DERSLE LGL UYARILAR

FZK I
MEKANK

Devam konusunda duyarl olun Ders srasnda gereksiz konumayn Derse zamannda gelin Dzenli aln SINAVLARDA;
Yaznz okunakl, net, dzgn olsun Birimleri asla ihmal etmeyin, muhakkak yazn

KAYNAKLAR
Fen ve Mhendislik iin Fizik I
YAZAN: Serway-Beichner, EVR EDTR: Kemal olakolu Palme Yaynclk, 2002 zml problem kitab da var

BLM 1: FZK VE LME KONULAR

Uzunluk-Ktle-Zaman standartlar Maddenin yap talar Younluk Boyut analizi Birimleri evirme Anlaml rakamlar rnek problemler ve zmleri

Dier Temel Fizik Kitaplar

Klasik Mekanik & Kuantum Mekanii

Klasik Mekanik alma snr; ok hzl olmayan ok kk olmayan v << c (c: k hz) d >> atom

Mekanikteki Temel Byklkler ve Birimleri

Uluslararas Sisteme (SI) gre mekanikte kullanlan temel byklkler

1. Uzunluk 2. Ktle 3. Zaman Fizikte kullanlan birim sistemleri;

(m) (kg) (s)

Gnlk hayatmzda hareketler; Arabann hareketi Futbol topunun hareketi Gezegenlerin yrngesi vb.
Uzunluk Ktle Zaman [L] [M] [T]

Uluslararas Sistem (SI)

metre (m) kilogram (kg) saniye (s)

CGS sistemi santimetre (cm) gram (g)

saniye (s)

ngiliz Sistemi
in (in) pound (lb) saniye (s)

Mekanikte kullanlmayan dier temel byklkler ve birimleri

Scaklk (K) Akm (I) Aydnlatma iddeti (Kandil) Madde miktar (mol)

Temel byklkler; ktle, uzunluk ve zaman birimlerinin tanmlar

Ekim 1983 deki tanmlara gre; 1 metre : In bolukta 1/299 792 458 s de ald yoldur. 1 kilogram : zel bir platin iridyum silindir alamn ktlesidir. 1 saniye : Sezyum-133 atomunun 9 192 631 770 defa titreim yapmas iin geen sredir.

Tretilen baz byklkler ve birimleri

Hacim: Younluk: Hz: vme: Kuvvet: Enerji: G: [L]x [L]x [L]=[L]3 = m m m=m3 [M]/[L]3= [L]/[T]2= kg/m3 [L]/ [T]=m/s m/s2 [M]x([L]/[T]2)=kg(m/s2)=Newton (N) [M]x([L]2/[T]2)=kg(m2/s2)=Nm=Joule (J) ([M]x([L]2/[T]2))/[T]=(kg(m2/s2))/s=(Nm)/s = (J)/s=Watt (W)

Birimlerin faydas
Ortak dil, ksa ifade ekli Cevabnz kontrol etmenin bir yolu Bir problemi zmek iin bir fikriniz yoksa boyut analizinden yararlann!

Boyut Analizi
Bir denkelem her zaman boyutsal olarak mantkl olmal. Denklemin doruluunu ispatlamak iin boyut analizi nemli bir aratr. rnek 1: d: yol (uzunluk) [L]=([L]/ [T])x([T]2) v: hz t: zaman [L]=([L]/ [T])x([T]2 [L ]= [L]x[T] [L]=([L]/ [T])x([T]) Denklem Yanltr.

Soru
Salnm yapan sarkacn periyodu (P), sarkacn uzunluuna ve yerekim ivmesine baldr. Verilenler; d: uzunluk [L] g: yerekim ivmesi [L]/[T]2 P: zaman [T] Aagdaki seeneklerden hangisi dorudur. a) P=2(dg)2 b) P=2(d/g) c) P= 2(d/g)(1/2)

d=vt2

d=vt

[L]=([L]/ [T])x([T] [L ]= [L]

Denklem Dorudur.

Yant: c) seenei

Birim deitirme
2.0 dak. = ? saniye

rnek
Resmi olarak kabul edilen dnya hz rekoru 4 Ekim 1983 ylnda Richard Noble tarfndan jet moturuna sahip Thrustz adl arabayla krlmtr. Rekor 1019 km/saat tir. Bu hz m/s cinsinden ifade ediniz.

