You are on page 1of 5

16

Yapılandırmacı Yaklaşımda Öğretmenin,


Öğrencinin ve Velinin Rolü
Doç. Dr. Burhan AKPINAR*

Giriş tadır (Glasersfeld, 1995, Akt: Ekiz, mesi, 20. yüzyılın ikinci yarısında
2006). Başta felsefe, antropoloji öne çıkan Piaget, Vygotsky, Bru-
Aslında epistemolojik (bilgi fel-
ve psikoloji gibi çeşitli bilimlerin ner, Ausubel ve Von Glasersfeld
sefesi) bir kuram olan yapılandır-
bulgularından yararlanan ve bu gibi araştırmacıların çalışmaları so-
macılık, günümüzde bir bilgi ve
özelliği ile adeta bir “kuramlar nucunda gerçekleşmiştir (Açıkgöz,
öğrenme yaklaşımı olarak eğitim
bütünü” görüntüsü sergileyen ya- 2003: 60). Yapılandırmacılığın eği-
sahasında gündemin üst sıralarına
pılandırmacılık, Kant’tan da izler
yerleşmiş bulunmaktadır. Özellik- timde uygulamaları etkilemesi ise
taşımaktadır (Fer ve Cırık, 2007:
le 1980’lerden sonra, gelişmiş ül- 1980’li yıllara rastlar. Nitekim ya-
39; Yurdakul, 2005: 40). Yapılan-
kelerde gittikçe daha fazla rağbet pılandırmacı öğrenme yaklaşımı
dırmacılık, özünde bir bilme kura-
gören yapılandırmacılık, 2004 yılı mı olsa da, öğrenmeye ilişkin yol ilk kez 1989 yılında İngiltere’de
Yeni İlköğretim Programlarının gösterici özelliğinden dolayı günü- uygulamaya konulmuştur. Buko-
(YİP) yapılandırmacılığa göre ge- müzde “öğrenme kuramı” olarak va-Güzel ve Alkan’ın (2005: 387)
liştirilmiş olmasıyla, ülkemizde kabul edilmektedir (Kindsvatter, aktardığına göre, yapılandırma-
de önem kazanmaya başlamıştır. Wilen ve Ishler, 1996, Akt: Yaşar cılık, günümüzde ABD, Alman-
Buna paralel olarak yapılandır- 1998; Demirel, 2008). ya, Tayvan, İspanya, Avustralya,
macılık konusu ilgili kamuoyunda Kanada, İsrail, Yeni Zelanda gibi
Yapılandırmacılığı benimse-
sıkça tartışılır olmuştur. birçok ülkede yaygın olarak uygu-
yen ilk eğitimcinin 18. yüzyılda
Temelde bir felsefi akım ve İtalya’da yaşayan Giambattista Vico lanmaktadır. Bu ülkelere biraz geç
bilme kuramı (Açıkgöz, 2003) olduğu ileri sürülmektedir (Duffy de olsa 2005–2006 eğitim-öğretim
olan yapılandırmacılığın kökleri ve Cunningham, 1996, Akt: Yaşar, yılından itibaren Türkiye de katıl-
Sokrates’e kadar dayandırılmak- 1998). Yapılandırmacılığın geliş- mış bulunmaktadır.

* Fırat Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü


2010 / Yıl: 6 Sayı: 16 17
Ocak-Şubat-Mart

Yapılandırmacılıkta • Bilgi keşfedilmez; yaratılır. Yapılandırmacı anlayış, özünde


