Kendi̇ni̇ Kabul

1
KENDİNİ KABUL
BÖLÜM l
GİRİŞ
Çevre olanaklarının ve sosyal yapının değişmesi, bireylerin sağlıklı bir kişilik
geliştirmesini engellerken, çevresine uyum sağlamasını da güçleştirmektedir.
Son yıllarda bilim ve teknolojide çok hızlı gelişmeler meydana gelmiştir. Bu
gelişmeler, kentleşme, aile yapısı ve kavramındaki değişmeleri de beraberinde getirmiştir.
Bunun yanında ekonomik şartların değişmesi, iş yapısının farklılaşması, mesafelerin
kısalması böylece de insanların birbirlerine yaklaşmaları sonucu sosyo-kültürel etkileşim
artmıştır.. 1
İnsanların, yaşam ve sağlık koşullarının eskiye kıyasla gittikçe iyileşmesi, insanın
ömrünü artırarak hızlı bir nüfus artışına neden olurken, özellikle az gelişmiş ülkelerde
sınırlı çevre olanaklarını paylaşmada güvensizlik artmıştır. Diğer yandan aşırı kalabalığın
sinir bozucu etkisi ile doğanın kirlenmesinin insanın beden ve ruh sağlığı üzerindeki
olumsuz etkileri önemli boyutlara ulaşmış bulunmaktadır. 2
Değişmelerin bu kadar yoğun ve hızlı olduğu günümüzde, insanlar hem kendilerine
hem de çevrelerine karşı gittikçe yabancılaşmaktadır. İnsanların çevrelerini ve kendilerini
tanımaları, kendilerini en üst düzeye çıkarmaları ve kabul etmeleri sağlıklı olmanın
ölçütlerinden sayılmaktadır.
1
H. Tan, Psikolojik Yardım İlişkileri, (Milli Eğitim Yayınevi, İstanbul, 1992), s.3
2
E. Geçtan, Çağdaş Yaşam ve Normaldışı Davranışlar, (Maya Matbaacılık Yayıncılık Ltd. Şti., Ankara, 1981), ss.194-210
2
Her insanın hayatta bir amacı ve bu amaca ulaştığında da bunun kendisine
getireceği mutluluğun beklentisi vardır. İnsanın yaşamındaki amaçlara ve beraberinde
de mutluluklara ulaşabilmesi için sağlıklı olmak zorundadır. Sağlığın genel tanımı “
kişinin bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam iyilik hali” dir. Görüldüğü gibi, sağlık
sadece kişinin beden yapısının iyi olması demek değildir. Aynı zamanda hem ruhsal
hem de sosyal yönden dengede olmalıdır. Çünkü kişi bu üç bölümün birleşmesiyle oluşan
bir bütündür ve bunları birbirinden ayrı düşünmek olanaksızdır. O halde kişinin tam
sağlıklı olması için beden sağlığının yanı sıra ruh sağlığının da yerinde olması
gerekmektedir. 3
Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre Ruh Sağlığı; kişinin kendisi ve çevresi ile
uyum içinde olmasıdır. 4 Uyumlu bir kimsenin de her şeyden önce kendisiyle barışık
olması önemli bir gerçektir. Kişinin kendi gereksinimleri ile çevresi arasında ahenkli
ilişkiler kurması ve bunu sürdürmesi ancak kendini kabul etmesi ile mümkün olur. 5
Görüldüğü gibi, iyi bir ruh sağlığının genel ölçütleri arasında,
kendini kabul etme önemli bir yere sahiptir. Bundan yola çıkarak, bireylerin sağlıklı bir
ruh yapılarına sahip olmaları için, kendilerini oldukları gibi kabul etmeleri gerekmektedir.
Türkçe kaynaklarda, benliğe saygı, öz değer, öz kabul gibi kavramlarla aynı
anlamda kullanılan kendini kabul, yabancı kaynaklarda ise kişinin kendisini takdir
etmesi, benimsemesi anlamında kullanılmaktadır.
3
N. Güripek, Yetiştirme Yurtları ve Sosyo-Ekonomik Düzeyi Düşük Aile Yanında Kalan Onyedi Yaş Grubu Gençlerin
Kendini Kabul Düzeylerinin Saptanması., (Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi., Ankara, 1993), s.1
4
A. Ankay, İnsan ve Eğitim, (Gazi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası, Ankara, 1990), s.95
5
F. Önen, Kişinin Kendini Kabulü İle Başkalarını Kabulü Arasındaki İlişki.,(Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1989), s.1
3
İnsancı yaklaşıma göre; kendini kabul edebilme, kendi potansiyelini
gerçekleştirme, başkalarıyla yakın ilişki kurabilme ve yaşamı anlamlı bulma sağlıklı
olmanın işaretidir. Sağlığa götüren koşullar kişinin temel ihtiyaçlarının doyumu,
bağımsızlığının engellenmemesi iken, kişinin kendi tabiatını inkar eder biçimde yaşaması,
kendi davranışlarının sorumluluğunu taşımada ve kendi benliğini yaşamada yetersiz
olması, ruh sağlığının bozulmasına yol açan etmenlerdir. 6
Ruh Sağlığı ölçütlerinden sayılan kendini kabul, kişinin suçluluk, yetersizlik,
beğenme ya da övünme duygularına kapılmadan kendini bütün olumlu ve olumsuz
yönleriyle kabul etmesidir. 7
Maslow’ a göre, sağlıklı kişi gerçeği tam ve doğru olarak algılama gücüne sahiptir.
Bu özelliğin doğal sonucu, kişinin bütün eksikliklerini, kusurlarını, hatalarını görebilmesi
ve bunları kişiliğinin
bir parçası saymasıdır. Kendini kabul, hatalarından dolayı aşırı derecede suçluluk
duymamak, gereksiz yere günah korkusu içinde yaşamamak, kendinden utanmamak
demektir. 8
Maslow, kendini kabul eden bireylerin, insan doğasını çok fazla sorgulamaksızın
kabul ettiklerini belirtmektedir. 9 Kendini kabul eden insanlar, bütün olumlu ve olumsuz
özelliklerini, yeterli ve yetersiz yönlerini, kişiliğinin bir parçası saymakta ve
benimsemektedirler.
6
Y. Kılıççı, Okulda Ruh Sağlığı, (Şafak Matbaacılık, Ankara, 1992), s.4
7
M. Enç, Ruhbilim Terimleri Sözlüğü, (Karatepe Yayınları, Ankara, 1990), s.118
8
A. H. Maslow, Motivation And Personality, (New York: Harper and Raw Pub., 1970),
ss.155-157
9
A. E. İşmen, Duygusal İstismarın Liseli Gençlerin Kendini Kabul Düzeyine Etkisi, (Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1993), s.55
4
Bireyin kendini kabul etmesi ancak kendini tanıması, olumlu-olumsuz
yönlerinin farkına varması ve kendine saygı duyması ile mümkün olmaktadır. Yani
bireyin gerçek benliği ile ideal benliği arasındaki farkın en az düzeye indirgenmesi,
kendini kabul etmesi anlamına gelmektedir. 1 0
Kendini kabul, benlik konusunda içten ve gerçekçi bir görüşe dayanmaktadır.
Kendini kabul eden bir kişi mükemmel bir insan olmadığının bilincindedir. Kendini
kınamaksızın kusurlarını ve sınırlılıklarını bilir. Mükemmel olmayışından, zayıflığından
ve tutarsızlıklarından utanmaz ve suçluluk duymaz. Diğer insanları da niteliklerinden
dolayı eleştirmez. Başkalarının kendisinden daha yetenekli, daha aklı başında daha
soğukkanlı olduklarını bildiği
halde, ne onları eleştirmeye çalışır, ne de bir aşağılık duygusuna
kapılır. Kendisinde olmayanı varmış gibi göstermek ya da kendinde olanı yokmuş gibi
göstermek gereksinmesini duymaz. Kendi gereksinmelerini ve çabalarını, kendi olanak
ve yetenekleri çerçevesinde kabullenir. Böyle bir kişi, kendi kişisel hayatının boyutları
içinde rahat, işleri oluruna bırakan, kendini olduğu gibi görüp kabul edebilen ve
başkalarını da doğru değerlendirebilen bir insan olabilir. 1 1
Kendini kabulde önemli olan, kişinin hiç değişmemesi değildir.
Önemli olan, kendisinde olumlu bir takım değişiklikler yapabilmesi için varolan
özelliklerini kabul etmesidir. Bunun için de güçlü ve olumlu özelliklerinin yanısıra,
zayıf ve olumsuz özelliklerini de tanımalı ve bu özelliklerini geliştirme yoluna gitmelidir.
10
A. Güllü, Grupla Psikolojik Danışmanın Ortaöğretim Öğrencilerinin Kendini Kabul Düzeyine Etkisi, (Gazi Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1995), s.1
11
A. T. Jersild, Çocuk Psikolojisi, Çeviren: Gülseren Günçe, 3.Baskı, (Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, Ankara,
1980), s.198
5
Coopersmith’e göre; kendini kabul kavramı,kendine saygı (self-esteem) ve kendine
güven (self-confidance) gibi diğer iki kavramla bilikte, kişinin kendi benliğine karşı
geliştirdiği, olumlu bir tutumu ifade etmektedir. Ama kendini kabul de diğer ikisine kıyasla
daha kapsamlı, daha olgun ve hatta çok daha iddiasız bir benlik algısı söz konusudur.
Çünkü kendine saygıda kişinin kendini beğenmesi ve önemsemesi, kendine güvende
kişinin kendini güçlü ve yeterli bulması gibi olumlu ama tek yönlü tutumlar ön
planda iken, kendini kabulde kişinin güçlü ve güçsüz yanlarını tanıması ve onların bir
bileşimini yapması önemlidir. Bir başka deyişle kendini kabul ile kişinin kendi
içindeki tutarsızlıklarını ve sınırlılıklarını gözden uzak tutmadan, güçlü ve değerli
yönlerini keşfetmesi ve bunlarla çeşitli yaşam sorunlarını kendine özgü bir biçimde
çözebilmeye yönelik olan daha gerçekçi bir öz saygı ve daha gerçekçi bir öz güven ile
birlikte ifade edilmektedir. Böylece kendine saygı ile kendine güven, kendini kabulün çok
önemli boyutları olmaktadır. Ama bunlar kendini kabul için gerekli fakat yeterli
değildir. 1 2
Kendini kabulle ilgili gerek yurt içinde, gerekse yurt dışında çeşitli kavramlar
verilmiştir. Kendine saygı ya da benlik saygısı, kendine güven ve kendini gerçekleştirme
bu kavramların başında gelmektedir. Fakat kendini gerçekleştirme diğerlerinden farklı
olarak, kendini kabulün bir üst boyutu olarak görülmektedir.
Benlik, bireyin ne olduğu, ne olmak istediği ve çevresince nasıl tanındığı
konusundaki bilinçliliğidir. 1 3 Kişiyi o kişi yapan, başkalarından ayıran duygu, tutum ve
12
S.A. Coopersmith, The Antecedents of Self-Esteem, San Francisco:Cole and Freeman. Co.,1967. Akt: Yadigar Kılıççı, Kendini
Kabul Envanteri Genç, Yetişkin ve Ergen Formları Uygulama Klavuzu, (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitimde
Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı, Ankara, 1988), ss.1-2
13
Enç, a.g.e., s.25
6
davranışların tümünün örgütlenmiş bütünlüğünü anlatır. Kişinin kendini nasıl görüp,
nasıl
değer biçtiğini gösterir. 1 4
Benlik, kişiye özgü ve orjinaldir. Benliğe ait her öğe olumlu ya da olumsuz bir
değere sahiptir. Olumlu değer ifade eden bir benlik öğesi, geliştirici yaşantıya açık
olumsuz değerli olanlar ise, eleştirici yaşantıya kapalıdır. Bunlardan birine önem
verilirse, yetenekle ilgili başarı yükselirken; o yetenekle ilgili başarısızlık ise benlik
saygısını düşürmektedir. Benlik kavramının ve benlik imgesinin beğenilip beğenilmemesi
benlik saygısını oluşturur. Kişinin kendisini değerlendirmesi sonucu ulaştığı benlik,
benlik kavramını onaylamasından doğan benlik saygısı, bireyin kendini kabullenmesi ve
özüne güvenmesini sağlayan olumlu bir ruh halidir. 1 5
Benlik saygısı, kendin olduğundan aşağı ya da olduğundan üstün görmeksizin
kendinden memnun olma durumudur. Kendini değerli, olumlu beğenilmeye ve sevilmeye
değer bulmaktır. Kendini olduğu gibi, gördüğü gibi kabullenmeyi, özüne güvenmeyi
sağlayan olumlu bir ruh halidir. 1 6 Üst düzeyde koşulsuz olarak kendine saygı
gösteren kimseler, tüm davranışlarını ve tutumlarını takdir etmemekle beraber, kendisini
takdir eder. 1 7
14
A. Yörükoğlu, Gençlik Çağı, (Özgür Yayın Dağıtım, Ankara, 1993), s.101
15
K. Ersanlı, Benliğin Gelişimi ve Görevleri, (Eser Ofset, Samsun, 1996), s.6
16
Yörükoğlu, a.g.e., s.101
17
R. N. Jones, Danışma Psikolojisi Kuramları, Çevirenler: Füsun Akkoyun ve Diğerleri, (72 TDFO Ltd. Şti. , Ankara, 1995), s.33
17
7
Kendini gerçekleştirme, kendini kabule göre daha geniş ve daha kapsamlı bir
kavramdır. Kendini gerçekleştirme kavramı ilk kez Maslow tarafından kullanılmıştır.
Maslow, insanın değerli, kendine özgü ve iyiye yönelik bir “özben” e sahip olduğuna
inanmaktadır. Maslow’a göre; fizyolojik, güvenlik, sevme-sevilme, bir gruba ait olma,
statü kazanma gibi temel gereksinimleri karşılanan insan sonunda kendisi olabilecektir,
yani kendini gerçekleştirebilecektir. 1 8
Kendini gerçekleştirmekte olan birey daha yeterli bir kişiliğe sahiptir; daha
verimlidir. Kim olduğunu gerçekçi bir gözle algıladığı gibi kim, olabileceği hakkında
daha tutarlı bir görüşe sahiptir. Kendini gerçekleştirmekte olan birey, hem kendisi ve hem
de başkaları hakkında iyi düşüncelere sahiptir; insan değerlerine saygı duyar; onları
benimser ve geliştirir. Kendine saygı duyar ve kendini olduğu gibi kabul eder; duygularını
açığa vurmaktan kaçınmaz. Kendini gerçekleştirmekte olan birey değişmeye ve yeni
yaşantılara açıktır. 1 9
Kendini gerçekleştirme ile kişiliğin bütünüyle gelişimi ve kişiliğin tüm yönlerinin uyum
içerisinde olması vurgulanmaktadır. 2 0 Maslow kendini gerçekleştirmiş insanın bir takım
özelliklere sahip olduğunu belirtmektedir. Bu özellikleri;
Gerçeği çok iyi algılama,
Kendini, başkalarını ve doğayı giderek daha çok kabullenme,
Spontanlık, yakınlık ve doğallıkta giderek artış,
Probleme odaklaşmakta artış,
18
Y. Özden, Eğitimde Dönüşüm, (Pegem Özel Eğitim ve Hizmetleri, Ankara, 1998), s.98
19
M. Kepçeoğlu, Psikolojik Danışma ve Rehberlik, 6. Baskı, (Kadıoğlu Matbaası, Ankara, 1992), s.16
20
Özden, a.g.e., s.98
20
8
Mahremiyet arzusunda ve uzaklaşma isteğinde artış,
Bağımsızlıkta artış ve kültürleşmeye karşı direnç,
Büyük ölçüde takdir etme,
İnsan cinsi ile özdeşleşmede artış,
Daha derin, daha belirgin kişilerarası ilişkiler,
Daha demokratik karakter yapısı,
Yaratıcılıkta önemli derecede artış,
Etik değerleri ayırtetmede üstün bir yetenek,
Daha sık doruk yaşantılar, 2 1 diye sınıflandırmıştır.
Problem
Bu araştırmada; Özel Yetenek Sınavı Sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
öğrencilerle, Öğrenci Yerleştirme Sınavı Sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
öğrencilerin kendini kabul düzeyleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.
Alt Problemler
1- Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi
kazanan öğrencilerle, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
öğrencilerin kendini kabul düzeyleri arasında anlamlı bir fark var mıdır ?
21
Jones, a.g.e., s.31
9
2- Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerle,
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan kız ve erkek
öğrencilerin, kendini kabul düzeyleri arasında anlamlı bir fark var mıdır ?
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin,
annelerinin eğitim düzeyi bakımından, kendini kabulleri arasında anlamlı bir fark var
mıdır ?
babalarının eğitim düzeyi bakımından, kendini kabulleri arasında anlamlı bir fark var
mıdır ?
yaşamlarının büyük çoğunluğunun geçtiği yerleşim yeri bakımından, kendini kabul
düzeyleri arasında anlamlı bir fark var mıdır ?
Denenceler
1-Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin kendini
kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
öğrencilerin, kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.

