-Hem bitki hem hayvanlarda yaşayabilen,kapsüllü maya tipli bir fungus(mantar) türüdür. Tomurcuklanarak üreme gösterir. İki farklı patojenite faktörü vardır: Antifagositer polisakkarit kapsül virülans faktörüdür. Melanin oluşturma bir başka virülans faktörüdür. Pigment hücreleri duvarlarının kenarında birikir ve fagositer hücrelerden salgılanan oksidanlara karşı koruma sağlar. C.neofarmans hem 26 hem de 37 santigrad derecede ürer. Diğer türler sadece 37 derecede üreyebilmektedirler. Kapsüler antijene göre A,B,C,D serotipleri vardır: A-D tipleri: C.neofarmans var neofarmans B-C tipleri: C.neofarmans var gatti olarak bilinir. BULAŞMA YOLLARI Fırsatçı patojen olup immün sistemin zayıfladığı durumlarda merkezi sinir sistemi, deri , kemikler ve diğer organlara yerleşebilir. Mantar doğada yaygındır. Özellikle güvercin dışkılarında bulunur. Ancak güvercin dışkıyla karşılaşma ile insanda enfeksiyon oluşturması arasında kesin epidemiyolojik bir ilişki kurulamamıştır. Bulaşmanın inhalasyon yoluyla olduğu sanılmaktadır. YAPTIĞI HASTALIK C.neofarmans’ın yaptığı hastalık Kriptokkozdur. İnsanda akciğer ,santral sinir sistemi, diğer bazı organ ve dokularda hastalık yapar. Etken dokuda tomurcuklanan, kapsüllü maya hücresi kitleri oluşturur. Bunların etrafında dev hücrelerle çevrili granünomatöz lezyonlar oluşur. KLİNİK Akciğer kriptokokozu: -Enfeksiyon asemptomatik geçirildiği gibi, subfebril ateş,öksürük, yorgunluk,iştahsızlık nonpürülan balgam gibi belirtilerle de görülebilir. -Radyolojik olarak ise tümör metastazı, tüberküloz veya bronkopnömoni ile karışan görünümler meydana gelebilir. Kriptokoksik menenjit: En sık görülen klinik şeklidir. Enfeksiyon subakut veya kronik olabilir ve birkaç ay içende yavaş yavaş gelişir. Başlangıç belirtileri arasında görme bozukluğu ve baş ağrısı bulunabilir. Bunun ardından mental durumda ilerleyici bir bozukluk ortaya çıkar ve uygun tedavi yapılamazsa ense sertliği,koma ve ölüm ile sonuçlanır. Ayrıca en sık deri,kemik,prostat,testis,endokard,pe rikard,periton,böbrek,karaciğer ve eklem çevresi tutulur ve yangısal yanıt her zaman görülmez. Organizmadaki kapsülün tespiti için çini mürekkebi ile boyama ile mikroskopta inceleme yerine günümüzde daha özgül ve duyarlı olan antijen aramaya yönelik lateks aglütinasyon testi almıştır. Bu test serumda da uygulanabilir. Antijen arama testi hastalığın seyrinin takibi için kullanılır. BOS taki antijen titresinin artışı kontrol edilir. Çini mürekkebi ile boyandığı zaman gri-siyah zeminde kapsüllü tomurcuklanan maya hücreleri şeklinde görülür. Reaksiyonun granülomatöz tipte olduğu durumlarda dev hücreler oluşabilmektedir. Bu hücreler hematosilen ve eozin boyası ile ve gomori metanamin gümüşleme boyası ile görülebilirler. Özel bir boya olan musikarmin ile polisakkarit kapsülleri parlak kırmızı renkte boyanır. En özgül tanı yöntemi kültürdür. Bu mayanın izolasyonu için tercih edilen örnekler BOS, biyopsi metaryali ve idrardır. C.neofarmans kolonileri krema kıvamında beyaz ve mukoiddir.suşun kapsülü ne kadra kalınsa o mukoidlik o kadra artmaktadır. Çoğunlukla 24-48 saat içinde görülen koloniler oluştururlar. Sikloheksimidine duyarlı olması nedeniyle ilk ekimde besiyerinde bu antibiyotik bulunmamalıdır. TEDAVİ Amfotericin B ve flusitozin kombinasyonu ile uzun remisyonlar sağlanır. Ketakokozolun vücutta dağılı ii değildir . Bu nedenle sadece deri kriptokkosunda kullanılır. KORUNMA Etken insandan insana veya hayvandan insana direk olarak bulaşmaz. Etken fırsatçı patojen olup epidemi yapmaz.Güvercin dışkısıyla kirlenmiş toprakların alkalileştirilmesi dışında korunmada yapılacak bir şey yoktur.