Öğrenme • Bilgi kişisel duruma özgüdür.
öğrencilerin öznel olarak anlamı
Yapılandırmacı kurama göre yapılandırmaları üzerine odaklan-
• Bilgi sosyal bağlamda yapılan- masına rağmen; sanıldığının aksi-
öğrenme, bireyin zihninde oluşan
dırılır. ne, yapılandırmacı öğrenme, dış
bir iç süreçtir.
• Öğrenme, dünyayı anlamlan- gerçeği ya da dış dünyayı reddet-
Birey, dış uyaranların edilgen mez ama dış gerçeğe ulaşmadaki
bir alıcısı olmayıp, onların özüm- dırma sürecidir.
tek tip yolu ve gerçeği reddeder.
leyicisi ve davranışların aktif oluş- • Öğrenme, öğrencinin çözeceği; Radikal yapılandırmacı olan Gla-
turucusudur (Fidan, 1986, Akt: anlamlı, açık-uçlu, çözümü güç sersfeld (1995:6) ve onun gibiler,
Yaşar, 1998). Başka bir tanımla, ya- problemler gerektirir. gerçek dünyanın asla tam olarak
pılandırmacılıkta öğrenme, birey- temsil edilemeyeceğini, dolayısıyla
sel bilişte oluşan öznel anlamların her zaman ve her açıdan geçerli
sosyo-kültürel bağlamda özneler Yapılandırmacılığın
Konumu ve bir bilginin var olamayacağını sa-
arası süreçlerle yeniden oluşturul-
vunurlar.
masıdır (Yurdakul, 2005: 40). Sınıflandırılması
Yapılandırmacılıkta öğrenme, Yapılandırmacılığı tam olarak
Yapılandırmacılığın
sonuç değil, süreçtir. Bilgiler insan anlayabilmek için, onun bilinen
Sınıflandırılması
zihnine aynen taşınarak depolan- kuramlara göre konuşlandığı po-
maz. İnsan zihni tüm bilgilerin zisyonu bilmek önemlidir. Konu Literatürde on sekiz yapılan-
depolandığı boş bir depo değil- bu perspektiften ele alınınca, yapı- dırmacılık türüne rastlanmakta-
dir. Öğrenme, kişisel özelliklere landırmacılığın pozitivizm ve dav- dır. Burada, Fer ve Cırık (2007) ile
göre öğrenenlerin düşüncelerin- Demirel’in (2008:18-20) sınıflan-
ranışçı psikolojinin karşısında yer
den anlamlar oluşturmalarıdır. dırmaları birleştirilerek verilmiş-
aldığı ve ilerlemeci felsefe ile post-
Bir anlamda öğrenme, yeni bilgi tir.
modernizme daha yakın durduğu
ile eski bilgi ve deneyim arasında 1) Bireysel Yapılandırmacılık
söylenebilir. Buna göre, pozitiviz-
ilişki kurarak anlamı yapılandırma
min öğrenme yaklaşımı davranışçı- a) Bilişsel Yapılandırmacılık:
sürecidir. Öğrenenler, öğrenilecek
öğeleri daha önce öğrendikleriyle lık ise, postmodernizmin öğrenme Piaget’in görüşlerine dayalı, nes-
zihinlerinde ilişkilendirerek ya- yaklaşımı da yapılandırmacılıktır nel anlayış. Öğrenmede geçmiş
pılandırırlar. Bu süreçte, öğrene- denilebilir. Yurdakul (2005: 39-40) yaşantılar önemlidir.
nin sahip olduğu deneyim, bilgi, yapılandırmacılığın bu konumunu b) Radikal Yapılandırmacılık:
inanç ve beklentileri önemli rol şu şekilde açıklamaktadır: “Dav- Glasersfeld’in düşüncelerine daya-
oynar. Bu durumda öğrenme sü- ranışçılık ve bilgi işlem kuramları lı, öznel anlayış. Birey, bilgiyi etkin
reci, daha önce kazanılmış bilginin pozitivist; yapılandırmacılık ise şekilde kendisi oluşturur.
ortaya çıkarılma süreci ve öğrenci- pozitivizm ötesi paradigmanın
lerin yeni bilgi ile aktif olarak iliş- 2) Sosyal (Sosyo-Kültürel)
ürünüdür.”
ki içinde olmalarını sağlayan bir Yapılandırmacılık: Vygotsky ve
etkinlik olmaktadır (Fer ve Cırık, Konu epistemolojik zeminde Dewey’nin görüşlerine dayalı
2007; Atay, 2003; Yaşar, 1998). ele alındığında, yapılandırmacılı- olup, nesnel ve öznel anlayışların
ğın nesnel bilgi anlayışından ziya- orta noktasını temsil eder. Öğren-
Fox (2001, Akt: Fer ve Cırık, mede kültür ve dil önemlidir.
de, öznel veya kısmen öznel bilgi
2007), yapılandırmacı anlayışa
anlayışına daha yakın olduğu söy- Savaş (2007: 523), Murphy,
göre öğrenme ve bilginin özellik-
lenebilir. Fer ve Cırık (2007: 31- Selinger, Bourne ve Briggs’ten
lerini şöyle açıklar:
51), yapılandırmacılığın nesnelliği (1995) aktararak yukarıdaki sınıf-
• Öğrenme, aktif bir süreçtir. bütünüyle reddetmediğini belirte- lamalara “kültürel yapılandırmacı-
• Bilgi, öğrenci tarafından pasif rek konuyu şu şekilde dile getir- lık” ve “eleştirel yapılandırmacılık”
olarak alınmaz; yapılandırılır. mektedirler: gibi iki boyut daha eklemektedir.
18

