SYASAL TOPLUMSALLAMA AISINDAN KEMALZM VE LETM DEVRM

zet
Devrimci bir lider olarak Mustafa Kemal Atatrk, lkemizde uygulamaya koyduu devrimleriyle kendine zg siyasal, ulusal kltr yaratmak, bunu gelitirmek, siyasal, kltrel toplumsallama yntemiyle bu kltrn tm toplumca benimsenmesini amalamtr. Bunu baarabilmek iin, Ulu nder Mustafa Kemal Atatrkn nderliindeki siyasal eylem, kitle iletiim aralarn kullanarak i ve d kamuoylarna dnk bir iletiim kanaln amay hedeflemitir. Bu nedenle Trk toplumunu ada bir ulusa dntrmek isteyen Mustafa Kemal Atatrk, her eyden nce toplumsal iletiimi iler klmak ve bu alanda bir devrim yapmak zorundayd. te Atatrkn bu szn ettiimiz iletiim devriminin balangcnda Yaz ve Dil Devrimleri en ncelikli anahtar devrimler olmutur.

Abstract
Press and Press Ethic in The Constitution of OneParty Government in Turkey
At the present day, professional ethic is defined as a fact which determines the professional attitudes of newspapers and journalists which the most important parts of mass communication medias for social and political events and their relations to political power. These facts, was taken shape in their own which had an effect on these facts historical and political

processes of every country. As an instance, the most important element was bourgeois emergence in the duration of breakdown of feodalism.

Because of the historical development process of Turkish society was diffirent from west countries and was not a social class like bourgeois which had a kind of function, this function was fulfiled by state or concept was formed governers hence journalism profession and

depending to these elements and political power. Most of the time, journalists had in the feelings of searching a protector. The tradition of searching a protector and supporting by sovereign, had not broken in the term of I. Merutiyet and II. Merutiyet, had carried its existence to the War of Kurtulu, had showed itself in the first years of proclamation of Turkish Republic especially in the period of one-party. During the II. World War, this apprehension which was dependent on the foreign political conditions had evolved itself with a little changes until the transition to one-party governer and had sovereign to home policy and foreign policy of Turkey.

Anahtar Szckler:
letiim, dil, basn, alfabe, Siyasal toplumsallama Do. Dr. Necdet Ekinci Batl dillerden Communication szcnn karlnda nce, Haberleme olarak dilimize girip, kullanmaya baladmz, daha sonra, toplumsal ierikli bir kavram algsnn ar bast bir biimle, dilimize kazandrlm olan iletiim kavram yazmzn balnda da kullandmz zere gerekten bir devrimin ad olabilir mi? Bu soruya yant vermeden nce iletiim kavram ile ilgili olarak u gerein altn izmemiz gerekiyor. letiim kavram bir ey sylemenin, bir mesaj gndermenin ok tesinde, daha geni bir kavram iermektedir1. Bu nedenle iletiim, kltrleri, ekonomik

Bkz. rfan Erdoan: letiimi Anlamak; 2. Bask, Erk Yaynclk, Ankara, 2005, s. 14; Lazar Judith: letiim Bilimi; eviren Cengiz Ank, Vadi Yaynlar, Ankara, 2001, s.39-40.

