Professional Documents
Culture Documents
Fikret COŞKUN
YÜKSEK Lİ
SANS PROJESİ
KAHRAMANMARAŞ
ŞUBAT-2007
i
T.C.
KAHRAMANMARAŞSÜTÇÜ İ MAM ÜNİVERSİ
TESİ
SOSYAL Bİ
LİMLER ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİ Lİ
MDALI
Danı
şman: Doç. Dr. İ
smail BAKAN
Fikret COŞKUN
YÜKSEK Lİ
SANS PROJESİ
KAHRAMANMARAŞ
Ş
UBAT-2007
ii
KAHRAMANMARAŞSÜTÇÜ İMAM ÜNİ VERSİ
TESİ
SOSYAL Bİ
LİMLERİENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİ
LİM DALI
YÜKSEK Lİ
SANS PROJESİ
Doç.Dr. İ
smail BAKAN Doç.Dr. Sami TABAN Yrd.Doç.Dr. Mustafa TAŞLIYAN
Yukarı
daki imzaları
n adıgeçen öğretim üyelerine ait olduğunu onayları
m.
iii
KAHRAMANMARAŞSÜTÇÜ İ
MAM ÜNİ
VERSİ
TESİ
SOSYAL Bİ
LİMLERİENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİ
LİM DALI
ÖZET
YÜKSEK Lİ
SANS PROJESİ
Fikret COŞKUN
Yı
l: 2007 Sayfa: 41
i
INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCES
DEPARTMENT OF BUSINESS ADMINISTRATION
KAHRAMANMARAŞSÜTÇÜ İ MAM UNIVERSITY
ABSTRACT
Fikret COŞKUN
In classical way the departments seperately has its own computer system,
free from other departments. But ERP combines different depatments together
into a single, integrated software program that runs off a single database. So,
various departments in company can easily share information and communicate
with each other.
That integrated way, launched according companies aim and functions, will
have a huge payback if companies install and execute the software properly.
ii
ÖNSÖZ
Kurumsal Kaynak Planlama çalı şması nda faydalanı lan diğer kaynak eser ve
çalışmaları n değerlendirilmesi neticesinde işletmeler için en önemli rekabet unsurlardan
birisinin kaliteli bilginin hı
zlıpaylaş ı
mıolduğu sonucuna varı ş
lmıtır. Çünkü Kurumsal
Kaynak Planlamanı n en temel amacı ndan biri de ulu önderAtatürk’ün de belirttiği gibi
‘‘Az zamanda çok ve büyük iş ler yapmak’’ olduğu verimlilik prensibidir. Değ işen
rekabet unsurlarıaçı sından konu ele alındığında bu prensibi gözardıeden kuruluş ların
baş arısı
zlıklar yaş adığıgörülmektedir.
iii
YEŞİ L’e, Araştırma Görevlileri Ali Samed ULU, Serkan ŞAHİ N ve tüm üniversite
çalışanlarına teşekkür ediyorum. Çalı ş
mamı n yazım aşamasında fikirleriyle beni
destekleyen eşim Esra COŞKUN’a ve eğitim hayatım boyunca benden maddi ve manevi
desteğini hiçbir zaman eksik etmeyen kardeş im Bekir COŞKUN’a sonsuz
teşekkürlerimi sunuyorum.
Fikret COŞKUN
iv
İ
ÇİNDEKİ
LER
ÖZET ………………………………..………………………………………………. I
ABSTRACT ………………………………..……………………………………….. II
ÖNSÖZ ………………………………..……………………………………………. III
İ
ÇİNDEKİ
LER ………………………………..……………………………………. V
KULLANILAN KISALTMALAR…………………………………………………. VII
ŞEKİ
LLER Lİ
STESİ………………………………..……………………………... VI
1. Gİ
RİŞ………………………………..………………………………………….. 1
v
4.4. PP - Üretim Planlama (Production Planning) ………………………………... 21
4.5. MM - Malzeme Yönetimi (Materials Management) ………………………… 23
4.6. SD - Satışve Dağı tım (Sales & Distribution) ………………………………... 24
4.7. QM - Kalite Yönetimi (Quality Management) ………………………………. 25
4.8. WM - Depo Yönetimi (Warehouse Management) …………………………... 27
4.9. PM - Bakı m ve Onarı m (Plant Maintenance) ………………………………... 28
4.10. CS - Müş teri Servisi (Customer Service) ………………………………….. 29
4.11. HR - İnsan Kaynakları(Human Resources) …………………….................. 30
6. SONUÇ ………………………………..………………………………………. 37
KAYNAKLAR ………………………………..……………………………….. 38
ÖZGEÇMİ
Ş
vi
KULLANILAN KISALTMALAR
BS : Bilgi Sistemleri
BT : Bilgi Teknolojileri
CRM teri İ
: Customer Relationship Management - Müş liş
kileri Yönetimi
ROI : Yatı
rı
m Getirisi - Return on Investment
vii
ŞEKİ
LLER Lİ
STESİ
viii
Gİ
RİŞ Fikret COŞKUN
1. Gİ
RİŞ
1
Gİ
RİŞ Fikret COŞKUN
2
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ
R? Fikret COŞKUN
ERP sistemlerinin tanı mlayı cıözellikleri hakkı ndaki genel kanı lar ş u şekilde
özetlenebilir:
●
Tüm sektörleri hedef alan ve kurulumu esnası nda özelleş
tirilebilen standart
yazı lım paketidir.
●Diğer paketlere kı yasla özelleş tirmeye çok daha müsait yapı ya sahiptir.
Çünkü, hedef sektörü tanı mlanmamı şolan bu standart paketler kurulum esnası nda
kurumun özel ihtiyaçları na göre özelleş tirilebilmelidirler.
●
Bir veri tabanıyönetimi yazı lımı , ara katman yazı lı
mı(middleware) ya da
bir işletim sisteminden ziyade ERP bir uygulama yazı lı
mı dır.
●
Hem ana verileri hem de işsüreçlerine ait verileri tutan bütünleş ik bir veri
tabanı dı r.
●Temel işsüreçleri hakkı nda çözüm önerileri sunar.
