Osman Ağa, Giresun'un Hacı hüseyin mahallesindeki köklü bir aile olan Feridunzadeler' dendir.

Annesi
Zeynep hanımdır. Osman Ağa ticaretle uğraşırken 1912 yılında Balkan savaşı başlamış, babası askerlik
bedelini ödediği halde o, gönüllü bir birlik oluşturarak savaşa katılmıştır. Başarılarından dolayı
yarbaylık rütbesine kadar yükselmiştir. Bu savaşlarda sağ ayağından ağır bir şekilde yaralanmış,
tedavisinden sonra "GAZİ" ünvanı alarak Giresun'a geri dönmüştür.

GAZİ TOPAL OSMAN AĞA

-1884 Yılında Giresun'un Hacıhüseyin Mahallesinde doğdu.

-1912 Yılında Balkan Harbine gönüllü katıldı. Sağ dizinden yaralanarak sakat kaldı ve 'TOPAL' lakabı ile
anılmaya başlandı.

-30 Kasım 1915'te gönüllü olarak Doğu Cephesinde Ruslara karşı savaştı.

-Şubat 1918'de Giresun Belediye Başkanı oldu

-Şubat 1919 Yılında Muhafazai Hukuk-u Milliye Cemiyeti Giresun Şubesini kurdu.

-1919 Yılında İstanbul Hükümeti hakkında tutuklama kararı çıkardı, Tutuklanmamak için Keşap ve
Şebinkarahisar yöresine kaçtı.

-29 Mayıs 1919'da Atatürk ile Havzada gizli olarak buluştu.

-5 Haziran 1919'da Arkadaşları ile Pontusçu Rumlar'ın Giresun'daki Rum Mektebine Astıkları Pontus
bayrağını indirdi.

-8 Temmuz 1919'da hakkındaki tutuklama kararı Padişah Vahdettin tarafından kaldırıldı.

-Temmuz 1919 'da giresuna geri döndü ve tekrar belediye başkanı ve muhafazai Hukuk-u Milliye
Cemiyeti başkanı oldu.

-Temmuz 1919'da Osman Ağaya Kaymakam Baki bey tarafından başarısız bir suikast düzenlendi.

-Şubat 1920'de 'GEDİKKAYA' gazetesini yayınlamaya başladı.

-Eylül 1920'de Giresunlu gönüllüler ile Ermeni harekatını bastırmak üzere Kars'a gitti.

-12 kasım 1920'de Giresun usakları ile birlikte Ankara'da Atatürk'ün muhafızlığına başladılar.

-12 Kasım 1920'deOsman Ağa ve 47. Gönüllü Alayının Koçgiri İsyanını bastırmaları.

-5 Ağustos 1921'de Komutasındaki 47. Giresun Gönüllü Alayı Ankara'ya geldi.

-Ağustos 1922'de 42. ve 47. Gönüllü Alayları Başkomutanlık, Sakarya Meydan Muharebesine
katıldılar.

-2 Nisan 1923, Osman Ağa 'nın ölümü ve Cumhuriyet Şehidi olması.

-Nisan 1923, Osman Ağa 'nın Giresun kalesine gömülmesi.

-Mart 1925, Osman Ağa'nın naaşı anıt mezara taşınmıştır.

Osman Ağa Kimdir

Osman Ağa, Giresun'un Hacıhüseyin mahallesindeki Ferudunzadeler ailesindendir. Babası Hacı

Mehmet Efendi, Annesi Zeynep hanım olup ailesi ticaret ile uğraşmakta idi. 1912 yılında balkan savaşı
başladığına Osman Ağa ticaret işi ile uğraşmakta idi, babası askerlik bedelini ödemesine rağmen O
gönüllü birlik oluşturarak savaşa katıldı. Savaşta göstermiş olduğu başarılarından dolayı Yarbaylık
rütbesine kadar yükseldi. Bu savaşlarda sağ dizinden yaralanarak Gazi ünvanını aldı. Giresuna
döndükten sonra 1.Dünya savaşına katılmış,Batum ve Harşit çayında Ruslara karşı savaşarak, Rusların
Harşit çayını geçmelerini engelleyerek Tirebolunun işgalini önlemiş.

Mondros Mütarekesinden sonra Belediye başkanı olmuş, Uzun yıllar bereber yaşayan Ermeni ve
Rum işgalci çetelerinin belini gönüllüler kurarak kırmış. Bu Rum ve Ermeni işgalci çeteler,Osmanlı
hükümetine Osman Ağa'yı şikayet ederek hakkında tutuklama kararı çıkarttırmışlar, Bunun üzerine
Osman Ağa, Şebinkarahisar bölgesine yerleşmiş.

8 Mayıs 1919 tarihinde Yunan Kızılhaç heyetini taşıyan bir Yunan gemisi Giresun'a gelir. Heyet
11Mayıs 1919 tarihinde Taşkışla'ya beyaz renkli Yunan Kızılhaç Bayrağını asar, 5 Haziran 1919
Tarihinde ise Pontus bayrağını asarlar. Bu olaylar üzerine Osman Ağa , Harekete geçerek arkadaşları
ile birlikte işgalcilerin bayraklarını indirip, yerlerine Türk bayrağını asarlar.

Osmanlı hükümeti tarafından affedilen Osman Ağa; İzmir ilinin Yunanlılar tarafından işgal
edilmesi üzerine, 17 Mayıs 1919 tarihinde Giresun'da büyük bir miting düzenleyerek işgalci devletleri
ve göz yumanları protesto etmiştir.

29 Mayıs 1919 tarihinde Havza'da Mustafa Kemal Atatürk ile gizlice buluşmuş. Bu buluşmadan
sonra Atatürk'den aldığı emirler doğrultusunda hareket etmiş, ayrıca bu emirler kendisine güç verdiği
için daha rahat hareket etmeye başlamış.

Erzurum Kongeresine Dr Ali Naci DUYDUK ve İbrahi Hamdi Bey'i temsilci temsilci olarak
göndermiş. Giresun Askerlik Şubesi Başkanı Hüseyin Avni Alpaslan ve Jandarma Komutanı Hamdi Bey
ile anlaşarak,Eylül 1920'de Giresun gençlerinden oluşan 'GİRESUN GÖNÜLLÜLER TABURU'nu
kurmuştur.
 Kurulan bu tabur ilk önce Ermeni saldırılarında görev almış. 12 Kasım 1920'de Osman Ağa
Mustafa Kemal ATATÜRK ile tekrar buluşmuş, Atatürkün korunması içi önce yanındaki on kişiyi, Daha
sonrada Giresundan topladığı 100 kişilik muhafız gurubunu Ankara göndermiş. Bu şekilde Atatürkün
ilk muhafız birliği Giresunlulardan kurulmuş.

Giresun'da GEDİKKAYA isimli bir gazete çıkartarak, Milletin milli şuurun'un oluşmasını
sağlamaya çalişmiş. Bu çalışmaları art niyetli kişiler tarafından engellenmeye çalışılmış.

Giresun Müdafa-i Milliye Başkanı ve Belediye Başkanı sıfatıyla Kasım 1920'de Ankaraya
gitmiş,Gerakli emirleri aldıktansonra Giresuna dönerek, 12 Ocak 1921 tarihinde 42. ve 47. Gönüllü
Alayların kurulması çalışmalarını başlatmış.

Mart 1921'deki Koçgiri ayaklanması Topal Osman Ağa komutasındaki 47. Gönüllü Alayının
büyük katkıları ile bastırılmıştır.

Çorum-Merzifon-Tokat ve Samsun havalisinde Rum ve Ermeni çetelerini tamamen kaldıran

Osman Ağa , komutasındaki Gönüllü Alyı ile birlikte Sakarya savaşına katılmıştır. Bu savaşta 42. Alay,
Tirebolu'lu Binbaşı Hüseyin Avni Bey Komutasında büyük kahramanlıklar göstermiştir, Taşlıtepe
sırtlarını kanlarının son damlasına kadar savunmuşlar.Bu alayın tamamını şehit veren Osman Ağa,
Mangaltepe sırtlarında büyük kahramanlıklar göstermiştir.

Trabzon milletvekili Ali Şükrü beyin ölümünden sorumlu tutulmuş, 2 Nisan 1923'de çıkan bir
çatışmada 40 yaşında iken vefat etmiş

Mezarı Giresun Kalesindedir.

Topal Osman'la Köşk'ü basan Rasim Bey anlattı

"Atatürk'ün Topal Osman baskınında çarşaf giyip Köşk'ten kaçtığı" bilgisi nedeniyle Çalışlar'a dava
açılırken, Topal Osman'la baskına katılan Rasim Aydın anlattı: Köşk'e gittik, Latife Hanım yalnızdı.

Çankaya baskınını gerçekleştiren Topal Osman'ın en yakın adamı Haliloğlu Rasim'in bugüne kadar
yayınlanmamış anıları, Yeni Aktüel dergisinde yayınlandı. Bağcılar Savcısı Ali Çakır, "Latife Hanım"
kitabında yer alan "Atatürk, Topal Osman baskınında Çankaya'yı çarşaf giyerek terk etti" bilgisi
yüzünden yazar İpek Çalışlar hakkında 4,5 yıl hapis istemiyle "Atatürk'e hakaret" davası açtı. Savcı
Çakır, dava gerekçesini "Bu bir belge değil. Bilginin dayandırıldığı Vecihe İlmen yaşamıyor, tanıklık
yapması da söz konusu değil" diye açıkladı. Savcı tanık olmadığını söylerken, Yeni Aktüel muhabiri
Ecevit Kılıç, baskına katılan Topal Osman'ın en yakın adamı Rasim Aydın'ın anılarına ulaştı. Rasim
Aydın'ın aynı adı taşıyan torunu, dedesinin noter tasdikli kayıtlarda anlattıklarını Yeni Aktüel'e anlattı.
Rasim Aydın, İpek Çalışlar'ın yazdığı gibi "Atatürk çarşaf giyerek uzaklaştı" demiyor, çünkü o Köşk'e
gittiğinde içeride Atatürk değil, kalpak giymiş ve perdenin arkasında Atatürk gibi yürüyen Latife
Hanım'ı bulduklarını söylüyor. Rasim Aydın ayrıca, Köşk'ü Atatürk'ü öldürmek değil, kurtarmak için
bastıklarını belirtiyor.

KURTARACAKTI

Topal Osman'ın ekibinden Haliloğlu Rasim diye bilinen Rasim Aydın, yıllar sonra olayları, kendisiyle
aynı adı taşıyan torununa anlattı. Torun Rasim Aydın teybe kaydetti, kitap olarak yayımlayacaktı,
ancak dedesi "Bunlar Cumhuriyet'e zarar verir. Sizin de geleceğinizi karartırlar" diye karşı çıktı. Rasim
Aydın 2001'de 116 yaşındayken öldü. Ses kayıtlarını muhafaza eden ve bu kayıtları notere tasdik
ettiren Rasim Aydın, dedesinin anılarının, "Latife Hanım" kitabıyla ilgili İpek Çalışlar'a dava açılmasına
neden olan Çankaya baskınına ilişkin bölümünü, Yeni Aktüel'e şöyle anlattı:

AYDIN ANLATIYOR

...Önce dedemlerin kaldığı ev sarılıyor. Teslim olmaları anonsu yapılıyor. Topal Osman, dedemleri
topluyor: "Bundan Atatürk'ün haberi yoktur. Meclis'teki İkinci Grup taraftarları bizi gözaltına aldıktan
sonra Atatürk'ü öldürecekler. İki grubaayrılıyoruz. Bir grup hemen arka çıkıştan gidip Atatürk'e haber
versin." Dedemin içinde bulunduğu 8 kişilik bir grup, gecenin karanlığından yararlanarak Köşk'e
gidiyor.

LATİFE HANIM YALNIZ

Köşkün kapısında tanımadıkları askerler varmış. Dedemlerin içeri girmesine izin vermiyorlar.
"Atatürk'e haber getirdik" diyor dedemler, ama "siz söyleyin biz iletelim" yanıtını alıyorlar. İçeride
perdenin arkasından Atatürk'ün dolaştığını görüyorlar. İzin verilmeyince ateş ederek içeri giriyorlar.
Ancak, içerdeki kalpaklı kişinin Atatürk değil Latife Hanım olduğu ortaya çıkıyor. Latife Hanım
üniforma giymiş ve pencere kenarındaki sedirin üzerinde ileri geri gidip geliyormuş. Arka tarafa da
lamba koymuşlar dışardan görünsün diye. Muhaliflerin tezgâhının içinde Latife Hanım'ın da olduğunu
düşünerek ona da saldırmışlar. Hâlâ emri Atatürk'ün verdiğini anlamamışlar. Ama sonunda
yakalanıyorlar. Topal Osman yaralıyken Tekçe'ye hakaret ediyor. Tekçe de tabancasını çekip kafasına
ateş açıyor ve öldürüyor. Dedemler Atatürk'ü öldürmek için değil, kurtarmak düşüncesiyle Köşk'ü
basıyor."

BUGÜN BİLE HİSSEDİLİR

Topal Osman'ın yakın arkadaşlarından Yazıcıoğlu Mehmet'in torunu olan işadamı Atilla Yenel de,
baskınla ilgili araştırmalar yaparak canlı tanıklarla da görüştü. Edindiği bilgileri ayrıntılandırarak Yeni
Aktüel'e anlatan Yenel'in sözlerinden bir bölüm şöyle: "Tanıklar Atatürk'ün Köşk'ten tebdili kıyafet
kurtulduğunu anlatmışlardı. Ama bu bugüne dek bana ilginç gelmemişti. Bana ilginç gelen Topal
Osman'ın ortadan kaldırış biçimiydi. İlk önce muhafız birlikleri Topal'ın kaldığı evi kuşatıyor. Topal
Osman, kuşatmayı yardıktan sonra Çankaya'ya baskın düzenliyor. Konuşmasın diye Topal Osman
öldürülüyor. Adamları da Karadeniz'e geri gönderiliyor. Sonuçta muhafız alayında görev yapmışlardı.
Tutuklanan olmamış. Korku ve baskı nedeniyle kesinlikle konuşmadılar olay hakkında. Zaten yıllarca
MİT'in takibine maruz kalıyorlar. Giresun üzerinde büyük bir baskı vardı. Bu hâlâ hissedilir. Geri
gelenler Atatürk'ün kendilerine sahip çıkmamasına anlam veremezdi."
Topal Osman'dan Ergenekona

Topal Osman

Sadık Varer

Kendinizi, emeğin ve insanlığın özgür geleceğini dert edinen bir "dünya yurttaşı" olarak görüyorsanız,
milliyetçiliğe uzak durursunuz!...

Türkçe'yi altı yaşında "mecburen" öğrenen bir Laz'ım, ama hiç bir zaman Laz milliyetçisi olmadım. Ne
var ki bu durum, tarihsel ve kültürel değerlerime yabancılaşmamı gerektirmiyor. Tam tersine, yok
sayılan tarihimi ve kültürümü milliyetçilerden daha büyük bir kararlılıkla sahipleniyorum.

Laz tarihini ve kültürünü araştırıp bilince çıkartan Laz aydınlarının çalışmalarını yayınlayan
lazebura.net ve lazuri.com siteleri için düşündüğüm bir yazıyla ilgili kaynakları incelerken, resmi
tarihin, Mustafa Kemal'in muhafızı olarak kaydetmekle yetindiği Topal Osman ile Ergenekoncular
arasında enteresan bir "kader ortaklığı" fark ettim. Böylece, 1925 öncesinin bildik Lazistan
mebuslarından hareketle, bilinmezlik halini muhafaza eden kimi konuları neşterlemeyi amaçlayan
yazımın yönü ve başlığı değişti. Güncelliğini bir süre daha koruyacağı anlaşılan Ergenekon mevzuu öne
geçti..

Topal Osman ile Ergenekon'un ne alakası var?..

Bu sorunun yanıtını alabilmemiz için, ya Giresun'da görevli iken, büyük bir hayranlık duyduğu Topal
Osman'ın heykelini yaptıran Veli Küçük'le, Teşkilat-i Mahsusa ve Jitem - Ergenekon "akrabalığı"
üzerine uzun ve duygusal bir tarih sohbeti kurmak ya da Topal Osman'ın hayat hikayesine bir göz
atmak lazım. Sizi bilemem ama ben Topal Osman'ın hayat hikayesine göz atmayı seçiyorum!..

Önce bir yanlışı düzeltelim. "Mustafa Kemal'in muhafızı Laz Osman" olarak da bilinen Topal Osman,
Lazcanın Le'sini bile bilmezdi; Lazların binlerce yıldır yaşadıkları coğrafyaya yaklaşık 250 km.
uzaklıktaki Giresun'lu Topal Osman, büyük olasılıkla, Fatih'in 1461 yılında Trabzon'la birlikte Giresun,
Tirebolu, Görele ve Bedreme kalelerini ele geçirdikten sonra bölgeye yerleştirdiği yüz bin civarındaki
Çepnilerdendir.

Topal Osman, birinci savaş yıllarında Karadeniz'de oldukça yaygın olan eşkıya gruplarından birinin
reisidir. Onu meşhur eden ilk vukuatı, Giresun'da topladığı yüz kişilik bir eşkıya grubu ile Trabzon
hapishanesini basması ve kaçırdığı yüz elli mahkumu çetesine katmasıdır.

Bir yandan eşkıyalığın icaplarına uygun "işler'le uğraşan Topal Osman, diğer yandan, Enver Paşa
tarafından İttihat ve Terakki Cemiyeti bünyesinde kurulan ve özellikle Ermeni Tehciri ile Kürt
isyanlarının bastırılmasında bir dizi katliama "imza atan' Teşkilat-ı Mahsusa'ya bağlı olarak"
memlekete faydalı işler'le de uğraşmaya başlar.

Artık, Teşkilat-ı Mahsusa gibi ürkütücü bir gizli teşkilatla organik ilişkisini de kullanarak "meşru bir
güç" haline gelmeye başlayan Topal Osman'ın önünde kimse duramaz!..

Daha sonra, Rum teşkilatlanmasının tasfiyesinde, Karadeniz'in bu gözü kara çetecisinden

yararlanabileceğini anlayan Padişah Vahdettin, işlediği sayısız yağma, soygun ve cinayetlerle birlikte,
Ermeni Tehciri'nde gerçekleştirdiği katliamlardan dolayı Topal Osman hakkında verilmiş bulunan
tevkif kararını kaldırır.

Mustafa Kemal'in Topal Osman'la ilişkisi ise, ancak pragmatik siyasetin "kuralsızlığı" ile açıklanabiliir;
Karadeniz'deki Rum başkaldırısının tasfiyesi için bir çare arayan Mustafa Kemal, "Rum meselesini
çözmek" amacıyla, zaten Rumların canını ve malını almakla meşgul olan Topal Osman'la ilişki
kurmuştur. Mustafa Kemal'in Samsun'a çıktıktan hemen sonra Havza'da Topal Osman'la görüştüğünü,
Teşkilat-ı Mahsusa'nın son reisi olarak bilinen Hüsamettin Ertürk'ten öğreniyoruz.

Hasan İzzettin Dinamo, "Kutsal İsyan II."de bu görüşmeye değinmektedir. Karadeniz'deki "Pontus
belasının ortadan kaldırılması işi'ni üstlenen Topal Osman'ın Mustafa Kemal'e verdiği yanıt şöyledir ;
"Siz merak etmeyin Paşam. Bu Pontus Rumlarına öyle bir tütsü vereceğim ki, hepsi mağaralarda eşek
arısı gibi boğulacaklar."

Hiç kuşku yok ki, Topal Osman, Mustafa Kemal'e verdiği sözü "layıkıyla" yerine getirmiş; binlerce Rum
öldürmüş ve bu arada, korkup kaçan, ülke değiştiren Rumların mallarına el koyup, yakın geçmişte
balıkçılık ve kahvecilik yaparak geçinmeye çalışırken, Karadeniz'in en büyük zenginlerinden "Osman
Ağa" olmayı da başarmıştır!..
Topal Osman Ağanın "şansı" yaver gitmektedir; Büyük Millet Meclisi, Topal Osman'ı, "Mustafa
Kemal'in Muhafız Alayı Komutanlığı" vazifesiyle Ankara'ya davet etmiştir.. Topal Osman, artık
Mustafa Kemal'in en yakın adamıdır͙

Mustafa Kemal'in Topal Osman gibi "tehlikeli" birini yanına almasıyla ilgili pek çok yorum yapılmıştır.
Yaygın görüş, Meclis içinde ve dışında oluşan muhaliflerin tasfiye edilmesi için kendine çok sadık ve o
ölçüde "iş bitirici" birine duyulan ihtiyaç, şeklindedir.

Gerçekten de bu görüşü doğrulayan bir dizi bilinen olay vardır. Bunlardan ikisi, üzerinde en çok
durulan olaylardandır. Birincisi, Anadolu'daki mücadeleye katılmak üzere yola çıkan Mustafa Suphi ve
yoldaşlarının Trabzon'da katledilmeleri; ikincisi, Mecliste Mustafa Kemal'in en etkili muhalifi olarak
bilinen Lazistan Mebusu Ali Şükrü'nün "ortadan kaldırılması'dır..

1921 yılı başında Türkiye Komünist Partisi, "Anadolu Ayaklanması" olarak nitelenen mücadeleye
katılmaya karar vermiş ve bu kararını Mustafa Kemal'e bildirmişti.. Mustafa Kemal, TKP'lilerin
Anadolu'ya gelmelerini ve mücadeleye katılmalarını çok tehlikeli bir gelişme olarak değerlendirmiş ve
vakit geçirmeden "lazım gelen önlemleri" almıştır..

Mustafa Suphi, Ethem Nejat ve diğer TKP'liler Kars'ta, halkın büyük tezahüratıyla karşılandılar. Ama,
ondan sonra halkın tepkisi değişti!.. Yol boyunca "bazı gruplar'ın saldırıları ile karşılaşmaya başladılar.
Durumu "değerlendiren" yetkililer TKP'lileri Batum üzerinden Bakü'ya geri yollamak "amacıyla"
Trabzon'a götürdüler. Trabzon'da kayıkçı kahyalığı yapan Yahya Kaptan ve adamlarının provakatif
saldırısına maruz kaldılar. Silahsızlandırılmış halde bir taka ile Karadeniz'e açılmaya zorlandılar ve
ardından, Yahya Kaptan'ın adamları tarafından kuşatılarak katledildiler. 1921 yılında, 28 Ocak gecesi
Mustafa Suphi ve on dört yoldaşı Karadeniz'e gömüldüler!..

Bu trajik olayın faillerinden Yahya Kaptan'ın akıbeti ise bellidir; katliamdan kısa bir süre sonra
"birileri" Yahya Kaptan'ın işini bitirmiştir!..

Şimdi, Lazistan Mebusu Ali Şükrü olayına geçebiliriz.

23 Nisan 1920'de açılan Büyük Millet Meclisi'nde iki grup vardır. Birinci grubu Mustafa Kemal, ikinci
grubu ise Ali Şükrü yönetmektedir. Ali Şükrü, etkili bir siyasi muhalif ve aynı zamanda gazetecidir, Tan
gazetesinin sahibidir.
Özellikle, İnönü başkanlığında sürdürülen Lozan görüşmelerindeki başarısızlıklar üzerine yaptığı
konuşmalar ve yayınlarla Mustafa Kemal'in canını fena halde sıkmaya başlayan Lazistan Mebusu Ali
Şükrü, bir Meclis toplantısında, TKP'lilerin Trabzon'da katledilmeleri ile ilgili görüşmeleri ve telgrafları
deşifre edip, Mustafa Suphi ve yoldaşlarının Mustafa Kemal'in emri ile Topal Osman ve adamı Yahya
Kaptan tarafından katledildiğini ispatlayınca, kendi sonunu hazırlamış oldu; Meclisi karıştıran bu
olaydan kısa bir süre sonra Ali Şükrü ortadan kayboldu!..

Cesedi üç gün sonra Ankara'da, Mühye köyünde bulundu ve yapılan araştırma sonucunda, Ali
Şükrü'nün Topal Osman tarafından kaçırılıp öldürüldüğü anlaşıldı.

Bunun üzerine Meclis, Topal Osman'ın tutuklanmasına ve idam edilmesine karar verir.
Tutuklanacağını haber alan ve ihanete uğradığını düşünen Topal Osman, çetesiyle Ankara'nın altını
üstüne getirip kendisine sahip çıkmayan Mustafa Kemal'in peşine düşer.

Sonuç; Mustafa Kemal'in emri ile Topal Osman öldürülür.

Topal Osman'ı öldüren İsmail Hakkı'dır ve tıpkı "işi bitince" öldürülen Jitem kurucusu Cem Ersever'in
en yakın adamlarından biri tarafından öldürülmesi gibi, "işi biten" Topal Osman da bir zamanlar en
yakın adamlarından biri olan nizami ordu kıta komutanı İsmail Hakkı tarafından öldürülmüştür.

Ve hikaye, devam etmektedir!..

TOPAL OSMAN, ALİ ŞÜKRÜ BEY VE TEK ADAM

-IV-

Topal Osman͛ın Kahramanlıkları

Yukarıda kısa başlıklar halinde hayatını verdiğimiz Topal Osman ile ilgili olarak Sinop mebusu Dr. Rıza
Nur ͞Hayatım ve Hatıralarım͟ adlı eserinde şöyle anlatmaktadır;

͙..

