Professional Documents
Culture Documents
LABORATORY
Mc lc
1 Matlab c bn 3
1.1 Gii thiu Matlab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1.2.1 Bin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1.2.2 Php ton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.2.3 Vector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.2.4 Ma trn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.3 Biu thc Logic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.3.1 Cc ton t logic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.3.2 Vec-t v biu thc logic . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.3.3 Cc hm logic: All, Any v Find . . . . . . . . . . . . . 19
1.4 Lnh iu kin v vng lp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1.4.1 Lnh IF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1.4.2 Lnh FOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
1.4.3 Lnh WHILE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.4.4 Lnh SWITCH . . . CASE . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
1.4.5 Script v Hm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
1.5 V th . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
1.5.1 V th trong 2-D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
1.5.2 V th trong 3-D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
2 i s tuyn tnh 33
2.1 Cc php ton ma trn, cc php bin i s cp . . . . . . . 33
2.1.1 Cc php ton ma trn . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
2.1.2 Cc php bin i s cp . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
MC LC 2
2.2 Ma trn nghch o, Phng trnh ma trn v H phng trnh
tuyn tnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2.2.1 Ma trn nghch o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2.3 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2.3.1 Ma trn gi nghch o . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2.4 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
2.4.1 Gii phng trnh ma trn . . . . . . . . . . . . . . . . 44
2.5 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
2.5.1 H phng trnh tuyn tnh . . . . . . . . . . . . . . . 45
2.5.2 a v dng ma trn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
2.5.3 S dng tnh ton symbolic . . . . . . . . . . . . . . . 47
2.6 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
2.7 nh thc, gii h phng trnh tuyn tnh bng nh thc . . 49
2.7.1 nh thc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
2.7.2 Gii h phng trnh tuyn tnh bng nh thc . . . . 50
2.8 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
2.9 a thc c trng, tr ring v vect ring . . . . . . . . . . . 51
2.10 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
3 Gii tch hm mt bin 53
3.1 Cc php ton tp hp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
3.1.1 nh ngha tp hp v cch khai bo tp hp trong
Matlab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
3.1.2 Cc php ton trong tp hp . . . . . . . . . . . . . . 53
3.1.3 BI TP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
3.2 symbolic math c bn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
3.3 Cc bi ton dy s v chui s . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
3.3.1 Khi nim v dy s, chui s v cch khai bo trong
matlab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
3.3.2 Mt s hm v x l dy s v chui s trong Matlab . 59
3.3.3 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
3.4 Cc bi ton vi phn hm mt bin . . . . . . . . . . . . . . . 61
3.4.1 Vi phn hm mt bin . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
3.5 Cc bi ton gii hn hm s v tnh lin tc ca hm s . . . 61
3.5.1 Gii hn ca hm s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
3.5.2 S lin tc ca hm s . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
3.6 Cc bi ton tch phn hm mt bin . . . . . . . . . . . . . . 65
3.6.1 Tch phn bt nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
MC LC 3
3.6.2 Tch phn xc nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
3.6.3 Tch phn s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
3.6.4 Cc hm trong Matlab dng cho bi ton vi phn hm
mt bin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
3.6.5 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
CHNG 1
Matlab c bn
1.1 Gii thiu Matlab
Matlab l mt ngn ng lp trnh cp cao c s dng rng ri trong mi
trng hc thut v cng ngh. Matlab c xem l la chn u tin v
c kh nng h tr ti u cho vic nghin cu cng nh dy hc i vi
cc mn ton hc, k thut v khoa hc. Matlab c vit tt t MATrix
LABoratory do mc ch ban u ca Matlab l xy dng nn mt cng c
h tr vic tnh ton cc ma trn mt cch d dng nht.
Mt trong nhiu l do khin ngi s dng thch dng Matlab chnh l
ch tng tc (interactive mode). ch ny, sau khi g cu lnh v
thc thi, kt qu s c in ra ngay trong ca s dng lnh (command win-
dow).
Tuy nhin, nu ngi dng ch cn thc thi cu lnh nhng khng cn in kt
qu ra ca s dng lnh, ta thm du chm phy (;) ngay sau cu lnh.
1.1 Gii thiu Matlab 5
Hn na, bn tri mn hnh, ngi dng c th thy 3 tab Current di-
rectory, Workspace v Command history. Trong ,
Current directory: th hin th mc ang lm vic. Khi mun hc thi
mt tp tin .m no , ngi dng phi chc chn rng tp tin .m phi
c nhn thy trong tab ny.
Workspace: cha danh sch cc bin c khai bo v s dng trong
chng trnh. tab ny, ngi dng c th c c tn bin, gi tr,
kch thc ca bin, ... .
Command history: cha danh sch cc cu lnh c thc thi trong
ca s dng lnh (command window). Ngi dng c th nhp i vo
mt lnh bt k chng trnh thc hin li lnh . Hoc ngi dng
c th dng phm mi tn ln (), xung () trong ca s dng lnh
tm li cc lnh m chng trnh thc thi.
1.1 Gii thiu Matlab 6
Bn cnh , Matlab vn duy tr ch kch bn (script mode) h tr cho
ngi dng khi lp trnh cc hm hay chng trnh t n gin n phc tp.
Cc cu lnh s c lu trong mt tp tin c ui .m (v d: example.m)
v c thc thi mt ln khi chng trnh khi chy.
to mt tp tin .m, ngi dng vo File chn New M-File hay nhn
vo biu tng nm trn thanh MATLAB Toolbar.
Trong Matlab, khi mun vit mt dng ch thch, ta t du phn trm
(%) u dng. Tin li hn, ta c th s dng phm tt Ctrl+R bin
cc dng chn tr thnh ch thch v Ctrl+T loi b k hiu ch
thch trc cc dng ch thch.
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn 7
thc thi mt tp tin .m, ta nhn vo biu tng nm trn thanh
Editor Toolbar hoc s dng phm tt F5. Tng t nh cc ngn ng lp
trnh khc, ch kch bn, Matlab cng h tr cng c debug gip ngi
dng kim tra chng trnh ca mnh tng bc nhm pht hin li sai trong
qu trnh vit.
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn
1.2.1 Bin
Trong ngn ng lp trnh Matlab, mt bin (variable) c khai bo v khi
to thng qua cu lnh gn.
>> num = 98
num =
98
>> pi = 3.1415926535897931
pi =
3.1416
>> msg = Good morning
msg =
Good morning
Tn bin bao gm cc k t ch, s v k hiu gch di (_). Tn bin
phi bt u bng k t ch v c di ty thch. Tuy nhin, Matlab ch
ghi nh 31 k t u tin. ng thi, Matlab lun phn bit ch in v ch
thng khi t tn bin hoc tn chng trnh.
Cc kiu tn bin hp l: arg1, no_name, vars, Vars
Khi tn bin c t khng hp l, Matlab s xut hin thng bo:
>> 4rum = Forum
??? 4rum = Forum
|
Error: Unexpected MATLAB expression.
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn 8
Nu tn bin cha c khi to m xut hin khi chy mt dng lnh
no , Matlab s xut hin thng bo:
??? Undefined function or variable ...
Ch : Trong ngn ng lp trnh Matlab, mi bin khi khi to s c
xem nh mt mng. Nu bin c gi tr n th mng c kch thc 1x1. Nu
bin l ma trn hoc vector th kch thc ca mng chnh l kch thc ca
ma trn hoc vector . y l mt im khc bit ca Matlab so vi cc
ngn ng lp trnh khc. ly kch thc ca mt bin, ta s dng hm
size().
