Professional Documents
Culture Documents
3.Türkçede her harf bir sesi karşıladığından bu yöntem Türkçenin ses yapısına uygundur.
İlk okuma-yazma öğretimine bitişik eğik yazı ile başlanacaktır. Bitişik eğik yazı
kullanımına ilişkin açıklamalar aşağıda verilmektedir.
3. Bitişik eğik yazının akıcı ve kesintisiz olması, soldan sağa doğru yazı yönünü
desteklemektedir.
4. Bitişik eğik yazı geri dönüşlere izin vermemektedir. Bu durum yazının akıcı ve doğru
yönde gelişimini sağlamaktadır.
5. Bitişik eğik yazı, harflerin doğru yazımını desteklemektedir. Harflerin yazılış
yönlerinin karıştırılması sorununun ortaya çıkmasını önlemektedir.
7. Dik temel harflerin ardından bitişik eğik yazı harfleri ile yazmaya başlayan öğrenciler
bitişik eğik yazıya geçişte güçlük çekmektedirler.
8. Bitişik eğik yazının estetik görünümü, öğrencilerin estetik bakış açısı geliştirmelerine
yardımcı olmaktadır.
9. Bitişik eğik yazı alışkanlığı, öğrencilerin diğer yazı karakterleriyle yazılmış metinleri
okumalarında problem çıkarmamaktadır. Deneysel çalışmalar, öğrencilerin değişik
stillerde yazılmış harfleri tanımakta ve okumakta güçlük çekmediklerini ortaya
koymuştur.
a. Genel Hazırlık
Öğrencilerin sınıf ortamına, arkadaşlarına alışmaları için okulun ilk gününden itibaren
onlara rahat iletişim kurabilecekleri bir ortam sunulmalıdır. Ayrıca sınıfını ve sırasını
bulmaya, sınıfına, sırasına, arkadaşlarına ve öğretmenine de alışmaları için gerekli çalışmalar
yapılmalıdır. Bu çalışmalarda oyunlar, dramalar, şarkılar, bilmeceler birer araç olarak
kullanılabilir. Böylece öğrencilerin, ilk okuma-yazma çalışmalarına yönelik olumlu tutum
geliştirmeleri sağlanmalıdır.
Ayrıca öğrenciler çeşitli yönleriyle (görme, işitme, geçirdiği hastalıklar, aile ve sosyal
durumu vb.) tanınmaya çalışılmalı, sınıf ortamının düzenlenmesinde ve ilk okuma-yazma
öğretiminde bunlar dikkate alınmalıdır. Yapılacak çalışmalar hakkında aileler bilgilendirilmeli
ve onların yardımları sağlanmalıdır. Düzenli aralıklarla çocukların gelişimi ve yapılması
gerekenler hakkında bilgiler verilmelidir.
b. Okumaya Hazırlık
1. Oturma: İlk okuma-yazma çalışmalarında düşünce akışını artıran, anlamayı ve
çalışmaları kolaylaştıran doğru oturma şekline dikkat edilmelidir. Öğrencilerin
sırada yanlış oturmalarına ve eğilerek çalışmalarına izin verilmemelidir.
2. Kitap tutma ve açma: Öğrencilere kitabı nasıl tutmaları ve sayfaları nasıl
açmaları gerektiği gösterilmelidir. Göz ile kitap arasındaki en uygun uzaklık
sağlanmalıdır.
c. Yazmaya Hazırlık
a. El hareketleri: Yazmaya başlamadan önce öğrencilerin çeşitli oyunlarla el kol
kasları geliştirilmelidir. Bu çalışmalarla öğrencilerin kas esnekliği sağlanmalıdır. Bu
amaçla aşağıdaki etkinlikler yapılabilir.
Parmakları kullanarak şarkılar söyleme. Örneğin, “sağ elimde beş parmak, sol
elimde beş parmak...” şarkısının söylenmesi.
Parmak uçları ile sıra üzerine vurarak yağmur yağma sesinin çıkartılması (hafif
yağmur, şiddetli yağmur, gök gürültüsü taklitleri).
Direksiyon çevirme hareketiyle sağa ve sola doğru dönüşler yapma.