Bir gün Topal Osman ile karşılaşan Dr. Rıza Nur arasında şu konuşma geçer;

- Bu gâvurlardan hayır yoktur. Ben bu işleri iyi yapıyorum diye yapıyorum. Kötü ise iyisini
söyleyin. Derhal öyle yaparım. Ben cahil bir adamım. Yalnız bir gayretim var; Türküm, Müslümanım.
Evet, Türk͛ü, dini gavurlardan kurtarmak için çalışıyorum. Başımı bu yola koydum.

- Osman Ağa͛nın bu sözü bana çok te͛sir etti. Pek sevdim. Hem dindar, hem Türkçü. İkisi birden
bu cahil adamda, mükemmel şey. Sonra bilfiil büyük bir cesaretle harpler ediyor. Yanıma çağırıp
oturttum ve kendisine;

Ağa! Sen Ferid Bey͛e, bilmem kime bakma! Yaptığın yanlış değil. Tamamıyla doğrudur. Haklısın,
vatana büyük hizmetler etmişsin. Bildiğin yolda devam et! Dedim.

Memnun oldu.

- Ya bunlar sonra bir şey yaparsa?, dedi.

- Ben senin tarafındayım. Korkma! Dedim.

Osman Ağa Pontus ihtilalının iptidalarında nerede bir Pontuscubaşı varsa oraya gider, onu
öldürürmüş. Giresun͛dakileri birer ikişer öldürmüş. Samsun, Sinop ve İnebolu͛yu da temizlemiştir.
İhtimal bu sayede Pontus ihtilalı tamamıyla yapılamamış, genişleyememiştir. Çünkü Ağa onları
reislerinden mahrum etmişti. Sinop͛ta işittimdi. Ağa bir gün Giresun͛dan motoruna binip, Gerze͛ye
gelmiş. Orada gayet zengin. Harbioğlu adında bir Rum manifaturacı vardı. Meğerse bu, Pontuscular͛ın
orada başı imiş. Gerze͛de epeyce de Rum vardı, iki-üçyüz kişilik, tüfekli. Dükkânına girmiş.

͞- Harbioğlu kim? Demiş. Harbioğlu,

- Benim! Demiş.

- Şu kumaşı ver, demiş. Harbioğlu merdivene çıkmış, arkasını Ağa͛ya dönmüş. Ağa tabancasını
çekip ateş etmiş, herif devrilmiş. Ağa da gidip motoruna binmiş, açılmış. Sinop͛ta Pontuscubaşı eczacı
Altunoğlu Vasil͛i de haklamak için Sinop͛a gelmiş ise de mutasarrıf Zihni, Ağa͛yı jandarma ile tehdit
ederek mani olmuştur. Vasili͛yi sonra meçhul başka biri öldürmüş.

- Ağa, Pontus͛u iyi temizle, dedim.

- Temizliyorum, dedi.

- Rum köylerinde taş taş üstüne bırakma, dedim.

- Öyle yapıyorum ama kiliseleri ve iyi binaları lazım olur diye saklıyorum, dedi.

- Onları da yık, hatta taşlarını uzaklara yolla, dağıt. Ne olur ne olmaz, bir daha burada kilise vardı,
diyemesinler dedim.

- Sahi öyle yapayım. Bu kadar akıl edemedim, dedi.

Topal Osman yeni bir Köroğlu͛dur. Milli bir kahramandır. Halk kahramanıdır.

͙...

Dr. Rıza Nur, Osman Ağa͛nın kahramanlıklarını da bahis ederken Giresun͛a yapmış oldukları hizmetleri
de yazmakta ve bu hizmetleri yaparken Rumlar͛a karşı olan tutumunun da devam ettiğin
belirtmektedir.

Giresun͛a çıkıp gezdim. Osman Ağa͛nın burada da dirayeti gözüküyor. Bir aralık belediye reisi olmuş.
Birçok yerleri yıkmış, muntazam sokaklar açmış, geniş bir rıhtım yapmış. Motor tamirhaneleri
yaptırmış. Giresun küçük bir minyatür Avrupa şehri olmuş. Giresun͛da Rumlar͛ın harpten evvel
yaptırdıkları muazzam bir abide varmış. İşitirdim. Göremedim, sordum;

- Osman Ağa dinamitle yıktı, dediler.

Bu Topal bizden daha iz͛anlı nasyonalist. Aferin͙ Giresun͛da Ağa͛nın kardeşi bana ziyafet verdi. Oğlu
vapura dağ çileği ile geldi. Daha on metreden misk gibi kokuyor. Ufak yabani çilek; fakat misk,
Giresun͛a mahsus.

- Ağa, o sizin Giresun͛daki abide ne oldu? Dedim.

- Dehşetli bir deniz oldu. Daha Giresun͛da böyle şey olmamış. Heykelin hepsini alıp götürdü, dedi.

- Ya Gerze͛deki Harbioğlu͛na ne oldu?

- Ha, firar etmiş!, dedi. Bu adam öldürdüklerine öldürdüm demez, firar etti derdi. Öyle tabi
söylüyor ki, sanki kesilen bir serçedir. Ben de güldüm. O da güldü. Giresun͛da azılı bir Pontuscu doktor
varmış. Osman Ağa bunu hastayım diye evine çağırmış. Kurnaz Rum emniyetini temin için bir Türk
doktorunu da alıp beraber gelmiş. Ağa tertibini yapmış. O evde Rum͛u öldürmüşler. O esnada Türk
doktoru kaza ile gitmiş.

Yukarıda bahsettiğimiz gibi o günün Köroğlusu Topal Osman Ağa gösterdiği kahramanlıklarla
Sinop͛tan Hopa͛ya kadar olan yerlerdeki Rumlar͛ın etkisini kırmış ve gelecekte doğabilecek olan Rum
istilasını büyük bir cesaretle önlemiştir.
Aslında bu yazımızda biz kişilerin hayatını değil karanlıkta kalan bazı olayları aydınlatmak istiyoruz.
Yakın tarihimizin pek ifşa edilemeyen olaylarından biri olan Ali Şükrü Bey ile Topal Osman Ağa͛nın
ölümünü isterseniz biraz irdeleyelim. Hem Topal Osman hem de Ali Şükrü Bey birbirleriyle
hemşeriyken niye istenmeyen olaylar gelişti. İsterseniz diğer yazımızda biraz da Ali Şükrü Bey͛den
bahsedelim.

TOPAL OSMAN, ALİ ŞÜKRÜ BEY VE TEK ADAM

-V ʹ

Kadir Mısıroğlu Trabzon Meb͛usu Şehid-i Muazzez Ali Şükrü Bey adlı kitabında Ali Şükrü Bey͛den şöyle
bahseder;

͙.

Evet, yakın tarihimizin en kahraman simalarından biri olan ve Büyük Millet Meclisi͛nin Birinci
Devresinde ͞Trabzon Meb͛usu͟ sıfatıyla vazife görmekte iken ʹhiç şüphesiz fikirlerinden dolayı- feci
bir şekilde suikasde kurban giden Ali Şükrü Bey, Trabzonlu olup 1884 yılında Vakfıkebir͛e bağlı Şarli
Nahiyesinde doğmuştur. Babası mütekaid Bahriye kolağası (önyüzbaşı yahud kıdemli yüzbaşı) Hacı
Hafız Ahmet Kaptan͛dır. Aileleri mahallen ͞Reisoğulları͟ namıyla meşhurdur.

Asıl mesleği itibariyle bahriye zabiti olan Ali Şükrü Bey, kardeşi Şevket (Doruker) Bey ile birlikte
Heybeli Ada͛daki Bahriye Mektebi͛ne kaydolmuş, burasını 1904 senesinde bitirerek Bahriye Erkan-ı
Harb zabiti (Deniz Kurmay Subayı) olarak orduya katılmıştır.

Şahsiyet ve faaliyetleriyle daha genç yaştan itibaren dikkatleri çekmeye başlayan Ali Şükrü Bey͛i 1909
senesinde kurulan ͞Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti͟nin kurucuları arasında
görmekteyiz. Kısaca ͞Donanma Cemiyeti͟ denilen ve Ali Şükrü Bey͛in reis-i saniliğini (ikinci
başkanlığını) deruhte eylediği bu cemiyetin gayesi o güne kadar ihmal edilmiş bulunan donanmayı
kuvvetlendirmekti.

͙..

Her neyse, şu gerçekti ki; 1909 yılına gelindiğinde Osmanlı Donanması çok zayıf durumdaydı. Ufukta
beliren tehlikeler sebebiyle de bunu takviyesi icap ediyordu. İşte bu sebepledir ki, halkın da geniş
ölçüde yardım ve alakasını sağlamak maksadiyle ͞Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti͟
adıyla bir cemiyet kurulmuştu. O zaman Türk bahriyesinde birçok yüksek rütbeli şahsiyetler
bulunduğu halde, Ali Şükrü Bey merhumun bu cemiyete ikinci başkan seçilmesi onun şahsiyet ve
dirayetiyle etrafta uyandırdığı alaka ve teveccühü tek başına ispat eden bir keyfiyettir.

͙.

Ordunun büyük ölçüde siyasetin içine itilmesi ve siyonizmin hakim olduğu İttihad ve Terakki͛nin
burada kendinden olmayanı barındırmak istememesi üzerine çok sevdiği askerlikten istifa eden Ali
Şükrü Bey, yine de mesleğiyle alakasını kesmemiştir. Donanma Cemiyeti tarafından alınmak istenen
nakliye gemileri için Liverpool͛a gönderilmiş olmasından istifadeyle İngiltere͛de deniz hukuku tetkikat
ve tahsili ile meşgul olmuş, meşhur Deniz Hukuku Profesörü Zibel͛den hususi surette dersler almıştır.

Bilahare yurda dönen Ali Şükrü Bey, siyasi hayata atılmış ve bu sahada metin ahlakı, medeni cesareti
ve şuurlu muhafazakârlığı ile kısa zamanda temayüz etmiştir.

͙.

1968 yılındaki Ulus Gazetesi͛nde İnönü, Ali Şükrü Bey hakkında şunları beyan etmiştir;

͞Ali Şükrü Bey, Meclisin en sert bir üyesi ve özellikle Atatürk͛e karşı son derece insafsız ve kırıcı
ifadeler ve hareketlerle muhalefet eden bir unsuru idi.͟

Birinci Meclis͛te mebus olarak bulunan Zamir Bey (Damar Arıkoğlu), Ali Şükrü Bey için şunları
anlatıyor;

͞Trabzon mebusu Ali Şükrü Bey, İstanbul Meb͛usan Meclisi͛ne 36 yaşında iştirak etmişti. Kendisine
bahriye kurmay binbaşılığından istifa etmiş, iyi derecede İngilizce bilir, iri yapılı, sert bakışlı, ifadesi
düzgün, iyi konuşan, sözünü dinleten, kendi bildiğinden şaşmayan hatipti.

Soysal duruma gelince͙

Muhafazakar, hatta mutaassıptı. Cemiyet hayatımızda değişikliği tahammül edemeyen, kadınlarımızın

cemiyet içinde vazife almalarına taraftar değildi. Hocalar ve muhafazakar mebuslar üzerinde itibari
büyüktü.
TOPAL OSMAN OLAYI

Karadeniz ve Lazlar

Osmanlı bir anlamda dinler ve uluslar mozaiği idi. Bu nüfus hareketinin olağanüstü hızla oluşması
giderek bazı ulusal ve dinsel renklerin kısa bir süre sonra Anadolu͛dan silinmesine yok olmasına
neden oldu.

Lazlar da, Osmanlı devleti içinde milletler mozaiğinden birini oluşturuyordu. Bu çözülüş sürecinde
bağımsızlıkçılık, özerklik vs. talepleri ifade yerine kaderlerini egemen unsur olan Türk Ulusunun
varlığına tabi kılma durumu esas davranış haline geldi.

Anadolu͛nun Karadeniz kıyıları coğrafi olarak Anadolu özelliklerinden çok Kafkasya͛nın bir devamıdır.
Bu coğrafi devamlılık, benzerlik ve yakınlık ona aynı zamanda tarihsel, sosyal, siyasal, sosyolojik
özellikler de kazandırmıştır. Nüfusun kültürel dokusu da Anadolu͛nun devamından çok Kafkasya͛nın
kültürel devamı özelliklerini taşımaktadır.

Anadolu köylüsü, buğday yerine mısır ve hamsiyi seven, küçük tarlalarını eli ile işleyen, toplu köyler
yerine dağınık köycüklerde yaşayan, bazı yönlerden kendine benzeyen ama aynı zamanda çok farklı
yönleri de olan bu topluma Laz demiştir.

Laz terimi Anadolu͛da Karadenizliler için kullanılır. Ama Karadenizliler ısrarla Laz olmadıklarını
söylerler. Pontus Rumlarına, öbür Rumlar tarafından, tıpkı Karadeniz Türklerine diğer Türkler
tarafından söylendiği gibi Laz (Lazoi) denirmiş. Bu terim Türkçe͛de çağrıştırdığı anlam gibi, Rumca͛da
hafif esprili bir anlamına gelmekteymiş.

Karadeniz Türklerinin olduğu gibi, Pontus Rumları da Kafkas özellikleri olarak kabul edilen; kan davası
gütme, silahlara ilgileri vs. ile bilinirlermiş .

Bu benzerlikler giysileri ve folklorda da görülür. Hangisinin Rum kaynaklı, hangisinin Türk kaynaklı
olduğunu saptamak ise oldukça güçtür. Örneğin; her iki halkın üç telli kemanlarının eşlik ettiği halk
dansları vardır. Her ikisi de aba, zıpka ve başlıktan oluşan giysiler giyerler. Giysi, fişekler, kemerler,
tabanca ve bıçaklarla süslüdür. Kadınların giydiği geniş çizgili önlükler, kadınların taşıdığı sepetler de
aynıdır. Sepet ve bu giysili antik çağlardaki tapınak duvarlarındaki resimlere kadar uzanır (1).
Karadeniz͛de yaşayan halkın özelliklerini kısaca özetledikten sonra olayın kahramanı ile Mustafa
Kemal Atatürk͛ün bağlantısını kurabilmek için başa dönmemiz gerekmektedir.

Mustafa Kemal, Bandırma vapuru ile Samsun͛a geldikten sonra 29 Mayıs 1919͛da Osman Ağa ile
Havza͛da gizlice buluşmuş ve öyle tanışmıştır. Bu tarihten yaklaşık 1,5 yıl sonra da Mustafa Kemal,
Topal Osman Ağadan Giresun Laz uşaklarından oluşan ve kendisinin korumasında görev alacak bir
muhafız birliği oluşturmasını istemiş , Ankara͛ya getirilmesini rica etmiştir.

Osman Ağa ve Mustafa Kemal͛in muhafız birliğini oluşturacak ͞Kara Zıpkalılar͟ Ankara͛ya 10 Kasım
1920͛de gelirler. Onları Mustafa Kemal͛in baş yaveri Salih Bozok karşılar. Konukları, Taşhan Otel͛e
yerleştirir. Muhafızların başında, Osman Ağa ile birlikte; oğlu İsmail Bey ve Kaymakamzade Asım Bey
vardır. Muhafızları oluşturacak kafileyi ise şu isimler oluşturur:

Gümüşreisoğlu Mustafa Kaptan, Kırlak (Co) Hüseyin, Tığlıoğlu Ömer, Yoloğlu Hüseyin, Yılancıoğlu
Hasan, Kayadibinden Aşıkoğlu Garip, Alışıhoğlu Mehmet, Akyoma͛dan Osmanoğlu Ali, Akyoma͛dan
Sarı Mustafa ve Keşap͛tan Kösoğlu Hamit͛tir (1).

Giysilerinden dolayı kendilerine ͞Kara Zıpkalılar͟ denilen bu grup, Mustafa Kemal͛in Kuvayi Milliye
Destanı͛nda ilk muhafızları oldular ve ͞Giresun Gönüllü Maiyet Müfrezesi͟ adıyla tarihe geçtiler.

9. Ordu Kıtası Müfettişi sıfatı ile Karadeniz͛e gönderilen Mirliva Mustafa Kemal͛in bölge ile ilgili
raporlarından bazı bilgiler şöyledir;

͞Mütarekeden sonra Yunanlılık emeli güden bütün Rumlar her yerde şımardılar. Samsun havalisinde
de Pontus hükümetini kurmak için birleştiler. Bütün Rum çeteleri bu maksat uğrunda siyasi bir şekil
aldı. Son zamanlarda Samsun havalisinde Rum nüfusunu arttırmak için Rusya͛da ne kadar Rum varsa
buraya gönderilmesine çalışılmıştır.

Bugün Samsun havalisinde 40 kadar Rum çetesi vardır. Buna karşılık Türk ahali, hükümet tarafından
korunmadığından bazı Laz çetelerini Trabzon havalisinden getirterek mal ve namuslarını korumak
zorunda kalmışlardır. Böyle 13 Müslüman çetesi faaliyettedir. Hakiki durum budur. Samsun͛da nüfus
ekseriyeti Rumlardadır. Rumlar hükümete karşı soğukturlar. Fakat Liva içinde ezici çoğunluk
Türklerdir (1)͟
Trabzon Vilayetine gelince İslamlardan bir kaç çete var ise soygunculuk maksadına dayanıyor. Tehcir
işlerinden dolayı yakalanmamak için kaçan Topal Osman Ağa͛nın çetesi mühim olup, Giresun ve
civarında faaliyettedir.

Böylece Mirliva Mustafa Kemal Paşa 9. Ordu Kıtası Müfettişliğine çok geniş yetkililerle ve
Genelkurmay͛ın da tasdiki ile başlamıştı. Karadeniz͛deki görevleri arasında ise, bu bölgede özellikle
Hıristiyan nüfusun aleyhine asayişi bozan çeteleri ve ele başlarını halletmede vardı. Raporda da
görüldüğü gibi bunların başında da Topal Osman Ağa geliyordu.

Topal Osman Kimdir?

Osman Ağa, 1884 yılında Giresun Hacı Hüseyin mahallesinde doğmuştur. Babası Hacı Mehmet Efendi
ve dedesi İsmail Kaptan, Giresun͛un önde gelen eşrafları arasındaydılar. Kendileri deniz ticareti ile
uğraşırlardı. Rus limanları ile Karadeniz limanları arasında taşımacılık yaparlardı. Ekonomik durumları
oldukça iyiydi.

Osman da küçük yaştan beri ailenin işlerine yardımcı olurdu. Çok defa Batum͛a Trabzon͛a, Samsun͛a
Ordu͛ya gidip gelmişliği vardı. Gençliğinden beri liderlik vasfına sahip birisiydi. İsmindeki ͞Ağa͟ ifadesi
de bunun sonucudur.

Osman askerliği çok sevmesine rağmen, askeri okula gidememiştir. İsteğini savaşa, savaşmaya
yöneltmeye çalışmış ve bunda da oldukça başarılı olmuştur.

Evlilik çağı gelince Osman Ağa, Panazoğlu Hacı İsmail Ağa͛nın kızı Hatun Panaz Hanım ile evlenmiştir.
Kayınpeder varlıklı biridir.

Osman Ağa bir süre sonra Rumlar tarafından Aksu Deresi ağzına kurulu kereste fabrikasına da ortak
olur. Daha sonra oğulları, İsmail ve Mustafa dünyaya gelirler.

Osmanlı İmparatorluğu͛nun son yıllarındaki çöküş dönemi Giresun͛u da etkiler; Rum, Sırp, Arnavut,
Bulgar uluslarının Osmanlı͛ya karşı bağımsızlıkçılık istemleri Karadeniz͛deki Rum ve Ermeniler üstünde
de etkili olur. Pontus͛daki bu antik etnik gruplar bu ortamdan hareketle kıpırdanmaya başlarlar. Bu
durumdan imparatorluğun egemen unsuru olan Türkler rahatsız olurlar. Bu durum karşılıklı heyecanlı
hareketlerle istenmeyen olayların çıkmasına yol açar.
Derken, 1912 yılında Balkan Savaşı patlak verir. Seferberlik ilan edilir. Osmanlı yeni asker toplar. O
sırada Osman Ağa da asker adayıdır. Ama bedelli askerlikte vardır. Osman͛ın babası Hacı Mehmet
Efendi oğlunu askere göndermek istemez. Askerlik şubesine gider, askerlik bedeli olan 54 sarı altın
lirayı ödeyerek oğlunu cepheye gitmekten kurtarır.

Bu durumu duyan Osman çok üzülür. Babasına gidip bedeli alması için ısrar eder. Aksi halde gönüllü
olarak arkadaşlarıyla birlikte askere gideceğini bildirir. Babası ikna olmayınca, isyan eder ve askere
gönüllü olarak yazılır. 65 gönüllü arkadaşı ile Giresun͛dan İstanbul͛a hareket ederler.

Osman Ağa, Balkan Savaşı͛nda Trakya-Çatalca önlerinde savaşırken sağ diz kapağından aldığı şarapnel
parçasıyla ağır yaralanır. İstanbul-Şişli Etfal Hastanesi͛nde tedavi olur. Ama bacak eski halini almaz.
Osman Ağa Topal kalır. İşte Topal lakabı bu savaştan kendisine anı olarak kalmıştır. Giresun͛lu
gönüllülerin yarıdan çoğunun şehit olduğu bu savaştan sonra Osman Ağa Giresun͛a Topal olarak
değnekleri ile döner (1).

1914 yılında ise; Birinci Dünya Savaşı patlak verir ve Topal Osman͛ın Ruslara kaşı savaşmak için
gönüllü topladığını görülür. Giresun͛dan topladığı 100 kadar gönüllüye Trabzon Cezaevi͛nin kapılarını
açarak 150 kişiyi de ilave edince Topal Osman gönüllülerin başında Batum önlerinde savaşa katılır.

Gönüllü taburu ͞Teşkilat-ı Mahsusa Alayı͛na͟ bağlı olarak görev alır. Topal Osman savaş sırasında tifo
hastalığına yakalandığında, Rus ordusu Bayburt önlerindeydi. Nisan 1916͛da Rus Ordusu Trabzon͛u
işgal eder. Akçaabat bombalanır. Bu sırada Osman Ağa͛nın gönüllülerinin sayısı 800͛ün üstündedir.
Gerilla savaşı yöntemleri ile gönüllüler Ruslara hayli kayıp verirler.

1917͛de Rusya͛da ͞Ekim Devrimi͟ gerçekleşince bu cephedeki savaş biter. Çünkü kurulan Sovyetler
Birliği orduyu geri çeker.

Bundan sonra Topal Osman Ağa, Giresun͛da azınlıklara karşı çeşitli şiddet içeren olaylara karışır.
Azınlıkların İstanbul͛a ihbar üstüne ihbar ederek hemen yakalanıp cezalandırılmasını istedikleri
kişilerin başında da ͞Topal Osman͟ gelir.

Topal Osman kendisini kimseye danışmadan Belediye Başkanı ilan etmişti. Çünkü o günlerde Pontus
sahillerinin tek hakimiydi.
Rum ve Ermeni Cemaati ileri gelenleri, gerek doğrudan İstanbul Hükümeti͛ne gerek Patrikhane
aracılığıyla İtilaf devletleri temsilcilerine Topal Osman͛ı şikayet eden telgraflar çekip yakalanmasını vs.
istemeye başladılar.

Duruma el koyan, İstanbul͛da kurul Divan-ı Harp adı verilen ͞Olağanüstü Savaş Mahkemesi͟ Topal
Osman͛ın derhal yakalanarak İstanbul͛a gelmesine karar verir.

Durumu öğrenen Topal Osman silahlı adamlarının da yardımıyla dağa çıkar. topladığı gönüllülerle
birlikte o yıllarda Sivas͛a bağlı Sebinkarahisar͛a yerleşir.

Topal Osman ise bu gelişmelere misilleme olarak Keşap ve Karahisar çevresindeki Rum köylerine ard
arda baskınlar yapar (1).

Bu şartlar Haziran ortalarında ͞Taş mektep͛e͟ ayrılıkçı Rumların Pontus bayrağını çekip Türk esnafa
saldırmasıyla oluşur. Topal Osman yanında 20 atlı ile şehri basar, bayrağı indirir. Bu olaydan sorumlu
sayılan Rum doğramacı ustasını da yanına alarak gider. Baskın sonrası doğramacının öldürüldüğü
duyulunca Rumlar paniğe kapılır. Bu durumu iyi değerlendiren Osman ağa Rum ileri gelenlerine baskı
yaparak İstanbul hükümetince bağışlanmasını sağlamaya çalışmıştır.

Gerek bu durum gerek Cemiyet yönetiminin girişimleri sonucunda, bir ay içinde Topal Osman
İstanbul͛un ͞Affı Şahanesi͟ ile bağışlandı. Topal Osman yasal olarak Giresun͛a döndü ve Hacı Kadıoğlu
İsmail Efendi͛den Belediye Başkanlığı görevini devraldı. Kısa bir süre sonrada Muhafaza-i Hukuk-u
Milliye Cemiyeti Giresun Şube Başkanı oldu.

