., l\-laYls~H" .

. ~~~~n 2,001

z ']0(' 0~O -

60

''''.

un tek bir adl vardrr: ~aresizligin ogrenilmesi.

bir umit kalmadJgmda, gefecege dair en ufak olumlu gorUnmediginde, her ley yitirildiginde ursamazstrnz. GUlebilir, hatta kahkaha bile atabill G andan ltibaren insanllgln dl~lndaki karanl lbdluedeslniz demektir. Kotiiltigiln kralhgl orada hilklim

, .......

h ~ '!'t;::r"_f~,_~,CJ-J -sl Clea'va

D,=,'·;'~ rrker.c.

Pan Ve ~'ytar Kahkaha Atarccn ?I~,V l'J~(T

:~i:gf'!~ri[ldansl:

Ariecchelno'nun Maskesi

-~I': r :zb2:~ an ')1 f1~;;r:\~sl j KUZl,II';ur. Y(!ngis~ Sicel K :I~rke~

~~ ~r'id'~anJ

Saf Bir Zcka Krvtlcum

~/ [:5' Tf;,",t:"j~rH·,k';'b..is:.Jj Oyl e K"~uktu Ki ,w,Jnj~ Og;jt

,;;:;3 l:;,:?eci-t'l:irr-tsaJ~ Pandora'run Agz~ ~r~tn l':'h~:~{"I(jL

1;1I [V~ 1itkn:z"i

Bana Eir Kahkaha Sater m.srn?

;z-tr.'raj.asj Kehe

~-L}'11C!"w, Bag!'

Castiqat Ridcndc Mores Naz' Ckter.

[;:vc:jnu,l

SJ.n~ Giilrnilvorum Aklm-c Bi- ~'Y Geld Avf'rr Tun';

Efg~ n KOI:;':' blVl k ekta Kopar ~dl~: Ok.'er:

Ptnar TUr('-t'I

[k .<l\·"~ik.a::Jt;;.~} In Medias Roes

71j, rw~d~I"lO.luH;":i;:

Bunak

{ydrL;·II-j:l1(J'('.l,'-'{,]·Jar~j R a K~ Su Ve Buz

Yetta !(O['1t"::{,

? 2 [~;c 3;:.l''';rOp,':l~'~:

Glilerkcn Vucudumur.da Neler QjU'\I'Of

.ll.l_lr;:: 5('oV:':';rl

n iA·I:·Jti.l:PK~I·~ Ydtionumij

3 ~ [dl""'lz~ene"r,~ Kahkahantr, Kefereti :U ~~f;:,~

Rumef H~5.ary-s:ti.i, 80815 ktanbut, 212/281 45 B6

2121263 12 67 qUi'ioOyl!..i;bou -t.cdu.tr

Bedenin Kahkehasi Grotesk Glililnlj' r:.~111<":~ ~:bz~l:n

"(i3. 19'iipr,""::lr~:

Mevdan OkuY:,3Jl Kahkaha Zevr.ec ::hek

. .;Ij l';I~';Y:GZ"''''~::'~' Djbi~ K",rk",h.<t f;.~Lg-c.: 1::J-_ii:_~'1

I

... ~~. -==1

Sir "anin.al finges" olarak gorOr msam Zeynep Savin. Ona gore; insan kurmaealar varatan bir avvandrr ve gorOngOler nezdinde kurgulanan ideler de imge kurmacalanndan basks bir )ev egildir. Bu yOzden insan, kendi imqelerinin ve temsillerinin otesine ge~emeyecektir1. Hicbir idivet duygusunun olmadlgl bir kendiliqin (entity) bicimlendirdiqi gorOngOler dunvasmca insan hem simgesel olarak hem de kurrnacava dayah zihinsel anlatim oicimlerine sahiptir. Boyleee varilga i~kin bir ars-uzamda veriemlendirilen beden, i~erjsi ile dl~ansl arasmdaki minn imgesel farkliliginda sol uk alan bir kurgusaJllga vaslarur. Dile getirdigi sevi kendi

icerisinde tuketen bir imge tarafindan kallclllljlni onaylatan beden ger~ekte gorOlen nesne icerisinde bir 'secitmislik" edimine denk duser, Zira beden sOrekii olarak yeniden varatilan ve Oretilen bir dOzlemde hep kendisine bakrlan nesnenin i~kinliginde dokunsal olarun acizkarhq.ndan da gO~ alan fenomenolojik bir surece sahiptir. Her imgede bir qorrne

icirninin yattIQ!n! dillendiren John Berger'i2 hakh crkartan sanat nesnesi ( objects d'art) de udur zaten. "Oteki"nin "aYI1l"llgl icerisinde suskunluqa ugratliml~ turn bedenler, kimligin kl~k"nllgl icerisinde harekete ge~en dilsel bir 6zden!ige sahiptir. Simdiki arun bilinc akismda olavsrz bir farkmdahk bicimine sahiptir beden. Bu yOzden gormenin fenornenolojisine

Fbanan dilsel bir sure; olarak beden, bu dOnyada bizi akrskan bir zaman i~erisinde verili bir imekana baglar. Anlamdan yoksun bir dunva. dilden yoksun bir dunvadu. OolaYlslyla bakrsm Ivl· e germenin fenomenolojik dolsvmu her zarnan dO~sel bir imgelem icerisinder, dile gelir.

