Professional Documents
Culture Documents
pdf
YAYIN NO: DPT: 2707
Uzmanlık Tezi
Nisan 2007
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Bu yayın 500 adet basılmıştır. Elektronik olarak, 1 adet pdf dosyası üretilmiştir.
http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
TEŞEKKÜR
http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
ÖZET
Yurdakul SAÇLI
ii http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
ABSTRACT
Planning Expertise Thesis
In this study, firstly, Turkey’s and the EU’s current situation related to the
animal husbandry sector such as, farm structures, animal production, foreign trade,
producer organization and supporting policies were investigated in a comparative
way. Then, reform process of Common Agricultural Policy (CAP) and 2003 Reform of
the CAP were touched on; negotiation process for the membership and negotiation
positions, transition periods and exceptions of the last 10 EU member states were
examined. Afterwards, with the SWOT Analyses Method, Turkey’s current situation
was analyzed and some policy recommendations regarding animal husbandry,
animal health, producer organization and support policies were made. These policies
were organized as an Action Plan, and required position and necessary precautions
for Turkey for harmonizing with the EU before the starting of negotiations were
stated.
In this context, the EU has fulfilled the highest supporting level and the most
conservative agricultural policies through the CAP and Common Market
Organizations (CMO’s), and developed the agriculture and animal husbandry sectors
to a significant level within a systematic way. On the contrary, Turkey, mostly has
implemented save the day policies, without a systematic way, so the problems of
these sectors has remained.
At the same time, latterly the EU has unfastened the CAP and CMO policies
and shown some signals about improving open competition under the pressure of
WTO and developed countries. But the survival of the supporting mechanisms with
transformation (e.g. Single Farm Payment System) indicates that EU will not be
giving up these supporting policies easily, and will be sustaining its efficiency
regarding agriculture and particularly animal husbandry. In this scope, the CAP,
probably, will be changing continuously, with a dynamic structure and particularly in
the point of supporting policies.
For these reasons, Turkey should implement an Action Plan, which will
eliminate the important structural and legislative differences between Turkey and EU,
and for which financing is guaranteed. Besides, Turkey may be in need of transition
periods for harmonization about some of animal products and eradication of animal
diseases, and will have to claim exceptions regarding some issues such as
beekeeping, silkworm and angora wool.
Key Words:
Animal Husbandry Sector, Negotiations for Membership of the EU, Turkey’s Action
Plan for the Harmonizing of Animal Husbandry Sector with the EU, CAP and CMOs.
iii http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
İÇİNDEKİLER
Sayfa
No
TEŞEKKÜR………………………………………………………………… i
ÖZET……………………………………………………………………….. ii
ABSTRACT………………………………………………………………… iii
İÇİNDEKİLER……………………………………………………………… iv
ÇİZELGELER DİZİNİ……………………………………………………… x
1. GİRİŞ……….…………………………………………………………… 1
iv http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Sayfa
No
2.3.1.2. AB’nde Süt
Üretimi………………..…………........ 17
2.3.2. Et Üretimi………………………………………………....... 19
v http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Sayfa
No
3.1. Türkiye’de Bugüne Kadar Uygulanan Hayvancılık Politikaları.. 55
vi http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Sayfa
No
3.2.3.1.1. İç Piyasalara Yönelik Müdahaleler……. 85
vii http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Sayfa
No
6. MÜZAKERE SÜRECİNİN AŞAMALARI, MÜZAKERE SÜRECİNDE
YENİ ÜYE ÜLKELERİN TALEPLERİ VE BİRLİĞE KATILIM
ANLAŞMALARINDAKİ DÜZENLEMELER…………………….............. 130
7.3. AB’ne Uyum İçin Makro Düzeyde Alınması Gereken Önlemler…. 145
viii http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Sayfa
No
7.5. Türkiye’nin AB Karşısındaki Zayıf Yönleri ve Sorunlarının, Güçlü
Yönler ve Fırsatlar Değerlendirilerek Çözümüne İlişkin Öneriler.. 158
8. SONUÇ……………………………………………………………………… 177
ix http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Sayfa
No
EK-4. T.C. Ziraat Bankası A.Ş.’nin Kredi Kullanımında Aradığı Asgari
Kapasiteler…………………………………………………................. 190
KAYNAKÇA 203
x http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
ÇİZELGELER DİZİNİ
Sayfa
No
Çizelge-2.1. AB (25) ve Türkiye’de Genel Tarımsal Yapı (2003)………... 9
xi http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Sayfa
No
Çizelge-2.14. 2004 Yılında Önemli Üretici AB Ülkelerinde Yetiştirilen
İpekböceği Kutu Sayısı, Koza Üretimi ve Kutu Başına
Verimlilik….......................................................................... 29
xii http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Sayfa
No
Çizelge-3.4. İhracat İadesi Kapsamındaki Hayvansal Ürünler ve
Uygulama Şekli……………....………………………………….. 75
xiii http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
KISALTMALAR DİZİNİ
AB : Avrupa Birliği
ABD : Amerika Birleşik Devletleri
ABD Doları : Amerika Birleşik Devletleri Para Birimi
ABGS : Avrupa Birliği Genel Sekreterliği
ABSK10 : AB’ne Son Katılan 10 Ülke
AVRO : Avrupa Birliği Üye Ülkelerinin Ortak Para Birimi (Euro,€)
BESD-BİR : Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçılar Birliği
BKK : Bakanlar Kurulu Kararı
BM : Birleşmiş Milletler
Sığırların Nakledilebilir Süngerimsi Beyin Hastalığı (Bovine
BSE :
Spongiform Encephalopathy)
DB : Dünya Bankası (World Bank)
AB Tarım Genel Müdürlüğü (Directorate General for
DG AGRI :
Agriculture)
AB Sağlık ve Tüketicinin Korunması Genel Müdürlüğü
DG SANCO :
(Directorate General for Health and Consumer Protection)
DPT : Devlet Planlama Teşkilatı
DTM : Dış Ticaret Müsteşarlığı
DTÖ : Dünya Ticaret Örgütü
DSYMB : Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği
EBK : Et ve Balık Kurumu
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, Food And
FAO :
Agriculture Organisation
FAOSTAT : FAO İstatistik veri tabanı
Avrupa Tarımsal Garanti ve Yönverme Fonu, The European
FEOGA :
Agricultural Guidance and Guarantee Fund
GSMH : Gayri Safi Milli Hasıla
GSYİH : Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
GÜ : Gelişmiş Ülkeler
GYÜ : Gelişme Yolundaki Ülkeler
Güçlü ve Zayıf Yanlar ile Fırsat ve Tehditler (Strenghtness-
GZFT-SWOT :
Weakness-Opportunities-Threathness)
HM : Hazine Müsteşarlığı
xiv http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
xv http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
1. GİRİŞ
1 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
sıra, beyin gelişimi bakımından da önemli olan sekiz adet aminoasit, sadece
hayvansal kökenli proteinlerde yeterli miktarda bulunmaktadır.
2 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
3 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
4 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
1.4.1. Materyal
5 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Ayrıca, çalışma için gerekli olan detaylı verilerin yanı sıra, uygulanan
politikalar ve destekleme politika araçlarının belirlenmesi amacıyla, FAO’ya
ilave olarak DPT, TÜİK, TKB, TZOB, DSYMB, Türkiyem-Bir, BESD-BİR, EBK
gibi kuruluşların verilerinden AB Yıllık Tarım Raporlarından, değişik uluslar
arası kuruluşların (DTÖ, USDA, FAPRI vb.) tarım raporları, yayınları ve
verilerinden yararlanılmıştır.
1.4.2. Yöntem
6 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
7 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
8 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
9 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
İtalya, 40 milyar Avro ile Almanya ve İspanya, 22.8 milyar Avro ile İngiltere ve
20 milyar Avro ile Hollanda izlemektedir.
10 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
2004 yılı istatistiklerine göre Türkiye’de 9.8 milyon baş sığır, 25 milyon
baş koyun, 6.7 milyon baş keçi, 3 bin baş domuz ve 136 bin baş manda
bulunmaktadır. Sığır varlığının % 21’i kültür ırkı, % 44’ü kültür ırkı melezi ve
% 35’i de yerli ırklardan oluşmaktadır (TÜİK, 2004).
11 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Manda varlığı, geçmişte 1 milyon baş gibi yüksek bir sayıdan 100 bin
baş düzeyine inmiştir. Bu düşüşteki temel nedenler ise, mandaların
verimlerinin sığıra göre miktar olarak daha düşük (nitelik olarak daha
değerlidir) olması, gebelik süresinin uzun olması, dolayısıyla yılda bir yavru
elde edilememesi ve mandaların sulak alanlar istemesidir. Türkiye manda
varlığının yaklaşık üçte ikisi Doğu, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz
Bölgelerinde bulunmakta olup, bunların yaklaşık % 25’i Samsun ve Tokat
illerinde yetiştirilmektedir (Şekerden ve Özkütük, 1993:10; 1995:13; DPT,
2001c; TÜİK, 2004; Saçlı, 2005:67).
Türkiye koyun varlığı yaklaşık 25,2 milyon baş olup, bunun % 96,4’ü
yerli ırk, % 3,6’sı Merinos ırkıdır. Bu varlığın % 33’ü Güneydoğu Anadolu
Bölgesinde yetiştirilmekte olup, bunların da önemli bir kısmını yerli ırklar
oluşturmaktadır. Buna karşın, Merinos varlığının yarısının İç Anadolu Bölgesi
ve çevresinde olduğu tahmin edilmektedir (TÜİK, 2004).
Türkiye’de keçi yetiştiriciliğinin ise; Kıl keçisi, Ankara keçisi ve sütçü tip
keçi yetiştiriciliği olmak üzere üç türü bulunmaktadır. Kıl keçisi varlığı 6,4
milyon baş olup bunun yaklaşık % 75’i Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu
Bölgelerinde yetiştirilmektedir. Sütçü keçiler, genel itibarıyla kültür ırkı olup,
oldukça az sayıda bulunmaktadır. Yetiştiriciliği ise, başta Batı Anadolu illeri
olmak üzere ülkenin hemen her bölgesinde yapılmaktadır (TÜİK, 2004).
12 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
13 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Çizelge-2.3. AB’nde Yıllar İtibarıyla Hayvan Varlığı (Bin Baş) ve Değişim Düzeyleri (İndeks:
1980=100)
Sığır İndeks Koyun İndeks Keçi İndeks Domuz İndeks Manda İndeks
1980 108786 100.0 84305 100.0 9837 100.0 136950 100.0 91 100.0
1985 106895 98.3 94945 112.6 10781 109.6 137824 100.6 101 111.0
1990 100177 92.1 121931 144.6 12878 130.9 142865 104.3 113 124.2
1995 94949 87.3 116254 137.9 12483 126.9 145913 106.5 109 119.8
1996 95237 87.5 113099 134.2 12258 124.6 142205 103.8 149 163.7
1997 94843 87.2 116545 138.2 12646 128.6 145445 106.2 151 165.9
1998 92656 85.2 118400 140.4 12812 130.2 146049 106.6 163 179.1
1999 91717 84.3 117605 139.5 12632 128.4 148481 108.4 187 205.5
2000 93424 85.9 113992 135.2 12572 127.8 152846 111.6 202 222.0
2001 92549 85.1 106407 126.2 11927 121.2 151882 110.9 195 214.3
2002 90544 83.2 104477 123.9 12534 127.4 154173 112.6 186 204.4
2003 89117 81.9 103341 122.6 12531 127.4 153192 111.9 224 246.2
2004 88071 81.0 102874 122.0 12372 125.8 153173 111.8 261 286.8
Kaynak: Faostat-2005 (http://faostat.fao.org/faostat)
2004 yılı itibarıyla, AB hayvan varlığı içerisinde 153 milyon baş ile
domuz ilk sırada gelmekte olup, bunu 102.9 milyon baş ile koyun ve 88
milyon baş ile sığır takip etmektedir. 1980 yılında 84 milyon baş olan koyun
varlığı 2000 yılına kadar büyük bir artış trendi içerisinde iken, bu yıldan sonra
azalmaya başlamıştır. Aynı durum keçi varlığı için de söz konusudur.