●
Birçok kurumsal iş levi desteklemeyi hedeflemesinden dolayıyüksek oranda
işlevsel bir yapı ya sahiptir.
●
ERP ürün paketleri dünya genelinde, ülkelerden ve bölgelerden bağı msı z
çözümler sunmak üzere tasarlanmı ştır. ERP paketleri, ülkeden ülkeye farklı lı
k gösteren
3
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ
R? Fikret COŞKUN
2.2. ERP’Nİ
N GELİ
ŞİMİ
2.2.1. Malzeme İ
htiyaç Planlaması (MRP: Manufacturing Requirement
Planning)
4
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ
R? Fikret COŞKUN
DRP
CIM
gittikçe geliş erek 1980'li yı llarda üretim iş letmelerinin üretim ile doğ rudan ilintili
faaliyetleri (satı
nalma, üretim planlama ve kontrol, muhasebe, stok yönetimi….) kapsar
hale geldi ve üretim kaynaklarıplanlaması : MRP II (Manufacturing Resource Planning)
adınıaldı . 1990'lıyı llarda yönetim sistemleri yalnı z üretim sektörünü değil tüm
sektörleri (telekomünikasyon, perakande, medya, sağ lı
k, kamu....) tüm faaliyet
birimlerini (satı ş sonrasıservis, bakı m onarı m, insan kaynakları , duran varlı k
yönetimi...) kapsar hale geldi ve kurumsal kaynak planlamasıERP (Enterprise Resource
Planning) adı nıaldı. 2000'li yı lları
n baş ında özellikle internet ve çağrımerkezleri
kanalları nıkullanarak iş letme dı şıunsurlarla da bütünleş en ERP sistemleri, müş teri
ilişkileri yönetimi (CRM), tedarik zinciri yönetimi (SCM) ve iş letme zekası(BI)
kavramları nıda kapsayarak ERP II konseptine geniş lediler. İ
lk aş amada yalnı zca
malzeme tedariği fonksiyonuna sahip olan yazı lımlar günümüzde iş letmelerin tüm
bölümlerinin birbiri ile entegrasyon içerisinde çalış
ması nıhedefler olmuş tur.
(www.logo.com.tr, 11.12.2006).
MRP basitçe, son ürün için hazı rlanan ana üretim çizelgesini ürün ağacıbilgisi
yardımı yla gerekli parça ve malzeme çizelgesine çevirerek satın alma ve imalat emirleri
hazırlayan bir envanter yönetim tekniği olarak tanımlanabilir. MRP sistemi ana üretim
çizelgesinden hangi son ürünlerin ne zaman ve hangi miktarlarda üretilmesi gerektiğini
öğrenir. Ürün ağacıbilgilerinden yararlanarak bir son ürün için gerekli olan parçalarıve
miktarlarıhesaplar. Bu bilgileri envanter durumu ile karş ı
laş tı
rı
r, üretim ve temin
sürelerini de kullanarak parçaların ne zaman ve ne kadar siparişedileceğini belirler.
(Acar, 1991).
2.2.2. Kapasite İ
htiyaç Planlaması(CRP: Capasity Requirement Planning)
5
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ
R? Fikret COŞKUN
İşletmeler malzeme kaynağı nın yanısı ra işgücü, makine ve para kaynakları nıda
enetkin bir ş ekilde planlamak ve kontrol etmek zorundadı r. Üretim Kaynakları
PlanlamasıMRP sistematiğine bağlıolarak söz konusu kaynakları n da eş güdümlü
olarak planlanmasıve kontrolünü gerçekleş tiren bir yaklaşımdır. Esas itibariyle MRP II
malzeme ihtiyaç planlaması nıyanısı ra, makine ve iş çilik kaynağına yönelik olarak da
kapasite planlamasıçalışmalarınıiçerir. (Tanyaş , 1994)
2.2.4. Dağı
tı
m KaynaklarıPlanlaması(DRP: Distribution Resource Planning)
Dağı tı
m KaynaklarıPlanlaması (DRP - Distribution Resource Planning)
MRP’den esinlenerek envanterin dağı tımı ş
nda optimizasyon sağlamaya çalıan bir
yöntemdir. Literatürde ilk kez 1975 yı lı
nda Kanada’da bulunan Abbott
laboratuarları
nda kullanı ş
lmıtı
r. (Greene, 1987).
Dağı tı
m KaynaklarıPlanlaması(DRP - Distribution Resource Planning)
MRP’den esinlenerek envanterin dağı tı
mında optimizasyon sağlamaya çalı ş an bir
yöntemdir. Dağım Kaynak Planlamasısistemi ş
tı ş
u kriterleri dikkate alarak çalıı
r;
●Taş ı
ma araçlarıve teçhizatları
,
●Yükleme/indirme alanı ,
●Depolama alanıve hacmi,
●Ürünlerin birbirine göre taş
ıma ve depolama özellikleri,
●Taş ı
madaki tonaj
●Zaman kı sıtları
. (Yegül, 2002).
6
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ
R? Fikret COŞKUN
2.3. ERP Nİ
N TERCİ
H EDİ
LME NEDENLERİ
Fortune 500 listesindeki dünyanı n önde gelen büyük ş irketleri ile çok baş arı
lı
işbirliği yapan SAP’nin kurulumunu gerçekleş tirdiği müş terilerinin yarı sından fazlasını
(%58) küçük ve orta ölçekli işletmeler oluşturmaktadı r. Endüstrisinde 31 yı llı
k kapsamlı
bilgi birikimiyle SAP, eldeki kısıtlıbütçe ve kaynaklarıen etkili biçimde kullanmanı n
7
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ
R? Fikret COŞKUN
yolunu arayan, üretim gücüyle küresel rekabette geri kalmadan büyümeyi hedefleyen ve
verimliliği en üst seviyeye çı karmak isteyen farklıölçekteki her iş letmeye özgü
çözümler sunmaktadı r. (http://www.sap.com/turkey/solutions/business-suite/ index.epx
11.12.2006).
