Polyester liflerinin olduka temiz olmas ve ha l olarak suda znen ha l kullan lmas nedeniyle a k renk boyamalar haricinde l man

bir y kama ve a artma yeterlidir. Beyaz ya da a k renk boyal kuma lar d nda kalan polyester kuma lar iin a artma da gereksizdir. Di er sentetik liflerde de oldu u gibi polyesterde de lif eldesi ve germe s ras nda olu an ii gerilimi yok etmek iin termofiksaj i lemi yap l r. Bu n terbiyenin en nemli ad m d r. Polyesteri boyamak iin Dispers Boyarmaddeler grubu kulla n l r. Dispers boyama u i lemlerden olu ur.

N LEM ve TERMOF KSAJ Boyamaya veya bask ya girmeden nce polyester elyafa bir n i lem uygulanmas gerekmektedir. Bu n i lem, y kama ve termofiksedir. Y kama i leminde, ya , ha l, v.b. gibi maddeler ve ku ma n zerine e itli ekillerde bula m kirler kuma zerinden uzakla t r l r. Kuma n zerinde bulunan btn ya lar bask dan ve boyadan nce kuma n zerinden mutlaka uzakla t r lmal d r. Ya lar uzakla t r lmam kuma lara uygulanan s l i lemlerle, ya tanecikleri elyaf n ierisine geri dn msz olarak fikse edilir. Bu da bask ve boya sonras nda istenmeyen grnmlere neden olur. Termofikse i lemi, kuma n boyut stabilitesinin sa lanmas ve sonraki s l ve slak i lemlerde korunmas amac yla yap l r. Termofikse i lemi grmemi polyester kuma slak veya kuru s t ld zaman eker. Islak s tmada ekme daha fazla olur. Sentetik liflerin elde edilmeleri ve di er i lemler s ras nda olu an i gerilimlerinin, kaynar su iinde ekme ve kal c k r k olu umuna sebep olmamas iin yap lan bir s l i lemdir. Yani bir n terbiye i lemi olarak, sonraki i lemlerde olu abilecek bzlmelere, k r klara ve ekmelere kar bir nlemdir. Is fiksaj yap lan kuma , daha sonraki i lemlerde kullan m s ras nda ekmez, b zlmez ve rg yap s nda kar kl klar olu maz. Kontroll ko ullarda uygulanan s l i lemle, elyafa, dolay s yla kuma a olu abilecek boyutsal de i ikliklere kar diren gsterme kabiliyeti kazand r l r. Termofiksaj i lemi boyamadan nce ya da boyamadan sonra yap labilir. Bu i lem, gerekli s da, nemli ya da kuru s cak hava ya da s cak su ile, elyaf n s nma esnas nda kazand gev emesini, takip eden so uma a amas nda stabil hale getirerek yap l r. Bu i lemle yaln z boyutsal stabilite de il buru malara ka r bir diren de sa lanm olur. Ayr ca termofiksaj i leminin boya al m na da olumlu katk s vard r. Bu nedenle boyama ncesi fiksaj (n Fiksaj) daha ok tercih edilir. Fikse edilecek elyaf n trne ba l olarak fikse sresi ve fikse s cakl klar de i iklik gsterir. Elyaf n s ya kar dayan kl l daha yksek s cakl kta ve daha uzun srede fiksaj yap lmas na olanak tan r.

REDKT F YIKAMA Polyester boyama mekanizmas , mekanik olarak 1 mikronun alt na tlm olan dispers boya taneciklerinin yksek s cakl kta suda molekler znmesi ve ayn s cakl kta polyesterin s v zelli i gsteren amorf blgesine emilmesi ile olur. Bu emilme solventekstraksiyonu eklinde olur. Boya nce polyesterin yzeyine yap r, sonra ok yksek viskoziteli bir s v gibi d nebilece imiz polyesterin iine yava bir ekilde nfuz eder. Boyama sresinin sonunda bile elyaf yzeyindeki boya konsantrasyonu elyaf n iindeki boya konsantrasyonunun zerindedir. Hemen yzeye yap k duran "l boya" diye tabir edilen bu boyan n re nk verimine katk s ok azd r. l boya, tekrar suya geip hasl bozmaya ok msait bir konumdad r. Polyesterin bir zelli i olan kapal ve hidrofob yap s ndan dolay inorganik maddeler yzeyinden ieriye i leyemez. Bu zellikten faydalanarak polyesteri n yzeyindeki "l boya" elyaf n iine nfuz etmi boyaya zarar vermeden uzakla t r labilir. Bu i lem genellikle <ST1:METRICCoNVERTER ProductID="70 C" w:st="on">70 C</ST1:METRICCoNVERTER>'de 2 g/l kostik ve 2 g/l sodyum hidroslfit ile yap l r. Kostik, sodyum hidroslfitistabilize etmek iin kullan l r. Kostik yerine soda kullan lmas veya <ST1:METRICCoNVERTER ProductID="70 C" w:st="on">70 C</ST1:METRICCoNVERTER>'nin zerine k lmas halinde sodyum hidroslfit h zla bozunarakefektini kaybeder. Redksiyon banyosunun s cakl n n kademeli olarak ykseltilmesi gerekmektedir. Redktif y kama banyosuna ilave edilecek ok ynl y kama maddeleri kullanarak da ok olumlu neticeler elde edilebilir. Ayr ca oligomerlerinkristalizasyonunun engellenmesi iin boya sonras mmkn oldu unca s cak bir durulama yap lmas do rudur. Polyester boyamalardan sonra yap lan redktif y kamalarda indirgen olarak en yayg n ekilde kullan lan kimyasallar, sodyum hidroslfit, sodyum bislfit, tioredioksit ve glikoz derivatlar d r . Yap lan al malarda oligomer probleminin engellenmesi ve azalt lmas iin; 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Mmkn oldu unca s n rl boyama sresi Carrier ilave etmek Yksek dispergatr ilave etmek Banyonun s cak bo alt lmas Boyama sonras nda yap lacak s cak durulama Yo un redktif y kama ( plik iin) Avivajdan geirmek ve yumu atmak (oligomeri uzakla t rmaz ancak

etraf n kaplar) 8. Boya makinelerini s kl kla y kamak. olduka faydal d r.