10
2-a) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan kız öğrencilerin
kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
kız öğrencilerin kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.
b) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan erkek öğrencilerin
kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
erkek öğrencilerin kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.
3- a) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri okur-
yazar olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre
üniversiteyi kazanan ve anneleri okur-yazar olan öğrencilerin, kendini kabul düzeyinden
daha yüksektir.
b)Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri ilkokul-
ortaokul mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı
sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri ilkokul-ortaokul mezunu olan
c)Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri lise
mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına
göre üniversiteyi kazanan ve anneleri lise mezunu olan öğrencilerin, kendini kabul
düzeyinden daha yüksektir.

11
d)Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri üniversite
göre üniversiteyi kazanan ve anneleri üniversite mezunu olan öğrencilerin, kendini kabul
4- a) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları okur-
yazar olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre
üniversiteyi kazanan ve babaları okur-yazar olan öğrencilerin, kendini kabul düzeyinden
daha yüksektir.
b) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları ilkokul-
ortaokul mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı
sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları ilkokul-ortaokul mezunu olan
c) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları lise
göre üniversiteyi kazanan ve babaları lise mezunu olan öğrencilerin, kendini kabul
d) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları
üniversite mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı
12
sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları üniversite mezunu olan öğrencilerin,
kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.
5- a) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve yaşamlarının
büyük çoğunluğu köy ve kasabada geçen öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve yaşamlarının büyük
çoğunluğu köy ve kasabada geçen öğrencilerin, kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.
b) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve yaşamlarının
büyük çoğunluğu ilçede geçen öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme
Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve yaşamlarının büyük çoğunluğu ilçede
geçen öğrencilerin, kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.
c) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve yaşamlarının
büyük çoğunluğu şehirde geçen öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme
Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve yaşamlarının büyük çoğunluğu şehirde
geçen öğrencilerin, kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.
d) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve yaşamlarının
büyük çoğunluğu büyük şehirde geçen öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve yaşamlarının büyük
çoğunluğu büyük şehirde geçen öğrencilerin, kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.
Sayıltılar
13
1- Kendini Kabul Envanteri’nin öğrencilerin kendini kabul düzeyini ölçtüğü
varsayılmaktadır.
2- Kendini Kabul Envanteri’ndeki soruları öğrenciler içtenlikle
cevaplandırmışlardır.
Sınırlılıklar
1-Araştırma; Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören, Tarih
Bölümü, Matematik Bölümü, İngilizce Bölümü, Rehberlik ve Psikolojik Danışma Bölümü,
Güzel Sanatlar ve Resim Eğitimi Bölümü ile Beden Eğitimi ve Spor Bölümü öğrencileriyle
sınırlıdır.
2- Kendini kabul düzeyi, Kendini Kabul Envanteri’ndeki maddeler ile sınırlıdır.
Araştırmanın Amacı ve Önemi
Kendini kabul ruh sağlığının önemli bir boyutu olarak kabul edilmektedir. Bireyin
kişiliğinin oturmaya başladığı üniversite yıllarında kendini kabullenmesi, çevresini
kabullenmesi ve çevresi tarafından da kabullenilmesi çok önemlidir. Çünkü yetişkinlik
yıllarındaki ruh sağlığının ana hatları bu dönemde şekillenmektedir. Bundan yola çıkarak,
üniversitenin farklı bölümlerde eğitim gören öğrencilerin, kendini kabul düzeylerinin
incelenmesi amaçlanmıştır.
Araştırmada, üniversiteye Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre giren öğrencilerle,
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre giren öğrencilerin, çeşitli değişkenler
açısından, kendini kabul düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır.

14
Tanımlar
Kendini Kabul: Kişinin suçluluk, yetersizlik, beğenme ya da övünme duygularına
kapılmadan kendini bütün olumlu ve olumsuz yönleriyle kabul etmesidir. 2 2
Ruh Sağlığı: Kişinin kendisiyle ve çevresiyle uyum içinde olmasıdır. 2 3
Benlik Saygısı: Bir insanın kendi benlik kavramını, benlik imgelerini beğenmesi,
benimsemesi, onaylaması; insanların kendisinden hoşnut olması, kendini olumlu, değerli ve
sevilmeye değer bulması. 2 4
Benlik İmajı: Kişinin dış görünüş, karakter ve kişilik gibi bütün yönleri üzerine
edindiği ve gerçeğe uygun olması gerekmeyen karmaşık benlik inancıdır. 2 5
Kendini Kontrol: Daha önemli bir ereğe ulaşabilmek için kişinin tepisel
davranışlarını ya da başka amaçlara yönelme eğilimini denetleyip kısıtlamasıdır. 2 6
Kendini Gerçekleştirme: Organizmanın kendi kapasitesi yönünde gelişmesi, devam
etmesi, zenginleşmesi ve üretmesi için doğuştan gelen aktif sürece verilen addır. 2 7
BÖLÜM 2
İLGİLİ YAYIN VE ARAŞTIRMALAR
Bu bölümde, gerek yurt içinde, gerekse yurt dışında, kendini kabul ve kendini kabul
konusuyla yakından ilişkili olarak yapılan araştırmalara yer verilmiştir.
22
Enç, a.g.e., s.118
2323
Ankay, a.g.e., s.95
24
B.Onur, Gelişim Psikolojisi, 2. Baskı, (Verso Yayıncılık, Ankara, 1991), s. 234
2425
Enç, a.g.e., s. 120
26
Aynı, s. 118
2527
Jones, a.g.e., s.18
26
27
15
Kendini Kabulle İlgili Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar
Tulu (1987), araştırmasında üniversite gençleri için geliştirilen “Kendini Kabul
Envanteri” nin, lise öğrencileri için uyarlanması çalışmasını yapmıştır. Araştırma Ankara
Çankaya Lisesi’nde, Lise 1, 2 ve 3. sınıflardan rastgele seçilen 448 öğrenci ile
yürütülmüştür. İlk olarak envanterin orijinal formu alınarak uzman kanısına başvurulmuş ve
uzman kanısının sonuçlarına göre envanterin (L) formunun son şekli oluşturulmuştur. Daha
sonra envanter Çankaya Lisesi’nden bir grup öğrenciye testin tekrarı yöntemiyle
uygulanmış, güvenilirlik katsayıları toplam ve her sınıf düzeyi için ayrı ayrı
hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, envanterin lise düzeyinde kendini kabulü
ölçmede güvenilir olduğu görülmüştür. 2 8
İslam (1987), Huzurevinde yaşayan 36 yaşlı üzerinde yaptığı deneysel çalışmasında,
bireysel psikolojik danışmanın yaşlılarda kendini kabulü ne ölçüde etkilediğini
araştırmıştır. Araştırma sonucuna göre, bireysel psikolojik danışma yardımı alan yaşlıların
kendini kabul düzeylerinin yükseldiği görülmüştür. 2 9
Güneysu ve Bilir (1988), Kılıçcı’nın 1981’de geliştirdiği Kendini Kabul Envanteri ve
Kuzgun’un 1972’de geliştirdiği “Anne-Baba Tutum Envanteri” ni kullanarak yaptıkları
araştırmalarında; üniversite öğrencilerinin kendini kabul düzeyini, algılanan ana-baba
28
T. Temüge, Kendini Kabul Envanterinin Lise Öğrencilerine Uyarlanması., ( Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1987)
29
A.Ş.,İslam, Bireysel Psikolojik Danışmanın Yaşlılarda Kendini Kabule Etkisi.,(Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1987)
30
S.Güneysu, Ş.Bilir, “Üniversite Öğrencilerinin Kendini Kabul Düzeyine Algılanan Anne-Baba Tutumlarının Etkisi”, Psikoloji
Dergisi, (c:6, n:22, 1988), ss.127-133
31
Önen, a.g.e., 1989
16
tutumlarının cinsiyet, kardeş sayısı, aile yapısı, anne ve babanın öğrenim düzeyi ve
gençlerin büyüdüğü çevredeki farklılıklar gibi değişkenlerin etkilediği ortaya çıkmıştır. 3 0
Önen (1989), 40 kız, 21 erkek olmak üzere toplam 61, Eğitimde Psikolojik Hizmetler
Bölümü öğrencisi üzerinde yaptığı araştırmada, bireyin kendini kabulü ile başkalarını
kabulü arasındaki ilişki ve bu ilişkide başkaları tarafından uyumlu ve popüler olma ile
kendini kabul derecesi incelenmiştir. Araştırma sonucunda, kendini kabul ile uyum ve
popülerlik anlamlı çıkmıştır. Kızların kendini kabul düzeyi erkeklere göre daha yüksek
çıkmıştır. 3 1
Erkan (1990), Ankara’da farklı okullardan 301 ortopedik özürlü çocuk üzerinde
yaptığı araştırmasında, bu çocukların kendini kabul düzeylerini incelemiştir. Araştırmada,
ortopedik özürlü çocuklarla, özürlü olmayan çocuklar, cinsiyet yönünden, özür durumu
yönünden, bireysel nitelikleri yönünden, anne-baba davranışları yönünden incelenmiştir.
Kendini kabul düzeyini ölçmek için “Kendini Kabul Envanteri Lise Formu” ve bağımsız
değişkeni ölçmek için “Kişisel Bilgi Anketi” uygulanmıştır. Araştırma sonucuna göre;
ortopedik özürlüler ile kontrol grubundaki çocukların kendini kabul düzeyleri arasında bir
fark olmadığı ortaya çıkmıştır. 3 2
30
31
32
G. Erkan, Ortopedik Özürlü Çocukların Kendini Kabul Düzeyi Üzerine Bir Araştırma.,
Sakatları Koruma Milli Koordinasyonu., İstanbul, 1990
17
Kandemir (1991), araştırmasında gençlerin kendini kabul düzeyi ve bu düzeyin,
sosyo-ekonomik durum, cinsiyet, kardeş sayısı, doğum sırası, aile yapısı, anne ve babanın
öğrenim düzeyi gibi etkenlerden etkilenip etkilenmediğini incelemiştir. Araştırmaya 60 kız,
60 erkek olmak üzere toplam 120 genç katılmıştır. Araştırmaya katılanlar, Ankara’nın alt,
orta ve üst sosyo-ekonomik semtlerindeki liselerde öğrenim gören gençlerden oluşmaktadır.
Araştırma sonucuna göre, sosyo-ekonomik düzey ile gencin kendini kabul düzeyi arasındaki
fark anlamlı çıkmıştır. Sosyo-ekonomik düzey yüksel-dikçe kendini kabul düzeyi de
artmaktadır. Kendini kabul ile cinsiyet arasında fark görülmezken, kardeş sayısı, doğum
sırası, aile yapısı ile anne-babanın öğrenim düzeyinin gencin kendini kabulü üzerinde
önemli olmadığı ortaya çıkmıştır. 3 3
Gökçekan (1992), araştırmasında Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fatih Eğitim
Fakültesi’nde öğrenim gören öğrencilerin kendini kabul düzeylerini; cinsiyet, başarı
düzeyi, okunulan bölüm ve anabilim dalı gibi değişkenler açısından incelemiştir. Araştırma
250 öğrenci ile yürütülmüştür ve araştırma sonucuna göre; kız öğrencilerin %73.29’ unun,
erkek öğrencilerin %65.25’ inin, toplam 250 öğrenciden %66’ sının kendini kabul düzeyleri
yüksek çıkmıştır. Araştırmaya göre kız öğrencilerin kendini kabul düzeyi, erkek öğrencilere
göre daha yüksek çıkmıştır. Çok başarılı olan öğrencilerin başarılı ve başarısız olan
öğrencilere göre kendini kabul düzeyleri daha yüksek çıkmıştır. Okunulan bölüm ve
anabilim dallarına göre, Eğitim Bilimleri Eğitimi öğrencilerinin kendini kabul düzeyleri,
3333
F. Kandemir, Farklı Sosyo-Ekonomik Düzeydeki Onyedi Yaş Grubu Gençlerin Kendini Kabul Düzeylerini Etkileyen Bazı
Faktörler Üzerine Bir Araştırma.,(Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara,
1991)
18
diğer bölümlerde okuyan öğrencilere göre daha yüksek çıkmıştır. Okunulan sınıf
düzeyinin ise kendini kabul üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığı görülmüştür. 3 4
Ergin (1993), araştırmasında intihar girişimi olan ergenlik dönemi gençlerinin
kendini kabul ve depresyon düzeylerini belirlemek ve intihar girişimi olan gençlerle
karşılaştırarak, aralarındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır.
Araştırmaya Ankara Üniversitesi Psikiyatrik Kriz Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde
tedavi almakta olan 50 kişi ve intihar girişimi olanların demografik özelliklerini karşılayan
50 kişi olmak üzere toplam 100 kişi katılmıştır. Araştırma sonucuna göre, intihar girişimi
olan gençlerin, intihar girişimi olmayanlara oranla,kendini kabullerinin düşük, depresyon
düzeylerinin ise yüksek olduğu bulunmuştur. Kızların erkeklere göre daha fazla intihar
girişiminde bulunduğu ortaya çıkmıştır. 3 5
İşmen (1993), bu araştırma ile duygusal istismara uğrayan liseli gençlerin kendini
kabul düzeyleri incelenmiştir. Araştırma İstanbul’da çeşitli liselerde öğrenim gören Lise 1,
2 ve 3. sınıflarda öğrenim gören 210 kız, 181 erkek olmak üzere toplam 392 öğrenci ile
yürütülmüştür. Araştırmada ergenlerde algılanan duygusal istismar ile ergenlerin kendini
kabul seviyesi arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma sonucunda ergenlerin algıladıkları
duygusal istismar seviyesinin azalmasıyla, kendini kabul seviyelerinde anlamlı bir artış
görülmüştür. Algılanan duygusal istismar ve sağlıklı toplam kendini kabul yönünden kız ve
erkek öğrenciler arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. Algılanan duygusal
34
N. Gökçakan, Karadeniz Teknik Üniversitesi Öğrencilerinin Kendini Kabul Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre
İncelenmesi., (K.T.Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon, 1992)
3535
G.N.Ergin, İntihar Girişimi Olan ve Olmayan Ergenlerin Kendini Kabul ve Depresyon Düzeylerinin Karşılaştırılması.
(Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1993)
19
istismarın yaşa bağlı olarak değişmediği tespit edilmiştir. Tek çocukların algıladıkları
duygusal istismar, 2,3,4 ve daha fazla kardeşe sahip çocuklardan daha yüksek
düzeyde olduğu bulunmuştur. Annesi çalışmayıp, iş aramayan ergenlerin algıladıkları
duygusal istismarın, annesi çalışan ergenlerin algıladıkları duygusal istismardan daha
yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. Gelir düzeyi düşük ergenlerin kendini kabul seviyeleri
gelir düzeyi yüksek olan ergenlere göre daha düşük çıkmıştır. 3 6
Güripek (1993), araştırmada 17 yaş grubu gençlerin kendini kabul düzeyleri çeşitli
değişkenler açısından incelenmiştir. Kendini kabul düzeyi; Sosyo-ekonomik düzeyi düşük
aile yanında kalanların, kardeş sayısı, doğum sırası, aile yapısı, kurum bakımında olanların
ise, kurumda kalış süresi, kuruma alınış nedeni, kardeş durumları, anne-baba durumları ve
ziyaretçisinin olup-olmadığından ne derece etkilendiği bakımlarından incelenmiştir.
Araştırmaya Ankara’daki yetiştirme yurtlarında ve düşük sosyo-ekonomik düzeydeki
ailelerin yanında kalan 17 yaş grubu gençlerinden toplam 150 genç katılmıştır. Yapılan
analiz sonucunda, yetiştirme yurdunda kalan gençler ile sosyo-ekonomik düzeyi düşük aile
yanında kalan gençlerin kendini kabul düzeyi arasındaki fark önemli çıkmıştır. Sosyo-
ekonomik düzeyi düşük de olsa gençlerin ailesinin yanında kalması, kendini kabul düzeyini
yükseltmektedir. Kurumda kalış süresi, kuruma alınış nedeni, kardeş durumu, anne-baba
durumu, ziyaretçi durumu, kardeş sırası ve aile yapısının gencin kendini kabulü üzerinde
önemli bir etki yaratmadığı saptanmıştır. Ancak kendini kabul düzeyine kardeş sayısının
önemli etkide bulunduğu ortaya çıkmıştır. 3 7
3636
İşmen, a.g.e., 1993
3737
Güripek, a.g.e., 1993
20
Süleymanoğlu (1994), 238 kız,173 erkek olmak üzere toplam 411 üniversite
öğrencisinin katıldığı bu araştırma ile Psikolojik Danışma ve Rehberlik Eğitimi’nin
öğrencilerin kendini kabul düzeyine olan etkisi incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre;
Psikolojik Danışma ve Rehberlik eğitimi alan ve almayan öğrencilerin kendini kabul
düzeyleri arasında bir fark bulunamamıştır. Psikolojik Danışma ve Rehberlik bilim
dallarında öğrenim gören farklı cinsiyetlerdeki öğrencilerin, 1. Sınıfta kendini kabul düzeyi
arasındaki fark 4. Sınıfta anlamlı bulunamamıştır. 3 8
Gençdoğan (1994), Depresyon ile kendini kabul arasındaki ilişkiyi araştırdığı
araştırmasında, Atatürk Üniversitesi’nin değişik bölümlerinde öğrenim gören 191 kız, 324
erkek toplam 515 üniversite 2. Sınıf öğrencisi denek olarak alınmıştır. Araştırma sonucuna
göre, depresyon düzeyi ile kendini kabul düzeyleri arasında olumsuz yönde anlamlı bir
ilişkinin olduğu ortaya çıkmıştır. Cinsiyet ile depresyon arasındaki ilişkide ise kızların
erkeklere göre daha fazla depressif özellikler taşıdıkları görülmüştür. Cinsiyet ile kendini
kabul arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. 3 9
Özkan (1994), yapmış olduğu doktora çalışmasında, güdümlü ve güdümsüz grupla
psikolojik danışmanın, öz saygı ve kendini kabul değerleri üzerindeki etkisini incelemiştir.
Araştırma 18-25 yaşları arasında 10’ar kişilik iki grup halinde toplam 20 denekten
38
B.Süleymanoğlu, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Eğitiminin Kendini Kabul Düzeyine Etkisi., (Gazi Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1994)
3939
B.Gençdoğan, “Depresyon ile Kendini Kabul Arasındaki İlişkiler”, 1.Eğitim Bilimleri Kongresi., (Çukurova Üniversitesi
Basımevi, c:2, Adana, 1994), ss.634-643
40
M. Özkan, Güdümlü ve Güdümsüz Grupla Psikolojik Danışmanın Özsaygı ve Kendini Kabul Düzeyleri Üzerindeki Etkisi.,
(Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, 1994)
21
oluşmuştur. 10 oturumdan oluşan bu araştırma ile grupla psikolojik danışmanın öz saygı
ve kendini kabul düzeylerini etkileyip-etkilemediği ayrıca cinsiyet ve sosyo-ekonomik
durumun kendini kabul ile öz saygı düzeyleri üzerinde rolünün bulunup bulunmadığını
incelemiştir. Araştırma sonuçları aşağıdaki gibi çıkmıştır;
1- Güdümlü ve güdümsüz grupla psikolojik danışma oturumlarına katılan deneklerin
öz-saygı ve kendini kabul değerleri olumlu yönde artış göstermiştir.
2- Güdümsüz grupla psikolojik oturumlarına katılan deneklerin öz-saygı ve kendini
kabul değerleri, güdümlü grupla psikolojik danışma oturumlarına katılan deneklere göre
daha etkili olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.
3- Cinsiyete göre kız ve erkekler arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. 4 0
Güllü (1995), Ankara İskilip Lisesi’nden gönüllü olarak seçilen öğrencilerle yapılan
araştırmada, Grupla Psikolojik Danışma’nın öğrencilerin kendini kabullerini artırıp
artırmadığı incelenmiştir. Bu araştırma ile, Grupla Psikolojik Danışma’nın okullardaki
gerekliliği vurgulanmak istenmiştir. 15 oturum süren Grupla Psikolojik Danışma sonunda
öğrenci ve bireylerin kendilerini tanımalarında, kendilerini kabul etmelerinde ve bu
değişkenlere bağlı davranışlarında olumlu gelişmeler, sosyal ilişkilerinde ve okul
başarılarında anlamlı artışlar olduğu görülmüştür. 4 1
Yazar (1996), 273 erkek, 289 kız olmak üzere toplam 562 üniversite öğrencisi
üzerinde yapmış olduğu araştırmasında, kendini kabul düzeyi yüksek ve düşük olan
üniversite öğrencilerinin, içten ve dıştan denetimli olmaları ile kendini ayarlama
becerilerini karşılıklı olarak incelemiştir. Öğrencilerin kendini kabul düzeyini belirlemede
40
41
Güllü, a.g.e., 1995
22
Kılıçcı (1985) tarafından geliştirilen “Kendini Kabul Envanteri”, denetim odağı
algılamalarını belirlemede,Rotter tarafından geliştirilen ve Aşkın (1981) tarafından
Türkiye’ye uyarlanan “Denetim Odağı Ölçeği” ile, kendini ayarlama becerisini ölçmede,
Snyder tarafından geliştirilen ve Bacanlı (1990), tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Kendini
Ayarlama Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; kendini kabul ile cinsiyet
arasındaki ilişki anlamlı olup, sınıf düzeyi, öğretim türü ve bölümler arasında ise anlamlı
bir ilişki çıkmamıştır. Denetim odağı algılaması ile cinsiyet arasında erkekler lehine
anlamlı, öğretim türü ile arasında 1.Öğretim öğrencileri lehine anlamlı, bölüm türü ile
arasında yetenek alanı öğrencileri lehine anlamlı ve sınıf düzeyi ile arasında anlamsız bir
ilişki vardır. Kendini ayarlama becerisi ile cinsiyet arasında erkeklerin lehine, bölümler
arasında yetenek alanı öğrencilerinin lehine anlamlı bir ilişki vardır. Kendini ayarlama
becerisi ile sınıf düzeyi ve öğretim türü arasındaki ilişki ise anlamsızdır. 4 2
Karahan (1996), araştırmasında devlet liseleri ve dengi okullarına devam eden
öğrencilerin, kendini kabul düzeylerini çeşitli değişkenler açısından incelemiştir.
Araştırma, Samsun'’un merkez liselerinde öğrenim gören Lise 1, Lise 2 ve Lise 3
sınıflarından 386 erkek, 397 kız olmak üzere toplam 783 öğrenci ile yürütülmüştür.
Araştırma sonucuna göre, cinsiyet,sınıf düzeyi ve anne-babanın hayatta oluşu ya da
olmayışı bakımından kendini kabul düzeyleri arasında önemli bir fark bulunmamıştır. Okul
türü, anne tutumu, baba tutumu, ailenin aylık geliri, ailedeki çocuk sayısı, annenin öğrenim
düzeyi, babanın öğrenim düzeyi, anne mesleği, baba mesleği, sosyo-kültürel faaliyetlere
42
O.Z.Yazar, Kendini Kabul Düzeyi Düşük ve Yüksek Olan Üniversite Öğrencilerinin Denetim Odağı Algılamaları İle
Kendini Ayarlama Becerileri Arasındaki İlişki.,(Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Samsun, 1996)
23
katılma-katılmama ve okul hayatı boyunca derslerde gösterdiği genel başarı düzeyini
algılama biçimleri bakımından ise kendini kabul düzeyleri arasında önemli farklılıklar
bulunmuştur. 4 3
Karaduman (1997), Ankara Fen Lisesi öğrencilerinin kendini kabul düzeylerini
incelediği araştırmasında, cinsiyet, sınıf düzeyi, sosyo-ekonomik düzey, anne ve babanın
eğitim düzeyi değişkenlerini öğrencilerin kendini kabullerinde kullanmıştır. Araştırma
grubu 43 kız, 169 erkek olmak üzere toplam 212 kişiden oluşmuştur. Araştırma bulgularına
göre; Ankara Fen Lisesi öğrencilerinin büyük çoğunluğunun kendini kabul düzeylerinin
ortanın üstü ve yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Öğrencilerin kendini kabul
düzeylerinde cinsiyet, sınıf düzeyi, sosyo-ekonomik düzey ve anne-babanın eğitim düzeyi
değişkenlerinin anlamlı bir farklılık oluşturmadığı ortaya çıkmıştır. Ancak öğrencilerin
sınıf düzeyi ile cinsiyetlerinin kendini kabul düzeyleri üzerinde etkisi anlamlı
bulunmuştur. 4 4
Yurt içinde yapılan araştırmaların incelenmesi sonucunda, kendini kabul konusunda
farklı gruplar üzerinde, farklı değişkenler ele alınarak çeşitli araştırmalar yapıldığı
görülmüştür.
43
F. Karahan, Lise ve Dengi Okul Öğrencilerinin Kendini Kabul Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Bakımından İncelenmesi.,
(Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Samsun, 1996)
44
B.D.Karaduman, Ankara Fen Lisesi Öğrencilerinin Kendini Kabul Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi.,
(Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1997)
24
Kendini Kabulle İlgili Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar
Ford (1985), zenci öğrenciler üzerine yaptığı araştırmasında, benlik kavramı ile
okul ortamının algılanması arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Araştırmayı ortaokula devam
eden 53 erkek, 45 kız toplam 98 öğrenci ile yapmıştır. Ayrıca araştırmasında, benlik
kavramının kendini kabul, kendine saygı gibi farklı boyutlarında, cinsiyete göre farklılık
olup olmadığını da araştırmıştır. Araştırmanın sonucuna göre, benlik kavramının diğer
boyutlarında, kız ve erkek öğrenciler arasındaki fark anlamlı bulunmamıştır. Erkekler,
kendini kabul, kendine güven ve kendini savunma bakımından yüksek puan alırken,
kızların sosyal güven puanının yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca kendini kabul düzeyi
yüksek deneklerin, okula karşı daha olumlu duygular besledikleri görülmüştür. 4 5
Morgan ve Kafer (1985), bu araştırmada Avusturalyalı çocuklarda, kendini kabulle
arkadaşlık beklentisi arasındaki ilişki incelenmiştir. 8-13 yaş arası, 116 erkek ve 92 kız
çocuğundan oluşan örnekleme, “Pierre-Harris Çocuklar İçin Benlik Kavramı Ölçeği” ve
“Resim Sırası Testi” uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, çocuğun kendini kabul
etmesi ile arkadaşlarını anlama ve kabul etmenin gelişmesi arasındaki ilişki anlamlı
çıkmıştır. 4 6
C. Sherrill, B. Gench ve arkadaşları (1990), araştırmalarını, 26
erkek, 27 kız görme özürlü atlet üzerinde yapmışlardır. Erkekler 17-38

