İlk Okuma-Yazma Etkinlikleri

İlk okuma-yazma çalışmaları sırasında ele alınabilecek etkinlikler öneri

niteliğindedir. Öğretmen bu etkinlikleri değiştirebileceği gibi tamamen farklı bir
etkinlikte uygulayabilir.
Hazırlık
1. Genel Hazırlık:
a. Öğrencileri sıralara yerleştirme
b. Kendinizi tanıtma
c. Öğrencilerinizin kendilerini tanıtmaları
1. Adları soyadları
2. Annesinin, babasının, kardeşlerinin adını söyleme
3. Neler yapmaktan hoşlandıkları
d. Sınıf ortamını tanıma
1. Sınıfta neler yapacaklarını tartışma
2. Sınıf içi kuralları belirleme
e. Sınıfta bulunan eşyaları inceleme
1. Çöp kutusunun yeri, kullanımı
2. Sıraların kullanımı
3. Tahtanın kullanımı
4. Kitaplıktan yararlanma
5. Tabela, pano, resim ve işaretleri inceleme
f. Okulun bölümlerini tanıma
g. Öğrencilerinizi tanıma
1. Sağlık
2. Kurallara uyumu
3. Arkadaşlarıyla uyumu
4. Öğrenme alışkanlıkları
h. Aileyi Hazırlama
1. Ailelere yöntem hakkında bilgi verme
2. Çalışmalara yardımcı olabilmek için onlardan neler yapmalarını
istediğinizi açıklama
2. Okumaya Hazırlık:
a. Sınıf kitaplığından kitap seçme
b. Kitaplarını açma, sayfalarını çevirme, kapatma
c. Kısa masal, öykü, fıkra, tekerleme vb. öğrencilerinize okuma
d. Okunanların görsellerini yorumlama
e. Görselleri yorumlayarak kitabı anlatmak
f. Birlikte belirlenen bir kitabın içeriğini görsellerden tahmin etme
g. Tahminlerinin doğruluğunu sizin okumanız ardından kontrol etme
3. Yazmaya Hazırlık:
a. Küçük kasları hazırlama
1. Elma, armut toplma taklidi yapma
2. Direksiyon çevirme taklidi yapma
3. Parmak uçları ile koşan at taklidi yapma (yavaş, hızlı, çok hızlı)
b. Kalem tutma
c. Karalamalar yapma Çizgisiz kağıtlar üzerine keçeli kalemlerle, kalın uçlu
boya kalemleriyle çizdirebilirsiniz.
1. Çember çizme
Çizgi çalışmaları sırasında kalem tutuşlarını gözleyiniz.
2. Tekerlek yapma
3. Kuş yuvası yapma
4. Labirent bulmacada yolu çizerek takip etme
d. Düzenli çizgiler çizme
1. Yılan kıvrımını çizme Geniş satır aralıklarına veya çizgisiz kağıtlara bu
2. Yanyana tepeler çizme çizgileri çizdirebilirsiniz. Bu çizgileri çok fazla
yinelemeyiniz. İki sayfa tutacak biçimde bu
çalışmalara yer ayırabi-
Lirsiniz.
 3. Deniz dalgası çizme

Sesi Hissetme ve Tanıma

1. Tanıtılacak sesi anlamlı hale getirme:

a. Tanıtılacak ses ile ilgili drama yapılabilir,
b. Tanıtılacak ses ile ilgili tekerleme, şarkı söylenebilir,
c. Bilmece sorulabilir,
d. Tanıtılacak sesin geçtiği bir öykü ya da bir olay anlatılabilir,
2. Öğrencilerin ön bilgilerini harekete geçirme:
a. Sesin geçtiği kelimelere örnekler vermeleri istenebilir,
b. Sesin nasıl üretildiği, kim ya da neyin bu sesi çıkardığı tartışılabilir,
c. Öğrencilerin adlarında bu sesin geçtiği örnekler bulunabilir,
3. Görsellerden yararlanarak sesi hissetme ve tanıma:
a. Sesin geçtiği görsellere örnekler verilerek tanıtılan ses vurgulanır.
b. Öğrencilerden gösterilen görsellerde tanıtılan ses geçiyorsa
sıralarına tıkırdamaları, geçmiyorsa herhangi bir ses çıkarmamaları
istenebilir.
c. Bir dizi görsel arasından sesin geçtiği görseli belirlemeleri istenebilir.
d. Daha önce çalışılan ve sesin geçtiği görseller seçilerek sesin başta
mı ortada mı ya da sonda mı geçtiğine karar vermeleri istenebilir.
4. Ölçme ve Değerlendirme:
a. Söylenilen kelimede sesin geçip geçmediğini söylemeleri istenebilir,
b. Sesin geçtiği kelimelere kendilerinin örnekler vermeleri istenebilir,
c. Bir dizi görsel arasından tanıtılan sesin geçtiği görseli bulmaları
istenebilir.
d. Gösterilen görselde sesin geçip geçmediğine karar vermeleri
istenebilir.
e. Bu etkinlikler ile ilgili gözlem formu düzenleyerek işleyebilirsiniz.

