir.

712

Plak ve Deme Teorik Bilgileri My x Di z tz Di

Yukardaki ekilde kaset dilerinin lokal eksenleri ve u kuvvetleri grlmektedir. Kuvvet ve momentlerin pozitif yn sa el iaret kaidesine gre belirlenir. Dili demeler bir kiri sistemi gibi de tanmlanabilirler. Bu sistemde her kaset dii bir kiri objesi ve kaset dilerinin arasnda kalan plaklar ise deme (plak) objesi olarak girilir. 3 boyutlu analiz yapldnda sistem bir btn olarak zlecektir. Yukarda anlatld gibi, ereve kirileri zerine dilerin kesme kuvvetleri yk olarak etki ettirilmeyecek, ereve kirileri ve diler 3 boyutlu analiz ierisinde rijitlikleri orannda kendi hakk olan tesirleri alacaktr.

Kaset analizi, betonarmesi ve donat seimi


Her kat iin Analiz mensnden Deme Analizi satr veya toolbardan Deme Analizi butonu tklanr. Program kaset demesinin analizini, betonarmesini ve donat hesabn otomatik yapar. Tipik di tanmlanmayan kaset demelerin analizi yaplmaz. Kaset zerinde kullanlan ykler aadaki gibi hesaplanr.

713

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Tipik di hf h e bw e h

Tipik di

e/2

b b

e/2

Tipik diin zerine gelen ykler hesaplanr. Edeer g ve q olarak denklemi yazarsak, EdeerG= DemeG*DemeAlan/ToplamNervrDUzunluu (t/m) EdeerQ= DemeQ*DemeAlan/ToplamNervrDUzunluu (t/m) Ykler belirlendikten sonra dilerin atalet momentleri ve ankastrelik tesirleri hesaplanr. Sistem sabit ve hareketli ykler altnda zlerek, her bir diin solunda ve sanda sabit ve hareketli yklemelere ait mesnet momentleri ve kesme kuvvetleri hesaplanr. Di sreli deilse, mesnet momenti sfrdr. Donat hesabnda kullanlmak zere bu tesirler sabit ve hareketli yk katsaylaryla arplr ve mesnette mesnet momenti ve kesme kuvveti ve aklkta aklk momenti bulunur. Hesapta kullanlacak etkiler belirlendikten sonra, mesnet ve aklkta diin kalnl, pas pay, malzeme bilgileri ve parametreleri kullanlarak tama gc yntemine gre betonarmesi yaplr. Di kesitinde aklkta ift donat karsa ve maksimum pursantaj alrsa, kesit yetersiz mesaj kullancya iletilir. Betonarme sonunda bulunan donat alanlar, parametrelerde belirlenen minimum donat artlar ile karlatrlr. Aklkta donat seilir. Montaj ve mesnetlenme durumuna gre srekli dilerde komu diten gelen donatlar da dikkate alnarak mesnetlerde ilave donatlar bulunur. Dilerde donat seerken hangi donatlarn kullanlaca Betonarme mens altnda Donat Seimi diyalogunda kullanc belirtilebilir. Sonular Betonarme/Kaset Donatlar satr tklanarak alan Kaset Betonarme diyalogunda incelenebilir.

Kaset Demesi Hesap Sonularnn ncelenmesi


Kiriler Sekmesi

714

Plak ve Deme Teorik Bilgileri


sim

Kaset demesinin planda grnen ismi ile tipik diin numarasdr. (D1,1, D1,2 D2,1 vb). Tipik di ayn nervr demesinde 2 tane olabileceinden sim stununda ayn nervr dii birden fazla satrda grnebilecektir. Her nervr dii diyalogda bir satr ifade etmektedir.
B

Nervr tipik diin geniliidir. Birimi cm. dir.


H

Nervr tipik diin yksekliidir. Birimi cm. dir.


Solst

Sol mesnette stte atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir. lave yoksa hcre botur.
SolAlt

Sol mesnette altta atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir. lave yoksa hcre botur.
Montaj

Kesitin stnde etriyeyi tutmas iin yerletirilen montaj donatsnn adedi ve apdr. Montaj donats minimum 1.56 (2 10) cm atlr.
Dz

Aklkta aklk momentinden veya parametrelerdeki minimum koullardan bulunan dz donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir.
Pilye

Aklkta aklk momentinden veya parametrelerdeki minimum koullardan bulunan pilyenin adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir. Pilyesiz dizayn iin, Betonarme/Donat Seimi/Nervr-Kaset sekmesinde pilyede kullanlacak donatlarn iaretlerinin kaldrlmas yeterlidir.

715

Plak ve Deme Teorik Bilgileri


Sast

Sa mesnette stte atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir. lave yoksa hcre botur.
SaAlt

Sa mesnette altta atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir. lave yoksa hcre botur.
Etriye

Kaset diine konulacak etriyenin ap ve orta blge ve sklatrma blgesi araldr. Araln birimi cm dir. Nervr dilerinde sklatrma yaplmad iin sklatrma blgesi iin verilen aralk deeri izimde gsterilmez. Etriye seiminde Nervr parametrelerinde tanmlanan maksimum ve minimum etriye aralklar dikkate alnr. Kuvvetler ve Donat Alanlar Sekmesi
Yk

Kaset analizi G sabit yklere ve Q hareketli yklere gre yaplr. Bu stunda u kuvvetlerinin hangi yklemeye (G ve Q) ait olduu bilgisi verilir. G satrnda sabit yklemeden oluan u kuvvetleri, Q satrnda hareketli yklemeden oluan u kuvvetleri izlenebilir.
tz1

Tipik diin sol ucunda oluan kesme kuvvetidir. Birimi tondur. G satrnda sabit ykten, Q satrnda hareketli ykten oluan kesme kuvvetleri izlenebilir.
my1

Tipik diin sol ucunda oluan momenttir. Birimi tm dir. G satrnda sabit ykten, Q satrnda hareketli ykten oluan momentler izlenebilir.
tz2

Tipik diin sa ucunda oluan kesme kuvvetidir. Birimi tondur. G satrnda sabit ykten, Q satrnda hareketli ykten oluan kesme kuvvetleri izlenebilir.

716

Plak ve Deme Teorik Bilgileri


my1

Tipik diin sa ucunda oluan momenttir. Birimi tm dir. G satrnda sabit ykten, Q satrnda hareketli ykten oluan momentler izlenebilir.
Beton fck

Nervre ait betonun karakteristik basn dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton sekmesinde Deme iin seilen beton snfna gre belirlenmitir. Birimi kg/cm2 dir.
Beton fcd

Beton iin kullanlan karakteristik hesap basn dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton Snflar sekmesinde Deme iin seilen beton snfna gre belirlenmitir. Hesap dayanm, beton karakteristik basn dayanmnn, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde tanmlanabilen beton gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. Birimi kg/cm2 dir.
Beton fctd

Beton karakteristik hesap ekme dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton Snflar sekmesinde Deme iin seilen beton snfna gre belirlenmitir. Hesap dayanm, beton karakteristik ekme dayanmnn, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde tanmlanabilen beton gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. Birimi kg/cm2 dir.
elik fyk

elik akma dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda elik Snflar sekmesinde Deme iin seilen elik snfna gre belirlenmitir. Birimi kg/cm2 dir.
elik fyd

elik hesap dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda elik Snflar sekmesinde Deme iin seilen elik snfna gre belirlenmitir. Hesap dayanm, elik akma dayanmnn, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde tanmlanabilen elik gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. Birimi kg/cm2 dir. Hesap Momentleri ve Donat Alanlar Moment ve donat alanlar kaset diinde sol mesnette stte ve altta, sa mesnette stte ve altta , aklkta stte(montaj) ve altta(dz+pilye) olarak verilmektedir. Donat alanlar, HesaplananAs-

717

Plak ve Deme Teorik Bilgileri artname-Mevcut formatnda, hesap momentleri ise bu deerlerin altnda grlebilir. Hesap momentleri yk katsaylaryla arplm olarak kullanlr. Donat hesaplar tama gcne gre yaplr. nce sol mesnette, G yklemesine ait my1 momenti sabit yk katsaysyla, Q yklemesine ait my1 momenti ise hareketli yk katsaysyla arplr, toplam alnr ve hesap momenti bulunur. Sa mesnette, G yklemesine ait my1 momenti sabit yk katsaysyla, Q yklemesine ait my1 momenti ise hareketli yk katsaysyla arplr ve toplam alnr hesap momenti bulunur. Sol ve sa mesnette yk katsaylaryla arplm u kuvvetleri kullanlarak maksimum aklk momenti hesaplanr. Aklk momenti, malzeme ve kesit bilgileri kullanlarak donat alan bulunur. Donat alan ortada altta bulunan Hesaplanan As hcresinde izlenebilir. Nervr kaset parametrelerinde yazan minimum pursantaj deerleri de dikkate alnarak artname gerei konmas gereken donat alan hesaplanr. artname gerei kesite konmas gereken donat alan ile hesap as karlatrlr. Donat alanlarndan hangisi bykse ortada altta bulunan artname hcresinde o deer izlenir. Kesite konulacak donat alan artname hcresinde yazan donat alandr. Bu donat alanna gre aklkta kesite konulacak donatnn ap ve adedi seilir. Aklkta pilye kullanlacaksa, donat dz+pilye olarak belirlenir. Seilen donatnn alan, ortada altta Mevcut hcresinde izlenir. Aklkta stte kesite konulacak montaj donats belirlenir. Montaj donats ap donat seiminde belirlenen aptr ve 2 tanedir. Aklkta stte kesite konmas Mesnette stte mesnede ait hesap momenti, malzeme ve kesit bilgileri kullanlarak donat alan bulunur. Donat alan solda ve sada bulunan Hesaplanan As hcresinde izlenebilir. Nervr kaset parametrelerinde yazan minimum pursantaj deeri dikkate alnarak artname gerei konmas gereken donat alan hesaplanr. artname gerei kesite konmas gereken donat alan ile hesap as karlatrlr. Donat alanlarndan hangisi bykse hcresinde o deer izlenir. Kesite konulacak donat alan artname hcresinde yazan donat alandr. Komu aklklardan ve kendi aklndan gelen montaj ve pilyeler de dlerek donat alan yeterli deilse, ilave donat deeri bulunur ve ilave donatnn ap ve adedi belirlenir. Mesnette bulunan toplam donat miktar Mevcut hcresinde izlenir. Kasetlerde altta mesnette hesap momenti yoktur. Dolaysyla Hesaplanan As ve artname hcreleri sfrdr. Mevcut hcresinde komu ve kendi aklndan gelen dz donatlarn toplam izlenir.

Raporlar
Kaset demelerinin hesap sonularn yazcdan almak iin Rapor mensnden Nervr-Kaset Kirii Yk Analizi ve Kaset satr tklanr. Bu raporlarda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.

718

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Nervr Kaset Kirii Yk Analizi Simge Birimi Aklamas Kaset tipik diin kalp plannda grnen ismi ile tipik diin numarasdr. Ayn kaset demesinde birden fazla tipik di olabileceinden bu stunda ayn deme birden fazla satrda grnebilecektir. (D101-1, D101-2, D103-1 vb) Kaset demesinin bulunduu kattr (Zemin kat, 1.Normal kat vb). Bu terimleri kullanc Kat Genel Ayarlar diyalogunda deitirebilir. m lgili kaset diinin temiz akldr. Kaset diine etki eden ykn niteliidir. Kaset diini yk analizi satrda verilir. Bunlar, kendi arlndan oluan zati ykler, kaset demesinde tanmlanm sabit ve hareketli ykler ve toplamdr. Zati ykler zati olarak, sabit ve hareketli ykler ise, kaset demesinin adyla yazlrlar. Toplam satrnda ise sabit+zati yklerden hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetlerinin ve momentlerin toplam ile hareketli yklerden oluan ankastrelik kesme kuvvetleri ve momentleri grlr. kg/m2 tm tm t t tm tm t t Kaset demesinde tanmlanm srasyla sabit ve hareketli ykn deeridir. Sol uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik momenttir. Sol uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik momenttir. Sol uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir. Sol uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir. Sa uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik momenttir. Sa uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik momenttir. Sa uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir. Sa uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir.

Tipik

Kat Ln

Nereden

G/Q Mg1 Mq1 Vg1 Vq1 Mg2 Mq2 Vg2 Vq2

719

Plak ve Deme Teorik Bilgileri Edeer G Edeer Q t/m t/m Sabit ykn edeer dzgn yayl yk karldr. Sabit ykn edeer dzgn yayl yk karldr.

Kaset kirilerinin donatlar Simge Birimi Aklamas Kaset tipik diin kalp plannda grnen ismidir. Ayn kaset demesinde birden fazla tipik di olabileceinden bu stunda ayn deme birden fazla satrda grnebilecektir. Her satrda alt satr(kaset blgesi) bulunmaktadr. Bunlar, srasyla, sol mesnet, aklk ve sa mesnet blgeleridir. Sol mesnet iin sol, aklk iin kaset demesini ismi, sa mesnette iin ise sa terimleri yazlr ve bu terimlerin karlnda ise moment, donat alanlar, donat adet ve aplar verilir. Kaset demesinin bulunduu kattr (Zemin kat, 1.Normal kat vb). Bu terimleri kullanc Kat Genel Ayarlar diyalogunda deitirebilir. m m m Kaset diinin geniliidir. Kaset diinin yksekliidir. Kaset diinin temiz akldr. Diin ilgili blgesinde st tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momentidir. Dizayn momenti sabit ve hareketli yklemelerden oluan momentin, sabit ve hareketli yk katsaylaryla arplp toplanmasndan elde edilir. (1.4G+1.6Q) Diin ilgili blgesinde alt tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momentidir. Mesnette(sol ve sada) bu deer sfrdr. Aklkta ise maksimum momenttir. Maksimum moment, sabit ve hareketli yk katsaylaryla arplm durumdadr. (1.4G+1.6Q) Diin ilgili blgesinde Mdst momentinden hesaplanan donat alanyla, artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr. Bu alan, donat seiminde kullanlan alandr. Diin ilgili blgesinde Mdalt momentinden hesaplanan donat alanyla,

Kiri

Kat bw hk Ln

Mdst

tm

MdAlt

tm

Hes.Asst

cm2

Hes.AsAlt

cm2

720

Plak ve Deme Teorik Bilgileri artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr. Bu alan, donat seiminde kullanlan alandr. Diin ilgili blgesinde bulunan tm donatlarn toplamdr. Bu toplamda mesnette stte, komu aklktan gelen pilyeler, montajlar, ilaveler ve kendi aklndan gelen pilyeler dahildir. Aklkta stte ise montaj donatsnn karldr. Diin ilgili blgesinde bulunan tm donatlarn toplamdr. Mesnette altta, komu aklktan ve kendi aklndan gelen dzlerin toplamdr. Aklkta ise altta Hes.As Alt deerinden seilen donatnn karldr.

Mev.Asst

cm2

Mev.AsAlt

cm2

Montaj

adedi mm cinsinden ap adedi mm cinsinden ap adedi mm cinsinden ap adedi mm cinsinden ap adedi mm cinsinden ap ap/aralk (mm/cm)

Alkta stte atlan montaj donatsnn adedi ve apdr.

Dz

Aklkta altta atlan dz donatnn adedi ve apdr.

Pilye

Aklkta altta atlan pilyenin adedi ve apdr. Donat yoksa bo braklr.

Pilye

Aklkta altta atlan pilyenin adedi ve apdr. Donat yoksa bol braklr.

Gvde

Kaset diinin gvdesine atlan gvde donatsnn adedi ve apdr.

Etriye

Kaset diine konulacak etriyenin ap, orta blge ve sklatrma blgesi araldr. Nervr almnda dilerde deprem tesiri olmad iin sklatrma blgesi oluturulmaz.

721

Plak ve Deme Teorik Bilgileri

722

Blm 19 ubuk Sistemlerin zm Stifnes tesir saylar


Yap statiinde stifnes, belirli bir dorultuda birim bir deplasman elde edebilmek iin, tayc sisteme etki ettirilmesi gereken kuvvet demektir ve genellikle k harfi ile gsterilir. Bu tanmn tamam olabilmesi iin, elde edilmek istenen deplasmann ve etki ettirilmesi gereken dorultu yn ve etki noktalarnn ak olarak belirtilmesi gerekir. Bu akl elde etmek amacyla, sz konusu tayc elemann, kabul edilen btn serbestlik dereceleri birer ok ile ve okun ba, kabul edilen iaret kaidesine gre pozitif yn gstermek zere, bir ekil stnde gsterilir. Doru kuvvetler ve telemeler iin doru, momentler ve dnmeler iin ise eri bir ok kullanlr ve btn oklar sra ile numaralandrlr. Okun numaras ve ekil zerindeki yeri, o kuvvet ve deplasmann etki noktasn, okun ekseni ve baln yn ise, sz konusu kuvvet ve deplasmann dorultu ve ynn ak olarak belli eder. Aadaki ekilde, [1] yalnz eksenel kuvvet tayan bir kafes kiri ubuunun, [2] kat dzlemi ierisinde eilmeye maruz bir dzlem ereve ubuunun ve [3] iki ayr dzlemde eilmeye maruz kalm bir uzay ereve ubuun serbestlik dereceleri gsterilmitir.

AE 1 [1] 2 serbestlik derecesi 2 1 3 G 6 5 4 4 1 5 2 2 x

z y

AE,EIxz

6 AE,EIxz,EIzz

9 12 8 11

GJ

10

[2] 6 serbestlik derecesi

[3] 12 serbestlik derecesi

Kuvvetin etki edildii yerdeki okun numarasn i ile ve birim deplasmann bulunduu yerdeki okun numarasn da j ile gsterirsek, bir tayc elemann kij stifnes saysn u ekilde tanmlayabiliriz.

723

ubuk Sistemlerin zm kij, Tayc elemann tanmlanm btn serbestlik dereceleri dorultusundaki deplasmanlar sfr iken, yalnz j oku dorultusunda birim bir deplasman oluturabilmek iin, i dorultusunda elamana dtan etki etmesi gereken kuvvetidir. Eer, i=j ise, yani kii says iin yukardaki tanm biraz deitirerek yle ifade etmek daha uygundur. Tayc elemann tanmlanm btn serbestlik dereceleri dorultusundaki deplasmanlar sfr iken, yalnz i oku dorultusunda birim bir deplasman oluturabilmek iin, gene i dorultusunda elamana dtan etki etmesi gereken kuvvetidir. Tayc elemann geometrisi ve elastik parametreleri ile bu kij deerlerine, birim deplasmanla ilgili olmalarndan dolay tesir katsaylar denmektedir. Toplam serbestlik derecesi N olan bir elemann, stifnes tesir katsaylarnn adedi N dir. Bu katsaylar birbirinden tamamen bamsz deildirler. Aralarnda statik denge denklemlerini saladklar gibi, kij=kji dir. rnein yukardaki ekilde kafes ubuun birinci serbestlik derecesi dorultusu tutulur ve ikinci dorultuda birim bir deplasman dnlrse, bu duruma anlatan stifnes tesir saylar
k22 = AE AE ve k12 = L L

olarak bulunur. Ayn ekilde, ikici dorultu hareketten mahrum braklr ve ubua birinci dorultuda birim deplasman verilirse,
k11 = AE AE ve k21 = L L

elde edilir. Burada rnein, k21 , yalnz birinci dorultuda birim bir deplasman var iken, ikinci dorultuda etki etmesi gereken kuvvet demektir ve
d= pl (d, deplasman; P kuvvet; A kesit alan, E elastisite modl) AE

formlnden d=1 yazlarak elde edilir.

Stifnes matrisi ve stifnes denklemi


Bir tayc elemann N adetteki stifnes tesir katsaylarn ieren NxN boyutlu kare matrise stifnes matrisi denir ve [k] ile gsterilir. Bir stifnes matrisindeki kij genel teriminin ilk indisi i, matristeki satr numarasna, ikinci indisi j ise, matrisin stun numarasna denk der.

724

ubuk Sistemlerin zm Serbestlik derecesi iki olan kafes bir ubuun u kuvvetlerini p1, p2 ve u deplasmanlarn da d1,d2 ile gsterirsek, stifnes katsaylarnn tanmndan yararlanarak, u kuvvetleri ile aadaki banty yazabiliriz.

p1 p2

} = k11

k12 d1 { k21 k22 d2

}=

AE L

1 1 d1 { 1 1 d2

olur. Genel olarak ayn ifadeyi {p} =[k] {d} eklinde yazabiliriz ki, bu denkleme, ubuun stifnes denklemi denir. Burada, {p}, yk kolon vektr, {d} deplasman kolon vektr, [k] stifnes matrisidir. Grlyor ki, stifnes matrisi ubuun u deplasmanlarn, mtekabil dorultulardaki u kuvvetlere balayan bir rijitlik parametresi rolndedir. Bir stifnes denkleminden bahsederken, hi kukusuz o denklemin bal olduu eksen takmn belirtmek gerekir. nk, her deiik eksen takmna yeni bir stifnes matrisi karlk gelir. Herhangi bir eksen takmna gre hazrlanan bir stifnes matrisi, seilen dier bir eksen takmna dntrlebilir. Stifnes denkleminde, hatrda tutulacak nemli bir konu, stifnes tesir katsaylarnn elde edilmesinde kullanlan eksen takm ile kuvvet ve deplasmanlarn bal olduu eksen takmnn ayn oluudur.

ubuk Sistemlerinin Snflandrlmas


Dm noktalarndaki serbestlik derecesi says ve uzayda igal ettii geometrik konum bakmndan, ubuklardan olumu tayc sistemler be byk gurupta toplanabilir. Bunlar, dzlem kafes kiriler, dzlem ereveler, dzlem zgaralar, uzay kafes kiriler ve uzay erevelerdir. Her ne kadar, stifnes matrisleri metodu ile analiz esaslar, bu guruplardan her biri iin ayn ise de, gerek programlama, gerekse pratik hesap ilemleri bakmndan guruplar arasnda epey farklar vardr.

Dzlem kafes kiriler


Btn ubuklar birbirlerine mafsall olarak baldrlar. Tayc sistemin YZ dzleminde bulunduu ve kuvvetlerin bu dzlem iinde etkidii kabul edilir. Her dm noktasnda biri yatay, dieri dey olmak zere iki serbestlik derecesi vardr. Sistemin dey ykleri, hem dm noktalarna, hem de ubuklar zerine etkileyebilir. zerinde yk olmayan ubuklarda sadece eksenel kuvvet, zerinde yk olan ubuklarda da eksenel kuvvete ilaveten eilme momentleri doar. Dm noktalar ularnda momentler sfrdr. ubuklarn stifnes matrisi 4x4 byklndedir.

725

ubuk Sistemlerin zm

z y

2 1 2 telenme 1 i

2 AE j

3 4

Dzlem ereveler
Genellikle, ubuklar birbirlerine rijit baldr. Baz ubuklarn ularnn mafsall olmas sistemin cinsinde bir deiiklik yapmaz. Deiiklik sadece, mafsall ubuklarn temel stifnes saylarnda olur. Dzlem erevenin YZ-dzleminde bulunduu kabul edilir. Dolays ile d ykler bu dzlem iinde etkirler. D ykler, ya dorudan doruya dm noktalarna veya ubuklar zerine gelebilir. ubuklarda eksenel kuvvet, yz dzlemi iinde eilme momenti ve kesme kuvveti bulunur. YZ dzlemi ayn zamanda, ubuklarn asal atalet eksenlerinden birini ieren bir simetri dzlemidir. ubuk eksenlerinden x ekseni daima X e paralel yani kat dzlemine dik olarak, okuyucuya doru yneltilmitir. Sistemin her dm noktasnda iki telenme ve bir dnmeden ibaret serbestlik derecesi bulunabilir. ubuklarn stifnes matrisi 6x6 byklndedir. z

2 y x 1 2 telenme 1 dnme 1 3 i

2 E Ixx, AE 3 j

3 4

Dzlem zgaralar
Genellikle, ubuklar birbirlerine rijit olarak baldrlar. Arada mafsal balar bulunabilir. Tayc sistemin, yatay XY dzleminde bulunduu ve yklerin bu dzleme dik Z dorultusunda etkidii kabul edilir. ubuklar birbirlerine, eilme momentinden baka, burulma momenti de aktarabilirler. Her dm noktasnda bir dey telenme, ve birbirlerine dik iki dorultuda iki dnme olmak zere, serbestlik derecesi vardr. ubuklarn asal eksenlerinden x ekseni, daima yatay XY dzlemi iindedir ve dolays ile ubuk eilmeleri daima yz dzlemi iinde oluur. ubuklarda kesit tesiri olarak kesme kuvveti, eilme ve burulma momenti doar. Eksenel uzamalar ve eksenel kuvvetler ihmal edilirler. ubuklarn stifnes matrisi 6x6 byklndedir.

726

ubuk Sistemlerin zm z 1 E Ixx, GJ 3 x 1 telenme 2 dnme i 5 j 6 4

y 2

Uzay kafes tayclar


Btn ubuklar birbirlerine mafsall baldrlar ve sadece eksenel kuvvete maruzdurlar. Ykler herhangi bir dorultuda dmlere veya ubuklara etkiyebilir. Tayc sistem uzayda herhangi bir konumda bulunabilir. Dm noktalarnda birbirlerine dik dorultuda olmak zere, telenmeden ibaret serbestlik derecesi vardr. ubuklarn stifnes matrisleri 6x6 byklndedir. z y 1 x 3 telenme 3 2 1 3 i 2 AE 6 j 4 5

Uzay ereveler
Genellikle, ubuklar birbirlerine rijit olarak baldrlar. Tayc sistem uzayda herhangi bir konumda bulunabilir. Ykler herhangi dorultuda dmlere veya ubuklara etkiyebilir. Bir dm noktasnda birbirlerine dik dorultularda, telenme ve dnmeden ibaret alt serbestlik derecesi vardr. En kesitlerin atalet eksen dorultular istenilen herhangi bir konumda bulunabilir. ubuklarda eksenel kuvvet, kesme kuvveti ve burulma tesirlerine ilaveten, her iki atalet ekseni etrafnda da eilme oluabilir. ubuklarn stifnes matrisleri 12x12 byklndedir. 3 6 2 1 5 2 i 4 9 12 j 11 8

3 1 4

6 EIxx,Ezz,AE,GJ 10 7

5 3 telenme 3 dnme

727

ubuk Sistemlerin zm

zm Metotlar
Tayc sistem elemanlarnn geometrik konumlar, analitik hesaplarda kullanlan stifnes matrisleri ve zellikle dm noktalarndaki serbestlik dereceleri boyutlu olan programlar, gerek boyutlu analiz yapabilen programlardr. ideCAD Statik hem tayc elemanlarnn geometrik konumu bakmndan, hem de dm noktalarndaki serbestlik dereceleri bakmndan hibir kabul ve varsaym yapmayan kesin boyutlu bir analiz programdr. Bir dzleme indirgenebilen dzlem ereve tanm ve zellikle bunlarn birbirleri ile ortogonal olmas ve olmamas gibi tanmlamalara gerek yoktur. Program iinde, betonarme kat demelerinin kendi dzlemleri iinde sonsuz rijit olmas kabulnden baka, kesin analitik zmden ayrlan, hibir varsaym veya yaklaklk yoktur. Halbuki, boyutlu analiz yapt ileri srlen ve pratikte birok inaat mhendisi tarafndan kullanlan baz paket programlarn, gerekte ok ciddi varsaymlar ve yaklaklklar ierdikleri ve sadece zel baz uzay ereve tipleri iin uygun olduklar gzden uzak tutulmamaldr. Aada yaklak boyutlu analiz metotlar ile, ideCAD Statik program tarafndan kullanlan kesin ve en genel boyutlu analiz metodunun karlatrlmas yaplmtr. Pratikte, paket program kullanan inaat mhendislerinin, hangi programlarn boyutlu kesin hesap yapt, hangilerinin yaklak olduu ve hangilerinin sadece baz zel ortogonal veya ortogonal olmayan dzlem ereve halleri iin geerli olduu konusunda bilinli bir deerlendirme ve sorgulama yapmasnda byk yarar olacana iaret edilmitir.

Genel Tanmlamalar
Ortogonal Yaplar Her eyden nce, btn binalarn tayc sistemlerinin daima boyutlu olduunu belirtmeliyiz. Plan baznda geometrileri ne olursa olsun tayc sistemlerin hepsi ereve, perde veya bunlarn karmndan oluan bir uzay erevedir. Kolon ve kirilerin plandaki konumlarna gre bu yaplar ortogonal ve ortogonal olmayan sistemler olarak iki ana gruba ayrmak mmkndr. Aslnda ortogonal bir yap ortogonal olmayan sistemin zel bir halidir. Yeri gelmiken ilgili tanmlamalar yaparak ortogonal kavramn biraz aalm. Yapy oluturan uzay ereveyi, birbirinden bamsz dzlem ereveler ile ifade ettiimizde, her erevenin dier erevelerle 90 derecelik ayla kesime koulunu salayan yaplara Ortogonal yap denilebilir. Daha karmak bir ifadeyle, dey srekliliin saland, birbirlerine dik kesien noktalarda

728

ubuk Sistemlerin zm geometrik ve deplasman uygunluk koullarn gerekletiren yaplar ortogonal karakterdedir denilebilir. Ortogonalden kk eimli alarla sapmalar yapan tayc sistemler de ortogonal snfna dahil edilebilir. Bunlara Kk Al Ortogonal Yaplar denir. Ortogonal ve kk al ortogonal yaplar iin rnekler, sras ile [1] ve [2] de verilmitir.

[1] Ortogonal Yap rnei

[2] Kk Al Ortogonal Yap rnei

Bamsz Al Ortogonal Yaplar Ayrca, ok zel bir durum olan, pratikte karlalmas olduka zor olan bamsz dzlem erevelerden oluan yaplar da ortogonal yap kapsamna alabiliriz. Bu tarz yaplar Bamsz Al Ortogonal Yaplar olarak ta tanmlayabilir. [3]

[3] Bamsz Al Ortogonal Yap rnei Ortogonal Olmayan Yaplar

729

ubuk Sistemlerin zm Ortogonal Olmayan Yaplar ise, yukardaki tanmlamaya uymayan dier tm yaplardr ve rnekleri [4] de verilmektedir. Uygulamada mimari ve estetik nedenlerle modern ve gsterili yaplar yapmann amaland durumlarda tayc sistemin ortogonal olmayan elemanlardan olumasna sk rastlanmaktadr. Baz hallerde ise, arsann biimi yap plannn geliigzel ekillerden meydana gelmesini zorunlu klarken, statik sistem ister istemez ortogonal olmayan elemanlardan oluabilmektedir. ok katl yaplarn hesabnda kullanlan yntemler, hesapta yaplan kabullerin geree yaknlna baklarak yaklak ve kesin yntemler diye iki ana gurupta toplanmaktadr. Yaklak yntemlerin hemen hemen hepsi ancak ortogonal yaplara uygulanabilmektedir.

Poligonal Yap [4] Ortogonal Olmayan Plan rnei

Dzensiz Yap

Yaklak Yntemler
Ortogonal Sistemler in Sadece ortogonal yaplara uygulanabilen yntemlerin banda Muto metodu gelmektedir. Baz dier yaklak metotlar zmen (1978) ve Zorbozan (1981) tarafndan ayrntlar ile ele alnmtr. Ortogonal sistemler iin gelitirilmi yaklak yntem kullanan bir paket program Sucuolu (1993) tarafndan deerlendirilmitir. Ortogonal sistemler iin gelitirilmi yaklak yntemlerin dayand varsaymlar yle zetlenebilir: Bina modeli bamsz dzlem erevelerden meydana gelmektedir. Baka bir deyile tayc sistem bamsz dzlem ereveler ile temsil edilmektedir.

730

ubuk Sistemlerin zm Her ereve ancak kendi dzlemi iinde rijitlie sahiptir. Dzlem ereveler, ortak kolonlar ve kat seviyelerindeki rijit deme diyaframlar ile birletirilerek tm binann boyutlu analitik tanm yaplmaktadr. ki ayr erevenin kesime noktasnda yer alan bir kolon, bu iki ereveden gelen ykler altnda birim uzama uygunluk koulunu salamaz. Dey tayc elemanlarn kendi eksenlerine gre burulma rijitlikleri ihmal edilmitir. Bu yaklak yntemle sadece, dzlem sistemleri kesimeyen yaplar ve dzlem sistemleri birbirine dik olan yaplar belli bir yaklaklkla hesaplanabilir. Bu yaklaklk, yap yukardaki kabullerin tmne uygun olsa bile gerek zmden ok nemli sapmalar gsterebilir. ereveleri dik kesien yaplarda giriim yapan alt sistemleri hesapta bamsz olarak ele alabilmek iin kesime noktalarnda bulunan dey tayclara ait kesit asal eksenlerinin o noktadan geen dzlem sistemlerin dorultular ile akmas ve bu noktalardaki dey srekliliin yaklak olarak salandnn kabul edilmesi gerekir. Bu yaklak yntemlerin esas, kesin hesapta ok bilinmeyenli olan problemi, az bilinmeyenli probleme indirgeyerek zmeye dayanr. Yaklak yntemlerde izlenen metot aadaki ilemleri yapar. Alt sistemler kullanc veya program tarafndan oluturulur. Sz edilen alt sistem dzlem erevelerdir. erevelerin dm noktalarnda adet deplasman vardr .Her deplasman ereve dzleminde olmak zorundadr. Her ereve de bulunan ubuklarn dzlem iindeki eleman rijitlik matrisleri oluturulur. Her ereve iin yap analizinden tandmz sperpozisyon yntemi ile sistem rijitlik matrisi kurulur. ndirgeme yntemi ile, erevelerin yatay rijitlik matrisi elde edilir. Bu aamada btn ereveler iin elde edilmi olan rijitlik matrisleri kullanlarak,yap yatay rijitlik matrisi kurulur. Matris oluturulurken her bir erevenin x ekseniyle yapt a ve erevenin orijin noktasna olan dik uzakl iin iine kalr. Bu kare matrisin dey boyutu, yap kat adedinin kat kadardr. Yapya kat hizasnda etkiyen ykler ve Deprem Ynetmeliine gre hesaplanan kat burulma momentleri ile sistem yk vektr oluturulur. Yap global denklem takm zlerek her katn iki telenme deplasman bir adet kat dnmeleri bulunur. Analitik yntemlerle global kat deplasmanlar her erevenin kendi dey dzlemine aktarlarak,

731

ubuk Sistemlerin zm her erevenin her katndaki deplasmanlar bulunur. Bilinen deplasmanlardan yola klarak her ereve iin dey ve yatay deplasman ve dzlem iindeki dnme hesaplanr. Her erevenin tm elemanlarnn u kuvvetleri bulunur. Bu yntemle, kiri ve kolon ularnda bir moment, bir eksenel kuvvet ve bir kesme kuvveti hesaplanr. Kolon uzama deformasyonlarnn ihmal edildii durumda kolonlarn yatay hesap sonucu normal kuvvetleri sfr kar. Bu tarz programlardan kirilerin ve kolonlarn burulma momentlerini hesaplamalarn beklemek doru deildir. Kirilerde normal kuvvetler de sfr kar. Ortogonal Olmayan Sistemler in akrolu ve zmen (1979) tarafndan yaplan bir almada, ortogonal olmayan er0evelerden oluan yaplar iin de yaklak bir hesap metodu gelitirilmitir. Bu yntemde kat kolonlarnn sadece o kattaki kesme kuvveti ile orantl greceli yer deitirme yaptklar kabul edilmi bylece, her katn hesab dier katlardan bamsz kurulup zlebilen bilinmeyenli bir denklem takm yardm ile yaplabilmitir. Zorbozan (1983)n Doktora almasnda deplasman ynteminin deiik bir uygulamas yaplarak, ortogonal olmayan sistemler iin dolayl bir alt sistem kullanlm ve bir ardk yaklam metodu kullanlarak birka admda sonuca gidilmitir. Gelitirilen yaklak yntemler dayandklar varsaymlarn saland her tr yapda gvenle kullanlabilirler. Bu yntemlerin genel zellikleri yapy alt sistemlerle tarif etmeleridir. Alt sistemler bazen dzlem ereveler, bazen de dey tayc elemanlar olabilir. Alt sistemlerin ereveler olduu programlarda kirilerin antimetrik deformasyon yaptklar varsaylarak ortogonal olmayan yaplar da baz nlemlerle ortogonal sistemler iin gelitirilmi programlarla zlebilirler. Alt sistemler, sistemdeki ortogonal karakteri bozan kirilerin tam orta noktalarndan ayrlarak idealletirilir. Bu durumda daha iin banda, sz konusu kiriin moment sfr noktasnn kiriin tam ortasnda oluacan kabul etmi oluyoruz. Eer, hesap moment sfr noktas yeri deiirse (ou durumda deiir) hesabn bu nokta dikkate alnarak yeni batan yaplmas gerekir. Ortogonal olmayan sistem iin uygulanan yaklak yntemlerin dayand varsaymlar unlardr: Alt sistemler, ortak kolonlar ve kat seviyelerindeki rijit deme diyaframlar ile birletirilerek tm binann boyutlu analitik tanm yaplr. Dey tayc elemanlarn kendi eksenlerine gre burulma rijitlikleri ihmal edilmitir. Bu Yaklak yntemin ayrntlar iin Zorbozan (1983)n Doktora Tezi incelenmelidir. Sonularn kesin yntemden sapma miktar, yaplan ardk yaklam saysna baldr. Ortogonal sistemlerin yaklak

732

ubuk Sistemlerin zm yntemlerine gre tek stnl, dayand varsaymlara uyan ortogonal olmayan yap sistemlerini de zebilmesidir.

Kesin Yntemler
Ortogonal olmayan tayc sistemlerden oluan ok katl yaplarn yatay yklere gre kesin hesabnda, problemin zellii gerei, dorudan alt sistem kullanma olana ortadan kalkmaktadr. Bu durumda burulma ve boy deitirmeler ihmal edilse bile, yapnn tm dm noktalarnda iki dorultudaki dnmeleri ile tm katlardaki yer deitirme bileenini (iki teleme bir dnme) almak gerekmektedir. Kesin yntemler, deplasman metodunun ok katl yaplara uygulanmas ile gelitirilen bilinmeyen says ok fazla olan yntemlerdir. Bu programlar ortogonal veya ortogonal olmayan genel amal her trl yap sistemini zebilen niteliktedir. Wilson (1970. 1980. 1992) tarafndan gelitirilen ve SAP serisi olan bilinen programlar ile ideCAD Statik program (1998) kesin hesap yntemi kullanan paket programlardr. ideCAD Statik program yukarda sz edilen programlar ile tamamen ayn kesin hesap yntemleri kullanarak zme giden gerek anlamda boyutlu bir paket programdr. Bu programda, kat dzlemleri kendi iinde sonsuz rijitlie sahip varsaylr. Ayn katta bulunan tm dm noktalarnn iki yndeki yer deitirme ve dnmeleri birbirlerine baldr. Ancak, kullanc herhangi bir kattaki herhangi bir dm noktasnn deplasmanlarn bamsz klabilir. Yapnn bir tek tayc sistemi vardr ve bu tayc sistem bir uzay erevedir. ereve elemanlar kolonlar, kiriler, perdeler ve panel elemanlardr. Paneller iki kolon arasnda kalan dey perdelerdir. Elemanlar uzayda herhangi bir konumda ve ada olabilirler. Ara katlar ve herhangi bir ekilde kademelenme olabilir. Ksaca, uzay ubuklar, dey perdeler ve paneller ile modellenebilen her tr yap ideCAD Statik ile boyutlu olarak tam kesinlikle zlebilir. ideCAD Statik programnn kulland en genel boyutlu analiz metodundaki ilemlerin sras aada zetlenmitir. Yapnn uzayda tarif edilen dm noktalar katlardaki kolon/kiri birleimleri veya kiri birleimleridir. Her dm noktasnn alt adet deplasman bileeni vardr. Kullanc tarafndan aksi belirtilmedii srece, tm katlarda tm dm noktalarnn X ve Y- yatay deplasmanlar ile Z ekseni etrafnda dnmesi ortaktr. Dier deplasman bileeni Z-dey eksenindeki dey deplasman ile X ve Y ekseni etrafndaki dnmedir. Rijit diyaframlarn olmad ara katlarda alt deplasman da birbirinden bamsz atanr. ubuk ve panel elemanlarn kendi rijitlik matrisleri kendi lokal eksenlerinde oluturulur. Kiri ve kolonlarn rijitlik matrisleri 12x12 boyutundadr. Panel elemanlarn rijitlik matrisleri ise 6x6 boyutundadr.

733

ubuk Sistemlerin zm Eleman lokal rijitlik matrisleri, dorultu kosinsleri yardm ile yap global rijitliklerine dntrlr. Bu ilem dm noktalarndaki bamll dikkate alarak zel ubuk transformasyon matrisleri yardm ile yaplr. Yap global rijitlik matrisi oluturulur. Yapnn global rijitlik matrisi ve yk vektr zel bir Gauss eliminasyon yntemi ile zlr ve global koordinatlardan kat deplasmanlar bulunur. Deplasmanlar eleman koordinatlarnda hesaplanr. Her ubuk iin 12 adet ubuk u kuvvetleri bulunur. Kiri ve kolonlarn u kuvvetleri Tx, Ty, Nz, Mx, My, Mz Panel elemanlarn u kuvvetleri N, T, M

ideCAD Statik Program ve Boyutlu Tayc Sistem


Her bina esasnda boyutludur. Bu programda ele alnan tm binalar da, boyutlu olarak kabul edilecek ve binann tayc sistemini oluturan paralar olarak, boyutlu davran gsteren kolon ve kirilerden, sadece dzlemleri iinde hareket serbestlii olan rijit kat demelerinden ve nihayet dey deprem panellerinden sz edilecektir. Genelde, ideCAD Statik program betonarme binalar iin yazlmtr. Kolon ve kiriler herhangi bir poligonal en kesite sahip olan, sabit atalet momentli prizmatik ubuklardr. Kolon ve kiriler uzayda en genel geometrik konumda olabilirler. Dolays ile, kolon ve kirilerin her ucunda telenme ve her uta dnmeden ibaret alt serbestlik derecesi vardr. Kolon ve kirilerin her iki ucunda da, bir eksenel kuvvet, bir burulma momenti, iki kesme kuvveti ve iki eilme momenti bulunur. Topluca, dorusal kuvvet ve momentten oluan alt adet kuvvet bileeni vardr. [1] Kiri atalet eksenlerinden biri dey, dieri yatay XY-dzlemi iindedir. Kolon asal atalet eksenleri ise uzayda herhangi bir konumda bulunabilir. Her katta kendi dzlemi iinde sonsuz rijit kabul edilen betonarme demelerin bulunduu varsaylmtr. Bu demelerin, yatay dzlem iinde birbirine dik iki dorultuda yatay deplasman ile dey eksen etrafnda bir dnme yaptklar, dolays ile toplam serbestlik derecesine sahip olduklar varsaylr. Kirilerin ve kolonlarn u deplasmanlar, bu rijit kat demesinin deplasmanlar cinsinden hesaplanr. Dolays ile,sistemin ana bilinmeyenleri, her kat demesine ait iki telenme ve bir dnmeden ibaret serbestlik derecesidir. Dier tm ubuklarn ve panellerin u serbestlik dereceleri, bu rijit kat demelerinin serbestlik derecelerine baml olarak ifade edilir. Kirilerin kolon veya panellere oturduklar noktalar, kolon veya panellerin teorik dey eksenlerinin, yani arlk merkezi eksenlerinin bulunduu noktalar olmas mecburiyeti yoktur. Kiriler, kolon veya panelin en kesit geometrisi zerinde herhangi bir noktaya oturabilirler. Bu takdirde, kolon

734

ubuk Sistemlerin zm veya panel arlk merkezini gsteren G-noktasndan itibaren, kiriin oturduu noktaya kadar olan mesafe rijit bir kol olarak kabul edilir. Arlk merkezinden gayri yerlerde ular bulunan genel konumdaki bir kiri ile, bunun i ve j ularndaki rijit kollar ve kiriin perspektif grn ve u deplasman numaralar aadaki ekilde[2] gsterilmitir. 8 7 y 11 1 j 3 dy alfa dx Plan 2 5 x i Perspektif [1] Lokal Eksenlerde Kolon U Deplasmanlar 2 Rijit kol 4 1 Plan i G 3 6 2 5 i 4 [2] Lokal Eksenlerde Kiri U Deplasmanlar Dey dzlemdeki bir deprem paneli nce, bir levha sonlu eleman olarak ele alnr ve bu sonlu elemann rijitlik matrisi [3]de gsterildii gibi, panelin st ve alt balarndaki kesit orta noktalarndan ibaret iki noktaya indirgenir. Bu iki nokta panel dzlemi iinde yatay ve dey telenmeler ile, gene 5 10 7 j G 9 12 11 j 8 10 7 8 11 Rijit kol 6 3 10 9 12 1 4

Perspektif

735

ubuk Sistemlerin zm panel dzlemi iinde bir dnmeden ibaret er serbestlik derecesine sahiptir. Dolays ile, 6x6 boyutlu bir rijitlik matrisi vardr. Dey panellerin dzlemlerine dik dorultuda rijitlikleri bulunmad varsaylmtr. Bir panelin genel konumu ve ularndaki kuvvetler [4] de verilmitir.

