KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ

METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

SERAMİK KESİCİ TAKIMLARIN İŞLENEBİLİRLİĞE ETKİSİ

PROJE I

Projeyi Hazırlayan : 080219007, Göksu ARAS

Projeyi Yöneten : Prof. Dr. Muharrem YILMAZ

Ocak, 2011
 SAYFA NO

1. GİRİŞ..........................................................................................................................2
1.1. Kesici Takımlarda Aranan Özellikler.......................................................................3
2. SERAMİK KESİCİ TAKIMLAR ..............................................................................3
3. ENDÜSTRİYEL MALZEMELERİN SERAMİK KESİCİ TAKIMLARLA
İŞLENMESİ....................................................................................................................5
3.1. Çeliklerin Seramik Kesici Takımlarla İşlenmesi......................................................5
3.2. Nikel Esaslı Süper Alaşımların Seramik Kesici Takımlarla İşlenmesi ....................9
4. SONUÇLAR & İRDELEME.....................................................................................19
KAYNAKÇA .................................................................................................................21
ÇİZELGELER................................................................................................................23
ŞEKİLLER.....................................................................................................................28
1.GİRİŞ

İmalat endüstrisinde kullanılan metaller ve alaşımlarından yapılan ürünlerin, ekonomik

olarak işlenmesi için endüstrideki takım tezgahlarının verimli şekilde kullanılması
gerekmektedir. Artan üretimin getirdiği otomasyondaki gelişmelerin sonucundan dolayı
talaş kaldırma işlemlerine de artan oranda gereksinim duyulmaktadır. Son yıllarda kesici
takım malzemeleri ve takım tezgahları geliştirilmiş, daha yüksek kesme hızları sağlanmış
ve bunların neticesinde üretim artışı meydana gelmiştir. Kesme parametrelerinden özellikle
kesme hızının artırılması, en çok tercih edilen tekniktir. Kesicinin kullanılma süresini,
kesme hızı doğrudan etkilemektedir. Çünkü diğer parametreleri artırmak kesme gücünü
artırır. Bundan dolayı daha rijit ve güçlü ekipman (tezgah ve avandalıklar) gerekmektedir.

Metallerin verimli işlenebilmesi için, sadece işlenen malzeme hakkında verilere sahip
olmak yeterli olmamakta, işlenecek malzemeye uygun kesici takımın doğru seçiminde
gerekmektedir. Ayrıca kesici takım açıları, talaş açıları ve boşluk açıları talaş kaldırma
işlemlerinde çok önemli bir yere sahiptir. Talaşlı imalat safhasında iyi seçilmeyen işleme
parametreleri, kesicilerin kırılması, hızlı aşınması, yanması gibi ekonomik kayıpların yanı
sıra, tezgah boş zamanının artması, iş parçası bozulması veya işin yüzey kalitesinin yeni
bir işlem gerektirecek derecede yetersizliği gibi yine bir dizi ekonomik kayıplara sebep
olacaktır.

İşlenebilirlik; iş parçası sertliği ve dayanımı, deformasyon sertleşmesi kapasitesi, kesici

takim ile iş parçası arasındaki sürtünme katsayısı gibi mekanik özelliklerinin yanı sıra ısıl
özellikler ve mikro yapıya da bağlıdır. İş parçası ve malzemesinin sertliği ne kadar artarsa
ve takımın sertliğine ne kadar yaklaşırsa talaşın takım üzerindeki aşındırıcı etkisi o kadar
artar ve takım ömrü o kadar azalır.

İşlenebilirliği ve takim ömrünü etkileyen bir başka faktör, takım ile talaş, arasındaki
sürtünme katsayısıdır. Bu özellik sadece iş parçası değil takım malzemesine de bağlı bir
özelliktir. Sürtünme katsayısı arttıkça işlenebilirlik artar.

Talaş, kaldırma işleminde önemli olan parçanın boyutsal olarak tam, hassas ve işleme
toleransına uygun olmasıdır. Talaşlı imalat işlemindeki bu ana amacın gerçekleştirilmesinin
önemli olduğu göz önüne alınırsa işlenebilirlik için "eldeki bir iş parçası malzemesinden,
istenilen ölçü, yüzey ve geometrik kalitelerin sağlanması koşuluyla, minimum zaman ve
toplam maliyette, kesici takımı yenilemeksizin en fazla miktarda talaş, kaldırılmasıdır"
şeklinde bir tanım yapmak mümkün olacaktır.

Yüksek kesme hızları, kesici talaş yüzeyi arasında yüksek sıcaklıklar oluşturmaktadır. Bu
durum, yüksek sıcaklıklarda kimyasal kararlılığını koruyan ve termal şoklara karşı iyi
direnç gösteren dolayısıyla da iyi mekaniksel özellikleri içeren malzemeleri gerektirir.

Takim firmalarının ve araştırma birimlerinin yapmış, oldukları araştırmalar sonucunda

sertlik değeri yüksek (40-70 Rc) malzemelerin işlenmesinde en uygun takımların kaplamalı
sert maden uçlu kesiciler, seramik kesiciler ve kübik boron nitrür (CBN) kesiciler olduğu
görülmektedir.

2
1.1. Kesici Takımlarda Aranan Özellikler

Talaş kaldırma esnasında oluşan kuvvetler, basınç, sürtünme, ısı oluşumu ve aşınma gibi
olaylar ile birlikte ekonomiklikte dikkate alınırsa bir kesici takım, yüksek sıcaklıklarda
aşınmaya karşı dayanıklı ve iyi bir kimyasal kararlılığa, ısı birikiminin önlenmesi için
yüksek ısı iletim yeteneğine, ucuz olması yanında darbe etkisine karşı yeterli derecede tok
olma özelliğine sahip olmalıdır. Ancak bütün bu özelliklere sahip bir kesici yoktur. Çünkü
bu özellikler birbirleriyle ters düşebilmektedir.

Talaş kaldırma işlemlerinde, ya tornalama ve delme işleminde olduğu gibi tek noktalı
takımlarla sürekli kesme işlemi , ya da frezeleme işleminde olduğu gibi çok uçlu takımlarla
sürekli olmayan kesme işlemi yapılır. Sürekli kesme işleminde kesici uçta yüksek
sıcaklıklar oluşurken süreksiz kesme işleminde ise kesici uçlar darbeli yüklere maruz
kaldığından daha büyük kuvvet ve sıcaklık değişmeleri meydana gelir. Bu olumsuzlukları
en aza indirgemek için istenilen yüzey kalitesine ve malzemenin iç yapısına göre uygun
devir ve kesme hızları verilmelidir.

Takımın, sürekli dönme çevriminden de oluşan ısıtma ve soğutma etkisini yenmesi için
yeterli darbe direncine sahip olması gerekir. Kesici takımın bu darbe direnci düşükse takım
ucu hızlı bir şekilde aşınır .Tüm bu olaylar ekonomiklikle beraber dikkate alınırsa kesici
takımda aranan özellikler şöyle sıralanabilir:

- Aşınmaya ve şekil değiştirmeye dayanıklı olması için yüksek sertlik,

- Kırılmaya ve özellikle darbelere karşı yüksek tokluk,

- Oksidasyona dayanıklı olması için yüksek kimyasal kararlılık,

- Yüksek kızıl sertlik ve termik darbelere karşı yüksek mukavemet.

2. SERAMİK KESİCİ TAKIMLAR

Seramik malzemeler yüksek sıcaklıklara karşı dayanıklı olan inorganik, metal olmayan
malzemelerdir. Seramik kesicilerin dar olan kullanım alanları katkılı seramiklerin, seramik
matrisli kompozitlerin ortaya çıkarılmasıyla artmaya başlamıştır.

Karbür esaslı kesici uçlar 800ºC sıcaklıklara kadar yüksek performans göstermektedir.
Fakat daha fazla sıcaklık yükselmelerinde sertlik düşmektedir. Yüksek sıcaklıklara karşı
dayanma direnci dikkate alındığında seramikler, çok daha iyi performans
göstermektedirler. Çünkü bu kesiciler sertliklerini yaklaşık 1200ºC’ye kadar
koruyabilmektedirler. Fakat bununla birlikte seramik kesiciler, diğer kesicilere oranla daha
sert ve dolayısıyla da daha kırılgan bir yapıya sahip olduğundan bu kesiciler, sürekli talaş
kaldırma işlemlerinin olduğu yerlerde, sert metallerin son bitirme pasolarında tercih
edilmektedir.

Seramik takımlar sert, yüksek kızıl sertliğine sahip, iş parçası malzemesi ile reaksiyona
girmeyen takımlardır. Uzun bir takım ömrüne sahiptirler ve yüksek kesme hızlarında talaş
kaldırabilirler. Metalik olmayan seramiklerin özelliklerinde çeliklere göre bazı temel
farklılıklar mevcuttur:

3
- Yoğunlukları çeliğin üçte biridir,

- Çok yüksek basma mukavemetine sahiptirler,

- Çeliklerde söz konusu olan plastik uzama seramiklerde söz konusu değildir,

- Çok daha kırılgandırlar,

- Saf seramiğin elastikiyet modülü çeliğin yaklaşık iki katıdır,

- Çeliğin ısıl iletim katsayısının yüksek olmasına karşın seramikler çok düşük ısıl iletim
katsayısına sahiptirler .

Seramikler, yüksek sıcaklıklarda iyi oksidasyon direnci, takım aşınma miktarını azalttığı ve
iyi sıcak sertlik performansları nedeniyle istenilen takım malzemeleridir. Bu özellikler
işlenmesi zor olan malzemelerin 300 m/dak. kesme hızından daha büyük hızlarda
kullanılmasını mümkün kılmaktadır. Örneğin, araba frenleri ve kavramalar 600 m/dak
kesme hızıyla başarılı bir şekilde işlenmektedir. Bunun dışında bu takımlarla alüminyum
alaşımları 910 m/dak magnezyum alaşımları 3000 m/dak da kullanılmaktadır.

Seramik kesicilerin esasını alüminyum oksit (Al2O3) oluşturmaktadır. Bunun yanında

magnezyum oksit (MgO), Yitrum oksit (Y 2O3), zirkonyum oksit (ZrO), Krom oksit (CrO),
vb. malzemeler farklı özellikteki seramiklerin elde edilmesinde kullanılmaktadır. Bugün
gelinen nokta itibariyle çeşitli seramik kesici türleri geliştirilmiştir. Seramik kesicileri
temel olarak üç sınıfta incelemek mümkündür.

- Al2O3 içeren seramikler,

a) Saf oksit esaslı,

b) Katkılı alüminyum oksit esaslı,

c) Alüminyum oksit esaslı takviyeli,

- Silisyum nitrür (Si3N4) içeren seramikler,

- Kaplamalı seramikler.