>> size(num)
ans =
1 1
>> size(msg)
ans =
1 12
Ngn ng lp trnh Matlab xem chui k t nh mng mt chiu cha cc
k t. Do , kch thc ca bin msg l 1 dng, 12 ct.
1.2.2 Php ton
Matlab cung cp cc php ton s hc c bn nh sau
Php ton Dng i s Matlab
Cng a + b a+b
Tr a b a-b
Nhn a b a*b
Chia phi a/b a/b
Chia tri b/a a\b
Ly tha a
b
a b
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn 9
>> 1+2; 5-3; 2*4; 5 2*(10-4);
>> 9/3
ans =
3
>> 9\3
ans =
0.3333
Hn na, Matlab cn h tr mt s hm s hc n gin nh hm lm
trn round(), lm trn ln ceil (), lm trn xung floor(), ly phn d mod(),
tm c chung ln nht gcd(), tm bi chung nh nht lcm(), v hm ly cn
sqrt().
>> round(1.6)
ans =
2
>> floor(10.8)
ans =
10
>> mod(10,8)
ans =
2
>> gcd(45,30)
ans =
15
>> lcm(45,30)
ans =
90
>> sqrt(9)
ans =
3
Ngoi ra cn c cc php ton so snh nh bng (==), khc (=), ln hn
(>), nh hn (<), ln hn hoc bng (>=), v nh hn hoc bng (<=).
Gi tr tr v ca biu thc so snh s bng 1 nu biu thc ng v bng
0 nu biu thc sai.
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn 10
>> 1 = 2
ans =
1
>> 5 == 10
ans =
0
Cui cng l cc php ton lun l bao gm and (&&), or (||) v not (!).
Mt s khc 0 c xem l mt gi tr ng trong cc php ton lun l ca
Matlab. Gi tr tr v ca cc biu thc lun l tng t nh biu thc so
snh.
>> n = 15
>> mod(n,2)==0 && mod(n,3)==0
ans =
0
>> mod(n,2)==0 || mod(n,3)==0
ans =
1
BI TP
1. Tnh bng tay cc biu thc sau, ri th li bng Matlab:
(a) 10 / 2 \ 5 3 + 2 * 4
(b) 3 2 / 4
(c) 3 2 2
(d) 2 + round(6 / 9 + 3 * 2) / 2 3
(e) 2 + floor(6 / 11) / 2 3
(f) 2 + ceil(-6 / 9) 3
(g) fix(-4/9)+fix(3*(5/6))
2. Cho a=36, b=15. Tnh bng tay cc biu thc sau, ri th li bng
Matlab:
(a) mod(a,b)
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn 11
(b) rem(a,b)
(c) gcd(a,b)
(d) lcm(a,b)
Th li vi cc cp gi tr (a,b) khc.
3. D on kt qu nhng cu sau, gii thch v kim tra li bng Matlab
(a) 1 & -1
(b) 13 & (-6)
(c) 0 < -2|0
(d) 0 <= 0.2 <= 0.4
(e) 5 > 4 > 3
(f) 2 > 3 & 1
1.2.3 Vector
Vector l mt dng c bit ca ma trn c mt dng hoc mt ct. Trong
cc ngn ng lp trnh khc, sinh vin c lm quen vi vector thng
qua tn gi danh sch (list) hoc mng mt chiu (1-D array).
khi to vector dng cha cc gi tr ri rc, cc phn t trong vec-
tor phi nm trong cp ngoc vung ([]) v c ngn cch nhau bi khong
trng hoc du phy (,).
>> arr1 = [1 2 3]
arr1 =
1 2 3
>> arr2 = [0,-5]
arr2 =
0 -5
>> arr3 = [arr1 arr2]
arr3 =
1 2 3 0 -5
khi to vector dng cha cc gi tr lin tc (mc nh trong Matlab
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn 12
l 1) hoc cch nhau mt khong gi tr nht nh (cn gi l bc nhy),
Matlab s dng du hai chm (:). ng thi, gi tr u v cui ca vector
khng cn thit t trong cp du ngoc vung ([]).
>> arr1 = 1:5
arr1 =
1 2 3 4 5
>> arr2 = [1:0.5:2]
arr2 =
1.0000 1.5000 2.0000
>> arr3 = 10:-1:6
arr3 =
10 9 8 7 6
Hn na, to mt vector rng - vector khng cha gi tr - trong Matlab,
chng ta khai bo nh sau:
>> emp_vect = []
emp_vect =
[]
Ngc li, to ra vector ct, chng ta cn nghch o vector ct bng
cch s dng du nhy n () hoc s dng du chm phy (;) ngn cch
gia cc phn t.
>> col_arr = [1:3]
>> col_arr = [1;2;3]
col_arr =
1
2
3
Gi tr ca mt phn t ti mt v tr bt k trong vector c truy xut
thng qua ch s. Trong Matlab, ch s lun bt u t 1 v c th l mt
gi tr n hoc mt mng.
Trch phn t th i: X(i)
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn 13
Trch nhiu phn t: X([danh sch v tr])
>> arr = 10:-1:0
arr =
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
>> arr(5)
ans =
6
>> arr(1:3)
ans =
10 9 8
>> arr([10:-2:6])
ans =
1 3 5
>> arr([7,8,11])
ans =
4 3 0
xa mt phn t trong vector, chng ta s gn phn t vi vector
rng.
>> arr([2 5]) = []
arr =
10 8 7 5 4 3 2 1 0
>> size(arr)
ans =
1 9
BI TP
1. Cho x = [3 1 5 7 9 2 6], d on kt qu cc dng lnh sau v th li
bng Matlab
(a) x(3)
(b) x(1:7)
(c) x(1:end)
(d) x(1:end-1)
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn 14
(e) x(6:-2:1)
(f) x([1 6 2 1 1])
(g) sum(x)
2. Cho x = [1 5 2 8 9 0 1] v y = [5 2 2 6 0 0 2], gii thch kt qu cc
dng lnh sau
(a) x > y
(b) y < x
(c) x == y
(d) x <= y
(e) y >= x
(f) x | y
(g) x & y
(h) x & (-y)
(i) (x > y) | (y < x)
(j) (x > y) & (y < x)
3. Cho 2 vect a = [1 0 2] v b = [0 2 2], xc nh gi tr cc biu thc
sau. Kim tra li bng Matlab
(a) a = b
(b) a < b
(c) a < b < a
(d) a < b < b
(e) a | (a)
(f) b & (b)
(g) a ((b))
(h) a=b==a (Xc nh gi tr cui ca a)
4. Cho x = 1:10 v y = [3 1 5 6 8 2 9 4 7 0], d on kt qu, gii thch
v th li bng Matlab
(a) (x > 3) & (x < 8)
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn 15
(b) x(x > 5)
(c) y(x <= 4)
(d) x( (x < 2) | (x >= 8) )
(e) y( (x < 2) | (x >= 8) )
(f) x(y < 0)
1.2.4 Ma trn
Trong Matlab, ma trn i din cho mng nhiu chiu c nhiu dng v
nhiu ct. Phng thc khai bo v khi to ma trn tng t nh vector.
Tuy nhin, kt thc mt dng trong ma trn, chng ta s dng du chm
phy (;).