Bu baglamda bedeni yazmak edimi de, benligin Kendi varolusuna kapandl91 di:ingOsel bir aman icerisinde dile gelen bir soylemselligt sahiptir. Seyierin edimselligi uzerinden hareket derek, evlemselliqn] sneak i~-i~e ge~mi~ imgelerin toplarrunda bulan dOnya da her sevden .. nee bir beden olarak beliren dilin icerisinden varllglnl haber verir bizlere. 0 hal de, zamanda e mekanda sabit bir arallgl olmayan bir varhk nosyonu, dunvarun bednlerden olustuqunu ovleven 8ergson'u3 ne kadar hakh cikartabilir? Nesnelerin soylernsel uretirni savesinde bir i! gibi varolmaktadrr bed en. Mekana baglmll olan bir bedenin orttOgO tinsellik bi~imi olarak il her zaman i~in oovlesi bir arallga sahip ~Ikml~tlr. Bu anlamda bedenin, tam da vaprsalo nlamda, "vazt" tarafrndan kcdlanan anlarrun ve vorumunust duzeydege~erliligini korudugu kOiti.lrel bir rnetin ile sabitlestirilrnis bir "arahk" (spacing) icerisinde vucut buldugunu ovlevebiliriz Zira dil, kendisine "kapah" bir anlsrn kurnesi olu~turdugu gibi, bedeni vazma usuncesinin dogurdugu rnetinselci bir yapi da avru kapallllgi sabitlestirilmis bir arahkta, toplurnsal muhayyilede a~lga cikartmaktadir. Heideqqer'in 6nerdigi bir "ya~ayan beden'

psavvuru da aneak bu dOzlemde elealmabilir, Gerek bilin~dl~1I1111 Ylklclllgmdan bahseden iLuee lriqarav'in dekonstriktif cabasi gerekse de ikticann bedenlerde ve bedenler araclliglyla hledi6ini dile getiren Foucault'nun beden rnerkezll geneaioJlk (soykOtDksei) vorurnlannoa

, 0

Ihep sovlernsel Oretimin vazi dolavrmmda dile geldigl libidinal bir akl~kanllk egr:mendlr.

!Freud'da bir nevi tutunumlu (chorent), bilincli cznevi soken bilincdrsrrun vapt ta~1 olan beden I fJerlau~Ponty'nin, kauksrz, fenomenolojisinde ise sevlerin algdanmas'yla es-zarnanh bit

••• > Igllanma sonras.nda ortaya crkmaktadrr, Aynl dururn Edmund Husserl'in vonelirnse! 1 SAYIN, Zeynep (2000): Noli me

[intentionalite] dusuncesinin bir devarm olarak gorOlebilecek olan J.P. Sartre'in bil.nci

Tanqere: Beder-yaml II, lstanbul: Kendi nin dl)1I13 Clkma eylemi olarak betimledici varhk sorununa "oteki' ile clan karsihkh bllO

Kaknij~, >.32. akl?lmlillk ve dokunma duyumsalllgi i~erisinde deginen du?unsel sernveninde de rastlamak

mumkun, Psisik olarun kendi basma bir dOnya olusturrnadrqim: "ben" olarak ya da "ben asantrs.' olarek verilen bovles: ~eyleri n, deneysel bedenler denen belli fizik sevlere bag'l

2BERGER, John (1995): Gorme BiI;imlerL (<;ev. Yurdsnur Salman], [stanbul: Metis.

3SERGSON, Henry (1950): Matt~r and MemolY, (~ev. N. M. Paul - W. S. Palmer], l.ondra: G. Allen a Unwin.

~F=-" --

, larak go/(mdugunO dillendlren Husserl'de ou surec daha da etkindir. Bakl,?!n "otcki'nin

-1 BAUDELAIRE, Chari" (\997):

Giilmen!n tilu, (~ev. lrfan Yal~II1). [stanbul: Iris, <.11,15.