Gözlem formuna bir örnek

Öğrencinin adı Sesin geçtiği kelimeler Sesin geçtiği görselleri
soyadı söylüyor. belirtiyor.
1. + +
2. + +
3. + +
4. - +
5. + +
6. - -
7. + +
8. + +
… …. …

Sesi okuma ve yazma

1. Sesi yazılışını öğrenme:

Sesleri sembollerle ifade ettiğimizi açıklayarak etkinliklerde söylediğimiz bu
sesi şimdi sembolleştireceğimizi belirtiniz. Siz tahtaya tanıtılan sesin harfini
yazarken öğrencilerinizin izlemesini isteyin.
a. Tanıtılan harfi tahtaya büyükçe yazabilirsiniz,
 b. Harfin yazılışını parmaklarını kullanarak havada yazıyormuş gibi
taklit etmelerini isteyebilirsiniz,
c. Tahtaya çıkararak yazdığınız harfin üzerinden gitmelerini
sağlayabilirsiniz,
d. Sıralarında, toprakta bu harfin yazılışını size göstermelerini
isteyebilirsiniz,
e. Fotokopi yapma olanağınız varsa harfin üzerinden kalemleriyle
defalarca yazabilecekleri düzenlemeler yapabilirsiniz,
f. Çizgisiz kağıtta renkli kalemlerle harfi defalarca yazmalarını
isteyebilir, üretilenleri sınıfınızda sergileyebilirsiniz.
2. Sesi satır çizgilerine yazma:
a. Tahtada çizili bulunan satır çizgilerine bu harfin nasıl yapılacağını
bitişik eğik yazıya uygun olarak yazınız ve öğrencilerinizin sizi
izlemesini sağlayınız.
b. Tahtada öğrencilerinizin sizin örneğiniz üzerinden gitmelerini
isteyebilirsiniz,
c. Fotokopi yaparak satır çizgilerine yazılmış kılavuz harfler üzerinden
gitmelerini sağlayabilirsiniz,
d. Yazı defterlerine satır çizgilerinde yazmalarını isteyebilirsiniz.
3. Yazılan sesi farklı karakterlerle (dik temel harflerle) yazılmış metinler
üzerinde buldurma:
Yazdıkları harfin kitaplarda farklı yazıldığını, ancak benzer olduğunu
açıklayınız. Yazdıkları bu harfin kitaplarda nasıl yazılmış olabileceğini tahmin
yoluyla bulmalarını isteyiniz.
a. Sınıf kitaplığından seçilen kitaplarda yazdıkları sesi bulmaları ve
okumaları istenebilir,
b. Türkçe kitapları üzerinde bu işlem yapılabilir,
c. Gazete veya dergilerde benzer işlemi tekrarlatabilirsiniz,
4. Ölçme ve Değerlendirme:
a. Dikte çalışması ile söylenileni yazmalarını isteyebiliirsiniz,
b. Bir dizi sembol arasından söylenilen sesin harfini bulmalarını
isteyebilirsiniz,
c. Dik temel harflerle yazılmış metinler üzerinde tanıtılan sesin harfini
bulup göstermeleri ve okumaları istenebilir.
5. İlk okuma-yazma çalışma tablosuna ele alınan sesi yazma ve okuma:

Resim

Resim
 Bu tablo her bir ses grubu için üç adet yapılmalıdır. Biri sınıfta çalışmaları gösterecek
nitelikte büyükçe yapılarak sergilenmelidir. Diğer ikisi bu tablonun küçük örnekleridir.
Öğrencinin ve öğretmenin elinde olmalıdır. Öğrencideki deftere yapılabileceği gibi bir
plastik dosya içine de konulabilir. Büyük tablo işlenirken öğrenci de kendi tablosunu
işlemelidir. Bu tablo öğrenci tarafından evine taşınabilir nitelikte olmalı, aile bu tablo ile
yapılan çalışmalar hakkında daha kolay bilgi sahibi olabilecektir. Öğretmendeki örnek
ise yapılacak çalışmaların planlanmasında yardımcı olacaktır.

