Sinif Tari̇h Çalişma

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.
2010
ZM R ZEL TAKEV ANADOLU/FEN ZMR ZM SES LSES SES E T RET 2010 2011 ETM RETM YILI TARH DERS TAR H DERS LSE 1 DERS NOTLARI SE
rencinin rencinin Ad Soyad : Snf : : No
HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN
ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010
1.NTE : TARH BLMNE GR 1.KONU : TARH BLM BU KONUDA RENECEMZ KAVRAMLAR NELER OLACAK?
TARH BOAZI
TARH OLAY VE OLGU YER VE ZAMAN SEBEP VE SONU KAYNAK TAKVM VE ZAMAN NESNELLK KANIT SREKLLK
FRANSIZ HTLAL
21.YY ZAMAN BOAZI 3500 - 3751453 - 1789 STANBULUN FETH
Resiml : 1
1. NSANLIK VE TARH
TARH : Gemite yaayan insan ve insan topluluklarnn, birbirleriyle olan ilikilerini, her trl faaliyetlerini, yer-zaman gstererek, neden-sonu ilikisi iinde belgelere dayal objektif olarak inceleyen bilim daldr. TARHN BLM OLMA ZELLKLER 1. Gemi olaylar inceler. Sonu - Deney ve gzlem yoktur. - Olaylarn tekrar yoktur. 2. nsan etkinliklerini inceler. 3. Zaman kavram nemlidir. Sonu Neden? nemi : Tarihi dier bilim dallarndan ayran zelliidir.
- Sosyal bir bilimdir. - Neden sonu ilikisi kurmak iin gereklidir. - Tarihin bilimsellik zelliidir.
4. Neden sonu ilikisi kurar. Sonu 5. Yer kavram nemlidir. Neden?
- zerinde yaanlan corafyann zellikleri, toplumu ok ynl etkiler. r : Ekonomik etkinlikler, mimari, sosyal yaant vs.
Tarihin Devirlere ayrlmasnn nedeni ? Tarih aratrmalarn ve renimini kolaylatrmak.
2.TARHN KONUSU NEDR?
- nsanlarn faaliyetleri ve bunlarn sonularn inceler. - nsan faaliyetleri nce dnce olarak ortaya kar, daha sonra uygulama alanna konulmas ile olgu ve olaylar ekline dnr.
Olgu: Fetih hareketi, Anadolunun Trklemesi, Nfus art Olay: stanbulun Fethi, Malazgirt sava, Bir ocuun doumu HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN
3. TARHN KAYNAKLARI NELERDR?

Yazl Kaynaklar * Resmi yazmalar, mhrler, fermanlar, kanunnameler, * Biyografi, yllklar, kitaplar * Paralar, takvimler, antlamalar, * Kil tabletler
Yazsz Kaynaklar: * Her trl ara ve gereler, * Toprak, ta ve kemikten yaplm eyalar, * Maara resimleri, * Kabartmalar, * Mezarlar, antlar, * nsan ve hayvan iskeletleri.
SORU 1. Aada size verilen tarihi kaynaklarn yazl veya yazsz kaynak olduunu karsna belirtiniz.
1. Harita 2. Anal - Yllk 3. Mezar 4. Ant Kitabe 5. Kil tablet 6. Biyografi 7. nsan iskeleti 8. Ara gereler 9. Paralar 10.Bakr tablet
4. TARH BLMNN YNTEM

Kaynaklarn Aratrlmasna (belgeler) Snflandrmasna (tasnif) Eletirilmesine (tenkit) zmlenmesine (tahlil) Sentezine (terkip-birletirme) dayanr.
SORU :2 Yazl kaynaklarn doruluk derecesi, gvenirlilii, yazld tarih, yazar, ayn olaydan sz
eden farkl kaynaklar arasnda uyum ve uyumsuzluu tenkit aamasnda aratrlr. Tenkit, i ve d tenkit olarak iki ekilde yaplr. Bu bilgiye dayanarak; Tenkit : ..
D Tenkit : .
Sentez yapacak Tarihide u zellikler olmaldr; Olaylar neden-sonu ilikisi ierisinde ortaya koyarken, onlara etki eden sosyal, psikolojik ve doal etkenleri kavrayabilmelidir. (Zamann koullar bilinmelidir) Tarafsz (objektif) olmaldr. Belgelere dayanmaldr. Anlatm akc ve anlalr olmaldr.
Zamana Gre Snflandrma

sadan nce () sa ( Milattan nce(M) nce(M
TA ve MADEN TA M ADEN DEVRLER DEV RLER
sann sa doumu do 0
sadan Sonra (S) sa ( Milattan Sonra (MS) Kavimler G 375 stanbulun stanbul Fethi 1453 Fransz Frans htilali 1789
3200 Yaznn Yaz cad cad
LK A
ORTA A
YEN A YEN
YAKIN A
TARH TAR NCES NCES

DEVRLER DEV
TARH TAR
DEVRLER DEV RLER
ekil :1
M. . 200
M.. M. 100
0 (MLAT) (M
M.S. 100
M.S. 200
M..200-150 (LK YARISI) M. .200( M..200-175 (LK EYRE) M. .200( EYRE) M..150-100 (SON YARISI) M. .150M..125-100 (SON EYRE ) M. .125)
ekil :2
SORU 3
: Aadaki tarihlerin hangi yz yl hangi, yar yl ve hangi eyrekte yer aldklarn karlarna belirtiniz.
M. 1078 - M. 75 .
M. 458 . HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN
M.. YZYIL, YARIYIL ve EYREK M. Y KAVRAMI

200 175 150 125 100
LK
EYREK
KNC NC
EYREK
NC NC
EYREK
SON
EYREK
LK YARISI
ekil :3
KNC YARISI NC
SORU 4 : ekil 4te grdnz tarihlerin hangi yzyl, hangi yar yl, hangi eyrekte yer aldn aada size verilen bolua yaznz.
Mekana Gre Snflandrma
Mezopotamya Tarihi, Avrupa Tarihi, Konya Tarihi gibi
YAZININ CADI
M 3500 TARH NCES ALAR PREHSTORYA - Alt devirlere ayrlmas kullanlan ara ve gerelerdir. - Dnyann her yerinde ayn anda yaanmamtr. - Uygarlklar arasnda youn gler yaanmtr. - Her blgede alt devirler ayn sabit srelerde yaanmaz. TARH ALARI Alt devirlere ayrlmasnda, insanl ilgilendiren, sosyal ve ekonomik evrensel olaylar etkilidir. - LK A - ORTA A - YEN A - YAKIN A
TAKVM
Zaman yllara, aylara, haftalara ve gnlere blme yntemidir.
TAKVMN LK ORTAYA IKII VE GELM
MISIRLILAR - Gne yl esasna dayal takvimdir. - Yl 365 gndr. - Yl 12 aydr. - Yl aylk drt dneme ayrmlardr. - Esas alnan Nil Nehrinin tamasdr. * Ekme * Bime * Mahsl alma * Tama
SMERLER Ay yl esasna dayaldr. - Yl 360 gndr. - Yl 30 gnlk 12 aya blmlerdir.
ROMALILAR - Julus Caesar zamannda yeniden dzenlenir. Julyen takvimi adn alr. 365 gn 6 saat olur. - Papa XIII. Gregorius tarafndan yeniden dzenlenir. Gregorien takvimi adn alr. Balang Hz. sann doumu olarak kabul edilir. Aylara azizlerin isimleri verilir. MEDENYETLERN BELRLEDKLER TAKVM BALANGI YILLARI NELERDR? BRANLER M. 3761 Yaradl yl YUNANLILAR M. 776 Olimpiyat Oyunlarnn yapld yl ROMALILAR M. 753 Roma ehrinin kuruluu MSLMANLAR MS. 622 Mekkeden Medineye Hicret etme.
TRKLERN KULLANDIKLARI TAKVM
TAKVMN ADI
ESAS ALDII YIL SSTEM
ZELLKLER
RESM
12 HAYVANLI TRK TAKVM
GNE
- Her yl bir hayvan adyla anlr. - Balang bilinmiyor. - Yl -365 gn 5 sa. - 12 ylda bir devir yapar. - Aylar saylar ile belirtilir. - Kullananlar : Trk-in-Tibet-Mool
HCR TAKVM
AY
- Yl 354 gndr. - Kameri takvim olarak da bilinir. - Balang Hicret - Hz. mer dn.de oluturulur. - 1.01.1926da kaldrlr. -Gnmzde sadece dini ay ve gnlerin belirlenmesinde kullanlr.
CELAL TAKVM
GNE
- Yl 365 gn 6 sa. - Byk Seluklu Sultan Melikah tarafndan yaplmtr. - Balang 1079 - Babr Devletide kullanmtr.
RUM TAKVM
GNE
- Yl 365 gn 6 sa. - Balang Hicret - Gndelik hayatta Hicri takvim kullanlrken 1839dan itibaren Osmanl Devletinde mali ilerde aksama olmamas iin kullanlr.
r.
MLAD TAKVM
GNE
- Yl 365 gn 6 sa. - Gregoryen takvimi olarak da bilinir. - Balang 1 Ocak - Balang Hz. sann doumu - 1 Ocak a926dan itibaren kullanlmaya balanr.
TARH DEVRLERNN GENEL ZELLKLER 1. LK A : Siyasi Sosyal Ekonomi Din : ehir Devletleri, merkezi krallklar grlr. : Snf ayrlklar grlr. : lkel tarm, hayvanclk ve ticarete dayanr. : ok tanrl din hakimdir. lk tek tanrl Semavi din Museviliktir. a boyunca en etkili devlet : Roma mparatorluudur.
2. ORTA A Siyasi : Merkezi krallklar zayflad. Feodalite (derebeylik) rejimi etkili oldu. Sosyal : Snf ayrlklar devam etmektedir. Ekonomi : Kapal ekonomik sistem etkilidir. (Topraa bamllk) HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN
Din
: Tek tanrl din etkilidir. Batda din basksyla bilimsel gelimeler zayflar, Douda ise slamlarda aydnlk dnem yaanr. slamiyet bu ada domutur. Orta a boyunca varln srdren devlet Bizans mparatorluudur.
3. YEN A Siyasi : Merkezi krallklar glendi, feodalite ykld. (Barutun ateli silahlarda kullanlmas) Ekonomi : Ticaret geliir. Corafi keifler yaanr. mparatorluklar smrgeler elde eder. Din : Batda Katolik kilisesinin etkisi zayflar. Pozitif dnce geliir. (Rnesans Reform)
4. YAKIN A Siyasi : Ulus devletler kurulur. (Fransz htilali) Ekonomi : Sanayi Devrimi gerekleir. Sosyal : i snf ortaya kar. Din : Laiklik kavram ile din devlet ileri birbirinden ayrlr.
2. KONU : TARH YAZICILII BU KONUDA RENECEMZ KAVRAMLAR NELER OLACAK?
TARH FELSEFES TARH YAZICILII TRK TARH KURUMU VAKANVS EKOL
Resim : 2
Resiml : 3
SORU 5 : Vatan ve memleketini seven, devlet ve milletin geleceini dnenler asrlarnn olaylarn ve
haberlerini kaydederek gelecek nesillere aktarrlar. Ahmet Cevdet Paa Yukardaki sz ile Ahmet Cevdet Paann vurgulamak istediini yaznz.
TARH YAZICILIININ GELM
1. Hikayeci Tarih Yazcl Hikaye ve efsanelerle dolu tarih yazcldr. Yer ve zamandan bahsedilir. Sebep-sonu zerinde durulmaz. (Heredot Tarihi) 2. retici Tarih Yazcl Ama milli birlik ve beraberlii gelitirmektir. zellikle byk yenilgilerden sonra topluma fayda salamak amacyla kullanlr. (Tukidides Tarihi)
3. Aratrc Tarih Yazcl Tarihi olaylar kaynaklara dayal olarak aratrlr. Olaylarn geliimi, yeri, zaman, sebepleri ve sonular bunlar arasndaki ilikiler bir btn olarak deerlendirilir.
3. KONU : TARHE YARDIMCI BLMLER

Yaznn cad
Tarih ncesi Devirler

- Yazl belge yoktur. Sonu -Yazl belgeleri inceleyen bilim dallarndan yararlanamayz.
Tarih alar
Yazl belge vardr. - Yazl - yazsz bulgular inceleyen bilim dallarndan yararlanlr.
ARKEOLOJ Kaz bilimidir. En ok yararlanlan yardmc bilimdir. ANTROPOLOJ Irk bilimidir. SOSYAL ANTROPOLOJ Kltrlerin zaman iindeki geliimini inceler. CORAFYA klim, yeryz ekli, ekonomi vb. hakknda bilgi verir. ETNOLOJ Gelenek, rf, adetleri inceler. KMYA Karbon 14 metodundan yararlanlr.
Tarih alarn aydnlatmak iin de bu bilim dallarndan yararlanlr.
EPGRAFYA Ant bilimidir. KRONOLOJ Takvim bilimidir. Neden Sonu ilikisi iin. PALEOGRAFYA Yaz bilimi FLOLOJ Dil bilimi NMZMATK Para bilimi Para ilk siyasi belgedir. DPLOMATK Uluslararas belgeleri inceler. HERALDK Arma bilimi TOPOMON Yer adlar bilimi SOSYOLOJ Toplum bilimi SGLOGRAFYA Mhr bilimi EKOLOJ evre bilimi
SORU 6 : Aada size verilen emada yazl kaynaklar ve yazsz kaynaklar inceleyen tarihe yardmc
Bilimleri yazl ve yazsz olarak belirtiniz..
EPGRAFYA ETNOGRAFYA PALEOGRAFYA ANTROPOLOJ CORAFYA

Y A ZIL I
DPLOMATKA NMZMATK SOSYOLOJ KMYA (C-14) FLOLOJ

Y A Z IS IZ
SORU 7 : Tarih ncesi Devirleri aydnlatmada kullanlmayan tarihe yardmc bilim dallarn yaznz.
HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 10
NTE 2 : UYGARLIIN DOUU VE LK UYGARLIKLAR 1.KONU : TARH ALARA GR BU KONUDA RENECEMZ KAVRAMLAR NELER OLACAK?
YAZI NEOLTK ARKEOLOJ HYK A TUN PALEOLTK MEZOLTK KALKOLTK
Resim : 5
Resim : 6
Resim : 7
Resim : 8 Maara resimleri
Resim : 9 M. 4.yy Tun Devri
1. TARH NCES ALAR
TA AI
MADEN AI
ESK TA DEVR
ORTA TA DEVR
YEN TA DEVR
BAKIR DEVR
TUN DEVR
DEMR DEVR
PALEOLTK MEZOLTK
NEOLTK
A. TA AI
1. ESK TA AI PALEOLTK (M.600.000-10.000) Dnemin zellii - alar arasnda en uzun sren dnemdir. - Bu an sonlarna doru maara duvarlarna hayvan ve av sahneleri resimleri yaplmtr. Neden? a. Ekonomik ihtiyalar b. letiime duyulan ihtiya Corafi Durum Buzullar ile kapldr.
Yaam Yeri Doal barnaklar (Maara ve kaya snaklar)
Ekonomi Avclk ve toplayclk (aa meyveleri gibi) Sonu
TKETC TOPLUM
Yaam Tarz Gebe
Sanat Anlay akmak talarn yontulmasyla ekillendirilen kesici, delici, kazc aletler yaplr. 2. ORTA TA DEVR MEZOLTK ( M. 10.000-8.000) Dnemin zellii Dnemin sonuna doru ATE bulunmutur. Corafi Durum Dnya hala buzullar ile kapl.
Yaam Yeri Doal barnaklar (Maaralar, kaya snaklar, aa kavuklar vb.)
Ekonomi Avclk ve toplayclk Sonu
TKETC TOPLUM
Yaam Tarz Gebe
ORTA ASYADA ORTA TA DEVR Ceyhun Nehrinin yukar ksmnda grlr. ANADOLUDA ORTA TA DEVR Antalya - Beldibi Ankara Macunay Gller yresi Baradiz Samsun Tekkeky
3. YEN TA DEVR NEOLTK (M. 8000 5500) Dnemin zellii Tekerlek icat edilmitir. - Dolmen Menhir dnemin en nemli yaptlardr. (Mezarlar) Corafi Konum klim olumlu ynde deimitir. Neden? Buzullar eridi.
Yaam Yeri Ak arazidir. (Nehir kenarlar)
Ekonomi lk tarm faaliyeti ortaya kmtr.
Sonu RETC TOPLUM
Yaam Tarz lk yerleik yaama geilir. Sonu TARIMIN SONULARI
zel mlkiyet anlay ortaya kt.
Yaam tarz deiti. (Yerleik yaama geildi.) Hayvanlar ehliletirildi. (At-nek-Kpek vb.) Seramik kltr balad. (Piirilmi toprak kaplar) lk dokuma rnler ortaya kt. (Bitki liflerinden)
zel mlkiyet anlay ve ilk hukuk ortaya kt. retim fazlas satld. Sonu Ticaret ortaya kt.(Takas usul)
Sonu Kent kltr geliti. lk kent yerleimi atalhyk HUKUKUN ORTAYA IKII RETM ARALARI (TOPRAK-SABAN-TEKERLEK)
SAHP OLANLAR (EGEMEN SINIF)
SAHP OLMAYANLAR HALK (YNETLENLER)
HUKUK : Yneticiler ile ynetilenler arasndaki staty belirlemek iin ortaya kmtr.
B. MADEN AI (M. 5500-1200)