Yapılandırmacı Öğretmen rular yöneltmeli ve onların birey- • Kavramları öğrencilerle paylaş-


sel farklılıklarına uygun seçenekler madan önce, öğrenci anlayışları
Yapılandırmacılıkta öğretme-
sunarak, kendi kararını kendisinin üzerinde araştırma yapar.
nin yapması gereken, öğrenci ile
oluşturmasına yardımcı olmalıdır.
eğitim programı arasında aracılık • Öğrencilerin öğretmen ile işbir-
etmektir (Açıkgöz, 2003: 65). Böy- Yapılandırmacılık konusunda liği ve diyalog içinde olmalarını
lece öğretmenin geleneksel bilgi önemli bir yere sahip olan Brooks teşvik eder.
aktarma ve sınıfı kontrol rolleri, ve Brooks (1993, Akt: Karakaya,
• Açık sorular sorarak öğrencile-
yerini ortam hazırlama, rehberlik 2001:113-114), yapılandırmacı öğ-
rin düşüncelerini derinleştirir.
ve öğrenmeyi kolaylaştırmaya bı- retmen rollerini şu şekilde sırala-
rakır. Yapılandırmacı anlayışta sı- maktadırlar: • Sorunları ortaya koyduktan
nıfın odağı, öğrencinin bilgi yapı- sonra bekleme süresi verir.
• Öğrenci özerkliğini (otonomisi-
landırması olduğu için, öğretmen ni) kabul eder ve destekler. • Öğrenci cevaplarını bir araya
merkezli sınıf anlayışı, yerini öğre- toplar. Böylece öğrenci hatasını
nen merkezli sınıfa bırakır. Burada • Organize ile birlikte, ilk kay-
anlar, anlamları yeniden değer-
öğrenciler, geleneksel anlayıştaki nakları, fiziksel materyalleri ve
lendirir ve anlayışını yapılandı-
gibi sessizleştirilerek ve zihinleri özellikle etkileşimi kullanır.
rır.
ele geçirilerek, nesnel bilgilere bo- • Çalışmaları şekillendirmede ya-
yun eğmeye zorlanmazlar (DeLas- • Öğrenci fikirlerindeki çelişki-
pılandırmacı terminolojiyi kul-
hmutt ve Braund,1996). Aksine leri ortaya çıkaracak deney ve
lanır.
öğrencilere, bilgilerini oluştura- tartışmalar oluşturur. Böylece
• Öğrencilerin dersleri yürütme- öğrenciler yeni anlayışlar edi-
cakları fırsatlar tanınır.
lerine ve stratejileri değiştirme- nirler.
Demirel (2008: 22), yapılan- lerine izin verir.
dırmacı öğretmeni “açık fikirli,
çağdaş, kendini yenileyebilen, bi- Yapılandırmacı Yaklaşımda
reysel farklılıkları dikkate alan, Öğrencinin (Öğrenenin)
uygun öğrenme yaşantıları sağla- Rolü
yan ve öğrenenle birlikte öğrenen Yapılandırmacı öğretim süre-
kişi” şeklinde tanımlarken; Fer ve cinde, öğretmene süreci düzen-
Cırık (2007: 48) ise, “öznel anlayış leme, yönlendirme ve rehberlik
çerçevesinde yer alan yapılandır- rolleri verilirken, öğrenmenin so-
macılığı içselleştirme ve öğrenme rumluluğu büyük ölçüde öğrenci-
ortamlarını buna göre düzenle- ye (öğretmenle birlikte) verilmiştir.
yebilme” rollerini öne çıkarmak- Bu bakımdan yapılandırmacı öğ-
tadırlar. Buna göre, pozitivist an- renme, öğrencinin kendi yetenek-
layışı benimsemiş bir öğretmenin leri, güdüleri, tutumu ve tecrübe-
uygulamada yapılandırmacı roller lerinden edindikleri ile oluşan bir
sergilemesi beklenmemelidir. karar verme sürecidir (Acat, 2009;
Yaşar (1998), yabancı yazar- Şaşan, 2002). Dolayısıyla öğrenen,
lardan aktarmalara dayalı olarak, kendi öğrenmesinden sorumlu bi-
yapılandırmacı öğretmenin, sınıfta risi olarak, öğretme-öğrenme sü-
işbirliği ve etkileşimi kolaylaştırıcı recinin pasif bir alıcısı değil, aktif
tutum ve davranışlar sergileme- bir ögesi konumundadır.
si gerektiğini ifade eder. Bunun Öğrenci bu süreçte, kendisine
için öğretmen, öğrencilere, cevabı sunulanı aynen alıp kabul etmek
“evet/hayır” olan sorular yerine, yerine, çevresindeki her türlü fırsat
“nasıl bu sonuca ulaştınız?” gibi so- ve olanaktan yararlanarak (etkile-
2010 / Yıl: 6 Sayı: 16 19
Ocak-Şubat-Mart

