22.05.20009 Nee Roman 2006104603 Hlya Bulut TK 222.

07

LMEYE YATMAK ZAMAN KAVRAMI NCELEMES

Adalet Aaolu, lmeye Yatmak kitabnda iki farkl zaman dzlemi kullanmtr. Bunlardan biri Aysel ismindeki doentin bir otel odasnda intihar etmek iin geirdii 1 saat 27 dakikalk bir sre iken, dieri Ayselin gemiini anlatan yaklak 30 yla yaylan bir sretir. Kitapta anlatlan 1938-1968 arasndaki zaman aralnda yazar, dnemin ideolojisini ustalkla anlatmaktadr. Kulland iki farkl zaman dzlemini gazete, gnlk ve mektuplarla desteklemektedir. Saat 7.22 otel odasnda lmeye yatan aydn ile balayan roman, aydnn ocukluk gnlerine inerek devam eder. Bu gemi zamanda, ilkokul retmeni idealist Atatrk Dndar retmenin okuduu ulus gazetesi ile okuyucuya dnemin genel durumu, ideolojisi, gndemi ve siyaseti hakknda bilgi verir. Ana karakter Ayselin lmeye yatmasn, yaad kimlik atmasnn nedenleri gemie dnlerle ve imdiki zaman anlatm ile ortaya konmaktadr. ocukluunda Dndar retmenin yazd piyeste kelebek rolun oynayan Aysel, lmeye yatt otel odasnda insan krepon kadndan kanatlar taknca kelebek olduuna inanr. Koyun postunda koyun, kurt postunda kurt lk de giydirilebilir stnze ve Etlik tepeleri da grnr tepenize (s. 23) diye dnerek gemiini sorgulayacaktr. Ayselin ilkokul arkadalarndan kaymakamn olu Aydnn farkl zamanlarda kaleme ald gnlkler, Aydn n yaad gncel olaylar, beklentilerini ve Aysele dair grlerini
1

belirtmektedir. Aydn n gnlklerinde yazar tarihsel olarak yaanlan zaman da, ustaca okuyucuya gstermitir. Yarn Ulu nderimizin lmnn birinci senesi(s.79) 9 Sonterin tarihli bu gnlk, okuyuculara ak bir ekilde 10 Kasm 1939 tarihini hatrlatmaktadr. Modern Trkiyemizde btn talebelerin byle ba rtl olduunu sanyorlar galiba ecnebiler. Ne yanllk! te Aysel gibi kzlarmzn yznden Garp dnyasnda byle tannyoruz....(s.80) diyen Aydn, aslnda Ayselle en son karlamalarna dair iten ie bir gnderme yaparak, gnlnde yakn gemi zaman da dile getirmektedir. Kitapta kullanlan mektuplar, Dndar retmenin yetitirdii rencilerin, okul hayat sonras hangi kimliklere brndn, yaam tarzlarn anlatmaktadr. Yasta ve Kvanta isimli mektupta Semiha Keke bari ilkokul hi bitmeseydi. Ama ben, artk btn bu eylerden mahrumum. Benim iin hayat bitti(s. 55) diyecek, Gerek Ulu nderimizin, gerek retmenlerimizin bizden istedikleri yolda ilerlemek frsatna kavumu biri olarak hayatn dikenli yollarnda ilerlerken geride braktn ben talihsiz kardein Semihay sakn unutma e mi, benim akll gzel kardeim? diyerekte ayn zamanda yine Aydnn gnlnde olduu gibi gelecee dair temennilerde bulunup, Ayselin omuzlarndaki sorumluluklar hatrlatacaktr. Behire ve Aysel arasnda geen mektuplamada ise, Nazm Hikmet ten bahsedilmekte, Aysel iirlerini okuduunu sylerken, Ktahyada hemirelik yapan Behire nin u kark zamanda ve Moskofun bize temelli gz diktii bir srada gzel yurdumuzu Ruslara satmak isteyen o adamdan air mair diye bana sakn bir daha szetme (s.266) demesi ile hem Behirenin ideolojisi ile karlamakta hem de dnemi farkl bir adan grmekteyiz. Ayn zamanda yaayan iki tipin farkl bak alar, mektuplar da baar ile yanstlmaktadr. Dar Kap blmnde, yazarn tanr anlatc olarak Dndar retmenin eitim ordusunda yer alan Ertrk n askeri lisede okumamas gereken bir kitab okuduunda, nasl karakterinin
2

deimek zorunda kaldn ortaya koydu. Ertrk bu ilk suundan tr balannca, bir daha bilmeden su ilememeyi de rendi. Oku ! diye verdiklerinden gayri hibir eyi okumamay, Dn! dedikleri dnda hibir eyi dnmemeyi (s.130) Bu blmde zaman gn olarak tahmin edemesekte, kurgunun iine zenle yerletirildiini Ertrkn yandan karabiliriz. Sonu olarak, Adalet Aaolu lmeye Yatmak isimli kitabnda dnemin koullarn objektif bir ekilde yaratt farkl karakterlerle ortaya koymutur. Cumhuriyetin kurulduu yllarda, o kuan neler yaadn, toplumda ne gibi dnceler olduunu, Dnya tarihini baarl bir kurgu ile iki farkl zaman dzleminde anlatmtr. Dndar retmenin rencilerine ykledii lknn, hayatlarnda onlar nerelere gtrdn gerek gnlklerle gerek mektuplarla ustaca okuyucuya aktarmtr. Gazetelerde ise Trkiye ve Dnya tarihi, gncel olaylar, toplumsal sorunlar okuyucuya anlatlarak, naif olan okuyucunun dneme dair bilgi edinmesi salanmtr. Ayselin lmeye yatt bir buuk saatlik srete, otuz yllk bir sre sorgulayan Adalet Aaolu, fikrimce gnmzde bile hala yaadmz sorunlara deinmektedir.