Rehber Kitap

Adrese Byte
Hobyar Mahallesi Rahvanclar Sokak No: 5 1. Vakf Han Kat: 1 34112 Eminn/stanbul T. 0212 522 10 30-32 F. 0212 522 10 34 Birinci Bask stanbul, Haziran 2011 ISBN: 978-9944-0458-4-1 Proje Sorumlusu Gkda Gktepe Proje Uzmanlar Yrk Kurtaran Volkan Akku Evren Sener nal Laden Yurttagler Proje Asistanlar zlem olak zge Konuralp Genlik Aratrmalar Departman Yneticisi zlem Ezgin zleme ve Deerlendirme Uzman Betl Selcen zer Dokmantasyon Ynetmeni Neslihan ztrk Yapm Ceviz letiim Koordinasyon nan Msrlolu Kapak ve Kitap Tasarm Banu Ylmaz Ocak Sayfa Tasarm ve Uygulama Banu Ylmaz Ocak Bask ncesi Hazrlk Koordinasyon Nergis Korkmaz Bask mak Ofset Bu almann tm yayn haklar sakldr. Aynen ya da zet olarak hibir blm, telif hakk sahibinin yazl izni alnmadan kullanlamaz. Baskdan kaynaklanabilecek hata veya eksiklikleri iin ltfen www.tog.org.tr linkini ziyaret ediniz.

Adrese Byte,
genlere hizmet ve temsiliyet salayan kamu kurumlarnn, katlmc izleme yntemiyle gzlenmesini ieren bir savunuculuk faaliyetidir.

TEEKKR
Adrese Byte Projesi Final Raporu isimli bu kitap, Toplum Gnllleri Vakfnn stanbul Bilgi niversitesi Genlik almalar Birimi ve stanbul Bilgi niversitesi STK Eitim ve Aratrma Birimi ortakl ile genlik alannda uygulamaya balad izleme almalarnn ilkidir. Bir projeyi yrtmek, hele ki uzun dnemli bir projeyse bir proje ekibinden fazlasnn rndr. Bu nedenle de birok kiiye teekkr borludur. Bu projenin gerekletirilmesi srecinde; Yerellerinde izleme almalarn yrten, raporlayan ve savunuculuunu yrten Toplum Gnlls genlere, almann bandan sonuna tm gayretleriyle hem ierik olarak hem de teknik olarak birok iin arasnda vakit bulup bu projenin gereklemesinde byk emei geen proje Uzmanlar Evren Sener nala, Laden Yurttaglere, Volkan Akkua ve Yrk Kurtarana, Projenin her etkinliinde sessiz sedasz arkada durarak btn proje sresince bizi gzleyen ve projenin hedefleriyle gerekletirdiklerimizi, biz iin iinde boulurken bize gsteren zleme ve Deerlendirme Uzmanmz Betl Selcen zere, 58 adet video kaseti, elinde cipsi, yannda kolas ile yaklak 1200 dakika kadar bir zaman dilimi iinde eken, izleyen, kesen, bien ve sonunda yaptmz tm almann bir grsel arivini kartan Neslihan ztrke, Proje boyunca karlatmz tm zorluklarn stesinden birlikte geldiimiz Proje Asistanlar zlem olak ve zge Konuralpe, 2 Bu almaya kaynak ayran ve mali desteini bizden esirgemeyen Avrupa Birlii Trkiye Delegasyonu ve National Endowment for Democracyye, Kurumsal ortaklndan dolay stanbul Bilgi niversitesi STK Eitim ve Aratrma Birimine ve stanbul Bilgi niversitesi Genlik almalar Birimine, alma Ziyaretleri srasnda youn takvimlerine ramen bize randevu verip zaman ayran, stanbul Bilgi niversitesi ocuk almalar Biriminden Gzde Durmua, Doa Derneinden Derya Engine, Eitim Reformu Giriiminden Batuhan Aydagle ve Ik Tzne Kadnn nsan Haklar-Yeni zmler Derneinden ehnaz Kymaz Baheciye, Kamu Harcamalar zleme Platformundan Nurhan Yentrke, KONDA Aratrma irketinden Bekir Ardra, Sosyal Deiim Derneinden Levent ensevere, Trkiye Ekonomik ve Sosyal Ettler Vakfndan Hale Akaya, Trkiye Milletvekillerini ve Seilmileri zleme Komitelerinden Mustafa Durnaya, Trkiye nc Sektr Vakfndan Zeynep Meydanolu ve Baak Ersene, Uluslaras Af rgtnden Cennet zcmerte,

 Lobi Maratonu ncesinde bize randevu veren ve srasnda bulgularmz merakla dinleyen, sorular soran ve destekleyen kurumlara, Ve burada ismini saymay unuttuumuz, projenin eitli ileriyle uram, bize destek olmu herkese teekkr ederiz. Elinizde tuttuunuz bu rapor 2008 ylndan bu yana deneyerek yanlarak ve renerek geirdiimiz buuk yllk bir srecin en son ktsdr. Raporda yukarda isimlerini saydmz ve sayamadmz birok insann emeini greceksiniz. Alanda yaplacak daha fazla almaya esin kayna olmas dileiyle. Proje Ekibi Adna Gkda Gktepe-zlem Ezgin

n Yazlar Giri 12-17 Mart Eitim Oturumlar Kavramsal ereve Dkmantasyon Ynetici zeti

2-13 14-26 27-56 56-66 66-67 68-73

PROJE EKB
Gkda Gktepe Proje Koordinatr
1984 ylnda Afyonda dodu. lk renimini stanbulda, ortarenimini Balkesir-Gnende tamamlad. Ege niversitesi Edebiyat Fakltesi Sosyoloji Blmnden 2009 ylnda lisans mezunu oldu. niversite renimi srasnda Toplum Gnllleri Vakf ile tant. Vakfta gnll olarak eitli sorumluluklar ve grevler ald. Non-formel tekniklerle yrtlen akran eitmenlii, proje sorumluluu ald sorumluluklarndan bazlardr. Yan sra Avrupa Konseyinin eitli eitimlerine ve Bilgi niversitesi Genlik almalar Biriminin baz almalarna katld. Mezuniyetinin hemen ardndan Dokuz Eyll niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesi Sahne Sanatlar Blmnde iletiim uzmanl grevini yerine getirdi. 2009 yl Ekim ayndan bu yana Toplum Gnllleri Vakf Genlik Aratrmalar ve Sosyal likiler Departmannda genlik aratrmalar koordinatr olarak grev yapmaktadr. Avrupa Konseyi Genlik almalar Ksa Dnem Master Program mezunudur. Genlik almalar, insan haklar, savunuculuk, demokrasi ilgi alanlardr.

zlem olak Proje Asistan

1983 ylnda stanbulda dodu. stanbul niversitesi Psikoloji Blmn bitirdi. Daha sonra stanbul niversitesi Adli Tp Enstitsnde Yksek Lisansn yapt. Halen ayn Enstitde Doktora almasna devam ediyor. 2006 ylndan beri hak temelli rgtlerde gnll ve profesyonel almalar yapt ve yapmaya devam ediyor.

zge Konuralp Proje Asistan

1982 stanbul doumlu. Orta Dou Teknik niversitesi Sosyoloji Blmnden mezun olduktan sonra u anda Orta Dou Teknik niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Sosyal Politika Blmnde Yksek Lisans renimine devam etmekte. Katlmc sivil Toplum Kurulular, Dnya Bankas Genlik Program, Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakf, GAP daresi Genel Mdrl gibi kurumlarda ye, aratrma grevlisi ve sosyal kalknma uzman olarak eitli projelerde almalarda bulunmutur. 2006 ylnda Ankara Koordinasyon Merkezi ve Saha Sorumlusu olarak almaya balad Toplum Gnllleri Vakfnda, 2007-2011 yllar arasnda stanbul merkezde Saha Koordinatr olarak niversitelerde genlik rgtlenmeleri kurulmas ve srdrlmesi adna almalarda bulundu. 2011 ubat ayndan beri de Adrese Byte projesinde proje asistan olarak grev yapmakta. u anda Ankarada yayor.

zlem Ezgin Toplum Gnllleri Vakf Genlik Aratrmalar Departman Yneticisi

1982, Mardin doumlu.Lisans eitimini Marmara niversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararas likiler blmnde tamamlad. Ardndan Bilgi niversitesi nsan Haklar Hukuku blmnde yksek lisans yapt. Tez almasn, Alevi genler ve rgtlenme zerine yapt. 2005 ylnda beri Toplum Gnllleri Vakfnda farkl pozisyonlarda almakta.

Betl Selcen zer zleme ve Deerlendirme Uzman

Betl Selcen zer, Orta Dou Teknik niversitesi Sosyoloji Blmnden mezun oldu. Yksek lisans derecesini Hacettepe niversitesi Nfus Ettleri Enstits Ekonomik ve Sosyal Demografi Ana Bilim Dalndan ald. 2000 ylndan beri eitli katlmc sivil toplum kurulularnda reme sal, aile planlamas, evre, kurumsal sosyal sorumluluk ve genlik alanlarnda alt. Halen katlmc sivil alanda almalarn srdrmektedir.

Evren Sener nal Proje Uzman

1978 ylnda doan Sener, ODT Havaclk Mhendisliinden lisans derecesini ald. Gen Anlay ve Deiim Dernei ve YEU Internationalda zellikle uluslararas genlik projelerinde, gnll olarak alt. 2000 ylnda balayan serbest eitmenlik deneyimini halen srdren Sener, 2004 ylnda Toplum Gnllleri Vakfnda Ankara Koordinasyon Merkezi sorumluluunda bulundu. Sonunu gremediimiz 2 adet yksek lisans abasn bir deneyimsel renme sreci olarak gren, gnll almalarnda younlat formal olmayan renme zerine deneyimlerini arttran Sener, u an TOGda Eitim ve Saha Departman koordinasyonunu yrtmekte.

Neslihan ztrk Dokmantasyon Ynetmeni

1980 doumlu Neslihan, 2002 2006 yllar arasnda Toplum Gnllleri Vakfnda (TOG) Saha Koordinatr olarak alt. 2006 ylnda Letonyada Avrupa Gnll Hizmeti yapt. 2007 ylndan sonra Genlik almalar Biriminde (GB) eitli projelerde koordinatr ve yerel genlik almas yaplan Ksa Dalga Genlik Merkezinde genlik alanyd. Halen ayn kuruma bal olarak Genlik almalarnda Video Aktivizmi Projesinin koordinatrln yapyor. 8

Volkan Akku Proje Uzman

Volkan Akku, yaklak on yldr eitli katlmc sivil toplum kurulularyla birlikte gnll olarak proje koordinasyon, eitim ve danmanlk faaliyetlerinde bulunuyor. nsan haklar ve ayrmclk, demokrasi, rgt ynetimi, gnlllerle ve dezavantajl gruplarla ibirlii balca alma alanlar. Halen Ege niversitesi Trk Dili Edebiyat blmnde renci. Toprak isminde bir kpekle birlikte yayor.

Laden Yurttagler Proje Uzman

Laden Yurttagler 2005 ylndan beri Bilgi STKda alyor. alma alanlar insan haklar eitimi, sosyal haklar, katlmc sivil toplum ve katlm, formal olmayan eitim, gnlllk,beden politikalar ve feminist teori olarak sralanabilir. Gnlllk, katlmc sivil toplum, insan haklar eitimi, savunuculuk gibi konularda yaynlar bulunmaktadr.Halen Boazii niversitesi Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi Enstitsnde doktora yapmaktadr.

Yrk Kurtaran Proje Uzman

1974 doumlu Kurtaran, Bilkent niversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Ynetimi Blmnde lisans ve yksek lisans yapt. 1997 ylndan itibaren TESEV, Willows Foundation ve TSAD gibi eitli STKlarda grev ald. 2003 ylnda Toplum Gnllleri Vakf (TOG), 2006 ylnda Genlik almalar Biriminde grev yapmaya balad. u anda Toplum Gnllleri Vakfnn genel mdrdr. Kurtarann genlik almalar, genlik ve sosyal haklar ve genlik politikalar ile ilgili yaynlar bulunmaktadr.

TOPLUM GNLLLER VAKFI

Toplum Gnllleri Vakf 2002 ylnda yola kt zaman, biroklarna gre olduka riskli bir adm atyordu. Bu yorumu yapan kiiler, aslnda, yetitikleri ortam iinde byle bir nyarg sahip olmakta hite haksz deillerdi. lgi alanmza giren 18-29 ya arasndaki kiiler, devlet yetkilileri ve toplumumuzun yaa daha byk kesimleri tarafndan, hep kontrol edilmesi zor ve potansiyel problem oda olarak grlmler, gsterilmilerdi. TOGun kuruluundaki felsefe ise toplumdaki bu nyarg ile hi rtmyordu. lk gnden itibaren TOG, yaplacak faaliyetlerden, burs verme ekline, rgtlenme yapsndan, ynetim kurulunun oluumuna kadar genlere gvenmeyi seti. Birka ay sonra onuncu yan kutlayacak olan Toplum Gnlllerinin bugne kadar ki tecrbesi, genlerin bu gveni herkesin beklediinden ok daha iyi deerlendirdiini gsteriyor. lk yllarda genlerin glendirilmesine younlaan vakfmz, beraber alt, ok byk ksm niversite rencisi olan, genlerin yaad problemleri eitli rnekler zerinden takip etti. 2009 ylnda ise, o gne kadar biriken anektodlar daha bilimsel metodlarla yaplm bir aratrma ile desteklemeye karar verdi. 43 ilde 59 niversitede toplam 1886 genin katlm ile yaplan niversite Genliinin htiyalar Aratrmas 2009 yl Aralk aynda yaynland. Yaplan aratrmada salktan, barnmaya, sosyal hayattan, beslenmeye kadar problemli alanlar 12 balk altnda topland. Tm bu alanlarda ki ihtiyalarn iki ortak sebebi olduu tesbit edildi. Aratrmann sorunlar blmnn en altnda bulunan paragraf aslnda bu iki alan zetler nitelikte: 10 Genliin sahip olduu olanaklar yetersiz, ancak mesele sadece bundan ibaret deil; mesele, bu olanaklarn rasyonel olmayan uygulamalarla kullanlmasdr; rasyonel olmayan yaklamlarn kayna, eldeki olanaklarn tasarlanmasndan tuketilmesine kadar hicbir aamada genliin fikrinin alnmamas, genliin kendine zg koul ve ozelliklerinin hesaba katlmamasdr; genlii hesabn dnda tutmak genleri gelimemi nitelikleriyle ba baa brakmaktadr; genlik, yuksek sesle soylemese bile geri kaldnn, geride ve yalnz brakldnn farkndadr. Yaplan bu tesbit sonrasnda, genlerin en ok dile getirdikleri ihtiyalara ve bu ihtiyalar karlamakla ykml olan kurumlara odaklanan Adrese Byte Projesi tasarland. lk aamada be kurum izlemesi yapld: Genlik Meclisleri, Genlik Spor Genel Mdrl Genlik Merkezleri, niversitelerin AB D likiler Ofisleri, niversitelerdeki Salk Kltr Spor Dairesi ve Medikolar, ve Kredi Yurtlar Kurumuna bala Yurtlar. lkemizde yeni yeni uygulanmaya balanlan metodla, kurumlar hizmeti almas gereken kiilerce denetlendi. Ortaya kan sonular ise iin gerek sahibi olan kurumlarla paylald. Problemleri ortadan kaldrmak veya azaltmakla ilgili neriler iletildi. TOG olarak bundan sonra benzer almalar yapmaya devam edeceiz. Yukarda bahsi geen kurumlarda ki gelimeleri takip ederken, baka kurumlar da izlemeyi ve zmler retmeyi srdreceiz.

Genlere hizmet retmekle sorumlu kurumlar, daha rasyonel ve gen dostu uygulamalar gelitirmeleri iin, genlerle beraber almaya, onlar dinlemeye ve fikirlerini almaya cesaretlendireceiz. Getiimiz on yl iinde, genlik alanndaki karar alclarn, hizmet gtrmekle ykml olduklar kesimle beraber alrken ihtiya duyacaklar, ara ve metodlar gelitirdik. Sorunlu olduunu tesbit ettiimiz alanlar ve zm nerilerimizle beraber tm bu deneyimimizi de, yararlanmak isteyen yetkililerle, paylamaya hazrz. Bu almada emei geen, bata gnlllerimiz olmak zere, herkesi kutluyorum. Ynetim Kurulu Bakan Kerim PAKER

11

STANBUL BLG NVERSTES GENLK ALIMALARI BRM

stanbul Bilgi niversitesi Genlik almalar Birimi (GB), Trkiyede demokratik genlik politikalarnn oluturulmasn desteklemek amacyla 2006da stanbul Bilgi niversitesi bnyesinde Toplum Gnllleri Vakfnn da desteiyle kuruldu. Halen Birim 4 program altndaki almalarla faaliyetlerine devam ediyor. A Kurma Program kapsamnda genlerle alanlarn ve genlik kurulularnn bir araya gelmesine ynelik almalar yrtyor. Aratrma Program erevesinde Trkiyedeki genler ve zellikle genlik almas alanndaki aratrma eksikliini gidermeye ynelik almalar bizzat hayata geiriyor ve destekliyor. Modelleme Programyla genlik almas alanndaki yeniliki faaliyetlerin hayata gemesine ynelik ortaklklar kuruyor. Kapasite Gelitirme Program kapsamnda genlik kurulularnn faaliyetlerini daha iyi yrtmelerine ynelik destekler veriyor. GB Adrese Byteci Modelleme Program kapsamnda nce kendi bnyesinde pilot olarak uygulad. Daha sonra katlmc sivil ortaklarla beraber daha geni bir corafyada uygulayarak sadece genlik alan iin deil katlmc sivil toplumun dier alanlarna da rnek tekil edebilecek bir model oluturmaya destek oldu. Bunu yaparken pilot dnemdeki dorudan uygulama sorumluluunu TOGa devrederek daha ok uygulamalarn raporlar ve videolar erevesinde kayda geilmesiyle ve internet siteleri araclyla elektronik medyada yaygnlatrlmasna odakland. Ayrca tm almann yrtlmesiyle ilgili ieriine ynelik de destekler verdi. 12 almann bu aamas 16 ay srse de Adrese Bytele olan tanklmz daha uzun sredir mevcut. Her ne kadar almann bu aamasnn hayata gemesinde onlarca gencin emei olsa da gemi dnemlerin deneyimleri olmasayd iimiz bu kadar kolay ilerlemeyebilirdi. Bu yzden Adrese Bytecin pilot dnemlerinde tm emei geen arkadalara buradan teekkr bir bor biliriz. Eer onlar ve bu almada yer alan arkadalar bu kadar zverili olmasayd u an elimizdeki veriler ve kitaplar da olmazd. yi ki varsnz. nmzdeki dnem, bu almann katlmc sivil alandaki farkl paydalar tarafndan kendi ihtiyalarna gre uyumlu hale getirilerek hayata gemesi en byk hayallerimizden biri. Buna ek olarak deien ihtiyalar ve hayatn kendi ritmini hesaba katarak bu almay nasl elektronik bir ortama tayabiliriz ve alanda daha fazla gencin kullanmna aabiliriz konularnda da fikir alverii yapmaya devam ediyoruz. Bu da bizleri olduka heyecanlandryor. Son olarak Adrese Byte sadece Trkiyedeki genlik alan iin deil, Avrupadaki genlik almas alan iin yeniliki bir almayd. Yaplanlarn aynlna altmz bir ortamda yeniyi arama yolunda nemli bir deneyim elde ettik. Umarz bu gibi almalar Trkiyede hem genlerin lehine olan gelimelerin yolunu aar hem de daha demokratik bir toplum ve devleti destekleyici farkl almalara da rnek olur. Yrk Kurtaran

STANBUL BLG NVERSTES STK ETM VE ARATIRMA BRM

stanbul Bilgi STK, hak temelli alan katlmc sivil toplum kurulularn desteklemek ve Trkiyenin demokratiklemesine katkda bulunmak iin stanbul Bilgi niversitesinde 2003 ylnda kuruldu. stanbul Bilgi STKnn amac katlmc sivil toplum rgtlerini glendirerek karar verme ve politika yapma mekanizmalarna katlm arttrmak, hatta salamaktr. stanbul Bilgi STK 2003 ylndan itibaren hem snf eitim programyla, hem uzaktan renim programyla, yayn, interaktif cd gibi farkl dokmanlaryla, a oluturma aktiviteleri ve uzmanlarla aktivitistleri buluturmasyla, katlmc sivil alan glendirmeye almtr. stanbul Bilgi STKnn bir baka faaliyeti ise yeni yntemlerin sahayla bulumas ve deneyim paylam iin bir platform oluturmasdr. Adrese Byte projesi bir yandan genleri desteklemesi, dier yandan ise katlmc izleme metodunu kullanmas asndan nemli bir yere sahiptir. Katlmc izleme metodu, hizmetleri alanlarn kendi deneyimlerine dayanarak ilgili kurum, politika, yasa ve hizmetleri izlemeleri ve raporlamalar zerine kuruludur. Bylelikle hizmeti alan genler ilgili politikalar ve kararlar etkilemek iin raporlama yapabilecek alan bulmulardr. Dahas birilerinin onlar adna karar vermeleri yerine, kendi ihtiyalarn grnr klabilecekleri ve talep edebilecekleri bir imkan yaratmlardr. stanbul Bilgi STK bu srete katlmc izleme metodunun bir model olarak olumasn heyecanla takip etmi ve desteklemitir. lerleyen srelerde 13 ise az kullanlan bu metodun olgunlamasna ve yaygnlatrlmasna destek olmay amalamaktadr. Adrese Byte sresince hem bu projenin ortaya kmasnda, hem de bu metodun olumasnda gnlllerin emei esas gtr. Bu proje ve metodun ortaya kmasnda harcadklar emekten tr gnlllere mteekkiriz. Laden Yurttagler

GR
Laden Yurttagler ve zlem Ezgin

Bytee ve yntem olarak kullanlan metoda odaklanlacaktr. Son ksmda ise Adrese Bytein gereklemesini salayan gnlllerin metoda ilikin deerlendirmelerine yer verilecektir.

Temsili demokrasinin krizi son on ylda sklkla zerinde durulan ve tartlan konulardan biridir. Gerek dnyada, gerekse Trkiyede farkl ihtiyalarn daha fazla tanmlanr ve grnr olmaya ve farkl kimliklerin farkl ihtiyalarn ortaya koymaya balamasyla beraber temsili demokrasinin kstlar ve sorunlar daha fazla konuulur hale geldi. Temsili demokrasinin nemli sorunlarndan birisi ounluu temsilen seilen vekillerin farkl gruplarn ihtiyalarn dillendirmede ve grnr klmada yetersiz kalmalardr. Dahas, merkezde durmann getirdii miyoplukla seildii ounluun taleplerini dillendirmede de yetersiz ve/ya kstl kalabilir. Yurttalar temsil etmeleri iin seilen vekillerin, karar verme ve politika yapma srelerinde yurttalarn ihtiyalarn karlamayan kararlar vermeleri ya da yurttalarn taleplerine sarlamalar olasdr. Byle durumlarda yurttalarn taleplerini veya ihtiyalarn duyurmak iin rgtlendiklerine tank olabiliriz. Karar verme ve politika yapma srelerine katlmak ve sz sahibi olmak iin rgtlenen yurttalar karlk bulmayan ihtiyalarna ilikin yapsal deiiklikleri talep edebilirler.1 Genellikle katlmc sivil toplum rgtleri araclyla rgtlenen yurttalar, taleplerini dile getirmek ve grnr klmak iin kampanyadan raporlamaya kadar farkl yollar seebilirler. Bu blmde ncelikle karar verme ve politika yapma srelerine dahil olmak iin kullanlan metodlar ksaca tanmlanmaya allacak ve Trkiyeden rneklerle zenginletirilecektir. Ardndan savunuculuun, yurttalkla ilikisi tartlacaktr. Blmn nc ksmnda, Adrese
1 Aksakolu, Yiit.STKlar in Savunuculuk Rehberi, Katlmc sivil Toplum Gelitirme Merkezi, 2006.

KARAR VERME VE POLTKA YAPMA SRELERNE KATILIM

Yurttalarn karar verme ve politika yapma srelerine katlm, zellikle, son 20 ylda artarak tartlmaya balanmtr. Katlmc sivil toplum rgtlerinin says dnyada ve Trkiyede artarken, hizmet odakl alan rgtlerin says savunuculuk odakl alan rgtlerin saysnn 2-3 katdr. Sre iinde savunuculuk odakl alan rgtlerin says ok olmasa da etki alanlar genilemitir. Bu srete yurttalarn aktif katlmn arttrmak iin farkl mekanizmalar ve yollar ortaya kmtr. Bu mekanizmalar farkndalk yaratmaktan, kampanya rgtlemeye kadar eitlilik gstermektedir. Katlm arttrmak iin, farkndalk yaratmak nemli yollardan biridir. Farkndalk yaratmak, yurttalarn belli bir konuda birikimlerini, deneyimlerini ve/ya bilgilerini arttrmay amalamaktadr. Farkndalk yaratmak, belli bir tema hakknda olabilecei gibi, genel olarak savunuculuk yollar hakknda da olabilir. Farkndalk yaratmak iin yaygn yntemlerden birisi eitimler dzenlemektir. Savunuculuk ve politikalar etkileme konusunda katlmc sivil toplum rgtlerini glendirmek iin dzenlenen eitimler, hem katlm yollar konusunda katlmc sivil toplum rgtlerini glendirmeyi amalam, hem de katlm arttrmak iin farkl yollarn bilgisinin dalmn salamtr. stanbul Bilgi niversitesi STK Eitim ve Aratrma Birimi, Katlmc sivil Toplum Gelitirme Merkezi (STGM), gibi katlmc sivil toplum rgtlerini desteklemeyi amalayan kurumlar, savunuculuk ve politikalar etkileme konusunda 2006dan beri eitimler dzenlemektedir.