şim ve iletişim yoluyla) bu süreçte sürecinde öğrenciler için ön görü- mans görevleri ve proje ödevle-
etkin bir rol alır (Yaşar, 1998). Bu len roller yapılandırmacılık için de ri; öğrencilere, okul dışına taşan
aktif rolün gereği olarak öğrenen, söz konusudur. Bu roller şöyle sı- görev ve sorumluluklar da yükle-
bilişsel özerkliğini kullanarak eleş- ralanabilir: mektedir. Bunun amacı, okul dışı
tirel ve yapıcı sorular sorar, diğer • Sınıf aktivitelerine katılma ve etkinliklerle aileyi de öğretimin bir
öğrencilerle ve öğretmenle iletişim diğer ortaklarla (öğretmen ve parçası yapmaktır. Aile katılımı,
kurar ve fikirleri tartışır (Demirel, okulun ve eğitimin önemli olduğu
diğer öğrenciler) empatik ilişki-
2008: 22). Bu şekilde öğrenen, so- mesajını vererek, çocuğun okula
ler kurma sorumluluğu.
rularıyla bir taraftan kendi anlam- istekli bir biçimde devam etmesi-
larını oluştururken, diğer taraftan • Eleştirel düşünme, yansıtıcı ne, benlik saygısının yükselmesi-
sınıf arkadaşlarının gelişimine de sohbet ve tartışmalara katılma. ne ve okula yönelik olumlu tutum
katkıda bulunur. İşbirliğine daya- • Kendi algı ve duygularıyla ilgili geliştirmesine yardımcı olur (Acat,
lı böyle bir ortamda öğrenen, di- varsayımlarının eleştirel olarak 2009). Bu bakımdan velilerin, ço-
ğer öğrencileri rakip olarak değil, farkında olmak. cuklarının okul dışı etkinliklerine
kendisi için kaynak olarak görür uygun bir şekilde (şekillendirici
(Karakaya, 2001:110). • Etkileşimde bulunduğu içerik-
değil, kolaylaştırıcı) katılması, on-
ten seçimler yapmak.
Yapılandırmacılıkta öğrenenin ların kendi anlamlarını oluşturma-
sürece aktif bir biçimde larını (öğrenmelerini)
katılabilmesi için, uygun olumlu yönde etkiler.
ortamın hazırlanması tek Dolayısıyla yapılandır-
başına yeterli değildir. macı sınıflarda öğrenci
Bunun için, öğrenenin performansını artırmak
bazı kişisel özelliklere için, paydaşlardan birisi
de sahip olması gerekir. olan öğrenci velisinin,
Bu özellikler şu şekilde okul yöneticisi ve öğret-
ifade edilebilir: Öğrene- menle işbirliği halinde
nin; meraklı, girişimci, bu sürece katılması çok
mücadeleci ve sabırlı ol- önemlidir.
ması; kendi kararlarını
kendisinin alması; ile- Şentürk (2009), yapı-
tişim kurabilmesi, eleş- landırmacı anlayışta, öğ-
tirel gözle bakabilme- renci velisinin öğretim
si; öğrendiklerini yeni sürecine dahil olmasını,
ortamlarda kullanmak “katılımcı gözlemci” kav-
ve uygulamak için her tür fırsatı • Doğru seçimler yapabilmek ramı ile ifade etmektedir. Şentürk
değerlendirmesi (Şentürk, 2009; için, kendisini tanımak (Glisc- (2009), velinin bu süreçteki rolle-
Marlowe ve Page, 1998, Akt: Şa- zinski, 2008; Mezirow, 2003; rini ise, “yol gösterici, olası çözüm
şan, 2002; Yaşar, 1998). Karpiak, 2000; Taylor, 1998, yollarını düşündürücü, araştırma-
Akt: Akpınar, 2009). ya yöneltici, farklı konu/bilgilerle
Yapılandırmacılık ve transfor-
bağlantı kurmaya teşvik edici soru-
matif öğrenme anlayışları, “öğren-
cilerin öznel olarak anlamı yapılan- larla öğrencinin bizzat ödevini ve
Yapılandırmacı Yaklaşımda öğrenmesini tamamlamasını sağla-
dırmaları” konusunda paralellik Öğrenci Velisinin Rolü
gösteren iki kuramdır. Bu çerçe- yıcı sorular sorma” şeklinde sırala-
vede, yapılandırmacılıkta “aktif Yapılandırmacı anlayışta öğren- maktadır. Böylece okul yaşantıları
katılımcı olarak” görülen öğrenen, me, okulda ve okul dışında devam ile gerçek hayat durumları arasın-
transformatif yaklaşımda “yansıt- eden kesintisiz bir süreçtir. Nite- daki ilişkilerin kuvvetleneceğini
macı katılımcı” olarak ifade edilir. kim yapılandırmacı anlayışa dayalı vurgulamaktadır.
Buna göre, transformatif öğrenme YİP çerçevesinde yer alan perfor-
20

