İZMİR İLİ'NİN

ÜLKE EKONOMİSİNDEKİ
YERİ
Ege Bölgesi’nin kıyı bölgesinde toplam 11.973 km²’lik alanda konumlanan İzmir,
Türkiye’nin ekonomi ve sosyal alanında kendini kanıtlayan ve Türkiye ekonomisine
yön veren bir kent haline gelmiştir.

İzmir’in ekonomik panoraması çok yönlülüğü ile dikkat çekmektedir. Günümüzde de

İzmir hem ülke hem bölge ekonomisinde önemli bir rol oynamaktadır.

İzmir’in ekonomisi ağırlıklı olarak sanayi, ticaret, ulaştırma-haberleşme ve tarımsal

faaliyetlerinden oluşmaktadır. İzmir sanayisinde petrol ve kimyevi ürünler, metal,
tekstil, makine, otomotiv ile gıda, tütün ve toprağa dayalı sanayi ön plana
çıkmaktadır. İzmir ticaret hayatında gıda, ticaret, inşaat, tekstil konfeksiyon, ağaç-
mobilya, kimya-plastik ve tarım ürünleri ticareti yaygın bir şekilde gözlenmektedir.
Tarım ve hayvancılıkta pamuk, üzüm, zeytin, incir, tütün ve sebze-meyve, balık ve
hayvansal yan ürünler üretimi üst sıralardadır. İzmir Türkiyenin toplam sanayi
üretiminin %9 ‘nu ve yaratılan katma değerin %13,5’ ni sağlamaktadır.

Türkiye ihracatının yaklaşık % 20'si, Ege Bölgesi ihracatının ise neredeyse tamamı
İzmir'den gerçekleşmektedir. Özellikle gıda ürünleri, inşaat malzemeleri, tekstil
ürünleri, ağaç ürünleri ve mobilya, kimyevi ürünler, tarım ürünleri ticareti, İzmir
ticaretine ivme kazandırmaktadır. Ulusal ve uluslararası banka ağı ve borsaları ile
İzmir ve yöresi iyi bir sermaye piyasasına sahiptir. Türkiye'nin en büyük emtia
borsası da İzmir ilindedir.

Ülkemiz sanayisinin başlıca girdilerini oluşturan endüstriyel hammadde kaynakları

açısından oldukça fazla varlığa sahip olan İzmir’de, özellikle jeotermal enerji
kaynaklarının dağılım ve miktarı yüksek oranlardadır.

2010 yılı vergi tahakuk ve tahsilat rakamları incelendiğinde Türkiye sıralamasında

4. Sırada yeralan İzmir aynı zamanda toplam vergi tahsilatının %10.13 nü
karşılamaktadır.

Bankalardaki mevduat ve kredi miktarı açısından tüm iller arasında 3. sırada yeralan
İzmir’in payı mevduatta % 6,2 ve kredi miktarında % 6,0 dır.

Sanayi, tarım, ticaret, enerji, turizm gibi birçok ekonomik faaliyetin merkezi
konumundaki İzmir, Çandarlı limanı ve İstanbul-İzmir Otoyolu, Ankara-İzmir hızlı
demiryolu gibi alt yapı projeleri ile bu konumunu daha da güçlendirecektir.
 İZMİR İLİ MAKROEKONOMİK VERİLERİ

2002 2010
İşssizlik Oranı (*) 15,7 (2004) 15,1

İşsiz Sayısı (Bin Kişi) (*) 195 (2004) 231

İstihdam Düzeyi (Bin Kişi) (*) 1.045 (2004) 1.303

İstihdam Oranı (%) (*) 38,5 (2004) 42,5

Toplam Sigortalı Sayısı (Bağkur+Em San+SSK) (Bin Kişi) 679 935 (**)

Gerçekleşen Teşvik Belgeli Yatırım Sayısı (***) 169 (2006) 112

İhracat (Milyar $) (İzmir İli Gümrük Kapıları Toplamı) 7,2 16,8

İthalat (Milyar $) (İzmir İli Gümrük Kapıları Toplamı) 6,1 22,2

Dış Ticaret Dengesi (Milyar $) 1,1 -5,4

İhracatın İthalatı karşılama Oranı (%) 118 76

Kurulan Şirket ve Kooperatif Sayısı 3.312

Kapanan Şirket ve Kooperatif Sayısı 991

İzmir'e Giriş Yapan Yabancı Turist Sayısı 650.560 1.155.830

Genel Bütçe Brüt Vergi Tahsilatı (Milyar TL.) 3,7 23,9

Banka Mevduatları (Milyar TL.) 8,2 28,9 (2009)

Banka Kredileri (Milyar TL.) 2,3 18,9 (2009)

Banka Şube Sayısı 471 676 (2009)

(*) TÜİK İstatistik Bölge Sınıflaması 2 düzeyinde istatistikleri 2004 yılından itibaren üretmektedir.
(**) Şubat 2011 değeridir.
(***) Teşvik belgeli yatırım sayısı 2006 yılından itibaren mevcuttur.