45
D.S.Ford, “Self-Concept and Perception of School Atmosphere Among Urban Junior High School Students”, Journal of Negro
Education, (v:54, n:1, 1985), ss.82-88
4646
R.L.Morgan and N.F.Kafer, “The Relationship Between Understanding of Self and Others in Children’s Friendships”, The
Journal of Psychology, (v:119, n:6, 1985), ss.521-525
47
C.Sherrill,B.Gench and Others, “Self-Actualization of Elite Blind Athletes: An Exploratory Study”, Journal of Visual
Impairment, Blindness, (v:84, n:2, 1990), ss.55-60
25
yaş arası, kızlar ise 17-29 yaş arası ve hepsi de uluslar arası yarışmalara katılmışlardır.
Araştırmanın amacı, seçkin kör atletlerin kendini gerçekleştirme düzeyini ortaya
koymaktır. Araştırma sırasında kör atletlerin gören atletlerle de karşılaştırılması yapılmış
ve kör nüfusun psiko-sosyal işlevselliği hakkındaki sınırlı bilgilerinde artırılması
amaçlanmıştır. Araştırma sonucunda, kör atletlerin kendini gerçekleştirme düzeyleri, kör
olmayan atletlerle aynı çıkmıştır. Her iki sporcu grubu da, çeşitli alanlarda test
normlarının altında puanlar almışlardır. Ancak kendini gerçekleştirme ve kendini kabul
düzeyleri de ortalamanın üstünde puanlar almıştır. 4 7
Long (1986), 19 ile 65 yaş arası, 89’u çalışan, 52’si danışan, 57’si aile içi şiddete
maruz kalan kadın ve 83’ü kollej öğrencisi olmak üzere, toplam 281 kadın arasında yaptığı
araştırmasında, erkeklik ile benlik saygısı ve kendini kabul arasındaki ilişki incelenmiştir.
Araştırmaya katılanlara kişisel bilgi formları ile birlikte, “Kendini Ayarlama Envanteri”,
Bem’in “Cinsiyet Rolü Envanteri” ve “Rotter İçsel-Dışsal Denetim Odağı Envanteri”
skalası verildi. Değişkenler, erkeklik, kadınlık, eğitim, mevki ve denetim odağının, benlik
saygısı ve kendini kabul ile arasındaki ilişki ve farklılıkları ortaya çıkarmak için
kullanıldı. Erkeklik, çalışanlar haricinde, tüm gruplarda
kendini kabulün en iyi belirleyicisi olarak bulunmuştur. Ayrıca erkekliğin yine tüm
gruplarda, benlik saygısının da en iyi belirleyicisi olduğu görülmüştür. Kadınlık ise, genel
olarak tüm gruplarda, ilişkinin anlamsız olduğunu göstermiştir. 4 8
Omizo ve Omizo (1987), 5 ile 9 yaş arası, 34 kız ve 26 erkek çocuk üzerinde
yaptıkları araştırmasında, boşanmış anne babaların, ilkokul çağındaki çocukların benlik
47
48
V. O. Long, “Relationship of Masculinity to Self-Esteem and Self-Acceptance in Femele Professionals, College Students,
Clients and Victims of Domestic Violence”, Journal of Consulting and Clinical Psychology, (v:54, n:3, 1986), ss.323-327
26
kavramını, kendini kabulünü ve grupla psikolojik danışmanın, ailelerin çocuklarına karşı
tutumlarına etkisini ölçmüşlerdir. Deney grubundaki aileler, yüksek bir güven ve kendini
kabul başarısı göstermiş ve bunların çocukları da, kontrol grubundaki ailelerin
çocuklarından daha çok kendini kabul etme başarısı göstermiştir. Deney grubundaki
ailelerin, çocukları ile olan etkileşimleri artmış ve bu ailelerin çocuklarına karşı olan
tutumu değişmiştir. 4 9
Johnson ve Johnson (1991), araştırmasını 12-18 yaş arasında 10 erkek, 4 kadın
üzerinde yapmıştır. Araştırmaya katılan 14 kişinin, dört tanesi zenci ve 10 tanesi beyazdır
ve lQ seviyeleri 89-139 arasındadır.
Araştırma, doğuştan kör olan adölesan dönemi gençlerin kendini kabul düzeylerini
yükseltmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın sonucuna göre, kendini algılama, kendine
güvenme, aile ilişkileri ve bağımsız yaşayabilme konularında yapılan grupla psikolojik
danışma ile, grup üyelerinin kendini kabullerinde, içsellik ve körlüğe karşı tutumlarında
kayda değer bir iyileşme olduğu görülmüştür. 5 0
Altmaier, Leary ve arkadaşlarının (1979), 40 erkek, 72 kız, toplam 112 psikoloji
bölümü hazırlık öğrencisi üzerinde yaptıkları araştırmalarında, kendi kendini suçlama
zayıflığının azalmasından sonra, yüklülük terapisi uygulaması aracılığıyla ortaya çıkan
olumsuz olaylar incelenmiştir. Gözlemden, sert kişisel eleştiriler aldıktan sonra
katılımcılara, bu olumsuz olayların dış faktörlerden meydana geldiğini anlatan bilgiler