14 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
15 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
FAO verilerine göre, Türkiye toplam süt üretimi yaklaşık 10.5 milyon
ton olup, bunun 9.4 milyon tonunu, yani % 89.7’sini inek sütü
oluşturmaktadır. Aynı yılda 750 bin ton koyun sütü, 280 bin ton keçi sütü ve
48 bin ton manda sütü üretilmiştir. Yıllara ve türlere göre Türkiye süt üretimi
ve bunların değişimlerine ilişkin veriler Çizelge-2.4’te gösterilmiştir.
Çizelge-2.4. Türkiye’de Yıllar İtibarıyla Türlere Göre Süt Üretimi (Ton) ve Değişim Oranları
(1980=100)
İnek
İnek Koyun Keçi Manda Toplam Sütünün
Yıllar Sütü İndeks Sütü İndeks Sütü İndeks Sütü İndeks Süt İndeks Payı
1980 7710600 100.0 1147395 100.0 483000 100.0 273905 100.0 9614900 100.0 80.2
1985 7994269 103.7 1072601 93.5 363399 75.2 239854 87.6 9670123 100.6 82.7
1990 7960640 103.2 1145015 99.8 337535 69.9 174225 63.6 9617415 100.0 82.8
1995 9275310 120.3 934495 81.4 277205 57.4 114540 41.8 10601550 110.3 87.5
1996 9465620 122.8 921660 80.3 265445 55.0 108190 39.5 10760915 111.9 88.0
1997 8914176 115.6 826348 72.0 249302 51.6 86700 31.7 10076526 104.8 88.5
1998 8832000 114.5 813000 70.9 246000 50.9 80000 29.2 9971000 103.7 88.6
1999 8966000 116.3 805000 70.2 236000 48.9 75000 27.4 10082000 104.9 88.9
2000 8732041 113.2 774380 67.5 220211 45.6 67330 24.6 9793962 101.9 89.2
2001 8489082 110.1 723346 63.0 219795 45.5 63327 23.1 9495550 98.8 89.4
2002 7490630 97.1 657383 57.3 209621 43.4 50925 18.6 8408559 87.5 89.1
2003 9514318 123.4 769959 67.1 278136 57.6 48778 17.8 10611191 110.4 89.7
2004 9400000 121.9 750000 65.4 280000 58.0 48000 17.5 10478000 109.0 89.7
Kaynak: Faostat-2005 (http://faostat.fao.org/faostat)
Diğer yandan, 1980 yılında 9.6 milyon ton olan Türkiye toplam süt
üretimi, % 9 oranında bir artış ile 2004 yılında 10.5 milyon ton düzeyine
yükselmiştir. Bu artış tamamen inek sütü üretiminde görülen yükselmeden
kaynaklanmakta olup, toplam süt üretimi içerisindeki inek sütünün payı 1980
yılında % 80.2 iken, 2004 yılında % 89.7’ düzeyine çıkmıştır.
16 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Çizelge-2.5. Yıllar İtibarıyla Türkiye’de Türlere Göre Süt Üretiminin Dağılımı (%).
İnek Sütü İnek Sütü Koyun Sütü Keçi Sütü Manda Sütü
Yıllar
Toplam Payı Payı Payı Payı
Kültür Irkı Kültür Melezi Yerli Irk
1990 19.4 48.7 31.9 82.8 11.9 3.5 1.8
1991 22.2 48.6 29.2 84.1 11.0 3.3 1.6
1992 23.7 48.6 27.7 84.8 10.6 3.1 1.5
1993 25.0 49.4 25.6 85.6 10.1 3.0 1.3
1994 25.3 50.2 24.5 86.4 9.4 2.8 1.4
1995 27.8 51.2 20.9 87.5 8.8 2.6 1.1
1996 28.8 51.0 20.2 88.0 8.6 2.5 1.0
1997 29.1 51.5 19.5 88.5 8.2 2.5 0.9
1998 29.2 51.9 18.9 88.6 8.2 2.5 0.8
1999 29.2 52.7 18.1 88.9 8.0 2.3 0.7
2000 30.2 52.6 17.2 89.2 7.9 2.2 0.7
2001 31.3 52.0 16.7 89.4 7.6 2.3 0.7
2002 32.9 51.6 15.4 89.1 7.8 2.5 0.6
2003 33.8 48.0 18.2 89.7 7.3 2.6 0.5
2004 33.6 48.0 18.4 90.0 7.2 2.4 0.4
Kaynak: TÜİK (2004) Verilerinden Hesaplanmıştır.
AB’nde üretilen sütün büyük bir bölümü Türkiye’de olduğu gibi yine
sığırlardan elde edilmekte olup, 146.5 milyon ton olan AB toplam süt
17 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Çizelge-2.6. AB (25)’de Toplam ve Türler İtibarıyla Süt Üretimi (Bin Ton), Değişimi (İndeks:
1980=100) ve Toplam Süt Üretimi İçerisinde İnek Sütünün Payı (% )
Yıll İnek
Koyun Manda Toplam Sütünün
ar İnek Sütü İndeks Sütü İndeks Keçi Sütü İndeks Sütü İndeks Süt Payı
1980 144322 100.0 1678 100.0 1407 100.0 68 100.0 147476 97.9
1985 149349 103.5 1834 109.3 1502 106.8 74 108.8 152759 97.8
1990 141636 98.1 2080 124.0 1661 118.1 43 63.2 145421 97.4
1995 141199 97.8 2126 126.7 1548 110.0 81 119.1 144953 97.4
1996 140733 97.5 2219 132.2 1666 118.4 127 186.8 144745 97.2
1997 140621 97.4 2207 131.5 1700 120.8 148 217.6 144676 97.2
1998 141036 97.7 2342 139.6 1685 119.8 156 229.4 145220 97.1
1999 141477 98.0 2343 139.6 1676 119.1 133 195.6 145629 97.1
2000 144988 100.5 2266 135.0 1643 116.8 135 198.5 149032 97.3
2001 144102 99.8 2378 141.7 1781 126.6 154 226.5 148415 97.1
2002 143968 99.8 2395 142.7 1769 125.7 143 210.3 148274 97.1
2003 143427 99.4 2306 137.4 1722 122.4 127 186.8 147582 97.2
2004 142304 98.6 2319 138.2 1722 122.4 125 183.8 146470 97.2
Kaynak: Faostat-2005 (http://faostat.fao.org/faostat)
İnek sütü üretimi 1980 yılında 144.3 milyon ton iken, 2004 yılında
142.3 milyon ton düzeyine inmiştir. Koyun, keçi ve manda sayısındaki artışa
paralel olarak, bu türlerden elde edilen süt miktarında da artış olmuştur. 1980
yılında 1.7 milyon ton olan koyun sütü üretimi, 2004 yılında % 38 artış ile 2.3
milyon ton düzeyine çıkmış, 1980 yılında 1.4 milyon ton olan keçi sütü
üretimi, 2004 yılında % 22 artışla 1.77 milyon ton, ve 67.6 bin ton olan manda
sütü üretimi ise, % 228’lik artışla 142.5 bin tona yükselmiştir.
18 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
2.3.2. Et Üretimi
19 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
2005 yılı FAO verilerine göre, Türkiye toplam et üretimi, piliç eti dahil
olmak üzere, 1980 yılındaki 687 bin tondan, 2004 yılında % 227 artışla 1.56
milyon ton seviyesine yükselmiştir. Bu durum, sığır ve piliç etinde meydana
gelen artıştan kaynaklanmaktadır. Yıllar ve türler itibarıyla Türkiye et üretimi
ve bunların değişim düzeyleri Çizelge-2.7’de gösterilmiştir.
Sığır eti üretimi, 1980 yılına göre 2004 yılında % 122 artış göstermiş,
aynı dönemde piliç eti üretimi ise % 291 oranında artmıştır. Söz konusu
dönemde koyun ve keçi eti üretimi % 6 oranında yükselmiş, domuz eti üretimi
% 14 oranında ve manda eti üretimi % 84 oranında azalma göstermiştir.
1980 yılına göre Türkiye toplam et üretimi 2004 yılında % 127’lik bir
artış göstermiştir. 1980 yılında toplam et üretimi içerisinde % 19 pay alan
sığır eti üretimi, zaman içerisinde bu payını bazı dönemlerde % 31’lere kadar
çıkartmıştır. Ancak, 2004 yılında bu pay % 18.6 olarak (1980 yılındaki
düzeyine çok yakın) gerçekleşmiştir. Benzer şekilde 1980 yılında % 42.5 pay
20 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
alan koyun-keçi eti üretiminde ise önemli bir azalma olmuş ve payı 2004
yılında % 19.9 düzeyine gerilemiştir. Manda eti üretiminin toplam et
üretimindeki payı ise, % 1.6’dan % 0.1 seviyesine gerilemiştir.
Çizelge-2.8. Yıllar İtibarıyla Türkiye’de Toplam Et Üretimi İçerisinde Değişik Türlerin Payları
ve Oransal Değişim Düzeyleri (Pay: %)
Toplam Et Koyun-Keçi Eti
Yıllar İndeksi Sığır Eti Payı Payı Manda Eti Payı Domuz Eti Payı Piliç Eti Payı
1980 100.0 19.0 42.5 1.6 0.0 34.9
1985 145.8 31.7 37.9 1.5 0.1 27.3
1990 168.8 31.1 31.9 1.0 0.0 34.6
1995 171.7 24.8 31.5 0.5 0.0 41.5
1996 161.8 27.1 32.9 0.3 0.1 37.8
1997 182.3 30.3 30.2 0.5 0.0 37.6
1998 182.0 28.7 29.9 0.4 0.0 38.9
1999 195.0 26.1 27.4 0.4 0.0 44.5
2000 203.1 25.4 26.8 0.3 0.0 46.1
2001 191.8 25.1 26.6 0.2 0.0 46.6
2002 200.0 23.8 24.2 0.1 0.0 50.6
2003 217.1 19.5 20.8 0.1 0.0 58.4
2004 226.8 18.6 19.9 0.1 0.0 60.3
Kaynak: Faostat-2004 (http://faostat.fao.org/faostat).
Bütün bunların yanı sıra, TÜİK’e göre 600 bin ton civarında olan
kırmızı et üretimi (sığır-dana, koyun, keçi ve manda etleri) DPT ve TKB
tarafından 950 bin ton düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir. DPT ve TKB
tarafından yapılan tahminler envanter hesabına dayanmakta olup, kasaplık
güç oranı (yıl içerisinde doğan hayvan sayısı ve bir sonraki yıl hayvan sayısı
dikkate alınmaktadır) ile belirlenmektedir. Bu hesaplamalara ve bildirilen
üretim rakamlarına göre Türkiye’nin kırmızı et üretiminin yaklaşık % 50’sinin
kayıt dışı olduğu ortaya çıkmaktadır.
21 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Türkiye’nin hindi eti üretimi son yıllarda hızlı bir artış göstermiştir. TÜİK
verilerine göre 2004 yılı hindi eti üretimi yaklaşık 38 bin ton, Besd-Bir
kayıtlarına göre ise 50 bin tondur. Bu değerlerden hangisinin doğru
olduğundan çok, son 10 yıl içerisindeki artışın yaklaşık 20 kat olması ve
üretim sisteminde meydana gelen ciddi değişiklikler dikkat çekmektedir.
