1.

Süt endüstrisinde oluşan

atıksu ve kaynakları ;
Sütün üretim aşamasında proseslerin temizliği ve bakımı için
su kullanılması kaçınılmazdır. Buda atıksu oluşumunda büyük
etken oluşturmaktadır. Süt ve süt ürünleri fabrikalarında;
 Süt alım işlemlerinde kullanılan tank ve güğümlerin yıkanması
 Tüm boruların,pompaların,proses ekipmanlarının,dolum
makinelerinin yıkanması
 Elverişsiz ya da eski ekipman kullanımı nedeniyle
oluşabilecek sızıntılar,patlaklar,taşmalar
 İstenmeyen yan ürünlerin deşarjı
 Doldurma ve paketleme ekipmanlarının arızası veya
paketlerin düşmesi ya da başka bir nedenle
bozulması,kırılması sonucu ürün kaybı
 Mekanik ekipmanlardan kaynaklanan yağlar
 Fabrikanın genel temizliği
 Evsel nitelikli atıksular
 Ayrıca…
Süt ürünlerinin yapıldığı proseslerden
kaynaklanan atıksularda mevcuttur. Bunlar;
 Peynir yapım prosesinden kaynaklanan
peynir altı atıksuyu,
 Yoğurt üretim prosesinden yoğurt altı
atıksuyu,
 Kaşar peyniri üretim prosesinden peynir altı
atıksuyu oluşmaktadır. Aşağıdaki tabloda
proseslerden oluşan atıksular gösterilmiştir.
2.Süt Endüstrisinden Oluşan
Atıksuların Genel Özellikleri
 Yüksek organik kirlilik içerir.
 Yüksek Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) ve
Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) değerine
sahiptirler.
 Arıtılmadan deşarj edilmeleri alıcı sularda
büyük bir kirliliğe ve kanalizasyona
deşarj edildiğinde de kirlilik
yükünün artmasına neden
olmaktadır.
 Bu atıksular organik yükü
yüksek ve asidik karakterdedir.
 Kesikli üretim sonucunda oluşurlar ve
biyolojik arıtım öncesi yüksek alkalinite
ihtiyacı gösterirler.

 Özellikle üretim prosesi çıkış sularında ön

arıtım olarak kullanılması önemli miktarda
organik madde giderimi sağlamakta ve kalan
organik madde ile birlikte ardışık nütrient
giderimi için uygun atıksu üretmektedir.

 Yüksek yağ-gres içeriği bulunmaktadır.

Su kullanımı ve atıksu oluşumu
1. Tesiste su kullanımı

 Tesisin ihtiyacı olan su iki kuyudan sağlanmaktadır.

 Bu kuyulardan 300m3/gün su çekilmektedir ve bu

çekilen su tesisin su ihtiyacını karşılamaktadır.
Gerekli analizler yapılmış ve sadece sertlik değeri
yüksek çıkmıştır. 38 Fr sertliğindeki su 1Fr sertliğine
tandem su yumuşatma sistemiyle düşürülmektedir.

 Ayrıca 150 m3 lük acil durumlar için bir depo

mevcuttur.
Atıksu oluşumu

 Tesis içinde proseslerden kaynaklanan

atıksu, evsel nitelikli atıksular, soğutma
suları, proses temizleme suları
oluşmaktadır.
3.Süt Endüstrisine Ait Debi ve
Kirletici Parametreler
 Q = 300m3/gün olan sipariş isteğine göre
çalışan bir süt endüstrisidir.
 KOİ= 5000mg/L
 BOİ=3500mg/L
 Yağ – Gres=400mg/L
 AKM=500mg/L
 pH=6.64
 Q=300m3/gün =12.5 m3/saat=12.5
m3/saat =3.47x10-3 m3/s
4.Süt Endüstrisinin Anaerobik
Arıtıma Uygunluğunun
Belirlenmesi
 Bir sistemde Aerobik arıtım olabilmesi
için 1000mg/L BOİ değerinden az
olması istenmektedir.
 Tesisin bu değerine baktığımızda
aerobik arıtım için olan sınır değerin
yaklaşık 3 katıdır.
 Bu yüzden aerobik arıtım yerine
anaerobik arıtım daha uygundur.
 Bununla beraber endüstriyel bir tesis
olmasından dolayı mevsimsel hatta bazı
zamanlarda günlük olarak debi salınımları
meydana gelmektedir.
 Bu salınımlara anaerobik reaktörler daha
dayanıklıdır.
 Tesis çalışmadığı ve arıtma tesisine atıksu
gitmediği zamanlarda anaerobik olarak
tasarlanan tesiste herhangi bir sorun
yaşanmamakta ve tekrar çalıştırıldığında
eski verimine ulaşabilmektedir
5.Reaktör Tipi ve Sistem Seçimi