49
M. M. Omizo and S. A. Omizo, “Effects of Parents’ Divorce Group Participation on Child-Rearing Attidudes and Children’s Self-
Concept”, Journal of Humanistic Education and Development, (v:25, n:3, 1987), ss.171-179
50
C. L. Jr., Johnson and J. A. Jonson, “Using Short-Term Group Counseling With Visually Impaired Adolescents”, Journal of
Visual Impairment and Blindness, (v:85, n:4, 1991), ss.166-170
27
verildi. Araştırmanın sonuçlarına göre, yüklülük terapisinin etkililiği, müdahalenin
yapıldığı zamana ve katılımcının kendini kontrol etmesine bağlıdır. Yüklülük terapisinde,
bilgilendirmenin birey için çok önemli bir hale geldiği zamanlarda, terapinin etkisi daha
fazla olmaktadır. İçsel ölçümler, müdahalenin olumsuz değerlendirmeden önce yapılması
durumunda, kendini kabullenmenin yükseldiğini gösterir. Dışsal ölçümlerle ilgili kendini
kabul değerleri etkilenmemiştir. 5 1
Kaminsky ve Chrisler (1988), şimdiye kadar intihar girişiminde en az bir defa
bulunmuş 19 kişi, ciddi bir şekilde intihar etmeyi düşünen 45 ve intihar etmeyi
kesinlikle düşünmeyen 50 kişi olmak üzere toplam 114 kişi üzerinde yaptığı
araştırmasında, intihar girişiminde bulunan ve intihar etmeyi şimdiye kadar hiç
düşünmemiş
kişilerin arasındaki farklılıkları ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Araştırmanın
sonucuna göre, en az bir kere intihar girişiminde bulunan bireylerin kendini kabul
düzeylerinin, öteki gruptaki bireylerden düşük olduğu saptandı. İntihar etmeyi ciddi
biçimde düşünen bireylerin kendini kabul düzeylerinin ise intihar etmeyi kesinlikle
düşünmeyen bireylerden düşük olduğu görüldü. 5 2
Long (1993), 19-65 yaş arası toplam 317 erkek üzerinde yaptığı, “Erkeklik,
Kadınlık, Benlik Saygısı, Kendini Kabul ve Kadın Bilim Adamları” isimli
araştırmasında, benlik saygısı, kendini kabul, erkeklik ve kadınlık farkını incelemiştir.
Araştırmaya, gönüllü olarak katılan 74 bilim adamı, 73 kollej öğrencisi, 55 akıl hastası 19
5151
E. M. Altmaier, M. R. Leary and Others, “Attribution Therapy: Effects of Locus of Control and Timing of Treatment”,
Journal of Counseling Psychology, (v: 26, n:6, 1979), ss.481-486
5252
S. Kaminsky and J. C. Chrisler, “ Personality Correlates of People Who Have Attempted Suicide and Those Who Have
Seriously Considered It”, Dissertation Abstracts International, 1988, ss. 21-24
28
aile içinde şiddet yapan kişi ve 96 meslek uzmanı katılmıştır. Araştırmaya katılanlara
kişisel bilgi formuna ek olarak, “Kendini Ayarlama Envanteri”, “Rotter İçsel-Dışsal
Denetim Odağı Ölçeği” ve “Bem Cinsiyet Rolü Envanteri” uygulanmıştır. Araştırmada,
kadınlık ve denetim odağının benlik saygısı ve kendini kabulle olan
ilişkisi için korelasyon, bilim adamları ve diğer meslek grupları arasındaki farkların
incelenmesinde ise varyans analizi uygulanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, benlik
saygısıyla erkeklik arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur. İçten denetimle benlik saygısı
arasında ve
kendini kabul ile erkeklik arasındaki ilişki, öğrenciler arasında
anlamlı bulunmuştur. Bilim adamları ile diğer gruplar arasındaki karşılaştırmada, benlik
saygısı ile denetim odağı arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Bilim adamlarının
kendini kabul düzeyi diğer gruplardan daha düşük çıkmıştır. 5 3
Resnik ve Lammers (1985), 19 kız, 30 erkek toplam 49 Ticaret Lisesi öğrencisi
üzerinde yaptığı araştırmasında, dada önceden düşük ve yüksek benlik saygısına göre
sınıflandırılan öğrencileri, gerek insan gibi, gerek nötr, gerekse makine gibi geri dönüt
veren bir bilgisayarla karşılaştırdılar. Araştırma sonucuna göre, zorlama ve kendini
geliştirme sırasındaki birey, bilgisayardan insani geri dönütler aldığı zaman daha az hata
yapmaktadır ve yüksek benlik saygısı içinde genel olarak daha fazla olumsuz bilişsel
53
V. O. Long, “ Masculinity, Feminity and Male Scientists’ Self-Esteem and Self-Acceptance”, Journal of Psychology,
(Albuquerque: University of New Mexico, v:127, n:2, 1993), ss.213-220
29
tepkiler verir. Genel manada her şeye rağmen, düşük benlik saygısı olan kişiler,
yüksek benlik saygısı olan kişilere göre daha zayıf hareketler gösteriyorlar. 5 4
Medinnus (1965), 18 yaş grubundan, 26 kız 18 erkek toplam 44 kişi üzerinde yaptığı
araştırmasında, ebeveyn çocuk ilişkisini ölçen bir anketin, 10 alt kümesi ile kendini kabul,
uyum, algılanan ebeveyn kabulü ve onları algılayış düzeyleri incelenmiştir. Yüksek
özgüven ve uyuma sahip ergenler ebeveynlerini; sevgili,ihmalkar olmayan, kendini
kabullenen kişiler olarak algılar. Kendini kabul düzeyleri, babanın çocuk yetiştirme
tutumundan ziyade, annenin çocuk yetiştirme
tutumuyla ilgili olmuştur. Kendini kabul ölçüleri ile ebeveynlerin çocuk yetiştirme
tutumları arasındaki ilişki erkekler için, kızlara göre daha yüksek çıkmıştır. 5 5
Leavy ve Adams (1986) araştırmasında, lezbiyen ilişkiye girme yaşı ile lezbiyen
ilişkiye girme eğilimleri bulunan kadınların, kendini kabul, özsaygı ve sosyal destek
ilişkilerini incelemiştir. Araştırmaya 129 kadın katılmıştır. Araştırma sonucuna göre,
kendini kabul, özsaygı ve sosyal destek ile lezbiyen ilişkiye girme eğilimleri arasındaki
ilişkinin anlamlı olduğu görülmüştür. Kendini kabul ve özsaygı düzeyi düştükçe,
lezbiyen ilişkiye girme riskinin yükseldiğini belirtmişlerdir. 5 6
54
P. V. Resnik and H. B. Lammers, “The Influence of Self-Esteem on Cognitive Responses to Machine-Like Versus Human- Like
Computer Feedback”, The Journal of Social Psychology, (v:125, n:6, 1985), ss.761-769
55
G. R. Medinnus, “Adolescents’ Self-Acceptance and Perceptions of Their Parents”, Journal of Consulting Psychology, (v:29,
n:2, 1965), ss.150-154
56
R. L. Leavy and E. M. Adams, “Feminism As A Correlate of Self-Esteem, Self-Acceptance and Social Support Among
Lesbians”, Psychology of Women Quarterly, (v:10, 1986), ss. 321-326
57
J. R. Hurley, “Ratings of Interpersonal Conduct in Small Groups by Aggregated Peers and Self: Replicated Factor Analyses”,
The Journal of Social Psychology, (v:136, n:5, 1996), ss.597-611
30
Hurley (1996), 258 lisans öğrencisinin birbirlerini kabullenme, kendini
kabullenme ve başkalarını kabullenme yönünden değerlendirilmesi incelediği bu
araştırmasında, 32 küçük kişilerarası öğrenim grubuna katılıp, birbirlerini ve kendini
ifade edebilme, hislerini dışarı vurma, üstünlük, aktiflik gibi ölçütlere göre
gruplandırma yapmıştır. Öğrencilerin öğrenme grubuna katıldıktan sonra, aynı gruptaki
diğer üyelere göre, kendini ve başkalarını kabul ölçülerinde tarafsız olmalarının, iki kat
daha fazla olduğu görülmüştür. Kendini kabulle sonuçlanan tüm verileri bir araya
getirirken, ortaya çıkan en belirgin faktör, aktife karşı pasif verisi ve
ikinci faktör olarak da başkalarını kabul etmeye karşın, başkalarını reddetme verisidir. Bu
ölçekler sağlam iç bir yapının olduğunu ve kişisel davranışların iki önemli boyutunun
olduğunu gösteriyor. 5 7
Legg (1981), araştırmasını ilk ve ortaokuldan seçtiği 134 öğrenci üzerinde
yapmıştır. Çalışmasının amacı, çocuk ve ergenlerin kendini kabul, benlik kavramı ve
denetim odağı değişkenleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma sonunda, Kendini
kabul ve iç denetim odağı sonuçları arasında, benlik kavramı ve iç denetim odağı sonuçları
arasında ve iç denetim odağı ile sınıf düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
Sınıf düzeyleri ile kendini kabul ve benlik kavramı arasında bir ilişki bulunmamıştır. 5 8
57
58
C.D. Legg, “A Study of The Relationships Between Psychological Variables of Self-Consept, Self-Acceptance and Locus of
Control in Children and Adolesance”, Dissertation Abstracts International, (c:42, n:66, 1981), ss.47-64. Akt:Gökçakan, 1992, s.
19
31
Verna ve Runion (1985) araştırmasında, farklı okul ortamındaki,düşük ve yüksek
sosyo-ekonomik altyapıya sahip deneklerin benlik kavramını incelemiştir. Araştırmaya
katılanlar 7. ve 8. sınıflarda okuyan, siyah ve beyaz 315 kız öğrenci arasından seçilmiştir.
Bu gruptaki 54 öğrenci taşımalı olarak kendilerinin azınlıkta olduğu bir okula
götürülmüştür. Geri kalan denekler ise gruplarının çoğunlukta olduğu bir okula devam
ettiler. Araştırma sonucunda, düşük sosyo-ekonomik grup için, uygun olmayan ortam
-azınlıkta kaldıkları- teorisini desteklerken, yüksek sosyo-ekonomik şartlara sahip
grupta desteklememiştir. Uygun ortam ile uygun
olmayan ortam, erkekler ile kızlar ve kış ve yaz dönemleri karşılaştırmalarının sonucunda,
bu uygulamaya katılan deneklerden ilk gruptan, taşımalı eğitim gören deneklerin
diğerlerine göre kendilerine daha fazla olumsuz özellikler atfettikleri gözlemlenmiştir.
Fakat bu fark sadece kış döneminde yapılan testlerde göze batacak şekilde ortaya çıkmıştır.
Aynı zamanda deneklerin benlik kavramındaki farklılıkların, testlerin yapıldığı döneme,
cinsiyete ve taşımalı eğitim yapılıp yapılmadığına bağlandığı gözlenmiştir. 5 9
Cowen (1954) , üniversite öğrencilerinden oluşan, biri 58 diğeri 81 kişi olan, iki
örneklem grubu üzerinde yaptığı çalışmasında, araştırmaya katılanlara Kendini
Değerlendirme Envanteri ile diğer bazı kişilik ve Sosyo-psikolojik ölçekler uygulamıştır.
Araştırmada, olumsuz benlik kavramında yüksek ve düşük değer bakımından en uç
noktalardaki gruplar seçildi ve bu grupların bağımlı ölçeklere verdikleri tepkiler
karşılaştırıldı. Davranış beklentisi durumunda gösterilen, tavrı kavrama kapasitesi ya da
problem çözme gücü gibi iki önemli görev açısından her iki grupta hiçbir fark olmadığı
5959
G.B.Verna and K.B.Runion, “The Effects of Contextual Dissonance on The Self-Concept of Youth From a High Versus Low
Socially Valued Group”, The Journal of Social Psychology, (v:125, n:4, 1985), ss.449-458
32
görüldü. Diğer tüm ölçümlerde, yüksek olumsuz benlik kavramına sahip gruplar, düşük
olumsuz benlik kavramına sahip diğer grup üyelerine göre iyi bir uyum göstermede daha
başarılı olmuşlardır. 6 0
Kendini kabul konusunda, yurt dışında çok sayıda araştırma yapılmıştır. Türkiye’de
de kendini kabul konusundaki araştırmaların sayısının çoğaldığı görülmektedir.
BÖLÜM lll
YÖNTEM
Bu bölümde, araştırmanın modeli, araştırmanın yapıldığı evren ve örneklem, veri
toplama aracı, envanterin geçerliliği, güvenilirliği, cevaplanması, puanlaması ve
yorumlanması ile araştırmada kullanılan veri çözümleme teknikleri bilgilerine yer
verilecektir.
Araştırmanın Modeli
Araştırma; Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrenciler ile
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin, çeşitli
değişkenler açısından, kendini kabul düzeylerini karşılaştırmayı amaçlayan betimsel bir
araştırmadır.
Evren ve Örneklem
6060
E.L.Cowen, “The Negative Self-Concept As A Personality Measure”, Journal of Consulting Psychology, (v:18, n:2, 1954),
ss.138-141
33
Bu araştırmanın evrenini, 1998-1999 Eğitim-Öğretim yılında Ondokuz Mayıs
Üniversitesi, Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmanın
örneklemini ise, İngilizce Öğretmenliği, Tarih Öğretmenliği, Matematik Öğretmenliği,
Psikolojik Danışma ve Rehberlik, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği ve Resim İş
Öğretmenliği Bölümlerinden, şans (random) yoluyla seçilen, 191 erkek ve 163 kız olmak
üzere toplam 354 öğrenci oluşturmaktadır.
Veri Toplama Aracı
Kişisel Bilgi Formu
Öğrenciler ile ilgili bilgilere ulaşabilmek amacıyla uygulanan, Kişisel Bilgi
Envanteri ile öğrencilerin, bölümü, cinsiyeti, annelerinin eğitim düzeyi, babalarının eğitim
düzeyi ve yaşamlarının büyük bölümünün geçtiği yerleşim yeri belirlenmiştir.
Kendini Kabul Envanteri:
Kendini Kabul Envanteri 1980 yılında Kılıççı tarafından geliştirilmiştir. Envanterde;
uygulayıcının çeşitli özelliklerini kabullenip, kabullenmediğini “Evet” ve ya “Hayır “diye
belirledikten sonra, kişiden o niteliklere sahip oluşu ya da olmayışı konusundaki
duygularını “memnunum”, “şikayetçi değilim”, “şikayetçiyim”, “mutsuzum” şeklinde dile
getirmesi istenmektedir. Eğer uygulayıcı duygularından emin değilse, özellikleri hakkında
kararsızsa, “kendimi tanımıyorum” şeklinde cevap verebilecektir.

34
Kendini Kabul Envanteri’nin, “memnunum” ve “şikayetçi değilim”cevapları salt
kendini kabul olarak ele alınırken, bunun “sağlıklı kabul” ya da “çarpık kendini kabul”
olması mümkündür. 6 1
Kendini Kabul Envanteri’nin “mutsuzum” ve “şikayetçiyim” biçimindeki cevapları
kendini kabullenmeme ya da kendinden
hoşnutsuzluğun bir ifadesi olarak “çarpık kendini kabuldür.” Bu tür kendini kabul kişinin
kendi davranışlarını denetleme gereğini ortadan kaldırdığı gibi onun başkaları tarafından
kabul edilmesini de güçleştirmektedir. 6 2
Kendini Kabul Envanterinin Ölçütleri
Kendini Kabul Envanteri,10 ölçütün oluşturduğu 126 kritik davranıştan oluşmuştur.
Bu ölçütler ve ölçütleri oluşturan envanter maddeleri aşağıdadır.
Madde
No
ÖLÇÜT 1 Kendini bazı konularda yeterli sayma ve bazı
yaşam sorunlarını kendine göre çözmede 1-12 başarılı olacağına inanma.
ÖLÇÜT 2 Kendi davranışlarının sorumluluğunu kabullenme. 13-25 ÖLÇÜT 3
Kolaylıkla suçluluk ve pişmanlık duygularına 26-36
kapılma.
61
Kılıççı, a.g.e., s.6
62
35
ÖLÇÜT 4 Aşırı derecede mahçupluk ve utangaçlık 37-51
göstermeme.
ÖLÇÜT 5 Kendi değer ve inançlarına uygun yaşama. 52-63 ÖLÇÜT 6 Kendi
beden ve fizik yapısını kabullenme 64-76
ÖLÇÜT 7 Kendi cinsiyetini kabullenme. 77-85
ÖLÇÜT 8 Kendini başkalarının kabul ettiğine inanma. 86-100
ÖLÇÜT 9 Kişiliğinde bazı olumlu ve değerli yanların 101-117 bulunduğuna inanma.
ÖLÇÜT 10 Olumlu yönleri kadar olumsuz yönlerini de 118-126 kişiliğinin
bir parçası sayma. 6 3
Kendini Kabul Envanterinin Geçerliği
Bu envanter geliştirilirken, yapı geçerliliği esas alınmıştır. Kendini Kabul yapısının
ölçütleri 17 kişilik uzmanlar grubunun kanılarına göre geçerlenmiştir. Kendini Kabul
Envanteri’nin ön deneme formu 1979-1980 Bahar Dönemi’nde “Ruh Sağlığı ve Rehberlik”
dersi olan Sosyoloji ve Sosyal Çalışma bölümlerinden
gelen 52 öğrenciye uygulanmıştır. Bu uygulamanın yapıldığı gün, yine aynı gruba
Spielberger ve arkadaşlarının geliştirdiği Le Compte ve Öner ’in 1975’te Türk toplumuna
uyarladığı “Durumluluk-Sürekli Kaygı Envanteri” de verilmiştir. Sonuçta koşulsuz kabul
ile sürekli kaygı arasındaki ilişkinin -.52, sağlıklı kabul ile sürekli kaygı arasındaki
63
36
ilişkinin -.50 olduğu, gözlenmiştir. Bu ilişkinin ters yönde oluşuna dayanarak da
“Kendini Kabul Envanteri” nin deneme formu yeterli ölçüde geçerli sayılmıştır.
Kendini Kabul Envanterinin Güvenirliği
“Kendini Kabul Envanteri” nin, ön deneme formu, geçerlilik
çalışması yapılan gruba üç hafta sonra bir kez daha verilerek, deneme formunun
güvenilirliği için test-tekrar test yöntemiyle bir kararlılık
katsayısı elde edilmiştir. Bu katsayı uyum anahtarına uygun cevaplar
yönünden hesaplanarak r=.91 bulunmuştur. 6 4
Ön deneme formunun her iki uygulamasında da öğrencilerden kendileri için anlamsız
ve kapalı bulduğu maddelerle ancak farklı koşullarda cevap verilebilecek maddeler
hakkında soru sormaları ve gerekli bulduklarında bu maddelerin yanına not düşmeleri
istenmiştir. Bütün bu bilgilerin ışığında dört madde tümüyle atılmış ve çeşitli maddeler
hem ifade, hem içerik yönünden daha açık seçik hale getirilmiştir. Bütün bu çalışmalar
sonunda “Kendini Kabul Envanteri” şimdiki biçimini almıştır. Envanter son haliyle,
“Üniversite Öğrencilerinin Kendini Kabullerini Etkileyen Bazı Değişkenler” adlı bir
araştırmada 482 kişilik bir örneklem grubuna uygulanmıştır. Bu uygulama sonuçları en
yüksek kendini kabulden, en düşük kendini kabule göre sıralandığında her beş cevap
kağıdından birinin meydana getirdiği 96 kişilik bir grubun cevapları üzerinde iki yarım test
yöntemiyle iç tutarlılığa dayanan bir güvenilirlik katsayısı hesaplanmıştır. Tek ve çift
64
37
numaralı envanter maddelerinden oluşan iki yarım test puanları arasındaki bu
ilişki r = .88 olarak bulunmuştur. 6 5
Kendini Kabul Envanterinin Cevaplanması
Kendini Kabul Envanterin cevaplanmasında ayrı bir cevap formu
kullanılmaktadır. Envanteri cevaplayan kimse her maddede belirlenen niteliğe sahip olup
olmadığı konusunda kararını EVET/HAYIR şeklinde belirleyecektir. Daha sonra da envanter
maddesiyle ilgili kişilik özelliğinden, ne ölçüde kendinden memnun ya da şikayetçi
olduğunu belirlemesi için evet ya da hayır sütunlarının altında bulunan”memnunum”,
“şikayetçi değilim”, “şikayetçiyim”, “mutsuzum”, için ayrılan cevap aralıklarından birisini
işaretlemesi gerekmektedir.
Kendini Kabul Envanterinin Puanlanması
Kendini Kabul Envanteri’nin, Ruh Sağlığı uzmanlarınca sağlıklı kişilik özelliği
sayılabilecek biçimde düzenlenmiş, iki sayfalı bir “Uyum Anahtarı” bulunmaktadır. Uyum
Anahtarı ile “Sağlıklı Kendini
Kabul Puanı” elde edilmektedir. Bu puan ise sadece anahtara göre Evet ve ya Hayır
sütunlarından birinin, kendimden “memnunum” ile “şikayetçi değilim” cevaplarının
ağırlıklı toplamıdır. Anahtara uymayan “memnunum” ve ya “şikayetçi değilimler” ise
“Çarpık Kendini Kabul” sayılmakta, istendiğinde yine aynı ağırlıklara göre
hesaplanmaktadır.
6565
Kılıççı, ss.10-11
38
Bu hesaplamada anahtarsız olarak bütün “M” ve “ŞD” ler sayılıp farklı ağırlıklara
göre toplandıktan sonra anahtarla elde edilen “Sağlıklı Kendini Kabul Puanı” çıkartılmakta
ve kalan “Çarpık Kendini Kabul Puanı” sayılmaktadır. Ancak ihtiyaç duyulmadıkça “Çarpık
Kendini Kabul Puanı” nın hesaplanmasına gerek yoktur. Büyük gruplar üzerinde yapılacak
araştırmalarda sadece “Sağlıklı Kendini Kabul Puanı” elde etmek yeterli olacaktır. 6 6
Cevap kağıdı üzerindeki bütün “memnunum” cevapları iki puan ve bütün
“şikayetçi değilim” ler bir puan ağırlığı ile toplandığında kişinin ne ölçüde kendinden
memnun olduğunu, kendini ne ölçüde kabullendiğini gösteren puanlar elde edilir.
Kendini Kabul Envanteri’nin anahtarı hazırlanırken, hangi
maddelerin EVET ve HAYIR sütunlarındaki “Memnunum” ve “şikayetçi değilim”
cevaplarının anahtar cevap olarak işlem göreceği aşağıda gösterilmiştir.
EVET sütununda “memnunum” ve “şikayetçi değilim” olarak cevaplandırılacak
maddeler;
2 3 4 6 8 9 14 15 16 18 23 29 33 34 39
40 43 44 45 46 47 52 53 56 57 58 59 60 61
64 66 73 74 80 81 82 83 85 86 87 90 91 95
99 102 103 104 105
106 108 109 110 111 112 113 115 116 117 118 120
121 122 124 125
66
39
HAYIR sütununda “memnunum” ve “şikayetçi değilim” olarak cevaplandırılacak
maddeler;
1 5 7 10 11 12 13 17 19 20 21 22
24 25 26 27 28 30 31 32 35 36 39 38
41 42 48 49 50 51 54 55 62 63 65 67
68 69 70 71 72 75 76 77 78 79 84 88
89 92 93 94 96 97 98 100 101 107 114 119
123 126
Kendini Kabul Envanteri Puanlarının Yorumu
Kendini Kabul Envanteri’ nden elde edilen puanların yorumunda , Hacettepe
Üniversitesi’ nin, Beytepe Kampüsü’nün çeşitli fakülte ve bölümlerinden gelen, 260 kız ve
222 erkek öğrenciden oluşan 482 kişilik bir örneklem grubundan elde edilen verilerden
yararlanmak mümkündür.
“Sağlıklı Kendini Kabul Puanları” Dağılımı
En Düşük En Yüksek Ortalama Standart Standart
Puan Puan Puan Kayma Hata
26 195 124 30 1.34

