MADENLER VE ENERJ KAYNAKLARI Maden: Yerkabu unda bulunan ekonomik de eri yksek olan minerallere denir.

Rezerv: Maden yata ndaki tahmini mineral miktar d r. Cevher: Mineralin ta ve toprakla kar k durumudur. Tenor: Cevherin iindeki saf metal oran d r. Tvnan retim: Madenin ta ve toprakla kar k olan ilk durumudur. UYARI: Trkiye'de btn jeolojik zamanlara ait arazilerin bulunmas maden e idini art rm t r. lkemizde maden i letilmesi ile ilgili kurulu lar MTA (Maden Tetkik ve Arama)'d r.


Miktarlar na Gre Madenlerimiz Rezervi fazla olanlar; Bor, mermer, krom ve tuz Rezervi yeterli olanlar; Manganez, kkrt, bak r, linyit, kur un-inko vb. unRezervi az olanlar; Petrol, do algaz, nikel, ta kmr ve volfram. Bir madenin i letmeye a labilmesi iin gerekli ko ullar; I. Rezervi yeterli olmal II. Tenor oran yksek olmal III. Pazarlama ve ula m durumu uygun olmal IV. Gerekli, teknoloji, sermaye ve yeti mi eleman vb. olmal V. Enerji kayna olmal

1. DEM R

   

En byk demir yataklar Do u Anadolu Blgesi'ndedir. SivasSivas-Divri i'de yakla k %80'i kar l r. Bunun d nda Hekimhan-Hasan elebi (Malatya), HekimhanKayseri, Kahramanmara , Adana, Hatay, Sakarya, Bal kesir (Eymir-Ayazmand) ve Torbal ( zmir)'da kar l r. (EymirUYARI: Demir; Ere li, skenderun, Karabk, K r kkale ve Sivas'taki demir-elik i letmelerinde i lenir. demir-

2. BAKIR

 Uak, motor, elektrik, elektronik sanayide kullan l r.  Murgul (Artvin), Kre (Kastamonu), Maden (Elaz ) ve Ergani (Diyarbak r) de kar l r.

3. Krom

  

Sertlik derecesi yksek Dayan kl , paslanmayan krom, paslanmaz elik retiminde kullan l r. Trkiye dnyada 4. s radad r. Y ll k retimin yakla k yar s ihra edilir. Guleman (Elaz ), Kyce iz ve Fethiye (Mu la), Ac payam ve Buldan (Denizli), Orhaneli (Bursa), Alada (Adana) nemli krom yataklar m zd r. UYARI: Krom ihra edildikten sonra kalan , Elaz ve Antalya'daki ferroferro-krom i letmelerinde i lenir.

4. Boksit

Alminyumun hammaddesidir. Seydi ehir (Konya), Akseki (Antalya), Milas (Mu la), Hassa (Hatay)da kar l r. Seydi ehir alminyum i letmelerinde i lenir.

5. Manganez  lenerek, saf manganez metali haline dn trlr.  Saf manganez metali, dayan kl , sert sanayi eli i yap m nda kullan l r.  Ceyhan (Adana) ve Denizli nemli manganez yataklar d r.

6. Kur un-inko . un Kur un ve inko birlikte bulunurlar. Harita zerinde verilen alanlarda kar l rlar. Keban (Elaz ) ve Kayseri i letmelerinde i lenir.

7. Volfram (Tungsten) Elektrik, elektronik, elik ve boya sanayisinde kullan l r. Bursa-Uluda 'da kar l r. Bursa8. Fosfat Gbre sanayisinde kullan l r. Maz da (Mardin), nar (Diyarbak r), Besni ve Glba (Ad yaman)'nda kar l r. 9. Kkrt Kimya, gbre, boya, lastik ve ba c l kta kullan l r. Keiborlu (Isparta) ve Sarayky (Denizli) de kar l r.

10. Civa Elektrik, elektronik sanayide ve eczac l kta kullan l r. demi ( zmir), Sarayn (Konya), Kad nham (Bal kesir) nemli yataklar d r. 11. Mermer Kalkerin ba kala ma u ramas sonucu olu mu tur. lkemizde oktur ve in aat sektrnde kullan l r. Marmara Adas , Kap da Yar madas , Elaz , Afyon, anakkale, Eski ehir, Denizli nemli yataklar d r.

12. Z mpara Ta zmir, Denizli, Mu la, Antalya ve Ayd n evresinde kar l r. 13. Tuz zmirzmir-amalt tuzlas (denizden), Tuz Gl, ank r , K r ehir, Eski ehir, Erzincan, Yozgat ve Kars (kayatuzu) da kar l r. 14. Lleta Ss e yas yap m nda kullan l r. Genellikle ihra edilir. Eski ehir'de kar l r. 15. Oltuta Dnya'da sadece Oltu (Erzurum)'da kar l r. Tespih ve ss e yas yap m nda kullan l r. 16. Soda Van Gl'nden kar l r. Tatvan tesislerinde i lenir.