dzenlemeleri, yasalar, dinsel dzenlemeleri, dilleri de yakndan ilgilendirmektedir2. imdi bu soruyu Atatrk n devrimleri arasnda bir iletiim devriminden sz etmemiz mmkn m dr? diye sormamz ve bu sorunun yantn vermemiz gerekiyor. Devrimci bir lider olarak Mustafa Kemal Atatrk, lkemizde uygulamaya koyduu devrimleriyle kendine zg, gnn koullarna uygun siyasal, ulusal bir kltr yaratmak, bunu gelitirmek, siyasal, kltrel toplumsallama yntemiyle bu kltrn tm toplumca benimsenmesini amalamtr. Ancak, bir iletinin hedef kitle tarafndan alglanp, siyasal daarcnda yer alabilmesi, siyasal anlamda toplumsallama orann tam olduu kltrel deerlere baldr3. Siyasal toplumsallama sreci ise; toplumsallamamn nemli bir aamasn oluturmakta, toplumsal siyasal evre ile, birey arasnda yaam boyu sren dolayl ya da dorudan iletiim ve etkilememin sonucu olumaktadr. Bir anlamda, bireyin siyasal sistemle ilgili gr, davran ve deerlerin yerlemesi olayndan baka bir ey deildir4. Bu durumda Mustafa Kemal Atatrk n geri kalm, ulusal deerlerden yoksun bir lkede gerekletirmek istedii devrim dzen deiikliini, dzen deiiklii de, kendine zg bir iletiim dzenini zorunlu klmaktadr. Bunu baarabilmek iin, Ulu nder Mustafa Kemal Atatrkn nderliindeki siyasal eylem, kitle iletiim aralarn kullanarak i ve d kamuoylarna dnk bir iletiim kanaln amay hedeflemitir. Dolaysyla temelde kiinin siyasal toplumsallamasn asl salayacak, onu siyasal anlamda biimlendirecek, ona dnce alayacak, tutum ve davranlarnda yaad sre boyunca etken olan kitle iletiim aralar olacaktr.5 Bu nedenle, Cumhuriyetin ilk on yllk dnemi, bu anlamda basn alannda yeni rejimin ittifak halkalar dnda kalan hibir gerici eilime olanak vermek istenmeyen bir kesit olmutur.
2

Necdet Ekinci: Siyasal letiime Giri; Krgzistan-Trkiye Manas niversitesi Yaynlar, Bikek, 2008, s.30. 3 Ahmet Taner Klal: Siyaset Bilimi; mge Kitabevi, kinci Bask, Ankara, 1990, s.85. 4 Trker Aklan ve Dou Ergil: Siyaset Psikolojisi; Turhah Kitabevi, Ankara, 1980, s.17; Siyasal toplumsallama iin ayrca bkz. Trker Aklan: Siyasal Toplumsallama; Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara, 1979. 5 Kitle iletiim aralarnn toplumsallama sreci zerindeki etkisi iin bkz. Aysel Aziz: Toplumsallama ve Kitlesel letiim; Ankara niversitesi, Basn Yayn Yksek Okulu, Ankara, 1988.

Kurulan yeni siyasal sistem, Atatrk ilke ve devrimlerinin halka benimsetilmesini salayacak bir ortam yaratmaya almtr. Mustafa Kemal Atatrkn benimsedii devrim yntemi kimi dier yenileme yntemleri gibi hz ve kapsam snrl ve yava bir deime yntemi de deildir. Yani evrimsel bir dnm deil, kkl ve ivedi bir deimedir. Bu deiimden ama, Bat emperyalizmi karsnda, kendi ayaklar zerinde durabilen, gemiinden hz alan, ulusal deerlerin biimlendirdii, ada ve demokratik bir toplum yaratmaktr. Bunu salamak iin gerekirse, yasalar erevesinde zor kullanmaktan da ekinmez. Mustafa Kemal Atatrk devrimleri gerekletirirken, Trk toplumunu ada bir ulusa dntrrken karsnda duran en byk glklerden biri, halkn ezici byk ounluunun okuma yazma bilmemesi, bir dieri de, aydnlarn kulland dil ile, halkn kulland dil arasndaki uurumdur. Osmanlnn etkisi altnda Farsa, Arapa ve Trke karm yapay bir dil kullanan aydn ile, duru bir Trke konuan Anadolu halk birbirini anlamaktan ok uzaktr. Ynetenlerle ynetilenler arasnda katalizr roln stlenecek olan aydn, onun dncelerini yanstacak olan basn, halkndan kopmu bir durumdadr. Ksacas toplumsal iletiimden sz etmek ok zordur. Bu nedenle Trk toplumunu ada bir ulusa dntrmek isteyen Mustafa Kemal Atatrk, her eyden nce toplumsal iletiimi iler klmak ve bu alannda bir devrim yapmak zorundayd. Toplumlarn ada uygarlk dzeyini yakalayabilmesinin anadilinin gcyle olabileceini bilen ve Trkenin gcne inanan ulu nder Mustafa Kemal Atatrk6 uluslarn egemenliklerini elde edebilmelerinin, zgr dnceler retebilmelerinin, yaratc olabilmelerinin, z dilleri ve kltrlerine bal olduunu da ok iyi bilmekteydi. 7 Gerek ulusal alanda, gerekse iletiim boyutunda dilin ilevsel gcnn bilincinde olan Mustafa Kemal Atatrk, 1928 ylnda Yaz Devrimini balatm,8 ksa srede sonu alm, ayn zamanda da Dil Devrimi nndeki nemli bir engeli de kaldrmtr.