>> mat = [1 2 3 ; 4,5,6 ; 7:2:11]
mat =
1 2 3
4 5 6
7 9 11
ng thi, Matlab cng h tr mt s hm c th khi to cc ma trn
c bit nh sau
Ma trn khng: zeros(s dng, s ct)
Ma trn vung khng cp n: zeros(n)
Ma trn n v: eye(n)
Ma trn ng cho: diag([cc phn t trn ng cho chnh])
Ma trn thc ngu nhin trong khong [0,1]: rand(s dng, s ct)
hoc rand(n) (ma trn vung cp n)
Ma trn ton s mt: ones(s dng, s ct)
Ma trn vung mt cp n: ones(n)
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn 16
>> zeros(1,2)
ans =
0 0
>> eye(2)
ans =
1 0
0 1
>> diag([3 4 5])
ans =
3 0 0
0 4 0
0 0 5
>> rand(2,1)
ans =
0.8147
0.9058
>> ones(2)
ans =
1 1
1 1
Tng t nh vector, gi tr ca mt phn t ti mt v tr bt k trong ma
trn c truy xut thng qua ch s dng v ch s ct.
Trch phn t ti dng i ct j: A(i,j)
Trch nhiu phn t: A([danh sch cc dng, danh sch cc ct])
Trch ng cho chnh ca ma trn: diag(A)
Trch tt c phn t ca ma trn: A(:)
Trch tt c phn t ti ct i: A(:,i)
Trch tt c phn t ti dng j: A(j,:)
1.2 Php ton, bin, vector, ma trn 17
>> mat = rand(2,3)
ans =
0.1270 0.6324 0.2785
0.9134 0.0975 0.5469
>> mat(1,3)
ans =
0.2785
>> mat([2],[1 3])
ans =
0.9134 0.5469
>> mat(:,2)
ans =
0.6324
0.0975
Ch : Trong Matlab, ch s cui cng ca dng hay ct ca ma trn hoc
vector c th c thay th bi ch end.
BI TP
Cho x = [1 4 8], y = [2 1 5], v A = [2 7 9 7 ; 3 1 5 6 ; 8 1 2 5]. Xt xem
dng lnh no hp l, d on kt qu, gii thch v th li bng Matlab
1. [x; y
]
2. [x; y]
3. A(:,[1 4])
4. A([2 3], [3 1])
5. A(:)
6. [A; A(end, :)]
7. A(1:3,:)
8. [A; A(1 : 2, :)]
1.3 Biu thc Logic 18
1.3 Biu thc Logic
1.3.1 Cc ton t logic
Mt biu thc logic trong Matlab c xy dng t 6 ton t quan h l:
>, <, >=, <=, == (so snh bng), = (khng bng) v 3 ton t logic:
(NOT), & (AND) v | (OR).
Kt qu ca mt biu thc logic tr v 1 nu biu thc ng v 0 nu
biu thc sai. Nu phn t so snh l vec-t th kt qu s l mt vec-t cha
cc gi tr 0 hoc 1.
V d 1.3.1. Thc hin cc cu lnh sau v nhn xt kt qu
1. r=1;
r<=0.5
2. r=1:5;
r<=3
3. a=1:5;
b=[0 2 4 5 6];
a==b
1.3 Biu thc Logic 19
u tin ca cc ton t
u tin Ton t
1. ( )
2. . .
3. + - (du)
4. * / \ .* ./ .\
5. + -
6. :
7. > < >= <= == =
8. & (AND)
9. | (OR)
V d 1.3.2. Thc hin cc cu lnh sau v nhn xt kt qu
1. a = 1; b=2; c=3;
(b*b==4*a*c)& (a=0)
2. a=1:10
(a>=20) & (a<=20)
3. a=1;b=2;
(a=0)|(b=0)|((a==0) & (b==0))
mt biu thc logic trong sng v trnh nhm ln, ta nn s dng cc
du (, ). Thc hin cc cu lnh sau v so snh
r = 0.5;
0 < r < 1
(0 < r) & (r < 1)
1.3.2 Vec-t v biu thc logic
Biu thc logic cho php truy xut mt cch linh hot n cc thnh phn
ca mt vec-t hay ma trn.
V d 1.3.3.
1. x = [-1 0 2 3 5 6 7 4 9]
1.4 Lnh iu kin v vng lp 20
2. x(x>0): xut nhng gi tr dng ca vec-t x.
3. x(x>2 & x <=5): xut nhng gi tr tha 2 < x 5.
4. Lnh x>2 cho kt qu l 0 0 0 1 1 1 1 1 1 l vec-t cha kt qu so
snh tng phn t tng ng ca x vi 2 v x(x>2) s xut ra cc gi
tr ln hn 2.
1.3.3 Cc hm logic: All, Any v Find
Mt s hm logic thng dng l: any, all, find
any: Kim tra xem c tn ti mt phn t no ca vec-t tha iu kin
khng? Nu c th cho kt qu l 1, ngc li l 0. V d, any(x>0): kim
tra xem c tn ti phn t no ca vec-t x dng hay khng.
all: kim tra tt c cc phn t ca vec-t c tha iu kin khng? Kt
qu l 1 nu ng. V d, all(x < 5): tt c cc phn t ca x c < 5 hay
khng?
Lu : kt qu ca all v any l v hng (1 hoc 0).
find: tr v cc ch s ca mt vec-t tha iu kin logic no . V d,
A = [1 2 4;4 5 6]
find(isprime(A)): xut ra cc v tr ca ma trn A c gi tr l s nguyn t.
1.4 Lnh iu kin v vng lp
1.4.1 Lnh IF
C php:
if Biu thc iu kin
Lnh thc thi
end
1.4 Lnh iu kin v vng lp 21
hoc
if Biu thc iu kin 1
Lnh thc thi nu k 1 ng
elseif Biu thc iu kin 2
Lnh thc thi nu k 2 ng
.
.
.
end
V d 1.4.1. Hon v x v y nu x > y
if x > y
temp = y;
y = x ;
x = temp;
end
V d 1.4.2. Bin lun s nghim ca phng trnh ax
2
+bx+c = 0, (a = 0)
delt = b 2 - 4*a*c;
if delt < 0
disp(PT Vo nghiem);
elseif delt == 0
disp(PT co nghiem kep);
else
disp(PT co 2 nghiem phan biet);
end
Lu : Nu cu lnh f c t trn 1 dng th phi dng du "," sau if. V
d, if x > 0, x = sqrt(x); end.
1.4.2 Lnh FOR
C php:
for var = start : step : end
Lnh thc thi
end
Vng lp vi bin chy l var bt u t start v kt thc l end, mi bc
lp s tng mt bc nhy l step. step c th l dng (vng lp tng dn)
hoc m (gim dn). Nu khng ch ra step, bc nhy mc nh l 1.
1.4 Lnh iu kin v vng lp 22
V d 1.4.3. Xut cc gi tr t 1 n 5 ra mn hnh
for i=1:5, disp(i), end
Xut cc gi tr chn t 1 n 10 theo th t ngc
for i=10:-2:1, disp(i), end
V d 1.4.4. Tnh giai tha n! = 1 2 . . . (n 1) n
n = 10;
fact = 1;
for k=1:n
fact = k*fact;
end
Ta c th thay th dng mt vec-t chy mt vng for:
for var = v, ..., end.
