Professional Documents
Culture Documents
GİRİŞ
Uzm Dr. Ayşe Kırılmaz
Latincede;
“Ergon= Çalışma, Nomikos = Yasa”
Ergonomi= Çalışma yasası (Kuralları)
• Ergonomi konusundaki çalışmalar ekonomik
kökenlidir.
• Salt olarak verimliliğin artırılması amaçlanmıştır.
İnsanın verimini artırmak; makine temposuna ayak
uydurmasını sağlamak, daha fazla üretim,
daha çok kâr...
• Konunun genel amacı
– Katılımcıların, ergonomi ve iş fizyolojisi
konusunda temel kavramları bilmelerini ve
işyerinde ergonomik düzenlemeler ve
çalışma ortamı tasarımları hakkında bilgi
sahibi olmalarını sağlamaktır.
• Öğrenme Hedefleri
– Ergonomiyi ve temel kavramlarını tanımlar.
– Ergonomik risklerin etkilerini belirler.
– Ergonomik risklerin önlenmesinde yapılacak
çalışmaları açıklar.
• Konunun alt başlıkları
– Çalışma yaşamı ve ergonomi fizyolojisi ve
biyomekanik Antropometri ve çalışma
ortamı tasarımı
– Bilgi teknolojisine dayalı ergonomik
düzenlemeler
– Güvenlik tekniğine dayalı ergonomik
düzenlemeler
– Ofis ergonomisi
– İlgili mevzuat
ERGONOMİ
• Ergonomi insan performansını, sağlığını,
güvenliğini ve iş doyumunu geliştirmeyi
amaçlamaktadır.
mobilyalar,
el araçları, insan ölçüleri,
ekipmanlar, yetenekleri
işin gereklilikleri kısıtlılıkları
işyeri çevresi beklentileri
........ .........
1-Fiziksel ergonomi
3-Bilişsel ergonomi
1. Fiziksel Ergonomi
Fiziksel çevrenin tasarımı;
Gürültü
Aydınlatma
Titreşim
Isıtma ve havalandırma
Kimyasal zararlılar
Sağlık ve Güvenlik tasarımı;
Yaralanma riskleri ve kontrol
El ile taşıma
Koruyucu araç gereç
Performans modelleme
Vücut konumunun incelenmesi
Uzanma mesafesi
Mühendislik antropometrisi
2. Organizasyonel/yönetimsel ergonomi
Çalışanların katılımı
Teknoloji yönetimi ve organizasyonel değişim
İş programlama
Performans modelleme
Toplam kalite yönetimi
Sosyo-teknik organizasyon tasarımı
Proje yönetimi
Yönetim değişimi
Bilgisayar destekli yönetim
Bakımda insan öğesi
Yönerge ve standartlar
Katılımcı ergonomi
3. Bilişsel Ergonomi
• Algısal-Bilişsel Ergonomi:
• Asıl çalışma alanı gösterge dizaynıdır.
• Hata olasılığını en aza indirmek hedeflenir.
• Kumanda, kontrol düğmeleri, uyarı zilleri,
sinyaller, joystickler, direksiyon ve araç-uçak
göstergeleri
Ergonominin Temel amacı;
Güvenliğini sağlamak,
Verimliliğini artırmak ve
İnsanların
Anatomik
Antropometrik özelliklerini
Fizyolojik
Kapasite ve
Toleranslarını
Tüm faktörlerin etkisi ile oluşabilecek;
Organik stresleri
Psiko-Sosyal stresleri
Ergonomi bunlarla ilgilenir
İşyeri – Çevre
Ergonomi bilimi insan çevresindeki streslerle ilgilenir.
Bu stres çoğunlukla işyerlerindedir.
Antropometri
Antropometri
Fizyoloji
Psikoloji
Mühendislik
Enformasyon
Organizasyon
İSG
Antropometri
Vücut duruşu
Görme açısı
Sistemler;
Antropometrik ölçülere
Anatomik – Fizyolojik özelliklere
Yeteneklere – Becerilere
Kendisini geliştirmeye
Yanlışı telafi etmeye
uygun olmalıdır
Ergonomik tasarımlarda
göz önüne alınacak hususlar;
%90
%5 %5
Verim azalır
Hücreler Dokular Organlar Sistemler
İskelet sistemi
Kalp dolaşım sistemi
Solunum sistemi
Sinir sistemi çalışma sırasında ön plana çıkar.
