Ãàöóóðò ÕÕÊ-èéí “Газар тариалан, Мал аж ахуйн цогцолбор”төслийн байгаль орчинд нөлөөлөх

байдлын нарийвчилсан үнэлгээний тайлан

ГАРЧИГ
ОРШИЛ.............................................................................................................................3
БҮЛЭГ 1. ТӨСЛИЙН ТОДОРХОЙЛОЛТ, ХОЛБОГДОХ МЭДЭЭЛЭЛ.............4
1.1 Òºñëèéí åðºíõèé ìýäýýëýë......................................................................................................4
1.2 Төслийн товч танилцуулга..................................................................................................5
1.3 Төслийн хүчин чадал, техник, технологи.........................................................................5
1.4 Төслийн эдийн засгийн үндсэн үзүүлэлтүүд...................................................................11
1.5 Төслийн хэрэгжих орчны нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн түвшин...........................14
1.6 Төслийн нийгэм, эдийн засгийн үр өгөөж.......................................................................15
1.7 Завсрын бүтээгдэхүүн, хог хаягдал................................................................................15
Á¯ËÝà 2. ТӨСЛИЙН БАЙГАЛЬ ОРЧИНД НӨЛӨӨЛӨХ БАЙДАЛ, ТҮҮНИЙ
ҮНЭЛГЭЭ........................................................................................................................17
2.1 Öàã óóð, óóð àìüñãàëд нөлөөлөх байдал, үнэлгээ...........................................................17
2.2 Хөрсөн бүрхэвчинд нөлөөлөх байдал, үнэлгээ................................................................22
2.3 Гадаргын болон газрын доорхи усанд нөлөөлөх байдал, үнэлгээ.................................33
2.4 Ургамлан нөмрөгт нөлөөлөх байдал, үнэлгээ................................................................39
2.5 Амьтны аймагт нөлөөлөх байдал....................................................................................42
2.6 Түүх, Соёлын дурсгалт зүйлст нөлөөлөх байдал, үнэлгээ.............................................46
2.7 Нийгэм, Эдийн засагт нөлөөлөх байдал, үнэлгээ............................................................46
Á¯ËÝà 3. ÒªÑËÈÉÍ ÁÎËÇÎØÃ¯É ÁÎËÎÍ ÃÎË ÑªÐªÃ ÍªËªªËËҮҮД ТЭДГЭЭРИЙГ
БУУРУУЛАХ АРГА ЗАМ............................................................................................49
3.1 Áîëçîøã¿é íºëººëºë, ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, ýð÷èì..................................................................49
3.2 Ãîë ñºðºã íºëººëºë, ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, ýð÷èм...................................................................51
3.3 Сөрөг нөлөөллийг бууруулах зөвлөмж.............................................................................53
БҮЛЭГ 4. ТӨСЛИЙН ЭРСДЛИЙН ҮНЭЛГЭЭ, МЕНЕЖМЕНТ........................59
4.1 Химийн хорт болон аюултай бодисын эрсдлийн үнэлгээ.............................................59
4.2 Болзошгүй аюул, ослын үнэлгээ........................................................................................66
4.3 Химийн бодисын сөрөг нөлөөллийг бууруулах зөвлөмж.................................................67
Á¯ËÝà 5. įÃÍÝËÒ.......................................................................................................71
Á¯ËÝà 6. БАЙГАЛЬ ОРЧНЫГ ХАМГААЛАХ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ.......................71
6.1 Агаар орчны бохирдлоос сэргийлэх..................................................................................72

Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний “ЭНВАЙРОН” ХХК 1

 Ãàöóóðò ÕÕÊ-èéí “Газар тариалан, Мал аж ахуйн цогцолбор”төслийн байгаль орчинд нөлөөлөх
байдлын нарийвчилсан үнэлгээний тайлан

6.2 Хөрсний бохирдлоос сэргийлэх.........................................................................................75