6. öğrenci gözlem formunu doldurma

Öğrencinin adı Sesin geçtiği Sesin geçtiği Sesi Sesin sembolünü bir
soyadı kelimeler görselleri okuyor, dizi simge arasından
söylüyor. belirtiyor. yazıyor seçiyor, okuyor.
1. + + + +
2. + + - -
3. + + + +
4. + + + +
5. + + + +
6. - - - -
7. + + + +
8. + + + +
… …. …. …. …

7. Öğrenci çalışma dosyasına yapılan çalışmalar arasından öğrencinin kendi

seçtiği örneğini yerleştirme
a. Öğrenci çalışma dosyasının düzenlenmesi ile ilgili daha ayrıntılı
bilgiyi ‘Türkçe Dersi Öğretim Programı Kılavuzunun’ 231. sayfasında
bulabilirsiniz.
b. Çalışma dosyalarını sınıfınızda muhafaza ediniz.
c. Sizin kontrolünüzde olmak koşuluyla öğretim yılı içinde ailelerle
yapılan toplantılarda çalışma dosyalarının incelenmesine izin
veriniz.
d. Yapılan çalışmalar için öğrencilerinizle birlikte ölçütler geliştiriniz. Bu
ölçütlere uygun olarak yapılan çalışmaları değerlendirebilirsiniz.

Hece, Kelime, Cümle ve Metin Oluşturma

1. Hece oluşturma
a. Öğrenilen ilk iki sesin ardından hece oluşturunuz.
1. Öğrenilenleri okuyup yazdırarak tekrar ediniz.
2. Bir kartona öğrencilerin görebileceği büyüklükte önüne sesli harfi,
arkasına sessiz harfi yazınız. Gösterdiğiniz tarafta yer alan sesi
çıkarmalarını isteyiniz. Seri biçimde önce sesli harfi okumalarının
hemen ardından sessiz harfin yazılı olduğu tarafı çeviriniz.
3. Sınıfınızı iki gruba ayırarak bir gruba sesli harfi okumalarını diğer
gruptan sessiz harfi okumalarını isteyiniz. Sizin işaretinize uyarak önce
sesli sonra sessiz harfi okutunuz. Bu işlemi bir kaç defa yineleyiniz.
4. Sesli harf önce gelmek koşuluyla harfleri tahtada yan yana bitişik
yazarak nasıl okunabileceğini sorunuz.
5. Onların deneyerek bulmalarına özen gösteriniz. Doğru okumayı
yaptıklarında bir kaç kez okumayı tekrar ettiriniz.
6. Üretilen heceyi defterlerine yazmalarını isteyiniz.
b. Hece ile çalışma
 1. Hece anlamlı hale getirilmelidir. Bu amaçla resim yaptırılabilir.
Canlandırma yaptırılabilir. Bir öykü oluşturulabilir. Şarkı söylenebilir.
2. Heceyi daha önce öğrenilenlerin arasından seçmeleri istenebilir.
3. Dik temel harflerle yazılmış öykü, masal, tekerleme veya Türkçe
kitaplarında üretilen hece buldurularak okumaları istenebilir.
4. Dikte çalışması yaparak diğer öğrenilenlerle karışık olarak söylenen
heceyi doğru yazmaları kontrol edilebilir.

c. Ölçme ve Değerlendirme:
1. Önceki öğrenilenlerin arasından yeni üretilen heceyi göstermeleri
istenebilir,

+ e l l + -
e + - l el e
l -

2. Sınıfın tabanına halkalar çizilerek bu halkalara öğrenilenler

yazılabilir. Öğrencilerden söylenilen bilginin yer aldığı halkanın içine
gidip durmalarını isteyebilirsiniz.
3. Karton veya bir kağıda yazılan öğrenilmiş bilgiler karışık olarak
masanın üzerinde yerleştirilebilir. Bunların arasından yeni üretileni
bulmaları istenebilir.
4. Dik temel harflerle yazılmış metinlerde yeni üretilen heceyi bulup
göstermeleri ve okumaları istenebilir.

d. İlk okuma-yazma tablosuna yeni üretilen heceyi kaydediniz. Sizinle

birlikte öğrencilerinizin de bu kaydı kendilerinde bulunan örneği
üzerinde yapmalarını sağlayınız.

Resim
e el

Resim
l

e. Öğrenci gözlem formunu doldurunuz.

 söylüyor.Sesin geçtiği kelimeler

Sesi okuyor, yazıyor

Sesin sembolünü tanıyor.