nal Cem Akun: Atatrk n letiim Devrimi; Mdafaa-i Hukuk, Aylk Siyasi Dergi, Say:10, 30 Mays 1999, s.34,
7 8

Ayn yerde. mer Demircan: letiim ve Dil Devrimi; Yaylm Matbaas, tanbul, 2000, s. 128.

te Atatrkn bu szn ettiimiz iletiim devriminin balangcnda Yaz ve Dil Devrimleri en ncelikli anahtar devrimler olmutur. I Mustafa Kemal Atatrk Cumhuriyeti ilan etmekle birlikte, yapmay tasarlad devrimlerin nnde en nemli sorun halkn renimi zor, Trke nin yapsna pek te uyumayan Arap alfabesini kullanyor olmasyd. Trk toplumunun nnde duran iletiim engelleri bata Yaz Devrimi ile alm ve buradan kazanlan hzla, Dil Devrimine girilmitir. letiim asndan bu iki devrim, birbirini tamamlayan, daha sonra yaplacak olan devrimlere alm salayan nitelikli devrimlerdir. Yaz Devrimi 1923 ylndan itibaren lkenin en nemli kltr sorunu olmutur9. Bu tarihten balayarak Trk halkna ve diline en uygun alfabe aratrlmaya, dil konusunda nde gelen bilim adamlaryla srekli olarak tartlyor, ortak bir sonuca varlyordu. Bu sonu dorultusunda almalara balaanm ve yeni alfabe ile ilgili komisyonlar kurulmu ve bilimsel toplantlar dzenlenmeye balanmtr. Yaz Devriminin en nemli gerekesi; halkn okuma yazmay ok daha kolay renebilecei bir yaz dizgesini benimsemek, bylece ok dk olan okuma yazma orann ykseltmek, buna bal olarak Trkenin zenginliini ve canlln iyi ortaya koyup, gelimesinin nnn amak, bunun sonucunda uygar uluslarla iletiim bantlarnn daha rahat kurulmasn salamaktr10. Pratik ve pedagojik olduu kadar toplumsal ve kltrel boyutta da deiimin bir simgesi olan abc deiiklii ilgili yasa sonunda 1 Kasm 1928de kabul edilmi ve 3 Kasmda yrrle girmi, yl sonu itibari ile de Arap harflerinin kullanlmas kesin olarak yasaklanmtr. Bylece Douyu ve gemiin karanln simgeleyen Arap harfleri terk edilerek yerine gelecei, gelimeyi, daha dorusu adal simgeleyen Latin harfleri kabul edilmitir. Hepimizin bildii zere Arap alfabesi si sesli harfe, Latin alfabesi sekiz sesli harfe dayanmaktadr. Bu nedenle Trke ye en uygun alfabe olmas yannda, batdan alnan bu yeni alfabenin renilmesinin, okunmasnn ve yazlmasn ok kolay olmas da, ona ayrca bir kitlesel iletiim stnl vermektedir. Bir topluluun uluslaabilmesinin n koulu olarak, her eyden nce, bu topluluun kitlesellemesi gerektii gz nnde tutulursa, bu devrimin nemi de kendiliinden ortaya kmaktadr.

Durmu Yaln ve Dierleri: Trkiye Cumhuriyeti Tarihi, Cilt, II, Atatrk Aratrma Merkezi Yaynlar, Ankara, 2002, s.111 10 Akun, s.34.