6.3 Усны бохирдлоос сэргийлэх..............................................................................................76
6.4 Биологийн төрөл зүйлийг хамгаалах................................................................................78
6.5 Ойн зурвас байгуулах.........................................................................................................79
6.6 Ажиллагсадын эрүүл мэндèéã õàìãààëàõ.......................................................................81
6.7 Удирдлага зохион байгуулалт........................................................................................81
6.8 Агуулахыг тохижуулах үйл ажиллагааны зардал........................................................83
Á¯ËÝà 7. ОРЧНЫ ХЯНАЛТ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ХӨТӨЛБӨР.......................83
7.1 Агаарын бохирдлын хяналт шинжилгээ..........................................................................83
7.2 Хөрсний элэгдэл эвдрэл, бохирдол....................................................................................84
7.3 Усны бохирдлын хяналт шинжилгээ...............................................................................85
7.4 Áèîëîãèéí òºðºë ç¿éëèéí хяналт...........................................................................................86
7.5 Бусад асуудлаар.................................................................................................................87
Á¯ËÝà 8. ÝÐÕǯЙÍ ÎÐ×ÈÍ...........................................................................................88
ХАВСРАЛТ МАТЕРИАЛ.............................................................................................94
АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛЫН ЖАГСААЛТ......................................................95

Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний “ЭНВАЙРОН” ХХК 2

 Ãàöóóðò ÕÕÊ-èéí “Газар тариалан, Мал аж ахуйн цогцолбор”төслийн байгаль орчинд нөлөөлөх
байдлын нарийвчилсан үнэлгээний тайлан

ОРШИЛ
Ìàõ áîë ìîíãîë хүмүүсийн õ¿íñíèé ãîë á¿òýýãäýõ¿¿í þì. Ìàíàé îðíû ìàë ñ¿ðýã ºñ÷, ìàõíû
íèéë¿¿ëýëò нэмэгдэж áàéãàà õýäèé ÷ ºíººг хүртэл ýð¿¿ë àõóé, àðèóí öýâðèéí øààðäëàãà бүрэн
õàíãààã¿é íºõöºëä óëàìæëàëò ãàð àðãààð áýëòãýñýí ìàõ óëñûí õýìæýýíèé íèéò ìàõ ¿éëäâýðëýëèéí
90 ãàðóé õóâèéã ýçýëæ áàéãàà íü ìàõíû ÷àíàð, ýð¿¿ë àõóéí áàéäàëä ñºð㺺ð íºëººëæ áîëçîøã¿é
áàéíà. Òºâëºðñºí íÿäàëãààíû ãàçàð îðîí íóòàãò áàéäàãã¿é, õ¿íñíèé çàõóóäûí àðèóí öýâрийн нөхцөл
øààðäëàãà õàíãàõã¿é áàéãààãààñ ìàõíû ÷àíàð, àþóëã¿é áàéäàëä муугаар íºëºөëæ áàéíà. Ìàõíû
÷àíàð, õ¿íñíèé àþóëã¿é áàéäàë, îëîí óëñûí ñòàíäàðò øààðäëàãûã õàíãàñàí, ìàõ çàãñààõ, õºðãºõ
çîðèóëàëòûí àãóóëàõòàé ìàë íÿäàëãààíû îð÷èí ¿åèéí òåõíèê òåõíîëîãèîð á¿ðýí òîíîãëîãäñîí ¿éëäâýðò
íÿäалñàí ìàëûí ìàõûã òåõíîëîãèéí äàãóó õºðãºëòèéí ãîðèìûã ÷àíäëàí áàðüæ ø¿¿ñëýã, àìòòàé, 纺ëºí
÷àíàðûã нь õàäãàëàí, àíãèëàí ялгаж õýðýãëýã÷äýä õ¿ðãýõ íü ºíººãèéí çàõ çýýëèéí çàéëøã¿é ýðýëò
õýðýãöýý áîëæ áàéíà. Ìàíàé óëñûí õýìæýýíä ìàë íÿäëàõ, ìàõ áîëîâñðóóëàõ 10 ¿éëäâýð “ÀÀ”
çýðýãëýëòýé áóþó èìпîðòëîã÷ îðîíòîé òîõèðîëöсîí íºõöëèéí äàãóó çºâõºí òóõàéí îðîíä á¿òýýãäýõ¿¿í
ýêñïîðòëîõ ýðõòýé áàéäàã áºãººä ýäãýýð ¿éëäâýð¿¿ä íü á¿ãä ìàõûã çàãñààõ òåõíèê òåõíîëîãèéã
¿éëäâýðëýëäýý íýâòð¿¿ëýýã¿é áàéíà.