Seramik kesici takımlar, öncelikle tornalama ve delik delme işlemlerinde tercih edilmekte
olup bu seramiklerin farklı uygulama alanları aşağıda gösterilmektedir. Yüksek sıcak
sertliği ve kimyasal kararlılığı nedeniyle seramikler işlenmesi güç olan malzemelerin 300
m/dak ve daha büyük kesme hızlarında bitirme işlemlerinde kullanılmaktadır. Yüksek talaş
kaldırma miktarı da rijit tezgahlarla ve sürekli kesmeyle mümkündür. Seramik kesici
takımların ilk akla gelen uygulama alanları şunlardır:

- Çelikler ve dökme demirler,

- 66 Rc’ye kadar çelikler,

4
- Nikel esaslı süper alaşımlar.

3. ENDÜSTRİYEL MALZEMELERİN SERAMİK KESİCİ TAKIMLARLA İŞLENMESİ

Takım ömrünü etkileyen en önemli parametreler olan, kesme hızı, ilerleme miktarı ve
kesme derinliği ile ilgili birçok çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalarda en uygun takım
seçimi için takım ömrü kriterleri ortaya konmaya çalışılmaktadır. İş parçası malzemesine
göre yapılan kesici takım seçimlerinde aynı malzemeyi işleyebilecek birkaç takım
seçilebilmektedir.

Sertleştirilmiş malzemelerin işlenmesinde kullanılan kesici takımların uygun olanının

seçimini yapmak için takim ömrü ve ekonomik yönden uygunluğunu göz önünde
bulundurmak gerekmektedir. Bu sebepler kesici takım seçimi için en önemli kriterler
olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü maliyeti en aza indirmek için kesici takımın uzun
ömürlü ve aynı zamanda fiyatının ucuz olması gerekmektedir. Bunların yanında diğer
faktörler de dikkate alınmalıdır.

3.1. Çeliklerin Seramik Kesici Takımlarla İşlenmesi

Bu kısımda Gazi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Metal Eğitimi Bölümü' nden
Tuncay ÜNAL ve Celal Bayar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Makine Mühendisliği
Bölümün' den Erkan AKORAL' ın “Sertleştirilmiş Alaşımlı Makine Çeliğinin Seramik
Kesici Takımlarla İşlenebilirliği ve Takım Ömrü Denklemi Modelinin Oluşturulması” adlı
çalışması baz alınmıştır.

Çalışmayı hazırlayanlar tarafından 50 Hrc sertliğinde Ç8660 çeliği, kaplamalı karbür

(TP15) ve kaplamalı seramik (LX11) kesici takımlarla değişik kesme şartlarında talaş
kaldırma deneyi yapılmıştır. Kesici takımlarda meydana gelen aşınmaları tarama elektron
mikroskobu altında incelemişler. Ç8660 çeliğinin işlenmesinde LX11' in TP15' ten daha iyi
performans verdiğini gözlemlemişlerdir. Kesme parametrelerinin takım ömrüne etkilerini
varyans analizi ile kontrol etmişler ve %99 güvenli olduğunu tespit etmişlerdir. Elde
ettikleri denklemlerin güvenirlilik (F test) testlerini yapmışlar ve %99 güvenli olduğunu
tespit etmişler. Deneysel takım ömrü ile tahmini takım ömrü arasındaki farklılığın önemli
olup olmadığını da X2 (Ki – Kare) testi ile kontrol etmişler ve %99 önemli olmadığı
sonucuna varmışlardır.

50 HRc sertliğinde Ç 8660 çeliği kaplamalı karbür (TP15) ve kaplamalı seramik (LX11)
kesici takımlarla tornalama işlemine tabi tutulmuşlar. Yapılan deneylerde Johnford TC 35
marka sanayi tipi CNC torna tezgahı kullanmışlardır. Tezgah gücü 10 kW, devir sayısı
maksimum 3500 devir/dak olup kademesiz devir kontrol yapılabilmekteymiş. Deneylerden
daha iyi sonuçlar elde etmek için deney numunelerinin dış yüzeylerindeki kabuklanmalar
alınarak deney verilerine başlamışlar. Parça boylarını her defasında aynı uzunlukta
bağlamışlar Kesici takım ömrü için yan kenar aşınma kriteri (VB) 0,35 mm ve krater
aşınması da ilerleme miktarına göre almışlar.

(Bakınız: Çizelge 1)

Deneylerde kullanılan kesici takımlar CVD kaplamalı olup özellikleri Çizelge l'de
verilmiştir. Takim tutucusu olarak Tungaloy TAC M tipi MCLNR2525M12 numaralı takım

5
tutucusunu kullanmışlardır. Tornalama işleminde kullanılan malzemenin kimyasal bileşimi
Çizelge 2'de verilmiştir.

(Bakınız: Çizelge 2)

Kesici takim yan kenar aşınması 0,005 mm hassasiyetindeki Mititoyo TM kodlu alet
mikroskobu ile, krater derinliği ise 0,001 hassasiyetli komparatorle ucuna ince uç takılarak
ölçme işlemlerini yapmışlar. Ölçümlerin sağlıklı olması için ölçme işlemleri en az 3 defa
yapılmışlar ISO 3685 deney çalışma standartları, malzeme, kesici takım miktarlarıda
dikkate alınarak her bir kesme değerleri için deneyleri üçer defa yapmışlar

Q8660 alaşımlı makine çeliği TPl5 ve LX11 kesici takımlarla kesme hızı 150, 200, 250
m/dak; ilerleme hızı 0.1, 0.15 mm/dev ve talaş derinliği 2, 2.5 mm ve kuru kesme
şartlarında kesme işlemine tabi tutmuşlar, ve Kesme Hızı ile Takim Ömrü arasındaki
ilişkiler şekil 1 'de göstermişler.

Takım ömrü-kesme hızı grafikleri incelendiğinde LX11 kesici takımının kesme ömrü TP15
kesici takımına göre daha uzun olduğunu gözlemlemişlerdir. Şekil 1.a' da 150 m/dak kesme
hızında, ilerleme miktarı 0,15 mm/dev, talaş, derinliği 2 mm olarak yapılan kesme
şartlarında TP 15 kesici takımının ömrü 3 dakika iken LX11 kesici takımında 22,78 dakika
olmaktaymış. Fakat 200 m/dak kesme hızında yapılan kesme işleminde TP15 takımının
ömrü 0,43 dakikada biterken LX11 kesici takiminin ömrü 12,68 dakikada bittiği
görülmüştür. Kesme hızı arttırıldığında örneğin, 250 m/dak kesme hızında TP15 kesici
takımının ömrü 0,31 dakika iken, LX11 kesici takımın da 6,26 dakika olmaktaymış. Şekil
1.b' de gösterildiği gibi talaş derinliği arttırılıp ilerleme miktarı azaltılınca takım ömründe
çok az miktarda değişim meydana gelmekteymiş. Bu grafiklerde de görüleceği gibi kesme
hızı, talaş derinliği ve ilerleme miktarının artması ile takım ömrü azalmaktaymış. Bu
azalmada, genellikle lineer tarzda olmaktaymış.

(Bakınız: Şekil:1)

Kesme sonrası takımların aşınan yüzeylerinin TEM'de çekilmiş fotoğrafları şekil 2 ve şekil
3' te gösterilmiştir. Şekil 2.a ve 2.b' de TP15 kesici takımla Q8660 malzemesinin kesme
işlemi sonrası takım yüzeyinde oluşan aşınma biçimleri gösterilmiştir. Farklı kesme hızı
değerlerinde kesici kenarında özellikle burun kısmında aşınma meydana geldiği, kaplama
malzemesinin kesme yüzeyinden ayrıldığı gözlemlenmiş.

Şekil 3.a ve 3.b' de LX11 kesici takımla Q8660 malzemesinin kesme işlemi sonrası takım
yüzeyinde oluşan aşınma biçimleri gösterilmiş. Bu şekillerden görüldüğü gibi aşınma
mekanizması olarak çentiklemenin etkili olduğu, aralıklı çok sayıda yivlerin meydana
geldiği gözlenmiştir. Bu yivlerin hem talaş yüzeyinde hem de serbest takım yüzeyinde
oluştuğu ve esas kesme kenarından belli mesafede geriye doğru olan kısmında tarak
şeklinde oluştuğu gözlenmiş.

(Bakınız: Şekil2)

(Bakınız: Şekil 3)

Takım ömrünün belirlenmesine yönelik birçok teorik formül geliştirilmiştir. Takım ömrü

6
tahmini için birçok araştırmacı deneysel araştırmalar sonucunda elde edilen modellerin
uygulanmasının daha uygun olduğu görüşündedirler. Yapılan çalışmalarda kesme hızı,
ilerleme miktarı ve kesme derinliğine bağlı olarak bir model oluşturulabilmektedir.
Genelde operatörlerin kontrolündeki bu faktörler bu modeller aracılığıyla imalat
mühendisleri tarafından daha güvenilir olarak belirlenebilmektedir. Bunun sonucunda da
zaman ve maliyette azalmalar oluşacaktır. Takım ömrünü etkileyen bağımsız kesme
faktörlerine bağlı olarak takım ömrü dikkate alındığında geliştirilmiş Taylor denklemi
olarak bilinen denklem (1)' deki gibi yazılmış.

T=CVnfmdP (1)

Burada;
T: Takım ömrü [dak], C : Parametrelerin sisteme etkime sabitesi,

V : Kesme hızı [m/dak], n: Kesme hızı üssü,

f: İlerleme miktarı [mm/dev], m: İlerleme miktarı üssü,

d: Talaş derinliği [mm], p : Talaş derinliği üssü

olarak açıklanmış.

Bu denklemin üslerinin hesaplanabilmesi için denklemin doğrusal forma dönüştürülmesi,

matematiksel modelin oluşturulması ve bu matematiksel modelin çözümü
gerekmekteymiş. Denklemi en son haliyle;

Y=β0+β1X1+β2X2+β3X3 (2)

şeklinde yazmışlar. Burada Xı, X2 ve X3; V, f ve d faktörlerinin logaritmik formlarıdır. β0,

βı, β2 ve β3 ise denklemin katsayılarıdır.

Birinci dereceden denklemin katsayılarını bulmak için çoklu regrasyon yöntemi

kullanılmış. Bunun için denklem matris formunda yazılarak modelin katsayıları bulunmuş.
Bu denklemin matris formdaki çözümü B = (X'X)-1X'y şeklindeymiş. Denklem
çözümünün sonunda dört katsayı elde edilmiş. Ancak işlemleri uzun yapmak yerine hazır
programlardan faydalanılmış. Çözüm için Excel programı kullanılmıştır.

Kaplamalı karbür TP15 kesici takıma ait takım ömrü denklemi deney verileri (T) ve
tahmini takım ömrü sonuçları (T') Çizelge 3' te ve Takım Ömrü Denklemi denklem (3) ile
vermişler.

T=1.1437x(1012)/V5.6453 x f1.4905 x d2.2743 (3)

(Bakınız: Çizelge 3)

Kesme faktörlerinin takım ömrüne etkilerinin varyans analizi yapılarak elde edilen
sonuçlar Çizelge 4' te verilmiş. Bu çizelgede VK, Varyans Kaynağını; KT, Kareler
Toplamını; SD, Serbestlik Derecesini; KO, Kareler Ortalamasını; GA, Gruplar Arasını ve
Gİ de Gruplar İçini tanımlamaktaymış.