40
Yukarıda Kendini Kabul puanlarının yüzdelik normları çıkartılmış, sonra yüzdelik
norm sıraları beş eşit gruba ayrılmış ve her grup Kendini Kabul düzeyi olarak
değerlendirilmiştir.
Üniversite Öğrencilerinin Kendini Kabul Puanlarının Bireysel
Değerlendirilmesinde Kullanılabilecek Yüzdelik Normlar
Yüzdelik Kendini-Kabul Puan Ortanca
Sıralar Düzeyi Aralıkları Puan
.01-.20 Düşük 026-099 -
.21-.40 Ortanın Altı 100-118 -
.41-.60 Orta 119-134 126
.61-.80 Ortanın Üstü 135-149 -
.81-.100 Yüksek 150-195 -
Araştırmada Kullanılan Veri Çözümleme Teknikleri
Araştırmada, elde edilen verilerin çözümlenmesinde, SPSS
Bilgisayar programından yararlanılmıştır. İki grubun verilerinin karşılaştırılmasında
t-testi, birden fazla verinin çözümlenmesinde ise varyans analizi kullanılmıştır.

41
BÖLÜM 4
BULGULAR
Bu bölümde, araştırmada ele alınan denencelerin test edilmesi için toplanan verilerin,
istatistiksel çözümlenmesi sonucunda elde edilen bulgulara yer verilmiştir.
TABLO-1
Örneklemi Oluşturan
Öğrencilerin Bölümlere Göre Dağılımı
Gruplar N %
Özel yetenek 172 48.6
ÖYS 182 51.4
Toplam 354 100
Tablo 1’de Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerle,
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin dağılımı
verilmiştir. Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrenci sayısı 172
(48.6), Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrenci sayısı ise
182 (51.4) kişidir.

42
TABLO-2
Örneklemi Oluşturan Öğrencilerin
Cinsiyet Durumlarına Göre Dağılımı
Cinsiyet n %
Erkek 191 54
Kız 163 46
Toplam 354 100
Tablo 2’de görüldüğü gibi, araştırmaya katılan öğrencilerin 163’ü kız 191’i ise
erkektir.
TABLO-3
Örneklemi Oluşturan Öğrencilerin
Yüzdelik Normlara Göre Dağılımı
Yüzdelik Düzey n X S.S. Puan Aralığı
Sıralar
.01-.20 Düşük 66 60.06 10.52 23-71
.21-.40 Orta Altı 79 78.40 4.00 72-85
.41-.60 Orta 68 89.55 2.39 86-93
.61-.80 Orta Üstü 79 99.07 3.02 94-103
.81-.100 Yüksek 62 110.37 5.42 104-126
Toplam 354 87.33 17.72 23-126
Tablo 3’de Örneklemi oluşturan öğrencilerin yüzdelik norm bakımından dağılımları
verilmiştir. Tabloya göre, .01-.20 aralığında 66 öğrenci yer almıştır ve bu öğrencilerin
puanlarının ortalaması 60.06 olarak bulunmuştur. .21-.40 aralığında ise 79 öğrenci vardır
ve bu öğrencilerin puanlarının ortalaması 78.40 dır. .41-.60 aralığında ise 68 öğrenci yer
43
almaktadır . Bu öğrencilerin puanlarının ortalaması ise 89.55 dir. .61-.80 aralığında 79
öğrenci vardır ve bu öğrencilerin puanlarının ortalaması 99.07 dir. .81-.100 aralığında ise
62 öğrenci vardır ve bu öğrencilerin ise puanları ortalaması 110.37 dir.
Örneklemi oluşturan 354 öğrencinin puanları ortalaması 87.33 çıkmıştır.
DENENCE – 1
Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin
kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi
kazanan öğrencilerin, kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.
TABLO-4
Bölüm n X S T P
Özel Yetenek 172 87.27 17.63
0,94 P>.05
ÖYS 182 87.40 17.85
Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerle, Öğrenci
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin karşılaştırılması
sonucunda iki grup arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Tabloya bakıldığında Özel
Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin ortalama puanları 87.27,
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin, kendini
kabul düzeylerinin ortalaması ise 87.40’a çıkmıştır. İki grubun t - testi ile yapılan
karşılaştırmasında, t değeri 0,94 bulunmuştur. Ve bu değer 0,05 düzeyinde anlamsız
bulunmuştur.
44
DENENCE - 2
a) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan kız
öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre
üniversiteyi kazanan kız öğrencilerin kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.
TABLO-5
Bölüm n X S t P
Özel Yetenek 75 85,94 18.69
0,66 P>.05
ÖYS 88 84.71 16,97
Araştırmaya katılan ve Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
kız öğrencilerle, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan kız
öğrencilerin, kendini kabul düzeyleri karşılaştırıldığında Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına
göre üniversiteyi kazanan 75 kız öğrencinin kendini kabul düzeyi puan ortalaması 85.94,
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 88 kız öğrencinin
kendini kabul düzeyi puan ortalaması 84.71 çıkmıştır. İki grubun t-testi ile yapılan
karşılaştırmasında t değeri 0,66 olarak bulunmuştur ve bu değer 0,05 düzeyinde anlamsız
çıkmıştır.
b) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan erkek
öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre
üniversiteyi kazanan erkek öğrencilerin kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.
TABLO-6
Bölüm n X S t P
45
Özel Yetenek 97 88.29 16.79
0.52 P>.05
ÖYS 94 89.91 18.37
Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan erkek öğrencilerle,
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan erkek öğrencilerin,
kendini kabul düzeyleri incelendiğinde iki grup arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır.
Tabloya bakıldığında, Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 97 erkek
öğrencinin kendini kabul düzeyi puan ortalaması 88.29 iken, Öğrenci Yerleştirme Sınavı
sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 94 erkek öğrencinin kendini kabul düzeyi puan
ortalaması ise 89.91 çıkmıştır. İki grubun t – testi ile yapılan
karşılaştırılmasında t değeri 0.52 bulunmuştur ve bu değer 0,05 düzeyinde anlamsız
çıkmıştır.
DENENCE - 3
TABLO-7
Örneklemi Oluşturan Öğrencilerin,
Annelerinin Eğitim Düzeyi Bakımından Dağılımı
Eğitim Düzeyi n %
Okur – Yazar 105 29.7
İlkokul Ortaokul 168 47.5
Lise 44 12.4
Üniversite 37 10.4
Toplam 354 100
46
Tablo’da öğrencilerin annelerinin eğitim düzeyine göre sayıları ve sayılara göre
yüzdelik dilimleri verilmiştir. Eğitim düzeyi bakımından, örneklemi oluşturan öğrencilerin
annelerinin en fazla ilkokul – ortaokul mezunları olduğu görülmektedir.
a) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri
okur-yazar olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı
sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri okur-yazar olan öğrencilerin,
TABLO-8
Bölüm n X S t P
0,36 P>.05
ÖYS 58 89.12 16.12
Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerle Öğrenci
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin annelerinin okur-
yazar olmaları yönünden, kendini kabul düzeyleri incelendiğinde annesi okur-yazar olan iki
grubun karşılaştırılmasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Tabloya bakıldığında, annesi
okur-yazar olan ve Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 47
öğrencinin, kendini kabul düzeyi puanları ortalaması 86.21 iken, Öğrenci Yerleştirme
Sınavı sonuçlarına göre üniversiteye giren ve anneleri okur-yazar olan 58 öğrencinin ise
kendini kabul düzeyi puanları ortalaması 89.12 çıkmıştır. İki grubun t – testi ile yapılan
47
karşılaştırılmasında, t değeri 0,36 çıkmıştır ve bu değer 0,05 düzeyinde anlamsız
bulunmuştur.
b)Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri
ilkokul- ortaokul mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri ilkokul-
ortaokul mezunu olan öğrencilerin, kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.
TABLO-9
Bölüm n X S t P
0.55 P>.05
ÖYS 85 87.89 19.80
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin, annelerinin ilkokul-
ortaokul mezunu olmaları yönünden kendini kabul düzeyleri incelendiğinde, annesi ilkokul-
ortaokul mezunu iki grup arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Tabloya göre annesi
ilkokul-ortaokul mezunu olan ve Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi
kazanan 47 öğrencinin, kendini kabul düzeyleri puan ortalaması 89.55 iken, Öğrenci
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteye giren ve anneleri ilkokul-ortaokul mezunu
olan 58 öğrencinin ise kendini kabul düzeyi puan puanları ortalaması 87.89 olarak
bulunmuştur. İki grubun t – testi ile yapılan karşılaştırılmasında, t değeri 0,55 çıkmıştır ve
bu değer 0,05 düzeyinde anlamsız bulunmuştur.

48
c) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri
lise mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı
sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri lise mezunu olan öğrencilerin,
TABLO – 10
Bölüm n X S t P
0.04 P<.05
ÖYS 21 83.09 16.21
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin ailelerinin lise
mezunu olmaları yönünden kendini kabul düzeyleri incelendiğinde, annesi lise mezunu olan
iki grup arasında, Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrenciler
lehine anlamlı bir fark çıkmıştır, fakat bu fark çok düşük bir düzeyde çıkmıştır. Tabloya
bakıldığında, Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve annesi lise
mezunu olan 23 öğrencinin kendini kabul düzeyi puan ortalaması 92.56 çıkmıştır. Annesi
lise mezunu olan ve Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
öğrencilerin ise kendini kabul düzeyi puan ortalaması 83.09 çıkmıştır. İki grubun t –testi
ile yapılan karşılaştırılmasında, t değeri 0,04 çıkmıştır ve bu değer 0.05 düzeyinde, Özel
Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrenciler lehine anlamlı çıkmıştır.
d)Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri
üniversite mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme

49
Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve anneleri üniversite mezunu olan
TABLO-11
Bölüm n X S t P
0.08 P>.05
ÖYS 18 84.55 15.21
Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerle, Öğrenici
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin, ailelerinin
üniversite mezunu olmaları yönünden kendini kabul düzeyleri incelendiğinde, annesi
üniversite mezunu olan iki grup arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Tabloya
bakıldığında, Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve annesi
üniversite mezunu olan 19 öğrencinin kendini kabul düzeyi puan ortalamaları 73.52 iken,
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteye giren ve anneleri üniversite
mezunu olan 18 öğrencinin kendin kabul düzeyi puan ortalamaları ise 84.55 çıkmıştır. İki
grubun t – testi ile yapılan karşılaştırmasında, t değeri 0.08 çıkmıştır ve bu değer 0.05
düzeyinde anlamsız bulunmuştur.
DENENCE - 4
TABLO-12
Örneklerini Oluşturan Öğrencilerin,
Babalarının Eğitim Düzeylerine Göre Dağılımı

50
Eğitim Düzeyi n %
Okur – Yazar 41 11.6
İlkokul-Ortaokul 143 40.4
Lise 86 25.3
Üniversite 84 23.7
Toplam 354 100
Tabloda öğrencilerin babalarının eğitim düzeylerine göre, öğrencilerin sayısal
bilgileri ve yüzdelikleri verilmiştir. Örnekleri oluşturan 354 öğrencinin, babalarının eğitim
düzeyi bakımından 143’ünü babaları ilkokul-ortaokul mezunu olan öğrenciler
oluşturmaktadır.
a) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları
okur-yazar olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı
sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları okur-yazar olan öğrencilerin,
TABLO-13
Bölüm n X S t P
0.88 P>.05
ÖYS 20 84.20 15.80
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin, babalarının okur-
yazar olmaları yönünden, kendini kabul düzeyleri incelendiğinde babaları okur-yazar olan
iki grubun karşılaştırılmasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Tabloya bakıldığında,
babası okur-yazar olan ve Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 21
51
öğrencinin kendini kabul düzeyi puan ortalamaları 85.00 iken, Öğrenci Yerleştirme Sınavı
sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 20 öğrencinin kendini kabul düzeyi puan ortalamaları
ise 84.20 çıkmıştır. İki grubun t – testi ile yapılan karşılaştırmasında, t değeri 0.88
çıkmıştır ve bu değer 0,05 düzeyinde anlamsız bulunmuştur.
b) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları
ilkokul- ortaokul mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları ilkokul-
ortaokul mezunu olan öğrencilerin, kendini kabul düzeyinden daha yüksektir.
TABLO-14
Bölüm n X S t P
0.21 P>.05
ÖYS 77 90.90 18.69
Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerle Öğrenci
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin, babalarının ilkokul-
ortaokul mezunu olmaları yönünden kendini kabul düzeyleri incelendiğinde, babaları
ilkokul-ortaokul mezunu olan iki grubun karşılaştırılmasında anlamlı bir fark
bulunmamıştır. Tabloya göre, babası ilkokul-ortaokul mezunu olan ve Özel Yetenek Sınavı
sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 66 öğrencinin kendini kabul düzeyi puan ortalamaları
87.31 iken, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 77
öğrencinin, kendini kabul düzeyi puan ortalamaları 90.90 çıkmıştır. İki grubun t – testi ile
yapılan karşılaştırmasında, t değeri 0,21 çıkmıştır ve bu değer 0.05 düzeyinde anlamsız
bulunmuştur.
52
c) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları
lise mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı
sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları lise mezunu olan
TABLO-15
Bölüm n X S t P
0.65 P>.05
ÖYS 36 88.80 17.54
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin, babalarının lise
mezunu olmaları bakımından, kendini kabul düzeyleri incelendiğinde, iki grubun
karşılaştırılmasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Tabloya bakıldığında, babası lise
mezunu olan ve Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 50 öğrencinin
kendini kabul düzeyi puan ortalamaları 90.48 iken, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına
göre üniversiteyi kazanan 36 öğrencinin kendini kabul düzeyi puan ortalamaları 88.80
çıkmıştır. İki grubun t testi ile yapılan karşılaştırmasında, t değeri 0.65 çıkmıştır ve bu
değer 0.05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır.
d) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları
üniversite mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, Öğrenci Yerleştirme
Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve babaları üniversite mezunu olan