Gerçekten de Türkiye’de hindi yetiştiriciliği son yıllarda mera yetiştiriciliği
tarzından çıkarak hemen tamamen entansif kümes yetiştiriciliğine geçmiştir.
Hindi yetiştiriciliği de, tavukçulukta olduğu gibi, damızlık temininde dışa
bağımlıdır.
22 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Çizelge-2.9. Yıllar ve Türler İtibarıyla AB Et Üretimi (Bin Ton) ve Değişim Değerleri (İndeks:
1980=100)
Toplam
Et Koyun- Manda Domuz
Yıllar Üretimi İndeks Sığır Eti İndeks Keçi Eti İndeks Eti İndeks Eti İndeks Piliç Eti İndeks
1980 32510 100.0 9062 100.0 1008 100.0 1.1 100.0 15510 100.0 4985 100.0
1985 33973 104.5 9428 104.0 1079 107.0 0.8 72.7 16279 105.0 5115 102.6
1990 36299 111.7 9470 104.5 1258 124.8 0.5 45.5 17604 113.5 5605 112.4
1995 38227 117.6 8523 94.1 1216 120.6 0.5 45.5 18685 120.5 6676 133.9
1996 39079 120.2 8473 93.5 1201 119.1 1.5 136.4 19203 123.8 7023 140.9
1997 38925 119.7 8451 93.3 1156 114.7 1.7 154.5 18805 121.2 7213 144.7
1998 40646 125.0 8199 90.5 1195 118.6 1.5 136.4 20278 130.7 7535 151.2
1999 40937 125.9 8177 90.2 1202 119.2 1.0 90.9 20768 133.9 7409 148.6
2000 41734 128.4 8175 90.2 1182 117.3 1.5 136.4 21034 135.6 7853 157.5
2001 41696 128.3 8011 88.4 1054 104.6 1.0 90.9 20883 134.6 8153 163.6
2002 42203 129.8 8083 89.2 1077 106.8 2.0 181.8 21373 137.8 8061 161.7
2003 42254 130.0 8025 88.6 1084 107.5 1.4 127.3 21630 139.5 8029 161.1
2004 42434 130.5 8050 88.8 1072 106.3 1.4 127.3 21592 139.2 8282 166.1
Kaynak: Faostat-2005 (http://faostat.fao.org/faostat)
1980 yılında 9 milyon ton düzeyinde olan sığır eti üretimi, 2004 yılında
8 milyon tona düşmüştür. Koyun-keçi ve manda etlerinde görülen üretim
artışları ise sınırlı düzeyde olup, 1980 yılında 1 milyon ton olan koyun-keçi eti
üretimi % 6’lık artışla 1.07 milyon tona çıkmış, 1.1 bin ton olan manda eti
üretimi ise % 17 artışla 1.4 bin ton düzeyine yükselmiştir.
23 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Çizelge-2.10. Yıllar İtibarıyla Toplam Et Üretimi İçerisinde Farklı Türlerin Payı (%)
Koyun-Keçi
Yıllar Sığır-Dana Eti Eti Manda Eti Domuz Eti Piliç Eti Diğer Etler Toplam
1980 27.9 3.1 0.0 47.7 15.3 6.0 100.0
1985 27.8 3.2 0.0 47.9 15.1 6.1 100.0
1990 26.1 3.5 0.0 48.5 15.4 6.5 100.0
1995 22.3 3.2 0.0 48.9 17.5 8.2 100.0
1996 21.7 3.1 0.0 49.1 18.0 8.1 100.0
1997 21.7 3.0 0.0 48.3 18.5 8.5 100.0
1998 20.2 2.9 0.0 49.9 18.5 8.5 100.0
1999 20.0 2.9 0.0 50.7 18.1 8.3 100.0
2000 19.6 2.8 0.0 50.4 18.8 8.4 100.0
2001 19.2 2.5 0.0 50.1 19.6 8.6 100.0
2002 19.2 2.6 0.0 50.6 19.1 8.5 100.0
2003 19.0 2.6 0.0 51.2 19.0 8.2 100.0
2004 19.0 2.5 0.0 50.9 19.5 8.1 100.0
Kaynak: Faostat-2005 (http://faostat.fao.org/faostat) verilerinden hesaplanmıştır.
24 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Çizelge-2.11. Yıllar İtibarıyla AB ve Türkiye’de Yumurta Üretimi (*) (ton) ve Üretimin Değişim
Düzeyleri (İndeks: 1980=100)
Yıllar AB İndeks Türkiye İndeks
1980 6.004.495 100,0 206.736 100,0
1985 6.109.988 101,8 291.880 141,2
1990 5.776.504 96,2 384.930 186,2
1995 5.966.759 99,4 550.000 266,0
1996 5.926.537 98,7 611.700 295,9
1997 6.044.206 100,7 755.584 365,5
1998 6.163.229 102,6 865.000 418,4
1999 6.133.103 102,1 840.000 406,3
2000 6.293.936 104,8 810.000 391,8
2001 6.292.576 104,8 660.940 319,7
2002 6.321.792 105,3 722.182 349,3
2003 6.147.162 102,4 791.674 382,9
2004 6.271.699 104,5 770.000 372,5
Kaynak: Faostat-2005 (http://faostat.fao.org/faostat)
(*) Bir yumurta ağırlığı 56 gram olarak bildirilmiştir.
Ayrıca, 2005 yılı sonları ile 2006 yılı başlarından Türkiye’de görülen
Tavuk Vebası vakaları nedeniyle önemli düzeyde kanatlı hayvan itlafı
25 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Arıcılık; arı, bitkisel kaynaklar ve aile iş gücünü bir arada ve etkin bir
şekilde kullanarak, insan gıdası ve sağlık koruma gibi amaçlarla kullanılan
bal, arısütü, polen ve bal mumu gibi ürünlerin üretildiği bir hayvancılık
faaliyetidir. Bunun yanı sıra, ana arı, oğul, paket arı gibi canlı materyal
üretme faaliyetleri de arı yetiştiriciliğinin önemli gelir kaynaklarındandır.
Türkiye’nin coğrafi yapısı, çiçeklenmenin bölgelere ve yılın değişik
dönemlerine göre farklılık arz etmesi gibi nedenlerle arıcılık için çok uygun bir
ekolojiye sahiptir (Sönmez ve Altan, 1992; DPT, 2001c). Nitekim Türkiye, 5
milyon koloni varlığı ile dünyada Çin’den sonra ikinci, yaklaşık 70 bin ton bal
üretimi ile dördüncü sırada yer almaktadır (Faostat, 2005).
26 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Buna karşılık AB’nde üretilen yapağının önemli bir kısmı merinos ırkı
hayvanlardan elde edilmekte ve genel olarak tekstil sanayinin talep ettiği
niteliktedir. Ayrıca AB’nin, dünyanın en önemli yapağı üretici ülkelerinden
olan Avustralya ve Yeni Zelanda’dan önemli düzeyde ithalatı da
27 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
28 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Çizelge-2.14. 2004 Yılında Önemli Üretici AB Ülkelerinde Yetiştirilen İpekböceği Kutu Sayısı,
Koza Üretimi ve Kutu Başına Verimlilik
Ülke Kutu Sayısı Üretilen Koza (Kg) Verimlilik (Kutu/Kg)
Yunanistan 2.795 59.737 21,37
İtalya 150 3.332 22,21
İspanya 55 1.239 22,53
Fransa 43 1.005 23,37
Kaynak: Eurostat, 2005 (www.europa.eu.int.com)
29 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
AB’nde üretilen koza miktarı 1980 yılından 1997 yılına kadar sürekli bir
azalma eğilimi göstermiş, bu tarihten sonra bir yükselme eğilimine girerek
2004 yılında 200 ton seviyesine çıkmıştır.
Türkiye’de ise 1990 yılında 2171 ton ile en yüksek değerine ulaşan
koza üretimi bu tarihten sonra çok önemli bir düşüş göstermiş ve 2001 yılında
47 tona kadar düşmüştür. Bu tarihten sonra özellikle Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı tarafından yapılan çalışmalar ile üretim 2004 yılında 169 ton
seviyesine yükselmiştir. Yıllar itibarıyla AB ve Türkiye’de koza üretimi ve
üretimin değişim düzeyleri Çizelge-2.15’de gösterilmiştir.
30 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Bunun yanı sıra 1990’lı yıllara kadar Türkiye, önemli düzeyde kasaplık
hayvan ihracatı gerçekleştirmiştir. Bu ihracatın önemli bir bölümünü Ortadoğu
ülkelerine yapılan küçükbaş hayvan satışı oluşturmuştur. Buna karşın, bu
ihracat 2004 yılında 2 bin tona kadar gerilemiştir.
DTM’nin 2005 yılı verilerine göre 1990 yılında 450 milyon ABD Doları
olan hayvan ve hayvansal ürünler ihracatı, önemli oranda gerilemiş ve 2004
yılında 113 milyon ABD Doları seviyesine inmiştir (DTM, 2006).
31 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Çizelge-2.16. Son Yıllarda Türkiye’nin Hayvancılık İhracatı (Miktar: Bin Ton, Değer: Milyar
TL-1998 Yılı Fiyatlarıyla)
2002 2003 2004
MALLAR
Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer
Yenilebilir Canlı Hayvan İhracatı
Eşdeğeri Et 9 11430 1.1 1397 2 2540
Yumurta 2 650 7.7 2503 9 2925
Kirli Tiftik 0.1 90 1.1 990 1.2 1080
Diğerleri (*) 10830 16699 18500
TOPLAM 22680 21589 25045
(*) Diğerleri grubu; bal, kıl, tiftik, yumuşakçalar gibi ürünleri kapsamaktadır.
Kaynak: DPT Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler (DPT, 2004c).
Süt ve süt ürünleri konusunda ise, taze sütün ihracatının çok mümkün
olmaması nedeniyle daha çok süt ürünleri ihracatı yapılmaktadır. Ancak,
Türkiye’nin en önemli süt ürünleri ihracatında peynirin en yüksek paya sahip
olduğu ve bunu tereyağının izlediği ifade edilebilir. Bu konuda Türkiye’nin en
önemli pazarları, Azerbaycan, KKTC, ABD, Orta Doğu ülkeleri ile Makedonya
oluşturmaktadır (DTM, 2006).
32 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Çizelge-2.17. Son Yıllarda Türkiye’nin Hayvancılık İthalatı (Miktar: Bin Ton, Değer: Milyar TL-
1998 Yılı Fiyatlarıyla)
2002 2003 2004
MALLAR
Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer
Damızlık Sığır(Baş) 0.0 0.0 2128 564 2500 663
Dam. Küm. Hay. (Bin Baş) 2600 1521 1559 912 2000 1170
Kirli Merinos Yapağısı 4.0 3120 2.2 1716 3.0 2340
Kirli Diğer Yapağı 6.5 1911 7.5 2205 8.0 2352
Diğerleri (*) 10150 8457 8500
TOPLAM 16702 13854 15025
(*) Diğerleri grubu; bal, kıl, tiftik, yumuşakçalar gibi ürünleri kapsamaktadır.
Kaynak: DPT Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler (DPT, 2004c)
33 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Bunun yanı sıra, en önemli yem hammaddesi olan mısırın ithalatı son
yıllarda önemli derecede azalmasına rağmen halen 1 milyon ton
düzeyindedir. Mısır ve soya ithalatı konusunda en önemli ülke ABD olup, yem
katkı maddeleri ithalatı konusunda ABD ile birlikte AB üyesi ülkelerdir.