Mustafa Kemal bu alfabe deiikliini gerekletirerek, gemie bir kap kapatyor gelecee bir kap ayordu 11. Alfabe deiimi ile birlikte Trkiye gemiin karanl ile bir ban daha koparyor, Trk Halkn ve devletini ada uygarlk dzeyine karmak iin byk abalarla gerekletirilmeye, Trk Devrim zincirinin nemli bir halkas daha bylece tamamlanyordu. Bu deilimle birlikte Mustafa Kemal Atatrk bir yandan halk uygulamada olarak, renilmesi daha kolay harfler sayesinde okuma yazma orann ykseltmeyi amalyor, dier yandan da psikolojik olarak nerdeyse gericilikle zdelemi olan Dou kltrnden biraz daha uzaklayor ve Muasr Medeniyet in simgesi konumunda olan Batya bir adm daha yaklayordu12. Byk tartmalara neden olan ve sonuta Ulu nderin youn abalar ile mucize saylacak kadar ksa bir srede ve kabul edilen abc deiiklii kltrel anlamda da gen Trkiye Cumhuriyetinin nnde yeni ufuklar amtr. Burada bir gerei vurgulamak zorundayz; Yaz Devrimi, yle biroklarnn sand gibi, batllar benzemek iin yaplm, bir devrim deildir. Toplumsal iletiimin adalamas, iin yaplan bir devrimdir. Trk toplumunu bireyleri, rgt ve kurumlar ile, byme amalar arasnda karlkl bilgi, kltr, inan aktarmnn yresel, blgesel, ulusal ve uluslar aras ortamlarda gerekletirilmesi biiminde tanmlayabileceimiz bu iletiim; Yaz Devrimindeki ileviyle, yzyllardr aydnla kamam, skolastik dncenin kalplarna hapsedilmi, ulusal duyular kreltilmi bir toplumu, an gerilerinden, tesine tama, sorumluluunu yklenmitir. Yaz Devriminin kendine zg deiik iletiim boyutlar bulunmaktadr 13: Bunlardan ilk boyut, Trk toplumunun Yaz Devrimi ve daha sonra Dil Devrimi ile, karma, kozmopolit Osmanl kltr ile iliiinin kesilmesi, kendi z ulusal kltrne kavumas ve buna bal olarak ulusal bir kimlik oluturma boyutudur. Eski yaz, Arap ve Fars karm olan ve adna Osmanlca denilen yapay bir dil yzyllardr, bu kltrleri ve bu kltrlerin znde bulunan skolastik dnceyi Trk kltrne katp, onu yozlatran bir ara olmutu. Bu boyuta bal olarak kendini gsteren ikinci boyut ise; lkede ulusal bir iletiim dili yaratmaktr. Halkn kendi aralarnda ortak iletiim iin kullanlan dil halkn dili, devletin kurumlar arasnda, ynetim ilikilerinde kullanlan dil ise ynetim
11

Bernard Lewis, Modern Trkiyenin Douu, (9.Bask) ev: Metin Kratl Ankara: T.T.K Yaynevi, 2004. s.278 12 Burada Osmanl batllamas ile Cumhuriyet batllamasn birbirine kartrmamak gerekir. Osmanl bat istedii iin, Bat nn karlar dorultusunda batllama abalarna girmitir. Mustafa Kemal Atatr ise, Bat ya ramen batllamadan yanadr. Emperyalist Bat karsnda, Batnn kendi yntemlerini kullanarak, gl bir ulus devlet yaratmak istemitir. Bu nedenle Mustafa Kemal Atatrk, batllama garpllama kavramn pek kullanmaz, O daha ok bu olguyu adalama muasrlama olarak adlandrr 13 Akun, s.34.

