TATBiKATLAR

Mehmet Hakkı Bilgitekin

İzmit MYO, Öğretim Görevlisi
mehmet.bilgitekin@kocaeli.edu.tr, bilgitekinisig@gmail.com
0.532.2458393
IÇERIK

Türler
NEDEN TATBIKAT YAPILIR?

Rol ve sorumlulukların öğrenilmesi

Plan ve prosedürlerin değerlendirilmesi
K urumsal ilişkilerin geliştirilmesi
Yasal zorunluluklar
K aynakların daha etkin kullanılması
 NEDEN TATBIKAT YAPILIR?

Esneklik İyi Karar Tutarlılık

güven sağlamak

bilgi oluşturmak

planı denemek

irtibat kurmak
zaman
Etkin acil durum veya afet yönetimi, tatbikatlar yoluyla geliştirilirken esneklik
ve tutarlılık arasındaki dengenin sağlanması ile mümkün olur.¹

¹ Readiness and Emergency Management for Schools Final Grantee Meeting ~ Chicago, Ill. ~ August 20–21, 2008
Tatbikat HiyerarSisi
Gerçeğe yakın / Gerçek boyutta
Olaylar gerçeğe en yakın şekilde simüle edilir.
Malzeme, personel, kaynakların harekete geçirilir. Kullanılır.

İşlevsel
Müdahale kapasitesini test etmek için kullanılan simülasyonlu,
interaktif bir tatbikatdır. Kaynaklar harekete geçirilmez.
Komuta Kademesi tatbikatları olarak da bilinir.

Masabaşı
Tatbikat yürütücüsü kontrollü bir senaryo ve ortamda bir durumu analiz eder.
Nispeten stressiz ortamda genellikle daha karmaşık tatbikatlara hazırlık için kullanılır.

Egsersiz / Alıştırma (Saha)

Koordineli, gözetimli, tek bir fonksiyonu test etmek için kullanılır.
Pratik yapmak, uygulamak, uzmanlaşmak için belirlenen aktivitedir.

Oryantasyon/Yönlendirme
Katılımcılara, rol ve sorumluluklar, planlar, prosedürler
veya kaynaklar ile ilgili aşinalık sağlamak için tanıtıcı,
bilgi verici tatbikatlardır
 Tatbikat HiyerarSisi

Gerçeğe yakın
İşlevsel  birkaç güne kadar biter
 6 - 12 aya kadar planlanır
Masabaşı  sekiz saate kadar biter
 üç aya kadar planlanır
1 - 4 saate kadar biter
Egsersiz 1 - 3 aya kadar planlanır
½ - 2 saate kadar biter
3 güne kadar planlanır
Oryantasyon
1 - 2 saate kadar biter
1 - 2 güne kadar planlanır
 Tatbikat HAZIRLIKLARI
İlk planlama Tatbikat
toplantısı alanını Son
düzenlemek. teftiş planlama
Planı gözden geçir etmek. toplantısını
İhtiyaçları değerlendir düzenlemek.
Yeteneklere bak
Amacı yaz
Kaynakları
Zaman çizelgesi yap
ayarlayarak
tatbikat Oyuncu
alanının kitabını Prova
güvenliğini hazırlamak. yapmak.
almak. Tatbikatı
icra
etmek.

Tatbikat
Tatbikat Tatbikat
Kontrol
Genel Sonu
Talimatlarını
Talimatlarını Gözden
hazırlamak.
hazırlamak. Geçirme
Yönerge hazırla Öyküyü yaz
Tasarım ekibini kur Ana olayları listele Tatbikat sonrası toplantı
Değerlendirme ekibini kurDetayları listele Raporları hazırla
Amaçları kontrol et Beklenen eylemleri sapta Takip edecek faaliyetler
Mesajları yaz
Egsersiz ve Tatbikat Tasarımı, İTÜ-Afet yönetim Merkezi,2005
 Tatbikat HAZIRLIKLARI

• Tehlike-Risk analizi • Tatbikat yürütücüsünün • Geribildirim

Değerlendirme
Ön Planlama / Hazırlık

Tatbikat / İcra
• Amaç, Hedef tespiti tespiti • Katılımcıların
• Medyaya duyuru • Tatbikat komitesinin tespiti değerlendirmeleri
• Oryantasyon toplantıları • Öykü ve senaryo yazımı
• Ayrıntılı raporlar
• Zaman-Süre takvimi • Zaman ve Süre tespiti
• Tatbikat alanının hazırlığı
• Tatbikat sonrası
• Katılımcıların belirlenmesi toplantılar
• Eğitimler • Lojistik ihtiyacın temini
• Sunum hazırlığı • Diğer adımlar
• Tek bir kurum egsersizleri
• Malzeme ve yedeklerin • Alınan dersler
temini • Revizyonlar
• İmza ve taahhütler • Eğitim
• Tatbikatın icrası • Uyarlama ve düzeltmeler
 Tatbikat HAZIRLIKLARI