V d 1.4.5. Tnh tch tt c cc phn t trong vec-t a = [1 2 3 -2 4]
prod = 1;
for i = v, prod = prod*i, end
1.4.3 Lnh WHILE
C php:
while Biu thc iu kin
Cc lnh thc thi
end Cc lnh s c thc hin khi no biu thc iu kin cn ng.
V d 1.4.6. Tm gi tr ln nht ca n tng 1
2
+ 2
2
+ . . . + n
2
b hn
100.
S = 1; n=1;
while (S + (n+1) 2) <100
n = n + 1;
S = S + n 2
end
[n, S]
1.4 Lnh iu kin v vng lp 23
V d 1.4.7. x = 1;
while 1
xmin = x;
x = x/2;
if x == 0, break, end
end
xmin
Lnh while 1, ... s to ra vng lp v hn, ngt, ta dng lnh break.
S dng Break v Continue:
Break: Dng trong vng lp for hoc while, dng thot khi vng lp
ti v tr n xut hin. Nu c nhiu vng lp lng nhau th lnh break
c tc dng nhy sang vng lp k tip.
Continue: Dng trong vng lp for hoc while, lnh continue cho php
b qua cc cu lnh ng sau n v chuyn sang bc lp k tip trong
cng mt vng lp.
1.4.4 Lnh SWITCH . . . CASE
C php:
switch Biu thc iu kin
case Gi tr th 1
Khi lnh 1
case Gi tr th 2
Khi lnh 2
.
.
.
otherwise
Khi lnh n
end
Lnh switch s ln lt thc hin cc khi lnh tng ng vi tng gi
tr th trong biu thc iu kin. Biu thc iu kin phi c dng s hoc
chui.
1.4 Lnh iu kin v vng lp 24
V d 1.4.8. Tnh chun p ca vec-t x
switch p
case 1
y = sum(abs(x));
case 2
y = sqrt(x*x);
case inf
y = max(abs(x));
otherwise
error(p phai la 1,2 hoac inf) ;
end
1.4.5 Script v Hm
Script: L cc dng lnh Matlab c cha trong mt file c phn m rng
.m; file script c th c son tho bng Matlab Editor hoc cc
chng trnh son tho khc. thc thi script ch cn gi tn file
trong ca s dng lnh ca Matlab.
Hm: Cng l cc on lnh Matlab c son tho trong file .m, hm
nhn cc tham s truyn vo, x l v xut ra gi tr. Tn ca hm
phi ging nh tn ca file .m, trnh t tn hm trng vi cc hm
c sn ca Matlab. Dng u tin ca hm (tr phn ch thch) phi
c dng nh sau
function [Cc gi tr xut] = Tn_hm(Cc gi tr nhp)
Sau dng ny, cc dng ch thch bt u bng du % s xut hin khi
gi lnh help tn_hm.
V d 1.4.9. Hm tnh gi tr th n ca dy Fibonnaci
function f = Fib(n)
F = zeros(1,n+1);
F(2) = 1;
for i = 3:n+1
F(i) = F(i-1) + F(i-2);
end
f = F(n);
Lu tn file Fib.m.
1.5 V th 25
V d 1.4.10. Hm tr v nhiu gi tr
function [a b] = maxmin(x)
% Ham tra ve gia tri lon nhat va nho nhat cua mang x
a = max(x);
b = min(x);
Lu tn file maxmin.m. Hai gi tr tr v cha trong mng [a b].
V d 1.4.11. Hm khng c gi tr tr v.
function circle(a,b,r)
% Ham ve duong tron tam (a,b), ban kinh r
t = 0:pi/20:2*pi;
x = a + r*sin(t);
y = b + r*cos(t);
plot(x,y);
axis equal;
1.5 V th
1.5.1 V th trong 2-D
Lnh c bn:
plot(x,f(x))
Vi x: vec-t cha min gi tr ca hm f. f(x): cc gi tr ca f ng vi x.
V d 1.5.1. V th y = sin(x) t [0, 2]
x = 0 : pi/100 : 2*pi;
y = sin(x);
plot(x, y);
1.5 V th 26
Ch thch trn th:
text(x, y, ...): t mt ch thch (trong du ) ln th ti ta
(x, y).
gtext(...):t ch thch ln th, v tr c xc nh bi click chut.
title(...): ta ca th.
xlabel(...): ghi nhn cho trc Ox.
ylabel(...): ghi nhn cho trc Oy.
hold on/off: bt / tt ch cho php v nhiu th trong cng mt h
trc ta .
Cc ty chnh v nt v, du v mu sc:
Lnh: plot(x,y,Nt v_Du_Mu sc)
Nt v:
Du (marker):
1.5 V th 27
Mu sc: gm 8 ty chn l r - , k - en, w - trng, y - vng, c -
cyan, b - xanh nc bin, g - xanh l cy, m - tm.
V d 1.5.2.
x = 0:pi/20:2*pi;
plot(x, sin(x),-.*r);
hold on
plot(x, sin(x pi/2),om);
plot(x, sin(x pi), :bs);
hold off
0 1 2 3 4 5 6 7
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
Ty chnh mu sc v ln ca nt v:
LineWidth: rng ca nt v, tnh bng pt.
MarkerEdgecolor: mu ca ng vin du (marker).
MarkerFacecolor: mu bn trong du.
Markersize: ln ca du, tnh bng pt.
1.5 V th 28
V d 1.5.3.
x = -pi:pi/10:pi;
y = tan(sin(x)) - sin(tan(x));
plot(x,y,rs,LineWidth,2,MarkerEdgecolor,k,...
MarkerFacecolor,g, Markersize,10)
4 3 2 1 0 1 2 3 4
3
2
1
0
1
2
3
Xc nh ta :
axis([xmin xmax ymin ymax])
xlim([xmin xmax])
ylim([ymin ymax])
Ty chnh cc kiu trc ta :
axis on/off/auto
axis normal/square/equal/tight
axis ij/xy
grid on/off
1.5 V th 29
Cc kiu ty chnh h trc ta
subplot - V nhiu th trong cng mt ca s:
subplot(m, n, p): to ra mt ma trn m hng, n ct cha mn th, p
l v tr ca tng th, th t t trn xung di theo hng.
V d 1.5.4. V 4 th trong cng 1 ca s
t = 0:pi/20:2*pi; [x,y] = meshgrid(t);
subplot(2,2,1)
plot(sin(t),cos(t))
axis equal
subplot(2,2,2)
z = sin(x)+cos(y);
plot(t,z)
axis([0 2*pi -2 2])
subplot(2,2,3)
z = sin(x).*cos(y);
plot(t,z)
axis([0 2*pi -1 1])
subplot(2,2,4)
z = (sin(x). 2)-(cos(y). 2);
plot(t,z)
axis([0 2*pi -1 1])
1.5 V th 30
1.5.2 V th trong 3-D
Lnh c bn: plot3(x, y, z) Trong plot3, ta cn xc nh cc vec-t
(x, y, z). v mt (x, y, z = f(x, y)), s dng lnh meshgrid(x,y).
V d 1.5.5.
t = 0:0.02*pi:25*pi;
x = sin(t); y = cos(t);
z = t;
plot3(x,y,z);
1.5 V th 31
1
0.5
0
0.5
1
1
0.5
0
0.5
1
0
20
40
60
80
V d 1.5.6. V mt z(x, y) = x
2
ye
x
2
y
2
vi 4 x 4 v 4 y 4.