Kaynak: TOBB, TUİK, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı, Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurumu, İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Maliye Bakanlığı,Türkiye Bankalar
Birliği
İzmir’de Ekonomik Faaliyetlere Göre İstihdam ve Payları , 2010

Tarım
11,8%
Hizmet
57,8% Sanayi
30,4%

Toplam Tarım Sanayi Hizmet

Türkiye İstihdam (Bin Kişi) 22.594 5.683 5.927 10.985
% 25,2 26,2 48,6

İzmir İstihdam (Bin Kişi) 1.303 153 397 753

% 11,8 30,4 57,8

Kaynak :TÜİK

İşgücü Göstergeleri, (15 yaş ve üzeri)

2007 2008 2009 2010

23.114 23.805 24.748 25.641

İş Gücü Türkiye
(Bin Kişi)
İzmir 1.344 1.327 1.397 1.534

46,2 46,9 47,9 48,8

İşgücüne Katılma Türkiye
Oranı (%)
İzmir 46,4 45,2 46,6 50.1

Türkiye 10,3 11,0 14,0 11.9

İşssizlik Oranı (%)
İzmir 10,5 11,8 16,2 15,1

Kaynak :TÜİK
Sigortalı Çalışan Sayıları

2002 2011 /Şubat

3.485.000 3.948.848
Nüfus

SSK (4/a) Zorunlu Sigortalı Sayısı 401.077 650.442

Bağ-Kur (4/b) Zorunlu Sigortalı Sayısı 149.576 158.028

Em.San. (4/c) Aktif Sigortalı Sayısı 128.266 126.867

Toplam Sigortalı Sayısı (Bağkur+Em San+SSK) 678.919 935.337

2022 S.K. (Yaşlı + Özürlü Aylığı Alan Sayısı) 33.126 46.599

Yeşil Kartlı Sayısı 308.822 176.824

 KİŞİ BAŞINA GSYH ENDEKSİ

Kaynak: DPT

Kişi başına GSYİH endeksine göre Kocaeli, İzmir ve İstanbul ülkenin en gelişmiş İBB Düzey-II
(*) bölgeleridir. 2001 yılı cari fiyatlarla GSYH büyüklüğüne göre 13.382 milyon TL ile İstanbul
ve Ankara’nın ardından Türkiye GSYH’sine katkıda bulunan 3. büyük il İzmir’dir. Kişi başına
düsen GSYH’de ise 3215 $ (3.894 TL) ile Türkiye’nin altıncı büyük ilidir.

(*) İBB Düzey II: Bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılmasına yönelik olarak bölgelerin sosyo-
ekonomik analizlerinin yapılması ve Avrupa Birliği (AB) ile karşılaştırılabilir veriler üretilmesi amacıyla
AB bölgesel sınıflandırması olan NUTS kriterlerine göre tanımlanmıştır.

Ekonomik, sosyal, kültürel ve coğrafi yönlerden benzer illerin belirli bir nüfus büyüklüğü de dikkate
alınarak gruplanması ile 26 adet 2. düzeyde bölge birimleri tanımlanmıştır.
MALİ YAPI
Banka mevduatlarının Türkiye toplam mevduatı içindeki payı ile banka kredilerinin toplam krediler
içindeki payı itibarıyla İstanbul, Ankara ve İzmir İBB Düzey-II bölgeleri ilk üç sırada yer
almaktadır.

SANAYİ

İzmir, Cumhuriyetle birlikte pek çok sanayi kuruluşuna ev sahipliği yapan bir kent konumuna
bürünmüştür. Kentte sanayinin gelişiminde; hammadde kaynakları, nitelikli işgücü, ulaşım
olanakları ile iç ve dış piyasalara yakınlık en büyük etkenlerdir.

Ülkemizin en önemli petro-kimya tesislerinden olan Petkim İzmir'de faaliyet göstermektedir.

Bunun yanı sıra kentte öne çıkan sanayi ürünleri; petrol ve kimyevi ürünler, metal, tekstil, makine,
otomotiv ile gıda, tütün ve toprağa dayalı sanayidir.

Sanayide ciddi atılımlar gerçekleştirmiş olan Aliağa, Çiğli, Torbalı ve Kemalpaşa ilçelerinde
bulunan Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) yatırımcılara çok çeşitli fırsatlar sunmaktadır. Bununla
birlikte Buca, Kınık, Menemen (Deri-Plastik), Ödemiş, Tire, Torbalı Tekeli ve Torbalı Pancar'daki
Organize Sanayi Bölgeleri de gelişimlerini sürdürmektedirler.

İzmir, 2000 yılı verilerine göre küçük sanayi sitesinde kurulu işyeri sayısı bakımından ilk sıradadır
(DPT, 2003). İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü’nün 2009 verilerine göre İzmir, 2’si tamamen faal,
4’ü kısmen faal ve 11’i de yapım aşamasında olan toplam 17 Organize Sanayi Bölgesi (OSB) ile
Türkiye’nin en fazla sayıda OSB’ye sahip ili konumundadır.