Amaç Sel durumunda

Amaca nasıl
Tatbikat açıkça prosedürlerimiz
ulaşılacağı hakkında
Amacı ifade
bilgi verilmez.
in geçerliliğini
edilmeli. göstermek

Senaryo Plan ve politikayı tanıtmak.

Beklenen
Tatbikat performansın
için bir
Hedefi çerçeve Karar verme sürecini
tanımıdır incelemek.
sağlar

Tatbikatı
Tatbikatın Katılımcı denenecek
Tatbikatın neyi sayısı ve işlevler, tür Yönetilebilir
Kapsamı kapsadığını tertibini ve süre ile olmalı.
belirler. tanımlar sınırlar
 Tatbikat HAZIRLIKLARI

gerçekçi,
öykü
tehdit bazlı, gerçeğe yakın katılımcıları
bazında
Senaryo amaçla meşgul edecek şekilde
olayın
direkt ilgili dikkatlice tasarlanmalı
hikayesidir
olmalı

Gözetmenler
Katılımcılar Yürütücü Oyuncular ve
Hakemler

Tatbikat
Tatbikat Genel Kontrol Oyuncu Sonrası
Belgeleri Bilgiler Bilgileri Kitabı Gözden
Geçirme
 Tatbikat HAZIRLIKLARI

Tatbikat Belgeleri

Tatbikat 7-30- Lojistik bilgiler

Tatbikat Tatbikatın
hazırlığı, 60 gün süre, amaç,
icrası ile
Genel icrası için önce hedef,senaryo
ilgili niyeti
Katılımcıları yayım gibi bilgileri
Bilgileri bilgilendirir lanır
gösterir
kapsar

Kontrol, yapı,
Tatbikat Tatbikatın Tatbika sorumluluk
nasıl tın kilit güvenlik Kısıtlı
Kontrol yönetileceği belgele haberleşme diğer dağıtılır
Talimatları ni belirler ridir kontrol hususlarını
içerir
 Tatbikat HAZIRLIKLARI
Tatbikat Belgeleri

• Tatbikat hazırlığı, icrası için Katılımcıları bilgilendirir

• 7-30-60 gün önce yayımlanır
• Tatbikatın icrası ile ilgili niyeti gösterir
Tatbikat Genel
• Lojistik bilgiler süre, amaç, hedef,senaryo gibi bilgileri kapsar
Bilgileri

• Tatbikatın nasıl yönetileceğini belirler

• Tatbikatın kilit belgeleridir
• Kontrol, yapı, sorumluluk güvenlik haberleşme diğer kontrol
Tatbikat Kontrol hususlarını içerir
Talimatları • Kısıtlı dağıtılır
 Tatbikat HAZIRLIKLARI
Tatbikat Belgeleri

• Tüm katılımcılara verilir

• Katılımcıların rol ve sorumluluklarını, tatbikattan ne bekleneceğini belirler
Oyuncu • Oyuncu kitabı en azından aşağıdakileri kapsar
Kitabı

katılımcı listesi;
Oyuncu tatbikat hazırlıkları, amaç, hedef, icrası hakkında özet bilgi;
Kitabının kontrol ayarlamaları;
Kapsamı oyuncu sorumlulukları;
detaylı tatbikat zaman çizelgesi ajandası;
alandaki lojistik.
 Tatbikat HAZIRLIKLARI
Tatbikat Belgeleri

• Katılımcılardan geri bildirim alınarak tatbikat sonucu hızlı bir de-

brifing yapılmalıdır
Tatbikat Sonrası
• Tatbikat Sonrası Gözden Geçirme, Tatbikat Sonu Raporu, tatbikattan
Gözden Geçirme sonra aşağıdakileri gözeterek yayınlanır:

Tatbikat Sonu Ne doğru gitti;

Raporunda Ne yanlış gitti;
olması Mevcut plan, prosedür, politikalar için gerekli
gerekenler gelişmeler, ilerlemeler.
 Tatbikat HAZIRLIKLARI
Tatbikat Belgeleri