Öğrenci velisinin, çocuğunun landırmacı yaklaşımın TES’e de Yönetimi Kongresi. http://www.pegem.


net/akademi/kongrebildiri (Erişim: 19
sınıfta olduğu gibi, okul dışında katkı sağlaması beklenebilir. Ancak
Kasım 2009).
(evde) da kendi anlamlarını özgün bunun için, öncelikle öğrenci, öğ-
• Açıkgöz, K. (2003). Aktif Öğrenme. İzmir:
bir biçimde yapılandırmasına des- retmen, okul yöneticisi ve öğrenci Eğitim Dünyası Yayınları
tek olabilecek roller sergileyebilme- velilerinin yapılandırmacı yaklaşı-
• Akpınar, B. (2009). Transformatif
si, her şeyden önce, yapılandırma- ma önyargısız bir şekilde yaklaşa- Öğrenme Kuramı: Dönüşerek ve
cılığı bilmesine ve benimsemesine rak bu kuramı önce anlamaya çalış- Değişerek Öğrenme. Yayımlanmamış
bağlıdır. Dolayısıyla öğrenci veli- ması ve buna uygun yeni rollerini Çalışma
sinin yapılandırmacılık gibi yeni benimseyip, sergilemesi gerekir. • Atay, D. Y. (2003). Öğretmen Eğitiminin
anlayışları anlamaya çalışarak, Fakat başka kültür ve bağlamlarda Değişen Yüzü. Ankara: Nobel Yayınları.
bununla çelişen eski rollerinden ortaya çıkıp, semirmiş olan diğer • Bukova-Güzel, E. ve Alkan, H. (2005).
sıyrılıp (çocuğunun ödevlerini biz- birçok yeni kuram gibi, yapılandır- Yeniden Yapılandırılan İlköğretim
zat yapma, çocuğunun sorularına Programı Pilot Uygulamasının
macı anlayışın da eğitimdeki tüm
Değerlendirilmesi. Kuram ve
doğrudan evet/hayır şeklinde ce- sorunlarımızı çözmesini beklemek, Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5 (2), 410-
vap verme vb.) yeni anlayışa para- teslimiyet değilse, safdillik olur. Bu 420.
lel rolleri benimsemesi gerekir. noktada eğitim çalışanları, bir ta- • DeLashmutt, G. and Braund, R. (1996).
raftan MEB’in çabalarına destek Postmodernism and You: Education. from
olurken, diğer taraftan da, bu tür http://www.xenos.org(Erişim: 17 Kasım
Sonuç 2006).
(kökleri dışarıda olan) yeni ku-
Yapılandırmacı yaklaşım, Tür- ramların sınırları ve sorunlarının • Demirel, Ö. (2008). Yapılandırmacı
kiye gündemine büyük oranda Eğitim. Eğitim ve Öğretimde Çağdaş
farkında olması gerekir. Bu gerek- Yaklaşımlar Sempozyumu, 03-04 Nisan
YİP çerçevesinde girmiştir. Dolayı- lilik, eğitim sorunlarımızı çözecek 2008. İstanbul: Harp Akademileri
sıyla MEB, YİP’in temel dayanak- alternatif arayışlara açık olma ve Basımevi
larından birisi olan yapılandırma- bu uğurda çaba sarf etme açısın- • Ekiz, D. (2006). Öğretmen Eğitimi-
cılığı, önemli sorunları bünyesinde dan kritik önemi haizdir. Eğitim Öğretimde Yaklaşımlar. Ankara: Nobel