60s 2 dak 1dak = 120s 10.0 km/saat = ? m/s

m km 1 saat 1 dak 1000 m = 2.8 10 s saat 60 dak 60s 1 km

1019

(km) (m) = 1019 103 (saat) (saat)

1 saat = 3600 s , (km) (m) (m) 1 saat = 1019 103 = (1019 103 )( ) = 283.19 m/s (saat) (saat) (saat) 3600 s

1019

Yaygn birim dnmleri

1 m =1.09 yard 1 in = 2.54 cm 1 mil = 1.61 km 1 k-yl = 9.45*1015 m 1 gn = 86,400 s 1 yl = 3.16*107 s

Bilimsel notasyon
sl rakamlar
102 = 100 10-2 = 0.01

Ve baka
1.234 x 103 = 1234

SI sistemi iinde birimler aras evirim

Kilo = 103 Mega = 106 Giga = 109 Tera = 1012 Mili = 10-3 Mikro = 10-6 Nano = 10-9 Piko = 10 -12

Yaygn nekler
mega (M) = 106 kilo (k) = 103 santi (c) = 10-2 mili (m) = 10-3 1 MB = 1,000,000 Byte 1 km = 1000 m 100 cm = 1 m 1000 mm = 1 m

1 meter = .001 km
Temel Birim

1 meter = 1000 mm

Anlaml Rakamlar
Kesinlikle bilinen rakamlara anlaml rakamlar diyoruz. Yanltacak dzeyde hassas cevap verilmemeli
Cevabnz sadece en dk hassasiyetteki bilinen nicelie gre verin

Anlaml Rakamlar
RNEK: Yaplan 3 ayr lmn sonucu aadaki gibi olsun Sonular: 27.3cm, 28 cm, 31.85 cm Burada anlaml rakam says 2 dir. Yani, 27.3cm, 28 cm, 31.85 cm

rnek: 5.000 / 3.0 = 1.7 (1.6666666666667 deil) Bu derste dikkate alnmayacak ancak ileride karlaabilirsiniz

Anlaml Rakamlar
PROBLEM: Bir dikdrtgen levha (21.30.2) cm uzunluu ve (9.80 0.10) cm genilie sahip. Levhann alann ve hesaplamadaki belirsizlii (lme hatasn) bulunuz. ZM: Alan = = = = (21.30.2) cm x (9.80 0.10) cm (21.3 x 9.80 21.3 x 0.1 9.80 x 0.2) cm2 208.74 2.13 1.96 0.02 (209 4) cm2

Maddenin yap talar

Giri verileri 3 anlaml rakam ierdiinden sonucumuzda 3 den fazla rakam olmamal. Bu nedenle 0.2 ile 0.1 belirsizlikleri arplmad.

Younluk

Younluk: Birim hacimdeki madde miktar. Atomik ktle: bir elementin bir atomunun ortalama ktlesi. 12C nin atomik ktlesi 12akb olarak tanmlanr. (1 akb=1.6605402x10-27 kg) Bir mol: 12 gr 12C izotopunda bulunan atomlardaki paracklarn ierdii madde miktardr. Avagadro says: mol bana parack saysdr (NA=6.022137x1023 parack/mol) Bir elementin bir molnn ktlesi, elementin atomik ktlesinin gr olarak ifadesidir. Molar ktle: mol bana ktledir.

M V

Atom bana ktle

Herhangi bir elementin 1 molnde Avagadro says kadar parack vardr, bu nedenle bir elementin atom bana ktlesi: RNEK: Demir atomunun ktlesi:

M atom =

molar ktle NA

m Fe =

55.85 g/mol = 9.28x10 23 g/atom 6.02x10 23 atom/mol

RNEK: Bir alminyum kpn hacmi 0.2 cm3 ise kpte ka tane Al atomu vardr? Al younluu: 2.7 g/cm3

Serwayden problemler
Aadaki problemleri zn (Blm 1) SORULAR: 1, 3, 5, 16, 27, 39

Younluk birim hacim bana ktleye eit olduundan, kpn ktlesi:

m = V = (2.7 g/cm3 ) (0.2 cm3 ) = 0.54 g

Atom saysn (N) bulmak iin, 1 mol Al (27 g) Avagadro says atom ierdiinden bir oran kurarsak;

NA N = 2.7 g 0.54 g

N=

(0.54) (6.02x10 23 ) = 1.2x10 22 atom 2.7