1

TARTIŞMA

Günlük yaşamımızda küçük gruplarla tartışma ortamı çoğunlukla

kendiliğinden ortaya çıkar. Ancak bu tür tartışmaların bireyin üzerindeki
etkisini kontrol etmek ve bir sonuca bağlamak oldukça güçtür. Bu nedenle
tartışma bir öğretim yöntemi olarak kullanılırken, belli hedeflere
ulaşılmasını sağlayacak biçimde planlı ve programlı bir şekilde yürütülmesi
gerekir.

TARTIŞMA NEDİR?
Tartışma iki veya daha fazla kişinin belli bir konuda düşüncelerini
sergileme yoluyla fikir alışverişinde bulunmalarıdır.

DERLEYEN♣ MURAT BAYHAN, 1999

 2

Tartışma Yönteminin Aşamaları

1. Tartışma Probleminin Seçimi: Tartışma problemi seçilirken
katılımcıların ilgi ve tutumları ile konuyla ilgili ön bilgileri göz
önünde bulundurulmalıdır. Konu katılımcılar için ilgi çekici olmalı
ve tartışmaya karşı güdülenmelidir. Bunun yanısıra problem
cümlesinin açık olması, konuyu tam olarak belirtmesi, konuyu
sınırlayabilmesi gerekir. Problem cümlesi soru yada düz cümle
olarak ifade edilebilir. Ancak soru cümlesi katılımcıların ilgisini
çekmede ve onları araştırma yapmaya teşvik etmede daha
etkilidir.

2. Tartışmayı Yönlendirecek Soruların Belirlenmesi:

Tartışma yönteminde eğiticiler katılımcıları sorularla
yönlendirmezse tartışmadan elde edilen sonuçlar hedefler
doğrultusunda olmayabilir, konu dağılabilir. Bu nedenle eğiticinin
tartışmayı yönlendirecek açılış, gelişme ve kapanış bölümüyle
ilgili anahtar soruları önceden hazırlaması gerekir.

3. Araç ve Tekniklerin Belirlenmesi: Tartışma sürecinde bir

çok öğretim araç ve tekniklerinden yararlanılabilir. Bu amaçla
tartışmadan önce probleme uygun dramatazisyonlar yapılabilir,
sergiler ve yakın çevre gezilebilir, yazılı materyaller okunabilir,
radyo dinlenebilir ve film izlenebilir. Bu tür etkinlikler
katılımcılarda ortak yaşantı oluşmasını sağlar ve tartışmaya
katılımı sağlar.

4. Tartışmanın Yapılacağı Fiziksel Ortamın Düzenlenmesi:

Tartışmanın yapılacağı fiziksel ortam ve katılımcı sayısı
tartışmanın niteliğini etkiler. Çok kalabalık gruplarda tartışmalar
bazı katılımcıların tartışma dışında kalmasını sağlar.

DERLEYEN♣ MURAT BAYHAN, 1999

 3

Tartışma ortamında sağlıklı iletişim kurulmasında,

katılımcıların birbirlerini görmeleri önemli rol oynar. Bu nedenle
katılımcıların, daire yada yarım ay biçiminde oturmasının
sağlanması gerekir.

5. Değerlendirme: Tartışma sonunda, tartışma eğitici ya da

katılımcılar tarafından değerlendirilmeli ve sonucu özetlenmelidir.

DERLEYEN♣ MURAT BAYHAN, 1999

 4

BEYİN FIRTINASI

Yetişkinler genellikle belli bir konuya ilişkin görüşlerini

hata yapma kaygısıyla rahatlıkla açıklayamazlar. Fikirlerini

kendi kendilerine çok fazla irdeledikleri için ya konuşmayı tercih

ederler yada bilindik görüşler ortaya atarlar.

Yetişkin eğitiminde kursiyerlerin etkin katılımını sağlamak,

yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmek ve bazı sorunlara yeni

çözüm yolları bulmak için BEYİN FIRTINASI tekniği

kullanılabilir.

BEYİN FIRTINASI NEDİR?

DERLEYEN♣ MURAT BAYHAN, 1999

 5

Beyin Fırtınası, birden fazla kişinin bir araya gelerek bir

konuyla ilgili fikirlerini tartışmaksızın açıklayarak, birbirleriyle

fikir alışverişinde bulundukları, bireyin yaratıcı düşünme gücünü

geliştiren bir öğretim tekniğidir.

BEYİN FIRTINASI NASIL UYGULANIR?

Beyin fırtınası tekniği uygulanırken aşağıdaki etkinliklere

yer verilmesi gerekir;

1. Katılımcılara önce fikir üretecekleri bir konu verilir.

Örneğin “Bir kursta öğrendiğiniz bilgileri çevrenizdeki

kişilere nasıl ulaştıracaksınız?”

2. Katılımcıların her birine bu konudaki görüşleri sorulur.

Katılımcının görüşü üzerinde hiçbir yorum yapılmadan

tahtaya ya da büyük bir kağıda yazılır.

Bu aşamada aşağıdaki temel ilkelere uyulmalıdır;

• ÖNCE DÜŞÜN-SONRA TARTIŞ: Beyin fırtınası

sürecinde katılımcının fikirlerini sınamadan, mantık

süzgecinden geçirip elemeden olduğu gibi söylemesi

gerekir. Katılımcı konuyla ilgili tüm düşüncelerini

rahatlıkla söyleyebilmeli, yanlış yapmaktan

DERLEYEN♣ MURAT BAYHAN, 1999

 6

korkmamalıdır. Tekniğin bu özelliği katılımcıya

duyurulmalıdır.

• FARKLI FİKİRLER İYİDİR: Katılımcıların alışılmışın

dışında, gerçekçi görülmeyen fikirlerine de değer

verilmelidir. Saçma gelen bir fikrin, geliştirildiği zaman

en iyisi olabileceği unutulmamalıdır.