14

Eitimlerde tartlan konular ve deneyimleri toparlayan yaynlar da sahada farkndaln ve birikimin artmasn salamaktadr. Yine ayn kurumlar tarafndan hazrlanan ve dijital olarak herkesin kullanmna ak olan kitaplar sahann zenginlemesini salamaktadr.2 Farkndalk yaratmak iin tematik olarak dzenlenen faaliyetler arasnda seminerler, konferanslar gibi yeni tartma alanlar aan aktiviteler sralanabilir. Farkndalk yaratma ve yeni tartma alanlar ama anlamnda yaplan konferans faaliyetlerine rnek olarak, nclerden, Helsinki Yurttalar Dernei tarafndan 2002 ve 2003 yllarnda dzenlenen nsan Haklarnda Yeni Taktikler konulu alma gruplar ve konferans faaliyeti verilebilir.3

zleme srecinde mevcut politikalar, uygulamalar ve/ya kanunlar, ilgili znelerin kanunlar gz nne alnarak incelenir. zleme uzmanlar tarafndan yaplabilecek bir uygulama olduu kadar, dorudan yararlanclar tarafndan da yaplabilir.
Farkndalk yaratma konusunda yaplan faaliyetlerden bir dieri ise raporlamadr. Raporlama sahaya giren bilginin nitelii ve kontrol asndan nemli bir faaliyettir. Katlmc sivil toplum rgtleri tarafndan retilen raporlar belli bir alan hakknda alternatif bilginin retilmesini salar. Bilgiyi toparlayan ve yorumlayan zne, ihtiya sahipleri olunca bilginin getirdii gten kaynaklanan asitmetri bozulur ve katlmc sivil toplum rgtleri de srete grlerini ortaya koyabilir. Dolaysyla ilgili politikalara da mdahale edebilir. zellikle son 10 ylda eitim, salk, g, sosyal politika gibi farkl alanlarda Eitim Reformu Giriimi, Trkiye Ekonomik ve Sosyal Etdler Vakf, Sosyal Politika Forumu,
2 detayl bilgi iin baknz: www.bilgi.edu.tr, www.stgm.org.tr. 3 detayl bilgi iin baknz: http://www.hyd.org.tr/?pid=179, http://www.newtactics.org/

Pozitif Yaam Dernei gibi katlmc sivil toplum rgtleri tarafndan pek ok rapor retilmitir.4 Bu raporlar bir taraftan farkl bir perspektiften ilgili durumu deerlendirirken, bir yandan da grnmez olan konular ortaya karmaya yaramlardr. Bir baka farkndalk yaratma arac ise kampanyalardr. Kampanyalar, bir yandan kamuoyunda belli bir konu hakknda farkndalk yaratmaya yararken, dier yandan eitli eylemlerle ve/ya performanslarla talepleri ortaya koyarlar. Son dnemde ses getiren kampanyalar arasnda, 2007 ylnda Trkiye Kyotoyu mzalasn kampanyas5, 2002 ylnda Irakta Savaa Hayr
4 detayl bilgi iin baknz: www.tesev.org.tr/, www.erg. sabanciuniv.edu/, www.spf.boun.edu.tr, www.pozitifyasam.org

5 detayl bilgi iin baknz: http://www.kyotoyuimzala.com/, http://www.savaskarsitlari.org/arsiv.asp?ArsivTipID=9&ArsivAn aID=37811,

15

kampanyas, 2002-2004 yllar arasnda yrtlen TCK Kampanyas saylabilir. Karar verme ve politika yapma srelerine katlmann bir dier yolu izlemedir. zleme, hem raporlama, hem de kampanya srecinin ilk aamas olarak kurgulanabilen, mevcut durumu tespit iin yaplandrlan bir metod olarak kullanlabilir. zleme srecinde mevcut politikalar, uygulamalar ve/ya kanunlar, ilgili znelerin kanunlar gz nne alnarak incelenir. zleme uzmanlar tarafndan yaplabilecek bir uygulama olduu kadar, dorudan yararlanclar tarafndan da yaplabilir. Hizmetlerin dorudan yararlanclar tarafndan izlendii durumlara katlmc izleme ad verilir. Adrese Byte projesi, katlmc izleme metodunu kullanan ve bu yolla katlmclarn glenmesini amalayan bir projedir.

dzeyde seilmi karar vericiler, valiler ve kaymakamlar yerel dzeyde atanm karar vericilerdir. zmeye altnz sorun iin ulusal, yerel ve uluslararas dzeylerde, atanm veya seilmi karar vericileri etkileme srecidir.6 Adrese Byte Projesi de bu kapsamda, bir savunuculuk faaliyetidir. Savuculuk projelerinin hedeflerine ulaabilmek iin belirledikleri yntemler vardr. Bunlar; kampanyaclk, lobicilik, model yaratma, gndem oluturma, raporlama gibi farkl yntemler olabilir. Adrese Byte projesinin, bu anlamda kendisine belirledii yntem katlmc izleme yntemidir. Bir Savunuculuk Arac Olarak Katlmc zleme 7 spanyolcada kazmak anlamna gelen cavar ilk defa izleme sreci iin Homero Fuentes tarafndan bir metafor olarak kullanlmtr.

ADRESE BYTE VE KATILIMCI ZLEME

Savunuculuk ve zleme Savunuculuk, STKlarn ortak bir kar iin herhangi bir kamu politikasn etkileme giriimidir. Karar vericileri etkileyerek, yasalar veya politikalar toplumdan dlanm kesimler lehine deitirmek iin, bilgiyi stratejik olarak kullanma sreci olarak da tanmlanabilir. Savunuculuk, politika veya yasa deiiklikleri talep etmeyi veya yaplan deiikliklere katkda bulunmay amalar. Politika ve yasa deiikliklerinde karar vericiler nemli bir konumdadr. Karar vericiler, yerel, blgesel, ulusal veya uluslararas dzeyde, atanm veya seilmi kiiler olabilir. rnein, bakanlar ve milletvekilleri ulusal 16

Adrese Byte Projesi bir savunuculuk faaliyetidir. Savunculuk projelerinin hedeflerine ulaabilmek iin belirledikleri yntemler vardr. Bunlar; kampanyaclk, lobicilik, model yaratma, gndem oluturma, raporlama gibi farkl yntemler olabilir. Adrese Byte projesinin, bu anlamda kendisine belirledii yntem katlmc izleme yntemidir.
6 Aksakolu, Yiit. A.g.e., s:4. 7 Katlmc zleme kavramnn aklanmasna ynelik olan ksmda Participation and Civic Engagement adl metinden yararlanlmtr. http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/ TOPICS/EXTSOCIALDEVELOPMENT/EXTPCENG/0,,contentMDK:2 0509352~menuPK:1278203~pagePK:148956~piPK:216618~th eSitePK:410306,00.html

C A V A
(Balam)
Context Archive

R
Report

(Ariv)

(Ziyaret) (Analiz) (Raporlama)

sonulanmas srelerine aktif katlm gsterdikleri ve sonular takip edecek admlarn gelitirilmesi srecinde mdahil olduklar bir sretir.

Visit

Analysis

Farkl dzeylerdeki paydalarn belirli bir proje, program ya da politikann izleme srecine dhil olduklar, izlemenin ierik geliimi, yrtlmesi ve

zleme ve deerlendirme almalarnn gvenilir ve sorunsuz bir ekilde gereklemesi iin gerekli baz kriterlerden bahsedilebilir.

1 2 5

zlemenin yaplaca alann bilgisini elde etmek iin, yerel aktivitelerin, genlik alannda verilen hizmetlerin ve kimler tarafndan nasl verildiinin alt yap bilgisine ( genlik alanndan alan ka kurum var? Ne tr ve ne kadar proje ve etkinlik var? Bunlar kimler yapyor?) ve durumuna ncelikli olarak ulamak gereklidir. Bylelikle neyin izleneceine ilikin sz konusu hedefler belirlenebilir.

Genlik alannda mevcut gncel verileri, bilgi kaynaklarn srekli takip etmek ve bunlar arivlemek izleme faaliyetinin ynn izmekte yardmc olabilir.

3 4

Toplanan verilerin niteliini dikkatlice deerlendirmek ve snamak, izlemenin gvenilir veriler elde edip etmediini grmek iin gerekli bir ilemdir. Bunun iin uzman danmanl sz konusu olabilir; akademiyle ibirlii erevesinde ortak bir sre yaratlabilir.

zleme sonucu elde edilen verilerin ve yukardaki sreten gemi verilerin ifa edilmesiyle adresi belirlenmi sorunlarn zmne ilikin yollar oluturulabilir.

Sreklilemi bir ekilde genler zerindeki basknn, olumlu veya olumsuz uygulamalarn kapsamn tayin etmek ve lmek izlemenin hedeflerini ve biimini revize etmek iin nemli olabilir.

17

ZGRLK zleme ekiplerinin izleme srecini gerekletirirken herhangi bir bask altnda kalmamas gerekir. zlemenin tarafsz olabilmesi iin bu nemli bir arttr. Dier yandan izlemenin yntemi ne izleyenin inisiyatifinde ne de izleme programn planlayan dier insanlarn inisiyatifinde olmaldr. Sre ierisinde srekli bir renme sreci geirilmeli ve yntem ortak admlarla belirlenmelidir.

SORUMLULUK VE METODOLOJ zlemeci att her admn hesabn verebilmeli; ancak bylelikle hak ihlalinin yaand veya izlemeye konu olan durumun srecinin deerlendirilmesinde nesnel ve kesin bilgilerin snanabilirlii sz konusu olabilir. te yandan yanl veya eksik verilerin yeniden deerlendirilmesinde potansiyel hatalardan saknlm olunur.

TEKNK KAPASTE

zleme ve deerlendirme almalarnn gvenilir ve sorunsuz bir ekilde gereklemesi iin gerekli baz kriterlerden bahsedilebilir.

zleme yaplacak alann bilgisi ve deerlendirilecek kriterlerin kendisi gz nnde tutulmaldr. Dolaysyla izlenecek alan srekli yakn takipte olmaldr.

EFFAFLIK Elde edilen veriler ve nasl elde edildii kamuoyu iin anlalr, gvenilir ve ak olmaldr. te yandan verilerin zel ve kamusal olarak ayrmnn yaplmas, zel verilerin ise gvenli bir ekilde korunmasna ilikin salam bir veri depolama sistemi olmaldr. Elde edilen verileri belirli periyotlarla (3 Ayda bir, 6 Ayda bir) rapor halinde kamuoyuna duyurmak izleme sisteminin ktlarnn grnrl ve ulalabilirlii iin nemlidir.

Katlyorum. O halde gzm zerinizde!

18

Klasik izleme ve katlmc izlemenin farkl yntemleri aadaki gibi emalatrlabilir:8

Klasik zleme
Sreci kim planlar ve yrtr? Ana Paydalarn/Yararlanclarn Rol Baars nasl llr? Yaklam st dzey ynetici veya uzmanlar

Katlmc zleme
Yereldeki kiiler, proje katlmclar ve paydalar; ounlukla bir kolaylatrcnn desteiyle Yntemi tasarlar, veriyi toplar ve analiz eder, ktlar paylar, somut eylem planlar gelitirir Gstergeler ieriden belirlenir, arlkl olarak nitel gstergeler ierir Srete uyarlanabilir

Sadece bilgi salarlar Dardan belirlenir, arlkl olarak nicel gstergeler ierir nceden belirlenir

Katlmc izlemenin en nemli zellii; ana paydalarn aktif katlmdr.

Katlmc izlemenin sreci, aadaki gibi emalatrlabilir:

Harekete Gein

Paydalar Belirleyin

Amalar Belirleyin

Gstergeleri Gelitirin

Sonular Paylan

Sonular Analiz Edin

Bilgi Toplayn

8 IDS Policy Briefing: Participatory Monitoring and Evaluation: Learning from Change)

19

Adrese Byte projesinin k noktas genlik politikalar geliim srecinde, gittike daha fazla ekilde beliren, genlerin katlmna duyulan ihtiyatr.
Katlmc izleme nemlidir; nk: Birinci dereceden etkilenenlerin ihtiyalarna ve isteklerine daha kapsayc ve hzl cevap verebilecek deiimlerden renmeyi salar, Etki analizi iin dorudan yararlancnn katlmn salayan bir yntem nerir, Yaplan izleme almasna ynelik aidiyet duygusu gelitirir, Yararlanclar konu zelinde glendirir, Hesap verebilir ve effaf bir sre zerinden yrr, Sonular dorultusunda doru ve etkili eylemlerin gelitirilmesini salar. Katlmc izlemenin ana ilkeleri de u ekildedir: Ana paydalar aktif katlmc olmaldr. / Sadece bilgi kayna deillerdir! Yereldeki katlmclarn analiz etme, sorgulama ve eyleme geme ynnde kapasitelerini gelitirmelidir. Farkl dzeydeki paydalarn beraber renmelerini salamaldr. Sonucunda ortaya kacak eylem planna ynelik ortak taahht gelitirmelidir. Adrese Byte projesi, genlik alannda genlerin aktif katlmc olarak yer aldklar bir katlmc izleme projesidir. nk genlik alannda yaplacak bir izlemenin en etkin ekilde; bizzat hizmetlerin dorudan etkileneni olan, kendi ihtiyalarn tanmlayabilen ve bu ihtiyalar gnlk hayatnda deneyimleyen genler tarafndan yaplabileceini dnyoruz. Bu zleme Aracn Kullanmak Genel Olarak Katlmc sivil Alann zleme Biimine Ne Katyor? Genel olarak Trkiyede ynetiim kavramnn uygulama alanlarnn genilemesi, zel olarak da ihtiya temelli ve etkili bir genlik politikas geliimi iin, genlerin kendileri ile ilgili karar srelerine katlm kadar; bu kararlarn uygulanma aamasnn izlenme srecine katlmlar da nemlidir. Genler, kendi ihtiyalarn ve haklarn tanmlama ve ifade etme ynnde glendirilmelidir. Katlm, demokratik dzenlerin sadece bir kts deil ayn zamanda temeli olduu iin; bu durum, demokrasi kltrnn gelimesine katk salayacaktr. Bu kapsamda, Adrese Byte projesinin k noktas, genlik politikalar geliim srecinde, gittike daha fazla ekilde beliren, genlerin katlmna duyulan ihtiyatr. 16 farkl ilde genler tarafndan, yerellerindeki genlik hizmetlerini izleme sreci sonunda ortaya kan bu raporun lkedeki genlik politikalar geliim srecine katk sunmas beklenmektedir. Bu almann, devlet tarafndan sunulan hizmetlerin dorudan yararlanclar tarafndan izlenmesi anlamnda, katlmc sivil alana bir model oluturmas hedeflenmektedir. Bir Adrese Byte Hikyesi: Kim Tarafndan? Kime Ynelik? Kimin Finansmanyla? Adrese Byte Projesi 16 farkl ilde genler tarafndan, genlere hizmet veren 5 kurum izlenerek yrtlmtr. Projenin saha faaliyetleri Toplum Gnllleri Vakf tarafndan koordine edilirken; ierik destei stanbul Bilgi niversitesi Genlik almalar Birimi ve stanbul Bilgi niversitesi Katlmc sivil

20

Toplum Kurulular Eitim ve Aratrma Biriminden alnmtr. Projenin finansal desteini Avrupa Birlii Trkiye Delegasyonu ve National Endowment for Democracy (NED) salamlardr.

KATILIMCI ZLEMEY DEERLENDRRKEN

Adrese Byte srecinde katlmc izleme metodunu kullanan proje gnllleri, metodu deerlendirdiler. Katlmc izlemenin neler rettii sorulduunda:
Katlmc izleme ne retti, retti mi? Hak arama yntemlerini ve haklarmz sorgulamay, Politika srelerine, uygulamalara ve kurumlara eletirel gzle bakmay, Kurumlardan ve alanlarndan zaman zaman tatmin edici cevaplar gelmeyebileceini, alanlarn kiisel inisiyatiflerinin, ynetmeliklerin ve yasalarn nne geebildiini, Haklar ve uygulamalar konusunda aratrmac olmak gerektiini, Vatandalk bilincinin ve haklarn stne dmenin srece katlm saladn, Kurumlarn zaman zaman kendi ynetmeliklerini bilmediini, Genlerin kendilerine hizmet veren kurumlar hakknda bilgi sahibi olmadn, Genlerin bu kurumlardan aldklar hizmetler konusunda neden bilgi sahibi olmadklarn sorgulamadklarn, Hizmet veren kurumlarn kendilerini yeterince tantmadklarn, Genlere ilikin karar verme ve politika yapma mekanizmalarnda genlerin olmadn, zleme srecinin genlerin kendilerine olan gvenlerinin artmasnda nemli etkisi olduunu, n aratrmann nemli olduunu, Kurum ve hizmet alan arasndaki iletiim eksikliini, Kurumda alanlarn gen dostu olmadn, Verilen hizmetlerin ve verilmesi gerekenlerin aslnda bir ltuf deil, gereklilik olduunu ve bunlarn bizim haklarmz olduunu, Genellikle kurumlarn engelli dostu olmadn, Genlik hizmetlerinin yetersiz olduunu, Kurumlarn genel anlaynda toplumsal cinsiyet eitlii olmadn, rendik.

Artk gzm bizim mahallenin genlik merkezinin zerinde.

21

Gnll genlerin yukarda da sralad gibi, genler hizmet aldklar kurumlar hakknda geni bilgi edinmiler ve haklarn talep etme srelerini renmilerdir. Katlmc izleme metodu genlerin kurumlar hakknda da bilgi edinmesine (tzkleri, grevleri gibi) yardmc olmutur. Katlmc izleme ncesi yaplmas gerekenleri katlmclar aadaki gibi sralamlardr.
Katlmc izleme ncesi hazrlk sreci Katlmc izleme ncesinde i blm (grev dalm) ak bir ekilde yaplmal. Hizmet veren kurumlara gidilmeden nce haklarnda aratrma yaplmal ve bilgi edinilmeli. Katlmc izleme yapmaya balamadan nce temel sorulardan haberdar olunmal. Katlmc izlemeye balamadan nce, ilgili hizmeti daha nce alanlarla balantlar kurulmal. Daha nce katlmc izleme yapanlardan deneyimleri renilmeli ve bir izleme stratejisi belirlenmeli. Katlmc izleme iin ilgili kurumlardan randevu alnmal. Katlmc izlemeden nce prova yapmal ve senaryo yazp rol bimeli. zlenecek kurumlarn adresleri belirlenmeli. Hizmet veren kurumlara ilikin olumsuz yarglardan arnmal. Kurumlara girilerde yasal yollar izlenmeli. Mevcut kurum hakknda daha nceden bilgisi olan kiilerle grp bilgi alnmal ve deneyim paylalmal. zleme formu okunup incelenmeli. zleme takvimi belirlenmeli.

Kurumu izleme srasnda yaanabilecek olumlu ve olumsuz olaylar aadaki gibi sralanmtr.
Katlmc izlemenin zayf ynleri Alnan bilginin doruluu hakknda phelerin bulunmas. Gzlemcinin bilgi ve donanm eksiklii olabilir. Gzlem formu gerekli alanlar kapsamayabilir. Gzlemcinin deneyimlerini aktarmda eksik davranabilmesi. Gzlemcilerin izlemelerden edindikleri deneyimlerini paylaarak, izleme yapmam olan gzlemciyi etkilemeleri. Yaplan izlemenin zamanlamasnn yanl olmas. Daha nce benzer yntemin uygulanmamas ve rneinin bulunmamasndan kaynaklanan sorunlar. Kurum izlemelerini hep ayn kiilerin yapmas ve tek ynl baka sahip olmalar. Kurumdaki alanlarla yaknlk ve yaknln nesnellii etkilemesi. Gzlem yaplacak olan kuruma girememe. Gen olduu iin sorguya ekilme Kurumun ileyiini bilmeme. Yaplan gzlemin sorular doru ifade edilemedii iin eksik kalmas.

Bir gen olarak hangi kamu hizmetlerinden yararlandm bilen var m?

22

Katlmc izlemenin gl ynleri Farkl bak alarnn yansmasna imkan salamas. zlenilen kurumlarla ilgili bilgi sahibi olunmas ve elde edilen bilgilerin paylalabilmesi. Hizmet almadmz bir kurumlarn ileyilerinin farkna varlmas. Ynetmelik ve uygulamann farkllklarnn tespit edilmesi. zleme yaplan kurumlara dahil olmak iin harekete geilebilmesi (rnein genlik meclisine ye olmak). Daha nceden kullanlm bir yntem olmad iin katlmc izleme ynteminin dier kurululara rnek oluturmas. Bu yntemle sorunun gerekliine kant oluyoruz! Birebir grme olduu iin bilgi edinmeden ziyade kurum alanlarnn davranlarnn da gzlemlenebilmesi.

ADRESE BYTE TARHE DENEMES

Gkda Gktepe ve Yrk Kurtaran

Adrese Bytein tarihi, daha bu proje, bir fikir halindeyken 2007 yaznda stanbul Bilgi niversitesindeki Genlik almalar Birimi ofisinde yaplan bir toplantya dayanyor. Senelik program zerinden konuurken herkes aklndakini paylayordu. Yeni bir ey yapmak istiyorduk. Tm bu politika mevzusu konuulurken zellikle Trkiyedeki kadn hareketinin getiimiz 15 senede yapt sramadan da esinlenerek onlarn neyi nasl yaptna daha bir merakla baklmaya balanmt. Tm bu konumalar sonucu konuma deil de karlkl kafa ama, fikir arptrma diyelimTrkiyedeki genlik alanyla ilgili de baz tespitler yapld. Tabi bu tespitleri sralamak kolay olmad. Oysa tm bu konumalar taraf olduumuz konularda ikayet edip zm bulmaya altmz yzlerce cmleden ibaretti. Hazrlk Toplantlar Tabi tm bu sreci dnrken acaba kimler bu almalarda yer almak ister diye de kafa patlatld. zleme diyoruz politika diyoruz ya, bu dilden anlayacak kiilerle (dikkat rgtlenme deil) tartma ihtiyac vard. Uzun uzun bu ii neden yapacamz konumadan sadece naslna beraber karar verebileceimiz arkadalarla irtibata geildi. Tm sreci beraber tasarlamada eer zne ki bu durumda buradaki arkadalarmz iin iinde olmazsa yeterince katlmc olamayabiliyor. Bu aamadan sonra temel alma biimimiz bu almay yapmak isteyen arkadalara alan amak ve imkan salamak biiminde oldu. Youn bir telefon ve e posta trafii zerinden Malatya, Kocaeli ve Samsunla anlatk. Dediler ki hakl olarak bu i ok soyut. Sizden birileri gelsin gnlllere beraber bu ii anlatalm. Malatya ve Kocaeliye gittik. Samsun sradaki hedef... 23

Katlmc izleme sonras yaplanlar aada sralanmtr.

Katlmc izleme sonras; Katlmc izleme sonras ilgili kurumlar hakknda raporlar hazrland. Gzlemi yapan ekipler ierisinde ilgili kurumlara ilikin gzlemler tartld ve kurumlarn eletirisi yapld. Gzlemciler haklarn rendiler. Sonraki izlemeler iin deneyim kazanld. Yeni projeler iin fikirler retildi. Raporlar tm ekiplerle paylald. renilenler evredeki genlerle paylald. Bilgi edinilen kurum daha iyi tannd. Kurumlardan daha fazla faydalanlmaya baland. Katlm mekanizmalarna etki edebilme olana yakaland.

Bu toplantlarda daha ok bu ii neden yapmamz gerektii zerine sohbetler yapld. Sonuta irtibata getiklerimiz iin olay net, ama herkese de anlatmak gerekiyor uzun uzun. Ahali de hakl: Neden izleme? diyor, Somut deil diyor, Ne politikas? diyor Kocaelide Glck Belediyesine ait bir Kltr Merkezinde 2 gnlk bir alma yaptk. kinci gn kar yamaya balaynca bir dostun evine katk. Darda kar, ierde soba, yemekli kahkahal bir alma yapmtk.

lk alma Ziyareti Tm bu gelimeler yava yava hayatmz enlendirmeye balarken alma ziyaretleriyle izlemeleri birletirelim demitik .9 Ak ar yapmadk nk hangi illerden kimin gelecei az ok belliydi. Yolda bize Samsun ve zmir gerekten tesadf eserikatld. Tam balayacakken abi sen de gelsene bak yle yle bir durum var vakasyla ayaklar yere basan bir balang yapma frsat bulduk zmirde. Samsunda ans eseri bir yol arkada bulduk, ok da iyi oldu. Arada Ankaraya bir karma denemesi yaptk, arkadalar ilgilenmedi. Ol(a)mad. Mart 2008de bu illerden gelen (her ilden iki demitik) genlerin zellikle politika oluturma, savunuculuk yapma gibi konularda genlik alan dndaki STKlar ne yaptn dorudan deneyimlemesine ynelik bir alma oldu. ok elendik. Ayrca bir ok farkl kurumun izleme dahil hangi yntemlerle kendi alanlarnda politika oluturma srelerine baktn bizzat karlkl tartma imkan bulduk. 10 gnde yaklak 25 kii ve kurumla yz yze grme imkanmz oldu. alma ziyaretlerinin son gnnde katlmclarla neye nasl baklacana dair bir taslak rapor format da hazrladk. Kolay olmad.
9 Bahsetmeden gemeyelim, bu ilk sene ad daha Adrese Byte olmayan izleme projesini Ak Toplum Enstitsnn (www.osiaf.org.tr) katklaryla, alma ziyaretlerini de Olof Palme Merkezinin (www.palmecenter.se) desteiyle hayata geirdik. Teekkr unutmamak lazm bu iki kuruma da...