1. BAKIR (KALKOLTK) DEVR nsann bulduu ilk maden bakrdr. Neden? - Tabiatta en bol olan maden olmas - Yere en yakn maden olmas - Madenler arasnda en kolay ilenen madendir. Gnlk yaamda kullanlan silahlar, kap kacaklar yaplr.
Trkiyede Bakr Devrinin yaand yerler orum Alacahyk Denizli Beycesultan anakkale Kumtepe ve Truva Samsun kiztepe 2. TUN DEVR Tun : Bakr ve kalayn kartrlarak eritilmesinden tun elde edilir. Dnemin zellii : Site ad verilen ilk ehir devletleri kurulur. Mezopotamyada Smer ve Akadlar kurulmutur. Anadoluda Hitit Devleti kurulmutur. Trkiyede bu dnemi aydnlatan merkezler Ankara Ahlatlbel Kayseri Kltepe 3. DEMR DEVR Dnemin zellii Demirin ilenmeye balamas ile retim ve ticaret artm, silah yapm teknii gelimitir. elik retilinceye kadar en ok ihtiya duyulan madendir. ehir devletleri yerine byk devletler kurulur. Bu devrin sonuna doru YAZI bulunur. lenmesi : Balangta dvme teknii ile ilenir. Daha sonralar kmrn yksek ssndan yararlanarak eritilerek ilenir. Trkiyede bu dnemi aydnlatan merkezler Burdur Haclar (lk ehir surlar rnei grlr.) anakkale Truva Yozgat - Aliar orum Alacahyk
Resim : 10 anakkale - Truva
Resim : 11 HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 14
TARH NCES ALAR BULMACA ETKNL
A B C F D E H K L M N O
SOLDAN SAA B-Paleolitik dnem D- Gller Yresinde Ortata ana ait yerleim yeri G- Burdurda Demir ana ait yerleim yeri H-Maden Devrinde kullanlan bir maden K- Yozgatta Demir ana ait yerleim yeri L- Samsunda Ortata ana ait yerleim yeri N-Yenita ana ilk giren blge O-nsanlk tarihinin ilk ehir yerlemesi YUKARIDAN AAIYA A-Gaziantepte Yenita ana ait yerleim yeri C-Orta ta ann dier ad E- Eski ta ana ait spanyadaki yerleim yeri F- Ankarada Ortata ana ait yerleim yeri I- anakkalede Bakr ana ait yerleim yeri J- orumda Bakr ana ait yerleim yeri L- Diyarbakrda Yenita ana ait Trkiye ve Gneydou Avrupadaki ilk ky yerleim yeri
2.KONU : LK A UYGARLIKLARI BU KONUDA RENECEMZ KAVRAMLAR NELER OLACAK?
ANAL : . HELENZM : .. POLS : . FRAVUN : SATRAPLIK : ZGGURAT : KOLON : . PANKU : ..
UYGARLIKLARIN BRBRLERN ETKLEMESNDE ETKL FAKTRLER NELERDR? SAVA TCARET G DN MEZOPOTAMYA UYGARLII Corafi Konum Frat Dicle Nehirleri arasnda kalan Basra Krfezine kadar uzanan blme MEZOPOTAMYA denir. 1. Doal savunma unsuru yoktur. (l Da Deniz vb.)
Corafi zellikler
Sonu G ve istilaya aktr. 2. Ta malzeme yoktur. Binalar kerpiten yaplmtr. Kerpi dayanksz malzemedir.
Sonu Mimari eser gnmze gelmemitir.
A S A B E
- Asurlar - Smerler - Akadlar - Babil - Elam HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 16
SMERLER
SYAS YAPI Kent devletleri halinde kurulmutur.Kent devletine STE denir. (Ur Uruk Laga Ki) Site yneticisine ; ENS veya PATES denir. Ensi birka siteye egemen ise LUGAL adn alr. Smer lkesine hakim olursa LUGAL KALMA nvann alr. Tanrsal kaynakl egemen anlay hakimdir. Sonu Smer Kral tm yetkiyi toplamtr. Kral Bayarg Barahip Bakomutan
Kleler haricinde herkes asker saylr.
EKONOM - Tarma dayaldr. Tarmn Sonular Yaznn cad ivi Yazs ortaya kt. Matemetik Geometri ortaya kt. Ay Takvimi ortaya kt. - ivi Yazsnn ortaya k : Rahipler kraln emriyle topra datyor. Kime, ne kadar toprak verilecek, ne kadar mahsul topland ile ilgili kil tabletlere izik atyorlar. Bylece ivi Yazs ortaya kt. - Matematik Geometrinin ortaya k : Ekilebilir araziyi hesaplarken izilen ekiller Geometriyi, ne kadar mahsul alndn hesaplarken Matematik bilimi ortaya kyor. Bylece Say Sistemi ortaya kmtr. Drt ilemi bulmulardr. Yzey hacim lmeyi gerekletirirler. Daireyi 360 dereceye blmlerdir. - Kara saban ve sulama kanallar ile tarm gelitirirler.
DN ok tanrldr. Doa unsurlarn Tanrlatrmlardr. Ahiret inanc yoktur. Tanrlarn gkyznde dnmlerdir. Tanrlarna ulamak amacyla, ok katl tapnaklar yapmlardr. (ZGGURAT) Zigguratlar ok amaldr. En st kat Gzlemevi olarak kullanlr.
Sonu Astronomi bilimi ortaya kt.
Resim :12 Ziggurat HUKUK -
Resim : 13 Ziggurat
SMERLERDE ZGGURAT
lk yazl hukuk kurallar Smer Laga Kral URGAKNA kanunlardr.
zellii Sosyal yapda mlkiyet ilerini dzenlemek iin - Ilml, insancl yasalardr. - lm cezas verilen tek durum; PATESYE isyandr. lk kez okul eitimini balatmlardr.
EDEBYAT SANAT Yazl edebiyatndan gnmze kalan eserler; Glgam Destan, Yaradl Manzumesi, Tufan Menkbesi Oymaclk, kuyumculuk ve heykel sanatnda gelimilerdir.
AKADLAR (M.2350 M.2100) Sami kkenlidirler. Arap Yarmadasndan Mezopotamyaya yerlemilerdir. lk merkeziyeti devlettir. Bakenti : Agade lk kez Dnya Hakimi ve Dnya mparatorluu terimini kullandlar. lk dzenli orduyu kurdular.
ASURLAR (M.2000 M.609) Asya kkenli kavimler ile Samilerin karmndan oluurlar. Merkeziyeti devlettir. Bakent : Ninova Ekonomi ; Kara ticareti ile urarlar. Anadoluda KARUM denilen Pazar yerleri kurdular.
Sonu 1. Anadoluda yaz Asurlular tarafndan geldi. 2. Anadoluda TARH ALARI balad. - Tarihte bilinen ilk ktphaneyi NNOVAda kurmulardr. - Anadoludaki izleri : Nemrut Tapnandaki Arslan heykelleri Asur krallarnn sava ve av aletlerini tasvir eder. BABL ( M. 2100 M. 539) zellii : Yahudileri ilk kez Filistinden sren Babillerdir. Merkeziyeti devlettir. Bakent : Babil Tarihte bilinen ilk anayasay Babil Kral Hammurrabi yapmtr. Dnyann yedi harikasndan biri olarak kabul edilen BABLin ASMA BAHELER nldr.
zellii : ok sert ve kat kurallardr. Askeri nitelikte bir devlettir.
Babilin Asma Baheleri