Иймд îëîí óëñûí ñòàíäàðò øààðäëàãûí äàãóó õ¿íñíèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàñàí ìàõ ìàõàí
á¿òýãäýõ¿¿í үйлдвэрлэж дотоодын зах зээлд нийлүүлэх, ýêñïîðòûí õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõэд
дорвитой хувь нэмэр оруулах øààðäëàãà ç¿é ¸ñîîð ãàð÷ áàéна.
“Ãàöóóðò” ÕÕÊ нь дээрх шаардлагад нийцүүлэн “Мал нядлах, мах боловсруулах
үйлдвэр” байгуулах төсөл санаачлан Ýíâàéðîí ÕÕÊ-д хүсэлт гаргасны дагуу уг төслийн
ÁÎÍÁͯ-íèé òàéëàíã áîëîâñðóóëàâ. Энэхүү тайланд мал нядлах, мах боловсруулах үйлдвэрээс
гадна тухайн үйлдвэрийн орчны обьектуудын байгаль орчинд учирч болох сөрөг
нөлөөллийн үнэлгээг хийж, бууруулах арга замын зөвлөмж, байгаль хамгаалах
төлөвлөгөө, хяналт шинжилгээний хөтөлбөрт тусгалаа.
Байгаль орчны нарийвчилсан үнэлгээний ажлыг “Энвайрон” ХХК-ийн Дэд захирал
Б.Түмэнжаргалаар ахлуулан уур амьсгалч, доктор Г.Намхайжанцан, хөрс судлаач,
газарзүйн ухааны доктор Ж.Мандахбаяр, ургамал судлаач, биологийн ухааны доктор
Д.Суран, гидрогеологич Д.Сайханжаргал, экологич Г.Ундралбат нарын эрдэмтэд,
судлаачдын баг хийж гүйцэтгэлээ.

Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний “ЭНВАЙРОН” ХХК 3

 Ãàöóóðò ÕÕÊ-èéí “Газар тариалан, Мал аж ахуйн цогцолбор”төслийн байгаль орчинд нөлөөлөх
байдлын нарийвчилсан үнэлгээний тайлан

БҮЛЭГ 1. ТӨСЛИЙН ТОДОРХОЙЛОЛТ, ХОЛБОГДОХ МЭДЭЭЛЭЛ

1.1 Òºñëèéí åðºíõèé ìýäýýëýë

Төслийн нэр: Мал нядлах, мах боловсруулах үйлдвэр

Òºñëèéí äóãààð: 2010/S/17

Төслийн зорилго: Мал нядлах, мах боловсруулах үйлдвэрийг байгуулсанаар, ÕÀÀ-í ñàëáàðò
îð÷èí ¿åèéí дэвшилтэт òåõíèê, òåõíîëîãè íýâòð¿¿ëæ, õºäºº îðîí íóòàãò àæëûí áàéð øèíýýð áèé
áîëãîõ, àéìàã îðîí íóòãèéí õºãæèëä ººðèéí õóâü íýìðèéã îðóóëàõ.

Төслийг хэрэгжүүлэгч: “Ãàöóóðò” ÕÕÊ

Óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð: 1311002001
Ðåãèñòðèéí äóãààð: 2054701

Төсөл хэрэгжүүлэгчийн хаяг:

Ñýëýíãý àéìàã, Öàãààííóóð ñóì, Түнхэл 1-1, Ñàëáàðûí çàõèðàë, Ý. Æàðãàë,
Óòàñ: 99119492, 631711
Төслийн байршил:
Ñýëýíãý àéìãèéí Öàãààííóóð ñóìûí Сайхан толгой баг

Çóðàã 1. Төсөл хэрэгжүүлэх

газрын байрлал

Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний “ЭНВАЙРОН” ХХК 4

 Ãàöóóðò ÕÕÊ-èéí “Газар тариалан, Мал аж ахуйн цогцолбор”төслийн байгаль орчинд нөлөөлөх
байдлын нарийвчилсан үнэлгээний тайлан

