You are on page 1of 5

Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları 3; 2003 F. SARSILMAZ ve C.

SARSILMAZ

ORTOPEDİDE KULLANILAN POLİMER ESASLI KOMPOZİT


MALZEMELER
Furkan SARSILMAZ . *,Celal SARSILMAZ **

* Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi, Metal Bölümü, Elazığ-TÜRKİYE.


** Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi, Makine Bölümü, Elazığ-TÜRKİYE.

ÖZET
Kompozitler, günümüzde ortopedi ve biyomedikal alanlarında yaygın olarak kullanılan malzemelerdendir. Polimerler
genellikle vücut içi uyumlulukları ve kolay şekillendirilebilirlikleri nedeniyle kompozitte bağlayıcı matris olarak
kullanılırlar. Takviye elemanlarını genelde kırılgan ve in-vivo uygulamalarda tek başına kullanılamayan seramikler
oluşturmaktadır. Ortopedide iki tip polimer esaslı kompozit kullanılır ve bunların 40’dan fazla değişik türevleri
mevcuttur. Çalışmada bu kompozitler, sınıflandırılarak vücut içinde kullanım bölgeleri sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler : Kompozitler, Biyomalzemeler, Polimerler

ABSTRACT
POLYMER BASED COMPOSITES USED IN ORTOPEADIC
SURGERY
Composites are biomaterials which are commonly used in orthopedics and biomedical surgery. Polymers are generally
used in composite as a matrix due to their good biocompatibility and easy formability. Reinforced material is brittle and
can not be used alone in-vivo applications. Two type of polimer based composites are used in orthopedics surgery and
have more than 40 various type. In this study, composites are clasified and its applications are presented.
Keywords : Composites, Biomaterials, Polymers

1. GİRİŞ
XX. yy başlarından itibaren tıbbi çalışmalardaki
ilerlemelerle birlikte, çeşitli hastalıklar, kazalar ve aldıkları organın fonksiyonunu yerine getirebilir özellikte
yaşlılık gibi nedenlerle işlevini yerine getiremeyen insan olması gerekmektedir. Ayrıca kullanılacak malzemenin
vücudunun bazı organlarının yerine bir yedeğinin vücut koşulları içinde korozyona dayanıklı, biyouyumlu
yapılması gündeme gelmiştir. II Dünya savaşının olması, dokularda allerjik reaksiyon oluşturmaması, vücut
sonunda ülkelerin sakat nüfusunun artmasıyla birlikte ise ağırlığı göz önüne alındığında fiziksel olarak basma ve
“yapay vücut organı” üzerindeki çalışmalar hızla çekme dayanımlarının, vücut tarafından iletilen yükleri
artmıştır. Vücutta kullanılacak yapay organların taşıyacak düzeyde bulunması gerekmektedir. Polimer
üretiminde kullanılan malzemelere biyomalzemeler esaslı protez malzemeler ortopedide en çok kullanım
denmektedir. Biyomalzemeler hem vücut içine alanına sahip olan ve biyomalzeme endüstrisinde en çok
yerleştirilen implantların üretiminde, hem de vücut üretimi yapılan malzemelerdir. Yapısının dokuya
dışında kullanılan (kol bacak v.s) yapay organ üretiminde benzerlik göstermesi, yüksek biyouyum ve elastiklik
protez malzemesi olarak kullanılmaktadır. kabiliyeti özellikleri göstermesi araştırmacıları bu alanda
çalışmaya sevk etmiştir.
İnsanoğlu ilk olarak biyomalzemeyi 1900’lü
yılların başlarında kırık kemiklerin hızlı bir şekilde 2. Polimer Protez Malzemeler
iyileşmesi için kullanmıştır. Daha sonra cerrahi teknikler
ve malzeme mühendisliğindeki ilerlemelerle beraber Polimerler, içersinde karbon bulunan, uzun organik
1950’li yıllarda yapay damar çalışmaları, 1960’lı yıllarda molekül zincirlerinden oluşurlar (Bhattacharya, A.,
yapay kalp kapakçıkları ve yapay kalça eklemlerinin 2000). Çoğu kristal yapıda değildir. Fakat, kristal olan ve
üretilmesi çalışmalarında kullanılmıştır (Blanchard olmayan yapıyı bir arada bulunduran türleri de vardır.
C.R.,1995). Bu uygulamaların başarılı olabilmesi için en Polimerik malzemenin kristalliğinin, malzemenin
önemli etken uygun malzeme seçimidir. İnsan vücudunda özellikleri üzerinde büyük etkisi vardır, bu nedenle
belli bir süre veya ömür boyu kullanılması gereken protez yüksek kristalli malzemelerin özgül kütleleri, daha az
malzemelerin özellikleri ortopedistler tarafından sürekli kristalli malzemelerin özgül kütlelerinden daha fazladır.
araştırma konusu olmaktadır. Bu malzemelerin yerini Ayrıca malzemenin yüksek kristal oranına sahip olması,