Baskı lar :
- Değiş im
- E-altyapıihtiyacı
- Küreselleş me
- Dağı nık coğrafi yapı
Strateji : Strateji :
- Süreçleri İ
yileş
tirme - Verilere kolay eriş
im
Durum :
- Karmaş ık, dağı
nık
Bilgi Sistem altyapı sı
Faaliyetler :
- Bütünleşik ERP
Sistemi seçimi
Olasıfaaliyet :
- ERP’nin özelleş
tirilmesi İstenen Etki :
- Maliyette azalma
İstenen Etki :
Etki : - Müş teri katı
lı
mı
- Bakı m ihtiyacıolan
İstenen Etki :
bir sistem
- Stratejik karar
verme
8
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN
3.1. SAP
SAP, merkezi Walldorf, Almanya'da bulunan, Avrupa'nı n en büyük yazı lı
m
şirketidir. SAP, 1972 yı lı
nda beşeski IBM çalı ş
anıtarafı ndan Systemanalyse und
Programmentwicklung ("Systems Analysis and Program Development") adıaltı nda
Mannheim, Almanya'da kurulmuş tur. SAP'ı n ürünleri kurumsal kaynak planlama ERP
sektöründe yer almaktadı rlar. Şirketin ana ürünü olan SAP R/3'deki "R" gerçek zamanlı
("Realtime") veri iş leme özelliğini, 3 rakamıise veritabanı , uygulama sunucusu ve
istemciden oluş an üç seviyeli uygulama mimarisini simgeler. R/3, R/2'nin ardı lı
dır.
Şirket tarafından geliştirilen diğer ürünler APO (Advanced Planner and Optimizer), BW
(Business Information Warehouse), CRM (Customer Relationship Management), SRM
(Supplier Relationship Management) olarak özetlenebilir. Son olarak ş irketin yeni bir
teknoloji platformu olarak SAP NetWeaver'ıkullanı ma sunduğ u bilinmektedir. Dünya
çapı nda 120'den fazla ülkede, 27.000'den fazla ş irkette, 91.500 konumda kullanı lan ve
12 milyondan fazla son kullanı cısıolan SAP'ı n merkezi halen Walldorf'dadı r.
(http://www.sap.com, 12.01.2007).
9
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN
yaratmı ştı
r. SAP R/3 tipik bir endüstrinin her ihtiyacı nıkarş ılayan olay yaratacak
fonksiyonellikte;
●satı ş&dağı tı
m,
●malzeme yönetimi,
●üretim planlama,
●finansal muhasebe,
●kontrol,
●proje yönetimi,
●proses kontrol,
●kalite yönetimi
gibi modüllere sahip olarak piyasaya çı kmı ştı
r. SAP’nin baş arısı
nısırrısağlam, kaliteli
ve olgunlaş mışbir ürün, kuvvetli bir Ar-Ge desteğ i, teknoloji esaslıdeğil proses esaslı
yaklaş ı
mıolması , danışman ve bilgi teknolojisi firmaları yla olan işortaklıkları
, stratejik
satış, öz sermayelerini yazı lı
ma ve eğitime kontrollü olarak ayı rmalarıdı
r. Büyük global
bir şirketin fonksiyonel ihtiyaçları
nıkarş ı
layabilecek yeterliliktedir.
(http://www.kocsistem.com.tr/tr/default.asp, 12.01.2007).
CANIAS ERP Almanya, Avusturya, Fransa baş ta olmak üzere toplam 9 ülkede 6
dilde kullanı
lan tek Türk ERP yazı lımıdır. Standart yapısında lojistik, üretim ve kapasite
kontrol, muhasebe ve finans, fiili maliyetlendirme, müş teri ilişkileri yönetimi, insan
kaynaklarıyönetimi, doküman yönetimi, bakı m yönetimi, EDI (Elektronik Veri
Transferi) ve kurumsal karneler (Balanced Score Cards) gibi modülleri içerir. İ nce
düş ünülerek ortaya çıkarılmışaltyapı sıkullanımıkolaylaş tı
rır, danı şmanlık ve eğitim
masraflarını minimuma indirir ve çok kı sa sürede kurulum imkanı verir.
(http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, 12.01.2007).
10
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN
TEMEL UYGULAMALAR
BAS - Destek Tablolarıve Temel Veriler
SYS - Sistem Yönetimi
WFC - İşAkı şYönetimi
DEV - TROIA Yazı lı
m Geliş tirme Araçları
ÜRÜN TASARIMI
BOM - Ürün AğaçlarıYönetimi
ROU - Rota Bilgileri Yönetimi
CAL - Standart Ürün Maliyetlendirme
SATINALMA YÖNETİ Mİ
PUR - Satı
nalma Yönetimi
VER - Fatura Kontrol
MALZEME YÖNETİ
Mİ
11
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN
ÜRETİM YÖNETİ Mİ
PRD - Üretim Planlama ve Kontrol
CAP - Kapasite Planlama ve İ leri Çizelgeleme
PRC - Fiili (Aktivite Bazlı
) Maliyetlendirme
Fİ
NANS VE MUHASEBE
FIN - Genel Muhasebe
ASS - DemirbaşMuhasebesi
BUD - Bütçe Yönetimi
COS - Maliyet Merkezleri Muhasebesi
İ
NSAN KAYNAKLARI YÖNETİ Mİ
HCM1 - Personel Yönetimi
HCM2 - İnsan KaynaklarıYönetimi
Dİ ĞER MODÜLLER
MNT - Bakı m Yönetimi
DOC - Doküman Yönetimi
EDI - Elektronik Veri Transferi
CLB - Collaborator
BSC - Kurumsal Karneler
OLP - OLAP
(http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, 12.01.2007).
3.3. CYBERSOFT
Günümüzün kurumsal işdünyası nda, büyük ve orta ölçekli firmalar bir ikilemle
karş ıkarşıya bulunuyorlar: Stratejik hedeflerini gerçeklemek ve karlı lıklarınıdevam
ettirebilmek için kurumlarıiçinde etkin kontroller uygulamak zorundalar. Diğer
taraftan, geliş
im ve yenilik giriş imlerini sürdürmek için esnekliklerini de korumak
zorundalar. Bu ikilemi, daha da çözümü zor bir problem olarak adresleyen ise, bu
ihtiyaçlarıgerçekleştirirken, maliyetlerin de kontrol edilmek zorunda olunması dır.