Tm sreci beraber tasarlamada eer zne ki bu durumda buradaki arkadalarmz iin iinde olmazsa yeterince katlmc olamayabiliyor.
Malatya iin de nce okul kantininde bir ekiple o kadar insan arasnda bir toplant yapmaya almtk. Daha sonra bu sefer iki kii tekrar giderek souk il halk ktphanesinde, bir sabah da neredeyse kapda kalarak iki gnlk bir toplant yapma imkanmz olmutu. Bu maceradan aklmda kalan Kahramanmara Malatya arasndaki otobs yolculuunda rahatszlanmam ve STK dayanmas saolsun Malatya AEGEEnin bize evini amas oldu. 24

Ama baknca, galiba az ok deitirmeyle, bunu kullanyoruz. E fena olmam demek... Bu arada bir de baktk ki bu izleme iinin ad Adrese Byte olmu. lk abalar Amatrlk diz boyu; disiplin sfrdan hallice; akas ilk tecrbe iin de kalka renmeye baladk. Her ilde yeni arkadalarla tantk. Adrese Byte ziyaretlerindeki anekdotlarla gldk. Aldmz geri bildirim zerinden bu seneyle ilgili belki de en nemli kazanmlardan biri, bu ii yerelde rgtleyen arkadalarn kendi yerellerine baka bir gzlkle bakabilmeleri konusunda alm olduumuz yoldur. zellikle ilk sene emei geenleri ismen olmasa da burada anarak teekkr etmek hem bizleri hem onlar iyi hissettirecektir sanrm. Yeni Bir Ortaklk in iine TOG girdi. Zaten bizlerin irtibata getii genler Toplum Gnllleriydi. Fslt gazetesi yava yava almaya balad. Vallahi biz rgtlemedik. Konseyler, e posta gruplar derken bir baktk, olmu. Bu ii yapan arkadalarn sahiplenmesiyle hem baka arkadalar aramza katld, hem de TOGun kurumsal bir ortak olmas gerekleti. Bunun ilk somut kts Samsun 19 Mays Genlik Merkezinde, 2008 sonbaharnda 3 gnlk bir paylam toplants oldu. Bu gnden itibaren finansman TOG salamaya balad. Bilgi niversitesi Genlik almalar Birimi de yava yava ii bizzat rgtleyen deil modeli devreden ve iin daha kalem kat iine bulaan bir yann tutmaya balad. Hem bu ii kendi yerelinde rgtleyenlerin bir bulumas, hem de yeni rgtlenmelerden bu ii sahiplenmek isteyenlerin toplants olarak Adrese Byte tarihine getik. Yine kararlar alnd, formlar gncellendi, deneyimler paylald. Motivasyon tam ve saha...

Arada ile gidip ekiplerin deneyimlerini onlarla sohbet ederek videoya ekme imkan bulduk. 2010-2011 Dnemi Arlkl olarak 2009daki izlemeler zerinden elimizde birok izleme raporu var. Bunlar zerinde altk. Projenin finansmanyla ilgili yeni destekiler bulundu.10 Ayrca stanbul Bilgi niversitesi STK Eitim ve Aratrma Birimi11 de artk bu almaya ortak oldu. Rapor bitti. Bu iin yerelde nasl rgtlendiine ynelik tm deneyimlerin de olduu bir kitapk oluturuldu. Buna bir de dokmantasyon film eklendi. Projenin internet sitesi yayna balad12. nternet sitesinin yannda bir de projenin blou yayna balad13. 2009 ylnn son aylarndan 2011 ylnn Haziran ayna kadar 16 ilde 250den fazla Toplum Gnlls, Adrese Byte Projesinde yer ald. Proje illerinde almalarn balangc 2010 ylnn Mart aynda gerekletirdiimiz Proje Eitimi ile balang ald. Eitim boyunca nceki deneyimlerimizi, katlmc katlmc sivil izlemeyi neden yaptmz, izleme almasnn ynteminin neler olduunu, ve bu
10 2009 sonbaharnda nce National Endowment for Demoacracy (NED) (www.ned.org), daha sonra da Avrupa Birlii Trkiye Delegasyonu (http://ec.europa.eu/) Adrese Bytein yaklak 16 aylk destekisi oldular. 11 detayl bilgi iin baknz: http://stk.bilgi.edu.tr/ 12 detayl bilgi iin baknz: www.adresebuyutec.net 13 detayl bilgi iin baknz: http://adresebuyutecgunlugu.blogspot.com

25

almalar illerimizde hangi biimlerde rgtlenerek yapacamz konutuk. Be kamu kurumu, 167 kere 16 ilden gen arkadalar tarafndan izlendi. Bu sre zarfnda izleme ve politika almalarnn soyutluu, gndelik yaamda birebir karlnn bulunmamas, sonularnn ancak uzun vadede grlebilecek olmas birok arkadamzn motivasyonunu etkiledi, proje ekibinin ok daha fazla aba sarf etmesine neden oldu, ama oldu. Temmuz aynda bir ara deerlendirme toplants gerekletirdik. almalarmz yrtrken yaadmz sorunlar, projenin ikinci dneminde nasl devam etmemiz gerektiini konutuk. Sonrasnda Eyll aynda tekrardan bulumak zere ayrldk. Eyll aynda tpk 2008 ylnda, sonucu Adrese Byte projesi olan, alma Ziyaretlerine benzer bir etkinlik daha yaptk. Kendi alanlarnda izleme yntemini kullanan, savunu almalar yrten 11 katlmc sivil toplum kuruluunu proje gnllleriyle birlikte ziyaret ettik. Kendi deneyimlerimizden bahsettik ve yerellerimizde yrttmz almalarn niteliini arttrmak iin yeterince bilgi ve ara elde ettik. 2011 ylnn Ocak ayna geldiimizde, proje gnllleri yerellerinde izleme almalarn noktalamt. ubat sonunda almann ktlarn nasl paylaacamz konumak ve yaptmz almann etkilerini arttrmak iin ne tr aralar kullanmamz gerektiini kararlatrmak zere stanbulda bulumutuk. ubat aynda elde ettiimiz ktlarn tmn karar alclarla, kanaat nderleriyle, kamu yetkilileriyle ve kamuoyu ile paylatk. Lobi Maratonu adn verdiimiz bu etkinlikte genler kamu kurumlaryla kendi ihtiyalarn konumak zere bir araya geldi. Mays aynda projenin ktlarn Trkiyenin nde gelen gazetecileriyle, ke yazarlaryla ve benzer yntemler kullandmz katlmc sivil toplum kurulularyla yaptmz iki toplantyla paylatk. 26

Proje 2011 ylnn Mays aynda son buldu. Projenin sonunda bir dokmantasyon film, bir web sitesi, bir proje rehberi, bir proje raporu, etkinliklerin zet kitapklar oluturuldu. Bunun yan sra 250 gen gnll birer yurtta olmann nemli gerekliliklerinden biri olan kamuyu izleme konusunda deneyim kazand. Bundan Sonras 2008 ylndan 2011 ylnn Mays ayna geldiimizde elimizde Trkiyede daha nce elde edilmeyen birok deneyim birikti. Trkiyedeki milyonlarca gencin bir arada, demokratik yollardan haklarn aramalarna ilikin, birer yurtta olarak devletin kendilerine verdikleri hizmetleri izlemesi ve ihtiyalar erevesinde yeni taleplerde bulunmasna ilikin yeni bir yntem, yeni bir bak as elde ettik. Bundan sonraki srete de eldeki deneyimlerin nda projenin daha fazla, daha etkin aralarla yaygnlatrlmasna ilikin almalar srdrmek niyetindeyiz.

ADRESE BYTE PROJES ETM OTURUMLARI

(12-17 MART 2010) OTURUM: Ho geldiniz
Programda Yer Ald Gn/Oturum: 0. Gn Sre: 10 Dakika Ama: Proje eitiminde ilk adm atmak. Hedefler: Proje eitiminin aln yapmak. Katlmclarn yolculuklarnn nasl getiini, ulamda herhangi bir sorun yaayp yaamadklarn renmek. Tanma etkinlii iin ilk giriimde bulunmak. Uygulan: Tanma etkinliini yapacak eitmen katlmclara sorular sorar ve cevaplar yorumlar.

gre ayn saati gsteren birden fazla saat olabilir. Bizim elimizde yine nceden hazrlam olduumuz her saate karlk gelen 1 dakikalk performanslar var. Oturumu yneten kii, saat 3:00, yeni uyandn ve dn gece grdn korkun ryay anlatarak plates yapyorsun gibi bir grevi okur ve elindeki saat 3 gsteren katlmclar (kendi belirledikleri) sra ile kp belirtilen performans gerekletirirler. neriler/Grler: Her performansn en az dieri kadar keyifli ve zorluk derecesinin benzer olmasna dikkat edilmeli. Analog saat yerine dijital saat kullanlrsa 24 ayr zaman gsteren saat hazrlanabilir. Bylece herkes ayr performanslar sunar.

OTURUM: Teknik Bilgilendirme

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 0. Gn Sre: 10 Dakika Ama: Lojistik bilgilendirme yapmak. Hedefler: Katlmclarn eitim tarihinin son gnne kadar vakit geirecekleri mekan hakknda ve eitim hakknda teknik ve fiziki bilgi edinmeleri. Uygulan: Katlmclara otel, eitim program, eitimin genel hedefleri, programda uyulmas gerekli ve dikkat edilmesi gerekli noktalar anlatlr.

OTURUM: Saat Ka?

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 0. Gn Sre: 60 Dakika Gerekli Malzemeler: Her katlmc iin nceden hazrlanm, belli bir (tam) saati gsteren A5 boyutundaki saatler.

OTURUM: Proje ve Program Tantm

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 1. Gn 0. Oturum Sre: 60 Dakika Gerekli Malzemeler: Poster Kad,Tahta Kalemi, Bilgisayar, Projeksiyon, Projeksiyon Perdesi, Bilgi niversitesi Genlik almalar Birimi alma Ziyaretleri Grsel Dokmantasyonu Ama: Proje ve eitim hakknda genel bilgilendirme yapmak. 27

Ama: Katlmclar ile proje ekibinin kendilerini ortak bir rahat alanda hissetmelerini salamak. Hedefler: Katlmclarn ve eitmen ekibin kaynaabilecekleri, kendilerini rahat ifade edebilecekleri gvenli alan oluturarak kaynamalarn salamak. Uygulan: Hazrlam olduumuz saatleri katlmclara rastgele datyoruz. Katlmc saysna

Hedefler: Katlmclar projenin hedefleri, gemi almalar hakknda bilgilendirmek. Eitim sresince katlmclarn eitimi bir btn olarak alglayabilmeleri ve takip edebilmeleri iin eitim program hakknda bilgi sahibi olmalarn salamak. Uygulan: Proje Koordinatr projenin genel hedefleri ve hangi tarihten bu yana uygulandna dair bilgi verir. Sonra da projenin k noktasn oluturan alma ziyaretleri grseli projeksiyona yanstlarak katlmclara izlettirilir. Videonun hemen ardndan varsa genel cevaplanacak sorular alnr ve cevaplanr. Ardndan eitimin her oturumunun isminin yazd nceden hazrlanm A-4 katlar eitmen tarafndan bo bir duvara srayla aslarak oturumlar ksaca tantlr. neriler/Grler: Video gsterimi sonras projenin ieriine dair ayrntl sorular gelebiliyor. Bu durumda sorular sonraki oturumlar referans gstererek ertelemek gerekir. nk ou cevaplar eitim sresince dieroturumlarda veriliyor.

Hedefler: Yurttalk kavram hakknda gvenli bir tartma ortam salamak Genlerin yurttalk kavramn kendileri ile ilikilendirmelerini salamak Genlerin yurttalk kavramyla ilikilendirdikleri kavramlar dile getirmelerini salamak Yurttaln eitlik zerine kurulu ve katlmc sivil, siyasi ve ekonomik haklardan oluan bir btn olduu konusunda farkndalk yaratmak. Uygulan: Her katlmcya 2 tane yapkanl kat datlr. Her katlmcdan yapkanl katlar zerine yurttalk denilince aklnza gelen 2 kavram nedir? sorusunun cevabn ayr ayr yazmalar istenir. Katlmclara dnmeleri ve yazmalar iin 10 dakika sre verilir. Bu sre boyunca dncelerini birbirleri ile paylamamalar istenir. Katlmclar yapkanl katlara dncelerini yazdktan sonra duvara yapkanl katlarn yaptrr. Her katlmc duvara kavramlar yaptrdktan sonra, katlmclardan hem fikir olmadklar kavramlarn zerine farkl renkte bir kalemle iaret koymalar istenir. Katlmclara duvardaki tm kavramlar incelemeleri ve itirazlarn ortaya koyabilmeleri iin toplam 15 dakika verilir. Tm katlmclar ilgili kavramlar inceledikten ve itirazlarn ortaya koyduktan sonra tm grup ile kavramlarn gruplanmasna balanr. Birbirine benzer ya da ayn olan kavramlar katlmclarn katlm ve onay ile gruplanr. Kavramlar gruplanrken, katlmclardan neden hem fikir olduklar ve/ya olmadklar konusunda dncelerini sylemeleri istenir.

OTURUM: Yurttalk
Programda Yer Ald Gn/Oturum: 1. Gn, 1. Oturum ve 1. Gn 2. Oturum Sre: 120 Dakika Gerekli Malzemeler: Katlmc saysnn 2 kat kadar yapkanl kat, Poster katlar, Tahta Kalemi. Ama: Bu oturumun amac, eitlik zerine kurulu olan yurttalk kavramnn hangi nedenler dolay baz gruplar iin dezavantajlar gideremediini ve dezavantajl gruplar iin katlm yollarnn neler olabileceini tartmaktr.

28

Kavramlar hakknda tartldktan sonra, oturum T. H. Marshalln yurttal katlmc sivil, siyasi ve sosyal haklar olarak ayran ve tanmlayan almas paylalarak sonlandrlr. neriler/Grler: Uygulamann zmleme ksmnda aadaki sorular sorulabilir. 1. Nasl gitti? Kolay myd? Zor muydu? 2. Yurttalkla ilgili bir kavram bulma konusunda zor olan ne? Kolay olan ne? 3. Neden bu kavramlar yazdnz? 4. Nasl ilikilendiriyorsunuz? 5. Yurttalk ve eitlik arasndaki iliki sizce nedir? Her yurtta eit midir? 6. Sizce yurttalar birletiren/ortaklatran temel zellik(ler) nelerdir? 7. Yurttalk deyince hangi haklar aklnza geliyor? Duvardaki hak olarak tanmlanm alanlar snflamak isteniz, nasl tanmlardnz? 8. Sizce yurttalarn ayr ayr katlmc sivil, siyasi ve sosyal haklar nelerdir? Bilgi Notu: Bu oturumun sonunda T.H. Marshalln Sosyal Snf ve Yurttalk makalesinde tartt ana kavramsal ereve kullanlmtr. Yurttaln eitlik zerine kurulu; katlmc sivil, siyasi ve sosyal olmak zere temel hak alanndan olutuunu syleyen T.H. Marshalln ilgili makalesini Aye Bura ve alar Keyder tarafndan derlenen Sosyal Politika Yazlar isimli kitapta bulabilirsiniz.( T.H. Marhsall, Sosyal Snf ve Yurttalk, Sosyal Politika Yazlar iinde, derleyen Aye Bura ve alar Keyder [letiim Yaynlar: 2005], stanbul.)

OTURUM: Babil Kulesi - Dezavantajl Gruplar ve Katlm Yollar

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 1. Gn 3. Oturum ve 1. Gn 4. Oturum Sre: 180 Dakika Gerekli Malzemeler: Rol kartlar, Apartman oturum izelgesi, Poster katlar, Tahta Kalemi. Hedefler: Dezavantajl olma ve dezavantajl yurttalar hakknda gvenli bir tartma ortam salamak. Hangi yurttalarn ve neden dezavantajl olabilecekleri konusunda tartma ortam salamak. Yurttalarn katlm yollar ve biimleri hakknda tartmak ve farkndalk salamak. Genlerin katlm, katlmlar nndeki engeller ve imkanlar tartmak. Temsili demokrasinin yan sra katlmc demokrasi yollar hakknda da farkndalk salamak.

29

Uygulan: Katlmclara uygulamann bir rol oyunu olduu ve temasnn yurttalk ve dezavantajl gruplar olduu konusunda bilgilendirme yaplr. Katlmclar baz sorunlarn yaand bir apartmanda, olaanst bir apartman toplantsna davet edilirler. Ardndan katlmclara eitmenler tarafndan rol kartlar ve apartman toplantsna davet mektubu datlr. Rol katlar ve apartman toplantsna davet mektubunu blmn sonunda bulabilirsiniz. Katlmclarn rol katlarn ve davet mektubunu okumalar iin zaman verildikten sonra, eitmenler dardan gelen uzman rollerini oynamaya balayarak apartman toplantsn aar. Toplant alnda, bu apartman toplantsnn dierlerinden farkl olarak, tm apartman sakinlerinin sz hakk olabilmesi iin dardan gelen uzmanlar tarafndan ynetileceini belirtir. Mektupta vurgulanan, rol oyunun snrlarn izen dzenei zetler. rnein, bu apartman toplantsnda, genel uygulamadan farkl olarak, oy verebilmek iin en az 2 yldr apartmanda oturuyor olmak art yoktur kararn tekrarlar. Temel roller ve toplantnn amac anlaldktan sonra, katlmclarn birbirleri hakknda daha fazla fikir sahibi olmalarn salamak iin, bir poster kat zerine apartmandaki sakinler ve apartmandaki yerleim yerleri izilir, nceden hazrlanr ve paylalr. Mektupta yer alan gndem konular zerinden, her birine en fazla 10 dakika ayracak ekilde, apartman sakinleri tarafndan, tartma yneticilerinin idare edecei tartmalar yrtlr. Hangi konuda daha fazla odaklanaca ya da tartmalarn nerede kesilecei eitmenlerin tercihine baldr. Gndemlerle ilgili tartmalar bittikten sonra, her sorunun/tartmann oylamas yaplr. Apartman sakinlerinin yeterince tarttna karar verildiinde moderatrler, yaplan oylamalarn da 30

iinde yer alaca bir tutanak hazrlayacaklarn syleyerek oturumun ilk blmn kapatrlar. Oturumun ikinci ksmnda zmlemeye geilir. Oturumun zmleme sorularndan bazlarn aada bulabilirsiniz. 1. Rol oyunu nasl gitti? 2. Nasl hissettiniz? 3. Hangi rol kendini dier sakinlere gre daha dezavantajl hissetti? 4. Rolnden tr sznn dinlenmediini ya da dikkate alnmadn hissettiin oldu mu? 5. Kararlar verilirken oylama (ounluk-aznlk) ynteminin kullanlyor olmas hakknda ne dnyorsun? 6. Gnlk yaantnda gen olduun iin dinlenmediin ve/ya dikkate alnmadn durumlar oluyor mu? Oluyorsa bunlar neler? 7. Oylama ynteminin uygun karar verme yntemi olduunu dnyor musun? 8. Oylama yntemi ile ihtiyalarn ve/ya taleplerinin karlanmadn dndn gruplar var m? 9. Bu konuda sence neler yaplabilir? zmleme tartmasndan sonra, genelleme blmnde katlmclarla Kymlicka ve Normann yurttalk tartmas paylalr. Ardndan temsili demokrasi ve katlmc demokrasi hakknda genel kavramlarla oturum kapatlr. neriler/Grler: Yukarda yazlan metod ile alrken, zellikle kalabalk gruplarda, tartma sresinin uzayaca gz nnde bulundurulmaldr. Bu yzden moderatrlerin zaman ynetimi konusunda duyarl olmalar nerilmektedir.

 Kalabalk gruplarla alrken, katlmclar tartma srasnda zaman zaman sz almakta zorlanabilirler ve/ya sz almaktan ekinebilirler. zellikle rol oyunu srasnda moderatrlerin katlmclar yreklendirmesi nerilmektedir. Katlmclara, rol oyunu srasnda binadaki yerleim dzenini hatrlatmakta yarar olabilir. Oturumun amacna ulamas iin temsiliyet ile ilgili tartma en nemli yer olabilir. Bilgi Notu: Bu oturumun sonunda Will Kymlicka ve Wayne Norman tarafndan tartmas yaplan yurttalk kuram, genelleme blm iin kullanlmtr. Bu kuramda Kymlicka ve Norman, yurttaln eitlik temelli bir stat olduunu, farkl aidiyet tanmlamalarn barndrabileceini ve demokratik mekanizmalar araclyla karar verme mekanizmalarna katlabileceini belirtirler. Kymlicka ve Normann ilgili makalesini, Aye Kadolu tarafndan derlenen Vatandaln Dnm: yelikten Haklara isimli kitabn iinde bulabilirsiniz. (Will Kymlicka ve Wayne Norman, Vatandan Dn: Vatandalk Kuramndaki Yeni almalar zerine Bir Deerlendirme, Vatandaln Dnm: yelikten Haklara iinde, derleyen Aye Kadolu, [Metis Yaynlar: stanbul], 2008. ) Oturumda Kullanlan Rol ve Senaryo Kartlar Apartman Toplantsna ar Mektubu Dilek Apartman sakinlerine, Alt ayda bir yaplan Dilek Apartman olaan genel kurul toplants, itirazlar, genel rahatszlklar ve ihtiyalarn karlanmamas zerine bu sene olaanst olarak yaplacaktr. Dilek Apartman sakini olarak siz de saat 17:00 sularnda apartmanmzn Selimpaa toplant

salonunda balayacak olan olaanst genel kurul toplantsna davetlisiniz. Rutin toplantlardan farkl olarak, bu sefer toplantya katlm iin en az iki senedir apartmanmzda ikamet etme art aranmayacaktr. Olaanst yaplan bu toplantya apartmanda oturan her sakin davetlidir. Ancak toplant sresince her hanenin sadece 1 oy hakk bulunacaktr. Toplantnn shhati iin, bu seneye zg olarak, dardan Sener Bey ve Laden Hanm toplanty ynetmek zere bize katlacaklardr. Toplantnn Gndemi: 1. Genel kurul toplantsna katlm koullarndan en az 2 sene Dilek Apartmannda ikamet etmez ise genel kurul toplantsna katlamaz artnn tartmaya almas. 2. Ortak yakt ve su paras demek yerine, dairelere blm sisteminin tartmaya almas. 3. ocuk park yerine otopark inas konusunda karara varlmas. 4. Evcil hayvanlar konusu. 5. at aktarmas iin kullanlacak kaynak/lar konusunda karara varlmas. 6. Mlk sahiplerinin kirac seimi konusunda ortak karar alm. 7. Apartman kapcsnn SSKs ve bo kazan dairesinin apartman kapcsna verilmesi konusunda karara varlmas 8. Emeklilerin apartman giderlerinden muaf tutulmas konusunda karar alnmas. Bu nemli toplantya katlmnz bekliyoruz.

31

Bina ii yerleim plan

Emekli retmen (at akyor) Emekli retmenin kocas (at akyor) Kuyumcu kar koca Kuyumcu kar koca Emekli albayn kars

Emekli albay

Iki karde

renci evirenci 1

renci evirenci 2

renci evirenci 3

renci evirenci 4

Yabanc aile kadn

Yabanc aile erkek

Yabanc aile ocuk

Cerrah (kar koca doktor)

Cerrah (kar koca doktor)

Kedi sahibi 1

Kedi sahibinin kocas 1

Papaan sahibi 1

Papaan sahibi kocas 1

Gen kadn retmen (yalnz oturuyor)

Bekar reklamc (otopark sorunu)

Bekar reklamcnn sevgilisi

Kpek sahibi 1

Kpek sahibi kars 1

Sendikal memur ift (1,5 yldr orada yayor)

Sendikal memur ift (1,5 yldr orada yayor)

ki karde

Hac amca

Hac teyze

Hac amca ve teyzenin oullar

Memur (5 senedir oturuyor)

Memur (5 senedir oturuyor)

Ynetici

Yneticinin Kars

Yalnz teyze (evinden koku geliyor)

Bakkal dkkan

Engelli kadn/ erkek

Engelli kadn/ erkek

Araba galericisi

Kapc

Kapcnn kars

32

ROL KARTLARI
Emekli retmen ift: (6.kat) Dilek Apartmannda 7 senedir oturuyorsunuz. Apartmandaki dairenizi emeklilik ikramiyesi ile aldnz. u ana kadar belirli dnemlerde akan atya dair apartmanda kalc bir zm retilmedi. En st katta oturduunuz iin bu sorunla, zellikle yal havalarda sk sk karlayorsunuz. Karlayamayacanz kadar byk masraflar yznden ve bu sorunu aslnda tm apartmann sorunu olarak grdnz iin at ile ilgili sorunda tm apartman sakinlerinin sorumluluk almas gerektiini dnyorsunuz. Bu seneki apartman aidatlarnn bir blmnn at ile ilgili soruna aktarlmasn ieren gndeminiz toplantnn gndemine tand. Ancak baz apartman sakinleri bu sorun iin aidatlarn ykseltmeyi kabul etmiyorlar. Kuyumcu ift: (6.kat) Dilek Apartmannda 2,5 senedir oturuyorsunuz. u ana kadar belirli dnemlerde akan atya dair apartmanda kalc bir zm retilmedi. En st katta oturduunuz iin bu sorunla, zellikle yal havalarda sk sk karlayorsunuz. Mali durumunuz atnn masraflarn tek banza karlamanza el veriyor. Fakat masraflarn tm apartman sakinleri tarafndan karlanmas, hi deilse en st kattaki sakinler arasnda bllmesi gerektiini dnyorsunuz. Zaten otopark alannn dzenlenmesi iin de aidatlarn ykseltilmesini istiyorsunuz. Bu seneki apartman aidatlarnn bir blmn at ile ilgili soruna aktarlmasn ieren gndeminiz toplantnn gndemine tand. Ancak baz apartman sakinleri bu sorun iin aidatlarn ykseltmeyi kabul etmiyorlar.

ki karde: (6.kat) Dilek Apartmannda 1,5 senedir oturuyorsunuz. Devaml seyahat ettiiniz iin ok fazla evde deilsiniz. Ancak yakt ve su paras dairelere ortak bltrldnden, kullandnzdan daha fazla aidat dediinizi dnyorsunuz. Bunun zm olarak her bir daireye mnferit su ve yakt sayac taklmasn istiyorsunuz. Bunun genel gidere ek yk getireceini dnerek apartman sakinleri kar kyorlar. Bu seneki toplant gndemine neriniz tartma konusu olarak alnd. Ayrca daha nceki toplantlara 2 sene artndan dolay katlamamaktan ikayetisiniz.

