TS EN 294

MAKİNELERDE GÜVENLİK -
EL VE KOLLARIN TEHLİKELİ BÖLGELERE ERİŞMESİNE KARŞI
GÜVENLİK MESAFELERİ

0 - GİRİŞ
Bu Standard, EN- Makine direktifleri ve ilgili EFTA kuralları anlamı içerisinde hafmonize edilmiş bir
standard yapmak için hazırlanmıştır.

TS EN 292-1 e göre ,genellikle,yaralanmaya sebep ve sağlığa zararlı olmaksızın kullanma amacına

göresürekli çalışmak taşınmak, yerleştirilmek , ayarlanmak, idame ettirilmek .sökülmek ve atık hale
getirilmekamacıyla fonksiyonunu ifa edebildiği takdirde makinenin güvenli olduğu ifade edilir.

Buna ulaşma için metotlar :

- Rizikonun tasanm yoluyla azaltılması;
- Korunma tedbirleri;
- Kullanma için malumat (sinyaller, işaretler, talimatlar);
- Şahsi koruyucu donanımları,
- Kullanıcı tarafından alınan güvenlik tedbirieri işletme ruhsatı, güvenlik bakımından organizasyon
vasıtalarıdır.

Güvenliğe ulaşmak için vasıta ve tedbirler:

- Azaltılan rizikonun faydası
- Buna ulaşmak için ihtiyaç duyulan diğer faydaların kaybı,arasındaki dengeyi kurmalıdır.

Denge, belirli bir riziko için makul bir güvenlik seviyesi sağlamalı.

Makinenin sebep olduğu rizikosunun giderilmesinin veya azaltılmasının bir metodu, el ve kolların
tehlikeli bölgelere erişmesine karşı güvenlik mesafelerinin kullanılmasıdır.

Güvenli mesafelerinin tespitinde;

- Makine kullanılmakta iken uygulanan erişebilme;
- Avrupa ülkelerinde mutat olarak bulunan mahalli gruplar dikkate alınarak tespit edilen antropometrik
veriler,
- Biyomekanik şartlar; mesela, vücut kısımlarının sıkıştırılabilirliği ve uzanma imkanları ve mafsallann
sınırlı hareketleri,
- Teknik ve uygulamayla ilgili görüşler, göz önüne alınmalıdır.

Bu standardda yansıtılmış olan şu andaki teknik ve ekonomik durumları geliştikçe, bu standard [da
ileride geliştirilebilir

1- KULLANMA ALANI
Bu standard, 3 yaş ve üzerindeki kişilerin el ve kollarının tehlikeli bölgelere erişmesine karşı güvenlik
mesafeleri için değerleri tespit eder. Makul güvenliğe, sadece bu mesafelerin uygulanması ile
ulaşılabildiği zaman bu güvenlik mesafeleri tatbik edilir.

NOT : Bu mesafeler; mesela, maddenin radyasyon ve emisyonu gibi bazı tehlikelere karşı yeterli
koruma sağlamayabilir.Böyle tehlikeler için ilave veya diğer tedbirlerin alınması gerekir.
Bu güvenlik mesafeleri, tehlikeli bölgelere ilave yardımcı malzeme olmaksızın ve değişik ulaşma
{durumları için belirlenmiş şartlar altında ulaşmaya çabalayan kişileri korur.

Bu standard, belirti elektrik standardlannda özel deney metotlarını kullanan; mesela deney parmağı
kullanılması gibi makinelerde uygulanmaz.

Bazı uygulamalar için, Çizelge 1 de verilen en az aralıklardan makul gerekçelerle sapmada

bulunulabilir.

1
Bu uygulamalarla ilgili standardlar, makul güvenliğe nasıl ulaşılabildiğini göstermelidir.

2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

EN, ISO, lECvb. No Adı TS No Adı
(İngilizce) (Türkçe)
EN 292-1 Safety of Machinery-Basıc
Concepts, General Pnnciples
for Design Part 1 -Basic
Terminology, Methodology

Atıf yapılan standardların en son baskıları geçerli olacağından, atıf yapılan bu standartlardaki revizyon
veya tadil ile yapılan değişiklikler takip edilmeli ve gerektiğinde atıf yapan bu standardda yeni
düzenlemeler yapılmalıdır.