Resim : 14 Babil Tableti Resim :15
ELAMLAR (M.3000 M. 640) - zellii Elamlar Mezopotamya corafyas dnda kurulduu halde Mezopotamya Medeniyetinin zelliklerini tadndan bu medeniyet iinde yer alr. - Smer Uygarlnn devamdr. - Merkeziyeti bir devlettir. - Bakent SUS - Ekonomi Ticaret
YORUM ETKNL
MEZOPOTAMYA ALIMASI
"ki nehir arasndaki lke"(Eski Yunanllar, Dicle ve Frat nehirleri arasndaki blgeyi bu ekilde isimlendirmilerdir.) 1. M.. 8000'e kadar bu lkede olduka az insan yaarm ancak daha sonra byk bir nfus art meydana gelmi. Bunun sebebi ne olabilir?
Yanda bir ziggurat resmi grmektesiniz. 2. Ziggurat nedir?
3. Babilce ziqqurrat, zaq "ykselmi yere kurmak" anlamna gelir. Buna gre Mezopotamyada Zigguratlar neden yksek yere kurulmu olabilir?
19. yzylda yaplan bu resim, Asurlularn bakenti Ninovay gsteriyor. 4. Arkadaki binalara bakarak Mezopotamya mimarisi iin neler syleyebilirsiniz? 5. Resimde yer alan nehir hangisidir? 6. Nehrin bize taraf olan yakasnda grdklerini aklayarak Mezopotamya yaamyla ilgili neler syleyebilirsin?
Susa'da bulunan bu siyah granit ban Babil kral Hammurabi'ye ait olduu tahmin edilmektedir. 7. Hammurabi hakknda neler bildiini aklar msn?
Durum I. Yandaki sancak, Ur Kraliyet Mezarlnda bulunmu olup Smer yaamnn eitli sahnelerini temsil eden bir plakadan meydana gelmitir. Burada esirlerin Smer Kralnn nne getirilmesi temsil ediliyor. Durum II. ivi yazlar okunduunda M.. 648 ylnda Babile saldran Asur mparatoru Asurbanipal dmanlarn yenmesi ve cezalandrlmasn u szlerle aklam: Bir ay yirmi be gn yry gerektiren bir alan zerinde Elam blgelerini yakp yktm. Tuz ekip diken diktim. Kral oullarn, kral baclarn, gen yal krallk ailesinin yelerini, valileri,svarileri,zanaatlar tmyle ganimet olarak alp Asura getirdim. 8.Mezopotamyada devletleraras ilikiler iin neler syleyebilirsiniz?
9.Devletlerin srekli sava halinde olmalar Mezopotamyann hangi zelliinin sonucu olmu olabilir?
10. Yanda grdnz Babil Kulesi hangi amala yaplmtr? Ksaca yaznz.
3. ORTA ASYA UYGARLII - Orta Asyada yaplan kazlar sonucunda Yontma Ta ana kadar uzanan kltr blgeleri ortaya kmtr. (M.5000) ANAV KLTR - Bat Trkistan Akabatta yaplan kazlarda ortaya kan en eski kltrdr. AFANESYOVA KLTR - Altay Sayan Dalarnda yaplan kazlarda ortaya kan Trklerin en eski kltrdr. ANDRONOVA KLTR Hazar Denizinin kuzeydousundan Ural Dalarna kadar uzanan blgede en geni alana yaylm kltrdr. Tuntan, altndan yaplm eyalar ilk defa bu blgede bulunmutur.
KARASUK KLTR Yenisey Irmann bir kolu olan Karasuk Nehri kenarnda oluturulmutur.
TAGAR KLTR Bulunan kltrler arasnda en gelimi kltrdr. Ok ular, ine, bilezik, kpe, tarak vb. eyalar bulunmutur.
SKTLER Sava bir topluluktur. Siyasi tarihteki nemi : Urartular ykmlardr. At ehliletiren ilk Trk kavmidir. Atl Gebe Medeniyeti nin ortaya kmasn salamlardr. At zerinde attklar oklar ile nlenmilerdir. Kuyumculukta ilerlemilerdir. Bozkrn Kuyumcular Yaptklar eserlerde hayvan slubu kullanlmtr. (At, geyik, ku motifleri)
Resim :16 Anav Kltr
Resim 17 : Karasuk Kltr
4. RAN UYGARLII ran uygarl MEDLER skitler ile birleerek Urartular yktlar. + PERSLER ran Uygarl = Pers Kltr Fars = Pers
SYAS ZELL Merkeziyeti ve Mutlak bir devlettir. ah Gz Bakent Persepolis Kral = AH ah Kula - Askeri bir devlettir. Sonu stilacdr. (Yunan Polisleri ile savat.) Casusluk (Mfettilik) sistemiyle mutlak egemenlik kurar.
- lkelerini 23 askeri eyalete blmlerdir. (SATRAPLIK)
nemi slam kltrndeki kta Sistemi Osmanldaki Tmar Sisteminin temelini oluturmaktadr. - Dnyadaki ilk dzenli posta rgtn kurdular. - Persler Byk skender tarafndan yklr. DN - Zerdt inanc vardr. Zerdtlk : Atee tapma inanc Dier ad : Mecusi (Ateperest)
ki Tanrs Vardr.
Kutsal kitab : AVESTA (Avesta aslnda Zerdt dini hakkndaki dncelerini bir kiinin kitaba konu etmesi bu kitabn daha sonra kutsal kitap olarak anlmasna sebep olur.)
HRMZ (yilik Tanrs) (AHURAMAZDA) -
EHRMEN (Ktlk Tanrs) (AHRMAN ANGRAMANYU) Tapnan iindeki kutsal ate 450 ylndan beri hi snmeden yanmaktadr. Zerdtlerin inancna gre yeryznn temiz kalmas iin lleri gmmek yerine kulelerde vahi hayvanlarn yemesine terk etmek gerekir. lnn banda bir rahip bekler, lnn sa gznn nce yenmesi ruhun iyi bir gelecee kavumas, sol gzn yenmesi ruhun azap grmesi anlamna geliyordu.
Tapnaklarna Ategede denir.
Resim :18 Ategede
Resim 19 : Ategede
Resim 20 : Eski Msr 5. MISIR UYGARLII Corafi zellii 1. Doal savunma unsuru vardr. (Etraf llerle kapldr.) 2. zgn bir uygarlk domutur. (Dardan etkilenmeyen bir uygarlk domutur.)
SYAS YAPI - ehir devletleri halinde kuruldu. (NOM) - NOMlar Eski Krallk dneminde birleerek merkezi krallk oldu. - Tek egemen g FRAVUNdur. (Mutlak Hakim)
Neden Mutlak Hakimdir? Egemenlik anlay Tanrsal kaynakldr. (Tanr-Kral) - Siyasi Tarihteki zellii Hitit & Msr arasndaki Kade Sava sonunda ilk yazl olan KADE Antlamas imzaland. (M.1280)
EKONOM - Temel Ekonomik Etkinlik Tarmdr. a. Gne Takvimi icat edildi. b. Matematik ve Geometri geliti. (Pi Says bulundu. 3 , 3,14 ondalk hesabn yonyallar bulacaktr. c. Mimari geliti. (Nil Nehrinin tamasnn nlenmesi iin yaplan bentler)
DN ok tanrldr. Doa unsurlarna tapmlardr. En byk Tanrs : RA Gne Tanrsdr. Ahiret inanc vardr. (lmden sonra yaama inanyorlar.)
Sonular a. lk tp ortaya kmtr. (Mumyaclk) b. lk eczaclk ortaya kt. c. lk kimya ortaya kt. d. Sanat tarzlar geliti. Mumyaclk Heykelcilik Mezar Mimarisi (Piramid-Labirent)
e. Hiyeroglif yazsn bulmulardr. YAZI
lk Yaz ivi Yazs Smerler Mezopotamya Anadolu
Hiyeroglif Yaz Msrllar Fenikeliler Resim : 21 Piramid yonyallar Roma (Latin Alfabesi)
- Msr stila Eden Devletler : Pers skender Roma Bizans slam (Emevi) Memlk Osmanl ngiltere Msr - Msrllar slami Dnemde Emevilerin etkisiyle Araplatlar. 6. HNT UYGARLII M. 4000lerde ndus Nehri boyunca ortaya km bir uygarlktr. Merkezi birlik yoktur. ehir devletleri halinde rgtlendiler. (RACALIK Kk prenslikler) Hindistan istila eden ARLER sonrasnda burada KAST SSTEM balamtr. KAST : Meslekleri babadan oula geen ve ayn geleneklere bal bulunan eitli sosyal snflardan oluur. Snflar aras gei yoktur. ifti Tccarlar Brahmanlar Sosyal Snf Ayrl Sdralar Zanaatkarlar Katriyalar
Racalar
Askerler
Asiller
Vaysiyalar
Hint Uygarl ile ilgili bilgi aldmz dini metinler VEDA adl eserdir. Ariler Hindistana geldiklerinde vedalar gelitirerek HNDUZMe hayat veren BRAHMANZMin ortaya kmasn salamlardr. Hinduizm ve Brahmanizm dnda Taoizm, Konfyslk ve Manihezim dinleride varlk gstermitir.
Resim 22 : Kast Sistemi
Resim 24
Resim 25 : Tapnak
7. N UYGARLII in uygarlnn olumasnda Trk, Mool ve Tibet kltr etkili olmutur. M. 3.yy.da siyasi birliklerini kurmulardr.
SYAS YAPI mparator TANRININ OLU nvann tar. Bu yzden imparator kutsal kabul edilir.
ORDU Dzenli ordu vardr. Ordu yaya ve atl birliklerden oluur.
EKONOM Temel ekonomik etkinlik Tarmve ticarettir. Ticarette temel rnler; ipek, iplik, kuma, porselen Resim, kuma ileme, porselen imalat, heykelcilik, inicilik gibi zanaat ve sanat dallar gelimitir.
SOSYAL YAPI Snf ayrlklar grlr. Halk asiller ve kyller olmak zere ikiye ayrlmtr. Kyllerin hrriyet hakk yoktur. Asiller ve kyllerin hukuk kurallar farkldr.
DN inde bir ok din yaanr. Bunlar; Konfyslk, Taoizm, Budizmdir. in uygarl temel olarak Konfyslk retisini alr.
Resim 26 : Konfys Resim 27 : in Seddi BLM Mrekkep, kat, barut, pusula, matbaay ilk icad eden uygarlktr.
8. DOU AKDENZ UYGARLIKLARI
a. FENKELLER Sami rkndan gelirler. Bugnk Filistinlilerdir.
Kurulduu Yer Lbnan Dalar ile Dou Akdeniz Kys arasnda yaamlardr. Corafi Konum Dalk bir blge olduu iin tarma elverili arazi yoktur. Sonu a. Deniz ticareti ile uramlar ve ileri gitmilerdir. b. lk kez koloni faaliyetlerinde bulunmulardr.
Kolonilerini vatan olarak benimsemediler. nl kolonileri Rodos, Sicilya, Kartaca, Gades, Kbrs zellii Dou kltrn batya tamlardr.
Siyasi tarihteki zellii a. lk cam yapmlardr. b. lk alfabeyi oluturmulardr. (Hiyeroglif Yaz- 22 Harf Fenike Alfabesi) (Daha sonra yon Yunan Roma tarafndan gelitirilmi, bugnk LATN Alfabesi ortaya kmtr.)
Daha sonra yon Yunan Roma tarafndan gelitirilmi, bugnk LATN Alfabesi ortaya kmtr.
Resim 28 : Fenike Alfabesi DN ok Tanrl dine sahiptirler. Her ehrin Tanrs ve Tanrasdr.
SANAT Mimaride ta kullanmlardr. Evler tek katldr. Evlerin hamam,su kuyusu, salonu vardr. Tapnaklar dikdrtgen eklindedir, koridor, avlu, adak yerlerinden meydana gelirdi.
b. BRANLER
Sami rkndan geliyorlar. Kurulduu Yer Kuds ve evresinde kurulmutur. Bakent Kuds (Kral Hz. Davud zamannda kurulmutur.)
Resim 29 : braniler - Hz. Sleymann lmnden sonra braniler ikiye ayrlr:
Israil Dev.i Asurlular ykt. Yuda (Yahudi) Babilliler ykt. lk kez Filistinden srlrler. Babil Mescid-i Aksay ykar. Pers mp. Babili yknca yeniden Kudse gelir ve Mescid-Aksay yeniden ina eder.
branileri istala eden devletler Pers, skender, Roma Bilgileri Hz. Musaya gelen TEVRATtan alyoruz. Hz. Musadan sonra MUSEV adn alyorlar. lk tek tanrl dine inanan toplumdur. nemi Dnyann bir ok yerine daldklar halde milli benliklerini korumulardr. Hristiyanln yaylmas srasnda dini birlii bozulan braniler kardklar ayaklanma giriimleri nedeniyle Roma mparatorluu tarafndan 2. kez Filistinden srlmlerdir.
EKONOM Temel ekonomik etkinlik Kara ticaretidir. Ticaret yaptklar lkeler Msr, Mezopotamya, Arabistan
Resim 30 : Kutsal Ahid Sand
BOLUK DOLDURMA DORU YANLI YORUM - BULMACA ETKNL 1.Bir ilim olarak tarih .. yntemlerini kullanmaz. 2. zellikle gnmzde geerli olan olaylarn belgelere dayal olarak bilimsel sonulara ulalan tarih yazma biimi . .. 3.Bir tarihi aratrma yaparken bir kitabe ve eski paray kullanmas gerekiyor. Bunlar kullanmak iin hangi bilimlerden yararlanmas gerekir: 4.Ate.. anda; tarmsal retim ve yerleik hayat ise .. anda ortaya kt. 5.Ortaa (375-1453) .. ile balar Olay ile biter. 6. Eskiadaki merkezlerden atalhyk ehrinde; Alacahyk ise .. ehrindedir. 7. Hititlerin bakenti .. 8.Tarihte ilk yazl antlama olan Kade Antlamas (M..1280) Hititler ile .. arasnda imzaland. 9. lka uygarlklarndan kz kesenin ve saban krann cezas lmdr. eklindeki cezalar kullanan ve en nemli geim kaynaklar tarm olan devlet 10.Ticaret asndan ok nemli olan ve Sarddan Ninovaya kadar uzanan Kral Yolunu .. yapt. 11. lka bilim adamlar hangi alanlarda uzmanlatrmtr : Heredot : Pisagor : .. Hipokrat : Platon : .
12.Byk skenderin seferleri sonucu Bat ve Dou medeniyetlerinin karmyla oluan dneme . denir. 13.Aadaki kavramlar tanm yapmadan tarihi anlamna uygun bir cmle iinde kullannz. a) Bizans: b) Mezopotamya:
14. D/Y Testleri: a) Tarihi olaylar gnmzn koullarna gre deerlendirmeliyiz. ( b) Trkler ilk olarak Celali takvimi kulland. ( ) c) M.3500 tarihi M. 5000 tarihine gre gnmze daha yakn bir tarihi belirtir. ( ) d) En eski Yunan medeniyeti Yunanistandr. e) Truva sava Miken - Akalar ile Truvallar arasnda yaplmtr. ( ) f) nsanolu nceleri tarmla uram sonra avclk ve toplayclk yapmtr. ( ) )
15. Aadaki tarihleri gnmze en yakndan en uzaa doru sralaynz: M..112 .S.565 ..1987 M.S.412
16. Tarih- objektif- kaynak-yaz-arkeoloji terimlerinden anlaml bir tarihi paragraf oluturunuz. (Be cmle)
17.Soru: ? A)Elamlar D) Asurlular B)Akadlar E)Babiller C)Smerler
Yukardaki sorunun doru cevab C kk ise siz bolua uygun bir soru yaznz.
18.
a) b) c) d) e)
T __ ____ A ______ R ___ _______ H _________
Yukarda ilk harfleri verilmi olan cevaplar aadaki sorulara gre tamamlaynz: a) b) c) d) e) Frigyallarda hal ve kilimlere verilen ad? Tarihte ilk dzenli orduyu kuran millet? talyan medeniyeti? Gnmzde sraillerin atalar olan millet? Eski Msrda resim yazs?
T N U V A R F Y A
O L M P O S S O S
T R K T N Z R E K U
E A A O E K R R R
H D N R M P V O N L
F N Y U K N A P U Z
E E A O T A N E S
N K K H L E O S V E O
S Z O L E S N L R
K J E K F A S G A E
E B N E T U K M
B E T A S N F A O
K T Z G G U R A T H
Aadaki kelimeleri bulmacada iaretleyiniz FRAVUN KAYNAK KBELE HTT TASNF NNOVA NL AKA OLGU KRONOLOJ ENS ASUR SENATO FENKE ZGGURAT PANKU PERS HOMEROS
SKENDER OLMPOS EFES
9. ANADOLUDA TARH ALARI H U L F - Hititler - Urartular - Lidyallar - Frigler - yonyallar
Resim 31 : Hitit Devleti HTTLER Kafkasyadan M.. 2000 de geldikleri tahmin edilmektedir. Anadoluda Tarih Devirlerinde kurulan ilk devlettir. ehir devletlerinden merkezi kralla gemilerdir.
Neden Merkezi otoriteyi glendirmek iin. Hititlerin siyasi tarihi dneme ayrlr : - Eski Krallk - Yeni Krallk - Ge Hitit ehir Devleti SYAS YAPI Anadoluda Tarih Devirlerinde kurulan ilk devlettir. Kurulduu yer Kzlrmak kvrm Bakent Hattua (orum yaknlarnda) Devlet Kral (Tavanna) ve Kralie (Tavananna) tarafndan ynetilir. Kral Barahip Bakomutan Bayargtr. Sonu Kraln merkezi otoritesi gldr. Ancak yetkileri snrsz deildir. PANKU MECLS Soylululardan oluur. Kral merkezi otoritesini gl tutmak iin Feodal beylerin yerine valiler atar. Kraln yetkilerini snrlar. Merutiyet tip ynetim vardr. (LK) Halk ilk kez ynetime katlr.
DN NANI ok Tanrl dini inan hakimdir. Komularnn tanrlarna da inanr ve taparlar. nemi Bakalarnn dini inanna da saygldrlar. Anadoluya bu dnemde, bu zellii nedeniyle BN TANRI L denir. HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 33
HUKUK - Medeni hukukun temelini atmlardr. Nasl ? Aile hukuku gelimitir. Evlilik resmi bir szleme haline getirilir. - Toplumda eitsizlik vardr. Ancak kast sistemine gre daha esnek ve yumuak bir snf ayrl vardr. Nasl? zgr kii ile evlenen kleye zgrl verilmitir. - Tarihte klelere mlkiyet hakk tanyan ilk toplumdur. - TELEPUN YASASI - Veraset yasasdr. Krallara veliaht seme hakk verilmitir. - Devlete, tapnaa ve mlkiyete kar ilenen sular cezalandrlmtr. Siyasi Tarihteki nemi 1. Hitit Krallar yaanan olaylar tanrlarna hesap vermek amacyla eksiksiz yazdrmak suretiyle yllklar oluturmulardr. Anal denilen bu yllklar objektif tarih yazclnn ilk rnekleridir. 2. Hititler & Msrllar M. 1280 Kade Sava Neden? Kuzey Suriye Blgesinin fethi iin. Sonu Kade Antlamas imzalanr. nemi Tarihte bilinen ilk yazl antlamadr.
EKONOM - Maden lemecilii ve Dokumaclk gelimitir. YIKILII - Frigler tarafndan yklmtr.
FRGLER - M. 12.yy.da Avrupadan gelmilerdir. SYAS YAPI - Bakent Gordion (Ankara-Polatl) - Hitit kltrn devam ettirmilerdir.
Resim 32 : Frigler En nl Krallar - MDAS (Daha sonra tm krallarna Kral Midas nedeniyle MDAS denir. HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 34
EKONOM Tarm Tarm gelitirmek iin, tarma engel olan her tr su lm ile cezalandrlr. Hayvanclk Ticaret nemli kara ticaret yollar zerindedir. FBULA denilen ssl ineler Dokuma gelimitir. TAPATES denilen kilimler yapmlardr. Dantel ilemilerdir. Porselen yapm gelimitir. DN - Din ve doa ilikisi hakimdir. - Ana Tanra KYBELE Bereket tanrsdr. zellii lkbaharda doar. Sonbaharda lr. SANAT - Mzik ile ilgilenmilerdir. - Kybele Tapnaklar nldr. - Kral Midasn mezar nldr. (Kaya Mimarisi) TMLS yma tepe , Frigler ve Lidyallar kral ve asillerini yma tepeler alnda gizlenen odalara gmmlerdir.
BLM Fenike Alfabesini kullanmlardr. YIKILII Kimmerler tarfndan yklmlardr.
LDYALILAR - Kurulduu Yer Bat Anadoluda kurulmutur. - Bakent SARD (Manisa Salihli) - Siyasi Tarihteki zellii lk paray kullanan uygarlktr. (M. 700)
Resim 33 : Lidya EKONOM - Kara ticareti ticaretin gelimesi iin KRAL YOLU yapld. Nerede? Efes Ninova Sus arasnda zellii Dou-Bat arasnda kltrel geliim salad. - Kuyumculuk Sardda altn ve gm ileyen dkkanlar bulunmutur. HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 35
ORDU - Dzenli ordusu yoktur. - cretli askerlerden oluan ordusu vardr. Sonu - Devletin abuk yklmasna neden oldu. BLM SANAT - Fenike Alfabesini kullandlar. - Masalcln babas olarak bilinen EZOP, Lidya Saraynda maal bir memurdur. - TMLS yma tepe mezar YIKILII - Persler tarafndan yklmlardr. YONYALILAR - Yunanistandaki DOR istilasndan kaan AKALAR n bir blm nce Ege Adalarna daha sonra Anadoluya gelir. - M. 1200 de Bat Anadoluda kurulmutur. - zmir Efes Milet Foada ehir devletleri halinde yaamlardr. - Olaanst durumlarda ynetim TRANLARa geer. EKONOM - Deniz ticareti gelimitir. zellii : 1. Kolonicilik gelimitir. Vatan olarak benimsemilerdir. 2. Pozitif dnce gelimitir. a. Kltrel etkileimin hzl olmas. b. Siyasi birliin olmamas. Neden? c. Zenginliin ve refah seviyesinin yksek olmas. d. Ticaret yollarnn biti noktasnda yer almas. Sonu : Bilimsel almalar hzlanmtr. NL DNRLER DYOJEN Felsefe THALES Felsefe ve Matematik Glgelerinden cisimlerin yksekliklerini hesaplar. Ondalk saylar bulur, P Says ANAKSMENDES lk deney yapan TEODORUS Kilit anahtarn bulan DEMOKRTUS Atom szcn bugnkne yakn biimde ilk kez kullanan ANAKSOGOROS lk bilimsel anlamda astronomi ile uraan PSAGOR Dnyann yuvarlak olduunu ilk kez syleyen ve Pisagor bantsn bulan HPOKRAT Tbbn temellerini atan (Asklepion) HEREDOT Tarihin temellerini atan
DN - ok Tanrl dini inan hakimdir. Tanrlarn insan eklinde dnrler. BLM SANAT
Resim 34 : Efes Antik Tiyatro
Resim 35 : Efes Antik Kenti
- Mimaride yon dzenini benimsemilerdir. - nl eserleri Efes Antik Tiyatrosu , Artemis Tapna Heykeli, Apollo Tapna - Fenike Alfabesini gelitirmilerdir. - Msr takvimine katkda bulunmulardr. YIKILII - Persler tarafndan yklmlardr. URARTULAR - M. 9. yy.-6.yy. arasnda Dou Anadoluda etkili olmulardr. SYAS YAPI - Bakent Tupa (Van) EKONOM - Tarm ve hayvanclk gelimitir. - Madencilik gelimitir. Dounun en iyi maden ustasdrlar. DN - ok Tanrl dini inan vardr. - Ev-oda eklinde mezarlar yapmlardr. - erisine len kiinin eyasn koymulardr. BLM SANAT - ivi yazsn kullanmlardr. - Su kanallar ve barajlar yapmlardr. - Kaya ve aa ilemeciliinde de gelimilerdir. YIKILII Medler tarafndan yklmlardr. HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 37 Resim 35 : Urartular
YORUM ETKNL
1. Bir tarihi bulunduu ilin tarihesini aratrmaktadr. Dier bir tarihi arkada ise ona olaylar deerlendirirken rnein 18.yzylda evlerin durumunu aratrrken o dnemin artlarna gre fikir yrtmesini tlemitir. Bunun sebebi sizce ne olabilir:
2. Smerlerin Laga ehrinde aratrma yapan bir arkeolog grubu srasyla eski yazl bir tablet; resmi bir belge ile eski bir para bulmutur. Ancak bunlardan tek bana yararlanamamtr. Siz Ona srasyla hangi yardmc bilimleri nerirsiniz:
3. Tarih dersinde retmeni Ahmete bir tarihi olay incelememiz iin en az 60-70 yl gemesi gerektiini syledi. Bilimsel yntem bunu gerektirmekteydi. Ahmet bir trl bu durumun faydasn anlayamamtr. Siz Ahmete bu faydalar anlatnz:
4. Ali arkada Ezgi ile tarih dersine alrken elde edilen bir kaynan iindeki bilgilerin doru olup olmadn aratrmaya tasnif dendiini syledi. Ezgi Onu uyard, nk bu ileme . denirdi.
5. merin ilgisini Trklerin kulland ilk takvim olan 12 hayvanl Trk takvimi ekmitir. Bu takvime baknca Trklerin yaaylaryla ilgili hangi yorumlar yapabilir:
6. Tarih retmeni tarihi olaylar bir zincir halkasna benzetmitir.Her olayn kendinden sonraki olayn sebebi olduunu belirtmitir. Siz aadaki olaylarn sebeplerini yaznz: - Tarihi devirlerin balamas: - Roma mparatorluunun Dou ve Bat olarak ikiye ayrlmas: 7. zlem tarihte zellikle ilklere nem vermektedir. Ona tarihteki ilk ktphaneyi kuranlar, ilk yazl kanunu yapan hkmdar ve ilk yerleik hayata geilen dnemi hatrlatr msnz?
8. Bir tarih aratrmacs yazl kaynaklarn ( kitabe, ecere, ferman), szl kaynaklara (destan,efsane) gre daha gvenilir olduunu syledi. Siz bu sz kantlaynz:
9. Eski alarda Anadoluya Bin Tanr li denilmesinin sebebini aklar msnz?
10. Bir halkn yerleik hayata gemesinin belirtileri neler olabilir? Yorumlaynz :
ANADOLU UYGARLIKLARI BOLUK DOLDURMA ETKNL
Hititler M 2000yl balarnda Kafkaslardan Anadoluya gelerek kvrm ierisine yerlemilerdir. Bakentleri.tr. En nemli siyasi gelime Hititler ile . arasnda yaplan.......Antlamasdr. Krallar yerine gre bakomutan, ba yarg ve ba rahipti. Kraln yetkileri denilen meclis tarafndan snrlandrlmtr. Devlet ynetiminde kraldan sonra en yetkili kii . ad verilen kralieydi. Heykelcilik ve kabartmaclk gelien balca sanat dallardr . ve ... kabartmalar Hitit sanatnn en nemli rnekleridir , kral tarafndan Tanrya hesap vermek iin yazlan yllklardr.
Tarihte yonya,zmir ilenehri arasndaki blgeye verilen addr. Akalarn bir ksm Yunanistandan Bat Anadoluya g etmiler ve Burada ehir devletleri kurmulardr. yon ehir Devletleri arasnda en tannmlar , , ve . dir. yonyada zgr dnce dolaysyla pozitif bilimler gelimitir. Felsefede , matematik de, .., tp da,. Tarih de,..yetimitir.
Frigler, ilk siyasi birliklerini M 750li yllarda kurmulardr. Friglerin bilinen ilk kral .. dur. lkenin bakenti dur. Frigler. ve .. la uramlar, tarm korumak iin koymulardr. Buna gre,kz kesenin ve saban krann cezas . dir. iftilikle uraan Friglerin bereket tanras . dir. Frigler denilen engelli ineler, denilen kilimler yapmlardr.
Lidyallar M1200lerde Anadoluya gelip .. ve .. rmaklar arasndaki blgede yaamlardr. Devlet merkeziehridir. Kara ticaretine nem veren Lidyallar, balayarak . kadar uzanan .. yapmlardr. Bu yol zerinden yaplan ticaret sayesinde Dou ile Bat kltrleri arasnda .. artmtr. lk defa bularak ticarette kolaylk ve akclk salanmtr.
10. EGE VE YUNAN UYGARLIKLARI A. GRT UYGARLII - Ege Uygarlklarnn temelini oluturmutur. - lkan en iyi denizcisidirler. - Merkeziyeti devlettir. Bakent Knossos - Mimaride gelimilerdir. ok katl saraylar yapmlardr. - M 1400 de AKALAR M 1200 de DORLAR istila etti.
Resim 36 : Girit Medeniyeti B. MKEN UYGARLII - M 2000de Akalar tarafndan kurulur. - Mora Yarmadas Yunanistan Girit Kbrs igal etmilerdir. - Deniz ticareti ile urarlar. Sonu zgr dnce ortam dodu. Akalar & Truvallar Truva Sava nemi 1. Homerosun lyada Destanna konu olmutur. 2. lk Boazlar Savadr.
Resim 37 : Truva Sava YIKILII
Resim 38 : Truva
- M 1200de DOR istilas ile yklmlardr. - Deniz yolu ile Bat Anadoluya gemiler ve yon Medeniyetini kurmulardr.
C. YUNAN UYGARLII - Kurucular DORlar tarafndan kurulmulardr.( M.1200de Yunanistana gelen DORlar) SYAS YAPI - Kent Devletleri halinde rgtlendiler. (POLS) Neden ? a. Deniz ticareti ile uramalar b. zgr dncenin hakim olmas c. Zengin ve refah iinde yaamalar
- nl ehir devletleri Atina Tebai Sparta Korintos Larissa - Aristokratlarn ynetimine dayal OLGAR hakimdir. Oligari ; Soylu Egemen Zengin snf hakimdir. zellii Olaanst durumlarda Aristokratlardan biri tm yetkiyi stlenebiliyor. Bu kiiye TRAN denir. Yeni bir ynetim ekli olarak TRANLIK dodu. Bu ynetim zamanla DKTATRLE dnt. Ynetimi zorla elinde bulundurmak. HUKUK - Hukuksal reformlar demokrasinin douunu hazrlad. (ATNA) - SOSYAL SINIF a. ZGRLER (Vatandalar) Ynetenler b. zgr Olmayanlar (Kyl ve Kleler) Ynetilenler * Zamanla zgrler ile ynetilenler arasnda sosyal atma balad. Sosyal yapya dzen vermek iin hukuk reformlar yapld. SOLON YASALARI Bortan doan klelii kaldrd. DRAGON YASALARI Aristokrasiyi korudu. KLESTENES YASALARI Soya ve zenginlie dayal klelii kaldrd. (Kleden doan kle deildir) Halk meclisleri kurdu. Siyasal haklar herkes iin eitledi. Sonu : Bylece ilk DEMOKRAS dodu. Demo stratos ; dnce zgrl LK DEMOKRASNN ZELLKLER a. zgrler iin gelen haklardr. b. zgr kadnlara da tannmaz. EKONOM Yunanistan dalk bir arazidir. Sonu ; temel ekonomik etkinlik Deniz ticaretidir. - Kolonicilikte yaptlar. Vatan olarak benimsediler. Eitlik yoktur.
Marmara Karadeniz
DN - Ahiret inanc yoktur. - Dinleri Mitoloji ve destanlara dayanr. - Tanrlar tm POLSler iin ortaktr. - Tanrlar adna spor yarmalar dzenlediler.
OLMPYATLAR
zellii Bata ZEUS olmak zere Olimposta oturan Tanrlarnn adna spor oyunlar dzenlerler. Ortak Yunan kltr dodu. Bu oyunlar sayesinde kltrel etkileim artmtr. Bu dnemde POLSler bar srecine girerler.
Resim 39 : lk Olimpiyatlar
Resim 40 : lk Olimpiyatlar
- Tanrlarn insan eklinde dndklerinden HEYKEL sanat gelimitir. BLM SANAT - yon Alfabesini gelitirip , GREK Alfabesi yaptlar. Roma Alfabesine temel olmutur. - zgr dnce ortam vardr. Sonu Felsefe bilimi gelimitir. nl Dnrler ARSTO SOKRAT EFLATUN - Felsefe HOMEROS Edebiyat HEREDOT TUKDDES Tarih HPOKRAT - Tp SOFAKLES ORPDES ARSTOFANES - Tiyatro - Mimaride AKROPOLdeki PARTENON Tapna nemlidir.
YIKILII Byk skender Dou Seferi srasnda son vermitir. (M.334)
D. HELLEN UYGARLII - Dnemin olumasnda Makedonya Kral Byk skender etkilidir. - Kurulmasnda nc olan Makedonya Kral Byk skender - Kurulmasnda etkili olan olay Asya Seferi - Asya Seferinin nedeni Makedonyal skender, yonya ehir devletlerini, Pers istilasndan kurtarmak iin M 334te Asya Seferine kmtr.
- Seferin Sonular
a. Anadolu ran Msr Hindistann bir ksm alnd. b. Dou ve Bat kltrnn domasyla HELLENZM dodu. c. Dou Bat etkileimi ile pozitif bilimler geliti.
e. Dounun dini ynetim anlaylarndan etkilendiler.
d. nemli kltr ve ticaret merkezleri kuruldu. lah Kral anlay Helenizm ; Roma-slam medeniyetlerini etkilemitir. Byk skenderin lmnden sonra Makedonya (Antigonitler) lke 3e ayrlr : Asya (Selevkoslar) Msr (Ptalemeler) Asya Krallnn egemen olduu Anadoluda ; - Dou Karadeniz Pontus Krall - Bat Karadeniz - Bitinya Krall - Orta Anadolu Kapadokya Krall - Bat Anadolu Pergamon Krall (Bergama) zellii : lk Permen kadnn kullanld yer Dnyann ilk byk salk merkezinin ald yer Asklepion Asklepion salk merkezi 200.000 cilt kitaba sahip ktphanesi ile bir kltr merkezidir. HELLENZM UYGARLIININ ZELLKLER 1. 2. 3. 4. Sentez bir uygarlktr. zgr dnce ortamnn etkili olduu bir sretir. Sonu : Bilimler geliti. Kendisinden sonra ortaya kan Roma Uygarlna temel oldu. Yeni adaki Rnesans almalarn etkiledi.
ROMA UYGARLII M 735 MS. 1453 zellii lkan en gl, en byk imparatorluu ve uygarldr. Romada - Krallk M 735 M 510 - Cumhuriyet M 510 M 27 - mparatorluk M 27 MS 395 Siyasi zellikleri 1.lkan en byk emperyalist devletidir. 2.Akdeniz Havzasnn tamamna egemen olmu tek devlettir. 3.Dnyada Cumhuriyet adyla ilk kez ynetim kurmutur. 4.Anadolu-Suriye-Mezopotamya-K.Afrikaran-Avrupann yaklak tamamna yakn bir ksmna hakim oldular.
Kltrel zellikleri 1. Anadoluda ekonomik ve askeri amal yollar yapld. ticareti gelitirmek ran seferlerinde kullanmak iin 2. Miladi takvimi outurdular. 3. Latin alfabesini oluturdular. 4. Sosyal snf atmalarnn sonunda 12 Levha Kanunlarn yaptlar. Particiler Plepler (Soylu (Zengin Egemen Snf) Snf) Kleler
nemi Bugnk Avrupa hukukunun temelidir.
- Cumhuriyet Devrinde soylularn etkili olduu
Senato ynetimler vardr. Comitia Curia Soylu Meclisi
- mparatorluk dneminde Olaanst dnemlerde 6 aylk diktatrler getirilmitir ORDU Lejyon denilen paral disiplinli ordular vardr. Kartaca (Fenike Kolonisi ) & Roma 100 yl sren PN Savalar
DN - ok Tanrl dini inan hakimdir. - Yunan inanndan etkilenmilerdir. - MS. 313 MLANO Ferman ile Hristiyanlk dini serbestlik kazanmtr. - MS. 381 Hristiyanlk resmi din ilan edildi. Sonu Avrupa Ktasnn Hristiyan kta olmasn salad. * Hristiyanlk Roma topraklarnda domutur. (Filistin Kuds) BLM SANAT ERO ESAR Hitabet TTUS TAKTUS Tarih - Mimari gelimitir. - Anadoludaki nl Roma eserleri : stanbul Bozdoan Su Kemeri, emberlita, Ayasofya, Yerebatan Sarnc Ankarada Augustus Tapna, Ogst Mabedi, Roma Hamam Antalyada Aspendos Nidede Roma Havuzu
ROMA MPARATORLUU MS. 395 KAVMLER G DOU 1453 - Kavimeler Gnden ok etkilenmedi. - Orta a boyunca varln srdrd. - Din Hristiyanlk - Mezhep Ortodoks - Dini Lider Patrik - Halk Slav Ermeni Rum Arap - Kltr Yunan Helenistik BATI 476 Kavimler Gn hissetti. Orta ada ykld. - Din - Hristiyanlk - Mezhep - Katolik - Dini Lider - Patrik - Halk Latin - Kltr Latin
BULMACA ETKNL
KELME AVI ANADOLU VE EVRESNDE KURULAN MEDENYETLER M T U J K P Y U N A N L A R F D L I H T T L E R O E T C E Z S T R G H J L P T R Y U N G D I A O B Y F S N I M Y Y O Y R K M A I S P K E I O U K J A L A A B P O K F D J N R E K L A D L M U V R Y L T L E L H I R L I L F E Y D R E C A G L Y A L L N R E E G M R S R L A A U R A E Z L N L C Z F V E E S R G K R R B E J E L A M L L R D K J K R G U R J B R I A L F L P E R S L E R M M N T M M G R I O U R A R T U L A R L B H E T B R A N L E R I P A M J P A Z T E K L E R A S U R L A R
Sevgili renciler aada verilen kelimeler yukardaki tabloda gizlenmitir. Siz baarrsnz
HTTLER FRGLER URARTULAR YONLAR LDYALILAR
ELAMLAR AKADLAR SMERLER BABLLER ASURLAR
PERSLER MEDLER YUNANLAR FENKELLER AZTEKLER MISIRLAR ROMALILAR BRANLER
3.NTE : LK TRK DEVLETLER 1.KONU : TRKLERN TARH SAHNESNE IKII BU KONUDA RENECEMZ KAVRAMLAR NELER OLACAK?
TRKSTAN : ........ BOZKIR : G : . KONAR GER : ORTA ASYA : .
Resim 41 : Orta Asya
Resim 42 : skit Trkleri
1. KONU : TRKLERN TARH SAHNESNE IKII A. TRK ADININ ANLAMI Kagarl Mahmut Divan- Lugat-it Trk adl eserinde Trk Olgunluk a Ziya Gkalp ve Uygur metinleri Trk Gl ve Kuvvetli, Treli (Kanun-dzen sahibi) Wambery Trk oalan, Treyen TRKYE ADI 6.yy. Orta Asya iin Bizans Devleti 9.yy.-10.yy Volga Nehri iin Orta Avrupa aras iin 13.yy. Msr Suriye iin Memlkler 12. yy.dan itibaren Anadolu iin kullanlan bir ad olmutur.
Trk Kltr Bozkr Kltr Sibirya B. Anayurt Orta Asya Hazar Denizi ORTA ASYA Kingan Dalar Tibet , in
Hindiku Dalar
LK TRK DEVLETLER 1.Dnyada At ehliletiren ilk topluluk skit Trkleridir. a. lk Atl Gebe Trk Kltr ortaya kt. (Atl Medeniyet) Sonu b. ok geni corafyaya yayldlar.
nemi Trk tarihinin aratrlmas zorlat. - Trk kltr geni corafyaya yayld. 2. Demiri ilemilerdir.
Sonu Dier toplumlara stnlk saladlar. 3. Hayvanclk temel ekonomik etkinlik oldu. a. Byk srleri idare ettiler. b. Tekilat oldular. ok devlet kurup yine birok devleti yktlar. c. zgrlklerine dkndrler. Ayaklanmalar kardlar. d. Yaylak klak tarznda yar gebe yaadlar.
Sonular -
Resim 43 : Orta Asya Bozkr Trkler ile ilgili Bilgi kaynaklar
Resim 44 : slamiyet ncesi Trkler in Arap Bizans Bat Roma Gktrk Antlar
skit Trkleri skitler
&
Kimmerler/Medler/Persler/Asurlular/Urartular
&
Persler En nemli ve en uzun sren savatr.
Alp-er Tunga ile Kirus arasndaki mcadele daha sonra ehname ye konu olur. skitlerin Destanlar Alp-er Tunga Destan, u Destan C. TRK GLER M.. 2000den itibaren baz Trk kavimleri farkl farkl zamanlarda dnyann eitli yerlerine g etmilerdir. Nedenleri Ekonomik klim deiikliine bal olarak kaynaklarn azalmas. - Otlak ve tarm alanlarnn azalmas. Siyasi in basks - Trk boylar arasndaki mcadele - Trk boylarnn birbirine olan ball, g eden bir boyu dier boylarn takip etmesi. - zgrlklerine dkn olmalar.
Sosyal - Nfus art ile yaanlan topraklarn yeterli olmamas - Salgn hastalklar ve hayvan hastalklar Sonular Siyasi Trk tarihinin corafi snrlar geniledi. - Orta Asyadan g eden Trkler, Anadolu, Suriye, Orta Avrupa ve Sibiryaya yerletiler. - G ettikleri yerlerde Trkler deiik adlarla devletler kurdular. - G ettikleri blgelerde devlet ynetimi ve askeri tekilatlanma asndan rnek oldular.
Sosyal Orta Asyadaki Trk nfusunda azalma grld. Kltrel Trk kltr geni alanlara yayld. - Trk tarihinin aratrlmas zorlat. Hazar Denizinin Gneyinden (slamiyet) Gler Hazar Denizinin Kuzeyinden (Hristiyanlk)
Trk Dnyasnda Etki Brakan Devletler : in, Cengiz Mool Devleti, Fatmiler, Samanoullar, Bizans mparatorluu, Rusya
SLAMYET NCES TRK TARH
ORTA ASYADA YAAYAN TOPLULUKLAR 1. skitler 2. Asya Hun Devleti 3. Akhunlar 4. Avarlar 5. Gktrkler 6. Kutluklar 7. Uygurlar 8. Krgzlar 9. Sibirler 10.Sibirler 11.Hazarlar 12.Trgiler 13.Karluklar
AVRUPAYA G EDEN TOPLULUKLAR 1. skitler 2. Avrupa Hun Devleti 3. Avarlar 4. Bulgarlar 5. Macarlar 6.Ouzlar 7. Peenekler 8. Kpaklar
2 KONU : ORTA ASYADA KURULAN LK TRK DEVLETLER A. ASYA HUN DEVLET (M 220-MS 216) Kurulduu yer Sar Irmak ve evresi Bilinen lk Hkmdar Teoman (Tuman)dr. Teoman
&
inliler / Yeiler / Tunguzlar ile
savalmtr.
En nl Hkmdar Mete ( Mao-dun) Han
a. Trkleri bir bayrak altnda ilk kez birletirmitir. b. Mete Han & in Temel neden : pek Yolu denetimi iin Sonu : in vergiye baland. nemi : in zerinde siyasi stnlk kurulmu ancak asimile olmamak iin hi ine yerleilmemitir.
c. Devleti ikili devlet tekilat halinde ynetti. d. Orduda Onluk Sistem kurdu. On kiinin bana Onba - Yz kiinin bana Yzba - Bin kiinin bana Binba - Onbin kiinin bana Tmenba Ykllarnn Sebepleri 1. kili devlet ynetimini benimsemeleri (Federatif) 2. Veraset Yasas lke Hanedann Ortak Maldr. anlay 3. in basks Sonu Devlet ikiye ayrld. Kuzey ve Gney Hunlar
Kuzey Hunlarnn bir ksm batya g ettiler. Kavimler Gne sebep oldular.
Gney Bat Asyaya g ettiler. Akhun Devleti kuruldu. Afganistanda kuruldu. pek Yolu iin Gktrkler + Sasaniler Zamanla Farslatlar.
& Akhunlar
B. KAVMLER G Asya Hunlarnn yklmasndan sonra blgede in hakimiyeti balar. Bat Hunlar 375de Balamir kumandasnda Don Nehrinden Krma gelirler. Germen kavimlerinden Ostrogotlar yurtlarndan kararak Kavimler Gn balattlar. Ostrogotlar Vizigotlar Vandallar Franklar Angllar Sevler Burgontlarn yer deitirmesine neden oldular. Ostrogotlar talyaya Vizigotlar spanyaya Vandallar Kuzey Afrikaya Angllar ngiltereye Franklar Fransaya Bat Hunlar Orta Macaristana geldiler.
a. b. c. d. e. f.
KAVMLER GNN SONULARI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Avrupann sosyal, siyasal, ekonomik durumu deiti. Avrupada feodalite (derebeylik) rejimi ortaya kmtr. Avrupada toplumlar karp kaynatlar, Avrupann etnik yaps deiti. Bugnk Avrupa Devletlerinin temelleri atld. Roma 395te ikiye ayrld. Bat Roma Devleti 476da ykld. Kilise ve Papann etkinlii artt. (Skolastik dnce) Barbar kavimler Hristiyanl kabul etti. Avrupa Hun Devleti kuruldu. Trk kltr Avrupada yaylmaya baland. (ieklion Modas, pantolon giyme, ceket giyme, at koumlar, at eyerleme yntemi, Turan taktii gibi) 10. lk a kapand, Orta a balad.
FEODALZM
Bat Roma mparatorluu ykldktan sonra yerine kurulan krallklar arasndaki anlamazlklar, Avrupada feodalite rejiminin domasna neden oldu. Nasl? Avrupada Kavimler Gnn meydana getirdii karklklar devam ederken halk ve byk toprak sahipleri, kendilerini emniyette grmediklerinden hayatlarn devam ettirebilmek iin gl kiilerin korumas altna girme ihtiyac hissettiler. Halkn, himayesine girdii kielere szeren / himaye edilenlere de vassal denilirdi. Bylece; 9.yy.da senyrler ve vassallar arasnda bir hiyerari geliti. Senyrler, ball sebebiyle vassallara kira karl bir topran ileme hakkn vermeye baladlar. Bylece; feodalite (derebeylik) rejimi ortaya kt. Feodal dzenin nemli zelliklerinden biri de senyrn iinde yaad ato veya kalelerdi. Bu ato veya kaleler askeri birlik tarafndan korunuyordu. Feodalite; btn orta a boyunca devam etti. 15.yy.da barutun ateli silahlarda kullanlmasyla sona ermeye balad. Feodalitenin yklmasyla mutlak krallklar glendi. Yenia banda Almanya dnda tm Avrupada feodalite ykld. Almanyada ise Yaknada ortadan kalkt.
ORTA A AVRUPASINDA SOSYAL SINIFLAR
ASLLER -En ayrcalkl snftr. -En st asile senyr denirdi. -Senyrlerin en by kral -Derebeyden sonra; Dk, Kont, Baron, Vikont, ve valyeler yer alr. - Her trl hakka sahiptirler.
RAHPLER 2.en imtiyazl snf Papaya bal olarak - Kilise topraklarnda senyrler gibi yaarlard. Vergi ve askerlikten Muaftrlar. Devlet ve Din ileri ile urarlar.
BURJUVALAR -Ticaret-sanayi ile uraanlara burjuva denilirdi. Senyrlere Belli miktarda vergi vererek onlarn himayesinde yaarlard.
KYLLER -En kt artlar altnda -Serbest kyller; ekip bitikleri topraklardan kazandklar belli bir miktar senyre vergi verir, istedikleri zaman baka bir yere gidebilir, istedikleri gibi alrlar. Serflerin hibir yoktur. Efendileri iin bir tarlada alrlar, kazanlarn efendilerine verirler.
AVRUPA HUN DEVLET 375-555 Kurulduu Yer Macaristan En nl hkmdar Atilla - Blgeyi askerlik asndan etkiledi. - Dou Bat Roma Devletlerini yllk vergiye balad. nemi Siyasal stnln kabul ettirdi. - Dou Roma mparatorluu ile Anatalios Bar imzaland. - Bat Roma mparatorunun kzkardei ile evlenerek hak iddia etmek ve eyiz olarak toprak almak ister ancak reddedilir. Sonu
1. Galya Seferine kar
2. Roma zerine yrr.
- Papann arabuluculuk etmesiyle; Roma ehrine girmedi. Sebep 1. Roma kltr ile asimile olmamak iin. 2. Romann Hristiyan dnyas iin kutsal bir merkez olmas. 3. Douda bir tehlike olarak grd Sasani Devleti zerine sefere kmak istemesidir. Roma Seferinden dndkten sonra Atilla zehirlenerek ldrlr. YIKILII - Atillann lmnden sonra yerine oullar ; lek, Dengizik, rnek baa geer. Ancak devleti iyi ynetemezler. - Bir ksm Bat Hunlar Orta Asyaya geri dner, - Bir ksm Bat Hun Karadenizin Kuzeybatsna yerleir. - Bir ksm Bat Hun ise bugnk Macaristan corafyasna yerleir. - Tuna boyundaki Hunlar 4.yy.dan itibaren Hristiyanlam ve asimile olmulardr.
C. KK TRKLER GKTRKLER GENEL ZELLKLER 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Tarihte Trk adyla kurulan ilk Trk Devletidir. Trklere ait ilk milli alfabeyi kullanmlardr.(Gktrk) lk kez Trke yazl eser braktlar. (Orhun Antlar) Ulusal kimlik tayan bir devlettir. Son kez Orta Asyada Trk siyasal birliini kurmu devlettir. Orta ada, Orta Asyada kurulan snrlar en geni devlettir. Federal devlet yaps vardr. lke Hanedan Ailesinin ortak maldr. I. GKTRK DEVLET 552-630 Kk Trk Devletini kuran kabile Ana adyla bilinmektedir. (Ana Kurt anlamna gelmektedir.) Kurucusu Bumin Kaandr. Bu dnemde; Merkez - tkendir. - Avarlar batya srld. - kili devlet tekilatn uygulad. Mukan Kaan Dnemi - yi bir devlet adam ve komutandr. - Devleti amcas; stemi Yabgu ile ynetmitir. - Snrlar Batda Hazar Denizine kadar geniledi. - Kitanlar, Krgzlar, hakimiyet altna aldlar. - Ak Hunlar zerine sefer dzenlendi. Dou Kanad Mukan Kaan Bat Kanad stemi Yabgu
- Kk Trkler + Sasaniler & Akhun Sebep pek Ticaret Yolunun kontrol iin Sonu Akhun Devleti yklma srecine girmitir. Akhun Devleti topraklar Sasaniler ile paylalmtr. - Kk Trkler + Bizans & Sasani Sonu Kk Trklerin snrlar Byk Okyanustan Volga Nehrine kadar geniledi.
Tapo Kaan Dnemi Bat Kanad Kardei Jo-Tan - Tapo Kaan Dnemi Dou Kanad Yeeni bara Kaan - Dneminde Maniheizm dini inanc yayld. Et yemek yasak Savamak yasak
- Bu dininin yaylmas nedeniyle halk ile ters dmtr.
Yklmas kili ynetim anlay nedeni ile zayflad. - in basks ile ykld. Dou Kk Trkler 630da in egemenliine girdi. Kk Trkler 582 Bat Kk Trkler - 659da in egemenliine girdi.
II. KK TRK DEVLET (KUTLUK DEVLET) 682 -744 Kurucusu Kutluk (lteri) Kaan (lteri Derleyen, toparlayan) Merkez - Karakurum Nasl? Kk Trkler 50 yl kadar bir sre in esaretinde yaadktan sonra bamszlklarn ilan etmek iin bir ok kez ayaklanmlardr. En nl ayaklanma Krad Ayaklanmasdr. lteri Kaan ve Tonyukukun tken ve evresini ele geirmesiyle II.Kk Trk Devleti kurulur. Kapgan Kaan Dnemi - Kutluk Kaann kardeidir. - Yardmcs Tonyukuk - Trk Boylarnn ou Kk Trk hakimiyetine girmitir.
Bilge Kaan Dnemi - Yardmcs Tonyukuk ve Kl Tigin - Bakomutan Kardei Kl Tigin - Basmil, Karluk, Krgz, Trgiler yeniden Trk hakimiyetine alnmtr. - in ile bar siyaseti izlenmitir. - Tonyukuk 727, - Kl Tigin 731, - Bilge Kaan 734de lmtr.
Orhun Yaztlar Vezir Tonyukuk (725), Bakomutan Kl Tigin (732), Hkmdar Bilge Kaan (735) adna dikilen yaztlardr. Yulug Tigin tarafndan yazld. Yaztta, Kk Trklerin in esaretine girileri, yaadklar, vergiler, in ile ilikiler, devleti yklma srecine sokan hatalar, Trk devlet adamlarnn millete hesap vermeleri gibi konular yer almaktadr. Alt yzldr. yznde ince yznde Gktrke yazar. 1893te Danimarkal Trkolog William Thomsen tarafndan okunmutur.
4. UYGURLAR 745-840 Genel zellikleri a. Tarm etkinlii artt. 1. lk kez yerleik hayata geen devlettir. Sonu b. Tapnak ve kent mimarisi geliti. 2. Orta Asyada din deitiren ilk Trk Devletidir. Neden in kltrnn etkisinden. (Mani ve Buda dinleri) 3. Matbaa kullanld. Sonu Kltrel etkileim ve geliim artt. 4. Ulusal kimliklerini korumulardr. Neden Uygurca kullanlmtr. (Uygur Alfabesi)
3. KONU : DER TRK DEVLETLER BATIYA G EDEN TRK DEVLETLER nemli zellikleri 1. Din deitirirler. 2. Ulusal kimliklerini koruyamamlardr. Avarlar stanbulu kuatan ilk Trk topluluudur. Macarlar Slavlar Germenlemekten korumulardr. Hazarlar 1. Resmi dinleri Museviliktir. 2. Geni bir dini hogrye sahiptirler. 3. Ticaretin gelimesine katk salamlardr. 4. Mslman Araplar ile mcadele etmilerdir. Bulgarlar Tuna Bulgarlar Slavlatlar. til Bulgarlar slamiyeti kabul etmeleri. Peenekler Devlet kuramamlardr. - Bizans ordusunda paral askerlik yapmalar - Malazgirt Savanda taraf deitirdiler. Ouzlar Tarihte en kalabalk Trk boyudur. Seluklular ve Osmanl Devleti gibi nemli devletler kurmulardr.
LK TRK DEVLETLER - ETKNLK (Boluk Doldurma)

Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri uygun ifadelerle tamamlaynz. 1. Trk ismiyle kurulan ilk Trk devleti .............. dir. 2. Feodalite rejimi Avrupa'da .............. ortaya kmtr. 3. Trklerin sosyal yaants .............. dir. 4. Kavimler G'n .............. balatmlardr. 5. I. Kktrkler Devleti'nin kurucusu .............. Kaan'dr. 6. Trkler ordularn .............. sisteme gre dzenlemilerdir. 7. Trklerde .............. ve .............. gibi buluntularn bulunmas tarm yapldn gsterir. 8. Uygurlar .............. dinini kabul etmilerdir. 9. stanbul'u kuatan ilk Trk devleti .............. 10. slamiyet'i topluca kabul eden Trk boyu .............. dr. 11. slamlk ncesi Trklerde Hukuk .............. dayanmaktadr. 12. Ynetimin Tanr tarafndan bir boya verildii inancna .............. anlay denir. 13. Trk tarihine ait ilkyazd belgeler .............. dir. 14. slamlk ncesi Trkler'de devlet ileri .............. denen meclislerde grlrd. 15. Orta Asya Trkleri ekonomik ynden glenmek iin in ile .............. iin savamlardr. 16. Avrupa Hunlar en parlak dnemini .............. devrinde yaamtr. 17. Krgzlarn .............. Destan dnyann en uzun destandr. 18. slamlk ncesi Trklerde lke .............. anlaynn benimsenmesi taht kavgalarna neden olmutur. 19. Avrupa Hun Devleti Bizans mparatorluu ile .............. ve .............. Antlamalarn imzalamtr. 20. Moollarn Trklemesinde .............. etkili olmutur.
EMA ETKNL LK TRK DEVLETLER EMASI