33

Emekli Albay ift: (6.kat) Dilek Apartmannda 10 senedir oturuyorsunuz. Apartmandaki dairenizi emeklilik ikramiyesi ile aldnz. u ana kadar belirli dnemlerde akan atya dair apartmanda kalc bir zm retilmedi. En st katta oturduunuz iin bu sorunla, zellikle yal havalarda sk sk karlayorsunuz. Ayrca apartmandaki daireniz kuzey cephesine bakt iin u anki snma koullar ile yeterince snmyor. Halbuki sizin yneticilik dneminizde byle bir sorunla karlamamtnz. Isnabilmek iin kaloriferlerin daha fazla yaklmas gerektiini dnyorsunuz. Ancak bu aidatlarn ykselmesi demek. Siz snabilmek iin aidatlarn ykselmesine scak bakyorsunuz, fakat dier sakinler snma koullarndan memnun olduklar iin aidatn arttrlmasn istemiyorlar. Bu seneki apartman aidatlarnn bir blmnn at ile ilgili soruna aktarlmasn ieren ve aidatlarn dzenlenmesine ilikin gndeminiz toplantnn gndemine tand. Ancak baz apartman sakinleri hem at onarmn, hem de aidatlarn ykseltilmesini kabul etmiyorlar.

renci evi: (5.kat) Dilek Apartmannda 1 senedir oturuyorsunuz. Alt kat komunuz olan doktor aile sizden grlt nedeniyle ikayeti ve apartmandan ayrlmanz istiyorlar. Size gen olduunuz iin ifte standart uygulandn dnyorsunuz. Zaten kpekli ailenin grlts sizden kat be kat fazla. Ayrca 3 kuru paranz var, ancak emekliler aidattan muaf tutulmak istiyorlar ve bunun hakszlk olduunu dnyorsunuz. Bu seneki toplant gndemine kat sahiplerinin kirac seimi ve aidat miktarlar konusundaki sorunlarnz katmay baardnz.

Doktor aile: (4.kat) Dilek apartmannda 3 senedir oturuyorsunuz. Son 1 senedir st kattaki genlerin ve kpekli ailenin grltsnden, kedili ailenin kedisinin apartman iine pislemesinden ve kapcnn sigorta diye tutturmasndan bktnz. Bu sorunlar zlmezse, hakknz yasal yollardan aramaya kararlsnz. zellikle grlt yapanlarn bu apartmandan gitmesi gerektiini dnyorsunuz. Bu seneki toplant gndemine sorunlarnz katmay baardnz.

Yabanc uyruklu aile: (5.kat) Dilek apartmannda 2 senedir oturuyorsunuz. Apartman ocuk park yznden tercih ettiniz. Ancak imdi ocuk parkn otoparka dntrmek isteyenler var. Buna iddetle kar kyorsunuz. Zaten yabanc uyruklu olduunuz iin size bir garip davranyorlar. Bu seneki toplant gndemine ocuk park konusundaki sorunlarnz katmay baardnz.

Papaan sahipleri: (4.kat) Dilek apartmanna yeni tandnz. Ortamda bir gerginlik seziyorsunuz, ev alma komu al zihniyetinin bu apartmanda gn getike yok olduunu dnyorsunuz. Sorunlardan te yaklamlarn nemli olduunu dnyorsunuz. Herkes birbirine anlayl davransa ne iyi olur diye dnyorsunuz. Toplantya ara bulucu olabilir miyim acaba? diye katldnz.

34

Kedi sahipleri: (4.kat) Dilek apartmannda 4 senedir oturuyorsunuz. Biricik kedinizi bu apartmann sokanda buldunuz. Apartmanda kedinizi istemeyenler var. Dahas sokaktaki gzeller gzeli kediler iin bir snma yeri olan bo kazan dairesinin kapcya verilmesine iddetle karsnz. Zaten kapcnzn da tembelin teki olduunu dnyorsunuz. Hem kendi kedinizin, hem de dier kedilerin haklarn savunmaya kararlsnz. Ancak hayvan severliinizle dalga geip, sylediklerinizi ciddiye almyorlar. Bu seneki toplant gndemine sorunlarnz katmay baardnz.

Bekar reklamc ve sevgilisi: (3.kat) Dilek apartmannda 1,5 senedir oturuyorsunuz. Sklkla sevgiliniz sizde kalyor. Bu durumdan rahatsz olan Hac Amcann tavrn anlamakta glk ekiyorsunuz. Bunun yannda yeni aldnz son model aracnz apartmanda gvenli bir ekilde park edebilecek bir alana ihtiya duyuyorsunuz. Otoparkn yaplmas iin elinizden gelen her eyi (buna aidatlarn ykseltilmesi de dahil) yapmaya hazrsnz. Apartmann kaynaklarnn sizin ihtiyalarnz dorultusunda harcanmadn dnyorsunuz. Bu gidiata bir son vermeye geldiniz.

Gen kadn retmen: (4.kat) Dilek apartmannda 2 senedir oturuyorsunuz. u ana kadarki hibir toplantya, en az 2 senedir apartman sakini olma artndan dolay katlm gsteremediniz. Hem aidatlarn arttrlmas iin, hem emeklilerin muaf tutulmas, hem de kapcnn SSKlanmas iin getirilen neriler sizin bteniz iin kabul edilemez. Bunlarn tmne kar kmaya geldiniz.

Hac Amca ve ailesi: (2.kat) Dilek apartmannda 10 senedir, yani yapldndan beri oturuyorsunuz. Apartmann arsas da sizindi. Son dnem apartmana tananlardan hi memnun deilsiniz. Hem renciler, hem tek bana yaayan gen retmen, hem de, zellikle, st katnzda oturan ve sklkla sevgilisiyle kalan reklamc bey sizi ahlaken rahatsz ediyor. Ayrca bu kapc da SSK diye tutturdu. Siz emekli olduunuz iin aidatlardan muaf tutulmay talep ederken, onun yznden bir kamyon dolusu para demek zorunda kalacaksnz. Bu gidiata bir son vermeye geldiniz.

35

Kpek sahibi: (3.kat) Dilek apartmannda 3 senedir oturuyorsunuz. len amcanzn kpei son 3 aydr sizinle. len amcanzn hatr iin kpeine bir yuva salamaya, lmeden nce sz verdiniz. Ancak apartmanda kpeinizi istemeyen baz insanlar var. Bu kaba, gaddar ve acmasz tutumu anlamanz mmkn deil. Bununla ilgili alnabilecek herhangi bir karar engellemek iin toplantda olmanz sizin iin ok nemli.

Memur ift: (2.kat) Apartmanda 3 senedir oturuyorsunuz. Evin borcunu dediiniz iin, bteniz darda. Bu yzden aidatlarn ykselmesi ile ilgili herhangi bir neriye scak bakmyorsunuz. Hatta btenizin rahatlamas iin aidatlarn drlmesi gerektiini dnyorsunuz. Bunun iin de bo duran kazan dairesinin kapcya deil, kiraya verilmesi gerektiini ve bu parann aidatlarn azaltlmas iin kullanlmas gerektiini dnyorsunuz. Zaten kapcnz da sizin gibi alp kazansn canm. Ayrca bu toplantya katlmas iin arlan dkkan sahiplerinden son derece rahatszsn. Onlarn apartman sakini olmadklarn dnyorsun.

Sendikal ift: (3.kat) Dilek apartmannda 2 senedir oturuyorsunuz. Daha nceki toplantlara katlamam olmaktan dolay byk rahatszlk duyuyorsunuz. Bu rahatszl ifade etmek ve bu yanl dzeltmek iin bugn buradasnz. Apartmandaki yanllar saymakla bitmiyor ki Kapcnz onca emeine ve zverisine ramen, sigortal deil. Ayrca sigortalanmas iin yaptnz tm giriimler ciddi bir direnle karlayor. Oysa bu yasal deil. Kapcnzla dayanmak ve bugne kadar duyulmayan sesinizi ykseltmek iin toplantya katlyorsunuz. iniz ok zor.

Ynetici: (2.kat) Dilek apartmannda 5 senedir oturuyorsunuz. Apartman yneticiliini son 2 senedir yapyorsunuz. Ancak ne yapsanz kimseye yaranamyorsunuz. Bir takm sorunlar olduunun siz de farkndasnz ancak kimse zme yanamyor. Bir yandan da herkesi memnun etmek mmkn deil. Zaten apartman doru dzgn tanmayanlar da kararlara katlmak istiyorlar. Olacak ey deil! Siz aidatlarn ve toplantlara katlmn apartmanda oturma senesine gre ayarlanmas gerektiini dnyorsunuz. Toplantya tartmalar ynetmeleri iin 2 uzman ardnz. Bylelikle siz de sznz syleyebileceksiniz.

36

Yalnz Teyze: (giri kat) Dilek apartmannda 6 senedir oturuyorsunuz. Oullarnz yurtdnda olduklar iin her sorunla tek banza mcadele etmek zorundasnz. Apartmandaki pek ok sorunun farkndasnz ve bu sorunlarn giderilemeyecek sorunlar olmadn dnyorsunuz. Ancak geliriniz oullarnzn size gnderdii destek ile snrl. Bu yzden paras olann daha fazla apartman giderlerine katk yapmas gerektiini ve ya durumundan apartman giderlerinden muaf tutulmanz gerektiini dnyorsunuz.

Engelli: (giri kat) Apartmanda 1 senedir oturuyorsunuz. Apartmann giriinin dzeltilmesini istiyorsunuz. Ancak bu madde gndeme bile alnmad. Toplantya bu derdinizi paylamak iin gidiyorsunuz. Ayrca ocuk bahesi alannn, otopark olmas hayatnz ok kolaylatracak. Sesinizi duyurmak iin orada olacaksnz.

Bakkal dkkan: (giri kat) Dilek Apartmannn giri katndaki dkkan 2 senedir iletiyorsun. Apartmann giri katnda dkkann olduu iin tm apartman sakinlerini tanyorsun. zellikle genlerden ok memnunsun, ne de olsa her gn ve daima senden alveri ediyorlar. Ancak tm aidatlara katlman iin alnan karar sana hakszlk gibi geliyor. Ayrca dkkann o kadar da byk deil. Ayrca ocuk park yerine yaplmas dnlen otopark senin ilerini de azaltacak. Bu toplantya katlp sesinin duyulmasn istiyorsun. Ancak dkkan sahibi olduun ve apartman sakini olmadn iin kimse seni ciddiye almyor. Sen de bu apartmann bir parassn daha neler

Kapc: (giri kat) Apartmanda 3 senedir alyorsun. Apartmann ileri hi bitmiyor. Hem sana kalacak bir yer vermiyorlar hem de sigortan yapmyorlar. lk defa apartman toplantsnda bir sz hakk ans buldun. Bu sefer sonuna kadar haklarn savunacaksn. Seni desteklemek iin dier kat sakinlerine ihtiyacn var.

Oto Galeri sahipleri: (giri kat) Apartmann giri katnda bulunan dkkana yeni tandn. Aidatlarn dzenli demeni bekliyorlar. Ancak kimse sana fikrini sormuyor. Emlak sen bu apartmana tanrken, nndeki ocuk parknn otoparka dneceini sylemiti. Ancak apartmanda bu konuda ciddi bir muhalefet var. Ama bu muhalefet devam ederse nasl i yapabilirsin ki.?

37

 Katlmclarn, bu kamu politikalarn etkileme srelerini, ierisinde yer aldklar savunuculuk projesi ile badatrmalarn salamak. Uygulan: Katlmclar 8 gruba ayrlrlar. Oluturulan gruplarda kadn/erkek dengesi gzetilir. Her bir gruba, farkl taktiklerden rnekler ve bu rneklerle ilgili bilgi, belge ya da bilgiye eriim kanallar verilir. rnekler u ekildedir: Raporlama: Uluslararas Af rgt, Eitim Reformu Giriimi Model Yaratma: Enformasyon Ynn Anlaml Hale Getirmek: nsan Haklarn Gelitirmede Ktphanecilik ve Enformasyon Hizmetleri, nsan Haklarnda Yeni Taktikler Lobicilik: Trkiyede Kadn Hareketi / Zelal Ayman Kampanyaclk: Yozlamaya Son Verme ars: Srekli Aydnlk in1 Dakika Karanlk, nsan Haklarnda Yeni Taktikler; Sansre Sansr Giriimi Her bir gruptan ellerindeki rnee ilikin aadaki sorularn cevaplarn ieren ve tm gruba ynelik bilgilendirme yapacaklar sunumlar hazrlamalar istenir. Sorular u ekildedir: Konu nedir? Ne hedeflenmi? Kim / Kimler tarafndan gerekletirilmi? Ne zaman gerekletirilmi? Kullanlan metod nedir? Ne tr aralar seilmi? Sonu nedir? Taktikle ilgili size arpc / ilgin gelen noktalar nelerdir?

OTURUM: Politikalar Etkilemek

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 1. Gn Akam Oturumu ve 2. Gn 1. Oturum Sre: 270 Dakika Gerekli Malzemeler: Farkl alma alanlarndan savunuculuk rnekleri, Kaynak bilgi ve belgeler, bilgisayar ve internet eriimi, Poster katlar, tahta kalemi Ama: Katlmclarn katlmc sivil alanda farkl aktrlerin kamu politikalarn etkileme amacyla gelitirdikleri yntemler ve alma alanlar konusunda bilgi edinmelerini salamak. Hedefler: Katlmc sivil alan aktrlerinin kamu politikalarn etkileme yntemleri hakknda bilgi vermek Farkl alma alanlarna dair (evre, biliim, insan haklar vs) gelitirilebilecek yerel ulusal ve uluslararas dzeyde gelitirilen savunuculuk almalar konusunda farkndalk yaratmak Farkl savunuculuk yntemlerine ilikin farkndalk yaratmak (model oluturma, lobicilik, kampanyaclk ve raporlama) 38

Gruplar akam saatlerini kendilerine verilen almalar deerlendirerek ve sunumlarn hazrlayarak geirirler. Bu oturumu takip eden oturumda her bir grup kendisine verilen taktik ile ilgili sunumunu tm gruba ynelik yapar. Her bir taktik ile ilgili gruptan gelen sorular yantlanr. Oturumun sonunda tm katlmclar, yerel, ulusal ve uluslararas dzeylerde gelitirilmi farkl savunuculuk taktikleri konusunda bilgi sahibi olmu olur. Oturum kapatlmadan, moderasyon yapan kii farkl aktrlerin, farkl yollarla kamu politikalarn etkileyebilecei zerine bir toparlama yapar. Ardndan rnekleri incelenen drt farkl savunuculuk ynteminin (model oluturma, lobicilik, kampanyaclk ve raporlama) ne olduuna ilikin bilgi vererek oturumu kapatr. neriler/Grler: Oturumun moderasyonunu yapan kii, mutlaka, gruplara verilen rneklere hakim olmaldr. Bu durum ekiplerin almalarna destek vermek ve ikinci oturumda soru-cevap ksmn zenginletirmek iin nemlidir. Gruplarn kendilerine verilen rnekler ile ilgili daha detayl alma yapabilmeleri iin gerekli bilgi, belge ve ekipman (bilgisayar, internet eriimi vs) ekiplere salanmaldr. Grup almalar esnasnda eitmen ekibinin, gruplar ziyaret etmeleri ve ynlendirmeleri nemlidir. zellikle ikinci oturumda zaman ynetimine dikkat edilmeli ve grup sunumlar dikkatli modere edilmelidir. Bilgi Notu: Aksakolu, Yiit. Stklar in Savunuculuk Rehberi, Katlmc sivil Toplum Gelitirme Merkezi Enformasyon Ynn Anlaml Hale Getirmek: nsan Haklarn Gelitirmede Ktphanecilik ve

Enformasyon Hizmetleri, nsan Haklarnda Yeni Taktikler http://sansuresansur.org/ http://www.erg.sabanciuniv.edu/ http://www.amnesty.org.tr/ai/ Trkiyede Kadn Hareketi, Zelal Ayman, Savunuculuk ve Politikalar Etkileme Konferans Yazlar no: 1, 2004 Yozlamaya Son Verme ars: Srekli Aydnlk in 1 Dakika Karanlk, nsan Haklarnda Yeni Taktikler

OTURUM: zleme Nedir?

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 2. Gn 2. Oturumu

Sre: 90 Dakika Gerekli Malzemeler: Farkl renkte karton ve kalemler, Poster ktlar, Tahta Kalemi. Ama: Katlmclarn genlik alannda katlmc sivil izleme arac ile savunuculuk yapabilmelerine ilikin savunuculuk, katlmc sivil izleme ve Adrese Byte projesi arasndaki ba hakknda bilgilendirme yapmak. Hedefler: Savunuculuk aralarndan biri olan katlmc katlmc sivil izlemeyi katlmclara tantmak Katlmc sivil izleme metodunun sreleri ve hedefledii deiim konusunda katlmclara bilgi vermek Genlik alannda kullanlacak katlmc sivil izleme yntemi zerine tartmak Savunuculuk, katlmc sivil izleme ve Adrese Byte projesi arasnda iliki kurulmasn salamak 39

Uygulan: Bu oturum, tm katlmclar ile beraber gerekletirilir. Oturumun banda bir nceki oturuma referans verilerek, savunuculuk konusu tekrar tartmaya alr. Bir savunuculuk yntemi olarak katlmc sivil izleme metodu tantlr. Adrese Byte Projesinin genlik alan, savunuculuk ve katlmc sivil izleme kavramlar ile ilikisi ve bu balamdaki konumu netletirilir. Moderatrn ynlendirdii bu oturumun, mmkn olduunca katlmc yntemlerle yrtlmesi tavsiye edilir. Oturum, katlmclarn sorular ve katklar ile zenginletirilir. Oturumun ana sorular unlardr: zleme nedir? Katlmc sivil izleme nedir? Katlmc sivil izleme ynteminin aamalar nedir? Yntem neyi hedefler? Yntemin ilkeleri nelerdir? Yntem, genlik alannda nasl kullanlabilir? Yntem, genler tarafndan nasl kullanlabilir? Adrese Byte Projesi, tm bu tartmalarda nerede durmaktadr? neriler/Grler: Oturumun moderasyonunu yapan kii, oturumu mmkn olduunca katlmc yntemlerle yrtmeli ve verilen bilgiler ile Adrese Byte Projesi arasnda ba kurmaldr. Bilgi Notu: Neden zleme? Savunuculuk, STKlarn ortak bir kar iin herhangi bir kamu politikasn etkileme giriimidir. Karar vericileri etkileyerek, yasalar veya politikalar toplumdan dlanm kesimler lehine deitirmek iin, bilgiyi stratejik olarak kullanma sreci olarak da

tanmlanabilir. Savunuculuk, politika veya yasa deiiklikleri talep etmeyi veya yaplan deiikliklere katkda bulunmay amalar. Politika ve yasa deiikliklerinde karar vericiler nemli bir konumdadr. Karar vericiler, yerel, blgesel, ulusal veya uluslararas dzeyde, atanm veya seilmi kiiler olabilir. rnein, bakanlar ve milletvekilleri ulusal dzeyde seilmi karar vericiler, valiler ve kaymakamlar yerel dzeyde atanm karar vericilerdir. zmeye altnz sorun iin ulusal, yerel ve uluslararas dzeylerde, atanm veya seilmi karar vericileri etkilemeniz gerekebilir.1 Adrese Byte Projesi de bu kapsamda, bir savunuculuk faaliyetidir. Savuculuk projelerinin hedeflerine ulaabilmek iin belirledikleri yntemler vardr. Bunlar; kampanyaclk, lobicilik, model yaratma, gndem oluturma, raporlama gibi farkl yntemler olabilir. Adrese Byte projesinin, bu anlamda kendisine belirledii yntem katlmc izleme yntemidir.

67 Aksakolu, Yiit.STKlar in Savunuculuk Rehberi, Katlmc sivil Toplum Gelitirme Merkezi, 2006, s:4

40

Neden Katlmc zleme?2 spanyolcada kazmak anlamna gelen cavar ilk defa izleme sreci iin Homero Fuentes tarafndan bir metafor olarak kullanlmtr.

C A V A
(Balam)
Context Archive

R
Report

(Ariv)

(Ziyaret) (Analiz) (Raporlama)

sonulanmas srelerine aktif katlm gsterdikleri ve sonular takip edecek admlarn gelitirilmesi srecinde mdahil olduklar bir sretir.

Visit

Analysis

Farkl dzeylerdeki paydalarn belirli bir proje, program ya da politikann izleme srecine dhil olduklar, izlemenin ierik geliimi, yrtlmesi ve
Katlmc izlemenin sreci, aadaki gibi emalatrlabilir:

Harekete Gein

Paydalar Belirleyin

Amalar Belirleyin

Gstergeleri Gelitirin

Sonular Paylan

Sonular Analiz Edin

Bilgi Toplayn

2 Katlmc zleme kavramnn aklanmasna ynelik olan ksmda Participation and Civic Engagement adl metinden yararlanlmtr. http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/ EXTSOCIALDEVELOPMENT/EXTPCENG/0,,contentMDK:205093 52~menuPK:1278203~pagePK:148956~piPK:216618~theSite PK:410306,00.html

Katlmc izlemenin en nemli zellii; ana paydalarn aktif katlmdr.

41

Katlmc izleme nemlidir; nk: Birinci dereceden etkilenenlerin ihtiyalarna ve isteklerine daha kapsayc ve hzl cevap verebilecek deiimlerden renmeyi salar, Etki analizi iin dorudan yararlancnn katlmn salayan bir yntem nerir, Yaplan izleme almasna ynelik aidiyet duygusu gelitirir, Yararlanclar konu zelinde glendirir, Hesap verebilir ve effaf bir sre zerinden yrr, Sonular dorultusunda doru ve etkili eylemlerin gelitirilmesini salar. Katlmc izlemenin ana ilkeleri de u ekildedir: Ana paydalar aktif katlmc olmaldr. / Sadece bilgi kayna deillerdir! Yereldeki katlmclarn analiz etme, sorgulama ve eyleme geme ynnde kapasitelerini gelitirmelidir. Farkl dzeydeki paydalarn beraber renmelerini salamaldr. Sonucunda ortaya kacak eylem planna ynelik ortak taahht gelitirmelidir. Adrese Byte projesi, genlik alannda genlerin aktif katlmc olarak yer aldklar bir katlmc izleme projesidir. nk genlik alannda yaplacak bir izlemenin en etkin ekilde; bizzat hizmetlerin dorudan etkileneni olan, kendi ihtiyalarn tanmlayabilen ve bu ihtiyalar gnlk hayatnda deneyimleyen genler tarafndan yaplabileceini dnyoruz.

Bu izleme aracn kullanmak genel olarak katlmc sivil alann izleme biimine ne katyor? Genel olarak Trkiyede ynetiim kavramnn uygulama alanlarnn genilemesi, zel olarak da ihtiya temelli ve etkili bir genlik politikas geliimi iin, genlerin kendileri ile ilgili karar srelerine katlm kadar; bu kararlarn uygulanma aamasnn izlenme srecine katlmlar da nemlidir. Genler, kendi ihtiyalarn ve haklarn tanmlama ve ifade etme ynnde glendirilmelidir. Katlm, demokratik dzenlerin sadece bir kts deil ayn zamanda temeli olduu iin; bu durum, demokrasi kltrnn gelimesine katk salayacaktr. Bu kapsamda, Adrese Byte projesinin k noktas, genlik politikalar geliim srecinde gittike daha fazla ekilde beliren, genlerin katlmna duyulan ihtiyatr. 16 farkl ilde genler tarafndan, yerellerindeki genlik hizmetlerini izleme sreci sonunda ortaya kacak raporun, lkedeki genlik politikalar geliim srecine katk sunmas beklenmektedir. Bu almann, devlet tarafndan sunulan hizmetlerin dorudan yaralanclar tarafndan izlenmesi anlamnda, katlmc sivil alana bir model oluturmas hedeflenmektedir. nerilen Kaynaklar: Aksakolu, Yiit. Stklar in Savunuculuk Rehberi, Katlmc sivil Toplum Gelitirme Merkezi Katlmc zleme kavramnn aklanmasna ynelik olan ksmda Participation and Civic Engagement adl metinden yararlanlmtr. http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/ TOPICS/EXTSOCIALDEVELOPMENT/EXTPCEN G/0,,contentMDK:20509352~menuPK:1278 203~pagePK:148956~piPK:216618~theSite PK:410306,00.htm

42

OTURUM: Trkiyede Savunuculuk Baznda Neler Oluyor?