Boyamaya veya bask ya girmeden nce polyester elyafa bir n i lem uygulanmas gerekmektedir. Bu n i lem, y kama ve termofiksedir. Y kama i leminde, ya , ha l, v.b. gibi maddeler ve kuma n zerine e itli ekillerde bula m kirler kuma zerinden uzakla t r l r. Kuma n zerinde bulunan btn ya lar bask dan ve boyadan nce kuma n zerinden mutlaka uzakla t r lmal d r. Ya lar uzakla t r lmam kuma lara uygulanan s l i lemlerle, ya tanecikleri elyaf n ierisine geri dn msz olarak fikse edilir. Bu da bask ve boya sonras nda istenmeyen grnmlere neden olur. Termofik se i lemi, kuma n boyut stabilitesinin sa lanmas ve sonraki s l ve slak i lemlerde korunmas amac yla yap l r. Termofikse i lemi grmemi polyester kuma slak veya kuru s t ld zaman eker. Islak s tmada ekme daha fazla olur.

Boyama ve Redktif Y kama Polyester boyama mekanizmas , mekanik olarak 1 mikronun alt na tlm olan dispers boya taneciklerinin yksek s cakl kta, suda molekler znmesi ve ayn s cakl kta polyesterin s v zelli i gsteren amorf blgesine emilmesi ile olur. Bu emilme solventekstraksiyonu eklinde olur. Boyamaya <ST1:METRICCoNVERTER ProductID="50 C" w:st="on">50 C</ST1:METRICCoNVERTER>'de ba lan r. Egalizatr malzeme kullan lmas nemlidir. Ayn zamanda s cakl k <ST1:METRICCoNVERTER ProductID="80 C" w:st="on">80 C</ST1:METRICCoNVERTER>'ye kadar normal ancak <ST1:METRICCoNVERTER ProductID="80 C" w:st="on">80 C</ST1:METRICCoNVERTER>'den sonra 1 C/dakika h zla art r lmal d r. stenilen rengin koyulu una gre 40 -60 dakika <ST1:METRICCoNVERTER ProductID="130 C" w:st="on">130 C</ST1:METRICCoNVERTER>'de kal nd ktan sonra so utmaya geilir. K r k olu umunu engellemek amac yla <ST1:METRICCoNVERTER ProductID="70 C" w:st="on">70 C</ST1:METRICCoNVERTER>'ye kadar so utma 1 C/dakika h zda yap l r. <ST1:METRICCoNVERTER ProductID="70 C" w:st="on">70 C</ST1:METRICCoNVERTER>'de banyo bo alt l r. Bo altmadan sonra durulama ve redktif y kama yap l r.

Boya nce polyesterin yzeyine yap r, sonra ok yksek viskoziteli bir s v gibi d nebilece imiz polyesterin iine yava bir ekilde nfuz eder.

Boyama sresinin sonunda bile elyaf yzeyindeki boya konsantrasyonu elyaf n iindeki boya konsantrasyonunun zerindedir. Hemen yzeye yap k duran "l boya" diye tabir edilen bu boyan n renk verimine katk s ok azd r. l boya , tekrar suya geip hasl bozmaya ok msait bir konumdad r.

Polyesterin bir zelli i olan kapal ve hidrofob yap s ndan dolay inorganik maddeler yzeyinden ieriye i leyemez. Bu zellikten faydalanarak polyesterin yzeyindeki "l boya" elyaf n iine nfuz etmi boyaya zarar vermeden uzakla t r labilir.

Bu i lem genellikle <ST1:METRICCoNVERTER ProductID="70 C" w:st="on">70 C</ST1:METRICCoNVERTER>'de 2 g/l kostik ve 2 g/l sodyum hidroslfit ile yap l r. Kostik, sodyum hidroslfitistabilize etmek i in kullan l r. Kostik yerine soda kullan lmas veya <ST1:METRICCoNVERTER ProductID="70 C" w:st="on">70 C</ST1:METRICCoNVERTER>'nin zerine k lmas halinde sodyum hidroslfit h zla bozunarakefektini kaybeder.

Redksiyon banyosunun s cakl n n kademel i olarak ykseltilmesi gerekmektedir. Redktif y kama banyosuna ilave edilecek ok ynl y kama maddeleri kullanarak da ok olumlu neticeler elde edilebilir. Ayr ca oligomerlerinkristalizasyonunun engellenmesi iin boya sonras mmkn oldu unca s cak bir durulama yap lmas do rudur.

Polyester boyamalardan sonra yap lan redktif y kamalarda indirgen olarak en yayg n ekilde kullan lan kimyasallar, sodyum hidroslfit, sodyum bislfit, tioredioksit ve glikoz derivatlar d r.

Yap lan al malarda oligomer p robleminin engellenmesi ve azalt lmas iin;

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Mmkn oldu unca s n rl boyama sresi Carrier ilave etmek Yksek dispergatr ilave etmek Banyonun s cak bo alt lmas Boyama sonras nda yap lacak s cak durulama Yo un redktif y kama Boya makinelerini s k s k y kamak.

olduka faydal oldu u belirlenmi tir.