Aada verilen kelimeleri uygun biimde ema iinde bo braklan noktalara yerletiriniz. * pek Yolu Ticareti * Orta Asya * Treyi Destan * Gk Tanr Dini * Ergenekon Destan * Karabalsagun * Trk * Yerleik Yaam * Orhun Yaztlar * Manihezim * Gebe Yaam * tken
.................. .................. ................. ............... .............. ............... ........... ............. ........... ................... ..................
........... ....... ........... ............ ........... .............
. .. ..
Siz Baarrsnz
ORTA ASYA BOZKIRLARI
SLAMYET NCES TRK DEVLETLERNDE KLTR VE UYGARLIK SYAS YAPI A. Egemenlik Anlay
zellii slami dnemde de srmtr. Tanrsal kaynakldr. Hkmdara ynetme hakkn Tanr verir. Bu anlaya KUT denir. KUT ANLAYII - Babadan oula kan yoluyla geer. Hanedann tm erkek yelerine ynetme hakk verir. Kadnlara hkmdarlk hakk yoktur. lke Hanedan Ailesinin Ortak Maldr. Sonular : 1. Taht veraset yasas yoktur. 2. Taht kavgalar oktur. 3. Merkezi otorite zayftr. 4. 2li 3l tekilatlanma vardr. 5. Ksa srede paralanma gerekleir. 6. Ksa mrl devletler kurulur.
B. rgtlenme Biimi Boy + Boy Bodun l
Bodun + Bodun l
Devlet Han, Hakan, Kaan
slamiyet ncesi Trk Devletlerinde Boylar Birlii (Federasyon) eklinde rgtlenme bulunmaktadr.
Sonular a. Merkezi otorite zayftr. b. Ksa srede paralanma ve ykm grlr. C. Ynetim Hkmdar + Hatun + Kurultay (Danma Kurulu)
Treye gre ynetir.
Ynetimde etkilidir.
Boy Beyleri ve Hanedan yeleri
zellii Kat mutlakiyet yoktur. - Merutiyet ve demokrasiye benzer. D. Sosyal Yaam - Treye gre dzenlenir. - Aile temel kurumdur. (ekirdek aile yaps) - Monogami tek eli evlilik yaygndr. - Sosyal snflama yoktur.
Temel Nedeni Toprak devletin maldr, kiralanabilir. - Toprak, zel mlkiyet deildir. Sonu Topraa bal klelik ortaya kmamtr. E. Din Trk kavimleri arasnda farkl dinler yayld. Temel Nedeni? a. Dinsel hogrnn olmas b. Gebe yaam kltrnn benimsenmesi. Ata Dini Gk Tengri dinidir. zellii - amanizm, Gk Tengri dini iindeki kutsal inantr. - slami ilkelere benzer. Sonu slamiyetin kabuln kolaylatrd. F. Sanat - Trklerin yaam tarz gebelik olduundan sanat da tanabilir eserler zerinde geliti. (adr Kilim Silah - Av aletleri At koumlar vs.) - Mimari eser hi yoktur. (Tapnak kale suru hkmet binas saray ktphane vs.)
G. Ordu - lk dzenli orduyu oluturan Mete Handr. Onluk Sistem - Her on kiinin bana Onba - Her yz kiinin bana Yzba - Her bin kiinin bana Binba - Her on bin kiinin bana Tmen ba zellii Dnya askeri literatrnn temelini oluturur. H. Yaz, Dil, Edebiyat - Trklere ait bilinen ilk edebi eser Orhun Antlardr. - Gnmze kadar gelen Trk Destanlar G destan, Treyi Destan, Ergenokon Destan, Alp-er Tunga Destan, Manas Destan
Orhun Antlar
BULMACA ETKNL LK TRK DEVLETLER BULMACA ETKNL