7
Takım ömrünü etkileyen kesme parametrelerinin etkili olup olmadığı varyans analizi
kullanılarak kontrol edilmiş ve kesme parametrelerinin bütün denklemlerde Fhesap >
Ftablo olduğundan takım ömrü üzerine %99 güven %1 hata payı ile etkili olduğu
gözlemlenmiş.

(Bakınız: Çizelge 4)

Denklemin tahminde kullanılmasının uygun olup olmadığı regrasyon analizi ile yapılmış
ve sonuçlan Çizelge 5' te verilmiş. Burada R Korelasyon Katsayısı Determinasyonunu ve
R2' de Determinasyon Katsayısını ifade etmektedir.

(Bakınız: Çizelge 5)

Regrasyon analizi sonucu incelendiğinde; Fhesap > Ftablo olduğundan dolayı 0,01 önem
seviyesinde regrasyon katsayısının önemli olduğuna ve bu denklemle tahminde
bulunmanın uygun olacağı sonucuna varılmış.

Takım ömrünü etkileyen kesme hızı, ilerleme miktarı ve talaş derinliğinin katsayılarının
denkleme etkilerinin güvenirlik testi (F testi) sonuçları ise şöyledir.

Kesme hızı için F1= 42,7037> Ftablo 0,01= (1.4) 16,7

İlerleme miktarı için F2= 5,9139 > Ftablo 0,25= (1.4) 1,81

Talaş derinliği için F3= 6,9308 > Ftablo 0,25= (1.4) 1,81

Deneysel takım ömrü sonuçları ile tahmini takım ömrü sonuçları arasındaki farklılığın
önemli olup olmadığı X2 (Ki - Kare) testi ile yapılmıştır. Sonuçlar Çizelge 6'da verilmiştir.

(Bakınız: Çizelge 6)

X2 testi sonucuna göre X2hesap < X2tablo olduğundan dolayı gerçek değerler ile tahmini
değerler arasındaki farklılık 0.01 önem seviyesinde önemli değildir.

Seramik LX11 kesici takıma ait takım ömrü denklemi deney verileri ve tahmini takım
ömrü sonuçları Çizelge 7'de verilmiş. Takım ömrü denklemi denklem (4) nolu denklem ile
verilmiş.

Takım ömrü denklemi ise şöyledir:

T=1874847,72/V2.4881 x f1.2592 x d1.7040 (4)

(Bakınız: Çizelge 7)

Kesme faktörlerinin takım ömrüne etkilerinin varyans analizi yapılarak elde edilen
sonuçlar Çizelge 8' de verilmiş. Varyans analizi sonuçları incelendiğinde, Fhesap > Ftablo
olduğundan kesme parametrelerinin takım ömrü üzerine % 99 güven % 1 hata payı ile
etkili olduğu gözlemlenmiş.

8
(Bakınız: Çizelge 8)

Denklemin tahminde kullanılmasının uygun olup olmadığı regrasyon analizi ile yapılmış
ve sonuçlan Çizelge 9 'da verilmiş.

(Bakınız: Çizelge 9)

Regrasyon analizi sonucu incelendiğinde; Fhesap > Ftablo olduğundan dolayı 0,01 önem
seviyesinde regrasyon katsayısının önemli olduğuna ve bu denklemle tahminde
bulunmanın uygun olacağı sonucuna varılmış.

Takım ömrünü etkileyen kesme hızı, ilerleme miktarı ve talaş derinliğinin katsayılarının
denkleme etkilerinin güvenirlik testi (F testi) sonuçları ise şöyleymiş;

Kesme hızı için F1= 29,9036> Ftablo 0,01= (1,4) 21,2

İlerleme miktarı için F2= 25,2881> Ftablo 0,01= (1,4) 21,2

Talaş derinliği için F3= 13,9937>Ftablo0,05=(l,4)7,71

Deneysel takım ömrü sonuçları ile tahmini takım ömrü sonuçları arasındaki farklılığın
önemli olup olmadığı X2 (Ki - Kare) testi ile kontrolü yapılmış. Sonuç Çizelge 10' da
verilmiş.

(Bakınız: Çizelge 10)

X2 testi sonucuna göre X2hesap< X2tablo olduğundan dolayı gerçek değerler ile tahmini
değerler arasındaki farklılık 0,01 önem seviyesinde önemli olmadığı sonucuna varılmış.

3.2. Nikel Esaslı Süper Alaşımların Seramik Kesici Takımlarla İşlenmesi

Nikel esaslı süper alaşımlar, % 50 kullanım oranı ile uzay aracı motorları ve gaz türbini
kompartımanlarının üretiminde süperalaşımlar içerisinde en fazla kullanılanıdır. Çeliklerle
karşılaştırıldığında daha yüksek dayanım-ağırlık oranı sağlamaktadırlar. Diğer uygulama
alanları ise, nükleer reaktörler, petrokimya fabrikaları ve gıda üretim donanımlarıdır. Nikel
esaslı süperalaşımların daha zor ve güç ortamlarda kullanılması bu alaşımların yüksek
sıcaklıklarda korozyona, mekaniksel ve ısıl yorgunluğa, mekaniksel ve termal şoklara,
sürünme ve erozyona karsı yüksek dayanımından kaynaklanmaktadır. Nikel esaslı
süperalaşımlar bir katı çözelti olan nikel matrisi içerisinde ara metal bileşiği Ni3(Al,Ta) ile
katı çözelti güçlendirme elementleri olan krom (Cr), tungsten (W) ve renyumdan (Re)
oluşmaktadır. Tantalyum (Ta) ara metal bileşiği yüksek sıcaklık dayanımını ve oksidasyon
direncini arttırmaktadır. Bu atomik element, alaşımın oksidasyon direncini ve sıcaklığı
düşürmek için titanyum (Ti) ile yer değiştirebilmektedir Inconel, Nimonic, Rene, Udimet,
Pyromet ticari olarak kullanılan nikel esaslı süperalaşımlardır. Inconel 718, nikel alaşımlar
içerisinde en çok kullanılandır. Son 30 yıl içerisinde Inconel 718’in işlenebilirliği üzerine
yapılan çalışmaların sayısı oldukça fazladır. Nikel esaslı süperalaşımların birçok
karakteristik özellikleri yüksek sıcaklıklarda onları oldukça dayanıklı kıldığından
işlenmeleri oldukça zordur. Nikel esaslı süperalaşımların bu özellikleri yüksek

9
işlenebilirlik maliyetleri ile sonuçlanan düşük işleme oranlarına ve düşük takım ömürlerine
sebep olmaktadır. Tüm bu olumsuzluklara rağmen tornalama, frezeleme, delme ve taslama
işlemleri bu alaşımların işlenmesinde kullanılan genel operasyonlardır. Örneğin; tornalama,
gaz türbinleri için disklerin üretiminde kullanılan bir işleme operasyonu iken frezeleme ise
jet motoru kanadı ve pervanelerinin işlenmesinde kullanılmaktadır.

Titanyum alaşımları da havacılık, biomedikal, otomotiv ve petrol endüstrisinde oldukça

yüksek dayanım ve korozyon direnci nedeniyle tercih edilmektedirler. Titanyum alaşımları,
saf alaşımlar, α-alaşımları, β-alaşımlar ve α/β-alaşımlar olmak üzere 4 gruba ayrılırlar.
Uzay araçlarının yapımında kullanılan TiAl6V4 alaşımı bir α/β-alaşımdır ve en popüler
olandır. Titanyum alaşımları aşınmama özelliğine sahip olup, ρ=4.5 g/cm3 gibi düşük
yoğunlukları nedeniyle hafif metallerdir. E=110.000 N/mm2 elastikiyet modülüne sahip
çelik ile karşılaştırıldığında deformasyon miktarı daha yüksektir. yüksek sıcaklık
dayanımına sahiptir ve içeriğe de bağlı olarak 600 °C sıcaklıklarda kullanılabilmektedir.
Titanyum alaşımları, λ=4-16 W/m.K düşük termal iletkenlikleri ve cp=520 J/kg.K yüksek
termal kapasiteleri ile karakterize edilirler. düşük atomik elementler ve özellikle atmosferik
gazlar olan oksijen, nitrojen ve hidrojen ile yüksek oranda etkileşime geçmektedirler
Ayrıca, seramik, CBN (Kübik Bor Nitrur) ve PCD (Çok Kristalli Elmas) takımlarla da
reaksiyona girmektedirler.

Titanyum alaşımları da nikel esaslı süper alaşımlar gibi düşük işlenebilirliğe sahip olduğu
için bu alaşımları işlemek oldukça zordur. Geleneksel takımlarla titanyum alaşımlarının
işlenmesi sırasında, düşük termal iletkenlik yüksek kesme sıcaklıklarına, takım ve is
parçası arasında güçlü adhezyona sebep olduğu için takım hızlıca aşınmaktadır Örneğin;
Ti6Al4V titanyum alaşımının geleneksel takımlarla işlenmesinde takım performansları
oldukça zayıftır. Titanyum alaşımlarının oldukça düşük işlenebilirlik oranları nedeniyle
birçok buyuk ölçekli isletmeyi ve araştırmacıları bu is parçası malzemesinin işlenebilirlik
maliyetlerini azaltmak amacıyla çalışma ve araştırma yapmaya sevk etmiştir.

Bu çalışmada, nikel esaslı süperalaşımların ve titanyum alaşımlarının farklı operasyonlarla

işlenmesinde seramik kesici takımların performansları literatürde yapılan çalışmalar
incelenerek değerlendirilmiştir çalışmanın amacı, yukarıda bahsedilen sektörlerde artan
oranlarla kullanım alanı bulan bu malzemelerin seramik takımlarla işlenebilirliğini
değerlendirmek, takımlardaki aşınma mekanizmalarını ve mekanizmalar sonucu oluşan
aşınma tiplerini değerlendirmektir. Literatürde farklı araştırmacılar tarafından yapılmış
çalışmaların incelenmesi ile varılan değerlendirmelerin ve soncuların bu alanda yapılacak
bilimsel çalışmalara katkı sağlayacağı ve özellikle imalat sektöründe doğru takım, doğru
işleme operasyonu ve doğru kesme parametresi seciminde yardımcı olacağı
düşünülmektedir.

Kesici takım olarak kullanılan seramikler metalik elementlerle inorganik, metalik olmayan
elementlerin bilesiminden oluşmakta ve iyi bir atomik bağ özelliğine sahiptirler. Bu
anlamda, seramikler uç kategoride sınıflandırılabilirler:

1. Alümina esaslı seramikler: Temel olarak oksit esaslı malzemeler içermekte ve sıcak ve
soğuk preslenmektedirler. Örneğin; Alümina (Al2O3+ZrO2), karma alümina (Al2O3 + TiC +
ZrO2) gibi.

2. Silikon esaslı seramikler: Oksit olmayan malzemeleri içermekte ve sıcak ve soğuk

10
preslenmektedirler.

Örneğin; Silikon nitrit (Si3N4), Sialon (Si3N4+Al2O3+Y2O3) gibi.