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 2. Gn 3. Oturum Sre: 90 Dakika Gerekli Malzemeler: 6 farkl gnlk gazete, katlmc says kadar yaptrc, makas, renkli karton, poster kad, renkli kalemler, sulu boya, 20 adet A4 kat, zmba. Ama: Trkiyede kltr-sanat, kadn, engelli, ii haklar, insan haklar ve evre alanlarnda neler olduuna dair bilgi vermek ve bu temalar zerinden Trkiyedeki savunuculuk rnekleri hakknda katlmclar bilgilendirmek. Trkiyede hak alanlarnda yaanan sorunlara dair katlmclarn gazete taramas yntemiyle farkndalklarn arttrmak. Hedef: Trkiyede savunuculuk almas yrtlen hak alanlar hakknda katlmclarn bilgi edinmesini salamak. Savunuculuk rnekleri zerinden savunuculuk kavramnn arka planna dair bilgi vermek ve farkndalk yaratmak. Adrese Byte Projesi kapsamnda yrtlecek savunuculuk almasna dair katlmclar bilgilendirmek. Hak alanlarnda yaanan sorunlara dair katlmclarda farkndalk oluturmak. Uygulan: Katlmclar 6 gruba ayrlr. Her gruba birer gazete ve yeteri kadar krtasiye malzemesi verilir. Kltr sanat, kadn, engellilik, ii haklar, insan haklar ve evre alanlarndan her biri bir gruba verilir. lgili temalar hakknda gnlk gazetelerde grdkleri sorun, model, neri ve haberi istedikleri ekilde nlerinde bulunan poster katlarn ve krtasiye

malzemelerini kullanarak gazete kolaj yapmak iin kullanmalar istenir. Her grup tpk gnlk gazetelerdeki gibi maneti, srmaneti, ke yazlar, resimleri olan bir gazete hazrlayacaklardr. Her gruba, tartma, gazete taramas ve gazete kolaj iin 45 dakika verilir. 45 Dakika sonunda her grup yaptklar gazeteyi bo bir duvara yan yana asar. Herkesten dier gruplarn gazetelerini incelemeleri istenir. 5 dakikalk inceleme sonunda gruplardan yaptklar gazeteyi aadaki erevede sunmalar istenir. Gazete taramas ncesi yaptnz tartmada nelere dikkat ettiniz? 43

Bilgi Notu: Savunuculukla ilgili baknz: http://stk. bilgi.edu.tr/stkcd.asp

OTURUM: Genlik Tarihi 101

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 2. Gn 4. Oturumu Sre: 90 Dakika

Gerekli Malzemeler: nceden yazcda farkl renk katlara baslarak hazrlanm ve sunumun yaplaca salonun her tarafndan kolaylkla grlebilecek byklkte hazrlanm zet tarihsel olaylarn fileri ve bunlar duvara yaptrmak iin yeteri kadar sakz yaptrc. Ama: Yerelde izleme yapacak genlik gruplarnn tarihsel bir perspektif erevesinde bu izleme almasn neden bugn ve burada yaptklarn tartmaya ynelik bir farkndalk yaratmak. Hedef: Katlmclarn; Kendi faaliyetlerine tarihsel perspektiften bakmalarn salayarak katlmc sivil toplumdaki almalarn tarihsel olaylarla neden sonu ilikisini kurmalarna katk salamak. Genel tarihsel koullarn bir sonucu olarak genlikle ilgili konularn tartldn anlamalarna katk salamak, Trkiye ve Avrupada genlerle ilgili gelimelerin bir sonucu olarak bugn hem bir metod olarak izleme hem de genlere ynelik kamu hizmetlerinin izlenmesini konuuyor olduumuz konusunda farkndalk yaratmak. Uygulan: Oturumdan nce duvarn alt ksmna 2. Dnya Savandan sonraki her 10 yla ilgili tarih gelecek biimde 1950ler, 1960lar, vb. katlar aralklarla

Gazetelerin en ok hangi blmlerinden faydalandnz? Hangi haberleri kullandnz ve neden? Yaptnz almada ne tr mesajlar vermek istediniz? Zorlandnz bir konu veya herhangi bir ey oldu mu? Sunumlarn ardndan eitmen Trkiyede uygulanan savunuculuk rnekleri zerine ksa bir sunum yapar. neriler/Grler: Oturum boyunca gruplarn tartmalarn dinlemek, yaptklar alma esnasnda ne dndklerini gzlemlemek nemli. Gzlem sresince katlmclarn tartma ve ekip almasna mdahil olmadan hareket etmek de ayrca nemli. 44

yaptrlr. lgili on yllar iinde anlatlmas planlanan balklar nceden hazrlanm, yazcdan karlm ve kronolojik bir sraya yerletirilmi olur. Bu balklar, ilgili on yln toplumsal mcadeleler tarihinin nemli olaylarndan seilir. Seilen her olayn dorudan/ dolayl olarak genlerle ilgili olmasna zen gsterilir. Fakat, dnemin ruhunu yanstacak genel baz kavramlar da kullanlabilir. zellikle 90lardan itibaren, dorudan genlerle ilgili konulara arlk verilmesi katlmclarn kendi yaamlaryla paralellik kurmasn kolaylatrr. Bu katlar duvara aslmaya hazr biimde kenarda bekletilir. Katlmclarn bo bir duvar kolaylkla grebilecekleri biimde rahat oturmalar salanr. Bu oturumda yaklak 45 dakikalk bir sunum yaplaca, sunum yaplrken anlatlan daha iyi kavramak iin soru sorulabilecei, buna ek olarak sunumdan sonra genel bir tartmayla tm oturumun sonlanaca katlmclarla szl olarak paylalr. Ayrca anlatlanlarn bu eitimin genel amac gerei - daha ok toplumsal tarihle alakal balklar kapsadnn alt izilir. Ek olarak bu sunumda seilen konularn, konularn anlatlma biimlerinin kiiden kiiye deiebilecei fakat nemli olann ilgili balklarn nasl aklandndan te bir hatrlama egzersizi olduunun belirtilmesinde fayda vardr. nceden hazrlanm sakz yaptrclar kullanlarak, tarihsel sraya sokulmu filer, teker teker anlatlarak, 2. Dnya Savandan balayarak gnmze gelene kadar duvara soldan saa yerletirilmeye balanr. Balklar ilgili on senedeki uygun yere yerletirilirken her konu balyla ilgili bir dakikay gemeyecek biimde aklama yaplr. Bu anlatda her konu balnn anlatlan dier balklarla ilikisi de mutlaka kurulur. Her on seneden dier on seneye geerken ilgili dnem hakknda toparlayc bir analiz yaplr. Sunum sonunda tm duvar, gemi 60 yln nemli toplumsal olaylaryla ilgili dolu hale gelmi olur. Katlmclarla bir tartma balatmak iin aadaki sorular yneltilebilir: 1. Bu duvara baktnzda ne dnyorsunuz? 2. lgili dnemlerin birbiriyle balantsn kurduunuzda genler zelinde nasl bir deiim olduunu dnyorsunuz? 3. Sizce buradaki hangi olaylarn gnmze nasl bir yansmas oldu? 4. zellikle son dnemdeki olaylara, kurumlara ve imkanlara baktnzda ne dnyorsunuz? neriler/Grler: Sunumu yapacak kiinin toplumsal tarih konusunda bilgisinin olmas, sunumun genel gidiat asndan olumlu etki yapmaktadr. Sunum esnasnda da katlmclarn soru sormalarna ynelik alan salamak belirli bir dinamizm getirmektedir.

45

Bilgi Notu: Sunumda kullanlan ve ayr birer fi olarak yazlm toplumsal olaylar, konular, gelimeler ve imkanlar:

Gerekli Malzemeler: Renkli tkenmez kalemler ve tahta kalemleri (mmknse her katlmcya farkl bir renkte), her katlmcya birer yaprak kat, katl tahta ve tahta kalemleri Ama:

OTURUM: Genlik Homojen Deil3

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 3. Gn 1. Oturum Sre: 90 Dakika

Bir gen olarak kendimizin ve bakalarnn bireyselliinin farkna varmak Dier insanlarla paylatmz ortak ynleri tanmlamak Hedef: Genlerin homojen olmadyla ilgili farkndalk yaratmak.

Der. Pusula; Genlerle nsan Haklar Eitimi Klavuzu, Bilgi niversitesi Yaynlar, 2008, S.257 [Ben Kimiz? oturumu]. lgili oturumdan uyarlanmtr.

TRde askeri darbe, yeni anayasa, toplumsal uyan, renci hareketi, yeni toplumsal hareketlerin douu, Vietnam/ Amerika Sava, bar hareketi, 1968ler 1960 1950 Avrupada sava sonras yksek doum oran, souk sava, sosyal devletin ykselii 1970

Yeni muhafazakarlk, Glasnost/ Perestroyka, TRde askeri darbe, yeni anayasa, siyasal slamn ykselmesi, Krt sorununun tekrar gndeme gelmesi, feminizmin ykselii, katlmc sivil toplum kurulular, 1985 Genlik Servisleri Merkezi, 1989 eylemleri Habitat zirvesi, 1980 1990 Real sosyalizmin k, 1996 1997

Avrupa Akdeniz Genlik Eylem Program (TR Koordinatr), 1998 1999 Seattle, Parasz eitim mcadelesi, bart yasana kar renci muhalefeti, 1993 AEGEE stanbul, Kocaeli depremi, Avrupa Genlik Festivali, Genlik Kulpleri Tescil Yasas,

TRde askeri mdahele, Petrol krizi, yeni toplumsal hareketlerde ayrma/ radikalleme, renci hareketinden toplumsal hareketlere, evre hareketi, Demokratik Kitle rgtleri, 1979 Gen Tur

Habitat iin Genlik Dernei,

46

 Farkl genlerin farkl ihtiyalar olduuyla ilgili farkndalk yaratmak. Tm farkllklarna ramen genlerin baz ortak karakteristikleri olabileceiyle ilgili farkndalk yaratmak. Uygulan: Isnmak iin katlmclar, vzlt gruplar oluturmak zere iftler halinde ayrlrlar. Birbirlerine yabancym gibi davranmalar ve kendilerini birbirlerine tantmalarn istenir. kinci aama olarak, bir insanla ilk karlatklarnda, o insan hakknda bilgi alrken nelerin nemli ya da ilgi ekici olduu sorulur. Bir insan tanmak iin ihtiya

duyulan bilgiler zerine bir beyin frtnas yaplr. rnein, isim, ya, cinsiyet, milliyet,ailedeki yeri, din, etnik kken, meslek, eitim, mzik zevki, hobiler, spor, sevdii ve sevmedii eyler vs. Katlmclardan imdi de grubun dier yeleriyle ortak ynlerinin ne olduunu bulmalar istenir. Kat ve kalemler datlr, ardndan her katlmcnn kimliini temsil eden bir izim yapmasn istenir. Kendilerini yldzlar gibi dnmeliler; kimliklerinin farkl ynleri topluma k sayordur. Grup yelerinden kimliklerinin en nemli 8-10 zelliini dikkate alp kendi yldzlarn izmeleri istenir. Bir sonraki admda, katlmclara odann iinde dolap izdikleri yldzlar karlatrmalar sylenir.

Bilgi STK, Kresel kriz, 9/11 New York, AB sreci yasal deiiklikler, 2000 2002 Toplum Gnllleri Vakf, Ulusal Ajans, GSGM ve Avrupa Konseyi ortakl, Ulusal Genlik Parlamentosu, Trkiye Genlik Konseyi Giriimi, 3D Eitmen Eitimi 2003 2004

Y-Peer A, Hayata Art Genlik Fonu, Genlik Sosyal Geliim Program, Genlik almalar Birimi, 2005 2006 Milletvekili seilme ya dt, GePGeN Festival, GePGeN Festival, 2008 2009 GePGeN Festival, GePGeN Festival, 2010

STGP STGM

47

Bir n ya da parlty paylatklar bir katlmc olduunda nn yanna o kiinin ismi yazlmal (rnein, Aysu ve Bulutun repi n varsa, o nn yanna birbirlerinin ismini yazmallar). Bunun iin 15 dakika sre ayrlr. Genel oturuma geri dnlr. Katlmclara her birinin ne kadar bireysel olduu sorulur. u sorular sorulabilir: nsanlar kimliklerinin hangi ynlerini paylayorlar? Hangi ynler kiiye zel? Grup yeleri birbirine ne kadar benziyor, birbirinden ne kadar farkl? Katlmclar sahip olduklar fakl ynlerden daha fazla ortak zellikler mi tayor? 6. Son olarak, insanlar tarafndan seilen ve doutan gelen kimlik zellikleri zerine bir beyin frtnas dzenlenir. Bunlar yaz tahtasna iki stun halinde yazlr. 7. Katlmclarn, kendileri hakknda, dier grup yeleri hakknda ve insan haklar zerine neler rendii tartlr. 8.Genlerin tpk oturumda bulunan genler gibi heterojen bir yapda olduu vurgulanr ve oturum kapatlr. neriler/Grler: Isnma blmnde baz katlmclara bir rnek vererek yardm etmeniz gerekebilir. Kendinizi ya da hayal rn bir kiiyi rnek olarak gsterebilirsiniz: rnein; Olena, kadn, Ukraynal, anne, e, eitmen, gezgin, mzik dinlemeyi sever. Her katlmcya farkl renk bir kalem vermekteki ama herkesin biricik olduu mesajn ve grubun farkl kimliklerden oluan bir gkkua olduu duygusunu vermektir. Kimliin nasl meydana geldii, kimliin hangi zelliklerinin toplumsal temelli olduu, hangilerinin 48

doutan olduu zerine yaplan tartma, konu zellikle din ve cinsiyet ise grubu anlamazla srkleyebilir. Katlmclara byme srelerini, yllar getike baz kimlik zelliklerinin nasl deitiini, belki de doutan geldiini dndkleri zelliklerin nasl deiime uradn sorabilirsiniz. Bilgi Notu: Trkiyede Genlik almas ve Politikalar kitab giri blm.

OTURUM: htiyacm Ne?

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 3. Gn 3. Oturum Sre: 90 Dakika Gerekli Malzemeler: 8 adet A3 kat, 8 adet poster kad, katlmc saysnn 7 kat kadar sayda post-it, katlmc says kadar tkenmez kalem ve A4 kat.

Ama: Katlmclarn genlik alannda hizmet veren kamu kurumlaryla ilgili deneyimleri erevesinde, hangi hizmetlerin olduu gibi devam etmesi ve/ ya gelitirilmesi gerektiinin haritalanmas sonucu, ihtiyalarla mevcut durum arasndaki (varsa) farkllklarn paylalmas. Hedefler: Katlmclarn: Kamu kurumlaryla ilgili yaam deneyimlerini hatrlamalarn salamak Deneyimler erevesinde kendi ihtiyalarn ortaya karmalarna olanak salamak htiyalarla mevcut durum arasnda (varsa) farkllklara dikkat ekmek Uygulan: Katlmclar 8 gruba ayrlrlar. Oluturulan gruplarda kadn/erkek dengesi gzetilir. lk drt grup, genlerle ilgili alan kamu kurumlaryla ilgili olumlu uygulamalar, dier drt grup mevcut uygulamalarla ilgili gelitirilmesi gerekenleri belirleyecek grup olur. Her gruba ayr birer kamu kurumu verilir.

Her masaya bir adet A3 kat, gruptaki katlmc saysnn 6 - 7 kat kadar sayda post-it, her katlmcya birer kalem ve A4 kat verilir. Her katlmc elindeki post-ite kamu kurumuyla ilgili iyi giden ve/ya gelitirilmesi gereken bir uygulamay yazar. (hangisini yazaca, hangi masada oturduuna gre deiir). rnek: Gen kadnlarn kald yurtlarn kaplar erkek yurtlarnn kaplarna gre erken kapanyor; veya Personel gler yzl gibi. Herkes elindeki post-iti kendisine verilmi A4 kada yaptrr. Tm katlmclarn bu ilemi yaptndan emin olunur. Daha sonra ayn anda tm katlmclar nlerinde post-it yaptrlm A4 kad sol taraflarndaki katlmcya verir. imdi, herkesin nnde, zerinde sadaki katlmcnn yaptrd post-itin olduu A4 kat vardr. Her katlmc bu post-itte yazmayan, ama kamu kurumuyla ilgili iyi giden ve ya gelitirilmesi gereken baka bir uygulamay tek cmle halinde bo bir post-ite yazar. A4e ekler, herkes bitirince solundaki katlmcya A4 kad herkesle beraber verir. Bu ilem 6- 7 defa tekrarlanr. Daha sonra tm gruplarn durmas sylenir. Her masann kendi iinden bir kolaylatrc seerek tm A4 katlarn zerindeki post-itlere yazlan cmleleri byk bir poster kadna zetlemesi istenir. Her masadaki katlmclar, bu ilemi bitirdikten sonra kendi ilerinden bir szc seer. Szcler sol taraflarndaki dier masaya gidip zetin bulunduu poster kadn anlatr. Eer masadakilerin bu maddelere katklar varsa poster kadna yanstlr. Her szc her masay srayla gezerek tm katklar poster kadna yanstr ve son haline getirir. Daha sonra tm masalardaki katlmclar bir yuvarlak oluturur. Masalardaki gruplardan gelen posterlerde yazlanlar zerinden geilir. Genlerin ihtiyalarnn

mevcut iyi uygulamalarn devam ve gelitirilmesi gereken uygulamalarn da ihtiyaca gre ekillenmesi olduu paylalr. neriler/Grler: Katlmclar masalarda gruplar halinde alma yaparken her masadaki katlmcnn her grupla ayn anda ellerindeki A4 katlar soldaki katlmcya vermesi gerekiyor. Bylece gruplarn kabaca ayn sayda madde zerinde almalar salanabilir. Ayrca bu alma devam ederken 4 5. turdan sonra katlmclar zorlanmaya balayabilir. Zorlanmaya baladktan sonra da 2 3 tur devam etmeleri, kan maddelerin zerinde daha ok dnlm olmasn salayabiliyor. Bu yzden byle bir durumda devam etmek iyi olabiliyor.

OTURUM: Aileler YaryorHayal Ettiklerimiz,Gerek Olanlar

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 3. Gn 3. Oturum, 3. Gn 4. Oturum Sre: 180 Dakika

Gerekli Malzemeler: 10 adet poster kad, 2 adet masa, 8 adet Sandalye, 45 kiiye yetecek kadar farkl renklerde yapkan katlar, Kurumlarn ynetmeliklerindeki grevlerinin yazd, grev says kadar, nceden kesilmi ve hazrlanm uzunlamasna poster katlar, 5 farkl renkte poster kalemi, yarm paket sakz yaptrc, nceden hazrlanm, kurumlarn ama ve hedeflerinin yazd 5 renkli karton, 1 tane kravat, 10 adet balon, biri kaln dier ince ses veren 2 adet el zili, sorulara verilecek cevaplarn puanlarn gsterir sayda post-it katlar. Ama: Katlmclarn proje kapsamnda izlenecek kurumlar nitelikli bir ekilde izleyebilmeleri iin, ilevleri hakknda dnmelerini salamak ve kurumlarn yaps ve grevleri hakknda bilgilenmelerini salamak.

49

Hedefler: Avrupa Birlii D likiler Ofislerinin, Kredi ve Yurtlar Kurumunun, Genlik Spor Genel Mdrl Genlik Hizmetleri Dairesine bal Genlik Merkezlerinin, Kent Konseylerine bal Genlik Meclislerinin ve niversitelerin Salk, Kltr ve Spor birimlerinin ilevi ve yaps hakknda dnmelerini salamak ve bilgilendirmek. Genlere salanan kamu hizmetleri hakknda katlmclarn bilgilenmesini salamak. Katlmclarn izleyecekleri kurumlarn ynetmelikleri ve hizmetleri hakknda tartma yrtebilecekleri kadar bilgi edinmesi. Kurumlarda gzlemlenebilir hizmetlerin neler olduuna dair farkndalk yaratmak. Uygulan: Katlmclar iki gruba ayrlr. nceden hazrlanm birbirinden iki insan boyu uzaklktaki masalarn arkasna gemeleri aralarnda 4 szc belirleyip sandalyeye oturmalar istenir. Masalarn as dz ve byk bir duvara bakacak ekilde ve orta alan bo olacak ekilde ayarlanmtr. Dz ve bo duvarn nnde ak alanda iki eitmen yarmann sunucular olarak kendilerini tantrlar. Eitmenlerden biri yarma sonularn tabelayla yanstr ve uyar sesleri ile ilgilenir. Kravatl eitmen ise yarmann kurallarn aklamak, yarmaclara sorular sormak ve doru cevaplar vermek iin yarmann moderasyonunu stlenir. Her doru cevapta dier eitmen ince zili alar; her yanl cevapta ise kaln zili alar. Moderatr sorulacak her soru ncesinde 100 kiiye sorduk 5 [aranan cevaplar kurumlarn grevlerine gre deiiklik gsterebilir.] popler cevap aryoruz! der.

Sorular sorulmaya balamadan nce renkli kartonlara yazlm ilgili kurumun ama ve hedefleri duvarn en stne aslr. Katlmclar popler cevaplar bu ama ve grevler erevesinde bulmaya alacaklardr. Yarmann kurallar ise yledir: a. Yarma en ok 40 kiiyle en az 10 kiiyle oynanr. b. Yarma toplam 5 turdan oluur. c. Yarma boyunca sadece iki grup yarabilir. d. Her grup bir tur boyunca szclk yapacak 4 kiiyi seer. e. Her turda szc olacak 4 kii grup yeleri tarafndan daha nce szc olmam kiilerden belirlenir. Bylelikle iki gruptaki toplam 40 kii de szclk yapm olur. f. 5. Turun sonunda en yksek puan alan grup oyunu kazanm saylr. g. Popler cevaplar ilk sradan son sraya kadar farkl puanlanmlardr. Fakat her turda bir grubun alabilecei maksimum puan says 100 dr. h. Her turun banda renkli kartona yazlm ilgili kurumun ama ve hedefleri moderatr tarafndan duvarn en stne [altna cevaplar aslacaktr] aslr. i. Yarmada ilk cevap hakk iin yaz-tura atlr. j. Cevaplama sresi 3 dakikadr. k. Grup szcleri aralarnda cevab tartr ve nihai karar en soldaki szc verir ve aklar. l. dakika getikten sonra hala cevap gelmemise veya yanl cevap gelmise sra dier gruba geer. m. Her turda gruplarn verebilecei yanl cevap says 3tr.

50

n. Her iki grubun toplam yanl cevap says 6y getiinde moderatr cevaplar aklar. Proje kapsamnda izlenecek 5 kurumun ama ve hedefleri her tura bir tanesi denk gelecek ekilde grnr bir yere aslr ve katlmclara Kurumun ama ve hedeflerini gryorsunuz buna gre 100 kiiye sorduk 5 popler cevap aldk. Sizce bu kurumun grevleri neler olabilir? diyerek sorulur. Katlmclarn ilgili kuruma ynelik alglar, kurum hakknda dndkleri ve kurumun gerekteki grevleri yarma sresince katlmclar tarafndan fark edilir, grlr ve tartlr. Tm bunlar olurken elenceli bir yarma geirmektedirler. Yarma sonulandktan sonra kazanan puan tablosundaki kaytlardan hesaplanr. dl ise kaybeden grup tarafndan koro halinde bir ark dinlemektir. Bunun ardndan katlmclarn hepsinden yarma ortamndan kmalar ve kurumlarn duvarda asl olan ama, hedef ve grevlerine gz atmalar istenir. zmlemeye ve kurumlarn yapsna geilmeden nce kahve aras verildii duyurulur. Blok oturumun ikinci ksmnda kurumlarn nceden hazrlanm kurumsal yaplarn yanstr emalar eitmen tarafndan sunulur. Sonrasnda da ilk oturumun zmlenmesine geilir. zmlemede sorulabilecek sorular: 1. Nasl gitti, ne hissediyorsunuz? Elendiniz mi? 2. Aklnzda kurumlara dair neler kald? 3. Kurumlar hakknda neler bilmiyordunuz? 4. Yarma boyunca en ok nerelerde zorlandnz? 5. Hangi kurum hakknda cevap verirken zorlandnz? 6. Kurum ynetmelik ve yaplarnda size dikkat ekici gelen herhangi bir ey oldu mu? 7. Yarn bu kurumlar izlemeye gitseniz ilk bakacanz ey ne olurdu?