113
Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları 3; 2003 F. SARSILMAZ ve C. SARSILMAZ

su emilimini azaltır, gaz geçirgenliğini önler ve blok yada profil gibi çok değişik şekil istenilen kolaylıkla
çözücülere karşı direncini artırır. Zincir molekülleri çok verilebilir ve maliyetleri de çok düşüktür (Akdoğan G.,
uzun ve esnek olduklarından, birbirleriyle kolayca 1998).
bağlanabilirler ve kristal olmayan yapılar meydana Tablo 1. Farklı Birleşimlerden Oluşan Polimer Esaslı
getirebilirler. Asıl bağlar, sık dizilişe engel olan iri yan Kompozitlerin Vücut İçersindeki Fiziksel Durumu
atomlar bulundurduğundan, katı haldeki polimerler (Ramakrishna S., 2001)
nispeten gevşek dizilmiş yapıya sahiptir. Bu atom düzeni
aynı zamanda kristal olmayan bir yapının da oluşmasına
yol açmaktadır.

Şekil 1. Termoplastiklerin Kimyasal yapıları


Polimerlerin protez malzemesi olarak değişik
yerlerde kullanımı, II. Dünya Savaşı sonrası yapılan
araştırmalar ve ihtiyaçlardan sonra hızla artmış ve tercih
edilmesinde pek çok avantajlı yanı etken olmuştur.
Mekanik ve fiziksel yapısı geniş bir aralıkta değişen
polimer malzemelere, ince iplik, şeffaf film, kalın levha,
Tablo 2. Tıbbi Uygulamalardaki Polimerlerin Bazı Fiziksel Özellikleri (Leininger vd., 1986)
POLİMER UYGULAMA Çekme Elastiste Darbe Kopma Sertlik Yoğunluk Su emme (%)
Gerilmesi Modülü Dayanımı Uzaması (Rcwell) (g/cc)
(Mpa) (Gpa) (J/m) (%)
LDPE Plastik cerrahide 4-6 0,1-0,26 Kırılmadı 90-800 D41-D46 0,91-0,92 0,01
(Polietilen) Kateterde
MDPE (Polietilen) Femur vd. 8-24 0,17-0,38 26,7-850 50-600 D50-D60 0,92-0,94 0,01
Mafsallarda
“ “
HDPE (Polietilen) “ “ 21-38 0,4-1,24 26,7-1070 20-1000 D60-D70 0,94-0,97 0,01
“ “
UHMWPE 21 1,0 --- 450 D65 0,94 0,01
(Polietilen)
PMMA (Polimetil- Göz Lenslerinde 55-85 2,4-3,3 16-75 2-7 M60-100 1,2 0,1-0,4
metakrilat)
PU (Poliüretan) Kalbe yardımcı 1-69 0,007-6,9 1300 10-1000 A10-D90 1,05-1,50 ---
cihazlarda
PLASTİK PVC Damar 10-24 --- --- 200-400 A50-100 1,16-1,35 0,04-0,4
(PolivinilKlorür) Bağlantılarında
SİLİKON Rekonstr. ve 2,4-7 --- --- 100-700 A15-A65 1-1,15 ---
plastik cerrahide

Termoplastik polimerler, içlerinde bulundurdukları sunulur. Bu konudaki uygulanması gereken kurallar ve