Boyun düz
Omuzar gevşek
Dirsekler yanda
Bilekler nötral
Sırtta S eğrisi
ERGONOMİK AÇIDAN İNSAN
Çalışan insan;
Bedensel
Zihinsel enerji harcar.
(Aslında Zihinsel+Bedensel)
Çalışma yöntemi
Çalışma pozisyonu
Çalışma temposu
Alet tasarımları
Performansı etkileyen faktörler
Cinsiyet
Yaş
Antropometrik özellikler
Yetenekler
Çevresel faktörler
Algılama
Güdülenim (motivasyon)
Dinlenme süreleri hesabı
KCal/Dak
Dinlenme süresi yüzdesi= 1 X0,1
4
Örnek:
Gözün;
Uyum
Düzenleme (akomodasyon)
Tespit (görüntüleme)
Olmak üzere 3 temel fonksiyonu vardır.
Çevresel etkenler
Cisim ile zemin arasındaki kontrast
Zemin ışıklılığı
Zeminin yapısı ve rengi
Bakılan cismin karmaşıklığı ve gölge
Ortamdaki renkler
Gözlerimiz
Kontrast:
Cisim ile zemin arasındaki kontrast,
cisim ve zeminin sahip olduğu
yansıtma katsayıları dikkate alınarak belirlenir.
KC KZ
bağıntısı ile bulunur.
KZ
Kontrast >1 ise görme iyi olur.
Aydınlatma
Doğrudan doğruya
Objeyi veya
İş alanını aydınlatmalı,
Yansıma ve
Parlamalardan kaçınmalıdır.
Yansımaları
Gölgeleri ve
Parlamaları engellemektir.
Aydınlatma
AYDINLATMA KURALLARI
Aydınlatma araçlarından çıkan ışık ışınları direkt veya yansıyarak
göze gelmemelidir.
Yapay aydınlatma doğal aydınlatmaya yakın olmalıdır.
Çalışma alanında keskin gölgeler oluşmamalıdır.
Aydınlatmada titreşim (pırıldama) olmamalıdır.
Aydınlatma
AYDINLATMA KURALLARI
Obje ile obje fonu arasında
maksimum kontrast olmalıdır.
ÖNCE SONRA
Aydınlatma
Aydınlatma
Doğrular ve Yanlışlar
Ergonomide ilk iş
tehlikeleri belirlemektir.
rahatsızlıklardır
Tekrarlama
Kuvvet harcama
Güçlü efor harcama
Kötü duruş
Statik duruş
Temas basısı
Çevresel faktörler
Psikososyal durum
Sigara içimi
Tıbbi faktörler
Alışkanlıklar
Spor
Riski saptayamazsan önlem alamazsın…
Ergonomi stresi azaltma sanatıdır.
Ergonomi stresi azaltma sanatıdır.
Ergonomi stresi azaltma sanatıdır.
Ergonomi stresi azaltma sanatıdır.
Ergonomi stresi azaltma sanatıdır.
Ergonomik iyileştirme
ÖNCE SONRA
Tekrarlama
Kaldırma
Taşıma
İtme
Çekme
Güçsüz beden
Güçlü efor harcama
Tutma
Kavrama
Tuşlama
Fare
Yazma
Zorlayıcı – Kötü duruş
Güçsüz beden
Bükük beden
Sarkık duruş
Bükük bilek
Yukarı uzanma
Statik duruş
Desteksiz sırt
Desteksiz kollar
Oturuş
Çalışma yüzeyi
Depolama
Aydınlatma
Hava kalitesi
Gürültü
Kişisel
Psikososyal etkenler
İş tatmini
Çalışma kültürü
Zaman baskısı
Elektronik izleme
Performans ölçümü
Sigara içimi
Damarlarda kasılma
Oksijen azalması
Önceki rahatsızlıklar
Hastalık
Çalışma yüzeyi
Klavye – Fare
Ekran
Telefon
İlave aksesuvarlar
Dik oturma
Uyluk aşağıya
Uzanmak
Dikilmek
Daima bu pozisyonlarda hareket
Ergonomik oturma
Ayaklardan destek
İzleme topu
Dokunmatik
Kıvrık fare
Daima tutarak
Doğrular ve Yanlışlar
Telefon
Baş yüksekliği:
En uzun boyluya göre ayarlanmalı / hazırlanmalı
Ekran ve kontroller göz seviyesinin altında olmalıdır
Çünkü aşağıya doğru daha rahat bakılır
Doğrular ve Yanlışlar
Baş yüksekliği
Ergonomik tasarımlar
Omuz yüksekliği:
Kontrol panelleri insanın beli ile omuz arasında olmalıdır
Sık kullanılan cisimler ve malzemeler;
Omuz seviyesinin üstünde olmamalıdır!
