T.C.

MARAMARA N VERS TES SOSYAL B L MLER ENST TS LAH YAT ANAB L M DALI TASAVVUF B L MDALI

DERS N ADI

VCUT MERTEBELER II

YKSEK L SANS / F NAL DEV

KONU

VAHDET- VCUDA DA R HAD SLER

HOCANIN ADI

Prof.Dr. MUSTAFA TAHRALI

HAZIRLAYAN

FAT H YILDIZ

STANBUL-2003

VAHDET- VCDA DA R HAD S- ER FLER

smail fenni Erturul, Vahdet-i Vcud ve bn Arabi adl eserinde vahdet-i vcuda delil olarak gsterilen ayet-i kerimelerden sonra ayr bir yan balk aarak aadaki hadisi erifleri zikretmektedir. 1. Allah vard, Onunla beraber hibir ey yoktu.Bir gn ariflerin sultan Bayezid Bistami meclisinde bir kii bu hadisi okuduunda unu ilave etmi: u anda da yledir.nk btn eya Onun vcuduyla mevcuttur.Buna gre onunla beraber baka bir mevcut olamaz, ancak nisbi ve izafi olarak mevcut olabilir.1 2. Hz.Peygamber Efendimiz hicret esnasnda maaraya gizlendiinde kendisine refakat eden Hz.Ebu Bekre zlme! Allah bizimle beraberdir...(Tevbe,9/40)demitir.2 3. Peygamberimiz yle buyurmutur: Bir kii sadaka verdii zaman o dilencinin eline ulamadan Allahn eline derve bu ayeti ilave etmitir: phesiz Allah sadakalar alan ve tevbeleri kabul edendir (Tevbe,9/104)3 4. Tirmizinin rivayet ettiine gre Ebu Musa Eari yle demitir: Aleyhissalat Vesselam efendimizle savata idik.Dnmzde Medineye yaklatk. nsanlar yksek sesle tekbir getirdiler.Rasulullah Efendimiz : phesiz Rabbnz sar ve gaib deildir, O sizinle bindiiniz develerin semerlerinin balar arasndadr buyurdu.(Buhari,Megazi,38:Mslim,Zikir,44)4 5. Efendimiz yle buyurmutur: Cenab- Allah kyamet gn yle der: Ey insanolu hasta oldum beni ziyaret etmedin.Kul: Ya Rabb,sen alemlerin sahibisin ben seni nasl ziyaret ederim? Bilmiyor musun filan kulum hastaland, ona gitmedin.Bilmiyor musun ki eer onu ziyaret edeydin beni onun yannda bulurdun. Ey Ademolu senden yitecek istedim beni doyurmadn. Ya Rabb! Sen Rabbul-alemin olduun halde ben seni nasl doyururum? Bilmiyor musun filan kulum senden yiyecek istedi, sen onu doyurmadn, bilmiyor musun eer onu doyuraydn bunu benim nezdimde bulacaktn. Ey Ademolu! Senden su istedim bana su vermedin Ya Rabb! Sen alemlerin Rabb olduun halde ben sana nasl su verebilirim. Bilmez misin kulum, filan senden su istedi vermedin.Eer ona su vereydin bunu benim indimde bulurdun. Mslimde rivayet edilen bu hadiste Cenab- Hakk hasta olmak, yemek, imek gibi kullara ait olan sfatlar kendine nisbet etmitir.5 6. Kulum nafile ibadetlerle devaml olarak bana yaklar, ta ki ben onu severim.Sevdiim zaman iittii kula, grd gz, tuttuu eli, yrd aya olurum... Bu hadiste Mslimde rivayet edilmitir. itme, grme, dil, ayak, el gibi organlarn zikredilip dierlerinin zikredilmemesi grme, iitme vs. bunlarn en kuvvetlisi olup, dierlerinin onlara tabi olmasndan dolaydr.Maksat insan- kamilin btn kuvve ve

1 2

Erturul, Erturul, 3 Erturul, 4 Erturul, 5 Erturul,

smail Fenni,Vahdet-i Vcud ve bn Arabi, nsan,1997,s.55 smail Fenni,age,s.55 smail Fenni,age,s.55 smail Fenni,age,s.55 smail Fenni,age,s.55-56