[x,y]=meshgrid([-4:0.1:4]);
z=x.*x.*y.*exp(-x. 2-y. 2);
plot3(x,y,z)
4
2
0
2
4
4
2
0
2
4
0.2
0.1
0
0.1
0.2
1.5 V th 32
Mt s lnh v th trong 3-D khc:
contour / contourf / contour3
mesh / meshc / meshz
surf / surfc
waterfall
bar3 / bar3h
pie3 / fill3
comet3 / scatter3 / stem3
(Xem hng dn chi tit trong help)
In v xut th:
Dng lnh
print -dtiff -r200 mygraph.tiff print deps2 mygraph.eps
S dng Plotting Tools
1.5 V th 33
Xut th ra file s dng Plotting Tools
CHNG 2
i s tuyn tnh
2.1 Cc php ton ma trn, cc php bin i
s cp
2.1.1 Cc php ton ma trn
Trong Matlab, cc php ton ma trn nh cng, tr, nhn, v ly tha c
vit tng t nh cc php ton c bn trnh by chng 1.
Cng: A+B
Tr: A-B
Nhn: A*B
Chia phi: A/B tng ng vi A*inv(B)
Chia tri: A\B tng ng vi inv(A)*B
Ly tha: A n
Nhn vi mt s: A*n
2.1 Cc php ton ma trn, cc php bin i s cp 35
>> A = [1,2;3,4]
>> B = [5,6;7,8]
>> A+B
ans =
6 8
10 12
>> A*B
ans =
19 22
43 50
>> A/B
ans =
3 -2
2 -1
>> A\B
ans =
-3 -4
4 5
Bn cnh , Matlab cn h tr mt s hm s cp lin quan n ma trn
m ngi dng khng phi vit li chng trnh tnh ton nh cc ngn
ng lp trnh khc.
Chuyn v: A
nh thc: det(A)
Ma trn nghch o: A (-1) hoc inv(A)
Hng ca ma trn: rank(A)
Vt ca ma trn: trace(A)
Tm dng bc thang rt gn theo phng php Gauss Jordan: rref(A)
Tnh tng cc phn t ca ma trn theo ct: sum(A)
2.1 Cc php ton ma trn, cc php bin i s cp 36
>> A = [2 4 1 ; 6 7 2 ; 3 5 9]
>> det(A)
ans =
-77
>> rank(A)
ans =
3
>> trace(A)
ans =
18
>> sum(A)
ans =
11 16 12
c bit hn, thc hin cc php ton nhn, chia gia phn t vi phn
t ca hai ma trn, hay ly tha tng phn t ca ma trn, chng ta thm
du chm (.) vo trc php ton cn tnh.
>> A = [1,2;3,4]
>> B = [5,6;7,8]
>> A.*B
ans =
5 12
21 32
>> A./B
ans =
0.2000 0.3333
0.4286 0.5000
>> A.\B
ans =
5.0000 3.0000
2.3333 2.0000
>> A. 3
ans =
1 8
27 64
2.1 Cc php ton ma trn, cc php bin i s cp 37
BI TP
1. Cho x = [2 5 1 6].
(a) Cng thm 16 vo tt c cc phn t.
(b) Cng thm 3 vo cc phn t v tr l.
(c) Ly cn bc 2 tt c cc phn t.
(d) Bnh phng tt c cc phn t.
2. Cho x, y ln lt l cc vector ct. x = [3 2 6 8], y = [4 1 3 5].
(a) Ly tng cc phn t ca x cng thm vo tng phn t ca y.
(b) Lu tha mi phn t ca x vi s m tng ng l cc phn t
ca y.
(c) Chia cc phn t ca y vi cc phn t tng ng ca x.
(d) Nhn cc phn t ca x vi cc phn t tng ng ca y, t
trong vector z.
(e) Tnh tng cc phn t ca z, gn cho w.
(f) Tnh x.* y w.
(g) Tch v hng ca x v y
3. Cho x = [1 4 8], y = [2 1 5] v A = [3 1 6 ; 5 2 7]. Xt xem dng lnh
no hp l, d on kt qu, gii thch; ri th li bng Matlab :
(a) x + y
(b) x + A
(c) x + y
(d) A [x y]
(e) A 3
4. Cho A = [2 7 9 7 ; 3 1 5 6 ; 8 1 2 5], d on kt qu, gii thch; ri
th li bng Matlab:
(a) A
(b) sum(A)
2.1 Cc php ton ma trn, cc php bin i s cp 38
(c) sum(A)
(d) sum(A, 2)
(e) [[A; sum(A)] [sum(A, 2); sum(A(:))]]
5. Hy to ra ma trn 4x4 c gi tr nguyn nm trong khong [-10,10] ,
Sau :
(a) Cng mi phn t ca ma trn cho 15
(b) Bnh phng mi phn t ca ma trn
(c) Cng thm 10 vo cc phn t dng 1 v dng 2
(d) Cng thm 10 vo cc phn t ct 1 v ct 4
(e) Tnh nghch o mi phn t
(f) Ly cn bc hai mi phn t
2.1.2 Cc php bin i s cp
Sau y, chng ta s lm quen vi cc php bin i s cp trn dng v ct
ca ma trn. i vi php bin i s cp trn dng,
Bin dng i thnh ln dng i: A(i,:) = A(i,:)*
Bin dng i thnh dng i cng ln dng j: A(i,:) = A(i,:) +
A(j,:)*
Hon v dng i v dng j: A = A([th t dng],:)
2.1 Cc php ton ma trn, cc php bin i s cp 39
>> A = [2 4; 3 8; 6 7]
>> A(1,:) = A(1,:)*10
A =
20 40
3 8
6 7
>> A(2,:) = A(2,:) + 3*A(3,:)
A =
20 40
21 29
6 7
>> A = A([3 1 2],:)
A =
6 7
20 40
21 29
Tng t, ta c cc php bin i s cp trn ct l
Bin ct i thnh ln ct i: A(:,i) = A(:,i)*
Bin ct i thnh ct i cng ln ct j: A(:,i) = A(:,i) + A(:,j)*
Hon v ct i v ct j: A = A(:,[th t ct])
BI TP
Cho ma trn A = [2 4 1 ; 6 7 2 ; 3 5 9], vit lnh Matlab
1. Gn cho vector x l dng th nht ca A.
2. Gn cho ma trn y l hai dng cn li (cui) ca A.
3. Tnh tng theo dng ma trn A.
4. Tnh tng theo ct ma trn A.
5. Tm phn t ln nht v phn t nh nht ca ma trn.
6. Tnh tng cc phn t ca A
2.2 Ma trn nghch o, Phng trnh ma trn v H phng
trnh tuyn tnh 40
2.2 Ma trn nghch o, Phng trnh ma
trn v H phng trnh tuyn tnh
2.2.1 Ma trn nghch o
nh ngha 2.2.1. Ma trn n v cp n l ma trn vung cp n c cc
phn t trn ng cho chnh l 1, cc phn t cn li l 0. V d:
1 0 . . . 0
0 . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . 0
0 . . . 0 1
3 4 6
0 1 1
2 3 4
8 + 3i 9 i 3 + 2i
9 3i 6 5 2i
1 + 2i 1 2i 10 + i
Ma trn nghch o ca A l
>> inv(A)
ans =
-0.0126 - 0.0995i 0.0515 + 0.1266i -0.0686 - 0.0138i
0.0990 + 0.1053i -0.0075 - 0.1357i 0.0235 + 0.0126i
-0.0469 + 0.0264i 0.0465 - 0.0155i 0.1001 + 0.0085i
V d 2.2.6. Cho ma trn B nh sau, B khng kh nghch khi hm inv
s tr ra cc gi tr nh sau:
3 4 6
5 2 16
2 1 1
inv(B)
Warning: Matrix is singular to working precision.
ans =
Inf Inf Inf
Inf Inf Inf
Inf Inf Inf
2.3 Bi tp 42
2.3 Bi tp
2.1 T to ngu nhin ma trn A l ma trn vung 25 phn t thuc C .
(a) Kim tra ma trn A c kh nghch hay khng, nu khng th cho
li ma trn ngu nhin khc.