FAO’nun 2005 yılı verilerine göre 1990 yılında 141 milyar ABD Doları
olan AB’nin toplam tarımsal ürün ihracatı, aradan geçen 15 yıllık süre
içerisinde iki katına çıkarak 287 milyar ABD Dolarına yükselmiştir (Çizelge-
2.18). Buna karşılık aynı yıllarda 154 milyar ABD Doları olan ithalat 290
milyar ABD Dolarına yükselmiştir (Çizelge-2.19).
34 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
35 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
36 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
• Kooperatifler,
• Üretici Birlikleri,
• Ziraat Odaları ve
37 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Türkiye Ziraat Odaları Merkez Birliği olup, bu odalara 3.8 milyon kayıtlı üye
bulunmaktadır (TEDGEM, 2005).
Ayrıca, Türkiye’de koza üretimi konusunda tek hakim olan Koza Birlik,
yapağı, kıl ve tiftik üreticilerinin üyesi olduğu Tiftik Birlik, genel olarak kanatlı
hayvan sanayicilerinin üyesi olduğu BESD-BİR, süt ve et sanayicilerinin üyesi
olduğu SET-BİR ve yem sanayicilerinin üyesi bulunduğu TÜRKİYEM-BİR
faaliyet göstermektedir.
38 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
39 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
40 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
41 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
42 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
(CR Delta NL), Hollanda Soykütüğü Derneği (NSR), Ulusal Suni Tohumlama
Federasyonu, İngiltere’de Ulusal Sığır Yetiştiricileri Federasyonu, Ulusal
Koyun Yetiştiricileri Federasyonu, Ulusal Domuz Yetiştiricileri Federasyonu,
Fransa’da Milli Süt Üreticileri Federasyonu (FNPL), Milli Süt İşletmeleri
Federasyonu (FNCL), Özel Süt İşletmeleri Federasyonu (FNIL) ve Fransa
Holstein Birliği, İtalyan Frisona Yetiştiricileri Milli Birliği (ANAFİ), İrlanda
Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği, Danimarka Holstein Birliği, Çek Damızlık
Sığır Yetiştiricileri Birliği gibi örgütlerdir (Kumlu, 2000; DSYMB, 2004; İçöz,
2004; Saçlı, 2005:44).
43 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
44 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
45 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
46 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
47 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
tüketime sahiptir. Bunun yanı sıra Türkiye’de et tüketimi yaklaşık 24,7 kg iken
AB’nde bu rakam domuz eti dahil 89,8 kg düzeyindedir. Bu yönden
karşılaştırma yapıldığında ise durum daha açık olarak ortaya çıkmaktadır.
48 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Son yıllarda BSE ve Tavuk Vebası vakaları tüm dünyada olduğu gibi
Türkiye’yi de bazı tedbirler almak zorunda bırakmıştır. BSE hastalığının
görüldüğü 1986 yılından bugüne kadar Türkiye’de söz konusu hastalığa
rastlanmamıştır. TKB tarafından, insan ve hayvan sağlığının korunması
amacıyla, hastalık görülen ülkelerden çift tırnaklı canlı hayvan, hayvan
maddeleri, hayvansal orijinli yem katkı maddeleri ve bu maddeleri ihtiva eden
yemlerin ithal edilmesi 25.05.1990 tarihinde yasaklanmıştır. Daha sonra bu
yasak, ülkelere ve bölgelere göre sınırlandırılmış bir şekilde bu güne kadar
sürdürülmüştür (TKB, 2004; KKGM, 2004; Saçlı, 2005:99). İthalat yasağının
uygulandığı ülkeler ve yasaklama tarihleri Çizelge-2.23’de gösterilmiştir.
49 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Bunların yanı sıra, 2006 yılı başlarından itibaren, 2005 yılının son
çeyreği ve 2006 yılı başlarında görülen Tavuk Vebası hastalığıyla mücadele
amacıyla, köy tavuklarının itlafı, tazminat ödemesi ve vergi-sigorta
ertelemeleri gibi mali önlemleri de içeren bir tedbir paketi uygulamaya
konulmuştur. Söz konusu önlemler ile sektörün, hastalığın yaratmış olduğu
kriz durumundan en az zararla çıkması amaçlanmaktadır (TKB, 2006).
50 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
çerçevede üye ülkeden gelen herhangi bir hastalık ihbarı tüm üye ülkelere
bildirilmekte ve gerekli tedbirlerin alınmasını ve acil eylem planlarının
uygulanmasını sağlamaktadır. Aynı zamanda Birlik düzeyinde hayvan
sağlığına ilişkin mevzuat düzenlemeleri de söz konusu Genel Müdürlük
vasıtasıyla yürütülmektedir (EU, 2005).
51 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
1. Yetiştirme koşulları,
2. Hayvanların nakli,
3. Kesim öncesi ve sırasındaki işlemler
olarak sıralanabilir (EU, 2005).
52 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
53 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
54 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
55 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
1999 yılında IMF ile imzalanan Stand-by Anlaşması, Türkiye tarımı için
yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Program çerçevesinde tarımsal
56 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
57 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
58 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Faizsiz Besicilik Kredisi; Genel olarak “sıfır faizli kredi” olarak bilinen
bu uygulama 1993-1995 yılları arasında yapılmıştır. TCZB ve Tarım Kredi
Kooperatifleri tarafından, hayvancılık dahil olmak üzere bir çok tarımsal
faaliyet konusunda cari faiz oranları üzerinden indirim yapılarak, 12 aylık
vade ile yatırım ve işletme kredisi olarak kullandırılmıştır.
59 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
60 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
61 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
giderlerinin % 35’i, ekiliş alanları ile uyumlu alet ve makine alım giderlerinin %
30’u, tek yıllık yem bitkilerinde ise uygun görülen işletme giderlerinin ve ekiliş
alanları ile uyumlu alet ve makine alım giderlerinin % 20’si doğrudan üreticiye
ödenmektedir. Bakanlık tarafından yayımlanan 2004/7 numaralı tebliğ ile
desteklenecek yem bitkileri ekiliş alanlarının en az 5 dekar, en fazla 5000
dekar olacağı belirtilmiş, dane yem üretimi kapsam dışında bırakılmıştır.
Et Teşvik Primi; İlk uygulama, 18.04.1990 tarihli YPK Kararı ile EBK
Kombinaları ve 2687 sayılı Kanuna göre kurulmuş olan özel sektör kombina
ve mezbahalarında kestirilen hayvanlardan elde edilen etler için
başlatılmıştır. Prim uygulamasında, kırmızı ve beyaz etin pazarlamasını daha
etkin bir hale getirmek, modern teknoloji ve hijyen koşullarına uygun şekilde
62 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Bu ilk uygulamada kırmızı et için 400 TL/kg, fason kesim için 100
TL/kg, beyaz et için ise 160 TL/kg teşvik primi belirlenmiştir. Daha sonra
TKB’nin teklifi ile teşvik bedelleri kırmızı et için 4000 TL/kg ve fason kesim
için 1000 TL/kg’a çıkarılmış ve beyaz et desteği kaldırılmıştır. 31.12.1994
tarihinde bu uygulama tamamen yürürlükten kaldırılmıştır (Eraktan, 2001;
Koç vd. 2001; TKB, 2004).
63 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
64 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
65 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
66 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
67 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
2005 yılında 2000/467 sayılı Karar’da yapılan revizyon ile hayvan gen
kaynaklarının korunması, küçükbaş hayvanların sütleri, hayvan kimlik
sistemi, hastalıkla mücadele ve süzme bal destekleme kapsamına alınmıştır.
2005 yılında söz konusu Karar kapsamında yapılan destekleme ödemeleri alt
dağılımlarına göre Çizelge-3.2’de gösterilmiştir.
Çizelge-3.2. 2000/467 sayılı Kararname Kapsamında 2005 Yılında Yapılan Birim Başına
Destekleme Ödemeleri
Hayvancılık Desteğinin Adı Türü Birime Destek Miktarı
Damızlık Belgeli Hayvanların Pedigrili 500 YTL/baş
Desteklenmesi Saf ırk sertifikalı 250 YTL/baş
Suni Tohumlama Sonucu Doğan Ön soy kütüğüne kayıtlı 40 YTL/baş
Buzağıların Desteklenmesi Soy kütüğüne kayıtlı 80 YTL/baş
Hastalıktan Ari DSYB üyesi 0,075 YTL/litre
Hastalıktan Ari DSYB üyesi 0,06 YTL/litre
DSYB üyesi 0,06 YTL/litre
Süt Teşviki
Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Üyesi 0,04 YTL/litre
Diğer 0,03 YTL/litre
Küçük hayvan sütü 0,03 YTL/litre
Sağım makinesi 8335 YTL/işletme
Sağım Hijyeni ve Süt Kalitesini Artırıcı
Soğutma tankı 3778 YTL/işletme
Destekler
Sağım ünitesi 11207 YTL/işletme
Yonca 75 YTL/da
Korunga 60 YTL/da
Fiğ 30 YTL/da
Yem Bitkileri Üretiminin Desteklenmesi Mısır 40 YTL/da
Diğer 30 YTL/da
Alet ekipman (Müracaatta Kesinleşmektedir)
Tohum 5 YTL/da
Hastalıklardan Ari İşletmelerin Hayvan başına pirim 40 YTL/baş
Desteklenmesi Tazminat 2000 YTL/baş
Büyükbaş 250 YTL/baş
Hayvan Gen Kaynaklarının Desteklenmesi
Küçükbaş 30 YTL/baş
K.Ö.İ + soy kütüğü işletmeleri 40 YTL/baş
Suni Tohumlamanın Desteklenmesi
Diğer iller 20 YTL/baş
Et Teşviki Sığır (190 kg ve üstü karkas) 0,5 YTL/kg
Ana Arı Desteği AYB Üyesi 16 YTL/adet
Ana Arı Desteği Diğer Üretici 8 YTL/adet
Arı Yetiştiriciliğinin Desteklenmesi Süzme Bal AYB Üyesi 0,45 YTL/kg
Süzme Bal Diğer Üretici 0,33 YTL/kg
Bombus Arı Yetiştirme AYB Üyesi 22 YTL/kg
Hayvan Kimlik Sistemi Desteği Kayıt, küpe 2 YTL/baş
Hastalıklarla Mücadele Desteği Aşı, Mezbaha, Veteriner Hekim 0.5 YTL/baş
DSYB: Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği; AYB: Arı Yetiştiricileri Birliği; KÖİ: Kalkınmada
Öncelikli İller
Kaynak: TKB, 2006.
68 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
kayıtlı olan işletmeler için % 13.2’sine kayıtlı olmayan işletmeler için % 6.6’sı
düzeyinde gerçekleşmiş ve 1987 yılındaki değerinin gerisinde kalmıştır.
69 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
70 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
71 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Buna karşılık, 9.12.1999 tarihli IMF’ye verilen ilk niyet mektubunda yer
alan “Hükümet çiftçilere verilen kredi sübvansiyonlarını kademeli olarak
tedricen ortadan kaldıracaktır” hükmü ve bunun devamında yer alan diğer
taahhütler çerçevesinde TCZB’nin özelleştirilmesi çalışmalarına başlanmıştır.
Bu kapsamda TCZB, 25.12.2000 tarih ve 4603 sayılı Kanun ile özelleştirilmek
üzere yeniden yapılandırılma sürecine girmiştir. Banka 4603 sayılı Kanun ile
daha önce tabi olduğu 233 sayılı KHK kapsamından çıkarılarak Anonim
Şirket statüsüne geçirilmiş ve faaliyet alanının Kanun kapsamında
hazırlanacak olan ana sözleşme ile belirleneceği öngörülmüştür. Bankanın
72 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
22.02.2001 tarihli Genel Kurulunda kabul edilen ana sözleşmesi ile TCZB
kredi kullanımını durdurmuştur. (TCZB, 2004; TZOB, 2004).