3. Elyaf takviyeli seramikler: Son yıllarda silikon karbür (SiC) parçacık takviyeli kompozit
gibi. SiC parçacık takviyeli alümina.

Seramik takımlarla talaş kaldırmanın en buyuk dezavantajı işleme sırasında oluşan

mekanik şoklar karsısında sağlanan düşük dayanımdır. Saf seramik (Al 2O3+ZrO2) takımlar
iyi kimyasal kararlılığa, yüksek sıcak sertliğe ve yüksek aşınma dayanımına sahip olmasına
rağmen nikel esaslı alaşımların işlenmesinde kullanılmazlar. çünkü yüksek kesme
sıcaklıklarında, zayıf termal sok dayanımı, düşük kırılma tokluğu ve oldukça düşük
mekanik sok dayanımı bu takımları kullanmada engel teşkil etmektedir. yüksek sıcaklık
alaşımlarının işlenmesinde seramik kesici takımların iki genel tipi silikon nitrur (Si 3N4) ve
alüminyum oksit (Al2O3) seramik kesici takımlar tercih edilmektedir. İşlenmiş parçaların
yüzey şekilleri üzerinde seramik kesici takımların etkisi nedeniyle, seramikler genellikle
kaba işleme uygulamalarıyla sınırlandırılmıştır Fakat seramiklerin daha tok bazı kaliteleri
yarı bitirme operasyonlarında kullanılabilmektedir.

Seramik kesici takımlar, karbür kesici takımlara göre sağlamış oldukları yüksek kesme
şartları nedeniyle nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde oldukça buyuk popülariteye
sahiptirler. Aynı zamanda CBN takımlara göre daha ucuz oldukları için tercih
edilmektedirler. Kesme sırasında oluşan sıcaklıklara karsı yüksek sıcaklık sertlikleri
sağlamalarına rağmen, nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde abrasyon mekanizması
etkin olmaktadır. İş parçasından kopan sert karbür parçacıkları takım is parçası ara
yüzeyine yapışmaktadırlar Takım-talaş ara yüzeyindeki sıcaklıklar nedeniyle süperalaşımın
ergime derecesine ulaşılabildiği kesme hızı aralıklarında nikel esaslı alaşımların seramik
takımlarla işlenmesi sıcaklık dayanımı nedeniyle sınırlı değildir (şekil 4). Kesme hızının
510 m/dak’ lara çıkarılmasıyla kesme sıcaklıkları düşmekte ve artan kesme hızlarında ise
sıcaklıklar da artmaktadır. yüksek hızlarda kesme kenarındaki sıcaklık artışı is parçası
malzemesinin takım kesme kenarına basınçla kaynak olmasına neden olur. Kaynak olmuş
malzemede sonraki rastgele kopmalar takım parçacıkları birikintilerini hareket ettirir bu da
seramik takımın aşınmasını arttırır. İş parçası malzemesinin basınçla kaynağı da mümkün
olmaktadır. çünkü, yüksek kesme şartlarında is parçası ve takım arasındaki ara yüzey
sıcaklığı nikel esaslı süperalaşımın ergime noktası aralığına ulaşmaktadır Nikel esaslı
süperalaşımların uzun sure yüksek kesme şartlarında işlenmesi yeni oluşturulmuş
yüzeylerin yumuşaması ile sonuçlanmakta ve is parçası malzemesinin takıma adhezyonu
ile birlikte takımda aşınma oluşmaya başlamaktadır.

(Bakınız: Şekil 5)

Nikel esaslı süperalaşımların ve titanyum alaşımlarının artan sıcaklıklara bağlı olarak

eğilme dayanımını göstermektedir Bu şekil, kesme (makaslama) kuvvetleri daha azaldığı
için artan hızıyla kesme kuvvetlerinin nasıl düştüğünü de açıklamaktadır Bu olağanüstü
durum, aynı zamanda, kesme hızının azalmasına bağlı olarak kayma acısının azalması,
daha uzun bir kayma düzleminin küçük bir kayma acısıyla oluşması, sabit bir kayma
dayanımı için kayma düzlemi alanındaki bir artışın deformasyon için gerekli olan gerinimi
oluşturmak için ihtiyaç duyulan kayma kuvvetlerinin arttırılması olarak açıklanabilir.
Ayrıca, düşük kesme hızlarında sürtünme katsayısı artar bu da kesme kuvvetlerinin

11
artmasına neden olur.

Seramik takımlar gevrek kırılma özelliğine sahip olduğundan is paracası malzemesi

darbesinin etkisiyle mikro seramik parçacıkları ayrılmaya baslar ve takım yüzeyinde çatlak
oluşumu ile sonuçlanır Alümina esaslı seramik kesici takımlarda çentik oluşmakta iken
elyaf takviyeli seramik takımlarda çentik artan kesme hızlarıyla azalmaktadır. Nikel esaslı
süperalaşımların işlenmesinde Al2O3/SiCw takviyeli seramik takımların performansının
saf ve karma oksit seramik takımların performansından daha ustun olması SiCw
elyaflarının sertlik mekanizmasından kaynaklanmaktadır. yüksek hızlardaki işleme
şartlarında difüzyon aşınması en etkin aşınma mekanizmasıdır. Elyaf takviyeli alümina
esaslı seramik takımlarla işlemede is paracası malzemesi (Cr, Ni) takım malzemesi
içerisine difüze olmaktadır. NiSi ve CrSi oluşumu takım malzemesini zayıflatmaktadır.
Elyaf oryantasyonu da nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde takım performansını
etkilemektedir. En iyi aşınma dayanımı talar akısı talar acısı yüzeyinden geçerken ya da is
paracası malzemesi akısı yan kenar yüzeyinden geçerken elyaf eksenleri dik olduğunda
elde edilmektedir. En fazla aşınma elyaf oryantasyonu malzeme akış düzlemi içerisinde ve
malzeme akış yönüne dik olduğunda oluşmaktadır. TiB2’nin alümina içerisine ilave
edilmesi kırılma tokluğunu, sertliği ve dayanımı geliştirir, böylece işleme sırasında kırılma
davranışlarının ve aşınma dayanımının geliştirilmesinde avantajlar sağlar. Elyaf formunun
(Al2O3/ TiB2/SiCw) değiştirilmesiyle Inconel 718’in işlenmesinde geliştirilmiş yan kenar
aşınma dayanımları elde edilmiş.

Nitrit esaslı seramik takımlar 500 m/dak’a kadar kesme hızlarında kullanılmaktadır. yüksek
sıcaklık şartlarındaki kesme ara yüzeyinde, takım malzemesinin plastik deformasyonu
sonucu olarak nitrit esaslı seramik takımlarda abrasif aşınma oluşmaktadır. SIALON
takımlar, talar derinliğindeki çentikten alümina esaslı seramiklere göre daha az
duyarlıdırlar. Kesme ara yüzeyinde işlenmiş yüzey ve kesici takım arasında is paracası
malzemesi (sert karbür fazı) ve kesici takımdan aşınmış sert döküntülerin sandviç olması
sebebiyle abrasyon aşınması oluşmaktadır. Bu sert parçacıklar, oluklar halinde takımdan
küçük parçacıkların yada yığınlar halinde takım parçacıkların mekanik olarak
kaldırılmasına yol açmaktaymış.

Alümina seramikler tek baslarına zayıf mekaniksel ve ısıl sok dayanımları

sağlamaktadırlar. Alümina esaslı seramik takımların sertlikleri ve sok dayanımları % 30-40
oranında TiC ve TiN katkısıyla artmaktadır. Bu modifiye edilmiş alümina seramikler
“karma”, “siyah” ya da “sıcak preslenmiş seramik” olarak adlandırılırlar. Bu karma
seramiklerin TiC ve TiN katkısıyla sertlikleri artmasına karsın toklukları alümina
seramiklerden daha düşüktür, dolayısıyla bu özellik onları sadece bitirme operasyonlarında
kullanıma elverişli kılmaktadır. Al2O3-TiC yüksek işleme hızlarına müsaade etmektedir.
TiC karma seramikler ile Incoloy 901 ve Inconel 718’in işlenmesi üzerine yapılan
çalışmalarda deney sonuçları TiC esaslı karma seramiklerin bu süperalaşımları 230
m/dak’da işlemede elverişli olduğunu göstermektedir Diğer taraftan, karma alümina
takımlar nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde SiC parçacık takviyeli alümina ya da
SIALON takımlar kadar elverişli değildirler. Çünkü, bu takımlarla yüksek hızlarda
işlemelerde şiddetli çentik aşınması ve talaşlanma (çıtlama) problemleri oluşmaktadır.
Talaşlanmayı en aza indirmeye yardım etmek için, dayanıklı geometriler (yuvarlak
geometrili uçlar) ve verimli bir şekilde uygulanabilecek soğutma işlemleri tercih
edilmelidir.

12
Tipik olarak, sıcak preslenmiş Al2O3-TiC takımlar bitirme uygulamaları için tercih
edilmektedir. SiC Parçacık takviyeli alümina ve SIALON daha iyi mekaniksel dayanım
sağladığı için geleneksel ya da karma alümina takımlara göre daha iyi performans
göstermektedirler. Al2O3-TiC ve karma seramikler kullanıldığında kesme hızları 120-240
m/dak aralığındadır. Nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde bu kesme hızı aralığında
dahi takım ömürleri sınırlıdır. Çünkü, düşük mekaniksel tokluğa sahip olduklarından talaş
derinliğinin bittiği yerde oluşan talaşlanma ve kaplama katmanındaki kırılma ve ayrılmalar
takım ömrünün kısa surede yitirilmesine neden olmaktadır. Fakat, Inconel 901’in karma
seramik takımlarla işlenmesinde 300 m/dak kesme hızında tatmin edici takım ömrü
değerleri elde edilmiş.

Nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde seramik takımların sınırlı olan takım ömürlerini
geliştirmek ve aşınma dayanımlarını arttırmak birçok Araştırmacının çalışma konusu
olmuştur. Li ve diğerleri tarafından yapılan çalışmada, nikel esaslı süperalaşımların
işlenmesinde karbür ve seramik takımların takım ömrü ve takım aşınma özellikleri
Araştırılmıştır. çalışmada, 120 m/dak kesme hızında talaş derinliğinin bittiği yerde
çentiklenme görülmüş ve takım uç yarıçapında çok düşük değerlerde takım aşınması
görülmüştür. Kesme hızının 300 m/dak’ a çıkarılmasıyla talaş derinliğinin bittiği yerde
çentiklenmenin azaldığı, kesici takım uç yarıçapı ile yan kesme kenarındaki aşınmanın ise
arttığı belirtilmiştir. Inconel 718 süperalaşımın yüksek kesme hızlarında işlenmesinde
Kennametal firmasına ait, süperalaşım malzemelerin işlenmesi için kullanımı tavsiye
edilen KY4300 kalitesi alüminyum oksit seramik kesici takımın kullanıldığı farklı bir
çalışmada ise, bir önceki çalışmanın aksine yüksek kesme hızlarının kesici takım üzerinde
çentik aşınma oluşumuna yol açtığı rapor edilmiş. Şekil 6.a’da Inconel 718’in 500 m/dak
kesme hızı, 1 mm kesme derinliği ve 0.1 mm/dev ilerleme hızında işlenmesi sonucunda
seramik kesici takım üzerinde oluşan çentik aşınmasının SEM görüntüsü verilmiştir. Bu
çalışmada, aynı zamanda kesme hızının 500 m/dak’ ya çıkarılmasıyla esas kesme kuvvetin
arttığı da belirtilmiştir. Kesme hızı miktarının (400 m/dak) % 25 artırılmasıyla (500 m/dak)
ise esas kesme kuvveti değerinde % 4.2 artış elde edilmiştir. Bu durum, seramik kesici
takımların, yüksek kesme hızlarında kullanılmasında, Inconel 718 süperalaşım
malzemesine bağlı olarak kesme bölgesinde oluşan yüksek sıcaklıkların kesici takım
üzerinde oluşturduğu serbest kenar ve çentik aşınmalarıyla ilişkilendirmiştir. Bu
çalışmadan elde edilen diğer önemli bir bulgu ise, yine aynı yüksek kesme hızında
işlemede, şekil 6.b’ de görüldüğü gibi seramik kesici takım üzerinde Inconel 718 iş
parçasının yapıştığıdır.