Ub

Wlt

Ut

Wrt

h x r Plan Wlb Ut d Wrb d

[3] Panel Elemanlar Lokal Deplasmanlar

3,P 2 1 1 2 3 1 2,Ml

1,V

1,V

h 5 3 4 4 6 2,Mb 4 [4] Panel Eleman U Kuvvetleri 3,P

Tayc Sistemin Global Eksenlere Transformasyonu

736

ubuk Sistemlerin zm Kolon ve kiriler en genel geometrik konumda uzayda herhangi iki dm noktas arasnda bulunduklar iin, nce bunlarn ubuk eksenlerinin dorultu kosinsleri u noktalarn koordinatlarndan, en kesit asal atalet eksenlerinin dorultu kosinsleri ise, data hazrlama srasnda tarif edilen eksenlerin ynlerinden vektr arpmlar yolu ile bulunur. boyutlu bir ubuun, y-ubuk ekseni ile, buna dik iki dorultudaki x ve z-asal atalet eksenlerinin hesaplanan dorultu kosinsleri f-matrisi iinde, aadaki ekilde yazlabilir:
l x m x n x my ny l z m z n z

[t] = l y

(1)

Bu f-matrisinin nmerik olarak bilinmesi halinde l transformasyon arpm forml kullanlarak global eksenlerdeki rijitlik matrisi elde edilir:

[k ]global = [T ]T [k ]yerel [T ]

(2)

Burada, (T)=ubuun her iki ucundaki dorultu kosinsleri matrisinin kegenlerinde barndran bir transformasyon matrisidir. Aada kirilerin, kolonlarn ve deprem panellerinin dorultu kosins matrisleri verilmitir. Kirilerin Transformasyon Matrisi:
my / Q [t] = l y l y ny / Q 0 my ny my ny / Q Q ly / Q

(3)

Burada,
Q = (1 n2 )1/ 2 y

(4) (5) (6)

x = ( X j X i ) ; y = ( Y j Yi ) ; z = ( Z j Z i ) l y = x / L ; m y = y / L ; n y = z / L

Kolonlarn Transformasyon Matrisi:

737

ubuk Sistemlerin zm
Cos Sin

0 1 0 0 0 0

0 0 0
Cos

0 0 0
Sin

tx 0 ty 0 1 0

0
Sin [t] =

0 - Cos 0 0 0

0 0 0

0
Sin

0 - Cos

t x = d x (sin ) d y (cos ) tz = d x (cos ) + d y (sin )

(8) (9)

Burada B=Lokal 1 inci asal atalet eksenini global X-eksenin ile yapt adr ve ayrca, dx ve dy=kolon arlk merkezinin XY- koordinat eksenlerinin orijinine olan uzaklnn sras ile, X ve Y global eksenleri dorultularndaki izdmleridir.

Panellerin Transformasyon Matrisi:


Cos Sin

-r 0 0

0 1 0

0 0 1

[t] =

0 0

0 0

Burada, B=Panelin plandaki uzunlamasna orta ekseninin X-ekseni ile yapt a, r=orijininden itibaren plandaki en kesitin uzunlamasna orta eksenine olan en yakn uzaklktr. Bir panelin rijitlik matrisi terimleri ise yle ifade edilmektedir:
k11 = 2E I / h
k 22 = E I / h

( 11 ) ( 12 )

738

ubuk Sistemlerin zm
k33 = E I / h

( 13 )

Burada, h=panelin ykseklii, I=plandaki en kesit alann en byk atalet momenti, A=plandaki en kesit alandr. Panellerin rijitlik matrisleri de, benzer ekilde global eksen takmlarna transforme edilir. Daha sonra, Kod Numaralar algoritmik yntemi kullanlarak, binaya ait tm tayc sistemin global eksenlerdeki sistem rijitlik matrisi elde edilir. Sistemin rijitlik matrisinin serbestlik derecesi says N,aadaki formlle ifade edilebilir. Burada, NJ=sistemdeki toplam dm says, NK=binann rijit kat demesi saysdr.
N = 3 N J + 3 NK

Sistem zm
Her yklemeye ait sistem yk vektr ve sistem rijitlik matrisi tekil edildikten sonra , dinamik bir bellek kullanm algoritmas kullanlarak, ideYAPI tarafndan gelitirilmi olan zel bir Gauss eliminasyon metodu yardm ile, sistemin deplasmanlar zlr. Rijitlik matrisinin iindeki hibir sfr deeri ile aritmetik ilem yaplmaz. Bylece, sistemin denklem takmlarnn Gauss eliminasyon metodu ile zm, mmkn olan en ksa zamanda gerekletirilir. Sfrlarla aritmetik ilem yaplmasn nleyen dinamik bellek kullanm algoritmasnn temelinde, her rijitlik teriminin drt yanndaki sfr olmayan deerlerin indislerinin depolanmas yatar. Bylece, sfrlar otomatikman saf d brakan bir numaralama sistemi elde edilmi olur. Dolays ile rijitlik matrisinin bilgisayarda igal ettii bellek miktar da, minimuma indirgenmi olur. Sistemin zmnden elde edilen kat deplasmanlar, kolon, kiri ve panel rijitlik matrislerinin yerine konarak, her ykleme hali iin bu elemanlarn her birinin iki ucundaki ubuk ve panel u kuvvetleri elde edilir. Ayrca, TS 500n gerektirdii tm yk kombinasyonlar ve varsa kullancnn istedii ek yk kombinasyonlar gz nne alnarak, her ubuk ve panelin her iki ucundaki u kuvvetleri her yk kombinasyonu iin hesaplanr.

Dinamik Analiz
Dinamik hesapta modal deerlerin tayininde kullanlan yntem Vianello Stodola metodudur. Bu metotla tekil ktleli sistemlerin serbest titreim hesab kesin bir ekilde yaplabilir. nce, yapnn ilgili deprem dorultusundaki yatay deplasman bileenlerine ait flexibilite matrisi kurulur. Daha sonra, kat arlklarndan bina ktle matrisi elde edilir. Bu iki matristen ve balang karakteristik vektrnden hareket edilerek, yaplan ardk yaklam hesaplar sonunda, her mod iin zel asal frekans ve

739

ubuk Sistemlerin zm karakteristik vektrler bulunur. Elde edilen karakteristik vektrler belirli katsaylar yardmyla normalletirilir. Bylece, yapnn normalletirilmi serbest titreim modlar ve zel asal frekanslar ve periyotlar tayin edilmi olur. Modal sperpozisyon yntemi ile dinamik hesap yapld zaman genelde aadaki ilem sras takip edilir: Dinamik hesabn ka mod iin yaplaca saptanr. Yap yatay rijitlik matrisi oluturulur. Bu matriste gerekli dzenlemeler yaplarak titremeyen dey ve dnme deplasmanlar elimine edilmi olur. Bylece, binann kat demesi dzlemi iinde birbirine dik iki yndeki titreimlerine kar gelen indirgenmi rijitlik matrisi elde edilir. Arzu edilirse,binann titreimleri yatay dzlemde sadece bir yne inhisar ettirilebilir. Kegen ktle matrisi oluturulur. Bina iin, indirgenmi yatay rijitlik matrisi ve kegen ktle matrisi yardm ile gz nne alnan her mod iin zel asal frekans hesaplanr. terasyon yolu ile, karakteristik vektrler bulunur. Normalletirmek iin gerekli blme kat saylar bulunur ve modlarn katk arpanlar hesaplanr. Her mod iin maksimum davran spektral ivmeleri hesaplanr veya eriden okunur. Her mod iin kat hizasna etkiyen modal ykler bulunur. Her kat iin, iin Tam Karesel Birletirme (CQC Complete Quadratic Combination ) yolu ile maksimum kat ykleri hesaplanr. Bulunan kat ykleri ile (her iki yn iin), minimum kat burulmalar art da dikkate yatay ykler altnda sistemin analizine devam edilir. alnarak,

Modal sperpozisyon yntemi ile katl bir binann dinamik analizine ait saysal rnek EK 2de zetlenmitir.

Kesitlerde Boyut Tahkiki ve Donat Tayini


Her ubuk eleman iin, btn yk kombinasyonlarndaki eksenel kuvvet, burulma momenti, iki eksenli eilmeye ait kesme kuvvetleri ve eilme momentleri elde edildikten sonra, bu ubuklarn her iki ucunda, en kesit boyutlarn tahkiki yaplr.

740

ubuk Sistemlerin zm Tama gc metodu kullanlarak ve en kritik yk kombinasyonu gz nne alnarak her ubuun iki ucunda donat tayini yaplr. Donatlar, kolonlarda kelerde konsantre olduundan ve ayrca keler arasnda kenarlar boyunca eit yayl olduuna gre iki eksenli eilme iin hesaplanr. Kirilerde donat tek eksenli eilmeye gre tayin edilir. Minimum ve maksimum donat koullar zellikle tahkik edilir. Panellerde donatlar dey ve yatay dorultularda ve panelin her iki yz iin ayr hesaplanr. Plak zmleri sonlu elemanlar yntemiyle yaplr. Plaa noktasal ve/veya izgisel ykle tarif edilebilir. Boluklar herhangi bir geometride tariflenerek plak analizinde dikkate alnr. Plak zerinde n tane hesap aks geirilerek ve her bir aks iin deme donat hesab yaplabilir ve izdirilebilir. Plak moment diyagramlar izdirilebilir.

Pafta izimleri
Yaplan statik ve dinamik yk analizlerinin ve tayin edilen donatlarn nda, plotter makinesinin eliinde, sistemin her kat iin ayr olmak zere, kalp planlar, kolon aplikasyon planlar, deme, donat planlar, kiri boyuna grn, en kesiti ve donat alm planlar ve dier ayrntlar izilir. ideCAD Statik programnn izimi ile ilgili kt modllerinin listesi aada verilmitir. Kat Planlar Kalp Plan Donat Plan Kolon Aplikasyon Plan Kolon Dey Almlar Kolon Kiri Birleim Yatay Kesiti Perde Detaylar Etriye Detaylar Kat Kiri Resimleri Kat Kiri Detaylar Kaset Kiri Detaylar

741

ubuk Sistemlerin zm Nervr Kiri Detaylar Temel Planlar Temel Aplikasyon Plan Tekil Temel Detaylar Kaset Temel Aplikasyon Plan Radye Temel Aplikasyon Plan Temel Kiri Resimleri Srekli Temel Kiri Detaylar Ba Kiri Detaylar Metrajlar Kalp Metraj Beton Metraj Demir Metraj

Programa Bilgi Girii


Programa giri bilgileri Windows platformunda, programn stn CAD teknolojiyle verilir. Yardm menleri ve grsel data girii kullancya byk rahatlk salar. TS 500 Betonarme, TS 498 Ykler ve ayrca, 1997 Deprem Ynetmelii artlar otomatik olarak kontrol edilir. Burada, u an yrrlkteki artnamelerden alnm deerler default olarak tanmldr. stenildiinde kullanc tarafndan deitirilebilir. Programa nce, ele alnan bina ile ilgili genel bilgiler girilir. Bu bilgiler, kat adedi, deprem blgesi ile ilgili bilgiler, beton ve donat ile ilgili malzeme bilgileri, zemin parametreleri olarak sralanabilir. Daha sonra her kata ait geometrik ve tayc sistem bilgileri girilir.

Tayc Sistemin Elemanlar le lgili Bilgiler


Eksen Takmlar

742

ubuk Sistemlerin zm Eksen takmlar programn data girileri kullanm kitabnda ayrntlar ile tarif edilmitir. Burada, algoritmik anlamda genel olarak ksaca ele alnmtr. Daha detayl bilgi iin, program yardm butonu veya kullanm kitabna bavurulmaldr. Tayc elemanlar girilmeden nce yapnn global eksen takm seilir. Orijin, planda herhangi bir nokta olabilir. Yatay eksenler X ve Y ile, dey eksen Z ile gsterilir. Elemanlar programn kendi grafik editrnde boyutlu olarak girilir. Kullanc eleman grd ekilde tanmlar. ideCAD Statik program girilen tm elemanlar birbiriyle ilikilendirir. Akslar Data girimi iin aks tarifi gerekmez. Akslar sadece aplikasyon iin tanmlanabilir. Akslar uzayda herhangi bir konumda olabilirler. Yatay dzlemde bir aks tanmlayabilmek iin gerekli olan minimum bilgiler verilmelidir. Eer, girilen aks X-eksenine paralel ise, sadece X eksenine olan mesafesi girilir. Genel konumlu akslar, zerinde zerine barndrdklar herhangi iki noktann koordinatlar araclyla tanmlanr. Birbirlerine paralel akslar, daha nce girilmi olanndan tretilebilir. Kolonlar Kolon tanm iin nce kolonun x ve y boyutu tanmlanr. Program kolon majr ve minr akslar otomatik seer. Majr ve minr aksn kesime noktas dzlemde bir nokta tanmlar. Kolonun saptanan bu noktaya gre dx ve dy kaklklar ile kolon boyutlar verildiinde kolonun yatay dzlemde yeri sabitlenmi olur. dx ve dy kaklklar en ok kullanlan duruma gre butonlar yardmyla nmerik deerlerle uramadan kolaylkla verilebilir. Kolon oluturulduunda uzaydaki yeri, dm ve ubuk numaralar otomatik olarak oluturulur. 3 boyutlu tayc sistem istenildii anda alnabilir. Program ayr kolon tipi belirleyebilir. Dikdrtgen kolonlar Daire kolonlar En genel ekliyle poligon kolonlar Kolona ait Ix ve Iy atalet momentleri program tarafndan kendi asal eksenlerinde hesaplanr. Yine, kolonun byk atalet momentine ait majr aksn yatayla yapt a program tarafndan tayin edilir. Kolon boyu kat genel blmnde girilen kat koordinatlar yardmyla hesaplanr. Eer kolonun st ve alt ucu genel kat kotundan farkl ise, kolon ularnn koordinatlar programa ayrca verilir. Kolonun burulma rijitliine kullanc mdahale edebilir. Burulma rijitlii sfr girilirse kolon burulma rijitliini kullanc ihmal ediyor demektir. Ayrca, kolonun iki tam kat arasnda bir dm noktas tanm yaplmak istenirse (ara kat kirii iin) bu bilgi kullanc tarafndan girilir. Kolonun st veya alt ucunun deplasmanlarn ilgili katlarn deplasmanlarndan bamsz klmak gerekirse, yeni dm noktas serbestlii tanmlanabilir.

743

ubuk Sistemlerin zm Son olarak kolon temele kadar devam etmeyip konsol ucuna veya kiri zerine biniyorsa bu durumu da gz nne almak mmkndr. Simetrik sistemlerde data retme butonlar kullanlarak nemli zaman tasarrufu salanr. Ayrca, ok kombinasyonlu filtre (layer) olanaklar sayesinde sadece ilgili datalar (kat veya eleman) grntlenebilir. Poligon ve tp kolonlar grafik olarak sisteme tantlrlar. izgiyle poligon kolon konturlar izilip poligon kolona dntr komutuyla poligon kolon kolayca tariflenebilir. Kiriler Kiri tanm iin sanda veya solundaki elemanlar fare ile semek yeterlidir. Sa ve sol utaki elemanlar;kolon, panel, kiri veya bo u olabilir. Aks otomatik olarak seilir. Kiri stnden geen asal x ekseni ile belirtilen kiri aks arasndaki delta mesafesi iareti ile bildirildiinde kiriin konumu sabitlenmi olur. Kiriler demelerden otomatik olarak yk alrlar, bu ilemi program kendisi yapar. Kiri zerinde var olan duvar yk ile TS 498 kapsam dnda ykler istenirse ayrca sabit ve hareketli yk olmak zere en genel yk olarak programa verilebilir. Program default olarak kiri st kotunu kat genel blmnde girilen kat kotundan alr. Eer kiri al (deyde) ve/veya ters kiri zelliinde ise sol ve sa u kotlarna ilave bilgi verilerek bu durum belirtilir. Kirilerin de burulma rijitliine kolonlarda olduu gibi mdahale edilebilir. Burulma rijitlii sfr yazlrsa kiri burulma rijitlii ihmal ediliyor demektir. Paneller Panel tanm iin sanda veya solundaki elemanlar fare ile semek yeterlidir. Sa ve sol utaki elemanlar, kolon veya panel olabilir. Panel aks otomatik olarak seilir. Panel stnden geen asal x ekseni ile belirtilen panel aks arasndaki delta mesafesi iareti ile bildirildiinde panelin konumu sabitlenmi olur. Demeler, Nervrler ve Kasetler Demeler, nervrler ve kasetler tanm iin, kapal blgenin iine farenin sol tuuyla tklanmas yeterlidir. evre elemanlar kiriler, kolonlar, paneller veya bo u program tarafndan otomatik tannr.

Data Kontrol
Yapnn boyutlu modeli oluturulmadan nce, girilen tm bilgiler program tarafndan gzden geirilerek mantksal hata yaplp yaplmad kontrol edilir. Yaplan hatalar eleman ve kat baznda listelenir. Bu hatalar giderilmeden model oluturulamaz.

744

ubuk Sistemlerin zm

Yapnn Yatay Yklerinin Saptanmas


Yap yatay ykleri Deprem Ynetmeliinde aklanan ekliyle program tarafndan hesaplanr. Ayrca yatay kat kuvvetleri kullanc tarafndan girilerek rzgar ve toprak itkisi hesab boyutlu olarak yaplabilir. Yapya etkiyen d kuvvet burulma momentleri program tarafndan hesaplanr. Yatay kat kuvvetleri ve yap eksantrikliine baklarak X-ynnde iki ve Y-ynnde iki olmak zere toplam drt adet burulma momenti hesaplanr Bylece, her kat hizasnda arlk merkezine etkiyen X-yn deprem ykleri Y-yn deprem ykleri ve art-eksi yn deitirebilen burulma momentleri hesaplanm olur.

Dey Ykler
Dey ykler demelerden kirilere aktarlan yayl ykler ile kullanc tarafndan ek olarak girilmi dier d yklerden oluur. ubuklarn eksenleri boyunca etkiyen ykler ile aklkta etkiyen tekil yklerin ankastrelik u etkilerinin ters iaretleri, dm noktasna etkiyen d ykler olarak kabul edilir. Demelerden kirilere aktarlan yk, sonlu elemanlarn mesnet reaksiyonlardr. Bu yzden ykn ekli gen trapez veya dzgn yk deildir. Herhangi bir eride olabilir. Ayrca demeye bildirilen noktasal ve/veya izgisel yklerde dey yk olarak kirilere aktarlr. Kiri ykleri 3 boyutlu olarak izdirilip incelenebilir.

745

ubuk Sistemlerin zm

Ek 1 Uzay ereve ubuunun Rijitlik Matrisi


. . H . S . . . D . . Ci . . . G . . [k ]xyz = Hi . . S . . . . D . Cj . . . . . G j . . . Ci Ai . . . . Ci B . Gi . . . T . . . . . . . F . . . . Ei Gi . . . . Gj H . . . . Gi H . . . . . . S . . . . . S . . . D Ci . . . . D Cj . . Gj . . . . . B . T . . . F . . Gj . . . Cj . . Aj . . T . . Ej . . xyz . . . Cj .

. T . .

eitli Notasyonlarn Tanmlar Yz-Dzleminde Eilme


El x L El x A j = a jx L El x B = bx L Ai = a ix

xy-Dzleminde Eilme
El z L El z E j = a jz L El z F = bz L E i = a iz

Temel Stifnes Saylar

Dier Stifnes saylar

El C i = (a ix + b x ) x L2 El C j = a jx + b x x L2

D = a ix + a jx + 2 b x

) El3x
L T=

El G i = (a iz + b z ) z L2 El z G j = a jz + b z L2

H = a iz + a jz + 2 b z

) El32
L

S=

AE Eksenel Rijitlii L

GJ Burulma Rijitlii L

746

ubuk Sistemlerin zm
El x =x atalet ekseni etrafndaki eilme rijitlii El z =z atalet ekseni etrafndaki eilme rijitlii

a ix =i ucunda x atalet ekseni etrafnda birim dnme yaptrtabilmek iin gerekli momentin katsays Normal olarak a ix =4'tr.
a iz =i ucunda z atalet ekseni etrafnda birim dnme yaptrtabilmek iin gerekli momentin katsays. Normal olarak a iz =4'tr.

b =i ucunda birim dnme var iken j ucundaki moment katsays. Normal olarak b =4'tr
a ix 3 i 4 i j a jx 3 i 4 i j

3 i j 4 i j

Ular yar bal ubuklarda bu katsaylarda dzeltme yaplr.


a ix 3 i 4 i j a jx 3 i 4 i j
b 3 i j 4 i j

i , j = Sras ile, i ve j ucundaki ballk oran (Tam bal ularda i =%100, mafsall ularda

i =%0)

Ek 2 3 Katl Bir Binann Dinamik Analizi


Dinamik hesap iin ekil E1'de gsterilen 3-katl bir dzlem ereve rnek olarak alnmtr. Bu rnek, akrolu ve arkadalar (1974) kitabndan aynen alnmtr. Sistemin eilme ve alan rijitlikleri aada verilmitir: Kesit NP 34 IP 16 IP 20 EI (t/m 2 ) 3 297 552.3 1 249.5 EA (ton) 122 640 173 670

747

ubuk Sistemlerin zm IP 22 1 690.5 191 130

Katlarda X deplasman bileenine ait indirgenmi (dzenlenmi) flexibilite matrisi

[F ]= [S]1 = 6.8708
2.5283

13.0423

6.8708 6.1048 2.4608

2.5283 2.4608 10 3 m / t 1.8656

ve yerekimi ivmesi g = 9.81m / sn2 alnarak ktle matrisi

[M ]=

0 0 2 . 0387 0 3 . 0581 0 t sn 2 / m 0 0 3 . 0581

bulunur. Buradan;

[ F ][ M ]= 14.0075

26.5896 21.0116 7.7318 18.6691 7.5254 10 3 sn2 5.1544 7.5254 7.7052

bulunur. Karakteristik vektr;

{ D }= 1
1

olarak tahmin edilirse, ardk yaklam hesaplar sonunda sistemin birinci normal moduna ait zel asal frekans;
w = 4.837 l / sn

ve karakteristik vektr;

{ D }T = 0.66773
0.27482

748

ubuk Sistemlerin zm olarak bulunur. sistemin 2'nci ve 3'nc normal modlarna ait zel asal frekanslar ile karakteristik vektrlerde yaplan hesaplar sonunda sistemin birinci normal moduna ait zel asal frekans;

w 2 =12.69 l / sn

{D }2 = 0.72899
0.66546

w 3 = 22.32 l / sn

{D }3 = 0.66546
1

0.25427

W1=20 ton NP 34 3.00 W2=30 ton NP 34 3.00 W3=30 ton NP 34 3.00 IP 22 IP 20 IP 16

6.00m ekil E1 3 Katl Bir elik ereve

749

ubuk Sistemlerin zm 0.52463 0.44837 0.11928

+
0.35031 0.32686

0.31217

+
0.14416 0.29352 0.49911

1.Mod

2.Mod

3.Mod

W1=4.837 ekil E2 Titreim Modlar

W2=12.69

W3=22.32

olarak elde edilir. {D } , { D }2 ve { D }3 karakteristik vektrlerinin normalletirilmesi iin nce, 1

{D }i { M }{D }i = C 2 i
bants yardmyla
C1 = 1.9061 C 2 = 2.2303 C3 = 2.1317

deerleri hesaplanr. Ayn indisli vektrlerin elemanlar bu saylara blnrse;

{ }T [ M ]{ } j = 1 j
normalizasyon art salanr ve

[ ]= [12 3 ]= 0.35031
750

0.52463

0.14418

0.44837 0.32686 0.29352

0.11928 0.31217 0.46911

ubuk Sistemlerin zm normalletirilmi karakteristik vektrler matrisi elde edilir. Sistemin bylece elde edilmi olan serbest titreim modlar ekil E2'de gsterilmitir. Yapnn zel periyotlar ise
T = 2 / w1 =1.30 sn , 1 T2 = 2 / w 2 = 0.495 sn , T3 = 2 / w 3 = 0.282 sn

olarak hesaplanmaktadr. Temel hareketine ait maksimum ivme deerinin


a maks = 0.33 g = 3.27 m / sn2

ve yapnn kritik snm orannn da h = 0.05 olduu kabul edilmektedir. Bu deerler yardm ile El Centro spektrumu diyagramndan sras ile,
T = 1.300 sn 1 iin Sa1 = 0.71 3.27 = 2.322 m / sn2

T2 = 0.495 sn iin T3 = 0.282 sn

Sa 2 =1.39 3.27 = 4.545 m / sn2

iin Sa3 =1.57 3.27 = 5.134 m / sn2

deerleri alnr. Daha sonra


M1 2.0387 M2 = 3.0581 M 3.0581 3

ve

{U }x = 1
1

olduu gznnde tutularak


i = { }T [ T ]{ U }x = { }T M2 i i
M 3 M1

1 = 2.5818

2 = 0.9831

3 = 0.7231

katk arpanlar elde edilir. Etkin ktleler bu katk arpanlarnn kareleridir. Dolays ile,

751

ubuk Sistemlerin zm
2 M1 = 1 = 6.666 2 M2 = 2 = 0.966 2 M3 = 3 = 0.523

Me =

8.155

elde edilir. Her mod iin katlara etkiyen modal yatay ykler de

{ q }i = i Sai { M }{ }i

{ q }1 = 6.42
2.64

6.41

{ q }2 =

4.08 4.47 4.01

{ q }3 = 3.54
5.33

0.90

olarak bulunur. Yapnn deprem srasnda elastoplastik deformasyon yapt gznnde tutulur ve sneklik oran 6 alnrsa elastik boyutlandrmada kullanlacak dm noktas ykleri yukardaki deerleri 6'ya blerek

{ q }1 = 1.070
0.444

1.068

{ q }2 =

0.680 0.745 0.668

{ q }3 = 0.590
0.888

0.150

eklinde elde edilir. Maksimum kat ykleri iin aadaki kareler ortalamas metodu kullanlr.

{ q }max =
Bylece,

{q }

2 i

{ q }max = 1.431
1.191

1.275

bulunur. Arzu edilirse, her mod iin kat kesme kuvvetleri hesaplanr ve bunlarn kareler ortalamas alnarak, muhtemel maksimum kat kesme kuvvetleri aadaki gibi hesaplanr.

752

Blm 20 Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumluluu


Bu blmde bulunan bilgiler Ynetmelik ile birlikte kullanld zaman anlalr olmaktadr. Ayrca ideCAD Statik printoutlar ile incelenmesi faydal olur. Deprem Ynetmeliinde her madde gayet ak ekilde ifade edilmitir. Bu yzden ok zet bir slup seilmitir.

6.3. Dzensiz Binalar


6.3.2.1 A1 ve B2 tr dzensizlikler otomatik olarak saptanmaktadr. Kullanc uygun hesap yntemi semezse, uygun hesap yntemini semedii outputlarda belirtilir. A1 burulma dzensizlii tm yatay yklemeler iin ara admlar ile birlikte outputlarda listelenir. B2 yumuak kat dzensizlii tm yatay yklemeler iin ara admlar ile birlikte outputlarda listelenir. 6.3.2.2 Deprem kuvvetlerinin tayc sistem elemanlar arasnda gvenle aktarld hesapla dorulanr. A2 ve A3 tr dzensizlikte dikkate alnan dey elemanlarn adlar ve u kuvvetleri, ayrntl olarak tm yatay yklemeler iin outputlarda listelenir. 6.3.2.3 A4 tr dzensizlik otomatik olarak saptanmaktadr. lgili elemann asal ekseni dorultularndaki u kuvvetleri 6.7.5'e gre byltlp outputlarda ayrca listelenir. 6.3.2.4 B1 Komu katlar aras rijitlik dzensizlii otomatik tahkik edilir. Hibir suretle nci<0.60 olmasna msaade edilmez. 0.6-0.8 aralnda tayc sistem katsays 1.25 ncimin deeri ile arplr. Ayrca 7.3.4.3 gerei kolon sarlma blgesi iin hesaplanan enine donat kolon orta blgesinde aynen devam ettirilir. 6.3.2.5

B3 tr dzensizlii olan yaplarda;

Otomatik kontrol yaplmaz. lgili dm noktasna bal tm kiri ve kolonlarn btn kesitlerinde tm yklemeler iin elde edilen tm i kuvvetler %50 orannda otomatik arttrlr. Program byle bir data giriine msaade etmez. Dolaysyla uygulanmaz. Otomatik kontrol yaplmaz. Kullanc yapmamal.

6.4. Elastik Deprem Yklerinin Tanmlanmas:Spektral vme Katsays


6.4

Uygulanr.

753

Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumu


6.4.1 6.4.2

Kullanc tabloda iaretler. Kullanc tablodan girer.

6.4.3.1 Uygulanr. Spektrum Karakteristik periyotlar tablodan iaretlenir. Ayrca kullanc tanml periyotlar girilebilir.

6.5. Elastik Deprem Yklerinin Azaltlmas:Deprem Yk Azaltma Katsays


6.5

Uygulanr.

6.5.1 Tayc sistem davran katsays kontrol yaplr. Uygun olmayan katsay seilirse printoutlarda belirtilir. 6.5.2.1 Sneklik dzeyi yksek boluksuz betonarme perdeler ile sneklik dzeyi yksek betonarme erevelerin birlikte tasarland sistemlerde R katsays kontrol edilir. R=7 kullanlabilmesi iin devrilme moment orannn %75'den daha fazla olup olmadna baklr. Fazla ise kullanc uyarlr. 6.5.2.2 6.5.3.1 6.5.3.2 6.5.4.1 6.5.4.2 6.5.4.3 6.5.5.1

1.0 aralnda da kontrol yaplarak kullanc uygun R katsaysn girmeye zorlanr. Otomatik kontrol yaplmaz. Kullanc denetimindedir. Otomatik kontrol yaplmaz. Kullanc denetimindedir. Otomatik kontrol yaplmaz. Kullanc denetimindedir. Uygulanr. Otomatik Uygulanr. Ana tayclar prefabrike ve elik olan binalar ideCAD Statik'in kapsam dndadr.

6.6. Hesap Ynteminin Seilmesi


6.6.1

Programda opsiyonel olarak

Edeer deprem yk yntemi ile hesap.(4 versiyonundan itibaren bu seenek kaldrlmtr) Mod birletirme yntemi ile hesap. Eski ynetmelik Edeer deprem yk yntemi ile hesap yntemlerinden biri kullanlabilir.

754

Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumu


6.6.2 Edeer deprem yk ynteminin uygulanp uygulanmayaca kontrol otomatik olarak yaplr. Uygun olmayan Yntem kullanlmas durumunda raporlarda belirtilir.

6.7. Edeer Deprem Yk Yntemi


ideCAD Statik 4ten itibaren bu yntem kaldrlmtr.Kullanc programda dinamik hesap yntemi kullanacaktr.
6.7.1.1 6.7.1.2 6.7.2.1 6.7.2.2 6.7.2.3 6.7.2.4 6.7.3.1

Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr.

6.7.3.2 Kolon dm noktalarnn deplasmanlarn katn deplasmanlarndan ayrmak iin ideCAD Statik programnda st serbest kolon tanm getirilmitir. Kullanc gereken kolonlar bu ekilde tanmlamak zorundadr. Katta ka tane bamsz rijit diyafram varsa yap bu say kadar ayr ayr hesaplanmaldr. Her hesapta ilgili rijit diyafram iinde olmayan kolonlar st serbest tanmlanmaldr. Ancak yap bir defa da tm kolonlar itibariyle ve tek bir rijit diyafram olarak alp dey ykler asndan emniyetli tarafta kalnmas salanmaldr. 6.7.3.3 Program bu koulun ortaya kmasn engeller. A1 dzensizlii olan yaplarda 1.2<nbi<=2.0 durumunda edeer hesaba msaade etmez. 6.7.4.1 bulur. 6.7.4.2 6.7.4.3

Edeer hesap yaplsa bile program bina birinci doal periyodunu dinamik hesap yaparak

T1a Ayrca hesaplanr. Kesin hesap yapldndan burada verilen denklem kullanlmaz.

6.7.4.4 T1a>1.0 olmas durumunda Dinamik hesap sonucu bulunan T1, T1a'nn 1.30 katyla snrlandrlr.

755

Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumu

6.8. Mod Birletirme Yntemi


6.8 Her katta Kaydrlm ktle merkezlerinin her birinde birbirine dik dorultuda iki yatay serbestlik derecesi ile dey eksen etrafnda dnme serbestlik derecesi gz nne alnr. Bu ama iin nce Yap 3 boyutlu Stifness matrisi Son deplasmanlar, Yukarda tanmlanan serbestlik dereceleri olacak ekilde dzenlenir. Titreim yapmayan serbestlik derecelerine karlk gelen satr ve stunlar elimine edilerek yalnz titreim yapan dorultular kapsayan indirgenmi Stifness matrisi bulunur. Matris (3*kat adedi) *(3*kat adedi) boyutundadr. Matematik yntemle zel deerler ve zel vektrler ve periyotlar hesaplanr. Her mod iin o moddaki deplasmanlarn katlm miktarn karakterize eden katk arpanlar (katlm oran) hesaplanr. Bylece her modun etkin ktlesi bulunur. vme spektrumu erisi ve her modun periyotu ve deprem yk azaltma katsaysndan yola klarak Spa(Tr) hesaplanr. Her mod iin binaya etkiyen toplam tasarm yk deprem yk bulunur. Her mod, her kat ve her serbestlik derecesi iin F kuvvetleri hesaplanr. 6.8.1 6.8.2.1

Uygulanr. Uygulanr.

6.8.2.2 Kolon dm noktalarnn deplasmanlarn katn deplasmanlarndan ayrmak iin ideCAD Statik'te st serbest kolon tanm getirilmitir. Kullanc gereken kolonlar bu ekilde tanmlamak zorundadr. Katta ka tane bamsz rijit diyafram varsa yap bu say kadar ayr ayr hesaplanmaldr. Her hesapta ilgili rijit diyafram iinde olmayan kolonlar st serbest tanmlanmaldr. Ancak yap bir defa da tm kolonlar itibariyle ve tek bir rijit diyafram olarak alp dey ykler asndan emniyetli tarafta kalnmas salanmaldr. 6.8.3.1 Titreim modu yeterlilik kontrol otomatik yaplr. Yetersiz mod says tespit edilirse printoutlarda belirtilir. 6.8.3.2 6.8.4.1

Uygulanr. Printoutlarda listelenir. Hi bir durumda karelerin karekk yntemi kullanlmaz.

6.8.4.2 Her durumda maksimum mod katklarnn birletirilmesi iin Tam Karesel Birletirme (CQC Complete Quadratic Combination ) Kural uygulanr. apraz Korelasyon Katsaylar Hesabnda modal snm oran %5 alnr. 6.8.5 6.8.6

Uygulanr. Detaylaryla printoutlarda gsterilir. Uygulanr. Detaylaryla printoutlarda gsterilir.

756

Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumu

6.9. Zaman Tanm Alannda Hesap Yntemleri


6.9

Uygulanmaz.

6.10. Yer deitirmelerin Snrlandrlmas, kinci Mertebe Etkileri ve Deprem Derzleri


6.10.1.1 Uygulanr. 6.10.1.2 Uygulanr. Detaylaryla printoutlarda listelenir. Verilen koullara uygun olmayan durum varsa printoutlarda belirtilir. Ancak yapsal olmayan (cephe elemanlar) gevrek elemanlarn kullanlabilirlik kontrol yaplmaz. 6.10.2.1 6.10.2.2

Uygulanr. Uygulanr detaylaryla printoutlarda listelenir.

6.13. Deprem Hesap Raporlarna likin Kurallar


6.13.1 6.13.2 6.13.3 6.13.4

Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr. Uygulanr.

7.1. Kapsam
7.1.1

Uygulanr.

7.2. Genel Kurallar


7.2.1.1 Kullanc sneklik dzeyine karar verir. Program sneklik dzeyi normal sistemler iin tm koullar uygular. 7.2.1.2 Kullanc sneklik dzeyine karar verir. Program sneklik dzeyi normal sistemler iin tm koullar uygular.

757

Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumu


7.2.2 7.2.3 7.2.4 7.2.5.1 7.2.5.3 7.2.5.4 7.2.6 7.2.8

Uygulanr. Otomatik Uygulanr. Kesit hesaplarnda Tama gc yntemi uygulanr. Uygulanr. Otomatik kontrol yapmaz. Otomatik kontrol yapmaz. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr.

7.3. Sneklik Dzeyi Yksek Kolonlar


7.3.1.1 7.3.1.2 7.3.2.1 7.3.2.2 7.3.3.3

Otomatik kontrol yapmaz Uygulanr. Otomatik kontrol edilir. Uygulanr. Otomatik kontrol edilir. Uygulanr. Otomatik kontrol edilir. Uygulanr. Kolon dey alm detaylarnda ayrntlaryla izilir.

7.3.4 Otomatik uygulanr. Tm kontroller yaplr. Kolon dey almlarnda detaylaryla izilir. Printoutlarda detaylaryla listelenir. 7.3.5 7.3.6.1 7.3.6.2

Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr.

7.3.6.3 Program asndan Denklem 7.4'n mutlaka salanmas gerekir. Salanmad takdirde olumsuzluk ktlarda rapor edilir. Kullanc yap rijitliini arttrarak hesab tekrar eder. 7.3.7

Otomatik uygulanr. Printoutlarda detayl listelenir. Olumsuz durum ktda raporlanr.

758

Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumu


7.3.8

Uygulanr. Kullancnn kolonu ksa kolon olarak iaretlenmesi gerekir.

7.4. Sneklik Dzeyi Kiriler


7.4.1 7.4.2.1 7.4.2.2 7.4.2.3 7.4.2.4 7.4.2.5 7.4.3 7.4.4

Kullanc inisiyatifindedir. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr. Otomatik uygulanr.

7.5. Sneklik Dzeyi Yksek ereve sistemlerinde Kolon-Kiri Birleim Blgeleri


7.4.5

Otomatik uygulanr. Printoutlarda detayl listelenir. bariz grnecek

7.5 Otomatik uygulanr. Olumsuzluk olmas durumunda printoutlarda ekilde SALANMIYOR yazlr.

7.6. Sneklik Dzeyi Yksek Perdeler


7.6 7.6.8.2 7.6.8.3

Otomatik uygulanr. Otomatik yaplmaz. Yeniden dalm yaplmaz.

7.6.8.4 Otomatik yaplr. Ancak Kiri almlarnda da apraz donat izilmez. Ancak kullanc kirie hesaplanan enine donatya koymayp apraz donat atabilir. Olutuu zaman kullanc uyarlr. 7.7

Uygulanr.

759

Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumu

7.8. Sneklik Dzeyi Normal Kiriler


7.8

Uygulanr.

7.9. Sneklik Dzeyi Normal ereve Sistemlerinde Kolon-Kiri Birleim Blgeleri


7.9 7.10

Uygulanr. Uygulanr.

7.13. Betonarme Uygulama projesi izimlerine likin Kurallar


7.13.1 7.13.1.2 7.13.1.3 7.13.2.1 7.13.2.2 7.13.2.3 7.13.2.4 7.13.3

Otomatik yazlr. Otomatik yazlr. Kanca kvrm detaylar detay ktphanesinden alnr. Otomatik izilir. Otomatik izilir. Otomatik izilir. Otomatik izilir. Otomatik izilir.

Dzensizlikler in Programda Yaplabilecek lemler


Dzensizlik nlem bi > 1.2 ise, ek d merkezlik arttrlarak edeer deprem yk yntemine gre hesap yaplabilir. bi > 2.0 dinamik hesap yaplmas zorunludur. Programda Yaplan Kullanc ayarlarda dinamik hesap yntemini seer.

A1 Burulma Dzensizlii

760

Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumu Programda Yaplan

Dzensizlik

nlem Dinamik analiz yaplrsa, bi kouluna baklmasna gerek yoktur.

A2 Deme Sreksizlik ve A3 Planda knt Dzensizlii A4 Tayc Sistem Elemanlarnn Paralel Olmama Dzensizlii

Deprem yknn demelerden kolon ve perdelere iletildii hesapla gsterilir.

Kullanc programa kontrol ettirebilir.

Dik iki dorultudaki deprem etkisinden bulunan i kuvvetler birletirilir. 0.6<ci,min<0.8 ise, R katsays 1.25ci,min ile arplr.

Otomatik yaplr.

Otomatik yaplr. Kullanc kolon ve perde kesitlerinin arttrmas ynnde uyarlr. Kullanc ayarlarda dinamik hesap yntemini seer. kuvvetler %50 otomatik arttrlr. Program dikkate almaz. Kullanc nlem almak zorundadr.

B1 Zayf Kat Dzensizlii 0.6<ci,min olmasna izin verilmez.

B2 Yumuak Kat Dzensizlii

Dinamik analiz yaplr.

Kolon konsola oturamaz. Perde kirie mesnetlenemez.

B3 Dey Sreksizlik Dzensizlii

Kolon iki ucundan mesnetli kirie oturabilir.

Perde iki ucundan kolona oturabilir.

761

Programn 1997 Deprem Ynetmeliine Uyumu Programda Yaplan Otomatik kontrol edilir ve koul salanmazsa sistem rijitliinin arttrlmas iin kullanc uyarlr. Otomatik kontrol edilir ve koul salanmazsa sistem rijitliinin arttrlmas iin kullanc uyarlr.

Dzensizlik

nlem

Greli kat telemesi

Greli kat telemesi 0.035 ve 0.02/R koulu salanr.

kinci Mertebe Etkileri

kinci mertebe gsterge deerinin 0.12 koulunu salamas salanr.