Topal Osman çevresine topladığı gönüllülerle Rum çetelerini temizlemeye çalışırken, Mustafa Kemal
de 9. Ordu Müfettişi olarak Rumları ve Ermenileri Türk çetelerinden korumak için padişah tarafından
görevli olarak 16 Mayıs 1919͛da Samsun͛a gönderildi. Mustafa Kemal ve 21 arkadaşı 19 Mayıs 1919
günü Samsun Limanı͛na ayak basarlar.

Yani Mustafa Kemal͛in Samsun͛a çıkınca yapacağı işler arasında Topal Osman͛ı ve çetesini yakalayıp
etkisiz hale getirmesi de vardır.

Ancak, Mustafa Kemal͛in daha önce Topal Osman ile bağlantılı olduğu ve Samsun͛a çıkar çıkmaz,
Havza͛da kendisi ile görüştüğü de çeşitli kaynaklarda belirtilir.
Mustafa Kemal͛in Topal Osman͛la görüşme isteği kendisine ulaşınca, Topal Osman yanına yakın
arkadaşı Temoğlu İsmail Ağa͛yı, Dalgaroğlu Bilal͛i ve Çavraklı Kara Ahmet͛i yanına alarak Havza͛nın
yolunu tutar.

Topal Osman͛ın Mustafa Kemal͛le tanışmasını sağlayan bu ilk görüşme 29 Mayıs 1919 günü Havza͛da
gerçekleşir. İki lider arasında uzunca süren gizli bir görüşme yapılır.

Mustafa Kemal özetle şöyle der:

͞- Görüyorum ki, vatansever duygular taşımaya gençliğinde başlamışsın. Senin bugünkü yolun, o
günkü açtığın çığırdan gelmektedir. Memleket kurtuluncaya kadar, içinde bir tek dış ve iç düşman
kalmayıncaya kadar çarpışmak zorundayız. Sen, Karadeniz köy ve şehirlerini koruyacaksın. Çetin
derme çatma bir kuvvet olmaktan çıkaracaksın. Bir alay teşkil edeceksin. Bu alayın kumandanı
olacaksın. Sana genç ve atak subaylar vereceğiz. Pontuscular hangi usulleri kullanıyorsa, siz de o
usulleri çekinmeden kullanın. Vatanı kurtarmakta bu son şansımızdır. Bu mücadeleyi kaybedecek
olursak, tarihten siliniriz͟.(1)

͞- Pontus belasının temizlenmesini tamamıyla senin tecrübeli ellerine bırakıyorum.

Giresun Beldesi seni destekliyor hiç durma teşkilatını yap. Git reislik makamına otur. Şehir bir fiil senin
ve adamlarının işgalinde bulunsun. Sen kaçıp dağa çekileceğine Pontuscular ve Rumlar kaçsın. Onlar
bir kere kanunsuz yola adım atar göründüler mi zamanla hepsini temizleriz͟ der.

Mustafa Kemal ile Topal Osman͛ın tanışması ve bundan sonraki birlikteliğini Giresun͛lu araştırmacı
Mustafa Dağ şöyle yorumluyor;

͞Topal Osman Ağa artık bu dakikadan itibaren fikirleriyle, canıyla, malıyla, adamlarıyla ve her şeyiyle
Mustafa Kemal͛in yayındaydı. Onun için canını her an vermeye hazırdı. Mustafa Kemal͛e ve onun
hareketine engel olmak isteyen ve onun muhalif göründüğü herkes Osman Ağa͛nın artık en büyük
düşmanıydı. Topal Osman Ağa͛nın Mustafa Kemal͛e bu yürekten bağlılığı ölünceye kadar devam etti.
Nitekim canını da bu uğurda verdi͟(1).

Topal Osman͛ın çetesi Karadeniz sahillerinde sürekli artıyordu. Her gün yeni gönüllüler katılıyor,
giderek gönüllü birliğinin masrafları da artıyordu. Gönüllü milislerin yedirilmesi, giydirilmesi,
silahlandırılması ve diğer ihtiyaçlarının karşılanması için önemli bir bütçeye gereksinim duyuluyordu.
Bu ise halkın bağış ve katkıları ile gerçekleşiyordu. Halktan toplanan paralardan şikayetçi olanlar da
yok değildi. Çünkü Osman Ağa zorunlu olarak varlıklı kişilerden, daha fazla maddi katkı bekliyordu. Bu
isteği yerine getirmeyenlerin ise canını şu veya bu şekilde yakabiliyordu. İşte kendisinden yardım
istenen, vermek istemeyen bir kısım eşraf el altından İstanbul ve padişah yanlısı Trabzon Valisi Kara
Galip͛e sürekli şikayetlerde bulunuyorlardı.

Bu şikayetlerin ulaştığı yer sadece Trabzon ve İstanbul Hükümeti ile sınırlı kalmamış, I. TBMM͛den
sonra da Ankara Hükümeti͛ne de sık sık şikayetler ulaşmıştır.

Erzurum KongresiMustafa Kemal, Erzurum Kongresi͛nin yapılacağı ve Giresun͛u temsilen iki kişinin
gönderilmesini Topal Osman͛a bildirir. Giresun͛daki cemiyette, ili temsil edecek okumuş iki temsilciyi
Erzurum͛a göndermeye karar verir. Bunlar Giresun͛un yetiştirdiği iki aydın temsilci Dr. Ali Naci
Duyduk ile Mühendis İbrahim Hamdi Bey͛dir. Giresun delegeleri büyük bir törenle uğurlanır. 10
Temmuz 1919͛da yapılması düşünülen Erzurum Kongresi çeşitli engellemeler sonucu 23 Temmuz
1919 ͚da başlar. Kongre Trabzon ve Giresun delegelerinin açtığı canlı tartışmalara tanık olur.

Topal Osman Ağa, merkez üssü Giresun olmak üzere Karadeniz sahillerinin en etkin Kuvayi Milliye
komutanı idi. O, Osmanlı͛nın son döneminde katıldığı savaşlardan olan Balkan Savaşları ve I. Dünya
Savaşı͛na Giresun yöresinden binlerce gönüllü toplayıp katılmakla kalmamış, Kurtuluş Savaşı için
Karadeniz͛de oluşan milli güçlerinde çekirdeği olmuş. Giresun͛da dur durak tanımadan Laz
uşaklarından oluşan birlikler kurarak cepheden cepheye koşmuştur.

Kara Zıpkalılar sadece Karadeniz͛de kalmamışlar, onlara nerede gereksinim duyulmuşsa yönlerini o
hedefe çevirmişlerdir.

1920 yılı Eylül ayında Kars͛ta Ermenilere karşı güç anlar yaşayan Kazım Karabekir͛in 15. Kolordusu͛na
Giresun uşakları yetişmiş ve dört ay Karabekir Paşa͛nın emir ve komutasında önemli yararlılıklar
göstermişlerdir.

TBMM. Açıldıktan Sonraki Olaylar

İç isyan dalgalarının Ankara Hükümeti͛ni salladığı günlerde Mustafa Kemal, Kazım Karabekir͛den inanç
ve iradesine tam güvenebilecek disiplinli, herhangi bir yerde patlayacak bir ayaklanmayı anında
bastırabilecek balyoz gibi davranabilecek, 1000 kadar kişiden oluşan bir kuvvet ister. Karabekir͛in bir
iki önerisi yetersiz bulunur. M.Kemal ve İsmet Paşa͛nın kafasındaki kuvvet ͞Lazistan uşakları͟ndan
oluşan Topal Osman çetesidir. Buna da Karabekir Paşa karşı çıkar sonuçta ͞Osman Ağanın͟ bölgede
kalmak koşulu ile bu kuvvetin oluşturulması kabul edilir.

Hazırlıklarını tamamlayan Topal Osman adamları ile birlikte Ekim 1920 sonlarında Giresun͛dan
hareket eder. 12 Kasım͛da Ankara͛ya varır doğrudan Mustafa Kemal͛in buyruğuna giren ve yerel
giysileri ile görevlerini sürdüren Topal Osman birliğinin resmi adı ise; ͞Giresun Gönüllü Laz Müfrezesi͟
olur. Önce 10 kişiden oluşan birliğin sayısı daha sonra 250͛ye kadar yükselir.

Mustafa Kemal ile Başyaver Salih Bozok vasıtasıyla tanıştırılıp göreve başlayan müfrezeyi o günlerde
Osman Ağa karşısına alır ve şu öğütte bulunur:

͞Mustafa Kemal Paşa͛nın hayatı ve muhafazası size, yalnız size aittir. O͛ nu her yerde siz
koruyacaksınız. Şayet Mustafa Kemal Paşa͛ya bir şey olursa kendinizi yok bilin. Hatta memlekette
bıraktıklarınızı da yok bilin͟(1).

Osman Ağa tekrar bölgeye döner. Orada bugün de hayli tartışılan bir konu olan; 47. Alay tarafından
͞Koçgiri İsyanı͟ adı verilen Kurtuluş Savaşı dönemindeki ilk ͞Kürt İsyanı͟ olarak nitelenen isyanın
bastırılmasına katılır.

Topal Osman Ağa komutasındaki 47. Alay Pontusçuların çok önemli direniş merkezlerinden olan
Havza͛ya geldiğinde hayli ͞iş͟ başarmıştır. Samsun havalisini de Rum çetecilerinin etki alanından
çıkaran Osman Ağa Ankara͛dan gelen yeni bir emirle Ankara͛ya hareket eder. Oradan da vakit
geçirmeden Sakarya cephesine yönelir.

Sakarya Meydan Savaşı, 22 gün 22 gece sürer. 42. Alay͛ın komutanı Hüseyin Avni Bey dahil tümü şehit
olur. Osman Ağa͛nın komutasındaki 47. Alay͛dan ise 285 kişi sağ kalmıştır. Yani gönüllü olarak
Ankara͛ya gelen 6000 civarındaki Giresun͛ludan yaklaşık 400 kişi geri dönebilmiştir. 5550͛ü aşkın
Giresun͛lu şehit olmuştur (1).

Sakarya Meydan Savaşı kazanıldıktan sonra Giresun Gönüllü Alaylarının görevi sona erer ve
dağıtılırlar. Osman Ağa ise, Sakarya͛dan sonra önce Ankara͛ya sonra İstanbul͛a arkasından Giresun͛a
gider. Osman Ağa gittiği yerlerde bir kahraman gibi sevgi ve coşku ile karşılanır.

Osman Ağa, Gülnihal Vapuru ile 21 Aralık 1922 Perşembe günü Giresun açıklarında görününce yer
yerinden oynar. Tüm Giresun halkı sahile iner. Yüzlerce davul, zurna çalar ve bombalar, fişekler
patlar. Lav mavzerlerinin neşeli uğultusu adeta yeri görü inletir olmuştur. Karaya yanaşan kayıktan
inen Osman Ağa doğruca Belediyeye gider.
Topal Osman Giresun͛a döner ama bu sırada Giresun uşaklarından oluşan gönüllü Laz müfrezesi de
Ankara͛da Mustafa Kemal͛i gölge gibi izlemektedir. Gönüllü birliğin görevi sadece Mustafa Kemal͛i
değil, aynı zamanda Türkiye Büyük Millet Meclisi͛ni de korumak olmuştur. Tabi sayısı da arttırılıp
250͛yi bulmuştur.

Topal Osman Ankara͛da

Karadeniz͛deki çetesinden gönüllü alayları oluşturduğu sırada yarbaylığa kadar yükselen Topal Osman
Ağa artık meclis Muhafız Birliği͛nin de komutanı olmuştu. Ankara͛da kaldığı günlerde kullanılması ve
birliğin komutanlığı için Ayrancı civarında ͞Papazın Köşkü͟ denilen yer kendisine tahsis edilmişti.

Lazistan uşaklarından oluşan Topal Osman Ağa͛nın çetesi özel giysileri olan aba, zıpka ve başlıklar
içinde Mustafa Kemal Paşa͛nın ve TBMM͛nin Özel Muhafız Taburu olarak görevini sürdürüyordu.
Başlarında ise okuma yazması bile olmayan Kuvayi Milliye͛nin Milis Yarbayı Osman Ağa bulunuyordu.

Topal Osman Ağa, Millet Meclisi͛nde kendisine ayrılan özel kısımda silahlı adamlarıyla oturur ve
oturumları dikkatle izlerdi.

I. TBMM oldukça hareketli geçer, Mustafa Kemal͛i değişik konularda eleştiren bir dizi milletvekili
bulunurdu. Konuşmaları ve eleştirileri dikkatle izleyen Topal Osman, Mustafa Kemal͛e yönelen
eleştirilere hiç tahammül edemez, eleştiri sahiplerine kızgınlıkla bakarmış. Osman Ağa, meclisin her
şeyinin kendisinden sorulduğu kanaatindedir.

Mecliste Gruplar ve Ali Şükrü Bey͛in Ölümü

I.TBMM kurulup çalışmalara başlayınca çeşitli konuların tartışılmasında meclis üyeleri arasında görüş
ayrılıkları belirlemeye başlar. Bu ayrılıklar giderek türdeş grupların oluşmasına yol açar. İşte I.
TBMM͛de; 1. Grup ve 2. Grup diye adlandırılan gruplarda bu oluşumun sonucudur.

Bunlardan Mustafa Kemal͛in etrafında oluşanı I. Grup , Mustafa Kemal͛in en güçlü muhaliflerinin
oluşturduğu grup ise 2. Grubu oluşturur.
İkinci grupta çoğunluk muhafazakar unsurlardan oluşmasına rağmen çeşitli nedenlerle Mustafa
Kemal͛in karşısında yer alarak bu grupta kalmış olanlar da vardır.

Hüseyin Avni (Erzurum), Albaş Selahattin (Mersin) , Ali Şükrü (Trabzon), Müfit Hoca (Kırşehir),
Mehmet Şükrü (Afyon), Celalettin Arif (Erzurum) ikinci gruptaki milletvekillerindendir. Ali Şükrü Bey
Meclisteki bazı tartışmalar sırasında çok ateşli konuşmalar yapmış ve bir çok kere M. Kemal ile karşı
karşıya gelmiştir (2).

M. Kemal bu durumdan hoşnut değildir; meclisteki ͞Islahat͟, ͞Müdafaa-i Hukuk͟, ͞İstiklal Grubu͟ ve
͞Halk zümresi͟ gibi gruplar arasındaki çekişmelerden dolayı, ͞Mecliste hükümeti tutmak ve herhangi
bir iş yürütmek imkansız hale geldi͟ demektedir. (Nutuk. Aktaran:1)

Ona göre bu çekişmelerden dolayı, hakim olan şey ise, ͞düzensizlik ve anarşi͟ dir. ͞Şu halde iki yoldan
birinin seçimi kesin bir şekil aldı: Ya bu meclis ile katiyen görüşülmeyeceği gerçeği üstüne yeni
tedbirler almak, veyahut yaptığımız gibi bir çoğunluk grubu meydana getirmek.͟(1).

Mecliste Mustafa Kemal͛e muhalefetin kıyasıya yapıldığı bir dönemdir. Meclisin esas olarak iki gruba
bölünmüş olduğu bu dönemde, İkinci Grubun lideri Trabzon milletvekili Ali Şükrü Bey 26 Mart 1923
günü akşamından sonra aniden ortadan kaybolur ( 2).

Ali Şükrü bey, üç günden beri eve gelmemiştir. Soruşturmuşlar, aramışlar, bulamamışlardır.

Edindikleri bilgiye göre, en son Karaoğlan çarşısında Kuyulu kahvede nargile içerken Topal Osman
Ağa͛nın adamlarından Muhafız Bölüğü kumandanı Mustafa Kaptan͛ın yanına geldiği ve beraber kalkıp
gittikleri ama başka da hiçbir haber alınmadığı yönündedir.

Rauf Orbay devamını şöyle anlatıyor:

͞Şevket Bey͛e otur dedim. Ve derhal gereken emirleri vererek aratmaya başladım. Aynı zamanda
Osman Ağa͛nın adamıyla kahveden gittiğinden bu ağayı da aratıyordum. Fakat Ali Şükrü Bey gibi, o da
meydanda yoktu. ͞(1)

Olayın yankısı derhal meclise yansır. Başbakan Rauf Orbay͛ın ve meclis başkanı Ali Fuat Cebesoy͛un da
bulunduğu meclis oturumunda Ali Şükrü Bey͛in en yakın arkadaşlarından ve İkinci Grubun
liderlerinden Erzurum milletvekili Hüseyin Avni Bey, 29.3.1923 günkü meclisin oturumda söz alır,
kürsüye çıkar ve konuşmaya başlar ( 3):
͞- Efendiler, bu şerefli kürsü bugün açıklı bir duruma sahne oluyor. Bu şerefli milletin mebusları
bugün kalpleri ağlamış birer zavallı, birer çaresiz gibi birbirlerine bakıyorlar. Ey milletin kabesi ! Sana
da mı saldırı? Ey milletin reyi, sana da mı saldırı ? Ey milletin mukaddesatı, sana da mı saldırı ? (Lanet
sesleri) (Bu millet ölmez, fikir ölmez, zihniyet ölmez sesleri..).

- Bir mebusun ağzı, kalemi o milletin namusudur. Bu namusa saldıran eller kırılsın. Mebus, bu milletin
namusudur. Saldırı arkadaşımıza değil, milletin namusunadır. Böyle namussuzlar yaşamamalı,
kahrolmalı!

- Ali Şükrü Bey, iki günden beri kayıptır. Memleketin sahibi, çok büyük bir tarihin sahibi, bir mebus
kayboluyor, hükümet bulamıyor.

... Ya siyasi ise? Demek ki bu memlekette herhangi bir düşüncenin başbuğu ölecektir. Hiçbir zaman
ölmez!͟ (3 ve 1)

Meclis birbirine girmiştir. Konuşmacılar hükümete ateş püskürmektedirler. Başbakan Rauf Orbay ve
Meclis Başkanı Ali Fuat Cebesoy meclisi yatıştırmaya çalışırlar. Muhalifler susmak bilmezler.
Meclisteki tartışmalardan sonra olayın oluş biçimi birkaç gün sonra aşağı yukarı ortaya çıkar.

Başbakan Rauf Orbay anılarında şöyle yazıyor:

͞Derhal arama emri verdim. Ankara Valisi Abdülkadir Bey, Jandarma Komutanı, Polis Müdür ve bütün
güvenlik kuvvetleri seferber oldukları halde, hatta kendi arabamı da arama işlerine verdiğim halde iz
bile bulunamadı͟

Devamlı aramalar sonunda Çankaya yolundan geçen araba ekibine bağlı jandarmaların, ana yoldan
ayrılan araba izlerini tarlada sürdürmeleri sırasında yeni kazılmış bir çukurda Ali Şükrü Bey͛in ölüsüne
rastlanır.

Ölünün avucundaki, sımsıkı tutulmuş bir sandalye hasırı parçasının da Topal Osman͛ın evinde bulunan
kırık sandalyeye ait olduğu tespit edilince, ele sağlam bir ipucu geçirilmiş oldu. Yakalanan Osman
Ağa͛nın adamı Mustafa Kaptan da Ali Şükrü Bey͛i kendisinin Topal Osman͛ın evine götürdüğünü
söyledi. Ali Şükrü Bey͛i orada ayakta duran Osman Ağa͛nın karşısına oturtmuşlar. Ve verdikleri
kahveyi içerken birdenbire üzerine atılarak boğmuşlar. Mustafa Kaptan͛ın bu itirafı ile olay tamamen
aydınlanmıştı. Bu haberi akşamüzeri meclisteki odamda çalışırken getirdiler.͟(1).
Daha önce edinilen bilgiler de olayın Topal Osman tarafından gerçekleştirildiğini göstermektedir:

Ali Şükrü Bey, Karaoğlan çarşısındaki kuyulu kahvede nargilesini içerken yanına Topal Osman Ağa͛nın
adamlarından Mustafa Kaptan gelir. Bir süre sonra Ali Şükrü hemşerisi ile kol kola kahveden çıkar.
Osman Ağa, Mustafa Kaptan vasıtasıyla Ali Şükrü Bey͛i evine davet etmiştir . Aynı akşam Osman
Ağa͛nın Samanpazarı͛ndaki evinin üst katında komşular gürültülü sesler duyduklarını ifade etmişler.
Sabahın erken saatlerinde de eşyayı nakletmek için evin kapısına bir arabanın geldiğini söylemişlerdir
(4).

Bu bilgilerin ışığında gerekli işlemin yapılmasına sıra gelmiştir. O sırada M.Kemal ile Başbakan Rauf
Orbay arasında şu konuşma geçer:

͞Atatürk- Şimdi ne düşünüyorsun?

Orbay- Bir şey düşündüğüm yok. Topal Osman͛ı yakalamak gerek. Çankaya͛nın arkasında, Ayrancı
tarafında Papazın Bağı denilen yerde bulunduğu sanılıyor.

Atatürk- Nasıl yakalatacaksın?

Orbay- Meclis Muhafız Birliği ile

Atatürk- Meclis Muhafız Birliği͛nde Topal Osman͛la gelmiş Karadenizliler var, bunlar birbirlerine ateş
etmezler, ne sen, ne ben, ne Ankara.. Bir şey kalmaz....

Orbay ʹ Suçluları yakalatmak mutlak gerek.... Eğer Başkomutan olarak ve herhangi bir düşünce ile
sizce buna gerek görülmüyorsa, benim bunu yarın mecliste anlatmam gerekecektir. ͞ (1)

Ali Şükrü͛yü Osman Ağa͛nın öldürüldüğüne dair yeterli delil vardır. Güvenlik önlemi olarak M.Kemal
ve eşi Latife Hanım Çankaya͛yı boşaltarak istasyondaki eve yerleşirler. Daha sonra da Muhafız Taburu
Komutanı İsmail Hakkı Tekçe, Topal Osman Ağa͛nın kaldığı evi sarar. 2 Nisan sabahının ilk saatlerinde
çatışma başlar. Yarım saate yakın bir çatışmadan sonra Osman Ağa kasığından yaralı olarak ele geçer.
Sedyeye konur, yolda giderken kan kaybından ölür. Çatışma sırasında 12 çete mensubu da öldürülür,
birkaçı da yaralanır.

Böylece 26 Mart 1923͛te Trabzon Milletvekili Ali Şükrü Beyin kaybolması ile başlayan soruşturmada
kapanmış olur. Kaynaklarda Ali Şükrü Beyin ölüm tarihi 27 Mart 1923 olarak verilmektedir (5).
Bu arada 1. TBMM͛.de çıkan sert tartışmalar nedeniyle 1 Nisan 1923͛ te kendini feshetmiştir. 2 Nisan
1923 ͚te Topal Osman͛ın ölümü açıklanır. Bu ölümün ardından hem Ali Şükrü Beyin hem de Topal
Osman͛ın cenazeleri memleketlerine gönderilerek defnedilirler.

Cumhuriyet tarihinin bu ilk suikastına ilişkin kaynaklarda farklı görüşler bulunmaktadır(1). Ancak, bu
denli önemli bir olay ile ilgili olarak Mustafa Kemal yazdıklarında hiçbir yazılı belge bırakmamıştır.

Kaynaklar:

Şener, CEMAL. ͞Topal Osman Olayı - I ve II͟. Yeni Gün Yayıncılık. İstanbul.2001.

Kandemir, ͞Cumhuriyet Devrinde Siyasi Cinayetler͟ . Ekicigil Yayınları ʹtarih serisi, No:4.
İstanbul.1955.

Aydemir,Ş.SÜREYYA.. ͞Tek Adam͟. Remzi Kitabevi. İstanbul. 1966.

Taçalan,N. Ve Etingu, TURGUT. ͞Büyük Ayaklanmalar ve Suikastlar Tarihi͟. Milliyet Yayını.

İstanbul.1973.

Kocatürk,UTKAN. ͞Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronoloji͟ . Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Ankara.1988.
TOPAL OSMAN OLAYI

Karadeniz ve Lazlar

Osmanlı bir anlamda dinler ve uluslar mozaiği idi. Bu nüfus hareketinin olağanüstü hızla oluşması
giderek bazı ulusal ve dinsel renklerin kısa bir süre sonra Anadolu͛dan silinmesine yok olmasına
neden oldu.

Lazlar da, Osmanlı devleti içinde milletler mozaiğinden birini oluşturuyordu. Bu çözülüş sürecinde
bağımsızlıkçılık, özerklik vs. talepleri ifade yerine kaderlerini egemen unsur olan Türk Ulusunun
varlığına tabi kılma durumu esas davranış haline geldi.

Anadolu͛nun Karadeniz kıyıları coğrafi olarak Anadolu özelliklerinden çok Kafkasya͛nın bir devamıdır.
Bu coğrafi devamlılık, benzerlik ve yakınlık ona aynı zamanda tarihsel, sosyal, siyasal, sosyolojik
özellikler de kazandırmıştır. Nüfusun kültürel dokusu da Anadolu͛nun devamından çok Kafkasya͛nın
kültürel devamı özelliklerini taşımaktadır.

Anadolu köylüsü, buğday yerine mısır ve hamsiyi seven, küçük tarlalarını eli ile işleyen, toplu köyler
yerine dağınık köycüklerde yaşayan, bazı yönlerden kendine benzeyen ama aynı zamanda çok farklı
yönleri de olan bu topluma Laz demiştir.