SIALON’ lar, silikon nitrit (Si3N4), alümina (Al2O3), yitria (Y2O3) ve silika (SiO2)
içermektedir. Si3N4 oldukça düşük ısıl genleşme katsayısına sahiptir ve bu nedenle
mükemmel ısıl sok dayanımı sağlamaktadır. SIALON’ lar daha çok nikel esaslı
süperalaşımların kaba işleme operasyonları için uygun olmakla birlikte, Inconel 718,
Waspaloy ve Incoloy 901 gibi nikel esaslı süperalaşımların tornalama ve frezeleme
operasyonlarında da kullanılmaktadır. talaş derinliğinde oluşan çentik dayanımına karsı
SiC Parçacık takviyeli alüminadan daha iyi dayanım sağlamaktadırlar. Çünkü, Si3N4,
SIALON ve silikon karbür takviyeli seramiklerin tamamı çentiklenmeye ve talaşlanmaya
karsı daha tokturlar. Bu olumlu özelliklerine karsın bu takımlar daha yumuşaktırlar ve
kimyasal reaksiyona daha çabuk girerler. SIALON’ lar, Incoloy 901’den yapılan uzay aracı
motoru kompresör disklerinin 310 m/dak ve 0.16 mm/dev’de tornalanmasında
kullanılmaktadır. SIALON’ lar için kesme hızı aralığının 120-300 m/dak olduğu genel
olarak söylenebilir. Incoloy 901’in işlenmesinde silikon nitrit esaslı takımların

13
kullanılmasıyla çentik oluşumu % 70 oranında azalmıştır. Yine, SIALON takımla nikel
esaslı süperalaşım olan Waspalloy’ un soğutma sıvısı kullanılarak işlenmesinde oldukça iyi
performanslar elde edilmiş.

Inconel 718’in işlenebilirliği üzerine yapılan bir çalışmada, negatif talaş acılı, yuvarlak
uçlu Kennametal firmasına ait KY2000 SIALON seramik bu malzemenin işlenmesinde en
iyi secim olarak belirtilmiştir. Yine bu çalışmada, aynı malzemenin işlenmesinde abrasif
aşınma, adhezyon aşınması, mikro kırılmalar ve talaşlanma etkin aşınma mekanizması ve
tipleri olarak görülmüş.

Altın ve diğerleri tarafından yapılan çalışmada, Inconel 718 süperalaşımın işlenmesinde

kesme hızının takım ömrü ve takım aşınması üzerindeki etkileri Araştırılmıştır. Farklı
geometrilere sahip silikon nitrit esaslı ve Parçacık takviyeli seramik kesici takımlarla
işlenebilirlik deneyleri gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmadaki incelemeler sonucu elde edilen
aşınma tipleri ve yan kenar aşınması değerleri Tablo 1’de verilmektedir. şekil 4’te ise Tablo
1’deki bulguları desteklemek üzere aynı Araştırmaya ait SIALON esaslı seramik takımla
V=150 m/dak ve V=300 m/dak işlemede, uç tipine bağlı olarak aşınma ve talaş tipleri
görülmektedir. Tablo 11 ve şekil 7’den görüleceği üzere, kare uçlu seramik takımlar için
krater ve yan kenar aşınmasının en etkin aşınma tipi olduğu, yuvarlak uçlu seramik
takımlar için ise yan kenar ve çentik aşınmasının en etkin aşınma tipi olduğu görülmüştür.
Minimum yan kenar aşınması kare uçlu takımlarda, düşük kesme hızlarıyla elde edilmiş
iken yuvarlak uçlu takımlarda ise yüksek kesme hızlarında elde edilmiş.

1970 yılından beri seramik kesici takımlar çok hızlı bir şekilde gelişmektedir. Bu
gelişmeler genel olarak şunlardır:

(i) geliştirilmiş üretim süreçleri ve kontrolleri ile mikro yapının daha ince olması
sağlanmış,

(ii) Tokluk mekanizmaları geliştirilmiştir. Örneğin; Parçacık tokluğu ve donusum tokluğu

gibi. Seramik takımların kırılma toklukları geliştirildiği gibi termal şoklara karsı
hassasiyetler de düşürülmüştür.

(iii) Özellikle yüksek kesme hızlarında işleme gibi kesici takım uygulamalarına uygun
olacak şekilde seramik kesici takımların kompozisyonları geliştirilmiştir.

(iv) Takım yüzeyleri, kalıcı gerilmelere, çatlamalara ve yüzey düzgünsüzlüklerine karsı

geliştirilmiştir.

Bu tur gelişmeler yüksek kesme hızlarında nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde

seramik kesici takımların kullanımına olanak sağlamıştır. Seramik kesici takımlarda
takviye elemanı olarak kullanılan bileşenler genellikle Parçacık seklindedir. Seramik takım
malzemelerinde Al2O3 oksit matrisi artan oranlarda kullanılmaktadır. Al2O3
Parçacıklarının ya da sert katkı elemanlarının kullanılması mekanik özellikleri
arttırmaktadır. Al2O3 Parçacıkları ile birlikte TiB2 ve SiC Parçacıkları da takviye elemanı
olarak kullanılmakta ve seramik kesici takımın performansları geliştirilmektedir. Farklı
hacimsel Parçacık içeriğine sahip sıcak presleme yöntemiyle üretilmiş TiB 2 ve SiC
Parçacık takviyeli seramik kesici takımlar ile Inconel 718 nikel esaslı süperalaşımın
işlenmesinde SiC Parçacıkları iyi aşınma dayanımı sergilemişlerdir. Kırılma tokluğu ve

14
sertlik, % 30 SiC hacimsel içerik oranına sahip Al2O3/TiB2/SiCw kompozit seramik kesici
takımda artmıştır. Buna bağlı olarak artan SiC Parçacık içerik oranı ile yoğunluk
düşmüştür. Aynı şekilde, takımın bükülme dayanımı da yoğunlukla aynı eğilimi
göstermiştir (Tablo 12). Bu seramik takımlar, düşük kesme hızlarında küçük yan kenar ve
krater aşınmaları sergilerken, kesme hızının arttırılmasıyla yan kenar ve krater aşınması da
artmaktadır (şekil 8). 100 m/dak’ dan daha düşük kesme hızları bu seramik kesici takımlar
için en iyi secim aralığıdır. Abrasif aşınma mekanizması yan kenar aşınmasının
oluşumunda en etkin aşınma mekanizmasıdır. oluşan krater aşınması ise yüksek kesme
sıcaklıklarında oluşan adhezyon ve difuzyon aşınma mekanizmalarından
kaynaklanmaktadır.

Al2O3+SiCw elyaf takviyeli, kare (KY4300 SNGN) ve yuvarlak (KY4300 RNGN) olmak
üzere iki farklı geometrili seramik kesici takımın Inconel 718’in işlenmesinde kullanıldığı
bir başka çalışmada ise geometrinin etkisi Araştırılmıştır. çalışmada, kare geometrili
takımda kesme hızının artışına bağlı olarak yan kenar aşınması değerlerinin de arttığı
görülmüştür (Tablo 13). Aynı tablodan görüleceği üzere, yan kenar aşınması değerlerindeki
bu düzenli artış yuvarlak geometrili takımda elde edilmemiştir. Aynı çalışma kapsamında,
SIALON seramiklerle yapılan deneysel sonuçlarıyla karsılaştırıldıklarında, elyaf takviyeli
seramik takımlarında literatürde yapılan diğer çalışmaları destekler şekilde iyi performans
sergilediği belirtilmiştir. Kesme hızı 200 m/dak’ dan 250 m/dak’ ya arttırıldığında, yuvarlak
geometrili takımın yan kenar aşınması yan kenar aşınması referans değeri olan VB=0.3
mm’ nin altında kalmakta iken, kare geometrili takımla işlemede bu değer asılmıştır. 300
m/dak’ da ise farklı geometrili her iki takımda da referans alınan VB değerinin oldukça
üzerinde değerler elde edilmiştir. Kare ve yuvarlak geometrili, Al2O3+SiCw elyaf takviyeli
seramik kesici takımla Inconel 718’in işlenmesinde elde edilen aşınma ve talaş tipleri şekil
9’da gösterilmektedir. şekil 6’da gösterilen talaş aşınma ve tipleri Tablo 13’te verilen
bilgileri desteklemektedir.

Soğutma ve yağlama teknikleri birinci kesme bölgesinde ve talaş-takım ile takım-iş Parçası
ara yüzeyindeki ısıyı minimize ettiği için nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde kesici
takımların performansını arttırmada kullanılmaktadır. Özellikle yüksek basınçlarda
uygulanan soğutma teknikleri imalat endüstrisinde oldukça kabul görmüştür. yüksek
basınçlarda soğutma tekniği çeliklerin işlenmesinde takım performansını yaklaşık 7-8 kat
artırmaktadır. yüksek basınçlarda soğutma teknolojisinin avantajı verimli bir şekilde
segmentli talaş oluşumu sağlama, soğutma ve yağlama sağlamak suretiyle takım ömrünün
artmasını sağlamasıdır. Ezugwu ve diğerleri tarafından yapılan çalışmada, Inconel 718’in
bitirme yüzeyi işlenmesinde, farklı soğutma basıncı uygulanarak takviyeli seramik kesici
takımların performansları değerlendirilmiştir. Geleneksel soğutma uygulamalarıyla
kıyaslandığında 15 MPa yüksek basınç altında yapılan işlemelerde, Parçacık takviyeli
seramik takımlar daha iyi performans sergilemişlerdir. 15 MPa basınç soğutma basıncı
uygulandığında işleme esnasında çentik oluşumu engellenmekte iken, 20.3 MPa gibi daha
yüksek basınçlarda sıvı basıncı vurma/çarpma etkisi yaparak erozyona neden olduğundan
çentik oluşumunu arttırmakta ve takım ömrü daha düşük çıkmaktadır (şekil 11. a ve b).
Kesme kuvvetleri de artan soğutma basıncı uygulamasıyla düşmüştür Çünkü soğutma ve
yağlamanın gerçekleşmesiyle kesme ara yüzeyinde verimli bir talaş kırılması oluşmuştur.