• Masabaşı tatbikat, başlangıç öyküsü içinde ortaya çıkan doğrusal gelişen

senaryo bazlıdır.
• Ajanda, zaman çizelgesi içinde tatbikatta ifade edilen birleştirilmiş tartışma
Tatbikatın soruları ile Durum Özeti. (bu ana senaryo olay listesi kullanılır).
• Sahneleri gösteren taklit edilen medya klipleri kullanılabilinir.
İcrası

• Medya acil durumlarda büyük rol oynar ve genelde kamunun tek bilgi
kaynağıdır.
• Taklit medya klipleri, gerçeklik katmak, tatbikata renk katmak için
kullanılabilecek iyi efektlerdir.
Simülasyon • Tatbikat için tasarlanan gerçekçi medya klipleri bazı firmalar tarafından
Medya Klipleri üretilmektedir.
 Kocaeli Üniversitesi
İzmit Meslek Yüksekokulu
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Programı
Masabaşı Tatbikatı
 Örnek Uygulama
• Planlama Süresi
• Masabaşı tatbikatı yeterli planlama süreci gerektirir – 3 aya
kadar bir varsayımsal örnek aşağıdadır:

1 Aralık 09
Kontrol talimatları yayınlama
9 Aralık 2009
3 Ekim 2009 7 Kasım 2009 14 Kasım 2009 Prova
İlk toplantı Tasarımın Bitişi Talimatları yayınlama

7 Ekim- 5 Kasım
tatbikat tasarımı

01 Ekim 2009 01 Kasım 2009 01 Aralık 2009

7 Aralık 2009
Oyuncu kitabını yayınlama 16 Aralık 2009
Tatbikat İcrası

Tatbikat Tarihi: 16 Aralık 09

 Tatbikat UYGULAMASI
YANGIN
ACIL EYLEM TATBIKAT
TAHLIYE
PLANI TEBLIGATI
PROSEDURU

İZLEYİCİ BAKIM
FORMLAR Tatbikat
DEĞERLENDIRME ONARIM Genel
Hazırlama
Tehlike
Şablon Analizi
Kılavuzu
HAZMAT
METEOROLOJI AMAÇ
MSDS TATBIKAT
GÖZETMEN HEDEF
YONERGESI
DEĞERLENDIRME ÖYKÜ
Acil Durum SINANACAK Tatbikat
P Organizasyonu SENARYO
İŞLEVLER Dosyası
BAĞIMSIZ HAKEM R FARAZIYE
TEHLİKELER
DEĞERLENDIRME O KURALLAR
B KROKİ KROKİ İHTİYAÇLAR
L GÖREV - SORUMLULUKLAR
TATBIKAT SONU E
DEGERLENDIRME M TATBIKAT
GAZETE
FORMATI LER BROŞÜRÜ
 (acil durum yöneticisi)
(sağlık)
(yangın)
(arama kurtarma)
(güvenlik)
(bakım onarım)
HAZMAT
ATIK (kimyasal dökülme )
HAMMADDE
DEPOSU (çevre ve isig)
DEPOSU

TRAFO
İşletme 2 Hazmat –
SOLVENT atık su toplama tankı
? 2000 kg

Toplantı Bariyer
Odası

İşletme 3
İSİG
?
İşletme 1
2000 kg
8000 kg
Jeneratör

Su Deposu otopark

Soğutma
G
sistemi
OtoparkPersonel Firma Ziyaretçi Araçları
Depo bakım TRAFO
asansör ve merdivenler Kazan Dairesi
YANICI GAZ TÜPLERİ AZOT (2500 litre)
yağmur suyu toplama ızgaraları
MAZOT TANKI (3x2ton)+(8ton) Soğutma Kulesi Bakım Onarım
 İzleyici Değerlendirmeleri
Hiç Biraz Oldukça Tamamen
Tatbikat Öncesi Katılmam Katılırım Katılırım Katılırım Katılırım

Tatbikatla ilgili önceden bilgi verilmiştir. 12% 18% 33% 7% 30%

Tatbikat amacı ve hedefi belirlenmiştir. 2% 11% 33% 14% 40%
Hakem ve gözetmen belirlenmiştir. 7% 4% 26% 12% 51%
Kullanılan belgeleri daha önce gördüm. 35% 14% 28% 9% 14%

Katılırım
17
-
+
15
25
 İzleyici Değerlendirmeleri
Hiç Biraz Oldukça Tamamen
Katılmam Katılırım Katılırım Katılırım Katılırım
Tatbikat Sırası
Problemler amaca uygundur. 0% 2% 39% 26% 33%
Problemler hedeflere uygundur. 2% 4% 44% 23% 28%
Planda işlemeyen yönler görülmüştür. 7% 18% 32% 25% 18%
Prosedürde işlemeyen yönler vardır. 7% 25% 30% 27% 11%
İyi yapılandırılmış ve organize edilmiştir. 7% 16% 51% 11% 15%