(b) Xc nh ma trn nghch o ca A bng cc php bin i s cp
trn dng (lm tng bc).
2.2 T to ma trn ngu nhin A l ma trn vung 100 phn t thuc C.
(a) Kim tra ma trn A c kh nghch hay khng, nu khng th cho
li ma trn ngu nhin khc.
(b) Xc nh ma trn nghch o ca A bng cc php bin i s cp
trn dng (khng cn lm tng bc).
(c) Dng hm inv hoc php ton m -1 xc nh ma trn nghch
o ca A.
2.3 Cho ma trn bt k khng kh nghch 100 phn t. Dng cc php bin
i s cp trn dng kim tra tnh khng kh nghch ca ma trn .
2.4 Cho cc cp ma trn A,B theo th t. Xc nh A
1
B
1
, (AB)
1
, B
1
A
1
(a)
1 2
4 1
2 3
4 1
(b)
2 3 i 1
i 3 1 0
1 2 i 1
1 2 2i + 1
0 1 2
3 1 i + 1
= AB
2.3 Bi tp 43
4.(BA)
= BA
Trong ma trn AB v BA l ma trn Hermit, tc l ma trn phc c tnh
i xng lin hp.
Ghi ch 2.3.1. Trng hp t bit:
1. Nu A
A kh nghch th ma trn B = (A
A)
1
A
l ma trn gi o tri
ca A.
2. Nu AA
kh nghch th ma trn B = A
(AA
)
1
l ma trn gi o phi
ca A.
V d 2.3.2. Ma trn Hermit Cho ma trn A nh sau
7 5 + i
5 i 9
Ma trn chuyn v ca A l
>> A
ans =
7.0000 5.0000 + 1.0000i
5.0000 - 1.0000i 9.0000
Ta nhn thy rng ma trn chuyn v ca A cng bng chnh A do vy ma
trn A chnh l ma trn Hermit. Tip theo, ta s dng Matlap tnh ton
ma trn gi o ca A. Ta s dng hm pinv(A)
V d 2.3.3. Cho ma trn A nh sau
2 4 3
5 1 7
81 + 7i 10 + 8i 16 + 7i 14 + 8i
91 28 + 7i 97 42 + 7i
13 + 8i 55 + 4i 96 + 3i 92 + 3i
91 + 9i 96 + 7i 49 79 + 10i
63 + 7i 96 + 2i 80 + i 96
13 8 12
12 7 12
6 4 5
1 2 3
4 5 6
7 8 9
(b)
1 i 2 + i 108 i
12 7i 9 22 5i
3i 5 + 10i 25
1 1 1
1 1 1
1 1 1
0 0 1
1 1 0
0 1 1
x
1
+ 7x
2
2x
3
= 21
2x
1
+ 3x
2
+ 7x
3
= 2
x
1
+ 8x
2
+ 2x
3
= 1
Ta a phng trnh trn v ma trn A, vec t x v b c dng:
A =
1 7 2
2 3 7
1 8 2
, x =
x
1
x
2
x
3
, b =
21
2
1
2 4 3
5 1 7
2 3 5
X =
2 5
4 1
3 7
x
1
+ 3x
2
+ 5x
3
4x4 = 1
x
1
+ 8x
2
17x
3
+ 9x
4
= 20
2
3
x
1
+
7
8
x
2
6x
3
4x
4
= 20
12x
1
7x
2
+ 22x
3
x
4
= 1
2.2 Cho h phng trnh sau:
x + 5.000y = 17.0
15x + 7.501y = 25.503
(a) Gii h phng trnh trn.
(b) Thay gi tr 25.503 bng cc gi tr sau 25.504; 25.505;25.501 v
cho bit nghim ca n thay i nh th no so vi phng trnh ban
u.
(c) Cho bit ngha ca hm rcond.
2.7 nh thc, gii h phng trnh tuyn
tnh bng nh thc
2.7.1 nh thc
Mnh 2.7.1. Cho A M
n
(F). Ta c:
a/ A kh nghch |A| = 0 .
b/ A khng kh nghch |A| = 0.
Ta dng hm det tnh nh thc ca ma trn vung.
V d 2.7.2. Tnh nh thc ca ma trn sau:
8 9 3
9 6 5
1 1 10
>> det(A)
ans =
2.8 Bi tp 51
-316
2.7.2 Gii h phng trnh tuyn tnh bng nh thc
a phng trnh v dng ma trn AX=b. Sau s dng qui tc Cramer
sau y gii.
Thut ton 2.7.3. Qui tc Cramer:
K hiu:
= |A|
j
= |A
j
| (vi A
j
l ma trn A xa ct j v thay bng ct b).
Trng hp 1: Nu = 0 th h c nghim duy nht: x
1
=
1
, x
2
=
, ..., x
n
=
n
.
Trng hp 2: Nu = 0 v j 1, 2, ..., n :
j
= 0 th h v nghim.
Trng hp 3: Nu = 0 v j 1, 2, ..., n :
j
= 0 th h c v s nghim
hoc v nghim.
2.8 Bi tp
2.1 Tnh nh thc ca cc ma trn sau y:
(a)
2 5i 23.2 3 6i
21.2i 3 7i 11
40 8i 2 + i 12 23i
(b)
2 8 + m 11
3 + m 7 2
9 1 12 m
3 2 7
5 9 21
12 4 3
1 4 8 9
1 4 8 10
1 4 9 10
1 8 9 10
4 8 9 10
n=1
V d : Ta c dy s {x
n
} =
1
n
. Trong x
1
= 1, x
2
=
1
2
, . . . x
k
=
1
k
, x
k+1
=
1
k+1
, . . .
3.3 Cc bi ton dy s v chui s 60
Chui s c th c nh ngha thng qua dy s, trong phn t th n
l s
n
=
n
i=1
x
i
.
V d : Chui
n=1
1
n
c xem nh mt dy s c s
1
=
1
n=1
1
n
= 1, s
2
=
2
n=1
1
n
= 1 +
1
2
, . . . , s
k
=
k
n=1
1
n
= 1 +
1
2
+ . . . +
1
k
, s
k+1
= s
k
+
1
k+1
Cch khai bo dy s v chui s trong Matlab
khai bo chui trong matlab ta lm nh sau : v d trong trng hp
chui x
n
=
1
n
ta lm nh sau :
syms n; xn = 1/n ; Tng t nh th i vi chui s, chui s
n
c khai
bo nh sau :
syms k n; sn = symsum(1/k, 1, n) ;
v i vi chui hm
k=1
x
k
ta khai bo nh sau :
syms x, k, n; sn=symsum(xk, k, 1, n)
3.3.2 Mt s hm v x l dy s v chui s trong
Matlab
1. Hm tnh gii hn (limit)
Hm limit trong Matlab dng tnh gii hn ca dy s theo nhiu cch
sau y :
limit(xn,n,a) dng tnh gii hn ca dy xn khi n dn v gi tr a
limit(xn,n,a,right) ; limit(xn,n,a,left) dng tnh gii hn mt bsn khi x tin
v a t 2 pha.