Kesici takım geometrisi ve geometrinin hazırlığı da, işlenmesi güç olan malzemelerin
kesilmesinde önemli bir rol oynamaktadır, Çünkü takım ömrü ve işlenmiş yüzeyin yüzey
kalitesini etkilemektedir. Coelho ve diğerleri tarafından yapılan çalışmada, Inconel 718’in

15
işlenmesinde Al2O3 esaslı seramik ve çok kristalli kübik bor nitrur (PCBN) takımların yanı
sıra üçgen, kare ve yuvarlak uçlu, Al2O3+SiCw takviyeli seramik takımlar performansları
da Araştırılmıştır. Bu çalışmada, üçgen geometrili seramik takımlar nikel esaslı
süperalaşımların işlenmesinde, yuvarlak uçlu ve kare takımlara göre daha düşük
performans sergilemişlerdir. yüzey pürüzlük ölçümleri karsılaştırıldığında, Inconel 718
süperalaşımının aynı kesme şartlarında, Al2O3 esaslı seramik takımlarla işlenmesinde,
üçgen geometrili takımlar kare ve yuvarlak uçlu takımlara göre daha buyuk yüzey
pürüzlülük değerleri vermiş iken, Al2O3+SiCw takviyeli seramik takımlarla işlemede en
buyuk yüzey pürüzlülük değerleri kare forma sahip takımlarla elde edilmiştir (şekil 9).
Diğer taraftan, kare ve yuvarlak uçlar talaş acısını arttırdığından, temas alanını ve kenarın
mekaniksel dayanımı arttırmış ve gerilimin de azalmasıyla kesme kenarındaki ısı daha iyi
bir şekilde dağılmıştır. Aynı çalışmada, üçgen, kare ve yuvarlak uçlu takımlardaki talaş
acısı değişiminin takım ömrünü de etkilediği belirtilmiştir. üçgen geometrili takımlarla
daha buyuk yaklaşma acıları elde edildiğinden işleme sırasında talaş kıvrımları artmıştır.
talaş acısı -5° ile -45° arasında değiştiğinde takım ömrü en yüksek cıkmıştır. Kesici takım
kesme kenarı formu kenarın korunmasını sağlamakta iken krater aşınmasının oluşumunu
engelleyememiştir. Genellikle nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde görülen çentik
aşınması bu çalışmada bahsedilen takımlar için de görülmüştür. Test edilen takımların
tamamında, yan kenar aşınmasında anlamlı farklılıklar gözlenmemiş, fakat kesme kenarı
modifiye edilmiş takımda daha uniform ve verimli bir aşınma gözlenmiştir. Yine,
genellikle modifiye edilmiş yuvarlak uçlu takımda daha az çentik aşınması oluşmuş.

Seramik kesici takımlarla nikel esaslı alaşımların işlenmesinde kesici takım malzemesi ve
kesme kenar konfigurasyonu (geometrisi) kadar kesici takım kesme kenarının sıkma
yöntemi de önemlidir. Başarılı bir seramik kesici takım uygulaması için, takım kenar sıkma
metodunun rijitliği, is Parçası ve kesici takımın sıkılmasında takım sıkma metodunun
desteklenmesi oldukça kritiktir. Kesme hızları karbürlerde kullanılan kesme hızı
değerlerinden 10 kez daha fazla olduğu için güvenlik tedbirlerine de ayrıca ihtiyaç
duyulmaktadır. Yukarıda nikel esaslı süperalaşımların seramik kesici takımlarla
işlenebilirliği ve takımların performansı değerlendirilmeye çalışılmıştır. Arunachalam ve
Mannan tarafından yapılan çalışmada verilen bazı öneriler de seramik takımların
performansının artmasına ayrıca katkı sağlayacaktır.

1. Çift negatif uç geometrisi daha güçlü bir uç kenarı sağlayacağından Özellikle kırılgan
olan seramik takımlar için bir gerekliliktir. Bu aynı zamanda, tüm kenarlar kullanıldığı için
daha fazla kesme kenarı/kesme ucu demektir.

2. Yuvarlak uçlar en güçlüdür ve bu nedenle tercih edilen uç seklidir. Aynı zamanda

yuvarlak uçlu takımların fiyatı diğer uçların fiyatından daha ucuzdur. Yuvarlak uçlu
seramikler daha iyi yüzey pürüzlülük değerleri sağlamakta ve Inconel 718’in işlenmesinde
baklava dilimli takımlara göre is Parçası üzerinde daha az işleme kusurlarına sebep olduğu
için tercih edilmektedir.

3. Daha buyuk köşe radüsleri daha güçlü uç köşesi sağlamakta bu da özellikle kaba işleme
operasyonları için oldukça önemlidir.

4. Kalın uçlar daha iyi darbe dayanımı ve daha iyi ısı dağılımı sağlamakta ve Böylece kaba
işleme operasyonlarında daha uzun takım ömürleri elde edilmektedir. Uç kalınlıları işleme
için secilen ilerleme miktarı değerlerinden en az 4 kat buyuk olmalıdır.

16
5. Uç kenarı hazırlığı seramik takım uygulamalarında takım ömrü ve yüzey pürüzlülüğü
acısından oldukça önemlidir. Uygulamaya da bağlı olarak, nikel esaslı alaşımların kaba
frezelenmesinde honlanmış ve negatif acılar kullanılmaktadır. Özellikle honlanmış ve 0.5
mm ye kadar negatif bir alan oluşturulan takımlar tercih edilmektedir. şekil 10’da farklı
uygulamalar için tipik kenar hazırlıkları gösterilmektedir.

6. Özellikle seramik kesici takımlar için takım tutucu sistemleri tasarlanmalıdır. Örneğin;
frezeleme operasyonları için denge ayarı yapılmış kesiciler kullanılmalıdır.

7. Ds Parçasının girişine ve çıkışına on pah kırma işlemi yapılmalıdır. Aynı zamanda girişte
yüksek kesme hızı fakat düşük ilerleme miktarları kullanılmalıdır. Kesici takım tamamıyla
is Parçasına girdiğinde yani giriş aşamasını geçtiğinde ilerleme miktarı arttırılabilir. Benzer
şekilde çıkışta da ilerleme miktarı ve kesme hızı değerleri düşürülmelidir. Böylelikle
termal şoklar minimize edilecektir.

8. Rijit ve güvenli bağlantı cihazları titreşim ve boşluklu hareketleri engelleyecektir. Çünkü

titreşim ve boşluklu hareketler takım ömrünü oldukça hızlı bir şekilde düşürmektedir.

9. Nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde iş Parçası sertliğinin etkisi azaltıldığı için

aynı yönlü frezeleme işlemi tercih edilmelidir.

talaş kaldırma endüstrisinde titanyum alaşımları işlenmesi zor olan malzemeler olarak
bilinmektedirler. oldukça düşük termal iletkenlik ve yüksek sıcaklıklardaki kimyasal
reaktivite titanyum alaşımlarının işlenmesindeki temel sorundur. Buna rağmen havacılık
uygulamalarında malzeme olarak popülerliğini korumaktadır. Malzemenin düşük
yoğunluğu ve yüksek ergime noktası kütlesel azaltmalara referans olmaktadır. Diğer
taraftan kütle azaltma tekrardan havacılık uygulamalarında odaklanılan bir alan olmuştur.
Seramik kesici takımlar titanyum alaşımlarının işlenmesinde kullanılmamakla birlikte kaba
işlemelerde tercih edilebilirler. Bu uygulamalarda, sinterlenmiş karbür uçlar seramikler ile
yer değiştirildiğinde izin verilen kesme hızı % 75 oranı kadar artmaktadır.

Titanyumun termal iletkenliği çelikten 10 kata kadar daha düşüktür. Bu da kesme

bölgesinde, takım aşınmasına yol açan oldukça yüksek ısıların oluşmasına sebep olur.
oluşan ısının % 80’i takım içerisinde kalmakta iken yalnızca % 20’ lik bir kısmı talaş ile
atılabilmektedir.

Titanyumu işlemede diğer bir sorun ise takım yüzeyi ve talaş arasında oluşan sıra dışı
oldukça küçük temas alanıdır. Karbon çeliğini aynı ilerleme miktarında işlemeyle
karsılaştırıldığında bu alan tipik olarak üçüncü temas alanıdır. küçük temas alanı ile birlikte
düşük termal iletkenlik oldukça yüksek sıcaklıklar ve takım kesme kenarına yakın bir
yerde aşınmanın oluşmasına sebep olmaktadır.

Bu problem çok buyuk bir sıkıntıdır, Çünkü titanyum 500 °C sıcaklıkta kimyasal olarak
reaktif hale gelmektedir. Şu bir gerçektir ki; titanyum alaşımın işlenmesinde gerekli
başarıyı elde etmek için kesme bölgesindeki ısının kontrolü oldukça önemlidir. Kesme
hızındaki artışlar titanyum alaşımın erimesine neden olacaktır. Yağlama, soğutma oranını
anlamlı bir şekilde arttırmaktadır.

17
Titanyumun işlenmesinde oluşan yüksek sıcaklıklar takım ve talaş malzemesi arasında
güçlü bir adhezyonun oluşmasına neden olur. Buna titanyumun düşük termal iletkenliği ve
kimyasal reaktivitesi sebep olur. yüksek kesme hızlarında ve sıcaklıklarda difuzyon takım
aşınmasının temel sebebi olmakta iken, düşük kesme hızlarında abrasyon en etkin aşınma
mekanizmasıdır. Difuzyon sırasında malzeme fiziksel olarak takım yüzeyinden kalkarken
takım talaş yüzeyinde krater oluşturur. İkincil etkiler ise adhezyon katmanının oluşumu ve
sıvanmadır. Adhezyon geniş bir ısı aralığında görülebilmektedir. Adhezyon ayrıca dolaylı
(endirekt) adhezyon aşınması olarak bilinen, is Parçası malzemesinden takımın içerisine
doğru Parçaların bütünleşmesini de içermektedir . Endirekt adhezyon, takım ve is Parçası
elementlerinin kimyasal reaksiyonu sonucu olarak sıvanma (BUE) oluşumu içerisinde ya
da sıvanma katmanında yer almaktadır. talaş yüzeyindeki çıtlama mekanik yükleme ya da
termal şokların sonucudur. Bu aşınma mekanizmaları yüksek enine kopma mukavemetine,
yüksek termal iletkenliğe, düşük elastikiyet modülüne ve düşük ısıl genleşme katsayısına
sahip bir takım kullanılarak azaltılabilir.