762

Blm 21 ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


Bu blmde; raporda kullanlan tm simgeler, rapor balklarna gre sralanarak aklanmtr. Hesaplarda kullanlan kapal formller belirtilmi, hangi deerin nasl bulunduu anlatlmtr.

Sayfa Balndaki Mesaj


Projede olumsuzluklar var ise PROJEDE YNETMELKLERE UYGUN OLMAYAN DURUMLAR TESPT EDLD mesaj her kt sayfasnn bana yazlr. Olumsuzluklarn neler olduu ise ktlarn birinci sayfasnda listelenir.

Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri


Simgeler

Eleman :Elemann ad. Kullanc tarafndan elemann yap uzay ereve bilgilerinden biri deitirilirse, eleman adnn yanna * iareti konulur. K01*, S1* vs. :Kiri elemanlarnn sol u dm noktasnn numaras. Kolon elemannn alt u dm noktasnn numaras j :Kiri elemanlarnn sa u dm noktasnn numaras. Kolon elemannn st u dm noktasnn numaras L :Elemann boyu. [m] Kirilerde teorik boy. Kolonlarda dm noktasndan dm noktasna olan boy (Elemanlarn Teorik Noktalar konu balna baknz) IBurul IMajor IMinor A :Elemann burulma ataleti [m4] :Elemann majr atalet momenti [m4] :Elemann Minr atalet momenti [m4] :Elemann alan [m2]

Cos :Elemann plandaki asnn cosins Kirilerde i-j vektrnn yatayla yapt ann cosins. Kolonlarda majr atalet dzlemine dik vektrn yatayla yapt ann cosins. Uzun kenar x eksenine paralel bir dikdrtgen kolonun as 90 derecedir. Sin :Elemann plandaki asnn sins

763

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Ex1(Xo) :Kolonlarda kolonun arlk merkezi x apsisi. [m] Kirilerde, kiriin sol ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sol ucu arasndaki eksantrisitenin x eksenine paralel mesafesi Ey1(Yo) :Kolonlarda kolonun arlk merkezi y ordinat. [m] Kirilerde, kiriin sol ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sol ucu arasndaki eksantrisitenin y eksenine paralel mesafesi Ex2 :Kiriin sa ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin x eksenine paralel mesafesi [m] Ey2 :Kiriin sa ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin y eksenine paralel mesafesi [m]

Kullanc Tanml Elemanlar


Kullanc, kolon, kiri, perde gibi elemanlarn malzeme ve geometrik bilgilerini deitirirse, deitirilen elemanlarn deitirilen bilgileri bu balk altnda raporlanr.
Simgeler

Eleman Kat fck

:Deitirilen elemann ad. :Deitirilen elemann kat numaras. :Elemann beton karakteristik basn dayanmdr. [ kgf / cm2 ]

k1 :Elemann kesitinde, beton basn blou derinliinin tarafsz eksen derinliine orandr. Kullanc mdahale etmemise (deer yazl deilse), varsaylan beton snfna gre aada tabloda listelenen k1 deerleri kullanlmtr. BS14-BS25 0.85 fctk fyk BS30 0.82 BS35 0.79 BS40 0.76 BS45 0.73 BS50 0.70

:Elemann beton karakteristik ekme dayanmdr. [ kgf / cm2 ] :Elemann elik akma dayanmdr. [ kgf / cm2 ]

elast. :Elemann elastisite modldr. ( t / m 2 ). Kullanc mdahale etmediyse, (deer yazl deilse), elastisite modl hesabnda aadaki forml kullanlr.

764

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


Ecj = 10270 fcj +140000 Ecj= j gnlk betonun elastisite modl (kgf/cm2) ; fcj = j gnlk betonun silindirik basn dayanm [kgf/cm2]

ix iy iz alan

:Elemann burulma atalet momentidir. [ m 4 ] :Elemann majr atalet momentidir. [ m 4 ] :Elemann minr atalet momentidir. [ m 4 ] :Elemann alandr. [ m 2 ]

Ex1 :Kirilerde, kiriin sol ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sol ucu arasndaki eksantrisitenin x eksenine paralel mesafesi [m] Ey1 :Kirilerde, kiriin sol ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sol ucu arasndaki eksantrisitenin y eksenine paralel mesafesi [m] Ex2 :Kiriin sa ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin x eksenine paralel mesafesi [m] Ey2 :Kiriin sa ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin y eksenine paralel mesafesi [m]
i :Kiriin sol mesnedinin ankastre durumunu belirleyen satrdr. 1 tam ankastredir. 1'den kk deerde verilen saynn derecesine gre ankastrelik deeri de azalr. j

:Kiriin sa mesnedinin ankastre durumunu belirleyen satrdr. 1 tam ankastredir. 1'den

kk deerde verilen saynn derecesine gre ankastrelik deeri de azalr.


Aklamalar

Bu balk altnda listelenen tm deerler statik ve betonarme hesab direk etkilemektedir. Dolaysyla kullanclar sz konusu deerleri kullanrken ok dikkatli olmaldrlar.

Kat Edeer Yatay Kuvvetleri ve Genel Bilgileri


Simgeler

gi :Binann i. katndaki toplam sabit yk [t]

765

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar qi :Binann i. katndaki toplam hareketli yk [t] HYKK:Hareketli yk katlm katsaysz wi:Binann i. katnn hareketli yk katlm katsays kullanlarak hesaplanan arl [t] Hi :Binann i. katnn temel stnden itibaren llen ykseklii (Bodrum katlarnda rijit evre perdelerinin bulunduu binalarda iinci katn zemin kat demesi stnden itibaren llen ykseklii ) Bu durumda, rijit evre perdelerin bulunduu katlarda hi bir deer yazlmaz. [m] Fi(x) Fi(y) Xa,Ya Rx, Ry :Edeer deprem yk ynteminde i. kata etkiyen edeer deprem yk (x yn) [t] :Edeer deprem yk ynteminde i. kata etkiyen edeer deprem yk (y yn) [t] :Katn arlk merkezlerinin koordinatlardr.[m] : Katn rijitlik merkezlerinin koordinatlardr. [m]

Aklamalar

Fi(x) , Fi(y) nin bulunmas: X ve Y yn iin; Doal Titreim Periyodu Tr hesaplanr. Zemin cinsine gre belirlenen spektrum erisinde T yerine, Tr konularak (Denklem 6.2a,b,c) S(Tr) hesaplanr. S(T) = 1+1.5T/ TA S(T) = 2.5 ( 0T T )
A

Denklem 6.2a Denklem 6.2b Denklem 6.2c

(T A < T T )
B

S(T) = 2.5( TB /T) 0.8 ( T > T )


B

(Denklem 6.3a,b) de T yerine Tr konularak Ra(Tr) hesaplanr. Tr>T A ise Ra(Tr)=R dir. Ra(T) = 1.5 + (R - 1.5)T/ T A ( 0 T T )
A

Denklem 6.3a Denklem 6.3b

Ra(T) = R

( Tr > T A )

766

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar A(T)= Ao I S(T) (Denklem 6.1) denklemiyle ile A(Tr) hesaplanr. Vt = W. A(T1) / Ra(T1) (Denklem 6.4) ile Vt hesaplanr. Bu formlde bulunan A(T1) ve Ra(T1), srasyla A(Tr) ve Ra(Tr) dir. Vt deeri 0.10 Ao I W deerinden byk veya eit olmaldr. Hn>25 ise Fn = 0.07 T1 Vt (denklem 6.8) kullanlarak Fn hesaplanr. Hn 25 ise Fn =0 dr. Fn 0.2Vt den kk ya da eit olmaldr. (Denklem 6.9) kullanlarak her kat iin Fi hesaplanr. Fi = (Vt - FN )
wiHi
N

(wjHj)
j =1

Rijit evre perdelerinin bulunduu katlarda Fi Madde 6.7.2.4 belirtilen esaslara gre hesaplanr. Fi=Fbk=Ao I Wbk /1.5. Bu formldeki Wbk, ilgili katn Wi sidir. Burada kullanlan simgeler iin ayrca dinamik hesap yaplmsa dinamik hesap bal altnda, yar dinamik hesap yapldysa yar dinamik hesap bal altnda rapor edilir.

Dinamik Hesap
Simgeler

W T1a Hn

:Binann hareketli yk katlm katsays kullanlarak bulunan toplam arl [t] :Binann ampirik bant ile hesaplanan birinci doal titreim periyodu [s] :Binann temel stnden itibaren llen toplam ykseklii (Bodrum katlarnda rijit evre perdelerinin bulunduu binalarda zemin kat demesi stnden itibaren llen toplam ykseklik) [m] :Binann N'inci katna (tepesine) etkiyen ek edeer deprem yk ( x yn) [t] :Binann N'inci katna (tepesine) etkiyen ek edeer deprem yk ( y yn) [t] :Edeer deprem yk ynteminde x dorultusunda binaya etkiyen toplam edeer deprem yk (taban kesme kuvveti) [t] :Edeer deprem yk ynteminde y dorultusunda binaya etkiyen toplam edeer deprem yk (taban kesme kuvveti) [t]

Fnx Fny

Vt(x)

Vt(y)

767

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar VtB(x) :Mod birletirme ynteminde x dorultusunda modlara ait katklarn birletirilmesi ile bulunan bina toplam deprem yk (taban kesme kuvveti) [t] :Mod birletirme ynteminde y dorultusunda modlara ait katklarn birletirilmesi ile bulunan bina toplam deprem yk (taban kesme kuvveti) [t] :Mod birletirme yntemi ile hesaplanan byklklerin alt snrlarnn belirlenmesi iin kullanlan katsay :Etkin yer ivmesi katsays :Bina nem katsays :Binann r'inci titreim periyodu [s] :Tr iin hesaplanan spektrum katsays

VtB(y)

Ao I Tr S(Tr)

Aklamalar;

X ve Y yn iin, Her modda, serbest titreim periyodu (w), doal titreim periyodu (Tr), (Denklem 6.2) kullanlarak spektrum katsays S(Tr), (Denklem 6.1) kullanlarak spektral ivme katsays A(Tr), (Denklem 6.3) kullanlarak deprem yk azaltma katsays Ra(Tr), (Denklem 6.15) kullanlarak ivme spekturum ordinat Spa(Tr), etkin modal ktle Mr, C katsays ve katk arpan hesaplanr, srasyla listelenir. Spa(Tr) = A(Tr) g / Ra(Tr)
Denklem 6.15

Hesaba katlacak titreim modu says kontrol edilir. (Madde 6.8.3.1) (Bu madde edeer deprem ykne gre hesap yaplrsa uygulanmaz)
2 Bina toplam ktlesi= W/g (g yerekimi ivmesi=9.81 m/ s )

Bina toplam ktlesinin %90n hesaplanr. Bina toplam ktlesinin %5i hesaplanr. Toplam etkin modal ktle bulunur ve bina toplam ktlesi ile karlatrlr. Toplam etkin modal ktle, bina toplam ktlesinden bykse mod says yeterlidir.

768

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Srasyla karakteristik mod vektrleri, normalletirilmi yap serbest titreim modlar yap kat maksimum ivmeleri, yap kat modal ktleleri, yap kat elastik deprem ykleri, yap kat tasarm deprem ykleri hesaplanr. Kat maksimum ykleri, edeer ve dinamik ykler olmak zere listelenir. Rijit bodrum evre perdelerinin bulunduu katta bu deerler sfrdr. Bu yklerin toplamlar Madde 6.8.5e gre karlatrlr. Vt(x)< VtB(x) ve Vt(y)< VtB(y) ise dinamik analizle bulunan btn i kuvvetler; x yn iin, Vt(x) / VtB(x ) ; y yn iin Vt(y ) / VtB(y ) katsaylaryla otomatik olarak arplrlar. (Bu madde edeer deprem ykne gre hesap yaplrsa uygulanmaz. Sadece edeer deprem yk yntemine gre bulunan kat maksimum ykleri listelenir.)

Katlara Etkiyen Yatay Ykler


Simgeler

ex ey Fx Fy Mb

:Katn burulma momenti hesabnda kullanlan eksantrisite [m] :Katn burulma momenti hesabnda kullanlan eksantrisite [m] :Kullanlan ynteme gre hesaplanan, X yn kat deprem kuvveti [t] :Kullanlan ynteme gre hesaplanan, Y yn kat deprem kuvveti [t] :Kata etkiyen burulma momenti [tm]

Dm Noktas Deplasmanlar
Simgeler

Dn X,Y,Z G1 G2

:Dm noktas numaras :Dm noktas koordinatlar [m] :Dm noktasnn global x ekseni dorultusundaki deplasman bileeni kod numaras :Dm noktasnn global y ekseni dorultusundaki deplasman bileeni kod numaras

769

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar G3 G4 G5 G6 U(x) U(y) U(z) R(x) R(y) R(z) :Dm noktasnn global z ekseni dorultusundaki deplasman bileeni kod numaras :Dm noktasnn global x ekseni etrafndaki deplasman bileeni kod numaras :Dm noktasnn global y ekseni etrafndaki deplasman bileeni kod numaras :Dm noktasnn global z ekseni etrafndaki deplasman bileeni kod numaras :Dm noktasnn global x ekseni dorultusundaki deplasman [mm] :Dm noktasnn global y ekseni dorultusundaki deplasman [mm] :Dm noktasnn global z ekseni dorultusundaki deplasman [mm] :Dm noktasnn global x ekseni etrafndaki deplasman[radyan] :Dm noktasnn global y ekseni etrafndaki deplasman [radyan] :Dm noktasnn global z ekseni etrafndaki deplasman [radyan]

Kat Deplasmanlar
Simgeler
x

:Katn mastr dm noktasnn ( ktle merkezinin ) x deplasman [mm] :Katn mastar dm noktasnn ( ktle merkezinin ) y deplasman [mm] :Katn mastar dm noktasnn ( ktle merkezinin ) dnmesi [radyan]

Elemanlarn U Kuvvetleri
Simgeler

Kolonlar ve paneller 1 indisler alt ucu simgelemektedir. 2 indisler st ucu simgelemektedir.

770

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar majr dzlem:Kolonun majr (byk) atalet momentinin hesapland dzlem. Uzun kenar eksenine paralel bir dikdrtgen kolonun majr dzlemi , x eksenine paraleldir. tx1 ty1 :Kolonun uzun kenar dorultusundaki kesme kuvveti majr dzlemdeki kesme kuvveti [t] :Kolonun ksa kenar dorultusundaki kesme kuvveti majr dzleme dik dzlemdeki kesme kuvveti [t] :Kolonun eksenel kuvveti [t] :Kolonun ksa kenar dorultusundaki moment majr dzleme dik dzlemdeki moment [tm] :Kolonun uzun kenar dorultusundaki moment majr dzlemdeki moment [tm] :Kolonun burulma momenti [tm] Kiriler 1 indisler sol ucu simgelemektedir. 2 indisler sa ucu simgelemektedir. tz1 my1 mb1 :Kesme kuvveti :Eilme momenti :Burulma momenti

tz1 mx1

my1 mb1

Aklamalar

Kolonlarda, 0.70< i <1 aralnda (Mra + Mr) 1.2 (Mri + Mrj) denkleminin hem alttaki, hem de stteki dm noktalarnn saland kolonlara etkiyen eilme momentleri ve kesme kuvvetleri 1/ i orannda arplarak otomatik olarak attrlr. Sonular ikinci satr olarak(yanna 1/ i yazar) listelenir

Greli Kat telemelerinin Snrlandrlmas


Teorisi

Herhangi bir kolon veya perde iin, ardk iki kat arasndaki yer deitirme farkn ifade eden greli kat telemesi,

771

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar i = di d(i-1) di ve d(i-1), binann iinci ve (i -1)inci katlarnda herhangi bir kolon veya perdenin ularnda hesaptan elde edilen yatay yer deitirmeleri gstermektedir. En byk i deeri (i)max, aada verilen koullarn elverisiz olann salayacaktr:
(i)max / hi 0.035 ve (i)max / hi 0.02 / R

Yukarda belirtilen koulun binann herhangi bir katnda salanamamas durumunda, tayc sistemin rijitlii arttrlarak deprem hesab tekrarlanacaktr. Ancak verilen koul salansa bile, yapsal olmayan gevrek elemanlarn (cephe elemanlar vb), elde edilen greli kat telemeleri altnda kullanlabilirlii hesapla dorulanmaldr.
Raporlar

Greli kat telemelerin snrlandrlmas ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel raporunda baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu satr tklanr. Bu raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr. Simge Kat d(i)SLU mm Birimi Aklamas Raporun basld katn ad veya numarasdr. Kat stununda yazan katn sol-st kesinde hesaplanan yatay yer deitirme Kat stununda yazan katn bir alt katnda sol-st kesinde hesaplanan yatay yer deitirme = d(i)SLU - d(i-1)SLU Kat stununda yazan katn sol-alt kesinde hesaplanan yatay yer deitirme Kat stununda yazan katn bir alt katnda sol-alt kesinde hesaplanan yatay yer deitirme = d(i)SLA - d(i-1)SLA

d(i-1)SLU (i)SLU d(i)SLA

mm mm mm

d(i-1)SLA (i)SLA

mm mm

772

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge d(i)SA Birimi mm Aklamas Kat stununda yazan katn sa-alt kesinde hesaplanan yatay yer deitirme Kat stununda yazan katn bir alt katnda sa-alt kesinde hesaplanan yatay yer deitirme = d(i)SA - d(i-1)SA Kat stununda yazan katn sa-st kesinde hesaplanan yatay yer deitirme Kat stununda yazan katn bir alt katnda sa-st kesinde hesaplanan yatay yer deitirme = d(i)SU - d(i-1)SU Kat stununda yazan katn yksekliidir. (i)SLA, (i)SLU, (i)SA, (i)SU den en bydr. (i)max/hi deeridir. st snr ile otomatik kontrol edilir. (i)max/hi 0.035 ve (i)max/hi 0.02 / R art salanyorsa Greli Kat telemeleri Snr salanyor demektir. art salanmyorsa, program sistem rijitliinin arttrlmas ynnde mesaj verecektir.

d(i-1)SA (i)SA d(i)SU

mm mm mm

d(i-1)SU (i)SU hi (i)max

mm mm m mm

(i)max/hi

kinci Mertebe Etkileri


Teorisi

Gz nne alnan deprem dorultusunda her bir katta, kinci Mertebe Gsterge Deeri, i nin aada verilen koulu salayp salamamas durumudur, Bu koul salanrsa ikinci mertebe etkileri yrrlkteki betonarme ve elik yap ynetmeliklerine gre deerlendirilecektir. Program bu koulun saplanmamas durumunda sistem rijitliinin arttrlmas ynnde kullancy uyarr.

773

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar

( i ) ort

W
j=1

i =
(i)ort

Vi hi

0.12

= Her bir kolon veya perde iin, ardk iki kat arasndaki yer deitirme farkn ifade eden

greli kat telemelerinin ( i = di d(i-1)) ortalamasdr. Vi hi Wj


N

= i. katn ilgili dorultudaki kat kesme kuvvetidir. = i. katn yksekliidir. = i. kattan itibaren en st kata kadar olan katlarn hareketli yk katlm katsays kullanlarak

j =1

hesaplanm arlklarnn toplamlardr.


Raporlar

kinci mertebe etkileri ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu satr tklanr. Bu raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr. Simge Kat Birimi Aklamas Raporun basld katn ad veya numarasdr. Kat stununda yazan katta her bir kolon veya perde iin, ardk iki kat arasndaki yer deitirme farkn ifade eden greli kat telemelerinin ( i = di d(i-1)) ortalamasdr. Kat stununda yazan katta katn ilgili dorultudaki kat kesme kuvvetidir. Kat stununda yazan katn yksekliidir. Kat stununda yazan kattan itibaren en st kata kadar olan katlarn hareketli yk katlm katsays kullanlarak hesaplanm arlklarnn toplamlardr.

(i)ort

mm

Vi hi

t m

wj

774

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge Vi.hi Birimi tm Aklamas = Vi * hi deeri kinci mertebe etkisi gsterge deeri. 0.12 den kk eit olup olmadna otomatik baklr. Gsterge deeri 0.12 den bykse program istem rijitliinin arttrlmas ynnde kullancy uyarr.

A1 Burulma Dzensizlii
Teorisi

Yapnn birbirine dik iki deprem dorultusundan herhangi biri iin, herhangi bir katta en byk greli kat telemesinin o katta ayn dorultudaki ortalama greli telemeye oran olarak tanmlanan burulma dzensizlii katsaysnn 1.2 den byk olmas durumudur.
bi =
i max i max = > 1.2 iortalama ( i max + i min ) / 2

(i)min

(i)max

Deprem Dorultusu

775

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


Aklamas

Burada kat ortalama yatay deitirmesi bina demesinin rijit diyafram gibi davrand kabul edilerek, en kk ve en byk yer deitirmelerin ortalamas alnmtr. Burulma tr dzensizlik deprem kuvvetinin etkidii kat ktle merkezi ile kat rijitlik merkezinin birbirinden ayrk olmas ile belirgin duruma gelir. Deprem Ynetmeliinde dinamik hesap tayc sistemin davrannn belirlenmesinde daha etkili bir yntem kabul edildii iin, bi > 2.0 olmas durumunda, birinci ve ikinci deprem blgelerinde dinamik hesap yaplmas zorunlu klnmtr. Burulma dzensizlii katsaysnn 1.2< bi 2.0 olmas durumunda ise, katlara etkiyen edeer deprem yk iin kabul edilen %5 ek d merkezliin D i = ( bi /1.2 )2 katsays ile arttrlmas ngrlr. ideCAD Statik programnda, program yapda A1 dzensizlii kmas durumunda hibir koulda edeer deprem yk ynteminin uygulanmasna msaade etmez. A1 dzensizlii olutuu durumlarda kullanc hesab dinamik analiz ile yapmak durumundadr. Hatta 4.0 versiyonundan itibaren Edeer Deprem Yk yntemi program seeneklerinden kartlmtr.
Raporlar

A1 tr dzensizlikleri ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel raporunda Dzensizlikler bal altnda baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu satr tklanr. Bu raporda A1 tr dzensizlikler ile ilgili kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr. Simge Kat (i)max1 (i)min1 mm Birimi Aklamas lgili katn ad veya numaras Kat stununda yazan katta 1. Deprem yklemesinden (E1) hesaplanan maksimum greli kat telemesi Kat stununda yazan katta 1. Deprem yklemesinden (E1) hesaplanan minimum greli kat telemesi [(i)max1+(i)min1] / 2 1. deprem yklemesinden oluan burulma dzensizlii katsays. (i)max1 / (i)rt1

mm

(i)rt1

mm

bi1

776

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Kat stununda yazan katta 2. Deprem yklemesinden (E2) hesaplanan maksimum greli kat telemesi Kat stununda yazan katta 2. Deprem yklemesinden (E2) hesaplanan minimum greli kat telemesi [(i)max2+(i)min2] / 2 2. deprem yklemesinden oluan burulma dzensizlii katsays. (i)max2 / (i)rt2 mm Kat stununda yazan katta 3. Deprem yklemesinden (E3) hesaplanan maksimum greli kat telemesi Kat stununda yazan katta 3. Deprem yklemesinden (E3) hesaplanan minimum greli kat telemesi [(i)max3+(i)min3] / 2 3. deprem yklemesinden oluan burulma dzensizlii katsays. (i)max3 / (i)rt3 mm Kat stununda yazan katta 4. Deprem yklemesinden (E4) hesaplanan maksimum greli kat telemesi Kat stununda yazan katta 4. Deprem yklemesinden (E4) hesaplanan minimum greli kat telemesi [(i)max4+(i)min4] / 2 4. deprem yklemesinden oluan burulma dzensizlii katsays. (i)max4 / (i)rt4

(i)max2 (i)min2

mm

mm

(i)rt2

mm

bi2

(i)max3 (i)min3

mm

(i)rt3

mm

bi3

(i)max4 (i)min4

mm

(i)rt4

mm

bi4

Herhangi bir katta, bi1, bi2, bi3 , bi4 deerinden biri 1.2 den bykse yapda A1 burulma dzensizlii vardr.

777

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar

A2-A3 Dzensizlii Kontrol


Teorisi

Herhangi bir kattaki demede; merdiven ve asansr boluklar dahil, boluk alanlar toplamnn kat brt alannn 1/3 nden fazla olmas durumu, deprem yklerinin kolon ve perde gibi dey tayc elemanlara gvenle aktarabilmesini gletiren yerel deme boluklarnn bulunmas durumu ve demenin dzlem ii rijitlik ve dayanmnda ani deiikliklerin bulunmas deme sreksizlii A2 dzensizlii olarak tanmlanr. Bina kat planlarnda knt yapan ksmlarn birbirine dik iki dorultudaki boyutlarnn her ikisinin de, binann o katnn ayn dorultulardaki toplam plan boyutlarnn %20'sinden daha byk olmas durumu A3 dzensizlii durumudur. A2 tr dzensizlikler:

Ab

Ab1

Ab2

Ab > 1/3 ise A2 tr dzensizlik vardr. A

Ab = Boluk alanlar toplam A = Brt kat alan A3 tr dzensizlikler:

778

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar

Ly ay Lx ax ax Lx ax ay

Ly

ay Ly ay ax Lx ax

ax > 0.2 Lx ve ayn zamanda ay> 0.2 Ly ise A3 tr dzensizlik vardr.


Aklamas

Deprem kuvvetinin yapda ktlenin youn olarak bulunduu demelerde meydana geldii kabul edildii iin, bu yklerin demelerde mesnetlik yapan kiri, kolon ve perde gibi elemanlara iletmesi nemlidir. Deme boluklarnn bulunmas ve zellikle demenin dorudan kolon ve perdeye mesnetlendii kirisiz demelerde bu mesnetlenme kenarnda boluklarn bulunmas, kuvvet iletimini zorlatracak ve gerilme ylmalarna sebep olacaktr. Bunun gibi, deme kalnlnda ani saylabilecek deiiklikler de deprem kuvvetlerinin iletilmesinde ani gerilme ylmalarna sebep olabilir. Bu dzensizliin bulunduu binalarda, kat demelerin kendi dzlemleri iinde deprem kuvvetlerini, kolon ve perde gibi dey tayc elemanlarna gvenle aktarabildii gsterilmelidir. Deprem ynetmeliimde bir hesap ayrnts verilmemi olup, hesap kabulleri ve zmleme ynteminin proje mhendisi tarafndan seilmesi gerekmektedir. L, T, H ve U eklindeki demeler deprem kuvvetlerini dier elemanlara iletirken rijit diyafram gibi davrand kabul doru olmayabilir. Bu durumda sistem demenin kollarnda dzlemleri iinde birbirine gre relatif yer deitirme yapabilir. Demede oluan deprem yklerin kiri, kolon ve perde

779

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar gibi elemanlara paylatrlmasnda demenin dzlem ii eilmenin de gz nne alnmas ve bu kuvvetlerin gvenle elemanlar aras aktarabildiinin gsterilmesi gerekir. ideCAD Statik programnda seilen bir deme kesiti, seilen kolonlardaki deprem kesme kuvvetlerinin oluturduu momentlerle tahkik edilerek, kesitteki beton basn dayanmnn yeterli olup olmad kontrol edilebilir. Yeterli deilse programn sz konusu deme kesiti iin nerdii donat alan kesitin altna ve stne yerletirilebilir.
Raporlar

A2-A3 tr dzensizlikleri ile ilgili bilgiler A2-A3 tr dzensizlikler raporu ile baslmaktadr. Rapor almak iin, projede A2-A3 dzensizlii kontrol yapacanz hatta projenin o blgesindeki kiri ve demeleri kesen bir izgi ve bir aks seilir. Seilen aks moment kolunun yerini belirler. izgi ve aks seildikten sonra Rapor mensnden nce Deprem Ynetmelii, sonra A2-A3 Dzensizlii Kontrol satrn tklanr. A2-A3 Dzensizlii Kontrol diyalogundaki parametreler tahkikte hangi kolonlarn hangi moment koluyla dikkate alnacan belirler. A2-A3 tr dzensizliklere ait raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr. Simge
Dorultu ve Konum

Birimi derece

Aklamas A2-A3 dzensizlikte kullanlan aksn, global koordinat takmna gre as. A2-A3 dzensizlikte kullanlan aksn global koordinat takmna gre koordinatlar. A2-A3 dzensizlikte kullanlan aksa ann sins.

x1, y1, x2, y2 Sin

Cos

A2-A3 dzensizlikte kullanlan aksa ann cosins

Kolon
Her bir deprem yklemesinde

Dzensizlik kontrolnde kullanlan kolonun ad. Kolon majr atalet dzlemine dik vektrn yatayla yapt ann cosins. Kolon majr atalet dzlemine dik vektrn yatayla yapt ann sins. Uzun kenar x eksenine paralel bir dikdrtgen kolonun as 90 derecedir.

Cos

Sin

780

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge e txu Birimi m t Aklamas Moment kolunun uzunluudur. inci katta x ekseni dorultusunda kolonun st ucuna etkiyen kesme kuvvetidir iinci katta y ekseni dorultusunda kolonun st ucuna etkiyen kesme kuvvetidir (i+1)inci katta x ekseni dorultusunda kolonun alt ucuna etkiyen kesme kuvvetidir (i+1)inci katta y ekseni dorultusunda kolonun alt ucuna etkiyen kesme kuvvetidir = txu * sin [arcsin(aksa_ait_a)] = tyu * cos [arcsin(aksa_ait_a)] = txa * sin [arcsin (aksa_ait_a)] = tya * cos [arcsin(aksa_ait_a)] = Vux + Vuy = Vax+Vay = Va-Vu =V*e Tahkikin yapld kesitin yksekliidir. Tahkikin yapld kesitin geniliidir. Kesitin mukavemet momentidir.

tyu

txa

tya Vux Vuy Vax Vay Vu Va V M D B W

t t t t t T t t tm m m m

781

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge Birimi Aklamas Beton karakteristik hesap dayanm. (ekme) Hesap dayanm, beton karakteristik ekme dayanmnn, statik ayarlarda tanmlanabilen beton gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. = M/W Bu deer fctd den kkse beton basn ekmesi yeterlidir mesaj yazlr. Bykse yeterli deildir mesaj yazlr. Donatnn basn kuvvetidir Plan her iki yzne de konulacak donat miktardr.

fctd

Kgf/cm

Sigma

t/m

Td As

t cm

A4 Tayc Sistem Eleman Eksenlerinin Paralel Olmamas


Teorisi

Tayc sistemin dey elemanlarnn plandaki asal eksenlerinin, gz nne alnan birbirine dik yatay deprem dorultularna paralel olmamas, tayc eleman eksenlerinin paralel olmamas durumudur. b a x deprem dorultusu a y x b y deprem dorultusu ba b a a b

b a

Bu tr dzensizliklerin bulunduu binalarda, elemanlarn asal eksen dorultusundaki i kuvvetler aadaki denkleme gre elde edilecektir. Ba = Bax 0.30 Bay Ba = 0.30 Bax Bay

782

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Bax, tayc sistem elemanlarnn a asal ekseni dorultusunda, x dorultusundaki depremden oluan i kuvvet bykl, Bay, tayc sistem elemanlarnn a asal ekseni dorultusunda, xe dik y dorultusundaki depremden oluan i kuvvet bykl Ba ise, tayc sistem elemanlarnn a asal ekseni dorultusunda tasarma esas i kuvvet bykldr.
Aklamas

Sistemde, herhangi bir kolonun majr ekseni global koordinat takmna gre 0 ya da 90 dereceden farkl olacak ekilde yerletirildiinde o sistemde A4 dzensizlii var demektir. Ayn ekilde, sistemde bulunan poligon kolonlar her koulda A4 dzensizlii olutururlar. nk poligon kolonlarn majr ekseni, 0 ya da 90 derece deildir. Herhangi bir adadr. Program poligon kolonlarn majr eksenini otomatik bulmakta, majr ekseni 0 ya da 90 dereceden farkl olduu durumda ise A4 dzensizlii tespit etmektedir.
Raporlar

A4 dzensizlii ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel Raporu ile baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu tklanr. A4 tr dzensizlii bal altnda, sistemde eer A4 dzensizlii varsa SSTEMDE A4 DZENSZL TESPT EDLMTR. MADDE 6.7.5 UYGULANMITIR mesaj yazlr. Aksi durumda SSTEMDE ELEMANLARIN TM YATAY VEYA DEYDEDR mesaj yazlr. A4 dzensizliinin uygulanmas durumunda, elemanlarn asal eksen dorultusundaki i kuvvet byklklerine yukardaki denklem uygulanarak sonular her bir deprem dorultusu iin bu balk altnda listelenir. Burada listelenen byklkleri, elemanlarn tasarmnda kullanlan byklklerdir. Raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr. Simge Eleman Ad tx1 ty1 tz1 mx1 my1 mb1 t t t tm tm tm Birimi Aklamas Dzensizliin uyguland tayc elemann ad. Alt uta minr* aks dorultusunda kesme kuvvetidir. Alt uta majr* aks dorultusunda kesme kuvvetidir. Alt uta normal (dey) kuvvettir. Alt uta minr aks etrafnda eilme momentidir. Alt uta majr aks etrafnda eilme momentidir. Alt uta kolon dey ekseni etrafnda burulma momentidir.

783

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar tx2 ty2 tz2 mx2 my2 mb2 t t t tm tm tm st uta minr aks dorultusunda kesme kuvvetidir. st uta majr aks dorultusunda kesme kuvvetidir. st uta normal (dey) kuvvettir. st uta minr aks etrafnda eilme momentidir. st uta majr aks etrafnda eilme momentidir. st uta kolon dey ekseni etrafnda burulma momentidir.

* majr ve minr aks tanm iin Elemanlarn Lokal Koordinat Sistemleri ve majr Eksenleri konusunu inceleyebilirsiniz.

B1 Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii


Teorisi

Betonarme binalarda, birbirine dik iki deprem dorultusunun herhangi birinde, herhangi bir kattaki etkili kesme alannn, bir st kattaki etkili kesme alanna oran olarak tanmlanan Dayanm Dzensizlii Katsays cinin 0.80den kk olmas durumudur. Dayanm dzensizlii katsays:
ci =

( Ae )i ( Ae )i + 1

< 0.80

Etkili kesme alan:


Ae = Aw + A g + 0.15 Ak

Ae = Herhangi bir katta, gz nne alnan deprem dorultusunda etkili kesme alandr. Ag = Herhangi bir katta, gz nne alnan deprem dorultusuna paralel dorultuda perde olarak alan tayc sistem elemanlarnn en kesit alanlarnn toplamdr. Ak = Herhangi bir katta, gz nne alnan deprem dorultusuna paralel kargir dolgu duvar alanlarnn (kap ve pencere boluklar hari) toplamdr.

784

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Yaplarda depremden dolay doan kolon ve perde kesme kuvvetleri ve momentleri st katlara doru azalr. Buna uygun olarak bina ykseklii boyunca kolon ve perde kapasitelerinin yukarya doru azalarak deiimi beklenir. Bu suretle tanmas gerekecek etki ile tanabilecek etki arasnda uygun bir deiim oluturulur ve oluabilecek bir deprem hasarnn dengeli bir biimde dalmasn salar. Katlarn yatay kuvvet tama kapasitesine kargir duvarlar da etkili olur. Birbirini takip eden iki katta dey kolon ve perde kesitlerinde nemli deiiklikler olmamasna ramen, alt katta kargir duvarlarn bulunmamas, bu katn tama kapasitesini azaltr ve deprem hasarnn bu katta younlamasna sebep olur. B1 dzensizliinin bulunduu binalarda i inci kattaki dolgu duvar alanlarnn toplam bir st kattaki duvarlarna gre daha fazla ise, dayanm dzensizlii katsaysnn hesabnda dolgu duvarlar gz nne alnmayacaktr. Bu tr dzensizliin bulunduu duvarlarda eer, 0.60 ci,min < 0.80 ise, olumsuzluun giderilmesi iin, tayc davran katsays 1.25*ci,min ile arplarak kltlecek ve bylece toplam deprem etkisi bytlecek ve binann tmne her iki dorultuda uygulanacaktr. Buna karlk ci,min < 0.60 durumuna izin verilmedii iin, zayf katn kolon ve perde kesitleri uygun ekilde arttrlarak bu orann bymesi salanacaktr.

(Ae)i+1

(Ae)i

785

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


Aklamas

Mimari tasarm ideCAD mimari program kullanlarak yaplmsa, duvar etkili alanlar toplam, ideCAD Mimaride tanmlanm duvar objelerin zellikleri kullanlarak bulunur. nk ideCAD Mimari programnda tanmlanan duvarn kalnl ve uzunluu belirtilebilmektedir. Mimari tasarm ideCAD Mimari programnda yaplmamsa, duvar ykleri nmerik bir deer olarak kg/m cinsinden kirilerin stnde tanmlanacaktr. Bu durumda o kiriin zerindeki duvarn deprem dorultusundaki alan, kiri uzunluu, kat ykseklii ve duvar birim hacim arl kullanlarak bulunur. DuvarYkseklii = KatYkseklii*0.821428571 (Ortalama duvar ykseklii) DuvarKalnl=DuvarYk/(DuvarBirimArl*DuvarYkseklii) X yn; Ak=DuvarKalnl*KiriUzunluu*Cos(kirias) Y yn; Ak=DuvarKalnl*KiriUzunluu*Sin(kirias) Kirilere tanmlanan duvar ykleri allan katn duvarlarn deil doal olarak bir st katn duvarlarn temsil etmektedir. Bu sebeple projenin en alt kat iin, duvar arl girilemeyecektir. En alt katta duvar deeri tanmlanamad iin Ak deerini doal olarak belirsizdir. Bu sebeple Kat parametreleri diyalogunda her kat iin Ak deeri kullanc tarafndan tanmlanabilmektedir. Kullanc isterse, sadece en alt katta Ak deeri girerek, dier katlar programa otomatik hesaplatabilir. 0.60 ci,min < 0.80 aralnda R katsays 1.25*ci,min ile otomatik olarak arplmaktadr. ci,min < 0.60 ise, kolon ve perdelerin kesitlerinin bytlmesi iin kullanc raporlarda uyarlmaktadr.
Raporlar

B1 dzensizlii ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel Raporu ile baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu tklanr. B1 tr dzensizlii bal altnda, B1 dzensizlii kontrolnde kullanlan notasyonlar baslrlar. Raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.

786

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge Kat Aw(i+1) m2 Birimi Aklamas Dzensizliin uyguland katn addr. Bir st kattaki kolon en kesiti etkin gvde alanlar Aw'larn toplamdr. Bir st katta gz nne alnan deprem dorultusuna paralel olarak perde olarak alan tayc sistem elemanlarnn enkesit alanlarnn toplamdr. Bir st katta gz nne alnan deprem dorultusuna paralel kagir dolgu duvar alanlarnn ( kap ve pencere boluklar dlm) toplamdr. Bir st katta gz nne alnan deprem dorultusunda etkili kesme alandr. Kattaki kolon en kesiti etkin gvde alanlar Aw'larn toplamdr. Katta gz nne alnan deprem dorultusuna paralel perde olarak alan tayc sistem elemanlarnn enkesit alanlarnn toplamdr. Katta gz nne alnan deprem dorultusuna paralel kagir dolgu duvar alanlarnn ( kap ve pencere boluklar dlm) toplamdr. Katta gz nne alnan deprem dorultusunda etkili kesme alandr. Katn dayanm dzensizlii katsays

Ag(i+1)

m2

Ak(i+1)

m2

Ae(i+1) Aw(i) Ag(i)

m2 m2 m2

Ak(i) Ae(i) ci

m2 M2

1.25(ci)min deeri, R Katsaysnn Seim Nedeni balnda rapor edilir. R katsays da 1.25(ci)min arplm olarak R Katsaysnn Seim Nedeni balnda yazlmaktadr. Bu yzden hesap ncesinde girilen R ile seilen R arasnda arpmmdan dolay fark olmas doaldr.

787

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar

B2 Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii


Teorisi

Birbirine dik iki deprem dorultusunun herhangi biri iin, herhangi bir i inci kattaki ortalama greli kat telemesinin bir st kattaki ortalama greli kat telemesine oran olarak tanmlanan Rijitlik Dzensizlii Katsays ki nin 1.5tan fazla olmas durumudur.
ki =
iortalama i min + i max = > 1.5 i +1ortalama ( i +1) min + ( i +1) max

(i)min

(i)max

Deprem Dorultusu

Aklamas

B2 dzensizlii hesap ynteminin seiminde etkili olan dzensizliktir. ideCAD statik programnda 4 versiyonundan sonra edeer deprem yk ynteminin uygulanmasna hibir koulda msaade edilmez. Kullanc hesab dinamik analiz ile yapmak durumundadr.

788

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


Raporlar

B2 tr dzensizlikleri ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel raporunda Dzensizlikler bal altnda baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu satr tklanr. B2 tr dzensizlikleri ile ilgili kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr. Simge Kat (i)ort1 (i+1)ort1 ki1 mm Birimi Aklamas lgili katn ad veya numarasdr. Kat stununda yazan katta 1. deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi Kat stununda yazan kattn bir st katnda 1. deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi Kat stununda yazan katta 1. deprem yklemesinden hesaplanan rijitlik dzensizlii katsays mm Kat stununda yazan katta 2. deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi Kat stununda yazan kattn bir st katnda 2. deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi Kat stununda yazan katta 3. deprem yklemesinden hesaplanan rijitlik dzensizlii katsays mm Kat stununda yazan katta 3. deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi Kat stununda yazan kattn bir st katnda 3. deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi Kat stununda yazan katta 3. deprem yklemesinden hesaplanan rijitlik dzensizlii katsays mm Kat stununda yazan katta 4. deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi

mm

(i)ort2 (i+1)ort2 ki2

mm

(i)ort3 (i+1)ort3 ki3

mm

(i)ort4

789

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge (i+1)ort4 ki4 Birimi mm Aklamas Kat stununda yazan kattn bir st katnda 4. deprem yklemesinden hesaplanan ortalama greli kat telemesi Kat stununda yazan katta 4. deprem yklemesinden hesaplanan rijitlik dzensizlii katsays ki lerden biri 1.50 den bykse B2 komu katlar aras rijitlik dzensizlii vardr.

B3 Tayc Sistemin Dey Elemanlarnn Sreksizlii


Teorisi

Tayc sistemin dey elemanlarnn (kolon veya perdelerin) baz katlarda kaldrlarak kirilerin veya guseli kolonlarn stne veya ucuna oturtulmas, ya da st kattaki perdelerin altta kolonlara veya kirilere oturtulmas bu dzensizlii oluturur.