Sesin geçtiği görselleri
Öğrencinin adı soyadı

“el “
belirtiyor.
1. + + + + +
2. + + - - +
3. + + + + +
4. + + + + +
5. + + + + +
6. - - - - +
7. + + + + +
8. + + + + +
… …. …. …. … …

f. Öğrenci çalışma dosyasını işleyebilirsiniz.

2. Kelime ve cümle oluşturma

a. “ el “ hecesi örneğinde açık heceye geçiş için şu işlemlerin yapılması
önerilmektedir.
1. “el “ hecesini okuyup, yazmalarını sağlayınız. Bu hecenin sonuna
daha önce öğrendikleri “e” sesini getirerek ikisini birlikte okuma
denemeleri yaptırınız.

el e ele el ele elele

2. Bir kartona öğrencilerin görebileceği büyüklükte bir tarafına “el” bir

tarafına “e” yazınız. Gösterdiğiniz tarafı okumalarını isteyiniz. Seri
biçimde önce bir tarafı okumalarını hemen ardından diğer tarafı
okumalarını sağlayınız.
3. Sınıfınızı iki gruba ayırarak bir gruba “ el “ okumalarını diğer gruptan
“e” okumalarını isteyiniz. Sizin işaretinize uyarak önce “el “ hecesini
ardından hemen “e” okutunuz. Bu işlemi bir kaç defa yineleyiniz.
4. Tahtada “ele” yazarak nasıl okunabileceğini sorunuz.
5. Onların deneyerek bulmalarına özen gösteriniz. Doğru okumayı
yaptıklarında bir kaç kez okumayı tekrar ettiriniz.
6. Üretilen yeni kelimeyi defterlerine yazmalarını isteyiniz.
b. Yeni üretilen hece / kelime ile çalışma
 1. Kelime anlamlı hale getirilmelidir. Bu amaçla resim yaptırılabilir.
Canlandırma yaptırılabilir. Bir öykü oluşturulabilir. Şarkı söylenebilir.
Örneğin “el ele” oluşturularak “oynaya oynaya gelin çocuklar; el ele, el
ele verin çocuklar” şarkısı söylenebilir. El ele tutuşan çocukların
resimleri yaptırılabilir.Görselleri kullanarak cümleler yapılabilir.
Öğrencinin hayal gücünü kullanmasına izin verin. İki öğrenci resmi yan
yana verilerek bu resimleri takip edecek biçimde “ el ele “ yazılabilir ve
bu iki öğrenci resmine kendileri adlar vererek cümleler oluşturulabilir.
Farklı bir resim de seçilebilir.

Burada nokta (.) kullanımı ile ilgili bir açıklama

el ele. yapılabilir.

2. Yeni öğrenileni daha önce öğrenilenlerin arasından seçmeleri

istenebilir.
3. Dik temel harflerle yazılmış öykü, masal, tekerleme veya Türkçe
kitaplarında üretilen yeni kelime buldurularak okumaları istenebilir.
4. Dikte çalışması yaparak diğer öğrenilenlerle karışık olarak söylenen
yeni kelimeyi doğru yazmaları kontrol edilebilir.

c. Ölçme ve Değerlendirme:

1. Önceki öğrenilenlerin arasından yeni üretilen heceyi göstermeleri

istenebilir,
2. Sınıfın tabanına halkalar çizilerek bu halkalara öğrenilenler
yazılabilir. Öğrencilerden söylenilen bilginin yer aldığı halkanın içine
gidip durmalarını isteyebilirsiniz.
3. Karton veya bir kağıda yazılan öğrenilmiş bilgiler karışık olarak
masanın üzerinde yerleştirilebilir. Bunların arasından yeni üretileni
bulmaları istenebilir.
4. Dik temel harflerle yazılmış metinlerde yeni üretilen heceyi bulup
göstermeleri ve okumaları istenebilir.
d. İlk okuma-yazma tablosuna işleme
e. Öğrenci gözlem formlarını doldurma.
f. Öğrenci çalışma dosyasına yapılan çalışma örneklerinden ekleyiniz.

3. Açık hece

a. “ ele” kelimesini okuyup yazmalarını sağlayınız.

b. Birkaç defa okuttuktan sonra “ le “ hecesini kapatarak “ e “harfini yalnız
bırakınız. “ e “ sesini okutunuz. Tahtaya “ele” yazarak bir öykü
oluşturabilirsiniz.

