BİTKİ MERİSTEMLERİNİN

BÜYÜMESİNİN KONTROLU
 Bitkilerde vücut yapısı embiryogenezden sonra
meristemlerin veya büyüme noktalarının aktiviteleri
ile oluşur.
• Meristemler stem hücre populasyonu taşırlar.
• Meristem büyümesi primordium ile başlar, hücre
bölünmeleri ve farklılaşmalar oluşur. Vegetatif
büyüme sonunda infloresans (çiçek durumu)
meristemi oluşur sonra çiçek meristemleri gelişir.
Bunlar sepal, petal, stamen ve karpeli oluşturur.
Vegetatif meristemler yaprak, tomurcuk ve
internoddan oluşur.
• Meristemler sınırsız büyüme yeteneğine
sahiptirler.Binlerce yıl büyüyebilenleri vardır.
 Arabidopsis gövde meristemi
• Primodium sentral bölge, periferal bölge ve
rib bölgesini içerir. Sentral bölgede stem
hücreler vardır. Periferal bölge lateral organ
primordiumlarını oluşturur. Rib bölgesi ise
gövdenin farklılaşmış hücrelerini taşır.
• Gövde apeksi L1, L2, L3 olarak tanımlanan
üçtabaka taşır. L1 tek tabakadır antiklinal
bölünür ve epidermisi oluşturur. L2 tek
tabakadır içteki dokuları oluşturur. L3
vasküler ve germline diğer dokuları oluşturan
en iç tabakadır.
 Gövde meristem aktiviteleri için iki
homeodomain protein gerekir.

• Gövde meristemsiz (shoot meristemless)

(STM) ve WUSCHEL (WUS) mutantları .
• STM mutantlarında meristem yoktur.
• WUS geni erken embiryogenik dönemde
ekspresyon yapar.
• Bu iki gen birbirlerini tamamlayıcı bir rol
oynarlar.
• WUS ve STM meristem büyümesini başlatır ve
sürdürür.
• Gövde meristeminin büyümesi CLAVATA genleri
ile negatif konrol altındadır.Clavata mutantları
gövde meristemini genişletirler. Clavata1
reseptör kinazdır gövde meristeminde
ekspresyon yapar,
• Clavata2 reseptör benzeri proteindir ve
Clavata 1’e eşlik eder. Clavata3 ise bir peptid
liganddır.
• WUS geni stem hücre identifikasyonunda
Clavata’lar ise organ oluşumunun başlamasında
iş görürler.
 Vegetatif fazdan çiçeklenmeye geçiş

Vegetatif fazdan
çiçeklenmeye geçişde dış
ve iç faktörler rol oynar.
Sıcaklık(vernelizasyon)
Bitki hormonları GA
Endogen repressif ve
promotif yollar vb.
 Florigen

• Yapraklarda oluşur ve SAM’e hareket taşınır.

• Tek bir yaprak aşılanması çiçeklenmeyi uyarır.

 Vegetatif fazdan çiçeklenmeye geçiş ve
homoetik mutantlar

• Bitkiler uzun süre vegetatif olarak büyürler.

Vegetatif meristem bir süre sonra infloresans
meristemine dönüşür.
• LEAFY geni bu dönüşümde önemli rol oynar.
• Arabidopsis’te çiçek modeli için ABC modeli ileri
sürülmüştür.
• Çiçek 4 sepal, 4 petal, 6 stamen ve 2 birleşik
karpel içerir.
• A sepalleri, A+B petalleri, B+C stamenleri, C
karpelleri tayin eder. Bu genler MADS box
transkripsiyon faktörleridirler.
 APETALA1
(AP1) and
A group
APETALA2
(AP2)

APETALA3
(AP3) and
B group
PISTILLATA
(PI)

AGAMOUS
C group
(AG)
The MADS box is a highly conserved sequence motif found in a family of
transcription factors. The conserved domain was recognized after the first four
members of the family, which were MCM1, AGAMOUS, DEFICIENS and SRF
(serum response factor). The name MADS was constructed form the "initials" of
these four "founders".