790
c d

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar a = Btn deprem blgelerinde, kolonlarn binann herhangi bir katnda konsol kirilerin veya alttaki kolonlarda oluturulan guselerin stne veya ucuna oturtulmasna hibir zaman izin verilmez. b= Kolonun iki ucundan mesnetli bir kirie oturmas durumunda, kiriin btn kesitlerinde ve ayrca gz nne alnan deprem dorultusunda bu kiriin baland dm noktalarna birleen dier kiri ve kolonlarn btn kesitlerinde, dey ykler ve depremin ortak etkisinden oluan tm i kuvvet deerleri %50 orannda arttrlacaktr. c= st kattaki perdenin her iki ucundan altta kolonlara oturtulmas durumunda, bu kolonlarda dey ykler ve depremin ortak etkisinden oluan tm i kuvvet deerleri %50 arttrlacaktr. Perdeye mesnetlik yapan kolonlarn sarlma blgesindeki enine donat btn kolon boyunca devam ettirilecektir. (Program bu sistem iin herhangi bir nlem almaz). d= Perdelerin binann herhangi bir katnda, kendi dzlemleri iinde kirilerin stne aklk ortasnda oturtulmasna hibir zaman izin verilmez.
Aklamas

Deprem etkilerinin karlanmasnda, tayc sistemin dzgn ereve sisteminin salanmas, kolon ve perdelerden oluan dey tayc elemanlarn bina ykseklii boyunca srekli devam etmesi, yapnn davrann nemli lde etkiler. Bunlardaki sreksizler tayc sistemde ereve olumasn engeller. Depremin dey bileeninin yataydan daha kk olmas ve tayc sistemin boyutlanmasnda dey yklerin etkili olmas nedeniyle, depremin dey bileeni gz nne alnmaz. Ancak, dey tayc elemann sreksiz olmas, depremin dey bileeni nedeniyle bu elemanlarda oluan normal kuvvetler kirilerde nemli eilme etkileri oluturur. Ayrca kolon ve perdelerdeki sreksizlikler de mesnetlendikleri kirilerde nemli yer deitirmelere ve ikinci mertebe etkilerine sebep olabilir. Btn bu nedenlerle tayc sistemde dey eleman sreksizliinden kanmak en uygun yoldur. Bu sebeplerden dolay Deprem Ynetmelii bu tr dzensizlikleri yasaklam ve deprem yklerini arttrmtr.
Raporlar

B3 tr dzensizlikleri ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel raporunda Dzensizlikler bal altnda baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu satr tklanr. B3 tr dzensizlikleri ile ilgili kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr. Simge Eleman Kat Birimi Aklamas B3 dzensizlii kartan elemann addr. B3 dzensizlii kan katn ad veya numarasdr.

791

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge Birimi Aklamas

Sistemde B3 dzensizlii varsa bu tablodaki bilgiler baslr. lgili dm noktasna bal tm kiri ve kolonlarn btn kesitlerinde tm yklemeler iin elde edilen tm i kuvvetler %50 orannda otomatik attrlr. B3 dzensizlii yoksa, Tayc Sistemin Dey Elemanlarnda Sreksizlik Bulunmamaktadr. mesaj rapor edilir.

R Katsaysnn Seim Nedeni Devrilme Momenti Kontrol


Teorisi

m , sneklik dzeyi yksek perdelerin tabannda elde edilen eilme momentleri toplamnn, binann tm iin tabanda meydana gelen toplam devrilme momentleri orandr.
m =
Mperde Mperde + Mkolon

Devrilme momentleri kontrolleri Deprem Ynetmelii Genel raporunda baslmaktadr.


Mperde = lgili katta ve ilgili deprem yklemesinde, perde momentlerinin toplam

Mkolon = lgili katta ve ilgili deprem yklemesinde, kolon momentlerinin toplam

Aklamas

Programda devrilme momenti kontrolleri 4 adet deprem yklemesi iin yaplr. Deprem yklemeleri daha nce de anlatld zere E1 ve E2 yatay x(global), E3 ve E4 dikey y(global) olarak tanmlanr. Kolon ve perde momentleri ise kendi lokal eksenlerinde betonarme diyaloglarnda kuvvetler-donat alanlar sekmesinde veya raporlarda Eleman U Kuvvetleri raporunda verilmektedir. Her kolonun veya perdenin x ve y ekseni majr aksnn konumuna gre deiecektir rnein bir kolon veya bir perde iin grnen mx deeri global x eksenini dndren moment deil, kolon veya perdenin lokal x eksenini dndren momenttir. Bu konuda detayl bilgi iin ltfen Elemanlarn lokal koordinat sistemleri ve majr eksenleri baln inceleyiniz. E1 ve E2 deprem yklemeleri x global dorultuda yapld iin devrilme momenti kontrol, kolon ve perde momentlerinden sadece x global eksenini dndren momentlerden seilerek yaplr. Konum gerei kolonun veya perdenin mx veya my moment deerlerinden herhangi biri x global eksenini

792

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar dndren moment olarak karmza kacaktr. Kolon veya perdenin lokal x ekseni 0 veya 90 dereceden farkl ise, perde veya kolon momentleri global x eksenine iz drlr. Toplam moment izdmlerinin vektrel toplamdr. Mx = mx * cos() + my * sin() ; burada , kolon majr ekseninin x global ekseni ile yapt adr. Ayn ekilde, E3 ve E4 deprem yklemeleri y global dorultuda yapld iin devrilme momenti kontrol, kolon ve perde momentlerinden sadece y global eksenini dndren momentlerden seilerek yaplr. Yine konum gerei kolonun veya perdenin mx veya my moment deerlerinden herhangi biri y global eksenini dndren moment olarak karmza kacaktr. Kolon veya perdenin lokal x ekseni 0 veya 90 dereceden farkl ise, perde veya kolon momentleri global y eksenine iz drlr. Toplam moment, izdmlerinin vektrel toplamdr. My = mx * sin() + my * cos() ; burada , kolon majr ekseninin x global ekseni ile yapt adr. Moment deerlerinin mutlak deeri alnarak hesaba katlr. y my P1 S1 mx y my S3
Global y ekseni

S2 my mx x

y my P2 x mx

y my mx P3 x mx my y x

mx x

Global x ekseni Herhangi bir deprem dorultusunda:


Perdeler

PMx= P1mx + P2my + [P3my * cos() P3mx * sin()] PMy= P1my + P2mx + [P3mx * cos() + P3 my * sin()]

793

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


Toplam Devrilme Momenti
Mx = Fx1H1 + Fx 2 (H1 + H2 ) + Fx3 (H1 + H2 + H3 ) + ...... + Fix (H1 + H2 + .... + Hi )

My = Fy1H1 + Fy 2 (H1 + H2 ) + Fy3 (H1 + H2 + H3 ) + ...... + Fiy (H1 + H2 + .... + Hi ) Fxi=x ynnde(yataya paralel) i.katn katn kat kesme kuvveti (t) (kat parametrelerinde yazan deer) Fyi=x ynnde(yataya dik) i.katn katn kat kesme kuvveti (t) (kat parametrelerinde yazan deer) Mx=x ynnde toplam devrilme momenti (tm) My=y ynnde toplan devrilme momenti (tm) Hi=i.katn kat ykseklii (m)

m
mx =

Pmy PMx ve my = My Mx

Raporlar

Devrilme momenti kontrolleri Deprem Ynetmelii Genel raporunda R Katsaysnn Seim Nedeni bal altnda baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu satr tklanr. Bu raporlarda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr. Simge Kat Birimi Aklamas Devrilme momenti yaplan katn ad veya numaras En alt katta(bodrum perdesi stnde) ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki perdelerin yatay x istikametine iz drlm momentlerin toplam En alt katta(bodrum perdesi stnde) ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki perdelerin yatay y istikametine iz drlm momentlerin toplam

Pmx

tm

Pmy

tm

794

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar

Mx

tm

Yatay x istikametine iz drlm toplam devrilme momenti

My

tm

Dikey y istikametine iz drlm toplam devrilme momenti

Mx

Pmx/Mx

My

Pmy/My

Sneklik Dzeyi Yksek/Karma Yap Tasarmda R katsays ve Devrilme momenti kontrol


Sneklik dzeyi yksek tasarm yapldnda nce R katsay 7 alnmal, analizden sonra m deerine baklmaldr. m deeri 0.75 den byk ise R=10-4*m bantsndan R katsays hesaplanmal ve R katsaysn Proje Genel Ayarlar diyalogunda deitirmek suretiyle yap analizini tekrarlanmaldr. Devrilme momenti kontrollerinin raporland ktlarda, listenin sonunda maksimum m ve bu maksimum deere gre hesaplaman R=10-4*m deerlerini de ayrca raporlanr. Sneklik dzeyi karma yap tasarmnda m deerinin 0.4 dan kk veya eit olmasna msaade edilmez. m deerinin 0.4 ve 2/3 aralnda olmas durumunda R katsays, R=4 + 3*m deeri hesaplanarak hesap tekrar edilmelidir. m deerinin 2/3 den byk veya eit olmas durumunda R=6 alnarak hesap tekrar edilmelidir. Sistemde rijit bodrum var ise, rijit bodrumum bir st katndaki m deerleri dikkate alnr. Aadaki tabloda tayc sistemler iin kstlama koullar grlmektedir. Uygulama Kstlamas Tayc Sistem Sneklik Dzeyi Davran Katsays (R) Yap nem Katsays (I) Deprem Blgesi, Ykseklik

795

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Sadece 3. ve 4. Deprem blgelerinde Hn<=25 m. (plak deme) Hn<=13 m (kirisiz ve dili deme)

Normal ereve Yksek Normal ereve + Perde Yksek

R=4

I <= 1.2

R=8 R=4 6<=R=104m<=7 5.2<=R=4 +3m<=6 R=4 R=6 R=4 R=7 I <= 1.2 I <= 1.2 m>=0.40 I <= 1.2 m>=0.75

Karma Normal Perde Yksek Boluklu Perde Normal Yksek

Kesme kuvveti kontrol


PTx :lgili katta ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki perdelerin yatay x istikametine transfer edilmi kesme kuvvetlerinin toplam [t] PTx :lgili katta ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki perdelerin dey y istikametine transfer edilmi kesme kuvvetlerinin toplam [t] : lgili katta ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki kolonlarn ve perdelerin yatay x Tx istikametine transfer edilmi kesme kuvvetlerinin toplam [t] : lgili katta ve ilgili deprem yklemesinden dolay kattaki kolonlarn ve perdelerin dey y Tx istikametine transfer edilmi kesme kuvvetlerinin toplam [t] %Tx %Ty : Ptx / Tx : Pty / Ty

796

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


Aklamalar

Sneklik dzeyi yksek yap tasarmnda, Mx ya da My herhangi bir deprem yklemesinde 0.75den kk veya eitse R=7 kullanlabilir. 0.75den byk ise program rapor alrken kullancy uyarr. Bu durumda, kullanc, R=10 - 4 M formlnden R katsaysn hesaplar ve tekrar analiz yaptrr. ( M , Mx ve My'lerin en by olarak alnabilir). Kullanlan R katsays Seilen R katsays olarak bu balkta listelenir. Sneklik dzeyi karma yap tasarmnda M 0.40 kontrol yaplr. 0.40> M >2/3 aralnda ise program kullancy uyarr. Bu durumda kullanc, R=Rn 1.5 M (RypRn) formlnden R katsaysn hesaplar ve tekrar analiz yaptrr. Srasyla, deprem blgesi, bina nem katsays, bina toplam ykseklii, girilen R katsays, seilen R katsays, 1.25( c)min deeri listelenir. R katsaysnn uygunluu rapor edilir.

Hesap Ynteminin Seim Nedeni


Srasyla deprem blgesi, Bina toplam ykseklii, dzensizlik durumlar ve katsaylar (A1 iin iin

ki) ve kullanlan hesap yntemi rapor edilir.

bi, B2

Vis/Vik Oranlar
Simgeler

Vis1 :Binann i. katnda (Mra + Mr) 1.2 (Mri + Mrj) denkleminin (Denklem 7.3) hem alttaki hem de steki dm noktalarnda saland kolonlarda , 1. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t] Vik1 :Binann i. katnda tm kolonlarda 1. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t]
i1

:i. katta 1. deprem yklemesinden hesaplanan Vis1/Vik1 oran

Vis2 :Binann i. katnda Denklem 7.3'n hem alttaki hem de steki dm noktalarnda saland kolonlarda , 2. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t] Vik2 :Binann i. katnda tm kolonlarda 2. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t]
i2

:i. katta 2. deprem yklemesinden hesaplanan Vis2/Vik2 oran

797

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Vis3 :Binann i. katnda Denklem 7.3'n hem alttaki hem de steki dm noktalarnda saland kolonlarda , 3. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t] Vik3 :Binann i. katnda tm kolonlarda 3. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t]
i3

:i. katta 3. deprem yklemesinden hesaplanan Vis3/Vik3 oran

Vis4 :Binann i. katnda Denklem 7.3'n hem alttaki hem de steki dm noktalarnda saland kolonlarda , 4. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t] Vik4 :Binann i. katnda tm kolonlarda 4. deprem yklemesinden kuvvetlerinin toplam [t]
i4

hesaplanan kesme

:i. katta 4. deprem yklemesinden hesaplanan Vis4/Vik4 oran

Aklamalar

Herhangi bir deprem yklemesinde ve herhangi bir katta, i < 0.70 olmasna izin verilmez. 0.70< i <1 aralnda (Mra + Mr) 1.2 (Mri + Mrj) denkleminin hem alttaki, hem de stteki dm noktalarnn saland kolonlara etkiyen eilme momentleri ve kesme kuvvetleri 1/ i orannda arplarak otomatik olarak attrlr. Sonular Eleman U Kuvvetleri" balnda ikinci satr olarak(yanna 1/ i yazar) listelenir. Mra, Mr, Mri, Mrj iin Deprem Ynetmelii Kolon Raporu'na baknz.

Demelerin Statik Betonarme Sonular ve Donatlar


Simgeler

L G Q D MSol AsSol

:Demenin ilgili dorultudaki temiz akl [m] :Demenin sabit yk [kg/m2] :Demenin hareketli yk [kg/m2] :Demenin ykseklii [m] :lgili dorultunun solunda hesaplanan moment [tm] :lgili dorultunun solunda (sol mesnet) olmas gerekli donat alan [cm2]

798

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar DntSol MAck AsAck DntAck MSa AsSa DntSa :Sol mesnetteki ilave adet ve ap :lgili dorultunun aklnda hesaplanan moment [tm] :lgili dorultunun aklnda olmas gerekli donat alan [cm2] :Aklktaki donat adet ve ap :lgili dorultunun sanda hesaplanan moment [tm] :lgili dorultunun sanda (sa mesnet) olmas gerekli donat alan [cm2] :Sa mesnetteki ilave adet ve ap

Kiriler Kiri U Kuvvetleri


Kiri u kuvvetleri Betonarme mens altnda Kiri Donatlar diyalogunda Kuvvetler-Donat Alanlar sekmesinde tablo halinde verilmektedir. Bu tabloda kullanlan notasyonlarn aklamalar u ekildedir. Simge Birimi Aklamas Kiri u kuvvetleri hesaplanrken kullanlan yklemenin addr. E1, E2, E3, E4 srasyla ktle merkezinden x yn iin +%5, -%5, y yn iin +%5, -%5 kaydrlm deprem yklemeleri, G sabit yklerden oluan dey hesap, Q hareketli yklerden oluan dey hesap, W1, W2, W3, W4 rzgar ve H1, H2, H3, H4 toprak itkisi yklemeleridir. t t t tm tm Kiri sol ucunda y ekseni* dorultusundaki normal kuvvetidir. Kiri sol ucunda dey dorultusundaki kesme kuvvetidir. Kiri sol ucunda x ekseni dorultusundaki kesme kuvvetidir. Kiri sol ucunda y ekseni* etrafndaki eilme momentidir. Kiri sol ucundaki burulma momentidir.

Yk

ty1 tz1 tx1 my1 mb1

799

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge mx1 ty2 tz2 tx2 my2 mb2 mx2 Birimi tm t t t tm tm tm Aklamas Kiri sol ucunda x ekseni etrafndaki eilme momentidir. Kiri sa ucunda y ekseni* dorultusundaki normal kuvvetidir. Kiri sa ucunda dey dorultusundaki kesme kuvvetidir. Kiri sa ucunda x ekseni dorultusundaki kesme kuvvetidir. Kiri sa ucunda y ekseni* etrafndaki eilme momentidir. Kiri sa ucundaki burulma momentidir. Kiri sa ucunda x ekseni etrafndaki eilme momentidir.

* Kiri eksen tanm iin Elemanlarn Lokal Koordinat Sistemleri ve majr Eksenleri konusunu inceleyebilirsiniz.

Kirilerin Yk Bilgileri ve Ankastrelik Tesirleri


Aklamas

Sistemde bulunan dey sabit ve hareketli ykler ile kirilerin ankastrelik tesirleri bulunur. Kiri zerinde bulunan duvarlar, noktasal ykler; demeye bal olarak demeden gelen deme ykleri ve yine deme zerinde bulunan noktasal ve izgisel ykler kirilerin ankastrelik tesirlerini belirler.
Edeer yayl ykten oluan ankastelik tesirler

Kirilerdeki edeer yayl ykler, kiri zerinde tanmlanm duvar yk ile kiriin kendi arlndan hesaplanan yklerdir.

800

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar q

kiri

ln (temiz aklk) Kirilerde yayl ykten oluan ankastrelik momentler aadaki formlle hesaplanr. M1 = M2 = q * ln * ln / 12 q = Kiri zerindeki edeer yayl yk (t/m) ln = Kiri temiz akl (m) M1 = Kiriin sol ucundaki ankastrelik momenti. (tm) M2 = Kiriin sa ucundaki ankastrelik momenti. (tm) Programda bir kirite sabit ykten hesaplanan ankastrelik moment sol uta, Mg1, sa uta ise Mg2 olarak; hareketli ykten hesaplanan ankastrelik moment sol uta, Mq1, sa uta ise Mq2 olarak sembolize edilmitir. Kirilerde yayl ykten oluan ankastrelik kesme kuvveti aadaki formlle hesaplanr. V 1 = V2 = q * ln / 2 + (M1+M2) / ln q = Kiri zerindeki edeer yayl yk (t/m) ln = Kiri temiz akl (kolonlarda dlm deer) (m) V 1= Kiriin sol ucundaki ankastrelik kesme kuvveti (t) V 2= Kiriin sa ucundaki ankastrelik kesme kuvveti (t) M1=Sol uta ankastrelik moment (tm) M2=Sa uta ankastrelik moment (tm)

801

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Programda bir kirite sabit ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvveti sol uta, Vg1, sa uta ise Vg2 olarak; hareketli ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvveti sol uta, Vq1, sa uta ise Vq2 olarak sembolize edilmitir.
Noktasal ykten oluan ankastre tesirler

lo

P (sabit ya da hareketli)

ln Kirilerde noktasal ykten oluan ankastrelik momentler aadaki formlle hesaplanr. M1 = P * lo * ( ln lo ) * ( ln lo ) M2 = P * lo * lo * ( ln lo ) / (ln * ln ) lo = Kiri zerinde tanmlanm noktasal ykn kiri sol ucuna olan mesafesi (m) ln = Kiri temiz akl (m) M1=Sol uta ankastrelik moment (tm) M2=Sa uta ankastrelik moment (tm) Kirilerde noktasal ykten oluan ankastrelik kesme kuvvetleri aadaki formlle hesaplanr. M1 = P * lo * ( ln lo ) * ( ln lo ) / ( ln * ln ) + ( M1 + M2 ) / ln / ( ln * ln )

M2 = P * lo * lo * ( ln lo ) / (ln * ln ) + ( M1+ M2 ) / ln lo = Kiri zerinde tanmlanm noktasal ykn kiri sol ucuna olan mesafesi (m) ln = Kiri temiz akl (m) M1=Sol uta ankastrelik moment (tm) M2=Sa uta ankastrelik moment (tm)

802

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


Demeden oluan ankastre tesirler

Demelerin ykleri kirilere sonlu elemanlarn mesnet reaksiyonlarndan oluturulan parabolik bir eri eklinde aktarlrlar. Bu erinin oluturduu fonksiyona gre ankastrelik kesme kuvvetleri ve momentler programda otomatik olarak hesaplanr. Dolaysyla programda gen, trapez, dzgn eklinde yaklak yk dalmndan bahsedilemez.
Raporlar

Kiri Ykleri raporu Rapor mens altnda Kiri Ykleri satr tklanarak hazrlanr. Bu raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr. Simge Kiri Kat Ln / lo m Birimi Aklamas Yk bilgilerinin verildii kiriin addr. Yk bilgilerinin verildii kiriin bulunduu katn addr. Kiri temiz akldr / Kirite noktasal yk tanmlanmsa kiri zerinde tanmlanm bu ykn kiriin sol ucuna mesafesidir. Bu bilgi ekstra satrnn olduu satrda grnr. Ykn hangi elemandan etkidii veya ykn niteliini aklayan terim yazlr. Zati, kiriin kendi arlndan oluan tesirleri; Duvar, kiriin zerindeki duvar arlndan oluan tesirleri; Ekstra, kiri zerindeki tanmlanm noktasal ykten oluan tesirleri,D1 ,D2 vb, demelerden oluan tesirleri iaret eder. kg /m2 veya kg tm tm t t Srasyla sabit ve hareketli yklerin deerleridir. Demlere ait satrlarda kg /m2 cinsinden, noktasal yke(ekstra yke) ait satrlarda ise kg cinsinden belirtiriler. Kiri sol ucunda sabit ykten hesaplanan kiri ankastrelik momentidir. Kiri sol ucunda hareketli ykten hesaplanan kiri ankastrelik momentidir. Kiri sol ucunda sabit ykten oluan kiri ankastrelik kesme kuvvetidir. Kiri sol ucunda hareketli ykten oluan kiri ankastrelik kesme kuvvetidir.

Nereden

G/Q Mg1 Mq1 Vg1 Vq1

803

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge Mg2 Mq2 Vg2 Vq2 Ed. G Ed. Q Birimi tm tm t t t/m t/m Aklamas Kiri sa ucunda sabit ykten hesaplanan kiri ankastrelik momentidir. Kiri sa ucunda hareketli ykten hesaplanan kiri ankastrelik momentidir. Kiri sa ucunda sabit ykten oluan kiri ankastrelik kesme kuvvetidir. Kiri sa ucunda hareketli ykten oluan kiri ankastrelik kesme kuvvetidir. Sabit ykn edeer dzgn yayl yk karldr. Hareketli ykn edeer dzgn yayl yk karldr.

Deprem Ynetmelii Kiri Tahkikleri


Boyuna donat koullarnn kontrol Kiri mesnetlerinde stteki ekme donatsnn minimum oran,
fcd / fyd bants ile kontrol edilir. Program sol mesnet orann Sol sa mesnet orann ise

Sa simgeleriyle raporlar. Mesnette hi bir koulda , fcd / fyd < = Asmevcut / bw * d olmasna izin verilmez. Gerekirse donat arttrlr. (Bu koul kiri-kiri birleimli basit- mesnetlerde kontrol edilmez.) bw = kiri genilii d = kiriin pas pay dlm ykseklii Asmevcut = mesnetteki mevcut donat alan fctd = kiriin betonunun tasarm ekme dayanm fyd = kiriin boyuna donatsnn tasarm akma dayanm

804

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


Kiri mesnetlerindeki alt donat, 1.ve 2. deprem blgelerinde ayn mesnetteki st donatnn %50sinden az olamaz. 3. ve 4. deprem blgelerinde bu oran %30a indirilir.

1. ve 2. deprem blgelerinde, programda, Asmesnetalt< Asmesnetst * 50 / 100 olmasna hi bir koulda izin verilmez. Gerekirse donat arttrlr. (Basit mesnetler hari) 3. ve 4. deprem Asmesnetalt< Asmesnetst * 30 / 100 olmasna izin verilmez. Gerekirse donat (Basit mesnetler hari)
Aklk ve mesnetlerde ekme donats oran TS500de verilen maksimum deerden ve %2den fazla olamaz.

TS500de de bu oran %2 verilmitir. Donat hibir koulda bu koulla belirlenen snrdan fazla olamaz. Fazla olmas durumunda program maksimum pursantajn fazla olduu kiri iin kesit yetersiz mesaj verecektir. Programda aklkta M=18.562 tm momentine sahip bir bw=25 H=50 cm boyutlarnda pas pay d=3 cm olan kiriin BS20 ve S220 malzemeleri iin donats As=18.562 cm bulunmutur. Bu kiriin maksimum pursantaj kontrol aadaki gibi yaplr. Kiri pursantaj hesaplanr. =
As 18.562 = = 0.027 bulunur. bw (h h' ) 25 ( 50 3)

=0.027 > 0.02 olduu iin bu kirite kesit yetersizdir. Kiriin boyutlar yeterince bytlmelidir.

Kirilerin Kesme Gvenlii

Ve = Vdy ( Mpi + Mpj ) / ln hesaplanr. Ve <= 0.22 * bw * d * fcd olmaldr. Aksi durumda program kesit yetersiz uyars verecektir. Ve = Kirilerde enine donat hesabnda esas alnacak kesme kuvveti Vdy = Kiriin kolon yznde dey yklerden oluan basit kiri kesme kuvveti Mpi = Kiriin sol ucunda hesaplanan peklemeli tama gc momenti Mpj = Kiriin sa ucunda hesaplanan peklemeli tama gc momenti

805

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar bw = Kiri genilii d = Kiriin pas pay dlm ykseklii fcd = Betonun hesap basn dayanm
Raporlar

Simge sim Kat bw hk ln fctd fyd Sol

Birimi

Aklamas Deprem tahkiki bilgilerinin verildii kiriin addr. Deprem tahkiki bilgilerinin verildii kiriin bulunduu katn addr.

m m m kgf/cm2 kgf/cm2

Kiriin gvde geniliidir. Kiri yksekliidir. Kiri temiz akldr. Kiriin betonunun tasarm ekme dayanmdr. Kiriin betonunun tasarm basn dayanmdr. Kiriin sol mesnedinin st tarafnda mevcut ekme donatdan hesaplanan donat orandr. Sol = Assolstmevcut/ [bw * (h-pas pay)] Kiriin sa mesnedinin st tarafnda mevcut ekme donatdan hesaplanan donat orandr. Sol = Assolstmevcut/ [bw * (hk-pas pay)]

Sa

Vr Vei Vej Vdyi

t t t t

Kiri kesitinin kesme dayanmdr. Deprem ynetmeliine gre, Vr=0.22 * fcd * bw * (hk-pas pay) Kiriin sol ucunda hesaplanan kesme kuvvetidir.* Kiriin sa ucunda hesaplanan kesme kuvvetidir.* Kiriin sol ucunda ve kolon yznde dey yklerden meydana gelen basit kiri kesme kuvvetidir.

806

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge Vdyj Mpist Mpialt Mpjst Mpjalt Birimi t tm tm tm tm Aklamas Kiriin sa ucunda ve kolon yznde dey yklerden meydana gelen basit kiri kesme kuvvetidir. Kiriin sol ucunda stte ekme kartacak yn iin hesaplanan peklemeli tama gc momentidir. Kiriin sol ucunda altta ekme kartacak yn iin hesaplanan peklemeli tama gc momentidir. Kiriin sa ucunda stte ekme kartacak yn iin hesaplanan peklemeli tama gc momentidir. Kiriin sa ucunda altta ekme kartacak yn iin hesaplanan peklemeli tama gc momentidir.

* Depremin soldan, sadan etkimesi durumlar sonucunda, sol ve sa u iin en olumsuz kesme kuvveti hesab yaplr. (Vei ve Vej). Bunun iin; (Mpist+Mpjalt), (Mpialt+Mpjst) hesaplanr. Byk olan alnr. (Mpmax olsun). Sol u iin; Vei=Vdyi + Mpmax/ln Sa u iin; Vej=Vdyj + Mpmax/ln hesaplanr.

Kiri Betonarmesi
Kirilerde en olumsuz ykleme kombinasyonun bulunmas

Kiri mesnetlerinde donat hesabnda kullanlacak moment deprem, dey, varsa rzgar ve toprak yklemelerinin sperpozisyonundan bulunur. Programda mesnetlerdeki donat hesab sol ve sa mesnette stte ve altta yaplr. Aklkta altta ise dey yklemeden oluan momentler yk katsaylar ile arplarak kullanlr ve donat hesab yaplr. Kiri dey ykleme itibariyle ters alyorsa, aklkta st blge iin de donat hesab yaplr. Hesap sonularnda en byk donat alann veren ykleme kombinasyonu, sz konusu kiri blgesi iin en olumsuz ykleme kombinasyonudur. Yk kombinezonlar aadaki gibidir. Mesnetlerde; 1.4 G + 1.6 Q (GSabit yklerden, Q hareketli yklerden yaplan dey ykleme ) G + Q E1 (E1, E2, E3, E4 yatay ve dey ynde %5 kaydrlm deprem yklemesi)

807

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar G + Q E2 G + Q E3 G + Q E4 0.9 G + Q E1 0.9 G + Q E2 0.9 G + Q E3 0.9 G + Q E4 G + 1.3 Q 1.3 W1 (W1, W2, W3, W4 rzgar yklemeleri) G + 1.3 Q 1.3 W2 G + 1.3 Q 1.3 W3 G + 1.3 Q 1.3 W4 0.9 G 1.3 W1 0.9 G 1.3 W2 0.9 G 1.3 W3 0.9 G 1.3 W4 1.4 G + 1.6 Q 1.6 H1 (H1, H2, H3, H4 toprak itkisi yklemeleri) 1.4 G + 1.6 Q 1.6 H2 1.4 G + 1.6 Q 1.6 H3 1.4 G + 1.6 Q 1.6 H4 0.9 G 1.6 H1 0.9 G 1.6 H2

808

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar 0.9 G 1.6 H3 0.9 G 1.6 H4 Aklkta; 1.4 G + 1.6 Q (GSabit yklerden, Q hareketli yklerden yaplan dey ykleme ) Kiri Donatlar diyalogunda veya raporlarda rnein G + Q E4 \ Alt eklinde grlen bir yazdan anlalan u olmaldr. G + Q E4 yklemesi yukarda listelenen yklemelerin en olumsuzudur. Kiri mesnedinde alt dm noktasnda G sabit , Q hareketli dey yklemelerden oluan momentler toplanm, E4 4. deprem yklemesinden oluan momentten kartlm ve sz konusu mesnette hesap momenti bulunmutur. Kiriin bu mesnetteki donat alan bu yklemede en byktr.
Kiri donat hesab

Kiri donat hesab tama gc ilkelerine gre yaplmaktadr.

b hf As d As bw Md = hesap momenti (tm) bw = kiri genilii (cm) b = tabla genilii (cm) hf = tabla ykseklii (cm) h As bw h As h Md h

809

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar As = kiri ekme blgesi donat miktar (cm2) As= kiri basn blgesi donat miktar (cm2) fcd = beton karakteristik hesap dayanm (kg/cm2) fyd = elik hesap dayanm (kg/cm2) Aadaki parametreler hesaplanr. = 1 0.646 1 2h' ; 1 = 1+ ; mL = 0.0679375 12 ; d = h 3 + 0,000404 fyd

Kesit dikdrtgen kesit ise, w = 0.00001 fcd bw h2 kesit tablal kesit ise, w = 0.00001 fcd b h 2 olarak hesaplanacaktr. m= Md W

m > mL ise, e = 0.4348 d ( 1 1.6 d ) ; f =

me ; = d d ; = 1 f +me 1.15

As =

100000 w ; As' = As Kesit ift donatldr. As ekme blgesinde, As basn blgesindedir. fyd h

m mL ise,

2 1 1 14.7194 m = 3.2
Kesit dikdrtgen kesit ise ( hf=0 );
> d ise

810

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


e = 0.4348 d ( 1 1.6 d ) ; f =
me ; = d d ; = 1 f +me 1.15

As =

100000 w ; As' = As Kesit ift donatldr. As ekme blgesinde, As basn blgesindedir. fyd h

d ise

= 0 ve As =

100000 w Kesit tek donatldr. As ekme blgesindedir. h fyd

Kesit tablal kesit ise ( hf>0 );

0.5063 hf ise h

> d ise e = 0.4348 d ( 1 1.6 d ) ; f = me ; = d d ; = 1 f +me 1.15

As =

100000 w ; As' = As Kesit ift donatldr. As ekme blgesinde, As basn blgesindedir. fyd h

d ise

= 0 ve As =

100000 w Kesit tek donatldr. As ekme blgesindedir. h fyd

>

0.5063 hf ise h

Md w1 = 0.00001 b w h 2 fcd ; mm = w1 j= b hf ; m1 = 0.255 ( 1) ( 1 j) j bw h

811

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


1 =

2.3 m1 b 2 1) j ; m 2 = mm m1 ; 'd = d + 0.554 ( bw 1 j 1

m 2 > mL ise

2 = 'd 1 ; m2 = 0.8696 2 ( 0.5 1 0.8 2 ) ; m3 = mm m1 m 2 3 =


1.15 m3 ; = 1 + 2 + 3 ; = 3

As =

100000 w ; As' = As Kesit ift donatldr. As ekme blgesinde, As basn blgesindedir. fyd h

m 2 mL ise

2 1 1 14.7194 m 2 ; = 1 + 2 = 3.2

'd ise

= 0 ve As = > 'd ise

100000 w Kesit tek donatldr. As ekme blgesindedir. h fyd

2 = 'd 1 ; m2 = 0.8696 2 ( 0.5 1 0.8 2 ) ; m3 = m m1 m 2 3 =


1.15 m3 ; = 1 + 2 + 3 ; = 3

As =

100000 w1 ; As' = As Kesit ift donatldr. As ekme blgesinde, As basn blgesindedir. fyd h

30/50 boyutlarnda, Md=6.835 tm, pas pay=3 cm, fyd=3652.174 kg/cm2, fcd=133.333 kg/cm2 olan dikdrtgen kesitli kiriin donatsnn el ile hesab

812

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


= 1 2 2 *3 = 0.88 ; 1 = 1.88 ; mL = 0.0679375 *1.88 *1.88 = 0.2401183 50

d =

0.646 *1.88 =0.271363 3 + 0.000404 * 3652.174

w=0.00001*133.33*25*50*50=83.33125 m = 6.835 / 83.33125 = 0.082


m < mL olduundan,

1.88 1.88 *1.88 14.7194 * 0.082 = 0.11075 3.2

< d olduundan,

As=100000*0.11075*83.33125 / ( 50 * 3652.174)=5.054 cm2 (ekme blgesinde) 25/60 boyutlarnda, Md=30.287 tm, pas pay=3 cm, fyd=1913.043 kg/cm2, fcd=106.667 kg/cm2 olan dikdrtgen kesitli kiriin donatsnn el ile hesab = 1 2*3 = 0.90 ; 1 = 1 + 0.90 = 1.90 ; mL = 0.0679375 * 1.90 *1.90 = 0.2452 60

d =

0.646 *1.90 = 0.3253 ; w1 = 0.00001*106.667 * 25 * 60 * 60 = 96 3 + 0.000404 *1913.043 30.287 = 0.31548 96

mm =

e = 0.4348 * 0.3253 * (1.90 1.6 * 0.3253) = 0.1951


f= 0.90 * 0.3253 = 0.25458 1.15

0.31548 0.1951 0.3253 = 0.321 ; = = 0.479 0.25458 + 0.31548 0.1951 1 0.321

813

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


As = 100000 * 0.479 * 96 =40.072 cm2 (ekme blgesinde) 1913.043 * 60

A 's = 0.321 * 40.072 =12.863 cm2 (basn blgesinde) 25/60 boyutlarnda, Md=52.697 tm, b=169 cm, hf=12cm, pas pay=3 cm, fyd=1913.043 kg/cm2, fcd=106.667 kg/cm2 olan tablal kiriin donatsnn el ile hesab = 1 2*3 = 0.90 ; 1 = 1 + 0.90 = 1.90 ; mL = 0.0679375 *1.90 * 1.90 = 0.2452 60

d =

0.646 *1.90 = 0.3253 ; w = 0.00001* 106.667 *169 * 60 * 60 = 648.962 3 + 0.000404 *1913.043

m=

52.697 = 0.0812 648.962

1.90 1.90 *1.90 14.7194 * 0.0812 = 0.1081> 0.5063*12/60=0.1006 3.2


25 * 60 * 60 * 106.667 = 96 100000

w=

m=

52.697 = 0.5489 96

j=

12 169 = 0.20 ; m1 = 0.255 * ( 1) * (1.90 0.20 ) * 0.20 = 0.499392 60 25


2.3 * 0.499932 = 0.675648 ; m 2 = 0.5489 0.499392 = 0.04535 1.90 0.2

1 =

169 2 'd = 0.3253 + 0.554 * ( 1) * 0.20 * = 0.9971 1.90 25 m2 = 0.04535 < mL = 0.2452 olduundan,

814

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar = 1.90 1.90 *1.90 14.7194 * 0.04535 = 0.057699 < 0.9971 3.2
100000 * 0.1081* 648.962 =61.09 cm2 (ekme blgesinde) 60 *1913.043

As =

30/70 boyutlarnda, Md=138.403 tm, b=174 cm, hf=12cm, pas pay=3 cm, fyd=3652.174 kg/cm2, fcd=133.333 kg/cm2 olan tablal kiriin donatsnn el ile hesab
= 1 2*3 = 0.914 ; 1 = 1 + 0.914 = 1.914 ; mL = 0.0679375 *1.914 *1.914 = 0.2489 70

d =

0.646 *1.914 = 0.2763 3 + 0.000404 * 3652.174

w = 0.00001* 133.333 *174 * 70 * 70 = 1136.77 m= 138.403 = 0.1218 < 0.2489 1136.77

1.914 1.914 *1.914 14.7191* 0.1218 0.5063 *12 = 0.1725 > = 0.0868 70 3.2
138.403 = 0.706 196

w1 = 0.00001* 30 * 70 * 70 *133.33 = 196 ; mm =

J=

12 174 = 0.1714 ; m1 = 0.255 * ( 1) * (1.914 0.1714) * 0.1714 = 0.366 70 30 2.3 * 0.366 = 0.483 ; m 2 = 0.706 0.366 = 0.34 1.914 0.1714

1 =

174 2 'd = 0.2763 + 0.554 * ( 1) * 0.1714 * = 0.5258 30 1.914 2 = 0.5258 0.483 = 0.0428 m 2 = 0.8696 * 0.0428 * ( 0.5 *1.914 0.8 * 0.04828 ) = 0.0342

815

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


m3 = 0.706 0.366 0.0342 = 0.3058 3 = 1.15 * 0.3058 = 0.3846 0.914

= 0.483 + 0.0428 + 0.3846 = 0.91014


= 0.3846 = 0.422 0.91014 100000 * 0.91014 *196 = 69.777 3652.174 * 70

As =

A 's = 0.422 * 69.777 = 29.456


Kiri Etriye Hesab

Kirilerde pilye olsa bile, kiri etriye hesabnda pilyeler dikkate alnmaz. Kiri etriye hesabnda kullanlacak kesme kuvveti deprem ynetmeliinde belirtilen bant ile hesaplanr. Ve = Vdy ( Mpi + Mpj ) / ln Ayrntl bilgi iin kirilerin kesme gvenlii konusunu inceleyiniz. Vcr=0.65 fctd bw d Ve Vdy >= 0.5 Vd ise Vc=0 alnr. Aksi durumda, Vc= 0.8 Vcr hesaplanr. (Vd=Yk katsaylaryla arplm dey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan kesme kuvvetidir.) Ve <=Vcr ise kayma donats minimum etriye koullar dikkate alnarak yerletirilir. Vr= 0.22 fcd bw d Vr < Ve ise kesit yetersizdir. Program uyar verecektir. Kesit yetersiz deilse aadaki bantdan kayma donats bulunur.
Asw Ve Vc = s f ywd d

816

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar

Kiri Raporlar
Kirilerin Betonarme Hesap Sonular Simge Birimi Aklamas Bu stunda her bir kiriin bilgileri 3 satr ierisinde raporlanmaktadr. Sol satr kiriin sol mesnedini, kiriin plandaki adnn yazld satr kiriin akln, sa satr ise kiriin sa mesnedini belirtmektedir. Raporu baslan kiriin kat genel ayarlarnda belirtilen katdr. Kiriin sol(1.satr) ve sa(3.satr) mesnetlerinde, kesitin st tarafnda en fazla ekme donats karan ykleme kombinasyonunun addr. Kiriin Sol(1.satr) ve Sa(3.satr) mesnetlerinde, kesitin alt tarafnda en fazla ekme donats karan ykleme kombinasyonunun addr. t Enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvvetidir. * Ve = Vdy ( Mpi + Mpj ) / ln Yk katsaylar ile arplm dey ykler ve depremin ortak etkisi altnda hesaplanan kesme kuvvetidir. Eik atlamay oluturan kesme kuvvetidir. Vcr=0.65 fctd bw d Betonun kesme dayanmna katksdr. Ve Vdy >= 0.5 Vd ise Vc=0 alnr. Aksi durumda, Vc= 0.8 Vcr hesaplanr. 1 metredeki etriye donatsnn alandr. TS500 de aklanm formller kullanlarak hesaplanan tabla geniliidir. * Kiri orasndaki momentin deeridir. (Bu deer her zaman dey yk faktryle arplm deerdir. 1.4G+1.6Q) Aklk momentinin sol mesnede mesafesidir.

Kiri

Kat st

Alt

Ve

Vd

Vcr

Vc Asw/s Tabla

t cm2/m cm

AkMom AkMomYeri

tm m

817

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Kirilerin Betonarme Hesap Sonular Simge Moment0 Birimi m Aklamas Kiriin moment sfr noktasnn sol ve sa ucuna olan mesafesidir. Sol ucu deeri 1.satrda, sa ucu deeri 3. satrda yazlr.

* Ayrntl bilgi iin kirilerin kesme gvenlii konusunu inceleyiniz. *Tabla hesab ayrntl bilgi iin Tayc Sistem Bilgileri bal altndaki Kiri Boyutlar konusunu inceleyiniz.

Kiri Donatlar Simge Birimi Aklamas Bu stunda her bir kiriin bilgileri 3 satr ierisinde raporlanmaktadr. Sol satr kiriin sol mesnedini, kiriin plandaki adnn yazld satr kiriin akln, sa satr ise kiriin sa mesnedini belirtmektedir. Raporu baslan kiriin kat genel ayarlarnda belirtilen katdr. m m Kiriin gvde geniliidir. Kiriin yksekliidir. Kiri kolona mesnetliyse ,kolon iinden kolon iene; kiri baka bir kirie mesnetli ise kiri ortasndan kiri ortasna; kiri, kirie ve kolona mesnetliyse kiri orasndan kolon kenarna llen uzaklktr. Kiriin ilgili blgesinde st tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momentidir. Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momentidir.

Kiri

Kat bw hk

ln

Mdst

tm

MdAlt

tm

818

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Kiri Donatlar Simge Hes.Asst Hes.AsAlt Mev. Asst Mev..AsAlt Montaj Dz Pilye Gvde Etriye Birimi cm2 cm2 cm2 cm2 adet - ap adet - ap adet - ap adet - ap ap/aralk/ara lk adet ap Aklamas Kiriin ilgili blgesinde st tarafta hesaplanan donat alandr. Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta hesaplanan donat alandr. Kiriin ilgili blgesinde st tarafta mevcut(toplam) donat alandr. Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta mevcut donat alandr. Kiriin montaj donatsdr. Kiriin dz donatsdr. Kiriin pilye donatsdr. Kiriin gvde donatsdr. Kiriin etriyesidir. Srasyla etriye ap, kiri aklndaki etriye aral ve kiri sklatrma blgesindeki etriye aral belirtilir. lgili mesnette (1.satr sol mesnet, 3. satr sa mesnet) kesitin ekme blgesinde bulunan donatnn adet apdr. lgili mesnette (1.satr sol mesnet, 3. satr sa mesnet) kesitin basn blgesinde bulunan donatnn adet apdr.

st ilave

Alt ilave

adet - ap

Kolonlar Burkulma Hesab


Teorisi

Kolon burkulma hesaplar, analiz srasnda P delta etkileri dikkate alnmamsa, ubat 2000 TS500 de aklanan Moment Bytme Yntemine gre yaplmaktadr. Durayllk (stabilite) gstergesi hesaplanr.