Laz terimi Anadolu͛da Karadenizliler için kullanılır. Ama Karadenizliler ısrarla Laz olmadıklarını
söylerler. Pontus Rumlarına, öbür Rumlar tarafından, tıpkı Karadeniz Türklerine diğer Türkler
tarafından söylendiği gibi Laz (Lazoi) denirmiş. Bu terim Türkçe͛de çağrıştırdığı anlam gibi, Rumca͛da
hafif esprili bir anlamına gelmekteymiş.

Karadeniz Türklerinin olduğu gibi, Pontus Rumları da Kafkas özellikleri olarak kabul edilen; kan davası
gütme, silahlara ilgileri vs. ile bilinirlermiş .

Bu benzerlikler giysileri ve folklorda da görülür. Hangisinin Rum kaynaklı, hangisinin Türk kaynaklı
olduğunu saptamak ise oldukça güçtür. Örneğin; her iki halkın üç telli kemanlarının eşlik ettiği halk
dansları vardır. Her ikisi de aba, zıpka ve başlıktan oluşan giysiler giyerler. Giysi, fişekler, kemerler,
tabanca ve bıçaklarla süslüdür. Kadınların giydiği geniş çizgili önlükler, kadınların taşıdığı sepetler de
aynıdır. Sepet ve bu giysili antik çağlardaki tapınak duvarlarındaki resimlere kadar uzanır (1).

Karadeniz͛de yaşayan halkın özelliklerini kısaca özetledikten sonra olayın kahramanı ile Mustafa
Kemal Atatürk͛ün bağlantısını kurabilmek için başa dönmemiz gerekmektedir.

Mustafa Kemal, Bandırma vapuru ile Samsun͛a geldikten sonra 29 Mayıs 1919͛da Osman Ağa ile
Havza͛da gizlice buluşmuş ve öyle tanışmıştır. Bu tarihten yaklaşık 1,5 yıl sonra da Mustafa Kemal,
Topal Osman Ağadan Giresun Laz uşaklarından oluşan ve kendisinin korumasında görev alacak bir
muhafız birliği oluşturmasını istemiş , Ankara͛ya getirilmesini rica etmiştir.

Osman Ağa ve Mustafa Kemal͛in muhafız birliğini oluşturacak ͞Kara Zıpkalılar͟ Ankara͛ya 10 Kasım
1920͛de gelirler. Onları Mustafa Kemal͛in baş yaveri Salih Bozok karşılar. Konukları, Taşhan Otel͛e
yerleştirir. Muhafızların başında, Osman Ağa ile birlikte; oğlu İsmail Bey ve Kaymakamzade Asım Bey
vardır. Muhafızları oluşturacak kafileyi ise şu isimler oluşturur: Gümüşreisoğlu Mustafa Kaptan, Kırlak
(Co) Hüseyin, Tığlıoğlu Ömer, Yoloğlu Hüseyin, Yılancıoğlu Hasan, Kayadibinden Aşıkoğlu Garip,
Alışıhoğlu Mehmet, Akyoma͛dan Osmanoğlu Ali, Akyoma͛dan Sarı Mustafa ve Keşap͛tan Kösoğlu
Hamit͛tir (1).

Giysilerinden dolayı kendilerine ͞Kara Zıpkalılar͟ denilen bu grup, Mustafa Kemal͛in Kuvayi Milliye
Destanı͛nda ilk muhafızları oldular ve ͞Giresun Gönüllü Maiyet Müfrezesi͟ adıyla tarihe geçtiler.

9. Ordu Kıtası Müfettişi sıfatı ile Karadeniz͛e gönderilen Mirliva Mustafa Kemal͛in bölge ile ilgili
raporlarından bazı bilgiler şöyledir;

͞Mütarekeden sonra Yunanlılık emeli güden bütün Rumlar her yerde şımardılar. Samsun havalisinde
de Pontus hükümetini kurmak için birleştiler. Bütün Rum çeteleri bu maksat uğrunda siyasi bir şekil
aldı. Son zamanlarda Samsun havalisinde Rum nüfusunu arttırmak için Rusya͛da ne kadar Rum varsa
buraya gönderilmesine çalışılmıştır.

Bugün Samsun havalisinde 40 kadar Rum çetesi vardır. Buna karşılık Türk ahali, hükümet tarafından
korunmadığından bazı Laz çetelerini Trabzon havalisinden getirterek mal ve namuslarını korumak
zorunda kalmışlardır. Böyle 13 Müslüman çetesi faaliyettedir. Hakiki durum budur. Samsun͛da nüfus
ekseriyeti Rumlardadır. Rumlar hükümete karşı soğukturlar. Fakat Liva içinde ezici çoğunluk
Türklerdir (1)͟

Trabzon Vilayetine gelince İslamlardan bir kaç çete var ise soygunculuk maksadına dayanıyor. Tehcir
işlerinden dolayı yakalanmamak için kaçan Topal Osman Ağa͛nın çetesi mühim olup, Giresun ve
civarında faaliyettedir.

Böylece Mirliva Mustafa Kemal Paşa 9. Ordu Kıtası Müfettişliğine çok geniş yetkililerle ve
Genelkurmay͛ın da tasdiki ile başlamıştı. Karadeniz͛deki görevleri arasında ise, bu bölgede özellikle
Hıristiyan nüfusun aleyhine asayişi bozan çeteleri ve ele başlarını halletmede vardı. Raporda da
görüldüğü gibi bunların başında da Topal Osman Ağa geliyordu.

Topal Osman Kimdir?

Osman Ağa, 1884 yılında Giresun Hacı Hüseyin mahallesinde doğmuştur. Babası Hacı Mehmet Efendi
ve dedesi İsmail Kaptan, Giresun͛un önde gelen eşrafları arasındaydılar. Kendileri deniz ticareti ile
uğraşırlardı. Rus limanları ile Karadeniz limanları arasında taşımacılık yaparlardı. Ekonomik durumları
oldukça iyiydi.

Osman da küçük yaştan beri ailenin işlerine yardımcı olurdu. Çok defa Batum͛a Trabzon͛a, Samsun͛a
Ordu͛ya gidip gelmişliği vardı. Gençliğinden beri liderlik vasfına sahip birisiydi. İsmindeki ͞Ağa͟ ifadesi
de bunun sonucudur.

Osman askerliği çok sevmesine rağmen, askeri okula gidememiştir. İsteğini savaşa, savaşmaya
yöneltmeye çalışmış ve bunda da oldukça başarılı olmuştur.
Evlilik çağı gelince Osman Ağa, Panazoğlu Hacı İsmail Ağa͛nın kızı Hatun Panaz Hanım ile evlenmiştir.
Kayınpeder varlıklı biridir.

Osman Ağa bir süre sonra Rumlar tarafından Aksu Deresi ağzına kurulu kereste fabrikasına da ortak
olur. Daha sonra oğulları, İsmail ve Mustafa dünyaya gelirler.

Osmanlı İmparatorluğu͛nun son yıllarındaki çöküş dönemi Giresun͛u da etkiler; Rum, Sırp, Arnavut,
Bulgar uluslarının Osmanlı͛ya karşı bağımsızlıkçılık istemleri Karadeniz͛deki Rum ve Ermeniler üstünde
de etkili olur. Pontus͛daki bu antik etnik gruplar bu ortamdan hareketle kıpırdanmaya başlarlar. Bu
durumdan imparatorluğun egemen unsuru olan Türkler rahatsız olurlar. Bu durum karşılıklı heyecanlı
hareketlerle istenmeyen olayların çıkmasına yol açar.

Derken, 1912 yılında Balkan Savaşı patlak verir. Seferberlik ilan edilir. Osmanlı yeni asker toplar. O
sırada Osman Ağa da asker adayıdır. Ama bedelli askerlikte vardır. Osman͛ın babası Hacı Mehmet
Efendi oğlunu askere göndermek istemez. Askerlik şubesine gider, askerlik bedeli olan 54 sarı altın
lirayı ödeyerek oğlunu cepheye gitmekten kurtarır.

Bu durumu duyan Osman çok üzülür. Babasına gidip bedeli alması için ısrar eder. Aksi halde gönüllü
olarak arkadaşlarıyla birlikte askere gideceğini bildirir. Babası ikna olmayınca, isyan eder ve askere
gönüllü olarak yazılır. 65 gönüllü arkadaşı ile Giresun͛dan İstanbul͛a hareket ederler.

Osman Ağa, Balkan Savaşı͛nda Trakya-Çatalca önlerinde savaşırken sağ diz kapağından aldığı şarapnel
parçasıyla ağır yaralanır. İstanbul-Şişli Etfal Hastanesi͛nde tedavi olur. Ama bacak eski halini almaz.
Osman Ağa Topal kalır. İşte Topal lakabı bu savaştan kendisine anı olarak kalmıştır. Giresun͛lu
gönüllülerin yarıdan çoğunun şehit olduğu bu savaştan sonra Osman Ağa Giresun͛a Topal olarak
değnekleri ile döner (1).

1914 yılında ise; Birinci Dünya Savaşı patlak verir ve Topal Osman͛ın Ruslara kaşı savaşmak için
gönüllü topladığını görülür. Giresun͛dan topladığı 100 kadar gönüllüye Trabzon Cezaevi͛nin kapılarını
açarak 150 kişiyi de ilave edince Topal Osman gönüllülerin başında Batum önlerinde savaşa katılır.

Gönüllü taburu ͞Teşkilat-ı Mahsusa Alayı͛na͟ bağlı olarak görev alır. Topal Osman savaş sırasında tifo
hastalığına yakalandığında, Rus ordusu Bayburt önlerindeydi. Nisan 1916͛da Rus Ordusu Trabzon͛u
işgal eder. Akçaabat bombalanır. Bu sırada Osman Ağa͛nın gönüllülerinin sayısı 800͛ün üstündedir.
Gerilla savaşı yöntemleri ile gönüllüler Ruslara hayli kayıp verirler.

1917͛de Rusya͛da ͞Ekim Devrimi͟ gerçekleşince bu cephedeki savaş biter. Çünkü kurulan Sovyetler
Birliği orduyu geri çeker.

Bundan sonra Topal Osman Ağa, Giresun͛da azınlıklara karşı çeşitli şiddet içeren olaylara karışır.
Azınlıkların İstanbul͛a ihbar üstüne ihbar ederek hemen yakalanıp cezalandırılmasını istedikleri
kişilerin başında da ͞Topal Osman͟ gelir.

Topal Osman kendisini kimseye danışmadan Belediye Başkanı ilan etmişti. Çünkü o günlerde Pontus
sahillerinin tek hakimiydi.

Rum ve Ermeni Cemaati ileri gelenleri, gerek doğrudan İstanbul Hükümeti͛ne gerek Patrikhane
aracılığıyla İtilaf devletleri temsilcilerine Topal Osman͛ı şikayet eden telgraflar çekip yakalanmasını vs.
istemeye başladılar.
Duruma el koyan, İstanbul͛da kurul Divan-ı Harp adı verilen ͞Olağanüstü Savaş Mahkemesi͟ Topal
Osman͛ın derhal yakalanarak İstanbul͛a gelmesine karar verir.

Durumu öğrenen Topal Osman silahlı adamlarının da yardımıyla dağa çıkar. topladığı gönüllülerle
birlikte o yıllarda Sivas͛a bağlı Sebinkarahisar͛a yerleşir.

Topal Osman ise bu gelişmelere misilleme olarak Keşap ve Karahisar çevresindeki Rum köylerine ard
arda baskınlar yapar (1).

Bu şartlar Haziran ortalarında ͞Taş mektep͛e͟ ayrılıkçı Rumların Pontus bayrağını çekip Türk esnafa
saldırmasıyla oluşur. Topal Osman yanında 20 atlı ile şehri basar, bayrağı indirir. Bu olaydan sorumlu
sayılan Rum doğramacı ustasını da yanına alarak gider. Baskın sonrası doğramacının öldürüldüğü
duyulunca Rumlar paniğe kapılır. Bu durumu iyi değerlendiren Osman ağa Rum ileri gelenlerine baskı
yaparak İstanbul hükümetince bağışlanmasını sağlamaya çalışmıştır.

Gerek bu durum gerek Cemiyet yönetiminin girişimleri sonucunda, bir ay içinde Topal Osman
İstanbul͛un ͞Affı Şahanesi͟ ile bağışlandı. Topal Osman yasal olarak Giresun͛a döndü ve Hacı Kadıoğlu
İsmail Efendi͛den Belediye Başkanlığı görevini devraldı. Kısa bir süre sonrada Muhafaza-i Hukuk-u
Milliye Cemiyeti Giresun Şube Başkanı oldu.

Topal Osman çevresine topladığı gönüllülerle Rum çetelerini temizlemeye çalışırken, Mustafa Kemal
de 9. Ordu Müfettişi olarak Rumları ve Ermenileri Türk çetelerinden korumak için padişah tarafından
görevli olarak 16 Mayıs 1919͛da Samsun͛a gönderildi. Mustafa Kemal ve 21 arkadaşı 19 Mayıs 1919
günü Samsun Limanı͛na ayak

basarlar.

Yani Mustafa Kemal͛in Samsun͛a çıkınca yapacağı işler arasında Topal Osman͛ı ve çetesini yakalayıp
etkisiz hale getirmesi de vardır.

Ancak, Mustafa Kemal͛in daha önce Topal Osman ile bağlantılı olduğu ve Samsun͛a çıkar çıkmaz,
Havza͛da kendisi ile görüştüğü de çeşitli kaynaklarda belirtilir.

Mustafa Kemal͛in Topal Osman͛la görüşme isteği kendisine ulaşınca, Topal Osman yanına yakın
arkadaşı Temoğlu İsmail Ağa͛yı, Dalgaroğlu Bilal͛i ve Çavraklı Kara Ahmet͛i yanına alarak Havza͛nın
yolunu tutar.

Topal Osman͛ın Mustafa Kemal͛le tanışmasını sağlayan bu ilk görüşme 29 Mayıs 1919 günü Havza͛da
gerçekleşir.

İki lider arasında uzunca süren gizli bir görüşme yapılır.

Mustafa Kemal özetle şöyle der:

͞- Görüyorum ki, vatansever duygular taşımaya gençliğinde başlamışsın. Senin bugünkü yolun,o
günkü açtığın çığırdan gelmektedir. Memleket kurtuluncaya kadar, içinde bir tek dış ve iç düşman
kalmayıncaya kadar çarpışmak zorundayız. Sen, Karadeniz köy ve şehirlerini koruyacaksın. Çetin
derme çatma bir kuvvet olmaktan çıkaracaksın. Bir alay teşkil edeceksin. Bu alayın kumandanı
olacaksın. Sana genç ve atak subaylar vereceğiz. Pontuscular hangi usulleri kullanıyorsa, siz de o
usulleri çekinmeden kullanın. Vatanı kurtarmakta bu son şansımızdır. Bu mücadeleyi kaybedecek
olursak, tarihten siliniriz͟.(1)

͞- Pontus belasının temizlenmesini tamamıyla senin tecrübeli ellerine bırakıyorum.

Giresun Beldesi seni destekliyor hiç durma teşkilatını yap. Git reislik makamına otur. Şehir bir fiil senin
ve adamlarının işgalinde bulunsun. Sen kaçıp dağa çekileceğine Pontuscular ve Rumlar kaçsın. Onlar
bir kere kanunsuz yola adım atar göründüler mi zamanla hepsini temizleriz͟ der.

Mustafa Kemal ile Topal Osman͛ın tanışması ve bundan sonraki birlikteliğini Giresun͛lu araştırmacı
Mustafa Dağ şöyle yorumluyor;

͞Topal Osman Ağa artık bu dakikadan itibaren fikirleriyle, canıyla, malıyla, adamlarıyla ve her şeyiyle
Mustafa Kemal͛in yayındaydı. Onun için canını her an vermeye hazırdı. Mustafa Kemal͛e ve onun
hareketine engel olmak isteyen ve onun muhalif göründüğü herkes Osman Ağa͛nın artık en büyük
düşmanıydı. Topal Osman Ağa͛nın Mustafa Kemal͛e bu yürekten bağlılığı ölünceye kadar devam etti.
Nitekim canını da bu uğurda verdi͟(1).

Topal Osman͛ın çetesi Karadeniz sahillerinde sürekli artıyordu. Her gün yeni gönüllüler katılıyor,
giderek gönüllü birliğinin masrafları da artıyordu. Gönüllü milislerin yedirilmesi, giydirilmesi,
silahlandırılması ve diğer ihtiyaçlarının karşılanması için önemli bir bütçeye gereksinim duyuluyordu.
Bu ise halkın bağış ve katkıları ile gerçekleşiyordu. Halktan toplanan paralardan şikayetçi olanlar da
yok değildi. Çünkü Osman Ağa zorunlu olarak varlıklı kişilerden, daha fazla maddi katkı bekliyordu. Bu
isteği yerine getirmeyenlerin ise canını şu veya bu şekilde yakabiliyordu. İşte kendisinden yardım
istenen, vermek istemeyen bir kısım eşraf el altından İstanbul ve padişah yanlısı Trabzon Valisi Kara
Galip͛e sürekli şikayetlerde bulunuyorlardı.

Bu şikayetlerin ulaştığı yer sadece Trabzon ve İstanbul Hükümeti ile sınırlı kalmamış, I. TBMM͛den
sonra da Ankara Hükümeti͛ne de sık sık şikayetler ulaşmıştır.

Erzurum KongresiMustafa Kemal, Erzurum Kongresi͛nin yapılacağı ve Giresun͛u temsilen iki kişinin
gönderilmesini Topal Osman͛a bildirir. Giresun͛daki cemiyette, ili temsil edecek okumuş iki temsilciyi
Erzurum͛a göndermeye karar verir. Bunlar Giresun͛un yetiştirdiği iki aydın temsilci Dr. Ali Naci
Duyduk ile Mühendis İbrahim Hamdi Bey͛dir. Giresun delegeleri büyük bir törenle uğurlanır. 10
Temmuz 1919͛da yapılması düşünülen Erzurum Kongresi çeşitli engellemeler sonucu 23 Temmuz
1919 ͚da başlar. Kongre Trabzon ve Giresun delegelerinin açtığı canlı tartışmalara tanık olur.

Topal Osman Ağa, merkez üssü Giresun olmak üzere Karadeniz sahillerinin en etkin Kuvayi Milliye
komutanı idi. O, Osmanlı͛nın son döneminde katıldığı savaşlardan olan Balkan Savaşları ve I. Dünya
Savaşı͛na Giresun yöresinden binlerce gönüllü toplayıp katılmakla kalmamış, Kurtuluş Savaşı için
Karadeniz͛de oluşan milli güçlerinde çekirdeği olmuş. Giresun͛da dur durak tanımadan Laz
uşaklarından oluşan birlikler kurarak cepheden cepheye koşmuştur.

Kara Zıpkalılar sadece Karadeniz͛de kalmamışlar, onlara nerede gereksinim duyulmuşsa yönlerini o
hedefe çevirmişlerdir.
1920 yılı Eylül ayında Kars͛ta Ermenilere karşı güç anlar yaşayan Kazım Karabekir͛in 15. Kolordusu͛na
Giresun uşakları yetişmiş ve dört ay Karabekir Paşa͛nın emir ve komutasında önemli yararlılıklar
göstermişlerdir.

TBMM. Açıldıktan Sonraki Olaylar

İç isyan dalgalarının Ankara Hükümeti͛ni salladığı günlerde Mustafa Kemal, Kazım Karabekir͛den inanç
ve iradesine tam güvenebilecek disiplinli, herhangi bir yerde patlayacak bir ayaklanmayı anında
bastırabilecek balyoz gibi davranabilecek, 1000 kadar kişiden oluşan bir kuvvet ister. Karabekir͛in bir
iki önerisi yetersiz bulunur. M.Kemal ve İsmet Paşa͛nın kafasındaki kuvvet ͞Lazistan uşakları͟ndan
oluşan Topal Osman çetesidir. Buna da Karabekir Paşa karşı çıkar sonuçta ͞Osman Ağanın͟ bölgede
kalmak koşulu ile bu kuvvetin oluşturulması kabul edilir.

Hazırlıklarını tamamlayan Topal Osman adamları ile birlikte Ekim 1920 sonlarında Giresun͛dan
hareket eder. 12 Kasım͛da Ankara͛ya varır doğrudan Mustafa Kemal͛in buyruğuna giren ve yerel
giysileri ile görevlerini sürdüren Topal Osman birliğinin resmi adı ise; ͞Giresun Gönüllü Laz Müfrezesi͟
olur. Önce 10 kişiden oluşan birliğin sayısı daha sonra 250͛ye kadar yükselir.

Mustafa Kemal ile Başyaver Salih Bozok vasıtasıyla tanıştırılıp göreve başlayan müfrezeyi o günlerde
Osman Ağa karşısına alır ve şu öğütte bulunur:

͞Mustafa Kemal Paşa͛nın hayatı ve muhafazası size, yalnız size aittir. O͛ nu her yerde siz
koruyacaksınız. Şayet Mustafa Kemal Paşa͛ya bir şey olursa kendinizi yok bilin. Hatta memlekette
bıraktıklarınızı da yok bilin͟(1).

Osman Ağa tekrar bölgeye döner. Orada bugün de hayli tartışılan bir konu olan; 47. Alay tarafından
͞Koçgiri İsyanı͟ adı verilen Kurtuluş Savaşı dönemindeki ilk ͞Kürt İsyanı͟ olarak nitelenen isyanın
bastırılmasına katılır.

Topal Osman Ağa komutasındaki 47. Alay Pontusçuların çok önemli direniş merkezlerinden olan
Havza͛ya geldiğinde hayli ͞iş͟ başarmıştır. Samsun havalisini de Rum çetecilerinin etki alanından
çıkaran Osman Ağa Ankara͛dan gelen yeni bir emirle Ankara͛ya hareket eder. Oradan da vakit
geçirmeden Sakarya cephesine yönelir.

Sakarya Meydan Savaşı, 22 gün 22 gece sürer. 42. Alay͛ın komutanı Hüseyin Avni Bey dahil tümü şehit
olur. Osman Ağa͛nın komutasındaki 47. Alay͛dan ise 285 kişi sağ kalmıştır. Yani gönüllü olarak
Ankara͛ya gelen 6000 civarındaki Giresun͛ludan yaklaşık 400 kişi geri dönebilmiştir. 5550͛ü aşkın
Giresun͛lu şehit olmuştur (1).

Sakarya Meydan Savaşı kazanıldıktan sonra Giresun Gönüllü Alaylarının görevi sona erer ve
dağıtılırlar. Osman Ağa ise, Sakarya͛dan sonra önce Ankara͛ya sonra İstanbul͛a arkasından Giresun͛a
gider. Osman Ağa gittiği yerlerde bir kahraman gibi sevgi ve coşku ile karşılanır.

Osman Ağa, Gülnihal Vapuru ile 21 Aralık 1922 Perşembe günü Giresun açıklarında görününce yer
yerinden oynar. Tüm Giresun halkı sahile iner. Yüzlerce davul, zurna çalar ve bombalar, fişekler
patlar. Lav mavzerlerinin neşeli uğultusu adeta yeri görü inletir olmuştur. Karaya yanaşan kayıktan
inen Osman Ağa doğruca Belediyeye gider.

Topal Osman Giresun͛a döner ama bu sırada Giresun uşaklarından oluşan gönüllü Laz müfrezesi de
Ankara͛da Mustafa Kemal͛i gölge gibi izlemektedir. Gönüllü birliğin görevi sadece Mustafa Kemal͛i
değil, aynı zamanda Türkiye Büyük Millet Meclisi͛ni de korumak olmuştur. Tabi sayısı da arttırılıp
250͛yi bulmuştur.

Topal Osman Ankara͛da

Karadeniz͛deki çetesinden gönüllü alayları oluşturduğu sırada yarbaylığa kadar yükselen Topal Osman
Ağa artık meclis Muhafız Birliği͛nin de komutanı olmuştu. Ankara͛da kaldığı günlerde kullanılması ve
birliğin komutanlığı için Ayrancı civarında ͞Papazın Köşkü͟ denilen yer kendisine tahsis edilmişti.

Lazistan uşaklarından oluşan Topal Osman Ağa͛nın çetesi özel giysileri olan aba, zıpka ve başlıklar
içinde Mustafa Kemal Paşa͛nın ve TBMM͛nin Özel Muhafız Taburu olarak görevini sürdürüyordu.
Başlarında ise okuma yazması bile olmayan Kuvayi Milliye͛nin Milis Yarbayı Osman Ağa bulunuyordu.

Topal Osman Ağa, Millet Meclisi͛nde kendisine ayrılan özel kısımda silahlı adamlarıyla oturur ve
oturumları dikkatle izlerdi.

I. TBMM oldukça hareketli geçer, Mustafa Kemal͛i değişik konularda eleştiren bir dizi milletvekili
bulunurdu. Konuşmaları ve eleştirileri dikkatle izleyen Topal Osman, Mustafa Kemal͛e yönelen
eleştirilere hiç tahammül edemez, eleştiri sahiplerine kızgınlıkla bakarmış. Osman Ağa, meclisin her
şeyinin kendisinden sorulduğu kanaatindedir.