73 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
mibzer, römork vb.), ihtiyaç duyulan iş; çift ve irat hayvanlarının sağlanması
amacıyla en çok beş yıla kadar açılan ayni kredilerdir.
74 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
75 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Buna karşılık, özellikle AB ile 1997 yılında varılan anlaşma sonucu 1998
yılında uygulamaya giren 1/98 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı çerçevesinde
Türkiye, AB’ne önemli tarımsal ürünlerde bazı tavizler vermiştir. Ancak
değişik nedenlerden dolayı bu anlaşma uygulanamamıştır. Bu konu sonraki
bölümde detaylı olarak irdelenecektir. Türkiye’nin 2005 yılında, canlı hayvan
ve hayvansal ürünler ithalatında uygulamış olduğu gümrük vergisi oranları
Çizelge-3.5’de verilmiştir.
Çizelge-3.5. Türkiye’nin 2005 Yılında Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürünler İthalatında Uygulamış
Olduğu Gümrük Vergisi Oranları
Ürün Gümrük Vergisi (%)
Canlı Sığır, Koyun ve Keçi 135
Canlı Kümes Hayvanları 49
Canlı Domuz 76.5
Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Etleri 225
Kümes Hayvanları Etleri ve Sakatatı 65
Süt ve Süt Tozu 150
Yoğurt 170
Peynir Altı Suyu 67
Tereyağı 140
Peynir ve Lor 45-140
Doğal Bal 38,5
Tavuk 13
Yumurta Hindi 20
Damızlık 0
Salam, Sucuk, Sosis Gibi İşlenmiş Et Ürünleri 96,3
Kaynak: DTM, 2006
76 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
77 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
78 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Son yıllarda daha çok ıslah projelerine ağırlık verilmiş ve Ulusal Soy
Kütüğü, Ön Soy Kütüğü, Anadolu Alacası, Anadolu Esmeri ve Türkiye
Patentli Ebeveyn-Büyük Ebeveyn Projesi (tavukçuluk) gibi projeler
başlatılmıştır.
OTP, AB üyesi ülkelerin tarım politikalarını bir araya getiren ilk ortak
politika olma özelliğine sahiptir. AB içerisinde tarımsal üretimi düzenlemek,
çiftçi gelirlerini artırarak daha iyi bir yaşam seviyesine ulaştırmak ve tarımsal
piyasaları istikrara kavuşturarak üretimin devamlılığını sağlamak amacıyla
1960 yılında OTP oluşturulmaya başlanmış, Ocak 1962'den sonra birbiri
ardına uygulamaya konulmuştur. Yasal dayanağını, 1957 yılında, Belçika,
Hollanda, Lüksemburg, Fransa, Almanya ve İtalya arasında imzalanan ve
1.1.1958’de yürürlüğe giren Roma Antlaşması’ndan alan ortak politikanın
temelleri, Temmuz 1958 tarihinde Stresa Konferansında atılmıştır. OTP,
Topluluğun en önemli, en gelişmiş, üzerinde en fazla tartışılan ve sürekli
reform önerilerine konu olan politikası durumunda olup, Topluluk bütçesinin
önemli bir bölümü bu amaçla kullanılmaktadır. OTP’nin temel amaçları şu
şekilde özetlenebilir;
79 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
OTP’nin İlkeleri
• Ortak Pazar
• Topluluk Tercihi ve
• Mali Dayanışma’dır.
80 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
• Prelevmanlar,
• OPD kapsamına giren tarım ürünlerinin üçüncü ülkelerden
ithalatından alınan vergiler,
• OPD içindeki şeker vergileri,
• Ortak Gümrük Tarifesine göre, üçüncü ülkelerden yapılan ithalatta
alınan gümrük vergileri,
• Ülkelerde tahsil edilen katma değer vergisinin bir bölümü (Atakan,
1998; ABGS, 2005; EU, 2005).
OTP’nin mali aracı olan FEOGA, aslında bağımsız bir Fon ise de,
Topluluk bütçesinin ayrılmaz bir parçasıdır. FEOGA, 1964 yılında ikiye
bölünmüş ve yönlendirme ve garanti bölümleri ortaya çıkmıştır.
81 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
82 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
içermektedir. Birlik, çiftçi gelirlerini istenen düzeyde tutmak üzere iki temel
mekanizmayla destekleme yapmaktadır. Bu mekanizmalar:
83 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Birlik içerisinde, tavan fiyatı özelliğini taşıyan hedef fiyat ile taban
fiyatı özelliğini taşıyan müdahale fiyatları, üretim döneminden önce
saptanmakta ve fiyat oluşumu arz ve talep koşullarına göre otomatik olarak
işleyen piyasa mekanizmalarına bırakılmaktadır. Ancak piyasa fiyatı,
saptanan hedef fiyatın üstüne çıkma veya müdahale fiyatının altına düşme
eğilimi gösterirse, yetkili organlar tarafından piyasaya müdahale edilerek,
fiyatın tekrar istenen düzeye gelmesi sağlanmaktadır.
Fiyat Politikaları
OPD kapsamında yer alan 23 tarım ürünü içerisinde OPD’ ye tabi olan
hayvansal ürün grupları aşağıda gösterilmiştir.
84 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Bunlar arasında süt ve süt ürünleri ile sığır-dana eti OPD’leri özel bir
önem arz etmektedir. Söz konusu OPD’lere ilişkin detaylı bilgiler aşağıda
başlıklar halinde sunulmuştur.
85 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Diğer Yardımlar; yağsız süt ve süt tozu için alternatif bir kullanım alanı
yaratmak, bu ürünlerin hayvan beslenmesinde (özellikle buzağı ve danaların)
ve kazein üretiminde kullanılması amacıyla yapılan yardımları içermektedir.
Bu şekilde hem hayvan yemlerinin maliyeti düşürülmüş, hem de yemlerde
kullanılan bitkisel protein kaynakları ile rekabet şansı yaratılmıştır.
86 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
• Her üye ülkeye bir üretim kotası verilmekte olup, üye ülkeler arasında
kota transferi yapılmamaktadır.
• Verilen kota miktarları, hem sütün satışının yapıldığı yerler, hem de
doğrudan üreticiden tüketiciye yapılan satışlar için olabilmektedir.
• Kota aşımı durumunda, her üreticiye hedef fiyatın % 115’i oranında bir
vergi getirilmektedir.
• Üye ülkeler, alınacak vergiyi doğrudan üreticiden mi yoksa sütü satın
alan işleyiciden mi keseceğine dair önceden Komisyona bildirimde
bulunmaktadır (Çoğu üye ikinci yolu tercih etmektedir).
• Her üye ülke, verilen süt kotasını, işletmelere bireysel olarak
uygulamaktadır. Uygulanan bu kotalarda sütün miktarından çok yağı
dikkate alınmaktadır.
• Eğer kota bireysel olarak üreticilere getirilmişse, kota aşımı halinde,
kotanın altında ürün pazarlayan üreticilere tahsisat ayrıldıktan sonra
kota vergisi uygulanmaktadır. Bununla beraber üye ülkeler, önceden
belirlenen tutarın üstünde vergi kesebilmekte ve bu geliri süt üretiminin
düzenlenmesinde alınması gereken tedbirler için kullanabilmektedir.
87 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Daha önce yasak olan süt kotasının üye devlet içinde satışı,
kiralanması veya miras yoluyla transferi 1998’den sonra serbest hale
getirilmiştir. Ayrıca, Gündem 2000 çerçevesinde süt ve süt ürünleri
konusunda yapılması öngörülen reformlar 2005 yılına ertelenmiştir. Süt ve
süt ürünleri için 1255/1999 sayılı Konsey Tüzüğü yürürlükte iken, 1787/2003
sayılı Tüzük ile yeni bir düzenleme yapılmış ve 2005 yılından geçerli olmak
üzere müdahale fiyatları yeniden düzenlenmiştir. Buna göre, 3282 Avro/ton
olarak uygulanan tereyağı müdahale fiyatı 1 Temmuz 2005 tarihinden
88 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Ancak, 2003 yılında yapılan reform ile tereyağı ve yağsız süt tozuna
ilişkin müdahale fiyatlarının düzenlenmesi ayrıştırılmıştır. Bu çerçevede
tereyağı müdahale fiyatı Temmuz 2007 tarihinden itibaren 2463,9 Avro/ton ve
süt tozu müdahale fiyatının ise Temmuz 2006 tarihinden itibaren 1746,9
Avro/ton olarak uygulanması kararlaştırılmıştır (Aral ve Cevger, 2002; EU,
2004; TZOB, 2004; Demirbaş, 2005; EU, 2005; ATO, 2005).
89 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
• Fiyat belirleme,
• Müdahale alımları ve
• Depolama ve yetiştirme yardımlarıdır.
90 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Müdahale fiyatı, yönelim fiyatı ile birlikte, belirli kalitedeki karkaslar için
belirlenmekte, diğer karkas fiyatları için de buna bağlı olarak değişik
katsayılar kullanılmaktadır.
91 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Bilindiği üzere, canlı sığır, süt ve etin dış ticareti konusunda, özellikle
son yıllarda yapılan düzenlemeler ile hayvan sağlığı ve refahı OTP’nin
içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle, AB ülkeleri arasında bu
konuda ortak bir hareket mekanizması geliştirmek için yoğun çaba
harcanmaktadır (Şahinöz, 1997; TZOB, 2004; Saner ve Çukur, 2005).
Sığır ve Dana Eti OPD’si 1254/1999 sayılı Konsey Tüzüğü ile yeniden
düzenlenmiş olup, 1782/2003 sayılı Konsey Tüzüğü ile de 2003 OTP
Reformu çerçevesinde doğrudan ödemelere geçiş kararı verilmiştir. Ayrıca,
1760/2000 sayılı Konsey Tüzüğü ile de sığır türü hayvanların tanımlanması
ve kimliklendirilmesi ile ürünlerin etiketlenmesi düzenlenmiştir.
92 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
U
R R-3
O
En Zayıf P
Kaynak: EU, 2005.
93 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Gündem 2000’le sığır ve dana etine ilişkin yeni bir OPD oluşturulması için
çalışmalar başlatılmıştır. 2003 yılından itibaren özel depolama sistemi
müdahale alımlarının yerini almaya başlamıştır. Yeni OPD’ye geçiş
döneminde efektif müdahale fiyatı olan 2780 Euro/ton, 2002 yılına kadar
% 20 azaltılmış, Temmuz 2003’den itibaren özel stoklama fiyatı olan 2224
Euro/ton geçerli olmuştur. AB içerisindeki ortalama karkas fiyatının, temel
fiyatın % 103’ünün altına düşmesi durumunda, yani 2290 Avro/ton seviyesine
geldiğinde, özel depolama yardımı uygulanmaktadır. Bunun yanı sıra, üye
devletlerden birinde veya herhangi bir bölgede ortalama fiyat 1560
Avro/ton’un altına düştüğünde ise Güvenlik Ağı (Safety-net) müdahale
sistemi uygulamaya konulmaktadır (TKB, 2003; TZOB, 2004; Saner ve
Çukur, 2005; EU, 2005).
94 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
95 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Ticarete konu olan ürünler ise, canlı koyun, keçi, bunların taze ve
dondurulmuş etleri, taze veya dondurulmuş yenilebilir sakatatları, tuzlanmış,
kurutulmuş veya tütsülenmiş etleri-yağları ve pişirilmiş ürünleri
kapsamaktadır. Ülkelere göre düzenlenmiş olan tarife kotalarının sonuncusu
2202/2004 sayılı Tüzük ile belirlenmiştir. AB koyun-keçi etlerinde ithalatçı bir
konumda olmasından dolayı, bazı ülkelerden gümrüksüz ithalat yapma
yoluna gitmektedir. Bu miktarlar ülkelere göre Çizelge-3.7’de gösterilmiştir.