819

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


N di li = 1.5i 0.05 Vfi
i = i katndaki greli kat telenmesi
N di =i katndaki her bir kolonun tasarm eksenel kuvvetinin eksenden eksene llen kolon li

boyuna blnmesinden elde edilen deerlerin toplam


Vfi = i katndaki toplam kesme kuvveti

Yukardaki koul salanyorsa, o katta yeterli rijitlik bulunduu ve yanal telenmenin nlenmi olduu varsaylr. Aksi durumda yanal telenmenin nlenmemi olduu varsaylr. Srasyla alt ve st dm noktasnda, I l kolonlar iin hesaplanr. I = Kolon atalet momenti
l = Eksenden eksene llen kolon boyu

( )

Srasyla alt ve st dm noktasnda, I kiriler iin hesaplanr. l

( )

I =Kolonun st dm noktasna balanan kirilere ait atlanm kesitin atalet momentidir Iatlam= 0.2
Ig h 1 + 3 l n 2

ln=Kiri temiz akldr. h=Kiri yksekliidir. Ig=Kiri atalet momentidir. Kolon ucu dnmesi engelleme katsaylar ve ortalamas hesaplanr.

820

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar I l kolon a = I l kiri


m = 0.5( a + b ) a = Alt dm noktasnda kolon ucu dnmesi engelleme katsays b = st dm noktasnda kolon ucu dnmesi engelleme katsays m = Kolon ucu dnmesi engelleme katsaylar ortalamas

I l kolon ve b = I l kiri

Kolon etkili boyu katsays k yanal telenmesi nlenmi ve nlenmemi kat kolonlar iin hesaplanr. Yanal telenmesi nlenmi kat kolonlar iin; k=0.7 + 0.05( a + b ) (0.85 + 0.05 a ) 1 Yanal telenmesi nlenmemi kat kolonlar iin;
m < 2 ise, k =
20 m 1 + m 20

m 2 ise, k = 0.9 1 + m

Bir ucu mafsall olan yanal telenmesi nlenmemi kolonlarda, k=2+0.3 b alnr. Kolon etkili boyu hesaplanr.
l k = k ln

Kolon burkulma yk hesaplanr.


Nk =

2 ( EI )
l2 k

821

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Kolon etkili eilme rjitlii (EI), aadaki denklemden elde edilir.

(EI ) = 0.2E c I c + E s I s
1+ Rm

veya,

(EI ) = 0.4Ec I c
1+ Rm

Burada EcIc tm kolon kesitinin eilme rijitlii, EsIs de boyuna donat kesitinin, eleman kesiti arlk merkezine gre oluturduu eilme rijitliidir. Snme oran Rm, yanal telenmesi nlenmi sistemlerde, dey yklerden elde edilen kolon hesap eksenel kuvvetindeki kalc yk katsaysnn, toplam deere orandr.
Rm = Ngd Nd

Snme oran Rm, yanal telenmesi nlenmemi sistemlerde ise, tm kat kolonlar hesap kesme kuvvetlerindeki (Vd) kalc yk katks toplamnn, hesap kesme kuvvetleri toplamna orandr.
Rm =

Vgd Vd

(Tm kat iin)

Yatay telenmesi nlenmi kat kolonlarnda moment bytme katsays;


=
Cm 1.0 Nd 11.3 Nk

Burada, Cm=0.6 + 0.4 (M1/M2) 0.4 ; M1 M2 Kolon ular arasnda etkiyen herhangi bir yatay yk varsa Cm=1.0 alnr. Tasarmda kullanlacak tasarm momenti ile arplr. Md= M2 Yanal telenmesi nlenmemi kat kolonlarnda, tm kat kolonlar iin;

822

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


=
1 1 1.3

Nd Nk

1.0

Burada Nd ve Nk , o kattaki basn elemanlarnn tadklar eksenel tasarm yklerinin toplam ve kritik kolon yklerinin toplamdr. Bu deerler aadaki koulu salamaldr. Salamyorsa kolon boyutlarnn bytlmesi ynnde kullanc uyarlr.
Nd 0.45 Nk

Yanal telenmesi nlenmemi kat kolonlarnn her biri iin ayrca bireysel deerleri de hesaplanr. Bu hesaplarda Cm=1.0 alnmaldr. Hesap momentinin bulunmasnda, ve s deerlerinden byk olan kullanlr. Md = M2 veya Md = s M2 (byk olan Md kullanlr.) Ancak, serbest boy ile bulunan narinlik oran,
lk i > 35 Nd fckAc

olan kolonlarn hesap momentlerinin bulunmasnda, ve s deerlerinin arpm kullanlr. Md = s M2 Ac=Gvde kesiti beton alandr. fck=Beton karakteristik basn dayanmdr.

Kolon U Kuvvetleri
Kolon u kuvvetleri Betonarme mens altnda Kolon Donatlar diyalogunda Kuvvetler-Donat Alanlar sekmesinde tablo halinde verilmektedir. Bu tabloda kullanlan notasyonlarn aklamalar u ekildedir. Simge Yk Birimi Aklamas Kolon u kuvvetleri hesaplanrken kullanlan yklemenin addr. E1, E2, E3, E4 srasyla ktle merkezinden x yn iin +%5, -%5, y

823

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge Birimi Aklamas yn iin +%5, -%5 kaydrlm deprem yklemeleri, G sabit yklerden oluan dey hesap, Q hareketli yklerden oluan dey hesap, W1, W2, W3, W4 rzgar ve H1, H2, H3, H4 toprak itkisi yklemeleridir. ty1 tz1 tx1 my1 mb1 mx1 ty2 tz2 tx2 my2 mb2 mx2 t t t tm tm tm t t t tm tm tm Alt uta majr* aks dorultusunda kesme kuvvetidir. Alt uta normal (dey) kuvvettir. Alt uta minr* aks dorultusunda kesme kuvvetidir. Alt uta majr aks etrafnda eilme momentidir. Alt uta kolon dey ekseni etrafnda burulma momentidir. Alt uta minr aks etrafnda eilme momentidir. st uta majr aks dorultusunda kesme kuvvetidir. st uta normal (dey) kuvvettir. st uta minr aks dorultusunda kesme kuvvetidir. st uta majr aks etrafnda eilme momentidir. st uta kolon dey ekseni etrafnda burulma momentidir. st uta minr aks etrafnda eilme momentidir.

* majr ve minr aks tanm iin Elemanlarn Lokal Koordinat Sistemleri ve majr Eksenleri konusunu inceleyebilirsiniz.

Gl kolon kontrolleri
Deprem ynetmeliinde belirtilen Kolonlarn kirilerinden daha gl olmas koulu otomatik olarak kontrol edilir.

824

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Sadece erevelerden veya perde ve erevelerin birleiminden oluan tayc sistemlerde, her kolon kiri dm noktasna birleen kolonlarn tama gc momentlerinin toplam, o dm noktasna birleen kirilerin tama gc momentleri toplamndan en az %20 daha byk olacaktr. (Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) Mra = Kolonun veya perdenin serbest yksekliinin alt ucunda fcd ve fyd ye gre hesaplanan tama gc momenti Mr = Kolonun veya perdenin serbest yksekliinin st ucunda fcd ve fyd ye gre hesaplanan tama gc momenti Mri = Kiriin sol ucu i deki kolon veya perde yznde fcd ve fydye gre hesaplanan pozitif veya negatif tama gc momenti Mrj = Kiriin sa ucu j deki kolon veya perde yznde fcd ve fydye gre hesaplanan negatif veya Mra
Deprem Yn

Mra
Deprem Yn

Mrj

Mri

Mrj

Mri

Mr pozitif tama gc momenti,

Mr

Dm noktasna birleen kolonlarn her ikisinde de Nd 0.10 Ac fck olmas durumunda veya Tek katl binalarda ve ok katl binalarn en st katndaki dm noktalarnda veya Kirilerin sapland perdenin zayf dorultuda kolon gibi almas durumunda, yukardaki koulun salanmas zorunlu deildir. Nd = Yk katsaylar ile arplm dey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan eksenel kuvvet. (Kolonu en olumsuz yapan ykleme kombinasyonuna gre hesaplanr)

825

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Ac = Kolonun en kesit alan fck = Betonun karakteristik basn dayanm Dm noktasna birleen kolonlarn birinde Nd 0.10 Ac fck olmas ve sistemde (Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) koulunu salamayan kolonlarn olmas durumunda, gz nne alnan deprem dorultusunda binann herhangi i inci bir katnda,
i = Vis Vik 0.70

koulu salanyorsa, ilgili katn alt ve/veya stndeki baz kolonlarda (Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) n salanmamasna izin verilir. Nd 0.10 Ac fck koulunu salayan kolonlar (Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) koulunu salamasa bile Vis nin hesabnda kullanlabilir. Vik = Binann iinci katndaki tm kolonlarda gz nne alnan deprem dorultusunda hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam Vis = Binann iinci katnda, (Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) n hem alttaki hem de stteki dm noktalarnda saland kolonlarda, gz nne alnan deprem dorultusunda hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam
i = Vis Vik 0.70 in salanmas durumunda 0.70 < i < 1.00 aralnda (Mra+Mr) 1.2( Mri

+ Mrj) n hem alttaki, hem de stteki dm noktalarnda salad kolonlara etki eden eilme momentleri ve kesme kuvvetleri (1/ i ) oran ile arplarak attrlr. Herhangi bir katta uyarlacaktr. Programda gl kolon kontrol ile ilgi bilgiler Kolon Donatlar diyalogunda Zayf Kolon Bilgileri sekmesinde gsterilmektedir. Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) koulunu salamayan kolonlar ise, yine ayn diyalogda Kolonlar sekmesinde ZK stununda iaretlenir.
i = Vis Vik 0.70 koulu salamyorsa, kullanc

program tarafndan

Kolonlarn Kesme Gvenlii


(Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) bantsnn salanp salanmadna baklr. Mra = Kolonun veya perdenin serbest yksekliinin alt ucunda fcd ve fyd ye gre hesaplanan tama gc momenti

826

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Mr = Kolonun veya perdenin serbest yksekliinin st ucunda fcd ve fyd ye gre hesaplanan tama gc momenti Mri = Kiriin sol ucu i deki kolon veya perde yznde fcd ve fydye gre hesaplanan negatif tama gc momenti Mrj = Kiriin sa ucu j deki kolon veya perde yznde fcd ve fydye gre veya pozitif tama gc momenti, Mra
Deprem Yn

pozitif veya

hesaplanan negatif

Mra
Deprem Yn

Mrj

Mri

Mrj

Mri

Mr

Mr

(Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) salanyorsa M ve Ma aadaki bantlardan hesaplanr; Mpi=1.4Mra (Peklemeli tama gc momenti) Mpj=1.4Mr (Peklemeli tama gc momenti)
Mp = Mpi + Mpj

Mh(i)=allan katta kolon st ucundaki momenttir. Mha(i)=allan katta kolon alt ucundaki momenttir. Mha(i+1)=allan katn bir st katnda kolon alt ucundaki momenttir. Mh(i-1)=allan katn bir alt katnda kolon st ucundaki momenttir.
M = Mh( i ) Mp Mh( i ) + Mha( i + 1)

827

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


Ma = Mha( i ) Mp Mha( i ) + Mh( i 1)

(Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) koulu salanmyorsa M ve Ma aadaki bantlardan hesaplanr; M=1.4Mra Ma=1.4Mr Kolonlarn enine donat hesabna esas alnan kesme kuvveti Ve hesaplanr.
Ve = ( Ma + Mb ) / l n

l n = Kolonun kiriler arasnda kalan yksekliidir.

Ve 0.22 Aw fcd veya Ve Vr=0.65 fctd Aw (Aw kolon alan) ise o kolonun kesme gvenlii salanmtr. Deilse salanmamtr ve kullanc kolon donatlarnda K mesaj ile uyarlr.

Kolonda Maksimum Normal Kuvvet Kontrol


Her kolon iin Ac
Nd max 0.5fck

bants otomatik kontrol edilir. Salamyorsa kullanc kolon

donatlarnda E mesaj ile uyarlr. Ac = Kolon brt alandr. Ndmax = Yk katsaylar kullanarak, sadece dey yklere gre veya dey ykler ve deprem yklerine gre hesaplanan eksenel kuvvettir. fck = Betonun karakteristik silindir basn dayanmdr.

Deprem Ynetmelii Kolon Raporu (Gl Kolon ve Kesme Kuvveti Raporlar)


Kolonlarn deprem ynetmelii ile ilgili kontrolleri Deprem Ynetmelii Kolon Raporunda baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii ve Deprem Ynetmelii Kolon Raporu satr tklanr. Bu raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.

828

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge sim Kat Yn Birimi Aklamas Kontrol yaplan kolonun addr. Kontrole yaplan kolonun katdr. Kontroln hangi ynde yapld bilgisi verilir. majr* veya minr. lgili kattaki kolon zayf kolon olarak hesaplanmsa baka bir deyile (Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) koulu salanmyorsa bu stuna + iareti konulur. Kolon gl kolon ise hibir iaret yoktur. lgili kattaki kolonun st ve alt ularnda (Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) salanp salanmad bilgisidir. Salanmayan ucun ad yazlr. (Alt veya st). Koul salanrsa bo braklr. tm tm tm st kattaki kolonun alt ucunda hesaplanan tama gc momentidir. lgili kattaki kolonun st ucunda hesaplanan tama gc momentidir. Kiriin sa ucunda kolon veya perde yznde hesaplanan pozitif tama gc momentidir. Kiriin sa ucunda kolon veya perde yznde hesaplanan negatif tama gc momentidir. Kiriin sol ucunda kolon veya perde yznde hesaplanan pozitif tama gc momentidir. Kiriin sol ucunda kolon veya perde yznde hesaplanan negatif tama gc momentidir. allan katn bir st katnda kolon alt ucundaki momenttir. allan katta kolon alt ucundaki momenttir. allan katta kolon st ucundaki momenttir. allan katn bir alt katnda kolon st ucundaki momenttir.

Zk

Maf

Mra Mr Mrj+

Mrj-

tm

Mri+

tm

MriMha(i+1) Mha(i) Mh(i) Mh(i-1)

tm tm tm tm tm

829

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge Mp Mpa M Birimi tm tm tm Aklamas allan katta kolon st ucunda hesaplanan peklemeli momenttir allan katta kolon alt ucunda hesaplanan peklemeli momenttir Kolonun serbest yksekliinin st ucunda, kolon kesme kuvvetinin hesabnda esas alnan momentidir. Kolonun serbest yksekliinin alt ucunda, kolon kesme kuvvetinin hesabnda esas alnan momentidir. Kolon enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvvetidir. Ve=(M+Ma)/ln Vr=0.65fctdAw ve 0.22Awfcd nin kk olandr.

Ma

tm

Ve Vmax

t t

* majr ve minr aks tanm iin Elemanlarn Lokal Koordinat Sistemleri ve majr Eksenleri konusunu inceleyebilirsiniz.

Kolon Betonarmesi
Kolon iin en olumsuz ykleme kombinasyonun bulunmas

Kolon donat hesabnda kullanlan hesap tesirleri(Mxd, Myd, Nd ) deprem, dey, varsa rzgar ve toprak yklemelerinin sperpozisyonundan bulunur. Programda TS500 de verilen yk katsaylar kullanlarak her bir ykleme iin alt ve st dm noktalarnda kolon donat hesab yaplr. Hesap sonularnda en byk donat alann veren ykleme, sz konusu kolon iin en olumsuz ykleme kombinasyonudur. Yk kombinezonlar aadaki gibidir. 1.4 G + 1.6 Q (GSabit yklerden, Q hareketli yklerden yaplan dey ykleme ) G + Q E1 (E1, E2, E3, E4 yatay ve dey ynde %5 kaydrlm deprem yklemesi) G + Q E2 G + Q E3

830

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar G + Q E4 0.9 G + Q E1 0.9 G + Q E2 0.9 G + Q E3 0.9 G + Q E4 G + 1.3 Q 1.3 W1 (W1, W2, W3, W4 rzgar yklemeleri) G + 1.3 Q 1.3 W2 G + 1.3 Q 1.3 W3 G + 1.3 Q 1.3 W4 0.9 G 1.3 W1 0.9 G 1.3 W2 0.9 G 1.3 W3 0.9 G 1.3 W4 1.4 G + 1.6 Q 1.6 H1 (H1, H2, H3, H4 toprak itkisi yklemeleri) 1.4 G + 1.6 Q 1.6 H2 1.4 G + 1.6 Q 1.6 H3 1.4 G + 1.6 Q 1.6 H4 0.9 G 1.6 H1 0.9 G 1.6 H2 0.9 G 1.6 H3 0.9 G 1.6 H4

831

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Kolon Donatlar diyalogunda veya raporlarda rnein G + Q E4 \ Alt eklinde grlen bir yazdan anlalan u olmaldr. G + Q E4 yklemesi yukarda listelenen yklemelerin en olumsuzudur. Kolon alt dm noktasnda G sabit , Q hareketli dey yklemelerden oluan mx1, my1, tz1 toplanm, E4 4. deprem yklemesinden oluan mx1, my1, tz1 kartlm ve kolon Mxd, Myd ve Nd hesap tesirleri bulunmutur. Kolon donat alan bu yklemede en byktr.
Kolon Donatsnn Bulunmas

Programda kolonlarn betonarme hesab tama gc yntemi kullanlarak iki eksenli eilmeye gre yaplr. Kullanlan yntem Adnan akrolu Erkan zer in eik eilme ve eksenel kuvvet etkisindeki dikdrtgen betonarme kesitlerde tama gc formleri kitabnda aklad yntemdir. y Myd

Nd Mxd b

Myd : Kolon y lokal ekseni etrafndaki sperpozisyon sonucunda bulunan eilme momentidir. Mxd : Kolon x lokal ekseni etrafndaki sperpozisyon sonucunda bulunan eilme momentidir. Nd : Sperpozisyon sonucunda bulunan eksenel basn kuvvetidir. b,h: kesitin x ve y eksenleri dorultularndaki kenar uzunluklardr. fck : Beton karakteristik basn dayanmdr. fyk: elik akma dayanmdr. nce aadaki birimsiz parametreler hesaplanr.
n=
Myd Mxd Nd , mx = , my = 2 bhfck bh fck b 2 hfck

832

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


S220 donat eliine ait formller:

n < 0.20 ise; m = mx + k my , (my mx) k = (3 - 6.65 n) my + 2.65 n + 0.10


= 2.86 m + 2.92 n n - 1.78 n

0.20 n 0.30 ise; m = mx + k my , (my mx) k = (-1.33 - 15 n) my - 1.4 n + 0.91


= 2.92 m - 1.92

n > 0.3 ise, m = mx + k my , (my mx) k = (3.67 1.67 n) my + 0.85 1.2 n


= 2.92 m +0.65 n n + 0.254 n 0.33

S420 ve stt elie ait formller: n < 0.20 ise;

m = mx + k my , (my mx) k = (2 - 6.65 n) my + 2.65 n + 0.20


= 2.86 m + 2.92 n n - 1.48 n

0.20 n 0.30 ise; m = mx + k my , (my mx) k = (-4.33 - 25 n) my - 2.05 n + 1.14

833

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


= 2.92 m - 1.92

n > 0.3 ise, m = mx + k my , (my mx) k = (3.67 1.67 n) my + 0.75 0.75 n


= 2.92 m +0.62 n n + 0.254 n 0.32

k2 katsays hesaplanr.
m 0.8 + 0.2 k2 = n m + 0.2 n

Yukardaki ad geen kitaptaki abaktan donat yerletirme durumuna gre k1 katsays bulunur. Aadaki bantdan kolon donats hesaplanr. As=k1 k2 b h fck / fyk k1 katsays, kolonlarda donat yerletirme durumuna gre belirlenir. Analiz sonucunda program donaty drt kede eit donat olmas durumuna gre yerletirir. Kullanc analizden sonra herhangi bir aamada kolonlarn donat yerletirme durumunu deitirebilir. Donat yerletirme durumlar unlardr: Drt kenar boyunca eit ve dzgn yayl donat hali Programn varsaylan donat yerletirme durumudur. Kolon donat alan her kenarda eit donat olacak ekilde yerletirilir. 416-ke 618-kenar 25 60

834

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Kelerde ve kenar ortalarnda toplam sekiz eit donat hali Kullanc Kolon Donatlar diyalogundan iaretleyerek seer. Program gerekirse donat adet ve apn otomatik deitirir.

1214 25 60

Bu rnekte iroz aral Deprem Ynetmelii artna uymuyor. Kullanc yapmamal. Toplam donatnn 3/16 snn kelerde, 1/16 snn kenar ortalarnda bulunmas hali Kullanc Kolon Donatlar diyalogundan iaretleyerek seer. Program gerekirse donat adet ve apn otomatik deitirir. 1214 25 60

Bu rnekte iroz aral Deprem Ynetmelii artna uymuyor. Kullanc yapmamal. Karlkl iki kenarda eit ve dzgn yayl donat hali Kullanc Kolon Donatlar diyalogundan iaretleyerek seer. Program gerekirse donat adet ve apn otomatik deitirir. 816 25 60

835

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar

Bu rnekte iroz aral Deprem Ynetmelii artna uymuyor. Kullanc yapmamal. 80/30 boyutlarnda Myd= -54.303 tm, Mxd=26.514 tm, Nd=14.746, fck=200 kg/cm2(BS20), fyk=4200(S420) kg/cm2 bir kolonun drt kenar boyunca eit ve dzgn yayl donat haline gre betonarme hesab el ile hesab (Program kts; Ashesap=78.003 cm2, Asmevcut=78.54 cm2 (414 + 3616):
n= Myd Mxd Nd , mx = , my = bhfck bh2 fck b 2 fck
14.746 = 0.0307 0.8 * .03 * 2000

n=

mx =

54.303 0.3 * 0.80 2 * 2000 26.514 0.30 2 * 0.8 * 2000

= 0.141

my =

= 0.184

n < 0.3 olduundan k = (2 - 6.65 n) my + 2.65 n + 0.20 k = (2 6.65 * 0.0307) * 0.184 + 2.65 * 0.0307 + 0.20 = 0.6117 m = mx + k my m = 0.141 + 0.6117 * 0.184 = 0.254
= 2.86 m + 2.92 n n - 1.48 n = 2.86 * 0.254 + 2.92 * 0.0307 * 0.0307 1.48 * 0.0307 = 0.684
=
h 2 * PasPayi 0.80 2 * 0.025 = = 0.937 (Pas pay = 2.5 cm) 0.80 h

836

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


m 0.8 0.254 0.8 + 0.2 * + 0.2 n 0.0307 0.937 k2 = = = 0.857 0.254 m + 0.2 + 0.2 0.0307 n

Abaktan k1 = 1.17 okunur. As = k1 k2 b h fck / fyk As = 1.17 * 0.857 * 0.684 * 80 * 30 * 200/4200 As = 78.38 cm2 bulunur. Seilen donat 414 + 3616 = 78.54 cm2 dir. Pursantaj = 78.54 / (80*300) = 0.033 > 0.03 olduundan program bu kolon iin kolon donatlarnda maksimum pursantaj alyor (M) mesaj ile kullancy uyaracaktr.

Kolon Etriye(Enine Donat) Hesab


Kolon etriye hesab kolon sklatrma blgesi iin deprem ynetmeliinde n grlen formllerle yaplr. Kolonun her iki yn iin(majr ve minr) aadaki hesaplar yaplr. Byk olan Ash kullanlr. bk : En dtaki enine eksenler arasndaki uzaklk Nd : Sperpozisyon sonucunda bulunan eksenel basn kuvvetidir. (Betonarme hesapta kullanlan deer) b,h: Kesitin x ve y eksenleri dorultularndaki kenar uzunluklardr. Ac : Kolonun brt en kesit alandr. (Ac=b*h) pp : Kolon pas pay Ack: Sarg donatsnn dndan dna alnan l iinde kalan ekirdek beton alandr. Ack= (b-2*pp) * (h-2*pp ) EtriyeDonatAlan=Kullanlacak etriye donatsnn alan (rnein 8lik donat 0.50 cm2 dir.) EtriyeKolSays=Kolon kesitinde bulunan etriye ve irozlarn toplam kol saysdr. bk= b 2*pp + 0.8 (majr iin) (8lik etriye kabul)

837

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar bk = h- 2*pp + 0.8 (minr iin) (8lik etriye kabul) (Ash1/s) = 0.3 bk [(Ac/Ack) 1 ] (fck/fywk) ve (Ash2/s) = 0.075 bk (fck/fywk) hesaplanr. (Ash1/s) ve (Ash2/s) den by (Ash/s) dir. Nd 0.2 Ac fck ise (Ash/s) = 2/3 * (Ash/s) dikkatte alnr. Kolondaki iroz says deprem ynetmelii artlar (7.3.4e gre) baz alnarak bulunur. iroz ile beraber kolonda kullanlan etriye kol says bulunur. (EtriyeKolSays) (rnein 50 cm geniliinde bir kolonun bu genilikteki irozu 1 tanedir. Etriye kol says ise 3 dr.) s = EtriyeDonatAlan*EtriyeKolsays / (Ash/s) Kolon etriye hesab kolon orta blgesi iin 1 metredeki enine donat miktar: majr ve minrde her iki yn ayr olmak zere Ve deeri hesaplanr. (Ayrntl bilgi iin Kolonlarn Kesme Gvenlii baln inceleyiniz.) Programda ve, majr yn iin Vemaj, minr yn iin Vemin notasyonu kullanlmaktadr. Betonun kesme dayanma katks hesaplanr. majr yn iin; Vcrmaj= 0.65 * fctd * b * (d-pp) Vcmaj=0.8 * Vcrmaj (Vemaj 0.5* Vd ve ayn zamanda Nd 0.05 Ac fck ise) aksi durumda, Vcmaj=0 alnr. fctd : Beton hesap ekme dayanm fywd:Enine donatnn tasarm akma dayanm b : Kolon majr dzleminde kolon genilii d : Kolonun minr dzlemindeki genilii

838

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar pp:Kolon pas pay Vd:Ykleme kombinasyonundan hesaplanm en olumsuz kesme kuvveti Nd :Ykleme kombinasyonundan hesaplanm en olumsuz eksenel kuvvet. Asws1 = (Vemaj-Vcmaj) / (fyd * (b-pp) ) Aswminimum = 0.3 * fctd * (b-pp) / fyd (TS500 min koul) Aswsmaj = Asws1 ve Aswminimum dan byk olandr. Kullanlan etriye donat apna gre aralk bulunur. s_majr = EtriyeDonatAlan*EtriyeKolsays / (Aswmaj) Minr yn iin; Vcrmin= 0.65 * fctd * (b-pp) * d Vcmin=0.8 * Vcrmin (Vemin 0.5* Vd ve ayn zamanda Vd 0.5 Ac fck ise) aksi durumda, Vcmin=0 alnr. Asws1 = (Vemin-Vcmin) / (fyd * (d-pp)) Aswminimum = 0.3 * fctd * (d-pp) / fyd (TS500 min koul) Aswsmin = Asws1 ve Aswminimum dan byk olandr. s_minr = EtriyeDonatAlan*EtriyeKolsays / (Aswmin) s_majr ve s_minr karlatrlr ve kk olan kolon orta blgesi araldr. Bu aralk ayrca ynetmelik koullar ile karlatrlr ve elverisiz olan kullanlr.
50/25 bir kolonun el ile etriye hesab

BS20(fck=200), Etriye S220(fywk=2200), Nd=10.11 ton, pas pay=2.5 cm, Vemaj=7.06 t., Vemin=3.84 t, Vcrmin=7.80 t., Vcrmaj=6.59 t. majr;

839

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar bk= 50 2*2.5 + 0.8 = 45.8 cm (Ash1/s) = 0.3* 45.8*[ (50*25/ 45.8*20.8)-1] * 200/2200 =0.3898 (Ash2/s) = 0.0075 * 45.8 * 200/2200= 0.0333 (Ash/s)= 0.3898 dir. Nd <0.2 * 25 * 50 * 200 = 50 ton olduundan (Ash/s)= 2/3*0.3898=0.2598 Etriye kolu 3(etriye + 1 iroz) ve 8 etriye kullanlacak, buna gre s Aralkmajor = 0.5 * 3 / 0.2598 =5.76 =6 cm Minr; bk= 25 2*2.5 + 0.8 = 20.8 cm (Ash1/s) = 0.3* 20.8*[ (50*25/ 45.8*20.8)-1] * 200/2200 =0.177 (Ash2/s) = 0.0075 * 25.8 * 200/2200= 0.00175 (Ash/s)= 0.177 dir. Nd <0.2 * 25 * 50 * 200 = 50 ton olduundan (Ash/s)= 2/3*0.177 =0.118 Etriye kolu 2(1 etriye) ve 8 etriye kullanlacak, buna gre s Aralkminr = 0.5 * 2 / 0.118 =8.47 -> 8 cm Bu hesaplara gre kolon etriye sarlma blgesi aral 6 cm dir. Ynetmelik koullarna uygundur. Orta blge: majr; Asws1 = (7.06 6.89) / (1.91304*47.5) = 0.00187 cm2 /cm = 0.187 cm2/m

840

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Aswminimum= 0.3 * 0.010667 * 47.5 / 1.91304 = 0.079 cm2/cm = 7.95 cm2/m Aswsmaj = 7.95 cm2/ m (Kolon donatlar ktlarnda baslan deer) aralkmajor = 0.5 *3 / 0.0795 = 18.9 cm minr; Asws1 = ok kk nemsiz Aswminimum= 0.3 * 0.010667 * 22.5 / 1.91304 = 0.0376 cm2/cm = 3.76 cm2/m Aswsmaj = 3.76 cm2/ m (Kolon donatlar ktlarnda baslan deer) aralkminr = 0.5 * 2 / 0.0376 = 26.5 cm kolon orta blgesi aral = 18.9 cm. Deprem ynetmelii ve TS500 koullar dolays ile seilen aralk= 12 cm. dir. Bu hesaplara gre kolon etriye sarlma blgesi aral 6 cm dir. orta blge aral ise 12 cm dir. Program ayrca birleim blgesi iin minimum koullar dikkate alarak da ayrca etriye aral hesaplar. Bu rnek iin minimum 10 cmdir. (Kuatlmam kolon-kiri birleim blgesinin minimum koullarna istinaden) Buna gre kolon etriyesi ktlarda, 8/12/6/10 eklinde grnecektir.

Kolon Raporlar
Kolonlarn betonarme, burkulma ve donat hesaplar bu raporda baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Kolon Betonarme satr tklanr. Bu raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr. Kolon Betonarme Hesap Sonular Simge sim Kat Ndmax t Birimi Aklamas Kolonun planda grnen addr. Kolonun katdr. Kolonda en byk eksenel kuvveti veren kombinasyondan

841

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Kolon Betonarme Hesap Sonular Simge Birimi Aklamas hesaplanan eksenel kuvvettir. Ykleme Ndmin Ykleme Acfck t t Ndmax deerinin bulunduu ykleme kombinasyonudur. Kolonda en kk eksenel kuvveti veren kombinasyondan hesaplanan eksenel kuvvettir. Ndmin deerinin bulunduu ykleme kombinasyonudur. Kolon alan ile beton karakteristik basn dayanmnn arpmdr. Ac*fck Kolon majr* dzleminde s enine donat aralna kar gelen ykseklik boyunca kolon u blgesindeki tm etriye kollarnn ve irozlarn en kesit alan deerlerinin majr dzleme dik dorultudaki izdmlerinin toplamdr. Kolon uzun kenarna paralel etriyelerin ve irozlarn toplam alanlarnn izdmleridir. (1) Kolon minr* dzleminde s enine donat aralna kar gelen ykseklik boyunca kolon u blgesindeki tm etriye kollarnn ve irozlarn en kesit alan deerlerinin minr dzleme dik dorultudaki izdmlerinin toplam Kolon ksa kenarna paralel etriyelerin ve irozlarn toplam alanlarnn izdmleridir. (1) Kolonda majr* dzlemde enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvvetidir. Ve=(M+Ma)/ln (2) Kolonda minr dzlemde enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvvetidir. Ve=(M+Ma)/ln (2) Majr dzlemde betonun kesme dayanmna katksdr. Vcrmaj=0.65 fctd .bw .d (bw:majr dzleminde kolon genilii, d: minr dzleminde kolon genilii-pas pay) Minr dzlemde betonun kesme dayanmna katksdr. Vcrmaj=0.65 fctd .bw .d (bw:majr dzleminde kolon genilii-pp, d: minr dzleminde kolon genilii-pas pay)

Ashmaj

cm2

Ashmin

cm2

VeMaj

Vemin

Vcrmaj

Vcrmin

842

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Kolon Betonarme Hesap Sonular Simge Birimi Aklamas Majr dzlemde betonun kesme dayanmna katksdr. Vemaj 0.5* Vd ve ayn zamanda Vd 0.5 Vd ise Vcmaj=0 aksi durumda Vcmaj=0.8 * Vcrmaj deeri kullanlr. (Vd, Ykleme kombinasyonundan hesaplanm en olumsuz kesme kuvveti, Nd ise en olumsuz eksenel kuvvettir. Minr dzlemde betonun kesme dayanmna katksdr. Vemin 0.5* Vd ve ayn zamanda Vd 0.5 Vd ise Vcmin=0 aksi durumda Vcmin=0.8 * Vcrmin deeri kullanlr. (Vd, Ykleme kombinasyonundan hesaplanm en olumsuz kesme kuvveti, Nd ise en olumsuz eksenel kuvvettir. 1 metredeki kayma donats alan (majr dzlemde) 1 metredeki kayma donats alan (minr dzlemde)

Vcmaj

Vcmin

Asws/maj Asws/maj

cm2 cm2

* majr ve minr dzlemi tanm iin Elemanlarn Lokal Koordinat Sistemleri ve majr Eksenleri konusunu inceleyebilirsiniz.

(1) Ash forml iin Kolon Etriye Hesab konusunu inceleyebilirsiniz. (2) Vemaj ve Vemin deerlerinin nasl hesapland Kolonlarn Kesme Gvenlii konusunda anlatlmtr. kinci Mertebe Momentleri(Moment Bytme Yntemi) Simge Kat Deer Duyarllk di m Birimi Aklamas Burkulma hesabnn yapld katn addr. Durayllk (stabilite) gstergesidir.

i. katn en byk greli kat telemesidir.

843

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar kinci Mertebe Momentleri(Moment Bytme Yntemi) Simge Birimi Aklamas i katndaki her bir kolonun tasarm eksenel kuvvetinin eksenden eksene llen kolon boyuna blnmesinden elde edilen deerlerin toplamdr. i katndaki toplam kesme kuvvetidir. E1 ve E2 deprem yklemelerinde x yn, E3 ve E4 deprem yklemelerinde y yn kat kesme kuvveti kullanlr. x yn +%5 eksantristesindeki deprem yklemesinin addr. Bu stuna durayllk, di, Top.Ndi/Li ve Vfi deerlerinin E1 yklemesi sonucunda bulunan sonular yazlr. x yn -%5 eksantristesindeki deprem yklemesinin addr. Bu stuna durayllk, di, Top.Ndi/Li ve Vfi deerlerinin E2 yklemesi sonucunda bulunan sonular yazlr. y yn -%5 eksantristesindeki deprem yklemesinin addr. Bu stuna durayllk, di, Top.Ndi/Li ve Vfi deerlerinin E3 yklemesi sonucunda bulunan sonular yazlr. y yn +%5 eksantristesindeki deprem yklemesinin addr. Bu stuna durayllk, di, Top.Ndi/Li ve Vfi deerlerinin E4 yklemesi sonucunda bulunan sonular yazlr.

Top.Ndi/Li

t/m

Vfi

Ykleme E1

Ykleme E2

Ykleme E3

Ykleme E4

Durayllk gstergesi 0.05 den kk ya da eit ise yatay telenme nlenmi mesaj yazlr. Aksi durumda yatay telenme nlenmemi mesaj yazlr. sim Kat Yn
a
b

Burkulma kontrol yaplan kolonun planda grnen ismidir. Burkulma kontrol yaplan kolonun katdr. Kontroln hangi ynde yapld bilgisi verilir. majr* veya minr. Kolon alt ucunda kolon ucu dnmesi engelleme katsaysdr. Kolon st ucunda kolon ucu dnmesi engelleme katsaysdr.

844

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar kinci Mertebe Momentleri(Moment Bytme Yntemi) Simge k Nk t Birimi Aklamas Kolon etkili boyu katsaysdr. Kolon burkulma ykdr. x ve y dorultusundaki momentlerin sperpoze edilmesi sonucunda en byk donaty veren ykleme kombinasyonuna gre hesaplanan eksenel kuvvettir. x ve y dorultusundaki momentlerin sperpoze edilmesi sonucunda en byk donaty veren ykleme kombinasyonuna gre hesaplanan alt ve st dm noktasndaki momentlerdir. Moment katsaysdr. lgili kolon iin hesaplanan arttrma katsaysdr. Kat iin hesaplanan arttrma katsays ile eleman iin hesaplanan arttrma katsaysndan byk olandr.

Nd

M1, M2

tm

CM El Se

* majr ve minr dzlemi tanm iin Elemanlarn Lokal Koordinat Sistemleri ve majr Eksenleri konusunu inceleyebilirsiniz

Kolonlarn Donatlar Simge hx by Ykleme N,Mx,My MevAs t, tm, tm cm2 Birimi m m Aklamas Kolonun uzun kenar uzunluu Kolonun ksa kenar uzunluu Kolonda en fazla donaty karan kombinasyon Kombinasyondan hesaplanan betonarme hesaba esas dizayn kuvvetleri Kolondaki mevcut donat alan

845

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Kolonlarn Donatlar Simge Ke Kenar Birimi Aklamas Ke donats adet ve ap Kenar donats adet ve ap

Kolon Kiri Birleim Blgelerinin Kesme Gvenlii


Simgeler

h 1.Kiri bw1 2.Kiri bw2

:Tahkikin yapld yne paralel kolon boyutu [m] :Sol taraftaki kiri :1. kiriin genilii [m] :Sa taraftaki kiri :2. kiriin genilii [m]

bj :Tahkikin yapld ynde birleim blgesine saplanan kiriin dey orta ekseninden itibaren kolon kenarlarna olan uzaklklardan kk olannn iki kat [m] 3/4b As1j As2j As1i As2i Vkol :Kolonun tahkik yaplan yne dik boyutunun 3/4' [m] :1. kiriin sa ucunun st tarafndaki ekme donats [cm2] :1. kiriin sa ucunun alt tarafndaki ekme donats [cm2] :2. kiriin sol ucunun st tarafndaki ekme donats [cm2] :2. kiriin sol ucunun alt tarafndaki ekme donats [cm2] :Dm noktasnn stnde ve altnda hesaplanan kolon kesme kuvvetlerinin kk olan [t] :1.25fyk(As1j + As2i) - Vkol

Ve(+)

846

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Ve(-) VeMax :1.25fyk(As1i + As2j) - Vkol :Kuatlmam durumuna gre birleimin tayabilecei max kesme kuvveti[t]

Aklamalar

Kirilerin kolona drt taraftan birlemesi, her bir kiriin geniliinin kolon geniliinin 3/4nden daha az olmamas durumunda, kolon kiri birleimi kuatlm birleim, aksi durumda kuatlmam birleim olarak tanmlanacaktr. Ve(+)=1.25 fyk (As1j+ As2i) - Vkol hesaplanr. (ncelenen kiri 0 veya 90 dereceden farkl bir ada ise Ve deeri Cos ile arplarak x eksenine, Sin ile arplarak y eksenine iz drlr. Kirie ait alfa deeri eleman u kuvvetleri raporunda baslmaktadr.) Ve(-)=1.25 fyk (As1i+ As2j) - Vkol hesaplanr. (ncelenen kiri 0 veya 90 dereceden farkl bir ada ise Ve deeri Cos ile arplarak x eksenine, Sin ile arplarak y eksenine iz drlr. Kirie ait alfa deeri eleman u kuvvetleri raporunda baslmaktadr.) Ve(+) veya Ve(-)< Vemax ise kesme gvenlii salanyordur. Deilse salanmyordur. Bu durumda GVENSZ mesaj rapor edilir.

Perdeler Perde U Kuvvetleri


Panel u kuvvetleri Betonarme mens altnda Perde Betonarme diyalogunda Kuvvetler-Donat Alanlar sekmesinde tablo halinde verilmektedir. Bu tabloda kullanlan notasyonlarn aklamalar u ekildedir. Simge Birimi Aklamas Perde u kuvvetleri hesaplanrken kullanlan yklemenin addr. E1, E2, E3, E4 srasyla ktle merkezinden x yn iin +%5, -%5, y yn iin +%5, -%5 kaydrlm deprem yklemeleri, G sabit yklerden oluan dey hesap, Q hareketli yklerden oluan dey hesap, W1, W2, W3, W4 rzgar ve H1, H2, H3, H4 toprak itkisi yklemeleridir. t t Alt uta majr* aks dorultusunda kesme kuvvetidir. Alt uta normal (dey) kuvvettir.

Yk

ty1 tz1

847

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Simge tx1 my1 mb1 mx1 ty2 tz2 tx2 my2 mb2 mx2 Birimi t tm tm tm t t t tm tm tm Aklamas Alt uta minr* aks dorultusunda kesme kuvvetidir. Alt uta majr aks etrafnda eilme momentidir. Alt uta kolon dey ekseni etrafnda burulma momentidir. Alt uta minr aks etrafnda eilme momentidir. st uta majr aks dorultusunda kesme kuvvetidir. st uta normal (dey) kuvvettir. st uta minr aks dorultusunda kesme kuvvetidir. st uta majr aks etrafnda eilme momentidir. st uta kolon dey ekseni etrafnda burulma momentidir. st uta minr aks etrafnda eilme momentidir.

* majr ve minr aks tanm iin Elemanlarn Lokal Koordinat Sistemleri ve majr Eksenleri konusunu inceleyebilirsiniz.

Perdelerin Tasarm Eilme Momentleri


Simgeler

My1 My2 My3 My4 My1A

:Perdenin 1. deprem yklemesinden st ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 2. deprem yklemesinden st ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 3. deprem yklemesinden st ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 4. deprem yklemesinden st ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 1. deprem yklemesinden alt ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm]

848

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar My2A My3A My4A Hw [m] Hcr :Perdenin 2. deprem yklemesinden alt ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 3. deprem yklemesinden alt ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Perdenin 4. deprem yklemesinden alt ucunda hesaplanan tasarm eilme momenti [tm] :Temel stnden veya zemin kat demesinden itibaren llen toplam perde ykseklii

:Kritik perde ykseklii [m]

Aklamalar

Hcr hesab, Hcr lw veya Hcr Hw /6 formlleriyle hesaplanr. (lw panelin plandaki uzunluudur.)

Panellerin Betonarme Hesap Sonular ve Donatlar


Simgeler

lw bw

:Perdenin plandaki uzunluu [m] :Perdenin gvde kalnl [m]

Vd :Yk katsaylar ile arplm dey ykler ve depremin ortak etkisi altnda hesaplanan kesme kuvveti [t] Vr :Perde kesitinin kesme dayanm [t]

dier simgeler iin kolona baknz


Aklamalar

Hw / lw

2 ise panelin her iki ucunda perde u blgeleri oluturulur. Vd< Vr art kontrol edilir.