17. Bor Mineralleri  Boraks ad da verilir. Tuz bile ikleri halindedir. Dnya rezervinin yakla k %70'i Trkiye'dedir.  Cam, seramik sanayi, temizlik maddeleri sanayi, nkleer, santrallerin yap m , roket yak t yap m nda, yang n sndrme maddeleri ve ka t hamuru yap m nda kullan l r.  Bigadi, Susurluk (Bal kesir), Seyitgazi (Eski ehir), Emet (Ktahya) yrelerinde kar l r.  Byk blm Band rma (Bal kesir) da ki, geri kalan ise K rka (Eski ehir) daki tesislerde i lenir.

18. Manyezit (Magnezyum) Alminyumdan hafif ve sert bir metal elde edilir. Yksek s cakl klara dayan kl oldu u iin, demirdemir-elik endstrisi, cam fabrikalar , sanayi kurulu lar gibi sanayi kurulu lar n n f r nlar n n yap m nda kullan l r. lkemizde ok zengin yataklara sahiptir. Bilecik, Ankara, Ktahya, Eski ehir, Sivas, Erzincan, Erzurum ve Kars yrelerinde bulunur. Ktahya manyezit fabrikas nda i lenir.

TRK YE'DE ENERJ KAYNAKLARI 1. Ta kmr  I. jeolojik zamanda olu mu arazilerde grld iin lkemizde sadece Zonguldak-Ere li ve Amasra Zonguldakevresinde vard r.  Y ll k ta kmr retiminin yakla k %80'i demirdemirelik fabrikalar ve termik santrallerde kullan l r.

2. Linyit
  

Enerji de eri ta kmr kadar yksek de ildir. Fakat en nemli enerji kayna m zd r. III. jeolojik dnemde olu tu u iin btn blgelerimizde vard r. Af in-Elbistan. Nall han, Bey ehir, Seyitmer, Tav anl , Tuncbilek in(Ktahya), Soma (Manisa), Kangal (Sivas), Yata an (Mu la) ve Orta (ank r ) evresinde bulunur. Linyit retiminin art termik santrallerin art na paralel olarak artmaktad r. retimin yakla k yar s termik santrallerde kullan l r.

3.PETROL
 

lkemizde petrol yataklar a s ndan fazla zengin de ildir. En zengin blge Gneydo u Anadolu'dad r. Batman'da; Raman, Garzan, Botan, Kahta (Ad yaman), Diyarbak r, anl urfa ve Siirt'te kar l r. Ayr ca Adana ve K rklareli'nde de kar l r. Bu petroller ihtiyac m z n sadece %13'n kar lar.

Petrol Boru Hatlar BatmanBatman-Drtyol Boru Hatt KerkkKerkk-Yumurtal k Boru Hatt Yumurtal k-K r kkale Boru kHatt

Petrol Rafineleri Batman'daBatman'da- Batman Rafinesi Mersin'de -Ata Rafinesi K r kkale'de -Orta Anadolu zmir -Alia a Rafinesi zmit -Tpra Rafinesi

4. Do algaz  lkemiz petrolde oldu u gibi do algazda da byk lde d ar ba ml d r.  Hamitabat (K rklareli) ve amurlu (Mardin) da kar l r.  Hamitabat santralinde do algazdan elektrik elde edilir. 5. Nkleer Enerji  Atom enerjisi olarak bilinen uranyum ve toryum madenlerinden olu ur.  lkemizde madeni bulunmas na ra men, elektrik enerjisine dn trecek santral yoktur.

6. Su Gc (Hidroelektrik)  Beyaz kmr olarak ta bilinen su gc, en temiz ve en gvenilir, tkenmeyen bir enerji kayna d r.  lkemizin yakla k 400 milyar kwh'l k potansiyeli olmas na ra men, sadece 43 milyar kwh'l k enerji reten santraller mevcuttur.  lkemizin da l k ve engebeli bir yap da olmas , akarsular m z n enerji potansiyelini art rm t r.  zellikle Do u Anadolu hidroelektrik potansiyelin en yksek oldu u blgedir.

7. Gne Enerjisi  Yenilenebilen ve tkenmeyen enerji kaynaklar iinde en nemlisidir.  Gnmzde en ok konutlarda ve i yerlerinde s cak su elde etmek iin kullan lmaktad r.  Gne leme sresi en fazla olan blgelerimiz, Gneydo u, Akdeniz, Ege ve Anadolu Blgeleridir.

UYARI: Su gc, jeotermal enerji ve gne enerjisi yenilenebilen enerji kaynaklar d r.  UYARI: En ok enerji reten blge Do u Anadolu,  En ok enerji tketen blge ise sanayi geli ti i iin Marmara Blgesi'dir. 8. Jeotermal Enerji  S cak su kaynaklar yla elde edilen enerjidir.  En fazla, Ege Blgesi ve Gney Marmara Blm'nde grlr.  Sarayky (Denizli) ve Germencik (Ayd n) de jeotermal santraller bulunur.  Elektrik enerjisi retiminin yan nda konutlar n s t lmas nda da kullan l r.


TRK YEDE TERM K VE H DROELEKTR K SANTRALLER