(http://www.cs.com.tr/diger/iletisim.html, 12.01.2007).
12
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN
1,5 milyon dolar zarar söz konusudur. Ortalama uygulama süresi için 23 ayıbulmuşve
bu süre içinde 10,5 milyon dolar uygulamaya, 2,1 milyon dolar da iki yı llı
k bakım
masraflarına harcanmı ş tı
r. Bu ortalama değerler ERP uygulamaları nda baş arı
dan çok
baş arısı ğı
zlı n söz konusu olduğunu vurgulamaktadı r.
(http://www.cs.com.tr/iletisim.html, 12.01.2007).
I3, Servis Temelli Mimari (Service Oriented Architecture - SOA) kullanı larak
geliştirilmiş tir
I3, donanı m, veritabanı , uygulama sunucusu bağı msı zdı
r. Bu özellikleriyle,
kurumunuzun mevcut yazı lım ve donanı m yatı rımları
nıkorur ve en etkin biçimde
kullanı r
I3, etkin önbelleğe alma ve proxy mekanizmalarısayesinde ağtrafiğinizin
optimum olarak kullanı lması na yardım eder
I3, HTTPS dı şında özelleş tirilebilen güvenlik modelleri sayesinde
uygulamanı zın güvenlik ihtiyaçlarına cevap verebilir
I3, iyi tanı
mlanmı şbir veri geçişi stratejisi tanı
mlar
I3, çok-dilli (multi-language) kullanı cıdesteğine sahiptir
13
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN
3.4. MATRİ
S Bİ
LİŞİ
M TEKNOLOJİ
LERİ
Yapı sal olmayan bilgi sistemleri ş irketlerde bilgi adacı kları nı n oluşması na yol
açmı ş tı
r. Birbirleri ile ilişkili olarak çalı ş
an birimler teknolojiye rağmen birbirlerinin
ürettikleri verilerden rahatlı kla faydalanamamı ştı
r. Bu bilgi sistemlerinin entegre
edilmesi ve mükerrer bilgi giriş lerinin ortadan kaldı rılmasıfikri kaynak planlama
paketlerini ortaya çı karmı ştır. Üretim takip sistemlerinden, mali sistemlere ticari
süreçlerin her aş aması na otomasyon yazı lımlarıgirmeye baş lamı ştır. Bu entegrasyon
sürecinde bir ş irketin birimlerinin en verimli ş ekilde bilgi paylaş masımantı ğıbilgi
kaynakları nın çok dikkatli bir ş ekilde yönetilmesini zorunlu kı lmı ş tır. Yazı
lı
mlar ve
bilgi sistemleri geliş ip bilgi üretimini entegre hale geldikçe ş irketlerin baş arısının
birbirleri ile uyumlu çalı ş
an tanı mlanmı şişsüreçlerine sahip birimlerden geçtiğ i
anlaş ılmı ş
tır. Süreç danı şmanlı ğıve kurumsal kaynak planlama (ERP) yazı lı
mları nın
birlikte hareket etmesinin kaçı nı
lmaz bir gerçek olduğu anlaş ılmı ş
tı
r.
(http://www.matrisbilisim.com/cf.asp, 11.12.2006).
14
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN
SAP % 22,
Oracle % 8,
PeopleSoft % 8,
Sage % 4,
J.D.Edwards % 3,
Lawson % 3,
Navision % 3,
Great Plains/Solomon % 3,
Invensys (BaaN) % 2,
IFS % 2 pazar payı
na sahiptir.
15
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN
16
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
İ
NSAN FİNANS ve
KAYNAKLARI MUHASEBE
DESTEK İ
NSAN DESTEK
MÖDÜLLER KAYNAKLARI MÖDÜLLER
TEDARİ
KÇİ
LER MÜŞTERİ
LER
SATIŞve STOK ve
DAĞITIM İMALAT
Mİ
MARİ
ENDÜSTRİ
YEL ÇÖZÜMLER
Şekil 3’te verilen yapı da firma içi işsistemi ERP ile kontrol altı na alı nı
rken,
firmanın tedarikçileri ve müşterileriyle olan iliş
kileri de ERP’ye entegre edilen Tedarik
Zinciri Yönetimi (SCM - Supply Chain Management) ve Müş teri İ
lişkileri Yönetimi
(CRM - Customer Relationships Management) sistemleri ile sağlanmaktadı r. Bu üç
sistemin bir arada kullanımıişdünyası nın son zamanları nda gündemini oldukça meş gul
etmektedir. (Yegül, 2002).
17
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
●
Satı
şorganizasyonunuzu organize etmek
●
Müş teri memnuniyetini arttı rmak
●
Müş teri sadakatini arttı
rmak
●
Müş teri odaklıbir şirket olmak
●Müş teri iliş
kilerinde daha baş
arı
lıolmak gibi faydalarıvardır.
(http://www.geocities.com/akircali/planlama/planlama.html, 14.01.2007).
ERP sisteminin modüllerini incelemek için ERP piyasası nda en çok adıgeçen ve
pazardaki payıen büyük ş irket olan SAP’nin ş
u an piyasada en çok kullanı lan ürünü
SAP R/3 paketinin modülleri incelenecektir. Projenin bu bölümü SAP yazı lı
m
firması nı
n internet sitesinden derlenmiş tir.
(http://www.elsys.com.tr/sitecontent/sapsolutions.asp, 18.12.2006).
18
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
SAP, 5.0 sürümünden baş layarak yeni bir muhasebe altyapı sına geçmiştir. Bu
yapı NEW GENERAL LEDGER (Yeni mali muhasebe sistemi) olarak
adlandırılmaktadı r. Yeni mali muhasebe prensibi ile tek bir hesap planıkullanı larak
firmaları
n hem yasal hem de yönetimsel raporlamaları nıaynıanda alabilmeleri
amaçlanmı ş
tır. Bu raporlar Türk Lirasıolarak alı nabildiği gibi farklıpara birimleri
cinsinden de alınabilir.
Paralel defterler ile çeş itli muhasebe standartları na göre çok boyutlu raporlama
imkanıbulunmaktadı r ( UMS, US GAAP vb).
Hem yasal hem de yönetimsel raporlamalar için eşzamanlıolarak defter
güncellemeleri yapı labilmektedir.