Kesme sıvılarının kullanımı da işleme şartlarının tamamına daha geniş bir perspektiften
bakılmasını sağlamaktadır. Fakat, kesme sıvısının kullanılması diğer malzemelerde olduğu
gibi titanyumun işlenmesinde de yüksek üretim hızı acısından belirgin bir artış
sağlamamıştır. Soğutma uygulamaları, elle, püskürtme yöntemiyle, fener milinden
doğrudan ve minimal miktarda yağlama yöntemlerini içermektedir. Birkaç Araştırmacı,
titanyumun sıvı azot ve azot gazının kullanılmasıyla olumlu sonuçların alındığını rapor
etmişlerdir. Yine farklı Araştırmacılar tarafından, yüksek basınçta su jeti ile soğutma
teknikleri ve hava ile soğutma teknikleri uygulanmıştır. Ti6Al4V alaşımının yüksek
hızlarda frezelenmesinde yağlayıcı püskürtmesi tercih edilmemiş, sıkıştırılmış soğuk azot
gazı ve yağ buharı ile soğutma tercih edilmiştir.

Titanyum alaşımlarının işlenmesinde yüksek sıcaklıkların oluştuğu yukarıda bahsedilmişti.

Takımın kesme kenarına yakın bir yerde oluşan bu yüksek sıcaklık takımın hızlıca
aşınmasının baslıca sebebidir. Ti-6Al-4V alaşımın farklı takımlarla işlenebilirliği üzerine
yapılan bir çalışmada oluşan ısı dağılımı incelenmiş ve bu çalışma sonuçlarından yola
çıkarak ısı dağılım eğrisi elde edilmiştir. Çeliğin işlenmesinden elde edilen değerler de
karsılaştırma amacıyla yine bu çalışmada kullanılmıştır. şekil 11’de bu çalışmadan elde
edilen eğriler görülmektedir. Bu şekilden de görüleceği üzere çeliğin işlenmesinde oluşan
ısının maksimum % 50 ile % 60’ ı takım tarafından absorbe edilmekte iken titanyum
alaşımın işlenmesinde % 80’i takım tarafından absorbe edilmektedir. Diğer taraftan, Ti-
6Al-4V alaşımın oksit seramik takımla işlenmesinde bu takımın termal iletkenliğinin düşük
olması sebebiyle oluşan ısının yaklaşık % 50’sinin talaşla uzaklaştırıldığı da aynı şekilden
görülmektedir. Bu durum, seramik takımlar için bir avantajdır.

Bu çalışmada, (Al2O3-ZrO2, Al2O3-TiC, Al2O3-TiC-ZrO2, Sialon) seramik takımların

titanyumun tornalanmasında kullanımının uygun olmadığı belirtilmiştir. Araştırmacılar,
Sialon takımlar için sürtünerek yıpranma aşınmasının, sinterlenmiş karbürler ve seramikler
için ise talaş yüzeyindeki çözünme ve difuzyon aşınmanın en etkin aşınma olduğunu
belirlemişlerdir. Yan kenar yüzeyinde sürtünerek aşınma seramiğin aşınma oranını kontrol
etmektedir. Yorulma sebebiyle oluşan küçük kırılma işleminin sebep olduğu çentik
aşınması da şiddetli bir şekilde seramik takımları etkilemektedir. Sialon takımlar için de
daha düz çentik aşınma yüzeylerinin oluştuğu ve bunun muhtemel sebebinin ise atmosfer
ile olan reaksiyon olabileceği yine aynı çalışmada belirtilmiştir. Narutaki ve diğerleri
tarafından tungsten karbür, sermet, seramik ve elmas takımlarla yapılan bir takım aşınması

18
çalışmasında doğal elmasın titanyum alaşımlarının işlenmesinde mükemmel bir
performans sergilediği sonucuna ulaşılmıştır. Yine, yukarıda yapılan çalışmaları doğrular
şekilde seramik kesici takımların titanyum alaşımlarının işlenmesinde elverişli olmadığını
da belirtmişlerdir.

4. SONUÇLAR & iRDELEME

Seramik kesici takımlar, karbür kesici takımlara göre sağlamış oldukları yüksek kesme
şartları nedeniyle nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde buyuk kullanım oranlarına
sahiptirler. CBN takımlara göre daha ucuz olmaları sebebiyle de ayrıca tercih
edilmektedirler. Diğer taraftan, seramik kesici takımlar titanyum alaşımlarının
işlenmesinde kullanılmamakla birlikte sadece kaba işlemeler için tercih edilmektedirler. Bu
derleme çalışmasının amacı, nikel esaslı süperalaşımların ve titanyum alaşımlarının
seramik kesici takımlarla işlenebilirliği üzerine yapılan çalışmaları incelemek ve
değerlendirmek, bu alanda yapılacak yeni çalışmalara ve işlenebilirlik odaklı faaliyet
gösteren isletmelere teknik bilgi sunmaktır.

Bu derleme çalışması sonucu ulaşılan sonuçlar su şekilde sıralanabilir:

1. Nikel esaslı süperalaşımların seramik kesici takımlarla işlenmesinde is Parçasından

kopan sert karbür Parçacıkları takım is Parçası ara yüzeyinden geçerken takımda abrasyon
aşınma mekanizmasının oluşmasına neden olmaktadırlar. Uzun sure yüksek kesme
şartlarında işlemede, is Parçası malzemesinin takıma adhezyonu ile birlikte takım aşınması
oluşmaya baslamaktadır. Kesme hızı arttırıldığında kesme kuvvetleri düşmekte iken, düşük
kesme hızlarında sürtünme katsayısı artacağı için kesme kuvvetleri de artmaktadır.

2. Al2O3/TiC alümina esaslı ve karma seramiklerle 120-240 m/dak kesme hızı aralığında
bitirme operasyonları gerçekleştirilebilmektedir. Fakat, karma alümina seramik takımların
nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde SIALON seramikler kadar başarılı olduğu
söylenemez.

3. Al2O3/SiCw takviyeli seramik takımlar, saf ve karma esaslı seramik takımlardan daha iyi
takım ömrü performansı sergilemektedirler.

4. Alümina esaslı seramik ve elyaf takviyeli seramik takımlarla işlemede çentik aşınması
oluşmakta iken elyaf takviyeli seramiklerde kesme hızının arttırılmasıyla çentik boyu
azalmaktadır. talaş kaldırma sırasında oluşan talaşlanma da bu takımları güçsüz
kılmaktadır.

5. Elyaf takviyeli seramiklerde elyaf oryantasyonu nikel esaslı süperalaşımların

işlenmesinde takım performansını etkilemektedir. En iyi aşınma dayanımı is Parçası
malzemesi yan kenar yüzeyinden akarken elyaf eksenleri dik olduğunda elde edilmektedir.

6. Parçacık takviyeli seramiklerde SiC Parçacıkların ilave edilmesiyle kırılma tokluğu ve

sertlikle birlikte takımın aşınma dayanımı arttırılmaktadır. Diğer taraftan yoğunluk
düşmektedir.

7. Parçacık takviyeli seramiklerle düşük kesme hızlarında işlemelerde küçük yan kenar
aşınması ve krater aşınması elde edilmekte iken kesme hızının arttırılmasıyla aşınma

19
artmaktadır. Yan kenar aşınmasının oluşumunda abrasif aşınma mekanizması etkili olmakta
iken krater aşınmasının oluşumunda ise adhezyon ve difuzyon aşınma mekanizması etkili
olmaktadır. Dolayısıyla 100 m/dak’ dan daha küçük kesme hızlarının secimi doğru tercih
olacaktır.

8. Nitrit esaslı seramik takımlar 500 m/dak’ ya kadar olan kesme hızlarında
kullanılabilmektedirler. Nitrit esaslı seramik takımlarda plastik deformasyon ile birlikte
abrasif aşınma da oluşmaktadır.

9. SIALON seramik takımlarda oluşan çentik aşınması alümina esaslı seramiklere göre
daha azdır. Kesme ara yüzeyinde, işlenmiş yüzey ve kesici takım arasında is Parçası
malzemesi ve kesici takımdan aşınan Parçacıklar sebebiyle abrasyon aşınması
oluşmaktadır.

10. SIALON seramik takımlar nikel esaslı süperalaşımların kaba işleme operasyonları için
uygundur ve kesme hızı aralığı 120-300 m/dak’ dır. Bu takımlarla talaş kaldırma sırasında
soğutma sıvısı uygulamaları aşınma dayanımı ve takım ömrü performansını arttırmaktadır.

11. Nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde negatif acılı yuvarlak SIALON uçlar en iyi
secimdir.

12. Kare geometrili SIALON seramik takımlarda krater ve yan kenar aşınması, yuvarlak
uçlu seramiklerde ise yan kenar ve çentik aşınması oluşmaktadır.

13. Geleneksel soğutma sıvısı uygulama tekniklerinin yanı sıra yüksek basınçlarda
uygulanan soğutma teknikleri nikel esaslı süperalaşımların işlenmesinde seramik
takımların performansını arttırmaktadır. yüksek basınçlarda uygulanan soğutma
uygulamalarının bir önemli katkısı ise talaşın kırılmasını ve segmentli tip talaş oluşumunu
sağlamasıdır. Özellikle çentik oluşumu da engellenmektedir.

14. Kesici takım geometrisine bağlı olarak elde edilen yüzey pürüzlülük değerleri
acısından değerlendirildiğinde üçgen geometrili takımlar kare ve yuvarlak geometrili
takımlardan daha kotu yüzeyler oluşturmaktadırlar.

15. Titanyum alaşımının düşük termal iletkenliği nedeniyle kesme bölgesinde yüksek ısılar
oluşmakta ve bu ısının kontrolü oldukça buyuk sorunlar yaratmaktadır. Yağlama soğutma
oranını arttırmaktadır.

16. Yüksek ısı difuzyon aşınma mekanizmasını, düşük kesme hızları ise abrasyon aşınma
mekanizmasını doğurmaktadır. Adhezyon ise oluşan diğer bir aşınma mekanizmasıdır.
Termal ve mekanik yükler sonucu takımda talaşlanma oluşmaktadır.

17. Yan kenar yüzeyindeki sürtünerek aşınma takımın aşınma oranını belirlemektedir.

18. Seramik takımlarla titanyum alaşımlarının işlenmesinde görülen çentik aşınması

SIALON seramik takımlarda daha düz çentik yüzeyleri seklinde görülmektedir.

19. Kesme sıvısının kullanılması seramik takımlarla işlemede takım performansına ve

işlenebilirliğin geliştirilmesine katkı sağlamamaktadır.

20
20. Genel olarak tüm seramik kesici takım çeşitlerinin titanyum alaşımlarının işlenmesi
için uygun olmadığı söylenebilir.