“ Havada gezen bir bulut varmış. Bu bulut gelmiş bizim yazdığımız yerde
durmuş. Ne görünüyor çocuklar? Bulutun kapladığı yerde ne kaldı?

ele e le
 Bir rüzgâr esmiş bulutu sürüklemiş, şimdide bakın nereyi kapattı? Şimdi ne
görünüyor çocuklar?” Bu görünen tarafı nasıl okuyabiliriz sorusunu yönelterek okuma
denemeleri yaptırınız.

E le

c. “e” sesini daha önce öğrenmişlerdi. “ele” içinde “e” kapatılarak geriye
kalan okutulmaya çalışılır. Bu yapılan işlem doğru okuma yapılıncaya
kadar tekrarlanır. “e” ve “le” ayrı ayrı yazılarak okunur.

d. “le“ hecesi ile ölçme ve değerlendirme çalışmaları yapılabilir.

e. “ le “ hecesini tabloya yazınız. Öğrencilerin de kendi tablolarına

yazmalarını sağlayınız.

Her yeni ses yukarıda sıralanan aşamalar izlenerek ele alınacaktır.

Öğrenilen ses ile daha öncekiler kullanılarak yeni hece, kelime ve
cümleler oluşturulmalıdır.

4. Büyük harflerin öğrenilmesi

a. “ a “ sesini yukarıda verilen sıraya uygun olarak ele alınız.

b. Önceki öğrenilen “ l “ sesi ile “ a “ sesini yanyana getirerek “ al “ kelimesini

oluşturunuz.

c. “ al “ kelimesine “ a ” sesini ekleyerek “ ala “ kelimesini oluşturunuz.

d. “ ala “ kelimesinden “ la ” hecesini elde ediniz.

e. “ la “ hecesini kullanarak yeni kelimeler oluşturunuz. Bu kelimelerden

yararlanarak cümleler yapınız.

Resim
e el, ele, elele, ela

Resim
l le, la, lale,

Resim
a al,
f. Oluşturulan kelimeler arasında özel ad olan kelimelerden yararlanılarak büyük
harf tanıtımı yapılabilir. “ Ela “ örneğinde büyük harfi aşağıdaki işlemleri
uygulayarak kazandırabilirsiniz.

1. “ ela “ kelimesinin anlamı üzerinde durularak bu kelimenin aynı zamanda

insan adı olduğu belirtilir. İnsan adlarının farklı yazıldığı açıklanarak
insan adı olan “ ela” kelimesinin yazımı tahtada gösterilir.

“ ela” bir göz rengi

“ Ela” insan adı

2. Her iki kelime alt alta tahtada yazılarak “e” sesinin küçük ve büyük harf
karşılıklarının ayırt edilmesini sağlayınız.

3. Öğrencilerinizin sizi izlemelerini isteyiniz ve tahtaya “ Ela” kelimesini

yazınız.

4. Büyük harfin nasıl yazıldığı üzerinde alıştırmalar yaptırınız. Bağımsız

olarak “Ela” kelimesinden hareketle “ E” nin yazımı üzerinde
durabilirsiniz.

5. Öğrencilerinizin tahta üzerinde yazmalarını, kılavuz yazı üzerinde

yazmalarını sağlayınız. Bu çalışmaların ardından satır çizgilerinde
kelimeyi yazdırınız. “E “ harfıni bitişik yazı ile doğru biçimde yazmalarına
dikkat ediniz.

Büyük harf tanıtımını “ lale “ kelimesinden hareketle “Lale” adından yararlanarak

sürdürebilirsiniz. “ ata” kelimesinden hareketle “Ata” ismindeki büyük “ A “
harfini tanıtabilirsiniz.

1. Öneri ses grubunun tamamlanması

 Resim
e E el, ele, elele, ela, Ela, et

Resim
l L le, la, lale, Lale

Resim
a al, at, Ata, alet,
A

Resim
t te, ta, tel, tat,

1. Öneri ses grubuna ait olan bu tablo yerinde kalacak şekilde ikinci öneri ses grubu
için benzer başka bir tablo hazırlayınız. Bu oluşturacağınız yeni tablo tıpkı 1. tabloda
yapılan uygulamalarda olduğu gibi işlenmelidir. Her yeni ses için 1. tablo ile
bağlantılar kurularak bu tabloda oluşturulmuş hece ve kelimelerden yararlanılmalıdır.

1. Öneri Ses Grubunun tamamlanmasının ardından genel bir ölçme ve

değerlendirme yapınız. Öğrenci gözlem formunu ve öğrenci çalışma
dosyalarını işleyiniz.

2. Not : Öğrencilerinizin kendi adlarını bitişik eğik yazı ile defterlerine yazarak
öğrenmelerini sağlayınız.