Domuz yetiştiriciliği ve eti Türkiye için bir önem arz etmeyen, ancak,
AB’ne uyum sağlanması gereken konulardan birisidir. AB’nde domuz eti
üretimi 2759/75 sayılı Tüzük ile düzenlenmiş olup, söz konusu Tüzük;
96 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
• Bulgaristan ve Romanya,
• ACP (Asya-Pasifik) Ülkeleri,
• Norveç ve Şili
97 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Kanatlı rejimi ise; canlı tavuk, ördek, kaz, hindi ve hint tavuğunu,
bunların etleri ile yenilebilir sakatatlarını (taze, dondurulmuş ve hızlı
dondurulmuş), kanatlı hayvan ciğerlerini (taze, dondurulmuş ve hızlı
dondurulmuş), kanatlı iç yağlarını (taze, dondurulmuş ve hızlı dondurulmuş),
eritilmiş veya ayrıştırılmış kanatlı iç yağlarını, diğer kanatlı etleri ve
sakatatlarını içermektedir (Türkekul, 2005; EU, 2005).
98 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
gerileme ortaya çıkmıştır. İhracat iadeleri ve gümrük tarifeleri altı yıllık indirim
sürecinin ardından 2001-2002 dönemlerinde yeniden düzenlenmiştir.
Söz konusu ilave vergiler referans fiyatı ile reel ithalat fiyatı arasındaki
farka göre hesaplanmaktadır. GATT Anlaşmasının yürürlüğe girmesinden bu
güne kadar ilave gümrük vergisi çok sınırlı sayıda ürüne (özellikle kanatlı
etleri) ve ülkeye uygulanmıştır.
99 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
1. CIF ithalat fiyatı temsili fiyata eşit veya altında olmalıdır. Böyle bir
durumda ilave bir gümrük vergisi hesaplanarak uygulanmaktadır.
2. CIF ithalat fiyatı temsili fiyattan yüksek olduğu durumda ise, ithalatçı
bu fiyatı ispat etmekle yükümlüdür. Bu durumda ithalatçıya düşük
gümrük vergisi uygulanmakta veya ilave gümrük vergisi
alınmamakta, bunun yerine, ithalatçıya temsili fiyatı ikame edecek
ödeme yapılmaktadır.
100 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Bunun yanı sıra ithalat ve ihracatı düzenleyen herhangi bir tedbir veya
yardım belirtilmemiş olup, ithalat tamamen serbest durumdadır. İpekböceği
yetiştiriciliği yapılan AB ülkelerinde üretimi teşvik etmek amacıyla kutu başına
AB fonlarından 133 Avro’luk bir destek sağlanmaktadır.
101 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Birlik içerisinde yardıma esas garanti edilmiş üretim miktarı, 2005 yılı
itibarıyla 4,96 milyon tondur. Yardıma esas garanti edilmiş üretim
miktarlarının ülkelere göre dağılımında 1,6 milyon ton ile Fransa ilk sırada yer
almakta olup, bu ülkeyi 1,325 milyon ton ile İspanya, 685 bin ton ile İtalya,
421 bin ton ile Almanya, 334 bin ton ile Danimarka, 285 bin ton ile Hollanda
ve 105 bin ton ile İngiltere izlemektedir. Buradan da anlaşılacağı üzere, AB
genelinde yardıma esas garanti edilmiş üretim miktarının yaklaşık % 95’i bu
yedi ülkeye tahsis edilmiştir (EU, 2005).
102 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
İşlenmiş kaba yemler için, kaba yemin ham hali ile kurutulmuş halinin
mukayese edilmesi yoluyla bir nem oranı belirlenmektedir. Bu bilgiler yılın her
çeyreğinde üye ülkelerdeki yetili otoriteye bildirilmekte olup, söz konusu
otorite tarafından da yılda iki kez olmak üzere Komisyona iletilmektedir.
103 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
• EC (Avrupa Birliği)
• Non-EC (Avrupa Birliği Dışı) veya
• EC and Non-EC (Avrupa Birliği ve Avrupa Birliği Dışı)
olarak etiketlenmektedir. Bunların yanı sıra üye ülkelerin;
104 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Bitkisel Ürünler 26.739 67,6 25.812 63,8 26.714 63,5 27.349 61,8 26.176 58,5 27.537 58,9 29.135 58,7
Hayvancılık 9.440 23,9 9.276 22,9 9.558 22,7 10.860 24,6 13.099 29,3 12.718 27,2 13.684 27,6
Kırsal Kalkınma 2.588 6,6 4.176 10,3 4.364 10,4 4.595 10,4 4.698 10,5 4.803 10,3 4.910 9,9
Diğer 773 2,0 1.202 3,0 1.448 3,4 1.427 3,2 808 1,8 1.733 3,7 1.931 3,9
Toplam 39.541 100,0 40.467 100,0 42.083 100,0 44.230 100,0 44.781 100,0 46.791 100,0 49.660 100,0
(*) Tahsis Miktarıdır.
Kaynak: 1) TKB-DİATK Dairesi Başkanlığı (http://213.139..233.100/kurumsal). 2) EU, 2005.
105 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
106 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
AB ülkeleri gerek üretimleri ile gerekse canlı hayvan, sığır, sığır eti ve
inek sütü dış ticaretindeki payları ile dünyada çok önemli bir yere sahiptir.
Hayvancılık konusunda teknik anlamda bir eksikliği bulunmayan özellikle
AB(15) ülkelerinde, üretim fazlalıkları önemli bir sorun olarak görülmektedir.
AB’nde uygulanan OTP dinamik bir yapı arz etmekte olup, sürekli bir
şekilde yenilenmektedir. Ayrıca Birliğe yeni katılımlar ile yaşanan genişleme
süreci önemli sorunları da beraberinde getirmiştir. Bu nedenlerden dolayı
süreç içerisinde OTP’de reform ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Nitekim OTP’nin
başlangıcından itibaren 3 kez kapsamlı yapısal reformlar yapılmıştır. Bu
reform süreçleri; Mansholt Planı, Mac Sharry Reformu (1992 OTP Reformu)
ve 2003 OTP Reformu olarak bilinmektedir.
107 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
108 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
olmak üzere üç ana bölümden oluşmuştur. Söz konusu reform tedbirleri ortak
piyasa düzenine tabi ürünlerin üretiminin değer olarak yaklaşık % 75’ini
kapsamaktadır. Reform çerçevesinde en ayrıntılı ve radikal kararlar, kurulan
ilk ortak piyasa düzeni olan hububat sektörüne yönelik olmuştur. Bu sektörde,
üç yıllık bir dönemde iç müdahale fiyatlarının % 29 oranında indirilmesi
öngörülmüş, üreticilerin fiyat indirimlerinden doğan kayıplarını telafi etmek
amacıyla da hektar başına doğrudan yardımlara geçilmesi kararlaştırılmıştır
(Atakan, 1998; Olgun, 2005; EU, 2005).
109 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
110 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
111 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
bin ton ve 2008 yılından itibaren 30 bin ton ile sınırlandırılacaktır. Bunun yanı
sıra, tereyağı müdahale alımlarında Temmuz 2005- Haziran 2006 için ton
başına ödeme 28,24 Avro, Temmuz 2006- Haziran 2007 için ton başına
25,95 Avro ve Temmuz 2007’den itibaren 24,63 Avro olacaktır (Uzmay, 2005;
EU, 2005).
1999 yılında yapılan Berlin zirvesinde sığır ve dana eti için pazar
organizasyonlarında reform kararı alınmıştır. Bu kapsamda; stabil bir pazarın
oluşturulması, kırsal kesimde belli bir yaşam standardının sağlanması, AB
içinde sığır ve dana eti tüketiminin teşvik edilmesi, sektörün ürünlerinin
pazardaki rekabetinin iyileştirilmesi hedeflenmiştir. Reformlar, üreticilere
doğrudan ödemeleri ve özel ve resmi depolama yardımlarını içermektedir.
Sığır ve dana eti piyasasında tek çiftlik ödeme sistemine geçiş 2007
yılında uygulanacaktır. 2007 yılına kadar sığır ve dana eti piyasalarında
ortaya çıkacak sorunların önüne geçilebilmesi amacıyla üye ülkelere bazı
istisnalar tanınmıştır. Bu kapsamda iki alternatif sunulmuş olup, ilki yavrulu
inek priminin % 100’ü ve kesim priminin % 40’ı üye ülke tarafından
korunabilecek olmasıdır. Üye ülkelere sunulan ikinci alternatif ise, kesim
priminin % 100’ü ve erkek sığır priminin % 75’inin aynen uygulamaya devam
112 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
113 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
114 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
115 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Üçüncü aşama ise, tarımın çeşitli alt sektörlerinde, OTP ile Türk tarım
politikası arasındaki farklılıkların bir özetinin hazırlanmasını içermektedir.
116 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
117 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
118 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
119 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
120 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
121 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
122 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
olarak sayılabilir. Bütün bunlara karşılık, daha önce de belirtildiği üzere OTP,
Birliğe her katılan ülkeye, ülkelerdeki tarımsal ürün kompozisyonuna ve
tarımsal ürün taleplerine göre sürekli değişebilir bir özelliğe sahiptir. Her üye
ülkenin tarımsal ürün deseni farklılık göstermekte ve uygulanan tarım
politikaları, ülke menfaatleri doğrultusunda geliştirilmektedir. Ülkeler arası
farklılıklardan kaynaklanan gerek kurumsal alt yapı, gerekse mevzuatın Birlik
ile uyumlaştırılması tüm üye ülkelerde halen sürdürülmektedir. Aynı sorunlar
aday ülkeler için de geçerlidir (DPT, 2005a; TKB, 2006).
123 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
124 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
İç Destekler:
125 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
İhracat Destekleri:
Pazara Giriş
126 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
İç destekler
127 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
İhracat Destekleri
128 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
amacıyla çok yüksek düzeyde ihracat iadesi desteği vermektedir. Böyle bir
durum karşısında AB’nin takınacağı tavır hem AB iç piyasalarını hem de
dünya hayvansal ürün piyasalarını önemli düzeyde etkileyebilecektir (TKB,
2006; Pankobirlik, 2006; DPT, 2006a).
Pazara Giriş
129 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
AB’ ye aday olan tüm ülkeler için benzer çerçeve belgesi, her aday
ülkenin kendine özgü koşullarına göre hazırlanmaktadır. Müzakere Çerçeve
Belgesinin hazırlanmasından sonra aday ülkelerin geçirmiş oldukları
aşamalar;
• Tarama Süreci,
• Müzakerelerin Açılması,
• Müzakerelerin Tamamlanması,
130 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
AB’ne son katılan 10 ülke için tarama süreci Malta dışında Nisan
1998’de başlatılmış ve genel itibarıyla 1999 yılında tamamlanmasına
rağmen, ülkelere göre önemli farklılıklar göstermiştir. Malta ise tarama
sürecine Mayıs 1999’da başlamış ve Ocak 2000’de tamamlanmıştır (ABGS,
2005; İKV, 2005).
131 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
• Hangi müktesebat başlığı ile ilgili veya hangi tarafa ait olursa olsun,
açıklanan hiçbir pozisyon, diğer başlıklar altındaki pozisyonlarda yer
alabilecek konuları önceden belirleyemez.
132 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
133 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
134 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
135 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Parlamento toplam üye sayısının yarısından bir fazlasının oyuyla, yani basit
çoğunluk ile alınmaktadır. AP tarafından onay alındıktan sonra Antlaşmanın
Konsey tarafından oybirliği ile onaylanması gerekmektedir.