3 - TARİFLER
Bu Standard için EN 292-1'de verilen tariflere ilave olarak aşağıdaki tarifler uygulanır.

3.1 - KORUYUCU ENGEL

Bir makinenin parçası olup vücudun ve/veya bir kısmın hareketini kısıtlayan: mesela koruyucu
gibi.fiziki bir engeldir.

3.2 - GÜVENLİK MESAFESİ

Bir koruyucu engelin tehlikeli bölge önüne yerleştirilmesi mecburiyeti olan en az uzaklıktır

4 - GÜVENLİ MESAFE DEĞERLERİ

4.1 - GENEL

4.1.1 - Varsayımlar
Güvenli mesafeler, aşağıdaki varsayımlar dikkate alınarak tespit edilmiştir:
- Koruyucu engel ve içinde bulunan açıklıkların şekil ve konumu;
- Vücut veya vücudun ilgili bir kısmını kısıtlayan yüzeylerden ölçülen güvenli mesafeler;
- Koruyucu engelin üzerinden veya açıklık içerisinden tehlikeli bölgeye geçmek amacıyla bir
teşebbüste bulunan kişinin uygulayabileceği kuvvet denemesi;
- Kişilerin normal olarak ayakta duracağı; ancak döşeme olması gerekmeyen bir seviye olan referans
düzeyi mesela, çalışma platformu bir referans düzey olabilir.
- Referans düzeyini değiştirmek için sandalye, seyyar merdiven gibi hiçbir yardımcı
malzeme kullanılmaması;
- Kolun tabii uzantısını büyütmek için çubuk veya alet gibi hiçbir yardımcı malzeme kullanılmaması.

4.1.2 - Riziko Değerlendirmesi

Yukarıya erişmeye karşı (Madde 4.2) veya koruyucu engel üzerinden aşmaya karşı aralık (Madde 4.3)
uygun güvenlik mesafelerinin seçimi bir riziko değerlendirilmesine bağlı olmalıdır. (Riziko
değerlendirmesi için EN 292-2). Riziko değerlendirmesi bir yaralanma meydana gelmesi ihtimalini ve
bu yaralanmanın önceden tahmin edilebilir şiddetini esas almalıdır. Riziko değerlendirilmesinin
dayandığı teknik analizi, bu standardda verilenlerden uygun bir seçim yapmak için esas olmalıdır.

Örnek 1: Sürtünme veya aşınma tehlikesi sebebiyle düşük bir rizikonun bulunduğu yerlerde en
azındanÇizelge 1 kullanılmalıdır (Madde 4.3.2.1).

Örnek 2: Takılma tehlikesi sebebiyle, yüksek bir rizikonun bulunduğu yerlerde, en azından Çizelge 2
kullanılmalıdır.

2
ÇİZELGE 1 - Düşük Rizikolu Tehlike Bölgeleri için a, b ve c Boyutları

Boyutlar mm dir.
Tehlike Koruyucu Engelin yüksekliği b 1)
Bölgesinin 1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200 2400 2500
yüksekliği a Tehlike bölgesine olan yatay uzaklığı c
2500 2) _ - - - - - - - -
2400 100 100 100 100 100 100 100 100 -
2200 600 600 500 500 400 350 250 - ,
2000 1100 900 700 600 500 ,350 - - ,
1800 1100 1000 900 900 600 - - - -
1600 1300 1000 900 900 500 - - - -
1400 1300 1000 900 800 100 - - - -
1200 1400 1000 900 500 - - - - -
1000 1400 1000 900 300 - - - - -
800 1300 ,900 600 - - - - - -
600 1200 500 - - - - - - -
400 1200 300 - - - - - - -
200 1100 200 - - - - - - -
0 1100 200 - - - - - - -
1) Yüksekliği 1000 mm'den az olan koruyucu engeller, vücudun hareketini yeterli olarak
kısıtlamadıklarından dolayı dahil edilmemiştir.
2) 2500 mm'nin üzerinde olan tehlikeli bölgeler için bk. Madde 4.2

ÇİZELGE 2 - Yüksek Rizikolu Tehlike Bölgeleri İçin a, b ve c Boyutları

Boyutlar mm dir.