Katılırım
22
-
+
11
24
 İzleyici Değerlendirmeleri
Hiç Biraz Oldukça Tamamen
Katılmam Katılırım Katılırım Katılırım Katılırım
Tatbikat Sonrası
De-brifing yapılmıştır. 4% 9% 63% 18% 7%
Değerlendirme için planlama yapılmıştır. 2% 16% 52% 23% 7%
Tatbikat benim için faydalı olmuştur. 0% 12% 26% 40% 21%
Bilgi&becerimi test etmek için uygundur. 0% 16% 40% 21% 23%

Katılırım
26
-
+
8
23
 İzleyici Değerlendirmeleri Çok
Hiç Çok Az Biraz Çok Fazla
Tatbikatla ilgili bilgileri okudunuzmu? 25% 24% 29% 13% 9%
Tatbikat ilginizi çektimi? 0% 7% 40% 26% 26%
Ayrıntılar ilginizi ne kadar attırdı? 2% 13% 34% 30% 21%
Biraz
20
-
24
+
13

Rol alan&icra edenlerin performansı nasıldır?

orta

%39 zayıf
iyi

%42 %20
 Bağımsız Hakem Değerlendirmesi
Hazırlık, icra, genel başarı
Tehdit, tehlike, kabiliyet analizi
Tatbikat türünün uygunluğu
Hazırlık, provalar
Tatbikat konusu, denenecek işlevle-
rin belirlenmesi
Tatbikat öncesi tebligat ve bildirimle-
rin gönderilmesi
Takvim, planlama aşamaları
Tehdit, tehlike, kabiliyet analizi
Koordinasyon, lojistik, destek
Hazırlık, provalar
Denetim, değerlendirme ekiplerinin
oluşturulması
Amaç, hedeflerin belirlenmesi
Zenginleştirici ayrıntılar
Değerlendirme, rapor formu
Amaç&hedef değerlendirme yöntemi
Plan, prosedürlere uyum
Masrafların izlenmesi
Amaç1:Planın test edilmesi
Amaç2:Ekiplerin çalışma yetisi
Hedef1:Ekibin olayları yönetebilmesi
Hedef2:Nasıl icra edileceği
Hedef3:P&P işlemeyen yönleri
Senaryonun ekip kapasitesini test etmesi
Senaryo+problemlerle ilgili ekip iletişimi
Kaynak, kapasite, planlama yeterliliği
Herkes sorumluluklarını biliyor
Simülasyon kullanılmıştır
Emniyet&güvenlik konuları belirlenmiş
İU:Kararların hemen verilmesi
İU:Belgeler, Alıştırmalar yeterli
İU:Deneyimlerine göre konu hakimiyeti
kötü değil
GG:Birimlerarası iletişim koordinasyon
GG:Grubun enerjisi
GG:Müdahale kararlarında kararlılık
 Bağımsız Hakem Değerlendirmesi
tatbikat çok iyi yapılandırılmış ve organize edilmiştir
tatbikat senaryosu inandırıcı ve gerçekçi olmuştur
tatbikat süresi uygundur
tatbikata katılımım uygun olmuştur. (deneyim ve bilgi yeterliliği)
seviye, disiplin, deneyim olarak katılımcılar doğru kişilerdir
tatbikat rol alanlar için faydalı olmuştur
tatbikat katılımcılar, izleyiciler için faydalı olmuştur

Tatbikat sonrası aşağıdaki konularda kendimi geliştirmem gerekiyor

A-prosedürler, planlar, kurallar, eğitimleri gözden geçirip aşina olmak
B-prosedürler, planlar, kurallar eğitimleri değiştirmek, zenginleştirmek
C-acil durum planlarını gözden geçirmek, aşina olmak
D-acil durum planlarını yapmak, güncellemek
E-planlama ve koordinasyonu tesisi etmek kurmak
F-diğer kurumlar arasında koordinasyonu arttırmak
G-karşılıklı yardım anlaşmaları yapmak
H-eğitim programı geliştirmek
I-alan seçimi ve konuşlanma uygundur
J-tatbikatta oyuncu kullanılmamıştır
 Mehmet Hakkı Bilgitekin
İzmit MYO, Öğretim Görevlisi
mehmet.bilgitekin@kocaeli.edu.tr, bilgitekinisig@gmail.com
0.532.2458393