53
TABLO-16
Bölüm n X S t P
0.66 P>.05
ÖYS 49 82.16 16.48
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin, babalarının
üniversite mezunu olmaları bakımından, kendini kabul düzeyleri incelendiğinde, iki grup
arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Tabloya göre, babası üniversite mezunu olan ve
Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 35 öğrencinin kendini kabul
düzeyleri puan ortalamaları 83.97 Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi
kazanan 49 öğrencinin, kendini kabul düzeyi puan ortalamaları ise 82.16 çıkmıştır. İki
grubun t testi ile yapılan karşılaştırmasında t değeri 0.66 çıkmıştır ve bu 0.05 düzeyinde
anlamsız bulunmuştur.
DENENCE - 5
TABLO-17
Örneklemi Oluşturan Öğrencilerin,
Yaşamlarının Büyük Bölümünün Geçtiği
Yerleşim Yeri Bakımından Dağılımı

54
Yerleşim Yeri n %
Köy-Kasaba 54 15.3
İlçe 98 27.7
Şehir 123 34.7
Büyük Şehir 79 22.3
Toplam 354 100
Tabloda, öğrencilerin yaşamlarının büyük bölümünün geçtiği yerleşim yerine göre
sayıları ve yüzdelikleri verilmiştir. Örneklemi oluşturan 354 öğrencinin, yerleşim yeri
bakımından 123’ü, yaşamlarının büyük çoğunluğunu şehirde geçirmiştir ve örneklem içinde
en büyük grubu bu öğrenciler oluşturmaktadır.
a) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve
yaşamlarının büyük çoğunluğu köy ve kasabada geçen öğrencilerin kendini kabul
düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve
yaşamlarının büyük çoğunluğu köy ve kasabada geçen öğrencilerin, kendini kabul
TABLO-18
Bölüm n X S t P
0.89 P>.05
ÖYS 33 85.69 15.80
Yaşamlarının büyük bölümü köy veya kasabada geçen iki grubun kendini kabul
düzeyleri incelendiğinde, anlamlı bir fark bulunamamıştır. Tabloya bakıldığında, yaşamının
büyük bölümü köy veya kasabada geçen ve Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre
55
üniversiteyi kazanan 21 öğrencinin kendini kabul düzeyi puanları ortalaması 85.00 iken,
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 33 öğrencinin kendini
kabul düzeyi puanları ortalaması ise 85.63 çıkmıştır. İki grubun t – testi ilk yapılan
karşılaştırmasında t değeri 0.89 çıkmıştır ve bu değer 0.05 düzeyinde anlamsız
bulunmuştur.
b) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve
yaşamlarının büyük çoğunluğu ilçede geçen öğrencilerin kendini kabul düzeyi,
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve
yaşamlarının büyük çoğunluğu ilçede geçen öğrencilerin, kendini kabul düzeyinden
daha yüksektir.
TABLO-19
Bölüm n X S t P
0.15 P>.05
ÖYS 52 93.44 19.08
Yaşamlarının büyük bölümü ilçede geçen iki grubun kendini kabul düzeyleri
incelendiğinde, gruplar arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Tabloya bakıldığında
yaşamının büyük bölümü ilçede geçen ve Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi
kazanan 46 öğrencinin kendini kabul düzeyi puan ortalaması 88.36 iken, Öğrenci
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 52 öğrencinin kendini kabul

56
düzeyi puan ortalaması 93.44 çıkmıştır. İki grubun t testi ile yapılan karşılaştırılmasında t
değeri 0.15 çıkmıştır ve bu değer 0.05 düzeyinde anlamsız bulunmuştur.
c) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve
yaşamlarının büyük çoğunluğu şehirde geçen öğrencilerin kendini kabul düzeyi,
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve
yaşamlarının büyük çoğunluğu şehirde geçen öğrencilerin, kendini kabul
TABLO-20
Bölüm n X S t P
0.22 P>.05
ÖYS 59 85.27 18.22
Yaşamlarının büyük bölümü şehirde geçen iki grubun kendini kabul düzeyleri
incelendiğinde, gruplar arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Tabloya bakıldığında,
yaşamlarının büyük bölümü şehirde geçen ve Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre
üniversiteyi kazanan 64 öğrencinin kendini kabul düzeyi puan ortalamaları 89.12 iken,
kabul düzeyi puan ortalamaları ise 85.27 çıkmıştır. İki grubun t testi ile yapılan
karşılaştırmasında, t değeri 0.22 bulunmuştur ve bu değer 0.05 düzeyinde anlamsız
çıkmıştır.
57
d) Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve
yaşamlarının büyük çoğunluğu büyük şehirde geçen öğrencilerin kendini kabul
düzeyi, Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan ve
yaşamlarının büyük çoğunluğu büyük şehirde geçen öğrencilerin, kendini kabul
TABLO-21
Bölüm n X S t P
0.93 P>.05
ÖYS 38 83.97 15.73
Yaşamlarının büyük bölümü büyük şehirde geçen, iki grubun kendini kabul düzeyleri
incelendiğinde, gruplar arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Tabloya bakıldığında,
yaşamlarının büyük bölümü şehirde geçen ve Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre
üniversiteyi kazanan 41 öğrencinin kendini kabul düzeyi puan ortalamaları 84.31 iken,
kabul düzeyleri puan ortalamaları 83.97 çıkmıştır. İki grubun t – testi ile yapılan
karşılaştırmasında, t değeri 0.93 bulunmuştur ve bu değer 0.05 düzeyinde anlamsız
çıkmıştır.
BÖLÜM 5
TARTIŞMA ve YORUM
58
Bu bölümde, Özel Yetenek sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrenciler
ile Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin kendini
kabul düzeylerinin karşılaştırılmasından elde edilen bulguların yorumlarına yer
verilecektir.
Araştırmaya, Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 172 ve
Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan 182 öğrenci olmak üzere
toplam 354 öğrenci katılmıştır. Bu öğrencilerin ise 191’i erkek, 163’ü ise kız öğrencidir.
Araştırmaya katılan 354 öğrenciden 191 (%54)inin kendini kabul düzeyi düşük çıkmıştır.
Buna karşılık 163 (%46)ünün kendini kabul düzeyi yüksek çıkmıştır.
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin kendini kabul
düzeylerinin karşılaştırılmasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Yani iki grup öğrencileri
arasında kendini kabul düzeyi yönünden herhangi bir fark yoktur. Çünkü iki gruptaki
öğrenciler de aynı üniversite ve fakültede öğrenim görmektedirler ve okulların
bitirdiklerinde de aynı mesleğe devam edeceklerdir. Bu faktörler iki gruptaki öğrencilerin,
kendini kabul yönünden birbirlerine yakın sonuçlar almalarına yol açmıştır.
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan farklı cinsiyetteki öğrencilerin
kendini kabul düzeylerinin karşılaştırılmasına ilişkin denenceler.
Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan kız öğrencilerin kendini
kabul düzeyi ile Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan kız
öğrencilerin kendini kabul düzeylerinin karşılaştırılmasında anlamlı bir fark ortaya

59
çıkmamıştır. Ayrıca Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan erkek
öğrencilerin kendini kabul düzeyi ile Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre
üniversiteyi kazanan erkek öğrencilerin kendini kabul düzeylerinin karşılaştırılmasında da
anlamlı bir fark ortaya çıkmamıştır. Her iki gruptaki kız öğrencilerin ve erkek öğrencilerin
aynı okul ortamında bulunmaları, aynı sosyal haklardan yararlanmaları ve okullarını
bitirdiklerinde aynı mesleği yapacak olmaları, iki gruptaki kız ve erkek öğrencilerin
kendini kabul düzeyleri arasında anlamlı bir fark bulunmamasına sebep olmuştur.
Cinsiyetin kendini kabul düzeyine olan etkisini ortaya çıkarmayı amaçlayan
araştırmalarda çeşitli sonuçlar elde edilmiştir. Ford (1985) yılında yaptığı çalışmasında
erkeklerin kendini kabul düzeylerinin daha yüksek olduğunu ortaya çıkarmıştır. 6 7 Medinnus
(1965) yılında yaptığı çalışmasında erkeklerin kendini kabul düzeyinin daha yüksek
olduğunu bulmuştur. 6 8 Legg (1981) yılında yaptığı araştırmasında erkeklerin kendini kabul
düzeyinin daha yüksek olduğu sonucu ortaya çıkarmıştır. 6 9 Ayrıca Long (1993) kendini
kabul ile erkeklik arasında fark olduğunu araştırmasında ortaya koymuştur. 7 0 Yurdumuzda
yapılan araştırmalarda ise, Güneysu ve Bilir (1988) erkeklerin kendini kabul düzeyinin
daha yüksek olduğunu bulmuştur. 7 1 Kandemir (1991) de yaptığı araştırmasında erkeklerin
kendini kabul düzeyinin kızlarınkinden fazla olduğunu ortaya çıkarmıştır. 7 2 Akçamete
67
Ford, a.g.m. ss.82-88
68
Medinnus, a.g.m. ss.150-154
69
Legg, a.g.m. s.19
70
Long, a.g.m. ss.213-220
71
Güneysu ve Bilir, a.g.m., ss.127-133
72
Kandemir. a.g.e., s.48
60
(1990) da yaptığı çalışmasında erkeklerin kendini kabul düzeyinin kızlara göre daha
yüksek olduğunu tesbit etmiştir. 7 3 Yazar (1996) da araştırmasında aynı sonuçları
bulmuştur. 7 4
Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrenciler ile Öğrenci
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin, annelerinin eğitim
düzeyi bakımından, kendini kabullerinin karşılaştırılmasına ilişkin denenceler.
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin annelerinin okur-
yazar olması, ilkokul ortaokul mezunu olması ve üniversite mezunu olması bakımından
karşılaştırılmasında, farklı iki gruptaki öğrencilerin kendini kabul düzeyleri arasında fark
çıkmamıştır. Ancak anneleri lise mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyleri Özel
Annelerinin eğitim düzeyi bakımından, farklı iki gruptaki öğrencilerin kendini kabul düzeyi
arasında fark olmama nedeni olarak, aynı eğitim düzeyine sahip olan annelerin çocuklarını
benzer şekilde yetiştirmeleri sayılmaktadır.
Anne eğitim düzeyi bakımından, kendini kabulle ilgili yapılan araştırmalarda farklı
sonuçlar bulunmuştur. Kandemir (1991) anne eğitim düzeyi bakımından öğrencilerin
kendini kabul düzeyleri arasında fark olmadığını bulmuştur. 7 5 Güneysu ve Bilir (1988)
araştırmasında annenin eğitim düzeyi yükseldikçe gencin kendini kabul düzeyinin de
yükseldiğini ortaya koymuştur. 7 6 Güripek (1993) annenin eğitim düzeyinin kendini kabulü
73
Akçamete, a.g.m.ss.159-165
74
Yazar, a.g.e. s.121
75
Kandemir. a.g.e.s.50
76
Güneysu ve Bilir, a.g.m.,ss.127-133
61
etkilemediğini belirtmektedir. 7 7 Karahan (1996) annenin eğitim düzeyinin gencin kendini
kabulü üzerinde etkisi olduğunu ortaya çıkarmıştır. 7 8 Karaduman (1997) ise annenin eğitim
düzeyinin kendini kabulü etkilemediğini belirtmiştir. 7 9
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin babalarının eğitim
düzeyi bakımından kendini kabullerinin incelenmesine ilişkin denenceler.
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin babalarının okur-
yazar olması, ilkokul ortaokul mezunu olması, lise mezunu olması ve üniversite mezunu
olması bakımından karşılaştırılmasında, farklı iki gruptaki öğrencilerin kendini kabul
düzeyleri arasında fark çıkmamıştır. Babalarının eğitim düzeyi bakımından, farklı iki
gruptaki öğrencilerin kendini kabul düzeyi arasında fark olmama nedeni olarak, aynı eğitim
düzeyine sahip olan babaların çocuklarını benzer şekilde yetiştirmeleri sayılmaktadır.
Babalarının eğitim düzeyleri bakımından kendini kabulle ilgili çeşitli araştırmalar
yapılmıştır. Güripek (1993) araştırmasında babalarının eğitim düzeyi bakımından
öğrencilerin kendini kabulleri arasında fark olmadığını bulmuştur. 8 0 Karahan (1996)
babalarının eğitim düzeylerinin öğrencilerin kendini kabullerini etkilemediğini
belirtmiştir. 8 1 Karaduman (1997)’a göre de öğrencilerin babalarını eğitim düzeyi kendini
kabulleri üzerinde herhangi bir etkiye sahip değildir. 8 2 Kandemir (1991) de öğrencilerin
77
Güripek, a.g.e.,s.49
78
Karahan, a.g.e.,s.45
79
Karaduman, a.g.e.,s.50
80
Güripek, a.g.e., s.50
81
Karahan, a.g.e.,s.46
82
Karaduman, a.g.e., s.51
62
babalarının eğitim düzeyinin kendini kabullerini etkilemediğini bulmuştur. 8 3 Güneysu ve
Bilir (1988)’e göre ise öğrencilerin babalarının eğitim düzeyi yükseldikçe kendini kabulleri
de yükselmektedir. 8 4
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin yaşamlarının büyük
bölümünün geçtiği yerleşim yeri bakımından kendini kabul düzeylerinin incelenmesine
ilişkin denenceler.
Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin, yaşamlarının büyük
bir bölümünü köy ve kasabada geçirmeleri, ilçede geçirmeleri, şehirde geçirmeleri ve
büyük şehirde geçirmeleri bakımından karşılaştırılmasında, farklı iki gruptaki öğrenciler
arasında anlamlı bir fark çıkmamıştır.
Yaşamlarının büyük bölümünün geçtiği yerleşim yeri bakımından kendini kabul
düzeyleri arasında fark çıkmaması farklı yerleşim yerlerinde yaşayan gençler yaşam
düzeylerinin birbirine yaklaşması ve farklı yerleşim yerleri arasında ki ilişkinin kolaylıkla
kurulabilmesine bağlanabilir.
83
Kandemir, a.g.e.,s.51
84
Güneysu ve Bilir, a.g.m.,ss.127-133
63
VARGI VE ÖNERİLER
64
Bu araştırmada, Özel Yetenek Sınavı Sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
öğrenciler ile Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
öğrencilerin kendini kabul düzeyleri, cinsiyet, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi ve
yaşamlarının büyük çoğunluğunun geçtiği yerleşim yeri bakımından karşılaştırılmıştır. İki
grubun karşılaştırılması sonucunda, gruplar arasında anlamlı bir fark görülmemiştir. Sadece
anneleri lise mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeylerinin karşılaştırılması, Özel
Araştırmadan elde edilen verilerin sonucunda, öğrencilerin kendini kabul düzeylerini
yükseltmek ve bundan sonra yapılacak olan araştırmalara yardımcı olmak amacıyla,
birtakım öneriler getirilmiştir.
Bunlar;
1-Öğrencilerin kendini kabul düzeylerini yükseltmek için, sosyal faaliyetlere
katılımları sağlanmalıdır. Ders dışı etkinlikler çoğaltılmalı ve çeşitli organizasyonlar
yapılmalıdır.
2-Üniversite öğrencilerinin, kendini kabul düzeylerinin yüksek ve ya düşük olması,
üniversite öncesi çevre ve aile yaşantılarından kaynaklanmaktadır. Aşırı koruma, reddetme
ve yeteneklerinin üstünde başarı bekleme bireyin kendini kabul düzeyini düşürmektedir.
Bu nedenle aileleri bilgi sahibi yapmak ve onlara yardımcı olmak amacıyla “Aile
Danışmanlığı” çalışmaları yapılmalıdır.