Tehlike Koruyucu Engelin yüksekliği b 1)

Bölgesi 1000 1200 14003) 1600 1800 2000 2200 2400 2500 2700
Yüksek Tehlike bölgesine olan yatay uzaklığı
-liği a
2700 2) _- - - - _- _- _- - -_ -
2600 900 800 700 600 600 500 400 300 100 -
2400 1100 1000 900 800 700 600" 400 300 100 -
2200 1300 1200 1000 900 800 600 400 300 -
2000 1400 1300 1100 900 800 600 400 - - -
1800 1500 1400 1100 900 800 600 - - - -
1600 1500 1400 1100 900 800 500 - - - -
1400 1500 1400 1100 900 800 - - - - -
1200 1500 1400 1100 900 700 - - - - -
1000 1500 1400 1000 800 - - - - - -
800 1500 1300 900 600 - - - - - -
600 1400 1300 800 - - - - - - -
400 1400 1200 400 - - - - - - -
200 1200 900 - - - - - - - -
0 1100 500 - - - - - -
1) Yüksekliği 1000 mm den az olan koruyucu engeller, vücudun hareketinin yeterli olarak
kısıtlamadıklarından
dolayı dahil edilmemiştir.
2) 2700 mm'nin üzerinde olan tehlikeli bölgeler için bk. Madde 4.2
3) 1400 mm'den daha alçak olan koruyucu engeller, ilave güvenlik tedbirleri olmaksızın kullanılmamalıdır.

4.2 - YUKARIYA UZANMA (Şekil .1)

4.2.1 -Tehlike bölgesinden düşük bir rizikonun oluşması durumunda.tehlike bölgesinin h yüksekliği en
az 2500 mm olmalıdır.

4.2.2 -Tehlike bölgesinden yüksek bir rizikonun oluşması durumunda;

- ya tehlike bölgesinin h yüksekliği en az 2700 mm olmalı,

3
- ya da başka emniyet tedbirleri kullanılmalıdır.
4.3 - KORUYUCU ENGEL ÜZERİNDEN UZANMA
4.3.1 –Semboller
Koruyucu engellerin gösterilmesinde aşağıdaki semboller kullanılır (Şekil 2):
a Tehlike bölgesinin yüksekliği
b Koruyucu engelin yüksekliği
c Tehlike bölgesine yatay uzaklığı

4
4.3.2 - Değerler

4.3.2.1 - Tehlike bölgesinden düşük bir rizikonun (4.1.2) oluşması durumunda, en azından Çizelge
1'deverilen değerler kullanılmalıdır.

Bu çizelgede verilen değerler hiçbir şekilde enterplosyonu yapılmamalıdır (Madde 4.3.3'e bakınızj.
a, b ve c'nin bilinen değerleri, çizelgedeki iki değerin arasında bulunduğunda, daha yüksek güvenlik
seviyesini sağlayan değerler esas alınmalıdır.

4.3.2.2 -Tehlike bölgesinden yüksek bir rizikonun (4.1.2) oluşması durumunda;

- ya Çizelge 2'de verilen değerler,
- ya da başka emniyet tedbirleri, kullanılmalıdır.

Bu çizelgede verilen değerlerin hiçbir şekilde enterplosyonu yapılmamalıdır (Madde 4.3.3'e bakınız).
a, b ve c nın bilinen değerleri, çizelgedeki iki değerin arasında bulunduğunda, daha yüksek güvenlik
seviyesini sağlayan değerler esas alınmalıdır.

4.3.3 - Ara değerlerin bulunmasında Çizelge 1 ve Çizelge 2'nin kullanılması

Aşağıdaki örnekler, çizelgede bulunan değerlerden başka değerlerin kullanılması gerektiğinde,
Çizelge 1ve Çizelge 2'nin kullanılmasının örnekleridir.

Bu örneklerde Çizelge 1'deki değerler kullanılmıştır.

Örnek 1 :
Bilinen c ve a değeri ile koruyucu engelin b yüksekliğinin tayin edilmesi:
Tehlike bölgesinin a yüksekliği 1500 mm ve onun tasarlanan koruyucu engelden olan c yatay mesafesi
700 mm dir.Çizelge 1 kullanarak koruyucu engelin b yüksekliğinin en azından 1800 mm olması
gerektiği
bulunur.

Örnek 2 ;
Bilinen a ve ö değerleri ile, tehlike bölgesinin yatay c mesafesinin tayini:
Koruyucu engelin b yüksekliği 1300 mm ve tehlike bölgesini a yüksekliği 2300 mm dir.