8. Genlere hizmet verecek olan bir kamu kurumu kursanz ncelikle neye dikkat ederdiniz? neriler/Grler: Yarmann kurallar uzun ve dikkat datc. Sorularn cevaplanmas ve yarmann yksek tempoda devam etmesi iin eitmenlerin cevaplar duvara yerletirmesi ve uyar zili, skor tablosuna puann ilenmesi gibi srelerde hzl ve ikna edici davranmas gerekir. 40 kii ile uygulandnda szc olmayanlarn szclerin dikkatini datmamas ve karar srecine mdahil olmamalar iin ayr bir yerde olmalar nemli. Akc bir yarma sunumu olmad oranda katlmclarn dikkati dalabilir. Bilgi Notu: http://www.ua.gov.tr/ http://www.icisleri.gov.tr/ http://www.ghdb.gov.tr/ http://www.yok.gov.tr/ http://www.kyk.gov.tr

OTURUM: Adrese Byte Kardelii

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 4. Gn 1. Oturum, 4. Gn 2. Oturum Sre: 180 Dakika Gerekli Malzemeler: 60 A4 kat, 5 tkenmez kalem, 79 farkl renklerde balon, 4 poster kad, 5 farkl renk pastel boya, 3 makas, 1 gazete, 1 fosforlu kalem, 1 renkli karton, 1 uhu. Ama: Katlmclarn bulunduklar rgtlenmede faaliyet gsterirken, farkl gruplardan destek alp ihtiyaca gre benzer destei dierlerine salamasna ynelik farkndalk yaratmak. Hedef: Katlmclarn: Kstlar erevesinde nceliklerini belirlemelerini salamak 51

 alma kapsamnda dier illerde benzer ileri yapan genlik gruplaryla ibirlii olanaklar konusunda farkndalklarn arttrmak Uygulan: Eldeki malzemeler aada ayrnts verilen biimlerde nceden ayarlanr. Her malzeme paketinin iine ilgili grubun verilen srede baarmas iin gereken grev kad da eklenir. Katlmclar oluturulan gruplara rastlantsal biimde datlr. Her grupta 6-7 kiilik bir ekibin olmas salanr. Toplam 6 grup oluturulur. Oluturulan gruplarda kadn/erkek dengesi gzetilir. Katlmclara her grubun bir grevi olduu ve grevi 30 dakikalk bir alma sonucu baarmas gerektii sylenir. Grup saysna gre eitmenlerden iki kii postac olur. Postaclarn simlasyon baladktan sonra katlmclarla konumas yasaktr. Postaclarn grevi haberlemeyi salamaktr. Gruplar, birbirlerini grmeyecekleri biimde eitim mekanna yerletirilir. Mmknse almann yapld binada farkl odalarn kullanlmasna ynelik dzenleme yaplr. Her grubun malzeme paketi ve grev kad gruplar yerlerine giderken verilir. Gruplar almalarn yaparlar. Gruplarn kendi aralarnda konumalaryla ilgili bir engel yoktur. Postaclar gruplardan talep gelmesi durumunda gruplar aras mektup tayabilirler. Srenin sonunda tm gruplarn bir arada byk bir daire biiminde oturmas salanr. Verilen grevleri ve ilgili grevin yerine getirebildikleri kadarn herkesle paylamalar istenir. Daha sonra aada nerilen sorularla tartma devam ettirilir: Kendi grubunuzda nasl bir grev dalm yaptnz? Elinizdeki eksik malzemeleri temin etmek iin dier gruplarla iletiime getiniz mi? Evetse bu sre nasl ilerledi? 52

Verilen grevi bitirdikten sonra dier gruplara destek olmak iin alan var m? Neden? Bu almann bir yar olduunu dnen var m, neden? Gruplarn iinde ve/ve ya arasnda yaananlar katlmc sivil toplumda banza geliyor mu? Bu simlasyonda banza gelenler Adrese Byte Projesi ile nasl ilikilendirilebilir? neriler/Grler: Postaclar katlmclarla konumamallar ve gerek bir postac gibi (mektuplarn alm ve datlmas) grevlerini yerine getirmeliler. Gruplarn dier gruplara verilmesi iin yazd mektuplarn zerinde adres olmad srece mektuplar postada kaybolabilir ve ya farkl bir adrese yanllkla teslim edilebilir. Cevaplanan mektuplar zerinde de adres yoksa benzer hatalar yaplabilir. Gruplardan birinin malzeme datm asndan (mesela mektuplamak iin kat ve kalemleri olmamas gibi) dierlerine nazaran grevi baarmasnn imkansz olduu bir durum yaratlabilir. Bylece simlasyonun zmlemesi yaplyorken dier gruplarn bu grubun varln bilmelerine ramen neden destek vermedikleri (zellikle mektuplama zerinden malzeme alverii balamsa) konuulabilinir. Fakat byle bir durumda, zellikle zmleme srasnda, bu grubun hsran hissiyatnn giderilmesine ynelik ayr bir aba sarf etmek gerekebilir. Bilgi Notu: Gruplarn malzeme ve grev dalm aadaki gibi yaplr.

Grup I Grevler: 5 ktal/kafiyeli gnlllk iiri yazmak, 25 adet balon iirmek, 2 poster kadna 4 renk ile boya yapmak. Verilecek Malzeme: 3 adet A4 kat, 1 tkenmez kalem, 5er adet 7 renk balon, 2 poster kad ve 3 farkl renk pastel boya. Grup II Grevler: 5 ktal/kafiyeli gnlllk iiri yazmak, kattan 150 gen keserek yapmak, 29 adet balon iirmek Verilecek Malzeme: 1 kalem, 21 A4 kat, 1 makas, 4 renkli toplam 29 balon. Grup III Grevler: 5 ktal/kafiyeli gnlllk iiri yazmak, gazetedeki velerin altn sar fosforlu kalemle izmek, kattan 150 gen yapmak. Verilecek Malzeme: 1 kalem, 1 gazete, 1 fosforlu kalem, 21 A4 kat, 1 makas. Grup IV Grevler: 6 ktal/kafiyeli gnlllk iiri yazmak, her gruptan dzenli rapor almak, kattan 50 gen yapmak, 1 poster kadna 2 renkle boya yapmak, 15 adet balon iirmek. Verilecek Malzeme: 1 tkenmez kalem, 11 adet A4 kat, 1 makas, 1 poster kad, 2 adet farkl renkli pastel boya, 15 adet renkli balon. Grup V Grevler: Eitimle ilgili bir sayfalk kompozisyon, renkli katlardan soyut bir resim, 25 adet yuvarlak kat. Verilecek Malzeme: 1 renkli karton, 3 adet A4 kat, 1 poster kad.

Grup VI Grevler: 3 adet yeni retilmi fkra, gruptakilerin kim olduuyla ilgili tantc bir yaz, 1 adet yap boz Verilecek Malzeme: 1 adet uhu, 1 A4 kat, 1 kalem.

OTURUM: Proje Eitimi Sonras

Programda Yer Ald Gn/Oturum: 4. Gn 3. Oturum Sre: 90 Dakika

Ama: Katlmclarn bulunduklar rgtlenmelere dndklerinde, projenin rgtlenme, izleme, raporlama, koordinasyon ve iletiim almas ihtiyalarn, eitim sresince edindikleri, bilgi ve beceri ile uygulayabilmelerini salamak iin, proje ekibi ile proje gnllleri arasnda etkin ibirlii ortam ve gven ortam oluturmak. Hedef: Katlmclarn rgtlenmelerine geri dndklerinde eitim ieriini etkin bir ekilde aktarabilmelerini salamak iin ellerine ara vermek. zleme yntemini yerellerinde uygulayabilmeleri iin gerekli olan ofis desteine dair gvence vermek ve ibirlii srecine dair planlama yapmak. Proje takviminin iletilmesine dair ve koordinasyonuna dair iletiim aralarn birlikte oluturmak. nternet sitesi, blog, mail grubu gibi aralarn etkin ve verimli bir ekilde kullanlabilmesine salamak iin katlmclarda beceri gelitirilmesini salamak. Uygulan: Eitim katlmclar iki gruba ayrlr. Bir grup proje koordinasyonu, izleme ynteminin uygulanabilirliine 53

dair deneyim ve bilgi aktarm, proje ekibinin proje gnlllerinin yannda olduuna dair gvence aktarm ve ilgili aralarn gelitirilmesi iin bir oturuma girer. Dier grup projenin internet sitesi, blog, mail grubu, facebook gibi iletiim ve sosyal medya aralarn kullanabilmesine dair bilgi aktarm ve uygulama almak iin dier oturuma girer. 1 saatin sonunda gruplar oturum deitirir. 2 saatlik paralel oturum sonunda eitim sona erdirilir.

Yurttalk anlamas herhangi baka bir grubu tekiletirmek zerine yaplan bir anlama deildir. Gzlem Notu: Tartlmayan ve itiraz gelmeyen belirgin rneklerden en dikkat ekeni, yurttalk kavramnn birlik, birleme, birliktelik referanslar tadyd. Dayanma tartmalar sosyal dayanma mekanizmalar zerine deil yardmlama zerine yaplyor. Haklar devlet tarafndan verilir. Devlet var olan haklarla ilgili olarak hizmetleri deil, haklar verir. Oturum sonunda T. Marshall ve yurttalk tartmasnn genel erevesi izildi. Katlmc sivil, sosyal ve siyasi haklar (kuak haklar) snflandrmas yapld. neri ve Notlar: Oturumun ikinci ksmnda tartmal kavramlar ksm ksa olduu iin, vatann blnmezlii, milliyetilik, Trk Ulusu gibi oka itiraz alan baz konular tartlmadan geildi. Katlmclar, genel olarak, sistem ve devletin u anda neler yapt konusunu tartmamak eiliminde olduu iin sistemin kendisi, devlet-sosyal haklarhizmetler tartmas eksik kald. Bunun yannda baz enformatik yanllar da sz konusuydu. Trkiyede mlteciler iin bir deneme sresi olduu ve mltecilerin vatanmza illegal yollardan ve kaak olarak geldikleri ile ilgili bir alg var. Trkiye Cumhuriyeti Devletinin kadnlara seme ve seilme hakk veren ilk devlet olduu bilgisi ayrca dikkat ekicidir. 2-Dezavantajl Gruplar Var Oturumu (Babil Kulesi) Tartmalardan yorumlar ise yle: Temsiliyet ve oy vermekle alakal tartmann

ADRESE BYTE ETMNN KAVRAMSAL EREVESNE DAR BAZI NEML NOTLAR

Volkan Akku, Proje Uzman

1-Yurttalk Kavram Tartmas Yurttalk kavram ierisinde tartmal olan yarglarn zerine bir sre konuularak literatrde vatandalkyurttalk kavramlar arasndaki ayrm ve teorik tartmalar zerine bir beyin frtnas yapld. Tartmalardan yorumlar ise yle: Vatandalk blgesel, yurttalk daha yerel bir kavram Yurttalk sol, vatandalk sa sylemde kullanlyor. Vergi ve askerlik gibi konular yurttalkla, devletten beklentiler ise vatandalkla ilgili. Yurtta olmayanlarn hak talep etmeleri meru olur mu? Mltecilere olanaklarn salanmamas gayet normal. Devlet alanlara olanak salar, dierleri retime katkda bulunmak durumundalar ama mlteciler retmeden talep ediyorlar. Mlteciler lkeye gizli ve yasad yollardan geliyorlar, bu yzden bir deneme sresi olmas ve baz hizmetlerin sunulmamas gayet normal. 54

asl zemini, apartman simlasyonunda srekli olarak tartlan konu aidat deyenin oy verme hakk olaca konusuydu. Yani simlasyondaki apartmanda yaama durumu katlm iin yeterli koul deil, aslnda elde bulunan kaynaa katkda bulunup bulunmad asl koul. Hemen tm katlmclarn az (su) tkettiini iddia ettii oturum boyunca baz taleplerin resmi olarak imkansz, bazlarnn da sisteme aykr olduu sav, talep edenlerin tartmadan ekilmesi iin yeterli oldu. Genel olarak gereksinim ortak olsa da, herkes gereksinimlerini kendi imkanlaryla salamal fikri tartmalar tatlya balamaya yeterli oldu. Karara varmak iin oy okluu her durumda yeterli sonu olarak grld. Simlasyonda sendikal olan retmenlerin kapcnn haklarn verelim sav dikkat ekiciydi. Dier yandan sigorta alann hakkyd. Simlasyondaki -ynetici hari- her katlmc ben ynetsem daha iyi ynetirim yargsna sahipti. zmlemeye Dair Notlar nsanlarn kar peinde olmas (oyun alan, sigorta gibi) bencilliktir. Ltfen herkes kendi sorununun muhatabn bulsun. ok kiiyle karar almak zor, demokrasiyi gelitirmek gerek. Tavizsiz demokrasi olmaz. Sesini duyurabilen konuuyor, biz bu durumdan ikayetiyiz ama yle. Bakalarnn setii birisi tarafndan ynetilebiliyorum ama oy veremiyorum, yle mi?

Birileri iin bir ey yapmak iyi ho da... herkesi de ayn anda mutlu edemeyiz ki! Tarafsz olan apolitiktir. Her haneden 1 oy alacaksak dorudan demokrasiye ne oldu? Peki ya ev sahipleri oy vermeyecek mi? Ya 9 dairesi olan ev sahibine ka oy hakk vermeliyiz? Oturum sonundaki veri girdisi Kymlicka ve Normann yurttalk tartmas zerine yapld. 3-Politika Nedir? [Eitim Gn Akam almas] Oturumunda Katlmclarn Kullandklar Sunumlardan nemli Noktalar. Af rgt almasndan: Mlteci tanmyla ilgili genel sknt, bu sunumda yntemin konuulmasn bir miktar engelledi. ERG almas: Genel olarak katlmclardan gelen sorular sunumu yapan ekibin bilgisini snamaya ynelikti. Eitmen eitiminde atlyeler yaplyor gibi bir hava olutu. Kadn Hareketi almas: Dier btn sunumlarda da gzme arpan bir durum olarak, yaplan almann neyi sorun olarak grd konusu bu sunumda da eksik kald. nsan Haklar Ktphanesi: Sunumu yapan grup olduka net bilgi verse de bu yntemin neye hizmet ettii konusu belirsizdi. Bilgiye eriimi kolaylatrmak konusu neredeyse hi almad. Sansre Sansr: Sunumu yapan grup hukukla daha ilgili olduu iin konuyla ilgili belgelere ve anlamalara referans sadece bu sunumda verildi. Ancak, sunum boyunca yaplan i ya da yntem tercihinden ok, sunumu yapanlarn ve katlmclarn grleri konuuldu.Sadece o ksm m sansrleyelim yani? sorusu bence olduka ilginti.

55

PROJE FAALYETLER VE KAVRAMSAL TARTIMALAR METN

Volkan Akku, Proje Uzman

Adrese Byte, katlmc izleme yntemini kullanarak genlerin hizmet aldklar kurumlar izledikleri bir savunuculuk projesidir. Katlmc izleme metodunu kullanarak genlerin znesi olduklar deneyimleri elle tutulur veriler haline getiren proje, alma ziyaretleri ve lobi maratonu gibi faaliyetlerle bu verileri muhataplaryla buluturarak bir savunu faaliyeti zellii kazanmtr. TCK 301: Bu sunum boyunca katlmclarn birbirlerine alan brakmadklarn dnyorum 4-Savunuculuk: Savunuculuk bal altnda konuulan baz rneklerin -silahlar denetleyin kampanyas gibineden seildii konusuna ok dikkat ekilemedi. Yine de belgeler ve szlemeleri referans olarak kullanmak ve savunuculuk faaliyetine zemin oluturmak konusunda konuulanlar etkili oldu. 5-Aileler Yaryor: Kurumlar Nedir? Katlmc Grubundan Notlar: Bana puan vermeyen sunucu dier gruba da vermezse adil olur. Genlik merkezleri kiisel geliim iin kurulmu kurumlardr. Kurumlarn bal olduu st kurumlar (bakanlk vs) yok mu, neden denetlemeyi biz yapyoruz? Proje fikrinin ilk olutuu dnem ve fikrin olgunlama sreciyle ilgili bilgiye projenin 2008 raporundan1 ulalabilir. Proje sreci hakknda daha ayrntl bilgiye ulamak iin projenin internet sitesine2 bavurulabilir. Bu metin, Adrese Byte fikrinin kavramsal dayanaklarna, proje faaliyetleri sresince yaplan tartmalara, bu faaliyetlerin hangi teorik/kavramsal gerekelerle ve hangi nedenle bu muhatap kii/ kurumlarla yrtldne dair bilgiler iermektedir. Metnin bundan sonraki ksmnda genel hatlaryla: 1. Adrese Byte Projesinin kavramsal dayanaklar nelerdir? 2. Proje Faaliyetleri sresince yrtlen tartmalar ve ierikler nelerdir? 3. Nedenleri ve nasllaryla proje faaliyetleri ve ierikleri nelerdir? Sorularna cevap verilmeye allacaktr.

detayl bilgi iin baknz: http://www.scribd.com/ doc/30852850/Adrese-Buyutec-2008-Pilot-Proje-Raporu

2 detayl bilgi iin baknz: http://www.adresebuyutec.net

56

ADRESE BYTE PROJESNN KAVRAMSAL DAYANAKLARI NELERDR?

Adrese Byte fikrinin temel dayana, genlerin, grece ansl bir aznlk olan niversite rencileri dahil, temsiliyetleri ve sosyal haklar olan hizmetlere eriimleri anlamnda dezavantajl bir grup olarak ele alnmas ile balar. Hemen her farkl kaynakta farkl tanmlar ve farkl ya aralklar olan genlikle ilgili alg gelecein bireyleri olmaktan teye gitmez. te yandan genlerin, insan haklaryla, sosyal haklaryla ve yaam pratiklerinde zel ihtiyalaryla ilgili tartmalar yrten kurumlar, maalesef hak temelli faaliyetler yrten katlmc sivil toplum kurulular ve genlik rgtleri ile snrldr. Nerede ve hangi ekilde tanmlanyor olursa olsun, genlerin temsiliyeti ve hak talepleriyle ilgili mekanizmalarn ilerlii tartmaya aktr. Bu temsiliyet sorunu parlamenter sistemde kendine yer

sunulan hizmetlerin yeterli ve iler olup olmad bilgisine ulamaktr. Trkiyedeki durumda, projenin izleme faaliyetlerine konu olan kurumlarn verdii hizmetler konusunda, genlerin deneyimleri de gz nne alndnda baz problemler olduu aka grlebilmektedir. Adrese Byte projesi, temsili demokrasi pratii zerinden kendilerine sunulan hizmetler ile ilgili taleplerini iletmek konusunda eitli problemlerle karlaan genlerin, kendi taleplerini ortaya koyabilmeleri iin bir savunuculuk faaliyeti olarak kurgulanmtr. Projenin katlmc demokrasiyi n plana karan yaps, temsili demokrasinin homojen bir gelecein bireyleri grubu olarak grd ve ska grmezden geldii genlerin, karar mekanizmalarna ve hayatlarn birinci dereceden etkileyen politikalara katlmlarn salamak anlamnda nemli bir yerde durmaktadr. Katlm arac olarak gnlllk ve savunuculuk zemininden yola kan proje, bir savunuculuk arac

Adrese Byte fikrinin temel dayana, genlerin, grece ansl bir aznlk olan niversite rencileri dahil, temsiliyetleri ve sosyal haklar olan hizmetlere eriimleri anlamnda dezavantajl bir grup olarak ele alnmas ile balar.
bulabilen gen bireylerin says, genler adna karar vermekle sorumlu yetkililerin ya ortalamalar, yerel ve ulusal dzeydeki katlm mekanizmalarnn ilerlii gibi birok problem ile su yzne kmaktadr. Sonu olarak, sosyal devlet ile gen bireyler arasndaki szlemenin ilerlii ile ilgili, derinlikli bir tartmayla yz yzeyiz. nsan haklar ve sosyal haklar tartmasn ihtiya temelli bir dzlemde ele almak ve konuyla ilgili verileri grnr klmak, genlere salanan hizmetlerin nitelii ve yeterlilii konusunda bir fikir edinmemize n ayak olacaktr. Adrese Byte projesinin bir fikir olarak ortaya kt gnden bu gne dayand temel nokta, bireydevlet arasnda gerekleen szleme kapsamnda olarak katlmc izleme metodunu kullanmaktadr. Ksaca, katlmc izleme metodu ile birlikte, temsiliyetleriyle ve temel sosyal haklarnn salanmasyla ilgili syleyecek szleri, talepleri ve nerileri olan genler, topladklar verileri bir savunuculuk arac olarak ilgili kurumlara iletme frsat bulmulardr. 2010 Ocak ayndan bu yana devam eden projede genler politik taleplerinin ve nerilerinin znesi olarak, baz ortak ihtiyalar iin temsiliyet arayan aktivistler olarak projede yer aldlar. Bu kitabn giri blmnde: Bakalar Adna Karar Verme, Savunuculuk ve Hizmet, Deneyim ve Deneyim zerine Savunuculuk gibi baz balklarla ilgili bilgilere ulaabilirsiniz. 57

PROJE FAALYETLER VE YRTLEN TARTIMALAR

Adrese Byte Proje Eitimi: Neden Adrese Byte Eitimi? Kavramsal zeminini, bir savunuculuk faaliyeti olarak, izleme yntemi zerine oturtmu olan projenin balangcnda kurgulanan eitimin esas amac, projeyi yrtecek olan gnlllerle yurttalk, katlm, savunuculuk ve katlmc izleme yntemi balklar altnda tartmalar yrtmekti. Bu erevede yaplmaya allan tartmann ve politik olarak ortaya konan almann desteklenmesi iin gen gnlllerin konuyla ilgili bilgi, beceri ve kanaatlerini olumlu etkileyecek bir balang eitimine ihtiya duyuldu. te yandan Trkiye zelinde de olduka yeni bir metod olan izleme ile ilgili yrtlen pilot almadan edinilen deneyimi aktararak yaygnlatrmak ve genleri znesi olduklar bu proje srecine katmak iin bu formatta bir eitime ihtiya vard. Bu teorik tartmalar yrterek ve izleme metodu konusunda donanm kazanarak eitimden ayrlacak olan proje gnlllerinin, projenin ilerleyen aamalarnda alma ziyaretleri ve lobi maratonu gibi faaliyetler zerinde belirleyici etkileri olmas planlanmt. Eitim Metodolojisi ve Kavramsal/ Teorik erik Projenin izleme faaliyetlerini gerekletirerek deneyimlerini raporlayacak olan gen gnlller iin kurgulanan eitimin kavramsal ak, yurttalk ve sosyal haklar zemini zerine kuruldu. Kendi yerellerinde kamu kurumlarn izleyecek olan gen gnlllerle birlikte tartlan ilk konu bu kavramsal balamda yurttalk bal oldu. Proje koordinasyon ve eitim ekibi bu kavramsal tartmann eitlik ve akranlk erevesinde 58

yaplabilmesi iin formel olmayan (non-formal) yntemleri3 ve akran eitimi4 modelini kullanmay tercih etti. Projenin hak temelli yaklamndan yola karak yurttalk, devletle yaplan bir szleme olarak ele alnd. Bu szleme erevesinde devlet, yurttalarnn ihtiyalarn, vergi sistemi ile salad kaynaklar kullanarak, her grubun zel ihtiyalarn da kapsayacak biimde karlamakla ykmldr. Btn bu tartma insan haklar temelinde ekillenen ve haklar aras bir hiyerarinin5 varlna kar duran haklarn blnmezlii ilkesi6 zerine yaplandrld. Eitimin bu ksmnda rgtl, aktivist genler tarafndan ortaya konan baz tartmalardan bahsetmeden gemek, Trkiyede haklar tartmasnn ve algsnn durumuyla alakal bir fotoraf grmezden gelmek olurdu. Eitim programnn bu ilk kavramsal tartmasndan akllarda kalan u tartmalar olduka anlaml buluyoruz: Devlet ve hukuk erevesinden yaklam vatanda sylemini, rgtl ve katlmc sivil yaklam yurtta kavramn kullanyor. Birlik, birlemek, beraberlik gibi kavramlar kullanldnda vatandalk, hak talepleriyle ilgili eylemlilik durumlarnda yurttalk kavram n plana kyor. Devletle yurtta aras yaplan szlemede
3 detayl bilgi iin baknz: http://www.unesco.org/iiep/eng/ focus/emergency/guidebook/Chapter12.pdf http://www.infed.org/biblio/b-nonfor.htm http://egitimheryerde.org/web/non-formal-yaygin-egitimhakkinda 4 detayl bilgi iin baknz: http://en.wikipedia.org/wiki/Peer_ education

5 detayl bilgi iin baknz: http://tr.wikipedia.org/wiki/Maslow_ teorisi detayl bilgi iin baknz: 6 detayl bilgi iin baknz: http://www.sosyalhaklar.net/2009/ bildiri/gulmez.pdf

vatanda devleri olan ve kendisinden bir eyler beklenen birey, yurtta ise devletten ve mekanizmalarndan bir eyler talep eden birey iin kullanlyor. Ayn dili konuan ve ayn hedefe doru ortak ekilde ilerleyen... eklinde balayan tanmlama, hak temelli bir yaklam olmaktan ok uzak. Bu tartmalarn tesinde; yurttalk kavramnn eit temsiliyet demek olmad, sosyal haklara sahip olmann pratikte baz gruplarn dezavantajl durumda olmalarna engel olamad zerinden tartmalara devam edildi. Ksaca temsiliyet konusu, sosyal haklarn belirli bir standarda uygun olarak salanmas gibi balklar altnda, farkl sosyal gruplarn dezavantajl konumlar, katlmclarn birer gen olarak deneyimleri de alnarak ve eitim

bu yaklama gre yurttalk en azndan kat zerinde- bir eitlii tanmlar. Bu toplumsal szleme te yandan haklar ve devleri de tanmlar. Aidiyet kavram ierie bal olarak bireyin corafi, siyasi, etnik, kltrel vb aidiyetleri zerine younlar. Son olarak, ele alnan etkinlik kavram ise, bu toplumsal szleme iinde bireyin temsil edilme durumunu ve katlmn tanmlar. Bir btn olarak bu kavram zerinden birlikte yaamn pratiklerini ve zel alan politika bal altnda tartmaya aan yeni tematik blme gei yaplmtr. Bu tematik blok iinde proje gnllleri tarafndan ortaya konan baz tartmalar u ekilde gerekleti: Temel hak ve zgrlkler sylemi kamusal alann hemen her yerinde kullanlyor ancak bunlarn tam olarak neyi kapsad konusunda bir netlik yok.