İzmir'de bulunan organize sanayi bölgelerinin mevcut durumlarına ilişkin tablo aşağıda yer
almaktadır.
İzmir'de Bulunan Organize Sanayi Bölgeleri

İstihdam Edilen
OSB ADI Mevcut Durum OSB Alanı Kişi Sayısı

İzmir Atatürk Faaliyette 700 ha 25.000

Kemalpaşa Faaliyette 1240 ha 19.000
Tire Faaliyette 400 ha 1.000
Aliağa I Faaliyette 922 ha 545
Buca Ege Giyim Faaliyette 540 dönüm 1.600
İTOB (Tekeli) Faaliyette 1950 dönüm 804
Kınık Faaliyette 85 ha 20
Bergama Faaliyette 1790 dönüm
Altyapı çalışmaları devam
Ödemiş ediyor 98 ha
Altyapı çalışmaları devam
İzmir Pancar ediyor 1300 dönüm
Torbalı I Proje + Kamulaştırma 700 dönüm
Menemen Plastik Proje +Kamulaştırma 920 dönüm
Kemalpaşa-Bağyurdu Proje + Kamulaştırma 1470 dönüm
Bayındır Yer seçimi tamamlandı 150 ha
Aliağa-Dökümcüler Yer seçimi tamamlandı 190 ha
Otomotiv Yan Sanayi (K.paşa) Yer seçimi tamamlandı
Aliağa II Yer seçimi halinde
Aliağa Kimya Yer seçimi halinde
Bayındır Gıda Yer seçimi halinde
İTOB Tevsii Yer seçimi halinde
Merkez II Yer seçimi halinde
İzmir Merkez Mermer Yer seçimi halinde
Seferihisar Teknopark Yer seçimi halinde
Kiraz Yer seçimi halinde

Kaynak: İzmir Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü

İzmir ili yer seçimi tamamlanan, imar planı yapımı devam eden ve hizmete sunulmak olmak üzere
toplam 17 adet OSB’ si ile %28,26 payla ege bölgesi ve %7,78 payla ülke toplamı içinde 1. sırada
yer almaktadır.
Serbest Bölgeler Ticaret Hacimleri ve Değişim Oranları (1.000 ABD $)

2008/2009 2009/2010
Serbest Bölgeler 2008 Yılı 2009 Yılı 2010 Yılı
(%) (%)

Ege 3.763.964 -29,36 2.658.772 -5,86 2.502.919

İzmir Menemen 412.922 -32,18 280.040 9,95 307.913

Türkiye Toplam 24.578.055 -27,75 17.756.882 4,59 18.572.206

Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı

2010 yılında tüm serbest bölgelerdeki toplam istihdamının yüzde 40,48'i İzmir'deki serbest bölgeler
tarafından karşılanmıştır.

İzmir'deki Serbest Bölgelerde İstihdam Verileri (2010)

Türkiye
Büro
Serbet Bölgeler İşçi Diğer Toplam İçinde Payı
Personeli
%

Ege 17.318 994 0 18.312 37,61%

İzmir Menemen 1.061 281 56 1.398 2,87%

Türkiye Toplam 36.502 5.462 6.720 36.493 100%

Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı

2001 yılı temmuz ayında yürürlüğe giren "Teknoloji Bölgeleri Kanunu" ile teknoparkların
oluşturulması sonucunda 2005 yılı Nisan ayı itibariyle ülkemizde 17 adet Teknoloji Geliştirme
Bölgesi kurulmuştur.
İzmir Teknoloji Geliştirme Bölgesi de bunlardan biridir. Teknoloji geliştirme bölgesi oluşturma
çalışmaları kapsamında İzmir Urla'da Yüksek Teknoloji Enstitüsü kampüsü içinde yaklaşık 200
ha.lık bir alan üzerine teknopark kurulmuştur.

Bölgede faaliyet gösteren firmalar ile üniversiteler arasında işbirlikleri gerçekleştirilmekte,

üniversite öğretim elemanları projelerde yer almakta üniversite öğrencileri ise part time iş ve staj
imkanı bulmaktadır. Yatırım ortamı bakımından elverişli olan İzmir'e yerli ve yabancı sermaye her
geçen gün daha fazla ilgi göstermeye devam etmektedir. ,

DIŞ TİCARET YAPISI

İzmir’in yıllara göre İhracat ve İthalat Potansiyeli (Milyar $)

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

İhracat 7,2 9,1 11,2 12,8 15,6 17,7 21,6 14,3 16,8

İthalat 6,1 8,6 11,5 14,6 17,8 21,1 26,1 16,1 22,2

Dış Ticaret
1,1 0,5 -0,3 -1,8 -2,4 -3,4 -4,5 -1,9 -5,4
Dengesi
İhracatın İthalatı
Karşılama Oranı 118 105,8 97,4 87,7 86,6 81 82,7 88,1 75,8
(%)

Kaynak: TÜİK (Gümrüklere Göre İhracat ve İthalat)

İzmir, deniz yolu ulaşımını etkin ve yaygın kullanan bir merkez olmakla beraber aynı zamanda
Türkiye'nin deniz yoluyla dışa açılan kapısı konumundadır.