dilidir. Birden ok anadilin konuulduu Osmanl lkesinde tm halkn kendi aralarnda ortak iletiim iin kullanlan bir ortak iletiim dilinin olmas gerekirdi. Bu bilimsel anlamda hibir zaman gereklemedi. Birok unsurdan olumu, bu kozmapolit devlette, her unsur kendi arasnda, kendi dilini kulland.14 Halkn duygularnn en iyi yanstld, glge oyunu KaragzHacivat ta nasl, Osmanly temsil eden Hacivat ile, Trk halkn temsil eden Karagz dilsel bakmdan hi anlaamyorsa, Osmanl ynetimi de halk dlayan bir iletiime dayanmaktayd. Osmanlca tm Trk halk iin yabanc bir dildi. Osmanl egemen gleri tarafndan, zorla tarihin, an dnda tutulmu, eitimsiz braklm Trk halknn, szl olduu kadar, yazl iletiime gemesi gerekiyordu. Bu amala ortak bir iletiim dili yaratlmalyd.15 Dil Devrimi nin Mustafa Kemal Atatrk n yapm olduu dier devrimler arasnda zel bir yeri bulunmaktadr. nk dil, ulus olmann onsuz olmaz gesidir. Bu ylesine nemli bir gedir ki, tarih dillerini yitiren uluslarn silinip, yok olu rnekleriyle doludur. Tm bunlarn yannda emperyalizme kar direnmek, ulusal bir bilince sahip olma n kouluna bal olduu iin, Mustafa Kemal Atatrk de ulusal varlk ve dil arasnda ki btnl u szlerle dile getirir; Trk demek, dil demektir. Ulusalln en belirgin zelliklerinden biri dildir. Yine Medeni Bilgiler kitabnda; Trk Milleti nihayetsiz badireler iinde, ahlakn, ananelerinin, hatralarnn, menfaatlerinin, elhasl bugn, kendi milliyetini yapan her eyin dili sayesinde muhafaza olunduunu gryor. Trk dili Trk Milletinin kalbidir, zihnidir. Bu gerekten hareket eden Mustafa Kemal Atatrk, Trkenin z varln ortaya koymak, ona ilerlik kazandrmak iin, geni almalar balatm, sonradan Trk Dil Kurumu adn alacak olan Trk Dili Tetkik Cemiyeti ni 12 Temmuz 1932 ylnda kurulmasn salamtr. letiim Devriminin nc boyutu ise, dnce ile ilgilidir. Yaz Devrimine dnce balamnda yaklaldnda, insanlarn yaratc dnceyi ancak kendi ana dillerinde gerekletirebileceklerini sylememiz mmkndr. nk yaratc dncenin doal kalb dzyazdr16. Yaz Devriminin bu iletiim boyutu, Dil Devrimi ile daha belirginlemi Trk toplumunda demokrasi savamna
14 15

Demircan, s.130. Ayn yerde. 16 Cahit Tanyol: Atatrk ve Halklk; Trkiye Bankas Kltr Yaynlar, No: 226, Ankara 1981, s. 120

giriilmesinin de toplumsal ve kltrel temellerini yaratmtr. Demokrasi ile Kamuoyu birbirini tamamlayan, birinin sakat olmas durumunda dierinin de bundan olumsuz etkilendii, birbirinin koutunda yer alan kavramlardr. Bilinli kamuoyu yaratmak, dnsel anlamda toplumunun yazl ve szl iletiim yeteneine baldr17. Eitim ve basn, sz konusu iletiimin en nemli kurumudur. Mustafa Kemal Atatrk n basna ve basn zgrlne deer vermesi bir rastlant deildir. II Trk dilinin iinde bulunduu bu karmak dnem Cumhuriyetin ilk yllarna dek srm, kamuoyunun oluumunda ba aktr konumunda olan Trk basn da bu nedenle bir trl gelime gsterememitir18. Oysa, kaynan halktan alan Kemalist ktidarn doal yaklam, kamuoyu oluturmak, bu kamuoyunu ulus karlar dorultusunda ynlendirmektir. Byle bir yaklamn da en etkili kitle arac hi kukusuz, zellikle o dnemde basn olmutur. Kitle iletiim aralar ve zelikle de basn, Ulusal Kurtulu Savanda olduu gibi Dil Devrimi srecinde de Mustafa Kemal Atatrkn bu uluslama ve adalama hamlelerine destek vermitir. Gcn halktan alan Mustafa Kemal Atatrk, devrimleri benimsetme yolunda zorlama ve bask yapma yerine ikna ve kamuoyu oluturma yntemlerine bavurmutur. Genelde kitle iletiim aralar, devrimin balang yllarndan itibaren Trkiyenin adalama srecine nemli katklarda bulunmutur. Bu amala daha Byk Millet Meclisi almadan nce Sivasta rade-i Milliye, sonra Ankarada Hakimiyet-i Milliye gazeteleri karlm, Ankarada Anadolu Ajans ve Matbuat Mdrl kurulmutur. 1927 ylnda yayna balayan radyoyu devletletirme yoluna gidilmi, gerein szcs durumunda olan gazetelerin yaynlarn srdrebilmeleri iin nlerindeki her trl engelin kaldrlmasna zen gsterilmi, Yeni Trkiye nin Kemalist Devrimlerin ite ve dta tantmn yapan propaganda arlkl dergiler kartlm, devrim kurumlar tarafndan kitaplar ve brorler kartlarak bunlarn halka ulatrlmas salanmtr. Yaz ve Dil Devrimleri ile Kitle iletiim aralarnn geliim ve benimseme srelerinde, birbirlerini olumlu ynde tamamladklar ve etkiledikleri grlmektedir. Bu ksack bir srete, nasl ki Yaz ve Dil Devrimleri ile kitle iletiim aralar bir geliim ivmesi yakalamsa, ayn biimde, bu hzl geliim sreci iinde Kitle iletiim aralar da, ncelikle uluslama ve
17 18