Mali muhasebe ve Maliyet muhasebesi gerçek zamanlıolarak entegredir.
Raporlama alanlarıgeniş letibilir yapıdadır (firmaya özgü alanlar ile).
Yönetim muhasebesi amaçlıolarak bölüm raporlamasıimkanıbulunmaktadı r.
Kolay kullanı labilir ve esnek araş tırma raporlarısunmaktadı r.
Şirketler finansal tablolar ile hissedarlara çeş itli analiz araçlarısunarlarken kendi
yöneticilerine karar verme süreçlerinde yardı mcıolacak çeş itli raporlar üretmek ister
bunun en kolay yolu ise SAP R/3 gibi entegre çalı şan bir kurumsal kaynak planlaması
paketinin ilgili modülünü kullanmaktı r. CO (Controlling) modülü yönetime karar verme
ve işanalizi süreçleri için gerekli olan operasyonel bilgileri toplamak için çeş itli araçlar
sunar ayrı ca işsüreçlerinin analizi, koordinasyonu ve optimizasyonunu kolaylaş tırı
r.
Fiili veriler ile planlanan değerlerin karş ılaştırı lması da bu modül dahilinde
incelenmektedir. Genel Gider Kontrolü (CO-OM), Ürün Maliyetlendirme (CO-PC),
Karlılı
k Analizi (CO-PA) en önemli CO bileş enleridir. R/3 CO Bileş eni etkin bir
kontrol için gerekli tüm fonkisyonlara sahiptir.
19
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
ürünün üretim maliyetinin belirlenen çeş itli ayrı mlara göre ne kadar olduğunun
hesaplanmasıiçin kullanı lı
r, ayrıca üç ayrıpara biriminde stokları n değerlenmesi
yapılarak stok maliyetlerinin belirlenen para birimlerinde nası l değiştiği izlenebilir.
Tüm bunları n yanında stoğa üretim, siparişüzerine üretim ya da hizmet üretimi
senaryolarının tamamıiçin özel çözümler geliş tirilmiş
tir.
20
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
Bu kapsamı n yanı sıra periyodik olarak yapı lan, SAP otomatik ödeme
programı nın ödeme listeleri de bankaya elektronik ortamda gönderilebilir. Ayrı
ca
yoğun çek kullanı mının olduğu durumlarda çek iş lemleri de elektronik ortama
taşınabilir.
Üretim planlama modülü, Kesikli Üretim, Proses Tipi Üretim ve Seri Üretimi
destekleyecek yapıdadı
r.
Bir malzemeye iliş kin birden fazla (alternatif) ürün ağacıkullanı labilir. Ürün
ağaçlarında saklanan veriler, üretim planlaması nın çeş itli alanlarıiçin önemli bir temel
oluşturur. Bu veriler işplanlaması nda iş lem planlaması nın ve üretim yöneltiminin
temelini oluş turur. Üretim sipariş yönetiminde, parça hazı redimi ürün ağaçları
aracı ğı
lı yla planlanı r. Ayrıca ürün ağaçları
;
Müş teri sipariş inde girişyardımıolarak
Rezervasyonlarda ve mal çı kışı
nda girişyardımıolarak
Ürün maliyet hesaplaması nda,
Ürün iliş kili malzeme kullanı m masrafları
nın hesaplanması nda kullanılı
r.
21
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
22
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
SAP R/3 malzeme yönetimi modülü, bir iş letmenin malzeme ihtiyaç planlaması
satınalma, stok yönetimi, lojistik fatura yönetimi süreçlerini kapsar. İ
şakışı
na dayalı
işleme iş levleriyle tüm satı nalma proseslerini optimize eder. Otomatik satı cı
değerlendirmesine olanak sağlar, kesin envanter ve depo yönetimiyle tedarik ve
depolama maliyetlerini düşürür, fatura kontrolünü kapsar.
Bir işletmede satı nalma faaliyetleri malzeme ihtiyaç planlamasıile baş lar.
Malzeme ihtiyaç planlamasıprogramıçalı ştıktan sonra ihtiyaçlar belirlenerek, bu
ihtiyaçların karş ılanmasıiçin tedarikçiler belirlenir ve teklif talepleri oluş turularak
satıcıdan fiyat teklifleri alı nır. En iyi fiyatıveren satı cı ya siparişaçılı
r. Malları n
gelmesiyle depo giriş i ve fatura giriş i iş lemleriyle süreç tamamlanmı şolur. Bu
bağlamda, sürecin etkin ve verimli bir ş ekilde iş lemesini sağ layan SAP R/3 MM
modülünün fonksiyonları nıaş ağıdaki şekilde özetleyebiliriz:
Tüketime dayalı malzeme ihtiyaç planlaması
Malzeme İ htiyaç planlamasıile oluş an ihtiyaçları
n belirlenmesi
Satı cıyla olan sözleş melerin yapılması
Teklif taleplerinin oluş turulmasıve tekliflerin değerlendirilmesi
Satı cıseçimi
Satı cıdeğerlendirme
Siparişonaylama prosedürü
Satı nalma sipariş i iş
lemleri
Fason,konsinye,bedelsiz satı nalma süreçleri
23
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
4.6. SD - Satı
şve Dağı
tı
m (Sales & Distribution)
Günümüzün rekabetçi pazar ortamı nda, müş teri hizmetlerini geliş tirmek,
ten sevkiyat ve faturalamaya kadar geçen süreyi azaltmak, dağı
sipariş tım süreçlerini
hızlandırmak ve dağı tım maliyetlerini düş
ürmek büyük önem kazanmı ştı
r. SAP R/3
Satışve Dağı tı m (SD) modülü esnek ve fonksiyonel yapı sısayesinde, sektör ve firma
şve dağı
farkıgözetmeksizin, her türlü satı tım süreçlerinizi destekleyerek size rekabet
avantajısağlar.
SAP R/3 Satı ş& Dağı tım (SD) modülü, çoklu ş irket, çoklu dil ve çoklu para
birimiyle iş
lem yapı labilmesi sayesinde, herhangi bir dilde yaptı ğınız iş
lemlerin farklı
ülkelerdeki şirketleriniz ve ortakları nız tarafından yerel para birimi ve dilde
görülmesine olanak sağlayarak iletiş iminizi kolaylaş tırır ve sı nırları
n daha kolay
aşılmasınısağlar.