Tarih öncesi çağlarda bile İzmir ve yakın çevresi geniş bir ticaret ağına sahip olmuştur. Bu
durumun sonucunda, İzmir dünya ticaretinin önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. Avrupa
ülkeleri ile yapılan ticarete bağlı olarak İzmir'de deniz ticareti de büyük gelişme kaydetmiştir.

Bugün ülkemizin en büyük konteynır limanları arasında olan İzmir Alsancak Limanı, hem İzmir'in
hem bölgenin hem de ülkemizin önemli bir ticaret kaynağıdır.
En Çok İhracat Yapan 10 İlimiz (Bin $)

Sıralama 2002 2010

Şehir
2010 İhracat İhracat

1 İSTANBUL 20.970.063 53.100.102

2 BURSA 3.456.516 10.673.326

3 KOCAELİ 1.268.868 9.521.932

4 İZMİR 2.777.767 6.677.037

5 ANKARA 1.515.106 5.620.370

6 GAZİANTEP 619.536 3.520.703

7 MANİSA 311.945 3.451.016

8 DENİZLİ 680.541 2.127.625

9 HATAY 349.548 1.705.055

10 SAKARYA 428.029 1.678.185

En Çok İthalat Yapan 10 İlimiz (Bin $)

Sıralama 2002 2010

Şehir
2010 İthalat İthalat

1 İSTANBUL 28.928.792 97.955.044

2 KOCAELİ 5.474.272 22.638.394

3 ANKARA 6.484.899 19.065.511

4 BURSA 2.580.337 9.847.155

5 İZMİR 2.288.330 8.414.069

6 GAZİANTEP 658.227 3.430.052

7 HATAY 434.545 3.131.351

8 MANİSA 221.231 2.962.592

9 ADANA 618.770 2.228.898

10 DENİZLİ 319.344 1.730.762

Yıllar İtibariyle İzmir İlinin İhracat-İthalatı

İhracat İthalat

9,00 8,31 8,41

Milyar $

8,00 7,03
7,82 6,27
7,00 6,68

6,00 5,46
4,99 6,43
4,69 6,12
5,00
5,45
4,00 3,47 4,65
2,78 4,11
3,00
3,31
2,00
2,29
1,00

0,00
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Kaynak: TÜİK
ULAŞIM

Ülkemizin üç büyük şehrinden biri olan İzmir, coğrafi yerleşim olarak Kuzey-Güney ve Doğu-Batı
aksları üzerinde konumlanmıştır.Dolayısıyla ulaşım aksları da bu güzergâhlar üzerinde
oluşturulmuştur. Karayolları Genel Müdürlüğü II. Bölge Müdürlüğü'ne bağlı 7 ilden bir tanesi olan
İzmir 1.286 km’ lik yol ağına sahiptir.Türkiye'de yer alan toplam 2.080 km otoyolun % 10'nu 209
km'si İzmir'dedir.

Çevresindeki tüm illere direk karayolu ile bağlanma olanağına sahip olan kentimizde; İzmir Çevre
Otoyolu, İzmir-Aydın ve İzmir-Çeşme Otoyolları bulunmaktadır.İzmir; karayolu ile Ankara'ya 579
km, İstanbul'a 561 km, Manisa'ya 36 km, Denizli'ye 224 km, Aydın'a 126 km ve Edirne'ye 534 km
uzaklıktadır.

Demiryollarımızın geçmişi ise uzun yıllara dayanmaktadır. Anadolu topraklarında ilk demiryolu
inşaatına İzmir'den başlanmış, bundan 150 yıl önce Kuzey-Güney aksında demiryolu güzergâhı
oluşturulmuştur.Hâlihazırda, İzmir'de demiryollarının önemli güzergahları bulunmakta olup
ülkemizdeki demiryollarının % 12,5'i kentimizin de içinde bulunduğu 3. Bölgeden
geçmektedir.Demiryolu ile yolcu, dökme yük, konteynır ve diğer yük taşımacılığı
yapılabilmektedir.

İzmir'de uluslararası sivil hava meydanı niteliğinde Adnan Menderes Havalimanı, Hava Kuvvetleri
Komutanlığı'na bağlı Çiğli Tuzla'da bulunan Kaklıç havaalanı, Selçuk'ta stoal tipi havaalanı
bulunmaktadır. 1987 yılında faaliyete geçen Adnan Menderes Havalimanı'nın yıllık yolcu
kapasitesi 9 milyon kişidir.İzmir'den 12'si yabancı olmak üzere toplam 20 havayolu şirketi direkt
uçuş gerçekleştirmektedir.