Çizelge 1 kullanılarak koruyucu engelin tehlike bölgesinden olan c yatay mesafesinin en azından 600
mm olması gerektiği bulunur.

Örnek 3
Bilinen b ve c değerleri tehlike bölgesinin a yüksekliğinin tayini;

Koruyucu engelin b yüksekiliği 1700 mm ve tehlike bölgesinden olan yatay mesafesi c 550 mm dir.

Çizelge 1 kullanılarak tehlike bölgesinin a yüksekliğinin 1200 mm ila 2200 mm arasında olmaması
gerektiği bulunur.

4.4 - ETRAFA UZANMA

14 yaş ve daha yukansındaki kişilerin ana hareketleri Çizelge 3'de gösterilmiştir (Madde 5).

4.5 - AÇIKLIKTAN UZANMA

4.5.1 -14 yaş ve daha yukarısındaki kişiler için normal açıklıkar
Çizelge 4, 14 yaş ve daha yukarısındaki kişiler için normal açıklıklara ait güvenlik mesafelerini (sr)
verir, e boyutu kare açıklığın kenarını,yuvarlak açıklığın çapını ,yarık biçimli açıklığın ise dar yerini
gösteren değerlerdir.

120 mm'den büyük açıklıklar için Madde 4.3'e uygun güvenlik mesafeleri kullanılmalıdır.

4.5.2 - 3 yaş ve daha yukarısındaki kişiler için normal açıklıklar

Çizelge 5, kol ve el kalınlığının en ince boyutlarını ve 3 ila 14 yaş arası kişilerin davranışlarını göz
önüne alınarak düzenlenmiştir. 14 yaşından büyük olan kişilerde bu çizelge kullanılarak korunabilinir.

5
e boyutu, kare açıklığın kenarını.yuvarlak açıklığın çapını ,yarık biçimli açıklığın ise en dar yerini
gösteren değerlerdir. 100 mm'den daha büyük olan açıklıklar için Madde 4.3'e uygun güvenlik
mesafeleri kullanılmalıdır.

NOT: Çocukların sıkılarak boğulmasına karşı tedbirler bu Standard kapsamı dışındadır.

ÇİZELGE 3-14 Yaş ve Daha Büyükler için Kol Hareketleri ve Güvenlik Mesafeleri

6
ÇİZELGE 4-14 Yaş ve Daha Büyükler için Emniyetli Açıklık Boyutları
Boyutlar mm dir.

4.5.3 - Normal dışı açıklıklar

Normal dışı açıklıkların kullanılması durumunda, aşağıdaki usul tatbik edilmelidir:
a) Önce,teknik resiminde tam olarak çizilebilecek şekilde,
- Daire şeklindeki açıklığın en küçük çapı,
- Kare şeklindeki açıklığın en küçük kenarı,
- Yarık şeklindeki açıklığın dar olan
tarafının genişliği tespit edilmelidir (Şekil 3).
b) Çizelge 4 veya 5'in herhangi birisinden ilgili üç güvenlik mesafesi seçilmelidir.
c) Bu b) maddesinde seçilen üç değerin en kısa olanı güvenlik mesafesi olarak kullanılabilir.

7
ÇİZELGE 5 - 3-14 Yaşındaki Kişiler için Emniyetli Açıklık Boyutları
Boyutlar mm dir.

ŞEKİL 3-

5 - İLAVE KORUYUCU ENGELLERİN GÜVENLİK MESAFELERİ

ÜZERİNE TESİRİ
Çizelge 1,2,3 (sekili), Çizelge 4 ve Çizelge 5'deki bir düzlem üzerinde ilgili koruyucu engellerin
yerleştirilmesi gösterilmiştir.

Kol, el ve parmakların serbest hareketlerini sınırlayabilen ve kabul edilmiş tehlikeli bölgelerdeki alanı
büyüten ve belirti bir amacı sağlayan ilave koruyucu engel veya yüzeyler düşünülmelidir.

Bu ilave engelin etkilerini gösteren örnekler Çizelge 3 ve Çizelge 6'da gösterilmiştir.

Üzerinde kolun dinlenebildiği koruyucu engeller.ve yüzeyler her açıda meyillendirilebilir.

ÇİZELGE 6 - ilave Koruyucu Engeller için Güvenlik Mesafeleri

Boyutlar mm dir

8
9