kristallit oranına göre geniş değişkenlikte mekanik özellikler ASTM F648-84 standardında belirtilmiştir.
özelliklere sahip olurlar. Bu oran malzemenin Düşük yoğunluklu polietilen (LDPE), orta yoğunluklu
yoğunluğunu ve dolaylı olarak, yumuşak veya sert, polietilen (MDPE), yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE)
sağlam veya zayıf, esnek veya kırılgan olmasını etkiler.
Kalıplama ve extrüzyon yolu ile elde edilebilen çeşitli gibi çeşitleri bulunan polietilenlerden düşük yoğunluklu
polietilenlerden, en yüksek yoğunluğa sahip olanının kısa olan çeşitleri ise yumuşak doku yenilenmesinde plastik
adı olan UHMWPE, kıkırdak dokuya benzer, yüksek cerrahide ve kateter olarak kullanım alanı bulmuştur
dayanım ve düşük sürtünme katsayısı özellikleri (Tablo 2.).
nedeniyle ortopedide özellikle acetabulum kap olarak
Aşağıda ortopedide biyomalzeme olarak kullanılan
kullanım alanı bulmuştur (Gladius, 2001). Bu malzeme
bazı polimer çeşitleri ve kullanım alanları tanımlanmıştır.
sayesinde, daha önce kullanılan yüksek sürtünme
katsayılı yatak malzemelerinin kullanımından PMMA (polimetil metakrilat) :Hidrofobik,
vazgeçilmiştir. Saf polimer tozundan herhangi bir şekilde doğrusal yapıda bir zincir polimeridir.Oda sıcaklığında
(çubuk, levha, kütük) üretilebilen UHMWPE malzeme camsı halde bulunur. Lucite ve Plexiglas ticari isimleriyle
tıbbi amaçlı kullanımında steril paketli olarak piyasya tanınır. Işık geçirgenliği, sertliği vekararlılığı nedeniyle
114
Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları 3; 2003 F. SARSILMAZ ve C. SARSILMAZ

göziçi lensler ve sert kontakt lenslerde kullanımı monomerin polimerizasyon reaksiyonu ile hazırlanırlar.
yaygındır. Yumuşak kontakt lenslerse, aynı ailenin bir Ana zincirler arasında hidrojen bağları veya van der
başka polimerinden hazırlanırlar. Bu polimer, metil Waals etkileşimleri gibi bağlanmalar mevcuttur. Bu
metakrilat metilol (–CH2OH) grubunun eklenmesiyle nedenle çözünmezdirler. Hidrojeller, tıbbi uygulamalar
oluşan 2-hidroksietilmetakrilat (HEMA) monomerinden açısından sahip oldukları üstün özellikler nedeniyle son
sentezlenir. Yumuşak kontakt lensler, poli(HEMA)’nın yıldır ilgi odağı durumundadırlar. Tıbbi uygulamalarda en
az miktarda etilenglikoldimetakrilat (EGDMA) ile çapraz yaygın olarak kullanılan hidrojel, çapraz-bağlı PHEMA.
bağlanmasıyla hazırlanırlar. Çapraz bağlanma, sulu Sahip olduğu içeriği nedeniyle, doğal dokulara büyük
ortamda polimerin çözünmesini engeller ve bu durumdaki benzerlik gösterir. Normal biyolojik reaksiyonlarda
polimer “şişmiş hidrojel” olarak adlandırılır. inert’tir. Bozunmaya dirençlidir, vücut tarafından
emilmez, ısıyla steril edilebilir, çok değişik şekil ve
Hidrojeller : Hidrojeller, suda şişebilen, çapraz-
formlarda hazırlanabilir.
bağlı polimerik yapılara denir. Bir ya da daha çok sayıda

Tablo 3. İmplant Olarak Kullanılan Polimerler ve Simgeleri


CF :Karbon Fiberleri PBT :Polibutilenterepyalat
PELA :Laktik Asidin blok ko-polimeri PC :Polikarbonat
GF :Cam Fiberleri PCL :Polikaprolakton
PET :Polietilenteraftalat PMA :Polimetaakrilat
HDPE :Yüksek Yoğunluklu Polietilen PMMA :Polimetilmetaakrilat
PGA :Poli (glikolikasit) MMA :Metilmetaakrilat
KF :Kevlar Fiberi Polyglactin :PLA ve PGA’nın ko-polimeri
PHB :Polihidroksibutrat PE :Polietilen
LCP :Sıvı Kristal Polimer PP :Polipropilen
PHEMA:Poli (HEMA) yada Poli(hidroksietilmetaakrilat) PEA :Polietakrilat
LDPE :Düşük Yoğunluklu Polietilen PS :Polisülfon
PLA :Poli (Laktik asit) PEEK :Polietherekton
PLLA :Poli (L-Laktik-asit) PTFE :Politetrafloritin
PLDLA :Poli (L-DL-Laktil asit) PEG :Polietilen glikon
PA :Poliaktal PU :Poliüretan
UHMWPE :Ultra yoğunluklu polietilen
PVC :Polivinilklorür