Mecliste Gruplar ve Ali Şükrü Bey͛in Ölümü

I.TBMM kurulup çalışmalara başlayınca çeşitli konuların tartışılmasında meclis üyeleri arasında görüş
ayrılıkları belirlemeye başlar. Bu ayrılıklar giderek türdeş grupların oluşmasına yol açar. İşte I.
TBMM͛de; 1. Grup ve 2. Grup diye adlandırılan gruplarda bu oluşumun sonucudur.

Bunlardan Mustafa Kemal͛in etrafında oluşanı I. Grup , Mustafa Kemal͛in en güçlü muhaliflerinin
oluşturduğu grup ise 2. Grubu oluşturur.

İkinci grupta çoğunluk muhafazakar unsurlardan oluşmasına rağmen çeşitli nedenlerle Mustafa
Kemal͛in karşısında yer alarak bu grupta kalmış olanlar da vardır.

Hüseyin Avni (Erzurum), Albaş Selahattin (Mersin) , Ali Şükrü (Trabzon), Müfit Hoca (Kırşehir),
Mehmet Şükrü (Afyon), Celalettin Arif (Erzurum) ikinci gruptaki milletvekillerindendir. Ali Şükrü Bey
Meclisteki bazı tartışmalar sırasında çok ateşli konuşmalar yapmış ve bir çok kere M. Kemal ile karşı
karşıya gelmiştir (2).

M. Kemal bu durumdan hoşnut değildir; meclisteki ͞Islahat͟, ͞Müdafaa-i Hukuk͟, ͞İstiklal Grubu͟ ve
͞Halk zümresi͟ gibi gruplar arasındaki çekişmelerden dolayı, ͞Mecliste hükümeti tutmak ve herhangi
bir iş yürütmek imkansız hale geldi͟ demektedir. (Nutuk. Aktaran:1)
Ona göre bu çekişmelerden dolayı, hakim olan şey ise, ͞düzensizlik ve anarşi͟ dir. ͞Şu halde iki yoldan
birinin seçimi kesin bir şekil aldı: Ya bu meclis ile katiyen görüşülmeyeceği gerçeği üstüne yeni
tedbirler almak, veyahut yaptığımız gibi bir çoğunluk grubu meydana getirmek.͟(1).

Mecliste Mustafa Kemal͛e muhalefetin kıyasıya yapıldığı bir dönemdir. Meclisin esas olarak iki gruba
bölünmüş olduğu bu dönemde, İkinci Grubun lideri Trabzon milletvekili Ali Şükrü Bey 26 Mart 1923
günü akşamından sonra aniden ortadan kaybolur ( 2).

Ali Şükrü bey, üç günden beri eve gelmemiştir. Soruşturmuşlar, aramışlar, bulamamışlardır.

Edindikleri bilgiye göre, en son Karaoğlan çarşısında Kuyulu kahvede nargile içerken Topal Osman
Ağa͛nın adamlarından Muhafız Bölüğü kumandanı Mustafa Kaptan͛ın yanına geldiği ve beraber kalkıp
gittikleri ama başka da hiçbir haber alınmadığı yönündedir.

Rauf Orbay devamını şöyle anlatıyor:

͞Şevket Bey͛e otur dedim. Ve derhal gereken emirleri vererek aratmaya başladım. Aynı zamanda
Osman Ağa͛nın adamıyla kahveden gittiğinden bu ağayı da aratıyordum. Fakat Ali Şükrü Bey gibi, o da
meydanda yoktu. ͞(1)

Olayın yankısı derhal meclise yansır. Başbakan Rauf Orbay͛ın ve meclis başkanı Ali Fuat Cebesoy͛un da
bulunduğu meclis oturumunda Ali Şükrü Bey͛in en yakın arkadaşlarından ve İkinci Grubun
liderlerinden Erzurum milletvekili Hüseyin Avni Bey, 29.3.1923 günkü meclisin oturumda söz alır,
kürsüye çıkar ve konuşmaya başlar ( 3):

͞- Efendiler, bu şerefli kürsü bugün açıklı bir duruma sahne oluyor. Bu şerefli milletin mebusları
bugün kalpleri ağlamış birer zavallı, birer çaresiz gibi birbirlerine bakıyorlar. Ey milletin kabesi ! Sana
da mı saldırı? Ey milletin reyi, sana da mı saldırı ? Ey milletin mukaddesatı, sana da mı saldırı ? (Lanet
sesleri) (Bu millet ölmez, fikir ölmez, zihniyet ölmez sesleri..).

- Bir mebusun ağzı, kalemi o milletin namusudur. Bu namusa saldıran eller kırılsın. Mebus, bu milletin
namusudur. Saldırı arkadaşımıza değil, milletin namusunadır. Böyle namussuzlar yaşamamalı,
kahrolmalı!

- Ali Şükrü Bey, iki günden beri kayıptır. Memleketin sahibi, çok büyük bir tarihin sahibi, bir mebus
kayboluyor, hükümet bulamıyor.

... Ya siyasi ise? Demek ki bu memlekette herhangi bir düşüncenin başbuğu ölecektir. Hiçbir zaman
ölmez!͟ (3 ve 1)

Meclis birbirine girmiştir. Konuşmacılar hükümete ateş püskürmektedirler. Başbakan Rauf Orbay ve
Meclis Başkanı Ali Fuat Cebesoy meclisi yatıştırmaya çalışırlar. Muhalifler susmak bilmezler.
Meclisteki tartışmalardan sonra olayın oluş biçimi birkaç gün sonra aşağı yukarı ortaya çıkar.

Başbakan Rauf Orbay anılarında şöyle yazıyor:

͞Derhal arama emri verdim. Ankara Valisi Abdülkadir Bey, Jandarma Komutanı, Polis Müdür ve bütün
güvenlik kuvvetleri seferber oldukları halde, hatta kendi arabamı da arama işlerine verdiğim halde iz
bile bulunamadı͟
Devamlı aramalar sonunda Çankaya yolundan geçen araba ekibine bağlı jandarmaların, ana yoldan
ayrılan araba izlerini tarlada sürdürmeleri sırasında yeni kazılmış bir çukurda Ali Şükrü Bey͛in ölüsüne
rastlanır.

Ölünün avucundaki, sımsıkı tutulmuş bir sandalye hasırı parçasının da Topal Osman͛ın evinde bulunan
kırık sandalyeye ait olduğu tespit edilince, ele sağlam bir ipucu geçirilmiş oldu. Yakalanan Osman
Ağa͛nın adamı Mustafa Kaptan da Ali Şükrü Bey͛i kendisinin Topal Osman͛ın evine götürdüğünü
söyledi. Ali Şükrü Bey͛i orada ayakta duran Osman Ağa͛nın karşısına oturtmuşlar. Ve verdikleri
kahveyi içerken birdenbire üzerine atılarak boğmuşlar. Mustafa Kaptan͛ın bu itirafı ile olay tamamen
aydınlanmıştı. Bu haberi akşamüzeri meclisteki odamda çalışırken getirdiler.͟(1).

Daha önce edinilen bilgiler de olayın Topal Osman tarafından gerçekleştirildiğini göstermektedir:

Ali Şükrü Bey, Karaoğlan çarşısındaki kuyulu kahvede nargilesini içerken yanına Topal Osman Ağa͛nın
adamlarından Mustafa Kaptan gelir. Bir süre sonra Ali Şükrü hemşerisi ile kol kola kahveden çıkar.
Osman Ağa, Mustafa Kaptan vasıtasıyla Ali Şükrü Bey͛i evine davet etmiştir . Aynı akşam Osman
Ağa͛nın Samanpazarı͛ndaki evinin üst katında komşular gürültülü sesler duyduklarını ifade etmişler.
Sabahın erken saatlerinde de eşyayı nakletmek için evin kapısına bir arabanın geldiğini söylemişlerdir
(4).

Bu bilgilerin ışığında gerekli işlemin yapılmasına sıra gelmiştir. O sırada M.Kemal ile Başbakan Rauf
Orbay arasında şu konuşma geçer:

͞Atatürk- Şimdi ne düşünüyorsun?

Orbay- Bir şey düşündüğüm yok. Topal Osman͛ı yakalamak gerek. Çankaya͛nın arkasında, Ayrancı
tarafında Papazın Bağı denilen yerde bulunduğu sanılıyor.

Atatürk- Nasıl yakalatacaksın?

Orbay- Meclis Muhafız Birliği ile

Atatürk- Meclis Muhafız Birliği͛nde Topal Osman͛la gelmiş Karadenizliler var, bunlar birbirlerine ateş
etmezler, ne sen, ne ben, ne Ankara.. Bir şey kalmaz....

Orbay ʹ Suçluları yakalatmak mutlak gerek.... Eğer Başkomutan olarak ve herhangi bir düşünce ile
sizce buna gerek görülmüyorsa, benim bunu yarın mecliste anlatmam gerekecektir. ͞ (1)

Ali Şükrü͛yü Osman Ağa͛nın öldürüldüğüne dair yeterli delil vardır. Güvenlik önlemi olarak M.Kemal
ve eşi Latife Hanım Çankaya͛yı boşaltarak istasyondaki eve yerleşirler. Daha sonra da Muhafız Taburu
Komutanı İsmail Hakkı Tekçe, Topal Osman Ağa͛nın kaldığı evi sarar. 2 Nisan sabahının ilk saatlerinde
çatışma başlar. Yarım saate yakın bir çatışmadan sonra Osman Ağa kasığından yaralı olarak ele geçer.
Sedyeye konur, yolda giderken kan kaybından ölür. Çatışma sırasında 12 çete mensubu da öldürülür,
birkaçı da yaralanır.

Böylece 26 Mart 1923͛te Trabzon Milletvekili Ali Şükrü Beyin kaybolması ile başlayan soruşturmada
kapanmış olur. Kaynaklarda Ali Şükrü Beyin ölüm tarihi 27 Mart 1923 olarak verilmektedir (5).
Bu arada 1. TBMM͛.de çıkan sert tartışmalar nedeniyle 1 Nisan 1923͛ te kendini feshetmiştir. 2 Nisan
1923 ͚te Topal Osman͛ın ölümü açıklanır. Bu ölümün ardından hem Ali Şükrü Beyin hem de Topal
Osman͛ın cenazeleri memleketlerine gönderilerek defnedilirler.

Cumhuriyet tarihinin bu ilk suikastına ilişkin kaynaklarda farklı görüşler bulunmaktadır(1). Ancak, bu
denli önemli bir olay ile ilgili olarak Mustafa Kemal yazdıklarında hiçbir yazılı belge bırakmamıştır.

Kaynaklar:

Şener, CEMAL. ͞Topal Osman Olayı - I ve II͟. Yeni Gün Yayıncılık. İstanbul.2001.

Kandemir, ͞Cumhuriyet Devrinde Siyasi Cinayetler͟ . Ekicigil Yayınları ʹtarih serisi, No:4.
İstanbul.1955.

Aydemir,Ş.SÜREYYA.. ͞Tek Adam͟. Remzi Kitabevi. İstanbul. 1966.

Taçalan,N. Ve Etingu, TURGUT. ͞Büyük Ayaklanmalar ve Suikastlar Tarihi͟. Milliyet Yayını.

İstanbul.1973.

Kocatürk,UTKAN. ͞Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronoloji͟ . Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Ankara.1988.
æDoğan Avcıoğlu (Milli Kurtuluş tarihi)

Giresun'un ünlü kabadayılarından Topal Osman da Ermeni sürgünü suçlularındandır, aranmaktadır.

Osman Ağa 1917 yılında biraz sermaye ve birkaç kayık sahibidir. O sıralarda asker kaçakları boldur. Bir
yandan düşmanla savaşılırken, öte yandan asker kaçaklarına savaş verilmektedir. Daha sonraları Milli
Mücadele karşıtları arasında yer alacak olan Tümen komutanı Albay Hacı Hamdi, Osman Ağa'ya asker
kaçaklarını kovalama ve yakalama yetkisi tanır. Bu belgeyi alan Osman Ağa, kendi küçük çetesini,
yakaladığı asker kaçaklarını öteki kaçakları öteki kaçakları yakalamak için hizmetine alarak bir müfreze
haline sokar. Böylece güçlenir, Türkler de dahil, Giresun halkı üzerinde korku ve dehşet yaratır. Bir ara
Rusya 'ya kaçmak isteyen beş Rum'a kayık sağladı diye Suşehri ne gönderilip sekiz ay orada göz
hapsinde tutulsa da, dönüşünde tekrara çetesinin başına geçer. Mütareke'de, Ermenilere zalim
davrandığı, işkence ettiği iddialarıyla kovuşturulur. Giresun'dan çıkıp Keşap'a gider ve orada gizlenir.
Bu sırada Rum çeteleri, Pontus Devleti emelleriyle Türkleri öldürmeye köyleri yakıp yıkmaya hız
vermişlerdir. Doğu Karadeniz bölgesi, Pontos olmak ya da Ermenilere verilmek tehlikesiyle karşı
karşıyadır. Trabzon ilinde direniş hazırlıkları vardır. Trabzon'a bağlı Giresun'da direnişçiler, Osman
Ağa'dan yaralanmayı kararlaştırırlar. Erzurum Kongresi delegesi Giresunlu Dr. Ali Naci Duyduk olayı
şöyle anlatır:

"...Trabzon merkezi, artan tehlikelerin yarattığı kaygılarla, gerekirse silahlı direnişe girişme kararı
vermişti. Bu karara nasıl uyacağımızı düşünüyorduk. Çünkü Müslüman halkta silah yoktu. Aklımıza
Osman Ağa geldi. Onun da silahlı bir çetesi vardı. Fakat Ermeni sürgününden sorumlu olarak İstanbul
Hükümetince aranıyordu. Bu nedenle Keşap taraflarına gitmişti. Gidip kendisiyle görüşmek ve
Giresun'a gelmesini sağlamak kararını verdik. Önce Giresun Kaymakamı Pertev Bey ile anlaştık. Sonra
Keşap'a gidip Osman Ağa'yı bulduk, durumu anlattık, Kaymakamın göz yumacağını bildirdik, birlikte
çalışmayı önerdik. Kabul etti ve Giresun'a geldi ."

Balkan Savaşında topal kalan Osman Ağa, sert metotlarıyla Rum çetelerini ezer. Rum çeteler, Türk
köylerini yakıp kadın ve çocukları öldürünce, Osman Ağa çok daha sert karşılık verir. Her Türk evine
saldırı en az üç Rum evine saldırıyla cezalandırılır. Çeteciler, gemi kazanlarında yakılır. Osman Ağa,
Giresun͛dan Samsun'a kadar uzanan bölgede egemen olur. Osman Ağa Samsun'da bir derebeyi
gibidir. Sakarya savaşlarında Giresun gönüllü alayının başında Yarbay rütbesiyle kahramanca dövüşür.
Gönüllüler, süngüleri bulunmadığından, bellerindeki küçük eğri bıçaklarla düşmana saldırırlar ve
püskürtürler.

Trabzon'da ise Teşkilat_ Mahsusa'nın Trabzon temsilciliğini yapmış bulunan Ahmet Barutçu'ya bağlı
Yahya Kahya'nın milis güçleri vardır. Mustafa Suphi'nin öldürülüşünü Yahya Kâhta düzenler. Daha
sonra Yahya Kâhya, Enver Paşa'nın hizmetinde Mustafa Kemal'e karşı tertiplere girişir. Trabzon͛da
İttihatçılığı ve Yahya Kâhya͛yı etkisiz kılmakla görevlendirilen Tümen komutanı Sami Sabit, bunlara
karşı mücadele açar. Yahya Kâhya 1922 Temmuzunda askeri kışla önünde, meçhul kişiler tarafından
öldürülür.

Osman Ağa, Karadeniz kıyılarında Rum çetelerini, kurduğu kuvvetle temizlemeye çalışırken, Ordu
müfettişi Mustafa Kemal Paşa, Rumları bu Türk çetelerinden korumak ve bu çeteleri yok etmek
göreviyle Samsun'a çıkartılır! Mustafa Kemal'in Osman Ağa ile bağlantı kurduğu anlaşılmaktadır.
Hüsamettin Ertürk'e göre, Atatürk, Samsun'a gelir gelmez Havza'da Osman Ağa ile görüşmüştür. Bu
iddia başka kaynaklarca doğrulanmamakla birlikte, Osman Ağa'nın Atatürk'e bağlandığı bellidir.
Nitekim Erzurum Kongresinin günlerinde bugünkü beş ili kapsayan o günkü büyük Trabzon ilinin bazı
delegeleri Atatürk'e karşı çıkarlar. Mustafa Kemal, 56 delegenin 38 ya da 48 oyuyla başkan seçilir.
Seçildikten sonra İbrahim Hamdi, Ali Naci, Ömer Fevzi gibi delegeler ondan başkanlıktan çekilmesini
isterler. İbrahim Hamdi, askerlikten istifa ettiği halde kongreye ilk gün üniforması ve Padişah yaverliği
kordonuyla gelen Mustafa Kemal'i yüksek sesle eleştirir:

"-Paşa, askerlik elbisesiyle Kongreyi etkiliyorsunuz. Bundan böyle sivil gelmenizi rica ederim ." Atatürk
elbisesini değiştirir ve öteki toplantılar sivil gelir. Kongre'de Ömer Feyzi, İbrahim Hamdi, Ali Naci,
Yusuf Ziya, Doğu için geniş bir özerkliği öngören Prens Sabahattin den esinlenmiş 22 maddelik bir
program sunarlar. Programın bir maddesi şöyledir:

"...Doğu Anadolu illerinde Türk soyunun en kolay kabul edebileceği Anglosakson uygarlığının
rehberleri olan Amerikan ve İngiliz milletlerinden herhangi birinin bilimsel, ekonomik ve uygarca olan
yol göstericiliğini ve yardımını iyi karşılar "

Bu program Kongreyi baltalama sayılır, özellikle Ordu yerine milis güçleri kurulması istenmesi
eleştirilir. Bu muhalifler, Mustafa Kemal'in Heyet-i Temsil iye͛ye seçilmesine de karşı çıkarlar ve
Heyet-i Temciliye üyelerinin seçimlerini gösteren kapanış tutanağını Ömer Feyzi'nin kayınbabası
Hüseyin Abanoz oğlu da dâhil reddederler.
Muhalifler dönüşte korku içindedirler. Torul-Maçka bölgesinde bulunan Halit Bey'den
çekindiklerinden, yol değiştirip güvenlik tedbirleri içerisinde Trabzon'a dönerler. Sonradan
"Yücellikler" arasına girecek olan Ömer Feyzi Eyüboğlu, Trabzon'da sert yayın yapar, Heyet_i Temsil
iye͛ye geçici Hükümet gibi çalışma olanağını getiren Erzurum Kongresi kararına ateş püskürür,
memleketin eski İttihatçılar elinde yeni bir felakete sürüklenmekte olduğunu yazar. Halit Bey, Ömer
Feyzi2yi susturma kararı alır. Karabekir Paşa, Ömer Feyzi'nin Erzurum'a paketlenmesini ister. Bunu
duyan Ömer Feyzi, İstanbul͛a kaçar. Ali Naci ile İbrahim Hamdi'nin karşısına da Giresun'da Topal
Osman dikilir. Topal Osman'ı bunlar, Giresun Kaymakamını ziyaret ederek saklandığı yerden çıkarmış
ve Rum çeteleriyle mücadelede görevlendirmişlerdir. Fakat Topal Osman artık Mustafa Kemal'e
bağlıdır, Erzurum Kongresi kararlarına karşı çıkanları bağışlamaz ve Giresun͛da barındırmaz. Demokrat
Parti milletvekilliği de yapacak olan ve Yassı adaya gidecek olan Dr. Naci Duyduk, Osman Ağa'daki
tutum değişikliğini şöyle anlatır:

͞Kongreye gidinceye kadar her dediğimizi yapan, bizimle birlik olan Osman Ağa, birdenbire değişmiş,
Kongredeki tutumumuzu nasıl öğrenmişse öğrenmiş, bize sataşmak için bahane arıyordu. Birkaç kez
hakaret ve tehditlerine uğradım. Ben Giresun gençler Birliğinin başkanıydım. Gençleri çağırarak beni
başlarından atmalarını söylemiş. Gençler kabul etmeyince, Birliği de binasını dağıttı.

Osman Ağa, Giresun͛da bir hükümdar gibi idi. Kimseyi dinlemiyor, her istediğini yapıyordu.
Dönüşümüzden biraz sonra Giresun͛a gelen Kaymakam Hüsnü ( Çakır- İnönü döneminde bakanlık
yaptı ) Beyi bile dairesinden çıkarmamış, Trabzon͛dan gönderilen bir Fransız torpidosu ile kurtulup
Trabzon͛a gelebilmişti. İbrahim Hamdi, bir kaç ay sonra bir yolunu bulup Giresun͛dan da,
memleketten de çıkıp gitti.

Bizimle arkadaşlık eden aydın hemşerilerimiz de korku içerisindeydiler. Bir seferinde Avukat Cemil ile
Bekir Sükuti kendilerini evlerinin üst kat penceresinden aşağı atmışlar ve bu yüzden hayli zaman
tedavi görmüşlerdi.

Benim durumum çok tehlikeli idi. Her an beni vurdurma olasılığı var idi. Bir kaç kez, Osman Ağa͛nın
çetesinde bulunan akrabam Kaptan͛ın* haber vermesiyle kurtuldum .(*Mustafa Kaptan milis teğmeni
rütbesiyle Meclis Muhafız komutanlığını 1923 Martına kadar yapar. Trabzon͛un muhalif Milletvekili
Ali Şükrü͛nü Topal Osman ile birlikte öldürmeleri üzerine tutuklanır, askeri cezaevine konulur.
Milletvekilleri, Kaptan͛ın subay sayılıp askeri cezaevine konulmasına şiddetle karşı çıkarlar, sivil
cezaevine konmasını isterler. Bir zamanların İştirakiyun Partisi kurucusu Mehmet Şükrü şöyle haykırır:

͞Korkarız ki, oradan kaçırılsın... Kaçırılmasın oradan ...͟

Osman Ağa͛nın çetesi, Doğu͛da ayaklanan eşkıya üzerine gönderilince, ben de gidecektim. Fakat son
dakikada vazgeçti. Bir zaman sonra haber göndererek Erzurum͛a gitmemi emretti. Çarem yoktu,
gidecektim. Fakat yakın arkadaşım Bulancak Bucak müdürü Osman Fikret, yolda öldürüleceğimi haber
verince, limandaki bir Fransız ticaret gemisine sığındım .͟

Öteki Erzurum Kongresi Muhalifi Kitapçızadelerden Yüksek Mühendis İbrahim Hamdi͛de* (İbrahim
Hamdi Edinburg Üniversitesinde mühendislik okumuştur. Dünya savaşı ile İttihatçıların ve Ordu
mensuplarının memleketi felakete sürüklediğine inanır. Erzurum Kongresinde Atatürk͛e üniformanı
çıkar der. Topal Osman͛ın tehditlerine uğrayınca İngiltere͛ye gider. Almanya͛da Siemens͛de çalışır.
Sonra a.E.G firmasının Türkiye temsilcisi olarak geri döner )Osman Ağanın elinden kaçışını şöyle
açıklar:

͞Mustafa Kemal Paşa͛ ve onu tutan Ordu ile aramıza açılınca, daha önce bizim aracılığımızla kaçak
durumdan kurtulup Giresun͛a gelmiş olan Topal Osman, iyice pervasızlaştı ve kimseyi dinlemez oldu.
Üzerimde apoletsiz yedek subay üniforması ve cebimde tabanca ile geziyordum. Topal Osman͛ın bizi
her an öldürmesi mümkündü. Çünkü vahşi yaradılışlı bir insandı. Buyruğundakilerin hepsi de kolaylıkla
suç işleyebilecek insanlardı. Topal Osman Ağa͛nın Ermenilere büyük kötülük ettiği yolunda adı
çıkmıştı. Gerçekten Topal Osman, Ermeni ve Rum çetelerini bastırıyordu fakat Müslümanlara ve
Türklere de kötülükleri dokunuyordu. Kimsenin yaşam, mal, ırz güvenliği kalmamıştı. Ben ve birkaç
Giresunlu ülkücü ise, sanki memleketimizi korumak görevi bize verilmiş gibi, Giresun2u huzurlu bir
yaşam içinde tutabilmeye uğraşıyor ve Topal Osman çetesinin hangi din ve milliyette olsun, masum
insanlar kötülük etmesini onaylamıyorduk. Nitekim adamlarından biri, bir Türk͛ün eşini kaçırmıştı.
Bana gelip yakındılar. Topal Osman͛a gittim ve bu gibi olayların tekrarına meydan vermemesini
söyledim. O zamanlar bizi dinliyordu. Fakat Erzurum Kongresinde muhalif damgası yiyince, artık bizi
dinlemez oldu. Bizi ortadan kaldırıp Giresun͛un tek egemeni olma hevesine kapıldı. Erzurum
Kongresini eleştiren yazının çıkmasından sonra ise yaşamım iyice tehlikeye girmişti... Erzurum
Kongresinden birkaç ay sonra deniz yoluyla İstanbul͛a oradan İngiltere ye gittim.