Elma, armut toplama veya parmaklarını açıp kapatarak far yakıp söndürme
taklidi yapma.
c. Kalem tutma: İlk okuma-yazma öğretimi açısından kalem tutmanın ayrı bir
önemi bulunmaktadır. Öğrencilerin bu aşamada edinecekleri alışkanlıklar ömür
boyu sürmektedir. Öğrencinin kalemi yanlış tutması, ellerinin çabuk yorulmasına
neden olmakta ve güzel yazı yazmasını engellemektedir. Bunu önlemek için
öğretmen her öğrencinin kalem tutuşunu gözlemelidir. Kalemi doğru tutma
alışkanlığı kazanmalarını sağlamalıdır.
d. Serbest çizgi çalışmaları: Serbest çizgi çalışmaları bitişik eğik yazıya hazırlayıcı
nitelikte olmalıdır. Öğrencilere çeşitli resimler yaptırılır. Yapılan bu çalışmalar
çevrede görülen ve bilinen varlık ve nesnelerden örneklendirilerek öğrencinin
çevresiyle bütünleşmesi ve yaptıklarını anlamlandırması bakımından önemlidir.
Bu aşamada şu çalışmalar yapılabilir.
Karalama (kuş yuvası, çember, bulut yapma).
Sürekli ve eğik çizgiler çizme (dalga, yılan, halat vb.).
e. Düzenli çizgi çalışmaları: Bu aşamada yapılacak çizgi çalışmaları harfleri
yazmaya hazırlık niteliğindedir. Bu amaçla şu çalışmalar yapılabilir.
İki çizgi tek aralıktan oluşan satır aralığına çizme. İki satır çizgisinin arası 2 cm
olmalıdır.
Dört çizgi üç aralıktan oluşan satır aralığına çizme. Dış iki çizgi arası 2 cm
olmalıdır.
Dört çizgi üç aralıktan oluşan standart yazı aralığında çalışma. Dış iki çizgi
arası 1.3 cm olacak şekilde düzenlenmelidir.
2.İLK OKUMA-YAZMAYA BAŞLAMA VE İLERLEME
Bu aşamada sesi hissetme ve tanıma, sesi okuma ve yazma, sesten anlamlı heceler,
kelimeler ve cümleler oluşturma ile metin oluşturma çalışmaları yapılmaktadır.
a. Sesi Hissetme ve Tanıma
Sesi hissetme ve tanıma aşaması tanıtılacak sesin öğrenciler tarafından fark
edilmesini sağlamaya yöneliktir. Bu aşamada aşağıdaki çalışma ve etkinlikler
yapılmalıdır.
Sesin yazıdaki sembolü olan harf aşağıdaki sıraya göre yazılmalı ve okunmalıdır.
1. Öğretmen tahtada bu harfin nasıl yazıldığını göstermeli ve öğrencilerle
birlikte okumalıdır.
2. Alıştırma kitabındaki büyükçe çizilmiş harfin üzerinden öğrenciler ok
yönünde defalarca giderek harfin yazılışına hazırlanmalıdır.
3. Öğrencilerin, satır aralıklarına (dört çizgi üç aralık) yazılmış harf
örneklerinin üstünden kalemleriyle gitmeleri sağlanmalıdır.
4. Dört çizgi üç aralıktan oluşan satır aralarına öğrenciler harfleri yazmalı; ne
yazdıkları sorularak harfin doğru yazımı ve seslendirilmesine özen
gösterilmelidir.
5. Yazılması zor olan (a, A, k, y, g, G, f, ) harflerinden önce, bu harflerin
yazımına yönelik hazırlayıcı çizgi çalışmaları yapılabilir.
Tablo 3: Ses Grupları Tablosu
Sesler alfabedeki sıralarına göre değil aşağıda verilen sıraya göre ele alınmalıdır. Ayrıca,
gruplardaki seslerin yerleri değiştirilerek farklı gruplamalar da yapılabilir. Ses gruplarının
düzenlenmesinde, harflerin yazım kolaylığı ve anlamlı hece (kelime) üretmedeki işlekliği
dikkate alınmalıdır.