24
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
SAP R/3 Satı ş& Dağı tım (SD) Satı şBilgi Sistemi her türlü satışişlemlerinizden
bilgi toplamanı za, bu bilgileri ihtiyacı
nıza göre raporlamanı za ve analiz etmenize olanak
sağlar. Eş zamanlıbilgilere ulaş arak gerekli operasyonel ve stratejik kararlarızamanı nda
almanı za yardı
mcıolur.
25
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
Kalite yönetimi modülü temel olarak kalite planlama, kalite denetimi ve kalite
kontrol fonksiyonları nıiçerir. Kalite Yönetimi modülü bir ürünün hammaddelerinin
tedariğinden, ürünün satı şve kullanı mı na kadar tüm proseslerde rol oynar. Bu
yönden Kalite Yönetimi malzeme yönetimi, satı şdağı tı
m, üretim, bakım onarım ve
maliyet modülleri ile entegre çalı şır. Kalite Yönetimi bileş eni her SAP kurulumuyla
sunulur ve yalnı zca uygulama sistemlerinde etkinleş tirilmesi gerekir. SAP
sistemindeki Kalite Yönetimi modülünü baş ka SAP modülleri olmadan çalı ştı
rmak
mümkündür fakat bunun önkoş ulu; gerekli ana verilerin (örneğin malzeme ana
verileri, satı
cıana verileri ya da müş teri ana verileri) bakımının yapılmasıdı
r.
26
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
ağı
Kalite kontrol prosesi temel olarak aş daki gibi yürümektedir:
Mal Hareketi
Siparişler Kontrolü ne başlatı
r
NEDEN
Son Tarih
KONTROL İ
ÇİN Kontrol Partisi Ne ve ne kadar kontrol
TALEP Kontrol Talimatı edilmeli
Kontrol sonuçlarınedir
KONTROL Kalite Kontrol
Mallar ne için
KARAR Kullanı
m Kararı yapılabilir
Kalite Yönetimi modülü ş irketler için çeşitli düzeylerde avantajlar sağlar, örneğin:
Diğ er lojistik modülleri ve kalite yönetimi entegrasyonu sayesinde kontrol
sonuçlarını n tedarik, üretim, satı şve dağı tı
m süreçlerine etkisinin sistem
tarafı
ndan otomatik olarak yürütülmesi (Örneğin; red kararı nda ilgili kişilere e-
posta gönderilmesi)
Bakı mıönceden yapı lmışkalite testleri, kontrol yöntemleri, örneklendirme,
kontrol planlarıgibi anaverilere eriş im
Proseslerde standartlaş ma
İ şakı şıaracılığıile bilgi akışını n otomasyonu
Proseslerin izlenmesi ve kalite bildirimlerinde düzeltme görevlerinin
uygulanmasıyoluyla proseslerde iyileş tirme.
Kontrol ana verileri ile planlama desteğ i
27
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
4.9. PM - Bakı
m ve Onarı
m (Plant Maintenance)
SAP R/3 bakı m-onarım modülü, bir iş letmede yapı lan tüm bakım onarı m
iş
lemlerinin kayıt altı
na alınması
nı, takip edilmesini, planlanmasınıve maliyetlerinin
kontrol edilmesini kapsar.
28
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
Son olarak ise SAP'nin esnek raporlama sistemi ile talepler dahilinde nesnelere,
kataloglara, bakım onarım türlerine, maliyetlere vb. birçok konuya dair raporlar
alı
nabilir
4.10. CS - Müş
teri Servisi (Customer Service)
SAP R/3 müş teri servisi modülü, bir işletmenin müş terilerine verdiği bakım ve
onarım hizmetlerinin kayı t altına alı
nması nı, planlanmasınısağlamaktadı r. Ortaya
çıkan maliyetlerin kontrolünü ve faturalama sürecini takip eder.
ş
Teklif ve faturalama süreçleri ise satı-dağı
tım modulü entegrasyonu dahilinde
gerçekleştirilir. Nesneler üzerindeki ölçüm noktalarıve sayaçları
n takibi yapı
labilir.
Aynızamanda nesneler için standart arı za, neden, görev, işlem vb. kataloglar
hazırlanabilir.
29
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
4.11. HR - İ
nsan Kaynakları(Human Resources)
İ
nsan KaynaklarıFonksiyonları
:
Başvuru Yönetimi
Baş vuru kayı tlarının tutulması
Baş vuruların süreçlere göre takibi. (mülakat, test, iş e alma aş amaları)
Baş vuranların iş e uygunluk analizi
Baş vuru ortamları nın (gazete, kariyergünleri, danı şmanlı k firmaları ) verimlilik
analizi
Toplu mail / mektup gönderme
Personel idaresi ile entegrasyon, mükerrer veri giriş inin önlenmesi
Personel İ daresi
Personele ait isim - soyisim, fotoğ raf her türlü ödemeleri, özlük bilgileri, SSK ve
vergi bilgilerini, sağlı k bilgileri ve akla gelebilecek her türlü bilgisinin
tutulabilmesi
İ şletmeye özgü alanları n tanımlabilmesi
Hı zlıve kolay veri girişekranları .
Organizasyon Yönetimi
İ şlerin, pozisyonları n ve departmaları n tanımlanmasıve raporlanması
Kiş ilerin organizasyon ş emasıiş lemleri
Büyüme , küçülme, departman açı lması/ kapanmasısimilasyonları
Zaman Yönetimi
Çalı şanların saatlik ve günlük devamsı zlıklarının takibi
İ zin hakları nın ve izinlerinin takibi
İ şletmenin ihtiyacı na göre online / ofline olarak PDKS (Personel Devam
:Kontrol Sistemleri) ile entegrasyon
Bordro Muhasebesi
İ şletmeye özgü bordro hesaplamaları
Kanun, Tüzük ve genelegelere uygun hesaplama fonksiyonları
Temel, Yan, Ek, Net, Brüt her türlü ödemenin bordrolaş ması
İ şletmeye özgü tasarlanabilir bordro çı ktısı.