Hidrojellerin ilk uygulaması, kontakt lensler olarak dayanımı iyidir. PE’nin yer aldığı uygulamalarda
ortaya çıkar. Mekanik kararlılıklarının oluşu, yüksek polipropilen de kullanılabilir.
oksijen geçirgenliği ve uygun kırınım indisine sahip
Politetrafloroetilen (PTFE) : Politetrafloroetilen
oluşları, kontakt lenslerde kullanılmalarının temel
(PTFE), Teflon ticari adıyla bilinir. polietilen benzeri
nedenidir. Hidrojellerin diğer uygulamaları ise yapay
tendon materyalleri, yara iyileşmesinde biyoyapışkan
yapıda olup, polietilendeki hidrojenlerin, flor atomlarıyla
madde, yapay böbrek zarları, yapay deri, estetik cerrahide
yer değiştirmesi sonucu sentezlenir. Politetrafloroetilen ,
malzeme olarak kullanımları şeklinde sıralanabilir. Son
hem ısısal, hem de kimyasal açıdan çok kararlı bir
yıllardaki en önemli uygulamalardan biriyse eczacılık
polimer çeşididir. Ancak, işlenmesi zordur ve çok
alanında, kontrollu ilaç salan sistemlerdeki
hidrofobik (sudan çekinir) ve mükemmel kayganlığa
kullanımlarıdır. Örnek olarak insülin salımı verilebilir.
sahip olma özelliği taşır. Gore-Tex olarak bilinen
Insülin salımının kontrolu, glikoz seviyesinde artma
hidrofobik formu, damar protezlerinde kullanılır.
olduğunda daha fazla insülin salabilen akıllı hidrojellerin
yardımıyla başarılabilmektedir. Pek çok glikoz-cevaplı Polivinilklorür (PVC) : Polivinilklorür, tıbbi
hidrojel sistemi, pH’ya duyarlı polimerlerden (HEMA- uygulamalarda tüp formunda kullanılır. Bu uygulamalar,
dimetilaminoetilmetakrilat kopolimeri) hazırlanmaktadır. kan nakli, diyaliz (kanın makineyle süzülmesi) ve
beslenme amaçlı olabilir. PVC, sert ve kırılgan bir
Polietilen (PE) : Tıbbi uygulamalarda yüksek-
malzeme olmasına karşın, plastikleştirici ilavesiyle
yoğunluklu polietilen (PE) kullanılır. Çünkü, düşük
yumuşak ve esnek hale getirilebilir. PVC, uzun-dönem
yoğunluklu PE sterilizasyon sıcaklığına dayanamadan
uygulamalarda, plastikleştiricinin yapıdan sızması
erir. PE, tüp formundaki uygulamalarda ve kateterlerde,
nedeniyle problemlere yol açar. Plastikleştiriciler düşük
çok yüksek molekül ağırlıklı olanıysa yapay kalça
zehirliliğe sahiptir. Yapıdan sızmalarıysa, PVC’nin
protezlerinde kullanılır. Malzemenin sertliği iyidir,
esnekliğini azaltır.
yağlara dirençlidir ve ucuzdur.
Polidimetilsiloksan (PDMS) : Polidimetilsiloksan,
Polipropilen (PP) : Polipropilen, PE’e benzer, ancak
yaygın olarak kullanılan bir diğer polimer, karbon ana
daha sert olur. Kimyasal direnci yüksek ve çekme
zinciri yerine silisyum-oksijen ana zincirine sahiptir.
115
Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları 3; 2003 F. SARSILMAZ ve C. SARSILMAZ