Radye Demeleri Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar


Simgeler

Aks

:Radye demesinin ad ve hesap aks

849

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar L G Q D MSol AsSol DntSol MAck AsAck DntAck MSa AsSa DntSa :Demenin ilgili dorultudaki temiz akl [m] :Radye demesinin sabit yke ait gerileme deeri [kg/m 2 ] :Radye demesinin hareketli yke ait gerilme deeri [kg/m 2 ] :Radye demesinin ykseklii [m] :lgili dorultunun solunda hesaplanan moment [tm] :lgili dorultunun solunda (sol mesnet) olmas gerekli donat alan [cm2] :Sol mesnetteki ilave adet ve ap :lgili dorultunun aklnda hesaplanan moment [tm] :lgili dorultunun aklnda olmas gerekli donat alan [cm2] :Aklktaki donat adet ve ap :lgili dorultunun sanda hesaplanan moment [tm] :lgili dorultunun sanda (sa mesnet) olmas gerekli donat alan [cm2] :Sa mesnetteki ilave adet ve ap

Aklamalar

G ve Q deerleri toplanarak zemin emniyetinden kk olup olmad karlatrlr. Radye kirilerine ait donatlar Srekli Temel Kirilerini Donatlar balnda baslmaktadr. Sistem radye ise srekli kirilerde baslan zemin gerilmesi deeri sfr gzkr. Zemin gerilme tahkiki radye demelerinde yaplmaldr.

Temellere Gelen Kolon Ykleri


Simgeler

x,y :Kolon koordinatlar [m]

850

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar


:Majr atalet dzlemine dik vektrn yatayla yapt a (uzun kenar x eksenine paralel bir dikdrtgen kolonun as 90 derecedir)

N:Normal kuvvet [t] Mx:Global x ekseni etrafndaki moment ( y-z dzleminde) [tm] My:Global y ekseni etrafndaki moment ( x-z dzleminde) [tm] E1,E2,E3,E4 :Srasyla deprem yklemeleri [t]

G,Q:Dey yklemeler [t] W1,W2,W3,W4:Rzgar yklemeleri [t] H1,H2,H3,H:Toprak itkisi yklemeleri [t]

Tekil Temel Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar


Simgeler

hx by Hx By

:Kolonun uzun kenar uzunluu [m] :Kolonun ksa kenar uzunluu [m] :Temelin uzun kenar uzunluu [m] :Temelin ksa kenar uzunluu [m]

hf:Temel kalnl [m] ZG Vdx Vdy MaxMx MaxMy :Zemin gerilmesi [t/m2] :Hesap kesme kuvveti ( uzun dorultu iin ) [t] :Hesap kesme kuvveti ( ksa dorultu iin ) [t] :Hesap eilme momenti (uzun dorultu iin) [tm] :Hesap eilme momenti (ksa dorultu iin) [tm]

851

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Vpr Vpd Tp Asx Asy :Zmbalama tama gc [t] :Zmbalama yk [t] :Zmbalama kesitinde oluan kayma gerilmesi [t] :Uzun dorultuda hesaplanan donat alan ( MaxMx momentinden) [cm2] :Ksa dorultuda hesaplanan donat alan (MaxMy momentinden) [cm2]

Srekli Temellerin Statik Hesap Sonular


Simgeler

i j tz1 my1 mb1 tz2 my2 mb2

:Temelin sol ucundaki kolonun ad :Temelin sa ucundaki kolonun ad :Temelin sol ucundaki kesme kuvveti [t] :Temelin sol ucundaki eilme momenti [tm] :Temelin sol ucundaki burulma momenti [tm] :Temelin sa ucundaki kesme kuvveti [t] :Temelin sa ucundaki eilme momenti [tm] :Temelin sa ucundaki burulma momenti [tm]

Srekli Temel Kirilerinin Donatlar


Simgeler

ZG

:Zemin gerilmesi Zemin gerilme tahkiki radye demelerinde G Q deerleri toplanarak yaplmaldr. [t/m2] :st ampatman genilii [m] :Alt ampatman genilii [m]

B Ba

852

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Ln Mdst MdAlt :Aklk [m] :Kiriin ilgili blgesinde st tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momenti. [tm] :Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momenti [tm]

Hes.Asst :Kiriin ilgili blgesinde st tarafta hesaplanan donat alan [cm2] Hes.AsAlt :Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta hesaplanan donat alan [cm2] Mev.Asst :Kiriin ilgili blgesinde st tarafta mevcut donat alan [cm2] Mev.AsAlt :Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta mevcut donat alan [cm2]

Teorik Esaslar Blmnn Referanslar


akrolu, A., zden, E., zmen, G.,(1974),Yap Sistemlerinin Hesab iin Matris Metotlar ve Elektronik Hesap Makinesi Programlar, stanbul. akrolu, A., zmen, G., (1979), Ortogonal Olmayan erevelerden Oluan Yaplar iin Gelitirilmi Muto Yntemi, .T.. Dergisi, Cilt 37, Say 2, s.25-34, stanbul. zmen, G., (1978), Ortogonal Tayc Sistemlerden Oluan ok Katl Yaplarn Yatay Yklere Gre Hesab, .T.. Dergisi, Cilt 36, Say 1 s. 25-34, stanbul Stamatto, M.C., Stafford, S.B.,(1969) An Approximate Method for the Three Dimensional Analysis of Tall Buildings, Proc. Instn. Civ. Engrs., s. 361-379. Sz konusu referans O.D.T..de hazrlanm bir program deerlendirme testidir. lgili firmann, firmamza yapt talep zerine kaynak ad belirtilmemitir. Tezcan, S.S., (1970), ubuk Sistemlerin Elektronik Hesap Makineleri le zm stanbul Teknik niversitesi Ktphanesi, Elektronik Hesap Bilimleri Enstits Yaynlar, No.12, stanbul. Wilson, E.L., (1970), SOLID SAP-A Statik Analysis Program for Three Dimensional Solid Structures, University of California, Structural Engineering Laboratory, Report No.UC-SESM 71-19 Wilson, E.L., Dovey II.II., Habibullah, A., (1980).TABS80, Three Dimensional Analysis of Building Systems Theoretical Manual.

853

ktlarda Kullanlan Simgeler ve Aklamalar Wilson, E.L., Habibullah, A., (1992), Sap90,Structural Analysis, User Manual. Zorbozan, M., (1981),Direkt Deplasman Metodu ile Ortogonal Tayc Sistemlerden oluan ok Katl Yaplarn Yatay Yklere Gre Hesab iin Bir EHM Program /YAYOI, .T.. naat Fakltesi, stanbul. Zorbozan, M., (1983),Ortogonal Olmayan Tayc Sistemlerden Oluan ok Katl Yaplarn Yatay Yklere Gre Hesab iin Bir Yntem,Doktora Tezi, .T. naat Fakltesi, Fen Bilimleri Enstits, stanbul. Laboratory, Report No.UC-SESM 71-19 Wilson, E.L., Dovey II.II., Habibullah, A., (1980).TABS80, Three Dimensional Analysis of Building Systems Theoretical Manual. Zekai Celep, Nahit Kumbasar, (1998). Betonarme Yaplar Zekai Celep, Nahit Kumbasar, (2000). Deprem Mhendisliine Giri Adnan akrolu, Erkan zer, Eik Eilme ve Eksenel Kuvvet Etkisindeki Dikdrtgen Betonarme Kesitlerde Tama Gc Formlleri Uur Ersoy, (1987), Betonarme Temel lkeler ve Tama Gc Hesab Uur Ersoy, (1995), Betonarme II Deme ve Temeller

854

Blm 22 Proje Nasl Yaplr Yaplacak Projenin Bilgileri


Bu rnekte, basit bir sistemle temel unsurlarn anlatlmas hedeflenmitir. Aks, kolon, kiri, deme, tekil ve srekli temel datalarnn girilmesi ve izimlerinin alnmas anlatlacaktr. Projenin kalp plan ve kat ykseklikleri ekildeki gibidir.

Projeye balamadan nce yeni proje komutuyla bir proje an.

Proje Genel Ayarlar


Ayarlar mensnden Proje Genel Ayarlar satrn tklayn. Proje Genel Ayarlar diyalogu alacaktr. Bu diyalogda; deprem, yk gvenlik,dinamik, beton, elik ve dier isimli balklar(sekmeler) altnda, projenin genelini kapsayacak parametreler dzenlenebilir.

855

Proje Nasl Yaplr Ayrntl bilgi iin, fare imlecini yazlarn zerine getirerek, farenin sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this help) yardm ekrana gelecektir. Deprem sekmesini tklayn. Tayc davran katsaysn(R) deilse, 8 yapn. Deprem blgesini 1.blge sein. Deprem yk belirleme yntemini mod birletirme yntemi olarak sein. Sneklik dzeyi yksek olsun. Dier sekmesini tklayn. simlendirme grubundaki K101, ve rapor almadan nce projede ynetmelik ve geometrik uygunluk kontrol yap satrlarn, iaretli deilse iaretleyin. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.

Kat Genel Ayarlar


Ayarlar mensnden Kat Genel Ayarlar satrn tklayn. Kat Genel Ayarlar diyalogu alacaktr. Proje Ad satrna rnek1 Projesi yazn. Yukar ekle butonunu tklayn. Mevcut zemin kat zerinde bir kat daha alacaktr. Katlarn varsaylan ykseklik deerleri 2.80 metredir. Srayla, 2.80 yazlarn ift tklayn ve 3 yazn. Bu ilem kat yksekliklerinin 3 metre olarak tariflenmesini salayacaktr. A butonunu tklayn. Btn katlar alacaktr.

Parametreler
Betonarme mensnde, Parametreler satr altnda kan alt mende, Deme, Kiri, Nervr-Kaset, Kolon, Panel, Srekli Temel, Tekil Temel, Ba Kirii Radye Demesi ayarlar satrlar bulunmaktadr. Bu ayarlarda artname parametrelerinin varsaylan deerleri bulunmaktadr. Her bir eleman iin bu parametreler deitirilebilir. Burada bulunan ayarlar, eleman betonarme sonularn dorudan etkilemektedir. Alan parametre diyaloglarnda; ayrntl bilgi iin, fare imlecini yazlarn zerine getirerek, farenin sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr.

Aks
Toolbardan Aks ikonunu tklayn. Mouse imlecinin ekli deiecektir. Klavyeden space-bar (boluk) tuuna art arda basarak imlecin grntsn yatay aks moduna

856

Proje Nasl Yaplr getirin. Klavyeden space-bar (boluk) tuuna bastnzda imlecin grnts deimezse, en stte pencere balnn olduu blm (rnein zemin kat tavan yazsn) sol tu ile tklayn ve klavyeden space-bar (boluk) tuuna art arda basarak imlecin grntsn yatay aks moduna getirin. (2.grnt) Klavyeden Y tuuna basn. Yaz imleci koordinat kutusunda Y satrna gidecektir. 0 yazp, klavyeden enter tuuna basn. Bu durumda Y=0 koordinat kilitlenmi olacaktr. Mouseun sol tuunu tklayn. A Aks yatay pozisyonda orijin noktasna izilecektir. (pucu: Mouse imlecini sol alt kede bulunan dairenin -dm noktasnn- zerine gtrn. Mouse imleci Okey iareti haline gelince, orijin noktasn yakaladnz demektir. Sol tu ile tkladnzda, aks izilecektir.) Toolbardan aks butonunu tklayn. Aa yardmc aks toolbox(aks ofset toolbox) kacaktr. 4.50 yazn ve enter tuuna basn. B aks oluacaktr. Tekrar enter tuuna basn. Aa tekrar yardmc aks toolbox(aks ofset toolbox) kacaktr. Aks toolboxn aks deer kutucuunda 4.50 yazs durmaktadr. Enter tuuna basn. C aks oluacaktr. Ayarlar mensnden Aks Ayarlar satrn tklayn. Alan Aks Ayarlar dialounda Nmerik yazsn tklayn ve klavyeden enter tuuna basn. Klavyeden space-bar (boluk) tuuna art arda basarak imlecin grntsn dikey aks moduna getirin. (3.grnt) Mouse imlecini sol alt kede bulunan dm noktasnn zerine gtrn. Mouse imleci ekil deitirince, orijin noktasn yakaladnz demektir. Sol tu ile tkladnzda, 1 aks izilecektir. Enter tuuna basn. 5 yazn. Aks yardmc toolboxdaki 4.50 yazs 5 olacaktr. Enter tuuna basn. 2 aks oluacaktr. ki defa Enter tuuna basn. 3 aks oluacaktr.

Kolon
Toolbardan Dikdrtgen Kolon ikonunu tklayn. Mouse imlecinin ekli deiecektir. Aa kan kolon toolboxnda varsaylan kolon boyutlar grnecektir. Burada varsaylan deerlerle kolon

857

Proje Nasl Yaplr izimi yaplacaksa, herhangi bir mdahaleye gerek yoktur. Aksi takdirde Kolon Eni satr fare ile tklanr ve kolonun 1.boyutu girilir. Daha sonra, Kolon Boyu satr tklanr ve kolonun 2.boyutu girilir. Projede izeceimiz kolona vereceimiz n boyut 50/25 olduundan, kolon eni ve kolon boyu satrlarnda 50/25 yazmyorsa, yukarda anlatld yntemle boyutlarn deitirin. Toolbardan Keye Yanak Kolon ikonunu tklayn. Mouse imlecini C ile 1 aks kesiimine gtrn. mle ekil deitirince enter tuuna basn. 1.kolon oluacaktr. Mouse imlecini C ile 3 aks kesiimine gtrn. mle ekil deitirince sol tu ile tklayn. Saat akrebinin tersi ynnde fareyi hareket ettirerek kolonu 180 derece dndrn. Klavyeden spacebar(boluk) tuuna basn. Kolon istenilen kakla gelecektir. Enter tuuna basn. 2. Kolon oluacaktr. Mouse imlecini A ile 1 aks kesiimine gtrn. mle ekil deitirince sol tu ile tklayn. Klavyeden space-bar(boluk) tuuna basn. Kolon istenilen kakla gelecektir. Enter tuuna basn. 3. kolon oluacaktr. Mouse imlecini A ile 3 aks kesiimine gtrn. mle ekil deitirince sol tu ile tklayn. Enter tuuna basn. Saat akrebinin tersi ynnde fareyi hareket ettirerek kolonu 180 derece dndrn. Enter tuuna basn. 4. kolon oluacaktr. Ttoolbardan Kenara Yanak Kolon ikonunu tklayn. Mouseun imlecini B ile 1 aks kesiimine gtrn. mle ekil deitirince enter tuuna basn. 5. kolon oluacaktr. Mouse imlecini C ile 2 aks kesiimine gtrn. mle ekil deitirince sol tu ile tklayn. Saat akrebi ynnde fareyi hareket ettirerek kolonu 90 derece dndrn. Enter tuuna basn. 6. kolon oluacaktr. Mouse imlecini A ile 2 aks kesiimine gtrn. mle ekil deitirince sol tu ile tklayn. Saat akrebinin tersi ynnde fareyi hareket ettirerek kolonu 90 derece dndrn. Enter tuuna basn. 7. kolon oluacaktr. Mouse imlecini B ile 3 aks kesiimine gtrn. mle ekil deitirince sol tu ile tklayn. Saat akrebinin tersi ynnde fareyi hareket ettirerek kolonu 180 derece dndrn. Sol tuu tklayn. 8. kolon oluacaktr. Toolbardan Ortalanm Kolon ikonunu tklayn. Aa kan kolon toolboxnda kolon eni satrn tklayn 30 yazn, kolon boyu satrn tklayn 30 yazn. Mouseun imlecini B ile 2 aks kesiimine gtrn. mle ekil deitirince iki kez sol tu ile tklayn. 9. kolon oluacaktr. Kolonlarn numaralar, kolon izim srasna gre otomatik dzenlendi. Bununla beraber kolon numaralar herhangi bir anda, baka srayla da dzenlenebilir. Yukarda izili kalp plan gibi kolonlarn numaralarn sol st keden sa alt keye doru sraya sokalm.

858

Proje Nasl Yaplr


Deitir/Obje Edit/Obje Adlandr satrn tklayn. Alan diyalogdaki satra S1 yazn ve Tamam butonunu tklayn.

Kolonlar sayar gibi her birini srayla tklayn. Kolonlar seilecektir. (Eer yanl seim yaparsanz, o kolunu tekrar tklayarak seimi iptal edebilirsiniz.) Btn kolonlar setikten sonra klavyeden enter tuuna basn. Kolonlar, seim srasna gre adlandrlacaktr. Deitir/Obje Edit/Aks/Kontur Hesapla satrn tklayn.

Kiri
Toolbardan kiri ikonunu tklayn. Oluan yardmc kiri butonlarndan Kiri Ayarlar ikonunu tklayn. Aa kan Kiri Ayarlar dialounda, genel ayarlar sekmesinde kiri kalnl ve kiri ykseklii satrlarna izeceiniz kiri boyutlarn girebilirsiniz. Projede izilecek kiriler 25/50 olduuna gre, kiri kalnl ve ykseklii bu boyutlardan baka bir boyutta ise dzeltin (srasyla 0.20/0.50 yazn). Statik sekmesini tklayn. Duvar yk satrna 625 yazn. Bylece kiriler 25/50 boyutlarnda ve 625 kg/m duvar ykne sahip oldular. Tamam butonunu tklayn. Kiri Ayalar diyalogu kapanacak ve farenin imleci kiri imleci eklini alacaktr. Mouse imlecini S1 kolonu zerine gtrn. Mouse imleci ekil deitirince sol tu ile tklayn. Mouse imlecini S3 kolunu zerine getirin fare imleci ekil deitirince, klavyeden boluk tuuna art arda basn. Kiri izim hatt deiecektir. Kiri stten tanml duruma gelince(alt ksmda mesaj izleyebilirsiniz), sol tu ile tekrar tklayn. kiri oluacak ve aradaki S2 kolonu kirii otomatik blecektir. mleci S9 kolonun zerine gtrn ve sol tu ile tklayn. mleci S7 kolunu zerine getirin ve klavyeden boluk tuunu art arda tklayn. Kiri alttan tanml duruma gelince sol tu ile tklayn. mleci S1 kolunu zerine getirin, sol tuu tklayn. mleci S4 kolunu zerine getirin, sol tuu tklayn. mleci S6 kolunu zerine getirin, fare ekil deitirince klavyeden space bar tuuna basn, kiri ortadan tanml durumuna gelince sol tuu tklayn. mleci S5 kolonu zerine getirin, sol tu ile tklayn. mleci S2 kolunu zerine getirin ve sol tu ile tklayn. mleci S8 kolonu zerinde getirin ve sol tuu tklayn. Klavyeden esc sa tuuna basn. mle kiri iziminden(modundan) kacaktr. Kiri adlarn, kalp planndaki gibi dzenleyelim. Deitir/Obje Edit/Obje Adlandr satrn tklayn. Alan diyalogdaki satra K1 yazn ve Tamam butonunu tklayn. Srayla yukarda izili kalp planndaki gibi, kirileri sayar gibi her birini srayla tklayn. Kiriler seilecektir. (Eer yanl seim yaparsanz, o kirii tekrar tklayarak seimi iptal edebilirsiniz.) Btn kirileri setikten sonra

859

Proje Nasl Yaplr klavyeden enter tuuna basn. Kiriler, seim srasna gre adlandrlacaktr. kirilerin duvar yklerini 375 kg/m olarak deitirelim. Srasyla K3, K4, K9, K10 kirilerini sol tu ile tklayarak sein. Mouseun sa tuuna basn. Alan menden zellikler satrn tklayn. Alan Kiri Ayarlar dialounda, Statik sekmesini tklayn. Duvar yk satrna 375 yazn ve Tamam butonunu tklayn.
Not:

2. maddede anlatlan ilemi u ekilde de yapabilirdiniz. Toolbardan Obje zellikleri ikonunu tklayn. Alan Kiri Ayarlar diyalogunda, Statik sekmesini tklayn. Duvar yk satrna 375 yazn ve Tamam butonunu tklayn.

Deme
Toolbardan deme ikonunu tklayn. Aa kan yardmc deme butonlarndan Deme Ayarlar ikonunu tklayn. Aa kan Deme Ayarlar dialounda deme ykseklii satrlar izeceiniz demenin yksekliini girebilirsiniz. Projede izilecek demeler 12 cm yksekliinde olduuna gre, deme ykseklii bu deerden baka bir deerde ise 0.12 yazarak dzeltin. Kaplama satrna, betonarme arl dndaki arl girilir. (Bu rnekte 150 kg/m2).Q satrna ise demenin hareketli arl girilir. (Bu rnekte 200 kg/m2) . Bu ayarlarla deme kalnl 12 cm., zati arl 450 kg/m2 (deme beton arl otomatik olarak eklendi), hareketli arl ise 200 kg/m2 oldu. Tamam butonunu tklayn. Deme Ayarlar diyalogu kapanacak ve farenin imleci deme imleci eklini alacaktr. D1 demesi K1, K10, K3, K8 kirilerinin oluturduu kapal poligon iinde oluturulacaktr. Bu kirilerin oluturduu kapal blgenin iini sol tu ile tklayn. Deme oluacaktr. K2, K12, K4, K10 kirilerinin oluturduu kapal blgenin iini sol tu ile tklayn. D2 demesi oluacaktr. Klaveyeden Ctrl tuuna basl tutun ve K3, K9, K5, K7 kirilerinin oluturduu kapal blgenin iini sol tu ile tklayn. Bir ncekinden farkl olarak ekranda Deme dairesinin izi belirecektir. Deme dairesinin yerine karar verin ve sol tu ile tekrar tklayn. D3 demesi oluacaktr. Ctrl tuu baslyken kullanc dem dairesinin yerini belirleyebilecektir.

860

Proje Nasl Yaplr K4, K11, K6, K9 kirilerinin oluturduu kapal blgenin iini sol tu ile tklayn. Moddan kmak iin Esc tuuna basn.
Betonarme Hesap Akslarnn Belirlenmesi:

Betonarme hesap akslar program tarafndan otomatik oluturulmutur. Betonarme hesap akslarn grmek iin. Toolbardan Deme ikonunu tklayn. Toolbardan Hepsini Se ikonunu tklayn. Toolbardan Obje zellikleri ikonunu tklayn. Alan deme ayarlar diyalogunda Statik sekmesini tklayn ve bu sekmede bulunan Betonarme hesap akslarn gster satrn iaretleyin. Tamam butonunu tklayn. Betonarme hesap akslar izilecektir.

Kat Kopyalama
Toolbardan Kat Kopyala ikonunu tklayn. Eski objeleri sil ve kontur izgilerini kopyala iaretli, dier satrlar iaretsiz olmaldr. Tamam butonuna tklayn. Zemin kat tavanndaki tariflenmi btn objeler 1.kat tavanna kopyaland.

Donat Seimi
Betonarme mensnden Donat Seimi satrn tklayn. Donat Seimi diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, Kiri, Kolon, Panel, Deme, Tekil Temel, Srekli Temel, Nervr elemanlarnn betonarmelerin kullanlabilecek donat aplarn belirleyebilirsiniz. rnein, deme sekmesini tklayn. Donat satr karndaki, 8, 10, 12, 14 ve 16 stunlarna ait kutular(check box) sol tu ile iaretleyin, dier donatlarn iaretini kaldrn. Deme betonarmesi sonucunda iaretli olan aplar kullanabilecek, iaretli olmayan aplar kullanlmayacaktr. Tamam butonu tklayn. Donat seimi diyalogu kapanacaktr.

861

Proje Nasl Yaplr

Deme Analizi
Toolbardan deme analizi ikonunu tklayn. allan katta demeler sonlu elemanlar yntemine gre zlecek ve betonarme hesab otomatik olarak yaplacaktr. Pencere mensnden dier katlar seilerek, her bir katn deme analizi yaplmaldr.

Analiz+Betonarme
Analiz + Betonarme, temel dahil, deme analizi dndaki tm analizleri yapar. Analiz mensnden Analiz + Betonarme satrn, ya da toolbardan Analiz + Betonarme butonunu tklayn veya klavyeden F9 tuuna basn.

Betonarme
3 boyutlu ereve analizi ile birlikte betonarme de otomatik olarak yapld. Sonular, Betonarme mensnde eleman balyla listelenmitir. lgili satr tklanarak, betonarme sonular incelenebilir. rnein kiri ve kolon donatlarn inceleyelim.
Kolon:

Pencere mensnden Zemin Kat Tavan, 3.00 Kotu yazsn tklayn. Betonarme mensnden Kolon satrn tklayn. Kolon diyalogu alacaktr. Ayrntl bilgi iin, fare imlecini yazlarn zerine getirerek, farenin sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm ekrana gelecektir. S2 satr, B stununu ift tklayn. Alan satra 30 yazn. Bylece kolon boyutu 30 cm. oldu. Betonarme butonunu tklayn. S8 satr, B stununu ift tklayn. Alan satra 30 yazn. Bylece kolon boyutu 30 cm. oldu. Betonarme butonunu tklayn. Tamam butonu stnde tklayn. Diyalog kapanacaktr.
Kiri:

862

Proje Nasl Yaplr Betonarme mensnden Kiri satrn tklayn. Kiri diyalogu alacaktr. Ayrntl bilgi iin, fare imlecini yazlarn zerine getirerek, farenin sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm ekrana gelecektir. Tamam butonu stnde tklayn. K7 ve K8 kirilerini pilyesiz dizayn edelim. K7 ve K8 kirilerini sein. Toolbardan Obje zellikleri butonunu tklayn. Statik blmnde Pilye/Toplam min. ve Pilye/Toplam max. satrlarna sfr yazn ve Tamam butonu stnde tklayn. K7 ve K8 kirilerini tekrar sein. Betonarme mensnden Kiri Donatlar satrn tklayn. diyalogda, sadece K7 ve K8 kirileri listelenir.(Seili olduu iin). Betonarme butonunu tklayn. mleci K8 kirii zerine getirin. Betonarme butonunu tekrar tklayn. Grld gibi pilyesiz dizayn gereklemi oldu. Tamam butonu stnde tklayn.

Srekli Temel
Pencere/izim tklayn. Kat Planlar sekmesinde Zemin Kat Tavan yazsn ift tklayn. Toolbardan Mimari Plan/Kalp Plan butonunu tklayn.
Ayarlar/Obje Ayarlar/Temel Ayarlar/Srekli Temel Ayarlar satrn tklayn. Alan diyalogda, kalnlk ve ykseklik satrlarna srasyla 0.60 yazn. st H1, st H2, Alt H1, Alt H2 satrlarna 0.2, st ampatman, alt ampatman satrlarna 0.30 yazn. Tanml yazsn (radio buton) tklayn ve 0.05 yazn. Kot satrna 0 yazn ve tamam butonu stnde tklayn.

Toolbardan Temel kirii ikonunu tklayn. Mouseun imlecini S1 kolonu zerine getirin. Mouse ekil deitirince, sol tu ile tklayn. mleci S3 kolonun zerine getirin ve sol tu ile tklayn. S2 kolonu temeli iki paraya otomatik blecektir. Klavyeden Esc tuuna basn.
Ayarlar/Obje Ayarlar/Temel Ayarlar/Srekli Temel Ayarlar satrn tklayn. Alan diyalogda, tanml satrna 0.55 yazn ve tamam butonu stnde tklayn.

863

Proje Nasl Yaplr Toolbardan Srekli Temel butonunu tklayn. Srasyla S3- S9- S7 kolonlarn tklayn. Klavyeden Esc tuuna basn. Toolbardan Objeden Ayarlar Al ikonunu tklayn. C aks zerinde bulunan temeli tklayn. Bu durumda daha nce izilmi bir temelin ayarlarn alm oluyoruz. Toolbardan Srekli Temel butonunu tklayn. Srasyla S7- S1 kolonlarn tklayn. Klavyeden Esc tuuna basn.
Not:

Obje adlandr ile srekli temel kirilerinin adlarn sraya sokabilirsiniz.

Tekil Temel
Ayarlar/Obje Ayarlar/Temel Ayarlar/Tekil Temel Ayarlar satrn tklayn. Aa kan Tekil Temel Ayarlar dialounda Boy X ve Boy Y satrlarna 1.20, Kenarda ykseklik ve Kolon hizasnda ykseklik satrlarna 0.30 yazn. Bylece temel dikdrtgen kesitli temel olacaktr.( Kenarda ykseklik ve kolon hizasnda ykseklik farkl deerde olsayd trapez kesitli temel olacakt.).Tamam butonu stnde tklayn. Toolbardan Tekil Temel ikonunu tklayn.

Ortalanm tekil temel ikonunu tklayn. Mouse imlecini S5 kolunu zerine getirin ve iki kez sol tu ile tklayn. Tekil temel oluacaktr. Esc tuuna basn.

Ba Kirii
Ayarlar/Obje Ayarlar/Ba Kirii Ayarlar satrn tklayn. Aa kan Ba Kirii Ayarlar dialounda kalnlk satrna 0.20 ve ykseklik satrna 0.60 yazn ve Tamam butonu stnde tklayn. iz/Objeler/Kiri/Ba Kirii satnn tklayn. Mouseun imlecini S4 kolonu zerine getirin. Mouse imleci ekil deitirince, sol tu ile tklayn. mleci S6 kolonu zerine getirin, klavyeden boluk tuuna basarak, ba kiriini ortadan tanml duruma getirin.(alt ksmda mesaj takip edebilirsiniz.) Mouse imleci ekil deitirince, sol tu ile tklayn. Esc tuuna basn.

Mouseun sa tuuna basn. Son komutu tekrarla satrn tklayn. mleci S8 kolonu zerine getirin, sol tu ile tklayn, imleci S2 kolonu zerine getirin, sol tu ile tklayn. Klavyeden Esc tuuna basn.

864

Proje Nasl Yaplr

Temel Analizi
Toolbardan temel analizi ikonunu tklayn.

Plan Ayarlar
Toolbardan Mimari Plan-Kalp Plan ikonunu tklayn.
Ayarlar/Plan Ayarlar satrn tklaynz.

Alan diyalogda, plan paftasnn ayar, ereve rengi ve plan bal yaz rengi ayarlanabilir. Varsaylan ayarlar kullanacaz. Tamam butonu stnde tklayp diyalogu kapatn.

Plan llendirme Ayarlar


Ayarlar/Plan llendirme Ayarlar satrn tklaynz.

Alan diyalogda, llendirme yaz tipi, llendirme yaz ykseklii vb., llendirme ile ilgili ayarlar yaplabilir. Ayrntl bilgi iin, fare imlecini yazlarn zerine getirerek, farenin sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr. rnek proje iin varsaylan(daha nce dzenlenmi) ayarlar kullanacaz. Tamam butonunun stnde tklayp diyalogu kapatn.

Kalp Plan
Analiz/Kat Parametreleri satrn tklayn. Alan diyalogda Kat Parametreleri sekmesini. (aktif deilse) ndis stununa Zemin iin 1 ve 1.kat iin 2 yazn ve Tamam butonu stnde sol tuu tklayn. Bylece eleman indislerini rnein K1 iin Zemin katta K101, 1.katta K201 olarak dzenlemi olduk.

izim mensnden Kalp Plan satrn tklayn. Kalp plan otomatik olarak ekrana gelecektir. Pencere/izim tklayn. Kat Planlar sekmesini tklayn ve Zemin Kat yazsn ift tklayn.

865

Proje Nasl Yaplr

Kolon Aplikasyon Plan


izim/Kolon Aplikasyon Plan satrn tklayn.

Kolon aplikasyon plan otomatik olarak ekrana gelecektir. Sa st kedeki, stten ikinci arp iaretini tklayarak kolon aplikasyon plann kapatn.

Temel Aplikasyon Plan


Pencere mensnden 1.kat sein.
izim/Temel Aplikasyon Plan satrn tklayn.

Temel aplikasyon plan otomatik olarak ekrana gelecektir. Sa st kedeki, stten ikinci arp iaretini tklayarak kolon aplikasyon plann kapatn.

Alm Ayarlar
izim/Alm Ayarlar satrn tklayn.

Alan diyalogda, iaretli deilse, A0 1189x841 satrn tklayn. Ayrntl bilgi iin, fare imlecini yazlarn zerine getirerek, farenin sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn. Bu nedir(whats this Help) yardm ekrana gelecektir. rnek proje iin varsaylan(daha nce dzenlenmi) ayarlar kullanacaz. Tamam butonunun stnde tklayp diyalogu kapatn.

Kiri Almlar
izim/Kiri Almlar satrn tklayn.

Kiri almlar otomatik olarak ekrana gelecektir. Sa st kedeki, stten ikinci arp iaretini tklayarak kiri almn kapatn. Ayn yntemle, srekli temel, tekil temel ve ba kirii almlarn izdirebilirsiniz.

866

Proje Nasl Yaplr

Rapor
Rapor alabilmek iin printerin Windows programna tantlm olmaldr. Rapor mensnden Semeli Rapor satrn tklayn. Statik Rapor Ayarlar diyalogu alacaktr. Ayrntl bilgi iin, fare imlecini yazlarn zerine getirerek, farenin sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Hepsi butonunu tklayn. Tm proje yazsn iaretleyin. Tamam butonu stnde sol tuu tkladnzda ideRapor program alacaktr. Projede ynetmelik ve geometrik adan problemli durum varsa listelenecektir. Tamam butonunu tklayn. ktlar, sayfa sayfa grntlenecektir. Printer hazr ise, Yazdrma mensnden Yazdr satrn tklayn. Alan diyalogda, Tm Sayfalar satrn iaretleyin. Tamam butonunun stnde sol tu ile tklayn. Printer Ayarlar diyalogu alacaktr. Tamam butonunu tklayn. Proje ktlar yazdrlacaktr. Eer kt arkal nl alnacaksa, nce Tek Sayfalar, sonra kat ters dndrlerek ift Sayfalar bastrlabilir. Dosya mensnden kaydet satrn tklayn. Dosya ad satrna ORNEK1 yazn ve Tamam butonunun stnde sol tu ile tklayn. Rapor kayt edilecektir. Dosya mensnden k satrn tklatn. Rapor kapanacaktr.

867

Proje Nasl Yaplr

868

Blm 25 Tm Komutlar
Komut Men Aklama

+ Boluk

Grnty yaknlatrr. Grnty uzaklatrr. Akslarda imleci yatay, dey, konumlarna getirir. Kirilerde orta pozisyona getirir. Obje atlatr. Ktphane objelerinde deitirir. serbest aks izim kiri aksn alt, st adlandrmada isim yakalama noktasn

X Y L A Mouse Sol Mouse Sa Page Up Page Down Home End Insert Delete Esc Enter 2B izim Olutur 3B ereve Analizi Aralar Analiz

X koordinat kutusuna girer. X koordinat girilir. Y koordinat kutusuna girer. Y koordinat girilir. L koordinat kutusuna girer. Obje uzunluu girilir. A koordinat kutusuna girer. A girilir. Komutlar altrr. eitli komut aamalarnda ilevleri vardr. Komut ii eitli ilevleri vardr. Sa tu meny aar. Sayfay yukarya kaydrr. Uu modunda bak asn aaya kaydrr. Sayfay aaya kaydrr. Uu modunda bak asn yukarya kaydrr. Uu modunda grnty ortalar. mleci satrn sonuna getirir. Grnt ilemlerinde bak asn deitirir. Obje siler. Bulunulan moddan kar. Komut altrr. eitli komut aamalarnda ilevleri vardr. allan pencerenin iki boyutlu bir kopyasn karr. Tayc sistemin (kolon, kiri, panel) betonarme hesaplarn yapar.

869

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

3ds mport 3ds Export 3-Noktadan Yay Aks 3-Noktadan Yay Kubbe A2-A3 Dzensizlii Kontrol Alm Ayarlar Aks Aks Ayarlar Aks Ofset Aks Snr Aks Tanmla Alan Analiz+Betonarme Aa Kaydr Ayarlar Ayarlar lk Haline Getir Ayarlar Kaydet Ayarlar Ykle Ba Kirii Almlar Ba Kirii Ba Kirii Ayarlar Ba Kirii Donatlar Ba Kirii Parametreleri

Proje/mport Proje/Export iz/Objeler/Aks iz/at Rapor/Deprem Ynetmelii Ayarlar iz/Objeler/Aks Ayarlar/Obje Ayarlar Aks toolbarnda bulunur. Deitir/Obje Edit/Aks iz/Objeler/Aks Aralar Analiz Grnt/Dikey Kaydr Obje toolbarlar Ayarlar Ayarlar Ayalar izim iz/Objeler/Kiri Ayarlar/Obje Ayarlar Betonarme Betonarme/Parametre

3ds formatndaki dosyalar import eder. Projeyi 3ds formatna dntrr. 3-Noktadan yay teknii ile yay aks izer. 3-Noktadan yay teknii ile yay kubbe izer. A2-A3 dzensizlii kontrolne ilikin hesap raporu hazrlar. Alm ayarlar diyalogunu aar. Aks izer. Aks ayarlar diyalogunu aar. Mevcut bir akstan belli bir mesafede aks izer. Akslarn kontur izgisinden ne kadar mesafeye uzatlacan belirler. Tablodan aks tanmlar. Alan ve evre ler. Yk, Dinamik, 3B ereve, Temel analizlerini tek komutla yapar. Grnty aaya kaydrr. Obje modundayken obje ait ayarlarn yapld diyalogu aar. Ayarlar program default ayarlarna getirir. Ayarlar kaydeder. Kaytl ayarlar ykler. Ba kirii almlarn izer. Ba kirii izer. Ba kirii ayarlar diyalogunu aar. Ba kirii donatlar diyalogunu aar. Ba kirii parametreleri diyalogunu aar.

870

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

Ba Kirii Raporu Balant Ayarlar

Rapor ideTEAM

Ba kirii raporu hazrlar. nternet veya LAN ortamnda proje paylam yapabilmek iin tanmlanmas gereken IP numarasnn veya server adnn yazlabildii diyalogu aar. Deme ve radye deme zerine hesap aks izer. Betonarme aks tipi diyalogunu aar. Donat tipi ve alma ekli deitirilebilir. Betonarme hesap aks siler. Bezier erisi izer. Rijitlik ve ktle merkezini hesaplar. Bitmap tarama yapar. Objelerin bal olmad dm noktalarn siler.

Betonarme Hesap Aks Betonarme Hesap Aks Edit Betonarme Hesap Aks Sil Bezier Rijitlik Merkezi Hesapla Bitmap Tarama Bo Dm Noktalarn Sil Break Chamfer ember elik apraz elik ubuk k iroz izdir izgisel Deme Yk izim Snrlar Daire Kolon Deprem Kuvvetleri Analizi

iz/Objeler/Deme Deitir/Obje Edit/Deme Deitir/Obje Edit/Deme iz/lkel Objeler/Eri Analiz iz/Tarama

Deitir/lkel Objeler Deitir/lkel Objeler iz/lkel Objeler iz/Objeler iz/Objeler Proje iz/Donat Proje iz/Objeler/Deme Ayarlar/Genel Ayarlar iz/Objeler/Kolon Analiz

lkel objelerin belli bir parasn koparr. ki izgiyi nc bir izgi ile birletirir. ember izer. ki kolon arasna diyagonal apraz ekilde iki adet elik ubuk izer. ki kolon arasna, yatay veya diyagonal elik ubuk izer. Programdan kar. iroz izer. Paftay izime gnderir. izgisel deme yk izer. izim snrlar diyalogunu aar. izim snrlar ayarlanr. Daire kolon izer. Deprem hesab yapar.

871

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

Denetimden kar Deprem Ynetmelii Genel Raporu Deprem Ynetmelii Kiri Raporu Deprem Ynetmelii Kolon Raporu Dik Dik Referans Dinamik Analiz Raporu Donat Alan Hesab Donat Seimi Dosyadan Yaptr Dosyaya Kopyala Dndr Drtgen izgi Deme Deme Analizi Deme Ayarlar Deme Boluu Deme Donatlar Deme Kenar Deme Ofset Deme Parametreleri Deme Raporu Deme Yazs Ta Dm Noktasna

ideTEAM Rapor/Deprem Ynetmelii Rapor/Deprem Ynetmelii Rapor/Deprem Ynetmelii Grnt/izim Yardmclar Aralar/Yakalama/Referans Rapor Aralar Betonarme Proje Proje Deitir iz/lkel Objeler/izgi iz/Objeler/Deme Analiz Ayarlar/Obje Ayarlar iz/Objeler/Deme Betonarme iz/Objeler/Deme Deitir/Obje Edit/Deme Betonarme/Parametre Rapor Deitir/Obje Edit/Deme Toolbar

Paylalm projede objeyi kullanc denetiminden kartr. Deprem ynetmelii genel raporunu hazrlar. Deprem ynetmelii kiri raporunu hazrlar. Deprem ynetmelii kolon raporunu hazrlar. Dik modunu aar. Dik referans belirler. Dinamik analiz raporunu hazrlar. ap ve aral girilen donatnn donat miktarn cm2 cinsinden verir. Donat seimi diyalogunu aar. Statik elemanlar iin kullanlacak donat aplar belirlenir. Dosyaya kopyalanm objeleri arp yaptrr. Seilen objeleri dosyaya kopyalar. Dndrr. Drtgen izgi izer. Deme oluturur. Deme betonarme hesab yapar. Deme ayarlar diyalogunu aar. Deme boluu izer. Deme donatlar diyalogunu aar. Deme kenar izer. Deme kenar izgilerinin konumunu deitirir. Deme parametreleri diyalogunu aar. Deme hesap raporu hazrlar. Deme yazsn tar. mle dm noktalarna atlar.

872

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

Kilitlen Dm Noktalarn iz Dm Noktas Deplasmanlar Raporu Dm Noktas Dndr Dm Noktas Ta DWF Export DWG Export DWG mport DXF Export DXF mport Ekran Grnts Kaydet Elips Eliptik Yay En Yakn Nokta Eskiz Modu Etiket Etiket ayarlar Etriye Farkl Kaydet Fillet Fillet/Chamfer Ayarlar Gelimi Obje oalt Gelimi Yakalama Grnt/izim Yardmclar Rapor Deitir Deitir DWF Export DWG Export Proje/mport Proje/Export Proje/mport Proje iz/lkel Objeler/Elips iz/lkel Objeler/Elips Aralar/Yakalama Aralar iz/llendirme Ayarlar/llendirme iz/Donat Proje Deitir/lkel Objeler Fillet/Champer toolbarnda Deitir Toolbar ve Ctrl tuu Ekranda dm noktalar izilir. Dm noktas deplasmanlar raporu hazrlar. Dm noktalarn ve bunlara bal objeleri dndrr. Dm noktalarn ve bunlara bal objeleri tar. Projeyi DWF formatnda kayt eder. Aktif penceredeki izimleri DWG formatnda kaydeder. DWG formatndaki izim dosyalarn aar. Aktif penceredeki izimleri DXF formatnda kaydeder. DXF formatndaki izim dosyalarn aar. izimde herhangi bir alan resim formatnda kayt eder. Elips izer. Eliptik yay izer. Objeleri en yakn noktasndan yakalar ve dm noktas oluturur. Eskiz izmek iin kullanlr. Etiket yazar. Etiket ayarlar diyalogunu aar. Etriye izer. Projeyi farkl bir dosya adyla kayt eder. ki izgiyi yay ile birletirir. Fillet/Chamfer ayarlar diyalogunu aar. Bir objeyi tanmlanan yol boyunca belirli sayda ve aralkta oaltr. Objelerin dm noktas bulunmayan kelerini de yakalamak iin kullanlr.