 Arıtma sistemimiz ;

 Atıksu girişi  Dengeleme Havuzu

(Çökeltme-yağ tutucu-nötralizasyon) Tek
kademeli Anaerobik Arıtım  deşarj (KOSKİ
Atıksu kanalı)
Dengeleme Havuzu:

 Sisteme gelen atıksu debisi kesikli

olacağından ve evsel-yıkama sularının da
karıştırılarak sabit bir konsantrasyon
sağlanması amaçlanmıştır.
 Ayrıca yağ-gres miktarını azaltmak amacıyla
dengeleme havuzunda yağ kapanı
kullanılacaktır. pH değeri 6.64 uygun
değerdedir.(6.5-8.5)
 Bu yüzden nötralizasyona gerek
duyulmamaktadır, fakat ani pH değişimlerini
kontrol altına alıp müdahale etmek için gerekli
nötralizasyon düzeneği kurulacaktır.
 Havuz 5x5x3m olacak şekilde tasarlanmıştır.
Anaerobik Reaktör:

 Arıtım reaktörü olarak havasız çamur yataklı

reaktör(HÇYR) düşünülmüştür. Bu sistemde dolgu
malzemesi kullanılmaması ilk yatırım maliyetini
düşürmektedir.
 Ayrıca bu reaktör kısa sürede daha fazla atıksuyu
yüksek verimde arıtabilmektedir. Tıkanma gibi
problemleri yoktur.
 Aşırı yüklere karşı dirençli olup biyokütle kaybı gibi
sorunları bulunmamaktadır.
 Bu reaktörde yüksek verimde gaz üretimi
sağlanmaktadır.
 Yapılan araştırmalarda görüldüğü üzere süt
endüstrisinde genel olarak bu tip reaktör
seçilmektedir.
6.Boyutlandırma ve Çizim

 Yapılan dengeleme havuzunda %20

KOİ ve %50 AKM giderildiği
düşünülmüştür. Buradan reaktöre giren ;
 KOİ=5000-(5000x0.2)=4000mg/L
 AKM=500-(500x0.5)=250mg/L olarak
hesaplanmıştır.
 Anaerobik arıtım sonucu oluşan arıtılmış
su KOSKİ atıksu kanalına deşarj
edilecektir. KOSKİ kanalına deşarj
edilecek atıksuyun deşarj standartları;
 KOİ=1000mg/L
 AKM=400mg/L
 Yağ-gres=200mg/L
 pH=6-9 arasında olması istenmektedir.
 Tek kademeli olarak yapılacak reaktörde
verim 35 0 C’de %80 olarak
düşünülmüştür.
 35 0 C için Kmax(gün-1)=6.67
 Ks(mg/L) = 164 olarak verilmektedir.
 % 80 verimde = 4000-(4000x0.8)
=800mg/L KOİ deşarj edilecektir.
 S = 3200 mg/L
 MLVSS = X = 12000 mg/L
RH=76 kg KOİ/ m3-gün
Giderilen organik yük:
Q x Giderilen KOİ = 3,47 x 10-3 m3/s x 86400 s/gün
x (4000-800) mg/L x 10-6/10-3
= 960 kg / gün
Reaktör Hacmi:

= 960/76 = 13 m3
 Reaktör yüksekliği 3 m olarak alındı
( İ. Öztürk ss: 268 Tb: 8-25)

D= 2,4 m olark bulunmuştur.

 Üretilen metan miktarı:

 35 0 C’de 1 gr KOİ den 0.395 L metan

üretilmektedir.
960kg/gün x 1000 gr/kg x 0.395L =
379200L metan üretilmektedir.
Tasarlanan anaerobik reaktörün çizimi ekte
verilmiştir.