Türkiye, 3 Ekim 2005 tarihinde AB ile olan ilişkilerinde son aşama olan
üyelik müzakerelerine başlamıştır. Üyelik durumunda AB tarafından
uygulamaya konulan düzenlemeler Türkiye için de uygulanması zorunlu hale
gelecektir. Bu çerçevede müzakerelerin başlangıcında Birliğe 2004 yılında
üye olan 10 ülkenin müzakere sürecinin iyi incelenmesi ve yorumlanması
gerekmektedir. Yeni üye ülkelerin Birliğe üyelik aşamasında neleri talep
ettikleri ve bu taleplere karşılık nasıl bir sonuca varıldığı, Türkiye için yol
gösterici niteliktedir. Bu konuda önemli görülen bazı yeni üye ülkelerin
hayvancılık sektörüne ilişkin geçirdikleri süreçler bazı örneklerle aşağıda
açıklanmıştır.
136 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Bunların yanı sıra, AB’ne yeni üye ülkelerin hemen hepsi tam üye
olduktan sonra da uyum için geçiş dönemi istemiş ve AB ile gıda güvenliği
önlemlerine ilişkin geçiş dönemi için bazı konularda anlaşmaya varılmıştır.
Çizelge-6.1. ABSK10’un Süt Kotası Talepleri İle Ülkelere Tahsis Edilen Miktarlar
Tahsis
Ülke Talep Edilen Miktar (ton)
Miktar (ton) Oran (%)
Polonya 13.740.000 8.875.000 64,6
Çek Cumhuriyeti 3.100.000 2.505.553 80,8
Macaristan 2.800.000 2.600.000 92,9
Litvanya 2.250.000 1.459.000 64,8
Slovakya 1.235.900 946.150 76,6
Letonya 1.200.000 489.474 40,8
Estonya 900.000 562.633 62,5
Slovenya 695.000 463.333 66,7
Güney Kıbrıs R.K. 150.000 131.019 87,4
Malta 60.000 45.392 75,7
TOPLAM 26.130.900 18.077.554
Kaynak: EU, 2005 (www.europa.eu.int)
137 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
yıl boyunca sütteki bakteri miktarının 400 bin, somatik hücre sayısının da 500
bin olması talebinde bulunmuştur. Buna karşılık, AB tarafından Polonya’nın
sütteki ulusal yağ oranı % 3.9 olarak belirlenmiştir. Ayrıca ülkedeki hayvan
refahı ve hijyen koşullarına uymayan toplam 582 işletmeye, ürünlerini sadece
Polonya’da ve üçüncü dünya ülkelerine pazarlamaları koşulu ile, geçici bir
süre muafiyet tanınacaktır. Ancak tanınan sürenin bitiminde mevzuatla
uyumlu olmayan bu işletmeler, uyum sağlayamamaları durumunda
kapatılacaktır.
Çek Cumhuriyeti ise süt üretim kotası olarak toplam 3.1 milyon ton
üretim talep etmiştir. Ülke tarafından AB’ne söz konusu kota talebi
konusunda miktarın belirlenmesinde 1989, 1992 ve 1998 yıllarında
gerçekleşen süt tüketim miktarlarının referans alındığı belirtilmiştir. Buna
karşılık AB tarafından, Çek Cumhuriyetinde ki süt ve süt ürünleri
işletmelerinin 1 Nisan 2006’da yeniden yapılandırmadan yararlandırılması
kabul edilmiştir. Ayrıca, sütteki ulusal yağ oranı % 4.21, üretim kotası da
1 Mayıs 2004–31 Mart 2008 tarihleri arasında toptan satışlar için yıllık 2.6
milyon ton ve doğrudan satışlar için de 68 904 ton olarak belirlenmiştir. Yani
Çek Cumhuriyetine, süt kotalarına uyum için 2008 yılına kadar süre
tanınmıştır.
138 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Macaristan, süt üretim kotasının 2.8 milyon ton olmasını talep etmiştir.
Ülke tarafından AB’ne bu rakamın tespitinde, 1987 ile 1998 yılları arasındaki
üretim ve tüketim miktarlarının dikkate alındığı, bu yıllarda süt üretiminin
daha fazla olduğu ve istenilen süt kotasının Macar tarımı için hayati önem
taşıdığı belirtilmiştir. Bunun yanı sıra Macaristan tarafından AB’nden 2005 yılı
için 7.3 milyon Avro, 2006 yılı için 14.6 milyon Avro ve 2007 yılı için 22 milyon
Avro düzeyinde ek ödeme talep edilmiştir.
Kanatlı hayvan eti ve yumurta üretimi ile ilgili düzenlemelerde ise, yeni
üye ülkelerin hijyen standartları ve hayvan refahı ile uyulması gereken AB
düzenlemelerinde de üye olacak ülkeler tarafından genel olarak 2009 yılına
kadar geçiş süresi talep edilmiştir (Uzmay, 2005; EU, 2005; İKV, 2005; DPT,
2006a ve 2006b).
139 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
140 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
141 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
142 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
143 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
144 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Çizelge-7.2. 2004 Yılı İtibarıyla ve Ürün Bazında AB-Türkiye Toplam Hayvansal Üretimi ve
Türkiye’nin Payı
Ürün AB+Türkiye Toplam Üretim (Ton) Türkiye'nin Payı (%)
Süt 156.948.000 6,7
Kırmızı Et (*) 31.317.880 1,9
Piliç Eti 9.222.000 10,2
Yumurta 7.041.699 10,9
Bal 243.859 30,3
Yapağı 215.044 21,4
Koza 369 45,8
(*) Domuz Eti Dahil Hesaplanmıştır.
145 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
146 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
• “Verimliliğin artırılması,
147 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
148 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
149 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
150 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
151 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
özellikle Yönetim Otoritesi ile ilgili konuların TKB ve ilgili diğer Bakanlıkların
yeniden yapılandırılması çerçevesinde tekrar değerlendirilmesi
gerekmektedir.
152 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
153 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
154 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
155 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
156 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
157 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
158 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
159 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
160 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
161 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
162 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
163 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
da önerildiği üzere Tek Çiftlik Ödeme Sistemi ile uyumlu ve uzun vadeli yeni
bir strateji belirlenerek, uygulama esasları ortaya konulmalıdır.
164 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
165 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
166 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
167 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Ayrıca, henüz üretimi çok kısıtlı olan yem katkı maddeleri üretimi için
özel sektör bilgilendirilmeli ve sektöre yatırım yapmak isteyen yatırımcılara
alternatif olarak sunulmalıdır.
168 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
169 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
170 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
171 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
172 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
173 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
174 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
175 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
176 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
8. SONUÇ
177 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
178 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
179 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
180 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
181 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
• Süt kotaları,
• Sütteki bakteri sayıları,
• Hayvansal ürünlerin etiketlenmesi ve izlenebilirliği,
• Et pazarlamasında karkas derecelendirme sistemi,
• Küçükbaş hayvanların tanımlanması,
• Küçük ve orta ölçekli mandıra ve mezbahaların uyum çalışmaları,
• Hayvan hastalıklarının eradikasyonu,
• Kurban kesimleri,
gibi konularda geçiş süresi veya istisnaya ihtiyaç duyulabileceği
düşünülmektedir. Bunun yanı sıra Türkiye’nin; ipekböcekçiliği, arıcılık ve tiftik
üretimi konusunda bazı istisnaları da sağlaması gerekmektedir.
182 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
183 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
184 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-1.
ÜRETİCİ
Süt Kooperatifi
Köy Toplayıcısı
Toptancı
Üretici Birlikleri
Semt
Sokak Bakkal, Süpermarket Pazarlarındaki
Sütçüsü Satıcılar
TÜKETİCİ
Kaynak: UYSAL, Y., MAZGİT, İ., Türkiye Hayvancılık Sektörünün Sorunlarının Çözümüne
Yönelik Bütüncül Bir Yaklaşım.Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı, İzmir, 1993.
185 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-2.
HAYVAN YETİŞTİRİCİLERİ
PERAKENDECİ ET VE ET MAMULLERİ
KASAPLAR PERAKENDECİLERİ
TÜKETİCİLER
186 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-3
187 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-3 (Devam)
188 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-3 (Devam)
189 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-4
190 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-5
Hedef Fiyat; Üreticinin eline geçmesi istenen fiyat olup, belli başlı hububat
türleri, şeker, süt, zeytinyağı, kolza ve ayçiçeği tohumu için belirlenmektedir.
Yönlendirme Fiyatı; Hedef fiyat ile aynı işleve sahip olup, piyasada
oluşması istenilen fiyattır. Bazı yağlı tohumlar, şarap, sığır eti ve balık gibi
ürünler için uygulanmaktadır.
Amaç Fiyat; Hedef ve yönlendirme fiyatı ile aynı işleve sahip olup, rasyonel
olarak çalışan bir tarım işletmesinin ekonomik olarak varlığını devam
ettirmesini ve üreticinin yeterli bir geliri elde etmesini sağlayacak fiyatı ifade
etmektedir. Sadece işlenmiş tütün için uygulanmaktadır.
Temel Fiyat; İki farklı uygulaması bulunmaktadır. İlki meyve ve sebze için
uygulanmakta olup, üretimin en yoğun olduğu bölgelerde, üreticinin eline
geçmesi istenilen en düşük fiyatı göstermektedir. İkincisi ise, domuz eti için
uygulanan ve yönlendirme fiyatına benzer bir işlev gören düzenlemedir
(Atakan, 1998; TKB, 2003; EU, 2005).
191 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Satın Alma Fiyatı; Geri çekme fiyatına benzer şekilde, üreticiler yerine,
kamu kuruluşlarınca piyasadaki ürün fazlasını satın almak için belirlenen fiyat
düzeyidir. Bu da genellikle meyve ve sebzeler için uygulanmaktadır.
Eşik Fiyat; Birlik dışı üçüncü ülkelerden alınan ürünlerin Birliğe giriş fiyatıdır.
Eşik fiyat uygulaması, ithal edilen tarım ürününün fiyatını, Birlik içerisindeki
en yüksek maliyetli bölgelerdeki hedef fiyat düzeyine çıkartmayı
192 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Set Fiyatı; Eşik fiyatı ile aynı görevi görmektedir. Üretim masraflarına göre
hesaplanan en düşük ithalat fiyatıdır. Domuz eti, kümes hayvanları ile
bunların etleri ve yumurta için uygulanmaktadır.
İlave Vergi; Set fiyat veya referans fiyatı uygulamasının yapıldığı ürünlerde,
fiyat düzeyini Birlik tarafından tespit edilen fiyat düzeyine çıkartmak amacıyla
ithalata konulan bir vergidir.
Gümrük Vergisi; İthal edilen ürünün değerinin belirli bir oranında (ad
valorem) alınan vergidir. Gümrük vergileri AB’nin Ortak Gümrük Tarifesi
(OGT) çerçevesinde uygulanmaktadır. Tarım ürünleri için ithalatta uygulanan
193 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
194 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
Ayrıca, süt örneğinde olduğu gibi bazı ürünlerde oluşan arz fazlasının
eritilebilmesi amacıyla, bu ürünlerin okullarda dağıtımı (okul sütü uygulaması)
yoluna da gidilmektedir.
195 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-6.
SWOT (GZFT) Analizi Yöntemi
İç Unsurlar
Tehditler
Fırsatlar
Çevresel Unsurlar
196 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-7. Hayvancılık Sektörüne İlişkin Eylem Planı Önerisi
Tedbir-1.1. Özel sektörün tarım sektörüne yatırım DPT Müst. Maliye Bak. 2007-2009 - Özel sektör yatırımlarının önündeki engellerin belirlenerek
yapmaları özendirilecektir. Hazine Müst. San.ve Tic. Bak. gerekli düzenlemeler ve sadeleştirmeler yapılacaktır (YOİK
DTM kapsamında bu tür çalışmalar yapılmış, ancak, uygulamaya
İGEME aktarılamamıştır. Bu nedenle en azından tarım ve hayvancılık
T. Kalkınma Bankası yatırımlarına ilişkin düzenlemeler kısa süre içerisinde
Üretici Örgütleri tamamlanmalıdır).