Topal Osman seçim yönetiyor

Erzurum Kongresi muhaliflerinin etkisiz kılınması Trabzon͛da muhalefet sona ermez. Bu kez Sivas
Kongresi muhalifleri ortaya çıkar. Erzurum͛da Heyet_i Temsil iyeye seçilen İzzet Eyüboğlu ve Servet
Hacısalihoğlu, Sivas Kongresini tanımazlar, bölgeci bir tutum takınırlar, Karabekir Paşa͛dan da destek
görürler. Halit Bey, Karabekir Paşa͛ya rağmen, bu muhalefeti susturmaya çalışırsa da engellenir.
Atatürk, Karabekir Paşaya karşı Halit Bey͛i tutar. Halit Bey seçimleri etkilemekte rol oynar. Topal
Osman ise, Samsun͛dan İstanbul Meclisine millicilerin gitmesini sağlamaya çalışır. Samsun͛da İstanbul
Hükümeti yanlısı Mutasarrıf ile Kadı, seçimlere adaydır. Kastamonu ve Trabzon valileri bu istenmeyen
kişilerin adaylıklarını geri almalarını sağlayamazlar. Topal Osman müfrezesi Samsun üzerine yürür.
Mutasarrıf ile Kadı bir İngiliz savaş gemisine binip İstanbul͛a kaçarlar. Sonradan Milli Mücadeleye
katılacak olan Hürriyet ve İtilafçı Rıza Nur ise, Kuvayı Milliyecilerin silahlı gösterilerine rağmen
Sinop͛ta seçimi kazanır.

Gümüşhane͛den de Erzurum Kongresinde Atatürk ile birlik olmakla birlikte, Sivas Kongresinde İzzet
Ve Servet Beylerle birlikte ona karşı çıkan İbrahim Paşa͛nın oğlu Kadirbeyzade Zeki seçilir. Meclis
feshedilince Zeki͛nin Damat Ferit͛le işbirliği halinde Trabzon͛da çalışacağı öğrenilir. Atatürk,8 Nisan
1920͛de bunu Karabekir͛e yazar ve gözaltında tutulup gerektiğinde tutuklanmasını ister. Fakat Zeki
Bey daha İnebolu͛da yakalanır, Ankara͛ya yollanır, milletvekilliğinden istifa ettirilir ve Gümüşhane2de
oturmasına müsaade edilir (Sonradan ikinci dönem Meclis seçimlerini bağımsız olarak kazanır. İzmir
suikastından tutuklanır. Beraat eder ve politikayı bırakır ) .Erzurum Kongresinin Heyet-i Temciliye
üyesi Servet Hacısalihoğlu ise, hemen politikayı bırakır, hatta Trabzon͛da bile oturmayı uygun
bulmayarak Samsun͛a yerleşir ticaretle uğraşır. İzzet Eyüboğlu ise, Millet Meclisi seçimlerini kazanır.
İstanbul ile Ankara arasındaki analaşmazlığı gidereceğini, gerekirse, Ankara͛dan İstanbul͛a gideceğini,
Padişah͛a bağlı bulunduğunu söyleyerek öteki Milletvekili arkadaşlarıyla birlikte Ankara͛ya doğru yola
çıkar. Fakat Samsun-Çarşamba yolu üzerinde Gümüşhane Milletvekili Ziya ile birlikte 6 Mayıs 1920͛de
eşkıyalar (?) tarafından öldürülür. Öldürülenlerle birlikte yolda bulunan öteki beş milletvekili, olayın
basit bir Milletvekili olmadığını 9 Mayıs 1920͛de düzenledikleri bir tutanakla saptarlar.

Millet Meclisi, Topal Osman͛dan sorulur

Bu arada iç isyanlar almış yürümüştür. İsyan dalgaları, Ankara kapılarına ulaşmıştır. Atatürk 19
Nisan͛da Karabekir Paşa͛dan ͞Disiplinine, inanç ve iradesine tam güvenilecek ve herhangi bir yerde
patlayabilecek her ayaklanmayı anında tepeleyebilmek üzere güçlü bir yumruk gibi davranabilecek͟
500 ila 1000 kişilik bir seçkin kuvvet ister. Karabekir ancak 30 atlıyla ͞yeşil ordu öncüsü͟ diye bilinen
Ebulhintli Cafer͛i yollar. Bu kez Atatürk ve İnönü, Trabzon Valisi Hamit͛e, Tümen komutanı Dadaş
Rüştü͛ye, Karabekir Paşa͛ya haber vermeden yazarak ͞Lazistan ve Giresun͛dan ͞ müfreze isterler.
Akıllarında Osman Ağa ͚da vardır. Olayı öğrenen Karabekir Osman Ağa giderse Rumlar azar͟ der. Ama
Osman Ağa bölgede kalmak koşulu ile bir birliğin Ankara͛ya gitmesine razı olur. Sonradan Topal
Osman da Ankara͛ya gelir. Mustafa Kemal Paşa͛nın özel Muhafız Taburu olarak bu birlik milli kıyafetle
görev yapar. Topal Osman, Milis Yarbayı rütbesiyle Giresun Alay Komutanıdır. Osman Ağa Meclis͛in
de kendisinden sorulduğu kanısındadır. Bu anlayışla eskiden dostu olan Trabzon Milletvekili Ali
Şükrü͛yü 26 Mart 1923͛de öldürür. Son gizli toplantılarda 1.ve 2. gurup toplantılarında, eller
ceplerinde karşı karşıya gelmişlerdir. Bu toplantıda Atatürk eli cebinde kürsüden inmiş ,͟memleketi
zarar sokuyorsunuz, amacınız nedir ?͟ diyerek Ali Şükrü͛nün üzerine yürümüştür. Taraflar vuruşmak
üzeredir. Meclis Başkanı Cebesoy Paşa, önündeki çanı kürsüden gurupların arasına fırlatarak ortalığı
yatıştırır. Topal Osman, kendi anlayışına göre, Ali Şükrü͛yü öldürerek Meclisteki asayişsizliğe son
vermek ister. Başbakan muhalefete göz kırpan Rauf Orbay͛dır, olayın üstüne gider, hatta tehditte
bulunur. Orbay, anılarında Atatürk͛le bu konuda aralarında geçen konuşmayı açıklar:

͞Atatürk-Şimdi ne düşünüyorsun?

͞Orbay ʹ Bir şey düşündüğüm yok. Topal Osman͛ı yakalamak gerek. Çankaya͛nın arkasında, ayrancı
tarafında Papazın bağı denilen yerde bulunduğu sanılıyor.

͞Atatürk-Nasıl yakalatacaksın?

͞Orbay ʹ Meclis Muhafız birliği ile...

͞Atatürk ʹ Meclis Muhafız Birliğinde Topal Osman͛la gelmiş Karadenizliler var. Bunlar birbirlerine ateş
etmezlerse, ne sen, ne ben, ne Ankara... Bir şey kalmaz...

Orbay ʹ Suçluları yakalamak mutlak gerek... Eğer Başkomutan olarak ve herhangi bir düşünceyle,
sizce buna gerek görülmüyorsa, benim bunu yarın Mecliste anlatmam gerekecektir͟.
Bunun üzerine Atatürk, eline hücum planını da çizip vererek İsmail Hakkı Tekçe͛yi Osman Ağa ve
arkadaşlarını ele geçirmekle görevlendirilir. Topal Osman vurulup öldürülür. Meclis͛te cesedinin
gömüldüğü yerden çıkartılarak Meclis kapısı önüne asılması önerilir. Başkanın ͞ oy birliği ile kabul
edildi͟ demesi üzerine Erzurum Milletvekili Salih haykırır:

͞-Buna el kaldırmayan suç ortağı olacaktır͟

Topal Osman Olayı ͟ Cemal ŞENER, Ant Yayınları, 1992 Kitabından alıntılar

1912 Balkan savasında askerden muaf tutulamasa için babasının verdiği paraya rağmen, arkadaşları
ile beraber gönüllüler olarak İstanbul͛a gelir. Trakya͛da şarapnel parçasıyla yaralanır ve bacağı eski
haline almaz. Topal lakabı buradan gelir.

Birinci dunya harbinin çıkmasıyla Giresun dan dan topladığı 100 kişilik bir çeteyle Trabzon͛daki
hapishanenin kapısını açtırıp 150 mahkûmu da çetesine ilave eder. Bu ͚gönüllü͛ taburu ͞Teşkilatı
Mahsusa Alayı͟na bağlı görev yapar.

Çetesinin ͚icraatları͛ üzerine Ista bul Divan-i Harp Topal Osman͛ın derhal yakalanarak İstanbul͛a
geçirilmesine karar verir. Topal Osman topladığı gönüllüler ile Şebinkarahisar͛a kaçar. Keşap ve Kara
hisar bölgelerindeki Rum köylerine baskınlar yapar. 1919 un sonlarında Affedilir ve Muhafazam
Hukuku Milliyet Cemiyeti Giresun Şube Başkanı olur.

Atatürk Samsun͛a çıktığı͛nda Topal Osman Ermeni sürgünü suçlusu olarak aranmaktadır. M.Kemal
Havza͛da Topal Osman͛la görüşür. M.Kemal ͞Eğer Türk halkı seni destekliyorsa, git reislik (belediye)
makamına otur. Şehir senin ve adamlarının işgali altında bulunsun. Sen kaçıp dağa çekileceğine
Rumlar kaçsın. Onlar bir kere kanunsuz yola adım atar güründüler mi zamanla hepsini temizleriz͟ der.
(Hasan I. Dinamo,͚Kutsal İsyan͛).
Trabzon Valisinin İstanbul͛a şikâyetleri olur: Giresun͛da adam öldüren haraç alan bir eşkıya türedi bizi
bundan kurtarın. Memleketin kaçırttığı Rum ve Ermenilerin mallarının tapularını kendi üzerine
yaptırdığı, hatta bu tapuların çuvallar dolusu olup satmakla bitirilemediği söylenir. Topal Osman Rum
çeteci elebaşlarını çuvallara koyup taslara bağlayarak kayıklardan denize atar. Bir Bolucu Rum
ölüsüne iki altın veriyor (Cemal Şener, T.Osman olayı, röportajlar, 1992).

Giresun sancağı Reji Miduru Nakiyuddin, M.Kemal͛ gönderdiği bir telgraftan bir bölüm: ͙͞ Osman
Ağa tümden cahil olup geçmişte bir hiç olduğundan bahsetmeye gerek yoktur. 1. Balkanharbide bir
ayağının sakat kalması sonucu gördüğü iltifat ve yardımlardan başlayarak kahvecilik, balıkçılık, göz
açıp kapayıncaya kadar kısa bir zamanda milyonerliğe çıkan bu zatin͙ Kurduğu zenginliğin. Zorla
elegeçirme olduğunu gözler önüne arz ederim͙

Topal Osman çetesi Kocgiri olaylarında tekrar görülür. Topal Osman ve Çetesinin Koçgiri üzerindeki
zulmü öylesine azgınlaşır ki, Koçgirili Beko ozel olarak bu çete ile savaşmak için gonderilir.
Erzimcan͛dan gelen birlikler Topal Osmanî kurtarır.

Sakarya Meydan Savasında Topal Osman ve çetesi 6000 kişilik bir grupla katılır. Savaştan sonra
Giresun uşaklarında oluşan gönüllü Laz müfrezesi Ankara͛da M.Kemali ve meclisi korumasını yapar.
Topal Osman Millet Meclisinde kendisine ayrılan özel kısımda silahlı âdemleriyle otudur ve oturumları
izler.

Birinci Mecliste 1. Ve 2. Grup diye adlandırılan iki grup vardır. 1. Grup M.Kemal ve arkadaşları. 2. Grup
muhalifler saltanat ve hilafet yanlıları. İkinci meclisin oluşturulması için yapılan seçimlerde 2.gruptan
kimsenin meclise alınmaması için yoğun çabalara girilmiş ve bunda oldukça başarılı olunmuştur. Bu
konudaki en büyük desteği de Alevi-Bektaşi kökenli milletvekilleri vermiştir.

İkinci grubun temsilcisi Trabzon milletvekili Ali Şükrü Bey͛dir. Ali şükrü bir meclis toplantısından sonra
ortadan kaybolur ve birkaç gün sonra ölü bulunur. Son meclis toplantısında M.Kemal ile araları çok
gerginleşmiş ve birbirlerinin üzerine yürümüşlerdir.
Ali Şükrüy͛ü Topal Osman͛ın öldürdüğüne dair yeterli delil ortaya çıkartılır. M. Kemal Tabur
Konutanina Osman͛ın teslim alınması için gerekli planı çizerek verir. Kendisi esi Latife Hanımla birlikte
Çankaya͛yı boşaltıp istasyondaki eve yerleşir. Topal Osman yaralı ele geçirilir daha sonra olur.

Rauf Orbay anılarında (Feridun Kandemir) şöyle der: ͞ Osman üstüne gelindiğini sezince Çankaya
köşküne hücum etti. Köşkte kimseyi bulamayınca kapıyı kırıp içeri girdi ne bulduysa parçalayıp ortalığı
karmakarışık etti.͟

Meclisin idam kararı üzerine Topal Osman͛ın olusu gömüldüğü yerden çıkartılarak meclisin önünde
cesedin bası kesik olduğundan ayağından asılarak herkese gösterilir.

Mahir İz (Yılların İzi, 1975) Topal Osman çetesinin Ankara͛da nizami bozacak tavırlar içine girdiklerini
anlattıktan sonra ͞ galiba bir tasla iki kus vurulsun diye Ali Şükrü Bey͛in izalem vücudu Topal Osman͛a
havale edildi͟ der.

Donemin Sinop milletvekili Rıza Nur, Topal Osmanî ilk hamlede teslim olduğunu yaylım ateşlerinin
mahsus yapıldığını söyler. (Cemal Şener, Topal Osman Olayı, 1992).

͞ 1. Dünya Savasında Teşkilatı Mahsusa͟ adli kitap. (Arif CEMIL, Arca Yayınları, 1997)

Topal Osman ve çetesi Türk ordusuna Borçka͛da Ruslara karsı katılır. Çete o zamana kadar hiç Sivas
görmemiş kişilerden murrekepti. Oyuzden evvela on alti on yedi yasındaki cocuklar cete efradi
arasından Çıkarılarak hastane emrine verilir. Yalnız Topal Osman bunlarda birkaçını mutlaka yanında
alıkoymak istemiştir.(sayfa,171)
Topal Osman Gürcü Hasan Efendiyle görevlendirilir. Topal Osman çetesinin efradı Rusların ilk hücum
teşebbüslerinde kaçmaya başlamışlar ve Osman bunları durdurmak için hiç bir teşebbüste
bulunmamıştı. Bunun üzerine Hasan Efendi kaçaklarda bir iki tanesini yere sermeğe mecbur olur.
Topal Osman yanına birkaç kişiyi alarak cepheyi terk edip Hasan beyi şikâyet için Borçka͛ya gittiğinde,
cepheden firarini kapatmaya neden bulur.

Rıza efendi (Borcka͛daki komutan olmalı) Topal Osmanî cepheden kaçtığı için azarlar ve divan harbine
verir. Efrattan birisi ilk defa firar ederse değneğe ve ikinci defa firar ederse idama mahkûm ediliyordu.
Değnek cezası mevzuu bahis olan müfrezenin en küçük zabiti tarafından tatbik olunuyordu.
Muhakemede Hasan Efendinin raporundan sonra, Osman͛ın cepheden firar ettiği kati surette sabit
olmuş ve kendisi 50 değnek cezasına mahkûm edilmiştir.

Bütün Topal Osman efradıyla diğer çeteler bir meydana toplanır, Osman bu dairenin ortasına getirili.
Karar okunduktan sonra küçük bir zabit elleri ve ayakları iki kişi tarafından tutulan Osman͛ın uzerinde
kirilan degnekleri degistirmek suretiyle divani harbin karari olan 50 degnegi tamamıyla tatbik eder.
Kendisine ancak iki gün sonra gelebilir.

Topal Osman basından gecen bu vakalardan sonra anlamıştır ki harp esnasında çetecilik yapmak
cesaret ve askerlik işidir. öyle zan ve tahmin edildiği gibi vurup kırmak yagma etmek degildir. O
yuzden Hasan efendiden ozur dileyerek elini oper. Bunu yapmadaki maksadi arkadaslari ile beraber
savaşmak değil, kimseyi gucendirmeden gene ortadan ayrilabilsin!

Hasan Efendiye kendisinin cekilmesine musade edilmesini rica eder. Bu maksatla doktordan bir rapor
alinip Trabzon'a gonderilir. Gonderilmeden silahlari tamamiyle alinmis ve beraberinde getirdiği çete
efradı cephede alıkonmuştur.
*AYŞE HÜR

Topal Osman'ın tarih sahnesine ilk çıkışı, l. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla Giresun'dan topladığı 100
kişilik çeteyle Trabzon hapishanesinin kapısını açtırıp 150 mahkumu çetesine ilave etmesiyledir. Kendi
ifadesine göre 1. Balkan Harbi'nde yaralanarak topal kalan Topal Osman'ın gönüllüleri Teşkilat-ı
Mahsusa'ya bağlı olarak Artvin yöresindeki Ermenilerin tehcirinde görev(!) yaparlar. Nisan 1916'da
Borçka'da Ruslara karşı savaşan Türk ordusuna katılan Topal Osman, orduda kabadayılığa devam
etmekle kalmayıp sıcak çarpışmaları görüp kaçma emareleri gösterince, 50 değnekle cezalandırılır,
ardından alelacele çürük raporu alıp memleketine geri döner. (Arif Cemil, '1. Dünya Savaşı'nda
Teşkilat-ı Mahsusa')

Bire üç

Asker kaçağı Topal Osman, bir süre sonra, uzun süredir bağımsız Pontus Devleti'ni kurmayı
hedefleyen Rum çeteleri ile uğraşan Giresun-Samsun havalisinde ortaya çıkar. İttihatçıların gizli
örgütü Teşkilat-ı Mahsusa'nın son başkanı Hüsamettin Ertürk'e göre Mustafa Kemal Samsun'a gelir
gelmez Havza'da Osman Ağa ile görüşür. ('İki Devrin Perde Arkası', 1964) Halbuki bu sırada Topal
Osman, İstanbul Divan-ı Harbi tarafından Ermeni katliamlarına katılmaktan aranmaktadır. Anlaşılan
maharetlerinden Rumlara karşı yararlanmak ihtiyacı doğmuştur ki, 8 Temmuz 1919'da hakkındaki
tutuklama kararı Padişah Vahdettin tarafından kaldırılan Topal Osman, Muhafaza-i Hukuk-u Milliye
Cemiyeti Giresun Şube Başkanı olur. Ardından Erzurum Kongresi'nde Mustafa Kemal'e muhalefet
edenleri sindirme görevini başarı ile yapar. H. İ. Dinamo'ya göre Mustafa Kemal "Pontus belasından
kurtulmayı Topal Osman'ın tecrübeli ellerine" bırakmıştır. Topal Osman da, "Siz hiç merak etmeyin
Paşam. Bu Pontus Rumlarına öyle bir tütsü vereceğim ki, hepsi mağaralarda eşek arısı gibi boğulacak"
demiştir. ('Kutsal İsyan', 2. Cilt ) Falih Rıfkı'ya göre Topal Osman basılan her Türk evine karşı üç Rum
evini basıp zulüm ve işkenceleri ile bölgeyi Rumlardan tamamen temizler.

Ağustos 1920'de 3. Fırka komutanı Rüştü Bey BMM'ye Osman Ağa'nın eşkiyalığından, taşkınlığından
şikayet eder. Lazistan mebusu Osman Bey, Mustafa Kemal'e bir telgraf gönderir "Bu cahil adamın
şimdiye kadar Giresun'da yapmadığı rezalet kalmadı. Rumlardan ve ahaliden aldığı yüz binlerce liranın
hesabını kimse soramıyor" der. Giresun Sancağı Reji Müdürü Rükneddin Bey daha da cesurdur. Uzun
mektubunda ".. memleketi terk ederek başka bir ülkeye kaçan Rumların mülk ve bahçelerini kendine,
akraba ve soyuna sopuna ve dalkavukları arasında böldüğü gibi, bunların İslam halktan alacaklarına
karşılık kasalarında sakladıkları senetleri (.) çaresiz köylülere geri vereceği yerde (.) senetleri zorla
ödetmek veya karşılığında bir bölüm Müslümanların bağ ve bahçelerini zaptetmiş ve tapularını elde
etmiştir (.) Batı cephesinde görünüşte vatan hizmeti ile uğraşırken bile memleketi hâlâ pençesinde
tutmak için her araca başvurmakta ve acımasız işler yaptırmaktadır" der. Aynı tarihlerde hazırlanan
resmi bir rapora göre Topal Osman, Samsun havalisinde 900 kişiyi (Rum?) bir mağaraya koyup
öldürmüştür. Bu raporlar adeta referans mektubu işlevi görmüş gibidir, çünkü bir ay sonra Topal
Osman, Giresun uşaklarından oluşan 250 kişilik gönüllü Laz Müfrezesi ile Mustafa Kemal'in Muhafız
Alayı Komutanı olarak Ankara'ya davet edilir. Osman Ağa yolda da boş durmaz ve Çorum-Alaca
civarında evlere tecavüz eder, bazı hayvan ve malları gasp eder. (Cemal Şener, Topal Osman Olayı ve
ekindeki Cumhurbaşkanlığı arşiv belgeleri.) Meclis'te kendisine ayrılan özel locada silahlı adamları ile
oturup oturumları izlemeye başlayan Topal Osman, her şeyin ondan sorulmasını bekler hale gelmiştir.

Topal'ın referansları

Mustafa Kemal'in artık yanıbaşında olan Topal Osman'ın 47. Gönüllü Alayı, Mart 1921'de patlak veren
Koçgiri Kürt isyanını bastırırken öyle zalimane davranır ki, Meclis'te büyük tartışmalar yaşanır. Kendi
anlattığına göre sadece isyancı Kürtleri değil, Suşehri, Koyulhisar, Reşadiye, Niksar ve Erbaa'daki
Ermeni ve Rumları da öte dünyaya havale etmiştir. (Ahmet Emin Yalman'ın Topal Osman'la Mülakatı,
Vakit, 19.2.1922.) Birliği ile oradan Sakarya Meydan Savaşı'na katılmak üzere yola çıkarken giderayak
Merzifon'un kalan Rum ve Ermeni ahalisini de katleder. Kahramanımız, ideolojik önderi, Tirebolulu
Binbaşı Hüseyin Avni Bey komutasında Sakarya'da savaştıktan sonra sağ salim geri döner. (Bugün çok
yaygın olan ve Topal Osman'ın cepheye 6,000 kişilik Giresun gönüllü ile gittiği, bunların 5500'ünün
şehit olduğu efsanesine gelince: Falih Rıfkı ve Alptekin Müderrisoğlu gibi ciddi kaynaklara göre
Sakarya Meydan Savaşı'nın tüm şehit sayısı 3,282 olduğuna göre bu rakamlar tamamen uydurmadır.)

Ali Şükrü olayı

Kaynak: Bydigi Forum http:ææ .bydigi.netæsinirsiz-muhabbet-buradaæ36491-kocgiri-kurt-isyani-ve-

topal-osman.html#post304625

Topal Osman'ı tarihe geçiren olay ise ufuktadır. Bilindiği gibi Birinci Meclis'te Mustafa Kemal ve
arkadaşlarının oluşturduğu 1. Grup ile Mustafa Kemal'e çeşitli nedenlerle muhalefet edenlerden
oluşan 2. Grup sürekli çatışma içindedir. 2. Grubun liderlerinden biri olan Trabzon milletvekili Ali
Şükrü Bey'in Mustafa Kemal'in Hakimiyeti Milliye gazetesine karşılık Tan gazetesini çıkarması,
ardından hilafet yanlısı broşür bastırması durumu iyice gerginleştirir. Lozan görüşmeleri sırasında
İsmet İnönü'nün hariciyeci olmamasını eleştiren Ali Şükrü, bu dönemde meclis çalışmalarını
engelleyerek Mustafa Kemal'in tepesini iyice attırır. Hatta Mustafa Kemal'le birbirlerinin üzerine
yürürler. Bu günlerde Ali Şükrü Bey birden ortadan kaybolur. Kayboluşunun üçüncü günü, bir çobanın
ihbarıyla boğulduğu anlaşılan ölüsü Ankara civarındaki Mühye köyü civarında bulunur. Anlaşılır ki
Topal Osman, Ali Şükrü Bey'in Mustafa Kemal'i sürekli üzmesine tahammül edememiş ve Ali Şükrü
Bey'i, Mustafa Kemal tarafından kendisine bağışlanan Papazın Bağı denen yerdeki evinde
öldürmüştür.

Olayın ardında kim var?