KAYNAKÇA

1. T. ÜNAL, E AKORAL, SERTLEŞTİRİLMİŞ ALAŞIMLI MAKİNE ÇELİĞİNİN

SERAMİK KESİCİ TAKIMLARLA VE TAKIM ÖMRÜ DENKLEMİNİN
OLUŞTURULMASI, 2003, p. 2-10

2. A. M. MOTORCU, NİKEL ESASLI SÜPERALAŞIMLARIN VE TİTANYUM

ALAŞIMLARININ İŞLENEBİLİRLİĞİ, II.BÖLÜM: SERAMİK KESİCİ TAKIMLARIN
PERFORMANSLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ, 2005, p. 3-16

21
22
ÇİZELGELER

Çizelge 1. Deneylerde kullanılan kesici takımlar ve özellikleri

Kesici Takım Takım Numarası Kaplama Kompozisyonu Kesme Sıvısı

TP15 CNMG 120408-F2 Ti(C,N)+TiC+Al2O3+TiN Kuru
LX11 CNGA 120408 TiN Kuru

Çizelge 2. Tornalama işleminde kullanılan iş parçasının kimyasal bileşimi

İş Malzemesi C Mn Si P S Cr Ni Mo
0,61 0,93 0,28 0,01 0,03 0,51 0,52 0,36

Çizelge 3. Ç8660 çeliğinin TP15 kesici takım ile işlenmesinde kullanılan veriler, elde
edilen takım ömrü ve tahmini takım ömrü sonuçları

V f d T T'
X1 X2 X3 Yi Yi'
150 0,15 2,0 3,0 2,61
200 0,15 2,0 0,43 0,52
150 0,10 2,0 4,25 4,85
200 0,10 2,0 1,18 0,95
150 0,15 1,5 3,93 5,10
200 0,15 1,5 1,41 1,00
150 0,10 1,5 12,3 9,34
200 0,10 1,5 1,30 1,84

Çizelge 4. TP15 kesici takıma ait varyans analizi sonuçları

VK KT SD KO Fhesap Ftablo(%95) Ftablo(%99)

GA 40,853 3 13,617
252,19 2,93 4,57
Gİ 1,511 28 0,054
Toplam 42,364 31

Çizelge 5. TP15 kesici takıma ait regresyon analizi sonuçları

R 0,96 SD KT Fhesap Ftablo(%95) Ftablo(%99)

R2 0,93 Regresyon 3 1,2942
Ayarlı R Kare 0,88 Hata 4 0,0931 18,51 6,59 16,70

Standart Hata 0,15 Top 7 1,3874

23
Çizelge 6. TP15 kesici takıma ait X2 testi sonuçları

SD X2hesap X2tablo(%95) X2tablo(%99)

7 1,73 14,07 18,48

Çizelge 7. Ç8660 çeliğinin LX11 kesici takımla işlenmesinde kullanılan veriler, elde edilen
takım ömrü ve tahmini takım ömrü sonuçları

V f d T T'
200 0,10 2,0 21,56 19,70
250 0,10 2,0 10,45 11,82
200 0,15 2,0 12,68 11,30
250 0,15 2,0 6,26 6,78
200 0,10 1,5 11,33 13,47
250 0,10 1,5 9,10 7,73
200 0,15 1,5 8,20 8,08
250 0,15 1,5 4,63 4,64

Çizelge 8. LX11 kesici takıma ait varyans analizi sonuçları

VK KT SD KO Fhesap Ftablo(%95) Ftablo(%99)

GA 44,1644 3 14,7215
Gİ 0,38417 28 0,01372 1072,97 2,93 4,57

TOPLAM 44,54857 31

Çizelge 9. LX11 kesici takıma ait regrasyon analizi sonuçları

R 0,97 SD KT Fhesap Ftablo(%95) Ftablo(%99)

2
R 0,94 Regresyon 3 0,2690
Ayarlı R Kare 0,90 Hata 4 0,0155 23,06 6,59 16,70

Standart Hata 0,06 Toplam 7 0,2845

Çizelge 10. LX11 Kesici takıma ait X2 testi sonuçları

SD X2hesap X2tablo(%95) X2tablo(%99)

7 0,92 14,07 18,48

24
Çizelge 11. Aşınma tipleri yan kenar aşınması değerleri

Takım V=150 m/dak V=200 m/dak V=250 m/dak V=300 m/dak

malzemesi VB Aşınma Tipi VB Aşınma Tipi VB Aşınma Tipi VB Aşınma Tipi
mm mm mm mm

Sialon -Yan Kenar -Yan Kenar -Yan Kenar -Yan Kenar

seramik Aşınması Aşınması Aşınması Aşınması
KY2000 0.60 -Plastik 0,15 -Çentik 0,30 1,21 -Kenar
RNGN Deformasyon Aşınması Deformasyo
nu
Sialon -Yan Kenar -Yan Kenar -Yan Kenar -Yan Kenar
seramik Aşınması Aşınması Aşınması Aşınması
KY2100 0,28 -Çentik 0,26 -Adhezyon 0,26 -Krater 1,47 -Çentik
RNGN Aşınması -Yapışma Aşınması Aşınması
-Termal (BUE) -Adhezyon
Çatlaklar

Çizelge 12. Al2O3/TiB2/SiCw seramik takımların hacimsel içerik oranları ve mekaniksel

özellikleri

Takım Hacimsel İçerik % Bağıl Sertlik Bükülme Kırılma

Al2O3 TiB2 SiCw Yoğunluk (GPa) Dayanımı Tokluğu
(g/cm3) (MPa) (Mpa.m1/2)
ABW05 76 19 5 99.90 21.4 778 5.90
ABW10 72 18 10 99.84 21.6 750 7.60
ABW20 64 16 20 99.42 21.7 726 7.97
ABW30 56 14 30 98.93 22.0 670 8.42

Çizelge 13. Aşınma tipleri ve yan kenar aşınması değerleri

Takım V=150 m/dak V=200 m/dak V=250 m/dak V=300 m/dak

malzemesi VB Aşınma Tipi VB Aşınma Tipi VB Aşınma Tipi VB Aşınma Tipi
mm mm mm mm

Sialon -Yan Kenar -Yan Kenar -Yan Kenar -Yan Kenar

seramik Aşınması Aşınması Aşınması Aşınması
KY2000 0.13 -Plastik 0,28 -Çentik 0,69 1,82 -Kenar
RNGN Deformasyon Aşınması Deformasyo
nu
Sialon -Yan Kenar -Yan Kenar -Yan Kenar -Yan Kenar
seramik Aşınması Aşınması Aşınması Aşınması
KY2100 0,43 -Çentik 0,17 -Adhezyon 0,17 -Krater 1,21 -Çentik
RNGN Aşınması -Yapışma Aşınması Aşınması
-Termal (BUE) -Adhezyon
Çatlaklar

25
Çizelge 14. Farklı takım malzemeleri için aşınma oranları

Takım Kesm İlerleme Test Maksimum Maksimum Maksimum Çentik

Tipi e Miktarı, Süresi, At Yan Kenar Krater Krater Derinliğ,
Hızı, mm/dev sn mo Aşınma, Derinliği, Aşınması mm
m/dak sfer mm μm Oranı,
μm/dak
Sinterlen A 0.04 12 24 0
miş
Karbür (- 75 0.25 30
5i talaş N 0.04 10 20 0
açısı)
75 0.25 30 A 0.40 230 460 1.45
Beyaz 75 0.25 30 N 0.40 210 420 1.00
Seramik
75 0.25 20 A 0.28 161 483 0.80
75 0.25 20 N 0.40 150 450 0.92
35 0.16 30 A 0.12 65 130 0.40
Al2O3- 35 0.16 30 N 0.10 78 156 0.48
30ZrO2
75 0.25 5 A 0.20 150 1800 0.84
75 0.25 5 N 0.20 136 1632 1.20
Karma 75 0.25 5 A 0.20 165 1980 1.80
Seramik 75 0.25 5 N 0.20 192 2304 1.80
35 0.16 30 A 0.04 32 64 0.08
35 0.16 30 N 0.12 38 76 0.72
Sialon
75 0.25 30 A 0.20 350 700 1.20
75 0.25 30 N 0.20 57 114 0.80
Uzatılmış 75 0.25 30 A 0.20 58 116 0.80
Büyük
Pahlı 75 0.25 30 N 0.24 44 88 0.88
Sialon

26
27
ŞEKİLLER

Şekil 1. Ç86600 alaşımlı makine çeliğinin TP15 ve LX11 kesici takımlarla işlenmesinde
kesme hızına göre takım ömrü grafikleri a) f=0,15 mm/dev, d=2 mm b) f=0,1 mm/dev,
d=2,5 mm

Şekil 2. Ç8660 çeliğinin TP15 kesici takımla işlenmesinden sonra çekilmiş takım
yüzeyinde meydana gelen değişiklikleri gösteren SEM fotoğrafları a) V=150 m/dak, f=0,1
mm/dev, d=2 mm, b)V=200 m/dak, f=0,1 mm/dev, d=2 mm

28
Şekil 3. Ç8660 çeliğinin LX11 kesici takımla işlenmesinden sonra çekilmiş takım
yüzeyinde meydana gelen aşınmaları gösteren SEM fotoğrafları a) V=250 m/dak, f=0,10
mm/dev, d=2 mm b) V=250 m/dak, f=0,15 mm/dev, d=2,5 mm

Şekil 4. Al2O3 takım Inconel 718' in işlenmesinde kesme hızının kesme sıcaklığı üzerindeki
etkisi

29
Şekil 5. Havacılık alaşımlarının yüksek sıcaklık dayanımları

Şekil 6. Inconel 718’in 500 m/dak kesme hızı, 1 mm kesme derinliği ve 0.1 mm/dev
ilerleme hızında ilerlemesi sonucunda seramik kesici takım üzerinde olu'an çentik a'ınması
ve takım üzerine yapılmış Inconel 718 malzeme SEM görüntüsü, a) Kesici takım tala'
yüzeyi SEM görüntüsü, b)Yapışmış Inconel 718 malzeme görüntüsü

30
Şekil 7. Sialon esaslı seramik takımla V=150 m/dak ve V=300 m/dak işlemede uç tipine
bağlı olarak aşınma tipleri ve talaş tipleri

Şekil 8. Inconel 718 nikel esaslı süperalaşımının farklı TiB2 ve SiCw içerik oranına sahip
Al2O3/TiB2/SiCw seramik takımlarla i'lenmesinde yan kenar aşınmaları (Deney şartları;
V=100 m/dak, ap=0.3 mm ve f=0.15 mm/dev)

31
Şekil 9. Al2O3+SiCw elyaf takviyeli seramik takımla V=150 m/dak ve V=300 m/dak
işlemede uç tipine bağlı olarak aşınma ve talaş tipleri

Şekil 10. 0.1 mm/dev ilerleme miktarında parçacık takviyeli alümina seramik takımlarla
bitirme yüzeyi işlemede kaydedilen takım ömürleri

32
Şekil 11. Inconel 718’in i'lenmesinden sonra oluşan yan kenar ve burun aşınması. a) 300
m/dak kesme hızında ve 0.2 mm/dev ilerleme miktarında 20.3 MPa basınçta soğutma
uygulaması ile, (b) 270 m/dak kesme hızında ve 0.2 mm/dev ilerleme miktarında
geleneksel soğutma uygulaması ile

Şekil 12. Inconel 718 süperalaşımının d=0.35 mm, f=0.1 mm/dev ve V=500 dev/dak’da
işlenmesinde her pasoda oluşan Ra yüzey pürüzlülüğü, C= Geleneksel, M=Modifiye
edilmiş

Şekil 13. Farklı tipte seramik kenar hazırlıkları ile tavsiye edilen uygulamalar

33
Şekil 14. Titanyum ve çeliğin işlenmesinde oluşan ısının dağılımı

34