Yap-işlet-devret modeli ile gerçekleşen ve TAV tarafından işletilen Dış Hatlar Terminali ise yıllık
5 milyon yolcu kapasitesine sahiptir.Ayrıca havalimanı kargo taşımacılığı alanında da hizmet
vermektedir.

İzmir Alsancak Limanı konumu, niteliği ve potansiyeli bakımından Türkiye'nin en stratejik

limanlarından biridir. 12 milyon tonun üzerindeki kapasitesiyle ülkemizin en büyük konteynır
ihracat limanı olan İzmir Alsancak Limanı'nda, Batı Anadolu ve İç Anadolu ihracatının büyük bir
bölümünü gerçekleştirmektedir. Alsancak limanı konteyner, genel kargo, dökme yük, Ro-Ro ve
yolcu taşımacılığına hizmet vermektedir.
TARIM

İzmir, tarımsal üretimi ve sahip olduğu üretim potansiyeli ile önemli illerimizden biridir.

Ürün çeşitliliği açısından oldukça zengin olan ilimizde 113 tür bitkisel ürün, 13 tür hayvan
yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Yüzölçümü yaklaşık 1,2 milyon olan ilimiz topraklarının % 28,5'ini tarım alanları oluşturmaktadır.
Toplam 344.984 hektarlık tarım arazilerimizin; %42,2'si tarla, % 27,1'i zeytin, % 12'si sebze, %
7,9'u meyve, % 3,9'u da bağ alanıdır. İzmir yüzölçümünün yaklaşık 1/3'ünde tarım yapıldığı
söylenebilir.

Türkiye'de hindi etinin % 37'si, enginarın % 32'si, mandarin'in (satsuma) % 21'i, yağlık zeytinin %
19'u, kirazın % 17'si, salçalık biberin % 12'si, incirin % 10'u, pamuğun % 6'sı, kurutmalık
çekirdeksiz üzümün % 6'sı, sütün % 6'sı ve tütünün de % 4'ü ilimizde üretilmektedir.

İl nüfusunun % 15'i, aile olarak ifade edildiğinde ise 151 bin aile geçimini tarım sektöründen
sağlamaktadır.

İzmir'de yaklaşık 177 bin hektarlık tarım alanı sulanmaktadır. Sözkonusu alan tarım alanının %
51,1'ine denk gelmektedir. Diğer bir ifadeyle ilimiz tarım alanlarının yaklaşık yarısı
sulanabilmektedir. İlde sulama imkanının bulunması; bitkisel ürün çeşitliliğini de beraberinde
getirmektedir.

İzmir'de meyve veren yaklaşık 13,4 milyon adet zeytin, 1,3 milyon adet incir, 1,5 milyon adet
mandarin, 2 milyon adet kiraz, 1,3 milyon adet şeftali ve 12,9 bin hektar üzüm bulunmaktadır.

Ayrıca, bilindiği gibi İzmir; organik tarımın beşiği konumundadır. İlk organik üretim çekirdeksiz
kuru üzüm ile 1980'li yılların ortalarında İzmir'de başlamıştır.

Günümüzde İzmir'de 1,702 çiftçi, 355.640 dekarlık alanda organik tarım yapmaktadır. Söz konusu
alan Türkiye organik tarım alanlarının % 20'sine denk gelmektedir. Organik olarak üretilen 135
üründen 84 çeşidi İzmir'de üretilmektedir.

Özellikle Tahtalı Havzasında organik tarımın yaygınlaştırılması halinde gerek çiftçi ve ürün
gerekse organik tarım alanlarının ve ihracatının artması beklenmektedir.
İzmir İli Tarım İstatistikleri

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

İşlenen tarım alanı / Ekilen
(hektar) 159.105 147.235 167.607 170.481 174.483 161.897 160.804 161.118
Toplam işlenen tarım alanı
(hektar) 206.923 197.500 215.989 219.902 220.938 204.519 207.040 207.087
Yem bitkileri (hektar) 3.860 4.182 26.934 31.763 43.142 45.515 47.367 43.495
Bitkisel üretim alanı (hasat edilen)
Toplam tahıl, (hektar) 68.318 64.002 65.662 71.769 66.690 62.037 69.009 72.873

Bitkisel üretim alanı (hasat edilen)

Toplam yağlı tohumlar (hektar) 1.283 1.242 1.117 875 1.329 1.074 1.206 1.247
Bitkisel üretim miktarı Toplam
tahıl, (ton) 177.406 178.518 199.714 234.406 236.938 191.278 300.420 332.493
Bitkisel üretim miktarı Toplam
yağlı tohumlar (ton) 104.374 104.309 114.840 87.877 91.644 73.276 46.800 58.104
Niteliklerine göre örtü altı tarım
alanları Toplam (dekar) 7.082 7.010 7.616 7.838 7.973 7.540 8.037 8.145
Organik tarım Çiftçi sayısı 1.142 1.223 1.416 1.294 1.156 940
Organik tarım Üretim (Ton) 22.577 26.824 23.408 19.058 38.834 32.672
Organik tarım Üretim alanı
(Hektar) 10.108 22.559 38.864 26.330 23.356 16.228
Örtü altı sebze ve meyve üretimi
Toplam (ton) 182.849 180.940 139.943 153.457 153.454 144.558 165.485 169.574