Banka Disketlerinin hazı rlanması
SSK, İ şkur, Çalı şma Bakanlı ğıRaporları
Bordro – Muhasebe entegrasyonu, bordro sonuçları nın muhasebeleş tirilmesi
30
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN
31
ERP NEDEN GEREKLİ? Fikret COŞKUN
Fonksiyonel anlamda;
• Sistem Entegrasyonunun sağlanması
• Anı nda doğru ve hı zlıbilgi toplanması
• Toplanan bilginin paylaş ı
mı
• Yöneticinin kritik kararlar alabilmesi
• Zaman ve kaynak tasarrufu
• Yatı rı
mları n ve sermayenin denetlenmesi
• Pazar payı nın arttı
rılması
• Etkin müş teri hizmeti ve çok dillilik
• Rekabet Avantajı
• Daha Güçlü firma ve ürün imajı
Operasyonel anlamda;
• Siparişe ve stoğa üretim yönetim sisteminin etkin çalı şması
• Stok maliyetlerinde düş üş
• Ürün İzlenebilirliği
• Doğru zamanda, doğru miktarda malzeme ihtiyaç tespiti ve temini
• Tedarikçileri planlama
• Doğru ve hı zlıteklif verme
• Finansal kaynakları n yerel para birimi ve dövizli değerlemesi
• Müş teri risk analizleri
• Performans değerlendirme (http://www.marmaraweb.com, 11.12.2006).
32
ERP NEDEN GEREKLİ? Fikret COŞKUN
ERP yazı lı
mının gerçekten gerekli olup olmadı ğıyatı
rımımaliyetleri, Firma
ölçeği, İhtiyaçlar, Geleceğe yönelik planlar gibi kriterler açısı
ndan incelenmesi gerekir;
33
ERP NEDEN GEREKLİ? Fikret COŞKUN
Kurumsal kaynak planlaması nın (ERP) dünya çapı nda bir üretim standardı
haline gelmesiyle, büyük ölçekli iş letmelerin ardından küçük ve orta boy iş letmeler
(KOBİ ) de ERP yazı lımlarına yöneliyor. ERP'nin temel avantajı , veriye kolay erişim
sağlaması . Bir KOBİ , rekabette başarılıolmak için, neyi nası l ve ne kadar verimli
kullandı ğınıbilmek durumunda. Bu da ancak tam entegre çalı şan; planlamadan satı şa,
sevkı yattan maliyete kadar her akı şı
n kontrol edilebildiği iyi bir bilgi altyapısıyla
mümkün. ERP, müş teri iliş
kilerinden üretim planlamaya, her noktada kaynaklarıen
etkin biçimde izlemeyi ve buna iliş kin birtakım aksiyonlar almayısağlı yor.
(http://erpakademi.com/v1/index.php?option=com_content&task=view&id=1035&Ite
mid=189, 11.12.2006).
5.4. İ
htiyaçlar
34
ERP NEDEN GEREKLİ? Fikret COŞKUN
ERP sistemlerinin sağladı ğıbu açı k yararlara rağmen, ideal koş ullarda bile çok
masraflıyatı rımlar olan bu sistemlerin kurulumu, dı şarıdan göründüğü kadar kolay
değildir. ERP sistemlerinin kurulumu, bir yazı lım sistemi kurulumundan çok daha
karmaş ık bir iş letme organizasyonudur ve üzerinde titiz bir çalı şma yapı lmadı ğı
takdirde büyük kayı plara yol açabilmektedir. ERP sistem kurulumunun baş arısız
olması nın nedenleri 10 sı nı
fta toplanabilir:
Stratejik hedeflerin net tanı mlanmaması
Üst yönetimin sisteme yeterince destek olmaması
Zayı f kurulum projesi yönetimi
Organizasyonun değiş ime katı lmaması , destek vermemesi
Çok iyi bir kurulum projesi ekibinin seçilememesi
Son kullanı cılara yeterli eğitimin verilmemesi
Veri doğruluğ unun sağ lanamaması
Performans ölçütlerinin organizasyon değiş imine destek vermemesi
Çok merkezlilik konusunun iyi irdelenmemesi
Teknik zorluklar (yazı lım içindeki hatalar, eskiden uygulanan
sistemlerden kaynaklanan sorunlar ve donanı m zorluklarıvb.). (Baskak,
Cetiş li, 2003).
ERP uygulaması nın istenilen sonucu verebilmesi için sistem içinde sağlı klıveri
girişlerinin mutlaka yapı lmasıgerekir. Veriler kurumun yapı sına uygun belirlenen
kriterler ı ş
ığında girilmiyorsa, ilgili zamanlarda, doğru girilmiyorsa, sistemin doğru
sonuçlar üretmesi beklenemez. Örneğin, stok takip sorumlusu stok bilgilerini girmiyor
yada gecikmeli olarak giriyorsa, güncel stok bilgilerine ulaş ılamaz. Dolayı sıyla müş teri
temsilcisi teklif ve siparişaş amaları nda istenilen hizmet kalitesini kurumsal müş terilere
sağlayamayacak, teslimatlarda sorunlar yaş anacak, finans bölümü sı kıntı
lar yaş ayacak,
üst yönetim firma ile ilgili dönemsel raporlarısağ lı
klıalamayacak. Sistemin
kullanı cılarıişlerini yapmadı klarısürece kusursuz bir ERP uygulaması nı
n dahi baş arılı
olma ş ansıyoktur. (http://www.ias.com.tr/erp/p-unsuccess_erp.html, 11.12.2006).
İflası
ndan önce 5 milyar dolarlı k cirosu ile Amerika’nı n dördüncü büyük ilaç
dağıtım firmasıolan FoxMeyer’in ERP kurma projesi olan Delta III projesine start
verilmesiyle başlayan iflas sürecini Judy E. Scott, .The FowMeyer Drugs. Bankruptcy:
Was It A Failure Of ERP? adlıkı sa makalesinde incelemiş tir. Bu bölüm adıgeçen
makaleden alı nan bilgilerden derlenmiş tir.(Yegül, 2002).