E T I R A L R A Z A H C S N A R L T R Z I I O A K E K E K R T K G M V L R O L L N A H E T E M A R B Y T A M G A C I M A L T T A K A A S A M I K A S A A T R A T O R D U B A L I K I T A G N O I M G K T A N R I A L R T B R A D U M M T A N U R A I A S D E I A G O R I L K A L B Z R R T A T L M M N A N N U M K K L A E L S R I N Y L Y U R U E E A P Y A C A I U R E H G U L N S N B A R U L V Z K A G R A B R G U L R R K G Z E L U V A O N U A E R A U G E A Y U B I K A N U A L K R N U M T A A R L E O K S K T L E R L O U Y G U R L A R M B U D U N R E S E R G E N E K O N N I L I A K
AIKLAMA : Aadaki sorularn cevabn ilk nce yanlarna yaznz.Sonra yukardaki bulmacadan bulup
kutu iine alnz.Son olarak da kalan harfleri aadaki kutucuklara yazarak bir Trk bymze ait gzel bir sz ve bu Trk bymzn kim olduunu bulunuz.
S i z b a a r r s n z .
FREY ALTTAK KUTUCUKLARA YAZINIZ.
ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 20) 21) 22) 23) 24) 25) 26) 27) 28) 29) 30) 31) 32)
Tarihte kurulmu olan Trk devletlerinde yazl olmayan hukuk kurallarna ne denir? lk Trk devletlerinde millet kavramnn karl nedir? lk Trk devletlerinde llerin gmld mezarlara ne denir? Trk adn ilk defa devlet ad olarak kullanan Trk devleti hangisidir? Tarihte rol oynayan ilk Trk topluluunun ad nedir? Trk Tarihinde ilk kez gebe hayattan yerleik hayata geen, kez kent ve kasabalar kuran, mimari eserler yapan devletin ad nedir? Hkmdarn bakanlk ettii ve siyasi sulara bakan yksek mahkemeye ne ad verilirdi? Trk Tarihinde ilk dzenli orduyu kim kurmutur? stanbulu ilk defa kuatan Trk devletinin ad nedir? Trkler,slamiyetten nce hangi dine inanmlardr? Avrupaya egemen olduu srete ynetimindeki milletlere din ve vicdan zgrl tanyan, Avrupallar tarafndan,Tanrnn ktlkler zerine inen krbac olarak grlen Trk kaan kimdir? lk Trk devletlerinde hkmet bakanna ne denir? Trk Tarihinin ve Trk Edebiyatnn ilk yazl kayna olan kitabenin ad nedir? Musevilii resmi din olarak kabul eden ve Avrupada kurulan ilk Trk devletleri iinde en kuvvetli ve en uzun mrl olan devlet hangisidir? Anadoluya ilk Trk aknlar M.S. 395-398 tarihleri arasnda Avrupa Hunlar tarafndan yaplm, ikinci akn ise hangi Trk devleti tarafndan yaplmtr? lk Trk devletlerinde cennete ne denilmekteydi? Gktrklere ait destann ad nedir? Emevi ordularn durdurarak Ortaasyann Araplamasn nleyen Trk devleti hangisidir? Trklerin en kalabalk ve tarihte en etkin rol oynayan kolu hangisidir? lk Trk devletlerinde devletin ana meselelerinin grld, hkmdarn lm, sava veya milli felaketlerde toplanan meclise ne denir? lk Trk devletlerinde lnn,salnda ldrd dman says kadar mezarlara diktikleri kk heykellere ne denir? lk Trk devletlerinde hkmdar ocuklarna ne ad verilir? slamiyeti kabul eden ilk Trk boyu hangidir? Gktrk devletinin kurucusu Bumin Kaann kardei olan,kili tekilat kural gereince devletin bat kanadn yneten yabgunun ad nedir? Trk devletlerinde hanedana mensup kiilere verilen isim? Bilge Kaann veziri olan ve Gktrk kitabelerinden ad geen devlet adam kimdir? Uygurlarn en nemli destanlarndan birinin ad nedir? Trklere ait en eski hal Altaylarda hangi kurganda bulunmutur? Uygurlar tarafndan kurulmu olup ilk Trk ehri olarak bilinen yer neresidir? Trk devletlerinde cehenneme verilen isim nedir? lk Trk devletlerinde d siyaset ilerini yrten grevlilere ne denir? Krgzlara ait destann ad nedir?
4. NTE : SLAM TARH VE UYGARLII (13.YY.A KADAR)

1.KONU : SLAMYETN DOUU VE LK SLAM DEVLETLER
BU KONUDA RENECEMZ KAVRAMLAR NELER OLACAK?
MABET : . MECUSLK : .. HANFLK : . SKOLASTK :