Olayın ortaya çıkması üzerine Topal Osman'ın nasıl teslim alınması gerektiğine dair harekat planını
bizzat Mustafa Kemal hazırlar, ardından eşi Latife Hanım'la birlikte Çankaya Köşkü'nden ayrılıp,
İstasyon civarındaki eve çekilir. Topal Osman Ağa teslim olmayı kabul etmediği gibi Çankaya Köşkü'ne
gidip öfke ile her yeri kırıp döker. Fakat 1 Nisan'ı (1923) 2 Nisan'a bağlayan gece sabaha kadar süren
çatışmada yaralı olarak ele geçirilecek, hastaneye götürülürken yolda ölecektir. Nedense başı
kesilerek alelacele gömülmüştür. Ancak Meclis daha önce Ali Şükrü Bey'in katillerinin yakalanarak
Ulus Meydanı'nda idam edilmesi kararını oybirliği ile aldığı için, başsız ceset mezardan çıkarılır, Ulus
Meydanı'nda ayağından darağacına asılır. Olayın arkasında kim vardır sorusu o günlerde herkesi
meşgul eder. Mustafa Kemal'in İstasyon'daki eve geçmesi, Topal Osman'ın Çankaya Köşkü'nü talan
etmesi, yaralı halde yakalandığı halde kafasının hemen kesilip gömülmesi dedikodulara neden olur. O
günlerde TBMM zabıt katibi olan Mahir İz 'Yılların İzi' adlı anı kitabında hem Ali Şükrü Bey'in yıpratıcı
muhalefetinden hem de artık hizmetine lüzum kalmayan Topal Osman çetesinden kurtulmak için bir
taşla iki kuş vurulduğunu söyler. 'Türkiye Cumhuriyeti' adlı kitabında Mahmut Goloğlu da benzer bir
kanıda olup, Mustafa Kemal'e ömrü boyunca sadık kalmış olan Falih Rıfkı, açıkça Mustafa Kemal'in
emri ile öldürüldüğünü söyler. Rıza Nur gibi yeminli bir Mustafa Kemal düşmanının bu konudaki daha
ağır ithamlarını tekrarlamaya gerek bile yok.

Kaynak: Bydigi Forum http:ææ .bydigi.netæsho thread.php?p=304625

Peki bu olayla Topal Osman efsanesinin sonu gelmiş midir? Burası biraz karışık. 1925'de bizzat
Mustafa Kemal'in emri ile naaşı Giresun Kalesi'ndeki anıt mezara nakledilir. 1983'te Kenan Evren şehri
ziyareti sırasında Topal Osman'dan övgüyle söz eder. 1987'de yerel yöneticiler 2 Nisan'larda Topal
Osman'ı anmaya başlarlar. Yıllar sonra Susurluk Skandalı'nın baş kahramanlarından emekli tuğgeneral
Veli Küçük, güya Giresun'da jandarma bölge komutanlığı yaptığı sırada, Topal Osman Ağa'nın
hayatından pek etkilendiği için adına bir heykel yaptırmaya karar verir. İstanbul'da yaptırdığı heykel,
2001 yılında dikilmesi için Giresun'a gönderilir ama dönemin belediye başkanı, bugünkü CHP
milletvekili Mehmet Işık'ın talimatıyla, depoya kaldırılır. 2002'de heykel konusunda mülki idare,
İçişleri ve Genelkurmay arasında bir dizi yazışma yapıldığı haberleri basına sızar. Aynı yıl, Giresun
kalesindeki anıtın eski Türkçe yazılı kitabesi üzerindeki metinde Topal Osman'ın "Pontusçuların
imhasındaki hizmetleri" de övüldüğü için, "milli güvenlik siyaseti" açısından sakıncalı bulunur ve
yerine "milli güvenlik siyasetine uygun" Latin harfli yeni plaket konulur. Efsanenin arka planından
haberdar olmayan Giresun'un milliyetçileri bu gelgitlere bir türlü anlam veremezler ve celallenirler. O
sırada bir başka kahraman Mehmet Ali Ağca aramıza karışır. Abdullah Çatlı'nın hayaleti gözlerimizin
önünden geçer. Bize de ülkemizde kahraman kime denir sorusu üzerine düşünmek, kahraman
yetiştirme geleneğimizin köklülüğüne şapka çıkarmak kalır.
KOÇGIRIAYAKLANMASI (1920-1921) (Kisa Aciklama)

Misto Pasa, Maciran (imranli) Çit yöresinde degirmencilikyapmaktadir. Ali Beyle musahip dir.
Abdülhamit'e 1000 teneke bugday verdigi için pasalik unvani veriliyor. Kendisine kiliç hediye ediliyor.
Koçgirililerin önderligini yapanlar Diyap ve Boz agalardir. Koçgiri köyleri asil yerlesim yerleridir. Bu
köyde geçmiste Ermeniler yasamaktaydi. Halen kilise ve mezarliklari mevcut. Misto Pasa'nin kardesi
Mahmut Bey Kizilqele'de oturmaktadir.

Alisan ve Haydar beyler, Misto Pasa'nin çocuklaridir. Alisan Bey Bogazveren'de, Haydar Bey
Karapar'da oturmaktadir. Isyanin önderlerinden Aliser Azgerköyündendir. O dönemdeilk kez Kürtler
adina diplomasi yapan Kürt aydinidir.

Misto Pasa disinda yukarida isimleri sayilanlar ve Aliser'in kardesiTuran, Kevres köyünden Taqi, Cefan
köyünden Azimet, Çermisik köyünden Haci Bey, Gemecik köyünden Nuriye Keles, Qoyunqesi
köyünden Kemere, Karapar köyünde bir araya gelerek, hareketin yapilip yapilmamasini tartisiyorlar.
Alisan Bey ve esi Dersim'de cürler. Kisçok sert oldugu için dönemiyorlar. Devlet güçleri provokasyonla
hareketin erken baslamasina neden oluyorlar. Süreç henüz kistir, hazirliksiz bir hareketi daha kolay
bastiracaklarini düsünürler. Haydar Bey Martla hareketi baslatiyor. 6 Mart 1921de Imranlisehir
merkezine Kürt bayragi dikiliyor. Zara'dan Imranli'ya dogru

gelen Osmanli güçlerine Günde Ûeseban'da darbe vuruyorlar ve cephanelerine el koyuyorlar.

Sivas'daki yönetim daha büyük bir askeri güç sevkediyor. Alisan ve Haydar Beylerin denetiminde
yürütülen hareketin alani Koçgiri (Zara, imranli, Divrix, Hafiq, Kuruçay, Refaxiye ve Sariz'a kadar
uzanan alandir) dir.

Düzenli bir ordu yoktur. Onar, yirmiser kisilik gruplar, besli denilen silahlarla savasmaktadirlar. Gerekli
silah ve cephaneleri yoktur. Dersim halki disinda bir destekleri yoktur. Savasmak isteyen insanlar silah
bulamiyorlar. Savas araç ve gereçleri Osmanli ordusundan elegeçirdikleridir. Kadinlar arasinda da
silah kusanip savasanlar mevcuttur.

Haydar Bey ve beraberindekiler Çengelli dagina, Azimet ve Taqi beyler Çiyaye Sor'a gidiyorlar. Daha
sonra Azimet Bey Türk çeteleri tarafindanöldürülür.

Sadiyan asireti agasi Paso, Topal Osman güçlerini pusuya düsürüyor ve bütün cephanelerine el
koyduktan sonra birakiyor.Paso daha sonra Gundebekir'a köylüleri tarafindan öldürülür. Topal Osman
durumu haber alir ikinci kez yine ayni güzergahtan gelir. Kuruçay,Çit,Çengelli istikametinde ilerliyor.
Taqi, Haydar Bey ve Sadi asireti mensuplari birbirlerine kirgin bir sekilde degisik yörelere gidiyorlar.
Bu durum Topal Osman güçlerinin rahatlikla ilerlemesine yol açiyor. Haydar Beyin köyü Karapar'a
dogru giden ve silahlanip savasmak isteyen Koçgiri, Bekiran, Gemiye, Çiçekali, Azger, Gezger, Diyar,
Konagakevn köylerinin halki silahsiz ve korunmasiz bir biçimde Refaxiye tarafindan

gelen Topal Osman güçlerince tümüyleöldürülür. Korku salmak için cenazeleri üst üste odun istifi gibi
atilir. Sivil halk Çiyaye Sor (Kizil Dag) ve Çengelli daglarina, ormanlik alanlara siginir.Bogazveren köyü
yakinlarindaki magarada 75 gün boyunca onlarca insan saklaniyor. (Her iki dag da halk tarafinda
kutsal görülmektedir.) Magara, dag ve ormanlik alanlara siginamayip yakalananlarin hepsi
kursunlanir, hançerlenir. Hareket bastirildiktan sonrayakalananlar, Sivas'ta yargilandi. Mahkemeler ve
sürgün birbirini izledi. Halkin bir bölümüçevre Kürt illerine gitti.Köylerde tam bir soykirim uygulandi,
isbirlikçi bir kaç köy disinda bütün köyler bu vahsetten nasibini alir.

Koçgiri'de TC büyük bir katliam yapmistir ancak Koçgiri'nin yenilmesinin en büyük nedeni ihanet ve
ulusal birligi saglayacakönderligin olmamasidir.

Halkin Yapisi

Maciran (imranli); 108 köyden olusuyor. Bunun yalnizca 8'i türkçe konusuyor. Türkçe konusan
köylerin de bir kismi Sünni,bir kismi Alevidir. Kürt köylerinin tümü Alevi. Diger ilçelerde de ayni durum
mevcuttur. Imranli merkezinde oturanlar, 1893 Osmanli-Rus harbinden kaçan ve Alisan Bey
tarafindan buraya yerlestirilen türkçe konusan kisilerdir. Bunlar Kürtlerin bütüniyiniyetlerine,
kendilerini topraklarina kabul etmelerine ragmen, daha sonra Topal Osman'in güçleriyle birlikte Kürt
halkina saldirmislar ve katliamlarda rol oynamislardir. O dönem Kürtlere

saldiran Sünni Türk köylerinin tümü herfirsatta Kürt Alevilerine saldirmaktadirlar, bugün tamamina
yakini MHPlidir.

SÜRGÜN

Refaxiye beylerinden Idris ve yakinlari hangi köylerin halkinin sürgüne gönderilmesi konusundailgili
birimlere gerekli bilgiyi sunuyor. Bu insanlar sürgün edildikten sonra arazilerinin tümüne sahip oluyor.

Balikesir, Ivrindi, Çarklicak köyü ve çevresine Haydar Beyin yakinlarini yerlestiriyorlar. Bursa, Balikesir,
Eskisehir, Konya ve Afyon sürgün yerleridir.

Alisan ve Haydar Beyler 7 yil Istanbul'da sürgündekaldiktan sonra köylerine dönebiliyorlar. Taqi Bey'in
çocuklari halen Kevresle, Alisan Bey 1933'de suikast Be öldürüldü. Çocuklari vetorunlari Türk
metropolerineveAvrupa'ya gitier. Mahmut Bey'in akrabalari Balikesir'e sürüldü. Bir kismi halen
Kizilqele'de yasamaktadir. Aliser Dersim'de hain Rayber tarafindan suikast sonucu öldürüldü.
Yakinlarinin bir kismi Azger köyünde yasamaktadirlar. Tarbasii Memik yenilgiden sonra Dersim'e gitti
ve suikast sonucu öldürüldü.Çocuklari halen Tarbasköyündeyasamaktadirlar. Haci Bey savasmadi.

Kaynak: Bydigi Forum http:ææ .bydigi.netætarihæ133754-taniklar-kocgiri-katliamini-

anlatiyor.html#post1056203

Haydar Bey yönetme yeteneginden uzak, rahatlikla kandirilabilen bir yapiya sahipti. Bu yapiya sahip
olmasaydi Koçgiri'de farkli bir durum gelisebilirdi. Sürgün dönüsü imranli'da yasamini sürdürdü

Koçgiri'de halkinin özgürlügü için savasan Taqi Bey"in oglu Dursun Kamber Akturk'le ölümünden
birkaç gün önce yaptigimiz röportaji oldugu gibi yayinliyoruz. Agir hasta oldugu ve zorlukla konustugu
için, çok seyi anlatamadi. Savasçiydi ve kendisine Aktürk soyadini sonradan verdiler. Ancak O hiçbir
zaman bunu içine sindiremedi. Bu soyadi ona Koçgiri katliamini hatirlatiyordu. Bu söyleside Kürt Alevi
tarihinin karanlikta birakilan bazi noktalarina parmak bastigi inancindayiz.

Roportaj

Zülfikar: Kendinizi tanitir misiniz?

D. Kamber: Hozat'in Xopik köyünden gelmeyiz. Sex Hesenanasiretindeniz. ilkin Kemah'a geliyorlar.
XaletBey Osmanlinin oradaki yöneticisi. Dayim, Kemah'tan Susehri'ne kadar olan bölgenin vergisini
toplayip Xalet Bey'e vermekle görevlendiriliyor.

Zülfikar: Vurgunu anlatir misiniz?

D. Kamber: Misto Pasa'nin katibi olan Aliser Efendi

Zara'ya gidiyor. Muamer Bey orada kaymakam. Aliser'in yaninda Misto Pasa'nin aleyhine konusuyor.
Gücünden korkuyordu. Aliser'in elinde bastonu varmis, bastonu kaymakamin basina indiriyor. 0
kaymakam gidiyor, daha sonraSevvaz'avaliolarakdönüyor. AliserEfendiyi Sevvaz'a istiyor. Kendisine,
"Osmanlinin düsüncesi; "Koçgiri Rusla birlesti seklindedir" vb. seyi er söylüyor. Sonra 250 süvariyi
imranli merkezine gönderdiler. Bu süvariler Haydar Bey ile babami Delidaga götürdüler. Bunlari orada
öldürmek

istediler. Faik Bey adinda bir jandarma komutani öldürülmeleriniönlüyor. Bunlari gerisin geriye Asagi
Duridn köyüne getirip bir eve kapatiyorlar. Bu köy Sünni Türk köyüdür. Ekmek ve suyu yukardaki
bacadan kendilerine birakiyorlar. Misto Pasa'nin kardesi Mahmut Beyi de Susehrine götürüyorlar.
Orda Sadili Kirmo Yusuf, MistoPasanin kardesinin getirildigini haber aliyor ve gidip görüsüyor.
Durumunu anliyor. Vahit Pasayi haberdar

ediyor. Vahit Pasa Imranli'ya (Maciran) tel çekiyor, yanima getirin diyor. Faik Bey, babam Taqi'yi,
Alisan ve Haydar Beyi Vahit Beyin yanina götürdü. Mizikalar çaliniyor. 1 yüzbasi ve jandarmalar
bizimkileri çadirin yanina götürüyorlar. Çadirin içinde Vahit Pasanin "esekoglu esegin apoletlerini
sökün" demesini bizimkiler duyuyorlar.

Haydar Bey, Faik Beye "Bizi pasanin sinirli zamaninda getirdin, ya bunlari öldürün derse, ne
yapacagiz" diyor. Daha sonra bizimkileri çadirina aliyor. Sohbet sirasinda "hanginiz Alisan Bey, siz iyi
kursun atar misiniz?" diyor.

Alisan Bey, Haydar Beyin iyi attigini belirtiyor. Bir ay bizim beyleri orda tuttular. 1 tabur askeri bizim
köye verdiler. Yüzbasi geldiginde biz misafir 1 perverligimizi gösterdik. Bizimkiler

hapisten döndüklerinde, yüzbasi onlari Mistolara davet etti. Bende babamla birlikte gittim. Tabur
komutani izzet efendi kürtçe kilam söyleyen

Elo'ya "ulan anasini S....... niye kürtçe söylüyorsunuz" diye

bagirdi. Bunu derdemez babam "niye adamima küfürsöylüyorsunuz"dedi ve ayaga kalkti.

Hüseyneres'te görevlibulunan 4 bölük komutaniÇerkezSahin'de kalkti tabancasiniçekti. Sen kim
oluyorsun dedi ve Izzet Efendiyi köseye sikistirdi. Diger zabitlarin elleri silahlarinda, bir ates edilse en
az 10 kisi ölecek.

Zaten oradaki görevliler yaralanip Istanbul'a kaçmayi tercih ederlerdi. Bizim köylüler silahlarini alip
kapiya dayandilar. "Kimdir beyimiz e karsi gelen" diyorlardi. Sabahleyin

Dursun Kamber AKTURK ve esi

kalktik Hüseyneres'e gittik. Gula Mistan'i getirmisler orda oynatiyorlardi. Biz köye döndük.

Zülfikar: Vurgun nerden basladi?

D Kamber: Hükümet500 ki silik bir alay asker gönderdi. Izzet Bey adinda bir binbasi vardi. Rifet'e Kür
onlar araniyorlardi. Onlar daglardaydilar. Onlari yakalama bahanesiyle askerler gönderildi. Rifet ve
yanindaki silahli kisiler Kandiller ile Kapukaya arasinda askerleri pusuya düsürdüler. 1'i öldürüldü,
16'siesir alindi. Devlet Haydar Beyi ve babam onlari, teslim alinan askerleri almaya gönderdiler. 20
civarinda erkegi teslim alan Haydar Bey hepsini Bogazveren'e götürdü. Orda onlara elbise giydirdiler,
ihtiyaçlari karsilandi ve gönderildiler. Haydar Beyin

evinin kapisinda duran albayi Nezo vurdu.

Albay vurulunca o alay gitti. Zor durumdaydilar. Birkaç cephede savasiyorlardi. Bundan dolayi
Kürtlerin üzerine gelemediler. Bizleri oyaladilar. Yazin askerlerini imranli'ya gönderdiler. Hükümet
Topal Osman adli eskiyayiüzerimizegönderdi. Sadili Paso vurulmasaydi, Topal Osman üzerimize
gelemezdi. Bekiranlilar onu vurmakla Kürtleri büyük bir savasçidan, bir kahramandan ayri düsürdüler.
Topal Osman'in Koçgiri'ye girme kapisi, Refaxiye tarafindan bu sekilde açik kaldi. Topal Osman'a gün
dogdu. Topçam'daki Rumlarin hepsini kirdi. Eskiyaydi, mahiyeti vardi. Ermenilere de zarar verdi.
Refaxiye'ye dogru geldi. 500 kisi de Dersim'den aldi.

Kaynak: Bydigi Forum http:ææ .bydigi.netæsho thread.php?p=1056203

Haydar Bey Tuzla gözüne gitti. Azimet Bey Pola

deresine gitti. Güçlerayrildi.AzimetBey gittigi yerde yenildi. Yenilenler Imranli'ya dogru geldiler. Ben,
babam ve diger

"Bu süre zarfinda Imranli ve civar yerlerden üçyüzden fazla kisiyi boyunlarina eris baglayip,
kaniçilaya, kamçilaya yürüterek Sivas'a hapse götürdüler. Seyit Riza büyük tepki gösterdi."

savasçilar Göleris' e gittik. Kürt kuvvetleri 900 düsman silahina el koymuslardi. Alisan Bey Divrixi'de
kaymakam idi. M. Kemal, Alisan Beyi Refaxiye'ye gönderdi ki, o silahlari alsin. Alisan Bey, Hildere'de
duruyordu. Dersimliler geldiler ve o silahlari katirlara yükleyip götürdüler. M. Kemal Alisan Beyi
Dersim'e de gönderdi. M. Kemal askeri Yunan'in önüne gönderdi. Yunan bittikten sonra çekti buraya.
Topal Osman geldiginde 500 Dersimli ve Koçgiriliden bazilari ona ve mahiyetine karsi savasmaya
gittiler.

Refaxiye'de degirmenlerin ordan bizim buraya 3 ayda gelebildiler. Mitralyözleri vardi. Bize göre silah
yönünde güçlüydüler. Biz Ortaköy degirmeninin orda mevziye yatmistik. Yenice tarafindan bir bölük
asker geldi. Biz dürbünle izliyoruz. Kuz köyl e kadin ve çocuklari topladilar. Köyün altina pire (köprü)
nin yanina götürdüler. Hepsini taradilar bunun üzerine biz saldiriya geçtik. 12 askeri orada öldürdük,
kaçamadilar. Kayinbogaz'da kaldilar, orayi sardik. Gomamistik'in oraya da askerler gelmisler di.
Alaylar ordan geriye dönüyor.

Ortaköy'den Pilo karisini yanina almis suya vurup karsiya geçiyorlar. Askerler yakalamis, nereye
gittigini soruyorlar, "size bilgi vermeye geldim" diyor.
Azimet Beyin gittigini, Haydar BeyinÇengelli'de oldugunu, babamin mahiyetinde olan 70-80 kisilik
silahli güç disinda kimsenin bulunmadigini belirtiyor.Onun verdigi bilgiler dogrultusunda asker
hücuma geçti. Babaligim Nuri vuruldu. Amcam Izzet ve digerleri Agila gittiler. Yaralilarimiz vardi.
Babam çarpisiyordu. Biz Seyd Hüseynin Gomunaordan Günde Bale'nin yaylasina gittik. Bir
bölümümüz kar kütüklerinin üzerinde yürüdük. Birbirimizi kaybettik, Azize Kür'ün yaylasina geçtik.
Gürgin tarafinda duman yükseldigini haber verdiler. Haberci gönderdik, Azimet Bey
ordaymis.Kelares,Kanisurik,Mistan köylerine haber gönderdik, ekmek istedik. Azimet Bey de
yanimizageldi. Orda epey tartistik. Durumumuzu konustuk Bazilari kara, magara yasamina, açliga
dayanamadiklarini belirterek bizden ayrilip gittiler. Savasmayi biraktilar. Biz bulundugumuz yerden
Kevresipi'ye geçmek istedik. Kar bastirdi. Geri döndük. Biralayaskeryolda hareket halinde. Birsüre
sonraÇiyeye Sor'intepesine ulastik. Etrafi rahatlikla dürbünle izliyoruz. Onlar da bizi görmüsler, ama
ulasamadilar. Neset adli al bay baslarindaydi. Alevi oldugu söyleniyordu. Bulundugu yerden izliyoruz.
Köylerden ates ve duman yükselmekteydi. Babam, "bunlar bütün köyleri yaktilar,
yakaladiklariniöldürdüler, artik dönüp giderler" dedi. Ve ardindan, "biz Yenice köyüne dogru gidelim.
Bunlar ulasmadan ordaki insanlarimizi kurtaralim" dedi.

Goma Nuriye geldik. Bir gece sonra Yenice'ye ulastik. Ertesi gün iki haberciyi Mahmut Beye
gönderdik. O, habercilere bizim yanina gitmemiz gerektigini söylemisti. Kaniya Sipi-Sivanke köyüne
gittik. Yanimizda bir tane de Ermeni çocuk vardi. Yetimdi, açti. Sürekli agliyordu. Hepimiz açtik.
Kuto'nun evine gittik. Zor bela 14 ekmek aldik. Mahmut Beyin ogullari Hakki, Haydar, Hüseyne Kür
bize at getirdiler. Görüstükten sonra bu atlara binerek Goleris'e dogru yol aldik.

Erzincan mutasarifi, af çiktigini ve kendisinin Taqi Beyi korumasi gerektigini söylüyor, Mahmut Beye.
Mahmut Bey inanmiyor. Mahmut Bey, mutasarifa "dogru mu söylüyorsun, Taqi Bey su anda benim
evimde" diyor. Birlikte eve geliyorlar. Geldiler bizayri biryerdeyiz. Ben birakmadim babam yanina
gitsin, güvenmiyordum.Öldürtebilecegini düsünüyordum. Mutasarif ayrilip Babus'a gitti, giderken
Mahmut Beye, "gidip getireceksin, ölüyse "~"~" basini, sagsa kendisini görmek istiyorum. Haber aldim
Haydar Beyin paralari Taqi Beyin yanindadir, paralar için onu öldürdünüz mü" diyor.

Mahmut Bey bize konustuklarini anlatti.Babam ve kendisi beraber Babus'a gittiler. Ertesi gün bize bir
seyler hazirladilar. Biz de Goma Xancike'ye dogru hareket ettik. Yanindakiler de babama tekrar
"Babus'a gitme seni vururlar" diye tembihlediler. Sivanke'ye geçtik. Ordabiray kaldik. Peci köyüne
geldigimizde ben hastalandim.

Bu süre zarfinda Imranli ve civar yerlerden üçyüzden fazla kisiyi yakalayip boyunlarina vveris baglayip,

kamçilaya, kamçilaya yürüterek Sivas'a hapse götürdül er. Seyit Riza buyüktepki gösterdi. Sürekli tel
çekti, hapistekiler birakilsin diye.

Zülfikar: Topal Osman'i nerede ve kim vurdu?

D. Kamber: Biz mevzideydik, izliyoruz. Dilo haini bilgi verdi ya, o da rahatlikla dolasacagina inandi.
Berver'den geliyorlar. Ortaköy'de Topal Osman güçlerinin önünü kestik, Zimeg köyünde yasayan bir
tek sey birakmadilar. Her seyi yok ettiler.

Bizim atis mesafesine girince Hesene Silike nisan aldi ve vurdu. Atiöldü, kendisi yaralandi. Çaliyurt'ta
bir dürzü iti sirtinda tasidi
Zülfikar: Isyandan sonra neler oldu?

D. Kamber: Misto Pasa Alisan'a söhretli bir dügün yapti. Resit Pasa Sivas'ta haber gönderip Misto
Pasa'yi istiyor. Gidip geldi. Hasta düstü ve bir iki gün sonra öldü. Biz zehirlendirildigini düsünüyorduk.
Güçlü Kürt istemiyorlardi.