1.2 Төслийн товч танилцуулга

Ìàõíû ¿éëäâýðèéí öîãöîëáîðò 3,5 òýðáóì òºãðºãèéí õºðºí㺠îðóóëàëòаар 30000 ¿õýð áîðäîõ
öýã болон 1000 òîëãîé òóãàë áîéæóóëàõ áèò¿¿ äóëààí áàéð áàéãóóëæ àøèãëàëòàíä îðóóëñàí.
Í¿¿äëèéí çîðèóëàëòòàé õºíãºí õàéëø òºìðººð õèéñýí 纺âðèéí õàøàà, áîëîâñðóóëàëò, àíãèëàëò,
õýìæèëò, ¿çëýã õèéõ çîðèóëàëòòàé ýëåêòðîí ï¿¿ãýýð èæ á¿ðýí òîíîãëîãäñîí. Нийт 21100 òîëãîé
ìàëòàéãààñ 5831 òîëãîé ¿õýð, ¿¿íýýñ 2000 нь õýýëòýã÷ ¿íýý, 14111 òîëãîé áîã, 437 àäóóòàé.
Жèë á¿ð 100-500 ãà-ä òýæýýëèéí óðãàìàë òàðèàëàí 4000-10000òí äàðø, 12000òí áàéãàëèéí
õàäëàí áýëòãýí ñóóðèí áîëîí áýë÷ýýðèéí ìàëëàãààã õîñëóóëàí нийт мал сүргээ ºñãºæ áàéíà. Ìàë
ç¿é÷ 8, ìàëûí ýì÷ 5 íèéò 13 нарийн ìýðãýæлийн áîëîâñîí õ¿÷èíòýé, 90 ãàðóé ìàë÷èíтай.

2008 онд äýëõèéí ìàõíû чиглэлийн ¿õðèéí ãîë ¿¿ëäð¿¿ä áîëîõ Red-angus, Black-angus,
Hereford, Limousin, Sharolas çýðýã ¿õðèéí “è÷ìýë” ¿ð èìïîðòëîí àâ÷èð÷ íóòãèéí áîëîí ñàéæèðñàí
ìîíãîë, íóòàãøñàí õàëèìàã ¿íýýíä çîõèîìîë õýýëò¿¿ëýã õèéñíèé ¿ð ä¿íä 100 òîëãîé ýðëèéç òóãàë
бойжуулаад áàéãàà áºãººä 2007 îíä Êàíàäààñ ìàõíû ÷èãëýëèéí Õàð-àíãóñûí ¿ð õºâðºë èìïîðòëîí 276
òîëãîé ¿íýýíä àìæèëòòàé ñóóëãàñíû ¿ð ä¿íä Ìîíãîëä àíõ óäàà ìàõíû ÷èãëýëèéí Äýëõèéí ºíäºð
õºãæèëòýé îðíû Àíãóñ òóãàëûí öºì ýõ ñ¿ðýã ºñ÷ áàéíà.

2010 îíоос õîíèíы ¿ðæèë ñåëåêöýíä àíõààðч ìàõíû ÷èãëýëèéí Êàíàäûí Dorper, White dorper,
Katahdin ¿¿ëäðèéí õîíü, ñ¿¿íèé ÷èãëýëèéí Saamen ÿìààíû ¿ð õºâðºëèéã øèëæ¿¿ëýí ñóóëãàõ àæëûã
õèéõýýð òºñºë õýðýãæ¿үëýí àæèëëàæ áàéíà.

1.3 Төслийн хүчин чадал, техник, технологи

1.3.1 Үйлдвэрийн хүчин чадал

 Мал нядлах, мах боловсруулах үйлдвэр

Мах боловсруулах үйлдвэр нь ÁÍÑÓ-ûí Dong Yang Engineering êîìïàíийн ñ¿¿ëèéí ¿åèéí
òîíîã òºõººðºì溺ð òîíîãëîãäñîí ºäºðò 100– 200 áîä, 200– 500 áîã ìàë íÿäëàõ áîëîí ìàõ ìàõàí
á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ýöñèéí á¿òýýãäýõ¿¿í áîëãîæ áîëîâñðóóëàõ èæ á¿ðýí, õàìãèéí ñ¿¿ëèéí ¿åèéí ìàõ
ñýâðýýõ çîðèóëàëòûí õºðãºëòèéí ñèñòåìòýé, ¿éë àæèëëàãààã íü á¿ðýí ýëåкòðîí ñèñòåìýýð õÿíàõ
áîëîìæòîé, ãàäíà òàëäàà áîõèð óñ öýâýðëýõ болон áîðäîî õèéõ áàéãóóëàìæòàé, îð÷èí ¿åèéí á¿õèé ë
øààðäëàãûã õàíãàñàí.
Үйлдвэрлэлийн хүчин чадал хамгийн их байх нөхцөл нь долоо хоногт 500 үхэр, 200
хонь нядлах юм. Нядалгаанд орж байгаа хонь, үхрийн жин нь хамгийн ихдээ үхэр 250 кг,
хонь 30 кг байна. Долоо хоногт 125 тн үхрийн, 6 тн хонины мах нийт 131 тн мах
үйлдвэрлэх хүчин чадалтай юм.

Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний “ЭНВАЙРОН” ХХК 5