5 BAUDILLARD, Jean (1998), l(otUlligun ?eUafltgl, (~ev. 1~lk Erqilden], Istanbul; Ayrmtl, 5.80.

6 BAKHTIN, Mikhail (1984): Robelois and his World, (cev, H. lswolskv). lndiana University Press: Blomingtan.

fj

edenini cisirnlestirdiqini soyleven Sartre bedenin oksanrnasi ile varhqm olusurnuna edirnsel . ir boyut katar. Onun i~in Sartre: "oteki ni OK?arken benin' oksarnarn ile onun bederi ni :!ogJrmaktJy'lm' diyerek bedeni oksama ile varllga sunrnaktadrr. Dunya ru n e"{lemsel.lgino·e nlarmru bulan bir bakis ise, npk: Merlao-Pontv'nin irnlenen varhk [ern, signlfie) dccl9' bir acarnushqm bu dunvava bir arrnaqan olarak suru.lmasrndan baska bir ,?ey deglldir. GulmeYI 'ei degmeml~jlgln kirletilmesi ve fahise a~kI" (stupra vlrginUnl et amores meretricum:' olarak ;6ren Sevilla'h lscdor'dar bu vana hep ,?ey:a1sl bir oze hitap eden bll' bayagllik bicimi olarsk 111'1 9i:irulmO~tOr gulme edirni? Bedene 6zgu bir olabilirliqin sinrrsal tasan-n I~~rislnde dile ~elen gUlme, ortodoksive gore turn torel alcalma.ar.n ve gunahln d6lyatagldir. Delilere ve 'delillge ozgO bir imgelem gi.Jcune sahiptir. Hele s.radar g[jl[jn~(comic'Je ordinairelun daha :h abartilmrs ha!i alan kahkaha ise ,?eytana koleli kle bir tutul mu?tur reredevse. Tari h oyunca yalva~llgln tamarnen karsismca bir durum olarak gorulmu~tUr qulrne. 0 vuzden Om bilge kisiler ve pevqarnberlerden azace bir farkmda'ik bicimi olarak dO,?cinOlmujtur. Bu neden'e, insaru bl r animal ridens (guien havvan] olarak niteleven Aristodan tarklh olarak . ulmevi ve kahkahavi bedenir, gO~sOzlOgli ve vozlasrnasi olarak aiq.lavar Or::a~3g u?uncesinin guimeye ve: gijlUn~ olana koydugu smrrlann estetik duvqularurmn or.ernh bir parcasrru o.usturar- insarun imqelern gucunu nasil korelttigini qorrnek de onem bir tarukhk saglayacaktlr. Gulrnevi: ,;>eytansl, hmzrrca bir sev: vani alao.ldiqine insansal brr dururn olarak rle alan Charie , Baudeiaire'e gore giJlme insandaki kendini yuksek qorrne du~uncesinln bir ! onucu olarak varorr. Gulme, oz olarak insansal oldug u i~indir ki, OZ oiarak ~eli~killdir de. DolaYislyla qulrne, 50nSUl bir yOceligin ve avru zarnanda sonsuz bir du?kOnliJgijn im.dir. Kankahada ise abarn vardtr; 0 yuzden Baudelaire'in grotesk dedigi gOlOncUn mutlakhqma sahiptir kahkaha. Baudelaire'e gore gul[jn~, sanatsal acidan, bir ovkDr,me: qroteskse bir ,aratmad:r. Glilun~, I~inde belli bir varano iizellik, yani sanatsai bir dO~Unce azO bulunan bir "vkunmdir. Czccsi. insarun karsrsodaki degil. insanm doga karsrsindaki yukseklik (j~D!l[esinin dl~2vurumudur4 Bedene iizgO bir imqelern gucunun kUlgusa!tlgl icerisinde lie gel:r kahkaha. 0 vuzden gOlmek Jean Baudi llard'm, "51 khkla, bir i~ ice girme ya da orkUIl~ izdiharn ourumunun bizde uyandlrdlgl tikslntiye yonellk yasamsa ve ani tepki"5 Iururnu olsrak betim;endigr bir f arkmdalk halidir Bu farkmdahk ourumu Mikhail Bakhtln'in Habelais'i ele aldl91 eserinde adma grotesk qerceklik dedigi karnaval dilini vOcuJa getlren ucube ve grotesk beoenlerin. avru zamancla, birer tiksinti icerisinde varolduqunun da ozsel Ir Ikrandlr6. Bakhtin'in, Rabelais'nin Garqantua ve Pantagruel adl, roman.anr.dan harek et Fderek ar,'93 ~lkJrttlgl karnaval du?Onceslndekl ozqures.m 'latalile felsefesinde de 'ortak !kahkahaya yol a~an (bir] vere du~[j,?" olarak belirir, Bataille'de esrimeni n en list noktas olan ~enlikte kendini gasteren cuime edirni sirasmda aglz bO,;>lugundak kaslar.n yaotlgl hareketler anUs'e benzetilerek clava disksal bir 'Jbr(jnCm<azandlnlml~tr. 0 ncdenle beoenln hareKefenndeki qroteskliqi 'Ie tiksin',ligi kahkaha 'Je dl~klama edi'lli,{le ~89Iantliandll'an bir YOI'um da elsa o.sa bu W' bir varhk d[j~[jnlesi I';erlslnder, hareket ledecektir.

J.