Doğrular ve Yanlışlar
Ergonomik tasarımlar
Dirsek yüksekliği:
Çalışma yüzeyi yüksekliği yapılan işin niteliğine göre ayarlanarak
masanın altında veya üstünde olmalıdır.
Ergonomik tasarımlar
El yüksekliği:
Kaldırılan malzemelerin el ve omuz yüksekliği arasında olduğuna
dikkat edilmelidir.
Doğrular ve Yanlışlar
Doğrular ve Yanlışlar
Doğrular ve Yanlışlar
Doğrular ve Yanlışlar
Ergonomik tasarımlar
El büyüklüğü:
Kullanılan araç gereçler ele tam olarak oturmalıdır
Büyük eller için büyük
Küçük eller için küçük malzemeler seçilmelidir
Büyük eller için yeterli hareket alanı sağlanmalıdır
Doğrular ve Yanlışlar
Doğrular ve Yanlışlar
Doğrular ve Yanlışlar
Doğrular ve Yanlışlar
DOĞRU YANLIŞ
Doğrular ve Yanlışlar
Doğrular ve Yanlışlar
Doğrular ve Yanlışlar
Doğrular ve Yanlışlar
Doğrular ve Yanlışlar
Ergonomik tasarımlar
Ayak uzunluğu:
Sandalye yüksekliği ve çalışma yüzeyi yüksekliği (masa veya
tezgah) bacak uzunluğuna göre ayarlanmalıdır.
Özellikle uzun ayaklılar için rahat hareket edebileceği ve
uzanacağı yeterli alan bırakılmalıdır.
Ayarlanabilir ayak koyma (istirahat) sayesinde ayaklar
sarkmaktan kurtulacak ve vücut pozisyonu kolay değişebilecektir.
Ergonomik tasarımlar
Ayakta çalışma
Olanaklı ise uzun süreli ayakta çalışma önlenmelidir
Uzun süre ayakta çalışma sırt ağrısına, ayaklarda
şişmelere, kan dolaşım sistemlerinde problemlere ve
kas yorgunluklarına neden olur.
1 2 3 4 5 6
DVT Belirtileri
•Bacaklarda hassasiyet ve kızarıklık
•Ağrı ve ateş
•Pıhtı bacaktan kopup akciğerlere giderse, göğüs ağrı ve solunum sıkışması
EKONOMİK SINIF SENDROMU (DVT)
DVT Korunma
•Yolculukta bol su içilmeli
•Üç saatten uzun yolculuklarda koridorda yürüyerek ya da egzersiz
yapılmalı
•Sigara ve alkol kullanılmamalıdır.
Ergonomik ofis tasarımı en yüksek konfor ve performans için gereklidir.
Uygun bir donanım yerleşiminde:
İş Tasarımı:
Dengeli pozisyonda çalışmanın değişik şekillerini sunan bir iş düzenlemesi gereklidir
Çalışanı zorlayan pozisyonlar öncelikle tasarlanmalı
Zorlayıcı pozisyonlar olmamalı
Çalışma yüzeyinde bütün gerekli materyaller olmalı
Kolay erişilebilir uzaklıkta kullanım sırasına göre olmalı
Otururken ağır yük kaldırma ve taşıma uygulamaları yapılmamalı
Bakış açısı başın ev omurganın dik durmasını sağlayacak şekilde olmalı
Işıklandırma sistemi;
iyi bir genel aydınlatma sağlamalı,
Gerekli olan yerlerde masa aydınlatması sağlamalı
Yansıma, parlama ve kamaşmayı önlemeli
El araç -gereç ve ekipmanları; omuza baskı yapabilecek, kontak strese neden olabilecek
Ağır el araçlarından kaçınmalı,
Uygunsa kol desteği gereklidir
Ayak desteği olmalı
Diz arkasına bası engellenmeli
OFİS ERGONOMİSİ
KENDİ KENDİNİ DEĞERLENDİRME ÇEKLİST
Bu çeklistin amacı sizin bilgisayar kullanımınızla ilgili olarak oluşabilecek risklei saptamak ve
ne gibi iyileştirmeler yapılacağına yol göstermektir.