873

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

Genel Ayarlar Geometri kontrol Geri Al Grnmez Obje Ayarlar Global U Kuvvetleri Raporu Hepsini A Hepsini Se Hibirini Seme Hzl izim Modu IFC mport IFC Export leri Al lkel Obje Ayarlar Ik Kayna Ayarlar Izgaraya Kilitlen Izgaray iz Kabuk Aktar Kalem ve Renk Kalnlklar Kalp Plan Kalp Plan Kesiti Kamera Tanmla Kamera Ayarlar Kapal Bezier Erisi Kapal Nurbs Erisi

Ayarlar Aralar Dzen Ayarlar Rapor Pencere ya da Ayarlar/Kat Genel Dzen Dzen Ayarlar/Genel Ayarlar Proje/mport Proje/Export Dzen Ayarlar 3 Boyut Grnt/izim Yardmclar Grnt/izim Yardmclar

Genel ayarlar diyalogunu aar. eitli kriterlere gre sistem geometrisini kontrol eder. Yaplan ilemi geri alr Alt ve st katlarda bulunan objenin, mevcut katta nasl grneceinin ayarland diyalogu aar. Global u kuvvetleri raporu hazrlar. Tm pencereleri aar. izim alanndaki btn objeleri seer. Seilmi objelerin seimini iptal eder. Hzl izim modunu aar. IFC formatndaki dosyalar aar. Projeyi IFC formatnda kayt eder. Geri al komutu uygulanm bir ilemi yeniden uygular. izgi, ember, yay gibi objelerin ayarlarnn yapld lkel obje ayarlar diyalogunu aar. Ik Kayna Ayarlar diyalogunu aar. mleci zgara kesiim noktalarna atlatr. Izgarann ekranda grnmesini salar. Plak, merdiven, tonoz, kubbe eleman bilgilerini sap 2000 programna aktarr.

Ayarlar izim izim iz Ayarlar iz/lkel Objeler/Eri iz/lkel Objeler/Eri

Kalem kalnlklar ve renklerinin organizasyonunun yapld diyalogunu aar. Kalp plan izer. Kalp plan kesiti alr. Kamera tanmlar. Kamera ayarlar diyalogunu aar. Kapal bezier erisi izer. Kapal nurbs erisi izer.

874

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

Kasede Dntr Kaset Almlar Kaset Donatlar Kaset Raporu Kat Deplasmanlar Raporu Kat Genel Ayarlar Kat Genel Raporu Kat Kopyala Kat Kuvvetleri Raporu Kat Parametreleri Katman Ayarlar

iz/Objeler/Deme izim Betonarme Rapor Rapor Ayarlar Rapor Dzen Rapor Analiz Ayarlar

Kaset deme oluturur. Kaset kiri almlarn izer. Kaset donatlar diyalogunu aar. Kaset hesap raporunu hazrlar. Kat deplasmanlar raporunu hazrlar. Kat genel ayarlar diyalogunu aar. Projeye kat ekleme ve kat ykseklik ayarlar yaplr. Kat genel bilgileri raporunu hazrlar. Bir kattaki objeleri baka kat veya katlara kopyalar. Katlara etkiyen yatay ykler raporunu hazrlar. Kat parametreleri diyalogunu aar. Katman ayarlar diyalogunu aar. Katman amakapama, kilitleme, katman ekleme gibi ilemler yaplr. Grnty kaydrr. Bir kenar aksla akk, dier kenar ortalanm kolon izer. Bir kenar aksla akk, dier kenar ortalanm kolon bal izer. Bir kenar aksla akk, dier kenar ortalanm tekil temel izer.

Kaydr Kenara Yanak Kolon Kenara Yanak Kolon Bal Kenara Yanak Tekil Temel Kesiim Kesiim llendirme Kesiim llendirme Ayarlar Kesit Kesit Grntle Kesit Kot Kesit Kot Ayarlar Kiri

Grnt

Aralar/Yakalama iz/llendirme Ayarlar/llendirme iz Aralar iz/llendirme Ayarlar/llendirme iz/Objeler/Kiri

lkel objelerin kesiim noktalarn yakalamak iin kullanlr. Kesiim llendirme yapar. Kesiim llendirme ayarlar diyalogunu aar. Kesit hatt izer. izilmi kesit hattndan kesit alp grntler. Kesit penceresinde kot llendirme yapar. Kesit kot llendirme ayarlar diyalogunu aar. Kiri izer.

875

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

Kiri Almlar Kiri Ayarlar Kiri Donatlar Kiri Donatlar Raporu Kiri Parametreleri Kiri Ykleri Raporu Kirie Dntr Ksa Kolonlar Klonla Kolon Kolon Aplikasyon Plan Kolon Ayarlar Kolon Bal Kolon Bal Ayarlar Kolon Bal Donatlar Kolon Boyutlar Kolon Donat Raporu Kolon Donatlar Kolon Dey Almlar Kolon Parametreleri Kolon Trimle Kolon-Kiri Birleim Kesme Gvenlii Raporu Kolon-Kiri Birleim

izim Ayarlar/Obje Ayarlar Betonarme Rapor Betonarme/Parametre Rapor Deitir/Dntr Deitir/Obje Edit/Kolon Deitir iz/Objeler/Kolon izim Ayarlar/Obje Ayarlar iz/Objeler/Kolon Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Betonarme Deitir/Obje Edit/Kolon Rapor Betonarme izim Betonarme/Parametre Deitir/Obje Edit/Kolon Rapor

Kiri almlarn izer. Kiri ayarlar diyalogunu aar. Kiri donatlar diyalogunu aar. Kiri donatlar raporunu hazrlar. Kiri parametreleri diyalogunu aar. Kiri ykleri raporunu hazrlar. Yay veya emberi kirie dntrr. Seilen kolonlar ksa kolon olarak tanmlar. Seilen obje ile ayn zellikleri tayan objeler yaratr. Kolon izer. Kolon aplikasyon plan izer. Kolon ayarlar diyalogunu aar. Kirisiz demede kolon bal izer. Kolon bal ayarlarnn yapld diyalogu aar. Kolon bal donatlar diyalogunu aar. Kolon boyutlar diyalogunu aar. Kolonun boyutlar deitirilir. Kolon donat raporunu hazrlar. Kolon donatlar diyalogunu aar. Kolon dey almlarn izer. Kolon parametreleri diyalogunu aar. Kolonun seilen kenarn, seilen aks ya da kirie kadar uzatr. Kolon-Kiri Birleim Kesme Gvenlii raporunu hazrlar. Kolon-Kiri Birleim Yatay Kesitlerini izer.

izim

876

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

Yatay Kesiti Konsollar Kontur izgileri Kontur Hesapla Kontur Kopyala Kontur Objelerini ptal Et Kontur Objeleri Se Kontur Yaptr Kopyala Kot llendirme Kot Ayarlar Keye Yanak Kolon Keye Yanak Kolon Bal Keye Yanak Tekil Temel Kubbe Ktphane Ktphane Ayarlar Lokal Nokta Tanmla Lokal Undo Manto kenarn deitir Manto kenarn kaldr Merdiven iz/Kubbe tonoz iz Ayarlar/Obje Ayarlar Aralar/Yakalama Dzen Deitir/Obje Edit/Kiri Deitir/Obje Edit/Aks Deitir/Obje Edit/Aks Dzen Grnt/Obje Kontur izimi Kirilerin konsolluk durumuna mdahale etmek iin kullanlr. Kontur izgilerinin tanmlanmasn salar. kullanc inisiyatifinde

Kontur izgilerini otomatik olarak yap snrlarna eker. Kontur izgilerini hafzaya kopyalar. Kontur objesi haline dntrlen objeleri detayl halde gsterir. Merdiven, ktphane ve bloklar drtgen izgi eklinde gsterir. Hafzaya kopyalanm kontur izgilerini kat planna yaptrr. Seilen objeleri hafzaya kopyalar. Planda kot llendirme yapar. Kot llendirme ayarlar diyalogunu aar. ki kenar da akslara yanak kolon izer. ki kenar da akslara yanak kolon bal izer. ki kenar da akslara yanak tekil temel izer. Kubbe izer. Ktphane objelerini izim alanna yerletirir. Ktphane ayarlar diyalogunu izer. Projenin herhangi bir noktasnn orijin olarak kullanlmasn salar. oklu obje izimlerinde yaplan en son ilemi geri alr. Kolona manto yapar veya manto yaplm kolonun manto kalnln deitirir. Manto yaplm kolonun mantosunu kaldrr. Merdiven izer.

Grnt/Obje Kontur izimi Dzen Dzen iz/llendirme Ayarlar/llendirme

Deitir/Obje Edit/Kolon Deitir/Obje Edit/Kolon iz/Objeler

877

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

Materyaller Metraj Metre Mimari Plan/Kalp Plan (Shift+Tab) Nesne Ekle Nervr Almlar Nervr Donatlar Nervr Raporu Nervre Dntr Nervr-Kaset Parametreleri Network Ayarlar Nokta Deplasmanlar Noktasal Ik Kayna Ayarlar Noktasal Ik Kayna Noktasal Yk Nurbs Erisi Obje Adlandr Obje Bilgisi Al Obje Bul Obje izim Ayarlar Obje oalt Obje Katman Deitir Obje zellikleri iz iz/lkel Objeler/Eri Deitir/Obje Edit/Obje Adlandr Fare obje zerinde bekletildiinde Dzen Ayarlar Deitir Deitir/Obje Edit Deitir Aralar Dzen izim Betonarme Rapor iz/Objeler/Deme Betonarme/Parametre ideTEAM Analiz Rapor

Yansma, effaflk gibi grnt efektlerinin verilebildii dokularn tanmlanabilmesini salayan diyalogu aar. Kalp, beton, demir metraj oluturur. Koordinat bilgilerinin metre olarak kullanlmasn salar. Kalp plan modu ve Mimari plan modu arasnda gei salar. Dier uygulamalara ait dosyalar projeye ata eder. Nervr almlarn izer. Nervr donatlar diyalogunu aar. Nervr hesap raporunu hazrlar. Nervrl deme oluturur. Nervr, kaset parametreleri diyalogunu aar. Network ayarlarnn yaplabildii diyalogu aar. Nokta deplasmanlarn grntler. Noktasal k kayna ayarlarnn yaplabildii diyalogu aar.. Noktasal k kayna tanmlar. Kolon, perde, kiri zerinde noktasal yk tanmlar. Nurbs erisi izer. Objeleri yeniden adlandrr. Seilen objeye ait bilgileri grntler. Obje bulur. Obje izim ayarlar diyalogunu aar. Objelerin alt katmanlar alp kapatlabilir. Seilen objeyi istenilen sayda oaltr. Obje katman deitirir. Herhangi bir objenin ayarlarna girip mevcut

878

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

zelliklerini deitirmeye yarar. Obje Parala Obje Sahiplerini Gster Obje Trim Yntemi Objeden Ayarlar Al Objeye Ayarlar Ver Objeleri Denetimine Al Ofset Orta Nokta Ortalanm Kolon Ortalanm Kolon Bal Ortalanm Tekil Temel lekle lekle(Referans) llendirme Ayarlar zelletir Panel Panel Ayarlar Panele Dntr Paralel Referans Parametrik Tarama Paylam durumunu gncelle Paylamdan kart Deitir/lekle Deitir/lekle Ayarlar/llendirme Aralar/zelletir iz/Objeler Ayarlar/Obje Ayarlar Deitir/Dntr Aralar/Yakalama/Referans iz/Tarama ideTEAM ideTEAM Deitir ideTEAM Deitir/Obje Edit Deitir Deitir ideTEAM Deitir Aralar/Yakalama Blok halindeki objeleri alt bloklarna ayrr. Paylalm bir projede objenin hangi kullanc denetiminde olduunu gsterir. Objenin varsaylan trim yntemini deitirir. Mevcut bir objenin ayarlarn alp daha sonra izilecek objelere ayar olarak atar. Mevcut bir objenin ayarlarn alp daha sonra mevcut objelere ayar olarak atar. Paylalm bir kullancya verir. projede objenin denetimini

lkel objeleri kopyalar. Objeleri orta noktalarndan yakalar. Ortalanm kolon izer. Ortalanm kolon bal izer. Ortalanm tekil temel izer. lkel objelerin leini bytp kltr. lkel objelere referans noktas vererek lekleme yapar. llendirme ayarlar diyalogunu aar. Toolbar, men ve tu ksa yollarn zelletirme diyalogunu aar. Panel izer. Panel ayarlar diyalogunu aar. Yay ve emberi panele dntrr. Paralel referans atar. Parametrik tarama yapar. Paylam ve denetim durumlarn gnceller. Projeyi paylam ortamndan siler ve tek kiinin kullanmasn salar.

879

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

Perde Detaylar Perde Donatlar Perde Donatlar Raporu Perde Parametreleri Plan Ayarlar Plan llendirme Ayarlar Poligon Kolon Poligon Kolon Ayarlar Poligon Kolona Dntr Proje izimleri Proje Genel Proje A Projeyi Denetime Al Projeyi Kapat Projeyi Kaydet Projeyi Payla

izim Betonarme Rapor Betonarme/Parametre Ayarlar Ayarlar iz/Objeler/Kolon Ayarlar/Obje Ayarlar Deitir/Dntr Pencere Ayarlar Proje ideTEAM Proje Proje ideTEAM

Perde detaylarn ve dey almlarn izer. Perde donatlar diyalogunu aar. Perde betonarme raporunu hazrlar. Perde parametreleri diyalogunu aar. Pafta snr ayarlar diyalogunu aar. Planlardaki llendirmelerle ilgili ayar diyalogunu aar. Poligon kolon izer. Poligon kolon ayar diyalogunu aar. izgilerden oluan kapal bir poligonu, poligon kolona dntrr. Proje izimleri diyalogunu aar. Projedeki mevcut paftalar burada grlebilir. Proje genel ayarlar diyalogunu aar. Deprem, yk, zemin, malzeme vb. ayarlar burada yaplr. Mevcut projeleri aar. Paylam ortamndaki bir projeyi denetime alr. Projeyi kapatr. Projeyi kaydeder. Projeyi paylam ortamna gnderir. Dier kullanclar proje zerinde ayn anda deiiklik yapabilir. Betonarme sistemlerin pushover(statik itme) yapar. Kayt edilmi pushover analizinin raporunu verir.

Pushover Analiz

Analiz/ Pushover Analiz

Pushover Analiz Genel Raporu Pushover Analiz Sonularna Gzat Radye Deme Analizi Radye Deme Donatlar

Rapor/ Pushover Analiz Analiz/ Pushover Analiz Analiz Betonarme

Kayt edilmi pushover analizi tekrar ykler. Kirili radyenin analizini yapar. Radye deme donatlar diyalogunu aar.

880

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

Radye Deme Parametreleri Radye Deme Raporu Saa Kaydr Santimetre Seimi Ters evir Semeli Raporlar

Betonarme/Parametre Rapor Grnt/Dikey Kaydr

Radye demesi parametreleri diyalogunu aar. Radye deme hesap raporunu hazrlar. Grnty saa kaydrr. Koordinat bilgilerinin kullanlmasn salar. santimetre olarak

Dzen Rapor

Seili objelerin seimini iptal eder, seilmemileri seer. Semeli raporlar diyalogunu aar. Hazrlanmas istenen hesap raporlar burada seilip hazrlattrlabilir. Paylalm bir projede yaplan deiiklikleri paylalm ortama gnderir. Proje, yaplan bu deiiklerle gncellenir. Serbest izgi izer. Serbest llendirme yapar. Snrlar verilmi tonoz izer. Siler. Simetri alr. Grnty sola kaydrr. Spot k kayna tanmlar.

Senkronize Et

ideTEAM

Serbest izgi Serbest llendirme Snr tonoz Sil Simetri Sola Kaydr Spot Ik Kayna Srekli izgi Srekli Temel Almlar Srekli Temel Donat Raporu Srekli Temel Donatlar Srekli Temel Kaklklar Srekli Temel Parametreleri Takm Elemanlarna

iz/lkel Objeler/izgi iz/llendirme iz/Kubbe tonoz Dzen Deitir Grnt/Dikey Kaydr

iz/lkel Objeler/izgi izim Rapor Betonarme

Srekli izgi izer. Srekli temel almlarn izer. Srekli temel hesap raporunu hazrlar. Srekli temel donatlar diyalogunu aar.

Deitir/Obje Edit/Kiri-Temel Srekli temel kakln deitirir. Betonarme/Parametre ideTEAM Srekli temel parametreleri diyalogunu aar. nternet/LAN ortamnda dier kullanclara mesaj

881

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

mesaj gnder Tablet basnc kullan Tanml Tarama Tarama Ayarlar Ta Teet Tek izgi Tekil Temel Tekil Temel Ayarlar Tekil Temel Detaylar Tekil Temel Donatlar Tekil Temel Parametreleri Tekil Temel Raporu Temel (Temel Kirii) Temel Analizi Temel Aplikasyon Plan Temel Aplikasyon Plan kesiti Temel Ayarlar Kiri Temel Yn Belirt Tipik Kiri Belirle Tonoz Trim Tm objeleri gster iz/Tarama Ayarlar/Obje Ayarlar Deitir Aralar/Yakalama iz/lkel Objeler/izgi iz/Objeler/Temeller Ayarlar/Obje Ayarlar/Temel Ayarlar izim Betonarme Betonarme/Parametre Rapor iz/Objeler/Temeller Analiz izim izim Ayarlar/Obje Ayarlar/Temel Ayarlar

gnderir.

Tanml tarama yapar. Tarama ayarlar diyalogunu aar. Objeleri tar. Teet izer. izgi izer. Tekil temel izer. Tekil temel ayarlar diyalogunu aar. Tekil temel detaylarn izer. Tekil temel donatlar diyalogunu aar. Tekil temel parametreleri diyalogunu aar. Tekil temel hesap raporunu hazrlar. Srekli temel kirii izer. Temel hesab yapar. Temel aplikasyon plan izer. Temel aplikasyon plan kesiti alr. Srekli temel ayarlar diyalogunu aar.

Deitir/Obje Edit/Kiri-Temel Kiri, temel objelerinin bak ynn deitirir. Deitir/Obje Edit/Deme iz/Kubbe tonoz Deitir/lkel Objeler ideTEAM Nervr ve kaset demelerde tipik hesap kirii belirler. Tonoz izer. Trim yapar. Paylalm ortamda bulunan bir projede, dier kullanclarn denetimindeki objelerin grntsn mat renk olarak gstermek yerine, objeleri kendi

882

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

renginde gsterir. TXT Transfer U Kuvvetleri Raporu U Nokta U Noktas Edit Uzaklk Uzaktan Eriim Uzat st Serbest Kolonlar Varsaylan Kaklkl Kolon Varsaylan Kaklkl Kolon Bal Varsaylan Kaklkl Tekil Temel X Lokal Y Lokal Yaptr Yaptrrken Koordinat Al Yay (Merkez,yarap, alar) Yay Aks Yay-3 Noktadan Yay kubbe Yaz Yaz Deitir Yeni 2 Boyut Dzen Ayarlar/Genel Ayarlar Rapor Aralar/Yakalama Deitir/Obje Edit Aralar ideTEAM Deitir/lkel Objeler Deitir/Obje Edit/Kolon Kolon toolbar Kolon bal toolbar Tekil temel toolbar Sap90 datas hazrlar. Eleman u kuvvetleri raporu hazrlar. U noktay yakalar. Kiri,temel kirii, panel gibi objelerin u noktalarn yakalayp yeniden balamaya yarar. ki nokta arasndaki uzakl ler. Kullanc zelliklerinin deitirilebildii diyalogu aar. izgi, yay gibi ilkel objeleri baka izgi veya yaya kadar uzatr. Seilen kolonlarn st dm noktalarn kattan bamsz yapar. Kolon kakln, kolon ayarlarnda bulunan kaklk deerine getirir. Kolon bal kakln, kolon bal ayarlarnda bulunan kaklk deerine getirir. Tekil temel kakln, tekil temel ayarlarnda bulunan kaklk deerine getirir. Lokal X koordinat. Lokal Y koordinat. Bellee kopyalanm objeleri izim alanna getirir. Yaptrlacak objelerin istenilen yere konmasn salar. Kapal olduu takdirde objeler orijin noktasna yerletirilir. Yay izer. Yay aks izer. Yay izer. Yay formunda kubbe izer. Yaz yazar. Mevcut yazy deitirmeye yarar. Bo iki boyut penceresi aar.

iz/lkel Objeler/Yay iz/Objeler/Aks iz/lkel Objeler/Yay iz/Kubbe tonoz iz Deitir/Obje Edit Proje

883

Tm Komutlar
Komut Men Aklama

Penceresi Yeni Proje Yeniden iz Yeniden Olutur Ynlendirilmi Ik Kayna Yukar Kaydr Yk Analizi Yk Ayarlar Zoom izim Zoom Hepsi Zoom In Zoom Out Zoom Pencere Zoom Seim Grnt Grnt Grnt Grnt Grnt Grnt Grnt/Dikey Kaydr Analiz Grnt Proje Yeni proje dosyas aar. Mevcut izimi yeniler. Mevcut izimi yeniden oluturur. Ynlendirilmi k kayna tanmlar. Grnty yukarya kaydrr. Yk analizi yapar. Noktasal-izgisel yk ayarlar diyalogunu aar. izime yaknlatrr. izim snrlarna yaknlatrr. izimi merkezine yaknlatrr. izimi merkezden uzaklatrr. Pencere iine alnan blgeye yaknlatrr. Seilen objelere yaknlatrr.

884

ndeks
.

.3ds.........................................................................................................................................................443, 453 .bak.........................................................................................................................................................449, 455 .cde ................................................................................................................................................................442 .dwf ................................................................................................................................................................445 .dwg ...............................................................................................................................................443, 444, 454 .dxf .................................................................................................................................................................453 .gpd ................................................................................................................................................................456 .ico..................................................................................................................................................................447 .ide .................................................................................................................................................................441 .ifc...................................................................................................................................................................446 .prj..................................................................................................................................................................456 .set..........................................................................................................................................................447, 455 .vrml ...............................................................................................................................................................445
1

1975 Deprem Ynetmelii .............................................................................................................................467 1997 Deprem Ynetmelii .............................................................................................................................467


2

2.mertebe etkileri...........................................................................................................................................474 2.mertebe teorisi............................................................................................................................................472 2B izim Olutur ...........................................................................................................................................548 2B izim pencereleri......................................................................................................................................546 2B ve 3B ktphaneler ...................................................................................................................................398 2B-2B pencereler aras kopyalama ilemleri..................................................................................................439 2B-3B pencereler aras kopyalama ilemleri...................................................................................................439 2D Pencereler ..................................................................................................................................................29
3

3B erevenin ve Kabuk Kuvvetlerinin Grafik Olarak ncelenmesi................................................................480 3ds Export......................................................................................................................................................443 3DS mport ....................................................................................................................................................453 3-Noktadan ....................................................................................................................................................419
6

6.13. Deprem Hesap Raporlarna likin Kurallar ...........................................................................................755


7

7.4.Sneklik Dzeyi Kiriler............................................................................................................................757


A

A1 Burulma Dzensizlii.................................................................................................................................773

A2-A3 Dzensizlii Kontrol.......................................................................................................................... 776 A2-A3 Tr Dzensizliklerin Kontrol .......................................................................................................... 591 A4 Tayc Sistem Eleman Eksenlerinin Paralel Olmamas............................................................................. 780 A.................................................................................................................................................................. 546 Al deme................................................................................................................................................... 243 Alm Ayarlar................................................................................................................................................ 509 Alta son projeyi ykle.............................................................................................................................. 2, 39 Ak hesab iin duvar birim arl................................................................................................................... 468 Akll ller ................................................................................................................................................... 391 akma snr....................................................................................................................................................... 494 Aks ......................................................................................................................................... 120, 128, 129, 130 Aks (yatay-dey-eik) ................................................................................................................................... 126 Aks ayarlar..................................................................................................................................................... 120 Aks Ayarlar.................................................................................................................................................... 120 Aks dndr .................................................................................................................................................... 132 Aks klavye destekleri...................................................................................................................................... 119 Aks ofset ................................................................................................................................................ 128, 129 Aks snr......................................................................................................................................................... 129 Aks ta........................................................................................................................................................... 131 Aks toolbar.................................................................................................................................................... 119 Aksn dier objelerle ilikisi ............................................................................................................................ 134 Aks-Kontur izgisi ilikisi ................................................................................................................................ 133 Akslarn llendirilmesi ................................................................................................................................ 134 Akslarla zgara oluturmak ............................................................................................................................. 134 Aksonometrik Perspektif Pencereleri ...................................................................................................... 21, 536 Aktif Kat Gster ........................................................................................................................................ 90, 91 Alan................................................................................................................................................................ 545 Aln kirii ........................................................................................................................................................ 197 Alt dz donat................................................................................................................................. 249, 269, 686 Alt kat Ak deerini stteki katla ayn kullan.................................................................................................... 468 Alt Kat Gster ........................................................................................................................................... 90, 91 Altta ve stte dz donat ................................................................................................................ 249, 269, 686 Ampatman Maksimum Donat Aral ............................................................................................................ 678 Ampatman Minimum Donat Aral............................................................................................................... 677 Ampatman Minimum Donat Oran ............................................................................................................... 677 Analiz+Betonarme ........................................................................................................................................ 479 Analizden nce onay al................................................................................................................................... 471 Animasyon ve lek ..................................................................................................................................... 482 Ao Etkin Yer vmesi Katsays......................................................................................................................... 638 Aralarnda a farkl kk kirileri srekli kabul et ........................................................................................ 470 Arayz................................................................................................................................................................ 2 Arka plan.......................................................................................................................................................... 37 Arivleme ....................................................................................................................................................... 438 As(Gereken) Max(Aklk)........................................................................................................................... 692 As(Gereken) Sol.......................................................................................................................... 692, 693, 694 As(Hesaplanan) Max(Aklk) ...................................................................................................................... 692 Asansr perdesi ............................................................................................................................................. 217 Aa Kaydr ..................................................................................................................................................... 83 Atalet momentleri.......................................................................................................................................... 607

ii

Tm Komutlar Ayak .......................................................................................................................................374, 377, 380, 381 Ayarlar btn izim pencerelere uygula ..........................................................................................................39 Ayarlar kaydet ...............................................................................................................................................447 Ayarlar ykle..................................................................................................................................................455 Ayn anda birden fazla izgiyi trimlemek.........................................................................................................540
B

B1 Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii.........................................................................................782, 784 B2 Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii ....................................................................................................786 B3 Tayc Sistemin Dey Elemanlarnn Sreksizlii ....................................................................................788 Ba Kirii Almlar.........................................................................................................................................514 Ba Kirii Donatlar........................................................................................................................................503 Ba Kirii Parametreleri..................................................................................................................................680 Bamsz Al Ortogonal Yaplar ....................................................................................................................727 Balant Ayarlar..........................................................................................................................................94, 97 Balanty Kes .............................................................................................................................................96, 97 Basit (saplama) kiri ........................................................................................................................................193 Baka CAD programlar ile veri alverii........................................................................................................460 Beton birim arl .........................................................................................................................................468 Beton fcd........................................................................................................................................................694 Beton fck ........................................................................................................................................................694 Beton fctd.......................................................................................................................................................694 Beton gvenlik katsays..................................................................................................................................467 Beton hesap basn ve ekme dayanm .........................................................................................................650 Beton karakteristik basn ve ekme dayanmlar...........................................................................................649 Beton metraj .................................................................................................................................................585 Beton snflar..................................................................................................................................................651 Beton Snflar .................................................................................................................................................650 Betonarme Hesap Aks...........................................................................................................248, 249, 267, 268 Betonarme Hesap Aks Edit ...........................................................................................................249, 268, 686 Betonarme Hesap Aks Sil ......................................................................................................................252, 272 Betonarme Hesap Akslar...............................................................................................................................685 Betonarme hesap akslarn gster ..........................................................................................................248, 268 Betonarme Uygulama projesi izimlerine likin Kurallar ..............................................................................758 Betonun Elastisite Modl..............................................................................................................................653 Bezier .............................................................................................................................................................410 Bileen Seimi diyalogu................... 143, 185, 208, 226, 232, 257, 277, 289, 300, 308, 316, 331, 351, 394, 560 Bileik Materyal Editr Diyalogu...................................................................................................................524 Bileik materyalin herhangi bir objeye atanmas .....................................................................................524, 528 Bileik materyaller ..........................................................................................................................................523 Bilgi Satr..........................................................................................................................................................10 Bina nem katsays ................................................................................................................................465, 639 Bir Dorultuda alan Dili Demelerin boyutlar......................................................................................616 Bir Kiriin Sehim Deerine Baklmas..............................................................................................................199 Bir projeden baka bir projeye kopyalama .....................................................................................................439 Birimler ....................................................................................................................................................52, 557 Birincil dm noktas ekle.............................................................................................................................336 Birincil dm noktas sil ................................................................................................................................337

iii

Bitmap............................................................................................................................................................ 427 Bitmap tarama................................................................................................................................................ 359 Blok Oluturma.............................................................................................................................................. 551 Blok yap ......................................................................................................................................................... 539 Bodrum evre perdeleri................................................................................................................................. 202 Boyuna donat koullarnn kontrol.............................................................................................................. 802 Blen objeyi otomatik olarak adlandr............................................................................................ 189, 213, 292 Blnen objeleri Otomatik Adlandr .............................................................................................. 194, 195, 217 Blnen objeyi otomatik olarak adlandr........................................................................................ 190, 213, 293 Break.............................................................................................................................................................. 541 Bu kiri konsol demeyi tayor.................................................................................................................... 198 bu kolon konsol demeyi tayor.................................................................................................................. 158 Bu perde konsol demeyi tayor ................................................................................................................. 217 Bulunduu mod.......126, 146, 189, 212, 234, 259, 279, 291, 304, 333, 357, 396, 401, 406, 410, 416, 419, 422 Bulunduklar modlar....................................................................................................................... 309, 317, 384 Burkulma........................................................................................................................................................ 474 Burkulma Hesab............................................................................................................................................ 817 Burulma Rijitliini Dikkate Al.................................................................................................................. 665, 671
C

Chamfer......................................................................................................................................................... 543 Chamfer Ayarlar............................................................................................................................................ 543

allan pencereyi deitirmek (Pencere semek) .......................................................................................... 30 alma ekilleri ve donat tipleri..................................................................................................... 250, 269, 687 atlam kiriin atalet momenti...................................................................................................................... 613 eliin Elastisite Modl ................................................................................................................................ 654 elik Akma Dayanm..................................................................................................................................... 652 elik fyd......................................................................................................................................................... 694 elik fyk......................................................................................................................................................... 694 elik gvenlik katsays................................................................................................................................... 467 elik Hesap Dayanm.................................................................................................................................... 652 elik Snflar .................................................................................................................................................. 652 ember.......................................................................................................................................................... 416 ereve Kuvvetleri ........................................................................................................................................ 481 evre ............................................................................................................................................................. 545 evre rengi .................................................................................................................................................... 527 ift Dorultuda alan Dili Demelerin boyutlar ..................................................................................... 616 ift Etriye in Min. B............................................................................................................. 661, 667, 677, 681 iroz iz........................................................................................................................................................ 515 izgi toolbar.................................................................................................................................................. 404 izgilerle evrilmi alana tarama oluturmak ................................................................................................. 363 izgisel Deme Yk ........................................................................................................................... 247, 267 izgisel ykler................................................................................................................................................ 628 izim Detaylar ................................................................................................................................................ 84 izim paftalarnn birletirilmesi ..................................................................................................................... 550 izim Snr....................................................................................................................................................... 59

iv

Tm Komutlar kme ...................................................................................................................................142, 208, 475, 479 ubuk Sistemlerin zm ...........................................................................................................................721 ubuk Sistemlerinin Snflandrlmas ..............................................................................................................723 ubuk Tayc Sistemin Saysal Modeli:..........................................................................................................595 ubuk Tayc Sistemler ................................................................................................................................595
D

D.N. Atlama faktr.........................................................................................................................................37 Daha ksa donatlar birletir ...........................................................................................................................470 Daire kolon ....................................................................................................................................................150 Daire kolonun kaklk ve boyutunu deitirmek............................................................................................164 Dairesel kiri (Kirie dntr).......................................................................................................................190 Dairesel konsol deme .................................................................................................................................244 Dairesel panel (Panele dntr) ...................................................................................................................214 Dayanm dzensizlii katsays ........................................................................................................................782 Deforme edilmemi........................................................................................................................................481 Deforme edilmi.............................................................................................................................................481 Deforme ekil n planda ................................................................................................................................481 Denetimdeki Objeleri Brak .............................................................................................................................95 Deprem blgesi..............................................................................................................................................467 Deprem Ynetmelii Kiri Tahkikleri .............................................................................................................802 Deprem Ynetmelii Kolon Raporu (Gl Kolon ve Kesme Kuvveti Raporlar)...........................................826 Deprem yklerinin hesaplanmas ...................................................................................................................631 Deprem yklerinin sperpozisyonu ...............................................................................................................634 Deprem Yk Azaltma Katsays ............................................................................................................639, 752 Deprem yk belirleme yntemi ...................................................................................................................467 Detay Dzeyi ...........................................................................................................................................19, 534 Detaylandrlm Yap Metraj..........................................................................................................................557 Devrilme Momenti Kontrol..........................................................................................................................790 DIN227 standartna gre metraj oluturulmas ..............................................................................................585 D llendirme ............................................................................................................................................384 Dik Metodu ....................................................................................................................................................111 Dik Referans...................................................................................................................................................112 Dikdrtgen kolon ...........................................................................................................................................147 Dikdrtgen kolon - Keye yanak................................................................................................................149 Dikdrtgen kolon Ortalanm .....................................................................................................................149 Dikdrtgen kolon- Kenara yanak .................................................................................................................148 Dikdrtgen kolonun kaklk ve boyutlarn deitirmek ................................................................................163 Dilatasyon.......................................................................................................................................................654 Dinamik..........................................................................................................................................................596 Dinamik Analiz ...............................................................................................................................................737 Dinamik deprem ykleri.................................................................................................................................643 Dinamik Hesap...............................................................................................................................................765 Dili Demeler Teorisi .................................................................................................................................698 Diyaloglar .........................................................................................................................................................13 Doal titreim periyodu .................................................................................................................................638 Doku2 ............................................................................................................................................................527 Donanm Kilidi....................................................................................................................................................1

Donat metraj................................................................................................................................................ 585 Donat Seimi................................................................................................................................................. 471 Donat seimini iin izin verilen kombinasyon aral...................................................................................... 470 Donat, kalp ve beton metraj........................................................................................................................ 585 Dosyadan yaptr........................................................................................................................................... 438 Dosyaya kopyala ............................................................................................................................................ 437 Drtgen izgi.................................................................................................................................................. 407 Deme ......................................................................................................... 234, 240, 242, 248, 249, 267, 268 Deme Analizi .............................................................................................................................................. 472 Deme ayarlar..................................................................................................................................... 222, 254 Deme boluu .................................................................................................................................... 237, 263 Deme Boyutlar .......................................................................................................................................... 614 Deme Donatlar......................................................................................................................................... 501 Deme Donatlar Demeler Sekmesi ................................................................................................ 690, 695 Deme donatlarn para boylarn yaz ................................................................................................. 252, 272 Deme Hareketli Ykleri ............................................................................................................................. 621 Deme Hesap Sonularnn ncelenmesi ...................................................................................................... 690 Deme kenar....................................................................................................................................... 238, 263 Deme kenarnn kirie, panele balanmas.................................................................................................. 195 Deme Ofset ............................................................................................................................................... 239 Deme olutururken dikkat edilecek hususlar ..................................................................................... 246, 266 Deme Parametreleri................................................................................................................................... 656 Deme raporlar........................................................................................................................................... 695 Deme toolbar .................................................................................................................................... 221, 253 Deme yazs ta.................................................................................................................................. 242, 264 Demeden oluan ankastre tesirler.............................................................................................................. 801 Demelerin Analizi, Betonarmesi ve Donatlar ........................................................................................... 689 Demelerin dier objelerle ilikisi ........................................................................................................ 247, 266 Demelerin Statik Betonarme Sonular ve Donatlar................................................................................. 796 Demenin alma ekilleri ve donat tipleri ................................................................................................. 686 Duvar ..................................................................................................................................................... 191, 215 Duvar st deme........................................................................................................................................ 238 Duvar ykleri ................................................................................................................................................. 618 Duvarlar Kolonlarla Bl ................................................................................................................................. 172 Dm noktalarn gster ................................................................................................................................ 40 Dm Noktas Atlama Faktr ...................................................................................................................... 65 Dm Noktas Deplasmanlar ...................................................................................................................... 767 Dm Noktas Dndr .................................................................................................................................. 67 Dm Noktas lemleri ................................................................................................................................. 71 Dm Noktas Kilitlen.................................................................................................................................... 64 Dm Noktas Ta ........................................................................................................................................ 65 Dm Noktas ve Obje .................................................................................................................................. 63 Dey Ykler ................................................................................................................................................. 617 Dk deme ....................................................................................................................................... 244, 265 Dz donat dizaynnda mesnet ilaveleri.......................................................................................... 251, 271, 688 Dz+Pilye ..................................................................................................................................... 249, 269, 686 Dzensiz Binalar ............................................................................................................................................ 751 Dzensizlikler in Programda lemler.......................................................................................................... 758 Dzlem ereveler......................................................................................................................................... 724

vi

Tm Komutlar Dzlem Elemanl tayc Sistemler (Plaklar): ..................................................................................................596 Dzlem zgaralar ............................................................................................................................................724 Dzlem kafes kiriler......................................................................................................................................723 DWF export ...................................................................................................................................................445 Dwg Export....................................................................................................................................................444 Dwg mport....................................................................................................................................................454 DWG/DXF Export Seenekleri..............................................................................................................443, 444 Dxf Export .....................................................................................................................................................443 Dxf mport .....................................................................................................................................................453 Dxf, Dwg dosyalarnda yazlar ........................................................................................................................403
E

E mesaj ..........................................................................................................................................................826 Eik deme ...................................................................................................................................................243 Eik kiri .........................................................................................................................................................190 Eik kolon.......................................................................................................................................................153 Eimli deme ................................................................................................................................................243 Eri ve Serbest izgi toolbarlar .....................................................................................................................408 Eri Yzeyli Tayc Sistemler ........................................................................................................................596 Eksen takm ...................................................................................................................................................599 Elastik Deprem Yklerinin Azaltlmas:Deprem Yk Azaltma Katsays........................................................752 Elastik Deprem Yklerinin Tanmlanmas:Spektral vme Katsays..................................................................751 Eleman Baznda Rapor....................................................................................................................................590 Elemanlarn lokal koordinat sistemleri ve major eksenleri .....................................................................599, 790 Elemanlarn U Kuvvetleri..............................................................................................................................768 Elemanlarnn teorik noktalar.........................................................................................................................602 Elips merkez - keler...................................................................................................................................423 Elips keler ...................................................................................................................................................422 Elips orta nokta - eksen..................................................................................................................................423 Eliptik yay - keler ........................................................................................................................................424 Eliptik yay merkez keler ..........................................................................................................................425 Eliptik yay orta nokta Eksen ........................................................................................................................426 En genel hali ile poligon kolonlarn teorik noktalar ........................................................................................602 En Yakn Nokta ..............................................................................................................................................114 Epsilon............................................................................................................................................................469 Eskiz modu.....................................................................................................................................................413 Eskiz Modu.......................................................................................................................................................88 Edeer deprem ykleri .........................................................................................................................635, 643 Edeer Deprem Yk Yntemi ....................................................................................................................753 Edeer yayl ykten oluan ankastelik tesirler ..............................................................................................798 Etiket..............................................................................................................................................................388 Etiket ayarlar .................................................................................................................................................383 Etiket yazsn deitir .....................................................................................................................................391 etkin yer ivmesi ..............................................................................................................................................467 Etriye iz .......................................................................................................................................................514 Etriye Maksimum Aral.................................................................................................................................663 Etriye Minimum Aral...................................................................................................................................663

vii

Fareye ata .................................................................................................................................................... 4, 35 Fillet ............................................................................................................................................................... 543 Fillet Ayarlar .................................................................................................................................................. 543 Fillet ve Chamfer Ayarlar .............................................................................................................................. 543 Filtre Olanaklar ............................................................................................................................................. 504 Fit ........................................................................................................................................... 374, 377, 380, 381
G

Gelimi obje oalt ....................................................................................................................................... 435 Gelimi Yakalama...................................................................................................................................... 68, 76 Genel Geometri Kontrol.............................................................................................................................. 464 Genel geometri kontrl ................................................................................................................................. 40 Geometri kon Destei .................................................................................................................................. 105 Geometri Kontrol ........................................................................................................................................ 463 Geometrik Bilgiler.......................................................................................................................................... 599 Girdi Birimleri ............................................................................................................................................ 52, 54 gme snr.................................................................................................................................................... 494 Greli Kat telemelerinin Snrlandrlmas.................................................................................................... 769 Grnt ........................................................................................................................................................... 81 Grnt Deitir........................................................................................................................ 21, 23, 536, 538 Grnt Konfigrasyonu................................................................................................................................ 528 Grn ......................................................................................................................................................... 547 Grn Pencereleri ................................................................................................................................ 16, 531 Grn, Perspektif ve Aksonometrik Perspektif Pencereleri......................................................................... 15 Gvde ap.................................................................................................................................................... 665 Gvde Demiri in H...................................................................................................................... 662, 667, 681 Gvde Demiri in Minimum H...................................................................................................................... 678 Gvde donats ............................................................................................................................................... 610 Guse............................................................................................................................................................... 202 Glendirme perdesi ..................................................................................................................................... 213 Gl kolon kontrolleri.................................................................................................................................. 822 Gl Kolon ve Kesme Kuvveti Raporlar ...................................................................................................... 826
H

Hareketli yk faktr ..................................................................................................................................... 468 hasar snr ...................................................................................................................................................... 494 Hasp................................................................................................................................................................... 1 Hesap Momentleri ve Donat Alanlar.................................................................................................... 704, 715 Hesap Ynteminin Seim Nedeni ................................................................................................................. 795 Hesap Ynteminin Seilmesi .......................................................................................................................... 752 Hesapta Deprem Momentlerini Kullan .......................................................................................................... 678 Hesapta Deprem Normal Kuvvetlerini Kullan ............................................................................................... 680 Hesapta Kolon Momentlerini Kullan .............................................................................................................. 680
I

IFC export ..................................................................................................................................................... 446 IFC Export Seenekleri .................................................................................................................................. 446

viii

Tm Komutlar II BV standartna gre metraj oluturulmas ...................................................................................................585 IP Numarasn.............................................................................................................................................94, 97 Izgara Sistemi....................................................................................................................................................60 Izgaray dm noktas gibi yakala ....................................................................................................................40 Izgaray dm noktas gibi yakalama .........................................................................................................61, 64

llendirme...............................................................................................................................................384 ideCAD Rapor program ................................................................................................................................589 ideCAD Statik 5 versiyonu ncesi dosyalarn yklenmesi...............................................................................456 ideCAD Statik Program ve Boyutlu Tayc Sistem .................................................................................732 ideCAD Teamin altrlmas ..........................................................................................................................93 deCAD Wrep ................................................................................................................................................460 kinci Mertebe Etkileri ....................................................................................................................................771 kincil dm noktas ekle ..............................................................................................................................338 kincil dm noktas sil..................................................................................................................................339 kincil merdiven deformasyonu ......................................................................................................................337 kincil merdiven deformasyonunu iptal et ......................................................................................................339 lave Sabit ve Hareketli Ykler .......................................................................................................................623 lkel obje ayarlar ....................................................................................................................405, 409, 415, 418 lkel obje kesiimlerini yakalamak ...................................................................................................................407 lkel objeler.....................................................................................................................................................539 lkel objeler toolbar .......................................................................................................................................404 lkel Objeler toolbar ......................................................................................................................414, 417, 421 mleler ..........................................................................................................................................................109 mport ederken zel karakterleri tercme et: .................................................................................................39 n...........................................................................................................................................374, 377, 380, 381 nteraktif Kamera .............................................................................................................................20, 486, 534 nteraktif Zoom ................................................................................................................................................82 simler.............................................................................................................................................................471
J

