TEMEL KAVRAMLAR

• BİRİM SİSTEMİ
• TEMEL NİCELİKLER
• DEVRE ELEMANLARI
• ÖZET

Ders1 1
 Temel Elektriksel Nicelikler
• Temel Nicelikler: Akım,Gerilim ve Güç
• Akım (I): Eletrik yükünün zamanla değişim oranıdır.
i(t) = dq(t)/dt veya I=Q/t
1 Amp = 1 Coulomb/sn

• Gerilim (V): Elektromotor kuvvet ya da potansiyel

1 Volt = 1 Joule/Coulomb = 1 N·m/coulomb
V(t)=dw(t)/dq(t) veya V=W/Q

• Güç (P): p(t)=dw(t)/dt veya P = IV

1 Watt = 1 Volt·Amp = 1 Joule/sn

Ders1 2
 Akım, I
• Bir iletkenin kesitinden birim zamanda
geçen toplam yük miktarıdır.
• Akımın işareti akışın yönünü belirtir

Ders1 3
Akım Tipleri:
Alternatif Akım (ac): evlerde
kullanılır ve zamana göre
değeri değişir
Doğru Akım (dc): bataryalar ve
bazı üreteçler

Ders1 4
• Akımın birimi amper (A)’dir.
• 1 amper, saniyede 1 Coulomb yükün
geçmesine eşdeğerdir.
t
dq (t )
i (t ) = ya da q (t ) ∫ i ( x)dx
dt
−∞

Ders1 5
Alıştırma 1.1.
2 A akım geçen bir elektrik devresinde
100 C yük aktarmak için ne kadar
zaman gereklidir?

dq (t ) 100
i (t ) = 2= dt = 50 s
dt dt

Ders1 6
 Gerilim, V
• Gerilim, bir devrede iki noktanın her birinde
yer alan birim yüklerin enerji seviyeleri
farkıdır.
• Bu yüzden birim yükü bir noktadan diğer
bir noktaya transfer edebilmek için ihtiyaç
duyulan enerjiyi temsil eder.

Ders1 7
•Gerilimin [v(t), V] birimi volt (V)’dur.

•1 volt, 1 joule enerjiyle 1 coulomb

yükün taşınmasıyla oluşan gerilimdir

W
V=
q

Ders1 8
Alıştırma 1.2.
İki nokta arasında 2 V luk enerji seviyesi farkı
bulunan bir devrede 120 C’luk yükün bir noktadan
diğerine taşınması için gerekli olan enerji ne
kadardır?

W W
V = 2= W = 240 J
q 120

Ders1 9
 Güç, P
• Enerjinin aktarılma hızı olarak tanımlanan
güç enerjinin zamana göre türevidir.
• Gücün birimi watt’dır
• Gerilim ve akım miktarının çarpımı da gücü
verir.
⎛ dw ⎞⎛ dq ⎞ dw
P = vi = ⎜⎜ ⎟⎟⎜ ⎟ =
⎝ dq ⎠⎝ dt ⎠ dt
Ders1 10
 İşaret Gösterimi
• Pasif işaret gösterimi : Akım pozitif
terminalden girmelidir

• P = I V nin Sonucu;
¾Pozitif (+) Güç: eleman güç tüketmektedir
¾Negatif (-) Güç : eleman güç üretmektedir
Ders1 11
 Alıştırma 1.3.
Şekildeki devre elemanlarının ne kadar güç tükettiklerini ya da
ürettiklerini bulunuz.

(a) (b)

(a) P = (2V )(− 4 A) = −8W Bu eleman güç üretiyor

(b) P = (2V )(2 A) = 4W Bu eleman güç tüketiyor.

Ders1 12
 Çalışma Soruları
• Çalışma Sorusu E1.1
• Çalışma Sorusu E1.2

Ders1 13
 Aktif ve Pasif Elemanlar
• Aktif Elemanlar enerji üretirler.
– Bataryalar
– Akım ve gerilim kaynakları
• Pasif elemanlar enerji üretmezler
– Dirençler
– Kapasitörler ve İndüktörler ( fakat enerji
depolayabilirler)

Ders1 14
 Bağımsız ve Bağımlı Kaynaklar
• Bir bağımsız kaynak (gerilim ya da akım)
AA veya DA olabilir, fakat devre içindeki
diğer akım veya gerilimlere bağlı değildir.

•Bir bağımlı kaynağın değeri devre içindeki

diğer akım veya gerilimlerin bir
fonksiyonudur

Ders1 15
Bağımsız gerilim kaynağı iki uçlu bir elemandır ve
içinden geçen akımdan bağımsız olarak uçları
arasında belirtilen gerilimi sağlar(ideal)

Bağımsız akım kaynağı, uçları arasındaki

gerilimden bağımsız olarak belirli bir akım değeri
sağlayan iki uçlu bir elemandır(ideal)
Ders1 16
Bağımlı Gerilim Kaynakları

Gerilim kontrollü Akım kontrollü

gerilim kaynağı gerilim kaynağı

Ders1 17
Bağımlı Akım Kaynakları

Gerilim kontrollü Akım kontrollü

akım kaynağı akım kaynağı

Ders1 18
Alıştırma 1.6. Şekil’deki devrelerde istenilen çıkışları bulunuz.

V0 = µ V s
V0 = 20Vs = (20 )(2 V ) = 40 V

I 0 = β I s = (50 )(1 mA) = 50 mA

Ders1 19
 Alıştırma 1.7. Şekil’deki devrede I0’ı bulunuz.

Öncelikle, elemanların her biri

tarafından alınan ya da verilen
güçleri belirlemeliyiz.

P2 A = (6 )(− 2 ) = −12 W P1 = (6 )(I 0 ) = 6 I 0 W P2 = (12 )(− 9 ) = −108 W

P3 = (10)(− 3) = −30W P4 V = (4 )(− 8) = −32 W PBK = (8I x )(11) = (16)(11) = 176W

enerjinin korunumundan,

− 12 + 6 I 0 − 108 − 30 − 32 + 176 = 0
6 I 0 + 176 = 12 + 108 + 30 + 32 I0 = 1 A
Ders1 20
 Çalışma Soruları
• Çalışma Soruları E1.3
• Çalışma Soruları E1.4(a),(b)
• Çalışma Soruları E1.5

Ders1 21