- Vergi uygulamaları sektöre uygun ve yatırımı özendirici
şekilde yeniden değerlendirilecektir.
- Tarım ve hayvancılık sektörlerinde öncelikli yatırım alanları
tespit edilerek özel sektör yönlendirilecektir (Karma yem
hammaddesi veya damızlık hayvan üretimi vb).
- Ana faaliyet alanı hayvancılık olan işletmelerin büyütülmesine
Tedbir-1.2. Hayvancılık işletmelerinin ihtisaslaşması TKB DPT Müst. 2007-2010 yönelik yeni destekleme mekanizmaları uygulamaya
sağlanacaktır. Üretici Örgütleri konulacaktır.
Maliye Bak. - Teknik eleman çalıştıran orta ölçekli hayvancılık işletmeleri
istihdam sağladıkları eleman başına desteklemelerden (vergi
indirimi, ilave ödeme vb) yaralandırılacaktır.
Maliye Bak. - Kredi kullanımında istenilen belgelerde sadeleştirmeye
Tedbir-1.3. Kredi kullanımı kolaylaştırılacaktır. TKB DPT Müst. 2007 gidilecektir.
Hazine Müst. - Kredi faiz oranları ve vadeleri sektörün özelliğine göre
B.D.D.K. yeniden düzenlenecektir.
T.C. Ziraat Bankası - Özel bankaların tarım sektörünü kredilendirmeleri yönünde
Tarım Kredi Koop. çalışmalar yapılacaktır.
Üretici Örgütleri
Maliye Bak. - Çıkarılan Tarım Sigortaları çerçevesinde hayvancılık
Tedbir-1.4. Hayvancılık sigortaları uygulaması aktif TKB DPT Müst. 2007 sigortalarının uygulanması konusunda üreticiler
hale getirilecektir. Hazine Müst. bilgilendirilecektir.
T.C. Ziraat Bankası - Öngörülen prim ödemeleri üreticileri özendirici şekilde
Tarım Kredi Koop. yeniden düzenlenecektir.
Üretici Örgütleri
197 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-7. Hayvancılık Sektörüne İlişkin Eylem Planı Önerisi (Devam)
198 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-7. Hayvancılık Sektörüne İlişkin Eylem Planı Önerisi (Devam)
2007-
Tedbir-4.2. Hayvancılıkta “Tek Çiftlik Ödeme TKB DPT Müst. 2010 - Karmaşık hayvancılık destekleme uygulamalarının
Sistemine” geçilecektir. ABGS yerine, hayvan başına üretim maliyetlerini göz önünde
Üretici Örgütleri bulunduran ve AB ile uyumlu Tek Çiftlik Ödeme
Sistemi” oluşturulacaktır.
2007-
Tedbir-4.3. Pazar regülasyonu amacıyla müdahale TKB San. ve Tic. Bak. 2010 - Ürün piyasalarının düzenlenmesi ve arzın fazla olduğu
kuruluşlarının veya mekanizmalarının oluşturulması DPT Müst. dönemlerde ürünlerin depolanmasını sağlayacak
sağlanacaktır. ABGS mekanizmalar geliştirilecektir.
Üretici Örgütleri
199 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-7. Hayvancılık Sektörüne İlişkin Eylem Planı Önerisi (Devam)
Tedbir-5.1. Üretici örgütlerinin yapısal/idari yönden TKB San. ve Tic. Bak. 2007- - Üretici örgütlerinin güçlendirilmesi amacıyla Tarım
güçlenmesi sağlanacaktır. DPT Müst. 2010 Reformu Uygulama Projesi alt bileşenlerinden olan
ABGS Kurumsal Kapasite Geliştirme Projesi benzeri
Üretici Örgütleri hayvancılık örgütlerine ilişkin proje uygulanacaktır.
Tedbir-5.2. Yöresel hayvansal ürünlere yönelik TKB San. ve Tic. Bak. 2007- - Kırsal kalkınma ve kooperatif destekleri çerçevesinde
örgütlenme, pazarlama ve markalaşma modeli DPT Müst. 2009 yöresel ürünlere yönelik kooperatif modeli geliştirilerek,
geliştirilecektir. Üretici Örgütleri elde edilen ürünlerin markalaşmaları ve bu şeklide
pazara arzını temin edici model geliştirilecek ve
uygulanacaktır.
Tedbir-5.3. Destekleme ödemelerinin üretici örgütleri TKB San. ve Tic. Bak. 2007- - Yatay ve dikey örgütlenmesini tamamlamış üretici
aracılığıyla dağıtılması sağlanacaktır. DPT Müst. 2009 örgütlerinin aktif bir şekilde rol almaları ve faaliyet
Hazine Müst. konularına ilişkin destekleme ödemelerinin bu örgütler
Üretici Örgütleri aracılığıyla dağıtılması sağlanacaktır.
200 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-7. Hayvancılık Sektörüne İlişkin Eylem Planı Önerisi (Devam)
Sürekli
Tedbir-6.3. Hayvansal ürün tüketim alışkanlığının TKB Milli Eğitim Bak. - Okul sütü/yumurtası/balı gibi programlar çerçevesinde
geliştirilmesi sağlanacaktır. Milli Savunma Bak. daha çocukluk aşamasında tüketim alışkanlığını
Sağlık Bak. kazandırmaya yönelik programlar uygulanacaktır.
DPT Müst.
SYDTF - Yazılı ve görsel medyada hayvansal ürün tüketimine
Üretici Örgütleri yönelik programlar hazırlanarak, toplum hayvansal
protein tüketiminin önemi konusunda bilgilendirilmesi
sağlanacaktır.
Sürekli
Tedbir-6.4. Gelir düzeyi düşük ailelerin hayvansal TKB Maliye Bak. - ABD’de yapılan benzeri uygulamalar gibi “Yeşil Kart”
ürün tüketimleri temin edilecektir. Sağlık Bakanlığı sahibi ailelerin hayvansal protein tüketmelerine yönelik
Çalış.ve Sos. Güv. Bak. aylık fiş dağıtım uygulaması başlatılacaktır.
DPT Müst.
Üretici Örgütleri
201 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
EK-7. Hayvancılık Sektörüne İlişkin Eylem Planı Önerisi (Devam)
202 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
KAYNAKÇA
ARAL, S., CEVGER, Y. (2002). “Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası Sürecinde
Türkiye Hayvancılığında Alınması Gereken Önlemler”. Türk-Koop Ekin
Dergisi. Yıl:6, Sayı:21, Temmuz-Eylül 2002.
ASLAN, S., BOZDOĞAN, Ş., UZUN, T., GÖKMEN, C. (2002). “Tarım Sektöründe
Hayvancılık ve 50. Yılında EBK. Et ve Balık Ürünleri A.Ş. Genel Müdürlüğü”.
Yayınlanmamış Rapor. Aralık. Ankara.
203 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
CAP (2000). EU Commision Long Term Prospects, Grains, Milk and Meat Markets.
Working Documents. April. Belgium.
DİE (1992). 1984 Yılı Genel Hayvan Sayımı. T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü. Yayın
No:1524. Ekim. Ankara.
DİE (1994). 1991 Genel Tarım Sayımı. T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara.
DİE (2002). Tarım İstatistikleri Özeti. T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara.
DİE (2003). Genel Tarım Sayımı: 2001. T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara.
DİE (2004). Tarım İstatistikleri Özeti. T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü. Ankara.
DPT (1993). Avrupa Topluluklarını Kuran Temel Anlaşmalar (AKÇT, AET, AAET).
Cilt-1 ve 2. Ağustos. Ankara.
204 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
DPT (1999). Future of Agriculture In The World And In Turkey. June. Ankara.
DPT (2001c). “Hayvancılık Özel İhtisas Komisyonu Raporu”. Sekizinci Beş Yıllık
Kalkınma Planı. Yayın No:DPT:2574-ÖİK:587. Ankara.
DPT (2001d). “Gıda Sanayii (Et ve Ürünleri Sanayii) Özel İhtisas Komisyonu
Raporu”. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Yayın No:DPT:2635-ÖİK:643.
Ankara.
DPT (2001e). “Gıda Sanayii (Süt ve Süt Ürünleri Sanayii) Özel İhtisas Komisyonu
Raporu”. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Yayın No:DPT:2636-ÖİK:644.
Ankara.
DPT (2004b). “Türkiye Cumhuriyeti 2004 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Programı”.
Kasım. Ankara.
205 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
DPT (2006c). Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi. Devlet Planlama Teşkilatı. Ankara.
DTM, (1999). Avrupa Birliği ve Türkiye. Dış Ticaret Müsteşarlığı. 2. Baskı. Ekim.
Ankara
206 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
FAPRİ, (2005). Food And Agriculture Policy Research Institute Web Page.
(www.fapri.iastate.edu).
İKV, (2005). Avrupa Birliği ile Katılım Müzakereleri Rehberi. İktisadi Kalkınma Vakfı.
Ankara, 2005.
207 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
OIE, (2005). Uluslar arası Hayvan Hastalıkları Ofisi İnternet Sitesi. (www.oie.org).
208 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
SANER, G., ÇUKUR, F. (2005). “AB’nde Sığır/Dana Eti ve Koyun/Keçi Eti Ortak
Piyasa Düzenleri ve Türkiye’nin Uyumu Açısından Değerlendirilmesi”. Türk
Tarım Politikasının Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikasına Uyumu
Sempozyumu. TEAE Yayınları. Yayın No:134. Haziran, 2005. Ankara.
SÖNMEZ, R., ALTAN, Ö. (1992). Teknik Arıcılık. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Yayınları. No: 499. Bornova-İzmir.
TAN, S., ERTÜRK, Y.E., (1999). “Süt ve Süt Mamulleri Durum ve Tahmin:1999.
Durum ve Tahmin”. Tarımsal Ekonomik Araştırma Enstitüsü Yayınları. 1999-
5. Yayın No:26. Ağustos, Ankara. (TKB-TEAE).
209 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
TAN, S., ERTÜRK, Y.E., (2002). “Süt ve Süt Mamulleri Durum ve Tahmin:2002.
Durum ve Tahmin”. Tarımsal Ekonomik Araştırma Enstitüsü Yayınları. 2001-
4. Yayın No:79. Kasım, Ankara. (TKB-TEAE).
TAN, S., ERTÜRK, Y.E., (2003). “Süt ve Süt Mamulleri Durum ve Tahmin:2003.
Durum ve Tahmin”. Tarımsal Ekonomik Araştırma Enstitüsü Yayınları. 2003-
4. Yayın No:93. Aralık, Ankara. (TKB-TEAE).
TKB, (1998). “1. Hayvancılık Kongresi Sonuç Raporu”. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı.
4-5 Kasım 1998. Ankara.
TKB, (2003). “AB Ortak Tarım Politikasının Dünü, Bugünü, Yarını”. Hizmet İçi Eğitim
Seminerleri. Yayınlanmamış Seminer Notları. Ankara.
210 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf
Saçlı AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı
WORLD BANK (1990). “Fourth and Fifth Livestock Development Project. Project
Performance Audit Report”. November. Washington. U.S.A.
WTO, (1999). “Recent Agricultural Policy Reforms And Future Directions”. Quint
Agriculture Ministerial Forum. Montreal. Web Page. (www.wto.org)
211 http://ekutup.dpt.gov.tr/hayvanci/sacliy/ab.pdf