Akun, Ayn yerde. K. mer: Trkiyede Dil Planlamas:Trk Dil Devrimi;nceler Ofset, stanbul, 2001, s.48.

Bat uygarlyla btnleme yolundaki en nemli admlardan biri olan Yaz Devrimi dncesinin ortaya atlmasnda ve olgunlamasnda etkili birer silah olmutur. Basn, Latin harflerini benimsemi ve devrimin getirdii btn skntlara karn alan her trl kampanyaya destek vererek halkn yeni yazya uyumu konusunda elinden gelini yapmtr. Konunun her trl propagandas yaplm, gazeteler, her gn, kimi bilinen bir iirden, kimi de Mustafa Kemal Atatrkn szlerinden birka blm yeni harflerle yaynlamtr. Gazeteler, yeni yaz yarmalar bile amlardr. Mustafa Kemal Atatrkn, Trk harflerini hzla yaymak herkesin grevidir szleri devrimlerin yaylmas konusunda basn dahil herkesin grev ve sorumluluu olduunu anlatmaktadr. III Yaz ve Dil Devrimleri ve kitle iletiim aralar ile halkn birbiriyle, devletin halk ve kendi kurumlaryla olan iletiimsizliine bu biimde son veren Mustafa Kemal Atatrk, demokrasinin gelimesine olanak salayan toplumsal ve kltrel koullarn oluaca bir ortam bylece hazrlam oluyordu. nk demokrasi ancak ulusal varln koruyup gelitirebilen bamsz lkelerde sz konusudur. Bu nedenle Yaz Devrimi nin bir uzants olan Dil Devrimi ni tek bana ele alp, nemini vurgulamak, onun nemini kavramak bakmndan yeterli deildir. Tm devrimlerle birlikte sistematik bir biimde deerlendirildii zaman bir anlam kazanr. nk Kemalist Devrim iki temel amaca da ynelmitir ve bir birini tamamlamaktadr. Bunlardan biri azgelimiliin almas, ada ileri, gelimi bir topluma ulalmasdr. Dieri de demokrasinin nndeki engellerin kaldrlmasdr. Bu erevede Dil Devrimi, ulus olmann bir baka n koulu olan tarih bilincinin kazanlmas dorultusunda, tarih alannda yaplan almalarla da btnlk gstermekte, Trk tarihiliinin gelimesine olumlu katkda bulunmaktadr. Burada bir gerein altn izmek zorundayz demokrasinin yaayabildii corafyaya bir gz atacak olursak, buralarda yaayan toplumlarn, tarihsel sre iinde uluslama srecini tamamlam ve bir tarih bilincine sahip olduklarn grrz. Bu lkeler ayn zamanda, gelimiliklerini tamamlam, refaha ulam lkelerdir. nk uluslaamama azgelimiliin bir baka olgusunu oluturmaktadr. Uluslaamam- azgelimi toplumlarn yine bir baka zellii de, kltrel, ekonomik ve siyasal her trden iletiimden yoksun olmalardr.