barındıran Türk Eğitim Sistemi çalışanları ve bu konuya duyarlı Yayınları
(TES) için çıkış noktalarından birisi kesimlerin, yapılandırmacılık gibi • Fer, S. ve Cırık, İ. (2007). Yapılandırmacı
olarak görmüş ve bu uğurda ciddi “ithal kuramları” uygulamanın ge-
Öğrenme-Kuramdan Uygulamaya.
para ve emek sarf etmiş ve etmeye İstanbul: Morpa Yayınları
çici çözümler olduğu ve esas çözü-
de devam etmektedir. Bu anlamda mün bize (kültürümüze ve mevcut
• Karakaya, Ş. (2001), Eğitimde Program
Geliştirme Çalışmaları. Erzurum: Atatürk
MEB’in, çağdaş bir TES tesis et- gerçeklerimize) uygun ve zamanın Üniversitesi Yayınları: No: 917.
mek için yapılandırmacılığa (diğer ruhu ile barışık özgün bir eğitim • Savaş, B. (2007). Yapılandırmacı Öğrenme
yaklaşımlar ve kuramlarla birlikte) anlayışı kurmak ve çalıştırmak ol- içinde Eğitim Psikolojisi (Ed. Alim Kaya).
umut bağladığı söylenebilir. Bu duğunu hatırdan çıkarmamalıdır. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
noktada biz eğitim çalışanları ile Çünkü büyük oranda kültürel bir • Şaşan, H. H. (2002). Yapılandırmacı
eğitimin diğer paydaşlarına (öğ- konu olan eğitim konusundaki so- Öğrenme Yaklaşımı, Yaşadıkça Eğitim.
renciler, veliler, sendikalar, medya runlarımızın bir tür “ithal ikame- Sayı, 74-75, s: 49-52. http://www.
vb.) düşen de, MEB’in bu çabala- etkinegitim.net (Erişim: 20 Kasım
sine dayalı” anlayışla model ve ku- 2009).
rına destek olacak şekilde hareket ram ithal ederek çözmek mümkün
olmalıdır (Tabii ki doğru olduğu • Şentürk, C. (2009). Eğitimde Yeniden
değildir. Çözüm, bize ekonomik Yapılanma ve Yapılandırmacılık. http://
sürece). Çünkü bu uğurda harca- ve sosyo-kültürel kalkınmada kal- www.egitisim.gen.tr/site/arsiv/ (Erişim:
nan para, milli sermaye; emek ise, 22 Kasım 2009).
dıraçlık yapabilecek “bağımsız bir
sosyal sermayedir. Bunların heba
eğitim sistemi”dir. • Yaşar, Ş. (1998). Yapısalcı Kuram ve
olması herkesin kaybıdır. Öğrenme-Öğretme Süreci. Anadolu
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 8,
Günümüzde yapılandırmacı
Kaynaklar Sayı 1-2, Güz 1998. s.68-75.
yaklaşım, gelişmiş birçok ülke eği-
• Acat, M. B. (2009).Velinin Okula İlişkin • Yurdakul, B. (2005). Yapılandırmacılık.
tim sistemlerinde yaygın şekilde İçinde Eğitimde Yeni Yönelimler (Ed:
Tutumunu ve Eğitim Programına
uygulanmakta ve başarılı sonuçlar Katılım Düzeyini Belirlemeye Dönük Özcan Demirel). s: 39-65. Ankara:
alınmaktadır. Bu çerçevede yapı- Ölçek Geliştirme Çalışması, III. Eğitim Pegem A Yayıncılık.

You might also like