35
ERP NEDEN GEREKLİ? Fikret COŞKUN
yazılı
m paketinin problemlerinin bir sonucu değil yönetim yanlı şları
nın bir sonucudur.
Şirketi iflasa sürükleyen Delta III projesinin olasıana sebepleri ş
unlar olabilir:
●Firmanı n üst yönetimi projeye yeterli bağlı ğıve desteği vermişolsa da çeş
lı itli
raporlardan elde edilen sonuçlara göre alt kadrolardan (kullanı cılar) bir kı smıbu
bağlı lı
k ve desteği göstermemiş lerdir. Örneğin depo otomasyon sisteminin SAP ile
entegre edilmesi sonucu iş lerini kaybedeceklerini düş ünen depo işçilerinde büyük moral
motivasyon sorunlarıortaya çı kmı şve bunun sonucunda üç deponun kapanarak
malları n otomasyon uygulanmı şdepoya taş ı
nmasıolayıbir fiyaskoya dönüş müş tür.
İşçiler stoktaki mallara zarar vermiş , sipariş
ler yerlerine ulaş
tı
rılamamı ş, yeni sistemde
birçok problemle karş ı ı
laşlmı şve yaklaş ı
k 34 milyon dolarlı k bir kayı p stok zararı
ortaya çı kmı ştı
r.
36
SONUÇ Fikret COŞKUN
6. SONUÇ
Sistemin karmaş ı
k yapı sı, sistem üzerinde hatalıyapı lan bir iş lemin, ters
hareketlerle düzeltilmeye çalış ı
lması ı
yla daha da karmaşk bir hale gelebilir. Ancak ERP
sistemlerinde “kaçı nılmaz” sonuçlardan birisi olan bu durum, sistem talimat ve
prosedürlerinin açı k ve net bir ş
ekilde tanımlanmasıve uygulanması yla, hiç bir zaman
“korkutucu” sonuçlara varmayacaktı r.
37
KAYNAKLAR Fikret COŞKUN
KAYNAKLAR
ACAR, N., 1991, “Malzeme İ htiyaç Planlama”, Milli Prodüktivite Merkezi Yayı
nları
No: 323, AIMS Software INC.
BASKAK M., Cetiş li H., “Kurumsal Kaynak Plânlama Nedir?” İ stanbul Teknik
Üniversitesi, İ
şletme Fakültesi, Endüstri Mühendisliğ
i Bölümü, Yüksek Lisans Tezi
UMPLE, E.J., Haft, R.R., Umble, M.M. (2003), "Enterprise Resource Planning:
Implementation Procedures and Critical Success Factor", European Journal of
Operational Research, 146 NY. pp. 241-257.
APICS, 2000, “ERP Software Comparison Survey Results”, corrected version Bayı
ndı
r,
A., (2000), “Using the output of an ERP system in companywide performance
analyses”, Marmara Ü. Fen Bilimleri Enst. Yüksek Lisans Tezi
YEGÜL, M. F., 2002 “Kurumsal Kaynak Planlama”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri
Enst. Yüksek Lisans Semineri
Bİ
LGE, T., 1999, “A process analysis methodology for ERP implementations”,
Marmara Ü. Fen Bilimleri Enst. Yüksek Lisans Tezi
O. CONNOR, J.T, DODD, S. C., 2000, “Achieving integration on capital projects with
ERP systems”, Automation in Construction, 9, pp. 515-424
37
KAYNAKLAR Fikret COŞKUN
SCOTT, J.E., “The FoxMeyer Drugs. Bankruptcy: “Was it a failure of ERP?”, The
University of Texas
http://www.sap.com/turkey/solutions/business-suite/index.epx,
Erişim Tarihi: 11.12.2006
http://www.ias.com.tr/erp/erp.html, Eriş
im Tarihi:11.12.2006
http://www.ias.com.tr/erp/p-mrp_erp.html, Eriş
im Tarihi:11.12.2006
www.logo.com.tr/ Eriş
im Tarihi:11.12.2006
http://www.biymed.com/pages/erpprg.htm, Eriş
im Tarihi: 11.12.2006
http://www.cio.com/research/erp/edit/erpbasics.html, Eriş
im Tarihi:11.12.2006
www.sap.com/turkey/news, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007
http://www.kocsistem.com.tr/tr/default.asp, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007
http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007
www.sap.com/turkey/news, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007
http://www.sap.com/ Eriş
im Tarihi: 12.01.2007
http://www.kocsistem.com.tr/tr/default.asp, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007
http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007
38
KAYNAKLAR Fikret COŞKUN
http://www.ias.com.tr/caniaserp.html, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007
http://www.cs.com.tr/diger/iletisim.html , Eriş
im Tarihi: 12.01.2007
http://www.cs.com.tr/iletisim.html, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007
http://www.matrisbilisim.com/contactform.asp, Eriş
im Tarihi: 11.12.2006
http://www.matrisbilisim.com/cf.asp, Eriş
im Tarihi: 11.12.2006
http://tr.wikipedia.org/w/index.html, Eriş
im Tarihi:11.12.2006
http://www.elsys.com.tr/sitecontent/sapsolutions.asp, Eriş
im Tarihi:18.12.2006
http://www.geocities.com/akircali/planlama/planlama.html, Eriş
im Tarihi14.012007
http://www.marmaraweb.com/ Eriş
im Tarihi:11.12.2006
http://www.cio.com/research/erp/edit/erpbasics.htm Eriş
im Tarihi:11.12.2006
http://www.haber1.com/tumhaberler.asp Eriş
im Tarihi:11.12.2006
http://www.erpcrm.com/body1.htm Eriş
im Tarihi:11.12.2006
http://erpakademi.com/v1/index.php?option=com_content&task=view&id=1035&Itemi
d=189 Eriş im Tarihi:11.12.2006
http://www.erpcrm.com/body1.htm Eriş
im Tarihi:11.12.2006
http://www.bilisimterimleri.com/bilgisayar_bilgisi/bolum/8.html Eriş
im
Tarihi:11.12.2006
http://www.ias.com.tr/erp/p-unsuccess_erp.html, Eriş
im Tarihi:11.12.2006
39
ÖZGEÇMİ
Ş
Fikret COŞKUN
37