Tarımsal alet ve makineler Traktör 30.197 30.573 30.888 31.112 31.301 31.909 31.759 32.277

Bitkisel üretim değeri (1000 TL) 1.468.162 1.573.403 1.956.063 1.866.858 2.425.660 2.209.319 2.769.679 2.675.220

Canlı hayvanlar değeri (1000 TL) 313.135 443.195 610.702 699.977 971.471 1.136.088 1.049.772 1.132.758
Hayvansal ürünler değeri (1000
TL) 504.861 666.172 867.308 894.690 861.615 1.415.888 1.310.221 1.794.579
Kişi başına bitkisel üretim değeri
(TL) 591 730 692
Kişi başına canlı hayvanlar değeri
(TL) 304 277 293
Kişi başına hayvansal ürünler
değeri (TL) 379 345 464

Kaynak: TÜİK
ENERJİ

İzmir, Hidro Elektrik Santrali, Rüzgar Enerjisi Santrali ve Termik santraller dışında özel
kuruluşlara ait otoprodüktörler, kojenerasyon santralleri ve OSB'lere ait elektrik üretim üniteleri
bulunan bir kenttir. Aynı zamanda Manisa OSB ve İzmir Atatürk OSB kendi elektriğini üretmekle
kalmayıp, TEDAŞ'a elektrik satmaktadır.

İzmir'in enerji yönetiminde temel hedefi; yerli ve yenilenebilir enerji kaynakları üretimine katkıda
bulunarak ülkemiz ekonomisine katkıda bulunmak ve dışa bağımlılığımızı azaltmaktır.

İzmir, günümüzde büyük öneme sahip yenilenebilir enerji kaynaklarından Jeotermal Enerji
açısından büyük bir potansiyele sahip bir şehirdir. Bu alanda, Türkiye'nin en zengin illerinden
biridir.

Jeotermal kaynağın bulunduğu bölgeler;

. Seferihisar (Karakoç, Doğanbey, Cumalı ve Tuzla),

. Balçova-Narlıdere,
. Dikili (Kaynarca, Bademli, Çamur Ilıcaları, Nebiler, Kocaoba),
. Bergama (Güzellik Ilıcası, Dübek, Paşa Ilıcası-Allianoi),
. Çeşme (Ilıca, Alaçatı, Şifne),
. Aliağa (Ilıcaburnu, Samurlu, Güzelhisar, Biçer, Helvacı),
. Çiğli-Menemen (Ulukent),
. Urla (Gülbahçe),
. Bayındır (Vardar Ilıcaları),
. Menderes,
. Kemalpaşa.

Jeotermal enerji, on yılı aşkın süredir ısınma amaçlı kullanılmasının yanı sıra termal turizmde,
konutlarda, yüzme havuzlarında, toprak ve sera ısıtmasında, organik madde kurutmasında, balık ve
tavuk üretim çiftliklerinde kullanılmaktadır. Isınma ve endüstriyel ihtiyaçlar için kullanımını
yaygınlaştırmak gerekir.

Yenilenebilir enerji kaynaklarından biri olan güneş enerjisi de İzmir'in sahip olduğu uygun hava
koşulları nedeniyle önemli potansiyellerinden biridir. Ancak sıcak su kullanımı ihtiyacını
karşılamaya yönelik uygulamalar ötesine gitmeyen bu enerji kaynağının elektrik enerjisi
üretiminde de kullanılabilmesi için gerekli teknolojiye sahip firmalarla işbirliğine gidilmesi bölge
ekonomisi açısından önem taşımaktadır.

Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyeli Atlası (REPA)'ya göre rüzgar enerjisini kullanarak elektrik
üretebilecek yerler içinde İzmir potansiyeli en yüksek olan illerden biridir. İzmir, Türkiye’nin
rüzgar potansiyelinde 3. sırada yer almaktadır. Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası’na göre,
Türkiye’deki rüzgar enerjisi kullanarak elektrik üretmeye uygun alanların % 30’u Ege
Bölgesi’ndedir.

EPDK verilerine göre en fazla rüzgar santrali yatırım talebi İzmir için yapılmıştır. Talep edilen 752
yatırımın 113 tanesi İzmir'de kurulmak içindir.

İzmir'de sadece Çeşme-Alaçatı'da çeşitli firmalara ait 15 adet rüzgar tribünü bulunmaktadır.
Çeşme-Alaçatı-Urla-Karaburun hattını içine alan 40 km²'lik bir alanda tepelere konacak 1.000 adet
rüzgar değirmeni sayesinde günde ortalama 1 milyon Dolarlık elektrik enerjisi elde edebileceği
yetkililer tarafından belirtilmektedir.