65
3-Üniversite öğrencilerinin kendini kabul düzeyini yükseltmek için üniversitelerde
Psikolojik Danışma ve Rehberlik Servisleri kurulmalı ve öğrencilere problemlerinde
yardımcı olunmalıdır.
4-Gençlerin sorunlarına yardımcı olmak ve aileleri bilgilendirmek amacıyla, kitle
iletişim araçlarıyla işbirliği yapılarak kendini kabul düzeylerini yükseltici programlar
hazırlanmalıdır.
5-Gençlerin kendini kabul düzeyini yükseltmek için çeşitli klüp ve dernekler
kurulmalı, gençlerin bu dernek ve klüplere girmeleri sağlanmalıdır.
6-Üniversite öğrencilerinin kendini kabul seviyelerindeki gelişimi izlemek amacıyla
yeni araştırmalar yapılmalıdır.
ÖZET
66
Bu araştırmada, Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
öğrenciler ile Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
öğrencilerin kendini kabul düzeyleri karşılaştırılmıştır.
Araştırma, 1998-1999 Eğitim-Öğretim yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim
Fakültesi’nde öğrenim gören farklı bölüm ve sınıflardan 191 erkek, 163 kız olmak üzere
toplam 354 öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırmada; öğrencilerle ilgili bilgi almak için
“Kişisel Bilgi Formu” ve kendini kabul düzeyini ölçmek için de “Kendini Kabul Envanteri”
kullanılmıştır. Araştırma bulgularında, örneklemi oluşturan öğrencilerin yarısından
fazlasının kendini kabul düzeylerinin düşük olduğu görülmüştür. Özel Yetenek Sınavı
sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan öğrenciler ile Öğrenci Yerleştirme Sınavı sonuçlarına
göre üniversiteyi kazanan öğrencilerin kendini kabul düzeylerinin karşılaştırılmasını
içeren denencelerden, cinsiyet bakımından erkeklerin kendini kabul düzeyi, kızların kendini
kabul düzeyine göre daha yüksek çıkmıştır. Anne eğitim düzeyi bakımından, annesi
üniversite mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, annesi okur-yazar olan, ilkokul-
ortaokul mezunu olan ve lise mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyinden daha
düşük çıkmıştır. Baba eğitim düzeyi bakımından da benzer sonuçlar elde edilmiştir.
Babaları üniversite mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyi, ilkokul-ortaokul
mezunu olan ve lise mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyinden daha düşük
çıkmıştır. Ayrıca anneleri lise mezunu olan öğrencilerin kendini kabul düzeyleri
karşılaştırıldığında, Özel Yetenek Sınavı sonuçlarına göre üniversiteyi kazanan
öğrencilerin, kendini kabul düzeyi daha yüksek çıkmıştır. Diğer denencelerde ise, iki grup
arasında kendini kabul düzeyi bakımından herhangi bir fark bulunamamıştır.

67
SUMMARY
In this research self-acceptance levels of students, who attend University by Student
Placement Assessment (ÖYS) and Special Aptitude test, has compared.
The sample of this research consist of 354 students ( 191male and 163 female) from
different departments of Faculty of Education of Ondokuz Mayıs University.
In this research, Personal Information Form in order to get genaral information about
students, and Self-Acceptance Envantory in order to measure self-acceptance level of
students. The result of the study shows that more than half of the sample have lover self-
68
acceptance level. The hyphothesis which compare the self-acceptance levels of students,
who attendUniversity by Student Placement Assessment and Special Aptitude test, show
that male students have higher self-acceptance level than female students. In relation to
education levels of students’ mother, students whose mothers are literate, primary or
secondary school educated, have lower self-acceptance level. Similar results obtained in
relation to father ’s education levels. The students, whose fathers graduated from
University have lower self-acceptance level than the students whose fathers are primary or
secondary school or high school educated.
Also the research results show that the self-acceptance level of students, whose mothers
have a high school degree, have a positif effect on Special Aptitude test other hyphothesis
show no differance in self-acceptance levels of both groups.
KAYNAKLAR
Akçamete, G., “Üniversitedeki Bedensel Engelli Gençlerin Kendini
Kabulleri”, Eğitimde Psikolojik Hizmetler, Eğitim
Bilimleri Birinci Ulusal Kongresi Bildiriler lV, (Milli Eğitim Basımevi,
Ankara, 1994), ss.155-169
Altmaier, E. M., Leary, M. R. and Others, “Attribution Therapy:

69
Effects of Locus of Control and Timing of Treatment”, Journal of
Counseling Psychology, (v: 26, n:6, 1979), ss.481-486
Ankay, A., İnsan Ve Eğitim,Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim
Fakültesi Matbaası, Ankara, 1990
Cowen E.L., “The Negative Self-Concept As A Personality Measure”,
Journal of Consulting Psychology, (v:18, n:2, 1954), ss.138-141
Eisenberg, S., Delaney, D.J., Psikolojik Danışma Süreci,
Çevirenler:N.Öner, M.Takkaç, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1993
Enç, M., Ruhbilim Terimleri Sözlüğü, Karatepe Yayınları, Ankara,
1990
Ergin, G. N.,İntihar Girişimi Olan Ve Olmayan Ergenlerin Kendini Kabul Ve
Depresyon Düzeylerinin Karşılaştırılması.
(Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Ankara, 1993)
Erkan, G., Ortopedik Özürlü Çocukların Kendini Kabul Düzeyi
Üzerine Bir Araştırma. Sakatları Koruma Milli Koordinasyonu, İstanbul, 1990
Ersanlı, K. Benliğin Gelişimi ve Görevleri, Eser Ofset, Samsun, 1996
Ford,D.S. “Self-Concept and Perception of School Atmosphere Among
Urban Junior High School Students”, Journal of Negro Education, (v:54, n:1,
1985), ss.82-88
Geçtan, E., Çağdaş Yaşam Ve Normaldışı Davranışlar, Evrim
Matbaacılık Ltd.Şti. İstanbul,1988

70
------------ , Psikanaliz Ve Sonrası. Remzi Kitabevi, İstanbul,1988
Gençdoğan, B., “Depresyon İle Kendini Kabul Arasındaki İlişkiler”,
1.Eğitim Bilimleri Kongresi, (Çukurova Üniversitesi Basımevi, c.2,
Adana,1994), ss.634-643
Gökçakan, N. Karadeniz Teknik Üniversitesi Öğrencilerinin
Kendini Kabul Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi.,
( Karadeniz Te k n i k Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Ya y ı n l a n m a m ı ş Y ü k s e k L i s a n s Te z i , Tr a b z o n , 1 9 9 2 )
Güllü, A., Grupla Psikolojik Danışmanın Ortaöğretim Öğrencilerinin
Kendini Kabul Düzeyine Etkisi. (Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1995)
Güneysu, S., Bilir, Ş. “Üniversite Öğrencilerinin Kendini Kabul
Düzeyine Algılanan Ana-Baba Tutumlarının Etkisi” Psikoloji Dergisi, (c.6,
s.22, 1988), ss.127-133
Güripek, N. Yetiştirme Yurtları Ve Sosyo-Ekonomik Düzeyi Düşük
Aile Yanında Kalan Onyedi Yaş Grubu Gençlerin Kendini Kabul Düzeylerinin
Saptanması. (Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü,
Hurley J. R., “Ratings of Interpersonal Conduct in Small Groups
by Aggregated Peers and Self: Replicated Factor Analyses”, The Journal of
Social Psychology, (v:136, n:5, 1996), ss.597-611

71
İslam, A. Ş., Bireysel Psikolojik Danışmanın Yaşlılarda Kendini
Kabule Etkisi. (Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü,Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1987)
İşmen, A. E., Duygusal İstismarın Liseli Ergenlerin Kendini Kabul
Seviyelerine Etkisi. (Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1993)
Jersild, A.T., Çocuk Psikolojisi, Çeviren: Gülseren Günçe, Ankara
Üniversitesi Yayınevi, Ankara,1980
Johnson C. L. Jr., and Jonson J. A., “ Using Short- Term Group
Counseling With Visually Impaired Adolescents”, Journal of Visual
Impairment and Blindness, (v:85, n:4, 1991), ss.166-170
Jones, R.N. Danışma Psikolojisi Kuramları, Çevirenler: F. Akkoyun Ve Diğerleri , 72
Tdfo Ltd.Şti. Ankara, 1995
Kaminsky S. and Chrisler J. C., “ Personality Correlates of People
Who Have Attempted Suicide and Those Who Have Seriously Considered It”,
Dissertation Abstracts International, 1988, ss. 21-24
Kandemir, F., Farklı Sosyo- Ekonomik Düzeydeki Onyedi Yaş Grubu
Gençlerin Kendini Kabul Düzeylerini Etkileyen Bazı Faktörler Üzerinde Bir
Araştırma. (Ankara Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1991)

72
Karaduman, B. D., Ankara Fen Lisesi Öğrencilerinin Kendini Kabul
Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Ankara Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1997)
Karahan, F., Lise Ve Dengi Okul Öğrencilerinin Kendini Kabul
Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Bakımından İncelenmesi.,( Ondokuz Mayıs
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi,
Samsun, 1996)
Kaptan, S., Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri, Tekışık Web
Ofset Tesisleri, Ankara, 1991
Kepçeoğlu, M., Psikolojik Danışma Ve Rehberlik, Kadıoğlu
Matbaası, 6.Baskı, Ankara, 1992,
Kılıççı,Y., Kendini Kabul Envanteri Genç Yetişkin (Ü) Ve Ergen
(L) Formları Uygulama Kılavuzu. (Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,
Ankara, 1988)
----------, Okulda Ruh Sağlığı, Şafak Matbaacılık, Ankara, 1992
Köknel , Ö., Kaygıdan Mutluluğa Kişilik, Altın Kitaplar, 11. Baskı,
İstanbul, 1985,
Kuzgun, Y. Rehberlik Ve Psikolojik Danışma, Ösym Yayınları,
4.Baskı, Ankara, 1995-7
-----------, ”Psikolojide İnsancı Yaklaşım” Eğitim Bilimleri
Fakültesi Dergisi, (c.18, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1985), ss.1-17
Leavy R. L. and Adams E. M., “Feminism As A Correlate of Self-

73
Esteem, Self-Acceptance and Social Support Among Lesbians”, Psychology
of Women Quarterly, (v:10, 1986), ss. 321-326
Long, V. O. “ Masculinity, Feminity and Male Scientists’ Self-
Esteem and Self-Acceptance ”, Journal of Psychology, (Albuquerque:
University of New Mexico, v:127, n:2, 1993), ss.213-220
-------------, “Relationship of Masculinity to Self-Esteem and Self-
Acceptance in Femele Professionals, College Students, Clients and Victims of
Domestic Violence”, Journal of Consulting and Clinical Psychology, (v:54,
n:3, 1986), ss.323-327
Maslow, A., Motivation And Personality, 2 Nd,Ed.,(New York:
Harper Row Publishers, 1970)
Medinnus G. R., “ Adolescents’ Self-Acceptance and Perceptions of
Their Parents”, Journal of Consulting Psychology,
(v:29, n:2, 1965), ss.150-154
Morgan R. L. and Kafer, N. F. “ The Relationship Between
Understanding of Self and Others in Children’s Friendships”, The Journal of
Psychology, (v:119, n:6, 1985), ss.521-525
Omizo M. M. and Omizo S. A., “Effects of Parents’ Divorce Group
Participation on Child-Rearing Attidudes and Children’s Self-Concept”,
Journal of Humanistic Education and Development, (v:25, n:3, 1987),
ss.171-179
74
Onur, B., Gelişim Psikolojisi, Verso Yayıncılık, 2.Baskı, Ankara,
1991
Önen, F., Kendini Kabul İle Başkaları Tarafından Kabul Arasındaki
İlişkiler., (Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1989)
Özden, Y., Eğitimde Dönüşüm, Pegem Özel Eğitim Ve Hizmetleri,
Ankara, 1998
Özkan, M., Güdümlü Ve Güdümsüz Grupla Psikolojik Danışmanın
Özsaygı Ve Kendini Kabul Düzeyleri Üzerindeki Etkisi. (Atatürk Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi., Erzurum, 1994)
Resnik P. V. and Lammers, H. B. “ The Influence of Self-Esteem on
Cognitive Responses to Machine-Like Versus Human- Like Computer
Feedback”, The Journal of Social Psychology, (v:125, n:6, 1985), ss.761-769
Sherrill C., Gench B. and Others, “ Self-Actualization of Elite Blind
Athletes: An Exploratory Study”, Journal of Visual Impairment, Blindness,
(v:84, n:2, 1990), ss.55-60
Süleymanoğlu, B., Psikolojik Danışmanlık Ve Rehberlik Eğitiminin
Kendini Kabul Düzeyine Etkisi. (Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Tan, H., Psikolojik Yardım İlişkileri, Milli Eğitim Basımevi,
İstanbul, 1992
75
Temüge, T., Kendini Kabul Envanterinin Lise Öğrencilerine
Uyarlanması. (Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Verna G.B. and Runion K.B., “The Effects of Contextual Dissonance
on The Self-Concept of Youth From a High Versus Low Socially Valued
Group”, The Journal of Social Psychology, (v:125, n:4, 1985), ss.449-458
Yanbastı, G., Kişilik Kuramları, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir,
1996
Yazar, O. Z., Kendini Kabul Düzeyi Düşük ve Yüksek Olan Üniversite
Öğrencilerinin, Denetim Odağı Algılamaları İle Kendini Ayarlama Becerileri
Arasındaki İlişki., (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun, 1996)
Yavuzer, H., Anne-Baba Ve Çocuk, Remzi Kitabevi, İstanbul,1986
Yörükoğlu, A., Gençlik Çağı, Özgür Yayın Dağıtım, Ankara, 1993

76
EKLER
EK-1
KİŞİSEL BİLGİ FORMU
Adınız :
Soyadınız :
Bölüm Adı :
Cinsiyet a) Kız ( ) b) Erkek ( )
Annenizin Eğitim Düzeyi;

a) Okur-Yazar ( )
b) İlkokul-Ortaokul ( )
c) Lise ( )
d) Üniversite ( )
Babanızın Eğitim Düzeyi;

a) Okur-Yazar ( )
b) İlkokul-Ortaokul ( )
c) Lise ( )
d) Üniversite ( )
Yaşamınızın Büyük Bölümünün Geçtiği Yerleşim Yeri;

a) Köy-Kasaba ( )
b) İlçe ( )
c) Şehir ( )
d) Büyük Şehir ( )
77
EK-2
KENDİNİ KABUL ENVANTERİYLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR
(Ü FORMU)
Bu envant erde bi r kim s eni n kendi s i ne yönel i k t ut um unu bel i rl em eye yaraya cak çeş i t l i cüm l el er
veri l m iş t i r. Bu cüm l el erde ol um l u veya ol um s uz çeş i t l i i ns an özel l i kl eri vardı r. B u özel l i kl er ya bi r duygu
ya bi r al ı ş kanl ı k ya bi r i nanç ya da t ut um ol abi l i r. Si z önce her cüm l ede bel i rl enen durum a uygun bi r
kim s e is eni z cevabı nı zı E VE T , yok eğer bel i rl enen durum dan farkl ı bi r kim s e is eni z cevabı nı zı H AYI R
ol arak vereceği ni zi kendi kendi ni ze kararl aş t ı rı nı z. Sonra böyl e ol duğunuz veya ol m adı ğı nı z i çi n
“M em nun” ya da “M ut s uz” m us unuz? veya durum unuzdan “Şi kayet çi ” ya da “Ş i kayet çi deği l ” m i si ni z?
Böyl ece her cüm l ede veri l en duruml arda kendi ni ze i l i ş ki n duygul arı nı zı n yönünü bel i rl eyi ni z ve yeği nl i k
dereces i ni düş ününüz.
C evapl am anı zı yaparken cevap kağı dı nda E VE T veya H AYI R s özcükl eri al tı nda yer al an
kendi m den “M em n unum ” anl am ı na gel en (M ) kendi m den “Ş i kayet çi deği li m ” anl am ı nda (Ş d).. kendim den
“Ş i kayet çi yi m ” anl am ı nda (Ş ) l erden bi ri ni karal ayı nı z. B azı durum l ar ol abi l i r ki o konuda kendi ni zi ve
kendi ni ze il i ş ki n duygul arı nı zı yet eri nce t anı yam am ı ş da ol abi l i rs i ni z. O zam an “ Kendi m i t anım ı yorum ”
anl am ı nda (K) cevap aral ı ğı nı iş aret l eyi ni z.
Ö RNE K LE R
K en di n i al g ı l ama (S oru l ar) E VE T H AYI R

M Şd Ş Ms M Şd Ş Ms K
1.Arkadaşlarım beni sever. (x) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2. İnsanları severim. ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( )
Yukarı daki bi ri nci örnekt e arkadaş l a rı n kendi ni s evdi ği ni ve bu durum dan m em nun ol duğunu,
i ki nci örnekt e i ns anl ı ğı s evm edi ği ni am a bu konuda bi r ş i kayet i ni n ol m adı ğı nı bel i rt i yor.
Yukarı daki örnekl erde görül düğü gi bi her durum i çi n bi r t ek cevap yeri kul l anı l acakt ı r. Her
cüm l eyi di kkat li ce okuyup anl adı kt an s onra cevap kağı dı nda eğer cevabı nı z E VE T i s e al t ı ndaki
78
M em nunum , Şi kayet çi deği l im , Ş i kayet çi yi m , M ut s uzum anl am ı na gel ecek ş eki l de M , Ş d, Ş, M s
harfl eri ni n yerl eri nden bi ri ni karal ayı nı z. Yok eğer cevabı nı z H AYI R is e onun al t ı ndaki M , Ş d, Ş , M s
harfl eri ni n yerl eri nden bi ri ni karal ayar ak kendi ni zi veri l en durum l a i l gil i ol arak nas ı l bi r duygu il e
al gıl adı ğı nı bel i rl eyi ni z.
Bu envant eri n her s orus una doğru, i çt en ve açı k cevap verm eni z önem l i di r. C evapl arı nı z kes i nl i kl e
gi zli t ut ul acakt ı r.
KE NDİ Nİ – K AB UL L E İL G İ L İ SO RUNL AR
M D Kendi ni Al gı l am a Konul arı
1. Başarısızlık karşısında çabuk yılıyor ve kendime güvenimi kaybediyorum.
2. Kuşkusuz zayıf yönlerim var ama güçlü yönlerimle başarılı olabiliyorum.
3. Hayatla baş edebilme gücüne sahip olduğuma inanıyorum.
4. Geleceğimden umutluyum
5. Herhangi bir iş yaparken başkalarından fikir almaya ve onu aynen uygulamaya gayret ederim.
6. Bir iş planlarken bir çok kimselere danışırım ama son kararı kendim veririm.
7. Seçtiğim meslek yeteneklerime uygun gibi görünüyor ama kendi kişiliğim
nedeniyle meslekte başarısız olacağımdan korkuyorum.
8. Zaman zaman başarısızlıklarım oluyorsa da bundan dolayı kendimi değersiz bulmuyorum.
9. Kendi şansımı kendim yaratabileceğim inancındayım.
10. Kendimi işe yaramaz zavallı bir kimse olarak görüyorum.
11. Daima başkaları tarafından korunmaya ve desteklenmeye ihtiyacım oluyor.
12. Başarımı gayret ve yeteneğimden çok şansıma borçluyum.
13. Hatalı olduğum zaman hatamı kabul etmek bana zor geliyor.
14. Olduğum gibi davranıyor ve sonucuna da katlanmanın gereğine inanıyorum.
15. Gerektiğinde hatalarımı ve eksik yanlarımı açıklamada sakınca görmem.
16. Hata yaptığımı anlayınca özür dilemekten çekinmem.
17. Nedense bütün aksilikler beni bulur.
18. Gerektiğinde kişinin kendini değiştirebileceğine inanıyorum.