Jpeg ................................................................................................................................................................427
K

K mesaj..........................................................................................................................................................824 Kabuk aktar ....................................................................................................................................................442 Kabuk Kuvvetleri ............................................................................................................................................483 Kabuk Kuvvetlerinin Grafik Olarak ncelenmesi .............................................................................................480 Kalem kalnlklar.............................................................................................................................................457 Kalp metraj ...................................................................................................................................................585 Kalp Plan.......................................................................................................................................................510 Kalp Plan Kesiti .............................................................................................................................................509 Kamera.....................................................................................................................................21, 517, 518, 536 Kamera ayarlar ..............................................................................................................................................517 Kamera tanmla ..............................................................................................................................................517 Kapal bezier...................................................................................................................................................411 Kapal nurbs....................................................................................................................................................412

ix

Kaplama ykleri.............................................................................................................................................. 617 Kasede dntr ............................................................................................................................................ 241 Kaset Almlar .............................................................................................................................................. 512 Kaset analizi, betonarmesi ve donat seimi ................................................................................................... 711 Kaset Donatlar ............................................................................................................................................. 502 Kaset Demelerin boyutlar.......................................................................................................................... 616 Kaset Demesi Hesap Sonularnn ncelenmesi .......................................................................................... 712 Kaset kirilerinin donatlar............................................................................................................................. 718 Kaset raporlar ............................................................................................................................................... 716 Kasetler (ift Dorultuda alan Dili Demeler) ...................................................................................... 709 Kasetler Teorisi.............................................................................................................................................. 709 Kat Bilgileri..................................................................................................................................................... 654 Kat Deplasmanlar.......................................................................................................................................... 768 Kat Edeer Yatay Kuvvetleri ve Genel Bilgileri ............................................................................................. 763 Kat Genel ....................................................................................................................................................... 854 Kat kopyala .................................................................................................................................................... 431 Kat Pencereleri ................................................................................................................................................ 14 Kat Says ve Kat Ykseklikleri........................................................................................................................ 654 Kat ve Kat Tanmlar ........................................................................................................................................ 76 Katn toplam hareketli yklerinin hesaplanmas ............................................................................................. 631 Katn toplam sabit yklerinin hesaplanmas .................................................................................................... 630 Katlar aras kopyalama ................................................................................................................................... 439 Katlara etkiyen yatay kuvvetler ...................................................................................................................... 640 Katlara Etkiyen Yatay Ykler.......................................................................................................................... 767 Katmanlar Kilitle/z ...................................................................................................................................... 87 Katmanlar Sakla/Gster................................................................................................................................... 87 Katmanl duvar, Tabakal duvar, Tabakal Malzeme, Tabakal Deme,......................................................... 523 Kaydedilmi raporun yklenmesi ................................................................................................................... 456 Kaydr............................................................................................................................................................... 83 Kaydrlm ktle merkezi............................................................................................................................... 754 Kayt ederken yedekle (*.bak).......................................................................................................................... 38 Kayt edilmi yap bileenlerin yklenmesi...................................................................................................... 559 Kayma deformasyonlarn dikkate al............................................................................................................... 471 Kayma gvenlii.............................................................................................................................................. 803 Kenara yanak kolon bal........................................................................................................................... 177 Kenara yanak tekil temel ............................................................................................................................. 281 Kenarda ve kolon kenarnda ykseklik ........................................................................................................... 282 Kesin Yntemler ............................................................................................................................................ 731 Kesiim llendirme.................................................................................................................................... 387 Kesiim llendirme ayarlar ........................................................................................................................ 381 Kesiimlerle Bl...................................................................................... 193, 194, 195, 216, 236, 238, 244, 261 Kesit ............................................................................................................................................................... 546 Kesit Hesaplar ............................................................................................................................................... 596 Kesit kot......................................................................................................................................................... 386 Kesit kot ayarlar ............................................................................................................................................ 378 Kesit taramalar .............................................................................................................................................. 364 Kesit ve Grn Pencereleri .......................................................................................................................... 24 Kesit yetersiz.................................................................................................................................................. 814 Kesitlerde Boyut Tahkiki ve Donat Tayini..................................................................................................... 738

Tm Komutlar Kesitte ve planda srekli temeller ..................................................................................................................295 Kesitte ve planda tekil temeller ......................................................................................................................283 Kesme kuvveti kontrol .................................................................................................................................794 Ksa Yollar ..........................................................................................................................................................8 Kilit .....................................................................................................................................................................1 Kiri ........................................................................................................................................................189, 304 Kiri - Temel yn belirt (srekli temel) ........................................................................................................293 Kiri Almlar ................................................................................................................................................511 Kiri alanlar ....................................................................................................................................................614 Kiri alanlarnn deitirilmesi..........................................................................................................................614 Kiri atalet momentleri...................................................................................................................................610 Kiri atalet momentlerinin deitirilmesi ........................................................................................................613 Kiri ayarlar diyalou..............................................................................................................................179, 297 Kiri Betonarmesi ...........................................................................................................................................805 Kiri boyutlar .................................................................................................................................................610 Kiri donat hesab ..........................................................................................................................................807 Kiri Donatlar ...............................................................................................................................................501 Kiri Etriye Hesab..........................................................................................................................................814 Kiri genilii ve ykseklii ..............................................................................................................................610 Kiri hesap akl...........................................................................................................................................610 Kiri klavye destekleri.............................................................................................................................179, 297 Kiri Mesnet Detaylar ....................................................................................................................................513 Kiri Parametreleri .........................................................................................................................................659 Kiri sarlma blgesi ........................................................................................................................................663 Kiri tabla geniliinin bulunmas.....................................................................................................................611 Kiri toolbar...........................................................................................................................................178, 296 Kiri U Kuvvetleri .........................................................................................................................................797 Kiri zerinde kolon tanmlamak ....................................................................................................................202 Kiri ykleri ....................................................................................................................................................471 Kirie Dntr ..............................................................................................................................................191 Kirie mesnetlenen konsol plak demeler ....................................................................................................198 Kiriin dier objelerle ilikisi ...................................................................................................................198, 305 Kiriin panele balanmas................................................................................................................................194 Kiriler............................................................................................................................................................797 Kiriler iin lokal y ekseninin dzlemdeki konumu .........................................................................................601 Kiriler Sekmesi ......................................................................................................................................701, 712 Kirilerde en olumsuz ykleme kombinasyonun bulunmas ...........................................................................805 Kirilerde noktasal ykler ...............................................................................................................................623 Kirilerin atalet momenti hesab .....................................................................................................................611 Kirilerin Kesme Gvenlii..............................................................................................................................803 Kirilerin majr aks ve as............................................................................................................................601 Kirilerin llendirilmesi ...............................................................................................................................197 Kirilerin Transformasyon Matrisi: .................................................................................................................735 Kirilerin u noktalar......................................................................................................................................603 Kirilerin Yk Bilgileri ve Ankastrelik Tesirleri................................................................................................798 Kirili demelerin boyutlar...........................................................................................................................614 Kirisiz (mantar) deme................................................................................................................................236 Kirisiz (mantar) radye ...................................................................................................................................261

xi

Kirisiz demelerin boyutlar ........................................................................................................................ 615 Kirisiz radyelerin zemin emniyet kontrolnde deprem yklerini kullan........................................................ 469 Klonla ............................................................................................................................................................. 434 Kolon ..................................................................................................................................... 137, 148, 149, 150 Kolon akslarn iz ............................................................................................................................................ 38 Kolon alan deerlerinin deitirilmesi............................................................................................................. 609 Kolon alanlar ................................................................................................................................................. 608 Kolon alt ve st kotlar ................................................................................................................................... 160 Kolon Aplikasyon Plan................................................................................................................................... 510 Kolon atalet momentlerinin deitirilmesi...................................................................................................... 608 Kolon Ayarlar ................................................................................................................................................ 137 Kolon ayarlar diyalogu................................................................................................................................... 137 Kolon bal ................................................................................................................................................... 176 Kolon Bal................................................................................................................................................... 172 Kolon bal ayarlar diyalou ........................................................................................................................ 173 Kolon bal klavye destekleri ....................................................................................................................... 173 Kolon bal toolbar...................................................................................................................................... 172 Kolon Betonarmesi ........................................................................................................................................ 828 Kolon boyutlar .............................................................................................................................................. 156 Kolon boyutlarnn deitirilmesi .................................................................................................................... 607 Kolon Donatlar............................................................................................................................................. 502 Kolon Donatsnn Bulunmas ......................................................................................................................... 830 Kolon dm noktas ve gelimi yakalama.................................................................................................... 161 Kolon Dey Almlar................................................................................................................................... 512 Kolon Etriye(Enine Donat) Hesab ................................................................................................................ 835 Kolon iin en olumsuz ykleme kombinasyonun bulunmas........................................................................... 828 Kolon isimlendirme ........................................................................................................................................ 171 Kolon klavye destekleri .................................................................................................................................. 136 Kolon mantolama........................................................................................................................................... 154 Kolon mantosu malzeme bilgileri ve pursantaj deerleri................................................................................ 155 Kolon mantosu varken eksenel yk kontrol................................................................................................. 155 kolon orta blgesindeki etriye aral ............................................................................................................. 669 Kolon Parametreleri....................................................................................................................................... 668 Kolon Raporlar .............................................................................................................................................. 839 Kolon Sarlma Blgesinde Etriye Aral Koullar........................................................................................... 671 Kolon toolbar ................................................................................................................................................ 135 Kolon trimle ................................................................................................................................................... 156 Kolon U Kuvvetleri............................................................................................................................... 821, 845 Kolon ve perdenin eni ve boyu ..................................................................................................................... 606 Kolona mesnetlenen konsol plak demeler.................................................................................................. 158 Kolonda Maksimum Normal Kuvvet Kontrol............................................................................................... 826 Kolon-Kiri Birleim Yatay Kesidi ................................................................................................................... 513 Kolonlar (Teorik aklamas) .......................................................................................................................... 817 Kolonlar iin lokal y ekseninin dzlemdeki konumu....................................................................................... 599 Kolonlarda noktasal ykler............................................................................................................................. 624 Kolonlarda sva............................................................................................................................................... 158 Kolonlarn Kesme Gvenlii ................................................................................................................... 756, 824 Kolonlarn Kirilerden Daha Gl Olmas..................................................................................................... 756 Kolonlarn lokal y ekseni tanm...................................................................................................................... 599

xii

Tm Komutlar Kolonlarn major aks......................................................................................................................................607 Kolonlarn Transformasyon Matrisi: ...............................................................................................................735 Kolonlarn ve panellerin majr aks ve as ....................................................................................................599 Kolonlarn ve panellerin teorik noktalar ........................................................................................................602 Kolonun dier objelerle ilikisi........................................................................................................................171 Kolonun kirie oturmas .................................................................................................................................202 Komut tekrar...................................................................................................................................................48 Komut ve Bilgi Girii.........................................................................................................................................47 Konsol donats ...............................................................................................................................249, 269, 686 Konsol deme.......................................................................................................................198, 217, 243, 265 Konsol demeler ..........................................................................................................................................158 Konsol kiri.....................................................................................................................................................195 Konsol kirie oturan kolon .............................................................................................................................202 Konsollar komutu...........................................................................................................................................196 Kontur izgileri ...............................................................................................................................................429 Kontur izgileri ..............................................................................................................................................429 Kontur izgilerinin ilevleri .............................................................................................................................430 Kontur hesapla ...............................................................................................................................................430 Kontur Kopyala ..............................................................................................................................................437 Kontur kopyala ve kontur yaptr ..................................................................................................................437 Kontur Objelerini ptal Et.................................................................................................................................91 Kontur Objelerini Se.......................................................................................................................................91 Koordinat Sistemi ...........................................................................................................................................599 Kopyala...........................................................................................................................................................437 Kopyala ve yaptr..........................................................................................................................................432 Korkuluk sakla / gster...................................................................................................................................339 Korkuluk says edit ........................................................................................................................................340 Kot ayarlar.....................................................................................................................................................375 Kot llendirme............................................................................................................................................385 Keye Yanak Kolon ....................................................................................................................................149 Keye yanak kolon bal...........................................................................................................................177 Keye yanak tekil temel .............................................................................................................................281 Kritik perde ykseklii....................................................................................................................................674 Kubbe.....................................................................................................................................................305, 309 Kubbe analizi ..................................................................................................................................................312 Kubbe ayarlar ................................................................................................................................................306 Kubbe kuvvetlerinin ve donat alanlarnn incelenmesi ...................................................................................313 Kubbe mesnet zelliklerinin ayarlanmas........................................................................................................311 Kubbe yk ve malzeme bilgilerinin tanmlanmas ...........................................................................................311 Kullanc ............................................................................................................................................................94 Kullanc Ekle ....................................................................................................................................................98 Kullanc Haklar................................................................................................................................................98 Kullanc Sil........................................................................................................................................................98 Kullanc Tanml Elemanlar.............................................................................................................................762 Kullanc Tanml Tarama Olutur ...................................................................................................................365 Kullanlan Koordinat Sistemi: ..........................................................................................................................595 Kullanlan Saysal zm Yntemleri:.............................................................................................................595 Kuatlm Kolon-Kiri Birleim Blgesinde Etriye Aral Koullar .................................................................671

xiii

Kuvvetler ve Donat Alanlar Sekmesi ............................................................................................................ 703 Ktle merkezi................................................................................................................................................. 475 Ktphane (Tefri) ......................................................................................................................................... 396 Ktphane ayarlar ......................................................................................................................................... 392 Ktphane dndr, ta.................................................................................................................................. 397 Ktphane toolbar ........................................................................................................................................ 392 Ktphane-tarama ilikisi ............................................................................................................................... 399 Ktphaneye yeni elemanlar eklemek ........................................................................................................... 399
L

L/2 kontrol ................................................................................................................................................... 471 Levhalar, Perdeler, Yksek Gvdeli Kiriler................................................................................................... 596 Lokal Eksenlerde Kiri U Deplasmanlar ...................................................................................................... 733 Lokal Eksenlerde Kolon U Deplasmanlar .................................................................................................... 733 Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir .......................................................................................................... 59, 116 Lokal Koordinat Sistemi Tanmla ............................................................................................................. 58, 115 Lokal Nokta Tanmla...................................................................................................................................... 115
M

Mahal alan hesab ............................................................................................................................................. 38 Mahal Ofset.................................................................................................................................................... 239 Mahal taramas, tarama - kap/pencere ilikisi ................................................................................................ 361 Mahal taramas, tarama ktphane ilikisi .................................................................................................... 361 Mahaller ve demeler................................................................................................................................... 246 Majr dnme ......................................................................................................................... 142, 208, 476, 479 Majr teleme ............................................................................................................................................... 476 Maksimum Donat Aral....................................................................................................... 658, 674, 679, 683 Maksimum donat aral x*d.................................................................................................................. 659, 683 Maksimum Enine Donat Aral ..................................................................................................................... 673 Maksimum Etriye Aral ........................................................................................................ 667, 669, 677, 682 Maksimum ilave says .................................................................................................................................... 470 Maksimum Montaj Donat Aral................................................................................................................... 678 Maksimum pursantaj ...................................................................................................................................... 803 Maksimum Pursantaj ...................................................................................................... 661, 666, 668, 672, 681 Maksimum Tevzi Aral ................................................................................................................................. 677 Maliyet Raporlarnn Hazrlanmas.................................................................................................................. 583 Malzeme Bilgileri............................................................................................................................................ 648 Malzeme gvenlik katsaylar .......................................................................................................................... 649 Malzeme Karakteristikleri .............................................................................................................................. 649 Malzemelerin Tanm ..................................................................................................................................... 558 Manto kenarn deitir .................................................................................................................................. 154 Manto kenarn kaldr ..................................................................................................................................... 154 Mantolama ..................................................................................................................................................... 154 Mantolama yzdesi ........................................................................................................................................ 155 Materyal tanm .............................................................................................................................................. 526 Men.................................................................................................................................................................. 3 Merdiven................................................................................................................................................ 323, 333 Merdiven ayarlar ........................................................................................................................................... 323

xiv

Tm Komutlar Merdiven Ayarlar...........................................................................................................................................323 Merdiven deformasyonu ................................................................................................................................336 Merdiven deformasyonu toolbar ...................................................................................................................322 Merdiven deformasyonunu iptal et.................................................................................................................337 Merdiven Edit.................................................................................................................................................335 Merdiven kaydet ............................................................................................................................................340 Merdiven klavye destei .................................................................................................................................323 Merdiven kot ve ykseklikleri.........................................................................................................................341 Merdiven sahanl ..........................................................................................................................................335 Merdiven toolbar...........................................................................................................................................321 Merdiven ve merdiven parametreleri hakknda..............................................................................................341 Merdivenin dengelenmesi...............................................................................................................................341 Merkez-yarap-alar.....................................................................................................................................420 Mesaj Gnder...................................................................................................................................................96 Mesaj Satr .......................................................................................................................................................12 Metin Okurken Karakter Trkeletir............................................................................................................402 Metraj.....................................................................................................................................................557, 585 Mevcut merdivenlerden yeni merdiven tipleri tretme .................................................................................343 Mevcut yazlar baka projelerde kullanma .....................................................................................................403 Mimari Objeler.................................................................................................................................................91 Mimari Plan-Kalp Plan...................................................................................................................................107 Minimum Aklk ekme Pursantaj................................................................................................660, 666, 680 Minimum Asal ekme Pursantaj............................................................................................................656, 682 Minimum Boyut Oran....................................................................................................................................675 Minimum ekme Pursantaj ...........................................................................................................................676 Minimum Dier ekme Pursantaj .........................................................................................................657, 682 Minimum donat aral ...................................................................................................................................470 Minimum Donat Aral .........................................................................................................658, 674, 680, 683 Minimum Enine Donat Aral........................................................................................................................672 Minimum Etriye Aral...........................................................................................................667, 669, 676, 682 Minimum Gvde Pursantaj ............................................................................................................................675 Minimum Hurdi Dier Pursantaj............................................................................................................657, 683 Minimum Hurdi Pursantaj......................................................................................................................657, 683 Minimum olarak kullan ...................................................................................................................................155 Minimum pilye alt kalan..................................................................................................................................470 Minimum Pursantaj.........................................................................................................................668, 672, 679 Minimum Toplam Pursantaj ..........................................................................................................................681 Minimum U Pursantaj ..................................................................................................................................674 Minr dnme .................................................................................................................................................476 Minr teleme ...............................................................................................................................................476 Mod Birletirme Yntemi...............................................................................................................................754 Mod says.......................................................................................................................................................469 Moment Max(Aklk)..........................................................................................................................691, 692 moment bytme yntemi.............................................................................................................................474 Moment Bytme Yntemi............................................................................................................................817 Momentler ve Donat Alanlar Sekmesi ..........................................................................................................691 Montaj Maksimum Aral...............................................................................................................................664

xv

Nervr Kaset Kirii Yk Analizi ........................................................................................................... 705, 717 Nervr Kaset Parametreleri........................................................................................................................ 666 Nervr Almlar ........................................................................................................................................... 511 Nervr analizi, betonarmesi ve donat seimi ................................................................................................ 700 Nervr Donatlar........................................................................................................................................... 501 Nervr Demesi Hesap Sonularnn ncelenmesi ....................................................................................... 701 Nervr raporlar............................................................................................................................................. 705 Nervr yk analizi .......................................................................................................................................... 700 Nervre dntr .......................................................................................................................................... 240 Nervrler (Dili Demeler).......................................................................................................................... 698 Nervrlerin boyutlar ..................................................................................................................................... 616 Nervrl Kaset Plaklar .................................................................................................................................. 596 Nesne Edit ..................................................................................................................................................... 117 Network zerinden proje paylam................................................................................................................. 93 No.................................................................................................................................................................. 690 Nokta Deplasmanlar ..................................................................................................................................... 488 Noktasal Deme Yk ......................................................................................................................... 247, 267 Noktasal k................................................................................................................................................... 522 Noktasal Ik Kayna Ayarlar ................................................................................................................ 518, 520 Noktasal Ykler ............................................................................................................................................. 623 Noktasal ykten oluan ankastre tesirler ....................................................................................................... 800 Nurbs............................................................................................................................................................. 411
O

Obje Ayarlar Diyaloglar................................................................................................................................ 102 Obje Bamllk................................................................................................................................................. 68 Obje bilgilerini fare zerinde gster................................................................................................................. 39 Obje Bilgilerini Fare zerinde Gster.............................................................................................................. 12 Obje Bilgilerini Gster ..................................................................................................................................... 12 Obje Bul................................................................................................................................................... 46, 116 Obje oalt .................................................................................................................................................... 435 Obje Katman Deitir ..................................................................................................................................... 88 Obje Kontur izimi.......................................................................................................................................... 91 Obje Niteliklerinin zelletirilmesi.................................................................................................................. 35 Obje Parala................................................................................................... 376, 379, 386, 387, 388, 539, 549 Obje Sahiplerini Gster.................................................................................................................................... 96 Obje Seimi...................................................................................................................................................... 43 Obje taramalar .............................................................................................................................................. 360 Obje yaptrrken koordinat al ........................................................................................................................ 40 Obje Yardmc Toolbarlar ............................................................................................................................. 101 Objeleri Denetimine Al.................................................................................................................................... 94 Objelerin Katlardaki Grnrl.................................................................................................................... 90 Ofset .............................................................................................................................................................. 544 Oranla listesi .......................................................... 143, 186, 209, 227, 232, 258, 278, 290, 301, 332, 395, 561 Orijin ve Koordinat Kutusu .............................................................................................................................. 54 Orta Nokta .................................................................................................................................................... 114 Ortalanm Kolon........................................................................................................................................... 149

xvi

Tm Komutlar Ortalanm kolon bal .................................................................................................................................176 Ortalanm tekil temel....................................................................................................................................280 Ortogonal Olmayan Sistemler in Yaklak Yntemler..................................................................................730 Ortogonal Olmayan Yaplar............................................................................................................................727 Ortogonal Sistemler in Yaklak Yntemler .................................................................................................728 Ortogonal Yaplar...........................................................................................................................................726 Otomatik kayt .........................................................................................................................................38, 449 Otomatik kontur objesi izimi..........................................................................................................................41 Otomatik Tarama...........................................................................................................................................363

lek........................................................................................................................................................50, 390 lekle (scale)................................................................................................................................................542 llendirme Ayarlar ....................................................................................................................................373 llendirme leini deitirmek.................................................................................................................390 llendirme toolbar ....................................................................................................................................372 llendirme yazlarn ilk haline getir............................................................................................................390 llendirme yazlarn ta ............................................................................................................................389 llendirme yazsn gster/kapat ................................................................................................................390 llendirmeye para ekle/kar....................................................................................................................389 nceki Pencere................................................................................................................................................31 z arlktan oluan dey ykler...................................................................................................................617
P

P Delta Etkilerinin Dikkate Alnmas...............................................................................................................472 Pafta Ayarlar ..................................................................................................................................................550 Pafta Blou .....................................................................................................................................................553 Pafta Blou Tm izimler ...........................................................................................................................551 Pafta Blou Ayarlar ........................................................................................................................................554 Pafta Blou Drtgen .....................................................................................................................................552 Pafta Blou Ekle..............................................................................................................................................554 Pafta Blou Gncelle ......................................................................................................................................555 Pafta Blou Oluturma ...................................................................................................................................551 Pafta Blou Poligon.......................................................................................................................................552 Pafta izimleri ................................................................................................................................................739 Pafta Dizayn...................................................................................................................................................550 Pafta Olutur ..................................................................................................................................................550 Panel...............................................................................................................................................................212 Panel ayarlar diyalou ....................................................................................................................................204 Panel Elemanlar Lokal Deplasmanlar.............................................................................................................734 Panel klavye destekleri ...................................................................................................................................203 Panel toolbar .................................................................................................................................................202 Panel stne kiri tanmlamak ........................................................................................................................217 Panel ve Perde Parametreleri.........................................................................................................................672 Panele Dntr.............................................................................................................................................215 Panele kiri ve deme kenar balamak ........................................................................................................216 Panelin dier objelerle ilikisi..........................................................................................................................221 Paneller ..........................................................................................................................................................202

xvii

Panellerin Betonarme Hesap Sonular ve Donatlar..................................................................................... 847 Panellerin llendirilmesi ............................................................................................................................. 220 Panellerin Tasarm Eilme Momentleri .......................................................................................................... 846 Paralel Referans ............................................................................................................................................. 113 Parametre ...................................................................................................................................................... 854 Parametreler.................................................................................................................................................. 656 Parametrik tarama ......................................................................................................................................... 357 Parametrik Tarama ........................................................................................................................................ 357 Para boylarnn izdirilmesi................................................................................................................... 252, 272 Pas pay .......................................................................................................... 656, 666, 668, 672, 676, 679, 682 Paylamdaki projeye ortak olmak.................................................................................................................... 97 Pencereler........................................................................................................................................................ 13 Perde ............................................................................................................................................................. 202 Perde Detaylar .............................................................................................................................................. 512 Perde Donatlar............................................................................................................................................. 502 Perdelerin zayf ynndeki atalet momentlerini kullanma.............................................................................. 471 Perdeye mesnetlenen konsol plak demeler................................................................................................ 217 Perspektif - Grn Pencereleri................................................................................................................... 528 Perspektif - Grn Pencereleri ve Grnt Konfigrasyonu.................................................. 17, 19, 532, 534 Perspektif Pencereleri.............................................................................................................................. 18, 533 Plan alma ekilleri ve donat tipleri ......................................................................................................... 686 Plak demeler zerindeki noktasal ykler .................................................................................................... 626 Plaklar ............................................................................................................................................................ 685 Plaklar teorisi ................................................................................................................................................. 685 Plan Ayarlar ................................................................................................................................................... 509 Plan lek Ayarlar .......................................................................................................................................... 84 Plan llendirme Ayarlar ............................................................................................................................ 509 Plan Pencereleri ............................................................................................................................................... 16 Poligon kolon ................................................................................................................................................. 151 Poligon Kolon................................................................................................................................................. 145 Poligon Kolon Ayarlar ................................................................................................................................... 145 Poligon Kolon ayarlar diyalou ...................................................................................................................... 145 Poligon kolona dntr ................................................................................................................................ 152 Poligon Kolonlarn Geometrik Merkezi ......................................................................................................... 602 Poligon kolonun kaklk ve boyutlarn deitirmek....................................................................................... 165 prj dosyalarnn yklenmesi ............................................................................................................................ 456 Prn/Plt dosyas olarak yazdrma ..................................................................................................................... 460 Programn altrlmas ve lk Ekran.................................................................................................................. 1 Proje A ......................................................................................................................................................... 452 Proje izimleri ................................................................................................................................................. 30 Proje Genel .................................................................................................................................................... 853 Proje Genel Ayarlar....................................................................................................................................... 465 Proje Seimi ..................................................................................................................................................... 97 Proje Takip Penceresi ...................................................................................................................................... 83 Proje yedei ................................................................................................................................................... 449 Proje yedeklerinin yklenmesi ....................................................................................................................... 455 Projeyi Denetimine Al...................................................................................................................................... 95 Projeyi farkl kaydet ....................................................................................................................................... 441 Projeyi kaydederken yedek al ........................................................................................................................ 449

xviii

Tm Komutlar Projeyi kaydet.................................................................................................................................................441 Projeyi Payla ...................................................................................................................................................94 Projeyi Paylam Ortamndan A ......................................................................................................................97 Projeyi Paylam Ortamndan kart ................................................................................................................96 Projeyi paylama amak...................................................................................................................................94 Projeyi yazcya/iziciye gnderme .................................................................................................................458 Pushover Analiz..............................................................................................................................................488 Pushover analiz raporlar................................................................................................................................498 Pushover analiz seenekleri............................................................................................................................492 Pushover analiz sonularnn silinmesi ............................................................................................................497 Pushover analiz sonularnn yklenmesi ........................................................................................................497 Pushover analizinin sonularnn kayt edilmesi...............................................................................................497 Pushover analizinin yaplmas ve pushover erisinin incelenmesi....................................................................495
R

R Katsaysnn Seim Nedeni...........................................................................................................................790 Radye deme (Kirili)....................................................................................................................................259 Radye Demeleri Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar ........................................................................847 Radye Demesi Donatlar ............................................................................................................................504 Radye Demesi Parametreleri ......................................................................................................................682 Radye temellerde negatif zemin gerilmesi kontrol yap.................................................................................469 Radye temellerin zemin emniyet kontroln ortalama gerilmeye gre yap ...................................................469 Rapor alrken uygunluk kontrol yap..............................................................................................................471 Rapor kaydet ..................................................................................................................................................450 Raporda Sayfa Balndaki Mesaj....................................................................................................................761 Raporlar..........................................................................................................................................................586 Raporlarn yazdrlmas ...................................................................................................................................460 Referans noktas .............................................................................................................................................364 Renk ayarlar...................................................................................................................................................457 Resim..............................................................................................................................................................427 Resimlerin izdirilmesi....................................................................................................................................428 Rijit bodrum kat numaras .............................................................................................................................219 Rijit diyafram ..................................................................................................................................................654 Rijit kol ...........................................................................................................................................................733 Rijit kollar .......................................................................................................................................................604 Rijitlik Matrisi..................................................................................................................................................473 Rijitlik merkezi................................................................................................................................................475 Rijitlik ve Ktle Merkezleri .............................................................................................................................475 Rzgar ykleri.................................................................................................................................................644 Rzgar yklerinin sperpozisyonu ..................................................................................................................645
S

Saaklar ..........................................................................................................................................................245 sadece ekirdek ksmn kullan .......................................................................................................................155 sadece manto olarak kullan ............................................................................................................................155 Sa ..................................................................................................................................................................691 Sa tu men gster .........................................................................................................................................39 Sa Tu Men Gster .......................................................................................................................................48

xix

Saa Kaydr....................................................................................................................................................... 83 Sahanlk demesi .......................................................................................................................................... 245 Saplama kiri tanm........................................................................................................................................ 193 Saplama kirilerin ykleri................................................................................................................................ 630 Seilmi ............................................................................................................................................................ 37 Seim gruplar .................................................................................................................................................. 46 Seim Gruplar ................................................................................................................................................. 47 Seimi Hatrla................................................................................................................................................... 46 Seimi Kaydet .................................................................................................................................................. 46 Seme uzakl.................................................................................................................................................. 38 Semeli Raporlar ............................................................................................................................................ 589 Sehim ..................................................................................................................................................... 610, 615 Senkronize Et................................................................................................................................................... 96 Serbest izgi ................................................................................................................................................... 412 Serbest llendirme ..................................................................................................................................... 385 Serbest tarama ............................................................................................................................................... 362 Server a Balanmak.......................................................................................................................................... 97 Servera Balan ................................................................................................................................................. 97 Serverdan Balanty Kesmek ........................................................................................................................... 97 Sktrarak Kaydet ......................................................................................................................................... 442 Snr durumlar ............................................................................................................................................... 494 Snr tonoz...................................................................................................................................................... 317 Simetri............................................................................................................................................................ 544 Simetri (mirror).............................................................................................................................................. 544 Sistem zm.............................................................................................................................................. 737 Sol .................................................................................................................................................................. 690 Sola Kaydr ....................................................................................................................................................... 83 Son Komutu Tekrarla....................................................................................................................................... 49 Son sekmeyi hatrla .......................................................................................................................................... 39 Sonlu eleman kuvvetlerinin anlamlar ve kuvvet eksenleri...................................................... 310, 318, 344, 484 sonlu elemanlar yntemi ................................................................................................................................ 685 Sonraki Pencere ............................................................................................................................................... 31 Spektral vme Katsays................................................................................................................................... 751 Spektrum erisi .............................................................................................................................................. 469 Spektrum karakteristik periyotlar ................................................................................................................. 635 Spektrum katsays ......................................................................................................................................... 638 spekturm erisi .............................................................................................................................................. 638 Spekler renk................................................................................................................................................. 527 Spot k.......................................................................................................................................................... 523 Statik tme Hesab.......................................................................................................................................... 488 Statik Objeler............................................................................................................................................. 90, 91 Stifnes matrisi ve stifnes denklemi.................................................................................................................. 722 Stifnes tesir saylar......................................................................................................................................... 721 Sneklik Dzeyi Normal ereve Sistemelerinde Kolon-Kiri Birleim Blgeleri.......................................... 758 Sneklik Dzeyi Normal Kiriler .................................................................................................................... 758 Sneklik Dzeyi Yksek ereve sistemlerinde Kolon-Kiri Birleim Blgeleri............................................. 757 Sneklik Dzeyi Yksek Perdeler .................................................................................................................. 757 Sneklik Dzeyi Yksek/Karma Yap Tasarmda R katsays ve Devrilme momenti kontrol ....................... 793 Sneklilik Dzeyi Yksek Kolonlar ................................................................................................................. 756

xx

Tm Komutlar Srekli izgi.....................................................................................................................................................406 Srekli izim modu...........................................................................................................................................40 Srekli izim Modu..........................................................................................................................................49 Srekli temel ..................................................................................................................................................291 Srekli temel ayarlar......................................................................................................................................285 Srekli Temel Donatlar.................................................................................................................................503 Srekli temel kaklklar.................................................................................................................................293 Srekli Temel Kirilerinin Donatlar...............................................................................................................850 Srekli temel klavye destei ...........................................................................................................................285 Srekli Temel Parametreleri ..........................................................................................................................676 Srekli temel toolbar .....................................................................................................................................284 Srekli temelin dier objelerle ilikisi..............................................................................................................296 Srekli temellerin llendirilmesi..................................................................................................................295 Srekli Temellerin Statik Hesap Sonular......................................................................................................850

ablon.........................................................................................................................................................1, 450 ablon projesi oluturmak ..............................................................................................................................447


T

Taban izolatrleri ...........................................................................................................................................479 Tabla genilii .................................................................................................................................................611 takm eleman ...................................................................................................................................................93 Takm Elemanlarna Mesaj Gnder ..................................................................................................................96 tamamn kullan ..............................................................................................................................................155 Tanmlanan yap bileenlerin kayt edilmesi ....................................................................................................559 Tanml tarama ...............................................................................................................................................358 Tanml tarama dosyasnn ierii....................................................................................................................367 Tarama ...........................................................................................................................354, 357, 358, 359, 360 Tarama ktphanesine ilave yapmak.............................................................................................................365 Tarama ayarlar...............................................................................................................................................355 Tarama Boluu..............................................................................................................................................360 Tarama boluu bul ........................................................................................................................................363 Tarama referans noktas tanmla ....................................................................................................................364 Tarama toolbar..............................................................................................................................................354 Taramann kullanlabilecei dier alanlar.........................................................................................................365 Ta.................................................................................................................................................................545 Tayc Sistem Bilgi Girileri ...........................................................................................................................599 Tayc sistem davran ..................................................................................................................................639 Tayc sistem davran katsays.....................................................................................................................465 Tayc Sistemin Davran Ortam:.................................................................................................................595 Tayc Sistemin Global Eksenlere Transformasyonu.....................................................................................734 Tayc Sistemlerin Snflandrlmas ................................................................................................................755 Teet..............................................................................................................................................................545 Tek izgi .........................................................................................................................................................406 Tekil temel ayarlar.........................................................................................................................................274 Tekil temel izimi ...........................................................................................................................................279 Tekil Temel Detaylar.....................................................................................................................................514

xxi

Tekil Temel Donatlar ................................................................................................................................... 503 Tekil temel klavye destei.............................................................................................................................. 273 Tekil Temel Parametreleri............................................................................................................................. 679 Tekil Temel Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar .................................................................................. 849 Tekil temel toolbar ....................................................................................................................................... 272 Tekil temelin dier objelerle ilikisi ................................................................................................................ 283 Temel Analizi ................................................................................................................................................. 488 Temel Aplikasyon Plan .................................................................................................................................. 511 Temel Aplikasyon Plan Kesiti ........................................................................................................................ 510 Temel derinlii dzeltme faktrleri................................................................................................................ 477 Temel Hesaplar............................................................................................................................................. 596 Temel Kiri Almlar ..................................................................................................................................... 513 Temel-Kiri Yn Belirle................................................................................................................................ 191 Temellerde negatif zemin gerilmesi kontrol yap .......................................................................................... 469 Temellere Gelen Kolon Ykleri ..................................................................................................................... 848 Temellerin zemin emniyet kontrolnde deprem yklerini kullan .................................................................. 469 Temellerin zemin gerilmesini ortalamaya gre yap........................................................................................ 468 Teorik Esaslar Blmnn Referanslar.......................................................................................................... 851 Tepe deplasman deeri.................................................................................................................................. 494 Ters kiri, dk kiri, ara kat kirii ................................................................................................................ 192 Tip.................................................................................................................................................................... 85 Tipik diler ............................................................................................................................................. 699, 710 Tipik Kiri Belirle.................................................................................................................... 241, 242, 699, 710 Tonoz............................................................................................................................................................. 317 Tonoz analizi.......................................................................................................................................... 320, 346 Tonoz ayarlar ................................................................................................................................................ 314 Tonoz izim yardmclar................................................................................................................................ 313 Tonoz kuvvetlerinin ve donat alanlarnn incelenmesi ........................................................................... 320, 346 Tonoz mesnet zelliklerinin ayarlanmas ............................................................................................... 319, 345 Tonoz mesnetlerini tanmla ................................................................................................................... 319, 345 Tonoz statik hesaplar ............................................................................................................................ 318, 344 Tonoz toolbar ............................................................................................................................................... 313 Toolbar , Men zelletirme ve Ksa Yol Tanmlama...................................................................................... 33 Toolbarlar ve konlar ......................................................................................................................................... 4 Toplam edeer deprem yk ....................................................................................................................... 639 Toprak bileke yklerinin sperpozisyonu..................................................................................................... 647 Toprak birim arl....................................................................................................................................... 468 Toprak tkisinden Oluan Ykler ................................................................................................................... 646 Trim ............................................................................................................................................................... 540 Tm Komutlar ............................................................................................................................................... 867 Tm Kontur Objelerini ptal Et ........................................................................................................................ 91 Tm Kontur Objerini Se................................................................................................................................. 91 Tm Objeleri Gster ....................................................................................................................................... 95
U

U Donats/Toplam Donat (%).................................................................................................................... 673 U noktas edit............................................................................................................................................... 294 U noktas Edit................................................................................................................................................. 67 U noktas edit (Kiri) .................................................................................................................................... 192

xxii

Tm Komutlar U noktas edit (panel) ...................................................................................................................................215 Uu Modu.......................................................................................................................................20, 487, 535 Uzaklk ...........................................................................................................................................................545 Uzaktan Eriim .................................................................................................................................................98 Uzat................................................................................................................................................................540 Uzay ereve ubuunun Rijitlik Matrisi .......................................................................................................744 Uzay ereveler .............................................................................................................................................725 Uzay kafes tayclar.......................................................................................................................................725

Boyutlu Tayc Sistem .............................................................................................................................732 st Kat Gster ..........................................................................................................................................90, 91 st rijit bodrum kat numaras........................................................................................................................465 stte dz donat.............................................................................................................................249, 269, 686 st serbest kolon ..........................................................................................................................................753 st Serbest Kolonlar ....................................................................................................................................655
V

Vazgeme Metodlar.......................................................................................................................................108 Vaziyet plan ...................................................................................................................................................549 Vektr izim Olutur.....................................................................................................................................549 Vektr izimi Olutur........................................................................................................21, 23, 487, 535, 538 Vis/Vik Oranlar ..............................................................................................................................................795 VRML export..................................................................................................................................................445
Y

Yaklak Yntemler.........................................................................................................................................728 Yap Bileenleri Metraj Raporlar ....................................................................................................................583 Yap gvenlii..................................................................................................................................................648 Yap malzemelerin objelere atanmas .............................................................................................................560 Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri ...............................................................................................................761 Yaplacak Projenin Bilgileri..............................................................................................................................853 Yaptr ...........................................................................................................................................................433 Yarm daire (yay) eklinde poligon kolon tanmlamak ....................................................................................168 Yatay uzunluk ...................................................................................................................................................85 Yatay ve Dey Kaydrma ubuklar ................................................................................................................81 Yatay Ykler ...................................................................................................................................................630 Yay kubbe.......................................................................................................................................................309 yay rijitlii .......................................................................................................................................................476 Yay eklinde erisel aks izimi ........................................................................................................................127 Yay eklinde Konsol Deme.........................................................................................................................244 Yaylma rengi ..................................................................................................................................................527 Yaz.................................................................................................................................................................401 Yaz Ayarlar ...................................................................................................................................................400 Yaz deitir ....................................................................................................................................................402 Yaz Deitir ...........................................................................................................376, 379, 386, 388, 401, 402 Yaz mport.....................................................................................................................................................401 Yaz toolbar ...................................................................................................................................................399

xxiii

Yedekle .......................................................................................................................................................... 449 Yeni Pafta Blou Tm izimler ................................................................................................................... 551 Yeni Pafta Blou ember............................................................................................................................. 553 Yeni Pafta Blou Drtgen............................................................................................................................. 552 Yeni Pafta Blou Poligon .............................................................................................................................. 552 Yeni Pafta Olutur.......................................................................................................................................... 550 Yeni proje ...................................................................................................................................................... 450 Yeni Proje .......................................................................................................................................................... 1 Yeniden Olutur............................................................................................................................................... 81 Yerdeitirmelerin Snrlandrlmas, kinci Mertebe Etkileri ve Deprem Derzleri ......................................... 755 Yma deme ............................................................................................................................................... 238 Ynetmelik Ve Geometrik Uygunluk Kontrol.............................................................................................. 586 Ynlendirilmi k .......................................................................................................................................... 522 Ynlendirilmi Ik Kayna Ayarlar................................................................................................................ 519 Yukar Kaydr ................................................................................................................................................... 83 Yk gvenlik katsaylar .................................................................................................................................. 648 Yzey dokusu................................................................................................................................................. 526 Yzeyler ayrca seilip tanamaz ................................................................................................................... 545 Yzeysel Tayc Sistemler............................................................................................................................. 596
Z

Z ekseni dnme ............................................................................................................................................. 476 Zaman Tanm Alannda Hesap Yntemleri .................................................................................................... 755 Zati yk faktr ............................................................................................................................................. 468 Zayf kolon ..................................................................................................................................................... 822 Zemin emniyet gerilmesi ............................................................................................................................... 468 Zemin snf .................................................................................................................................................... 469 Zemin Yap Etkileimli zm....................................................................................................................... 475 Zemin yatak katsays ..................................................................................................................................... 468 Zmbalama ............................................................................................................................................. 237, 263 Zmbalama tahkiki iin kolon bal ............................................................................................................... 172 ZK .................................................................................................................................................................. 822 Zoom ......................................................................................................................................................... 81, 82 Zoom Geri ....................................................................................................................................................... 82 Zoom Hepsi..................................................................................................................................................... 82 Zoom In ........................................................................................................................................................... 83 Zoom Out........................................................................................................................................................ 83 Zoom Pencere................................................................................................................................................. 82 Zoom Seim..................................................................................................................................................... 83 Zoom Snrlar ................................................................................................................................................... 82 Zum ................................................................................................................................................................. 81

xxiv

You might also like