Doğalgaz açısından bakıldığında, Aliağa'da ve Kemalpaşa'da Doğal Gaz Kombine Çevrim

Santralleri faaliyete geçmiştir. Doğalgazın İzmir'de sanayide kullanımı oldukça yaygındır.

İzmir'de 360 bin haneye doğalgaz ulaştırılmıştır. Tüm konutlara ulaşılmasıyla bu alanda yaratılan
ekonominin 4,5 milyar dolara ulaşabileceğini söylemek mümkündür. Türkiye'de ilk defa İzmir'de
konutların girişine deprem anında vanayı kapatmak üzere deprem sensörü konulmuştur.

Birincil enerji tüketimimizin yaklaşık yarısını oluşturan ve %90'nı ithal edilen petrol ürünlerinin
rafinaj işlemleri ülkemizde yapılmaktadır. Ülkemizin en büyük rafinerilerinden biri olan Tüpraş
Rafinerisi, İzmir kenti sınırları içerisinde Aliağa ilçesinde bulunmaktadır.
Türkiye ve İzmir'de 2009 Yılı Elektrik Tüketiminin Sektörlere Dağılımı (MWh)

İzmir'in Türkiyenin İzmir’in

Sektörler İzmir
Elektrik
Türkiye
Elektrik Payı
Tüketim Tüketim
Dağılımı Dağılımı (%)

Mesken 3.128.514 23,2 39.147.505 25 7,99

Ticaret 1.563.637 11,7 25.018.856 15,9 6,25

Resmi Daire 428.669 3,2 6.989.641 4,5 6,13

Sanayi 7.165.676 53,4 70.470.076 44,9 10,17

Tarımsal
261.712 3.661.805
Sulama 2 2,3 7,15

Aydınlanma 110.601 0,8 3.844.834 2,5 2,88

Diğer 760.828 5,7 7.761.353 4,9 9,8

TOPLAM 13.419.636 100,0 156.894.070 100,0 8,55

Kaynak: TÜİK
TURİZM
Türkiye’nin uzun vadeli turizm stratejisinin ana hedefi 2023 yılında dünyanın en çok turist çeken
ve en fazla turizm geliri elde eden ilk beş ülkesinden biri olmaktır. Türkiye, 2007 yılında turizm
gelirleri bakımından dünyada 10. sırada, gelen yabancı turist bakımından ise 9. sıradadır (Kültür ve
Turizm Bakanlığı, 2009).

1960’lı yıllardan 80’li yıllara kadar Türkiye’ye gelen turistlerin yarıya yakın kısmı için İzmir ve
çevresi en önemli destinasyonlardan biri olma özelliğini korumuştur. Ancak İzmir’e gelen turist
sayısı son üç yıldır bir artıs eğiliminde olsa da, İzmir ili son 20 yıldır turizmde gerilemiştir. (İzmir
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2009).

2010 yılı Ocak-Aralık döneminde ülkemize gelen yabancı ziyaretçilerin en çok giriş yaptıkları
kapıların bağlı olduğu iller sıralamasında İzmir, % 4,04 oranı ile Antalya (% 32,30), İstanbul (%
24,20), Muğla (% 10,39) ve Edirne’nin (% 9,16) ardından 5. sıradadır (Kültür ve Turizm Bakanlığı,
Aralık 2010 Bülteni).

İzmir'e Gelen Kruvaziyer Gemi Sefer ve Turist Sayıları

İzmir Alsancak Limanı'na Yapılan Kruvaziyer Yolcu

Yıl
Kruvaziyer Sefer Sayısı Sayısı
2003 5 3.271
2004 32 77.000
2005 26 58.042
2006 94 183.198
2007 122 288.017
2008 128 321.279
2009 127 309.603
2010 141 355.899

Kaynak: İzmir Ticaret Odası

Yıllar İtibariyle İzmir’den Türkiye ye Giriş Yapan Yabancı Turist Sayısı

1,40 1,03 1,06 1,16

0,97
Milyon Kişi

0,65 0,76 0,79 0,78

0,53
0,70
0,00
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
KAMU YATIRIMLARI

2010 Yılı İzmir İli Kamu Yatırımları Başlangıç Ödeneklerinin Sektörlere Göre
Dağılımı (Toplam 457Milyon TL.)

Sağlık; 38.000; 8%

Eğitim; 86.309; Tarım ; 33.459; 8%

Konut; 1.454; 0% Diğer; 109.401;
19% 24%

Ulaştırma; 177.237; Madencilik; 5.416;

39% 1%

Turizm; 4.613; 1%

İmalat; 1.015; 0%
Enerji; 150; 0%

Kaynak: DPT
İZMİRİN BÖLGESEL KALKINMA HEDEFLERİ

Enerji

İzmir’in özellikle güneş, rüzgâr ve jeotermal kaynakları düşünüldüğünde yenilenebilir enerji

sektöründeki önemli bir güce sahip olduğu görülmektedir. jeotermal enerjide dünyada 5.sırada
olan ülkemizin bu sektördeki yatırımlarının artırılması bölgenin kalkınmasında büyük rol
alacaktır.