A. SLAMYET NCES DNYANIN GENEL DURUMU SLAMYET : AVRUPA
SLAMYET : PANAYIR : .
Franklar & Vizigotlar Fransada PUTPERESTLK : .... Anglo Saksonlar ngiltereyi igal etti.
- Kavimler Gnn etkisiyle karklk iindeydi.
A. SLAMYET NCES ARABSTAN YARIMADASININ DURUMU
SYAS DURUM Yemen Hicaz Gney ve Kuzey Arabistanda ehir devletleri var. Main, Seba, Himyeri Orta Arabistanda kabile tekilat halinde yaayan ehir devletleri var. Devlet yok. Medine Siyasi Birlik Yok.
&
Mekke Kabe (Ortak yer) Kutsal kenttir.
- En yakn rakibi Ekonomik ynden - ticaret SOSYAL YAPI - Kabile tekilat esastr. - Kan davas yaygndr. - Erkek egemen toplumdur. - Soyu devam ettiren kadnlar dndaki kzlar gmlyor. Neden? - rf- adet geleneklerden. - Ekonomik sknt ve fakirlik - ehirlerde ticaret yaplyor. (Medeniler) - llerde, gebeler, yamaclk yapyorlar. (Bedeviler) - Klecilik yaygndr. EKONOM - Hicazda temel ekonomik etkinlik
Ticarettir. am Mekke Medine kervan ticaret yolu. (Baharat ticaret yolu)
DN - Hristiyanlar Kuzeyde Bizansn etkisiyle yaygndr. - Museviler Yahudi kabileler var. - Hanifler Tek Allah inanc hakimdir. (Hz. brahimden bu yana) - Putperestler Yaygn dindir. ok Tanrl olan Puta tapma, Haram Aylar etkinlii yaygndr.
HARAM AYLAR ETKNL
Savamak yoktur.
Mekke ne kyor.
Ekonomik kar salyor. (Ukaz Panayr)
nemi- Ortak bir Arap kltr dodu. (Edebiyat-rf-Adet) - Yedi Ask; Hacerl Esved tana aslmas. Yaplan iir yarmasnda dereceye giren iirlerin bir araya getirilmesi.
B. SLAMYETN DOUU - slamiyetin doduu yer Mekke - ncelikle kleler arasnda yayld.
Eitlik ilkesini ne kardndan.
Benzerlik Hristiyanln Romada nce ilk Plepler arasnda Arasnda yaylmas gibi.
a. HZ. MUHAMMED DNEM 610 632 - lk G Hz. Muhammedin olmad bir kafile Habeistana gidiyor. - I. ve II. Akabe Grmeleri Medineliler Mekkeliler arasnda yaplr. Hz. Muhammede ballklarn dile getirirler. Neden? Mekke Medine arasnda ekonomik, siyasi rekabet vardr. Medine, Mekkenin ekonomik ve siyasi gcn krmak ister. Sonu Mekkeli Mslmanlar Medineye davet ederler. Hicret slam Devletinin temeli atlr. 622 Medine Anayasas yaynlanr. Medine Kent Devleti olur.
slamiyetin yaylmas hzland.
Mekke & Medine balad.
Hz. Muhammedin siyasi birlii balad.
HZ. MUHAMMED DNEM SAVALARI zellii slamiyeti Arabistan Yarmadasna yayan savalardr.
1. Bedir Sava Mekkeli Mrikler
lk Zaferdir.
&
Medineli Mslmanlar
624 nemi a. slam sava hukukunun temeli atld. Sonu Ganimet uygulamas balad. Amalar Yamacl nlemek. Savalara katlm arttrmak. Hicretin ekonomik kayplarn karmak.
Ganimet uygulamas ile; - Arabistan Yarmadasnda yamacla dayanan ekonomi olduundan yamaclk nleniyor, - Devlet zenginleiyor, - Kendisine ait olmayan almama kltr geliiyor. Hicrete kan Mslmanlar btn mal varlklarn Mekkede brakmlardr. b. slamiyetin okuma yazmaya verdii nem vurguland. Nasl? Savata esir den her Mekkeli Mrik 10Mslmana okuma yazma retmesi karlnda serbest braklacaktr. Sonu Mslmanlar arasnda okuma-yazma bilme orannn ok dk olduu ortaya kt.
Neden? Kleler arasnda yayldndan. 2. Uhud Sava Mekkeli Mrikler lk yenilgidir.
&
Medineli Mslmanlar
625 nemi Hz. Muhammede duyulan gven artt. Neden? Sava Peygamberin szn dinlemedikleri iin kaybediyorlar. Bylece, Peygamber Efendimizin taktik ve szlerinin nemi fark ediliyor. 3. Hendek Sava Mekkeli Mrikler nemi Medine etrafna hendek kazma fikri ranl Selman-i Farise aittir.
& Medineli Mslmanlar 627 Askeri dengeler deiti. Mekkeli putperestlerin saldr gc krld. Mslmanlar saldrya geti. Hz. Muhammedin bakalarnn szne nem verdii anlald.
4. Hudeybiye Bar 628 Hudeybiye Barnn nemi Mslmanlarn varl resmen tannd. Mekke Amac Askeri adan glenmek. - Ekonomik adan toparlanmak. Medine Amac slamiyeti yaymak. Hac ziyaretini gerekletirmek.
5. Hayberin Fethi 629
lk toprak kazanmdr. lk fetih hareketidir. lk Yahudi Mslman savadr.
Yahudiler & Medineli Mslmanlar Mute Sava nemi am, Suriye ticaret yolu Mslmanlarn eline geti. HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 68
6. Mekkenin Fethi
nemi Arabistanda putperestliin sonunu getiren en nemli gelimedir. 7. Veda Hacc
b. DRT HALFE DEVR HALFE Dnyevi yetki slam Devlet Bakan Dini yetki slam Dnyasnn Lideri
Grevi slam Dinini korumak ve yaymak. Halife dnyadaki tm Mslmanlarn lideri olduu halde din kural koyma yetkileri yoktur. Dnemin zellii slam Dnyasnda Cumhuriyet Devridir. Neden? Halifeler seimle ibana gelir. slam ileri gelenleri arasndan seilir. 1. Hz. Ebubekir Devri 632 - 634 a. Yalanc Peygamberler sorununu zd. b. Zekat sorununu zd. c. Kuran ayetlerini toplatt. Ama Kaybolmasn nlemek. d. Suriyenin fethine balad. Ecnadin Sava nemi Arabistan dnda fetihler balad.
2. Hz. mer Devri 634 644
Siyasi Gelimeler - Suriyenin fethi tamamland. Yermuk Sava ile - Msrn fethi gerekleti. nemi Kuzey Afrikann fethi balad.
Kltrel Gelimeler Kurumsal rgtlenme balad. Neden? Snrlarn gelimesi. Adli rgt kuruldu. Divan rgt kuruldu.
- Filistin alnd. nemi Gelecekte Hal Seferlerine neden olacaktr.
- ran Sasanilerden alnd. Kadisiye Sava Nihavend Sava ile nemi Mslmanlar Trkler ile ilk kez komu oldular. Pers Uygarl slam Uygarlna kltrel, siyasi ve askeri adan temel oldu. (Divan rgt, kta sistemi gibi) 3. Hz. Osman Devri 644 656 Hz. Osman Emevi ailesindendir. Dnemin zellii Mslmanlar arasnda ilk gr ayrlklarnn balad dnemdir.
Neden? Halifenin yanl tavr. - lk donanma kuruldu. - lk fetih hareketleri Bizans Devletinden Kbrs alnd. - Tunus alnd.
- Kuran oaltlarak eyaletlere gnderildi. Ama -
slamiyetI yaymak.
- lkede ynetim birlii salamak.
4. Hz. Ali Devri 656 661 Merkez Kufe Dnemin zellii slam fetihleri durdu.
Neden? Savalar
Cemel (Camel) Olay
Sffin Olay zlemedi. Hakemler Olay Camel Olay Hz. Aye & Hz. Ali (Peygamberler miras brakmaz) (-) (+) Neden? - Hz. Aye sava alanna deve zerinde geldii iin. - Miras kavgas Sffin Olay am valisi Muaviye Hz. Alinin Halifeliini onaylamaz ve kendisini Halife ilan eder. Bunun zerine Halife Hz. Ali askerleri ile Kufeden yola karak Sffn Ovasnda Muaviyenin askerleri ile savarlar. Muaviyenin ordusu kllarna Kuran yapraklarn asarlar. Hz. Alinin askerleri savamak istemeyince sorun hakem tayin ederek zlmeye allr. Hakemler Olay Nedeni? Halifelik sorununu bar yollardan zmek. (Yzk olay) Sonu slam Birlii paraland. HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 70
iiler Hz. Ali yanllar Emeviler Muaviye yanllar Hariciler ki taraf da tutmayanlar Zamanla slamn terr rgtne dntler. slamda ayrlklar yaanr ancak, mezhepler ortaya kmamtr.
SLAM ARAP DEVLETLER
5. EMEVLER (661 750) Merkez am Dnemin zellii - Halifelik Makam Saltanatlat.
Neden? Kerbala Olay Hz. Hseyinin askerleri ile birlikte ldrlmesi. Sonu slam Dnyas dinsel paralanma yaand. - Mezhepler ortaya kt.
zlenen Temel Politika 1. 2. 3. 4. 5.
a. Irk Arap stnl Politikas uyguland. Sonular Mevali Uygulamas Arap olmayanlara uygulanan stnlk politikasdr. Devlet kadrolarnn yalnz Araplardan olumas. slam ordularnn Resmi Dilin Arapa olmas. Bylece; Kuzey Afrika Araplat. Arap olmayan mslmanlara kz verilmesinin yasaklanmas. Dier mslman topluluklarn destei alnamad. Irk Arap stnl politikasnn uygulanmasnn nemi Ksa srede yklmasnn temel nedenidir.
b. Fetih Politikas Sonular 1. Kuzey Afrikann fethi tamamland. 2. spanya fethedildi. Emeviler
&
spanya
Kadiks Sava 3. Puvatya Sava Emeviler
&
Franklar
732 nemi Avrupadaki slam egemenliinin son snrlar belirlendi. - slamn Avrupadaki ilerleyii durdu. 4. stanbul ilk kez denizden kuatld.
Emeviler Dneminde Kltrel Etkinlikler 1. lk sarayn yaplmas, Halifelerde ilk saray yaantsnn balamas. 2. Bizansn etkisiyle, resim heykel sanat geliti. 3. slam mimarisinin en parlak devridir.
Emevilerin Yklmasnn Nedenleri 1. 2. 3. 4. Halifelii saltanat haline getirmeleri. iilerin almalar Abbasi soyundan gelenlerin ykma almalar Irk politika izlemeleri.
6. ABBASLER DEVR (750
1258
1517)
Abbasilerin siyasi varl sona erdi.
Abbasilerin dini varl sona erdi.
Merkez am Halifelik Saltanat srd. zlenen temel siyaset a. mmetilik Anlay Sonular 1. slamiyeti kabul edenler oald. 2. Abbasi Halifelii gl Trk-slam Devletleri tarafndan korundu. 3. Askeri yap gl deildir. Bu a Trkleri askeri tekilata alarak kapatmaya altlar.
b. Etkili bir fetih siyaseti srdremediler. Sonular 1. stanbulu karadan kuattlar. 2. Anadoluda ukurovaya kadar ilerlediler. 4. in
&
Abbasiler Trkler
751 Talas Sava Sebep pek Yolu denetimi iin. nemi Trkleri slam Dnyasna kazandran nemli bir gelimedir.
Kltrel zellikleri 1. Devlet ynetiminde yeni kurumlar oluturdular. (Divan Vezirlik)
2. lk slam Medresesini kurdular. (Badat) Sonu Bilimsel almalar hzland. 3. Abbasi Devleti dneminde bilimin gelitii parlak bir sre yaand. Bu dneme slam Rnesans denir. Neden? Yunancadan yaplan eviriler etkilidir. - Bu dnem daha sonra Avrupay da etkileyecektir. 4. 1258de Moollar tarafndan Abbasi Devleti yklnca Abbasi Halifelii 1517ye kadar Memlk Devletinin ierisinde devam etmitir. 5. Avasm Bizans snrndaki Trk ehirlerine verilen isimdir. Samerra Badat yaknlardaki Trk ehirlerine verilen isimdir. Ama Abbasi Devletini gelebilecek tehlikelere kar korumak.
7. ENDLS EMEV DEVLET (756 -1031) Kurulduu Yer spanya Kurucusu Emevi ailesinden Hiamn torunu Adurrahman Bakent - Kurtuba En parlak dnem III.Abdurrahman ve II.Hakem Dnemin zellii Halife a. Abbasiler b. Fatmiler Neden? III. Abdurrahmann kendini Halife ilan etmesi.
c. Endls Emevileri
Ykl 1. Endls Emevi Devletinde siyasi gcn farkl etnik gruplarn eline gemesi 2. Devletin ynetim merkezindeki i karklklar Sonu 1031 spanyada Tevaif-i Mlk adyla kk devletler kuruldu. Bu Tevaif-i Mlklerin iinde en nemlisi Beni Ahmer Devletidir.
8. BEN AHMER DEVLET (1232-1492) Kurulduu yer - spanya Kurucusu Muhammed bin Ahmer Bakent Grnata Siyasi Tarihteki nemi Gerekletirilen bilim sanat alanndaki faaliyetler Avrupada Rnesansn douunda etkilidir.
En nemli eseri El Hamra Saray Ykl - Aragon Kral ile Kastilya Kraliesi evlenir. Bylece spanyada Katolik Kilisesi birlii saland. - 1492de Grnatay ele geiren Hristiyanlar Beni Ahmer Devletini yktlar. - Osmanl Devletinde II. Beyazd Dnemidir. Bu dnemde hem Cem Sultan Olay, hem de Yavuz Sultan Selimin taht kavgas Beni Ahmer Devletine yardm gletirdi. - Akdenizde serbest hareket eden Hzr ve Oru Reisler bir ok mslman kurtard. - Buradan srlen Yahudiler ise Selanik, zmir ve stanbula yerletirildi.
KELME AVI ETKNL SLAM TARH VE MEDENYET H Z M U H A M M E D A R R E M A S P R N A G A Z V E Z S I F F N A G U E R S R G K D A L E B R E K Z L I A E T L U H I M B U A Z E B U B E K R K G Y P B A S E A A I R Y L Z O S M A N A E S E B I D T E B T L A V E M A D N V R A L I M D R R M R U Z Y B K L A T Y A E B E S Y N A E E E B N N E U N A K E U S B N U B E T Y M R T V L A D Y L D S N M T A C F E H R A D B E S B E T U L U D L E E F R T U M R D H R L E K E K H D R E K D B L A C E G R I B L U R K D M E L D L E K E D E B R R B R A M S N N H C L S E D A Y L Y E V E H E R A K A A A A E E F E D B A T C N T T T M L H R T M R A S E O V N E A G D E C R A L L I S L G E Y A L A B S B Y B E E E C H Y N I N A F E S H D D T T V B V D E R E B Y A H E E E I A K A L A L D B F A N N B E B K U M K N L N L V N E U A D A R N N E D V E N D R M I A A A U R H L U D U F L U F L H D L E V H L P U
Sevgili renciler, aada verilen kelimeler yukardaki tabloda gizlenmitir.
MUHAMMED ABBASLER MISIR SAMERRA MUAVYE PUTPERESTLK
TARIK BN ZYAD GIRNATA HUNEYN PUVATYA ASHABISUFFE
HATCE UHUD HARCLER NAHREVAN DARNNEDVE VELD
SERYE HUDEYBYE BADAT MEDNE KADKS KERBELA
HALD BN VELD BEYTL HKME HABESTAN BEYTL MAL MER
AL RDDE MEVAL SIFFN GAZVE TRGLER
EMEVLER ABDLMELK
BARILAR DLYORUM.
4. NTE : TRK SLAM DEVLETLER
BU KONUDA RENECEMZ KAVRAMLAR NELER OLACAK?
MAVERANNEHR : . GK TANRI : .. UMA : . TAMU : . KUBBE : KMBET : KEMER : . TRKMEN : ....
GENEL ZELLKLER 1. 2. 3. 4. 5. Trk slam tarihinin balangc 751 Talas Sava slamiyeti kabul eden ilk Trk Kavmi Karluklar Mslman olan ilk Trk Devleti Karahanllar lk kurulan Trk slam Devleti Tolunoullar slamiyeti kabul ettikten sonra Trkler, her alanda deiim yaamlardr. Deiim yaadklar en belirgin alanlar Sanat askeri ynetim konulardr. Deiim yaanmayan tek zellik ynetimdeki Egemenlik Anlay dr.
TALAS SAVAI in
& Arap Trkler 751 Talas Sava Gerek Sebep Ekonomik pek Yolu denetim mcadelesi
Bu savan gerekletii srada Gktrk Devleti ve Trgiler yklma srecindedir. ki devlete kar mcadele edecek durumda deildir. Trkler taraf olmak zorunda kaldlar. inin asimile tehlikesi var. Abbasiler ise hogrl ve lml politikalar vardr. Dinleri de Trk inancna paraleldir. (Gk Tengri)
TALAS SAVAININ SONULARI
Kltrel Siyasi a. Orta Asyann a. Trk tarihinde yeni inlilemesi nlendi. bir dnem balad. b. Trklerin slam kltrn tanma sreci balad ve hzland. c. Trklerin slamiyete giriiyle slam kltr eitlilik kazand. b. Araplarn denetim sahas geniledi.
Ekonomik Teknik a. pek Yolunda Mslmana. Doudaki teknik icatlarn larn denetimi artt. Batya tanma sreci balad. b. Mslman Arap Avrupaya Hal Seferleri ile kat, pusula, matbaa geti.
c. inin egemenlik alann geniletmesi nlendi.
2. KARAHAN DEVLET ADA DEVLETLERDR. 3. GAZNE DEVLET 840 1212 930 1187 Kurulduu Blge Maverannehir Kurulduu Blge ran Afganistan (Bat Trkistan) EtnikKltrel yap ran Arap Etnik-kltrel yap Trk kltr Kltr zellii - Trk kltr ihmal edildi. Kltrel zellii- Trk kltr korundu. Devlet ynetiminde - ran-slam modeli etkilidir. Devlet ynetiminde- Kurultay etkilidir. Divan Tekilat Resmi dil Trke Resmi dil Arapa Farsa Ordu Onluk Sistem Ordu slam-Arap ordusu:Gulam (Kapkulu gibi) slam-ran ordusu :kta Sistemi lk Trk slam Medresesi kuruldu. (Semerkantda) Eitim-bilim dili Trke Eitim-bilim dili Arapa Farsa lk burslu rencilik balad. Ykl Dou Karahanllar Karahitaylar Bat Karahanllar Harzemahlar tarafndan ykld. GAZNELLER LE LGL SYAS NEML NOTLAR 1. Hindistana 17 sefer yapld. Sultan Mahmut ve Sultan Mesut seferleri dzenledi. 2. slamiyet ilk kez Hindistana tand. 3. lk kez Abbasi Halifesini korudular. 4. Gazneliler
& Byk Seluklu Devleti 1040 Dandanakan Sava Sonu Gazneliler yklma srecine girdi. - Byk Seluklu Devletinin kuruluu tamamland.
4. MISIRDA KURULAN TRK SLAM DEVLETLER T Tolunoullar hidler F Fatmiler E Eyyubiler M Memlkler
A. TOLUNOULLARI - Abbasi Halifeliine bal bir Tevaif-i Mlk olarak kuruldu. - lk Trk slam Devletidir. - mr kurucusunun hayatyla snrldr. - Abbasi Halifelii tarafndan ykld.
B. HDLER zellii Hicaz Filistin Blgesine egemen oldular. Kutsal topraklara hakim olan ilk Trk slam Devletidir. - Abbasi Halifeliinin izniyle kuruldu. Neden? Fatimilere kar tampon blge oluturmak iin. Ykl Fatmiler tarafndan ykld.
C. FATIMLER zellii ii Arap Devletidir. Sonu - Abbasi Halifesini tanmamlardr. Kendi Halifelerini semilerdir. Halifelik makamn siyasi bir g olarak kullandlar. Bu dnemde slam Dnyasnda 3 Halife bulunmaktadr.
Endls Emevi Halifesi -
Fatmi Halifesi
Abbasi Halifesi
Abbasiler ile ve Trk slam Devletleri ile mcadele ettiler. Hallar ile ibirlii yaptlar. Kuds Hallara teslim ettiler. slamn terr rgt olan BATINLK hareketini desteklediler. Eyyubi Devleti tarafndan ykld. HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 79
En nl eserleri Msrda El Ezher Camiidir. ran sanat rneidir., Bugnk Kahire niversitesi D. MEMLKLER - 1250-1517 Dier Trk Devletlerinden Ayrlan zellikleri 1. Kurucu hanedan yoktur. 2. Egemenlik anlaylarnn iinde saltanat anlay yoktur. 3. Hkmdarlarn en iyi komutanlarnn arasndan setiler. 4. Her komutana hkmdar olma hakk vermilerdir. Sonu Taht kavgas ve ihtilaller gerekleir.
5. Moollar yenen tek Trk slam Devletidir. Memlkler
&
Moollar
(+) 1260 (-) Ayn Calud Sava Yorumu - slam Dnyasnda siyasi lider ile dini lider ayrld. lk defa yetkilerin ayrlmas 7. Memlk & Osmanl Sava sonunda 1517de ykld. 6. Abbasi Halifesini aldlar.
E. EYYUBLER Kurucusu Selahaddin Eyyubi Nasl? Fatm Devletine son vererek Msr ve evresinde kuruldu. Siyasi Tarihteki nemi II. Hal Seferinden sonra Kudste kurulan Kuds Latin Kralln ykt. - Kuds geri ald. Eyyubiler & Hallar (+) 1187 (-) Httin Sava 5. BYK MOOL MPARATORLUU Kurucusu Cengiz Han Kurulduu Blge Manurya Egemenlik Alan Orta Asya, ran, Irak, Anadolu Siyasi zellikleri stilac Abbasi Devleti, Byk Seluklu Devleti, Dou Karahanllar, Harzemahlar yktlar. stilac olmalarnn Trk tarihine olumlu etkisi Anadolunun Trklemesini hzlandrd. Trkler, Moollarn istilac politikalarndan katklar iin batya doru ilerliyorlar. HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 80
Kltr zellikleri Trk kltrnn etkisindedirler.(Uygur) Cengiz Yasas olarak Trk Tresi yazlmtr. Paralanmas Kubilay Hanl inlileti. Dier Hanlklar ise Trkleti. Anadoluda Trk Mool karm grup Kara Tatarlar Bat Trkistanda Trk Mool karm grup zbekler Altnorda Hanl Yklmas Rus arlnn yolunu at. Ruslarn Gneye inmesine ortam hazrlad.
6. HARZEMAHLAR Harzem Neresidir? Ceyhun Nehrinin Aral Glne dkld blgeye Harzemahlar Blgesi denir. Kuruluu Seluklularn Harzem Blgesini yneten valisi bamszlk ilan etti. Merkez Grgen
1. Anadolu Seluklu Devleti & Harzemahlar (+) 1231 (-) Yass emen Sava nemlidir. 2. 3. 4. 5.
Yklma srecine girdi. Moollara yenildi. Moollarn Anadoluya doru ilerleyiini hzlandrr.
Anadolu Seluklu Devleti ile Moollar arasnda tampon devlettir. Hallar ile mcadele ettiler. Bat Karahanllar ykt. Moollar tarafndan ykld.
7. AKKOYUNLULAR Merkez Diyarbakr 1. Osmanl Devleti (Fatih) & Akkoyun (Uzun Hasan) 1473 Otlukbeli Sava Sebep Douda stnlk mcadelesidir. Sonu Akkoyunlu Devleti yklma sreci girdi. 2. Uzun Hasan ilk kez Kuran- Kerimi Trkeye evirmitir.
8. KARAKOYUNLULAR Merkez Erci Tebriz Kurucusu Bayram Hoca 1. Timurun bu devleti ykmas Ankara Savann nedenlerinden biridir. 2. Mool istilasndan sonra Anadoluya gelerek Erzurum ve Musul dolaylarna egemen olan Ouzlar tarafndan kuruldu. 3. Akkoyunlu Devleti tarafndan ykld. Akkoyun Karakoyun Ortak Yn 1. Ouz gebe Trkmenleri tarafndan kuruldu. 2. Gebe Trk gelenekleri korundu.
HNDSTANDA KURULAN TRK DEVLETLER 1. Delhi Sultanl kuruldu. 2. Babr Devleti kuruldu. zellii Babr Devleti Timur mparatorluunun Hindistandaki devamdr. 3. Hindistanda Trk kltrn korudular. 4. En nemli eser Tac Mahal 5. Yklmas ngilterenin Hindistan smrgeletirmesini kolaylatrd.
SELUKLU TARH Ouz boyuna mensupturlar. IX. yy.da Mslman oldular. Anadolunun Trk yurdu olmasnda etkili olmulardr. Gl Trk-slam Devletleri kurdular. Hal Seferleri ile mcadele ettiler.
1. BYK SELUKLU DEVLET Kurucu Boy Ouzlarnn Knk Boyundan gelirler. Kurucular Turul ve ar Beyler Kurulduu Blge ran Egemenlik Alan ran, Anadolu, Suriye, Kafkaslarn bir ksm Kuruluu Gazneliler ile yaplan sava etkilidir. Nesa, Serahs, Dandanakan Savalar Sonu Kurulu tamamland. A. TURUL BEY a. Abbasi Halifeliini, ii Bveyhoullarna kar korundu. Abbasi Halifesi, slam Dnyasnda siyasi liderlik Trklere geti. Turul Beye Dounun ve Batnn Hakan nvann verdi. b. Anadoluya aknlar balad. Neden Anadolu? Gebe Trkmenlere yurt salamak. Anadolunun verimli topraklara sahip olmas. slamiyeti yayma dncesi. (Cihad Politikas) c. lk aknlar da ar Bey etkilidir. (Akn Keif amal yaplan saldrlardr.) d. Fetih amal ilk aknlar ; Seluklu Devleti & Bizans-Grc-Ermeni 1048 Pasinler Sava nemi Anadoluda ilk toprak kazanmdr. Anadoluda fetih sreci balamtr. B. ALPARSLAN DNEM a. htilal ile tahta geti. b. lk seferi Kafkaslara yapt. Grcleri yllk vergiye balad.
Sonu Seluklu Devleti Kafkaslarda siyasi stnlk salad.
c. Anadoluya seferler srd.
Kars Ani Kalesini ald. Vaspuragan Ermeni Krall ykld. Sonu Bizans Devleti harekete geti. Byk Seluklu & Bizans
Anadolunun kaplar Trklere ald. nemi d. Anadoluda fetihler srd. e. Anadolunun Trkleme sreci balad.
1071 Malazgirt Sava
skan Siyaseti Gebe Trkmenlerin Anadoluya yerleme sreci balad.
f.
Anadoluda ilk Trk Beylikleri (Devletikleri) kuruldu. Fethedilen topraklar, fetheden Trk Beylerine mlk olarak verildi. nemi Anadolunun slamlama ve Trkleme sreci balad. zerktirler.
1.aka Beylii lk denizcilik faaliyetleri balad. Kuruluu Ouzlarn avuldur koluna bal olan aka Bey, Bizans mparatorluuna dzenlenen aknlar srasnda esir dt. aka Bey bir frsatn bulupu stanbuldan katktan sonra zmir ve evresini ele geirip kendi adyla anlan beylii kurdu. (1081)
2. Danimentler Hal Seferlerine kar Anadolu Seluklu Devleti ile ibirlii yapt. Kurulduu Yer Sivas, Tokat, Niksar ve evresi Merkez Sivas Siyasi tarihteki nemi Trkiye Seluklular ile birlikte Hallar ile mcadele etti. Anadoludaki en gl Trkmen Beyliidir. Trkiye Seluklunun hakimiyet altna almak iin en ok mcadele ettii beyliktir. Gnmze kalan eserler Tokat ve Niksardaki Yabasan Medresesi Kayseri Ulu Camii Danimentname adl destan
Hal Seferleri
3. Saltuklular Kurulduu yer Erzurum Kars ve evresinde kurulan Anadoludaki ilk Trk Devletidir. Merkez Erzurum Danimentlilerle birlikte Hallar ile ve Grcler ile mcadele ettiler. Anadolu Seluklu Devleti tarafndan ykld. (Rkneddin Sleyman ah 1202) 4. Mengcekliler Kurulduu yer Erzincan-Kemah-Divrii ve ebinkarahisar evresi. Gnmze kalan eserler Divriide Ulu Camii 5. Artuklular Kurulduu yer Dou ve Gneydou Anadolu Eitim tarihindeki nemi Anadoluda ilk medreseyi atlar. g. Alparslan Batnlik faaliyetleri sonucunda ldrlmtr. Kim ldrd? Buhara yaknlarnda Yusuf bir kale komutan tarafndan ldrld. C. MELKAH DNEM a. b. c. d. e. f. g. Byk Seluklu devletinin Ykselme Dnemidir. Kltr ve uygarlk bakmndan en parlak devirdir. Vezir Nizamlmlk dnemin en nemli devlet adamdr. Geni bir divan tekilat oluturuldu. Byk Seluklu Devletinde Vezir Nizamlmlkn Siyasetname adl eseri nldr. Byk Seluklu Devletine kta Sistemini Vezir Nizamlmlk yerletirmitir. Devletin en geni snrlara ulat dnemdir. Douda Baykal Gl - Seyhun Irma, Batda Hazar Denizi, Kuzeyde Kafkaslar, Gneyde Basra Krfezi h. Batniler ile mcadele edildi. Devleti iten ykmaya alan ii terr rgtdr. Afyon kullanan terristtirler. c. Melikah Dneminde Gayr- Mslim halktan vergi toplamak ve d ticarette kullanmak zere Celali Takvim kullanlr. Neden Celali? Melikahn ilk ad Celaldir. i. Melikahn lmyle Fetret Devri balar.
D. SENCER DNEM a. Melikahn oludur.
b. Seluklular
&
Karahitaylar
1141 Katvan Sava nemi Seluklu Devleti yklma srecine girdi. c. Sencerin lm Byk Seluklu Devletinin sonunu hazrlad. 1157
BYK SELUKLU DEVLETNN YIKLILIINI KOLAYLATIRAN ETMENLER a. slamn terr rgt olan Batnlik tekilatnn almalar. b. Ouz Boylarnn isyanlar Neden? Trkmenlerin devlete kstrmeleri c. Egemenlik anlay Anadolu Seluklu Devleti Irak Seluklu Devleti Suriye Seluklu Devleti d. Hal Seferlerinin yaratt sarsnt. e. Abbasi Halifelerinin aleyhteki almalar f. Merkezi otoritenin zayflamas zerine Atabeylerinin bamsz davranmalar Byk Seluklu Devletinin yklmasndan sonra Kurulan Atabeylikler Salgurlular Zengiler Broullar (Brioullar) ldenizoullar Byk Seluklu Devletinin Trk-slam Dnyasna Hizmetleri a. b. c. d. Karahanllar ile balayan Trk-slam toplumunun oluturulmasn tam olarak saladlar. slamiyetin geni alanlara yaylmasn saladlar. slam Dnyasn i ve d saldrlara kar korudular. Anadolunun yurt edinilme srecini ve Trkiye Tarihini balattlar.
2. ANADOLU SELUKLU DEVLETNN KURULUU Trkiye Tarihi 1. I. Beylikler Dnemi- Malazgirt Savandan sonra balamtr. 2. Anadolu Seluklu Devleti (1075-1308) Malazgirt Savandan sonra balamtr. 3. II. Beylikler Dnemi 4. Osmanl Devleti 2 Kasm 1922 5. Trkiye Cumhuriyeti Tarihi 23 Nisan 1920 - ?
1. Anadoluya ilk Trk Aknlar
Avrupa Hunlar Kafkaslar zerinden Anadoluya girdiler. Erzurum-Malatya-ukurovaya kadar ilerlediler. 398
2. Trk Aknlar
Sibir (Sabar) - 516 Dou Anadoluya girdiler. Kayseri-Konya-Ankara
3. Trk Aknlar
Abbasi & Bizans Avasm denilen blgelerde Trk komutanlar ile Bizans mcadele eder. Anadoluyu yurt edinmek amacyla
4. Trk Aknlar
Fetih amal
Ypratmak amal
Keif amal
Byk Seluklu liderlerinden ar Bey Dneminde balamtr. Azerbeycan, Nahivan, Grcistan, Kars, Van Gaza Hareketi Raporda; karlarnda durabilecek bir kuvvet olmadn Anadolunun yerlemek iin uygun olduunu belirtir. 5. lk sistemli Trk Aknlar Turul Bey Dneminde balar. (Malazgirt Savana kadar geen sredeki aknlar) 1040 -1071 aras Ama Bizansn ypranmasn ve ylmasn salamak. SLEYMAN AH DEVR a. Sultan Alparslann Malazgirt Sava sonrasnda emir gereince Anadolunun fethine katlr. b. Sleyman ah ve Mansur Bizanstan Konya, Afyon, Ktahya ve znik alr. c. Merkez znik 1075 Anadolu Seluklu Devleti kuruldu. Boazn Anadolu yakasn kontrol altna ald. Geen gemilerden vergi alnd. d. Bizans Anadolu Seluklu Devleti ile antlama yapt. (1081) Kocaeli Dragos ay snr olacak. Bizans yllk vergi verecek. e. f. Dou Gneydou Anadoluya yneldi. Tarsus, Adana, Antakya alnd. Byk Seluklu Devleti & Anadolu Seluklu Devleti (+) 1086 (-) Suriye Seluklular Sleyman ah ld. Suriyeye gmld. Artukoullar Sleyman ahn trbesinin olduu topraklar saylr. Sleyman ahn oullar Kl ve Kulan Arslan Melikah tarafndan sfahana gtrlr. Melikah lnce Anadoluya gelirler.
I. KILI ARSLAN 1092 - 1107 a. znikte tahta kar. Bozulan otoriteyi salar. b. aka Beyin kz ile evlenir. aka Beyi Bizans kkrtmas ile ldrr. c. I. Hal Seferi Anadolu Seluklu Devleti (+)
&
Hallar
1096-97 (-) Dorileon Sava Sonu Hallar Kuds ele geiremez. Bakent znikten Konyaya tand.
I.MESUD DNEM a. Hallar ve Anadoludaki ilk beylikler ile mcadeleyi srdrd. b. lk Anadolu Seluklu parasn bastrd.
II. KILI ARSLAN DNEM a. Hallar ile mcadele srd. b. Danimentlileri ykt. Sonu Anadoluda stnlk Selukluya geti. c. Anadolu Seluklu Devleti
&
Bizans
1176 Miryakefalon Sava nemi Bat Anadoluya kesin olarak yerleti. Bizansn Trkleri Anadoludan atma midi sona erdi. d. lk altn para bastrd.
YKSELME DEVR Dnemin zellii Denizcilii gelitiren ve ticareti gelitiren etkinlikler ndedir. I. GIYASEDDN KEYHSREV a. Samsun Antalya alnd.Tersaneler kuruldu. Samsun Karadeniz ticaretinde denetim saland. Antalya ile Akdeniz ticaretinde denetim saland. I.ZZETTN KEYKAVUS DNEM a. Sinop alnd. Karadeniz ticaretindeki denetim artt. I. ALAADDN KEYKUBAT a. Trkiye Seluklu devletinin en parlak devridir. b. Krmda Sudak Liman alnd. Karadeniz ticaretindeki denetim artt. c. Kandelor (Alaiye) Kalesi alnd. d. Mool tehlikesine kar nlemler alnd.
e.
Anadolu Seluklu Devleti
&
Harzemahlar
1231 Yass emen Sava - nemi Harzemahlarn gc krld. Moollar Harzemahlar ykarak Anadolu kaplarna dayandlar. YIKILII a. I. Alaaddinin lmnden sonra ynetim bozuldu. b. Anadoluda i isyanlar kt. Baba shak syan Babailer Hareketi Anadolu Seluklu Devletinin btn gcn kran bir isyandr. c. Anadolu Seluklu Devleti
&
Moollar
Anadoluya egemen oldular.
1243 Orta Dou Anadoluya Kseda Sava Yklma srecine girdi. Anadoluda tm otoritesini kaybetti. Anadolu Mool egemenliine girdi. Anadoludaki Trk Boylar bamszlklarn ilan etti.
II. BEYLKER DNEM Kurulmasnda etkili olan sava 1243 Kseda Sava Tam bamsz olmalar Mool lhanl Devletinin yklmasyla bamsz oldular. Neden? Mool hakimiyetine girmemek iin Trklk zelliklerini kaybetmemek iin Anadolunun Moollamasn nlemek iin. Olumlu Sonucu Seluklu Dneminde ihmal edilen Trke Anadoluda yeniden geliti. Anadolunun Trklemesine yardmc oldular. Olumsuz Sonucu Aralarndaki rekabetten dolay, bamsz olma duygular n planda olduundan Trk siyasi birliinin kurulmas gecikti.
ELETRME ETKNL TARH I GENEL ELETRME SORU-CEVAP ALIMASI
Aadaki bilgilerden uygun olanla kar taraftaki bilgileri eletiriniz ve orta stuna doru olan bilgiyi yaznz.
1.Tarihte tarafsz olabilmek.
Kade Lidyallar
2.Tarihin Babas nvanl ilk tarihi. Firavun 3.Atein bulunduu devir. Paleografya 4.Yerleik hayata geilen devir. Kolonicilik 5.Kaz bilimi. Sfenks 6. Eski yaz bilimi. Celali takvimi 7.Trklerin ilk takvimi. Panku 8.Melikahn hazrlatt takvim. Hellenizm 9.Zaman bilimi. orum 10.Alacahyk hangi ildedir? Mezopotamya 11.atalhyk hangi ildedir? lyada ve Odisea 12.Tarihte ilk yazl antlamann ad. Kltepe 13.Frigyallarn bakenti. Heredot 14.Hititlerdeki yal meclisi. Yontma Ta 15.Friglerde bereket tanras. Akadlar 16.Hitilerde yllklara verilen ad. Urukagina 17.Homerosun nl destan. Akalar 18.Smerlerin nl destan. Arkeoloji 19.Paray bulan ve Kral Yolunu yapan medeniyet. 12 Hayvanl takvim 20.skender dneminde Bat ile Dou Medeniyetinin karmasyla oluan dneme verilen ad. Deney ve gzlem 21.Dou Romann dier ad.
22.Frat ile Dicle aras topraklar.
Konya Ziggurat
23.Tarihin ilk imparatorluu. Objektiflik 24.Tarihte kullanlmayan yntem. Kronoloji 25.Kayserideki eski ticari ehir. Asurlar 26.Truvallar ile savaan Yunan medeniyeti. Glgam 27.Anadoluya yazy getiren millet. Kibele 28.Msrda devleti yneten kii. Bizans 29.lk yazl kanunlar yapan Smer kral. Piramitler 30.Smerlerde ok katl tapnak. Orta Asya 31.Resim yazs. Cilal Ta 32.Deniz ar smrgecilik. Alp Er Tunga 33.msrda tapnak saraylar. Anal 34.Vcudu hayvan ve ba insan eklinde heykel. tken 35.Trklerin anayurdu. Manas 36.nl skit(Saka) destan. Kut 37.Tarihi alar balatan olay. Nizamiye 38.lk Trk devletini kuranlar. Tonyukuk 39.inlileri temel politikas. Nevruz 40.Tanrnn Krbac kimdir? Tre 41. 375 ylndaki byk olay. Kmz 42.Trklerin kutsal bakenti. KkTrk 43.I. Kktrk Devletinin kurucusu. Attila 44.II. Kk Trklerin nl veziri. Kast 45.751deki nl sava. Bl-parala-yut 46.stanbulu ilk kuatan Trk boyu. Hz.Ebubekir 47.Para bastran ilk Trkler. l
48.Krgzlarn nl destan. Tolunoullar 49.Eski Trklerde devletin ad. Avarlar 50.Eski Trklerde hakimiyet inanc. Bumin Kaan 51.Trklerde meclis. Kurultay 52.Trklerde yazsz hukuk kurallar. Hunlar 53.Onlu sistemi ilk kuran. Trgiler 54.Trklerin sava taktii. Kopuz 55.Trklerde bahar bayram. Talas 56.Eski Trklerde mezar. Uygurlar 57.Eski Trklerde milli iecek Kurgan 58.Eski Trklerde milli saz. Karluklar 59.lk Trk abecesi. Kavimler G 60.lk yerleik hayata geen Trkler. Kurt kapan 61.Hindistanda sosyal dzen. Mete Han 62. 622deki byk olay. Gazneli Mahmut 63.lk halife. Hicret 64.Emevilerin en byk zellii. Gazneliler 65.Msrda lk Trk-slam devleti. Turul Bey 66.lk Mslman olan Trk boyu. Atabey 67.Sultan nvann kullanan ilk Trk. Memlkler 68.Hindistan 17 sefer yapan Trkler. Gulaman- Saray 69. 1058de Abbasi halifesi tarafndan Dounun ve Batnn Sultan ilan edilen Seluklu sultan. Arap milliyetilii 70.Seluklularda ehzade hocas. 71.Moollar yenen ilk devlet. tken 72.Gaznelilerin saray ordusu. Manas 73.lk Seluklu medresesi.