• NİCELİK ÖNEMLİDİR: Konuyla ilgili ne kadar çok

sayıda fikir üretilirse, o kadar iyidir. Çok sayıdaki fikir

arasından en iyisini seçmek daha kolaydır.

• FİKİRLERİ BİRLEŞTİR VE GELİŞTİR: Katılımcıların

gelen fikirleri geliştirmeleri, farklı fikirleri birleştirmeleri

teşvik edilmelidir.

3. Katılımcıların fikirleri listelendikten sonra , ortaya

atılan

tüm fikirler katılımcılarla birlikte tek tek

değerlendirilmelidir. Değerlendirme sırasında benzer

olan fikirler birleştirilir. Açık olmayan fikirler sahibine

açıklattırılır. Katılımcılarla birlikte en iyi olan fikirler

seçilir ve uygulamaya koyulur.

BEYİN FIRTINASI NE ZAMAN YAPILABİLİR?

Beyin fırtınası tekniği;

DERLEYEN♣ MURAT BAYHAN, 1999

 7

• Bir probleme çözüm yolu bulmak ve çözüm yollarından

en iyisini seçmek için. Örneğin; Gecekondulaşmayı

önlemek için ne yapabiliriz?

• Katılımcıların bildikleri bir konuda konuşturmak ve

sahip oldukları bilgilerin doğruluğunu ya da yanlışlığını

farkettirmek için.

DERLEYEN♣ MURAT BAYHAN, 1999

 8

ALTI DÜŞÜNCE ŞAPKASI

ALTI DÜŞÜNCE ŞAPKASI YÖNTEMİ NEDİR?

Belli bir konuyu görüşmek, bir problemi çözmek yada bir konuda
karara varmanın gerektiği toplantılarda, toplantıya katılanlar genellikle
daldan dala atlamakta, herkes konuya farklı açıdan yaklaşmaktadır. Bu da
çok fazla zaman kaybına ve sonuçların ortaya çıkmasında güçlüklere
neden olur.
Altı Düşünce Şapkası Yöntemi, düşünce ve önerilerin belirli bir düzen
içinde sunulması ve sistematikleştirilmesi için kullanılan bir yöntemdir.
“Şapkalar” düşüncelerin ayrıştırılması için kullanılan bir semboldür.
Şapkaların rengi değiştikçe, rengin simgelediği düşüncelerin belirli bir
düzen içinde sırasıyla aktarılması beklenir.

ALTI DÜŞÜNCE ŞAPKASI YÖNTEMİ NASIL UYGULANIR?

Katılımcılara üzerinde görüşme yapacakları konu verilir. Tüm
katılımcıların konuya yaklaşırken aynı şapkayı giymeleri yani konuya aynı
şekilde yaklaşmaları istenir. Şapkaların renkleri aşağıda verilen düşünme
yaklaşımlarını simgelemektedir.

DERLEYEN♣ MURAT BAYHAN, 1999

 9

BEYAZ ŞAPKA:
♣Net bilgileri içerir (Tarafsız Şapka)
♣ Görüşülen konu ile ilgili net bilgiler, sayılar, araştırmalar,

kanıtlanmış veriler ortaya konur.

♣ Hangi bilgilere sahibiz?

♣ Hangi bilgiler eksik?

♣ İhtiyacımız olan bilgiyi nasıl elde ederiz?

KIRMIZI ŞAPKA:

♣ Duygular bu şapkada hesaba katılır. (Duygusal, Kişisel

Şapka)

♣ Görüşülen konu ile ilgili olarak, kişilere hiçbir dayanağı

olmadan hislerini söyleme şansı verilir.

♣ Bu olay, durum, öneri, sorun vb. hakkında neler

hissediyorum?

SİYAH ŞAPKA:

♣ Tehlikelerle alakalı olan şapkadır. (Kötümser şapka, tedbir

şapkası)

♣ Konunun riskleri, gelecekte doğurabileceği problemler,

eleştiriler ortaya çıkarılır.

♣ Bu önerinin bize zararları neler olabilir?

SARI ŞAPKA:

♣ Avantajların ortaya konduğu şapkadır.(İyimser

şapka,yararlar şapkası)

DERLEYEN♣ MURAT BAYHAN, 1999

 10

♣O işin avantajları ortaya konulur. Getirileri gözönüne

alınır.

♣ Bu olayın bize sağlayacağı çıkarlar(yararlar) neler

olabilir?

YEŞİL ŞAPKA:

♣ Yaratıcılıkla ilgili şapkadır. (Yenilikçi, üretken,

alternatifler şapkası)

♣ Konu ile ilgili alternatifler nelerdir?

♣ Yaratıcılık ön planda tutulur ve toplantıya katılanların

yaratıcı olmaları teşvik edilir.

♣ Önemli olan fikrin saçma olup olmadığı değil; orijinal,

yeni, üretken olmasıdır.

♣ Bu konudaki değişik önerilerimiz neler olabilir?

MAVİ ŞAPKA:

♣ Sonuçların ortaya konduğu şapkadır. (Serinkanlı durum

analizi, kontrol Şapkası.)

♣ Düşünce sistemleştirilir. Toplantının sonuçları ortaya

çıkarılır ve özetlenir.

♣ Ne oldu? (geçmiş)

♣ Ne oluyor? (şimdi)

♣ Sonra neler olmalı? (gelecek)

DERLEYEN♣ MURAT BAYHAN, 1999

 11

Katılımcılar şapkaların tümünü belirli bir düzen

içerisinde takarak düşünce ve önerilerini sırayla

aktarırlar ve böylece toplantı hedefe ulaşır.

DERLEYEN♣ MURAT BAYHAN, 1999