1. Grup : e, l, a, t E, L, A, T
2. Grup : i, n, o, r, m İ, N, O, R, M
3. Grup : u, k, ı, y, s, d U, K, I, Y, S, D
4. Grup : ö, b, ü, ş, z, ç Ö, B, Ü, Ş, Z, Ç
5. Grup : g, c, p, h G, C, P, H
6. Grup : ğ, v, f, j Ğ, V, F, J
1. Büyük Harfler
Örnek : A NKARA
2. Rakamlar
Rakamlar Matematik Dersi programının gerektirdiği zamanda verilmelidir. Ancak rakamların yazılışları ses öğretimi
tamamlandıktan sonra gösterilmelidir.
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0
d. Metin Oluşturma
5. Uygulamalar
“ e ” Sesi
Değerlendirme:
İçinde “ e “ sesinin geçtiği ve geçmediği resimlerden oluşan bir çalışma kağıdı düzenlenmelidir. Öğrencilerden “ e “ sesinin
geçtiği resimleri belirlemeleri istenir.
e
b. Sesi Okuma ve Yazma
Bu aşamada tanıtılacak sesin sembolü olan harfin yazımı için aşağıdaki işlemler
yapılmalıdır:
Öğrencilerin harfin yazılış yönüne dikkat ederek üzerinden defalarca gitmelerini
sağlayınız. Bunu yaparken keçeli kalem, boya kalemi vb. kalın uçlu kalemler
kullanılabilir.
Tanıtılan sesin sembolünü (harf) satır aralığına yazdırınız ve okutturunuz.
eeeeeee
eeeeee
ee
eee
eee
eee
e
eeeeeeee
eeeeeee
eeeeeee
eeee
Değerlendirme: Tanıtılan “ e “ sesini bir dizi sembol içinden seçmelerini sağlayınız.
e *+ e +*
*+*+ * e
“ l ” Sesi
Örneğin:
Öğrencilerin bildiği bir şarkının melodisini “lal la lal la lal ...” şeklinde
söyleyebilirsiniz.
Örneğin; “kol, gül, bal, zil, elma, kelebek, gelin, kale, limon, lale vb.”
Değerlendirme: İçinde “l “ sesinin geçtiği ve geçmediği resimlerden oluşan bir çalışma kâğıdı düzenlenmelidir.
Öğrencilerden “l “ sesinin geçtiği resimleri belirlemeleri istenir.
l
Harfin yazılış yönüne dikkat ederek üzerinden defalarca gitmelerini sağlayınız. Bunu
yaparken keçeli kalem, boya kalemi vb. kalın uçlu kalemler kullanılabilir.
llllllllllllllllllllllllllllllll
llllll
lllllllll
lllllllll
ll
e
el
l
Önce “e ” ve ardından “ l ” sesleri yan yana getirilerek birlikte okunur. Bu süreçte şu
işlemler yapılmalıdır.
el el el el el el
el el el
el el el el
Değerlendirme: Oluşturulan kelimeyi öğrencilere yazdırınız ve okutunuz.
1. Kelime Üretme
Öğrenilenlerin kalıcılığını sağlamaya yönelik etkinliklerin ardından aşağıdaki uygulama sırası izlenerek açık heceye
ulaşılmalıdır.
el
ele
e
3.Önce “ el ” sonra “ e ” sesi aralarında boşluk bırakılmaksızın yazılarak oluşan yeni kelimenin nasıl okunabileceği
sorulur.
4.Öğrencilerin okuma denemelerinin ardından doğru okumayı yaparak tekrarlamaları istenir. “ el ” kelimesine “ e”
sesi eklenerek oluşturulan yeni kelime hecelemeden okunmalıdır.
el ele.
Öğrencilerinizden bu farklı isimler vermelerini isteyiniz.
“ ele ” kelimesinden yararlanarak le hecesine ulaşmak için aşağıdaki sıra takip edilmelidir.
4.“ ele ” kelimesinde “ e “ açıkta kalacak şekilde “ le ” hecesinin üstü kapatılarak okumalarını isteyiniz.
5.“ ele ” kelimesinde “ e ” nin üstünü kapatarak “ le ” hecesinin nasıl okunabileceğini sorunuz. Okuma denemelerinin
ardından sizden sonra tekrar etmelerini isteyerek “ le ” hecesini birlikte okuyunuz.
3. Metin oluşturma: Elde edilen kelimelerden yararlanarak cümle, cümlelerden metin oluşturunuz. Üretilenleri okumalarını
ve yazmalarını sağlayınız.