79
19. Karşılaştığım güçlükler ailemin bana iyi bir eğitim verememiş olmasından ileri geliyor.
20. İnsanlar beni anlamıyor.
21. Sorumluluk almaktan kaçınırım
22. Kararsız bir insan oluşumdan dolayı yaşamım tatsızlaşıyor.
23. Derslerimden düşük not alışımı genellikle kendi tembelliğimin sonucu olarak görüyorum.
24. Kendimle ilgili konularda karar vermede güçlük çekiyorum.
25. Benimle ilgili konularda yakınlarımın benim yerime karar vermeleri bana güven sağlıyor.
26. Yaptığım seçimlerden ve işlerden dolayı çoğu zaman pişman olurum.
27. Kendimi günahlarımdan dolayı değersiz buluyorum.
28. Geçmişime bakınca aşırı bir utanç ve pişmanlık duyuyorum.
29. Kendimi yaşamaya değer ve toplum içinde yeri olan bir kimse olarak görüyorum.
30. Yaptıklarımdan dolayı Allah’ın beni cezalandıracağından korkuyorum.
31. Ailemin beni olduğumdan daha iyi görmesi karşısında onları aldatmış olmanın üzüntüsünü duyuyorum.
32. Haksızlıklar karşısında bile kendimi savunamıyorum.
33. Zor durumlarda genellikle yalan ve hileye başvurmam.
34. Genellikle dedikodu yapmaktan hoşlanmıyorum.
35. Hakkımda asılsız dedikodular yapılıyor.
36. Hakkımda gerçeğe dayanan bazı dedikodular var.
37. Genellikle başkalarının yanında terler ve bunalırım.
38. Bir topluluk içinde bütün gözler bana çevrilmişçesine tedirgin olurum.
39. Yabancılarla tanışmak ve yeni dostlar edinmekten hoşlanırım.
40. Kendimle ilgili sorunların çözümünde gerekirse başkalarının yardımını isteyebilirim.
41. Başkaları beni seyrederken iş yapamıyorum.
42. Başkaları bana baktığında yürümeyi şaşırıyorum.
43. Arkadaşlarımın davetim beklemeden gerektiğinde onları grubuna katılırım.
44. Gerektiğinde duygu ve düşüncelerimi başkalarına anlatabilirim.
45. Gerektiğinde bildiklerimi ve gördüklerimi başkalarına anlatabilirim.
46. Genellikle topluluk içinde bulunmaktan hoşlanırım.
47. Girişken bir insan sayılırım.
48. Bana baktıklarında mutlaka bir kusurum olduğu duygusuna kapılırım.

80
49. Topluluk içinde rahat konuşamıyorum.
50. Genellikle başkalarının dikkatini üzerime çekmekten sıkılırım.
51. Yerinde ve haklı bile olsa yüzüme yapılan övgülerden utanırım.
52. Diğer insanlar hakkındaki düşünce ve kanılarımı başkalarının lafıyla değiştirmem.
53. Olaylar ve insanlar hakkındaki yargılarımı kendi deneyimlerimden oluştururum.
54. Başkaları benim değer ve inançlarıma ters düşen bir işi yapmamı istediklerinde onları reddedemem.
55. Olduğum gibi görünmekten hoşlanmıyorum.
56. Kendi değer ve inançlarım başkalarınınkine ters düşse bile onları açıkça ortaya koyar ve savunurum.
57. Başkalarını ahlak değerlerine uygun davranmayabilirim.
58. Genellikle isteklerim beğenilerim ve değerlerime uygun bir yaşam sürüyorum.
59. Başkalarının benim inançlarıma ve değerlerime uygun davranmasını beklemiyorum.
60. Genellikle olduğum gibi davranırım ve olduğum gibi görünmeye çalışırım.
61. Gerektiğinde hakkımı ararım.
62. Genellikle kendimden çok başkalarını memnun etme çabasındayım.
63. Eğer duygu ve düşüncelerimden utanırsam bunları tam karşıtı olan bir davranışla gizlerim.
64. Arkadaşlarımın birçoğu kadar güzel yada yakışıklıyım.
65. Kendimi oldukça çirkin ve sevimsiz buluyorum.
66. Normal bir beden yapısına sahibim.
67. Boyum oldukça kısadır.
68. Oldukça sıska ve çelimsizim.
69. Gizlediğim bazı fizik kusurlarım var.
70. Kulağım iyi işitmiyor.
71. Gözlük takmak zorundayım.
72. Oldukça şişmanım.
73. Sağlıklı bir insanım.
74. Güzel olmayan yanlarım kadar güzel yanlarım da var.
75. Doğuştan getirdiğim bedensel bir özürüm var.
76. Kalıtsal bir özürüm var. Bu benim çocuklarımda da görülebilir.
77. Karşı cinsten arkadaşlarımın bana duygusal yaklaşımından utanıyorum.
78. Karşı cinsin duygusal yaklaşımı beni öfkelendiriyor.

81
79. Kızlı erkekli bir toplantı da kendimi rahat hissetmiyorum.
80. Kendi cinsiyetimden (kız ya da erkek olmaktan) memnunum.
81. Karşı cinsten arkadaşlarımla beraber olmaktan mutluluk duyuyorum.
82. Okul yaşamımızda arkadaş seçerken kız erkek ayırımı yapmam.
83. Cinsel dürtüler kontrol altına alınmalı ama utanç verici sayılmamalı.
84. Toplumun onayladığı durumlarda bile cinsel ilişkileri kirli ve iğrenç
buluyorum.
85. Karşı cinsten biri (leri)nin benimle duygusal yakınlık kurma isteğinde olduğu kanısındayım.
86. Arkadaş saydıklarım beni arar ve benden hoşlanırlar.
87. Arkadaşlarım benim dostluğuma güvenirler.
88. Arkadaşlarım beni pısırık ve beceriksiz bulurlar.
89. Arkadaşlarım beni küçümsüyor.
90. Arkadaşlarım beni gruplarına isteyerek alırlar.
91. Arkadaşlarım ciddi işlerde ve çalışmalarda benimle beraber olmak isterler.
92. Arkadaşlarım beni ağzı gevşek ve sır saklamaz bulurlar.
93. Hiç kimse beni sevmiyor.
94. Arkadaşlarım bana düşman oldular.
95. Ailem beni çok sever ve önemser
96. Öğretmenlerin çoğu beni arkadaşlarım kadar önemsemiyorlar.
97. Çevremdeki insanlar beni ilgilendiren konularda bile benim fikrimi almazlar.
98. Ev sahibini rahatsız edeceğim düşüncesiyle misafirliğe gitmekten çekinirim.
99. Diğer insanlar arasında bir yerimin olduğuna inanıyorum.
100. Diğer insanları kendimden uzaklaştıracak kadar çevreme korku saçıyorum.
101. İnsanlar beni övdüklerinde içimden bu kadar değerli olmadığımı düşünüyorum.
102. Arkadaşlarım beni yetenekli fakat alçak gönüllü bulurlar.
103. Kolay arkadaş edinebilirim.
104. Psikolojik yönden normal ve rahat bir insan sayılırım.
105. Gerektiğinde yaşamın kötü yönleriyle yüzyüze gelmekten çekinmem.
106. Kendimi dürüst ve samimi bir insan olarak görüyorum.
107. İstemediğim halde çabuk kızıyor ve sinirleniyorum.

82
108. İnsanları seviyorum ve onlarla beraberlikten mutlu oluyorum.
109. Yaşamın güzel ve ilginç yanlarını görerek mutlu oluyorum.
110. Kendi çabamla yenebileceğim güçlüklerden dolayı mutsuz olmam.
111. Yeni durumlara kolay uyum yapabiliyor ve yeni yaşantılardan hoşlanıyorum.
112. Alıngan bir insan değilim.
113. Sebatlı ve iradeli bir insanım.
114. Kolay mutlu olamıyorum genellikle karamsar bir insanım.
115. Kendimi yaşamağa değer ve toplumda yeri olan bir kimse olarak görüyorum.
116. Başkalarıyla ilişkilerimde onların duygu ve düşüncelerini gözetirim
117. Anlamlı ve amaçlarıma uygun bir yaşam sürdüm.
118. Bazen yalnızlıktan hoşlanırım.
119. Eleştiriyi benliğime yöneltmiş ve tehdit olarak görüyorum.
120. Eleştirilerden önce rahatsız olsam bile sonradan üzerinde durur ve yararlanma gereği duyarım.
121. Bazı konularda başarısız olabilirim ama verimli ve başarılı olduğum alanlar da var.
122. Bazı alışkanlık ve kusurlarıma rağmen gene de normal ve uyumlu bir insanım.
123. Üzerime aldığım görevi kusursuz yapmam şarttır.
124. Bazen ters ve geçimsiz bazen ise sıcak ve yumuşak olurum.
125. Çirkin ve sevimsiz yönlerimi iyi ve sevimli yönlerim kapatıyor.
126. Arkadaşlarımın bazı kusur ve noksanlarımı şaka konusu yaparak beni incitiyorlar.
EK-3
KENDİNİ KABUL ENVANTERİ CEVAP KAĞIDI
EVET HAYIR M = Memnunum
M = Memnunum
Şd = Şikayetçi değilim Şd = Şikayetçi değilim
Ş = Şikayetçiyim Ş = Şikayetçiyim
83
Ms = Mutsuzum Ms = Mutsuzum
K= Kendimi tanıyamıyorum
SORULAR EVET HAYIR
M ŞD Ş MS M ŞD Ş MS K
1. ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
84
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99.
100.
101.
102.
103.
104.
105.
85
106.
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
116.
117.
118.
119.
120.
121.
122.
123.
124.
125.
126.

Kendi̇ni̇ Kabul

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kendi̇ni̇ Kabul

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Çevre olanaklarının ve sosyal yapının değişmesi, bireylerin sağlıklı bir kişilik

geliştirmesini engellerken, çevresine uyum sağlamasını da güçleştirmektedir.

Son yıllarda bilim ve teknolojide çok hızlı gelişmeler meydana gelmiştir. Bu

gelişmeler, kentleşme, aile yapısı ve kavramındaki değişmeleri de beraberinde getirmiştir.

Bunun yanında ekonomik şartların değişmesi, iş yapısının farklılaşması, mesafelerin

kısalması böylece de insanların birbirlerine yaklaşmaları sonucu sosyo-kültürel etkileşim

İnsanların, yaşam ve sağlık koşullarının eskiye kıyasla gittikçe iyileşmesi, insanın

olumsuz etkileri önemli boyutlara ulaşmış bulunmaktadır. 2

Değişmelerin bu kadar yoğun ve hızlı olduğu günümüzde, insanlar hem kendilerine

hem de çevrelerine karşı gittikçe yabancılaşmaktadır. İnsanların çevrelerini ve kendilerini

tanımaları, kendilerini en üst düzeye çıkarmaları ve kabul etmeleri sağlıklı olmanın

getireceği mutluluğun beklentisi vardır. İnsanın yaşamındaki amaçlara ve beraberinde

de mutluluklara ulaşabilmesi için sağlıklı olmak zorundadır. Sağlığın genel tanımı “

Görüldüğü gibi, iyi bir ruh sağlığının genel ölçütleri arasında,

Türkçe kaynaklarda, benliğe saygı, öz değer, öz kabul gibi kavramlarla aynı

etmesi, benimsemesi anlamında kullanılmaktadır.

gerçekleştirme, başkalarıyla yakın ilişki kurabilme ve yaşamı anlamlı bulma sağlıklı

olmanın işaretidir. Sağlığa götüren koşullar kişinin temel ihtiyaçlarının doyumu,

kendi davranışlarının sorumluluğunu taşımada ve kendi benliğini yaşamada yetersiz

olması, ruh sağlığının bozulmasına yol açan etmenlerdir. 6

Ruh Sağlığı ölçütlerinden sayılan kendini kabul, kişinin suçluluk, yetersizlik,

beğenme ya da övünme duygularına kapılmadan kendini bütün olumlu ve olumsuz

yönleriyle kabul etmesidir. 7

Bu özelliğin doğal sonucu, kişinin bütün eksikliklerini, kusurlarını, hatalarını görebilmesi

duymamak, gereksiz yere günah korkusu içinde yaşamamak, kendinden utanmamak

özelliklerini, yeterli ve yetersiz yönlerini, kişiliğinin bir parçası saymakta ve

kendini kabul etmesi anlamına gelmektedir. 1 0

Kendini kabul, benlik konusunda içten ve gerçekçi bir görüşe dayanmaktadır.

kınamaksızın kusurlarını ve sınırlılıklarını bilir. Mükemmel olmayışından, zayıflığından

ve tutarsızlıklarından utanmaz ve suçluluk duymaz. Diğer insanları da niteliklerinden

soğukkanlı olduklarını bildiği

halde, ne onları eleştirmeye çalışır, ne de bir aşağılık duygusuna

göstermek gereksinmesini duymaz. Kendi gereksinmelerini ve çabalarını, kendi olanak

başkalarını da doğru değerlendirebilen bir insan olabilir. 1 1

Kendini kabulde önemli olan, kişinin hiç değişmemesi değildir.

özelliklerini kabul etmesidir. Bunun için de güçlü ve olumlu özelliklerinin yanısıra,

zayıf ve olumsuz özelliklerini de tanımalı ve bu özelliklerini geliştirme yoluna gitmelidir.

Çünkü kendine saygıda kişinin kendini beğenmesi ve önemsemesi, kendine güvende

içindeki tutarsızlıklarını ve sınırlılıklarını gözden uzak tutmadan, güçlü ve değerli

verilmiştir. Kendine saygı ya da benlik saygısı, kendine güven ve kendini gerçekleştirme

bu kavramların başında gelmektedir. Fakat kendini gerçekleştirme diğerlerinden farklı

olarak, kendini kabulün bir üst boyutu olarak görülmektedir.

Benlik, bireyin ne olduğu, ne olmak istediği ve çevresince nasıl tanındığı

konusundaki bilinçliliğidir. 1 3 Kişiyi o kişi yapan, başkalarından ayıran duygu, tutum ve

değer biçtiğini gösterir. 1 4

saygısını düşürmektedir. Benlik kavramının ve benlik imgesinin beğenilip beğenilmemesi

benlik saygısını oluşturur. Kişinin kendisini değerlendirmesi sonucu ulaştığı benlik,

benlik kavramını onaylamasından doğan benlik saygısı, bireyin kendini kabullenmesi ve

özüne güvenmesini sağlayan olumlu bir ruh halidir. 1 5

Benlik saygısı, kendin olduğundan aşağı ya da olduğundan üstün görmeksizin

kendinden memnun olma durumudur. Kendini değerli, olumlu beğenilmeye ve sevilmeye

gösteren kimseler, tüm davranışlarını ve tutumlarını takdir etmemekle beraber, kendisini

kavramdır. Kendini gerçekleştirme kavramı ilk kez Maslow tarafından kullanılmıştır.

yani kendini gerçekleştirebilecektir. 1 8

açığa vurmaktan kaçınmaz. Kendini gerçekleştirmekte olan birey değişmeye ve yeni

içerisinde olması vurgulanmaktadır. 2 0 Maslow kendini gerçekleştirmiş insanın bir takım

özelliklere sahip olduğunu belirtmektedir. Bu özellikleri;

Gerçeği çok iyi algılama,

Kendini, başkalarını ve doğayı giderek daha çok kabullenme,

Spontanlık, yakınlık ve doğallıkta giderek artış,

Probleme odaklaşmakta artış,

Bağımsızlıkta artış ve kültürleşmeye karşı direnç,