V d : Cho dy x
n
= 1/n
Gii hn ca x
n
khi n c tnh bng Matlab limit(xn, n, inf) = 0, khi
n 5, limit(xn, n, 5) = 1/5.
2. Hm tnh tng theo bin (symsum)
Nh trong phn v d trong chui, hm symsum c dng tnh tng theo
mt bin. C php ca hm symsum trong Matlab nh sau :
symsum(S,v,a,b), trong S l biu thc ph thuc vo v (S =
1
v
), hoc S
l mt hm s ph thuc vo v (S = x
v
, x l bin). v l ch s ta mun tnh
tng theo ca S theo v t a n b.
3. Biu din dy (plot)
Dy s hay chui s c th gm v hn phn t, tuy nhin minh ho trong
my, ta s chn n phn t th N no ca dy hay chui minh ho.
V d : Cho N = 1000, ta lm nh sau : for i = 1 : N
X(i) = 1/i; end; plot(X);
3.3 Cc bi ton dy s v chui s 61
3.3.3 Bi tp
1 Dng th m t cc dy/chui s sau xem chng hi t hay phn k
(cho trc n ln). Nu chng hi t, c lng gi tr hi t.
a. a
n
= (1)
n n+1
n
b. a
n
= 2 + {
2
}
n
c. a
n
=
sin(n)
n
d. a
n
=
n
3
n!
e.a
n
=
(3
n
+ 5
n
)
1/n
f.
1.2.3...(2n1)
(2n)
n
g.
1.2.3...(2n1)
n!
2 Tnh 20 tng ring u tin ca cc chui sau. V trn cng h trc dy
s hng t ca chui v dy gi tr cc tng ring ca chui. Xt xem chng
hi t hay phn k. Nu hi t th tnh gi tr hi t. Nu phn k th gii
thch ti sao.
a.
n=1
12
(5)
n
b.
n=1
2n
2
1
n
2
+1
c.
n=1
tan(n) d.
n=1
(0.6)
n1
e.
n=1
1
15
1.5
1
(n+1)
1.5
f.
n=2
1
n(n1)
g.
n=1
2n
3n+1
3 Xt xem cc chui sau hi t hay phn k bng nh ngha dng vng lp
while khi tng n vi epsilon nh cho trc. Nu chng hi t, tnh gi tr
hi t.
a.3 + 2 +
4
3
+
8
9
+ . . . b.
1
8
1
4
+
1
2
1 + . . . c.
n=1
(6)
n1
5
n1
d.
n=0
n
3
n+1
e.
n=1
(3
n
+2
n
)
6
n
f.
n=1
0.8
n1
0.3
n
n=1
(1)
n+1
n
4
(sai s nh hn 0.001).
b.
n=1
(2)
n
n!
(sai s nh hn 0.01).
c.
n=1
(1)
n
n
4
n
(sai s nh hn 0.002).
5. c lng gi tr ca tng chui n 4 ch s thp phn (theo t tng
ca bi trn)
a.
n=1
(1)
n+1
n
5
b.
n=1
(1)
n
n
8
n
c.
n=1
(1)
n
3
n
n!
6. Tm gii hn ca dy s sau :
a. a
n
= {
n 3}
n=3
b. a
n
= {
n
n+1
}
n=1
c. a
n
= {cos
n
6
}
n=0
7. Lit k 5 phn t u tin ca dy s sau :
a. a
n
= 1 (0.2)
n
b. a
n
=
n+1
3n1
c. a
1
= 3, a
n+1
= 2a
n
1 8. Lit k 6 phn
t u tin ca dy s sau y v cho n c tn ti gii hn hay khng. Nu
dy s sau tn ti gii hn th gii hn .
a
n
= n2n + 1
9. Nu 1000 la c u t vi li nhun 0.6%. Sau n nm th vn u t
s ln n 1000(1.6)
n
a. Lit k 5 phn t u tin ca dy s trn.
b. Dy s trn c hi t hay khng? Gii thch.
3.4 Cc bi ton vi phn hm mt bin 62
10. Ch ra mt gi tr r dy nr
n
hi t.
3.4 Cc bi ton vi phn hm mt bin
3.4.1 Vi phn hm mt bin
Cho hm s thc f(x) trn khong m (a,b) v x (a, b). Ta n f kh vi ti
x nu v ch nu lim
0
f(x+h)f(x)
h
tn ti v l s thc. Khi ta k hiu
gii hn ny l f
(x) v gi l o hm ca f ti x.
3.5 Cc bi ton gii hn hm s v tnh lin
tc ca hm s
3.5.1 Gii hn ca hm s
Trong matlab ta dng lnh limit tnh gii hn ca hm s. C th:
LIMIT(f,x,a): Tnh gii hn ca hm s f khi x tin v a.
LIMIT(f,x,a,right) hoc LIMIT(f,x,a,left): Tnh gii hn tri hoc gii hn
phi ca hm s khi x tin v a.
V d 3.5.1. Cho f(x) =
sin(x)
x
, tm gii hn ca f khi x 0
Trong matlab ta c th lm nh sau:
>> syms x
>> limit(sin(x)/x,x,0)
ans =
1
Ngoi ra matlab cn c th tnh gii hn tri v gii hn phi ca mt
hm s.
V d 3.5.2. Cho f(x) =
1
x
, tm gii hn ca f khi x 0
+
v x 0
(a) l
f
(a) = lim
h0
f(x + h) f(x)
h
nu gii hn ny tn ti.
V d 3.5.4. Cho hm s f(x) = arctan(x), tm f
(a) vi a R ?
>> syms a
>> limit((atan(a+h)-atan(a))/h,h,0)
ans =
1/(1+a^2)
3.5.2 S lin tc ca hm s
nh ngha 3.5.5. Hm s f lin tc ti a nu
lim
xa
f(x) = f(a).
Nh vy mt hm s lin tc ti mt im th hm s phi tha
ba iu kin sau:
3.5 Cc bi ton gii hn hm s v tnh lin tc ca hm s 64
1. f(a) xc nh vi a l mt phn t trong tp xc nh,
2. lim
xa
f(x) tn ti,
3. lim
xa
f(x) = f(a).
Da vo nh ngha hm s lin tc ti mt im, chng ta c th s dng
cc cu lnh trong matlab nh sau:
1. Tnh gii hn ca hm s f khi x a bng lnh LIMIT
2. Tnh gi tr hm s ti a bng lnh SUBS
V d 3.5.6. Cho
f(x) =
x
3
2x
2
x + 2
x 2
x = 2
2 x = 2
>> syms x
>> limit((x^3-2*x^2-x+2)/(x-2),x,2)
ans =
3
V lim
x2
f(x) = 3 = 2 = f(2) nn f khng lin tc ti x = 2. Ngc li, f
lin tc ti tt cc im x = 2. C th, xt s lin tc ca f ti x = 0:
>> syms x
>> limit((x^3-2*x^2-x+2)/(x-2),x,0)
ans =
-1
Bi ton 3.5.7. Tm hiu lnh SUBS trong trng hp c nhiu bin.
p dng lnh LIMIT tnh gii hn hm s trong trng hp hm nhiu
bin.