Ses Hece Hece ve ses kaynaştırma Kelime Oluşturma Cümle Oluşturma Metin
Oluşturma Oluşturma
e Cümleler oluştururken
“e ” el el e = ele el ele
l ele e, le le Not: Büyük harfler öğrencilerinizin
“l ” a özel adlarla birlikte
al al a = ala al verilmelidir. adlarından
l ala a, la la ela , Ela, E, e
“a ” a at yararlanabilirsiniz.
at at a = ata at ata, Ata A, a
t ata a, ta ta atla
“t ” e
et et e = ete et el ele.
t ete e, te te Görsellerden
yararlanabilirsiniz.
Ela al.
Ela at.
Tahmin yaptırabilirsiniz.
Ela ………atla.
i eli,,
“i ” il il i = ili il ile, Ali ile Ela
l ili i li li ali, Ali A, a Ali ile Ela el ele.
eti Ali et al.
“n ” e Ali at al.
en en e = ene en ana
n ene e ne ne anne
a anla Anne et al.
an an a = ana an enli
n ana a na na neli Ela elli tane al.
i tane, taneli,
in in i = ini in etli
n ini i ni ni teni,
elli,
6. Ölçme ve Değerlendirme
Ölçme ve değerlendirme, yapılan bütün çalışmaların bir parçası olarak düşünülmelidir.
Hazırlık aşamasından başlayarak okur yazarlığa ulaşıncaya kadar bütün aşamalar
değerlendirilmelidir. Öğretmen ilk okuma-yazma değerlendirme formunda yer alan
değerlendirme başlıklarını temel alarak her öğrencinin gelişim düzeyini gösteren ayrıntılı
değerlendirme formları hazırlamalıdır. Ölçme ve değerlendirme için aşağıda verilen okuma-
yazma değerlendirme formlarından yararlanabilirsiniz.
Adı-Soyadı:……………………………… Numarası:………
Mart
Ekim
Kasım
Şubat
Mayıs
Aralık
Ocak
Haziran
Nisan
Eylül
1. Yazı Düzeni
a. Dik
b. Eğik
c. Sola Yatık
ç. Düzensiz
2. Yazı Büyüklüğü
a. Büyük
b. Orta
c. Küçük
ç. Düzensiz
3. Satır Çizgilerine Yazma
a. Düzgün
b. Alta Kaymış
c. Üste Çıkmış
ç. Düzensiz
4. Kelimeler Arasındaki Açıklık
a. Bitişik
b. Normal
c. Çok Açık
ç. Düzensiz
5. Harflerin Yazılış Biçimi
a. Tam Yazılmış
b. Eksik Yazılmış
c. Kuralsız Yazılmış
ç. Düzensiz
6. Yazının Temizliği
a. Temiz
b. Normal
c. Çok Silinmiş
d. Düzensiz
Adı-Soyadı:……………………………… Numarası:………
Ekim
Kasım
Mart
Nisan
Şubat
Mayıs
Aralık
Ocak
Haziran
Eylül
1. Atlayarak Okuma
a. Normal okuma
b. Harf-hece atlama
c. Kelime atlama
ç. Satır atlama
2. Ekleyerek Okuma
a. Normal okuma
b. Harf-hece ekleme
c. Kelime ekleme
ç. Satır ekleme
3. Tekrarlayarak Okuma
a. Normal okuma
b.Harf-hece tekrarlama
c. Kelime tekrarlama
ç. Satır tekrarlama
4. İzleyerek Okuma
a. Normal okuma
b. Parmakla izleme
c. İki eliyle izleme
ç. Cetvel, kalem vb. izleme
5. Oturma Biçimi
a. Dik oturarak okuma
b. Öne eğik oturarak okuma
c. Geriye dayanarak okuma
ç. Öne arkaya gidip gelerek
okuma
6. Okumada Ses Tonu
a. Yüksek
b. Alçak
c. Normal
ç. Düzensiz
7. Okuma Hızı
a. Çok yavaş
b. Yavaş
c. Normal
d. Hızlı
8. Okuma Kuralları
a. Noktada durma
b. Virgülde durma
c. Vurgu yapma
ç. Tonlama yapma
9. Nefes Kontrolü
a. Mırıltı çıkarma
b. Düzensiz nefes alıp verme
c. Okuma aralığı uzun
d. Normal Okuma
İLK OKUMA-YAZMA ÖĞRETİM SÜRECİNİ DEĞERLENDİRME FORMU
Kasım
Mart
Mayıs
Ekim
Aralık
Ocak
Nisan
Şubat
Haziran
Eylül
Adı Soyadı:
Hazırlık
Dinlemeye hazırlık yapar.