Özelliği ise, diğer kauçuklara nazaran sıcaklığa daha az damarları, deri ve bağlar verilebilir. Yapısal uyumluluk
bağımlı olmasıdır. PDMS, drenaj borularında ve düşünüldüğünde, metaller ya da seramikler sert doku
kateterlerde, bazı damar protezlerinde ve yüksek oksijen uygulamaları için, polimerler ise yumuşak doku
geçirgenliği nedeniyle membran oksijenatörlerde uygulamaları için seçilebilir. Metaller ve seramiklerin
(solunum cihazları) kullanılır. Mükemmel esneklik ve “elastik modül” ile tanımlanan sertlik dereceleri, insan
kararlılığından dolayı parmak eklemleri, kan damarları, vücudundaki sert dokulara oranla 10-20 kat daha fazla
kalp kapakçıkları, göğüs implantları, diş, kulak, çene ve olur (Ayhan H., 2002). Ortopedik cerrahide karşılaşılan
burun implantları gibi çok sayıda protezde kullanılır. en önemli problemlerden biri, kemikle metal ya da
seramik implantın sertlik derecesinin birbirini
Polikarbonat (PC) : Bisfenol A ve fosgenin
tutmamasıdır. Kemik ve implanta binen yükün
polimerizasyonu sonucu sert bir malzeme olan
paylaşılması doğrudan bu malzemelerin sertliğiyle
polikarbonat sentezlenir. Yüksek çarpma dayanımı
ilgilidir. İmplantın sertlik derecesinin,temasta olduğu
nedeniyle gözlük camlarında ve emniyet camlarında,
dokularla aynı olacak şekilde ayarlanması, kemikte
oksijenatörler ve kalp-akciğer makinelerinde kullanılırlar.
oluşacak deformasyonları engeller. Kullanımdaki tüm bu
Naylon (nylon) : Du Pont tarafından poliamid olumsuzlukları ortadan kaldırmak amacıyla, liflerle
ailesine verilen genel addır. Naylonlar, diaminlerin, güçlendirilmiş polimerik malzemeler, yani polimer
dibazik asitlerle reaksiyonu sonucu oluşurlar, ya da kompozitler alternatif olarak sunulmaktadır. “Kompozit”,
laktomların halka açılması polimerizasyonuyla farklı kimyasal yapıdaki iki ya da daha fazla sayıda
hazırlanırlar. Naylonlar cerrahide ameliyat ipliği olarak malzemenin, sınırlarını ve özelliklerini koruyarak
kullanılırlar. oluşturduğu çok fazlı malzeme olarak tanımlanabilir
(Ayhan H., 2002). Dolayısıyla kompozit malzeme,
Poliüretanlar (PÜ) : Poliüretanlar, “yumuşak” ve kendisini oluşturan bileşenlerden birinin tek başına sahip
“sert” segmentlerden oluşan blok ko-polimerlere denir. olamadığı özelliklere sahip olur. Kompozit malzeme,
Kanla uyumlulukları çok iyi olduğundan özellikle kalp- “matris” olarak adlandırılan bir malzeme içerisine çeşitli
damar uygulamalarında tercih edilirler. (Ayhan H., 2002) güçlendirici malzemelerin katılmasıyla hazırlanır. Matris
2. Kompozit Biyomalzemeler : olarak çeşitli polimerler, güçlendirici olaraksa çoğunlukla
cam, karbon ya da polimer lifler, bazen de mika ve çeşitli
Dokular genel olarak sert ve yumuşak dokular
toz seramikler vücut içi uygulamalarda güvenle
olmak üzere iki gruba ayrılır. Sert dokulara örnek olarak
kullanılabilir (Şekil 2).
kemik ve diş, yumuşak dokulara örnek olaraksa kan

Şekil 2. Ortopedide kullanılan Çeşitli Kompozitler ve Kullanım Yerleri (Ramakrishna S., 2001)

116
Seramik tipli kırılgan bir kafes sisteme sahip olan
kemik de hidroxyapatite, collagen ve yumuşak polimerik özellikler sayesinde kemik doku, mekanik ve biyolojik
protein bir dokudan oluşan organik bir kompozisyondur. bakımdan mükemmel bir yapıya sahiptir (Williams D.F.,
İçersindeki bu maddelerin kemiğe kazandırdığı üstün 1973).

3. KAYNAKLAR
1. Akdoğan, G., 1999, Ortopedide Kullanılan 7. Ramakrishna S. 2001, Biomedical applications of
Biyomalzemeler ve Özellikleri, Biyomut 99, polymer-composite materials, Composite Science and
Tech., Vol. 61 P: 1189-1224
2. Ayhan H., 2002 Biyomalzemeler, Bilim ve Teknik
Tem.2002 s.2-11 8. Ünsaldı E., vd., 2002, Polietilen-Yüksek Oranlı
Hidroksiapatit Kompozitinin Büyük Kemik Defektlerinde
3. Bhattacharya, A., 2000, Radiation and industrial İmplant Olarak Kullanılabilirliğinin Araştırılması, 8. Ulusal
polymers, Polymer Science Vol.25 s.371-401 Veteriner Cerrahi Kongresi 2002 Van, s.118-119.
4. Blanchard C.R.,1995 Biomaterials, Issue of Tech. 9. Ünsaldı E., vd., 2003, Köpeklerde Deneysel Maddi
Today Southwest Research Institute. Kayıplı Radiüs Kırıklarında Polietilen-Yüksek Oranlı
5. Gladius L., 2001, Properties of Crosslinked Ultra- Hidroksiapatit Kompoziti Kullanımı, 2. Ulusal Küçük
high-molecular-weight polyethylene, Biomaterials, Vol:22, Hayvan Hekimliği Kongresi, Bursa s.218
p.371-401 10. Williams, D. F., 1981, Fundamental Aspects of
6. Leininger, R. I. Ve Bigg, D. M., 1986, Polymers, Biocompatibility,CRCPress, Inc., BocaRaton,
Handbook of Biomaterials Evaluation, von Recum, A. F., Florida
Ed., Mcmillan Publishing Company, s.25-37,

You might also like