3.5 Cc bi ton gii hn hm s v tnh lin tc ca hm s 65
Bi tp 3.5.8. Kho st tnh lin tc ca hm s ti a. V th hm s.
1. f(x) = ln |x 2| a = 2
2. f(x) =
1
x 1
x = 1 a = 1
2 x = 1
3. f(x) =
e
x
x < 0 a = 0
x
2
x 1
4. f(x) =
x
2
x
x
2
1
x = 1 a = 1
1 x = 1
5. f(x) =
cos(x) x < 1 a = 0
0 x = 1
1 x
2
x > 0
6. f(x) =
2x
2
3x 3
x 3
x = 3 a = 3
0 x = 3
Bi tp 3.5.9. V th hm s v xc nh cc im bt lin tc ca cc
hm s.
1. y =
1
1 + e
1/x
2. y = ln(tan
2
x)
Bi tp 3.5.10. S dng matlab chng minh cc hm s sao lin tc trn R?
1. f(x) =
x
2
x < 1
x x 1
2. f(x) =
sin(x) x < /4
cos(x) x /4
Bi tp 3.5.11. Xc nh f
xsin
1
x
x = 0
0 x = 0
3.6 Cc bi ton tch phn hm mt bin 66
2. f(x) =
x
2
sin
1
x
x = 0
0 x = 0
3. f(x) = arctan
a
2
x
2
a
2
+ x
2
4. f(x) =
1
x
arctan
ln
1
x
2
/4
0
x
3
arctan(x)dx
3.6 Cc bi ton tch phn hm mt bin 67
>> syms x
>> I=int(x^3*atan(x),x,0,pi/4)
I =
1/1024*pi^4*atan(1/4*pi)-1/768*pi^3+1/16*pi-1/4*atan(1/4*pi)
Kt qu trn cho thy matlab hiu pi nh l mt bin hnh thc. Do
biu din kt qu di dng s thc ta dng lnh EVAL nh sau:
>> I=eval(I)
I =
0.0529
3.6.3 Tch phn s
Trong thc t, nhiu tch phn khng th tnh nguyn hm c. Trong
trng hp , chng ta s dng tch phn s tnh tch phn xc nh.
Matlab cung cp cho chng ta hm tnh tch phn s: QUAD. Hm QUAD
dng tnh tch phn s bng phng php cu phng. Sinh vin c th
tm hiu phng php tch phn cu phng trong cc gio trnh Gii tch
s.
V d 3.6.3. Tnh tch phn xc nh sau bng phng php tch phn cu
phng gn ng
I = f(x) =
1
0
e
x
arctan(x
2
)
cos(x)
dx.
>> F = inline(exp(x).*atan(x.^2)./cos(x));
>> Q=quad(F,0,1)
Q =
0.9230
3.6 Cc bi ton tch phn hm mt bin 68
Bi tp 3.6.4. Vit mt hm hoc on chng trnh tnh xp x tch phn
xc nh bng phng php im gia sau:
b
a
f(x)dx
n
i=1
f( x
i
)x,
trong x =
b a
n
, v x
i
=
1
2
(x
i1
+ x
i
). p dng tnh cc tch phn xc
nh trong khong (a, b) chnh xc n tm ch s thp phn. So snh kt
qu ca phng php ny vi kt qu bng lnh QUAD.
1.
1
0
e
x
2
dx
1 + e
2x
2.
10
2
x
5
+ 1dx
3.
/2
0
tan
4
xdx
4.
1
0
cos x
2
dx
5.
5
1
x
2
e
x
2
dx
Bi tp 3.6.5. Hm tch phn sine
Si(x) =
x
0
sint
t
dx
c vai tr quan trng trong k thut in.
1. V th ca Si.
2. Tm nhng im m ti hm ny t cc i a phng.
3. Tm ta ca im un u tin pha bn phi gc ta .
4. Hm s c tim cn ngang hay khng?
Bi tp 3.6.6. S dng th c lng giao im ca hm s vi trc honh
Ox v tnh xp x din tch nm bn di ng cong v bn trn trc Ox
ca cc hm s bn di.
1. y = x + x
2
x
4
.
3.6 Cc bi ton tch phn hm mt bin 69
2. y = 2x + 3x
4
2x
6
.
Bi tp 3.6.7. Cho mt vt th c bin gii hn bi trc Oy, ng thng
y = 1, v ng cong y =
4
x
2. Tm o hm cp 1 v cp 2 ca cc hm s sau y :
a. f(x) = x
4
3x
3
16x b. f(x) =
x + x
1
3
c. f(x) = sin(x)x + x
4
3. Phng trnh chuyn ng ca mt cht im c dng s = t
3
3t. Trong
3.6 Cc bi ton tch phn hm mt bin 70
s c n v l mt v t c n v l giy. Tm
a. Vn tc v gia tc ca chuyn ng.
b. Gia tc chuyn ng sau 2 giy.
c. Gia tc chuyn ng khi vn tc bng 0.
4. Mt cht im chuyn ng c dng phng trnh s = 2t
3
7t
2
+ 4t + 1.
Trong s c n v l mt v t c n v l giy. Tm
a. Vn tc v gia tc ca chuyn ng.
b. Gia tc chuyn ng sau 1 giy.
c. V th ca chuyn ng, cng vi vn tc v gia tc.
5. Tm trn ng cong y = 2x
3
+3x
2
12x+1 im m tip tuyn vi ng
cong ti im song song vi trc honh. 6. Phng trnh y
+y
2y = x
2
c gi l phng trnh vi phn v n cha hm s cha bit y(x), o hm
cp 1 v cp 2 ca n. Tm 3 h s A, B v C hm s y = Ax
2
+Bx +C
l nghim ca phng trnh vi phn trn.
7. Vi nhng gi tr no ca x th th hm s f(x) = x
3
+ 3x
2
+ x + 3 c
tip tuyn song song vi trc honh .
8. So snh o hm ca 2 hm s f(x) = e
x
v g(x) = x
e
. Hm s no s
tng nhanh hn khi x cng ln?
9. Tm o hm cp 1 v cp 2 ca hm s f(x) = 2x 5x
3/4
v nhn xt.
10. Tm v tr trn ng cong f(x) = 1 +2e
x
3x sao cho tip tuyn ti
song song vi ng thng 3x y = 5. V trn cng th hai ng hm
s trn bng hm ezplot ca Matlab.
11. Cho hm s f(x) =
x
2
x+1
. Tm f
(1).
12. Mt nh my sn xut nhng b si vi chiu rng c nh. C lng
si q (n v yards) c bn l hm ca gi bn p (n v la), c th
biu din di dng q = f(p). Tng thu nhp vi gi bn c nh p l R(p)=
pf(p).
a. C ngha g khi ni l f(20) = 20000 v f
(20) = 350
b. Dng cu a, tnh R
(20)
13. Khai trin Taylor hm s f(x) trong ln cn 0 (bc 5).
a. f(x) = e
x
b. f(x) = sin(x) c. f(x) = cos(x) d.f(x) = ln(x)
Sau so snh gi tr xp x v gi tr ng ti cc im 0.4 v 0.1.
14. Khai trin Taylor hm s f(x) trong ln cn 1 n cp 9
a. xe
x
b. cosh(x) c. ln(1 + x) d.
x
4+x
2