Sinif Tari̇h Çalişma

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sinif Tari̇h Çalişma

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.

HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010

21.YY ZAMAN BOAZI 3500 - 3751453 - 1789 STANBULUN FETH

4. Neden sonu ilikisi kurar. Sonu 5. Yer kavram nemlidir. Neden?

Tarihin Devirlere ayrlmasnn nedeni ? Tarih aratrmalarn ve renimini kolaylatrmak.

2.TARHN KONUSU NEDR?

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010

3. TARHN KAYNAKLARI NELERDR?

4. TARH BLMNN YNTEM

HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010

Zamana Gre Snflandrma

3200 Yaznn Yaz cad cad

TARH TAR NCES NCES

DEVRLER DEV RLER

M. 458 . HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010

M.. YZYIL, YARIYIL ve EYREK M. Y KAVRAMI

Mekana Gre Snflandrma

Mezopotamya Tarihi, Avrupa Tarihi, Konya Tarihi gibi

HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010

TAKVMN LK ORTAYA IKII VE GELM

SMERLER Ay yl esasna dayaldr. - Yl 360 gndr. - Yl 30 gnlk 12 aya blmlerdir.

TRKLERN KULLANDIKLARI TAKVM

ESAS ALDII YIL SSTEM

12 HAYVANLI TRK TAKVM

HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010

2. KONU : TARH YAZICILII BU KONUDA RENECEMZ KAVRAMLAR NELER OLACAK?

TARH FELSEFES TARH YAZICILII TRK TARH KURUMU VAKANVS EKOL

HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010

TARH YAZICILIININ GELM

3. KONU : TARHE YARDIMCI BLMLER

Tarih ncesi Devirler

Tarih alarn aydnlatmak iin de bu bilim dallarndan yararlanlr.

HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010

EPGRAFYA ETNOGRAFYA PALEOGRAFYA ANTROPOLOJ CORAFYA

DPLOMATKA NMZMATK SOSYOLOJ KMYA (C-14) FLOLOJ

HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 10

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010

YAZI NEOLTK ARKEOLOJ HYK A TUN PALEOLTK MEZOLTK KALKOLTK

Resim : 8 Maara resimleri

Resim : 9 M. 4.yy Tun Devri

1. TARH NCES ALAR

HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 11

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010

Yaam Yeri Doal barnaklar (Maara ve kaya snaklar)

Ekonomi Avclk ve toplayclk (aa meyveleri gibi) Sonu

Yaam Tarz Gebe

Yaam Yeri Doal barnaklar (Maaralar, kaya snaklar, aa kavuklar vb.)

Ekonomi Avclk ve toplayclk Sonu

Yaam Tarz Gebe

HAZIRLAYAN : Feyza YILDIRIM TARH RETMEN 12

ZMR ZEL TAKEV ANADOLU/FEN LSES TARH 1 DERS KTAPII 20.09.2010

Yaam Yeri Ak arazidir. (Nehir kenarlar)

Ekonomi lk tarm faaliyeti ortaya kmtr.

Sonu RETC TOPLUM

Yaam Tarz lk yerleik yaama geilir. Sonu TARIMIN SONULARI

T A __ R _ _ H ___