Konuya bu adan yaklaacak olursak, Mustafa Kemal Atatrk, Dil Devrimi ile, anti emperyalist ve bamsz bir devlet kurma becerisini gsteren, Anadolu Trk nn kendi ana ve z diline yeniden kavumasn salyordu. Bu Trk ulusunun kendine dnmesi kendi tarihi ile btnlemesi demektir. Dil Devrimi ve demokrasi arasndaki ilikinin nemi, bir baka adan daha kendini gstermektedir. Demokrasi denilince, hepimizin aklna hemen seim gelir. Seim ise semen demektir. Bir lkede semen oyunu ne denli, bilinli kullanabiliyorsa, o lkede o lde demokrasiden sz edilebilir. Bilinli semen, tarihsel, kltrel, ekonomik ve siyasal bilgilerle donatlm semen demektir. Semenin bu bilgilerle donatlmas ise ancak salkl bir iletiim ortamnda salanacaktr19.Mustafa Kemal Atatrkn yapt kitlelerin dili ile, onlar bilgilendirme durumunda olanlarn, konuup yazd dilin , birbirinden kopukluuna son vermek, halkn aydnlarn ve kendini ynetenlerin konuup, yazdklarn anlamasn salamaktr. Bu durumda Trk halknn, yani semenlerin, bilgilendirilip, bilinlenmeleri, daha kolaylam oluyordu. IV Kemalist eitim siyasasnn temeli nce bu bilgisizlii ortadan kaldrmak, sonra Trk Trk yapan z deerleri tm halka tantmak, Trklk harcyla birbiriyle kaynamas ve ada bir ulusa dnmesine dayanmaktayd.20 Bir yandan toplumsal iletiimin eitim yollar ve retmen yetitirme kurumlar bir bir yenilenirken, te yandan, okul d yaygn eitime nem verildi, Millet Mektepleri ald ve tm yurda yaylmas saland. Yetikinlerin okuma yazma renmelerini hedef alan bu kurumlarn 1931 ylna gelindiinde o eski okusunu yitirmeleri zerine, uygar bir toplum yaratma yolunda, 19 ubat 1932 tarihinde Kemalist Devrimin halk okullar, kamu ynetiminde yresel rgtleri saylan Halk Evleri ald. Bu halk eitim kurumlar, klasik okul yetitirmesi dnda, yna srekli ve Trkiye nin ilerleyi yollarna uygun bir halk eitim ni21 ngrmekteydi. 1940 tan sonra daha kk yerlerde halk odalar hizmet verdi. Bu kurumlardan ama, ulusu bilinli, birbirini anlayan, seven, ortak bir lkye bal, bir hak ktlesi zerinde rgtlemek, bu yolda gerekli olan tm iletiim kanallarnn almasn salamak, bu biimde, ulusal birlii oluturan, ulusal kimlii biimlendiren ve glendiren kltrel eleri ortaya karp gelitirmek, kyl ile kentli, kyl ile aydn kesim arasnda iletiimi salamak, ilikileri gelitirmek,
19 20

Yetkin Anl een: Halk Evleri; Gndoan Yaynlar, Ankara, 1990, s.32. 21 Bkz. 1935 Yl CHP Program (madde,48)

10

ilerletmek, devrimlere kar olan glerin direncini krmakt.22 Daha sonra kurulacak, birer kltrel iletiim kurumu olan Ky Enstitleri ni de bu dorultuda ele alp, deerlendirmek gerekir. Mustafa Kemal Atatrk n tm devrim ve uygulamalarna bu balamda yaklaacak olursak, tm bunlarn znde letiim Devrimi ile karlarz. Bu devrim ile lkede siyasal ve kltrel iletiim salanmtr. Bu devrimin Trk uluslamasna ve demokratiklemesine katks, azmsanmayacak lde byktr.

22

Bozkurk Gven: Trk Kimlii; TC. Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara, 1993. s.37.

11