Trabzon mebusu Ali Sükrü, M. Kemal'e karsiçikiyor. M. Kemal bundan korkuyor ve Topal Osman'a
Sükrü Beyi vurdurttu. Topal Osman'i pasa edecegini söylüyordu. Ali Sükrü'yü evine davet edip
boguyor. Cinci deresinde batakliga atiyor.M. Kemal kendisine engel olabilecek herkesi vurdururdu.
Sonunda Topal Osman'i da istedigi gibi kullandiktan sonra öldürttü. Çünkü M. Kemal'in çok seyini
biliyordu. Ziya Xursit, Sivas valisi Faik Beyin kardesiydi, izmir'de M. Kemal'i öldürmek istiyorlar. Edirne
milletvekili topal Sevki Bey de bunlar içinde, bu zat ihbar ediyor. Tertipçilerin hepsi asildi.
Topal Osman Ağa (d. 1883, Giresun - ö. 2 Nisan 1923, Ankara) Türk asker, milis yarbayı. Mustafa
Kemal'in Giresun'lulardan oluşan ve 19 Mayıs 1919 dan itibaren yanından ayrımadığı muhafız kıtası
komutanı.

Konu başlıkları [gizle]

1 Askerlik hayatı

2 Ali Şükrü cinayeti

3 Tanıkların ağzından Topal Osman Ağa

4 İlgili filmleri

5 İlgili şarkılar

6 Kaynakça

Askerlik hayatı [değiştir]Balkan Savaşları, Balkan harbinde Çatalca cephesinde Bulgarlara karşı
savaşırken sağ diz kapağından yaralandı. Şişli Etfal hastanesinde tedavi oldu. İstiklal Harbinde Enver
Paşanın Anadolu'ya girişini engelledi. Sakarya savaşında emrindeki Giresun gönüllü alayının mermisi
bitince düşmana kamalarıyla saldırdı. Koçgiri İsyanı'nın bastırılmasında görev aldı.

Atatürk'ün muhafız alay komutanı oldu. TBMM deki muhafız kıtası asker bulundurma geleneği Topal
Osman ve Giresunlu hemşerilerinden buyana devam etmektedir.Bugün bile halen tartışılan meclisteki
asker olayı o dönemden kalan bir gelenektir. Zira sadece Giresun lu muhafızları Gazi yi korumak için
meclise silah ve mühimmatlarıyla birlikte girme ve oturumları dinleme ayrıcalığına sahiptiler.

Ali Şükrü cinayeti [değiştir]27 Mart 1923 tarihinde, bir gün evvel TBMM'de Mustafa Kemal Paşa'yla
ağır şekilde tartışan milletvekili Ali Şükrü Bey'i evine davet etti ve Atatürk'e yaptığı saygısızlığın
nedenini sordu ve adamlarıyla birlikte boğarak öldürdü, ardından da Çankaya sırtlarında boş bir
tarlaya gömdü.[1]

Üzerinden yoğunlaşan şüpheler üzerine - Mustafa Kemal'in kişisel koruması ve isteksizliğine rağmen -
TBMM deki Padişah yanlısı muhalefet tarafından hakkında yakalama emri çıkartıldı. Mustafa Kemal,
başbakan Rauf Orbay'a "Topal Osman'ın çok yiğit bir adam olduğunu" belirterek bu yüzden yakalama
işinin kendi muhafız taburuna bırakılmasını ve polis ve jandarma'nın bu işe karışmamasını istedi.
Bu olayın ardından Ankara'da, Ayrancı Bağları'nda bir bağ evinde bulunan Topal Osman ve Giresun'lu
muhafızlar muhalefetin emrine uymadı ve teslim olmadı çatışmaya girdi. Ancak daha sonra Kardeş
kavgasına meydan vermemek için fazla direnmeyen Giresun'luladan bazıları ve Topal Osman Ağa
yaralı olarak derdest edildi. Daha sonra bu yarasından dolayı hayatını kaybetti.[2] Gazinin bu olaya
çok üzüldüğü, Topal Osman'ın bir Cumhuriyet şehidi olduğunu ifade ettiği ve TBMM kararıyla
mezarından çıkarılıp Meclis kapısında asılarak teşhir edilmesine büyük tepki gösterdiği söylenir.

Tanıkların ağzından Topal Osman Ağa [değiştir]

Topal Osman'ın Giresun'daki mezarıKâzım Karabekir, Doğu Cephesi Komutanı, 1ci Mecliste Edirne
Milletvekili): Celalettin Arif (1ci T.B.M.M.'de Erzurum Milletvekili ve I.Başkanı) ve taraftarı gerici gurup
kırk imzalı sahte bir telgrafla ile Mustafa Kemal Paşa'yı tehdit etmişler.(...) Mustafa Kemal'in durumu
çok zayıflamıştı. Kendisine destek olacak bir kuvvet, Topal Osman'ı ve Giresun'lu Uşaklardan oluşan
kuvvetlerini gönderdim.

İsmet İnönü: Karadenizli milli kuvvetlerin başında Osman Ağa isminde bir kumandan bulunuyordu.
Bunlar Karadenizden, Giresundan gelmişlerdi. Bir askeri kuvvet olarak hemen bütün muharebelere
sevk olundular. Muhaberelere iştirak ettiler, kahramanca cansiperane çalıştılar. Muharebelerden
sonra çok itibarlı ve fedakar bir milis kuvveti oldular!

Tunalı Hilmi Bey (1ci T.B.M.M.'de Bolu Milletvekili): Giresun'un gösterdiği fedakarlık, cür'et,
kahramanlık ve cesaret kalbimi sevinçle doldurdu!

Dr. Zeynelabidin (Abidin) Atak (1ci T.B.M.M.'de Lâzistan Milletvekili): Giresun'un gösterdiği
fedakarlık,Osmanlı ,Türk ve İslam tarihinde altın kalemle yazılacak işlerdir.
Çağımızın Bir (Başka) Kahramanı: Topal Osman

Ayşe Hür

(31.01.2006)

Falih Rıfkı Atay Çankaya kitabında ͞Savaş bitip de İngilizler ve müttefikleri, İttihatçı ve hele Ermeni
öldürüşçülüğünün hesaplarını sormak yoluna gidince, ne kadar gocunan varsa silahlanıp bir çeteye
katılmıştır͟ der. Hakikaten de, Milli Mücadele͛nin önemli isimlerinden Yenibahçeli Şükrü Bey, Deli
Halit Paşa, Küçük Kazım, Hilmi, Nail Beyler, veya daha sonra Cumhuriyet hükümetlerinde bakanlık
yapan Şükrü Kaya, Abdülhalik Renda, Pirinççizade Arif Fevzi, Ali Cenani Bey, Tevfik Şükrü Aras gibi
yüksek sınıftan beylerin de Ermeni Tehciri͛nde rolleri vardır. Celal Bayar ise Ben de Yazdım adlı 8 ciltlik
kitabında Milli Mücadelenin diğer önemli isimleri olan, İsmail Canbolat, Pertev ve Cafer Tayyar beyler,
Yüzbaşı Arap Nuri, Yüzbaşı Hüsamettin, Ahmet Rıfat, Yüzbaşı Tahir, Kara Kemal gibi şahsiyetlerin
1914͛de Ege͛de yürütülen Rum tehcirindeki rollerini kendi açısından pek güzel anlatır. Bunların
dışında, İpsiz Recep, Dayı Mesut, Kara Aslan, Kel Oğlan gibi birçoğu isimleriyle müsemma çetecilerin,
Giritli Şevki, Giritli Caferaki, Çerkez Ethem ve Reşit kardeşler, Serezli Parti Pehlivan gibi kabadayıların
da Ermeni ve Rumlara yönelik pek çok katliama karıştıkları bilinir. Milli Mücadele͛nin Ege͛deki
mutemet adamı Demirci Mehmet Efe͛nin yörede işlemedik suç bırakmadığı için dağa çıkan bir eşkıya
olduğunu, Milli Mücadelede yer almak suretiyle bu suçlarından arındığını biliyoruz. Efe͛nin Rum
ahaliyi tehcir etmek konusunda ters düştüğü Türklere kızıp Denizli͛yi ateşe vermesini ise olayları
soruşturmak üzere Ankara͛dan gönderilen Asliye Hukuk Hakimi Sındırgılı Süreyya Bey gayet güzel
anlatır. Bu kişilerin her birinin hikayesi çok ilginçtir ama Topal Osman͛ın temsili nitelikteki öyküsü
hepsinden daha zihin açıcıdır.

ASKER KAÇAĞINDAN KAHRAMANA

Topal Osman͛ın tarih sahnesine ilk çıkışı 1. Dünya Savaşı͛nın başlamasıyla Giresun͛dan topladığı 100
kişilik çeteyle Trabzon hapishanesinin kapısını açtırıp 150 mahkumu çetesine ilave etmesiyledir. Kendi
ifadesine göre 1. Balkan Harbinde yaralanarak topal kalmıştır. Topal Osman͛ın gönüllüleri (!) Teşkilat-ı
Mahsusa͛ya bağlı olarak Artvin yöresindeki Ermeni tehcirinde görev (!) yaparlar. Nisan 1916͛da
Borçka͛da Ruslara karşı savaşan Türk ordusuna katılan Topal Osman, orduda olduğunu unutup
kabadayılığa devam etmekle kalmayıp, sıcak çarpışmaları görünce kaçma emareleri gösterince,
komutanı kendisini affetmez ve 50 değnekle cezalandır. Değnekler, kahramanımızın alelacele çürük
raporu alıp memleketine geri dönmesine yeter de artar bile. (Arif Cemil, 1. Dünya Savaşında Teşkilat-ı
Mahsusa)

Asker kaçağı Topal Osman bir süre sonra Giresun-Samsun havalisinde ortaya çıkar. Bölge uzun süredir
bağımsız Pontus Devleti͛ni kurmayı hedefleyen Rum çeteleri ile uğraşmaktadır. İttihatçıların gizli
örgütü Teşkilat-ı Mahsusa͛nın son başkanı Hüsamettin Ertürk͛e göre Mustafa Kemal͛in Samsun'a gelir
gelmez Havza'da Osman Ağa ile görüşmüştür. (İki Devrin Perde Arkası) Halbuki bu sırada Topal
Osman İstanbul Divan-ı Harbi tarafından Ermeni katliamlarına katılmaktan aranmaktadır. Anlaşılan bu
alandaki maharetlerinden Rumlara karşı yararlanmak ihtiyacı doğmuştur ki, 8 Temmuz 1919'da
Osman Ağa hakkındaki tutuklama kararı Padişah Vahdettin tarafından kaldırılır. Topal Osman,
Muhafazai Hukuk-u Milliye Cemiyeti Giresun Şube başkanı olur ardından Erzurum Kongresi͛nde
Mustafa Kemal͛e muhalefet edenleri sindirme görevini başarı ile yapar. H.İ. Dinamo͛ya göre Mustafa
Kemal ͞Pontus belasından kurtulmayı Topal Osman͛ın tecrübeli ellerine͟ bırakmıştır. Topal Osman da
͞Siz hiç merak etmeyin Paşam. Bu Pontus Rumlarına öyle bir tütsü vereceğim ki, hepsi mağaralarda
eşek arısı gibi boğulacak͟ der. (Kutsal İsyan, 2. Cilt)

Falih Rıfkı͛ya göre Topal Osman basılan her Türk evine karşı 3 Rum evini basmak, mezarını kendine
kazdırıp diri diri adam gömmek, vapur kazanlarında kömür yerine canlı adam yakmak gibi zulüm ve
işkenceleri ile bölgeyi Rumlardan tamamen temizler. Görevinde ne kadar başarılı olduğunu
Genelkurmay raporlarından anlarız. O tarihte çetecilik olayına karışan Rum sayısı 11.118 iken Rum
çeteciler tarafından öldürülen Türk köylü sayısı 1817͛dir. 1914 Osmanlı Salnamesi͛ne göre Trabzon,
Sivas ve Kastamonu vilayetlerinde yaşayan 450 bin Rum͛dan 86 bini 1. Dünya Savaşı sırasında
Rusya͛ya göç etmiş, 322 bini 1923 nüfus mübadelesiyle Yunanistan͛a gitmişti. Aradaki fark olan 65-70
bin Rum͛un 1916-1923 arasında şu veya bu şekilde hayatını kaybettiği tahmin edilir. (Aktaran
Stefanos Yerasimos, Pontus Meselesi, Toplum ve Bilim, 1988-89 Güz sayısı.)

TEHCİR ZENGİNİ

Ocak Ağustos 1920͛de 3. Fırka komutanı Rüştü Bey BMM͛ye Osman Ağa͛nın eşkiyalığından,
taşkınlığından şikayet eder. Mustafa Kemal͛den Topal Osman͛a çekilen tel şöyledir:

͞Hizmet vatanseverliğini takdir, fakat işlerinizde daima hükümeti güçlendirecek biçimde hareket
etmeniz.͟ 1921͛de Lazistan mebusu Osman Bey Mustafa Kemal͛e bir telgraf gönderir ͞Bu cahil
adamın şimdiye kadar Giresun͛da yapmadığı rezalet kalmadı. Rumlardan ve ahaliden aldığı yüz
binlerce liranın hesabını kimse soramıyor. Şimdi eşkıyalığını Trabzon liman içinde yapmaya başlıyor
ki͙ bu halin devamı pek çok çirkin olaya sebebiyet verecektir.͟

Giresun Sancağı Reji Müdürü Rükneddin Bey daha da cesurdur. Uzun mektubunda şöyle der:

͞Osman Ağa tümden cahil biri olup, geçmişte bir hiç olduğundan bahsetmeye gerek yoktur. 1. Balkan
Harbinde bir ayağının sakat kalması sonucu gördüğü iltifat ve yardımlardan başlayarak kahvecilik,
balıkçılık yaparken, göz açıp kapayıncaya kadar kısa bir zamanda milyonerliğe çıkan bu zatın kurduğu
zenginliğin͙. zorla ele geçirme olduğunu gözler önüne arz ederim. Memleketi terk ederek başka bir
ülkeye kaçan Rumların mülk ve bahçelerini kendine, akraba ve soyuna sopuna ve dalkavukları
arasında böldüğü gibi, bunların İslam halktan alacaklarına karşılık kasalarında sakladıkları senetleri
(...) çaresiz köylülere geri vereceği yerde (...) senetleri zorla ödetmek veya karşılığında bir bölüm
Müslümanların bağ ve bahçelerini zaptetmiş ve tapularını elde etmiştir (...) Batı cephesinde
görünüşte vatan hizmeti ile uğraşırken bile memleketi hâlâ pençesinde tutmak için her araca
başvurmakta ve acımasız işler yaptırmaktadır.͟

Aynı tarihlerde hazırlanan resmi bir rapora göre Topal Osman, Samsun havalisinde 900 kişiyi bir
mağaraya koyup öldürmüştür. Bu raporlara Mustafa Kemal͛in cevabı

͞Osman Ağa hakkında şikayet edilen hallerden bittabi pek müteessir oldum (...) Bu biçim hareketlerin
onaylayıcısı ve destekleyicisi olmadığımı bu vesile ile hatırlatmak isterim (...) Ancak şikayetnamenizin
son fıkralarında ͚kendi kendimizi müdafaa ederiz͛ tarzındaki lüzumsuz ve yersiz görmekteyim
efendim͟

şeklindedir. Aslında işlediği suçlar hakkında adeta bir referans mektubu işlevi görmüş gibidir çünkü,
bir ay sonra Topal Osman BMM tarafından Mustafa Kemal͛in Muhafız Alayı Komutanı olarak
Ankara͛ya davet edilir ancak Osman Ağa yolda da boş durmaz ve Çorum-Alaca civarında evlere
tecavüz eder, bazı hayvan ve malları gasp eder. Olayları rapor eden içişleri ve savunma bakanlığı
telgrafları üzerine Mustafa Kemal͛in Topal Osman͛a yazdığı kısa telde ͞Yol boyunca müfrezeniz
erlerinden bazıları uygunsuz hallere baş vurduklarından bahisle şikayet edilmektedir. Buna kesinlikle
ihtimal vermiyorum͙͟ sözcükleri anlayana çok şey söyler. (Cemal Şener, Topal Osman Olayı͛nın
ekindeki Cumhurbaşkanlığı arşiv belgeleri) 28 Ocağı (1921) 29 Ocağa bağlayan gecede, Kazım
Karabekir͛in son derece mahir manevrası sonucu, Rusya͛dan ülkeye dönüş yapmaya kalkan, TKP üyesi
Mustafa Suphi ve 14 yoldaşının hançerlenerek Karadeniz͛in karanlık sulara atılmasının sorumlusu
balıkçı kahyası Yahya ve adamları da Topal Osman͛ın yoldaşlarıdır. Kayıkçı Yahya daha sonra Mustafa
Kemal͛in emri ile öldürülmüştür. Bu olay da aydınlatılmayı beklemektedir.

Mustafa Kemal͛in artık en yakın adamı olan Topal Osman͛ın oluşturduğu 47. Alay, Mart 1921͛de
patlak veren Koçgiri Kürt isyanını bastırırken öyle zalimane yöntemlere başvurur ki, Meclis͛te büyük
tartışmalar yaşanır. Topal Osman sadece isyancı Kürtleri değil, Suşehri, Koyulhisar, Reşadiye, Niksar
ve Erbaa͛daki Ermeni ve Rumları da öte dünyaya havale etmiştir. (Ahmet Emin Yalman͛ın Topal
Osman͛la Mülakatı, Vakit, 19.2.1922) Birliği ile oradan Sakarya Meydan savaşına katılmak üzere yola
çıktığında son bir hamle yapar ve Merzifon͛un Rum ve Ermeni ahalisini katleder. Kahramanımız,
ideolojik önderi, Tirebolulu Binbaşı Hüseyin Avni Bey komutasında Sakarya͛da savaştıktan sonra sağ
salim geri döner. (Bugün çok yaygın olan ve Topal Osman͛ın cepheye 6000 kişilik Giresun gönüllü ile
gittiği, bunların 5500͛ünün şehit olduğu efsanesine gelince: Falih Rıfkı ve Alptekin Müderrisoğlu gibi
ciddi kaynaklara göre Sakarya Meydan Savaşı͛nın tüm şehit sayısı 3282͛dir. Yani Topal Osman
hayranlarının verdikleri rakamlar tamamen uydurmadır.)

ALİ ŞÜKRÜ OLAYI

Topal Osman͛ı daha da popüler yapacak olay ise ufuktadır. Bilindiği gibi Birinci Mecliste Mustafa
Kemal ve arkadaşlarının oluşturduğu 1. Grup ile Mustafa Kemal͛e çeşitli nedenlerle muhalefet
edenlerden oluşan 2. Grup sürekli çatışma içindedir. 2. Grubun liderlerinden biri de Trabzon
milletvekili Ali Şükrü Bey͛dir. Dini konulardaki hassasiyetleri ile dikkati çeken Ali Şükrü Bey, Mustafa
Kemal͛in Hakimiyeti Milliye gazetesine karşılık Tan gazetesini çıkarmakla yetinmez bir de Hilafet
yanlısı broşür bastırır. Lozan görüşmeleri sırasında İsmet İnönü͛nün hariciyeci olmamasını eleştiren Ali
Şükrü, bu dönemde meclis çalışmalarını engelleyerek Mustafa Kemal͛in tepesini iyice attırmıştır.
Hatta Mustafa Kemal͛le birbirlerinin üzerine yürümüşlerdir. Bu günlerde Ali Şükrü Bey birden ortadan
kaybolur. Kayboluşunun üçüncü günü kardeşi bakanlar kuruluna başvurur, bir çobanın ihbarıyla
boğulduğu anlaşılan ölüsü Ankara civarındaki Mühye köyü civarında bulunur. Kurulan bir komisyon
bazı somut delillerden (örneğin Ali Şükrü Bey͛in sıkılmış yumruğunun arasında bulunan hasır
parçasının Topal Osman͛ın evindeki sandalyeden kopmuş olduğu tespit edilmiştir) hareket ederek
Topal Osman͛ın suçlu olduğuna karar verir. Anlaşıldığı kadarıyla, Topal Osman, Ali Şükrü Bey͛in
Mustafa Kemal͛i sürekli üzmesine tahammül edememiş, (yani durumdan vazife çıkarmış) ve Ali Şükrü
Bey͛i, Mustafa Kemal tarafından kendisine bağışlanan Papazın Bağı denen yerdeki evine davet ederek
öldürmüştür.

Olayın ortaya çıkması üzerine Topal Osman͛ın nasıl teslim alınması gerektiğine dair harekat planını
bizzat Mustafa Kemal hazırlar ardından eşi Latife Hanımla birlikte Çankaya Köşkü͛nden ayrılıp,
İstasyon civarındaki eve çekilir. Alınan tedbir yerindedir, çünkü Topal Osman Ağa teslim olmayı kabul
etmediği gibi Çankaya Köşkü͛ne gidip öfke ile her yeri kırıp döker. (Rauf Orbay, Yakın Tarihimiz, C.4)
Fakat 1 Nisan͛ı (1923) 2 Nisan'a bağlayan gece sabaha kadar süren çatışmada yaralı olarak ele
geçirilecek, hastaneye götürülürken yolda ölecektir. Nedense başı kesilerek alelacele gömülmüştür.
Ancak Meclis daha önce Ali Şükrü Bey͛in katillerinin yakalanarak Ulus Meydanı͛nda idam edilmesi
kararını oybirliği ile aldığı için, başsız ceset mezardan çıkarılır, Ulus Meydanı͛nda ayağından
darağacına asılır. Olayın arkasında kim vardır sorusu o günlerde herkesi meşgul etmiştir. Mustafa
Kemal͛in neden İstasyon͛daki eve geçtiği, Topal Osman͛ın neden Çankaya Köşkü͛nü talan ettiği, yaralı
halde yakalandığı halde neden kafasının hemen kesilip gömüldüğü gibi konular şüphe çekmiştir.
İlginçtir, hemen her konuda bir şeyler söyleyen Mustafa Kemal, bu konuda suskunluğunu korumuştur.
Ali Fuat Cebesoy Mustafa Kemal͛in Topal Osman͛ın ͚tepelenmesi͛ sırasında sessiz kalışını biraz imalı
biçimde anlatır. (Siyasi Hatıralar) O dönemde TBMM zabıt katibi olan Mahir İz Yılların İzi adlı anı
kitabında hem Ali Şükrü Bey͛in yıpratıcı muhalefetinden hem de artık hizmetine lüzum kalmayan
Topal Osman çetesinden kurtulmak için bir taşla iki kuş vurulduğunu söyler. Türkiye Cumhuriyeti adlı
kitabında Mahmut Goloğlu͛da benzer bir kanıda olup, Mustafa Kemal͛e ömrü boyunca sadık kalmış
olan Falih Rıfkı Çankaya kitabında, ͞Topal Osman da en sonunda nizamlı ordunun kıta Kumanlarından
İsmail Hakkı Tekçe tarafından ve Mustafa Kemal͛in emriyle Çankaya sırtlarında vurulmuştur͟ der. Rıza
Nur gibi yeminli Mustafa Kemal düşmanının bu konudaki daha ağır ithamlarını tekrarlamaya gerek
yok.

EFSANENİN DİRİLİŞİ

Peki bu olayla Topal Osman efsanesinin sonu gelmiş midir? Burası biraz karışıktır. 1925͛de bizzat
Mustafa Kemal͛in emri ile naaşı Giresun Kalesi͛nde ilk gömüldüğü yerden alınıp, yine kale içindeki anıt
mezara nakledilir. 1981͛de Giresun mülki yöneticileri kendisini kahraman ilan etmek için Türk Tarih
Kurumu͛ndan görüş alırlar ama gelen cevap olumsuzdur. 1983͛de Kenan Evren şehri ziyareti sırasında
Topal Osman͛dan övgüyle söz eder. 1987͛de yerel yöneticiler 2 Nisan͛larda Topal Osman͛ı anmaya
başlarlar. Yıllar sonra Susurluk Skandalı͛nın baş kahramanlarından emekli tuğgeneral Veli Küçük, güya
Giresun'da jandarma bölge komutanlığı yaptığı sırada, Topal Osman Ağa'nın hayatından pek
etkilendiğini için adına bir heykel yaptırmaya karar verir. İstanbul'da yaptırdığı heykel, 2001 yılında
dikilmesi için Giresun'a gönderilir ama dönemin belediye başkanı, bugünkü CHP Milletvekili Mehmet
Işık'ın talimatıyla, depoya kaldırılır. 2002͛de heykel konusunda mülki idare, İçişleri ve Genelkurmay
arasında bir dizi yazışma yapıldığı haberleri basına sızar. Aynı yıl, Giresun kalesindeki anıtın eski
Türkçe yazılı kitabesi üzerindeki metinde Topal Osman͛ın ͞Pontusçuların imhasındaki hizmetlerini͟
öven cümleleri ͞milli güvenlik siyaseti͟ açısından sakıncalı bulunur ve yerine ͞milli güvenlik siyasetine
uygun͟ Latin harfli yeni plaket konulur. Giresun͛un milliyetçileri bu gel-gitlere bir türlü anlam
veremezler ve celallenirler. O sırada bir başka kahraman Mehmet Ali Ağca aramıza karışır. Abdullah
Çatlı͛nın hayalati gözlerimizin önünden geçer. Bize de ülkemizde kahraman kime nedir sorusu üzerine
düşünmek, kahraman yaratma geleneğimizin köklülüğüne şapka çıkarmak kalır.