WIKA AT KULTURA

Ni

Prospero R. Covar

Blg. 4

Kayarian ng Salita

Ang pantig katagag at salita ay inuuri ayon sa kung, ito ay 1) nagsasarili, o (2)

nangangailangan ng tulong gaya ng; pag-uulit, pagkakaroon ng panlap, o kaya’y

tinatambalan

ng ibang salita.

May mga salitang binubuo ng isang pantig lamang, halimbawa: si, kay, sag atbp.

Mayroon ding kataga, halirnbawa: ako, ikaw, siya. Hindi malinaw ang kaibahan ng
pantig at

kataga karaniwan ay hindi tumatanggap ng panlapi o dili kaya’y inuulit. Sa ganang

kanila,

ang mga ito’y nakatayong nagsasarili.

Maraming salita ang ating wika na hinahango sa salitang-ugat. Halimbawa, ang

bahay

ay salitang-ugat. Maaari itong ulitin gaya ng bahay-bahay. Puwede rin itong lagyan
ng

unlapi gaya ng maybahay, at maaari ring itong tambalan ng ibang salita para
magkaroon ng

bagong

kahulugan, gaya ng bahay-dalanginan.

Sa aking palagay, nakasalalay ang pagiging malikhain ng Pilipino sa paraan ng

pagbubuo ng iba’t ibang kayarian ag salita gaya ng: pag-uulit, pagtatambal, at

paglalagay

ng panlapi, i.e., unlapi, gitlapi, at hulapi.

Sa aking klase kamakailan, pinag-aralan namin ang pagbabanghay ng salitang

bahay
ayon sa iba’t ibang kayarian. Ganito ang naging kinalabasan: taong may kinalaman
sa

banghay ng bahay -- maybahay, kapitbahay, ibinabahay, atbp.; gusali -- bahay-

kubo,

ba-hay-na-bato, sinaunang-bahay, atbp.; gamit ng bahay -- bahay-pamahalaan,

bahay-paaralan, bahay-aliwan, atbp.; lugar – bahayan, pinagbahayang, kabahayan,

pinagbahayan, kabahayan, atbp.; at marami pang iba’t ibang kahulugan ang

maaaring

hanguin sa salitang--ugat na bahay.

Kung sa wika ay nababanaag natin ang pagiging malikhain ng Pilipino, ganito rin
ang

ating pagiging malikhain sa ibang larangan o paglinang ng iba’t ibang bahagi ng

ating

ang-araw-araw na buhay.