Yazmaya hazırlık yapar.
Okumaya hazırlık yapar.
Metin Oluşturma
Kelimeleri doğru telâffuz eder.
Bütün yazılarını bitişik eğik yazı ile yazar.
Dikte etme çalışmalarına katılır.
ABCÇDEFG
ĞHIİJKLM
NOÖPRSŞ
TUÜVYZ
abcçdefgğh
ıijklmnoöp
rsştuüvyz
000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000
Resi
m
Resi
m
Bu tablo her bir ses grubu için üç adet yapılmalıdır. Biri sınıfta çalışmaları gösterecek nitelikte büyükçe
yapılarak sergilenmelidir. Diğer ikisi bu tablonun küçük örnekleridir. Öğrencinin ve öğretmenin elinde
olmalıdır. Öğrencideki deftere yapılabileceği gibi bir plastik dosya içine de konulabilir. Büyük tablo
işlenirken öğrenci de kendi tablosunu işlemelidir. Bu tablo öğrenci tarafından evine taşınabilir nitelikte
olmalı, aile bu tablo ile yapılan çalışmalar hakkında daha kolay bilgi sahibi olabilecektir. Öğretmendeki
örnek ise yapılacak çalışmaların planlanmasında yardımcı olacaktır.
6. öğrenci gözlem formunu doldurma
Öğrencinin adı Sesin geçtiği Sesin geçtiği Sesi Sesin sembolünü bir
soyadı kelimeler görselleri okuyor, dizi simge arasından
söylüyor. belirtiyor. yazıyor seçiyor, okuyor.
1. + + + +
2. + + - -
3. + + + +
4. + + + +
5. + + + +
6. - - - -
7. + + + +
8. + + + +
… …. …. …. …
c. Ölçme ve Değerlendirme:
1. Önceki öğrenilenlerin arasından yeni üretilen heceyi göstermeleri
istenebilir,
+ e l l + - e
+ - l e el
l -
e el
Resi
m
l
Resi
m
“el “
soyadı
belirtiyor.
1. + + + + +
2. + + - - +
3. + + + + +
4. + + + + +
5. + + + + +
6. - - - - +
7. + + + + +
8. + + + + +
… …. …. …. … …
c. Ölçme ve Değerlendirme:
3. Açık hece
“ Havada gezen bir bulut varmış. Bu bulut gelmiş bizim yazdığımız yerde durmuş. Ne
E le
c. “e” sesini daha önce öğrenmişlerdi. “ele” içinde “e” kapatılarak geriye
kalan okutulmaya çalışılır. Bu yapılan işlem doğru okuma yapılıncaya
kadar tekrarlanır. “e” ve “le” ayrı ayrı yazılarak okunur.
Resim a al,
f. Oluşturulan kelimeler arasında özel ad olan kelimelerden yararlanılarak büyük
harf tanıtımı yapılabilir. “ Ela “ örneğinde büyük harfi aşağıdaki işlemleri
uygulayarak kazandırabilirsiniz.
2. Her iki kelime alt alta tahtada yazılarak “e” sesinin küçük ve büyük harf
karşılıklarının ayırt edilmesini sağlayınız.
1. Öneri ses grubuna ait olan bu tablo yerinde kalacak şekilde ikinci öneri ses grubu
için benzer başka bir tablo hazırlayınız. Bu oluşturacağınız yeni tablo tıpkı 1. tabloda
yapılan uygulamalarda olduğu gibi işlenmelidir. Her yeni ses için 1. tablo ile
bağlantılar kurularak bu tabloda oluşturulmuş hece ve kelimelerden yararlanılmalıdır.
2. Not : Öğrencilerinizin kendi adlarını bitişik eğik yazı ile defterlerine yazarak
öğrenmelerini sağlayınız.