Demokrasi bir karar verme sreci midir; yoksa bir temsiliyet mekanizmas m?
modlleri zerinden tartmaya ald. Bu tematik tartma ksmnn kts olarak eit temsiliyet eksikliinin, farkl sosyal gruplarda dezavantajllk durumuna neden olabildii, fakat bununla birlikte, vatandalk haklar zerinden, anayasal dzlemde, karar mekanizmalarna ve politikalara katlmla ilgili hak talep etme ve katlm yntemleri bulunduudur. Bu tematik blm sonunda bilgi girdisi olarak Kymlicka ve Norman7 tarafndan ortaya karlan kavramsal metnin ieriine deinildi. Bu kavramsal metin, yeni dnem yurttalk algs ve sosyal szleme zerine younlamaktadr. Yurttalk kavramn genel hatlaryla Stat-Aidiyet-Etkinlik kavramlar zerinden tanmlayan bu yaklam, proje ekibinin yapmay ngrd savunuculuk faaliyetleri iin kavramsal bir zemin oluturmaktadr. Kimlik/ yurttalk belgesi zerinden staty tanmlayan
7 detayl bilgi iin baknz: http://fds.oup.com/www.oup.co.uk/ pdf/0-19-829644-4.pdf

oulculuk, okluk ya da ounluk demek mi? Herhangi bir politik konuyla alakal tarafsz davranan kii ve/veya gruplar apolitik midir? Demokrasi bir karar verme sreci midir; yoksa bir temsiliyet mekanizmas m? Temsili demokrasi bir pazarlk ve karlkl taviz verme sistemi ise madur olan taraf konusunda ne yapabiliriz? Yallk, hastalk gibi baz dezavantajllk durumlar herkes iin mmkn olan durumlar. Bu durumda sistemin kurgusunu kimin yapmas gerek?

59

Yurttalk ve politika tartmalarnn ardndan, katlm kavramn, katlm yollarn, savunuculuk baln ve bir yntem olarak izlemeyi tartacak olan yeni kavramsal tartma blmne geilmitir. Bu tartmann genel hatlaryla u ak izledii sylenebilir:

Bu tartmann esas kts, kullanlan hibir yntemin tek bana mutlak etkili olmad ve tm yntemlerin aslnda birbiri ile balantl bir ekilde kullanlarak etkin olabilecei algs oldu.

Temsiliyet ve Katlm Savunuculuk Karar Alclara Etki kar Savunuculuk Alannda Katlmc Yntemler Raporlama, Kampanyaclk Lobicilik, Model Yaratma
Tm bu tartmalara konu olan savunuculukla ilgili daha detayl bilgi iin aadaki balantlar8 incelenebilir. Proje srecinin pratiine ynelik, bilgi ve becerilere odakl olan, tematik blm sona erdiinde yaplacak savunuculuk faaliyetiyle ilgili genel durumun ne olduuna dair bir tartma yrtld. Savunuculuk alannda durumlar tartlan konular; kadn, ocuk, engelli, kltr-sanat, ifade zgrl ve ii haklar oldu. Yaplan aratrma sonrasnda katlmclar tarafndan hazrlanan gazetelerin balklarn i ac bulmak gerekten zor. Ancak bu durum tespiti hem iyi rneklerin ele alnd, hem de Trkiye zelinde savunuculuk faaliyetleri ve temsiliyet konusunda yaanan problemleri tartma anlamnda faydal bir uygulama oldu. Katlmc sivil alann ve savunuculuk faaliyetlerinin bir analizi niteliindeki bu oturumdan sonra projenin kendi alanna dair tartmalar ve bilgi paylam yaplmasna ortam hazrland. Savunuculukta kullanlan her katlmc yntem iin iyi rnekler incelendikten sonra bir yntem olarak katlmc sivil izleme hakknda daha ok bilgi ierikli blme geildi. Bu tematik blmn zeminini oluturan katlmc sivil izleme kavramyla alakal teorik bilgi girdisi oturumun iskeletini oluturdu. Bunun iin ana hatlar Homeros Fuentes tarafndan ortaya konan katlmc sivil izleme metodu konusunda bilgi aktarm yapld. Bu yntem iin giri blmnde yer alan Katlmc zleme ksmna baklabilir. Katlmc sivil izlemenin, katlmc izleme olarak deerlendirilmesi iin, izleme yapanlarn srecin bir paras, yani znesi/aktr olmas arttr. Bu erevede Adrese Byte Projesine bakldnda: Ancak tm bu iyimser tabloya ramen proje gnllleri arasnda, zellikle lobi faaliyeti srasnda, kurumlarn ilgisinin nasl olaca ve tam olarak hangi kurum/kiilerle grme yaplmas gerektii konusunda baz ekinceler olduunu belirtmek gerekir.
8 detayl bilgi iin baknz: http://www.newtactics.org/ , http:// stk.bilgi.edu.tr/savunuculukseminer.asp http://stk.bilgi.edu.tr/ docs/SAVUNUCULUK.pdf

60

Genlik Politikalar Alannda Durum Nedir? balkl oturumda 1960lardan gnmze genlik alanndaki aktrlere, faaliyetlere, kamu kurumlarnn ve yasal erevelerin geirdii deiimlere bakarak genlik politikalar alannn byk resmi ortaya karlmaya alld. Tartlan konular arasnda renci hareketleri, askeri mdahaleler, ekonomik buhran dnemleri, evre hareketi, neo-liberalizmin ortaya k, anayasa deiiklikleri ve zellikle 1990larn sonundan bu gne kadar katlmc sivil alann ve genlik alannn geirdii deiimler yer ald. Katlmc grubun, katlmc sivil alann hzl bymesi ve bu alana ayrlan kaynan artmas ile ilgili tartmalarda aktif olarak yer almas projenin yakalamaya alt politik zeminle ilgili olduka mit vericiydi. Projenin mdahale etmeyi amalad alanla ilgili genel durumun ortaya konmas, genlerin kendi hayatlarn

dahil olmak gibi zel durumlarda genlerin ald hizmetlerle ilgili zel politikalarn uygulanmas ncelikli ihtiyalardan birisidir. Proje kavramsal zeminini hak temelli bir yaklam zerine oturtan Adrese Byte ekibi, bir sonraki tartma alann, izleme yaplacak olan kurumlarn genlerin ihtiyalar asndan nerede durduklar olarak belirledi. Sradaki tartmalar, sosyal haklar balamnda genlerin nelere ihtiyac olduu ve toplumsal szleme gerei bu ihtiyalar karlamakla ykml olan kurumlarn genel durumu oldu. Genlerin deneyimleri zerinden ekillenen tartma srasyla; genlerin kurumlardan beklentileri, kurumlarn yasayla belirlenmi grevleri ve son olarak bu grevlerin ne kadar yerine getirildii zerine ekillendi. Katlmc izleme metoduyla uygulanan bu savunuculuk faaliyetinin temel olarak

Genlerin homojen bir grup olarak tanmland ve ortak ihtiyalar olduu varsaymnn hakim olduu bir ortamda, proje eitiminin tartmalarndan bir tanesi de - tabii ki- genler kimdir? sorusu oldu.
etkileyen politik srelere etki etmek konusundaki motivasyonlar zerinde olumlu etki brakt. Genlerin homojen bir grup olarak tanmland ve ortak ihtiyalar olduu var saymnn hakim olduu bir ortamda, proje eitiminin tartmalarndan bir tanesi de - tabii ki- genler kimdir? sorusu oldu. Gerekte homojen bir grup olmayan genlerin farkl ihtiyalar ve beklentileri olduu ortaya konurken, temel sosyal haklar balamnda btn grubu ortak olarak ilgilendiren baz balklarn da varl gz nne kondu. Genlik alanndaki ortak ihtiyalarn ve de bu sosyal grup ierisindeki grece dezavantajl gruplarn zel ihtiyalarnn karlanmasna dair kurumlarn nasl iledii tartmaya ald. Grnyor ki Trkiyede gen olmak, Trkiyede gen ve kadn olmak, Trkiyede gen ve engelli olmak, Trkiyede gen ve kadn ve engelli ve bir etnik/kltrel gruba izledii/izleyecei yol, hizmet salamakla ykml kurumlarn, genlerin ihtiyalarn en azndankanunlarla belirlenen tanmlarna uygun, yeterli ve nitelikli olarak sunup sunmadn gzlemlemek olacaktr. Eldeki verilerin, daha dorusu genlerin hizmet aldklar kurumlarda yaadklar deneyimlerin, bir hak talebi haline getirilerek savunuculuk arac olarak kullanlmasnn yasal dayanaklar tam da bu kurumlarn ynetmelikleri ve yasayla tanml grevleri zerinden olacaktr. Bu yzden de eitimin bu blm, izlemesi yaplacak kurumlarn grevlerini ve ynetmeliklerini incelemeye ayrld. Bu kitabn nc blmnde bu kurumlarla alakal veri analizlerini ieren makaleleri bulabilirsiniz. Yaklak olarak be gn sren eitim ve tartmalarn sonunda kurumlara yaplacak izlemelerde baklmas gereken balklar belirlenerek, izleme formlarna 61

ve izleme yntemine son hali verilmeye alld. zlemelerin katlmc olabilmesi iin izleme yapan yerel ekiplerin mmknse kurumlardan hizmet almay deneyimleyerek izleme raporlarn oluturmalarna karar verildi. 2. Adrese Byte Ara Toplants: Neden Ara Toplant? Projenin balad gnden bu yana ilerleyen sreci yerellerden gelen proje gnllleriyle deerlendirmek, izlemeler konusunda yaanan her trl deneyimi aktarmak ve toplanan verilerin nitelii asndan izlemelerde bir standart oluturmaya almak zere bir ara toplantya ihtiya duyuldu. Toplant erii gn sren toplantda yerel izlemelerde yaanan problemler, bu kadar uzun soluklu bir proje sresinde yerel ekiplerin yaadklar rgt ii sorunlar ve toplanan verilerin standart bir hale getirilmesi gndemlerden bir ka olarak ortaya kt. Ara toplantnn neredeyse tamam, yerellerden gelen gndem talepleri ve destee ihtiya duyulan alanlar gz nne alnarak yaplandrld. Dier yandan, ilerleyen gnlerde gerekleecek alma ziyaretlerinin ierii, hangi kurumlara ziyaret gerekletirilecei ve hangi gndemlerin grmelere tanaca konusu proje ekibi ile bu toplantda paylald. Gerekleen izlemelerin raporlar, proje kapsamnda snflandrlarak, izlenen kurumlarla alakal bir durum deerlendirmesi olarak ortaya konulacandan, izlemelerin raporlanmasna dair ortak yntem ve kiisel deneyimlerin paylalabilmesi iin ortak dil oluturma abalar bu toplantda bir adm daha ileri gtrld. Son olarak, proje takvimi ve proje hedefleri gzden geirilerek projenin temel amac olan genlerin kendi adna, znesi olduklar konularda 62

taleplerde bulunmas ihtiyac konusundaki tartma tazelendi. 3. alma Ziyaretleri: Neden alma Ziyaretleri? Proje arka plannda tartmas yaplan savunuculuk faaliyetleri ve bunun iin kullanlan aralar temelinde, yaplan alma ve toplanan verilerle ilgili olarak gndem yaratmak ve konuyla ilgili paydalarla bilgi paylam kritik yer tutmakta. Bu sebepten proje gnllleri, stanbulda gerekleen alma ziyaretleri kapsamnda 10 farkl kurumu ziyaret ederek grmeler yaptlar. alma ziyaretlerinin bir baka kts da projede aktif olarak rol alan gnlllerin katlmc sivil alanda eitli konularda faaliyet gsteren dier rgtlerle temasnn salanmas oldu. alma Ziyaretleri erevesinde Grlen Kurumlar ve Ziyaret erikleri Uluslararas Af rgt9: nsan haklar ve her trden hak ihlalleri konusunda dnya apnda raporlama faaliyetleri yrten rgtle grme ierii, Af rgtnn hak ihlalleri konusunda yapt raporlama ve izleme faaliyetleri konusunda bilgi almak eklinde gerekleti. rgt ayn zamanda devam eden hak ihlali davalarn da izleyerek ulusal ve uluslararas hak savunuculuu faaliyetleri yrtmektedir. KONDA Aratrma10: Aslnda bir aratrma irketi olan KONDA, bir katlmc sivil toplum rgt gibi alp gerekletirmek istedii aratrma projelerine kaynak bularak toplumsal sorunlar konusunda aratrma raporlar yaynlamaktadr. Grme ierii daha ok metodun kullanlmas ve salkl verilerin toplanmasyla ilgili teknik konulardan olutu. Proje ekibi iin olduka verimli geen grme sresinde toplumsal sorunlar konusunda raporlama yapmann ve konunun
9 detayl bilgi iin baknz: http://www.amnesty.org.tr/ai/ 10 detayl bilgi iin baknz: http://www.konda.com.tr/

grnrln salamann politik etkileri konusu derinlemesine tartld. Doa Dernei11: Trkiyede evre koruma ve ekoloji alannda olduka etkin bir kurum olan Doa Dernei ile yaplan grme karlkl deneyim aktarm eklinde gerekleti. Daha ok ekoloji balkl konularda izleme faaliyetleri yrten rgtten, kullanlan metod konusunda olduka deerli geri bildirimler alnd. Kadnn nsan Haklar Yeni zmler Dernei12: Trkiyede kadnn insan haklar alannda, savunuculuk ve lobi faaliyetleri anlamnda olduka etkin olan rgt ayn zamanda basn ve yrtlen davalar izleyerek resmi kurumlar tarafndan yaynlanan raporlar dnda, katlmc sivil bak asyla glge raporlar yaynlamaktadr. Yaplan grmede, kurumun raporlama ve lobi faaliyetleri konusunda deneyimleri alnarak kullandklar metod ve altklar alann genel durumuyla ilgili grleri alnd. Hale Akay, Trkiye Ekonomik ve Sosyal Etdler Vakf13: Vakf, Trkiyede sosyal ve ekonomik konularda bir dnce retim merkezi olarak faaliyet gsteren, ayn zamanda demokratikleme, iyi ynetiim gibi alanlarda yaynlar yapan ve toplantlar dzenleyen bir rgttr. Yaplan grmede Hale Akayn Trkiyede asker ve gvenlik ile ilgili hazrlad raporun ayrntlar konuuldu. Eitim Reformu Giriimi14: Sabanc niversitesi stanbul Politikalar Merkezi bnyesinde 2003ten bu yana faaliyet gsteren ERG, eitim
11 detayl bilgi iin baknz: http://www.dogadernegi.org/ 12 detayl bilgi iin baknz: http://www.kadinininsanhaklari.org/ 13 detayl bilgi iin baknz: http://www.tesev.org.tr/default. asp?PG= ANATR 14 detayl bilgi iin baknz: http://erg.sabanciuniv.edu/

reformu gerekletirilmesi iin karar alclar etkilemek ve paydalar aras diyalog alanlar gerekletirmek iin almalar yrtmektedir. Ayrca eitim reformlarn izlemek ve gzlemcisi olmak gibi bir amac da olan ERG ile yaplan grme, daha ok Trkiyede eitim alannda genel durum ve eitim-genler ekseninde yrtlmesi gereken faaliyetler etrafnda gerekleti. Trkiye nc Sektr Vakf15: Katlmc sivil toplum alann kamu ve zel sektrn yan sra nc bir sektr olarak tanmlayan TSEV ncelikli olarak yasal almalar, sektrler aras ibirlikleri ve STKlar iin daha etkili kaynak kullanm konularnda almalar yrten, ok sayda dernek ve vakf bnyesinde bulunduran bir rgttr. Yaplan grme yine STEP (Katlmc sivil Toplum Endeksi Projesi) ve Trkiyede katlmc sivil alann genel durumuyla ilgili farkl yaklamlar hakknda gr alverii eklinde geti. Kamu Harcamalar zleme Platformu16: stanbul Bilgi niversitesi STK Eitim ve Aratrma Birimi ev sahipliinde 50yi akn rgtle birlikte yrtlen bir izleme platformudur. Adrese Bytein aksine bilgi edinme hakkn kullanarak kamu kurumlarnn btelerini resmi kanallardan izleyen platform, eitimler ve kamplar dzenleyerek elde ettii verileri grnr klmay ve TBMMye gnderilen mektuplar yoluyla bir bask mekanizmas oluturmay amalamaktadr. Yaplan grmede platformun elde ettii verilerin ksa bir paylamnn ardndan, sosyal haklar balamnda izleme faaliyetinin ve bilginin stratejik olarak kullanmnn esas balklar olduu sylenebilir.
15 detayl bilgi iin baknz: http://www.tusev.org.tr/ 16 detayl bilgi iin baknz: http://www.kahip.org/index.html

63

 Sosyal Deiim Dernei17: Bnyesinde birok rgt ve inisiyatif barndran Irkla ve Milliyetilie Dur De!18 Giriimi, Trkiyede nefret sular ve nefret sylemiyle mcadele alannda etkin rol stlenmitir. Yaplan grme, DUR DE! Giriiminin basnda nefret sylemi zerine yapt gazete tarama ve raporlama faaliyeti odanda gerekleti. Bir savunuculuk yntemi olarak bu sylemi grnr klmak ve mcadele etmek konusunda yaplan almalar, proje ekibi iin hem yeni bir bak as hem de yeni bir metodla tanmay beraberinde getirdi. stanbul Bilgi niversitesi ocuk almalar Birimi19 : stanbul Bilgi niversitesi ocuk almalar Birimi, Eitimde Haklar Savunu

alma Ziyaretlerinin Ardndan/Raportrn Notu: Yaplan ziyaretler sonunda, katlmclarn Trkiyede ve baz grmelerde dnyada- izleme, raporlama ve savunuculuk faaliyetleri konusunda yeniliki yntemlerle tanmasnn olduka etkili olduu sylenebilir. Bunun yannda Adrese Bytein bu alanda yaplan tek i, yrtc olan kurumlarn tek kurumlar olmad; politik konularla ilgili olarak pek ok farkl paydala birlikte alan iinde yeni ve deikenlik gsteren birok yntem uygulanabilecei algsnn olumas ayrca sevindiricidir. 4. Final Toplants ve Lobi Maratonuna Hazrlk Neden Final Toplants?

Katlmclarn Trkiyede ve baz grmelerde dnyada- izleme, raporlama ve savunuculuk faaliyetleri konusunda yeniliki yntemlerle tanmasnn olduka etkili olduu sylenebilir.
Platformu, ocuk hmal ve stismarn nleme Platformu ve Kamu Harcamalar zleme Platformu iinde aktif olarak yer almakta, ocuklara Ynelik Ticari Cinsel Smr ile Mcadele A, Yoksullukla Mcadele A ve ocuklar in Adalet Giriimi almalarn takip etmektedir. Yaplan grmede genel olarak ocuk alannn sorunlar, savuculuk faaliyetlerinde gelinen son nokta ve ocuk alannda yaplan izleme ve raporlama faaliyetleri konular konuulmutur. Proje srecinde elde edilen ve derlenerek veriler haline getirilen deneyimlerin lobi maratonu iin hazr hale getirilmesi ve tekrar zerinden geilerek paylalmas iin lobi ncesi bir toplantya ihtiya duyuldu. Proje ekibinin ve kurumlarn lobicilik deneyimleri yeterli olmadndan, elde edilen verilerin toparlanarak bir lobi arac haline getirilmesi, kurumlar ve lobicilik konusunda deneyimli/uzman kiilerle oturumlar dzenlenerek lobi ekibinin maratona hazrlanmas gerekmekteydi. Final Toplants erik: Toplantnn ierii lobi faaliyeti ncesi proje ekibiyle son defa btn sreci deerlendirmek, katlmc sivil alanda savunuculuk faaliyetleri ve zellikle lobi balndaki tartmalar pratie ynelik olarak derinletirmek iin tasarland. Bunun dnda; lobi takvimi, proje kapsamnda hazrlanan belgelerin paylalmas ve geri bildirimler alnmas toplantnn

17 detayl bilgi iin baknz: http://www.sosyaldegisim.org/ 18 detayl bilgi iin baknz: http://www.durde.org/ 19 detayl bilgi iin baknz: http://cocukcalismalari.bilgi.edu.tr/

64

dier gndemlerini oluturdu. Programn ak teorik ve kavramsal katlmc sivil alan tartmalarndan ok lobi faaliyeti ve kurumlar hakknda teorik bilgilerin aktarlmas, proje ekibiyle lobicilik konusunda deneyimlerin paylalmas eklinde gerekleti. Lobicilik konusunda Trke kaynak bulmann gl, yazl kaynaklarn genellikle Avrupa Birlii20, Avrupa lkeleri veya Amerika Birleik Devletleri yasal erevesinde tanml olmas, konuyla alakal tartmay Trkiye pratiine tamay olduka gletirdi. 5. Lobi Maratonu: Projenin son etkinlii olan lobi maratonunun amac; genlerin deneyimlerinden derlenen verileri, talep ve nerilerini, ska da ikayetlerini, izlenen kurumlara ve bu kurumlar ile ilikili paydalara ulatrmakt. Lobi maratonu erevesinde eldeki veriler, Devlet Planlama Tekilat, Avrupa Birlii Trkiye Delegasyonu, Genlik Hizmetleri Daire Bakanl, Siyasi Partiler, Mahalli ve Yerel dareler Mdrl, TBMM Genlik Komisyonu, Ulusal renci Konseyi

ilgi, elde edilen iletiim bilgileri ve en st dzey karar alma mekanizmalarnn kaplarnn bu yolla alm olmas, proje gnllleri ve koordinasyon ekibi zerinde olumlu etkiler brakt. Bir yl akn zamandr devam eden izleme ve raporlama faaliyetlerinden elde edilen verilerin, bir savunuculuk arac olarak, gerek muhataplaryla bulumu olmas olduka sevindiricidir. Lobi Maratonunun ve Projenin Ardndan/ Raportrn Notu: Proje ktlarnn lobi maratonu yoluyla paylalmaya alt zaman genel seim dnemine ok yakn olduu iin, siyasi partiler gibi nemli paydalarn paydalarn randevu vermemi olmas elbette bir talihsizlik. te yandan Salk Bakanl, Yksek retim Kurumu gibi, izlenen kurumlarla ilgili kritik pozisyonda olan dier baz kurumlarn da randevu vermemi olmas, bir yandan Trkiyede savunuculuk faaliyetleri yrtmenin zorluklar konusunda olduka deerli bir bilgi. Yaplan almann ve proje ktlarnn, ad geen paydalara birinci elden

Lobi maratonu gibi bir savunuculuk faaliyetinden ksa dnemde gzlemlenebilir etkiler beklemek gerekte byk bir iyimserlik olurdu. Bu nedenle final toplantsnda da tartld zere daha uzun vadeli hedefler koyularak lobi maratonuna baland.
Bakanl gibi kurumlardan yetkililerle ve uzmanlarla paylald. Lobi maratonu gibi bir savunuculuk faaliyetinden ksa dnemde gzlemlenebilir etkiler beklemek gerekte byk bir iyimserlik olurdu. Bu nedenle final toplantsnda da tartld zere daha uzun vadeli hedefler koyularak lobi maratonuna baland. Ancak, kurumlardan alnan geri bildirimler, konuyla ilgili paydalarn eldeki verilere gsterdii
20 detayl bilgi iin baknz: http://ec.europa.eu/civil_society/ interest_groups/docs/workingdocparl.pdf

ulatrlmas hala yrtc kurumlarn yapmas gereken bir i. Olumlu bir baka etki olarak, proje ktlarnn basn mensuplaryla ve katlmc sivil alanda benzer almalar yrten STK temsilcileriyle paylalarak yksek oranda olumlu geri bildirimler alnm olmasn sylemeden gemek hakszlk olur. Yaplan katlmc sivil izleme almalarnn ve proje ktlarnn Trkiyedeki katlmc sivil alana, genlerin sosyal haklar dzleminde aldklar bu hizmetlere ve hak

65

savunuculuu kltrne olan etkilerini zaman iinde grmeyi umuyoruz.

KAYNAKA:
http://stk.bilgi.edu.tr/docs/SAVUNUCULUK.pdf www.newtactics.org http://fds.oup.com/www.oup.co.uk/pdf/0-19829644-4.pdf Citizenship In Diverse Societies, Will Kymlicka,Wayne Norman http://wikipedia.org www.stgm.org.tr www.bianet.org hdr.undp.org/en/media/hdr04_biblios.pdf http://ec.europa.eu/civil_society/interest_groups/ docs/workingdocparl.pdf

ADRESE BYTE PROJES GRSEL DOKMANTASYON SREC

Adrese Byte Projesinin grsel dokmantasyonunu retme srecini: Planlama Uygulama ereveleme / Kurgu olmak zere 3 aamal olarak hayata geirilmitir. Dokmantasyon, proje srecinde sahada gerekleen etkinlikler esnasnda yaplan video ekimlerinden ve ayn zamanda ierii desteklemek amacyla proje ekibi ve uzmanlarla yaplan rportajlardan olumaktadr.

PLANLAMA
Dokmantasyonun hedeflerinde yer alan eleri n plana karmak amacyla planlama yaparken, proje takvimi ve proje sonunda ulalmak istenen hedefleri gz nnde bulundurduk. ekimlerde sorulacak sorular ve etkinlikler zelinde n plana karmak istediimiz unsurlar belirlemeyi de planlama aamasnda yaptk. Dokmantasyonun ieriini projede yer alan eitmen, uzman ve srete projeye destek olacak koordinasyon ekibi ile birlikte oluturduk. Dolaysyla uygulama aamasnda yaplan her bir revize ve geri bildirim, farkl deneyimlerle beslenmi yeni bak alarn da aktardmz bir rn hazrlamamza yardmc oldu.