organlardr.Fakat bu uzuvlarn zahiri suretleri bunlardaki batni kuvvetlerdir. te bundan dolay hadiste onunla iittii kula, onunla grd gz olurum buyurulmutur. eyh-i Ekber Adem Fassnda Cenab- Hakk, insan- kamilin batni suretini kendi sureti yani esma ve sfat olarak yaratt, bunun iin onun hakknda Ben onun grme ve iitmesi olurum dedi.Gz kula olurum demedi.Bylece iki suretin (batn-zahir) arasn tefrik etti demitir. nsan- kamilin batni sureti gayb aleminde mevcut olan ruhi suretidir.6 Muhammed Elif Efendi hadisi Bu hadis-i kudsinin bu meselede delil ittihaz, abd mcerred bir suret-i mukaddere olup, hakikatte mevcud olmayan nefsinden fena-y etemm ile fani oldukta onun mazharnda vcud-i vahid-i hakk mtecelli ve zahir olmakla o abde edilen hizmet Hakka raci ve aid ve onun rzas rza-y Hakk olduundandr diyerek aklamtr.7 7. Biriniz namaza kalktnda ancak Rabbine mnacat eder, nk onun Rabbi kble ile kendisi arasndadr.Bu hadiste Buharide rivayet edilmitir.8 el-Kelimatl Mcmelede hadisin aklamas yle gemektedir: Mnacat u vecihledir ki Rabb abde kblesinden Hatta habl-i veridinden ve nefsinden akreb olmakla abd Rabbisine nefsinde syler ve Rabbisi de ona onun srrndan syler.Bu hadisn nefs ve vesvese deildir.Hadis-i nefs ve vesvese odur ki abd nefsine ve nefsi abde syler...9 8. Muhammedin nefsi elinde bulunan Allaha yemin ederim ki yeryzne bir ip sarktsanz Allahn zerine derdi (Tirmizi) dedikten sonra u ayeti okumutur: O Evveldir, Ahirdir, Zahirdir, Batndr (Hadid,57/3) Hadisin tercme ve erhi el-Kelimatl Mcmelede yle yaplmtr: Kasem ederim ol azim olan Vacibl vcuda ki Muhammedin nefsi yani hayat onun yed-i kudretindedir.Ey muvahhidler eer siz ta arz- sfliye yani arazin-i sebann ahiri aolan yedinci arza bir ip sarktm olsanz elbette o ip Allahu Azim nn vcud-i vahidiyle mevcud ve kaim olan suret-i mukaddere zerine inerdi.Yani hakikat ve batn vcud-i vahid-i Hakk olan takdir ve tasvir-i ilahi zerine inerdi ki hakikatte onun vcudu yoktur.Zira mevcudi hakiki birdir ki vcud-i baht, vcud-i vahid-i Hakktr...10 9. Beni gren Hakk Tealay grmtr.Nevevi bu hadisi Onu yani Rasulullah gerek bilinen sfat zere, gerekse bundan baka bir sfatta grsn gerekten kendisini grmtr diye tefsir etmi ve doru olan budur demitir.11 El-Kelimtl Mcmele mellifi Muhammed Elif Efendi eserinde u hadisi de vahdet-i vcuda delil olarak gstermektedir: 10. Arabn syledii kelamn en dorusu air-i mehur Lebidin szdr ki mm ileh dedi: Agah ol ve bil ki Allahtan gayri her ey batl yani hliktir.Ve her kendisiyle intifa ve telezzz edilen nimet zildir. erh ve Tefsir: Nebiyy-i Mkerrem (sallallahu aleyhi ve sellem) Efendimiz hakikatta mevcut ancak vcud-i baht- Hakk olup sair mevcudat- mmkinenin fil hakika adem olduunu tefhimen buyuruyorlar ki: Ey hakikat-i tevhid-i Hakk bilmek isteyen ehl-i istibsar! Bilmi olunuz ki vcud-i baht- Hakktan gayri havas ve mdrikat ile idrak olunan
6 7

Erturul, smail Fenni,age,s.56 Muhammed Elif Efendi,el-Kelimatl Mcmele fi erh-i Tuhfetl Mrsele,Matbaa-i Bahriyye,1342,s.86 8 Erturul, smail Fenni,age,s.56 9 Muhammed Elif Efendi,age,s.83-84 10 Muhammed Elif Efendi,age,s.87 11 Erturul, smail Fenni,age,s.56-57

eya-y mevcude ki heyet-i umumiyyesiyle alem tesmiye olunur, mevcud-i hakiki deildir.Belki Hakkn takdir ve tasvir ettii suver-i mukaddere-i itibariyye olup zevat itibariyle ademdir...12 Vahdet-i Vcudla alakal olmak zere fakl kaynaklarda zikredilen dier hadisler Tasavuufun Temel retilerinin Hadislerdeki Kaynaklar adl alma Tevhid bahsi baz alnarak yle sralanabilir: 11. Rabbin indinde sabah ve akam yoktur Sar Abdullah Efendi ve Sleyman Ate bunu vahdet-i vcud konusunu anlatrken zikretmilerdir.13 12. Ebu Heryreden Rasulullah yle buyurdu: Dehre (zamana) svmeyiniz.nk dehr Allahtr.14 13. Cabirden, Peygamber Efendimiz Taif gnnde Hz.Aliyi adve onunla babaa konutu.Bunu gren insanlar Rasulullahn (sav) amcas olu ile konumas uzad dediler.Bunun zerine Rasulullah (sav) yle buyurdu: Onunla gizli olarak konuan ben deilim, fakat Allah onunla gizlice konu (mam bana emir buyur)du.15 14. Rasulullah yle buyurdu: Rabbim bana bu gece en gzel ekilde geldi. Eref Ali bu manadaki hadisi hulul ve ittihad olmakszn Hakkn hakta tecellisi bal altnda yorumlamaktadr.16 15. Ebu Hreyreden, Rasulullah (sav) yle buyurdu: Allah Ademi kendi suretinde yaratt. 16. Ebu Rezin anlatyor: Ben Rasulullaha (sav) Allah alemi yaratmadan nce neredeydi? Diye sorduumda Rasulullah (sav) Altnda ve stnde hava bulunmayan am da idi.Orada hibir yaratk yoktur.Rabbimizin ar su stnde idi buyurdu. Tirmizide hadisin ravisi Yezid b. Harunun Bu ifade ile, O vard.Onunla beraber hibir ey yoktu manasn kasdetmitir kayd vardr.17

12 13

Muhammed Elif Efendi,age,s.81-82 Yldrm,Ahmet,Tasavvufun Temel retilerinin Hadislerdeki Dayanaklar,TDV Yay,2000,s.80 14 age,s.80 15 age,s.81 16 age,s.82 17 age,s.89