Rüzgar enerjisi açısından değerlendirildiğinde İzmir ülkede 3. Sırada bulunmaktadır.Türkiye’de

2008 yılında hizmete girenlerle birlikte devrede olan kurulu gücün % 36’sı İzmir’dedir. Fakat bu
güç, teorik potansiyelin yalnızca % 1’i kullanılarak elde edilmiştir.

İzmir için yenilenebilir enerji yatırımlarını artırıp, yenilenebilir enerji teknolojilerinin üretim ve
tüketimini yaygınlaştırarak; gerek işgücünün geliştirilmesi, gerek yenilenebilir enerji kullanımının
yaygınlaştırılması ile İzmir’i yenilenebilir enerji bölgesi haline getirmek, sektörel gelişme
ekseninin temel amacı olarak belirlenmiştir.

Ulaşım

İzmir için Ulaşım olanaklarının çeşitlilik arz etmektedir. Sanayi bölgelerine demiryolu ile taşıma
imkanı bulunması, Alsancak limanının demiryolu ve karayolu bağlantılarının olması lojistik
sektörün gelişme potansiyelini göstermekte olup bu konum İzmir limanını Türkiye’nin en önemli
ihracat limanlarından biri haline getirmektedir.

Adnan Menderes havaalanının kapasitesinin artırılmış olması, kentin bir körfez çevresinde
konumlanmış olması ulaşım çeşitliliğini artırıcı diğer bir etkendir.

Kentsel ulaşımda yaya trafiğine ve bisiklet kullanımına önem verilmesi, belirli alanların buna
uygun düzenlenmesi özellikle, kıyı şeridi sayesinde deniz ulaşımı açısından önemli olanaklara
sahip olunması avantaj sağlamaktadır.
Sosyo Ekonomi

İzmir’de sanayi sektöründeki firmaların neredeyse tamamı mikro işletme ve KOBİ’dir. Bu

firmaların daha fazla kurumsallaştırılması ve pazarlama kapasitelerinin artırılması bölge için
önemlidir. Kentte imalat sanayinde tarıma dayalı sanayilerin ve yüksek teknolojiye dayalı bazı
sanayi gruplarının yükselmekte olduğu görülmektedir.Ayrıca, İzmir’de tarım sektörünün de
yoğunlaştığı birçok ilçe olduğu görülmektedir.

İzmir ülkede en fazla sayıda mavi bayraklı plajın bulunduğu üçüncü ildir. İzmir ilinin en önemli
çekim gücünün deniz-güneş-kum turizmi olması, kitle turizmi kapsamında geleneksel turizm
aylarında talebin yoğunlaşması ve dört aylık bir turizm mevsimi yaşanması sonucunu
doğurmaktadır.

Enerji kaynakları, biyolojik çeşitliliği, toprak verimliliği, su havzaları ve mineral kaynakları göz
önünde bulundurulduğunda büyük bir öneme sahip olan İzmir’in; çok çeşitli kentsel, tarımsal ve
endüstriyel faaliyetleri içinde barındırması, çevresel sürdürülebilirliğin önemini artırmaktadır.

İzmir, Türkiye’nin üçüncü ve Ege Bölgesi’nin en büyük kenti olması sebebiyle yoğun biryolcu ve
yük trafiğine sahiptir. Kuzeydeki yerleşim bölgeleri ile güneydeki tarım, sanayi ve turizm
bölgelerini birbirine bağlayan bir geçiş noktası özelliği taşımaktadır. Türkiye genelinde sosyo-
ekonomik gelişmişlikte ve rekabetçilikte 3. büyük il olması Ege Bölgesi GSYİH’sinin neredeyse
yarısının oluşturulması, kişi başına düşen GSYİH'de Türkiye'nin 6. ili olunması niteliği
taşımaktadır.

Türkiye'nin ilk ve en gelişmiş tarım ürünleri borsasının bulunması, tarıma yönelik eğitim ve
araştırma alanında kurumsal kapasite olması, organik tarımda yüksek kapasite, deneyim ve ürün
çeşitliliğine sahip olması tarım sektörünü önemli kılmaktadır.
Çevre

Evsel ısınma ve sanayide kullanılan yakıtların kalitelerine sınırlama getirilmesi ve kullanılan

yakıtların denetlenmesi, sanayi ve evsel ısınmada doğal gaza geçilmesi Körfez'deki kirliliği
önlemek amacıyla Büyük Kanal Projesi kapsamında 2000 yılında devreye giren Arıtma Tesisi'
İzmir’de çevre kirliğinin önlenmesi hususunda atılan önemli adımlar olmuştur.

Geri dönüşüm ve atık yönetimi konusunda teknik kapasitenin bulunması,çevre konusunda çalışan
üniversitelerin ve araştırma merkezlerinin bulunması İldeki kamu ve yerel yönetim kuruluşları ile
üniversitelerin proje deneyimleri kentin geleceğe dönük beklentilerini karşılayacağını
düşündürmektedir.