UYGULAMA
Uygulama aamas, proje etkinlikleri esnasnda video ekimlerini yaptmz aama oldu. 66

Proje Eitimi Ara Toplant Yerel zleme almalar Genlik Panelleri Lobi Maratonu Proje Ekibi Hazrlk ve Deerlendirme Toplantlar ekimler, yukarda belirtilen proje etkinlikleri ile ilgili: Ne yaplyor? Neden yaplyor? sorularna yant almak zerine kurguland. Bylece etkinliin amac, ilevi ve program hakknda bilgiler ieren blmleri oluturduk. Sahada izlemeleri yapan ve proje srecinin tm aamalarnda yer alan genlerin hem etkinlikler hem de kendi renme sreleriyle ilgili verdikleri geri bildirimler projeyi ve dolaysyla dokmantasyonu en ok besleyen veriler oldu. Deneyimlerimiz ve deneyimlerimize referansla nerilerimiz, alanda katlmc sivil izleme projesi yapmak isteyen

payda olan genlere ve proje koordinasyon ekibine sorulan bir dier soru da Nasl yaptk? sorusu oldu.

EREVELEME / KURGU
ekimleri mmkn olduu kadar iinde bulunduumuz etkinliin doal ortamnda yapmaya zen gsterdik. Grntleri 11 saha etkinliinde ekilmi 58 kasetten derleyerek kurguladk. Dokmantasyondaki blmleri kapsayan balklarda uzmanlar ve proje koordinasyon ekibi ile yaptmz rportajlar, tm grntleri zerine yerletirdiimiz genel hikayenin ana erevesini oluturmamza ve projeyi zaman takvimine de referans vererek bir btn iinde aktarmamza yardmc oldu. Uygulama blmnde de belirttiimiz gibi projenin hedeflerinden biri de bu dokmantasyonun baka bir izleme projesine rehber / yardmc olabilmesiydi. Dolaysyla rportajlar, deneyimlerimize referansla ancak baka bir proje kurgusunda deimesi muhtemel ihtiyalar ve imkanlar dorultusunda, katlmc metodun esas olduu ideal bir izleme projesi bak asn da dikkate alarak yaptk.

Sahada izlemeleri yapan ve proje srecinin tm aamalarnda yer alan genlerin hem etkinlikler hem de kendi renme sreleriyle ilgili verdikleri geri bildirimler projeyi ve dolaysyla dokmantasyonu en ok besleyen veriler oldu.
kurumlarn / inisiyatiflerin faydalanabilecei; kendi projelerinin hedeflerini belirlerken gereki, katlm odakl, llebilir srdrlebilir olmasna yardm edecek bilgiler niteliinde dnlmelidir. nk dokmantasyonun ulamay planlad bir dier hedef de yeni bir izleme projesine rehber nitelii tayabilmesiydi. Dolaysyla genlerin gzlem, neri ve yorumlarndan elde ettiimiz veriler, dokmantasyonun bir rehber olma hedefine ulamasna da destek oldu. Bu nedenle, projeyi sahada birebir uygulayan, proje ekibinin en etkili Dokmantasyon, projenin internet zerindeki balantlarndan (www.adresebuyutec. net), proje uygulayclar olan TOG (www.tog.org.tr) GB (http:// genclik.bilgi.edu.tr) internet sitelerinden yaynlanmaktadr. CD zerine kopyalanm versiyonlar da sahada, proje kapsamnda ibirlii yaptmz kurumlara, yerel rgtlenmelere ve proje gnlllerine datld. Proje sonunda hazrlanan ve saha ile paylalacak her trl dokmann da ek belgesi oldu. 67

ADRESE BYTE PROJES YNETC ZET

Adrese Byte, genlik alannda bir katlmc izleme projesidir! Adrese Byte Projesi 16 farkl ilde genler tarafndan, genlere hizmet veren 5 kurum izlenerek yrtlmtr. Projenin saha faaliyetleri Toplum Gnllleri Vakf tarafndan koordine edilirken; ierik destei stanbul Bilgi niversitesi Genlik almalar Birimi ve stanbul Bilgi niversitesi Katlmc sivil Toplum Kurulular Eitim ve Aratrma Biriminden alnmtr. Projenin finansal desteini Avrupa Birlii Trkiye Delegasyonu ve National Endowment for

sreci sonunda ortaya kan raporun lkedeki genlik politikalar geliim srecine katk sunmas beklenmektedir. Bu almann, devlet tarafndan sunulan hizmetlerin dorudan yaralanclar tarafndan izlenmesi anlamnda, katlmc sivil alana bir model oluturmas hedeflenmektedir.

NVERSTE AVRUPA BRL OFSLER

Programlarn yrtlmesi ve niversite apnda stlendikleri egdm rolleri AB programlarndan alnacak kayna dorudan etkilediinden AB ofislerinin niversitelerde yeni bir iktidar oda haline geldikleri ve zellikle seim srelerinde ve kriter belirlemede en nde gelen aktr olduklar gzlenmitir. Seim kriterlerinin rencilerin katlm

Adrese Byte Projesi 16 farkl ilde genler tarafndan, genlere hizmet veren 5 kurum izlenerek yrtlmtr.
Democracy (NED) salamlardr. Proje u illerde yrtlmtr: Adana, Aksaray, Ankara, Edirne, Erzurum, Hatay, stanbul, zmir, Kars, Kilis, Kocaeli, Konya, Malatya, Mula, Samsun, Trabzon. Trkiyede ynetiim kavramnn uygulama alanlarnn genilemesi, zel olarak da ihtiya temelli ve etkili bir genlik politikas geliimi iin, genlerin kendileri ile ilgili karar srelerine katlm kadar; bu kararlarn uygulanma aamasnn izlenme srecine katlmlar da nemlidir. Genler, kendi ihtiyalarn ve haklarn tanmlama ve ifade etme ynnde glendirilmelidir. Katlm, demokratik dzenlerin sadece bir kts deil ayn zamanda temeli olduu iin; bu durum, demokrasi kltrnn gelimesine katk salayacaktr. Bu kapsamda, Adrese Byte projesi genlik politikalar geliim srecinde, gittike daha fazla ekilde beliren, genlerin katlmna duyulan ihtiyatan temel almaktadr. 16 farkl ilde genler tarafndan, yerellerindeki genlik hizmetlerini izleme 68 olmadan sadece baar ve yabanc dil odakl olarak belirlenmesi programlarn pedagojik yaklam ile tam uyum halinde deildir ve glendirme amal motivasyon potansiyelinin gz ard edilmesine yol ama potansiyeli tamaktadr. Benzeri ekilde yararlanclarn seiminin bir ok niversitede gzlenen merkezi snavlarla yaplmas ihtiya odakl karar verilememesine yol aabilir. te yandan blmler baznda renciyle dorudan temas halindeki jrilerce bu seimin yaplmas ynetimde yerindenlik ilkesine daha uygun olsa da bu srecin de renci kayrmaya yol aabilecei izleme ekiplerinde zellikle belirtilmitir. Kriterlerin belirlenmesinde rencilerin de rgtl katlmnn olmas, srelerde effaflk ve hesap sorabilen renci rgtll bu tr olas olumsuzluklarn da nne geebilir. zleme ekipleriyle yaplan grmede baz niversitelerin AB Ofislerinin aslen dezavantajl genler ve STKlar iin oluturulmu olan Genlik program ve zellikle de Avrupa Gnll Hizmeti

iin kitlesel bir ekilde gnderen organizasyon rolne soyunduklar belirtilmitir. Bu rol stlenebilecek yetkin STKlarn bulunmad istisnai durumlarda niversitenin stlenmesi geici olarak kabul edilebilecek bu durum, yararlanan bana programlardan belli bir miktar kaynak alnd dnlnce niversiteler asndan nemli bir yan gelir kalemi haline gelmitir. Bu durum yerel genlik rgtlerinin yararlanmas ve yetkinlemesi iin gereken bir kaynan niversiteye ynlenmesi, programdan sosyoekonomik dzey asndan genelde dezavantajl saylamayacak niversite rencilerinin niversite d genlere gre daha arlkl yararlanmas ve gnll hizmet srasnda yaanabilecek olumsuzluklara kar birebir iletiimin srdrlebilmesi gereken durumlarda gnllnn

Genlik meclislerinin srdrlebilir ve kurumsal bir alma iin kurumsal bir finansman ve bte modeline ihtiya duyulmaktadr. Bu merkezi ve yerel kurulular aracl ile oluturulabilecek nemli bir ihtiyatr. Genlik Meclislerinin ileyileri asndan ortaya kan sonulardan biri de genlik meclislerinin eriilebilir olmasdr. Bu noktada da genlik meclislerinin kent leinde ynetimi ve idaresi kendilerine ait olan zerk meknlara sahip olmasn etkili olacaktr. Genlik meclislerinin kent leindeki tm ilgi gruplarna ulaabilmesi iin srekli olarak medya, web sayfas aracl ile daha etkin bir iletiim yntemi kullanmas etkili olacaktr.

AB ofislerinin gen dostu yaplanmas ve yaklam iin Ulusal Ajansn ofislere yayn ve eitim destei vermesi talep edilmelidir.
gnderici kurulula balant kuramamas gibi durumlara da yol aabilecektir. Son olarak bu durum AB ofis personelinin asli grevleri olan eitim ve aratrma programlar iin daha az zaman ayrmas anlamna da gelmektedir. Her ne kadar niversite ofisleri bavurabilecek kurumlar olsa da yukarda sralanan sorunlu durum nedeniyle olas istismarlarn nlenmesinde Ulusal Ajansa da grev dmektedir. Son olarak yukarda getirilen neriler dorultusunda niversite AB ofislerinin gen dostu yaplanmas ve yaklam iin Ulusal Ajansn ofislere yayn ve eitim destei vermesi talep edilmelidir. Genlik meclislerinin eriilebilirlii noktasnda bir nemli sorun alan da genlik meclislerinin engelli dostu olabilmesidir.

GENLK SPOR GENEL MDRL GENLK MERKEZLER

Trkiyenin nfusunun yars 29,2 yandan kktr ve Trkiye gayet gen nfusa sahip bir lkedir1. Dolaysyla, denilebilir ki; genleri ilgilendiren politikalar, genleri ve evrelerindeki insanlar da dndmzde nfusun nemli bir ksmnn gndelik yaamn yakndan ilgilendirmektedir. Formel eitimin yannda, genlerin sosyal ve bireysel olarak kendilerini gerekletirmeleri iin imkanlar yaratmak, sosyal devletin temel sorumluluklarndan biridir. Fakat, aka grlmektedir ki, mevcut genlik

GENLK MECLSLER
Yerel Genlik Meclislerinin zellikle zerkliini deerlendirmede bte nemli bir yer tutmaktadr. Yaplan toplant ve sorulardan alnan genel cevaplarda grlen yerel genlik meclislerinin genlik ihtiyalar temelinde bir bte belirleyemedii ve yaplacak faaliyetlerini de buna gre zgrce hazrlayamad grlmektedir.

TK, Adrese Dayal Nfus Kayt Sistemi 2010 Yl Sonular (31 Aralk 2010), www.tuik.gov.tr

69

merkezlerinin ierik ve yaklamlar yeterli olmamakla birlikte ihtiyac karlamaktan da ok uzaktadr. Bu balamda, yerel ynetimlerin, katlmc sivil toplum rgtleriyle beraber veya kendi balarna yrttkleri genlik merkezlerinin saylarnn arttrlmas doru bir strateji olacaktr. Merkezi hkmet ise yerel dzeyde hizmet veren genlik merkezlerinin kapasitesini gelitirmeye, denetlemeye ve merkezler aras iletiimi arttrmaya ynelik bir hizmet salayabilir. Bu alanda alan genlik rgtlerinin ve genlik alanlarnn bilgi ve deneyimi, genlik merkezleriyle ilgili oluturulacak herhangi bir stratejide kilit rol oynayacaktr. Hkmet, 2011 ylnda yeni bir genlik yapsnn kurulmasna ynelik almalar yrtmektedir.

niversitelerimizde verilen salk hizmeti kstl ve yetersiz. Yeterli tesis, donanm ve personele sahip niversite says ok az. Son yllarda kurulan niversitelerde ve Dou Anadoludaki niversitelerin salk merkezlerinde ok kstl hizmet veriliyor. Birok ehrin niversitesinde uzman hekim eksiklii ve poliklinik yetersizlii yznden renciler bu cretsiz salk hizmetinden faydalanamyor. Bugn birok niversite, medikodan hizmet alan her renci ve alanndan dk bir vizite creti ya da ba alyor. Baz niversitelerde cret alnmazken, genele baktmzda bu duruma dair belirli bir standart olmadn gryoruz. niversitenin tedavi masraflarnn sadece bir ksmn karlad durumlarda aradaki cret fark rencinin cebinden

niversite rencilerin %70den fazlasnn sosyal gvencesi yok. Dolaysyla ailesinin gelir dzeyi dk, sosyal gvencesi olmayan renciler iin medikolar cretsiz tek salk gvencesi anlamn tayor.
Kurulmas dnlen Trkiye Genlik Ajans2nn ve sonrasnda genlik merkezleriyle ilgili hazrlanacak yeni ynetmeliin ruhu; yerinden ynetimi, veriye dayal hareket etmeyi, gen dostu hizmetler sunmay, toplumun tm farkllklarna zenginlik olarak yaklamay ve katlmcl esas almaldr. tamamlanyor. Her renci bu bedeli salayabilecek olanaa sahip deil. niversite rencilerin %70den fazlasnn sosyal gvencesi yok. lkemizde niversite rencilerinin ounluu baka ehirlerden geliyor. Ailesinin gelir dzeyi dk, sosyal gvencesi olmayan renciler iin medikolar cretsiz tek salk gvencesi anlamn tayor. niversitelerimizde medikolar sadece mesai saatleri iinde hizmet vermekteler. Kamps ii yurtlarda barnan renci ve personel mesai saatleri dnda medikodan faydalanma olana bulamyor. Yurtta yaayan bir renci gece hastalandnda medikonun almasn bekliyor ya da dardan hastane hizmeti almak zorunda kalyor. Ambulans bulunduran mediko says ise ok az. Kamps iinde rencinin her an eriebilecei bir salk sistemine ihtiya var. Bu tr bir salk sistemi salanm olsa bile bugn medikolarn ou fiziki adan ve salk personeli bakmndan yetersiz. Hekim saysnn yetersiz

MEDKO
Elde edilen bulgulara gre niversite genlii mevcut durumdan mutlu deil ve ounluk salk hizmetinden nasl faydalanabileceini bilmiyor. Medikolarn kendini tantma ve hizmet verdii kesime kendisini farkettirme konusunda kamps ii almalar yetersiz ya da hi yok. Bilgilendirme(afi, el ilan), tantm, etkinlik(film gsterimi, konferans) vb. yaplmyor. Her 3 renciden 2si medikonun grev ve ilevini bilmiyor.

70

TOGun da katksyla oluturulan Trkiye Genlik Ajans yasa tasars onay iin TBMMde beklemektedir.

olduu medikolarda renciler, baka branlarda uzmanlam doktorlar tarafndan tedavi ediliyor. niversitelerin Mediko-Sosyal Kltr ve Spor leri Dairesi Uygulama Ynetmelii(3)nde belirtilen dier bir grevi de niversitedeki btn rencileri imkanlar lsnde her yl bir defa salk kontrolnden geirmek ve tespit edilen bulgular salk fiine ilemek. Adrese Byte Proje aratrmalarnda rencilerin elde ettii veriler bu konuda niversitelerin hibir alma yapmadn gsteriyor.

snrlayan maddeler zerinden yaplan iddet ierikli ve/veya cezalandrc uygulamalar engellenmelidir. 2000li yllarn banda Avrupa Eitim Alannn gelitirilmesini hedefleyen Bologna srecinin etkisi ve beklentileri nda yrrle konan renci Temsilcii Ynetmelii ve bu ynetmelik erevesinde yukardan aa bir dayatma eklinde yrtlen uygulamalar gzden geirilmeli, temsilcilik sisteminin gcn geni genlik tabanndan alan ve rencilerin ihtiya, istek ve dncelerini aktif bir ekilde ynetim kademelerine tayp, karar mekanizmalarnda bunlarn dikkate alnmasn salayacak ekilde aktif bir yapya kavuturulmas iin gerekli deiiklikler yaplmaldr. Bu yndeki deiiklikler, farkl niversitelerin farkl yap ve ihtiyalarna cevap verir ekilde kurgulanmal, niversitelerin kendi ilerinde genlerin talepleri dorultusunda farkl ynetmelik ve uygulamalar hazrlamalarna imkan vermelidir. Bu anlamda tek merkezi snrlandrma, niversitelerin not ortalamas, disiplin durumu gibi kriterler zerinden rgtlenme zgrln snrlandrmalar hakknda olmaldr. Temsilcilik seimlerinde temel deer geni katlm

SALIK KLTR VE SPOR DARES

niversitelerin zerkliini, bnyesindeki akademik ve idari personelle rencilerin dnce, ifade ve rgtlenme hak ve zgrlklerini snrlayan YK sistemi ve yasas ok ciddi bir ekilde sorgulanmal, ilgili paydalarn ihtiya, talep ve dncelerini aktarabilecekleri ve karar alma mekanizmalarnda aktif olabilecekleri katlm mekanizmalarna ak ve effaf bir sre zerinden yeniden yaplandrlmaldr. Bu yaplandrma srecinde yksek retim sistemine dair ok temel deiikliklerin

Keyfi cezai yaptrm ve uygulamalara olanak tanyan maddeler ieren YK Disiplin Ynetmeliinin deitirilmesi gerekmektedir.
gndeme alnmas gerekmektedir. Ancak ifade ve rgtlenme zgrl temelinde, zellikle niversiteli genlerin siyasal etkinliini ve eyleme dayal ifade yollarn ok byk lde snrlayan vekeyfi cezai yaptrm ve uygulamalara olanak tanyan maddeler ieren YK Disiplin Ynetmeliinin deitirilmesi gerekmektedir. Genlerin eyleme dayal ifade yollarn snrlayan ve kendilerini ifade ederken byk skntlar yaamalarna yol aan Polis Vazife ve Salahiyetleri Yasasyla, Toplant ve Gsteri Yryleri Kanununda da keyfi uygulamalara mahal veren maddeler kaldrlmal, rgtlenme ve eylemlilii olmal, rencilerin seimleri akademik ya da idari herhangi bir st merciinin onayndan gemek durumunda olmamaldr. niversite rgtlenme zgrl dendiinde ilk akla gelen yaplardan olan renci kulp ve topluluklarnn bal olduu SKSlerin ileyii ve ynetmelii gzden geirilmelidir. SKSler kulplerin bal olduu denetim mekanizmas olmaktan kp, kendilerini tanmladklar alanlarda rencilere hizmet veren yaplar olarak varlklarn devam ettirmeli, farkl niversitelerin rencilerin farkl ihtiya ve taleplerini karlar nitelikte zerk ynetmelikler hazrlamalarna 71

imkan salanmaldr. rencilerin haklar olan hizmetlerden yararlanabilmeleri iin internet de dahil olmak zere farkl kanallardan gncel, grnr ve herkesin ulaabilecei ekilde bir bilgilendirme sreci iletilmelidir. Verilen hizmetlerin ve bu hizmetleri sunan grevlilerin hizmet alanlar tarafndan effaf bir ekilde izlenip deerlendirilebilecei sistemler kurulmaldr. niversitede rgtlenme zgrl ve renci rgtlenmelerinin varl oluturulacak yeni bir ynetmelikle hukuki bir gvence altna alnmaldr. Kulp kurma aamalarnda konulan not ortalamas, ye yeter says, kabul edilebilir bir alanda faaliyet gstermesi, danman onay, SKS tzk kabul gibi kriterler terk edilmeli, bunun iin yaplacak bir bilgilendirme yeterli olmaldr. Kulplerle ilgili yrtme sreci rencilerin katlmyla belirlenmeli, akademik ve/veya idari herhangi bir st merciinin snrlandrmalarna ve rgtlenmelerin i ilerine karmalarna olanak salayan sistem ve uygulamalar terk edilmelidir. Geni tabanl temsiliyete dayal renci kulpleri koordinasyon kurullar ve/veya renci temsilciliklerinin bu srete aktif rol oynamalar yaplacak dzenlemelerin genlerin ve rgtlenmelerinin ihtiyalar

niversitedeki rgtlenmelerin yararlanabilecekleri finansal destek ve mekan, oda, internet kullanm gibi hizmet ve olanaklar geniletilmeli, effaf ve izlenebilir ekilde bir sistem zerinden datlmaldr. Bu olanaklardan faydalanmak, rgtlenmenin faaliyet alan, rencilerin kimler olduu, faaliyetin niversitenin tantmndaki etkisi, niversite ynetiminin gryle ilikisi vb kriterlere bal olmamal, rgtlenmeyi gletiren, rencileri inanmadklar bir eyi zoraki ve gstermelik bir ekilde ifade etmeye ve/veya yapmaya zorlayan (zoraki konformizm: Lksl, 2008)3 tm finansal ykler niversite ynetimleri tarafndan karlanmaldr. niversite ynetimleri her sene hangi rgtlenmelerin hangi etkinliklerine ne kadar kaynak ayrdklarn rencilerle paylamaldr. niversite dndan gelen katlmc sivil toplum kurulularnn renci rgtlenmeleriyle ortak almalar iinde yer almalarna izin verilmeli, bu konudaki ayrmc uygulamalar ter edilmelidir. Tzklerinde kendilerini genlik kulb olarak tanmlam olan renci ve genel olarak genlik rgtlenmeleri, Genlik ve Spor Genel Mdrl tarafndan sunulan kaynak, olanak ve hizmetlerden faydalanabilmeleri iin Genel Mdrlk tarafndan

niversitedeki rgtlenmelerin yararlanabilecekleri finansal destek, mekan, oda, internet kullanm gibi hizmet ve olanaklar geniletilmeli, effaf ve izlenebilir ekilde bir sistem zerinden datlmaldr.
dorultusunda gerekletirilmesi adna anlaml bir uygulama olabilir. Kulp kurmadan kendini ifade etmek, etkinlik ve eylemlerde bulunmak isteyen renci ve gruplara da imkanlar salanmal, bunun iin rencilerin katlmyla belli prosedrler belirlenmelidir. tescil edilmi olmaya ve bunun iin de Genel Mdrln ynerge, tebli ve emirlerine uyacaklarn taahht etmeye ve gerekli grld takdirde il mdrlkleri tarafndan denetlenmeyi ve bu gerekler dorultusunda iilerine mdahale edilmesine kabul etmeye mecbur olmamaldr.
3 Lksl, G. Demet, (2008). Gnmz Trkiye Genlii: Ne Kayp Bir Kuak Ne de lkenin Aydnlk Gelecei

72

lkeninzellikle Dernekler Masasnda kaytl bulunan rgtlenmelerin ayr bir ynetmelik tarafndan snrlandrlmas kabul edilemez bir durumdur. Genlik ve Spor Genel Mdrlnn genlik rgtlerine yardm denei olarak sunulan ayni ve nakdi kaynaklar arttrlmal, bu kaynaklarn datm ve sunulan hizmetlerin erevesi effaf ve izlenebilir bir sre olmal, bu srete rgtlerin kimlii, faaliyet alan ve geldikleri blge gibi farkl kriterler zerinden gerekleebilecek her trl ayrmc uygulama engellenmelidir.

ramen ncelikle mevcut uygulamalarn deiimine odaklanlmas nemlidir. Grld zere tekil baz iyiletirmelerle mevcut durumda renciler lehine baz uygulamalar hayata geirmek mmkndr. Fakat gnlk hayattaki ihtiyalar deitii lde bu deiime cevap verebilecek bir hizmetler btnnn hayata gemesini salayacak bir hizmet anlaynn oluturulmas ve sistematik hale getirilmesi de en az bu kadar nemlidir. Aksi taktirde devlet ve yurttalar arasndaki ilikide ibrenin genler lehine dnmesini srdrlebilir biimde sistematik klmak mmkn olmayabilir.

YURT-KUR
Yurtlarla ilgili yeni bir yaklamn oluturulmas, rencilerin bu hizmetlerden yararlanmasn daha kolay hale getirecektir. Bu erevede:

Yurtlar kullananlarn ihtiyalarn temel alan hizmetlerin uygulanabilmesi iin katlm mekanizmalarnn iyiletirilmesine ihtiya vardr.
Yurtlar kullananlarn ihtiyalarn temel alan hizmetlerin uygulanabilmesi iin katlm mekanizmalarnn iyiletirilmesine ihtiya vardr. Bu mekanizmalarn kanunen gvence altna alnmas ve katlm srelerinin belirli olmas, zelde rencilerin yurtlara, genelde rencilerin niversite ynetimlerine katlmalarna olanak salayacaktr. Daha fazla kaynaa ihtiya olduu kadar mevcut kaynan belirli nceliklere gre kullanmyla ilgili nceliklerin de oluturulmas gerekmektedir. Bu erevede basit bir daha fazla kaynak aktarmnn tesinde, kaynan verimli ve ihtiyalar temelinde kullanmyla ilgili bir yaklama ihtiya bulunmaktadr. Yurtlara eriim ve kullanmla ilgili kadnlar ve engelliler gibi gruplara ynelik ayrmc uygulamalarn mevcut kanunlarla paralellik gsterecek biimde uygulanmas gerekmektedir. Bu erevede yeni kanuni dzenlemelere de ihtiya duyulmasna

73

NOTLAR

74

75

76

Hobyar Mahallesi Rahvanclar Sokak No: 5 1. Vakf Han Kat: 1 34112 Eminn/stanbul T. 0212 522 10 30-32 | F. 0212 522 10 34

Bu yayn, Avrupa Birlii ve National Endowment for Democracy mali desteiyle hazrlanmtr. Bu yaynn ieriinden sadece uygulayclar sorumludur. Hibir durumda Avrupa Birlii ve National Endowment for Democracynin pozisyonunu yanstt eklinde yorumlanamaz.