BÖLÜM B: Vücut
Baş ve boyun:
Monitörünüz uygun yüksekliğe ayarlanmış mı? (göz seviyesinde veya hafifçe aşağıda olmalı)Evet Hayır
Monitör tam karşınızda ve bir kol boyu uzaklıkta mı?
Dokuman tutacağı kullanıyorsanız bilgisayarın tam yanında mı yoksa monitörün önünde mi?Evet Hayır
Evet Hayır
OFİS ERGONOMİSİ
KENDİ KENDİNİ DEĞERLENDİRME ÇEKLİST
Kol bilek ve el:
Klavye ve mouse bilekten hafif aşağıya ayarlanmış mı? Evet Hayır
Mouse ve klavye kullanırken bileklerde zorlanma hissediyor musunuz? Evet Hayır
Bilek destekliği kullanabilirsiniz? Evet Hayır
Mouse klavye seviyesinde mi? Evet Hayır
Omuzlarınız çalışırken gevşek mi? Evet Hayır
Gözler:
Evet Hayır
Monitörün konumu göz kamaştırıcı veya ışığı yansıtan bir yerde mi?
Kullanılan fontlar net okumaya uygun mu? Evet Hayır
Ortamda yeterli aydınlatma var mı? Evet Hayır
Diğer konular:
Sık kullandığınız araç gereç malzemeler kolay erişilebilir uzaklıkta mı? Evet Hayır
Gün boyunca yapabileceğiniz alternatif işleriniz var mı? Evet Hayır
Gün içinde küçük molalarla germe egzersizleri yapıyor musunuz? Evet Hayır
Ortam sıcaklık ve gürültü düzeyi uygun mu? Evet Hayır
Çalışma masası-birimi birden fazla kişi tarafından kullanılıyorsa kişiye göre Evet Hayır
ayarlanabilir mi?
Yüksek masa
•Bel desteğinin kullanılmasını engeller ve bel ağrısı ve injüriye neden olur
•Omugada oluşan gerilim nedeniyle sırtta gerilme ve injüriye neden olabilir
•Başı öne doğru zorladığı için boyun zedelenmelerine yol açabilir.
•Omuzu zorlar ve ağrıya neden olabilir.
•Genel vücut yorgunluğuna neden olabilir.
Keep the joints such as hips, knees and ankles open slightly (more than 90°). Keep the upper body within 30° of an upright position.
Always keep the head aligned with the spine.
Always
Keep keep
upper armsthebetween
head aligned with20°
vertical and theforward.
spine.
Keepelbows
Keep upperatarms between
an angle vertical
between and
90° and 20° forward.
120°.
Keepforearms
Keep elbows at an angle
between between
horizontal 90°up.
and 20° and 120°.
Support the forearms.
Keep forearms between horizontal and 20° up.
Keep the joints such as hips, knees and ankles open slightly (more than 90°). Keep the upper body within 30° of an upright position.
•Kalça, diz ve bilek açıları •Beden açısı 30 ° den •Üst kol yere 20 ° aşı yapmalı
90 ° daha fazla olmalı fazla olmamalı •Dirsek açısı 90° ila 120° olmalı
•Önkol yere 20 °- paralel durmalı
•Ön kol desteği olmalı
♥ Bilgisayarla çalışmada
bakış yönü
belge – ekran – masa
arasında sürekli değiştiğinde
oturma yeri olarak eksenden
dönebilen, yüksekliği
ayarlanabilir, kolçaklı ve
devrilmeye karşı güvenli 5
tekerlekli sandalyeler
kullanılmalıdır.