Professional Documents
Culture Documents
Uygulanan yük ile malzeme uzaması arasındaki ilişki ilk olarak Robert Hooke
tarafından 1678 yılında şu sözlerle ortaya konmuştur: “Ut tensio, sic vis” (Türkçe
anlamıyla “Ne kadar uzanım, o kadar kuvvet”). Hooke, bilinen ilk sistematik çekme
deneylerini yaparak bazı malzemelerin yük altındaki uzamalarının yükle doğru orantılı
(lineer) olduğunu ortaya koymuştur ki elastik sınırlar içinde bu yaklaşım doğrudur. Fakat
plastik deformasyonun gerçekleştiği durumlarda bu yasa geçerli değildir.
Bu deney sırasında amacımız malzemeye çekme gerilmesi uygulayarak elastiklik
modülünün Hooke yasasına göre tespit edilmesidir. Hooke yasası şu şekilde ifade edilir:
E E 1
L
2
L
P
3
A
PL
E 4
A L
P: Yük (N)
A: Yükün uygulandığı kesit alanı (mm2)
L: Uzunluk (mm2)
∆L: Uzama miktarı (mm2)
E: Elastisite modülü (MPa)
σ : Gerilme(MPa)
ε : Gerinim
Yukarıda da belirtildiği gibi bir cismin elastik davranışının anlamı, kalıcı şekil değişiminin
olmaması demektir. Cisme uygulanan kuvvetle şekli değişen ancak kuvvetin etkisi
kaldırıldığında eski halini alan şekil değişimi elastik şekil değişimidir. Bu durum gerilme şekil
değiştirme diyagramında elastik sınır olarak tanımlanır (Şekil 1. E noktası). Çekme kuvveti
artırılacak olursa lineerlik ortadan kalkar ve eğrinin yatay eksene paralel gittiği görülür. Bu
durumun başladığı A noktasına akma sınırı adı verilir (Şekil 1. A noktası). Akma sınırını
geçen yüklemelerde malzeme elastik olma özelliğini kaybeder ve plastik şekil değişikliği
başlar. Bu bölgede uygulanan gerilmeler kaldırıldığında, cisimde kalıcı plastik sekil
değişimleri oluşur. Sekil 1’deki K noktası ise kopma sınırını göstermektedir. Tasarımların
çeşitli yükler altında plastik deformasyona uğramayacak şekilde yapılması esastır. Plastik
deformasyondan kaçınılması için sünek malzemelerin akma gerilmesi, gevrek malzemelerin
ise kopma gerilmesi çekme deneyleri vasıtasıyla tespit edilir.
Şekil 1. Sünek Elastik Malzemenin Gerilme-Şekil Değiştirme Diyagramı
3. ÖN HAZIRILIK
3.1. Teorik
Anma Boyu (L0):
Kesit Alanı (Ao):
Kalınlık (ho)
Genişlik (wo)
Numune Çapı (do)
3.2. Deneysel
Deney numuneleri ve hazırlanması
Çekme cihazı (Universal test cihazı)
4. Deneyin Uygulanması
Deney Öncesi:
Elde edilen sonuçlar neticesinde her yüklemeye karşılık bir uzama değeri elde edilir.
Verilerden faydalanılarak yük(P) ve uzama(∆L) arasında bir grafik oluşturulur. Grafik
üzerinde elde edilen noktalar uygun bir eğriyle birleştirilir. Şekil değişimi elastik sınırlar
içerisinde kaldığından çizilecek grafik eğrisi lineer bir doğru olur.
A)- Elastisite modülünün tayini için elde edilen deney sonuçları Hooke Kanunu’na uygulanır
(Eşitlik 4). Deney sırasında numunenin uzunluğunun ve kesitinin diğer değerler yanında sabit
kaldığı kabul edilebilir. Eşitlik 4’e dikkat edilirse değişken olan değer P/∆L oranıdır, bu oran
ise P - ∆L grafiğindeki doğrunun eğimini vermektedir. Bulunan eğim Eşitlik 4’ de yerine
yazılarak numune için elastisite modülü tayin edilmiş olur. Bulunan elastisite modülü değeri
literatürdeki değerlerle karsılaştırılarak hata oranı yüzde olarak bulunur.
B)- Çizilecek olan ikinci grafik ise gerilme–şekil değiştirme grafiğidir(σ-ε). Bu grafiğin eğimi
Hooke Kanununa göre elastisite modülüne eşittir. Bu grafiğin çizimi, yük-uzama grafiğinde
olduğu gibi, deney sonucu elde edilen değerler yardımıyla ortalama lineer bir doğru çizilerek
gerçekleştirilir. Bulunan E değerinin literatürle karsılaştırması yapılır.
DENEY RAPORU
İçerik
1- Kapak Sayfası
2- Ölçümler
3- Hesaplamalar.
4- Grafikler.
5- Sonuçlar ve yorumlar.